Aşılar ve Soğuk Zinciri - Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü

Aşılar ve Soğuk Zinciri - Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü

AŞILAR VE SOĞUK ZİNCİR
Ülkemizde yürütülen Genişletilmiş Bağışıklama
Programında son dönemde önemli gelişmeler kaydedilmiş, her yıl milyonlarca insanın
ölümüne neden olan aşıyla korunabilir hastalıklara karşı önemli başarılar kazanılmıştır. Bu
başarının sürekliliği aşıların üretiminden tüketimine kadar uygun bir ısıda (+2 ile +8 derece)
korunmasına bağlıdır. Bu süreçte görev alan kişi ve kullanılan araç gereçlerin tamamına
“Soğuk Zincir” denilmektedir.
Aşılar, ışığa, sıcağa ve donmaya karşı hassas olduklarından dolayı üretildiği andan
kullanıldığı ana kadar doğru koşullarda korunmalıdırlar. Isı izlemini yaptıklarından insanlar
soğuk zincirin son derece önemli bir parçasıdır. En modern cihazlara sahip olunsa bile
personel cihazları gerektiği gibi kullanmıyorsa soğuk zincir etkili olmayacaktır, % 100
aşılama hızlarına ulaşılsa bile bağışık bir toplum oluşturma hedefine ulaşılamayacaktır.
Aşılama hizmetlerinde kaliteyi arttırmak ve daha güvenli aşı
uygulanmasını sağlamak amacı ile aşağıda belirtilen hükümlere mutlaka uyulması
gerekmektedir.
Aşı buzdolapları mutlaka no-frost ve çift kapılı olmalı ve 10 yıllık ömrünü
doldurduktan sonra mutlaka yenisi ile değiştirilmelidir.
Aşı buzdolaplarının yıllık bakımları yapılmalı, ısıyı sabit tutmayan, sık sık arıza
çıkaran buzdolapları aşı dolabı olarak kullanılmamalıdır.
Aşı dolapları temiz ve düzenli tutulmalı, yaz aylarında soğutulan, kış aylarında ısıtılan
odalarda, gölgede olacak şekilde, duvardan en az 10-15 cm mesafede düz bir zemine
yerleştirilmelidir.
Buzluğun 0,5 cm den fazla kalınlıkta buzlanmamasına dikkat edilmelidir.
Aşı dolabının termostat ayarı gereksiz yere değiştirilmemeli, soğuk zincir sorumluları
haricinde buzdolabı ayarlarını kimse değiştirmemelidir. Elektrik kesintilerinde ve
buzdolabının
ısısının
yükselmiş
olduğu
durumlarda
termostat
ayarı
yükseltilmemelidir. Termostat ayarının yükseltilmesi buzdolabını daha hızlı soğutmaz,
daha çok çalışarak daha soğuk hale gelmesini sağlar. (eğer termostat ayarı
değiştirilmesi zorunlu ise, buzdolabı ısısı istenilen dereceye gelene kadar sağlık
personelinin gözetim ve kontrolü sağlayabileceği zamanlarda yapılmalıdır.)
Uzun süreli elektrik kesintilerinde buzdolabı ısısı düzenli olarak kontrol edilmeli,
buzdolabı kapağına buz aküsü yerleştirilmeli ve kapak sık sık açılmamalıdır. Daha
uzun süreli kesintilerde acil durum eylem planı uygulanmalıdır. (Buzdolabının
normal çalıştığı durumlarda buzdolabına kesinlikle buz aküsü indirilmemelidir.)
Aşı buzdolaplarında aşı ve sulandırıcıları, antiserum, buz aküsü ve su bidonlarından
başka bir şey bulundurulmamalıdır. Aşı flakonları, aralarında yeterli hava akımı
olacak şekilde yerleştirilmelidir. Miyadı yakın olan aşıların ön kısımda olmasına
dikkat edilmelidir.
Aşı buzdolaplarının ısısı hafta sonları ve tatil günleri de dahil olmak üzere her gün
günde en az iki kez kontrol edilmeli ve ısı izlem çizelgesine kayıt edilmelidir.
Aşı buzdolaplarında mutlaka uzun süreli ısı kaydedici özelliği olan termometre
(Fridge-tag veya benzeri) bulundurulmalıdır. Isı takip çizelgesine fridge-tag veya
benzeri cihazın en yüksek (maximum) ve en düşük (minimum) ölçüm değerinin de
kaydı yapılmalıdır. Çizelgedeki bu kayıtlar kullanıcıya alarm öncesinde bilgi vermesi
içinde kullanılabilir.
Fridge-tag kullanılan buzdolaplarında fridge-tag “ Low Batt” (düşük pil seviyesi)
uyarısı verdiğinde ısı takip çizelgesine tarihi yazılır ve 30 gün içinde yenisiyle
değiştirilir.
Buzdolabının ısısı +2 ile +8 derece arasında korunmalıdır. Özellikle +4 derecede
korunması sağlanmalıdır. Buzdolabının kapağı her açıldığında ısının kontrol
edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Buzdolabı ısısı en az 1 saat +2 ve +8 derece dışına çıktığında fridge-tag ekranında
alarm yazacak ve düşük ısıda aşağı, yüksek ısıda yukarı şekilde ok (▼▲)
belirecektir.
Donma izlemciside (Freeze-tag) donmaya hassas aşıların, potenslerini etkileyecek
ısıya maruz kalıp kalmadıklarının takibinde önemlidir. Donmaya hassas aşıların
yanına yerleştirilmelidir. Maruziyet söz konusu olduğunda cihazın ekranındaki √
(OK) işareti X işaretine dönecektir.
Soğuk zincir kırılması tespit edilmesi durumunda, soğuk zincir kırılma tutanağı
doldurularak ivedi olarak Toplum Sağlığı Merkezlerine ve/veya Müdürlüğümüz
Bulaşıcı Hastalıklar Şubesine bildirilmeli ve aşıların etkinliği konusunda
komisyon
kararı
tarafımızca
bildirilene
kadar
aşılar
kesinlikle
kullanılmamalıdır.
Unutmayalım ki, en pahalı ve en gelişmiş soğuk zincir ekipmanları bile insan faktörü
olmadan aşıların güvenli ve etkin bir şekilde korunmasını sağlayamaz.
Soğuk Zincir konusunda verilen önem arttıkça yaşam kalitesi ve beklenen yaşam süreleri
de artacaktır.
TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ