BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017

Transkript

F
2013
BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM
PLANI 2013-2017
T.C. ORMAN VE SU
İŞLERİ BAKANLIĞI
(DOĞAKORUMA VE
MİLLİ PARKLAR) II.
BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
1
2013
PROJE YÖNETİCİSİ
YAHYA GÜNGÖR
BÖLGE MÜDÜRÜ
PROJE KOORDİNATÖRÜ
ADNAN GENÇER
MİLLİPARKLAR ŞUBE MÜDÜRÜ
HAZIRLAYANLAR:
UZMAN YRD. (ÇEVRE YÜK. MÜHENDİSİ) BİHTER GÜNEY
UZMAN BİYOLOG İREM ODACI
BİYOLOG E.NAZLI SIKIK
Kapak Tasarımı: Uzman Yrd. (Çevre Yük. Müh.) Bihter GÜNEY
İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, II. Bölge
Müdürlüğü
Adres: Fatih Sultan Mehmet Bulvarı No: 133 Nilüfer Bursa
Tel: +90-224-241-72-00
Faks:+90-0224-241-72-02
Yıl: 2012
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Bu Plan T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 2. Bölge
Müdürlüğü tarafından hazırlanmıştır.
2
2013
3
2013
ÖNSÖZ
Doğa turizmiekoturizm, “doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük
ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan bozulmamış doğal alanlara
çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyaret” olarak tarif edilmektedir
Dünyadaki bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel, ulaşımın da kolaylaşması neticesinde insanlar
bulundukları yerlerde çok uzak özellikli alanları öğrenebilmekte ve o alanları görmek, özellikle yoğun
şehir-iş yaşamından arta kalan zamanlarını doğayla iç içe geçirmek istemektediler. İnsanların doğayla
buluşma isteklerini gerçekleştirdikleri yegane alanlar ise çoğunlukla Koruma Statülü alanlar
olmaktadır.
Ülkemizdeki biyolojik çeşitliliğin farkında olan gelişmiş ülke insanları ülkemize yaptıkları
seyahatlerde özellikle doğa turizmi-ekoturizm yapılabilecek alanları tercih etmektedirler.
Kuruluşu günümüzden yaklaşık 7000 yıl öncesine tarihlendirilen Bursa; Tarih, Kültür ve Doğa
şehridir.
Bursa’da yapılmakta olan doğa turizmi-ekoturizm faaliyetlerini kontrol altına almak, doğal
güzelliklerinin korunması ve tanıtmaya katkı da bulunabilmek, amacı ile “Bursa İli Doğa Turizmi
Master Planı” hazırlanmıştır.
Söz konusu plan, Bakanlığımız II. Bölge Müdürlüğü tarafından oluşturulan komisyon marifetiyle
hazırlanmış olup, planın hazırlanmasında bizlere desteğini esirgemeyen Bölge Müdürümüz Sn.Yahya
GÜNGÖR’ e ve bu planın hazırlamasında büyük emek sarf eden çalışma arkadaşlarım Uzman
Yardımcısı Bihter GÜNEY’ e, Uzman Biyolog İrem ODACI’ ya, Biyolog Elif Nazlı SIKIK’ a ve
katkıda bulunan tüm komisyon üyelerine teşekkür ederim.
Bursa İli Doğa Turizmi Eylem Planı kapsamında yapılacak uygulamalarla, ilimizin doğal ve tarihi
güzelliklerinin önemi ve korunmasının gerekliliği sürdürülebilir bir şekilde uygulanmış olacaktır.
Adnan GENÇER
Milli Parklar Şube Müdürü
4
2013
İÇİNDEKİLER
1.GİRİŞ
8
1.1. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm
Alternatifi Ve Bursa Vilayetinde Sürdürülebilir Doğa Turizmi
8
1.2.
Doğal Alanlar ve Sürdürülebilir Kalkınma
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
3.
9
11
2.1.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi
12
2.2.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişimine İlişkin Çalışmalar
15
2.3.
Turizm Potansiyeli
18
2.4.
Taşıma Kapasitesi
22
İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
26
3.1.
İlgi Grupları/Paydaşlar
26
3.2.
İlgi Grubu Kategorileri
26
3.3.
İlgi Grubu Analizi
27
3.4.
Toplum Temelli Yaklaşım
28
3.5.
Yerel Organizasyonun Oluşturulması
28
4.
TARİHÇE
29
5.
COĞRAFİ BİLGİLER
32
5.1.İlçeler
33
5.2. Önemli Ovalar
35
5
6.
7.
8.
9.
2013
5.3. Göller
36
5.4. Akarsular
36
5.5. Dağlar
36
5.6. İklim
37
5.7. Nüfusu
39
5.8. Üretim
40
5.9. Tarım
40
5.10. Ulaşım
40
EKOTURİZM ÇEŞİTLERİ
42
6.1.
Doğa turizmi- Ekoturizm Uygulama Alanları
42
6.2.
Bursa’da Uygulanabilecek DoğaTurizmi-Ekoturizm çeşitleri nelerdir?
48
6.3.
Ekoturizm Çalışmalarının Yasal Dayanağı
49
KORUNAN ALANLAR
51
7.1.
Milli Parklar
51
7.2.
Tabiat Parkları
51
7.3.
Tabiatı Koruma Alanı
51
7.4.
Tabiat Anıtı
52
7.5.
Sulak Alanlar
52
7.6.
Bursa’ daki Korunan Alanlar
52
KORUNAN ALANLARDA EKOTURİZM UYGULAMALARI
67
8.1.
Artan Eğitim Seviyesi Ve Seyahat Etme İhtiyacı
67
8.2.
Çevresel Eğitimin Önemi
67
8.3.
Seyahat Seçeneklerinin Yayılımı
68
8.4.
Korunan Alanlarda Ekoturizm Faaliyetinin Faydaları
68
8.5.
Ekoturizm Uygulamaları Yapılırken Korunan Alanlarda Alınması Gereken Tedbirler
70
SWOT ANALİZİ
9.1.
Swot Çözümlemeleri
75
75
6
10.
2013
9.2.
Bursa’ Daki Ekoturizm Gelişimine Yönelik Swot Çözümlemeleri
76
9.3.
Uludağ İçin Swot Analizi
80
9.4.
Uluabat Gölü İçin Swot Analizi
84
9.5.
İznik Gölü İçin Swot Analizi
88
9.6.
Kocaçay Deltası İçin Swot Analizi
92
9.7.
Suuçtu Şelalesi İçin Swot Analizi
96
FALİYET EYLEM PLANI MADDELERİ
10.1.
Ana Faliyet Başlıkları
100
100
11.
SONSÖZ
114
12.
KAYNAKLAR
115
13.
EKLER
117
7
2013
1.GİRİŞ
1.1.
Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma,
Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve Bursa Vilayetinde Sürdürülebilir
Doğa Turizmi
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline
alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü
olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal
kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile algılamaya
başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve
bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve
tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması
için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan
alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek
artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında,
yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime
haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden
biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde
8
2013
bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına
fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2.
Doğal Alanlar ve Sürdürülebilir Kalkınma
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına
ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nun
1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor
hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı
yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu
kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya konan “sürdürülebilir
kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik,
kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının
özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle
uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek
ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu
kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia
etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman
ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının
varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı,
turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta
enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal
alanlarda
faaliyetlerin
açıklanmasında
Kırsal
alan,
Kırsal
kalkınma
ve
Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde
açıklanabilir;
9
2013
Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin
bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma
süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması; Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun
gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların
alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız
vatandaşları tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26’sı
evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler.
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
10
2013
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen
yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir.
11
2013
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın
yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber
sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm
ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir.
Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler
hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm
eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm
sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra
ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve
uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun
dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir.
Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir.
İşte bu nedenle bu çalışmaya “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME
(MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
2.1.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
12
2013
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar
ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının
becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılabileceği gibi yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
13
2013
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
-Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa
ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının
etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi
gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık
olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçası
olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu
stratejide yer almalıdır.
-Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık
hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe,
mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı
hazırlamak gereklidir.
-Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin
kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler
kalitenin
arttırılması,
sunumların
taleplere
uygun
hale
getirilmesi
(iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamaların doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
14
2.2.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişimine İlişkin Çalışmalar
2.2.1.
Kaynak Analizi
2013
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için
önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.2.2.
Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
a. Doğal Kaynaklar: turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması
Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı
kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları
gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir.
Bazıları ise
sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
15
2013
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa
korumaya verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik
unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma
isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için
alatyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini
ortaya koymanın yanı sıra turizim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi
için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
-
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
-
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
16
-
2013
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
-
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
-
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
-
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
-
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
-
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
-
Göç vb. eğilimler,
-
Demografik yapı,
-
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
-
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
-
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
-
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
-
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
-
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri,
sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili
olabilmektedir.
17
2013
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürüdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini
sağlayacaktır.
2.3.
Turizm Potansiyeli
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
-
Halihazırdaki turist miktarı,
-
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
18
2013
-
Ortalama kalma zamanları,
-
Turist profili,
-
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
-
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
-
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
-
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
-
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
-
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
-
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
-
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
-
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toptak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
-
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
-
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
-
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
-
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
-
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
-
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
-
İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
19
-
2013
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
-
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
-
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, deniz
canlıları, iklim, diğerleri),
-
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
-
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan
bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet
eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
-
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
-
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
-
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler,
kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
20
2013
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
-
Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
-
Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
-
Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
-
Grup hacmi ve düzeni,
-
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
-
Yaptıkları faaliyetler,
-
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
-
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
-
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
-
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını,
bir turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
-
Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
-
Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
-
Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
-
Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
21
-
2013
İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
-
Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem
arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
-
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
-
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada
rol oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif
kaynak kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu
yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında
koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine
bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve
korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen ekoturistler için son derece önemlidir.
2.4.
Taşıma Kapasitesi
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
22
2013
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır.
Taşıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin
aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik
etkisidir.
2.4.1.
2.4.1.1.
Taşıma Kapasitesinin Elemanları
Sosyal Taşıma Kapasitesi
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
2.4.1.2.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani
temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
23
2.4.1.3.
2013
Ekolojik Taşıma Kapasitesi
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
2.4.1.4.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
-
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
24
2.4.1.5.
2013
Psikolojik Taşıma Kapasitesi
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
25
2013
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
3.1.
İlgi Grupları/Paydaşlar
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
3.2.
İlgi Grubu Kategorileri
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
-
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
-
Bölgesel yetkililer,
-
Ulusal yetkililer,
-
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
-
Turizmle ilgili sektörler,
-
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret
ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
-
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
-
Eğitim ile ilgili birimler,
26
3.3.
2013
İlgi Grubu Analizi
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
-
Turizmden beklediği faydaları
-
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya
konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama
(zaman
çizelgesinin
ve
hedeflerin
ortaya
konması,
iletişim
organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
27
3.4.
2013
Toplum Temelli Yaklaşım
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
-
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
-
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5.
Yerel Organizasyonun Oluşturulması
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği Valiye imzalatıldığı takdirde resmi bir dokümandır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları
düzenler.
28
2013
4. TARİHÇE
Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Bursa’da tarih, her bir yeni buluntuyla binlerce
yıl eskiye götürülüyor. Bursa ve civarında M.Ö. 5000’li yıllardan itibaren çeşitli yerleşimlerin
olduğu biliniyor (Ilıpınar). Nilüfer bölgesinde Akçalar Aktopraklık mevkiinde yapılan
arkeolojik kazı çalışmalarında da tarih öncesi döneme ait ilk çiftçi topluluklarının yaşam
izlerine rastlanmıştır. Bu bölgenin M.Ö. 6300 yıllarından M.S. 2. Yüzyıla kadar iskân edildiği
anlaşılmaktadır. Aktopraklık özellikle ilk çiftçi toplulukların ortaya çıkışı ve Anadolu’dan
Avrupa’ya yayılımı konusunda kritik bir öneme sahiptir.
Fakat yöreye ait kesin bilgiler M.Ö. 7. yüzyıla dayanmaktadır. Apemeia (Mudanya) ve Kios
(Gemlik) iskeleleri bu dönemde oluşmuştur. M.Ö.7. yüzyıldan sonra bölgeye Bithynler göç
ettiğinden buraya Bitinya adı verilmiştir. Antik kaynaklar Bursa’nın kurucusunu I. Prusias
(M.Ö. 232-192) olarak göstermektedir. Bugünkü Hisar içinde bir pazar yeri olarak kurulan
Bursa, Roma çağında Prusa ad Oliympium (Olympos Bursası) adını alır. İmparator Justiniaus
(527-565) zamanında Pythia’da (Çekirge’de) yeni hamamlar yaptırılmıştır. Prusa (Bursa)
1204-1261 yılları arasında Nikaia’a (İznik’e) bağlı sönük bir tekfurluktur. Türklerin Bursa
bölgesine ilk kez 1081 yılından sonra geldikleri bilinmektedir. İznik, 1075-1096 yıllarında
Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkentliğini yapmıştır. 1096 yılında ise bölge Haçlıların eline
geçer. 1204 yılında Theodor Laskaris’in kurduğu İznik Bizans’ı, varlığını 1261 yılına kadar
sürdürdükten sonra Bursa yeniden imparatorluk topraklarına katılır. Bursa tarihteki asıl
gelişimini Türklerin bölgeye yerleşmesi ve kenti devlet merkezi yapması sonucu göstermiştir.
27 Temmuz 1302 yılında Yalova’da Bizans İmparatorluk. kuvvetlerini yenen Osman Gazi bir
yıl sonra Yenişehir Ovası çıkışında üzerine gelen Tekfurları da dağıtınca Bursa ve çevresi
Türkmenlere açılmıştır. Aynı yıl Kestel ve Kite Ovası (Ürünlü ve çevresi) fethedilerek bölge
şenlendirilmiş, Bursa kuşatılmıştır. Bu sırada Osman Gazi, Balabancık ve Gazi Aktimur
Hisarlarını inşa ettirmiştir. 1321’de Mudanya, Gemlik ve Orhaneli Osmanlı topraklarına
katılmıştır. 6 Nisan 1326’da Osman Gazi’nin oğlu Orhan Bey tarafından Bursa fethedilmiştir.
Orhan Gazi (1326-1362) fetihten sonra ilk Osmanlı parasını Bursa’da bastırmış ve kenti
Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti yapmıştır. Bursa fethedildiği sırada, surlarla çevrili dört
kapılı hisar içinden ibaret küçük bir şehirdi. Önce surların içi imar edilerek hamamlar,
medreseler, camiler inşa edildi. Artan nüfus ve çevresel üretimin pazar ihtiyacı üzerine Orhan
29
2013
Gazi, şehrinhisarın dışına çıkararak Orhan Gazi Külliyesi’ni ve Tahte-l kale (Tahtakale)
semtini kurdu. Orta Anadolu’dan gelen Türkmen aileler ve özellikle Ahiler kente yerleştirildi.
Bu arada kenti bir kültür merkezi haline getiren sanatkarlar, ulema ve özellikle tasavvuf
erbabı da Bursa’ya nitelik kazandırdılar. Orhan Gazi’nin vefatından sonra devletin başına
geçen Murad Hüdavendigar (1362-1389) şehri batıya, Çekirge’ye doğru genişletmiştir.
Çekirge’de yaptırdığı külliye, üst katı medrese olarak kullanılan cami, imaret, hamam ve
türbeden oluşuyordu.
Sultan I. Murad 1363 yılında başkenti Edirne’ye taşısa da Bursa’nın “payitaht” olma özelliği
devam etmiştir. Balkanlardaki gelişmeler sırasında Edirne geçici merkez olarak kullanılmıştır.
Bursa’da en büyük gelişme Sultan Yıldırım Bayezid (1389 -1402) zamanında gerçekleşmiştir.
1399 yılında Ulu Cami inşa edilmiş, Yıldırım Külliyesi ile şehrin doğu tarafı da imar
edilmeye başlamıştır. 1402 yılındaki Ankara Savaşı’nda Sultan Yıldırım Bayezid’ın yenilmesi
üzerine Bursa Timur’un eline geçmiş, şehir tahrip edilmiştir. 1402- 1413 yılları Osmanlı
tarihinde “Fetret Devri” olup taht kavgaları ile geçmiştir. Bu dönemde Mehmet Çelebi
Amasya’da, İsa Çelebi Balıkesir ve Bursa çevresinde, Süleyman Çelebi Trakya’da kendi
hükümdarlıklarını ilan etmiş, sonunda Çelebi Mehmet (1413-1421) sultan olmuştur. Yeşil
Cami ve yanındaki medrese, hamam, imaret ve Bursa’nın simgesi olan Yeşil Türbe de bu
devirde yapılmıştır.
II. Murat döneminde (1421-1451) oluşan Muradiye semtinde yaptırılan külliye zamanla
türbeler bölgesi halini almıştır. Fatih Sultan Mehmed’ in, İstanbul’u fethetmesinden sonra
başkentin İstanbul’a taşınmasına rağmen Bursa’ya olan ilgi tamamen bitmemiştir. Bursa 17.
yüzyıl kayıtlarında bile “Daru’s-saltanat-ı Kadime” (eski payitaht) olarak geçer.
Osmanlı’yı kuran şehir Bursa’da günümüzde ilk altı padişahın türbesi vardır. Tophane’de
Osman Gazi ve Orhan Gazi, Çekirge’de Sultan Murad Hüdavendigar, Yıldırım’da Sultan
Yıldırım Bayezid, Yeşil’de Sultan Çelebi Mehmed, Muradiye’de Sultan II. Murad’ın türbeleri
bulunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk 200 yıllık döneminde Bursa kısa zamanda
büyük gelişmeler göstermiştir. 15. yüzyıldan itibaren ipek ve baharat ticaretinin merkezi olan
Bursa’da Sultan II. Bayezid devrinde Koza Han ve Pirinç Hanı, Kanuni Sultan Süleyman
devrinde Yeni Kaplıca gibi eserler yapılmıştır. Bursa, medreseleri ile bilim ve kültürün, güçlü
ekonomisiyle de ticaretin merkezi olmuştur. Başkentin önce Edirne’ye sonra İstanbul’a
taşınması Bursa’yı bir nebze olsun geri plana atsa da, 19. yüzyılda da Osmanlı
İmparatorluğu’nun gözde kentlerinden olmaya devam etmiştir. Sultan Abdülmecid’in 1814
yılında Bursa ‘yı ziyaretinden sonra kentte imar faaliyetleri de artmıştır.
30
2013
Bursa imparatorluğun son yıllarında bir müddet Hüdavendigar Vilayeti’nin m erkezliğini de
yapmıştır. I. Dünya Savaşı’ndaki yoksulluk ve sıkıntıdan nasibini alan kent, 8 Temmuz
1920’de Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir. 1922 Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde
Yunan ordusunun bozguna uğrayıp Anadolu’yu terk etmesinin ardından 10 Eylül gecesi 3.
kolordu askerleri kente girerek 11 Eylül günü Bursa’yı Yunan işgalinden kurtarır.
Yunanlıların çok büyük tahribat yaparak çıktığı Bursa zamanla yaralarını sararak Cumhuriyet
devrinin önemli sanayi şehirlerinden biri olmuştur. Ayrıca büyük zorluklarla imzalanan
Mudanya Ateşkes’inin imzalandığı Mütareke evi de Bursa’da bulunmaktadır. Mustafa Kemal
Atatürk Cumhuriyet döneminde 18 kez Bursa’yı ziyaret etmiştir. 17 Ekim 1922 tarihindeki ilk
ziyaretini de Gazi Başkomutan olarak İsmet Paşa, Kazım Karabekir Paşa ve Fevzi Paşa ile 12
gün Bursa’da kalmışlardır. Bu günlerde Şark Sineması’nda İstanbul’dan ziyarete gelen kadın
ve erkek öğretmenlere ünlü söylevini vermiştir. Atatürk Bursa’da devlet tarafından kurulan
Merinos Fabrikası ile Gemlik Suniipek Fabrikası ile özel sektör girişimi olan İpek İş
Fabrikası’nın açılışlarına da katılmıştır. Bursa’ya geldiğinde kaldığı Atatürk Köşkü ve Hünkar
Köşkü’nde kullandığı oda ve eşyalar ise müzede sergilenmektedir.
Bursa için Cumhuriyet döneminin en önemli olaylarından biri mübadeledir. Kurtuluş
savaşından sonra Yunanistan’dan gelen mübadillerle, Bulgaristan’dan 1950 ‘li yıllarda
başlayan ve 1989 yılında göç dalgası olarak gelen nüfusla; Anadolu’dan gelen göçler
birleşince Bursa büyük bir kültürel zenginliği de bünyesinde toplamıştır. Cumhuriyetin ilk
yıllarında bir tarım kenti olan Bursa, coğrafi konumunun verdiği avantaj ve halkın girişimci
yapısıyla özellikle tekstil, otomotiv ve yan sanayilerinin merkezi olmayı başarmıştır.
Günümüzde ise, restore edilerek hizmete sunulan tarihi eserleriyle, güçlü üniversitesinin sahip
olduğu bilimsel kapasitesi ve nitelikli eğitim altyapısı ile kültür, tarih, turizm ve sanat
alanında hızla gelişmektedir (Anonim, 2012a).
31
2013
5. COĞRAFİ BİLGİLER
Bursa 40 derece boylam ve 28 - 30 derece enlem daireleri arasında Marmara Denizinin
güneydoğusunda yer alan ilin toplam nüfusu Türkiye İstatistik Kurumunun Adrese Dayalı
Kayıt Sisteminin 2011 verilerine göre 2.652.126 olduğu tespit edilmiştir. Bu haliyle
Türkiye'nin 4. büyük kentidir.
Bursa ili doğuda Bilecik, Adapazarı, kuzeyde Kocaeli, Yalova, İstanbul ve Marmara Denizi,
güneyde Kütahya, batıda Balıkesir illeriyle çevrilidir. Bursa’ nın 17 ilçesi (Büyükorhan,
Gemlik,
Gürsu,
Harmancık,
İnegöl,
İznik,
Karacabey,
Keles,
Kestel,
Mudanya,
Mustafakemalpaşa, Orhaneli, Orhangazi, Yenişehir, Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım), 230
beldesi ve 659 köy yerleşimi vardır (Anonim, 2012a).
Şekil 1: Bursa Çevre Düzeni Planı, 2010
32
2013
5.1.İlçeler
Bursa ilinin ilçeleri; Nilüfer, Yıldırım, Osmangazi, Büyükorhan, Gemlik, Gürsu, Harmancık,
İnegöl, İznik, Karacabey, Keles, Kestel, Mudanya, Mustafakemalpaşa, Orhaneli, Orhangazi
ve Yenişehir'dir.
5.1..1. İznik
İznik İlçesi, dünyada eşine az rastlanan ve bütünüyle "açık hava müzesi" olan tarihi ve antik
bir şehirdir. Yaz kış demeden, adeta bereket saçan verimli toprağı, kendine özgü iklimi ve
doğal güzelliği nedeniyle, tarihin her döneminde insanlığın ilgi odaklarından biri haline
gelmiştir (Anonim, 2012b).
5.1.2.Gemlik
Bursa'nın 30 km. kuzeybatısında aynı adlı körfezin kıyısında kurulmuştur. Gemlik'e bağlı
Kurşunlu, Küçükkumla, Büyükkumla, Karacaali yaz turizminin yoğun olarak yaşandığı
kıyılardır (Anonim, 2012b).
5.1.3. İnegöl
Bursa'nın 45 km güneydoğusunda yer alan İnegöl, Antik dönemde Ankedoma adıyla
tanınmaktaydı. İlçedeki önemli tarihi eserler Osmanlı döneminden kalmadır.
1481'de Sadrazam İshak Paşa tarafından yaptırılan İshak Paşa Cami ve Külliyesi, Hamza Bey
Cami, Yıldırım Cami (Cuma Camii), Kurşunlu Cami, Kurşunlu Han ve Ortaköy Kervansarayı
İnegöl'deki tarihi eserlerdir. Boğazova Yaylası, Arabaoturağı Yaylası, Alaçam Yaylası, tarihi
çınarlar ve Oylat kaplıcaları ve mağarası İnegöl'ün tabii güzellikleridir (Anonim, 2012b).
5.1.4. Karacabey
Bursa'nın 65 km batısında yer alan Karacabey ilçesi, Antik dönemde Mihaliç adı ile
bilinmekteydi. Kentin belli başlı tarihi eserleri Sultan I. Murat'ın yaptırdığı Ulu Cami,1457
yılında Karaca Bey tarafından yaptırılan Karacabey Cami (İmaret Cami) ile Karacabey-Bursa
yolu üzerinde ve Uluabat kıyısındaki Osmanlı dönemi yapısı Issız Han'dır (Anonim, 2012b).
5.1.5. Keles
Uludağ'ın güney eteklerinde kurulu olan Keleş ilçesi, Bithynia, Roma, Bizans kalıntılarına
sahiptir. XIV. yüzyılda Osmanlı egemenliğine girmiştir. İlçenin en önemli tarihi yapısı Sultan
Yıldırım Bayezid'in Yakup Çelebi tarafından yaptırılan cami, hamam ve medreseden oluşan
33
2013
Yakup Çelebi Külliyesidir.
Kelesin Kocayayla mevkii kampçılık ve trekking için eşsiz bir doğa parçasıdır. Kocasu ırmağı
rafting sporu için elverişli şartlara sahiptir (Anonim, 2012b).
5.1.6.Mudanya
Bursa'nın 25 km kuzeybatısında ve Marmara Denizi kıyısında yer alan Mudanya, Bursa'nın
iskelesi durumundadır. Temiz havası ile yaz turizminin yoğun olarak yaşandığı Mudanya
civarında en tanınmış günübirlik gezi yeri Çanaklıçeşme' dir. Osmanlı evlerinin en güzelleri
Mudanya'dadır. Bu evlerin en önemlisi Tahir Paşa Konağıdır (Anonim, 2012b).
5.1.7.Mustafakemalpaşa
İlkçağdan beri çeşitli yerleşimlere sahne olan ilçenin eski adı Kirmastı'dır. Yakınında
Miletopolis ören yeri bulunmaktadır. İlçe merkezinde Lala Şahin Türbesi, Hamzabey Cami ve
Türbesi, Şeyhmüftü Cami ve Türbesi yanı sıra Dorak Hazineleri bölgesi, Kestelek Harabeleri
ilgiye değer tarihi yerlerdir. Muradiye Sarnıç köyü yakınlarındaki Suuçtu Şelalesi, Söğütalan
bucağındaki Suçıktı mesiresi Mustafakemalpaşa civarındaki eşsiz harikalarıdır (Anonim,
2012b).
5.1.8.Yenişehir
Bursa'nın 45 km. doğusunda yer alan Yenişehir antik çağda Neopolis olarak tanınıyordu.
Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine
kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskana açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını
almıştır.
Osmanlı döneminden kalan zengin tarihi eserlere sahip Yenişehir'de Osman Gazi'nin
yaptırdığı saraydan arda kalan Saray Hamamı, I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba
Zaviyesi, XIV. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami), XVI. yüzyılda yapılmış
olan Koca Sinan Paşa Külliyesi, Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami,
Süleyman Paşa Külliyesi, 1645'de Yenişehirli Deli Hüseyin Paşanın yaptırdığı Çifte Hamam,
Yarhisar Köyü Orhan Cami ve Saat Kulesi görülmeye değer tarihi yapılardır (Anonim,
2012b).
34
2013
5.1.9. Büyükorhan
Bursa’nın 86 km. güneyindedir. İlçenin yarısı ormanlık alana sahip olup tabii
güzelliklerinden Görecik yaylası ilçeye 6 km. uzaklıktadır (Anonim, 2012b).
5.1.10. Gürsu
Bursa merkezine 12 km. uzaklıktaki Gürsu ilçesi, tarihi çınar ağaçları, Osmanlı evleri, tarihi
hamam ve camisi ile şirin bir ilçedir (Anonim, 2012b).
5.1.11. Kestel
Bursa’nın 12 km. doğusunda yer alan Kestel, Bursa ile hemen hemen birleşmiş gibidir.
Kestel adı Roma Döneminde yapılan ve Kastel adı verilen kalesinden gelmektedir (Anonim,
2012b).
5.1.12.Orhaneli
Bursa’nın 55 km. güneyinde ve Uludağ eteklerindedir. Orhaneli yakınlarındaki Çınarcık
günübirlik bir turistik alandır ve tabii güzellikleri ile ünlüdür (Anonim, 2012b).
5.1.13. Orhangazi
Bursa’nın 48 km. kuzeyinde ve Bursa-Yalova yolu üzerindedir. Bursa’dan sonra sanayi
açısından ikinci sırayı almaktadır. İznik Gölü’nün batı kıyısında uzanan topraklarda, Keramet
Kaplıcası’nın kliminotolojik etkisi ile dünyanın en lezzetli zeytinin yetiştiği yer olmuştur
(Anonim, 2012b).
5.1.14. Osmangazi:
İlçenin en önemli tarihsel yapıtların bazıları şunlardır: Bursa Kalesi, Balabancık Kalesi, Bursa
Hisarı, Bursa Sarayı, Çakır Ağa Hamamı, Arkeoloji Müzesi, Atatürk Müzesi, Osmanlı Evi
Müzesi, Kent Müzesi, Orhangazi Camii, 1. Murat Camii, Ulu cami, Muradiye Külliyesi, II.
Murat Camii, Yıldırım Külliyesi,Hamzabey Camii, Muradiye Camii, Koza Han, Pirinç Han,
İpek Han, Kapan Han, Demir Han, Fidan han, Apolyont Han, Geyve Han, Tuzhan, Balibey
Han, Eski Tahıl Han (Anonim, 2012b).
5.2. Önemli Ovalar
İlin yüzey şekilleri, birbirlerinden eşiklerle ayrılmış çöküntü alanlarıyla, dağlar halindedir.
35
2013
Çöküntü alanlarının başlıcalarını İznik ve Uluabat gölleriyle Yenişehir, Bursa ve İnegöl
ovaları oluşturmaktadır. Toplam yüzölçümü 10.819 km2 olan Bursa ili topraklarının % 17'sini
ovalar oluşturmaktadır(Anonim, 2012a).
Ova
Yüzölçümü (km2 )
Bursa
365
Mustafakemalpaşa
193
Karacabey
537
İnegöl
150
İznik
76
Orhangazi
97
Yenişehir
152
Tablo 1: (Anonim, 2012a)
5.3. Göller
İl sınırları dahilinde Uluabat, İznik ve Kocaçay Deltası gölleri bulunmaktadır (Anonim,
2012a).
5.4. Akarsular
Mustafakemalpaşa Çayı, Uludağ'ın güney yamaçlarından doğan ve gene Uludağ'dan
kaynaklanan birçok küçük dere ile beslenen Nilüfer Çayı, Göksu Çayı, Koca Dere, Kara Dere,
Aksu Deresidir. Susurluk nehir havzasının büyük bir alanı bursa ili sınırları içerisindedir
(Anonim, 2012a).
5.5. Dağlar
Bursa ili topraklarının yaklaşık % 35 ini dağlar kaplamaktadır. Dağlar genellikle doğu-batı
yönünde uzanan sıradağlar şeklindedir. Bunlar; Orhangazi'nin batısından Gemlik körfezinin
batı ucunda bulunan Bozburun'a doğru uzanan Samanlı Dağları, Gemlik Körfezinin güney
36
2013
yüzünü kaplayan ve Bursa ovasını denizden ayıran Mudanya Dağları, İznik gölünün güneyi,
ile Bursa ovasının kuzey kesimleri arasında yer alan Katırlı Dağları, Mudanya Dağlarının
uzantısı olan Karadağ ve Marmara Bölgesinin en yüksek dağı olan Uludağ'dır (2.543 m),
(Anonim, 2012a).
5.6. İklim
Denizden yüksekliği 155 metre olan Bursa, genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim
bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık
iklimine karşılık güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.
İlin en sıcak ayları Temmuz - Eylül, en soğuk ayları ise Şubat - Mart'tır. 52 yıllık gözlem
süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 706 mm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69
civarındadır (Anonim, 2012a).
37
Bursa
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
2013
Temmuz
Ağustos
Eyll
Ekim
Kasım
Aralık
Uzun yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler (1970-2011)
Ortalama
5,4
6,2
8,5
13,0
17,7
23,3
24,6
24,2
20,1
15,3
10,3
7,1
9,6
10,8
13,9
18,8
23,7
28,4
30,8
30,7
27,0
21,5
15,9
11,3
1,6
2,0
3,6
7,3
11,2
15,1
17,4
17,3
13,7
10,0
5,6
3,2
3,1
3,3
4,1
5,4
8,1
10,1
10,5
9,6
7,5
5,3
4,0
2,6
13,9
12,9
12,5
11,8
8,3
6,0
3,3
3,2
5,5
9,7
11,2
13,9
79,4
71,0
66,8
65,9
44,2
34,1
17,4
16,9
40,9
76,2
81,3
101,4
Sıcaklık (C)
Ortalama En
Yüksek
Sıcaklık (C)
Ortalama En
Düşük
Sıcaklık(C)
Ortalama
Güneşlenme
Süresi (Saat)
Ortalama
Yağışlı Gün
Sayısı
Aylık
Toplam
Yağış
Miktarı(kg/
m2)
Uzun yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek veEn Düşük sıcaklıklar (1970-2011)
En
Yüksek
25,2
26,9
30,6
35,5
35,9
41,3
43,8
41,9
38,9
37,3
28,5
27,3
-11,8
-16,4
-10,5
-3,1
1,6
5,2
9,0
8,6
5,0
-1,0
-4,4
-8,4
Sıcaklık (C)
En
Düşük
sıcaklık (C)
Tablo 2: Anonim (2012c) (Meteroloji Genel Müdürlüğü)
38
2013
5.7. Nüfusu
Bursa sosyal, kültürel ve ekonomik zenginliği ve gelişen sanayisiyle göç alan
şehirlerimizdendir. Aşağıdaki tabloda Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2011 yılı nüfus
yoğunluğu tablosunda Bursa’nın il ve ilçe merkezlerine göre nüfusu ve dağılımları
görülmektedir.
Nüfus
Toplam
Yoğunluğu
İl
Toplam
Erkek
Kadın
1.
Adana
2 108 805
1 052 873
1 055 932
152
6.
Ankara
4 890 893
2 439 058
2 451 835
199
7.
Antalya
2 043 482
1 034 655
1 008 827
99
6.
Bursa
2 652 126
1 325 715
1 326 411
254
7.
Çanakkale
486 445
249 088
237 357
49
2.
Edirne
399 316
204 389
194 927
66
5.
Erzurum
780 847
393 081
387 766
31
6.
Eskişehir
781 247
388 880
392 367
56
8.
Giresun
419 498
207 579
211 919
61
9.
Hakkari
272 165
147 567
124 598
38
10.
Hatay
1 474 223
741 695
732 528
253
11.
İstanbul
13 624 240
6 845 981
6 778 259
2 622
12.
İzmir
3 965 232
1 979 088
1 986 144
330
13.
Mardin
764 033
384 735
379 298
87
14.
Muğla
838 324
428 114
410 210
65
15.
Muş
414 706
212 717
201 989
51
Tablo 3: Anonim (2012d) (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2011 )
39
2013
5.8. Üretim
Cumhuriyet dönemiyle birlikte sanayileşmenin ve üretimin merkezi haline gelen Bursa, var
olan ticaret geleneğini de geliştirerek bugünlere aktarmayı başarmış bir şehirdir. Aralarında
Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgesinin de yer aldığı 13 sanayi, 19 küçük sanayi bölgesine
sahip olan kent, 1 serbest bölge ve yine sanayie hizmet veren bir de teknoloji geliştirme
merkezine sahiptir. Türkiye’nin ikinci büyük ihracatçı birliklerine sahip olan Bursa’da üretim
tekstil, otomotiv, otomotiv yan sanayi, hazır giyim, konfeksiyon, makine ve metal sanayii,
kuru-yaş ve dondurulmuş gıda, tarım ve hizmet sektöründe yoğunlaşmıştır. Türkiye’nin en
önemli otomotiv fabrikaları Bursa’da yer almaktadır. Maliye Bakanlığı’nın 2008 yılı
verilerine göre Bursa, ülke ekonomisine sağladığı bütçe gelirleri açısından İstanbul, Ankara,
Kocaeli ve İzmir’den sonra 5. sırada yer almaktadır. İşyeri ve çalışan sayılarına göre Bursa,
Marmara Bölgesi’nde İstanbul’dan sonra 2. sırada bulunmaktadır. Türkiye’de kişi başına yurt
içi gelir ortalaması 12.119 ABD dolar iken Bursa’da kişi başına yurt içi gelir ortalaması 2007
yılında 15.948 ABD dolar olarak hesaplanmıştır(Anonim, 2012b).
5.9. Tarım
Bursa verimli ovalarıyla da ülke tarımında çok önemli bir yere sahiptir. Hemen hemen her
türlü meyve ve sebzenin yüksek kalitede üretildiği Bursa’da, tarım ürünleri hem iç piyasa hem
de ihracatın gözdesi durumundadır. Bursa kara inciri, şeftali, kiraz, çilek, kestane, elma başta
olmak üzere, Bursa’da üretilen meyvelerin büyük bir bölümü ihraç edilmektedir. Son yıllarda
uygulanan projelerle özellikle dağ yöresi olarak adlandırılan Harmancık, Büyükorhan,
Orhaneli ve Keles yöresi ile Karacabey, Mustafakemalpaşa, Yenişehir ve İznik’te
hayvancılıkta da önemli bir atılım sağlanmıştır. Bursa doğal kaynaklarıyla eşsiz bir coğrafya
üzerine kuruludur. (Anonim, 2012b).
5.10. Ulaşım
Bursa kara, hava ve deniz yolu ile diğer kentlere bağlanmaktadır. Kentin karayolu ile 3 farklı
giriş ve çıkışı bulunmaktadır. Doğu yönünde Ankara, Eskişehir, batı yönünde İzmir ve kuzey
yönünde ise Yalova ve İstanbul kentlerine bağlanmaktadır. 2000’li yılların başında bir
bölümü yapılan Bursa çevreyolu kent trafiğinde önemli bir rahatlama sağlarken, Körfez Geçiş
Köprüsü ve İzmir bağlantısının yapılmasıyla birlikte otoyolun önümüzdeki dönemde
40
2013
tamamlanması beklenmektedir. Ayrıca Ankara’dan Bursa üzerinden İstanbul’ a kadar yapımı
devam eden hızlı tren sayesinde Kuzeyde İstanbul Güneyde Ankara gibi büyük ve kalabalık
kentlerle bağlantısı artacaktır. Bursa’da halen biri faal durumda iki havaalanı bulunmaktadır.
Yenişehir Uluslararası Havaalanı yurtiçi ve yurtdışı yolcu ve kargo taşımacılığına açıktır.
Bursa Havaalanı ise ulaşıma kapalıdır. Bursa Güzelyalı Feribot İskelesi ve Gemlik Limanı ile
deniz ulaşımına da sahip bir kenttir. Hızlı feribot ve deniz otobüsü ile İstanbul’a ulaşmak
mümkündür. Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali kentin kuzey girişinde yer almaktadır ve
çevre yolu ile bağlantılıdır. Kent içi toplu ulaşımda ise otobüs, minibüs ve raylı sistem
kullanılmaktadır (Anonim, 2012b).
41
2013
6. EKOTURİZM ÇEŞİTLERİ
6.1.
Doğa turizmi- Ekoturizm Uygulama Alanları
Doğa turizmiekoturizm çeşitli kıstaslara göre gruplandırılır. Bu kıstaslar turizm için
kullanılan araçlar (bisiklet, balon, raft, at), gidilen yerin doğası (dağ, yayla, mağara), yapılan
etkinliğin özelliği (akarsu, av, bilim, trekking) gibi çeşitlilik gösterir. Bu çeşitlilik aşağıdaki
gibi sıralanabilir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.1.
Kuş Gözlemciliği
Kuş gözlemleme ülkemizde az sayıda insan tarafından bilinmesine rağmen Avrupa ve Kuzey
Amerika’da çok yaygındır. ICBP (Uluslar Arası Kuş Koruma Konseyi), OSME (Orta Doğu
Ornitoloji Topluluğu), IWRB (Uluslar Arası Su Kuşları Ve Islak Alanlar Araştırma Bürosu),
RSBP (Royal Kuş Koruma Topluluğu) gibi kuş gözlemciliğinde önde gelen pek çok
profesyonel organizasyon, Avrupa, Asya ve Afrika’da doğal habitatları içinde kuşları
gözleyip, bölgelerin kuş toplumlarını ve belli kuş türlerini araştırırlar. Bunların dışında pek
çok amatör kuş gözlem toplulukları da doğal ortamda yaban hayatını izlemektedirler. Farklı
466 kuş türünün bulunduğu Türkiye, üreyen kuşlar açısından Avrupa’nın en zengin ülkesi
konumundadır. Farklı habitatların egemen olması, konumu itibari ile kuş göç yolları üzerinde
bulunması, sulak alanların zenginliği Türkiye’de kuş çeşitliliğinin yüksek olmasının
sebeplerindendir. Bu zenginlik, Türkiye’de kuş gözlemciliğinin; dolayısıyla dünyada öne
çıkan alternatif turizm dallarından kuş gözlem turizminin gelişmesine olanak sağlamaktadır
(Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.2.
Doğa Yürüyüşü
Trekking, kelime anlamı olarak “uzun ve zorlu yolculuk” demektir. Alp Himalaya kıvrım
kuşağı üzerinde yer alan ülkemizin dağ ve sıradağları, flora ve faunasıyla çok zengindir.
Dolayısıyla dağ-doğa yürüyüşüne elverişli önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin
planlı bir yaklaşımla turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, böylece turizmin tür ve
aktivitelerinin zenginleştirilerek arz kapasitesinin geliştirilmesi, alternatif turizm alanlarının
koruma-kullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması, tanıtılması, farklı yörelerin turizmin
42
2013
ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması açısından önemlidir (Akpınar ve diğ.,
2010).
6.1.3.
Yayla Turizmi
Turizmin çeşitlendirilmesi, tüm yıla ve ülke sathına yaygınlaştırılması, değişik yörelerin
mevcut turizm potansiyelinin geliştirilerek harekete geçirilmesi yönünde başlatılan
çalışmaların önemli bir bölümünü de yayla turizmi oluşturmaktadır.
Ülkemizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, etnolojik ve diğer çekicilik yaratan
özellikleri ile doğa turizmiekoturizme yönelik sundukları çok çeşitli ve eşsiz olanakların;
koruma kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir.
Doğa turizmiekoturizm etkinlikleri arasında en fazla talep yayla turizmine olmaktadır.
Yaylalar, doğal güzellikleri, etnolojik ve diğer çekicilik yaratan özellikleri ile doğa turizmiekoturizme yönelik kullanım ve ekonomik kar olanakları sunmaktadır. Anadolu kültüründe
yaylalar yaşamın önemli bir parçası olarak yer alır. Yaşam tarzına bağlı olarak yaylaların
kullanım biçimlerinde de farklılıklar gözlenmektedir. Ülkemiz bozulmamış doğal yapısıyla
bir yayla cenneti olarak kabul edilebilir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.4.
Mağara Turizmi
Turizmin çeşitliliği açısından ülkemizdeki mağaralar, önemli bir potansiyel oluşturmaktadır.
Ülkemizin %40’ı mağara oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun
kayalardan meydana gelmiştir. Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit
edilen mağara sayısının oranına göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağara bulunabileceği
öngörülmektedir. Bunlarda 800’ü MTA, 450 tanesi de değişik kulüp ve derneklerce olmak
üzere ancak 1250 ‘si incelenmiştir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.5.
Av Turizmi
Ülkemizin coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin gelişmesine
elverişli konumdadır. Ancak av hayvanlarımız, bugün için belirli türler dışında av turizmine
sunulabilecek belirli zenginliğe ulaşmış değildir. Av turizmine açılacak avlaklar, Orman ve Su
İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından tespit ve ilan
edilmektedir. Ülkemizde av turizmi faaliyetleri; 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ile bu
43
2013
Kanunun 15 ve 32. maddeleri kapsamında hazırlanıp 8 Ocak 2005 tarih ve 25694 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Yerli ve Yabancı Avcıların Av Turizmi Kapsamında
Avlanmalarına İlişkin Esas ve Usulleri İçerir Yönetmelik” kapsamında; sürdürülebilir avcılık
ve doğal hayatın korunması ilkeleri doğrultusunda sürdürülmektedir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.6.
Sualtı Dalış Turizmi
Türkiye sularında bulunan nemli batıklar ve su altı mağaraları dalıcılar tarafından
keşfedilmeyi beklemektedir. Dilimize aletli dalış olarak çevrilen “scuba” dalışı, dalmaya yeni
başlayanlar için, rekreasyonel dalış ve sportif dalış olmak üzere iki tür seçenek sunar.
Bunlardan turizmle bağlantılı olarak yapılan rekreasyonel scuba dalış eğlendirici yanlarıyla
her yıl binlerce insanı kendine çeken bir etkinliktir. Sportif dalıcılar daha sık dalış yaparlar.
Rekreasyonel dalıcılık için derinlik limiti 30 metre iken, sportif dalıcılıkta bu limit 40
metredir. Bu gün dünyada ve ülkemizde rekreasyonel ve sportif scuba dalış eğitimi veren
kurumlar vardır (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.7.
Hava Sporları Turizmi
Türkiye, yamaç paraşütü, yelken kanat, planör, paraşüt, balon gibi hava sporları meraklıları
için keşfedilmesi gereken bir ülkedir.
Ülkemizde hava sporlarına yönelik bilgiler aşağıda özetlenmiştir:
Yamaç paraşütü sporu, ilk bakışta serbest atlama paraşütüne benzeyen bir paraşüt ile uçak
yerine, yüksek bir tepeden koşulmak sureti havalanmaktır. Ülkemizde yamaç paraşütü sporu
1990 başlarında Fethiye Ölüdeniz bölgesinde ki Baba Dağı'nın yabancı pilotlar tarafından
keşfedilmesi ile tanınmış, ilk olarak üniversite kulüplerinde aktif olarak başlamıştır. Türk
Hava Kurumu (THK), üniversite kulüpleri ve özel kulüpler tarafından yamaç paraşütü
eğitimleri düzenlenmektedir.
Yelken kanat, motoru olmayan, rüzgar ve diğer hava etkileri ile uçuş yapabilen tek kişilik bir
uçuş aracıdır. Yamaç paraşütü yapılan yerlerde yelken-kanat sporu da yapılabilir. Türk Hava
Kurumu (THK) ve çeşitli hava kulüpleri tarafından eğitim kursları verilmektedir.
Balon uçuşunun, dünyada ilk ortaya çıkışı 18.yy sonlarına uzanır. Bu spor, ülkemizde de
yoğun ilgi görmektedir. Balon, içine doldurulan sıvı propan gazının ısıtılması ile havalanır.
Uygun rüzgarda (10 km/h'in altındaki) oldukça uzun süreler sakin bir uçuşla havada kalabilir.
44
2013
Ortalama seyir yüksekliği 500-1500 feet arasında değişir. Türkiye’de balon eğitimi Türk Hava
Kurumu (THK) tarafından verilmektedir. 30 saatlik eğitimi tamamlayanlara Sivil Havacılık
Genel Müdürlüğü onaylı lisans verilir.
Microlayt, oldukça basit motorlu uçuş aletidir. Türkiye'de microlayt ile uçmak için Türk Hava
Kurumu'na ya da havacılık kulüplerine başvurulmalıdır.
Planör, kalkışı başka bir motorlu uçak tarafından çekilerek veya pist başında bulunan bir
motora bağlı çelik halat yardımı ile hızlı bir şekilde çekilerek sağlanan motorsuz uçma
aracıdır.
Paraşütle atlama, tandem atlayışı (bir paraşütle iki kişinin atlayış yapması) ve AFF
(Accelerated Freefall-hızlandırılmış serbest düşüş) olmak üzere iki şekilde yapılabilmektedir.
Paraşütle atlama sporu için Türk Hava Kurumu ve özel havacılık kulüpleri eğitim vermektedir
6.1.8.
Sportif Olta Balıkçılığı
Ülkemizin hemen her kıyısında, göl ve nehirlerinde sportif olta balıkçılığı yapmak
mümkündür. Kirlenmenin yoğun olduğu bölgelerde artık pek balık kalmasa da hala amatör
balıkçıların yüzünü güldüren pek çok avlanma noktası vardır (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.9.
Akarsu Turizmi
Ülkemizde akarsular, doğal ve kültürel özellikleri bakımından farklı özellikler arzederek,
değişik rekreasyonel kullanım olanakları sunmaktadır. Akarsularımızın büyük bölümü
“akarsu turizmi” olarak adlandırılan rafting, kano ve nehir kayağı için çok elverişlidir.
Doğa turizminin önde gelen dallarından biri olarak akarsu turizmine yönelik ülkemizin
sunduğu bu büyük potansiyelin geliştirilmesi ve geniş kitlelere hitap edecek şekilde
tanıtımının yapılması önem taşımaktadır. Büyük yatırımlar gerektirmeyen akarsu turizmi,
çevrenin tarihi, arkeolojik, kültürel, otantik değerleri ve diğer turizm çeşitleriyle bir bütün
oluşturmaktadır. Bu nedenle, nehirlerimizin akarsu turizmi potansiyeli incelenirken,
çevresinde yer alan ve entegre bir şekilde geliştirilebilecek diğer turizm değerleri de bu proje
kapsamında belirlenmiştir (Akpınar ve diğ., 2010).
45
2013
6.1.10. Atlı Doğa Yürüyüşü
Turizmin çeşitliliği içerisinde yer alan atlı doğa yürüyüşleri tarihi ve doğal güzelliklerin
bulunduğu yörelerimizde düzenlenen günübirlik veya birkaç günlük gezi programları ile
yapılmaktadır. Ata binmek temel binicilik eğitimini gerektirir. Binici, temel eğitim aldıktan
sonra, at üstünde safari (grup lideri gözetiminde, temposu hızlı, gerektiğinde dik iniş ve
çıkışları içeren binişler), orienteering (arazi tecrübesi olan binicilerin, her ay yenilenen
parkurlarda yerleştirilen hedefleri, kroki ve pusula yardımı ile bulmalarından oluşan eğlenceli
yarışlar) veya bir hafta 10 günlük gezilere katılma şansı olacaktır (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.11. Bisiklet Turizmi
Bisiklet turizmi yeni yaygınlaşmaya başlayan bir turizm türüdür. Bütün dünyada hızla yayılan
doğa turizmi anlayışına paralel olarak ülkemizde de bisiklet turları son yıllarda seyahat
acenteleri tarafından doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir. En eski
motorsuz ulaşım araçlarından biri olan bisiklet, performans geliştirmenin yanı sıra doğayı
keşfetmenin verdiği zevkle bütünleşir. Ülkemizin pek çok yöresi, bisiklet turları yapmaya
elverişli olup, Karadeniz, Bandırma, Polenezköy, Erciyes ve Kapadokya, Ihlara ve Tuz
Gölünde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenen rotalarda, bisiklet turizmi
çalışmaları yürütülmektedir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.12. Botanik Turizmi
Türkiye biyolojik çeşitlilik bakımından dünyanın en dikkat çeken ülkelerinden birisidir.
Ülkemizde yaklaşık 9000’i çiçekli bitki türü olmak üzere 10.000 den fazla bitki türünün
yetiştiği belirlenmiştir.
Bunların 3000 kadarı dünyanın başka ülkelerinde yetişmeyen, ülkemize özgü endemik
türlerdir. Bütün Avrupa kıtasında 12.000 ‘e yakın çiçekli bitki türü ve Avrupa ülkelerinin
hepsinde toplam 2500 kadar endemik bitki türü yetiştiği düşünülürse ülkemizin bitki
zenginliği açıkça anlaşılır (Akpınar ve diğ., 2010).
Turizm baskısının yoğun olduğu yörelerde, doğanın korunması için Orman ve Su İşleri
Bakanlığı tarafından milli park, tabiat parkı ve tabiat anıtı gibi koruma amaçlı alanlar tesis
edilerek özellikle endemik bitki türlerimizin korunmasına çalışılmaktadır (Akpınar ve diğ.,
2010).
46
2013
Botanik turizminde, botanik konusunda yetişmiş, bilgili rehberlerin bulunmayışı ve bitki
tohumu ve soğanlarının başka ülkelere kaçak yollarla götürülmesi ülkemizde, önemli bir
sorun olarak ortaya çıkmaktadır. 1983 ve 1988 yılları arasında yayınlanan iki kararname ile
yabancıların doğada bitki, hayvan ve arkeolojik materyal toplamaları izne ve belli kurallara
bağlanmış ve yasal boyut getirilmeye çalışılmıştır (Akpınar ve diğ., 2010).
Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun
bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan
bir şekilde 3 farklı bitki alanının kesişme noktasında yer almaktadır. Bu bitki alanları Akdeniz
Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), Avrupa-Sibirya Bitki Alanı
(Karadeniz ve Marmara bölgesini kapsamaktadır), İran-Turan Bitki Alanı (İç Anadolu ve
Doğu Anadolu bölgesini kapsamaktadır (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.13. Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği
Yaban hayatı gözlemciliği son yıllarda dünyada ve ülkemizde popüler olmaya başlamış bir
turizm çeşididir. Pek çok ülke, doğal yaban hayatı alanlarını insanların seyrine sunarak büyük
gelirler elde etmektedirler. Son verilere göre ülkemizde 40.000 hayvan türünün yaşadığı
saptanmış olup gelecekte yapılacak ayrıntılı çalışmalarla bu sayının 80.000 hatta 100.000’e
ulaşacağı sanılmaktadır. Avrupa kıtasında 60.000 kadar hayvan türünün yaşadığı düşünülürse
ülkemizin faunistik açıdan ne kadar zengin olduğu görülmektedir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.14. Foto Safari
Türkiye, el değmemiş pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü, folklorü,
müziği, yaşam şekli, yemekleri ve insanı ile fotosafari için oldukça elverişli bir ülkedir. Bu
amaçla başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere pek çok seyahat acenteleri, fotosafari
turları düzenleyerek, ülkemizin bu eşsiz güzelliklerini tanımaya ve keşfetmeye yönelik
çalışmalar yürütmektedir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.15. Tarım ve Çiftlik Turizmi
Kırsal alanlarda konaklama ve etkinlikler köy yerinde yapılıyorsa bu turizm türü çiftlik
turizmi olarak adlandırılmaktadır. Herhangi bir kırsal yerleşimde ekonomik etkinlik tarım ise
ve turistik uygulamalar da ağırlıklı olarak tarıma dayalı olarak yapılıyorsa, bu tür turizme
47
2013
tarım turizmi denilmektedir. Özellikle doğa turizmiekoturizme yönelik olarak çiftliklerde,
doğal hayatı birebir yaşamak isteyen turistlerin sayısı giderek artmaktadır. Ülkemiz bu
anlamda oldukça büyük bir potansiyele sahiptir (Akpınar ve diğ., 2010).
6.1.16. Kamp Karavan Turizmi
Ülkemiz, günübirlik dinlenme, eğlenme ve piknik amaçlı kullanımların yanı sıra, çadır ve
karavanlı kamp yapma olanağına sahip, pek çok doğal alanlara sahiptir. Gözlerden uzak doğa
ile baş başa vakit geçirmek isteyen insanlar için oldukça büyük imkanlar sunmaktadır
6.2.
Bursa’da Uygulanabilecek DoğaTurizmi-Ekoturizm çeşitleri nelerdir?
Yukarıda belirtilen tanımlardan görüldüğü üzere doğa turizmiekoturizm doğal ortamların ve
güzelliklerin bulunduğu ortamlarda daha yoğun olarak yapılabilecek bir turizm çeşididir. Bu
kapsamda Bursa, ülkemizin en zengin biyolojik çeşitliliğine sahip kentlerinden biri olma
özelliği göstermektedir. Dolayısıyla bir çok doğa turizmiekoturizm çeşidi içinde uygun bir
alan olma özelliği göstermektedir (Akpınar ve diğ., 2010). Yukarıda yapılan tanımlara
bakıldığında;
 Kamp Karavan Turizmi
 Foto Safari
 Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği
 Botanik Turizmi
 Bisiklet Turizmi
 Sportif Olta Balıkçılığı
 Mağara Turizmi
 Yayla Turizmi
 Doğa Yürüyüşü
 Kuş Gözlemciliği
Bursa için uygun doğa turizmiekoturizm çeşitleridir
48
6.3.
2013
Ekoturizm Çalışmalarının Yasal Dayanağı
1. 2634 Sayılı Turizm Teşvik Yasası ve Turizm Kanunu’nun 8. maddesinin A fıkrasının 1
numaralı bendi ile C, D fıkralarında yapılan değişiklikle 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre
orman sayılan yerlerle ilgili yapılan değişikliklerden d ve f fıkraları, doğa turizmiekoturizm
ile ilişkilidir.
2. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nda öngörülen Uzun Devreli Gelişim Planları (UDGP) ve
bu planların kullanım ve koruma kararları doğa turizmiekoturizm uygulamalarına ilişkin
hükümler içermektedir.
3. Korunan Alanlar Alan Kılavuzu Yönetmeliği’nde, doğa turizmiekoturizm uygulamalarına
ilişkin hükümler bulunmaktadır.
4. 07.12.2004 tarih 5272 sayılı Belediye Kanunu ile yapılan son değişikliklerle belediyelere
verilen görev ve yetkiler içinde doğa turizmiekoturizm uygulamalarına ilişkin hükümler
bulunmaktadır.
5. 645 Sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamenin 30. maddesinin 14/A maddesinde yer alan ‘Odun Dışı Ürün ve
Hizmetler Dairesi Başkanlığı’ görevleri içerisinde ‘uygun yerlerde doğa turizmiekoturizm
faaliyetlerini desteklemek’ başlığı yer almaktadır.
Doğa turizmiekoturizm ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkilendirilebilecek yasal mevzuat
aşağıdaki gibi sıralanabilir.
 Anayasanın seyahat özgürlüğünü düzenleyen 23. maddesi
 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu,
 6831 sayılı Orman Kanunu,
 4721 sayılı Medeni Kanun,
 2872 sayılı Çevre Kanunu,
 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun
Hükmünde Kararname,
 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu,
 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu,
 5286 sayılı Köy Kanunu,
49
2013
 2924 sayılı Orman Köylerinin Kalkınmasının Desteklenmesi Hakkında Kanun,
 3194 sayılı İmar Kanunu,
 5634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu,
 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu,
 5394 sayılı Belediye Kanunu,
 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanunu,
 1618 sayılı Seyahat Acenteleri ve Birliği Kanunu
50
2013
7. KORUNAN ALANLAR
Milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak
alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri korunan alanlar, biyolojik çeşitliliğin, doğal ve
bununla ilişkili kültürel kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla ilgili
mevzuata göre tespit edilen ve yönetilen kara ya da deniz alanını ifade eder.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı görev alanı içerisinde bulunan korunan alanlar aşağıda
sıralandığı şekildedir;
 Milli Parklar
 Tabiat Parkları
 Tabiat Koruma Alanları
 Tabiat Anıtları
 Sulak Alanlar (Hassas alanlar)
7.1.
Milli Parklar
Bilimsel ve estetik bakımından, millî ve milletlerarası ender bulunan tabiî ve kültürel kaynak
değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçalarını ifade etmektedir.
7.2.
Tabiat Parkları
Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve
eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.
7.3.
Tabiatı Koruma Alanı
Bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan ve bu amaçla ayrılmış, nadir, tehlikeye maruz ve
kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin
örnekleri ihtiva eden, turistik amaçlı kullanılmasına izin verilmeyen tabiat parçalarıdır
51
7.4.
2013
Tabiat Anıtı
Tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere göre bilimsel değere sahip ve millî
park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır.
7.5.
Sulak Alanlar
Alçak gelgitte derinliği altı metreyi aşmayan deniz suyu alanlarını da kapsamak üzere, doğal
ya da yapay, sürekli ya da geçici, durgun ya da akar, tatlı, acı ya da tuzlu bütün sular ile
bataklık, sazlık, ıslak çayır ve turbalıklarıdır.
7.6.
Bursa’ daki Korunan Alanlar
7.6.1.
Uludağ Milli Parkı
Bilimsel, kültürel ve doğal kaynak değerlerinin gelecek kuşaklara bırakılması için koruma
altına alınarak 1961 yılında Milli Park ilan edilmiştir. Uludağ ülkemizin önde gelen kış
sporları ve kayak merkezidir. Büyük yerleşim yerlerine yakınlığı, kamp ve günübirlik
kullanım alanlarının çokluğu nedeniyle Bursa ve çevre illerinin rekreasyonel isteklerine cevap
vermektedir. Uludağ Milli Parkı' nın yıllık ziyaretçi sayısı 1.000.000 kişi civarındadır.
Bursa’dan Milli Park giriş kapısına (Karabelen’e) 22 km.’ lik asfalt yol ile ulaşılabilmekte ve
giriş kapısından sonra 11 km.' lik asfalt ve parke taş yol ile Oteller Bölgesine
ulaşılabilmektedir. Bursa’dan Milli Park’ın Sarıalan Kamp ve Günübirlik Kullanım Alanına
20 dakikalık teleferik yolculuğu ile de çıkılabilir.
Teleferik Bursa'nın Teleferik semtinden 20 dakikada bir kalkmaktadır. Yolculuk yaklaşık 25
dakika sürmektedir. Buradan Oteller Bölgesine ulaşmak için minibüsler bulunmaktadır.
Uludağ’ın alt kademelerinden zirveye doğru değişen iklimsel özellikleri nedeniyle biyolojik
çeşitlilik bakımından oldukça zengin alan olmasını sağlamıştır. Uludağ’a endemik bitkileri
içeren zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Uludağ’da 104 endemik tür tespit edilmiş olup,
bunun 32 adedi Uludağ endemiğidir.
Ayrıca, küresel ölçekte nesli tehlike altında olan 3, Avrupa ölçeğinde ise 54 türün yaşam
alanını oluşturmaktadır.
52
2013
Alanda bulunan Bern Sözleşmesine göre Tehlike Altındaki Habitatlar:
•
35.7- Akdeniz dağlık sık Nardus strıcta meraları,
•
41.1E1- Batı Karadeniz doğu kayını ormanları,
•
41.1E15- Batı Karadeniz göknar-doğu kayını ormanları,
•
42.1723-Batı Karadeniz’in alt kesimlerinde yetişen doğu kayını-göknar ormanları,
•
42.1725 –Batı Karadeniz’in alt kesimlerinde yetişen göknar ormanları.
Milli Parkta, Uludağ’ a özgü endemik tür olan Apollo Kelebeği (Parnassius apollo L.) ayrıca
dünyada sayıları çok azalmış olan Sakallı Akbaba (Gypaetus Barbatus) bulunmaktadır. 46 tür
kelebek ve 11 tür bombus arısı tespit edilmiştir.
Milli Park sahası içinde yaban domuzu, ayı, kurt, tilki, çakal, sansar, tavşan, gelincik, yılan,
kurbağa, kertenkele, kaplumbağa, akbaba, dağ kartalı, ağaçkakan, baykuş, kumru, dağ
bülbülü, serçe, tahtalı, keklik ve birçok kabuklu canlı, örümcek çeşitleri ve böcek türleri
yaşamlarını sürdürmektedir.
Ayrıca Uludağ Ülkemizde yer alan 144 Önemli Bitki Alanı’ndan (ÖBA) biridir.
Uludağ Sakallı Akbaba ve Kaya Kartalı’nın üreme popülasyonlarını barındırması nedeniyle
Önemli Kuş Alanı (ÖKA No.8) olarak belirlenmiştir.
Milli Park’ın bir başka özelliği de, Bursa ovasından Uludağ'ın doruklarına doğru değişen bitki
topluluklarının meydana getirdiği orman kuşaklarıdır. Botanik bilimci MAYR'ın bitki
kuşaklarını muhtelif yüksekliklerde karakterize etmesi bakımından Dünya Ormancılık
Literatüründe özel bir önemi vardır. (Lauretum, Castanetum, Fagetum, Abietum, Alpinetum).
12762 ha. alana sahip Uludağ Milli Parkı'nın % 71' i orman, % 28' i mera ve kayalık
alanlar, % 0,4'ü açık alanlar, % 0,1 'i su ile kaplı alan, % 0,5'i yerleşim alanıdır
Uludağ’ın zirvelerinde bir kısmı yazın kuruyan 9 adet buzul gölü (Sirk) mevcuttur. Buzulların
Uludağ'ın yüksek
kesimlerinde
gelişmesi
ve buzul aşındırması
sonucu
oluşan
teknelerin sularla dolması sonucu oluşmuşlardır. En önemliler Karagöl, Kilimli göl, Aynalı
göl, ve Buzlu göldür.
53
Karagöl
Aynalı Göl
2013
Kilimli Göl
Buzlu Göl
Aşırı kullanıma bağlı olarak Milli Park içerisindeki Kamp ve Günübirlik Kullanım
Alanlarının bitki örtüsü yok olmaktadır. Alternatif alanlar tanzim edilerek mevcut kullanılan
alanların dinlendirilmesi, bitki örtüsünün yeniden canlanması bakımından gerekmektedir.
Uludağ'ın sadece et-mangal veya kayak yapılan, eğlenilen yer olması düşüncesinden çıkarılıp
kaynak değerlerini halka tanıtıp sevdirme yönündeki çalışmalara öncelik verilmelidir.
Uludağ Milli Parkı sınırları içerisinde bulunan bitki türlerinden 45’inin tıbbi ve ekonomik
değeri vardır. Bu bitki türlerinden bazıları tıbbi amaçlı söküm nedeniyle yok olma noktasına
gelmiştir. Tutyeli Tepesi’nde geniş bir alanda yayılı bulunan Sarı Jensiyan “Gentiana lutea”
tıbbi amaçlı kullanım nedeni ile yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunan türlerden bir
tanesidir.
54
2013
Uludağ’da yetişen nadir türlerin populasyonları sınırlı olup yaşamları tehdit altındadır. Milli
Parkın kaynak değerlerinin devamlılığının sağlanması amacıyla 1/25.000 ölçekli Uludağ Milli
Parkı Uzun Devreli Gelişme Revizyon Planı revize edilerek 10.12.2009 tarihinde
Bakanlığımızca onaylanmıştır. Buna yönelik alt planlarda yapılmaya başlanmıştır.
• Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı
• Su Kaynakları Yönetim Planı
• Kayak Alanı Ana Planı
• Eğitim ve Bilinçlendirme Alt Planı
• İzleme-Kontrol Alt Planı
Uludağ Milli Parkı’nın hem bir koruma alanı niteliğinde hem de ulusal ve uluslar arası bir
kayak merkezine yakışır şekilde rehabilite/restore edilebilmesi maksadıyla yapı ve kentsel
siluetini elde edebilmek için Bakanlığımızca “Uludağ Milli Parkı I. ve II. Gelişim Bölgeleri
Peyzaj Alanları, Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Fikir ve Tasarım Yarışması” düzenlenmiş
olup, yarışmaya 20 yarışmacı eserleri ile başvurmuş 21-25 Kasım 2008 tarihlerinde yapılan
Jüri değerlendirmesi neticesinde dereceye giren tasarımlar belirlenmiştir.
Uludağ Milli Parkı’nın kaynak değerlerini halka tanıtıcı bir Milli Park Tanıtım ve İdare
Ziyaretçi Merkezi, 1/25.000 ölçekli Uludağ Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Revizyon
Planına (UDGP) göre Karabelen Giriş Kapısında yapılması planlanmaktadır.
Bu merkezde; danışma, broşür, CD, kitap satış birimleri, sinevizyon ve eğitim faaliyetlerinin
yapılabileceği çok amaçlı salon, kalıcı herbaryum ve fotoğraf sergi alanı, dinlenme ve ihtiyaç
birimleri, ilk yardım üniteleri ve otopark oluşturulacaktır.
2011 yılı faaliyetlerimiz içerisinde bulunan Tür Koruma Eylem Planı kapsamında, İlimiz
Uludağ Milli Parkı’ndaki endemik bitki türlerinin korunmasına, tanıtımına ve illegal
ticaretin/kaçakçılığın önlenmesine yönelik yerel düzeyde kurumsal kapasitenin oluşturulması
ve gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılması amacıyla, “Bursa İli Uludağ Milli Parkı’nda
Mevcut 10 Adet Endemik Bitki Türü Konusunda Bilinçlendirme Projesi”ne yönelik eğitim
24.11.2011 tarihinde köy muhtarlarına ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına
verilerek,
önemi ve yayılış alanları konusundaki bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır (Orman ve Su
İşleri II. Bölge Müdürlüğü Milli Parklar Arşivi, 2012)
55
7.6.2.
Uluabat
2013
Uluabat Gölü Sulak Alanı
Gölünde
insan
yerleşimi
antik
çağlardan (M.Ö. 100) beri süregelmektedir.
Gölün içindeki antik kent "Apollonia ad
rhyndacum" (Gölyazı) bu çağlarda antik kentler
arası ticaret yolları üzerinde bulunmaktaydı.
Uluabat Gölünün ticaret bakımından önemi
1940'li yıllara kadar sürmüştür.
Binlerce yıldır yöre ipek böcekçiliği ve ipek
ticareti içinde konumu itibariyle önemli bir
merkez olmuştur. 1960’lardan itibaren sentetik
ipliklerin yaygınlaşmasıyla ipek böcekçiliği ortadan kalkma noktasına gelmiştir.
Yöre halkının bileşiminde yakın zamanda önemli değişiklikler olmuştur. Osmanlı-Rus Savaşı
sırasında (1877-1878) Balkan göçmenleri yöreye yerleştirilmiştir. Daha sonra Kurtuluş Savaşı
sonrası (1924-1927), göl çevresinde yaşayan Rumlar Lozan Antlaşması gereğince
Yunanistan'da yaşayan (özellikle Selanik çevresi) Türklerle mübadele edilmiştir. Bu nüfus
hareketleri sonucunda yörede uzun zamanda gelişebilen yerel çevresel bilgilerin bir kısmının
ortadan kalkmış olduğu düşünülebilir.
Alanları 0,25 ha (Heybeli Adası) ile 190 ha (Halilbey Adası) arasında değişen büyüklüklerde
sekiz adayı da içeren, büyük ve sığ bir tatlısu
gölüdür. Uzunluğu yaklaşık olarak 22 km,
kuzey-güney yönündeki genişliği ise yaklaşık
10,5 km kadardır. Denizden yüksekliği yaklaşık
8 metredir.
Gölün kıyılarında nilüferlerle kaplı koylar, geniş
sazlıklar,
söğütler,
bulunur.
Gölün
tatlısu
bataklıkları
güneybatı
kısmında
ve
Mustafakemalpaşa Çayı ağzı ve çevresinde
Mustafakemalpaşa Çayı’ndan gelen sediment
56
2013
çökelmesi nedeniyle büyük ve geniş bir delta oluşmuştur. Havza büyük çoğunlukla Bursa,
Kütahya, Balıkesir ili sınırları içerisinde çok azda Bilecik ilinde yer almakta ve yaklaşık
10500 km2 alan kaplamaktadır. Uluabat Gölü Ramsar Alanı Marmara Denizi’nin güneyinde,
Bursa'nın yaklaşık 30 km batısında Bursa ili Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçeleri sınırları
içinde kalmaktadır. Eskikaraağaç ve Gölyazı köyleri Ramsar alanı içerisinde kalır. Diğer
köyler
Ramsar
Alanı
dışındadır
Göl 15 Nisan 1998 tarihinde Ramsar Alanı ilan edilmiştir (Ramsar Saha No: 944, alanı 19.900
ha). Yerleşim merkezlerinden Eskikaraağaç Köyü ile Gölyazı Beldesi Ramsar Alanı içerisinde
kalmaktadır. Göl Uluabat Gölü Sulak alan Yönetim Planı ile yönetilmektedir.
Göl aynı zamanda Kasım 2000’ de uluslararası bir sivil toplum kuruluşları ortaklığı projesi
olan ve 2001 yılı itibariyle dünyaca ünlü 38 gölü bünyesine alan Living Lakes (Yaşayan Göl)
Ağına dahil edilmiştir. Ayrıca Alanın öneminin anlaşılabilmesi sebebiyle her sene Leylek
Şenlikleri düzenlenmektedir. Ayrıca Kuş Gözlem İstasyonu ve ziyaretçi tanıtım merkezi
mevcuttur.
57
2013
Sahip olduğu biyolojik çeşitliliğin yanı sıra, Uluabat Gölü burada yasayan insanlar için de
büyük önem taşımaktadır. Göl etrafında irili ufaklı 17 köy bulunmaktadır. Bu köylerin
doğrudan veya dolaylı olarak gölle sosyal ve ekonomik ilişkileri vardır. Ramsar sınırı içinde
kalan Gölyazı ve Eskikaraağaç köyleri gelirlerinin büyük bir kısmını gölde balıkçılık yaparak
sağlarlar. Göl civarındaki tarım alanları, gölü besleyen Mustafakemalpaşa Çayının veya
doğrudan gölün sularıyla sulanırlar. Göl çevresinde endüstri hızla gelişmektedir. Göl, sanayi
atıkları, evsel atıklar ve tarım alanlarının drenaj suları için doğal bir alıcı ortam durumundadır.
Balıkçılık ve sulamanın yanı sıra gölden küçük çapta gelir de sağlanmaktadır (turizm,
sazcılık, avcılık, vs.)
Uluabat Gölü tipik bir sığ göldür. Sığ göllerin tipik özelliği olarak rüzgarın etkisiyle tam
karışıma uğrar, ışık erişilebilirliğinin belirlediği littoral bölgesi geniştir. Sığ göllerde gölün
sağlığını makrofitlerin (sualtı ve suüstü bitkilerin) popülasyon dinamikleri, balıklar,
zooplankton, algler ve benthosla alakalı iç prosesler belirlemektedir. Su rejimi, besin yükü
(azot, fosfor gibi), balık çıkarımı ve askıda katı maddeler gibi dış faktörler bu iç prosesleri
etkilediği için bir sığ gölün ekolojik işleyişindeki anahtar faktörlerdir. İnsan etkisiyle
şekillendiği için bu faktörlerdeki değişimlerin sonuçlarını anlamak çok önemlidir. Tarihi,
kültürel ve doğal güzellikleri zengin biyoçeşitliliği ile Uluabat Gölü doğa turizmiekoturizme
uygun alanlarımızdandır (Uluabat Gölü Sulak Alan Yönetim Planı, 2011).
58
7.6.3.
2013
İznik Gölü Sulak Alanı
Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde, Türkiye’nin beşinci büyük doğal gölü
olan İznik Gölü, tektonik bir tatlı su gölüdür. Marmara Bölgesi’nin doğu-batı doğrultusunda
peş peşe dizilmiş çukur sistemlerinden Pamukova-İznik-Gemlik Körfezi çöküntü alanı
sırasının orta kesimindeki tektonik kökenli bir çukurun dolması ile oluşan göl, elips
şeklindedir. Kuzeyinde Samanlı Dağları, güneyinde Avdan Dağı vardır. 298 km2’lik
yüzölçümü ile Marmara Bölgesi’nin en büyük gölüdür. Uzunluğu doğu-batı doğrultusunda
yaklaşık 32 km. en geniş yeri 11,5 km.dir. Derin göllerden olan İznik Gölü’nün büyük
kesiminde derinlik 30 m. yi aşmaktadır.
Gölün güney kıyısının açığında kıyıya paralel olarak 13 km. boyunca uzanan bir çukur
bulunmaktadır. Yaklaşık 60 m. derinliğindeki bu çukurun en derin yeri 65 m.yi bulur. Gölün
su yüzeyi ise deniz seviyesinden 85 m. daha yüksektedir.
İznik Gölü’nün su toplama alanı 1.246
km2’dir. Göle su taşıyan akarsuların en
önemlileri
kuzeydoğudaki
Karadere
ile
güneybatı kesimine akan Kocadere adı ile
bilinen Sölöz Deresi’dir. Derelerin göle
girdiği noktalarda küçük deltalar ve geniş
sazlıklar oluşmuştur.
Göl bunlardan başka
dipdeki karstik kaynaklar ve yağmur suları ile
de beslenmektedir. Karsak Suyu gölün fazla
sularını Gemlik Körfezi’ne boşaltır. Karsak
Suyu aslında doğrudan İznik Gölü’nden
çıkmayıp, gölün güneybatısında bulunan birkaç metre yükseklikteki çakıl ve kum setinden
sızan sularla oluşur. İznik Gölü 1990 yılında Sit Alanı ilan edilmiştir. Göl bütünüyle tarım
alanları ve zeytinliklerle çevrilidir. Tarım alanları için gölden su alınmaktadır. 1963’te gölün
batısındaki seddenin yapımı sonucunda 416 ha sulak alan kurutulmuştur. Su tutma amacıyla
da
yapılan
bu
sedde,
gölü
kısmen
bir
rezervuara
dönüştürmüştür.
Antik Çağda Ascania Limne olarak anılan İznik Gölü, Homeros´un ünlü İlyada´sında da yer
alır. 1648 yılında İznik’e gelen Evliya Çelebi ise Seyahatnamesi’nde buradan; "Burası beşinci
59
2013
iklimin yaşandığı yerdir. Suyu ve havası çok güzeldir. Bu gölün çevresinde 45 tane köy vardır
ki, bunlar bağlı bahçeli, camili, hamamlı, küçük birer çarşılı mamur köylerdir. Bu gölün
suyunda civar ahali çamaşır yıkar. Hiç sabun sürmedikleri halde yine de bembeyaz olur. Bu
gölde 70 çeşit balık bulunur" diye söz etmiştir.
İznik, Çakırca, Boyalıca ve Gölyaka’da balıkçı kooperatifleri bulunur. Tutulan su ürünlerinin
başında bir tür mantar hastalığı nedeniyle 1980’lerden beri büyük azalma gösteren kerevit
gelir.
Orhangazi’deki sanayi tesislerinden, çevredeki yerleşim birimlerinden ve küçük zeytinyağı
fabrikalarından göle atıklar karışmaktadır. Bundan kaynaklanan aşırı yosunlaşma ve toplu
balık ölümleri dikkat çekmektedir.
Su düzenine müdahale edilmeden önce, gölün ornitolojik açıdan daha önemli olduğu tahmin
edilmektedir. Seddelemelerin su seviyesini yükseltmesi sonucu sazlık ve bataklık alanlarda
azalma olmuştur.
Gölde sık sazlıkların arasında karışık koloniler kuran küçük karabatak ve gece balıkçılı ile
önem kazanmıştır. Nedeni tam bilinmemekle birlikte, İznik Gölü kış aylarında önemli sayıda
su kuşu barındırmamaktadır. Yine de, İç Anadolu gölleri donduğunda kuşlar için önemli bir
sığınak oluşturduğu söylenebilir.
Gölde, karabatak, tepeli kutan, küçük balaban, gece balıkçılı, alaca balıkçıl, çeltikçi, erguvan
balıkçıl, angıt, macar ördeği, yılan kartalı ve martı türü kuşlar bulunmaktadır. Gölde yayın,
aynalı sazan, tatlı su yılanı, ilik balığı, tatlı su levreği, gümüş balığı, kızıl kanat yetişmektedir.
Gölde yosun ve bitki türleri de zengindir. Dipte pamuk veya üstüpü şeklinde açık yeşil renk
bir yosun türü yaygındır. Bu yosun suyun çalkalanmasını ve göl suyunun oksijeninin
azalmasını önler. Balıkların beslenmesini sağlar. Sulama ve avcılık yanında çamaşır ve
bulaşık yıkamada, duş almakta, yemek ve çay yapımın da, suyun sodalı oluşu nedeniyle
vücuttaki yara bere, sivilcelerin tedavisinde, içilerek mide hazımsızlığının giderilmesinde
kullanılmaktadır. Genelde tarım yapılan göl çevresinde az yükseklikli kayalar ve tepeler
bulunmaktadır.
Gölün batısında, Türkiye’ nin en geniş ve en güzel piknik alanları bulunmaktadır. Bir tarafı
çamlıktır. Türkiye’ nin her yerinden binlerce insanı çekmektedir. Günübirlik dinlenme
alanları dışında çadır turizmine de açıktır. Burada her tür sosyal tesisler bulunur (Anonim,
2012f).
60
2013
İznik Gölü Alt Havzası Biyolojik Çeşitlilik Araştırma projesi halen devam etmekte olup 2013
yılı sonunda tamamlanmış olacaktır.
61
2013
Kocaçay Deltası (Teklif Edilen Millipark)
7.6.4.
Güney Marmara akarsularının büyük bölümünün birleşmesiyle oluşan Susurluk Irmağı,
Bursa'nın Karacabey ilçesinde denizle buluşur. Bu buluşma noktasında bulunan Kocaçay
Deltası, barındırdığı doğal yaşam
alanlarının
çeşitliliği
bakımından
eşsiz doğal zenginliğe sahiptir. Delta,
kumul
bitkileri,
bataklık,
longoz
ormanları ve gölleriyle birçok doğal
yaşama ev sahipliği yapar.
Kocaçay Deltası’nda, Dalyan, Poyraz
ve Arapçiftliği gölleri yer alır. Göller,
sazlık
ve
longoz
ormanlarıyla
çevrelenmiş durumdadır. Delta, çoğu
yerde bir metre derinliğindeki su tabakasıyla kaplı dişbudak, kızılağaç ve söğütlerden oluşan
longoz ormanları, nilüfer, sümbül, göl soğanı ve tavşanmemesi gibi sucul bitkilerle süslenmiş
durumdadır.
Marmara Denizi’nin güney kıyısında yer alan delta, göl, bataklık, kumul ve subasar orman
ekosistemlerinden meydana gelir. Deltanın batı yarısında, toplam alanı 194 ha olan ve Maliç
Deresi tarafından beslenen Dalyan ve
Poyraz gölleri, 600 ha alan kaplayan
sazlıklar, 730 hektarlık bir alana yayılmış
dişbudak, kızılağaç ve söğütlerden oluşan
subasar ormanlar ve çok çeşitli floraya
sahip
geniş
bir
kumul
bandı
bulunmaktadır. Deltanın doğu bölümünde
Arapçiftliği Gölü, tarım alanları, meyve
bahçeleri,
kumullar,
sazlıklar,
deniz
börülcesi ve ılgın ile kaplı geniş çamur
düzlükleri vardır.
62
2013
Deltada üreyen türler arasında kara leylek, pasbaş patka, bataklıkkırlangıcı, akça cılıbıt, küçük
balaban, gece balıkçılı, alaca balıkçıl, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, kuğu, yeşilbaş, çıkrıkçın,
macar ördeği, elmabaş patka, ak kuyruklu kartal, sakarmeke, poyrazkuşu, sumru, küçük
sumru ve pek çok ağaçkakan türü sayılabilir. Ayrıca göç esnasında küçük karabatak, ak
pelikan, kışın ise sakarmeke başta olmak üzere büyük sayıda sukuşu bulunur. Deltada; göller
ile tepeler arasında kalan bölgede tarım yapılmaktadır. Subasar orman ve sulak çayırlar da ise
hayvancılık yapılmaktadır. Batı bölümündeki göllerde kısıtlı ölçüde balıkçılık yapılır.
Arapçiftliği Gölü Uludağ Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nin balık araştırmaları çalışma
alanıdır ve ticari balıkçılığa kapatılmıştır. Kocaçay Deltası, bütün bu özellikleriyle
doğaseverlere, hem kuş gözlemciliği yapma hem piknik yapma hem de arkalarına güzel bir
doğa manzarasını alarak, denize girme olanaklarını sunmaktadır.
Kocaçay Deltası, kıyı kumulu Kuzeybatı Anadolu kıyılarında uluslar arası önemde ve doğal
rezerv niteliğindeki 4 alandan biridir. Geniş sahil bandı üzerinde birçok kumul bitkileri
barındırır. Bu kumul bitkilerinden üç tanesi yalnızca Türkiye’ye özgü endemik bitkilerdir ve
Kocaçay Deltası dışında ülkemizdeki iki ayrı kumulda daha gözlenebilmektedir.
Kocaçay Deltası, her yıl inanılmaz bir olaya daha sahne olur. Üreme döneminde yılan
balıkları Kocaçay Deltası'nda denizle göl arasındaki kumulu sürünerek aşarak Marmara
Denizi, Ege, Akdeniz ve Atlantik Okyanusunu aştıktan sonra Meksika Körfezi kıyılarına
giderler (Anonim, 2012g).
Kocaçay Deltası’na yakın köylerden Yeniköy, Bayramdere ve Boğaz köylülerinin bulunduğu
bölge I. derece doğal sit alanı ilan edilmiştir.
63
2013
64
7.6.5.
2013
Suuçtu Şelalesi
Bursa İzmir karayolu ile 88 km sonra Mustafakemalpaşa ilçesine, buradan da 17 km uzaklıkta
Suuçtu Tabiat Parkına ve şelalesine ulaşılabilmektedir.
Tabiat Parkının bulunduğu alan I. Derece Doğal Sit alanıdır. 10 ha alana sahiptir.
Çataldağ’dan doğan Karadere ve Kavaklıyayla dereleriyle bu derelerin yan kollarının
birleşmesiyle oluşan Suuçtu Şelalesi aynı zamanda Mustafakemalpaşa’nın bir kısmının ve
ilçeye bağlı 15 köyün su ihtiyacını karşılamaktadır.
Suuçtu Şelalesi Tabiat Parkı kayın, meşe ve karaçam ormanları ile oluşturduğu doğal güzelliği
insanlara sunmaktadır.
İlimizin Mustafakemalpaşa İlçesinde bulunan Suuçtu’nun 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı
Bakanlık Makamı Olur’u ile Mesire Yeri Statüsü İptal edilerek 2873 sayılı Milli Parklar
Kanunun 3. maddesi gereğince “Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiştir (Orman ve Su İşleri II.
Bölge Müdürlüğü Milli Parklar Arşivi, 2012)
7.6.6.
(Teklif Edilen Tabiat Parkı)
İ.S. 117-138 yılları arasında hüküm süren Roma İmparatoru Hadrianus yerleşimler
kurmasının yanı sıra çok gezmesi ile de ünlü. Edirne’ den Antalya’ ya, Bolu’dan Kudüs’ e
kadar gidip görmedik yer bırakmamış.
Tüm Anadolu’ yu arşınlayan imparator bu arada Bursa’ya da uğramış ve bugün şehrin 58 km.
uzağında bulunan dağ ilçelerinden Orhaneli’ni avlak olarak kullanmak amacıyla kurmuş.
Hadrianus, Adranos, Adırnaz derken Orhangazi tarafından fethedilmesiyle Orhaneli adını
almış.
İmparator Hadrianus yörede avlanırken sevgili karısı için ilçe merkezine 6 km. uzaklıktaki
Sadağı köyü yakınlarındaki bir sıcak su kaynağını değerlendirip bir hamam yaptırmış.
Orhaneli ilçe merkezinden 6 km. uzaklıktaki Sadağı bir Yörük köyü. Köy yaz aylarında bahçe
işleri sebebiyle boş ancak birkaç yaşlı Yörük köylüsü ile karşılaşılabiliyor. Hamama gitmek
için köy içinden geçtikten sonra 1 km. kadar yürüdüğümüzde sarp kayalıkları bir bariyer gibi
kesen su bendi çıkıyor karşınıza. Merdivenleri aşıp bendin üzerine çıktığınızda Kaya
Hamamlarına ulaşmanın ne derece maceralı olduğu anlaşılıyor. Karşınıza yer yer 60 metreyi
65
2013
bulan kaya blokları ile Sadağı kanyonu çıkıyor. Burada belirli bir parkur yok. Yol suyun
durumuna bağlı. Büyük bir kısmı suların içinde, soldan-sağa veya sağdan-sola zigzaglar
çizerek, su içinde yükseltileri görüp kayaları aşarak yürüyüş gerçekleştirilebilir.
Sadağı kanyonuyla ilgili olarak Orman ve Su İşleri Bakanlığı II. Bölge Müdürlüğü Milli
Parklar Şube Müdürlüğü tarafından Tabiat Parkı ilan edilmesi için gerekli hazırlıklar yapılmış
tamamlanmıştır.
7.6.7.
Tarihi Çınar
Bursa'nın simgelerinden biri olan ve bu yıl 600 yaşına giren ''İnkaya Çınarı'', Osmanlı
döneminde dikilmiş ''En diri çınar'' özelliğini taşıyor.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, Bursa'nın merkez Osmangazi
ilçesinde bulunan ağaç, adını Osmanlı Devleti'nin ilk köylerinden biri olan Bursa-Uludağ yolu
üzerindeki İnkaya köyünden alıyor.
Her biri ağaç gövdesi kalınlığındaki heybetli dallarıyla Bursa'yı adeta kucaklayan çınar,
kentin anıt ağaçları arasında en çok tanınanı olarak boy gösteriyor. 35 metrelik boyu ve 9.2
metrelik çevresiyle görenleri şaşkına çeviren tarihi çınarın, her bir dalının kalınlığı bile 3-4
metreyi buluyor.
Çınarın dallarının altında çay bahçesi, restoran, market, hediyelik eşya dükkanları bulunuyor.
İnkaya sakinleri, yaptıkları el işlerini, bahçesinde ya da tarlasında yetiştirdiği meyve ve
sebzeleri de çınarın etrafında kurduğu tezgahlarda satıyor (Anonim, 2012h)
66
8. KORUNAN
ALANLARDA
UYGULAMALARI
2013
EKOTURİZM
Dünyadaki sosyal ve kültürel değişimler turizmi de etkilemektedir. Modern turizm
gelişiminde, özellikle sürdürülebilir gelişim ve doğa turizmi- ekoturizmde, turizmin her
alanında planlama gerekmektedir (Obenaus, 2005).
8.1.
Artan Eğitim Seviyesi Ve Seyahat Etme İhtiyacı
Eğitim seviyesi modern turizm gelişimini önemli ölçüde etkilemektedir. Eğitim seviyesi ve
buna bağlı olarak gelir seviyesi yüksek turistler hayat kalitesini arttıracak seyahat alternatifleri
üzerine yoğunlaşmaktadır. Bilhassa genç kişiler “gezerken öğrenme” prensibine ve rehberli
macera turizmine yoğunlaşmaktadırlar. Böylece doğayı ve çevreyi tanıyarak kültürlerini
arttırmakta ve yaşam kalitesini arttıracak seyahat tiplerinden biri olan doğa turizmiekoturizmi tercih etmektedirler.
Bu konuda artan ihtiyacı karşılamak üzere korunan alanlarda doğa turizmiekoturizm
uygulamalarına yönelmek ve bu alanların korunmasını sağlayacak şekilde planlamalar
geliştirmek gereklidir (Obenaus, 2005).
8.2.
Çevresel Eğitimin Önemi
Doğa turizmiekoturizm, tanımından da belli olacağı üzere büyük ölçüde kalite
gerektirmektedir. Burada kalite ile vurgulanmak istenen çevresel eğitimdir. Özellikle korunan
alanlarda yapılan doğa turizmiekoturizm uygulamaları çok daha detaylı bir çevre eğitimi
gerektirir. Bunun yanında doğa turizmiekoturizm eğitimle birlikte bir kalite getirir ve
çevresel sorumluluğu arttırarak turizmin çevreye olan etkilerinin azaltılmasında önemli rol
oynar (Obenaus, 2005).
67
8.3.
2013
Seyahat Seçeneklerinin Yayılımı
Globalleşme ile Dünya’daki farklı ülkelere seyahat eden turist sayısı aşağıdaki tablodaki
gibidir.
Aylara Göre Uluslararası Turist Hareketi
Milyon
Şekil 2: (Anonim, 2012ı) (Dünya Turizm Organizasyonu)
Yukarıdaki tablodan da görüldüğü gibi Dünya’da farklı ülkeleri seyahat eden turist sayısı her
geçen gün artmaktadır. İnsanların kültür turizmine, doğa turizmiekoturizme olan ilgileri de
artış göstermektedir. Dolayısıyla korunan alanlarda planlama çalışmaları yapılması
gerekmektedir (Obenaus, 2005).
8.4.
Korunan Alanlarda Ekoturizm Faaliyetinin Faydaları
Korunan alanların oluşturulmasındaki en önemli etken bu alanların önemli habitatları
barındırıyor olmaları ve zararlı endüstriyel faaliyetlere kapatılarak bu habitatların
korunmasının sağlanması ihtiyacıdır. Bunun yanı sıra insanların bu alanları korumaları ve
sahip çıkmaları için öncelikle tanımaları gerekmektedir.
Sonuç olarak korunan alanlarda doğa turizmiekoturizmin en büyük faydası, eğitimli bir
bakış açısı ve deneyim ile korunan alanlarda yapılacak turizm faaliyetinin değerini
anlamalarını sağlayacaktır. Doğa turizmiekoturizmin korunan alanlarda yapılması ile bu
alanların büyüleyici güzelliği insanların akıllarında kalacaktır bu sebeple korunan alanlarda
doğa turizmiekoturizm fikri önemlidir. İnsanların sorunsuz bir ekosistemin ne kadar önemli
68
2013
olduğunu anlamalarına katkı sağlayarak bu alanları koruma içgüdüsü uyandıracaktır
(Obenaus, 2005).
8.4.1.
Gelişen Ekonomik ve Sosyal Fırsatlar
Turizm iş potansiyelinin artmasında ve yerel olarak gelir artışının sağlanmasında tetikleyici
bir rol oynamaktadır. Doğa turizmiekoturizmin ekonomik fayda sağlaması için doğa turizmiekoturizm yapılan yerde gelen turistlerin para harcamalarını sağlayacak ürün ve servisler
olması gerektiği unutulmamalıdır.
Korunan alanlar kendi kendine sürdürülebilir alanlardır fakat eğer yerel topluluklar gelir elde
etmek ve yaşam kalitelerini arttırmak istiyorlarsa bu alanların reklamı yapılmalı ve zarar
vermeksizin geliştirilmelidir. Korunan alanlardan gelir elde edilmesi de yerel halkın buraya
sahip çıkarak korunmasının sağlanmasında en önemli faktörlerden biridir. Buna karşın tüm bu
bahsi geçen doğa turizmiekoturizm çalışmaları eğer alanlar uygun ise yapılabilir (Obenaus,
2005).
8.4.2.
Doğal ve Kültürel Mirasın Korunması
Turizm insanları korunan alanlara getirmedeki en önemli faktördür ki bu da politik ve
yönetimsel desteğin oluşmasını sağlayacaktır. Korunan alanlara yardım, servis ücreti veya
park ücreti gibi konulardan elde edilen gelir, yönetim hedefleri ve servis kalitesi için gerekli
gelirin oluşmasını sağlayacaktır.
Doğa turizmiekoturizm, yerel halkın doğal alanları korumasının yanında, kültürel
miraslarına da sahip çıkmalarını sağlayacaktır. Tarihsel, sanatsal ve arkeolojik alanlara ilgi
arttıkça, bu alanları korumak ve gerekli çalışmaları yapmak için gerekli ekonomik kazançta
sağlanacaktır.
Bu, yerel halkın yaşadıkları bölgeyle veya toplulukla gurur duymalarını
sağlayarak geleneksel uygulamalarının ve kültürel miraslarının farkına varmalarını
sağlayacaktır (Obenaus, 2005).
8.4.3.
Yerel Halkın Yaşam Kalitesinin Artması
Ekonomik kazançtan direkt olarak faydalanan yerel halkın yaşam kalitesi artacaktır. McCool
and Haynes turizm gelirinin artışıyla karşılaşan toplumlarda görülen yaşam kalitesi artışlarını
aşağıdaki gibi sıralamışlardır.
69
2013
1. Toplulukların iletişimlerini arttırır; Doğa turizmiekoturizm yapan yerel halkın
komşularıyla olan irtibatı ve birbirleriyle olan ilişkileri artar. Aynı zamanda yerel
toplulukların acil durumlar için telekomünikasyon hizmetleri artar ulaşım kolaylaşır.
2. Eğitim; bazı korunan alanlarda yerel halk yabancı dil öğrenmek durumunda kalır,
okur-yazarlık ve matematik becerileri artar.
3. Park çalışanları yerel halkın kullandığı sağlıklı gıdalara ulaşabilir.
4. Ziyaretçiler ve park çalışanları için oluşturulacak sağlık hizmetlerinden yerel halk da
faydalanabilecektir (Obenaus, 2005).
8.5.
Ekoturizm Uygulamaları Yapılırken Korunan Alanlarda Alınması
Gereken Tedbirler
8.5.1.
Doğa turizmi- Ekoturizm Sonucu Ortaya Çıkabilecek Durumlar
Ülkemizin gerek coğrafi konumu, gerekse turistik değerleri itibarı ile dünya turizminde
önemli bir yerde bulunmaktadır. Zira, Türkiye’nin Avrupa ile Asya kıtalarının arasında yer
alması, özellikle Kuzey ve Orta Avrupa’da pek bulunmayan bol güneş ve denizlerimizin
güzelliği, doğal kumsallarımızın varlığı, turistleri çekici unsurlarıdır. Ayrıca gelişen turizm
anlayışıyla ekonomik durumu ve kültürel seviyesi gelişmiş turistler, kültür turizmine
yönelmektedir. Ülkemiz Dünya üzerinde nadir bulunan doğal güzellikleri ve zengin
biyoçeşitliliği ile doğa turizmiekoturizm açısından
oldukça zengindir. Bunlara ender
bulunan tarih, sanat, arkeoloji, kültür, folklor değerlerini katacak olursak, ülkemizin,
uluslararası turizmde yerinin önemi ortaya çıkarmaktadır.
Bununla birlikte doğa turizmiekoturizm dünyada ve ülkemizde doğaya dayalı turizmin
temelini oluşturan önemli bir turizm dalıdır ve doğa turizmiekoturizmin sosyal, kültürel ve
çevresel bazı etkileri söz konusudur. Bir bölgeye yönelik doğa turizmiekoturizm yaklaşımı
içerisinde planlama yapılırken bu tür turizmin doğaya, doğal yaşama, yerel halka ve ulusal
ekonomiye etkilerini dikkate alınarak bir planlama yapılmalıdır. Doğa turizmiekoturizm
sonucu ortaya çıkabilecek başlıca sorunlar aşağıda maddeler halinde sunulmuştur:
 Bölgenin taşıma kapasitesinin aşılması sonucu, yaban hayatında davranış bozukluğu,
stres yer değiştirme
 Doğallığın bozulması, estetik değerlerin azalması ve görsel kirlilik
 Doğal hayatın zarar görmesi, bitki örtüsünün bozulması
 Doğal ve kültürel değerlerin tahribi ve bozulması
70
2013
 Bitki tahribine bağlı olarak erozyon
 Halk üzerinde olumsuz sosyo-kültürel etkiler meydana getirmesi
 Yerel halk için marjinal çalışma olanakları sonucu yaşam tarzının ve geleneksel
yapısının bozulması
 Özellikle doğa turizmiekoturizm pasif turizm şeklinde olduğunda, turistlerin çok az
para harcaması, elde edilen gelirin uluslar arası turizm, ulaşım şirketleri ve tur
operatörlerine kalması
 Dolayısıyla yerel halkın kalkınma olasılığının doğa turizmi- ekoturizmle sınırlı olması
(Akpınar ve diğ., 2010)
8.5.2.
Alınması Gereken Tedbirler
Doğa turizmiekoturizm, herşeyden önce "çevre ve kültür değerlerinin sürdürülebilirliğini
garanti altına alan, yerel halklara maddi yarar sağlayan turizm" olarak kavransa da, ağırlıklı
faaliyet alanı olarak doğada yapılan turizm türlerini kapsamaktadır. Buna göre, el değmemiş
doğada yapılan tüm turizm çeşitleri, doğa turizmiekoturizmin kapsamına girmektedir. Doğa
turizmiekoturizmin iki önemli kriterinden biri olan, "doğal çevrenin sürdürülebilirliği"
ilkesine,
bu
doğa
turlarında
sıkı
sıkıya
uyulmalıdır.
Doğa turizmiekoturizmin ikinci önemli kriteri olan "yerel kültürlerin sürdürülebilirliği ve
yerel halkların bu turizm faaliyetinden yarar sağlaması" ilkesi ise, iki önemli prensibi
barındırmaktadır. Birincisi, doğa turizmiekoturizm faaliyetinin yapıldığı bölgenin yerel
halkının, bu faaliyetten maddi bir pay almasıdır. Bunu sağlamak için öncelikle, uluslararası
büyük tur operatörlerinden ziyade, ülke hatta bölge çapındaki daha küçük acentaların doğa
turizmiekoturizm faaliyetinde yer alması arzu edilmektedir. Bu acentaların, tur
programlarını yaparken, olabildiğince tur gereksinimlerini bölgeden sağlamaları, bölgeye
maddi yarar sağlanmasının önemli bir önkoşuludur.
İkinci önemli prensip ise, bir bölgeye turizm aracılığıyla katkı sağlarken, maddi ve manevi
kültür unsurlarının bozulmaması prensibidir. Otantik kültürlerin, ahlaki değerlerin
bozulmadan yaşadığı bölgelerde, turist gruplarının bu değerlere saygılı davranması
gerekmektedir. ( kılık-kıyafet konusuna özen göstermek, dini ve ananevi değerlere saygılı
davranmak, yerel yeme-içme-eğlenme, vb. geleneklere uyumlu davranmak ve mümkün
olduğunca katılmak vs. gibi )
71
2013
Ayrıca maddi kültür eserlerine de saygılı davranmak, korumacılığı desteklemek, gerek turizm
profesyoneli, gerekse tüketici olarak, yerel dokuyla uyuşmayan modern mimari ürünleri
yerine, koruma altına alınmış otantik yapılarda hizmet veren konaklama tesislerini tercih
etmek ve desteklemek gerekmektedir.
Gerçekten de, insanların tüm yeryüzünde birbiriyle buluşması, kaynaşması ve barış içinde bir
arada bulunmasını sağlayan turizm hareketleri, ancak böylesi bir anlayışla, var olan değerlere
zarar vermeden sürdürülebilir (Akpınar ve diğ., 2010; Doğu Karadeniz Doğa turizmiekoturizm Çalıştay Raporu, 2012)
Bu olumsuz etkilerin en aza indirgenmesi için, doğa turizmiekoturizmin sürdürülebilir
turizm yaklaşımına sahip olması ve doğa turizmiekoturizm uygulamalarına bunu yansıtması
gerekmektedir.
 Doğa turizmi- ekoturizmde sürdürülebilir turizm koşullarını gerçekleştirmek için
gerekli olan çözümler eğitimle, yasalarla ve bölgenin taşıma kapasitesiyle yakından
ilgilidir. Sürdürülebilir bir yaklaşımla doğa turizmiekoturizmin olumlu yönde gelişim
sürecinde aşağıda belirlenen temel öğelere dikkat edilmesi önerilmektedir.
 Bölgede gerçekleştirilecek herhangi bir doğa turizmiekoturizm faaliyeti için,
bölgenin taşıma kapasitesi belirlenmelidir.
 Yapılan bütün doğa turizmiekoturizm faaliyetleri, bu konuda eğitimli, uzmanlaşmış
doğa rehberleri ile beraber yürütülmelidir.
 Ülkenin, sürekli bir kontrol mekanizması bulunmalı ve bütün doğa turizmiekoturizm
faaliyetleri çevreye duyarlı tur operatörleri ve seyahat acenteleri tarafından
yürütülmelidir.
 Yerli veya yabancı turistler doğa turizmiekoturizm konusunda bilinçlendirilmeli,
gerekirse ön bir eğitime tabi tutulmalıdır.
 Bölgenin uygun bir envanteri oluşturulmalı, doğa turizmiekoturizmin, doğal yaşam
üzerine etkileri sürekli izlenmelidir.
 Ekoturistlere yönelik bir çevre eğitimi verilmelidir.
 Doğa turizmiekoturizm aktivitelerinin bulunduğu yörelerde, çevreye duyarlı
konaklama işletmeleri kurulmalıdır.
 Kuruluşların kendi başlarına tek bir amaç doğrultusunda, reklamını yaptığı doğa
turizmiekoturizm, doğru işlemeyen stratejilere ve sonuçlara sebep olabilir. Etkili
doğa turizmiekoturizm politikalarının gelişmesi için hükümetler, çevre ve diğer
72
2013
sosyal gruplar, özel sektörler, akademik ve yerel kuruluşların birlikte koordineli bir
şekilde çalışması gerekmektedir.
 Doğa turizmi- ekoturizmle ilgili olarak yerel seviyede gelişme stratejileri önceden
belirlenmelidir.
 Doğa turizmiekoturizmin bölgede gelişimi için gerekli olan ön koşulların ve
amaçların fiziksel, sosyo-kültürel ve ekonomik boyutları ile beraber açık bir şekilde
ortaya konması gerekmektedir (Akpınar ve diğ., 2010)
Sürdürülebilir planlama anlayışı son 20 yıl içinde ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilir anlayışa
göre insan uygarlığı, doğal çevrenin bütüncül bir parçasıdır ve insanların var oluşunun
sürekliliği için korumak ve sürdürmek zorundadır. Ülkemizin sahip olduğu zengin potansiyeli
tanıtmak ve bu sayede turizm talebini çeşitlendirmek, turizm kaynakları konusunda
işletmecilerin dikkatini bu konuya yönlendirerek, sadece güney ve batı bölgelerimiz değil,
aynı zamanda iç bölgelerimizdeki yerel kaynakları değerlendirmek, halkı turizme özendirerek
sosyoekonomik gelişimlerine katkıda bulunmak için doğa turizmiekoturizme yönelik
projeler geliştirilmelidir (Akpınar ve diğ., 2010).
8.5.3.
Tur Katılımcılarının Uyması Gereken Kurallar
Doğa turlarında seçilen rota, bu turlar için eğitilmiş uzman rehber kullanılması, turlarda
mutlaka uyulması gereken kurallar, çok önemlidir. Gerek tur düzenleyen acentaların,
gerekse tur katılımcılarının uyması gereken diğer kurallar ise şöyle özetlenebilir:
 Milli park, doğal koruma alanı vb. ilan edilmiş bölgelerde, ilgili bakanlık ve
kurumlarca konulmuş kurallara kesinlikle uymak, girilmesi ya da kamp yapılması
yasak ya da kısıtlamalı bölgelerdeki yasaklara uymak,
 Gezilen veya kamp yapılan yerlerde belirlenmiş gezi rotaları varsa, bunlara kesinlikle
uymak, tecrübeli doğa rehberinin uyarı ve yol göstericiliğine uymak
 Gezilen yerlerde flora ve faunaya asgari zarar verecek şekilde hareket etmek
 Gezi faaliyeti sırasında çevreye hiçbir şekilde atık bırakmamak, doğada silinemeyecek
izler bırakmamak
 Özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların bulunduğu bölgelerde gürültü vb. kirlilik
yaratmamak
73
2013
 Acentalar için: flora ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde gerek yıl
içinde, gerekse uzun vadede tur rotalarını, koruma ilkelerini gözeterek, sık sık
değiştirmek; yetkili resmi kurumlar tarafından doğa ve dağ rehberliği sertifikasyonu
varsa, mutlaka sertifikalı rehberler kullanmak, eğer yoksa, doğa turları konusunda
uzman kurum ve kişilerden eğitim almış tecrübeli rehberler kullanmak.
74
2013
9. SWOT ANALİZİ
9.1.
Swot Çözümlemeleri
SWOT Çözümlemeleri; içsel ve dışsal mevcut koşullar ile gelecekteki potansiyeller
konusunda kalitatif bilgi toplamasına yönelik bir teknik olarak ifade edilebilir. SWOT
Çözümlemeleri ilk kez Albert Humphrey tarafından geliştirilmiş olup, 1960’lı yılların
sonlarına doğru, Harvard ve diğer Amerikan Üniversitelerinin İşletme Fakültelerinde, işletme
ve politika araştırmalarında kullanılmaya başlanmıştır.
SWOT Çözümlemelerinde öncelikle SWOT faktörlerinin belirlenmesi önemlidir. Zira bu
faktörler, sektörün (veya organizasyonun) yönetilme şeklini ve stratejilerin değerlendirildiği
kriterleri ortaya koymaktadır. SWOT faktörlerinin belirlenmesi içsel ve dışsal bir
çözümlemeyi gerekli kılar. İçsel ortam, sektörün üstünlüklerini ve zayıflıklarını incelerken,
dışsal ortam ise sektörünün dahil olduğu ortamın fırsatlarını ve tehditlerini ortaya koyar. İçsel
ve dışsal çözümlemenin sonuçlarını bir araya getirmek suretiyle, SWOT faktörleri belirlenmiş
olur. Bir başka ifadeyle, içsel çözümlemeler yoluyla elde edilen üstünlükler ve zayıflıklar ile
dışsal çözümlemeler yoluyla elde edilen fırsatlar ve tehditlerin bütünleştirilmesi yoluyla, bir
sektörün SWOT Çözümlemelerini gerçekleştirmek mümkündür.
Yukarıda ifade edilen içsel üstünlükler ve zayıflıklar ile dışsal fırsatlar ve tehditler, SWOT
Çözümlemelerinin çatısını oluşturmaktadır. SWOT Çözümlemeleri, bir tasarım durumunu
şekillendirmek ve sistematik bir yaklaşıma ulaşmak için içsel ve dışsal ortamın
çözümlemesine yönelik yaygın olarak kullanılan bir araçtır.
Her bir konunun kendine özgü olması nedeniyle, tüm sektörlere (veya organizasyonlara)
uygulanabilecek standart bir faktörler listesi bulunmamaktadır. Bununla birlikte üstünlükler,
sektörün belirlenen hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacak belirli olanaklar ve üstün
avantajlardır. Zayıflıklar, sektörün belirli amaçlara ulaşmasını engelleyen gizli sınırlamalardır.
Fırsatlar, sektöre avantajlı koşullar hazırlayan dışsal ortamdaki özelliklerdir. Tehditler ise,
dışsal ortamda bulunan ve sektör için sorunlar oluşturan gelişmelerdir.
SWOT Çözümlemeleri sonucunda, aşağıdaki sorulara cevap bulunmaya çalışılmaktadır:
- Üstünlükler nasıl kullanılabilir?
75
2013
- Zayıflıklar nasıl sona erdirilebilir?
- Fırsatlardan tam olarak nasıl faydalanılabilir?
- Tehditlerden zarar görmek nasıl önlenebilir?
SWOT Çözümlemeleri bir sektörü ve onun potansiyelini ortaya koymak için, bir strateji
çalışmasının parçası olarak kullanılmaktadır. Bir sektör stratejisi oluşturulmadan önce,
sektörü etkileyen ana faktörleri belirleme işlevi görmektedir. Bu nedenle SWOT
Çözümlemeleri bir karar verme aracı olmayıp, faydalı bir yardımcı kılavuzdur.
SWOT Çözümlemeleri, bilgileri kolaylıkla her kesimden kişilerin anlayabileceği bir şekle
dönüştürülmesini sağlaması nedeniyle, faydalı bir değerlendirme aracıdır. Bu hızlı
değerlendirme aracı, araştırmacıya toplanan bilgilerin özetini sağlama imkanı vermektedir.
SWOT Çözümlemeleri ile ortaya konulan zayıflıkları üstünlükler haline getirmek ve tehditleri
fırsatlara dönüştürecek alternatif stratejiler geliştirmek önem taşımaktadır (Yılmaz ve diğ.,
2009)
9.2.
Bursa’ Daki Ekoturizm Gelişimine Yönelik Swot Çözümlemeleri
9.2.1.
“Üstünlükler” SWOT Grubundaki SWOT Faktörleri
1. Bozulmamış doğal ortam ve üstün doğal kaynak değerleri (dağlar, nehirler, çayırlar, göller,
şelaleler, ilginç jeolojik oluşumlar, panoramik noktalar, flora, fauna vb.),
2. Çeşitli fırsatlar sunan zengin tarihi ve kültürel miras değerleri (tarihi yerler, tarihi yapılar,
arkeolojik yerler ve buluntular, folklorik değerler, göçebe hayvancılığa dayalı yaylacılık, el
sanatları, festival ve panayırlar, bilimsel yerler, yerel yemekler ve içecekler, spor
etkinliklerine uygun alanlar, geleneksel tarım vb.),
3. Ilıman iklim, temiz hava, temiz su, sessiz ve sağlıklı ortam, nispeten korunmuş çevre.
4. Bölgede doğa turizmiekoturizm konusunda çalışabilecek üniversitelerin (Uludağ
Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi) varlığı,
5. Yılın tüm zamanlarında turistleri kendine çekebilecek doğal koşullar ile dört mevsim doğa
turizmiekoturizm imkanı,
76
2013
6. Turizmin önemi konusunda farkındalığa sahip, doğa turizmiekoturizme ilgi gösteren,
bölgede doğa turizmiekoturizmin geliştirilmesi fikrini destekleyen ve çeşitli turizm
hizmetlerini sağlamaya hazır misafirperver yöre halkı,
7. Kuş gözleme, yaban hayatı gözleme, flora keşif yürüyüşü, sportif doğa yürüyüşü, odun dışı
orman ürünleri keşif ve faydalanma gezisi, doğa keşif yürüyüşü, yolda bisiklet turu, kayak, ata
binme, dağ bisikletçiliği vb. çeşitli doğa turizmiekoturizm etkinliklerine uygun alanların
varlığı,
8. İyi bir ulaşım ağına sahip olması, havaalanına varlığı.
9. Şehirleşmemiş kırsal yaşamı ve kitle turizminin bulunmayışı ile yeni bir turizm bölgesi
olabilecek alanların mevcudiyeti.
9.2.2.
“Zayıflıklar” SWOT Grubunda Yer Alan SWOT Faktörleri.
1. Doğa turizmiekoturizm etkinlikleri için bölgedeki potansiyel alanların henüz farkında
olunmaması,
2. Doğa turizmiekoturizm konusunda kapsamlı yasal düzenlemelerin olmayışı,
3. Bölgede işbirliği içinde gerçekleştirilecek bir doğa turizmiekoturizm geliştirme
anlayışının henüz olmayışı,
4. Altyapı olanaklarının ( kanalizasyon, çöp toplama, atık bertaraf, olmayışı, … vb.)
yetersizliği,
5. Bölgede doğa turizmiekoturizm konusunda deneyimin bulunmayışı,
6. Doğa turizmiekoturizm gelişimini teşvik edecek finanssal kaynakların yetersizliği,
7. Doğa turizmiekoturizm için gerekli olanakların ve hizmetlerin (tanıtım, kalifiye
kılavuzluk hizmetleri, turizm bürosu vb.) yetersizliği,
8. Bölgenin ulusal ve uluslararası düzeyde henüz iyi bir şekilde bilinmemesi.
9.2.3.
“Fırsatlar” SWOT Grubunda Yer Alan SWOT Faktörleri.
1. Yeni doğa turizmiekoturizm acenteleri ve doğa turizmiekoturizm birlikleri oluşturma,
2. Doğa turizmiekoturizmin yerel ekonomiyi canlandırma, istihdam ve gelir olanaklarını
arttırma potansiyeli sonucu yaşanacak kırsal kalkınma,
77
2013
3. Dünyada ve Türkiye’de doğa turizmiekoturizmin giderek popülerlik kazanması sonucu
doğa turizmiekoturizme yönelik artan ilgi,
4. Bölgede keşfedilmemiş bir çok doğa turizmiekoturizm değerinin bulunması,
5. Bölgede işgücünün ve konaklama yerlerinin fazla olması,
6. Korunan alanların doğa turizmiekoturizm amacıyla kullanımı yönünde fırsat,
7. Doğa turizmiekoturizmin uygun bir şekilde geliştirilmesi için kamu kurum ve
kuruluşlarının, yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının arzusu,
8. Bölgeye hava, deniz, kara vasıtasıyla kolaylıkla ulaşabilme imkanı,
9. Bölgenin daha kalabalık ve popüler doğa turizmiekoturizm yerlerine alternatif
keşfedilmemiş bir çok alana sahip olması.
9.2.4.
“Tehditler” SWOT Grubunda Yer Alan SWOT Faktörleri.
1. Türkiye’nin ve Dünyanın diğer yerlerinde kurulmuş doğa turizmiekoturizm alanları ile
rekabet etme,
2. Yoğun turist akışı sonucu yerli halkın kimliğinin, kültürünün ve sosyal yaşamının olumsuz
yönde etkilenmesi,
3. Alanın taşıma kapasitesinin üzerinde turist akışı ile ekolojik ve çevresel zararlar oluşması
(hava kirliliği, su kirliliği, gürültü, endemik türlere yönelik yasadışı ticaret ve kaçakçılık,
faunaya bozucu etkiler, arkeolojik ve tarihi alanlara zarar, katı ve sıvı atıklar, erozyon, kaçak
avcılık ve balıkçılık, orman yangınları vb.),
4. Doğa turizmi- ekoturizmle ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon eksikliği,
5. Doğa turizmiekoturizm gelişmesi sonucu oluşacak istihdam imkanı ile bölgeye olabilecek
yoğun göç,
6. Doğa turizmiekoturizm gelişmesinin iyi şekilde planlanmaması sonucu doğa turizmiekoturizm kavramının tam olarak uygulanmaması ve arzulanan ekoturist tiplerinin alana
çekilememesi,
7. Turizm firmalarının bölgede doğa turizmiekoturizmin geliştirilmesine yönelik ortak bir
stratejiye sahip olmamaları,
8. Kontrolsüz ve bilinçsiz ekoturlar sonunda turistlerin can ve mal kayıplarının artması,
78
2013
9. Ülke ve bölge ekonomisinin gelişme önceliklerinde olası değişiklikler.
79
9.3.
2013
Uludağ İçin Swot Analizi
ÜSTÜNLÜKLER
1. Bozulmamış ve üstün doğal kaynak değerleri, Önemli Bitki ve
Önemli Kuş Alanı Olması
2. Milli parkın bir müdürlük şeklinde yerinden yönetiminin
gerçekleştirilmesi.
3. Milli parkın idare ve ziyaretçi merkezinin 2013’ te faaliyete
geçecek olması
4. Alana İlişkin Alan Klavuzu eğitiminin 2013 yılında yapılacak
olması
5. Alanda 2 adet yaklaşık kapasiteli kamp alanının bulunması
6. Ülkemizin İlk Kayak Merkezi olması nedeniyle tanınması
7. Alanın jeolojik yapısının krater gölleri, ovalar vs gibi alanlar
barındırması nedeniyle zengin olması
8. Uzun devreli gelişme revizyon planının yürürlükte olması,
Alanda 8 adet yürüyüş parkuru ve 5 adet manzara seyir parkının
belirlenmiş olması ve doğa severler tarafından kullanılıyor
olması
9. Zengin tarihi ve kültürel miras değerleri
10. İdeal iklimi, temiz hava-su ve çevresel koşulları
11. Bölgedeki Üniversite ve Araştırma Kurumları
12. Dört mevsim doğa turizmiekoturizm imkanı
13. Doğa turizmiekoturizme ilgi duyan misafirperver halk
14. Çeşitli doğa turizmiekoturizm etkinliklerine uygun alanlar
15. Büyük yerleşimlere ve havaalanına yakınlığı
16. Kırsal yaşamı ile yeni bir turizm bölgesi olması
17. Fauna, Flora Zenginliği
18. Alanda doğa turizmiekoturizm faaliyetine benzer doğa
sporlarının alanda uzun süredir yapılıyor olması
19. Alanda,birçok bilimsel çalışmanın yapılmış olması ve halen
bilimsel çalışmaya yönelik potansiyel bulunması.
80
2013
20. Dünya’ ca tanınan bir milli park olması
21. Milli parka yapılacak yolculuk esnasında 5 vejetasyon zonunun
da görülebiliyor olması
22. Proje deneyimi olan milli park yöneticileri
23. Sivil toplum kuruluşlarının, Uludağ’ a yakın ilgi gösteriyor
olması.
24. Ulaşımda karayolu dışında, teleferikle de alana ulaşılıyor olması.
25. Alandaki kamp ve günübirlik kullanım alanları ve gelişim
belgelerinde hizmet veren turistik tesislerin mevcut olması
26. Alanın ve Alanın çevresinin ek koruma statülerinin bulunuyor
olması
27. Alanın turizme hizmet eden bölümleriyle ilgili yeni planlar
yapılıyor olması ve planlar tamamlandığında yaz ve kış
turizminin alanda yapılabileceği
ZAYIFLIKLAR
1. Her türlü altyapı olanaklarının yetersizliği
2. Doğa turizmiekoturizm için yasal düzenlemelerin olmayışı
3. İşbirliğine dayalı doğa turizmiekoturizm geliştirme olmayışı
4. Doğa turizmiekoturizm konusunda deneyimin yetersiz olması
5. Yöre halkı doğa turizmiekoturizmin getirilerinin farkında
olmaması
6. Doğa turizmiekoturizm için finanssal kaynakların yetersizliği
7. Doğa turizmiekoturizm için gerekli olanakların yetersizliği
8. Bölgenin kaynak değerlerinin yeterli kadar tanınmaması
9. Alanda Faaliyet gösteren turizm tesis işletmecilerinin doğa
turizmiekoturizm konusunda yeterli bilince sahip olmaması
10. Koruma görevlisi sayısının yetersizliği
11. Alan klavuzlarının henüz eğitilmemiş olması
12. Alan Ziyaretçi Merkezinin Bulunmaması
13. Genel Ziyaretçilerin çoğunluğunun alanın biyolojik çeşitliliğinin
farkında olmaması ve alanı bilinçsizce kullanma istekleri
14. Alandaki baskı ve tehditlerin çokluğu
81
2013
15. Turizm tesislerinden kaynaklı kirletici unsurların alanı baskısı ve
tehditi
16. Ülkemizde ambalajlı içme sularının büyük oranda Uludağ’ dan
sağlanması
FIRSATLAR
1. Doğa turizmi- ekoturizmle, bölgesel acente ve birliklerin
geliştirilmesi
2. Doğa turizmiekoturizm ile yaşanacak kırsal kalkınma
3. Popülerliği sonucu doğa turizmiekoturizme yönelik artan ilgi
4. Bölgedeki bir çok doğa turizmiekoturizm değeri
5. Doğa turizmiekoturizmin geliştirilmesine sivil toplum
kuruluşlarının arzusu
6. Bölgeye ulaşım kolaylığının olması.
7. İstanbul’ a yakınlığı ve kolay ulaşım kolaylığı
8. Yöre halkının alan çevresinde yaşamaya devam ediyor olması
9. Alandan ekonomik gelir elde eden halkta, alanın doğal, kültürel,
sosyal değerlerini korumaya yönelik bilinç uyanması
10. Ekonomik kazançtan direkt olarak faydalanan yerel halkın yaşam
kalitesinin artması
11. Doğa turizmiekoturizm yapan yerel halkın komşularıyla olan
irtibatı ve birbirleriyle olan ilişkileri artar
12. Bazı korunan alanlarda yerel halk turistlerle alışveriş yapabilmek
için, yabancı dil öğrenmek durumunda kalır, okur-yazarlık ve
matematik becerileri artar.
13. Park çalışanları yerel halkın kullandığı sağlıklı gıdalara
ulaşabilir.
14. Ziyaretçiler ve park çalışanları için oluşturulacak sağlık
hizmetlerinden yerel halkta faydalanabilir.
15. Yöre halkının yaşadıkları bölge ve topluluktan onur duyarak
bahsetmesi, özgüvenlerinin artması
TEHDİTLER
1. Diğer yerlerdeki doğa turizmiekoturizm alanları ile rekabet
2. Yerel halkın doğallığının bozulması
82
2013
3. Yoğun turizm ile ekolojik ve çevresel zararlar
4. Kurumlararası koordinasyonsuzluk
5. Doğa turizmiekoturizm gelişimiyle yaşanabilecek yoğun göç
6. Doğa turizmiekoturizm planlamasında olası başarısızlıklar
7. Firmaların ortak bir stratejiye sahip olmamaları
8. Gelişme önceliklerinde olası değişiklikler
9. Ekoturizimden beklentinin yüksek olması
10. Alana Yönelik Turizm Yatırım Faaliyetlerinin Artış Göstermesi
11. Korunan Alan yönetiminde karşılaşılacak güçlükler
12. Biyolojik Çeşitliliğin Zarar Görmesi
13. Su kaynaklarının bilinçsiz kullanılması
14. Doğa
turizmi-
ekoturizm
konusunda
bilinçsiz
ziyaretçi
potansiyeli
15. Müdürlük personelinin yetersiz olması
16. Uludağ Milli Parkı Personel Niteliğinin ve sayısının yetersiz
olması
17. Bölgenin taşıma kapasitesinin aşılması sonucu, yaban hayatında
davranış bozukluğu, stres, yer değiştirme.
18. Doğallığın bozulması, estetik değerlerin azalması ve görsel
kirlilik
19. Doğal hayatın zarar görmesi, bitki örtüsünün bozulması
20. Doğal ve kültürel değerlerin tahribi ve bozulması
21. Bitki tahribine bağlı olarak erozyon
22. Halk üzerinde olumsuz sosyo-kültürel etkiler meydana getirmesi
23. Yerel halk için marjinal çalışma olanakları sonucu yaşam tarzının
ve geleneksel yapısının bozulması
24. Doğa turizmiekoturizm, pasif turizm şeklinde olduğunda,
turistler çok az para harcamakta, yerel halkın kalkınma
olasılığının önüne geçilme ihtimali
83
9.4.
2013
Uluabat Gölü İçin Swot Analizi
ÜSTÜNLÜKLER
1.
Bozulmamış ve üstün doğal kaynak değerleri, Önemli Kuş
Alanı Olması ve Zengin Biyolojik Çeşitliliği
2.
Fiziki Özelliklerinin Güzelliği
3.
Alanın, Sulak Alan Yönetim Planının olması
4.
Zengin tarihi ve kültürel miras değerleri
9. Doğa turizmiekoturizme ilgi duyan misafirperver halk
14. Alanda doğa turizmiekoturizm faaliyetine ve doğa sporlarına
uygun olması
15. Alanda, birçok bilimsel çalışmanın yapılmış olması ve halen
bilimsel çalışmaya yönelik potansiyel bulunması.
16. Yaşayan Göl Olması ve Ramsar Statütüsünün bulunması
17. Proje deneyimi olan sulak alan personeli
18. Sivil toplum kuruluşlarının, Uluabat Gölü’ne yakın ilgi
gösteriyor olması.
19. Ulaşım Kolaylığı
20. Alanın korunması gerektiğinin bilincinde ve misafirperver
köylülerin bulunması
olması
22. Alanda Gözlem İstasyonunun bulunması
23. Alanda Ağlayan Çınar Anıtı’nın bulunması
24. Yerel sulak alan komisyonunun ve yürütme kurulunun sağlıklı
çalışıyor olması
84
2013
25. Alanın kaynak değerlerinin tanıtılması ve korunmasını
amaçlayan Leylek Şenliklerinin her yıl ulusal ve uluslar arası
düzeyde her yıl düzenleniyor olması.
26. Koruma alanlarının belli olması
ZAYIFLIKLAR
4. Doğa turizmiekoturizm konusunda deneyimin yetersiz
olması
5. Yöre halkı doğa turizmiekoturizmin getirilerinin tam olarak
farkında olmaması
11. Alan Ziyaretçi Merkezinin Tam Olarak Geliştirilememiş
Olması
17. Genel Ziyaretçilerin çoğunluğunun alanın biyolojik
çeşitliliğinin farkında olmaması ve alanı bilinçsizce kullanma
istekleri
19. Ekoturizimle oluşacak yoğun insan potansiyeli için yeterli alt
yapının olmaması
20. Alanın Susurluk Nehir Havzası içerisinde bulunması
21. Etrafındaki yerleşim yerleri ve endüstri tesislerinin yoğun
baskısı ve tehditi
22. Avcıların yoğun baskısı sonucu nesli tehlike altında bulunan
canlı türlerinin daha da azalması
23. Hızlı tren ve İzmir otobanının alandan ve alan sınırından
geçiyor olması.
FIRSATLAR
85
2013
geliştirilmesi
10. Alandan ekonomik gelir elde eden halkta, alanın doğal,
kültürel, sosyal değerlerini korumaya yönelik bilinç uyanması
11. Ekonomik kazançtan direkt olarak faydalanan yerel halkın
yaşam kalitesinin artması
13. Bazı korunan alanlarda yerel halk turistlerle alışveriş
yapabilmek için, yabancı dil öğrenmek durumunda kalır, okuryazarlık ve matematik becerileri artar.
ulaşabilir.
16. Her yıl yapılan Leylek Şenlikleri
TEHDİTLER
86
2013
9. Doğa turizmi- ekoturizmden beklentinin yüksek olması
10. Alana Yönelik Turizm Yatırım Faaliyetlerinin Artış
Göstermesi Durumunda korumanın güçleşmesi
13. Doğa turizmiekoturizm konusunda bilinçsiz ziyaretçi
potansiyeli
15. Ekoturizimle oluşacak yoğun insan potansiyelinin kirletici
unsurlarının alana baskısı ve tehditi
16. Sulak Alanlarla ilgili çalışan personelin niteliğinin ve
sayısının az olması
17. Bölgenin taşıma kapasitesinin aşılması sonucu, yaban
hayatında davranış bozukluğu, stres, yer değiştirme.
kirlilik
22. Halk üzerinde olumsuz sosyo-kültürel etkiler meydana
getirmesi
23. Yerel halk için marjinal çalışma olanakları sonucu yaşam
tarzının ve geleneksel yapısının bozulması
25. Bursa yerleşiminin ve sanayisinin Uluabat Gölü istikametinde
gelişme göstermesi
87
9.5.
2013
İznik Gölü İçin Swot Analizi
ÜSTÜNLÜKLER
4. Misafirperver halk
5. Çeşitli doğa turizmiekoturizm etkinliklerine uygun alanların
bulunması
8. Bozulmamış ve üstün doğal kaynak değerleri, Zengin
Biyolojik Çeşitliliği
9. Fiziki Özelliklerinin Güzelliği
10. Alanın, Biyolojik Çeşitlilik Belirleme çalışmasının yapılıyor
olması
11. Alanın Koruma Bölgelerinin 2013 sonuna kadar belirlenecek
olması
14. Alanın doğa turizmiekoturizm faaliyetine ve doğa sporlarına
(Rüzgar sörfü, kano gibi) uygun olması
15. Alanda, bilimsel yapılmış bilimsel çalışmaların bulunması ve
halen bilimsel çalışmaya yönelik potansiyel bulunması, hatta
bazı konularda devam eden bilimsel çalışmalar bulunması.
17. Sivil toplum kuruluşlarının, İznik Gölü’ne yakın ilgi
olması
ZAYIFLIKLAR
1.
Her türlü altyapı olanaklarının yetersizliği
2.
Doğa turizmiekoturizm için yasal düzenlemelerin olmayışı
3.
İşbirliğine dayalı doğa turizmiekoturizm geliştirme olmayışı
88
4.
2013
Doğa turizmiekoturizm konusunda deneyimin yetersiz
olması
5.
Yöre halkı doğa turizmiekoturizmin getirilerinin tam
olararak farkında olmaması
6.
Doğa turizmiekoturizm için finanssal kaynakların
yetersizliği
7.
Doğa turizmiekoturizm için gerekli olanakların yetersizliği
8.
Bölgenin kaynak değerlerinin yeterli kadar tanınmaması
9.
Koruma görevlisi sayısının yetersizliği
10. Yöre halkının alanı korumaya yönelik bilincinin henüz
bulunmaması
istekleri
yapının olmaması
16. Alanın İçmesuyu havzası olarak değerlendirilebililecek
nitelikte olması
17. Köylülerin alanın korunması gerektiğinin bilincinde olmaması
18. Sit alanı olması sebebiyle kanalizasyon yapılamaması,alt yapı
tesislerinin eksikliği
19. Zeytincilerin yoğun baskısı
20. Etrafında Ağır endüstri tesislerinin bulunması sonucu göl
üzerinde oluşan baskılar
21. Göle insan müdehalesi sonucu oluşan baskılar
FIRSATLAR
geliştirilmesi
89
2013
ulaşabilir.
TEHDİTLER
9. Doğa turizmi- ekoturizmden beklentinin yüksek olması
10. Alana Yönelik Turizm Yatırım Faaliyetlerinin Artış
90
2013
potansiyeli
kirlilik
getirmesi
91
9.6.
2013
Kocaçay Deltası İçin Swot Analizi
ÜSTÜNLÜKLER
1. Bozulmamış ve üstün doğal kaynak değerleri, zengin
biyolojik çeşitliliği
2. Fiziki özelliklerinin güzelliği
7. Misafirperver halk
13. Sivil toplum kuruluşlarının, Kocaçay Deltası’ na yakın ilgi
olması
29. Alanın aynı zamanda hem yaban hayatı geliştirme sahası
olması hem de sulak alan koruma statüsünde olması
30. Ayrıca Milli Park olması için de ön etüt raporu
oluşturulmuştur.
31. Yaban hayatı gelişim sahası yönetim planının bulunması
32. Alanın Koruma Bölgelerinin belirlenmiş olması
ZAYIFLIKLAR
5. Yöre halkı doğa turizmiekoturizmin getirilerinin tam olararak
92
2013
farkında olmaması
istekleri
yapının olmaması
15. Alanın Susurluk havzasının denize döküldüğü noktada
bulunması ve havza sınırları içerisinde kalması.
16. Alandan Kum alınması sonucu hidromorfolojik yapının
bozulması
17. İzinsiz bitki toplanması sonucu biyolojik çeşitlilikte görülen
olumsuzluklar
18. Nilüfer Çayının getirdiği Bursa’daki yerleşim ve sanayiden
kaynaklanan kirliliğin Kocaçay Deltası’na taşınması sonucu
oluşan baskı
19. Alanın, Biyolojik Çeşitlilik Belirleme çalışmalarının henüz
tamamlanmamış olması
14. Yöre halkının alannın korunması gerektiğinin bilincinde
olmaması
15. Kaçak Avcılık
FIRSATLAR
1.
Doğa turizmi- ekoturizmle, bölgesel acente ve birliklerin
geliştirilmesi
2.
Doğa turizmiekoturizm ile yaşanacak kırsal kalkınma
3.
Popülerliği sonucu doğa turizmiekoturizme yönelik artan ilgi
4.
Bölgedeki bir çok doğa turizmiekoturizm değeri
93
5.
2013
Doğa turizmiekoturizmin geliştirilmesin kosununda sivil
toplum kuruluşlarının arzusu
6.
Bölgeye ulaşım kolaylığının olması.
7.
İstanbul’ a yakınlığı ve kolay ulaşım kolaylığı
8.
Yöre halkının alan çevresinde yaşamaya devam ediyor olması
9.
Yöre halkının yaşadıkları bölge ve topluluktan onur duyarak
irtibatı ve birbirleriyle olan ilişkilerinin artması
ulaşabilir.
TEHDİTLER
1.
Diğer yerlerdeki doğa turizmiekoturizm alanları ile rekabet
2.
Yerel halkın doğallığının bozulması
3.
Yoğun turizm ile ekolojik ve çevresel zararlar
4.
Kurumlararası koordinasyonsuzluk
5.
Doğa turizmiekoturizm gelişimiyle yaşanabilecek yoğun göç
6.
Doğa turizmiekoturizm planlamasında olası başarısızlıklar
7.
Firmaların ortak bir stratejiye sahip olmamaları
8.
Gelişme önceliklerinde olası değişiklikler
9.
Doğa turizmi- ekoturizmden beklentinin yüksek olması
10. Alana Yönelik Turizm Yatırım ve Faaliyetlerinin Artış
94
2013
potansiyeli
kirlilik
getirmesi
24. Özellikle doğa turizmiekoturizm pasif turizm şeklinde
olduğunda, turistler çok az para harcamakta, dolayısıyla yerel
halkın
kalkınma
olasılığının
önüne
geçilme
ihtimali
oluşabilmektedir.
95
9.7.
2013
Suuçtu Şelalesi İçin Swot Analizi
ÜSTÜNLÜKLER
1.
Bozulmamış ve üstün doğal kaynak değerleri, Zengin biyolojik
çeşitliliği
2.
İdeal iklimi, temiz hava-su ve çevresel koşulları
3.
Bölgedeki Üniversite ve Araştırma Kurumları
4.
Dört mevsim doğa turizmiekoturizm imkanı
5.
Doğa turizmiekoturizme ilgi duyan misafirperver halk
6.
Çeşitli doğa turizmiekoturizm etkinliklerine uygun alanlar
7.
Büyük yerleşimlere ve havaalanına yakınlığı
8.
Kırsal yaşamı ile yeni bir turizm bölgesi olması
9.
Fauna, Flora Zenginliği
10. Alanda, bilimsel çalışmaya yönelik potansiyel bulunması.
11. Proje deneyimi olan milli park yöneticileri
Ulaşım Kolaylığı
12. Alanda günübirlik kullanım alanlarının mevcut olması
ZAYIFLIKLAR
5. Yöre halkı doğa turizmiekoturizmin getirilerinin farkında
olmaması
12. Genel Ziyaretçilerin çoğunluğunun alanın biyolojik çeşitliliğinin
farkında olmaması ve alanı bilinçsizce kullanma istekleri
96
2013
1.
Doğa turizmi- ekoturizmle, bölgesel acente ve birliklerin
geliştirilmesi
FIRSATLAR
2.
Doğa turizmiekoturizm ile yaşanacak kırsal kalkınma
3.
Popülerliği sonucu doğa turizmiekoturizme yönelik artan ilgi
4.
Bölgedeki bir çok doğa turizmiekoturizm değeri
5.
Doğa turizmiekoturizmin geliştirilmesine sivil toplum
kuruluşlaarının arzusu
6.
Bölgeye ulaşım kolaylığının olması.
7.
İstanbul’ a yakınlığı ve kolay ulaşım kolaylığı
8.
Yöre halkının alan çevresinde yaşamaya devam ediyor olması
9.
Alandan ekonomik gelir elde eden halkta, alanın doğal, kültürel,
sosyal değerlerini korumaya yönelik bilinç uyanması
10. Ekonomik kazançtan direkt olarak faydalanan yerel halkın yaşam
kalitesinin artması
12. Bazı korunan alanlarda yerel halk turistlerle alışveriş yapabilmek
için, yabancı dil öğrenmek durumunda kalır, okur-yazarlık ve
matematik becerileri artar.
ulaşabilir.
TEHDİTLER
1.
Diğer yerlerdeki doğa turizmiekoturizm alanları ile rekabet
2.
Yerel halkın doğallığının bozulması
3.
Yoğun turizm ile ekolojik ve çevresel zararlar
4.
Kurumlararası koordinasyonsuzluk
5.
Doğa turizmiekoturizm gelişimiyle yaşanabilecek yoğun göç
6.
Doğa turizmiekoturizm planlamasında olası başarısızlıklar
97
2013
7.
Firmaların ortak bir stratejiye sahip olmamaları
8.
Gelişme önceliklerinde olası değişiklikler
9.
Ekoturizimden beklentinin yüksek olması
10. Alana yönelik turizm yatırım faaliyetlerinin artış göstermesi
13. Su kaynaklarının bilinçsiz kullanılması
14. Doğa
turizmi-
ekoturizm
konusunda
bilinçsiz
ziyaretçi
potansiyeli
16. Uludağ Milli Parkı Personel Niteliğinin ve sayısının yetersiz
olması
17. Bölgenin taşıma kapasitesinin aşılması sonucu, yaban hayatında
davranış bozukluğu, stres, yer değiştirme.
kirlilik
22. Halk üzerinde olumsuz sosyo-kültürel etkiler meydana getirmesi
98
2013
99
2013
10.
FALİYET EYLEM PLANI MADDELERİ
10.1. Ana Faliyet Başlıkları
FAALİYET HEDEFLERİ
FAALİYET
HEDEFİ 1.
KORUNAN ALANLARDA YAPILAN EKOTURİZM FAALİYETLERİNİN KAYNAK DEĞERLERİNİ
ETKİLEMEKSİZİN UYGULANMASININ SAĞLANMASI
FAALİYET
EKOTURİZM FAALİYETLERİNİN İLİMİZDEKİ UYGUN ALANLARDA DÖRT MEVSİM BOYUNCA
HEDEFİ 2.
YAPILMASI
FAALİYET
EKOTURİZMLE KIRSAL VE BÖLGESEL KALKINMANIN SAĞLANMASI
HEDEFİ 3.
100
2013
FALİYET HEDEFİ 1: EKOTURİZM FAALİYETLERİNİN İL GENELİNE YAYILMASI VE DÖRT MEVSİM BOYUNCA
YAPILMASI
Faaliyet No
FAALİYET HEDEFİ
GERÇEKLEŞTİRECEK
GERÇEKLEŞME YILI
KURUM/KURULUŞ
1.
2 adet pilot alan seçilerek, bu Orman ve Su İşleri II. Bölge Müdürlüğü
2013-2014
alanlarda doğa turizmiekoturizm Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Bursa
uygulaması için detaylı bir planlama
Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
yapılması
2.
Hazırlanan
Kültür ve Turizm Tanıtma Birliği
planlar
doğrultusunda Orman ve Su İşleri II. Bölge Müdürlüğü
uygulamaya başlanması
2013-2016
Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Bursa
3.
Doğa turizmi yapılacak alanlar için
Orman ve Su İşleri II. Bölge Müdürlüğü
mevcut bulunan alanların dışında
potansiyel alanların tespit edilerek plana
dahil edilmesi
2013-2018
101
2013
6.
Doğa turizmiekoturizm uygulaması
yapılacak alanlarda bu uygulamayı her
mevsim sürdürebileceğimiz konu
başlıklarının belirlenmesi.
2013-2018
4.
Belirlenen alanlarında doğa turizmi-
ekoturizm çalışmalarının yapılabilmesi
için alanda ihtiyaç duyulan doğa turizmiekoturizm ve kaynak değeri koruma
hazırlıklarının doğa turizmiekoturizm
2013-2014
çalışmalarına başlamadan önce
tamamlanması
7.
8.
Kurumlararası koordinasyonun
Orman ve Su İşleri Bakanlığı II. Bölge
sağlanması
Müdürlüğü
Doğa turizmiekoturizm öncelikli
alanları olarak milletlerarası, ülke geneli,
2013-2018
2013-2018
bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın
102
2013
hedeflenmesi, ülke çapında tanıtım ve
pazarlamaya ek olarak varış noktaları
bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması
9.
Doğa turizmiekoturizm Konseyi ve
Doğa turizmiekoturizm Dernekleri
Kurulmasının Sağlanması
10.
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun
katılımcılıkla oluşturulması ve çerçevede
Milli ve Milletlerarası düzeyde tanıtım
materyallerinin basımı(1 WEB sitesi,
2014-2018
2014-2018
yeterli miktarda broşür, rota haritası, CD,
2 tanıtım filmi vb.)
11.
Doğa turizmiekoturizm tutundurma
çalışmaları yapılması ve bu amaçla,
2013-2018
gerekli kişisel satış, reklam, tanıtım ve
satış geliştirme etkinliklerinin
belirlenmesi
103
2013
12.
Yılda bir kez Örnek pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün satış yeri seçimi,
bunlara göre kalite standartlarının diğer
aynı faaliyette bulunan kişi ve kurumlara
2015-2018
yaygınlaştırılması
104
2013
FALİYET 2: EKOTURİZMLE KIRSAL VE BÖLGESEL KALKINMANIN SAĞLANMASI
Faaliyet No
1.
Faaliyet Hedefi
Gerçekleştirecek Kurum ve Kuruluşlar
Süre
Pilot alanlarda yöre halkını
2013-2018
bilinçlendirmek için muhtarlar
öncülüğünde, bilgilendirme
toplantılarının yapılması
2.
Her doğa turizmiekoturizm alanında,
İlçe Kaymakamlıkları
turistlerden gelir elde edilmesini
Orman ve Su İşleri Bakanlığı II. Bölge Müdürlüğü
2014-2018
sağlayacak yöreye özgü ürün, hizmet vb.
satılması için yöre halkını teşvik etmek.
3.
Yöre halkının ürün veya hizmet
pazarlamasını ve bölgesel rehberlik
turlarını, teşvik etmek için teşvik ve
hibelerde yöre halkına öncelik
2015-2018
BEBKA (Bursa, Eskişehir, Bilecik kalkınma ajansı
tanınmasını sağlamak
105
2013
4.
Gelecek ziyaretçilerin ve köy halkının
da faydalanabileceği şekilde doğa
turizmiekoturizm yapılan her alanda
sağlık hizmetinin sağlanması
5.
İl Sağlık Müdürlüğü
Yöre halkını pansiyonculuğa teşvik
etmek, ev pansiyoncularının vergiden
muhaf tutulması için gerekli ön
çalışmaları yapmak. Ev pansiyonculuğu
2014-2018
2013-2018
için gerekli sınırlandırmaları belirlemek
ve doğa turistinin aradığı standartları
bulundurmasını öngörmek.
6.
Doğa turizmiekoturizm faaliyeti
kapsamında konaklanacak yerlerin en
fazla 12 kişi kapasiteli ev
pansiyonculuğu şeklinde
2013-2018
Bursa İl Kültür Turizm Müdürlüğü
düzenlenmesinin sağlanması.
7.
Yöresel mutfaktaki belli yiyecekler nasıl
hazırlanmalı, standartları ne olmalıdır.
2013-2018
Bunların belirlenmesi.
106
2013
8.
Doğa turizmiekoturizm alanlarından
İlgili Belediyeler
elde edilen park hizmeti, giriş ücreti gibi
Bursa Valiliği
ücretlerin bu alanların kaynak
değerlerinin korunması için kullanılması
2013-2018
9.
Alanlar için rehber eğitimi sağlanarak
2013-2018
2013-2018
2013-2018
sertifikalandırılmalarının sağlanması ve
eğitilecek rehberlerde öncelikli olarak
yöre halkına sertifika verilmesi.
10.
Yöre halkının kalkınmasını
engelleyecek tüm faaliyetlerden
kaçınmak. Doğa turizmi- ekoturizmle
ilgili firmaların izinlendirilmesi
sürecinde yöre halkının kalkınmasını
sağlayacak önlemler alınmasını
sağlamak.
11.
Pilot alan içinde kalan, atıl binaların
onarımı ve turizmde kullanımının
107
2013
sağlanması
İlgili Belediyeler
12.
Pilot alanlarda, köy, belde ve ilçelerde
İl Özel İdaresi
yeni yapılacak yapıların tamamen yerel
mimariye uygun olmasının zorunlu hale
getirilmesi, doğal ve kültürel değerlerin
bozulmasının önlenmesi
2013-2018
Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü İlgili
Belediyeler
13.
Doğa turizmiekoturizm çalışmalarının
gidişatına uygun olarak yöre halkının
ihtiyaç duyduğu eğitimlerin verilmesinin
sağlanması
2013-2018
108
2013
FALİYET 3: KORUNAN ALANLARDA YAPILAN EKOTURİZMİN KAYNAK DEĞERLERİNİ ETKİLEMEKSİZİN
UYGULANMASI
FAALİYET
FAALİYET HEDEFİ
GERÇEKLEŞTİRECEK
KURUM GERÇEKLEŞTİRME YILI
KURULUŞ
NO
Korunan alanların kaynak değerlerinin zarar Orman ve Su İşleri Bakanlığı II. Bölge
1.
görmemesi için gerekli altyapı
Müdürlüğü
eksikliklerinin, doğa turizmiekoturizm
Bursa Orman Bölge Müdürlüğü
uygulamasına başlanmadan önce
belirlenmesi ve tamamlanması
2013-2014
Bursa İl Kültür Turizm Tanıtma Birliği
2.
Yöre halkının, alanların korunmasıyla ilgili
bilinçlendirilmesi
Müdürlüğü
2013-2018
Bursa Orman Bölge Müdürlüğü
3.
Doğa turizmiekoturizm alanlarına giriş
bölümlerinde ziyaretçiler için tanıtım
Müdürlüğü
2014-2018
birimleri bulunmasının sağlanması.
Ekoturistlerin alana girmeden önce ziyaretçi
109
2013
alanlarında toplanıp, bilgilendirilmeleri
5.
Alanlarda, alan klavuzu olmaksızın
ziyaretçi kabul edilmemesi tüm ziyaretlerin
Müdürlüğü
2014 -2018
klavuz eşliğinde yapılması
7.
İlköğretim okullarında doğa koruma
konusunda eğitimler vermek ayrıca
okullardaki seçilecek öğrenci ve
Müdürlüğü
öğretmenlerin doğa korumacı olarak
eğitimlerini sağlamak
8.
2015-2018
Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Doğa turizmiekoturizm alanlarında
turistler için bilgilendirme amaçlı kitapçık
Müdürlüğü
2014-2018
ve haritalar oluşturma
9.
Öncelikle korunan alanlarda ve korunan
alan dışındaki doğa turizmiekoturizm
Müdürlüğü
faaliyetinin yapılması planlanan bölgelerin
Üniversiteler
2013-2017
biyolojik çeşitliliğinin araştırılması, ortaya
çıkarılması, yapılmış olan araştırmaların
110
2013
derlenmesi
10.
Alanın rekreasyonel, sosyal ve ekolojik
DKMP Genel Müdürlüğü
taşıma kapasitelerinin belirlenmesi.
2013-2015
Müdürlüğü
11.
Ekolojik koruma alanları ve kültür alanları
farklı olarak belirlenmesi
Müdürlüğü
2013-2015
İl Kültür Turizm Müdürlüğü
12.
Ekolojik anlamda sertifikasyon ve
standartlaştırma kritik önemdedir. Bunlar
gerçekleşmeden koruma fonksiyonu tam
Müdürlüğü
olarak yerine getirilemeyecektir bu nedenle
doğa turizmiekoturizm alanlarında
2013-2018
İlgili Kurum ve kuruluşlar
sertifikasyon ve standartlaştırma
çalışmalarının yapılması
13.
Doğa turizmiekoturizm hizmetlerinin
kademeli olarak geliştirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı oluşturulması, bu
Müdürlüğü
2013- 2018
şekilde orijinalliğin korunması ile bozulma
111
2013
14.
ve kültürel melezleşmenin önüne geçilmesi
İl Kültür Turizm Müdürlüğü
Doğa turizmiekoturizmin etkilerinin
izlenmesi için izleme ve değerlendirme
komisyonlarının oluşturulması. Çevresel,
Müdürlüğü
ekonomik, Sosyal ve kültürel tüm etkilerin
incelenmesi
16.
Üniversiteler
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun söz konusu olduğu hususları
Müdürlüğü
inceleme, uzlaşma arayışı, çözüm
Orman Bölge Müdürlüğü
geliştirme, raporlama ve değerlendirme,
yaptırım uygulamanın gerçekleştirilmesi.
2013’ ten itibaren
Bursa İl Jandarma Komutanlığı
İlgili Belediyeler
18.
Alanda oluşabilecek atıkların yönetimi.
Özellikle vahşi depolamanın engellenmesi.
Müdürlüğü
Doğaya zarar vermeyecek şekilde atıkların
Bursa Valiliği İl Çevre ve Şehircilik
uzaklaştırılmasının sağlanması
Müdürlüğü
Bursa İl Jandarma Komutanlığı
İlgili Belediyeler
112
2013
21.
Korunan alan statüsünde olmayan fakat
kaynak değeri yüksek olan alanların,
korunan alan statüsüne alınması için gerekli
Müdürlüğü
2013-2018
çalışmaları yapmak.
22.
İhtiyaç duyulduğunda alanların belirli
zamanlarda ziyaretçi kullanımına
Müdürlüğü
kapatılması
Üniversiteler
Öncelikle statülü alanlarda doğa turizmi-
ekoturizm faaliyetlerinin yapılmasının
Orman Genel Müdürlüğü
sağlanması, doğa turizmiekoturizme
uygun ancak statüsü olmayan alanlara statü
verilmesi
2013 – 2018
2013 -2018
Müdürlüğü
Orman Bölge Müdürlüğü
Doğa turizmiekoturizm yapılacak
alanların yönetimi için personel sağlanması
ve bütçe oluşturulması
2013 - 2018
Müdürlüğü
113
11.
2013
SONSÖZ
Bursa ili için hazırlanan gelişim planı yeni bir perspektifle hazırlanmış modeldir. İçindeki
doğa turizmi ile ilgili bilgiler doğa turizmi konusunda yapılacak yeni çalışmalar için kaynak
niteliğindedir. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda, Swot analizleri göz önünde
bulundurularak faaliyet maddelerinin uygulanmasıyla başarılı sonuçlar elde edilebilecektir.
114
12.
2013
KAYNAKLAR
Aksit, S. (2007) Doğal Ortam Duyarlığı Açısından Sürdürülebilir Turizm, Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, Erciyes Üniversitesi, Sayı:23, 2007/ s 441-460.
AKPINAR., E.; BULUT, Y., (2010) Ülkemizde alternatif turizm bir dalı olan doğa turizmiekoturizmin çeşitlerinin bölgelere göre dağılımı ve uygulama alanları, III. ulusal karadeniz
ormancılık kongresi, Cilt: IV Sayfa: 1575-1594
Anonim (2006). http://www.bursa.gov.tr Erişim Tarihi: (24.06.2006)
Anonim (2009b). http://www.kultur.gov.tr Erişim Tarihi: (17.11.2009).
Anonim (2009ç). http://www.denizhaber.com Erişim Tarihi: (28.11.2009).
Anonim (2009l). http://www.tatil.com Erişim Tarihi: (20.11.2009).
Anonim (2010t) http://www.milliparklar.gov.tr Erişim Tarihi. (13.01.2010).
Anonim (2012a). http://www.bursa.gov.tr Erişim Tarihi: (16.11.2012)
Anonim (2012b). http://www.bursaturizm.gov.tr Erişim Tarihi: (16.11.2012)
Anonim (2012c). http://www.mgm.gov.tr Erişim Tarihi: (16.11.2012)
Anonim (2012d). http://www.tuik.gov.tr Erişim Tarihi: (16.11.2012)
Anonim (2012e). http://www.doğa turizmi- ekoturizmdernegi.org Erişim Tarihi: (16.11.2012)
Anonim (2012f). http://www.iznikrehber.com Erişim Tarihi: (19.11.2012)
Anonim (2012g) http://dogader.org. Erişim Tarihi: (19.11.2012)
Anonim (2012h) http://wowturkey.com Erişim Tarihi: (19.11.2012)
Anonim (2012ı) http://www2.unwto.org Erişim Tarihi: (19.11.2012) (Dünya Turizm
Organizasyonu, World Tourism Organization UNWTO)
Atabay, S. (1998). 21. Yüzyılda Sürdürülebilir Turizm Politikalar, 1.Uluslararası Turizm
Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım / Yayın Merkezi, İstanbul, 1-2.
Blamey, R.K., (2001). Chapter 1, Principles of Ecotourism, Encyclopedia of Ecotourism.
Çağatay, A., Yurdaer, M., KIRIŞ, R., (2002). Doğa turizmiekoturizm İçin Mekan ve Yerel
Toplulukların Katılımının Planlanması. T.C. Turizm Bakanlığı 2. Turizm Şurası Bildirileri, s,
205, Ankara.
Ecer, R., (1994). Akarsu Turizmi, Turizm Bakanlığı Yatırımlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
115
2013
Ekim, T., KOYUNCU, M., VURAL, M., DUMAN, H., AYTAÇ, Z., ADIGÜZEL, N., (2000).
Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler). Barışcan Ofset, s 243, Ankara.
Erdoğan, N., (2003). Çevre ve (Eko)turizm. Pozitif Matbaacılık, Ankara.
Leung, Y., MARİON, J.L., Farrell, T.A., (2001). The Role of Recreation Ecology in
Sustainable Tourism and Ecotourism. CAB International
Özbey, R. (2002) Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Turizm Kalkınması, Sustainable
Tourism Development In Globalization Progress"Globalization and Sustainable Development,
International Scientific Conference, Blook4, pp.135-150.
Obenaus, S. (2005), Ecotourism – Sustainable Tourism in National Parks and Protected
Areas.
Orman ve Su İşleri II. Bölge Müdürlüğü Milli Parklar Arşivi, 2012.
Oruç, O., (2004). Bir Alternatif Turizm Türü Olan Doğa ve Atlı-Spor Turizminin Kastamonu
Örneği Üzerinde İrdelenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık
Ana Bilim Dalı. s 121, İstanbul.
Tunç, A., Saç F., (1998). Genel Turizm Gelişim ve Geleceği. Detay Yayıncılık. Ankara.
TODEG, 2010; Türkiye Ormancılar Derneği Doğa turizmiekoturizm Grubu, Orman
Ekosistemlerinde Doğa turizmiekoturizm Çalıştayı, 20-22 Mayıs 2010, Ankara.
YILMAZ, E., COŞGUN,U., KOÇAK Z., AY Z., ORHAN H.K. (2009) , Katılımcı yaklaşımla
doğa turizmiekoturizm Stratejilerinin belirlenmesi ve önceliklendirilmesi: Cehennemdere
vadisi ve köprülü kanyon milli parkı örnekleri. Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 386
ISBN: 978-605-393-055-6, DOA Yayın No: 51, ODC: 907.11; 907.2, NO: 29.
Yürik, E.Ö.,(2003) Turizmin Geleceği: Doğa turizmiekoturizm, Türkiye’nin Alternatif
Turizm Potansiyeli Güncel Sorunlar Konferansı, 3- 4 Mayıs, Çankırı.
116
13.
2013
EKLER
117

BURSA DOĞA TURİZMİ EYLEM PLANI 2013-2017

Transkript

Benzer belgeler

30 Ekim-10 Kasım 2012

gözde aslan-uluslararası ilişkiler

Ortak Haber Bülteni 1

Turkish Version

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

11 Nisan – 15 Nisan 2016

HAZİRAN 2015