İskele Nedir? - İş Makinaları Mühendisleri Birliği

İş Makinaları
Mühendisleri
Birliği Dergisi
Mayıs 2016
Sayı 54
ISSN 1306-6943
www.ismakinalari.org.tr
İMM
B
Sta Salo
n
nd
No 7
. A7
04
i
Motorlarında Enerji Verimliliğ
İskelede Güvenlik • Elektrik
ve
mıdır?
ele
alı
İsk
li
rılm
ven
ıştı
Gü
Kar
•
?
ine
ılır
bir
deni Yağlar Bir
Ma
ile
lar
Yağ
İskele Nedir? Nerelerde Kullan
ik
tet
Sen
•
r
Faaliyetleri • Tersine İşle
tler (Toolbox Talks)
Mesleki Yeterlilik Kurumu ve
• İşbaşı İSG Konuşmaları/Bare
ı
tlar
ışı
ima
Tal
ım
Bak
rde
çle
• Bir İnsan Mucizesi: Kan Bağ
Elektrikli Vin
j Teknolojisi • Anadolu OSB
şar
bo
Tur
ılan
llan
Ku
a
lard
Dizel Motor
nın Neresindeyiz?
İş Yapma Konusunda Dünya
Konu üretkenliği artırmak ise
daha derine inen yok.
Yenilikçi ürünlerimiz ve hizmetlerimiz, size üretkenlik, güvenlik ve
çevre koruma artışlarında yardımcı olur.
Dünyanın en ileri
h i d ro l i k , h a v a , y a k ı t v e y a ğ fi l t re l e r i ü re t i c i s i P a r k e r R a c o r ' u n
Ankara’daki tek distribütörü olan ALPEM,
20
t a m 2 0 y ı l d ı r i ş m a k i n e l e r i n i n g ü c ü n e g ü ç k a t ı y o r.
Mobil markalı endüstriyel yağlar ve hizmetler hakkında daha fazla bilgi için mobilindustrial.com.tr adresini
ziyaret edin veya 0216 468 96 96 numaralı ExxonMobil Teknik Destek hattını arayın.
www.alpemfiltre.net
Alpem İș Makinaları ve Yedekleri İth. İhr. San. Tic. Ltd. Ști Abdulkadir Geylani Caddesi No : 1/2 Ostim – ANKARA
Telefon: + 90 312 385 97 30 Faks: + 90 312 385 97 32
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERGİSİ
içindekiler
4
6
İş Makinaları Mühendisleri Birliği Derneği yayın organıdır.
Üç ayda bir yayınlanır.
ISSN 1306-6943
8
2016 Mayıs Sayı: 54
İMMB Adına Sahibi
12
Duran KARAÇAY
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
ÖNSÖZ
İskele Nedir? Nerelerde Kullanılır?
Güvenli İskele ve İskelede
Güvenlik
Elektrik Motorlarında
Enerji Verimliliği
Bayramali KÖSA
Yayın Komisyonu
Duran KARAÇAY
Mustafa SİLPAĞAR
Bayramali KÖSA
Murtaza BURGAZ
Halil OLKAN
Halide RASİM
Selami ÇALIŞKAN
Tuğba DEMİRBAĞ
Turgay KARGIN
C. Cem DORKEN
Gülderen ÖÇMEN
Yazışma Adresi
Uzayçağı Caddesi No: 62/7 Ostim / ANKARA
Tel: 0.312 385 78 94 • Faks: 0.312 385 78 95
www.ismakinalari.org.tr
e-posta: [email protected]
Grup-e-posta: [email protected]
Grup e-posta üyelik adresi:
[email protected]
Tasarım ve Baskı
Salmat Basım Yayıncılık Ambalaj San. ve Tic. Ltd. Şti.
Sebzebahçeleri Cad. No. 95/1 İskitler / Ankara
Tel: 0.312 341 10 24 • Faks: 0.312 341 30 50
e-posta: [email protected]
www.salmat.com.tr
22
Mesleki Yeterlilik Kurumu ve
Faaliyetleri
30
Tersine İşler
Reklam İndeksi
34
Sentetik Yağlar ile Madeni Yağlar
Birbirine Karıştırılmalı mıdır?
ALPEM Ön Kapak İçi Karșısı
36
Elektrikli Vinçlerde Bakım Talimatları
ANİŞMAK Önsöz Karșısı
ANİŞMAK
69
48
İşbaşı İSG Konuşmaları/Baretler
(Toolbox Talks)
ANKOMAK
94
ASSAN
28
50
Dizel Motorlarda Kullanılan
Turboşarj Teknolojisi
ASSAN
29
CARRARO
63
ECE ELEKTRİK
47
56
İş Yapma Konusunda
Dünyanın Neresindeyiz?
ECE ELEKTRİK
53
60
66
70
84
88
Bir İnsan Mucizesi: Kan Bağışı
Anadolu OSB
Etkinliklerimiz
ALPEM
27
ANADOLU FLYGT
55
E-MAK Arka Kapak
HAKMAK
91
HİDROMEK Ön Kapak İçi
İMMB OPERATÖRLÜK
87
İNS MAK.
59
KASTAŞ
19
KENTSEL MAK.
89
MOBİL Arka Kapak İçi
Fıkra Köşesi
ÖZBEKOĞLU
15
ÖZÇELİKLER HİDROLİK
79
Eğitimlerimiz
ÖZÇELİKLER HİDROLİK
93
PİMMAKSAN
33
Yayının Türü: Yerel
Basım Tarihi: 27.05.2016
PMS
35
PROFİMAK
86
Bu dergi üyelerine ilgili kurum ve kuruluşlara ücretsiz olarak
dağıtılır.
Yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki
sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.
Yayınlanan yazılara ücret ödenmez.
Yayınlanmayan yazılar geri iade edilmez.
ROLEDA
65
ROSEN
39
GrafikTasarım
Can ÖZÇİÇEK
TİTAN MAK. Arka Kapak İçi Karșısı
TSM GLOBAL İçindekiler Karșısı
Önsöz
Duran KARAÇAY
İMMB Yönetim Kurulu Başkanı
Değerli Okurlar;
7 Mayıs 2016’da Derneğimizin 10. Genel Kurulu’nu yapmış bulunmaktayız. Yönetim olarak
değişiklik olmamış, arkadaşlarımıza tekrar yönetim yetkisi verilmiştir. Tüm üyelerimize ve sektör
temsilcilerimize teşekkür ederiz. Bu yeni dönemde Derneğimiz, sektörümüz ve gençlerimiz için iyi
şeyler yapmaya çalışacağız. Çalışmalarımızda üyelerimizin ve sektörümüzün desteklerini esirgemeyeceğine güvencimiz tamdır.
19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nın 97. Yılını kutladığımız bu tarihte Nobel
Ödülü kazanan Prof. Dr. Aziz Sancar’ın ödülünü Atatürk’e armağan etmek üzere Anıtkabir Komutanlığı’na teslim etmesi çok anlamlı bir davranış olmuştur. Sayın Prof. Dr. Aziz Sancar’ı bu vefalı
davranışından dolayı bir kez daha tebrik ediyoruz.
İMMB Nedir?
İMMB; İş makinaları konusunda uzmanlaşmış makina
mühendisleri tarafından 1998 yılı Ağustos ayında kuruldu.
Farklı sektörlerden (inşaat firmaları, maden firmaları, iş
makinası üreticileri, iş makinası temsilcileri ve servisler) gelen profesyonellerin ortak amaçla toplandığı bir dernektir.
İMMB’nin Amacı Nedir?
İMMB’nin amacı; çoğunluğu ithal ürünler olan iş makinalarının tanınmasını, ulusal servetimiz olan bu üretim makinalarının iyi işletilmesini ve ekonomik ömürlerinin verimli
bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktır.
Amacımız; verimliliği sağlayacak bilgi kaynaklarına en
kısa sürede ulaşmak, bu kaynaklara ihtiyaç duyacak nitelikli insan potansiyelinin güç birliğini oluşturmaktır. Bu
bilgilerin teknik alt kadrolara ulaştırılmasıyla da en yaygın
şekilde paylaşımını sağlamaktır.
İMMB; Üyelerine her yıl düzenli seminerler vermek suretiyle, üyelerinin bilgi düzeyinin yükseltilmesini sağlamaktadır. Bu seminerler aynı zamanda sektördeki insanların
bir araya gelerek tanışmalarını sağlamaktadır ki bu da gelişimi ivmelendirmektedir.
İMMB’nin internet ortamındaki grup mailinde üyeler
ihtiyaçlarını gruba duyurmak suretiyle yardımlaşmayı sürdürmektedir.
Derneğin her üç ayda yayınladığı İMMB dergisi ilgili
kurumlar, şirketler ve bireylere ücretsiz olarak gönderilmektedir.
Gelecekte gençlerimizden benzer başarılar beklemekteyiz. Öyleyse gençlerin önünü açacak bireysel ve
bilimsel özgürlükleri daha da güçlendirmek ve eğitimin
her seviyede kalitesini artırmaktan başka seçeneğimiz
bulunmamaktadır.
19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basan Gazi Mustafa Kemal, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyeti Türk halkıyla
birlikte kurarak gençlere emanet etmiştir. Onun için 19
Mayıs gençlik bayramı olarak kutlanmaktadır. Gençlerimiz böyle bir bayramı haketmektedir. Onları eğitimde,
bilimde ve sanatta özgüvenli yetiştirmeliyiz ki Türkiye
Cumhuriyeti’ne sahip çıkarak uluslararası alanda yeni
ödüller kazanmaya devam etsinler.
Sektörümüzün önemli fuarlarından biri olan ANKOMAK, 1-5 Haziran 2016 tarihinde İstanbul’da gerçekleşecektir. Derneğimiz İMMB de bu fuara katılmaktadır.
Fuarda katılımcı sektör temsilcilerine ve ziyaretçilerine
başarılar dileriz.
Saygılarımızla.
İskele Nedir?
Nerelerde Kullanılır?
TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi Aralık 2015
Sadık Ersan YAŞAKURT
TSE Yapı Malzemeleri Sektörü Müdürlüğü
Binaların, köprülerin ve aklınıza gelebilecek her türlü yapının bakımı, tamiri, restorasyonu veya inşası sırasında yerden yüksek katlarda çalışanları ve malzemeleri desteklemek için kurulan geçici bir yapıdır. İskeleler ayrıca beton kalıplarının desteklenmesinde, konser sahnelerinin yapımında, geçici tribün yapımında, geçici merdiven
kulelerinde, kayak rampalarında ve çeşitli sanat projelerinde kullanılmaktadır.
6
İskele Tipleri
▶ Çelik ya da alüminyum boru ve platformların kullanılarak uzun kullanım ömrü sağlanması.
▶ Ön yapımlı bileşenlerden oluşan iskeleler (Flanşlı,
Fincan tipi, H tipi)
▶ İskelelerde kullanılan döküm parçalar için TS EN
1562-TS EN 1563 Standartlarına uygunluğunun
aranması ve iskelelerde homojen dayanımın sağlanması.
▶ Boru – kelepçe iskeleler
▶ Ahşap/Bambu İskeleler
İskelelerin Tarihçesi
İskelelerin kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir, uzmanlar eski taş çağından kalan mağara resimlerinin yapımında
kullanıldığını belirtmektedirler. Antik Yunan tarihçisi Heredot, Mısır piramitleriyle ilgili yazılarında eski Mısırlıların piramitleri inşa ederken ahşap iskelelerden yararlandıklarından
bahsetmektedir. Antik Yunan, Mısır, Nubiya ve Antik Çin
medeniyetlerinde iskele kullanımının MÖ 5. yy’a dayandığı
bilinmektedir.
Tarihsel süreçte kullanılan iskele çeşitlerine bakarsak;
▶ Ahşap iskeleler MÖ-1900
▶ Boru&Kelepçe İskeleler 1900-1960
▶ Modüler İskeleler 1960-…
Günümüz İskelelerinin Teknolojisi
İskele sanayisi gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki önemli ve gelişen sanayi kollarından biridir. Geçmişten
bugüne gelen bilgi birikimleri ve malzeme biliminin de gelişmesiyle birlikte iskele sanayisi de sürekli inovasyonlarla
kendini çağın gereklerine göre şekillendirmektedir.
İskele teknolojisindeki belli başlı noktalar;
▶ Taşıyıcı borularında 48,3 mm çapında ve 3 mm
anma et kalınlığında boruların kullanılması.
▶ İmalatta gazaltı kaynağı kullanımı.
▶ İskele kaynaklarının TS EN ISO 3834 Standardına
göre belgelendirilmesi.
▶ Korozyona karşı korumada TS EN ISO 1461 Standardına göre sıcak daldırma galvaniz kaplamanın
kullanılması.
▶ İskele bileşenleri için TS EN 74-1, TS EN 74-2 ve
TS EN 74-3 standartlarına uygunluğun aranması.
Ülkemizde İskeleler
Ülkemizde ön yapımlı bileşenlerden oluşan dış cephe iskelelerinin kullanımı 1970’li yıllarda başlamıştır ve günümüze
kadar gelişerek devam etmektedir. Avrupa Birliği müktesebatına uyum yasaları çerçevesinde 1 Temmuz 2014 tarihinden itibaren kullanılacak iskelelerin TS EN 12810-1 Standardına uygun olarak üretilmiş ve belgelendirilmiş olması
yasal zorunluluk olmuştur. Bu çerçevede Enstitümüz 2015
yılı itibariyle TS EN 12810-1 ön yapımlı bileşenlerden oluşan
cephe iskeleleri - Bölüm 1: Mamul özellikleri standardından
belgelendirme yapmaya başlamıştır.
7
Güvenli İskele ve
İskelede Güvenlik
Projesinin Gelişimi
TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi Aralık 2015
Resul CERAN
TSE Yapı Malzemeleri Sektörü Müdürlüğü
TS EN 12810-1 Ön Yapımlı Cephe İskeleleri Belgelendirmesinde bir iskelenin kimliğine
ilişkin tüm veriler kayıt altına alınmaktadır.
Ülkemizde inşaat sektörünün, gerek mali büyüklüğü
gerekse de iş istihdamı açısından lokomotif bir rolü olduğu
bir gerçektir. Tam da bu sebepten dolayı, söz konusu sektör üzerinde devlet yapısında birçok bakanlığın görev ve
sorumluğu bulunmaktadır.
geçmesiydi. Bu noktada TSE söz konusu projeye dâhil olmuş ve projenin gerçekleşebilmesi adına büyük bir katkıda
bulunmuştur.
Bu bakanlıkların başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
(ÇŞB) ve Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) gelmektedir. Görev paylaşımı olarak ÇŞB, sorumluluğu bakımından yapılan işin kalitesini ön plana çıkarırken, ÇSGB
ise iş/işçi güvenliğini sıkı takip altına almaya çalışmaktadır.
ÇSGB, iş ve işçi güvenliğini güvence altına almak amacıyla 2013 yılında Alman Sosyal Kaza Sigortası Kurumu
(DGUV) ile İskelede Güvenlik ve Güvenli İskele Projesi’ni
başlattı. ÇŞB ise buna entegre olarak dış cephe iskelelerine ilişkin bir tebliğ hazırlayarak, devlette bu bütünlüğü
sağlamak adına çok önemli bir adım attı. Tüm bu çalışmaların gerçekleştirilebilmesi için en önemli ihtiyaç ise güvenli
iskele ve bu güvenli iskelenin doğru bir ürün denetiminden
Yazının başlangıcında da bahsedildiği üzere ülkemizde
en önemli sektörlerin başında gelen inşaat sektöründeki
büyük bir ihtiyaç ÇSGB, ÇŞB ve TSE’nin mükemmel bir
uyum içerisinde gerçekleştirdiği bir proje ile karşılanmıştır. Yapılan çalışmanın ülkemizde çalışma güvenliği adına
bir kilometre taşı olacağına dair inancım gün geçtikçe artmaktadır. Unutulmamalıdır ki; bir işçi demek, bir baba, bir
eş, bir evlat demektir. İşte bu proje ile binlerce baba, eş
ve evlat çok daha güvenli ortamlarda çalışma imkanı elde
edecektir. Tüm bu sebeplerden dolayı bu projenin içerisinde bulunduğum için kendimi şanslı hissediyor, projenin
içerisinde emeği olan tüm paydaşlarımıza ve TSE yetkililerine çok teşekkür ediyorum.
Bir İşçi Demek…
9
TSE Belgelendirme Çalışmaları
Öncelikle ilgili standardın incelenerek dokümantasyon
çalışmalarının tamamlanması ve standart içeriğinde bulunan deneylere ait imkânların sağlanması gerekmekteydi.
İlk inceleme yapıldığında karşımıza büyük bir sürpriz çıktı.
Söz konusu belgelendirmenin eksiksiz olarak yapılabilmesi için atıf yapılan standartlar ile beraber tam 11 standart
kullanılmaktaydı. Tüm bu standartlar incelenerek dokümantasyon çalışmaları tamamlandı. Bununla birlikte TSE
Gebze Makine Laboratuvarı ile koordinasyon yapılarak ilgili
deneyler hususunda altyapı tamamlanmış oldu.
Belgelendirme adına yapılan altyapı çalışmalarından
sonra ilk iş olarak sektörün ne durumda olduğunun tetkik
edilmesi gerekmekteydi. Sektör temsilcileriyle Ankara’daki TSE binasında toplantı yapılarak belgelendirmeye ilişkin
bilgilendirme yapıldı. Aslında söz konusu üreticiler uluslararası platformlarda satış adına büyük bir mücadele içerisinde olduklarından, yapılacak belgelendirme konusunda
kendilerinin de çok büyük beklentileri olduğunu ifade ettiler. Bu toplantıdan sonra TSE ile temasa geçip bilgi almak
isteyen 47 firmamıza birebirde 1 buçuk saatlik bilgilendirme toplantıları yapıldı. Tüm bu çalışmaların sonunda üreticilerimiz ile bu zor ama zevkli belgelendirme konusunda
ortak dil geliştirerek belgelendirme faaliyetlerine başladık.
Neden TSE Belgeli Ürün?
Ön yapımlı cephe iskeleleri aslında bir çelik yapıdır. Bir
‘yapı’ statüsünde olan her çelik yapı gibi statik olarak değerlendirilmesi ve buna göre dizayn edilmesi gerekmektedir. Bir inşaat mühendisinin statik hesap yapabilmesi için;
1. Yükler (Ölü/Hareketli/Dinamik)
2. Taşıyıcı sistemin kapasitesi
3. Olabilecek dış etkenlerin bilinmesi olmazsa olmaz
diyebileceğimiz verilerdir.
TS EN 12810-1 Belgelendirme çalışmalarında bir iskelenin adeta kimliğine ilişkin tüm veriler kayıt altına alınmaktadır. İsminden de anlaşılacağı üzere iskele parçalarının
tümü ön yapımlı olup, bu parçaların hesap işleminde doğru tanımlanabilmesi adına yapılan deneylerin kayıt altına
alınarak doğru verinin elde edilmesi ve bunun kullanıcıya
sunulması hayati öneme sahiptir. Ancak bu bilgileri elde
eden bir inşaat mühendisi doğru hesap ve tasarım yapabilecektir. Aksi takdirde hiç de istemeyeceğimiz sonuçlarla
karşılaşılması kaçınılmaz olacaktır.
TS EN 12810-1 BELGELENDİRME SÜRECİ
1.Online Başvuru
a. www.tse.org.tr sitemizden
b. E-Hizmetler sekmesinden
c. Online başvuru kısmından ilk başvuru yapılabilir.
10
2. Üretim Yeri İncelemesi
3. Alt Belgelendirme İncelemesi
▶ TS EN ISO 3834-3: Kaynak sistem belgelendirmesi
▶ TS EN 74-1: Kullanılan kelepçeler için
▶ TS 8481 EN 39: Ankraj sistemleri için
4.1. Laboratuvarda Yapılacak Deneyler
1. İskele ve bileşenlerinin imalatında kullanılan her boyutta boru, profil, kutu profil, levha, sac ve diğer metalik
malzemeler için 12811-2 Ek-A’da belirtilen Çekme Deneyi
ve Kimyasal Analiz (Spektral) deneyleri ile malzeme doğrulamaları yapılacaktır.
2. Titreşim deneyi (Flanşlı iskeleler için)
3. TS EN 74-1
4. TS EN 74-3
5. TS 8481 EN 39
4.2. Üretim Yerinde Yapılacak Deneyler
Platform Deneyleri
1. Düşme Deneyi
2. Tekil Yük Deneyi (Sehim Ölçümü)
3. Düzgün Yayılı Yük Deneyi
4. Yük Sınıfı 4-5 ve 6 İçin Kısmi Alan Yükü Deneyi
Merdiven Deneyleri
1. Tekil Yük Deneyi
2. Düzgün Yayılı Yük Deneyi
3. Alüminyum Merdiven İçin Dayanıklılık Deneyi
Sehim Deneyleri
1. Yan Koruma Sehim Deneyi
2. Topuk Tahtası Sehim Deneyi
Boyut Muayenesi
İskele sisteminde kullanılacak bileşenlere ait muayene
ölçümü; üretim yerinde kurulu iskele üzerinden yapılmakta
olup iskelenin tüm parçalarının belirtilen boyutlarda olup
olmadığı kontrol edilmektedir.
5. Statik Hesapların İncelenmesi
Belgelendirme işlemi kapsamında olan iskele konfigürasyonuna ait hesaplar firma tarafından hazırlanarak ilgili
tasarım kurallarına göre hesapları kontrol edilmektedir.
6. El Kitabı
Konfigürasyon sisteminde kullanılan tüm parçaların;
▶ Teknik çizimleri
▶ Boyutları
▶ Mekanik mukavemetlerini içeren teknik bilgiler bulunmaktadır.
Tüm bu faaliyetlerin ardında belgelendirme komisyonu
elde edilen bulguları esas alarak belgelendirme işlemini
gerçekleştirmektedir.
TS EN 12810-1
Ön Cephe İskeleleri Belgelendirmesi
1
2
3
www.tse.org.tr
2
1.
2
9
3
2
FO!
UT!
4
standard ƒ
5
6
Elektrik
Motorlarında
Enerji
Verimliliği
T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Verimlilik Genel Müdürlüğü
1. ELEKTRİK MOTORU NEDİR?
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren aygıttır. Her
elektrik motoru biri sabit (stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen (rotor) iki ana parçadan oluşur. Bu ana parçalar,
elektrik akımını ileten (sargılar vb.), manyetik akıyı ileten
parçalar ve konstrüksiyon parçaları (yataklar vb.) olmak
üzere tekrar kısımlara ayrılır.
%36
ELEKTRİK MOTORLARININ
SINIFLANDIRILMASI
ELEKTRİK MOTORU
DOĞRU AKIM
(DC) MOTOR
%70
ALTERNATİF AKIM
(AC) MOTOR
SENKRON MOTOR
ASENKRON MOTOR
3 FAZLI
ASENKRON MOTOR
TEK FAZLI
ASENKRONMOTOR
▶ Uygulamaların %80’inde asenkron motorlar kullanılmaktadır.
▶ Senkron motorlar genellikle yüksek performanslı uygulamalar için geliştirilmiştir. Ancak artan verim değerleri
sebebiyle standart uygulamalarda da yaygınlaşmaktadır.
▶ Doğru Akım (DC) motorların kullanımı gitgide azalmaktadır.
2. ELEKTRİK MOTORLARINDA VERİMİN
ÖNEMİ
Elektrik motorlarının dünyadaki kullanımına bakarsak;
ELEKTRİK MOTORLARI DÜNYADA NE
KADAR YAYGIN?
▶ Asenkron elektrik motorları ülkemizin toplam elektrik
tüketiminin yaklaşık %36’sını oluşturmaktadır.
▶ Hatta sanayide sektörel bazda bu oran %80’lere kadar
çıkmaktadır.
▶ Bu sebeple elektrik motorlarında verimi arttırıcı önlemler ülkemizin elektrik tüketimi konusundaki tasarruf
planlarına büyük katkı sağlayacaktır.
ELEKTRİK MOTORLARININ KULLANIM
ÖMRÜ MALİYETİ
▶ Binalarda kullanılan elektriğin %36’sı
▶ Satın alma maliyeti, ortalama motor ömrü boyunca
toplam maliyetin % 2’lik kısmına denk gelmektedir.
▶ Endüstri ve altyapıda ise %70’i elektrik motorları tarafından tüketilmektedir.
▶ Tek bir motor sarımının maliyeti toplam tutarın % 1’ini
oluşturmaktadır .
12
▶ Elektrik motorunun
kullanım ömrü
boyunca tükettiği
elektrik enerjisinin
maliyeti ise toplam
maliyetin %97’sine
tekabül etmektedir.
3. ELEKTRİK MOTORLARINDA VERİM
SINIFLARI VE TASARRUF POTANSİYELİ
Elektrik Motorları 1998 Yılında CEMEP (Avrupa Elektrik
Makineleri ve Elektroniği İmalatçıları Komitesi) tarafından hazırlanan dokümana göre 1.1 kW ile 90 kW arasında 3 temel
verimlilik sınıfında üretilmekte ve değerlendirilmekteydi.
EFF1 sınıfı = En verimli
EFF2 sınıfı = Orta verimli
EFF3 sınıfı = En verimsiz
Yeni hazırlanan IEC 60034-30:2008 standardına göre
elektrik motorları için verimlilik sınıfları 0.75 kW ile 375 kW
arasına genişletilmiş olup tanımlamaları şöyle olmuştur.
IE1 Sınıfı = Standart Motorlar
IE2 Sınıfı = Yüksek Verimli Motorlar
IE3 Sınıfı = Premium Verimli Motorlar
IE4 Sınıfı = Süper Premium Verimli Motorlar
IE 3 Motor
IE 1 Motor
22 kW/1500d/dk. lık bir AC Motoru hem IE2/IE3 hem
de IE1 sınıfları için verim açısından kıyaslayacak olursak;
IE 1 –▶ % 89,9
IE 2 –▶ % 91,6
IE 3 –▶ % 93,0 değerlerini görürüz.
CEMEP
(1998)
*
YÜKSEK VERİMLİ MOTOR İLE SÜREKLİ
KAZANÇ
Birbirinden farklı güç değerlerinde 3 adet yüksek verimli motorun vardiya tiplerine göre ömür boyu sağladıkları
tasarruf miktarları grafikte verilmiştir.
IE4
Süper Premium Verimli
IE3
Premium Verimli
Yüksek verimli motor fiyatları;
7,5 kW –▶ 600 TL
22 kW –▶ 1.500 TL
55 kW –▶ 3.400 TL
Yüksek Verimli
EFF1
IE2
Yüksek Verimli
Verimi Arttırılmış
EFF2
IE1
Standart Verimli
Düşük Verimli
EFF3
IEC60034-30 (2008)
Üstte yazan verim değerleri ideal şartlarda geçerlidir. Motorun
kullanım yeri ve şekli, yeniden sardırılması, bakımı vb. etkenler
sonucu verim değeri yıldan yıla düşmektedir.
NEDEN YÜKSEK VERİMLİ MOTOR
Düşük verimli ve 90 kW güce sahip bir motorun satın
alma maliyeti için verilen her 1 TL karşılığında oluşan kullanım ömrü maliyeti 575 TL değerindedir. Yüksek verimli
(IE3) motorda ise bu maliyet 426 TL’ye düşmektedir. Burdan da görüldüğü üzere 1000 TL’lik bir satın alma maliyeti
söz konusu olduğunda enerji verimli motor tercih edilerek
kullanım ömrü boyunca 150.000 TL’ye varan tasarruf sağlanabilir. Üstelik bu rakamlar sadece tek bir motor için geçerlidir.
*
Ortalama motor ömrü 12 yıl, enerji fiyatlarındaki yıllık artış oranı
ise %10 olarak hesaplanmıştır.
13
YÜKSEK VERİMLİ MOTORLAR İLE
TASARRUF HESABI
Mevcut motorların yüksek verimli motorlar ile değiştirilmesi konusunda, enerji tasarrufu hesabı yapabilmek için
şu bilgilerin bilinmesi gerekir;
İYİ UYGULAMA : ELEKTRİK
MOTORLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ
Bir işletmede bulunan verimsiz elektrik motorlarının verimli olanlarıyla değiştirilmesi sonucu elde edilen tasarruf
miktarı, yatırım maliyeti ve geri dönüş süreleri:
▶ Mevcut motorun anma gücü ve devri (etiket bilgilerinden elde edilebilir)
Güç (kW)
▶ Yüklenme oranı (bilinmediği durumlarda yüklenme
%80 olarak düşünülebilir )
37
55
MOTOR GÜCÜNE BAĞLI OLARAK GERİ ÖDEME SÜRELERİ
▶ Yıllık toplam çalışma saati
*
Devir sayısı ilgili tablolardan motorun verim değerini belirlemek
için kullanılır.
4. ELEKTRİK MOTORLARININ
KULLANILDIĞI SİSTEMLERDE ENERJİ
VERİMLİLİĞİ ODAKLARI
Elektrik motor sistemlerinde enerji verimliliğini artırmak
için şu hususlara dikkat etmek gerekir:
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
▶
Motor Seçimi
Güç Kalitesi
Motor Kontrol Sistemleri (değişken hız sürücüsü)
Güç İletim Sistemleri
Ekipmanlar (fan, pompa, kompresör vb.)
Sistem ve Tasarım
Proses Tipi
Bakım
MOTOR SEÇİMİ
▶ Yüksek verimli motor kullanımı ile %10 oranında enerji
verimliliği sağlanabilir.
▶ İhtiyaca göre doğru ölçümlendirme yapılmalıdır, %7580 yükte motor verimi azami seviyeye ulaşır.
▶ 11 kW altı uygulamalarda senkron motor kullanımı
%30’a varan tasarruf sağlar.
▶ Motorun düşük yükte çalışması, aşırı ısınmaya sebep
olur. Motor ömrünü kısaltır.
▶ Motor değişiminde, güç ile kullanım süresi birlikte değerlendirilmelidir. Yıllık kullanım süresi 800 saatten az
olan motorların değişimi anlamsız olabilir.
▶ Tüm bunların yanısıra motorun verimi tek başına yeterli
olmamaktadır. Kullanılacağı sistem ile birlikte toplam
sistemin verimliliği gözönünde bulundurulmalıdır.
14
Yıllık Tasarruf
(kWh)
Yıllık Tasarruf
(TL)
Önerilen Motorun
Birim Fiyatı (TL)
Geri Ödeme
Süresi (Ay)
8.066
2.016
2.200
14
10.678
2.669
3.200
15
75
13.320
3.330
4.680
17
90
15.612
3.903
5.250
17
110
17.818
4.454
7.100
20
160
24.708
6.177
9.500
19
200
30.468
7.617
14.825
24
400
60.936
15.234
30.625
25
TOPLAM
181.606
45.401
77.380
19
Söz konusu hesaplama elektriğin birim maliyeti 0,25 TL/kWh, motorların yıllık çalışma süresi 6000 saat ve yüklenme oranı % 80 alınarak
yapılmıştır.
İYİ UYGULAMA : ELEKTRİK
MOTORLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ - 2
Bir başka işletmede bulunan verimsiz elektrik motorlarının verimli olanlarıyla değiştirilmesi sonucu elde edilen
tasarruf miktarı, yatırım maliyeti ve geri dönüş süreleri:
MOTOR GÜCÜNE BAĞLI OLARAK GERİ ÖDEME SÜRELERİ
Güç (kW)
Adet
Devir Sayısı
(d/dk)
Toplam Motor
Maliyeti (TL)
Geri Ödeme
Süresi (Ay)
7.5
7
3.000
Yıllık Tasarruf Yıllık Tasarruf Önerilen Motorun
(kWh)
(TL)
Birim Fiyatı (TL)
21.898
5.474
700
4.900
11
15
1
3.000
6.536
1.634
1.500
1.500
11
15
12
1.500
84.624
21.156
1.500
18.000
10
18
8
1.500
57.748
14.437
1.800
14.400
12
22
23
1.500
190.727
47.682
2.000
46.000
12
22
20
1.000
144.605
36.151
2.000
40.000
13
30
6
1.000
53.431
13.358
2.600
15.600
14
45
3
1.500
42.451
10.613
3.600
10.800
12
75
4
1.500
98.490
24.623
6.600
26.400
13
Söz konusu hesaplama elektriğin birim maliyeti 0,25 TL/kWh, motorların yıllık çalışma süresi 6.900 saat ve yüklenme oranı % 80 alınarak
yapılmıştır.
İYİ UYGULAMA: ELEKTRİK MOTORLARI
ARIZA ERKEN UYARI SİSTEMİ
Bir işletmede uygulanan arıza erken uyarı sistemi sonucunda elektrik motorlarında yaşanan verim kayıpları tespit
edilmiştir.
Motorun Gücü
(kW)
Mevcut Durumda Tespit
Edilen Problem
Mevcut Durumda Kayıplar
%
kWh
TL
15
Akım Gerilim Dengesizliği
3
3.024
574
22
Akım Gerilim Dengesizliği
3
4.435
842
22
Akım Gerilim Dengesizliği Rulman
Arızası, Aktarma Organı Arızası
9
12.566
2.387
30
Akım Gerilim Dengesizliği Rulman
Arızası, Aktarma Organı Arızası
9
11.088
2.106
160
Akım Gerilim Dengesizliği
Stator Arızası
5
53.760
10.214
160
Akım Gerilim Dengesizliği
Stator Arızası
5
53.760
10.214
138.633
26.340
TOPLAM
YÜKSEK VERİMLİ MOTORLARIN TASARIMI
Yüksek Verimli Motorların Tasarım Farklılıkları
▶ Sargıda %20 – 60 daha fazla bakır
▶ Gövdede %35 daha fazla çelik
▶ Daha ince çelik laminentler
▶ Yüksek kalitede elektriksel çelik
▶ Daha verimli rotor tasarımı
▶ Düşürülmüş sargı ve sürtünme kayıpları ve ek kayıplar
▶ Daha uzun gövdeden dolayı düşürülmüş direnç (I2R)
kayıpları
▶ Rotor ve stator arasında optimum hava boşluğu
▶ Daha az mekanik tolerans
GÜÇ KALİTESİ
▶ Elektrik motorunun verimli çalışması için ihtiyaç duyulan gerilim değeri sağlanmalıdır.
▶ Elektrik tesisatı gereken yeterlilikte olmalıdır (uzun hatlar, motor yük değişiminden gerilim dalgalanması, yanlış hat kesiti vb. durumlardan kaçınılmalıdır).
▶ Elektrik sisteminde oluşan yüksek harmonikler motorda
%2 - 5 arasında verim kaybı yaşanmasına neden olur.
▶ Besleme gerilimindeki ve şebekelerden çekilen akımdaki dengesizlikler %1 - 4 arasında fazla enerji tüketimine sebep olur.
DEĞİŞKEN HIZ SÜRÜCÜSÜ
(Frekans Konvertörü)
▶ Yüküne göre alternatif akımın frekansını ve dolayısıyla
motorun dönüş hızını ve elektrik gücünü kontrol ederek motoru uygun devirde tutan değişken hız sürücüleri
%50’yi aşan tasarruf fırsatı sunabilir.
▶ Daha az mekanik baskı ile daha uzun ürün ömrü sağlayan bu sürücüler ayrıca, prosesin ihtiyacına göre tork
sağlar ve başlangıç anındaki demaraj akımını engeller.
▶ Kendini sağladığı tasarruflarla 2 yıldan daha az süre
içerisinde ödeyebilen bu sürücüler;
▶ Yerleşim bölgelerinin su şebekesinde kullanıldığında
%50, 40 beygir gücünde motor kullanan bir yürüyen
merdivende %36 tasarruf sağlayabilir.
İYİ UYGULAMA: DÜŞÜK VERİMLİ
MOTORLARDA DEĞİŞKEN HIZ SÜRÜCÜSÜ
KULLANIMI
▶ Bir imalathanede bulunan fan sistemine entegre edilmiş, yıllık çalışma saati 3.000 olan 4 kW güç değerine
sahip bir elektrik motorunun elektrik tüketimi 12.000
kWh/yıl olarak hesaplanmıştır.
16
▶ Söz konusu fan sisteminde regülatör kullanılmadığı için
motor yüklenme oranı %100 olarak gözlemlenmiştir.
▶ Hava akış hızını talebe göre ayarlayan Değişken Hız
Sürücüsü sisteme entegre edildikten sonra elektrik tüketiminin %40 oranında düştüğü görülmüştür.
▶ Değişken Hız Sürücüsü için yapılan yatırım kendisini 6
aydan kısa bir sürede geri ödemiştir.
GÜÇ İLETİM SİSTEMLERİ
▶ Elektrik motoru şaftı ve güç aktarma elemanları doğru
seçilmeli ve düzenli bakımı yapılmalıdır.
▶ Kayış gerginliğinin doğru ayarlanamaması %5’e varan
oranda enerji kaybına neden olur.
▶ Senkron ya da dişli-tırtıllı kayışlar kullanılarak verim artırılabilir.
▶ Motor ile sürülen ekipman arasındaki eksenel kaçıklık
ya da balanssızlık %1 - 5 arasında enerji kaybına neden olur.
▶ Motor yükündeki dinamik balans bozukluklarından
kaynaklanan titreşim sonucu enerji kaybı yaşanır.
▶ Rulmanlarda meydana gelen arızalar motordaki sürtünme kayıplarını artıracağından verimi %0,5’e varan
oranda azaltır.
EKİPMANLAR (Fan, Pompa, Kompresör vb.)
Elektrik motor sistemlerinin ekipmanlarında yapılan iyileştirmeler sistem verimini doğrudan etkiler.
Havalandırma projelerinde salyangoz, radyal fanlar
yerine aksiyel fanlara yönelerek motor gücünü azaltmaya
yönelmelidir.
Sistem için uygun ekipmanlar seçilirse kullanılacak
motor kapasitesi düşebilir ve böylece ilk yatırım maliyeti
azaltılmış olur.
Mevcut motor ve pompaların verimlileriyle değiştirilmesi
sonucu elde edilen tasarruf, maliyet ve geri dönüş süresi;
Yüksek verimli elektrik motorlarının kullanım yerlerine
bağlı olarak tasarruf potansiyeli değişmektedir:
Basınçlı Hava Sistemleri
% 33
Soğutma Sistemleri
% 20
Fan
% 22
Pompa
% 20
Diğer Motor Sistemleri
% 10
Kaynak: UNIDO, Energy efficiency in electric motor systems: Technology, saving potentials and policy options for developing countries,
Working Paper 11/2011
İYİ UYGULAMA : DÜŞÜK KAPASİTELİ
KOMPRESÖR SOĞUTMA POMPALARININ
KULLANIMI
Kompresörlerin soğutulması için sürücüsüz, yüksek
kapasiteli pompalar kullanılmaktadır. Ayrıca, mevcut durumda aktif olarak bir kompresör çalışırken, çalışmayan diğer iki kompresörden de soğutma suyu dolaştırılmaktadır.
Düşük kapasiteli sürücülü pompa ve 5 adet pnömatik
aktüatörlü pistonlu küresel vana ile enerji tasarrufu mümkündür.
KAZANÇ:
Kazanılan Enerji: 204.049 kWh/yıl
Maddi Kazanç: 36.586 TL/yıl
Yatırım Maliyeti: 53.268 TL
Geri Ödeme Süresi: 1,5 yıl
İYİ UYGULAMA: SOĞUTMA KULESİ
POMPALARININ DÜŞÜK KAPASİTELİ
OLANLARIYLA DEĞİŞTİRİLMESİ
Bir soğutma kulesinde yer alan pompaların çıkışındaki
hat basıncının vana ile kısılarak düşürüldüğü ve bu işlemin
enerji sarfiyatına neden olduğu gözlemlenmiştir.
Proses soğutma pompalarından üçünün düşük kapasiteli pompa ile değiştirilmesi önerilmektedir.
Pompaların değiştirilmesi ve pompa giriş hatlarının ye-
17
niden dizayn edilmesiyle birlikte önemli miktarda tasarruf
sağlanmıştır.
Tasarruf miktarı: 1.841.479 kW
Tasarrufun mali değeri: 288.007 TL
Yatırım maliyeti: 77.111 TL
Geri ödeme süresi: 7,5 ay
SİSTEM VE TASARIM
Elektrik motorları tek başına değil, belli bir sisteme entegre şekilde çalışan aygıtlardır. Bu sebeple sistem tasarımı yapılırken yalnızca motor verimine değil tüm sistemin
verimliliğine dikkat etmek gerekir.
Bu işlem sonucunda bazı motorların rulmanları, statorları ve kayışları (aktarma elemanları) yüksek seviyelerde
arıza uyarısı vermiştir.
Motor ya da sürülen ekipman rulmanında gelişmeye
başlayan arızalar tespit edilmiştir.
Motorda üretilen güç, yüke kayış ile aktarılıyorsa enerji
kaybı oluşabilir. Sistem veriminde %5’e varan azalma yaratabilir.
KAZANÇ:
Kazanılan Enerji: 483.534 kWh
Maddi Kazanç: 86.697 TL/yıl
Yatırım Maliyeti: 174.892 TL
Geri Dönüş Süresi: 2 yıl
Motorun kullanıldığı projeler enerji verimliliği odaklı bir
tasarım prensibine göre oluşturulmalıdır.
Elektrik motoru kullanımının sıkça görüldüğü akış sistemlerindeki boru ve kanallarda köşe ve dirsek minimum
tutulmalı, keskin köşelerden kaçınılmalıdır.
Hava ve akışkan filtreleri yüzeylerinin daha büyük seçilmesi, motorun verimliliği açısından faydalı olabilmektedir.
BAKIM
Elektrik motorları yıllık çalışma saati bakımından aktif
çalışan aygıtlardır. Bu sebeple mekanik, elektriksel vb. arızaların meydana gelme olasılığı çok yüksektir. Söz konusu
arızalar sistemin verimini büyük oranda düşürür. Bu sebeple elektrik motorlarında bakım, enerji verimliliği açısından kritik öneme sahiptir.
Yanan motorların tekrar sardırılması ile motor veriminin
%4’e kadar düşebileceği unutulmamalıdır. Bunun yerine
gerekli fizibiliteler yapılarak yanan motor yerine yüksek verimli motor alınması konusunda çalışma yapılması önerilmektedir.
Elektrik motorlarında yaşanabilecek arızaları önceden
önleyerek yaşanacak enerji sarfiyatının önüne geçilebilir.
Bunun için motorlarda KESTİRİMCİ BAKIM uygulamaları
yapılmalıdır.
*
10 adet fan motoru ve kule sirkülasyon pompaları için arıza erken
uyarı sistemi kurulmuştur.
5. ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEKLERİ
KOSGEB Eğitim ve Danışmanlık Destekleri
▶ Enerji Verimliliği Etütleri için KOSGEB tarafından sunulan destekler mevcuttur.
▶ Destek üst limiti Ön Enerji Etüdü için 2.000 TL, Detaylı
Enerji Etüdü için ise 20.000 TL olarak belirlenmiştir*.
▶ Bununla birlikte Verimlilik Arttırıcı Projelerin (VAP) hazırlanması, gerçekleştirilmesi ve/veya işletilmesinin en
fazla ilk iki yılı boyunca alınacak danışmanlık hizmet
bedelleri desteklenir.
▶ İşletmelerce YEGM’den, yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından veya yetkilendirilmiş EVD şirketlerinden alınacak, “Enerji Yöneticisi Eğitimleri” üst limiti 3.000 TL olacak şekilde desteklenmektedir.
İYİ UYGULAMA : KESTİRİMCİ BAKIM VE
ERKEN UYARI SİSİTEMİ
Bir boyahanede bulunan fanlara ait elektrik motorlarının arızalarını önceden tespit etmek amacıyla Arıza Erken
Uyarı Sistemi* kullanılmıştır.
18
▶ Sanayi kuruluşlarının Enerji Verimliliği Etüt çalışmaları için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir
Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından yetkilendirilmiş Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri mevcuttur. EVD şirketleri ile ilgili ayrıntılı ve güncel bilgilere YEGM resmi internet sitesinden ulaşılabilir. (http://
www.yegm.gov.tr)
*
Kasım 2015 itibarıyla, güncel destek miktarları için KOSGEB internet sitesine başvurunuz.(http://www.kosgeb.gov.tr)
▶ Erenco - Erdemir Mühendislik Yönetim ve Danışmanlık
Hizmetleri A.Ş.
▶ Escon Enerji Sistemleri ve Cihazları San. ve Tic. Ltd. Şti.
▶ Schneider Elektrik San. ve Tic. A.Ş.
▶ Setaş Enerji San. ve Tic. Ltd. Şti.
▶ Siemens San. ve Tic. A.Ş.
▶ Som Akademi Eğitim ve Yönetim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
▶ Şems Enerji Elektrik Enerjisi Toptan Satış İthalat İhracat
San. ve Tic. Ltd. Şti.
*
Kasım 2015 itibarıyla sanayi sektöründe yetkilendirilmiş EVD’ler,
güncel liste için YEGM internet sitesine başvurunuz (http:// www.
yegm.gov.tr)
6. ELEKTRİK MOTORU TEST İMKANLARI
ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEKLERİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Uygulama Destekleri
▶ Sanayi firmalarında enerji etüt çalışması ile belirlenen
önlemlerin uygulanması ve enerji tasarrufu sağlanması
için hazırlanan projeler Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) olarak ifade edilmektedir.
▶ VAP endüstriyel işletmelerde enerji atıklarının, kayıpların ve verimsizliklerin giderilmesi için gerekli önlemlerin
uygulanması amacıyla hazırlanmaktadır.
▶ Yıllık toplam enerji tüketimi 1000 TEP ve üzeri olan ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına
bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeler VAP desteklerinden faydalanabilmektedir.
▶ “Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik” kapsamında Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP)
uygulanmasına yönelik Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından
destekler verilmektedir.
▶ Başvuru koşulları ile ilgili detaylı bilgilere http://www.
yegm.gov.tr adresinden ulaşılabilir.
YEGM TARAFINDAN YETKİLENDİRİLMİŞ
EVD ŞİRKETLERİ*
▶ Borusan Makine Güç Sistemleri San. ve Tic. A.Ş.
▶ Efektif Endüstriyel Enerji Dış Ticaret Eğitim Etüt Proje
Uygulama Arge Yazılım ve Danışmanlık Hizmetleri İnş.
Taah. Tic. ve San. A. Ş.
▶ Emar Satış Sonrası Müşteri Hizmetleri San. ve Tic. A.Ş.
▶ Endüstriyel Enerji San. ve Tic. Ltd. Şti.
▶ Enervis Enerji Servis San. ve Tic. A.Ş.
20
Elektrik motorlarının enerji verimliliğini uluslararası standartlara (TS EN 60034-2-1 ve TS EN 60034-1) uygun olarak tespitine yönelik Türk Standartları Enstitüsü’nün bünyesinde Elektrik Motorları Test Laboratuvarı kurulmuştur.
TSE Gebze Kalite Kampüsündeki Elektrik Motorları
Test Laboratuvarı, Türkiye’de üretilen ya da ithal edilen
elektrik motorlarının AB ve Ulusal mevzuata uygunluğunu
test edecek kabiliyete sahip ülkemizdeki ilk ve tek tarafsız
laboratuvar olarak Nisan 2015 tarihi itibarıyla hizmete girmiştir.
ELEKTRİK MOTORU TEST İMKANLARI
▶ TSE’nin uluslararası akreditasyona sahip laboratuvarında, sanayide kullanılacak elektrik motorlarının piyasa
gözetim ve denetimi kapsamında enerji verimlilik sınıfının tespiti ve uygunluğuna ilişkin rapor hazırlanmaktadır. Ayrıca bu laboratuvarda işletmecilerimizden gelecek özel deney veya ar-ge amaçlı deney başvuruları da
değerlendirilmektedir.
▶ Bünyesindeki elektrik motorlarının verimi hakkında bilgi
edinmek isteyen işletmeciler ve enerji yöneticileri, elektrik motorlarına test yaptırmak için TSE Elektrik Motorları Test Laboratuvarına başvuruda bulunabilirler.
▶ Çok kısa sürede motor test sonuçlarının elde edilebileceği bu sürecin adımları şu şekildedir:
▷
▷
▷
▷
TSE’ye başvuru (internet formu)
Ücretin yatırılması
Motorların laboratuvara teslimi
Sonuç raporu
▶ Elde edilen sonuçlarla işletmeci, elinde bulunan elektrik
motorlarının verim seviyesini öğrenerek yüksek verimli
motorlara geçtiği takdirde yatırımının geri dönüş süresini hesaplayabilecektir.
▶ Elektrik motorlarının enerji verimliğinin tespit edilmesi
ciddi bir deney ortamı gerektirir. TSE Elektrik Motorları Test Laboratuvarı bu konuda Türkiye’de akredite,
onaylanmış laboratuvar olması nedeniyle tek bağımsız
otorite olarak öne çıkmaktadır.
İletişim;
Tel: 0262 723 1506
Faks: 0262 723 1620
[email protected]
www.tse.org.tr
8. İLAVE BİLGİ KAYNAKLARI VE
REFERANSLAR
Elektrik Motor Sistemlerinde Enerji Verimliliği
http://www.eie.gov.tr/verimlilik/document/Elektrik_Motorlari.pdf
7. ELEKTRİK MOTORLARI PİYASA
GÖZETİM VE DENETİM FAALİYETLERİ
▶ Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen
“Sanayide Kullanılan Düşük Verimli Elektrik Motorlarının
Dönüşümü Programı”nın en önemli bileşenlerinden birisi enerji verimli elektrik motorlarına ilişkin mevzuatın ve
denetim mekanizmalarının güçlendirilmesidir. Elektrik
motoru denetim sürecinin iç piyasa denetimleri ve ithalat denetimleri olmak üzere iki aşamada yürütülmesi
planlanmıştır.
▶ “Elektrik Motorları ile ilgili Çevreye Duyarlı Tasarım
Gereklerine Dair Tebliğ”e göre 1/1/2015 tarihinden
itibaren, anma çıkış gücü 7,5 kW ile 375 kW arasında piyasa sunulan motorların verimi, IE3 verim seviyesinden düşük olmayacaktır veya IE2 verim seviyesini
karşılayacak ve değişken hızlı tahrikle teçhiz edilmesi
zorunludur. 2017 yılından itibaren ise piyasaya sürülecek elektrik motorlarının verim sınıfı IE3 ya da üzerinde
olmak zorundadır.
▶ Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Ürünleri
Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü (SÜGDGM)
bu tebliğ hükümleri doğrultusunda piyasa gözetim ve
denetim faaliyetlerini yürütmekten sorumludur.
Bu kapsamda, SÜGDGM tarafından periyodik iç piyasa denetimleri başlatılmıştır. Güvensiz ürünlere ilişkin ihbar
ve şikayetler, Bakanlığımızın internet sitesinde yer alan
ihbar ve şikayet formunu (http://bim.sanayi.gov. tr/temp/
webform1) doldurarak ya Hattını arayarak bildirilebilir.
IE2 Yüksek Verimli & IE3 Süper Yüksek Verimlilik Sınıfı AC
Motorları
siemens.com.tr/agmotor
Yüksek Verimli Motorlar
http://www.tcma.org.tr/images/file/Haluk%20Guner%20Batisoke.pdf
Elektrik Motorlarında ve Uygulamalarında Enerji Verimliliği
http://www.emo.org.tr/ekler/8064e39c9540f7e_ek.pdf
https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/imalat-sanayinde-kullanilan-elektrik-motorlarininenvanterinin-cikarilmasi-egitimi-ankarada-gerceklestirildi/2062
Doğru Seçim: Yüksek Verimli Motorlar
http://www.eie.gov.tr/eie-web/turkce/en_tasarrufu/uetm/Motor_Verimliligi_Brosuru.pdf
Energy-Efficiency Policy Opportunities for Electric Motor-Driven
Systems
https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/
energy-efficiency-policyopportunities-for-electric-motor-driven-systems.html
(Elektrik Motoru ve Sürücü Sistemlerinde Enerji Verimli Politikalara İlişkin Fırsatlar)
Energy Rating Products: Electric Motors
http://www.energyrating.gov.au/products-themes/industrial-equipment/motors/
(Enerji Verimli Ürünler: Elektrik Motorları)
Oweview on China Motor EE Standarts and Policies
http://motorsummit.ch/data/files/MS_2010/ms_int_10/11_xin.pdf
(Çindeki Enerji-Verimli Motor Standartları ve Politikalarına Genel
Bakış)
National Electrical Manufacturers Association
www.nema.org
(Ulusal Elektrikli Teçhizat Üreticileri Derneği)
Office of Energy Efficiency & Renewable Energy
http://energy.gov/eere/office-energy-efficiency-renewable-energy
(Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji Ofisi)
21
Mesleki Yeterlilik Kurumu
ve Faaliyetleri
Mehmet ORDUKAYA
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK)
Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığının; 25.05.2015
tarihinde yayımlamış
olduğu ilk tebliğ ile 40
meslekte, 24 Mart 2016
tarihinde yayımlamış
olduğu ikinci tebliğ ile de 8
meslekte belge zorunluluğu
başlatılmıştır. Bu kapsamda
söz konusu tebliğler
ekindeki listelerde belirtilen
mesleklerde MYK Mesleki
Yeterlilik Belgesi zorunlu
hale getirilmiştir. Tebliğlerin
yayım tarihinden itibaren on
iki ay sonra MYK Mesleki
Yeterlilik Belgesi olmayan
kişiler bu mesleklerde
çalıştırılamayacaktır. Bir
başka deyişle 26 Mayıs
2016 tarihinden itibaren
ilk tebliğde yer alan 40
meslekte belgesiz kişiler
çalıştırılamayacaktır.
22
Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), Ulusal Yeterlilik Sisteminin (UYS) kurulması ve işletilmesi amacıyla 5544 Sayılı Kanun ile kurulmuştur. UYS eğitim
ile istihdam arasında doğru ilişkinin kurulmasını sağlayan, bireylerin bilgi ve
becerilerinin; güvenilir, şeffaf ve uluslararası kıyaslanabilir bir altyapı içinde
değerlendirilmesine ve belgelendirilmesine imkân veren faaliyetler bütünüdür.
UYS kapsamındaki tüm faaliyetler ilgili sosyal tarafların, sivil toplum örgütlerinin, kamu kurum ve kuruluşlarının ortak çalışmaları ile gerçekleştirilmektedir,
MYK bu çalışmaları koordine etmektedir.
MYK’nın temel vizyonu eğitimin istihdamla uyumunu güvence altına alarak nitelikli insan kaynağının oluşmasına öncülük etmek, uluslararası ölçekte
tanınan, etkin ve saygın bir kurum olmaktır. Kalite güvencesi sağlanmış ulusal
yeterlilik sistemini oluşturmak ve sürdürmek, MYK Mesleki Yeterlilik Belgelerine uluslararası ölçekte itibar sağlamak ve böylece işgücünün hareketliliğini
kolaylaştırmak Kurumun stratejik hedefleri arasında bulunmaktadır.
Kurumumuz bünyesinde yürütülen çalışmalar sonucunda şu ana kadar 819 taslak meslek standardı hazırlanmış ve bunlardan 633’ü Resmi
Gazete’de yayımlanarak Ulusal Meslek Standardı (UMS) niteliği kazanmıştır. UMS’lerin hazırlanmasını takiben 327 adet ulusal yeterlilik yayınlanmıştır.
Belgelendirme faaliyetleri 43 Yetkilendirilmiş Belgelendirme Kuruluşu (YBK)
tarafından 171 ulusal yeterlilikte (UY) devam etmektedir. Şu ana kadar verilen
belge sayısı 47.536’ya ulaşmıştır. UYS kapsamında yürütülen tüm faaliyetler
sektörlerin ve ülkemizin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hızla yaygınlaşmakta ihtiyaç duyulan tüm alanlarda belgeli iş gücünün sağlanabilmesi için
gereken çalışmalar yoğun bir şekilde sürdürülmektedir.
UMS’lerin hazırlanması UYS’nin ilk aşamasını oluşturmaktadır. UMS bir
mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için MYK tarafından kabul edilen gerekli
bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren normlardır. UMS’leri
takiben bu normlar esas alınarak bireyin mesleki niteliklerinin değerlendirilmesinde kullanılan, bireyin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlik ile
ölçme ve değerlendirme kriterlerini içeren ve belgelendirme faaliyetlerine girdi teşkil eden UY’ler hazırlanmaktadır. 5544 sayılı Kanun, meslekî ve teknik
eğitim ve öğretime ilişkin orta ve yükseköğretim programlarının Millî Eğitim
Bakanlığı ve üniversiteler tarafından bir yıl içinde ilgili ulusal meslek standartlarıyla uyumlu hâle getirileceğini ve eğitim öğretimin bu programlara uygun
olarak verileceğini hüküm altına almıştır. Bu yönüyle MYK gerçekleştirdiği faaliyetlerle eğitim ve istihdam arasında daha güçlü bir bağ kurulmasında önemli
bir rol oynamaktadır.
Yeterliliklerin yürürlüğe konulmasından sonra ilgili UY’de ortamda gerçekleştirmektedir. Bu sayede, gerçekleştirilen
sınav ve belgelendirme yapmak isteyen kuruluşlar Kuru- sınavlar, sınava katılan kişiler, sınavlarda görev alan YBK
mumuza ön yetkilendirme başvurusunda bulunmaktadır. temsilcileri, sınav başarı oranları, MYK Mesleki Yeterlilik
Başvuruya ilişkin tüm süreçler MYK Web Portalı üzerinden Belgesi almaya hak kazanan kişiler, sınav sonuçları, sınav
elektronik platformda yürütülmektedir. Ön yetkilendirme iş- başarı oranları gibi tüm bilgiler elektronik platformda izlenlemlerini tamamlayan kuruluşlar Kurumumuz tarafından iki mekte ve takip edilmektedir. Tüm bu veriler ile MYK Web
günlük sınav ve belgelendirme seminerine alınarak UYS, Portalı nitelikli ve belgeli işgücüne ait bilgilerin tutulduğu
yetkilendirme kriterleri, MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi ve ulusal bir veritabanı haline dönüşmüştür. YBK’lar gerçekMYK mevzuatı hakkında teknik
bir eğitime tabi tutulmaktadır.
Kuruluşlar seminer sonrasında
ilgili yeterliliklerde TS EN ISO/IEC
17024 Standardına göre akredite olmaları için Türk Akreditasyon
Kurumu (TÜRKAK) ya da Avrupa
Akreditasyon Birliği bünyesinde çok taraflı tanıma anlaşması
imzalamış başka akreditasyon
kurumlarına yönlendirilmektedir.
Akreditasyon süreçlerini tamamlayarak yetki almak istedikleri
ulusal yeterliliklerde TS EN ISO/
IEC 17024 standardına göre
akredite olan kuruluşlar nihai
yetkilendirme için Kurumumuza
yetkilendirme başvurusunda bulunmaktadır. MYK tarafından yapılan inceleme değerlendirme ve
denetim sonrasında yetkilendirilmeleri uygun bulunan kuruluşlar
ile yetkilendirme sözleşmesi imzalanmaktadır. Sözleşme imzalanan ve yetki belgesi düzenlenen
tüm YBK’lar Kurum internet sitesinden ilan edilmekte ve yetki
kapsamlarındaki ulusal yeterliliklerdeki tüm faaliyetlerini MYK
Resim-1 MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi ve
Kimlik Kartı Ön ve Arka Yüzleri
Web Portalı üzerinden elektronik
23
leştirdikleri tüm teorik ve performans sınavlarını başından
sonuna kadar MYK Teorik ve Performans Sınavları İçin Kamera Kayıt Rehberine uygun şekilde görüntülü olarak kayıt
altına almaktadır. Kuruluşlar bu kayıtları Mesleki Yeterlilik
Kurumu Sınav, Ölçme, Değerlendirme ve Belgelendirme
Yönetmeliği uyarınca en az bir yıl saklamakla yükümlüdür.
YBK’lar yılda birer kez TÜRKAK ve MYK tarafından
programlı gözetim denetimlerine tabi tutulmaktadır. Ayrıca
MYK Web Portalı üzerinden yapılan sınav bildirimleri doğrultusunda MYK tarafından habersiz/programsız denetimler gerçekleştirilerek sınavların güvenirliği ve şeffaflığının
kalite güvencesi kapsamında doğrulanması yapılmaktadır.
YBK’lar tarafından gerçekleştirilen teorik ve performans
sınavları sonucunda başarılı olan adaylara Kurum tarafından belirlenmiş formatta MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri
verilmektedir. MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri sahteciliğin
önlenmesi adına kare barkod ve hologram gibi güvenlik
önlemlerini içeren, MYK ve TÜRKAK Markaları ile ilgili YBK
logosunun yer aldığı kalite güvencesi sağlanmış akredite
belgelerdir. Vatandaşlarımızın Resim-1’de örneği sunulan
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi formatına uygun olmayan
belgeleri MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi olarak sunan kişi
veya kuruluşlara itibar etmemeleri gerekmektedir. Bu hususta teredüde düşüldüğünde Kurumumuz ile irtibata geçilmesi ya da belgenin arka yüzünde bulunan kare barkottan barkot okuyucu programları ile cep telefonlarından
sorgulanıp MYK Web Portalından belgede adı yazan kişinin bilgilerinin doğrulanması gerekmektedir.
Uluslararası akreditasyona sahip kuruluşlarca yapılan
sınavlar sonucunda verilen MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri
bireylerin sahip oldukları bilgi ve becerileri kalite güvencesi sağlanmış bir sistem içerisinde ispatlamasını, işverenlerin de istihdam edeceği bireylerin sahip olduğu bilgi ve
becerileri önceden bilmesini sağlamaktadır. MYK Mesleki
Yeterlilik Belgeleri ifade ettiği değer ve teşvik unsurlarıyla
hem bireylerin hem de işverenlerin tercih ettiği, ulusal ve
uluslararası düzeyde geçerli ve güvenilir belgelerdir. MYK
belgelerinin yaygınlaşması ve belgeli bireylerin istihdamının
artmasıyla birlikte ülkemizde nitelikli ve belgeli işgücünün
artacağı öngörülmektedir.
Resim-2
Belge Zorunluluğuna İlişkin Bröşür
24
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun Tasarısı 4 Nisan 2015 tarihinde Türkiye Büyük
Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilerek 6645 sayılı
kanun numarası ile yasalaşmıştır. Kanun 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda da önemli değişiklikler
yapmıştır.
Bu değişikliklerin en önemlilerinden biri çalışma ve
iş dünyasını yakından ilgilendiren MYK Mesleki Yeterlilik
Belgesi zorunluluğu getirilen meslekler olmuştur. Kanuna
göre; “Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından standardı yayımlanan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak tebliğlerde
belirtilen mesleklerde, tebliğlerin yayım tarihinden itibaren
on iki ay sonra Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanununda düzenlenen esaslara göre Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip
olmayan kişiler çalıştırılamayacaktır. 3308 sayılı Mesleki
Eğitim Kanuna göre ustalık belgesi almış olanlar ile Milli
Eğitim Bakanlığına bağlı mesleki ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin mesleki ve teknik eğitim veren okul
ve bölümlerinden mezun olup diplomalarında veya ustalık
belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar
için mesleki yeterlilik belgesi şartı aranmayacaktır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının; 25.05.2015
tarihinde yayımlamış olduğu ilk tebliğ ile 40 meslekte, 24
Mart 2016 tarihinde yayımlamış olduğu ikinci tebliğ ile de
8 meslekte belge zorunluluğu başlatılmıştır. Bu kapsamda
söz konusu tebliğler ekindeki listelerde belirtilen mesleklerde MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi zorunlu hale getirilmiştir.
Tebliğlerin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra MYK
Mesleki Yeterlilik Belgesi olmayan kişiler bu mesleklerde
çalıştırılamayacaktır. Bir başka deyişle 26 Mayıs 2016 tarihinden itibaren ilk tebliğde yer alan 40 meslekte belgesiz
kişiler çalıştırılamayacaktır.
Belge zorunluluğu kapsamının, Bakanlık Tebliğlerinde
yer alan 48 mesleğin uygulama sürecinin değerlendirilmesiyle elde edilen geri bildirimler ve sınav ve belgelendirme
kapasite göz önünde bulundurularak genişletilmesi planlanmaktadır.
Bakanlıkça yayınlanan tebliğlerde yer alan mesleklerde
MYK tarafından yetkilendirilen kuruluşlar tarafından yapılan sınavların sınav ve belgelendirme ücretleri Bakanlar
Kurulunun yayımladığı tarife kapsamında İşsizlik Sigortası
Fonundan karşılanmaktadır. Uygulamada zorunlu mesleklerde sınavlardan başarılı olan kişilerden belge ücreti
talep edilmemekte, sınav ücreti ise Bakanlar Kurulunun
belirlediği üst limitler dâhilinde kişilerin ilgili YBK’ya bildirdiği kendisine ait IBAN numarasına SMS bilgilendirilmesi
ile yapılmaktadır. Uygulamada, vatandaşlarımızdan sınav
başvurusu esnasında alınan bilgi ve belgelere ek olarak
herhangi bir doküman istenmemektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımızın belge zorunluluğuna dair 25
Mayıs 2015 tarihinde yayımlamış olduğu ilk tebliğden itibaren bugüne kadar teşvikten yararlananların sayısı dokuz
bini geçmiş ve vatandaşlarımıza başarılı oldukları sınavlara
ilişkin yaklaşık beş milyon TL sınav ücreti iade edilmiştir.
MYK Mesleki Yeterlilik Belgesine ilişkin daha ayrıntılı bilgi için internet sitemizde yer alan “http://www.myk.gov.
tr/belgezorunlulugu” sayfası incelenebilir.
Diğer taraftan işçi ve işverene yönelik belgeli personel
çalıştırmayı teşvik anlamında, 6111 Sayılı Kanun ile somut
teşvikler getirilmiş MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi
bireyleri istihdam edenler için sigorta primi işveren payının, 54 aya kadar İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmasına imkân sağlanmıştır. Böylelikle MYK Mesleki Yeterlilik
Belgesi sahipleri sigorta prim teşvikleri yoluyla işverenine
istihdam maliyetinde önemli avantajlar sağlamaktadır.
Söz konusu teşvikin geçerlilik süresi 21.12.2015 tarih ve
2015/8321 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2020 tarihine kadar uzatılmıştır.
MYK belgelerinin yaygınlaşmasıyla sağlanacak nitelikli
işgücü istihdamı ile iş sağlığı ve güvenliği açısından ciddi
iyileşmeler gerçekleşecek orta ve uzun vadede tüketiciye
25
daha kaliteli mal ve hizmet sunulacak ve işsizliğin azalmasına katkı sağlanacaktır.*
Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ) ve
uluslararası tanınırlık
5544 Sayılı MYK Kanununun 23/A maddesi ile Türkiye
Yeterlilikler Çerçevesinin (TYÇ) oluşturulmasına, geliştirilmesine ve güncelliğinin korunmasına ilişkin işlemlerin MYK
tarafından yürütüleceği hükme bağlanmış ve aynı Kanunun 2/d maddesinde TYÇ; “Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi
ile uyumlu olacak şekilde tasarlanan; ilk, orta ve yüksek
öğretim dahil, mesleki, genel ve akademik eğitim ve öğretim programları ve diğer öğrenme yolları ile kazanılan tüm
yeterlilik esaslarını ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.
MYK’ya verilen görevler doğrultusunda Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu başta olmak üzere kamu
kurum ve kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları, meslek örgütleri ve ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde,
ulusal ve uluslararası konu uzmanları ve akademisyenlerin
katkılarıyla hazırlanan “Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”
Bakanlar Kurulunun 2015/8213 sayılı Kararıyla 19 Kasım
2015 tarihli ve 29537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Yönetmelik gereğince
hazırlanan Türkiye Yeterlilikler Çerçevesine Dair Tebliğ ve
eki Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, 2/1/2016 tarih ve 29581
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
“Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” yükseköğretim
dâhil tüm eğitim ve öğretim programları ile diğer öğrenme
yollarıyla kazanılan yeterliliklerin Türkiye Yeterlilikler Çerçevesine dâhil edilme esasları, kalite güvencelerinin sağlanması, kalite güvencesinden sorumlu kurum ve kuruluşların
belirlenmesi, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin oluşumu ve
yürütülmesi için danışma, karar ve uygulama birimlerinin
oluşturulması ve işletilmesi ile Yönetmelik kapsamında yer
alan çalışmalarla ilgili görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.
TYÇ, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (AYÇ) ile uyumlu
olarak tasarlanmaktadır. AYÇ Avrupa’daki farklı ülkeler ve
sistemler arasında yeterliliklerin daha anlaşılır ve açık olmasını sağlamak için bir karşılaştırma aracı gibi çalışan ve
ülkelerin yeterlilik sistemlerinin birbirleriyle bağlantısını sağlayan ortak dokümandır. AYÇ’nin oluşturulmasına ilişkin
karar Avrupa Komisyonunun 2008/C 111/01 sayılı tavsiye kararı ile 23 Nisan 2008’de onaylanmıştır. Söz konusu
tavsiye kararıyla ülkelerin ulusal yeterlilik çerçevelerini oluş*
26
Teşvik ile ilgili detaylı bilgi için 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden
Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 74.maddesi.
turmaları ve AYÇ ile ilişkilendirmeleri (referanslandırmaları)
istenmektedir.
Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin
Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik gereğince TYÇ’nin
AYÇ ile referanslanması çalışmalarının 2016 yılı sonuna
kadar tamamlanması gerekmektedir. Bu kapsamda MYK
koordinasyonunda paydaşlar, sosyal taraflar ve uluslararası uzmanların yer aldığı Referanslama Komitesinin gözetimi
ve yönlendirmesi altında Referanslama Raporu Yazım ekibi
tarafından oluşturulan “Türkiye Referanslama Raporu Taslağı” 2015 yılı içinde düzenlenen toplantılarla güncel gelişmeler ve mevzuat değişiklikleri ışığında gözden geçirilmiş
ve güncellenmiştir. Türkiye Referanslama Raporu taslağına
yönelik ulusal istişare süreci 2016 yılı içerisinde yürütülecek ve Türkiye Referanslama Raporu, onaylandıktan sonra
Avrupa Komisyonunca oluşturulan AYÇ Danışma Grubuna
2016 yılının son çeyreğinde sunulacaktır.
TYÇ’nin AYÇ ile referanslandırılması sonucunda, MYK
belgeleri Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere yurtdışında da kıyaslanabilir ve tanınabilir belgeler olacaktır.
Tersine İşler
Mustafa SİLPAĞAR
Makina Yük. Müh.
Limak İnş. San. Ve Tic. Aş
Şantiyelerde işleyişten, aciliyetten ya da bilgisizlikten
kaynaklanan makina veya yardımcı sistemlerin verimsiz
kullanılmasına sebep olacak bazı yanlış şantiye pratiklerine ısrarla müracaat edilir. Bilerek veya kestirme çözüm
olarak şantiyede icat edilen ve mühendislik uygulamalarına
ters olmasına rağmen bu alışkanlıklardan yani TERSİNE
İŞLER’den maalesef vaz geçilemez. Yapılan ikaz ve takip
neticesinde biraz düzelme görülür ise de sonrasında bu
alışkanlıklar tekrar dirilirler.
Su tahliye ve basma pompalarındaki yanlışlar, bunlarla
ilgili prensipler farklı seviyelerdeki teknik bilgiye göre bilinmesine rağmen devam eder. Şantiyelerde dalgıç pompa
veya çamur pompası olarak adlandırılan drenaj (boşaltma)
pompaları basma yüksekliklerine göre markalara ve kapasitelerine göre farklılık gösterse de 3 grupta değerlendirilir.
bu farklılık dışarıdan bakışta basitçe pompa çıkış flanşının
büyüklüğü ile kolayca anlaşılır. Az debi verecek yükseğe
basacak pompalarda flanş çapları küçük, çok debi verecek ve düşük basma yüksekliğe sahip pompalarda ise çıkış flanşı büyük çaplıdır.
Dalgıç pompalarda imalat kolaylığı açısından aynı güce
sahip pompalarda yukarıda bahsedilen karakteristiğe sahip üç pompada da tek bir gövde kullanıldığı için flanşın
gövdeye bağlandığı kısımdaki çap aynı, hortuma geçen
kısım ise farklıdır. Akışkan kayıplarını azaltmak için çıkış
flanşının gövdeye bağlı kısmı ile hortuma bağlanan kısmındaki geçiş direnç meydana getirmeyecek bir yuvarlanma ile temin edilir. Genelde en çok kullanılan tarz pompa
orta basma yüksekliğine sahip pompalardır. Bu pompalara şantiyelerde daha düşük çaplı hortum kullanmak için
yükseğe basacak pompa flanşının takılması hele keskin
köşeli tarz şantiye imali flanşlar kullanılması hem fazla gelen debinin önünü kapadığı için pompa emişini bozacak
aşırı sürtünme kayıplarından dolayı basma yüksekliğini
düşürecek ve gereksiz enerji kayıplarına sebep olacaktır.
Basma hortumunu ucuza mal etme yaklaşımı işletme esnasında gereksiz fazla elektrik gücü kullanılmasına sebep
olacağı için nerede ise pompa satın alma bedeli kadar bir
fazla harcamaya sebep olacaktır.
▶ Düşük basma yükseklikli pompalar (Resimde LT eğrisi)
▶ Orta basma yükseklikli pompalar (Resimde MT eğrisi)
▶ Yükseğe basma özellikli pompalar (Resimde HT eğrisi)
Belirli bir pompa gücünün sabitliği esası ve bununda
pompa debisi x pompa yüksekliği olması itibarı ile yükseklik
arttıkça basılan pompa debisi azalacaktır. Bu durumu ifade
eden güç eğrileri yukarıda görülmektedir. Aynı güç değeri
için farklı debi değerlerinin basılmasını sağlayan pompada
30
Aşağıda şantiyeden tamire gönderilmiş bir pompanın
tamir servisinde çekilen fotoğrafında yukarıda bahis edilen
yanlışlık görülmektedir.
Kademeli bir pompanın emişindeki temizlik bezi pompanın su basmasına engel teşkil etmiştir. Emiş süzgeci
arızalı olan durumlarda pompa sahipleri bu kadar şanslı
olmayabilir. Emişten giren çakıl ve kumlar dalgıç pompalarda fanlarda ve emiş kapaklarında (suction cover); kırılma,
kopma ve aşınmalara sebep olurlar. Bu tarz arıza resimleri
aşağıda gösterilmektedir.
Bilinen yanlışlardan biri de emiş süzgeçinin olmayışı
yada vazifesini görmeyecek durumda olması, montaj öncesi pompanın içine bir şeyler girmesin diye emiş hattına
konulan bez veya benzeri malzemelerin unutulmasıdır. Takip eden fotoğraflarda pompanın çalışmasına mani olan
bezler görülecektir. Şantiyeden çalışmadığı şikayeti ile
gönderilen bir pompada emişten giren temizlik bezi görülmektedir.
Kademeli bir pompada çakıl ve kum tanelerinin meydana getirdiği hasarlar ise aşağıda verilmiştir. Hasar gören
çark, doğrultucu kademe (difüzör) ve kademe gövdesinin
hasarlı ve yenisi yan yanadır.
Fan
31
Doğrultucu kademe
Kademe gövdesi
Kademe gövdesine ve fana sıkışan çakılların resimleri
aşağıdadır.
olduğu yerde kablo damarlarının açıldığı kısımda protolin
uygulaması yapılırsa her hangi bir yerden kablo içine su
girmesi halinde bile elektrik motorunun bulunduğu kısma
suyun girmesi engellenmiş olur.
Şantiyelerde dalgıç pompalarda kolaycılığa gidilen bir
konuda elektrik kablo hasarlarıdır. Kablolarda meydana
gelen yırtılma veya delinmelerin uygun tamir usulünün uygulanmaması ila pompa elektrik motorunun içine su girmesi neticesinde elektrik motoru yanmaları gözlenir. Elektrik kablosundaki yırtılmalara şantiyelerde elektrik izolasyon
kablosu haricen sarılır. Sıcaklık değişimleri ve kullanım
şartlarından dolayı izolasyonlar zamanla yıpranır ve bahis
edilen elektrik motoru yanmaları görülür.
Elektrik kablolarının yırtıldığı
yerler reçineli ek mufu (protolin)
ile tamir edilmelidirler. Bu tamir
pratiğinin bir ileri adımı ise elektrik kablosunun dalgıç pompa
gövdesine girdiği kablo başlığının
32
Ek mufu (protolin) tamiri
Kablo başlığı protolin uygulaması
6HQWHWLN<DùODULOH0DGHQL<DùODU
%LUELUOHULQH.DU×üW×U×OPDO×P×G×U"
Noria Corporation
Tercüme: Mustafa SİLPAĞAR / Makina Yüksek Mühendisi / Limak İnşaat, Sanayi ve Tic. A.Ş
Sentetik dişli yağı ile madeni dişli yağının karıştırılmasının etkileri nelerdir?
Karışımın etkisi, kullanılan sentetik ve
madeni yağların baz yapılarına bağlıdır.
Polialfaolefin ve diester esaslı sentetik
yağlar, madeni esaslı yağlar ile karışım
ürününü teşkil etmek üzere her daim kullanılabilir..
Özel bariyer sıvıları uyumsuzluğu en
aza indirmek için kullanılmadığı sürece polialkilen glikol (PAG) bazlı sentetik
yağlar başkaları ile herhangi bir şekilde
karıştırılmamalıdır. PAG’lar diğer yağlarla
karıştırılır ise, tipik olarak kuvvetli negatif
reaksiyonlar neticesinde oluşan çamurlu
ve yapışkan kalıntının yıkanması, temizlenmesi ve arıtılması çok çaba gerektirir.
Karışımda kullanılacak baz yağlar
uyumlu olsa bile, gerekli performans özelliklerini oluşturmak için kullanılan katkı
maddeleri tesirlerini kaybetmiş olurlar ki
bunun neticesin de yağlama yağının tesiri azalacaktır.
Yağları karıştırmadan önce; filtrelenme, oksidasyon kararlılığı, hava bırakma ve birbirlerine tam dengeli karışma
(emülsiyon teşkil etme) deneylerinin öncelikle yapılmasını
tavsiye ederiz.
Unutmayın, modern yağlar modern ekipman zorlu yağlama ihtiyaçlarını karşılamak için formüle edilmiş geliştirilmiş ürünlerdir. Yağ yağdır denilen eski deyişin geçerliği
kalmamıştır. Yağlayıcıların kontrolsüz karışımda makinanıza, işinize ve en nihayetinde maddi kayıplara sebep olma
tehlikesi vardır. Şüphe duyduğunuz da farklı yağları karıştırmayınız. Yanlışlıkla karıştırma gerçekleştirilirse problemi
çözmek için acilen harekete geçiniz.
Şantiyenize yağ üreticisinden, katkı tedarikçisinden
veya bağımsız denetleme firmalarından uzman bir kişiyi
getirmekte tereddüt etmeyin. Farklı yağlayıcıların karıştırılıp kullanılması noktasında olan sorumluluğunuz; karışımdaki ürünlere, son kullanım yerinin seçimine, karışımda
kullanılan ürünlerin birbirlerine olan nispi oranlarına ve toplam hacimle ilişkilidir.
34
Farklı yağları karıştırarak kullanılmasının en hafif formunda bile yağ performansında bozulmaya gidiş gözlemlenebilir. Aynı API sınıflama değerine haiz bir sentetik
motor yağı ile madeni esaslı bir motor yağı karışımı motora
zarar vermez, ama sentetik yağdan beklediğiniz performans özellikleri kaybedersiniz. Yelpazenin diğer ucunda,
bir hidrolik pompa sistemine ait aşınmaya dirençli hidrolik
yağına tipik türbin yağının eklenmesi felaket anlamına gelebilir. Oluşan birikintiler aşınmaları arttırabilir ve filtrelerin
tıkanmasına sebep olur.
Hatta resmi bir yağlayıcı laboratuara müracaat etmeden bir yağ karıştırma sorununu kontrol etmek için bazı basit testler gerçekleştirebilirsiniz. Bir yağ karışımının veya iki
yağın uyumlulukları test etmek ve netliği görmek için yağları ısıtın. Karışım bulutlu ise, yağlar birbirine uyumlu değildir.
Daha ileri bir kontrol için az miktarda suyu ilave edin ve
iyice karıştırdıktan sonra ısıtmaya devam edin. Karışımın
oda sıcaklığına kadar düşmesi için bir kaç saat bekleyin.
Yağ içinde katı bakiyeler görülür ise karıştırılan yağlar birbirine uyumsuzdur.
Elektrikli Vinçlerde
Bakım Talimatları
Kaynak: TEVİD Elektrikli Vinç İmalatçıları Derneği
Bakım
Kullanım ve servis şartlarına uygun olarak, belirlenmiş düzenli aralıklarla uzman bir bakımcı tarafından vincin
kontrol edilmesi ve koruyucu bakımlarının yapılması zorunludur. Bu kontrollerin ve periyodik olarak üç ayda bir defa
bakımların yapılması, iş güvenlik yönetmelik gereğidir. Bütün kontrol sonuçlarının kaydedilmesi şarttır. Vincin kontrol
edildiği ve hangi sıklıkta bakımının yapıldığı görülmelidir.
İş kazalarına karşı, öneri ve yönergeler dikkatle okunmuş olmalıdır.
Vardiyalı çalışmaya göre hem bakım hem de kontrol
aralıkları düzenlenmelidir.
Vinç kullanım talimatlarına göre vinç bakımlarının yapılması şarttır.
Aşırı yıpranmış veya arızalı parçaların bakım esnasında
değiştirilmesi zorunludur.
Her hangi bir parça grubunu değiştirirken emniyetli ve
güvenilir bir kullanım için sadece orijinal parçaları kullanmak esastır.
Bakım planı vincin tamamı için geçerlidir. Bakım aralıkları FEM 2m grubu ile DIN 15020’ye uygun olarak tek
vardiya çalışmaya göre verilmiştir. Daha ağır şartlarda daha
sık bakım yapmak gerekecektir.
Vinç yolları için geçerli standart olan DIN 4132’ nin 1.
bölümüne göre vinç kullanan bir kuruluşun, vinç kullanım
36
kapsamını göz önüne alarak belirlemesi şart olan düzenli aralıklarla, mesnetler ve bağlantılar dahil vinç yollarında,
çatlama başlangıcı kontrolü yapması zorunludur.
Vincin kaldırma ve yük sınıfını göz önüne alarak vincin
taşıyıcı yapısının teorik hizmet ömrü yaklaşık 10 yıl olarak
kabul edilebilir.
Bu süre içinde sadece vincin, kendi çalışma sınıfındaki
şartlar içinde kullanılması halinde güvenli çalışma mümkündür.
Vincin çalışma sınıfı ve yük sınıfı vinçle birlikte verilen
fabrika test raporlarında belirtilir.
Teorik hizmet ömrü bittiği zaman vincin çalışmasını devam ettirmek için yapılması gerekenler üzerinde vinç üreticisi ile uzlaşılmalıdır.
TEVİD üyesi firmaların, vinç
bakım uzmanları, bakım işinizi üstlenmekten memnun olacaklardır. Uzmanlarımız bakım konusunda deneyimlidir
ve yanlarında uygun takımlar
vardır. Aşınmış her hangi bir
parça derhal ya da çok kısa
bir süre içinde temin edilir.
Lütfen arayın hızlı güvenilir
servis farkını yaşayın.
Periyodik Bakım
Garanti konusunda belirtildiği gibi, vincin bir yetkili bir
bakımcı tarafından periyodik olarak kontrol edilmesi zorunludur, (azami yük kapasitesinin kullanımı, çalışma sıklığı
ve çevre koşulları bakımından) her hangi bir düzeyde, vincin yılda en az dört defa kontrol edilmesi şarttır. Periyodik
bakımların vinç imalatçısı firma tarafından yapılması daha
uygundur.
İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ MADDE 378- Kaldırma
makinaları ve araçları, her gün çalışmaya başlamadan
önce, çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular operatörleri tarafından
kontrol edilecek, ayrıca
yetkili teknik bir eleman tarafından üç ayda bir bütünüyle kontrol edilecek ve
bir kontrol belgesi düzenlenerek işyerindeki özel
dosyasında saklanacaktır.
▶ Parça grupları ve sistemlerin durumlarının kontrol
edilmesi ve her hangi bir hasar, aşıntı, korozyon ve
diğer bozulma kontrolünün yapılması
▶ İş güvenliği sistemlerinin ve frenlerin bütünlük ve etkinliklerinin kontrol edilmesi
▶ Bağlantı ve mesnetler dahil vinç şasisinin kontrol
edilmesi
▶ Kaldırma Grupları için: Teorik hizmet ömrünün kullanılmış kısmının belirlenmesi
▶ İş güvenliği ile ilgili her hangi bir arıza giderildikten
sonra kontrolün tekrar edilmesi.
Çoğu zaman tam yükte kullanılan yüksek çalışma saatli vinçlerin, sadece
montaj işinde kullanılan
vinçlerden daha sık kontrol edilmeleri gerekecektir.
Ara sıra kullanım halinde
yılda bir/iki defa kontrol
yeterli olacaktır. Tozlu ve
çürütücü ortamlarda kontrol aralığını kısaltmak da
gerekebilir. Bu sebeple
vinç çalıştıran kuruluşların çalışma koşullarını göz
önünde
bulundurarak
daha sık kontrol aralıklarını belirlemeleri zorunludur.
Şüphe halinde vinci çalıştıran kuruluşun kontrol aralıkları üzerinde vinç üreticisi ile uzlaşması şarttır.
Bu kontrollerin sonuçları kaydedilmelidir.
Planlanmış kontrollerin
kapsaması gereken ana
maddeler aşağıdaki gibidir:
▶ Vincin künyesinin
kontrol
edilmesi
(Fabrika test raporundaki verilerle
karşılaştırma]
37
BAKIM NOKTALARI
Limit Şalterler
Çalışması ve denenmesi:
Limit şalteri ayarlarının tam yapılması ve ayarların önerilen zamanda kontrol edilmesi önemlidir.
Bir çalışma kuralı olarak kanca sürekli azami yüksekliğe
çıkarılıyorsa, o zaman ikinci bir emniyet limit şalterinin devreye alınması önerilir.
Kanca en alt konumunda durdurulduğu zaman halat
tamburunda en az 2,5 sıra halat sargısı kalacak şekilde
limit ayarı yapılmalıdır.
Normal şartlarda kancanın üst limit konumu kanca bloğundaki makaranın ekseni projede ve broşürlerde verilen
ölçülere getirilerek ayarlanır.
Limit şalteri bir iş güvenliği
cihazıdır. Hiç bir zaman otomatik bir yukarıda ve aşağıda durdurma mekanizması
olarak kabul edilmemeli ve
yeterli yükselme ya da alçalma sağlandığı zaman düğme
bırakılmalıdır. Yük her zaman
çıplak gözle izlenmelidir.
Kaldırma limit şalteri dışında, araba ve köprü yürütme
limit şalterlerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.
Çelik Halat ve Halat Kılavuzu
Çelik halat bağlama uçlarının kontrol edilmesi ve tutan
elemandaki gevşek cıvataların tork tablosuna göre sıkılması gereklidir.
Halatta kopma veya bükülme, düğüm ya da ezik olup
olmadığını her 50 saatte bir kontrol etmelisiniz. Eğer bağlardan bir tanesi tamamen kopmuş ise ya da çok sayıda
büküm veya çok sivri, yıpranmış, kopuk ya da ince teller
var ise halat değiştirilmelidir.
Her 200 saatten sonra halat parafinle temizlenmeli ve
ince bir özel halat gresi tabakası ile kaplanmalıdır.
Yenilerken doğru tip ve ölçüde halat kullanılmalıdır.
38
Halatın
Yenilenmesi
Bir çelik tel halat, gözle görülebilen
kopmuş tel sayısı belli
bir değere ulaştığında
servisten alınmalı, kullanılmamalıdır. Ayrıca,
korozyon
tehlikesinde bulunan halatların
iç yapıları da dikkate
alınmalıdır. Bir tel halatı
servisten almayı gerektirecek kopmuş tellerin
sınır sayıları tabloda verilmiştir.
Kanca bloğunu yere
paralel duracak şekilde
bir sehpaya bırakınız.
Halat tamburunun yan
koruma plakasını çıkarınız ve halatın halat
tamburundaki ucu ile
arabadaki uçları tespit
uçlarından çıkarınız.
Halat boştadır; makaralardan geçirerek çıkarınız.
Yeni halatın önceki halat ile aynı çap ve kalitede olup
olmadığını tekrar kontrol ediniz.
Yedek parça katalogundaki resimde gösterilen yola
benzer bir yolu izleyerek halatın serbest ucunu makaraların
üzerinden geçiriniz ve sonunda göbeğe yerleştiriniz.
Halatın sargısını açarken sargıyı temiz bir yere yuvarlamak veya kalın bir boru ile iki sehpa arasına almak ve
altından çekerek düğümlenmeye veya dolaşmaya neden
olmayacak bir şekilde açılması gereklidir.
Halatı yüksüz sarınız. Halat gresi ile hafifçe gresleyiniz.
Halat tamburunu halatın bir ucuna getiriniz. Halatı
açık konumda halat tamburuna 5-10 defa sarınız.
Halat kılavuzunu temizleyiniz ve gresledikten
sonra dikkatle yerine geçirip bastırınız (halatın ucu
kılavuz tutma elemanından hariç olmalıdır).
40
Limit şalteri bir iş güvenliği
cihazıdır. Hiç bir zaman otomatik bir yukarıda ve aşağıda durdurma mekanizması
olarak kabul edilmemeli ve
yeterli yükselme ya da alçalma sağlandığı zaman düğme
bırakılmalıdır. Yük her zaman
çıplak gözle izlenmelidir.
Elektrik Donanımı
Elektrik donanımı iyi tip malzemelerden güvenle seçilmiştir. Kontakları kontrol ediniz ve
gevşek bağlantıları ihmal etmeyiniz. Gerektiği
zaman onları değiştiriniz (yanık bobin, yanık kontak uçları, vb.) Özürlü kablolar çok tehlikelidir;
bunları değiştirin.
Esnek olmayan yerlere NYY or NYM kablolar
ve esnek yerlere BDLD-vg kablolar önerilmektedir. Besleme uzunluğu arttıkça kesitler arttırılmalıdır. Vincin ana beslemesinin özellikle alt ana
şalterden (güvenli ayar) yapılmasını öneririz.
Cıvatalar-Tampon
Cıvatalar ve somunlar titreşime maruzdurlar.
Gevşeyebilirler. Sıkılmalıdırlar ve gerektiği zaman
değiştirilmelidirler. Hasarlı lastik tamponlar değiştirilmelidir.
Kanca ve Kanca Bloğu
Kanca bloğu yılda bir dağıtılarak deformasyon ve kırılma kontrolü yapılmalıdır.
Arızalı kanca değiştirilmelidir. Kanca somunu
rulmanı yıkanıp greslenmeli ve yerine monte edilmelidir.
Arızalı kanca tespiti için aşağıdaki noktalara mutlaka bakılmalıdır.
▶ Kanca ağız açıklığı
▶ Kanca ağzının iç çapı
▶ Kanca sapının çapı
▶ Kanca güvenlik mandalı
41
DİN 15401 Tek Ağızlı Kanca Ölçüleri
DİN 15402 Çift Ağızlı Kanca Ölçüleri
Kancada
deformasyon olup
olmadığı, örneğin
kanca ağzı vs.
periyodik olarak
kontrol edilmelidir.
Fren Ayarı
ElektroManyetik Fren
Normal konumda balata diski bir tarafa eğildiği zaman
diğer tarafında 0,35-0,50 mm’lik bir boşluk kalmalıdır.
Yük motorunun arkasına doğru akımla çalışan diskli bir
manyetik fren yerleştirilmiştir. Kapasite bakımından % 100
fazla yüklemeyi güvenle kaldırabilir. Besleme 220 V veya
380 V’tur (nötr faz arası ya da fazlar arası) ve bu bir redresör grubunda düzeltilir ve fren bobinine verilir.
Frenin arkasındaki somunu sıkarak veya gevşeterek
ayar yapılır. Normal yükle denenir. Eğer ayar olmamışsa
işlem tekrarlanır.
Fren eksenel hareketi sağlayan orta disk, balata, dönen disk ve göbeği taşıyan sabit gövdeden meydana gelir.
Hiç akım olmadığı zaman frenleme yay ile sağlanır. Motora
akım verildiği zaman fren bırakılır.
Balata kalınlığı 3 mm’ye indikten sonra balata kesinlikle
değiştirilmelidir. Aksi halde perçinler diski çizecektir. Böyle
bir durumda balatanın değiştirilmesi ile birlikte diskteki derin çizikler de giderilmelidir.
42
Normal balata kalınlığı 4 mm’dir. En fazla 3 mm kalınlığa ininceye kadar kullanılabilir.
Motor çalışmadığı zaman fren yavaşça gevşetilerek yükün indirilmesi sağlanabilir.
1. Baskı yayı
8. Baskı ayar pimi
2. Fren bobini
9. Gövde bağlantı civatası
3. Baskı ayar somunu
10. Balata boşluğu ayar çemberi
4. Fren balatası
11. Fren bağlantı civatası
5. Kapak baskı balata pulu
12. Fren klemens kutusu
7. Fren dişlisi
13. Fren gövdesi
43
Eldro Fren
Kaldırma makinalarında diğer makinalardan farklı olarak frenler her zaman devrededir. Tahrik motoru harekete
geçtiğinde fren açılır ve hareket başlar.
Tahrik motorunun elektriği istenmeden kesildiğinde
fren sistemi kendiliğinden devreye gireceğinden kazalara
karşı da emniyet sağlanmış olur
Eldro frenler büyük ölçüde bakım gerektirmez.
Frenlerin çalışma durumları ve balata aşınmaları sık sık
kontrol edilmelidir. Kullanma süresine bağlı olarak balatalar
aşındıkça somunla yapılacak ayarlama ile fren normal görevine devam eder.
Fren balataları pabuçlara alüminyum perçinlerle tespit
edilmiştir. Balata değiştirmek için perçin başlarının aşınarak fren kasnağına değinceye kadar zaman geçmesi beklenmemelidir. Âksi durum kasnak yüzeyinin bozulmasına
yol açar.
Yeni takılan balataların kalınlıklarının orijinal balata kalınlığında olmasına dikkat edilmelidir
Çalışma sıvısının yeniden dolum esnasında açıcı dik
konumda, açıcının türüne göre taşma vidasına veya doldurma bağlantısının dolum sınırına kadar yağla doldurulmalıdır.
Hava odacıkları kalmasını engellemek için, cihazı birkaç açma-kapama çevriminden geçirin. Bundan sonra
yağ seviyesini kontrol edin ve gerekirse yağı ekleyin. Son
olarak, dolum bağlantısını ve taşma vidasını sıkıştırın.
Motor çalışmadığı zaman fren yavaşça gevşetilerek yükün indirilmesi sağlanabilir.
Redüktörler
Yağ, normal işletim şartları altında genel revizyon uygulanıncaya kadar değiştirilmemelidir. Kaldırma redüktörü
yağı, özel işletim şartları altında örneğin çevre sıcaklıkları
arttığında, mevcut işletim şartlarına uygun olan özel bir yağ
ile değiştirilmelidir.
Yağ seviyesi
Redüktörlerde yağ seviyesi; vinç işletmeye alınırken,
her 3 aylık ve her 12 aylık periyodik bakımlarda kontrol
edilmelidir. Seviye kontrolü, yağ seviyesi kontrol tapalarından yapılmalıdır. Gerektiğinde yağ ilavesi yapılmalıdır.
Yağ değişimi
Her 8-10 yıllık bir çalışma periyodundan sonra, her genel revizyon esnasında ve işletime koyulduktan sonraki 12
aylık ilk bakımda kaldırma redüktörü yağı değiştirilmelidir.
İşletim sıcaklığında eski yağ boşaltılmalıdır. Bu işlem için ilk
44
olarak redüktörün üst tarafında bulunan hava alma tapası
ve daha sonra redüktörün altında bulunan yağ boşaltma
tapası sökülüp çıkarılır. Böylelikle yağ dışarı boşalacaktır.
Redüktördeki kalan eski yağın tümü boşaltıldıktan sonra
yağ boşaltma tapası yerine takılıp sıkılmalıdır. Yağ seviye
kontrol tapası sökülüp, yeni yağın doldurulması sağlanır.
Doldurulacak yağ miktarı aşağıdaki tabloda açıkça gösterilmiştir.
Gereken miktarda yeni yağ doldurulduktan sonra tapalar takılıp sıkılmalıdır. Yağ değişimi için aynı tipteki bir yağ
kullanılması tavsiye edilmektedir.
Tekerlekler
Her 3 aylık bakım periyodunda tekerlek flanşları ve
basma yüzeyleri kontrol edilmelidir.Tekerleklerin flanşları arasındaki mesafe, raylarının genişliğinden 5 mm daha
geniş olmalıdır. Tekerlek flanşları aşırı inceldiği ya da tekerleğin çap kesitinde aşırı yıpranmanın olduğu durumlarda
tekerlekler değiştirilmelidir.
Rulmanlı yataklar
Rulmanlı yataklar (redüktörler ve halat/denge makaralarının tüm parçalarında kullanılan rulmanlı yataklar, motor
rulmanları, tambur rulmanları ve tekerlek rulmanları) normal
işletim şartları altında gerekli gres miktarı ile yağlanmalıdır.
Gres değişimi, özel durumlar erken bir değiştirmeyi
gerektirmedikçe, genel bakım uygulandığında yapılmalıdır.
Mekanik Aksamların Kontrol Edilmesi
Kaplinler, kavramalar, ve diğer mekanik aksamlar gözle
kontrol edilmeli, eğiklik, çatlak, deformasyon olup olmadığı
gözlenmelidir.
Kontrollerinizde pimleri, aksları (dingilleri) ve varsa açık
dişlileri kontrol edin.
Genel Yağlama
Vincin çalıştığı süre boyunca uzun ömürlü ve verimli olması için üzerindeki gresörlükler önerilen yağlarla önerilen
zamanlarda kontrol edilmelidir ve yağlanmalıdır. Yağlamaya başlamadan önce eski yağların dikkatle temizlenmesi
önemlidir.
Gres yağı yüksek basınç bulunan daha sıvı yağların yeterli olmadığı dönen makina parçaları ve en çok da rulmanlı
yataklarda ve açık dişlilerde kullanılır.
Gresleme yapılacak noktalar vinç projelerinden tespit
edilebilir. Tüm vinçlerde ortak noktalar kanca bloğu, yürütme teker grupları, rulman yatakları, açık dişliler, denge
makarası veya travers vs vinç komponenetleridir.
Sıvı yağlar kaldırma ve yürütme redüktörlerinde kullanılır.
Kaldırma ve Yürütme Redüktörleri yağlama tabloları ve
noktalarını hazır ekipman kataloğundan ve/veya redüktör
üzerindeki etiketten bulabilirsiniz.
Vinçlerde Gresörlüklerin
<D÷ODQPDVÕQGD.XOODQÕODELOHFHN<D÷ODU
3(752/2)ø6ø
6XSHU*UHV
02%,/
0RELOX[
9LQoOHULQ+DODW<D÷ODQPDVÕQGD
.XOODQÕODELOHFHN<D÷ODU
ROCOL
RD 105
9LQoOHULQGH6ÕYÕ<D÷ODQPDVÕQGD
.XOODQÕODELOHFHN<D÷ODU
3(752/2)ø6ø
:*
Gres ve Sıvı Yağları kullanmadan önce alınması gereken
güvenlik tedbirlerini almalısınız!
45
Kullanım
Çalışmaya
madan Önce
Başla-
Genel olarak bakım cetvelinde belirtilen noktaların, operatör
tarafından vinci kullanmaya başlamadan
önce ve her vardiyanın
başlangıcında yeni bir
vinç operatörü vardiyada çalışmaya başladığı
zaman da kontrol edilmesi şarttır.
Vincin çalışması esnasında, duyulan anormal sesler veya karşılaşılan olağan dışı tepkiler
gibi bütün anormallikler
daha ciddi arızaların
oluşmasını
önlemek
için derhal sorumlu personele bildirilmelidir.
Eğer yeterince erken ilgilenilirse arızaların nedenleri basit
yollardan az masrafla
giderilebilir.
Güç (elektrik] kesilmesi halinde her hangi bir riski önlemek için vincin bütün hareketleri kendiliğinden devreye
giren yay yüklemeli frenler tarafından güvenle durdurulur.
Yine de vinç operatörü bütün düğmeleri kapalı konumuna
getirmeye mecburdur.
Tehlikeli durumlarda vincin bütün hareketlerini derhal
durdurmak için kırmızı Acil Stop düğmesine operatör tarafından basılmalı ve ilgililere haber verimelidir.
Standart gezer vinçler, normal ortamlarda ve -50C ile
+400C arasındaki normal sıcaklıklarda çalışmak üzere tasarlanmıştır. Kısa dönemde sıcaklıklar +500C’a çıkabilir.
Eğer başka koşullara uygun bir vinç gerekiyor ise vincin
öyle şartlar altında çalışmak için hazırlanabilmesi ve uygun
işlem yapılabilmesi için bunun belirtilmesi şarttır.
Genel Öneriler
1. Kumanda kablosunun sönmesine veya burularak dolaşmasına izin vermeyin. Aksi takdirde içerdeki kablolar
kopabilir. Kumanda bulunduğu taraftan kontrol edilmelidir, aksi halde kablo çeliğe temas ederek yıpranabilir.
2. Kumanda butonuna gereksiz ve sık-sert dokunuşlar
46
motorda durumsal ve anormal ısınmaya neden olabilir.
3. Arabaya akım alırken esnek kablo ayarı tercih edilmeli
ve kablo kesiti yeterli değerde olmalıdır.
4. Kablo ve şebeke bağlantısı yenilendikten sonra limit
şalteri yönlerinin kontrol edilmesi kesinlikle gereklidir.
5. 5000 saat veya 3 yıldan sonra kaldırma grubu dağıtılmalı, parçaları temizlenmeli, toplanıp ayarlanmalı, tamamen yağlanmalı ve bundan sonra kaldırma grubu
hizmete alınmalıdır.
6. Dışarıda çalışan kaldırma grubu çalışması bittikten
sonra içeri alınmalı ve dış etkilere karşı örtülmelidir.
7. Kaldırma grubunu uç tamponlara azami hızda çarpmak doğru değildir; bu hasar ve kazalara neden olabilir.
8. Kazalara neden olan diğer bir yanlış kullanım biçimi açılı
çekme yapmaktır. Benzer biçimde bir kaldırma grubuyla itmek, çekmek ve sürüklemek kesinlikle yasaktır. Bu
şekildeki hareketler, hatalı kullanım olup, halat kılavuzunun kırılmasına neden olabilir ve oluşacak hasarlar
garanti kapsamına girmez.
İŞBAŞI İSG KONUŞMALARI
(TOOLBOX TALKS)
Tercüme: Cuma BAZ
Ortalama bir baretin ağırlığı yaklaşık 400 gramdır. Ortalama bir insanın kafa ağırlığı ise yaklaşık 6.5 kg’dır. Demek
ki doğru kullanıldığı ve bakıldığı zaman her 1 gram güvenlik, kafanın yaklaşık 16 gram ağırlığına denk gelir.
Beyin vücudun kontrol merkezidir. Beyinin herhangi bir
bölgesinde oluşacak hafif bir hasar vücudun bazı bölgelerinin işlevsiz kalmasına neden olur. Kafatası normal şartlarda beyni korur. Fakat düşme veya düşen cisimlerden
kaynaklanan bir yaralanma olasılığı varsa ilave bir koruma
gerekir.
Baret sadece düşen cisimlerden kaynaklanan yaralanma olasılığını düşürmez aynı zamanda kafanızı makine,
havalandırma kanalı, tavan bağı teli gibi şeylere çarpmalara karşı korur. İletken olmayan baretler elektrik şokları ve
yanıklara karşı koruyucudur. Asla elektrik işleri yakınında
metal baret kullanmayın.
Baretlerimizi Nasıl Kullanmalıyız?
Siz baretinize daha iyi bakarsanız o da size daha iyi
bakacaktır. Size bazı öneriler verelim;
1. Başınız ile baretin dış kabuğu arasında açıklık yaratmak
için süspansiyon (askı) sistemini düzgünce ayarlayın.
2. Havalandırma için delik açmayın, ısıtmayın veya bükmeyin.
3. Sertleştirilmiş şapkalarla değiştirmeyin çünkü onlar yeteri kadar güçlü değillerdir.
Bazı Genel Şikayetler ve Bunların Aslı
(İçyüzü)
Bazen baretlerle ilgili aşağıdaki şikayetleri duyarız. Ama
bunların gerçek bir dayanağı var mıdır?
“Çok ağır” Baretler normal şapkalardan 100 gram kadar daha ağırdır, fakat sağladığınız ekstra koruma ağırlıktan daha değerlidir.
“Çok sıcak” Ölçümler sıcak havada baretin içinin dışarıdan daha serin olduğunu göstermektedir.
“Baş ağrısı yapıyor” İki kat yükseklikten kafanıza
yumruk gibi düşen bir cisim daha fazla baş ağrısı verir.
Üstelik doğru bir şekilde ayarlanan bir baretin baş ağrısı
yapması için hiçbir tıbbi neden yoktur. Süspansiyon (askı)
sistemini değiştirmeyin çünkü tasarlanmış korumayı sağlamaz.
“Başımda durmuyor “Haklısınız aşırı rüzgarlı havada
başınızda durmaz. Çene bağı bu sorunu çözecektir.
Baretiniz doğru ayarlanmışsa, ne kadar eğilmek ve bükülmek zorunda kalsanız bile yerinden kımıldamadığını göreceksiniz.
“Gürültülü” Bu sizin hayalinizdir. Aslında düzgün kullanılan baretlerin bazı mesafelerde kulağınızı gürültüden
koruyacağını testler göstermektedir.
Kullanmadıkça Faydası Olmaz
4. Baretinizi boyamayın.
Baret faydalı bir güvenlik elemanıdır. Diğerleri gibi maksimum koruma sağlamak için düzgün ayarlanması, giyilmesi ve iyi koşullarda saklanması zorunludur.
5. Baretin içine kafanız haricinde başka bir şey koymayın.
Baretin içine sigara ve not defteri gibi hiçbir şey koymayın.
Sabit fikirli olmayın, baret takmayı alışkanlık haline getirin.
6. Baretinizi siperlik kısmı arkaya gelecek şekilde ters giymeyin.
Kaynak: http://www.toolboxtopics.com/Construction/Generic/
Hard%20Hats.htm
48
Baret Renkleri
ve Anlamları
Beyaz Baret: Beyaz baretler; yöneticiler, ziyaretçiler ya da teknik personelleri
ifade eder. Mimar, mühendis, tekniker gibi personeller, çalışma alanı içerisinde
beyaz baret kullanır. Aynı şekilde yöneticiler ve ziyaretçiler de, çalışma alanına
girdiklerinde beyaz baret takar.
Sarı Baret: Sarı renge sahip olanlar, işçiler tarafından kullanılır. İnşaat işçileri,
maden işçileri ya da sanayide çalışan işçiler, sarı renkteki bu güvenlik kasklarını
kullanır. İnşaat gibi alanlarda çalışan işçilerin bu güvenlik ekipmanını kullanması
zorunludur.
Mavi Baret: Mavi renge sahip olanlar, bakımdan sorumlu olan ekipler ve formenler tarafından kullanılır. En az kullanılan güvenlik ekipmanlarının renkleri arasında
mavi renkteki bu koruyucu kasklar yer alır.
Kırmızı Baret: Kırmızı renge sahip olanlar, iş güvenliği personelleri, savunma
personelleri ya da kalite kontrol ekipleri tarafından kullanılır. Kırmızı renkte ki bu
güvenlik ekipmanlarının kullanımı da ilgili personellerin sayısı çok fazla olmadığı
için yaygın değildir.
Yeşil Baret: Yeşil renge sahip olanlar; sağlık personelleri tarafından kullanılır.
Doktor, hemşire, acil müdahale ekipleri gibi sağlık personelleri, tehlikenin bulunduğu bir alanda hastaya müdahale ederken, yeşil baret kullanır. Özellikle doğal
afet ya da acil durumlarda yeşil renge sahip olan bu ekipmanlar, sağlık personellerinde sıklıkla rastlanır.
Turuncu Baret: Ustabaşı ya da teknisyenler turuncu renkli kask kullanır.
Kaynak: İnternet
49
Dizel Motorlarda Kullanılan
Turboşarj Teknolojisi
Ahmet ÖZCAN
Makina Eğt. Müh. Teknik Elemanı/Karayolları Akköprü Atölye Müd.
Dizel motor, ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren
mekanizmadır. Petrol türevi olan yakıt, doğrudan silindirler
içerisinde kontrollü olarak yakılmaktadır. Yanma sonucu
ise ısı enerjisi açığa çıkmaktadır. Çıkan ısı enerjisi, piston,
biyel mekanizması ve krank milinde mekanik harekete dönüştürülmektedir.
a) Turboşarj nedir, nasıl çalışır, motor verimine
katkıları nelerdir?
Dizel motorlar, kamyon, otobüs, otomobil gibi araçlarda, traktör ve iş makinelerinde, deniz araçlarında, lokomotiflerde, sabit güç makinelerinde ve jeneratörlerde de
olmak üzere çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak daha sessiz ve daha verimli
dizel motorlar geliştirilerek, binek araçlarında da sayısal
olarak kullanımı artırılmıştır.
Dizel Motorlar; Tabi emişli sistemlerde emme zamanında üst ölü noktadan (Ü.Ö.N) alt ölü noktaya (A.Ö.N)
doğru hareket ederken silindir içerisinde hacim büyümesi
olacağından piston üzerinde alçak basınç meydana gelir.
Açık hava basıncının, yaklaşık 1 bar olması nedeniyle hava
silindire dolar.
Dizel motorlarının kullanım alanının genişlemesi rekabeti de beraberinde getirmektedir. En az yakıtla en çok işi
yapabilmek temel hedef haline gelmiştir. Bu temel hedefin
yanı sıra Uluslararası sözleşmelerle bağlayıcı olan düşük
egzoz emisyonları gibi egzoz salınımları da önem kazanmıştır. Bu açıdan bakıldığında motorların daha güçlü, işletme masraflarının daha az, bununla birlikte, karbon ayak
izinin de küçülme eğilimde olabilmesi için, bir takım teknolojik donanımlar zorunlu hale gelmektedir. Bu teknolojik
donanımlardan bir tanesi de çok yeni olmamakla birlikte
sürekli gelişim halinde olan turboşarjdır.
50
Turboşarj, atmosfere atılan egzoz gazlarının enerjisiyle
çalışmaktadır. Hareketini egzoz gazının hızı ve basıncından
almaktadır. Boşa atılan bu enerjiden faydalanılmış olup,
yaygın olarak da kullanılmaktadır.
Sıkıştırma Zamanında; Piston alt ölü noktadan üst ölü
noktaya doğru ilerlerken piston, önündeki havayı sıkıştırmaya başlar. Havanın sıkıştırılması neticesinde basınç ve
sıcaklık artar. Sıkıştırma zamanı sonunda silindir içeresindeki havanın basıncı sıkıştırma oranı gibi değişkenlere
bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
İş Zamanında; piston Ü.Ö.N’ya yaklaşırken basıncı ve
sıcaklığı artmış olan havanın içerisine enjektörden yakıt
püskürtülür ve püskürtme sonucu yanma başlar. Yanma
sonucu açığa çıkan basınç kuvveti, üst ölü noktayı derece
farkıyla geçmiş olan pistonun üzerine etkiyerek, pistonu
hızla aşağıya doğru iter.
Çevrimin devam etmesi için silindir içerisinde bulunan
yanmış gazların dışarıya atılması gerekmektedir. İş zamanı sonunda A.Ö.N’ya gelen piston, egzoz zamanında
A.Ö.N’dan Ü.Ö.N’ya doğru hareket ederek silindir içerisindeki atıl gazları atmosfere atar.
Turboşarj motorun eksoz manifoldunun ortak çıkış
noktasına montaj edilmiştir. Eksoz manifoldundan belli hız,
basınç ve sıcaklıkta çıkan atıl gazlar turboşarjın türbin çarkını çevirmektedir. Türbin çarkı ise aynı mile bağlı bulunan
kompresör çarkını çevirir. Bir vantilatör gibi görev yapan
kompresör çarkı motorun emme manifolduna daha fazla
hava basar.
Motor silindirine giren havanın daha yüksek yoğunlukta
gönderilmesi, ideal sıcaklıkta sıkıştırılması, yakıtın, tam olarak ve yüksek verimde yanmasını sağlar. Bu sistem dizel
motorlarda oldukça olumlu sonuçlar vermektedir. Bu şekilde; güç artışı, düşük yakıt tüketimi, düşük salımlar, daha
iyi tork karakteristikleri, daha küçük motor paketi ve daha
düşük motor sesi yakalanabilmektedir. Ayrıca; turboşarj,
rakımın olumsuz etkilerini de ortadan kaldırmıştır.
b) Turboşarj teknolojisindeki bazı gelişmeler
Zaman içerisinde her şeyde olduğu gibi turboşarjlarda
da gelişmeler yaşandı. Bu gelişmelere bağlı olarak çeşitli tipleri de ortaya çıktı. Örnek olarak; turboşarjın egzoz türbinine
yerleştirilen bir valf aracılığıyla, turboşarjın maksimum devrini
sınırlayan Wastegate sistemi yoğun olarak kullanılmaktadır.
Bir başka örneği VGT (Variable Geometry Turbocharger - Dinamik Değişken Geometrili Turbo Akış Kontrolü)
sisteminden verecek olursak; bu sistem bazı tiplerde, belirli bir hıza, basınca ve sıcaklığa sahip akış halindeki egzoz
gazının motor şartlarına göre akış hızını değiştirmektedir.
Bazı tiplerde ise egzoz gazının etkilediği türbin çarkı alanını
değiştirerek, turboşarj devrini değiştirmektedir.
Akış hızında değişiklik yapılan sistemde, gazın yolunda
kesit daralması meydana getirilerek akışkanın kinetik enerjisi artmakta ve türbin çarkı daha hızlı çevrilmektedir.
Egzoz gazının etkilediği türbin çarkı alanının değiştirilmesi de türbin çarkı hızını değiştirmektedir. Elektro-pnömatik kontrollü bu yapıda farklı hava basıncının olduğu
ortamlarda veya düşük motor devirlerinde de yüksek tork
elde edilebilmektedir. Bunun sonucu olarak kesintisiz bir
performans alınabilmektedir.
c) Turboşarjın ömrüne etki eden faktörler
Motorlarda kullanılan turboşarjların ömrünü etkileyen
faktörlerin başında, Kullanma- bakım hataları, bilgisizlik,
dikkatsizlik, acelecilik ve uygun olmayan yedek parçaların
kullanılması sayılabilir.
Emme manifoldu ve hava bağlantılarının iyi durumda ve
herhangi bir yerinde çatlak vb. hasar olup olmadığı kontrol
edilmelidir.
51
İmalatçılar tarafından, usul, yöntem ve teknoloji açısından, turboşarjın yüksek sıcaklıklara, sıcak kapatmalara,
yağdaki kuruma, pisliklere, yağ katkı maddelerine, kuru
çalışmalara karşı dayanıklı olarak imal edildikleri deklere
edilmektedir.
İşletmeye alındıktan sonra meydana gelen arızalar arasında; yağ kaçağı, gaz kaçağı, düşük güç, gürültü, yüksek
yağ tüketimi, kırık mil, egzozda duman vb. sayılabilir.
Yukarıda sayılan muhtemel arızalara baktığımızda kaçaklar ve yüksek yağ tüketimi, sızdırmazlık elemanları ile
bağlantı elemanlarının hatalarından kaynaklandığı söylenebilir. Diğer arızaların da bu hatalarla bağlantısını kurmak
mümkündür. Örneğin; yüksek yağ tüketimi, yağ kaçağının
bir sonucudur. Yüzer yataklarda yetersiz yağlama emareleri ve miller üzerindeki kurum birikintileri de bunlarla
bağlantılı ve yetersiz yağlamanın fonksiyonudur. Motorun
rölanti devrinde uzun süre çalıştırılması da yüksek yağ tüketimine neden olabilmektedir. Kimi makinelerde, işe göre
mod, kimi makinelerde tork devrine uygun vites seçilmemesi arıza oranını artırmaktadır.
52
Turboşarjın ömründe etkili diğer dolanımlardan bir tanesi de hava sistemidir. Sistem elemanlarından hava filtresi
motora girebilecek toz, partikül ve diğer yabancı maddeleri
tutmaktadır. Filtrelemenin gereği gibi olmaması durumunda motora, hava emiş hattından giren yabancı maddeler,
öncelikle turboşarjın ve diğer motor parçalarının çabuk arıza yapmasına neden olur.
Yandaki resimde görülen arıza, motor yağının zamanında değiştirilmemesinden, servis ve bakım esnasında
temizlik kurallarına dikkat edilmemesinden kaynaklanabilir.
Ayrıca aynı arıza uygun kalitede yağ ve yağ filtresi kullanılmaması sonucunda da olabilir.
Hava filtresinin tıkanması, emme manifoldunda vakumun artması sonucu turboşarj üzerinden yağın motora
geçmesine sebep olmaktadır. Silindir içerisinde yanan yağın bakiyeleri ise yüksek hızla dönen türbin kanatçıklarında
büyük hasarlara neden olmaktadır.
Motor soğukken yüksek gazda çalıştırılması ve Motorun sıcakken bekletilmeden stop edilmesi de son derece
sakıncalıdır.
Yağ basıncının yetersizliği yağ filtresinin zamanında değiştirilmemesi de turboşarjda arızalara neden olmaktadır.
Düşük kaliteli yağ ve düşük kaliteli filtreler de bu arızaların
birim zamanda tekrarlanmasını artırmaktadır.
Bakım, servis, yedek parça vb. olumsuzluklara ilave
olarak, kullanma hataları da turboşarj ünitelerinde karbon
birikintilerine de sebep olmaktadır.
Ayrıca, Turboşarjın tamiri esnasında silikon kullanılmamalıdır.
Hava filtresinin doğru zamanlama ile bakımının yapılması motora tozun vereceği hasarın önüne geçecektir.
Doğru bakım zaman ve para tasarrufu demektir. Gereğinden sık yapılan bakım, filtre elemanının zedelenmesi,
yanlış takılması, maliyetin artması sonuçlarını doğurabilir.
Kaynaklar
1) MEGEP Motorlu Araçlar Teknolojisi Dizel Yakıt Sistemleri-2006
2) ANKARA 2006Cummıns Education Development-2004
3) Ürün & Teknoloji- Cummins Turbo Technologies
4) holsetaftermarket.com
5) İMMB Dergisi Nisan - 2002 sayısı
54
1 - 5 Haziran 2016
ANKOMAK Fuarında
Açık Alan
O802 Standımıza
Davetlisiniz!
69 yılı aşan deneyimi ile dünyadaki en zorlu çalışma alanları
için drenaj pompaları tedarik eden Xylem’in en sert koşullar ile
başa çıkabilecek güce sahip Flygt 2600 seri drenaj pompaları,
inşaat alanında her koşulda en zoru başarır. Bu pompaların
tasarımının tüm dünyadaki drenaj uygulamaları için drenaj
dünyasına yüksek düzeyde güvenirlik ve sağlamlık getiren bir
tasarım olduğunu söylemek bize gurur veriyor. Geleneksel
pompalara göre çok daha dayanıklı ve uzun ömürlü olan bu
pompalar rakipsiz aşınma dayanımı ve sürekli performansı ile
en zorlu koşullarda günlerce durmaksızın 7/24 çalışabilir. Daha
fazla bilgi için, flygt@anadoluflygt.com.tr
+90 262 677 1677 +90 312 447 6041
www.anadoluflygt.com.tr
“İş Yapma” Konusunda
Dünyanın Neresindeyiz?...
Prof. Dr. Nevzat SAYGILIOĞLU
[email protected]
Dünya Bankası Grubu (IBRD, IDA, IFC, MIGA ve ICSID), dünyadaki ekonomilerin firmalarının iş yapma konularını inceliyor ve sonuçları her yıl rapora bağlanıyor. 2016
yılı raporu da Ekim 2015 sonunda yayımlanmış 13. Rapor.
Dünya Bankası; iş yapma konusunda ölçülebilir
göstergelerden hareketle dünyanın iş yapma “Doing Business” haritasını çıkarıyor.
“İş yapma” genel başlığı altında 11 alt konu inceleniyor:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
İşe başlama,
İnşaat ruhsatı alma,
Elektrik bağlama,
Gayrimenkul tescili,
Kredi tedariki,
Küçük yatırımcıyı koruma,
Vergi ödeme,
Sözleşme yapma,
Sınırda ticaret (gümrük) konuları,
İcra takipleri,
Emek piyasası düzenlemeleri.
Türkiye, geçen yıl da olduğu gibi 189 ekonomi arasında 55. sırada. Aslında daha önceki yıllarda sergilenen
performansın daha iyi olduğu anlaşılıyor. Şimdi patinajda…
189 ekonomiye baktığımızda Türkiye’nin yeri çok da iç
açıcı görünmüyor. Bizim dünyanın ilk 20 ekonomisi arasında olmamıza göre, iş yapmada 55. sırada yer almamız izah
edilir bir durum değil.
Her şeyden önce ilk 10’u parsellemiş ülkeler var. Bu
ülkeler yıllardan beri hemen hiç değişmiyor: Singapur, Yeni
Zelanda, Danimarka, Güney Kore, Hong Kong, İngiltere,
ABD, İsveç, Norveç, Finlandiya. Bunları izleyen Tayvan ve
hatta Makedonya var.
Hatta bazı ülkelere bakınca bizden daha iyi sıralarda
olması hiç hazmedilir değil. Örneğin; Letonya, Portekiz,
Gürcistan, Polonya, Ermenistan, Romanya, Bulgaristan,
Kazakistan, Rusya, Moldova bizden daha üst sıralarda yerini almış. Komşularımız da bizi vurup geçmiş.
Şimdi alt başlıklar itibariyle 2016 yılı ve öncesi
performansa kısa bir göz atalım.
Bu başlıklar altında; her bir işlemin prosedür sayısı, işlem süresi, işlem maliyeti, mevzuat değişiklikleri gibi konular ele alınıyor.
1. İşe başlama: Türkiye’nin 2016 sırası 94. Yani dünyanın tam yarısının gerisinde. Oysa geçen yıl 79. sırada iken
15 sıra birden gerilemiş.
Son yayımlanan 2016 raporuna göre dünyada 189
ekonomideki firmalar inceleme konusu yapılmış. Sonuçlar
itibariyle ülkeler sıraya konulmuş.
2. İnşaat ruhsatı alma: Olumlu bir performansla geçen
yılın 136. sırasından sonra 2016 yılında 98. sıraya yükselmiş. Ancak dünya liginin çok gerisinde.
56
3. Elektrik bağlama: Geçen yıla göre 2 basamak geriye
giderek bu yıl 36. sıraya düşmüş.
4. Gayrimenkul tescili: Bu başlık altında da 2 basamak
geriye düşmüşüz ve 2016 yılında 52. sıraya gerilemişiz.
5. Kredi tedariki: 2016 sıralaması 79. 2015 sıralaması
89. 10 basamak iyileşme.
6. Küçük yatırımcıyı koruma: Sıralamamız genelde iyi
ancak gidişatımız kötü. 2015 yılında 13. sıradan bu yıl 20.
sıraya gerilemişiz.
7. Vergi ödeme: 2016 sıralamamız 61. 2015 sıralaması
56. Gidişat iyi değil.
8. Sözleşme yapma: 2015 yılında 38. sıradan 2016 yılında 36. sıraya yükselme var.
9. Sınırda ticaret (gümrük) konuları: Geçen yıl yaklaşık
dünyanın ilk yarısından sonra gelirken 2016 yılında ilk üçte
bire girmiş ve 62. sıraya yerleşmiş.
10. İcra takipleri: Ortalama 4-5 yıla uzanan icra takiplerinde 2016 yılında 124. sırada bir Türkiye.
“İşe başlama” konusunda;
11. Emek piyasası düzenlemeleri: Yeni başlatılan bir
alt başlık ve henüz sıralama yok
▶ Dünyadaki 189 ülke arasında sıralamamız 94
Tabloya nereden bakarsanız bakın nasıl bakarsanız bakın, Türkiye’nin karnesinin iyi olmadığı görülür.
▶ İşlem sayısı 8
Gelişmişlik dediğimiz işte bu. Toplumsal ve bireysel yaşamın diğer tüm yanlarına dokunan başlıklar önemli. Yoksa
etrafta gördüğümüz binalar, yollar ve köprüler ile top yekun
büyüme sağlanmış olmuyor.
Bizim dünya liginde üst sıralarda yerimizi alabilmemiz, cumhuriyetin 100. yılına isabet eden 2023 yılını
ıskalamamamız adına herhalde uğraşacağımız konular bunlar olmalı. AB’nin sosyal, siyasal, kültürel, hukuksal, bireysel konulara ilişkin kavramlar, kurallar, kurumlar
yürürlüğe konulmalı.
Oysa televizyon ekranları, radyo kanalları, gazete sayfaları ayrı ve çirkin bir dünyayı sergiliyor. Anlayacağınız işimiz zor ve çok!...
Aşağıda vereceğimiz bilgiler arasında rakamlar biraz
fazla ama konuyu başka türlü de izah etmek kolay değil. Hele bir de bu karşılaştırmada bazı ülkelerin çok öne
geçmiş olmasını hazmetmek hiç kolay değil. Dünyanın ilk
20 ülkesinin 18 tanesi hemen değişmiyor. Bunlar, genelde
Kuzey Avrupa, Kuzey Amerika ve uzak doğu ülkeleri. Ama
içlerinde Litvanya ve Makedonya gibi ülkeler var ki ister
istemez insanın içini sızlatıyor. Aynı şekilde Gürcistan da ilk
yirmilerde yerini almaya devam ediyor.
Dilerseniz bu alt başlıklara bir göz atalım…
▶ 100 üzerinden skor puanımız 85.18
▶ Gerekli gün sayısı 7.5
▶ Maliyeti kişi başına gelirin yüzde 16.6’sı
▶ Asgari sermaye tutarı kişi başına gelirin yüzde 11’i
“İnşaat ruhsatı alma” işlerinde;
▶ Dünyadaki 189 ülke arasında sıralamamız 98
▶ 100 üzerinden skor puanımız 67.82
▶ İşlem sayısı 18
▶ Gerekli gün sayısı 103
▶ Maliyeti inşaat değerinin yüzde 3.6’sı
▶ Bina kalite kontrol endeksinde (15 puan üzerinden) 9.5
“Elektrik bağlama” kriterinde;
▶ Dünyadaki 189 ülke içerisinde sıralamamız 36
▶ 100 üzerinden skor puanımız 82.84
▶ İşlem sayısı 4
▶ Gerekli gün sayısı 63
▶ Maliyeti kişi başına gelirin yüzde 599.6’sı
▶ Tarife şeffaflık endeksinde (8 üzerinden) 6
“Gayrimenkul tescili” ile ilgili tapu kayıtlarında;
▶ Dünyadaki 189 ülke arasında sıralamamız 52
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 73.01
57
▶ İşlem sayısı 7
▶ Gerekli gün sayısı 7
▶ Maliyeti mülk değerinin yüzde 4’ü
▶ Tapu İdaresi Kalite Endeksinde (30 üzerinden) 21.5
“Kredi tedariki” konusunda;
▶ Dünya sıralamamız 189 ülke arasında 79
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 50
“Küçük yatırımcıyı koruma” işlemlerinde;
▶ Dünya sıralamamız (189 ülke arasında) 20
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 68.33
“Vergi ödeme” süreçlerinde;
▶ Dünyanın 189 ülkesi arasında sıramız 61
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 79.44
▶ Yılda vergi ödeme sayısı 11
▶ Yılda vergi ödeme süresi 226 saat
▶ Yılda toplam vergi ödeme oranı kazancın yüzde 40.9’u
“Sözleşme yapma” konusunda;
▶ Maliyeti ihtilafın yüzde 24.9’u
▶ Yargı süreci kalite endeksi (18 üzerinden) 13
“Sınırda ticaret ve gümrük” işlemlerinde;
▶ Dünyanın 189 ülkesi arasında sıralamamız 62
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 81
▶ Belge işlemleri konusunda ihracatta 2 saat ve ithalatta
11 saat
▶ Sınır işlemleri konusunda ihracatta 8 saat ve ithalatta
36 saat
▶ İç taşıma konusunda ihracatta ve ithalatta 3 saat
▶ Belge maliyetleri ihracatta 87 $ ve ithalatta 142 $
▶ Sınır işlemleri maliyetleri ihracatta 356 $ ve ithalatta
655 $
▶ İç taşıma maliyetleri ihracatta 550 $ ve ithalatta 263 $
“İcra takipleri” konusunda;
▶ Dünyanın 189 ülkesi arasında yerimiz 124
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 35.09
▶ Süre 4.5 yıl
▶ Dünyadaki 189 ülke arasında sıralamamız 36
▶ Maliyeti ilgili varlığın yüzde 15’i
▶ Skor puanımız (100 üzerinden) 68.87
Anlaşılan o ki daha çok alacağımız yol, yapacağımız iş
var!...
▶ Gün sayısı 580
58
Bir İnsan Mucizesi
Kan Bağışı
Uzm. Dr. Deniz ARICA
Hematoloji BD
Sağlıkta Adres Başkent Dergisi / Sayı 21
Kan, yapılamayan tek ilaçtır. Hayat bizim için akıp gider… Biz, sıcak ve huzurlu
evimize doğru yol alırız… Bir hastanenin önünden geçer yolumuz… Aklımızda başka şeyler vardır o an; hastane yolun sağında büyük bir binadır yalnız, belki birazdan
sağa döneceğimiz kavşağın habercisidir, belki de o kadar bile önemi yoktur o an…
Trafik de vardır zaten, aklımız evimiz ile aramızda kalan mesafeye takılı kalır… Evimizde olmak isteriz, ve huzur dolu bir akşama başlamak... Hayat, akmayıp durur
bazıları için… Yolumuzun üzerindeki hastanenin penceresinde yeni doğan çocuğu
için dua eden annenin ömründen; daha doyamadığı babası baypas ameliyatına alınan 12 yaşındaki kız çocuğunun ömründen; trafik kazası geçiren ailenin kazadan
şans eseri kurtulan 23 yaşındaki oğlunun ömründen; 57 yıllık hayat arkadaşının
karnında aort damarı patlayan 80 yaşındaki gözü yaşlı dedenin ömründen… ömür
gider, canı yanar, hayat durur akmaz o an… Acil kana ihtiyaç vardır…
60
Kana İhtiyaç Duyulan Tıbbi Durumlar
Nelerdir?
Kana ihtiyaç duyulan durumların başında akla ilk gelen kazalardır. Özellikle de trafik kazalarında her ameliyatın
öncesi veya sonrasında hastaya kan vermek gerekebilir,
ancak omurga ve kalça ameliyatları, açık kalp ameliyatları, organ nakilleri daha çok kan gerektiren ameliyatlardır.
Mide veya barsak kanamaları sık görülen durumlardır ve
çoğunlukla ani bir kan kaybından kaynaklı olarak hastada
çarpıntı, soğuk terleme, tansiyonda ciddi derecede düşme ile kendilerini belli ederler ve bu tablonun düzeltilmesi
ancak hastaya kan verilmesi ile mümkün olur. Yenidoğan
kan uyuşmazlığında bebeğin kanını değiştirmek için 1-2
ünite kadar kana ihtiyaç vardır. Lösemi, aplastik anemi gibi
bazı kan hastalıklarında kanın üretilememesine bağlı olarak hasta iyileşene ve kemik iliği tekrar çalışıp sağlıklı kan
üretmeye başlayana kadar hastaya dışarıdan belli aralıklarla kan veya kan ürünü vermek gerekir. Akdeniz anemisi
(talasemi) hastaları çoğunlukla ayda bir ya da iki kez kan
almak zorundadırlar.
Tanısı çocuklukta konan bu genetik hastalığa bağlı olarak bu hastalar doğumdan sonraki 1-2 yıl içinde yaşamak
için kana bağımlı hale gelirler ve hayatlarının sonuna kadar
bu bağımlılıkları devam eder. Bunların dışında, çok tercih
edilen bir durum olmamakla birlikte bazen kansızlığı olan
yaşlı hastalara kan vermek gerekebilir.
“Kan ve Kan Ürünleri” Ne Demektir?
‘Kan’ denildiği zaman kastedilen aslında içerisinde yalnızca alyuvarları içeren ve kanda ‘hemoglobin’ dediğimiz
kanın oksijen taşımasını sağlayan molekülü artırmak amacıyla hastaya verdiğimiz kan ürünüdür. Tıbbi adı ‘eritrosit
süspansiyonu’dur. Rengi kırmızıdır. Yukarıda saydığımız
durumların çoğunda kullanılması gereken ürün budur. ‘Kan
ürünleri’ denildiği zaman kastedilen ürünlerden biri olan
‘trombosit süspansiyonu’, kanda pıhtılaşmayı sağlayan
hücreler olan trombositlerin sayıca azaldığı ya da fonksiyonlarının kaybolduğu durumlarda kullanılır. Sarı renklidir.
Diğer bir kan ürünü olan ‘taze donmuş plazma’ ise içinde
pıhtılaşmayı sağlayan faktörleri ve bazı özel proteinleri içeren zengin içerikli bir üründür. Bu da sarı renklidir.
Kan Vermeye Gittiğimiz Zaman Bizden
Alınan Kandan Hangi Ürün Elde Edilir?
Verdiğimiz kan yukarıda sayılan her üç ürünü de içeren
tam kandır. Bu kan, farklı ihtiyaçları olan üç değişik hastaya
birden fayda sağlayabilecek şekilde her üç ürüne de ayrıştırılır. Böylece, verdiğimiz kandan her biri birer ünite olmak
üzere eritrosit süspansiyonu, trombosit süspansiyonu ve
taze donmuş plazma elde edilir. Verdiğimiz kandan elde
edilen 1 ünite eritrosit süspansiyonu hastanın kan ihtiyacının derecesine göre bazen tek başına bir hastaya yetebilir.
Taze donmuş plazma için de durum benzerdir. Ancak, yine
verdiğimiz kandan elde edilen trombosit süspansiyonunun
hastanın ihtiyacını karşılayabilmesi için başka hastalardan
alınan başka trombosit süspansiyonları ile birleştirilerek
ünite sayısının arttırılması gereklidir.
Alınan Kan Ne Kadardır? Bizi Kansız
Bırakır mı?
Alınan kan yaklaşık 450 ml’dir. Bu miktar neredeyse
bir küçük şişe suya eşdeğerdir. Vücudumuzda ortalama 5
litre kan olduğu düşünülürse bu kadar küçük bir miktarın
bizi kansız bırakması mümkün değildir. Sağlıklı bir bireyin
bu kanı yerine koyması için geçecek süre çok uzun değildir. Ama kansızlığı olan kişiler kan veremezler. Bu nedenle
kural olarak siz kan vermeden önce mutlaka kansız olup
olmadığınız tespit edilir yani ‘hemoglobin’ değeriniz ölçülür.
61
Ne Zaman Tekrar Kan Bağışlayabiliriz?
Sağlıklı bir erkek 3 ayda bir kan bağışlayabilirken kadınlarda 4 ay gibi bir süre tercih edilir. Ancak yılda bir kereyi geçmemek şartıyla zorunlu durumlarda iki bağış arası
2 ay olabilir. Düzenli olarak kan bağışı yapan bir kişi iseniz 65 yaşından sonrası yılda bir kereyi geçmemek şartı
ile 70 yaşına kadar kan bağışlamaya devam edebilirsiniz.
Bu süreler tam kan bağışı için geçerlidir. Öte yandan ‘aferez’ denilen özel bir yöntemle sizden yalnızca ‘trombosit’
alındıysa 3 gün geçtikten sonra tekrar trombosit verebilmeniz mümkün olur ve bu durum defalarca tekrarlanabilir.
Bu yöntem trombosit süspansiyonu ihtiyacı çok fazla olan
bazı hematolojik hastalıklar ve kök hücre nakillerinde tercih
edilen bir yöntemdir.
62
Kan Bağışçısı Olmak İçin Yaş Sınırı Var mı?
Çocuk ve yaşlılar kan bağışı için uygun vericiler değildirler. Bu nedenle yalnızca 18-65 yaş aralığındaki sağlıklı bireyler kan verebilir. Hayatında ilk kez kan verecek bir bireyin ise
60 yaşını doldurmamış olması gerekir. Ayrıca vücut ağırlığı
50 kg altında olan kişilerden de kan bağışı kabul edilmez.
Kan Bağışı İçin Kullanılan ‘Sağlıklı Birey’
Tanımlaması Ne Anlama Gelir?
Herhangi bir kan hastalığı olan, kanser tedavisi almış ya
da almakta olan, kalp hastalığı ya da astım-bronşit gibi kronik akciğer hastalıkları olan, kontrolsüz yüksek ya da düşük tansiyonu olan, kronik böbrek hastalığı olan, B ya da C
tipi sarılık veya AİDS geçirmiş olan, epilepsi (sara) hastalığı
olan, doku veya organ nakli yapılmış olan, kronik karaciğer
yetmezliği (siroz) hastası olan kişiler ve insulin kullanan şeker hastaları hiçbir zaman kan bağışçısı olamazlar.
Kalıcı Bir Hastalığımız Olmasa da Geçici
Olarak Kan Vermemize Engel Teşkil Eden
Durumlar Nelerdir?
Sağlıklı bir birey olsak da alkol aldıktan sonraki 12 saat
içinde, antibiyotik kullandıktan sonraki 48 saat içinde, aspirin kullandıktan sonraki 5 gün içinde, grip geçirdikten
sonraki 2 hafta içinde kan veremeyiz. Bunların dışında;
akupunktur tedavisi alıyorsak tedavi bittikten sonra 12 ay,
dövme yaptırdıysak 12 ay, canlı atenüe aşı denilen bazı
aşılardan sonra 4 hafta, endoskopi ya da kolonoskopi
yaptırdıysak 12 ay beklemek gerekir. Diş tedavisi, tedavinin özelliğine göre değişecek şekilde 1-7 gün beklemeyi
gerektirir. Kansızlık için tedavi almış olan hastaların eğer
kansızlık nedeni demir ya da vitamin eksikliğine bağlanmış
ise tedavi bittikten 6 ay sonra kan verebilirler.
Kan Bağışçısı Olma Talebimizle
Kullandığımız İlaçlar Arasındaki İlişki Nedir?
Aslında kullandığımız ilaçlar ve o ilacı kullanmayı gerektiren durumun ciddiyeti kan bağışçısı olmak yönünden paralel
bir sonuç doğurur. Örneğin; kanser ilaçları ya da organ nakli
sonrası kullanılan bazı ilaçların kan hücreleri üzerine olumsuz etkileri olabilir. Ancak zaten bu hastalar kan bağışçısı
olmak için uygun olmayan grupta yer alırlar. Bunun dışında
bir de teratojenik kabul edilen, yani kullanımlarının gebelerde
anomalili çocuk doğurma riski yarattığı ilaçlar grubu vardır.
Bu ilaçları kullanmış olan kişilerden de ilacın vücuttan temizlenme süreleri boyunca kan bağışı kabul edilmez.
dir. Çünkü verdiğimiz kandan elde edilen ürünün kimin
için kullanılacağı; diğer bir deyişle kimin hayatına umut
ışığı olacağı belli değildir. Bu kan ürünü bağışıklık sistemi
henüz yerleşmemiş bir bebek ya da aldığı tedavilere bağlı
kan hücreleri zayıflamış ya da bağışıklık sistemi çökmüş bir
kişiye verilebilir. Özellikle bulaşıcı bir hastalık mikrobunun
kan yoluyla aktarımı; hayatını aydınlatmak istediğimiz bir
bireyin ömür boyu hayatını karartacak bir durum doğurabilir. Kimse bildiği bir bulaşıcı hastalığı varken bu mikrobu başkasıyla paylaşmaya çalışmaz… Ancak zaten bu
formlarda aranan ayrıntılar bildiğimiz değil bilmediğimiz
tehlikelere yöneliktir. 1 yıl içinde yaptırdığımız dövme ya da
kan almamızı gerektiren büyük bir ameliyat, uyuşturucu
kullanımı, ya da bilmeden girilen bir cinsel ilişki bizim vücudumuzda henüz bağışıklık sistemi hücrelerini harekete
geçirmemiş ve bu nedenle kan testleri ile tanınabilme potansiyeline erişmemiş olabilir. Unutmamak gerekir; hastalığımızı başkalarına bulaştırmak bizim acımızı hafifletmez…
Aynı şekilde, kan bağışçısı olma kararı sorumluluk gerektiren bir durumdur; vücudumuza bir hastalık bulaşıp bulaşmadığını test etmenin yolu olarak görülemez…
Kendimizle ilgili en ufak bir şüphenin varlığında dahi kan
bağışçısı olmamayı tercih etmek en doğru karardır. Form
doldurmanızı isterken yapılan şey aslında özel hayatınıza
müdahale etmek ya da yaşam tercihlerinizi sorgulamak
değil; sorulara cevap verirken taşıyor olabileceğiniz olası
riskleri sizin gözden geçirmenizi ve bu yolla aslında kendi
kendinizin kontrolörü olmanızı sağlamaktır.
Kan Bağışçısı Olma Durumu Mesleklere
Göre Değişebilir mi?
Pilotlar ve hava kontrolörleri, ambulans, otobüs, tren ya
da petrol tankeri sürücüleri, madenciler ya da inşaat işçileri, itfaiyeci ve dalgıçlar gibi yaptıkları işte meydana gelecek
bir dalgınlık ya da baygınlığın hem kendi bedenleri hem de
çevredeki halkın sağlığına ciddi zarar verebilme potansiyeli
olan işlerde çalışanlar kan verdikten sonra en az 12 saat
dinlenmelidirler. Aynı nedenden ötürü dağcılık, dalış, planör,
paraşüt ya da motor sporları gibi uğraşıları olan kişilerin de
aynı süre boyunca bu uğraşılarına ara vermeleri gerekir.
Kan Bağışı Formu Detayları; Neden Hepsine
Cevap Vermek Gerekli?
Şu ana kadar sözünü ettiğimiz tüm bu detaylar kan
bağışçısı olmak açısından önem taşır. Yani; kullandığımız
ilaçlardan, geçirmiş olduğumuz hastalık ya da ameliyatlara, bulaşıcı bir hastalığa yakalanmış olabilme ihtimalimize
kadar her ayrıntı kan bağışçısı olmak açısından önemli-
64
Unutmamamız gerekir ki;
kan bağışçısı olma kararı bir
hayatı yeşertme ve umut olma
fikrinden yola çıkar. Bağışçı
formundaki sorulara verdiğimiz cevaplarla gerçek arasındaki uyumsuzluk bizi bağışçı
olmanın huzurlu dünyasından
çok uzaklara sürükler.
Hayallerin dünyaya açıldığı kapı
RÖPORTAJ
Anadolu OSB
Ankara ve Türkiye’de ekonomi konjonktürünün
önemli bir bileşeni olan Anadolu Organize Sanayi
Bölgesi’nin kuruluş hikayesini Yönetim Kurulu
Başkanı Hüseyin Kutsi Tuncay, İş Makinaları
Mühendisleri Birliği Dergisi ile paylaştı.
Anadolu Organize Sanayi Bölgesi’ nin hedefleri yolunda
ilk adımını 1997’de OSİAD Üyesi işletmeci arkadaşlarıyla
beraber attıklarını ifade ederek sözlerine başlayan Başkan
Tuncay, orta ve büyük ölçekli firma olabilmeleri ve daha iyi
fiziki şartlarda üretim yapabilmeleri için OSİAD Toplu İşyeri
Yapı Kooperatifi’nin kurduklarını söyledi.
Tuncay, “Kooperatif, 50 yıllık kalkınma planı çerçevesinde Temelli Alcı-Malıköy mevkilerinde arazi satın aldı.
Ardından Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na başvurarak,
organize sanayi bölgesi kurmak için ilk girişimini yaptı ve
ilgili Bakanlık ile görüşmeler sürerken, OSİAD OSB Müteşebbis Heyeti oluşturuldu. 1998 tarihine gelindiğinde ise
98 ortağın toplam 178 bin TL sermayesi ile bir ‘güç birliği’
şirketi olan OSİAD AŞ. kuruldu” dedi.
66
Güç Birliği ile Kazanılan İvme
OSB’ye Dönüştü!
Tuncay, söz konusu güç birliğinin ardından Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan Temelli-Malıköy mevkiinde
4500 hektarlık sanayi havzasının tam kalbine organize sanayi bölgesi kurma yetkisi aldıklarını belirtti ve ekledi:
Bugün burası Anadolu OSB’nin ana alanıdır. Kuruluşunun ardından arsa tahsisleri, kamulaştırma, altyapı çalışmaları, üstyapı çalışmaları gibi temellerini oluşturan Anadolu OSB, 2012 itibariyle üretime geçen firmalarıyla hızla
yükselmeye devam etmektedir.
Dünyanın Dört Bir Yanına Ticaret Taarruzu!
Tuncay, sözlerine şöyle devam etti:
Gelinen noktada alanında uzman ve marka olmuş ulusal çapta firmaları bünyesinde bulunduran Anadolu OSB
ülke ekonomisine azami düzeyde katkı sağlamaktadır.
İşletmelerimiz ile Dünya’nın dört bir yanında ticaret yapmaktayız. Öte yandan Bölge’ye özellikle enerji, bilişim ve
bilgi saklama merkezlerinin ilgisi yüksektir. Öyle ki; şuan
sadece bir firmanın Bölge’ye yatırımı, toplam kuruluş maliyetinin üstündedir. Anadolu OSB olarak bugüne kadar hiç
kamu kaynağı kullanmadık. Tamamen öz kaynaklarımızdan temin ettiğimiz gelir ile Bölge’yi tamamladık. Anadolu
OSB’nin gü+ven, kararlılık ve inanç en büyük sermayedir.
Konuşmasının devamında Anadolu OSB’nin altyapı
zenginliğinden bahseden Tuncay, Bölge’ nin elektrik, su,
doğalgaz ve kanalizasyon altyapısı, her sanayi parselinde
bağlanmaya hazır halde olduğunu vurguladı.
Tuncay, “Bölge’ nin bütün altyapısı kaldırımların altındadır. Sorun çıktığında onarım çalışmaları, yolları etkilemeyecek biçimde tasarlanmıştır. Herhangi bir sorun çıktığında
işletmelerimiz ve çevre etkilenmeden gerekli tadilat işleri
yapılabilmektedir” dedi.
Fabrikalarından Önce Yeşil Alanlar
Doğaya uyumlu tasarımları ile dikkat çeken Anadolu
OSB’nin çevreci yaklaşımlarına ilişkin bilgilendirmede bulunan Başkan Tuncay, şu ifadeleri kullandı:
67
Çanakkale Şehitleri Anıtı’nda ölümsüzleştirilmiştir. Bu anıt,
Çanakkale dışında kurulan ilk şehitler anıtıdır. 1764 şehidimiz anısına ise 1764 badem ağacı diktik. Bu badem ağaçlarından elde edilecek gelir ile mesleki ve teknik eğitime
destek olacağız” diye konuştu.
Modern Saneyileşmede Örnek Atılım:
Üniversite İşbirliği
Başkent Üniversitesi ile işbirliğine giden Anadolu OSB,
ortak projelerin tamamlanmasının ardından turizm ve yaşam merkezi olacak.
Üniversite ile sanayi işbirliklerinin ülke geleceği için önemine değinen Başkan Tuncay, yetişmiş beyin gücü ile üretim merkezlerinin bir araya gelmesi gerektiğine işaret etti.
Anadolu OSB, fabrikalarından önce yeşil alanlarını kurmuş ve caddelerini, sokaklarını, ağaçlarla donatmış bir
organize sanayi bölgesidir. Önce yağmur sularını değerlendirerek, kaybolmak üzere olan Uyuz Gölü’ne can suyu
vermiş ve etrafını 10’dan fazla türden 7 bin 500 ağaçla
korumaya almıştır. Yine fabrikalarından önce gerilim hatları
boyunca badem ağaçları dikerek, geliriyle eğitime destek
olmayı planlamaktayız.
Anadolu OSB Tarihsel Kimliğine
Sahip Çıkıyor
Kurtuluş Savaşı’nda Malıköy’ün hayati öneme sahip
görev üstlendiğine işaret eden Tuncay, Bölge’ nin 1921
Sakarya Meydan Savaşı sırasında havaalanı, hastane, asker ve teçhizat aktarma noktası olarak kullanıldığını söyledi.
Tuncay, “Kurtuluş mücadelesinin dönüm noktası tarihler, Anadolu OSB cadde ve sokaklarındaki isimlerde
yaşatılmaktadır. Ayrıca 1915’de Çanakkale Savaşı’nda
Ankara’nın her yanından kaybedilen 1764 şehidin isimleri,
68
Tuncay, “Günümüzde rekabet edebilirliğin temel
koşulunun; bünyesinde AR-GE çalışmaları geliştirebilen ve
inovasyon yapabilme yetkisine sahip üretim alanlarından
geçtiğinin farkındayız. Gerek bu ihtiyaçtan dolayı gerekse
Bölgemizin sanayi organizasyonundan öte bir cazibe
merkezi haline gelebilmesi için Başkent Üniversitesi
ile protokol imzaladık. Bu güç birliğimiz çerçevesinde
‘Anadolu Kentsel Tasarım Projesi’ tamamlandı. Bu
proje ile idari ve sosyal tesis alanlarımızda; kreş, otel,
restoran, ticaret alanları, meslek yüksekokulu, meslek
lisesi, sanayi müzesi, poliklinik, mescid ve spor ve kültür
merkezleri ile pek çok işletmeyi bünyesinde barındırarak,
modern bir yaşam alanına dönüşebilmesi için ilk adımlar
atıldı. Yine aynı işbirliği çerçevesinde projelendirilen Bilgi
İnovasyon Teknoloji Transfer Ofisi (BİTTO) ile Bölgemiz
teknoloji üretebilme ve bunu ticarileştirebilme imkânını
yakalayacaktır. Başkent Üniversitesi gittiğimiz bu anlaşma
çerçevesinde bir de ‘Sağlık Protokolü’ imzaladık. Yönetim
Binamızda faaliyetlerine devam eden Başkent Üniversitesi
Anadolu OSB Polikliniği hem çalışanlara hem de Bölge
halkına sağlık hizmeti vermektedir” şeklinde konuşmasını
sonlandırdı.
Etkinliklerimiz
“İş Makinaları Mühendisleri Birliği (İMMB) Bilgi Paylaşımı İçin Değişik Seminer Organizasyonları ile Üyelerini ve
Sektör Temsilcilerini Biraraya Getirmeye Devam Ediyor”
Mart 2016 - 1. Etkinliğimiz
TSM GLOBAL Turkey Makina San. ve Tic. A.Ş. Semineri ve Yemek Daveti
Derneğimizin Mart 2016 ilk etkinliğini TSM GLOBAL Turkey Makina San.
ve Tic. A.Ş. ile birlikte 1 Mart Salı Günü Holiday Inn Ankara’da gerçekleştirdik.
Başta Japon Sumitomo İş makinaları, Amerikan Hyster forkliftleri, İsviçre menşeili Amman yol ve asfalt silindirleri,
Japon Yanmar mini ekskavatörleri ve yükleyicileri olmak üzere iş ve istifleme makinaları alanında dünyanın en değerli markalarını tek çatı altında toplayan ve bölgesel üs haline gelen TSM GLOBAL’in satış pazarlama ve satış sonrası hizmetler
ekibinin yanı sıra Türkiye distribütörü olduğu İspanyol MTG tırnaklarından da temsilcilerin hazır bulunduğu “Madencilik
ve Ağır İş Makinaları Kovaları, Kazıcı ve Koruyucu Malzemeleri Hakkında, Verimlilik, Yenilikler ve İdeal Ürün Seçimi”
konulu seminer büyük ilgi gördü. İspanyol METALOGENIA (MTG) SA firması Teknik Hizmetler ve Güvenilirlik Mühendisi
Francesc Picon’un sunumu ile başlayan seminerde, katılımcılar MTG’nin teknolojisi ve ürün geliştirmedeki çalışmalarına
dair bilgiler aldılar.
TSM GLOBAL Tedarik Zinciri Müdürü Süreyya İnan’ın sunumuyla devam eden seminerde Süreyya İnan kullanılan
teknoloji, yapılan AR-GE çalışmaları, dünyadaki uygulama örnekleri gibi konulara değinerek tırnak seçiminin önemi üzerinde durdu.
Tırnak seçiminin makinelerin verimliliği üzerinde çok büyük etkileri olduğunun altını çizen İnan, dünyadan ve Türkiye’den örnekler vererek MTG tırnaklarının değişik ihtiyaçlar için ürettiği patentli çözümlerini anlattı. Süreyya İnan tırnak
tercihinin başta makineni yakıt sarfiyatından üretim miktarına, kova, arm-bom gibi ana parçalar ve hidrolik pompa gibi
ana komponentlerin işletme ömrünün uzamasından, arıza oranının azalmasına kadar pek çok konuda etkilerinin olduğunun üzerinde durdu.
Büyük katılımın gerçekleştiği seminerde yapılan sunumların ardından soru-cevap kısmına geçilirken toplu hatıra
fotoğrafı çekimi de unutulmadı. Sektördeki önemli konuların tartışıldığı, oldukça yoğun bir katılımla ve ilgiyle izlenen
seminer bitiminde TSM GLOBAL yetkilileri katılımcılarla birlikte gala yemeğinde bir araya gelerek sektörün ihtiyaçları konusunda fikir alışverişinde bulundular.
70
71
Mart 2016 - 2. Etkinliğimiz
ASSAN & ASP İş Makinaları Yedek Parça İmalat Fabrikası Teknik Gezisi
12 Mart Cumartesi günü üyelerimizle birlikte 1. O.S.B Sincan/Ankara’da
bulunan ASSAN &ASP İş Makinaları Yedek Parça İmalat Fabrikası’nı
gezmeye gittik.
İş Makinaları Parça İmalatında faaliyet gösteren Assan& Asp bu alanda toplam 213 kişiye istihdam sağlamaktadır.
1986 yılında kurulmuş olan Assan şirketinin serüveni 2003 yılında Asp markasının oluşturulmasıyla 5 kıtaya doğrudan
ihracat yapan bir firma olma niteliği kazandırmıştır. Assan 38 yıllık tecrübesi ve öncelikli en iyi kalite ilkesiyle Assan & Asp
olarak günümüze kadar, alanında iş makinaları yedek parça üretimi, ekipman üretimi ve pazarlamasında başarı ile faaliyet
göstermektedir.
ASSAN & ASP İş Makinaları Yedek Parça İmalat Fabrikası, mevcut konumu 26.000m2 kapalı alana ilave olarak yapılan
ek inşaatı ve yapımı devam etmekte olan döküm fabrikasının tamamlanması ile toplamda 46.000 m2 kapalı alana ulaşacaktır. ASSAN & ASP Fabrikası; 114 adet son teknoloji CNC tezgah parkı, 213 tecrübeli ve uzman kadrosu ile Caterpillar®, Kamatsu®, Kawasaki®, Hitachi®, Atlas Copco® vb. markalar için üretilen toplamda 14.070 çeşit ürün yelpazesini
bünyesinde bulundurmaktadır. ASSAN &ASP markası için kalite ve müşteri memnuniyeti büyük önem taşımaktadır. ASP
ürünlerinin tamamı ISO 9001:2000 kalite belgesi ile ASSAN & ASP bünyesinde üretilmektedir. ASP ürünlerindeki kalitenin
bir garantisi olarak üretimde her daim son teknoloji kullanılmaktadır. Yedek parça üretim sürecinde birçok işlemin yanı
sıra özellikli olarak; ısıl işlem, indüksiyon, taşlama, diş açma, ve en önemli son işlem olarak ta ürün testleri yer almaktadır.
Üretilen ve tedarik edilen tüm yedek parçalar satış öncesi test serisine tabii tutulmaktadır. Tüm testler ve kontroller ASSAN &ASP bünyesinde yapılmakta olup bunlar; ham madde analizi, lazer ölçümü, sertlik testleri, bitmiş ürün çalıştırma
testleri ve kalite kontrolleridir.
Teknik gezimiz sabah 09.30’da Assan firmasının Derneğimiz üyeleri için gönderdiği servis aracında buluşmamızla
başladı. Dernek binamız önünden otobüsle hareket ettik. Assan & Asp fabrikasına ulaştığımızda Fabrika yönetici ekibi
tarafından karşılanan grubumuz kısa bir çay molasından sonra fabrika turuna başladı.
Fabrika turunun daha verimli olması için üç gruba ayrılan üyelerimize Assan & Asp yönetim kurulu üyeleri Emin ÖNER,
Sadullah ÖNER, Murat ÖNER eşlik etti.
Fabrika turunun ardından Assan & Asp şirketleri Genel Müdürü Sayın Emin ÖNER “Fabrika Üretimi” ve Yönetim
Kurulu Başkanı Sayın Sadık ÖNER’ in “Bugünlere Nasıl Gelindi?”konulu sunumu oldukça etkileyiciydii.
Tanıtım sunumları sonrasında, üyelerimizin soruları konunun ilgili uzmanları ve yöneticileri tarafından yanıtlandı.
Assan & Asp şirketleri Sincan/Ankara fabrikasındaki öğle yemeğinin ardından Ankara’ ya hareket edildi.
Teknik açıdan çok faydalı olan bu güzel gezi için Assan & Asp Sincan/Ankara fabrikasının tüm yönetici ekibine ve
çalışanlarına teşekkür ederiz.
72
73
Mart 2016 - 3. Etkinliğimiz
Shell & Turcas Petrol AŞ. Semineri ve Yemek Daveti
Derneğimizin Mart Ayı’ndaki 3. Etkinliği Ankara The Greenpark Hotel’de,
29 Mart 2016 Tarihinde Shell & Turcas Petrol AŞ. firmasının semineri ve
yemek daveti programı ile gerçekleşti.
“GTL Teknolojisi ile Yenilenen Shell Rimula Ürün Portföyü” konulu semineri Shell Madeni Yağlar Teknik Servisler Müdürü Güven YÜCEL sundu.
Üyelerimiz ve sektörden ilgili misafirlerimizin yoğun ilgisi ve katılımıyla gerçekleşen seminer bitiminde Shell Madeni
Yağlar yetkilileri katılımcılarla birlikte gala yemeğinde bir araya geldiler.
74
75
İMMB’den Anadolu OSB’ye ziyaret
İş Makinaları
Mühendisleri Birliği
Derneği (İMMB)
Yönetim Kurulu
Başkanı Duran
Karaçay ve Üyeleri,
2 Nisan 2016 tarihinde
Anadolu Organize
Sanayi Bölgesi’ni
(Anadolu OSB)
ziyaret etti.
İMMB’DEN MESLEKİ EĞİTİM
KONUSUNDA DESTEK!
Ziyarete kabulü teşekkür ederek
sözlerine başlayan Başkan Duran Karaçay, Anadolu OSB’ nin kısa sürede
büyük gelişimini takdirle takip ettiklerini
belirtti.
Karaçay, “Türkiye’ nin örnekle işaret edilecek bir organize sanayi bölgesi
haline geldiniz. Bu nedenle Anadolu
OSB Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin
Kutsi Tuncay ve Yönetim Kurulu Üyelerini tebrik ediyoruz. Modern ve çevreci bir yapılanmaya giderek hem doğa
tahribatı yapmıyor hem de modern
koşullarda üretim yapıyorsunuz. Anadolu Göleti, Çanakkale Şehitler Anıtı,
rekreasyon alanlarınız ve fabrikalarınızla burası adeta bir yaşam merkezi ve
yenilikçi bir düşünce biçiminin ürünü. Mesleki ve teknik eğitime vermiş olduğunuz önem ve destekten dolayı da ayrıca
teşekkür ediyoruz. Anadolu OSB ile mesleki eğitim konusunda bir işbirliğine giderek, bu anlamda yaptığınız çalışmalara
destek olmayı istiyoruz” dedi.
BAŞKAN TUNCAY: MESLEKİ EĞİTİM ÜLKE GELECEĞİNİN BELİRLEYİCİ NOKTASIDIR
Anadolu OSB Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Kutsi Tuncay ise Anadolu OSB’ nin önümüzdeki döneme ilişkin projelerinden söz etti ve mesleki eğitim konusunda yapılacak bir işbirliğine sıcak bakacaklarını söyledi.
Tuncay, “Anadolu OSB’ yi kamu kaynağı kullanmadan, tamamen yatırımcılarımız ile oluşturduğumuz öz kaynaklarımızı
kullanarak bugünlere getirdik. Modern, bilimsel ve çevreci bir organize sanayi bölgesinde üretim hayali ile çıktığımız bu
yolda temel hedefimiz her zaman ülke menfaati oldu. Mustafa Kemal Atatürk’ün ifade ettiği gibi; ‘bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla olabilir’ ve biz, ülkemize bir vefa borcumuzun olduğunu düşünüyoruz. Mesleki ve teknik eğitim ise
ülke geleceğinin önemli bir belirleyici noktasıdır. Mesleki eğitime verilecek desteklere yönelik kapımız açıktır. Bu anlamda
İMMB ile bir işbirliğine gitmek, bizleri oldukça mutlu edecektir” diye konuştu.
Görüşmelerin ardından Bölge gezilerek, ziyaret sonlandırıldı.
76
77
Anadolu OSB ile İMMB arasında ilk adım atıldı!
Anadolu Organize Sanayi Bölgesi (Anadolu OSB) ve İş Makinaları
Mühendisleri Birliği Derneği (İMMB) mesleki ve teknik eğitim için
işbirliğine gidiyor.
İMMB Derneği ile Anadolu OSB 19 Nisan 2016 tarihinde mesleki ve teknik eğitimde güç birliği sağlamak amacıyla
Derneğimizin merkez ofisinde bir araya geldi.
Görüşmede; Anadolu OSB’de bulunan firma çalışanlarına yönelik tavan vinci, mobil vinç, forklift vb. iş makinalarının
eğitimler düzenlenebileceği ve bu makinaların kullanıcılarına Milli Eğitim Bakanlığı onaylı operatörlük belgeleri verilebileceği, ayrıca, İMMB’nin “İçten Yanmalı Motorların Temel Prensipleri ve Revizyon İlkeleri” ile “ Temel-Mobil Hidrolik ” gibi
teknik konularda da OSB çalışanlarına eğitim verebileceği konuşuldu.
Anadolu OSB’ nin konu üzerinden ihtiyaçlarının tespit edilmesinin ardından tekrar bir toplantıya gidilmesine karar
verilerek görüşme sonlandırıldı.
78
Derneğimizin Nisan 2016 etkinliğini TEREX Makina Satış A.Ş.
ile birlikte 26 Nisan Salı Günü Ankara Wyndham Hotel’de
gerçekleştirdik…
Terex MPS’in (Minerals Processing Systems-Cevher Hazırlama Sistemleri) satış ve pazarlama ekibinin üst düzey yöneticilerinin yurtdışından katılımları ile gerçekleşen seminerde ; Terex MPS Dünya Direktörü Simon Croker Terex ve Terex
MPS in genel tanıtımını yaparken, Terex MPS K.Afrika, Orta Asya ve Türkiye Direktörü Özkan Günel “Eleme” konulu ve
Terex MPS K.Afrika, Orta Asya ve Türkiye Satış ve Pazarlama Müdürü Cengiz Tahmiscioğlu’da “Kırma” konulu sunumları
ile bu seminerde yeraldılar.
Sunumlarda, Terex’in ABD menşeli yaklaşık 100 yıldan fazla başarılı geçmişi ile Terex Vinç, Aerial Work Platforms,
Terex Çevre Ekipmanları, İnşaat ve Malzeme İşleme alanında bir çok markayı bünyesinde bulunduran global bir şirket
olarak tüm dünya’da kendi fabrikalarında imal edilen ürünlerini müşterilerine çözüm odaklı projeler ile sunduğundan
bahsedildi. Terex MPS’inde Kırma/Eleme ekipmanları konusunda K.Afrika, Orta Asya ve Türkiye Pazarı için bölgede bir
merkez olarak 3 yıl önce Ankara’da tamamen yabancı sermaye ile kurulduğu bildirildi.
Kırma/Eleme sistemlerinde yer alan Kırma konusu, genel olarak kırıcılar ve hangi uygulamalarda nasıl bir kırıcı tercihi
yapılırsa tesislerde optimum çözüm sağlanacağı ile ilgili bilgiler paylaşıldı. Sunumda ayrıca Terex MPS in ürün gamında
bulunan Canica Dik Milli kırıcıların farklı malzeme ve uygulamalara yönelik üc farklı konfigürasyonda üretilebilen 11 farklı
model ve 1200 ton/saat kapasiteye kadar çıkabilen modellerin avantajlarından bahsedildi.
Kırma ve eleme teisilerinda Eleklerin tesis in kapasitesini belirlemesindeki rolü ve önemi ve Eleme teorisi ile ilgili bilgi
paylaşımı ile eleklerde kullanlınaılan hreket tipleri anlatıldı. Cedaraips TSh model lekn modellerine işlave olarak 2015 yılı
sonunda kullanıma sunulan 0-10 derec arsınd a eğimlerde çalıştırma imaknı veren yeni model TSV eleklerden ve oval
eliptik hareket üreten bu eleklerin değişik uygulamalardaki avantajlarından bahsedildi.
Terex MPS in Kırma/Eleme ekipmanlarının sağladıkları avantajların, Türkiye ve Bölge Ülkelerinde inşaat ve maden
sektöründe önemli bir yere sahip olan firmalar ile ortaklaşa yürütülen uygulamalar ile kanıtlandığı vurgulanmıştır.”
Oldukça yoğun bir katılımla ve ilgiyle izlenen seminer bitiminde verilen gala yemeğinde katılımcılar Terex MPS firmasının konuğu oldular.
80
81
10. Olağan Genel Kurul’umuzu Gerçekleştirdik
İş Makinaları Mühendisleri Birliği Derneği 10. Olağan Genel Kurul’u
7 Mayıs 2016 tarihinde saat 14.00 da Ostim Lale Restoran’da
gerçekleşti.
Genel Kurul, Dernek Başkanı Duran KARAÇAY’ın üyeler ve
konuklarımıza hoşgeldiniz konuşması ile başladı. Başkan KARAÇAY genel kurulun başarıyla tamamlanması temennisinde
bulundu.
Divan Başkanlığı seçimi ile başlayan Olağan Genel Kurul’da, Dernek Üyemiz ve Onursal Başkan’ımız Kaya GÜRSOY
Divan Başkanı, Rıza BAKIR Başkan Yardımcısı, Erhan ERKEN
Yazman Üye seçildi. Daha sonra saygı duruşu yapıldı, İstiklal
Marşımız okundu.
Divan Başkanı Kaya Gürsoy gündemi okudu, gündeme
ilave edilmek istenen ilave madde olup olmadığını sordu, gündem oy birliği ile kabul edildi.
Daha sonra, misafir konuklara selamlama için söz verildi,
Anadolu Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı,
Dernek Üyemiz Hüseyin Kutsi Tuncay sanayi bölgeleri ile ilgili
bir başarı öyküsü anlattı ve Dernekler arası dayanışmanın önemini vurguladı.
Başkan Duran KARAÇAY ve Denetim Kurulu Başkanı Tuğba DEMİRBAĞ sırasıyla İMMB Derneği ve İMMB-İŞ İktisadi
İşletmesi’ne ait faaliyet ve denetim kurulu raporlarını okudu.
Üyelerin oy birliği ile Dernek ve İktisadi İşletme Yönetim ve
Denetim Kurul’ları sırasıyla ibra edildi.
Daha sonra 10. Dönem Yönetim Kurulu Asıl ve Yedek Adaylarının ve Denetim Kurulu Asıl ve Yedek Adaylarının aşağıdaki
üyelerden oluşan listesi oylandı ve oy birliği ile kabul edildi.
Yönetim Kurulu Asıl Adayları
DURAN KARAÇAY
MUSTAFA SİLPAĞAR
BAYRAMALİ KÖSA
MURTAZA BURGAZ
SELAMİ ÇALIŞKAN
HALİL OLKAN
HALİDE RASİM
Yönetim Kurulu Yedek Adayları
KENAN SARAÇOĞLU
ERHAN ERKEN
RIZA BAKIR
KARACA KARAKAŞ
MEHMET AKİF IRKILATA
CENK ÖZFİDAN
ALTAN YÜKSEL
Denetim Kurulu Asıl Adayları
TUĞBA DEMİRBAĞ
TURGAY KARGIN
CÜNEYT CEM DORKEN
Denetim Kurulu Yedek Adayları
SEBAHATTİN AKIN
MURAT COŞGUN
YILMAZ YÜCE
Genel Kurul’dan sonra yapılan ilk yönetim kurulu toplantısında görev dağılımı aşağıdaki şekilde kabul edilmiştir.
10. Dönem Yönetim Kurulu
DURAN KARAÇAY
MUSTAFA SİLPAĞAR
HALİDE RASİM
BAYRAMALİ KÖSA
SELAMİ ÇALIŞKAN
MURTAZA BURGAZ
HALİL OLKAN
- Yön. Kurl. Başk.
- Yön. Kurl. Başk. Yrd.
- Yön. Kurl. Başk. Yrd.
- Sayman Üye
- Yazman Üye
- Üye
- Üye
10. Dönem Denetim Kurulu
TUĞBA DEMİRBAĞ
- Başkan
TURGAY KARGIN
- Üye
CÜNEYT CEM DORKEN - Üye
Derneğimizin bugüne taşınmasında emeği geçen,
desteklerini esirgemeyen sektör temsilcilerimize, firmalarımıza ve tüm üyelerimize teşekkürlerimizi sunarız.
82
83
Fıkra Köşesi
(ùOHQFH=DPDQÖ
Ayakta Uyutmak
.LEDUOÖNPÖ'UVWONP"
$GDPÖQELULX\NXX\X\DPD]ROPXüYHoDUH\L
X\NXWHUDSLVL\DSDQELUPHUNH]GHEXOPXü
*LGLSGHUGLQLDQODWPÖüYHRQDX\NXX\XWDELOHFHNOHULQLV|\OHPLüOHU
*QOHUVRQUDDGDP\LQHX\XPDPD\DGHYDP
HWWLùLLoLQPHUNH]LEDVPÖü
%LWRQSDUDDOGÖQÖ]DPDKDODELGDNLNDELOH
X\XWDPDGÖQÖ]
$\DNWDX\XWWXNVL]L
0HUWDUNDGDüÖQDQDVÖONLEDUROXQDFDùÖQÖDQODWÖ\RUGX
'L\HOLPNLHOPDGROXELUSRüHWYDU%HQVDQD
HOPDODUGDQKDQJLVLQLLVWHGLùLQLVRUVDPVHQ
QHGL\HFHNVLQ"
(QE\ùGHULPQHGL\HFHùLP
0HUWNDüODUÖQÖoDWWÖ
2OPDGÖÖÖ.LEDUROPDNLoLQHQNoùQLVWH\HFHNVLQ
$UNDGDüÖVHU]HQLüWHEXOXQGX
ú\LGHNLEDUROXFDPGL\H\DODQFÖROPDPGRùUXPX"
<DQOÖüODU*|UQPHVLQ'L\H
7HPHO\D]ÖOÖNDùÖWODUÖQÖRNDGDUNoN\D]Ö\RUGXNLRNXPDNPPNQROPX\RUGX
%LUJQ|ùUHWPHQL\LFHPHUDNHGLSVRUGX
2ùOXPQHGHQ\D]ÖODUÖKHPNoNKHPGHVÖN
\D]Ö\RUVXQ"
<DQOLüODUXPJ|UQPHVXQGL\H|ùUHWPHQXP
dDOÖüNDQYH7HPEHO
6ÖQÖIÖQELULQGH|ùUHWPHQV|]O\DSPDNWDGÖU
6ÖQÖIÖQHQWHPEHOYHHQoDOÖüNDQ|ùUHQFLOHULQL
WDKWD\DNDOGÖUÖU
gQFHoDOÖüNDQ|ùUHQFL\HVRUDU
6|\OHEDND\ÖPRùOXPúVWDQEXONDo\ÖOÖQGD
IHWKHGLOGL"
KRFDP
$IHULQSHNLV|\OHEDNDOÖP6OH\PDQL\H&DPLL·QLNLP\DSWÖ"
0LPDU6LQDQHIHQGLP
$IHULQRùOXP3HNLX]D\GDKD\DWYDUPÖ"
<RNDPDDUDüWÖUÖOPD\DGHYDPHGLOL\RU
3HNLRWXUGHUKRFD
2WXUXUNHQWHPEHORODQÖQNXODùÖQDIÖVÖOGDU
%HQLPGHGLNOHULPLWHNUDUHW
gùUHWPHQVRUDU
6|\OHEDND\ÖPRùOXPNDo\DüÖQGDVÖQ"
KRFDP
%DEDQÖQDGÖQH"
0LPDU6LQDQHIHQGLP
2ùOXPVHQLQDNOÖQGDYDUPÖ"
<RNDPDDUDüWÖUÖOPD\DGHYDPHGLOL\RU
84
7HPHO6ÖQDYGD
7HPHOQLYHUVLWHVÖQDYÖQDJLUPLü+HUVRUXGD
\D]ÖWXUDDWDUDNFHYDSODUÖYHUPLüúNLVDDW
VRQUD|ùUHQFLOHULQoRùXVÖQDYNDùÖGÖQÖYHULS
VDORQXWHUNHWPLü7HPHOLVHKDOD\D]ÖWXUD
DWÖ\RUPXü6ÖQDYGDQÖüPDQÖQH\DSWÖùÖQÖDQODPDNLoLQ7HPHO·LQ\DQÖQDJHOPLü
%WQVRUXODULoLQ\D]ÖWXUDDWÖ\RUVXQKDOD
ELWLUHPHGLQPL"
+RFDPVDDW|QFHELWLUGLPûLPGLFHYDSODUÖPÖNRQWUROHGHULP
.ÖUÖOPD.DQXQX
(U]XUXP/LVHVLQLQQOÀ]LNFLVL)L]R%DED
oRNWHPEHOELUWDOHEHVLQLWDKWD\DNDOGÖUÖU
´2ùOXPNÖUÖOPDNDQXQXQXDQODWEDNDOÖPµ
GHU
7DOHEHNHPNPHWPH\HEDüODU)L]R%DED
\DUGÖPFÖROPDNLoLQ
´<DYUXPüXUDGDELUNRYDROVDLoLQH\LUPLEHüNXUXüDWVDNQHJ|UUVQ"µ
7DOHEHKHPHQDWÖOÖU
´(OOLNXUXüKRFDPµ
%XFHYDEDVLQLUOHQHQ)L]R%DED
´(YODGÖPPDGHQNLE|\OHKQHULQYDUGÖVHQ
GDKDQH\HRNXGXQ*LWHYLQHDO|QQHELU
NRYDVXDW\LUPLEHüNXUXüDOHOOLNXUXüDW
\LUPLEHüNXUXüDOHOOLNXUXüµ
Eğitimlerimiz
Operatörlük Eğitimleri
20.03.2016 Tarihli Operatörlük Sınavı
88
17.04.2016 Tarihli Operatörlük Sınavı
90
91
22.05.2016 Tarihli Operatörlük Sınavı
92
Konu üretkenliği artırmak ise
daha derine inen yok.
Yenilikçi ürünlerimiz ve hizmetlerimiz, size üretkenlik, güvenlik ve
çevre koruma artışlarında yardımcı olur.
Mobil markalı endüstriyel yağlar ve hizmetler hakkında daha fazla bilgi için mobilindustrial.com.tr adresini
ziyaret edin veya 0216 468 96 96 numaralı ExxonMobil Teknik Destek hattını arayın.