tamam - Türkiye Sigorta Birliği

BAfiKAN’dan
Sevgili Meslektafllar›m,
Dergimizin bu say›s› bask›ya verilmeden az süre evvel, hep beraber sektörümüz için
çok önemli bir olay› yaflad›k. Özellefltirme sürecindeki Baflak Sigorta ve Baflak Emeklilik
fiirketlerimizin s›ras›yla yüzde 56.67 ve 41’lik paylar› aç›k art›rma yöntemiyle Frans›z
Groupama taraf›ndan 268 milyon ABD dolar› karfl›l›¤›nda sat›n al›nd›.
Yak›n geçmiflte, sektörümüzde piyasa pay› ve özvarl›k olarak bu büyüklükteki bir
flirketimizin kontrol hisseleri sat›fla konu olmam›flt›. Yabanc› gruplar ile birlikte üç
flirketimizin de dahil oldu¤u bu sat›fl, do¤al olarak piyasam›z için her aç›dan önemliydi.
Sonuçta sat›fl rakam›ndan yola ç›k›ld›¤›nda, iki flirketimizin yüzde yüz de¤eri yar›m milyar
dolar civar›nda olufltu.
Bu de¤erin yurtd›fl›ndan, hem de sigortac›l›k alan›nda önemli bir isim taraf›ndan taktir
edilmesi sigortac›l›¤›m›z için kan›mca çok önemli gösterge, bu sat›fl ise sigorta sektörümüz
için önemli bir dönüm noktas›d›r. San›yorum, özellefltirmeden sorumlu Kurum ve
Bakanl›¤›m›z dahi bu rakam› beklememekteydiler.
Ben bu sat›fla baflka bir aç›dan bakmak istiyorum. Biri hayat d›fl›, biri de emeklilik ve
hayat flirketi olmalar› sebebiyle belki tamam›yla do¤ru olmasa bile, çok kabaca bak›ld›¤›nda
bu iki flirketimizin Eylül 2005 tarihi itibar›yla öz varl›k, piyasa pay› ve aktif büyüklü¤ünü,
piyasa toplamlar›yla karfl›laflt›rd›¤›m›zda flu tablo ortaya ç›kmaktad›r. Toplam öz varl›¤›n ve aktif büyüklü¤ün yüzde 4.7’si ve
yüzde 6.2 piyasa pay›. Herkes, kendine özgü bir
de¤erleme yöntemi uygulasa da, bu yüzdeler tek tek veya
hep beraber sektörümüzün toplam de¤eri hakk›nda
dikkate de¤er ipuçlar› vermektedir. Hesaplar›n sonucunda
ulafl›lacak de¤er de, sektörümüzün bugün veya geçmiflte
üretti¤i prim toplam›yla de¤erlendirilmesinin ne kadar
yanl›fl oldu¤unu teyit etmekte, bugün sektörün gelece¤ine
yap›lacak yat›r›mlar›n yak›nlaflt›raca¤› ekonomik de¤erin
büyüklü¤ünü iflaret etmektedir.
Bu sat›fl›n, sermaye sahiplerine de önemli
bir mesaj› bulunmaktad›r. Bu sektör, yat›r›m›
hak eden ve sahibi olunan flirketin
operasyon sonuçlar›ndan yakinen alakadar
olunmas› gereken bir sektördür. Aksi
takdirde, bu de¤erden pay alabilmek ve
hatta bu denli büyük yat›r›mlara karfl› ayakta
kalabilmek mümkün olmayabilir.
Umuyorum, bu özellefltirme, gerek kamuya
ve sermaye sahiplerine verece¤i mesajlarla,
gerek daha sa¤l›kl› bir rekabet ortam›na
getirebilece¤i olumlu katk›larla sigortac›l›k
tarihimizde hak etti¤i yeri bulacakt›r.
Sevgi ve sayg›lar›mla,
Hulusi TAfiKIRAN
B‹RL‹K’TEN HABERLER
Birlik ve Dünya Bankas›
“Do¤al Afet Riski ‹çin Sigorta ve
Reasürans” isimli uluslararas› bir
konferans düzenledi
irli¤imiz, "Do¤al Afet Riski için Sigorta ve Reasürans" konulu I. Uluslararas› Sigorta Sempozyumu’nu, Dünya
Bankas› ile iflbirli¤i içinde, 8–9
Aral›k 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da Ceylan Intercontinental
Otel’de gerçeklefltirdi.
Dünyan›n çeflitli ülkeleri ve
Türkiye’den yaklafl›k 200 sigortac› ve reasürör, reasürans brokeri,
karar al›c›, do¤al afet fonu yöneticisi, ilgili kurum temsilcisi ve
akademisyenin kat›ld›¤› sempozyumda, sigorta ve reasürans sektörleri ile özel sektör iflbirli¤inde dünya çap›nda do¤al afet risk
yönetim sistemleri oluflturulmas› konusu kapsaml› olarak ele al›nd›. Japonya ve Türkiye'den birçok konuflmac›n›n kat›ld›¤› oturumlarda, farkl› ülkelerde do¤al afet riskinin finanse edilmesi ve hane halklar›na basit sigorta ürünleri sunulmas› amac›yla gelifltirilen yöntemler hakk›nda sunumlar yap›ld›.
B
2
Oturanlar Soldan Sa¤a: Andrew Vorkink, Hulusi Taflk›ran, ‹brahim Çanakç›, Burhanettin Aktafl, ‹brahim Taflbafl›, Ahmet Genç.
Sempozyum, Birlik Baflkan›m›z Hulusi
Taflk›ran, Dünya Bankas› Türkiye Direktörü Andrew Vorkink ve Hazine Müsteflar› H. ‹brahim Çanakç›’n›n aç›l›fl konuflmalar›yla bafllad›.
Hulusi Taflk›ran aç›l›fl konuflmas›nda,
dünya ekonomisi ve sigorta sektörü
için son derece önemli olan "Do¤al
Afet Riskleri" konusunun, Birli¤imizin ev
sahipli¤i yapt›¤› uluslararas› bir konferansta ele al›nmas›n›n önemini vurgulayarak, Birli¤in 2005 y›l› içerisinde yapt›¤› çal›flmalara de¤indi. Hulusi Taflk›ran’›n ard›ndan aç›l›fl konuflmas› yapan Hazine Müsteflar› H. ‹brahim Çanakç› ise, geçmiflte yaflanan do¤al
afetlerin, Türkiye ekonomisi üzerindeki
olumsuz etkilerine de¤inerek, Hazine
Müsteflarl›¤›’n›n bu konuda yapt›¤› çal›flmalara ve özellikle Do¤al Afet Sigortalar› Kurumu’nun faaliyetlerine dikkat
çekmifltir.
Son olarak söz alan Dünya Bankas›
Türkiye Direktörü Andrew Vorkink ise,
konuflmas›nda, do¤al afet risklerinin sigortalanmas›n›n dünya genelinde öncelikli konulardan biri oldu¤unu; sigorta
ve reasürans›n, risklerin da¤›t›lmas› ve
tasarruflar›n seferber edilmesinde kilit
rol oynad›¤›n› ve bu kapsamda, "Do¤al
Afet Riski için Sigorta ve Reasürans" konulu bu uluslararas› konferans›n TSRfiB
ile ortak olarak düzenlenmesinin kendileri için önemli oldu¤unu dile getirdi.
Sempozyumda s›ras›yla; "Do¤al Afet
Risklerinin Sigortalanabilirli¤i", "Do¤al
Afet Risklerinin Yönetimi için Finansal Piyasa Çözümleri", "Do¤al Afet Risk Yönetiminde Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i: Deprem", "Do¤al Afet Risk Yönetiminde Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i:
Tar›m" ve "Do¤al Afet Risk Yönetiminde
Hükümetlerin Rolü ve Kamu-Özel Sektör ‹flbirli¤i: Sel ve F›rt›na" bafll›kl› oturumlar yer ald›. ■
3
B‹RL‹K’TEN HABERLER
Avrupa Birli¤i’ne tam üyelikte
sektör masaya yat›r›ld›
Birlik, "Türkiye’nin AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru, Türk
Sigorta Sektörünün Öncelikli Sorunlar›" bafll›kl›
toplant›lar›n›n, ikincisini ve üçüncüsünü düzenledi.
irli¤imiz, ilgili sektör
temsilcilerinin bilgilendirilmesi amac›yla; sektörün güncel konular›n›n
tart›fl›ld›¤›, ilgili konularda konuflmac› olarak kat›lan uzmanlar›n sunumlar yapt›¤› ve
ilki 24 fiubat 2005 tarihinde,
"Tek Düzen Hesap Plan›n›n Uygulanmas›nda Ortaya Ç›kan Aksakl›klar›n Giderilmesi" konusunda düzenlenen, "Türkiye’nin
AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru Türk Sigorta Sektörünün Öncelikli Sorunlar›" isimli periyodik toplant›lar› düzenlemeye devam etmektedir.
‹kincisi, 30 Eylül 2005 tarihinde gerçekleflen,
"Yükümlülük Karfl›lama Yeterlili¤i II (Solvency II)"
konulu toplant›ya; Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fiule Avc›o¤lu, Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k
Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Niyazi Berk ve Pricewaterhouse Coopers Lüksemburg Ofisi temsilcisi Thierry Flamand kat›ld›.
Söz konusu toplant›lar›n üçüncüsü ise, 31 Ekim
2005 tarihinde gerçekleflen, "Sigorta fiirketlerinin
Tabi Oldu¤u Vergiler ve Uygulamalar" konusun-
B
31 Ekim 2005: Sigorta fiirketlerinin Tabi Oldu¤u
Vergiler ve Uygulamalar.
4
30 Eylül 2005:
Yükümlülük
Karfl›lama
Yeterlili¤i II
(Solvency II)"
da gerçekleflti. Toplant›ya,
Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi
Baflkanl›¤› Müdür Vekili say›n
Mehmet Ceylan, Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›
Müdür Vekili say›n Sad›k Demirbafl ve Maliye Bakanl›¤›
Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› Devlet
Gelir Uzman› say›n At›f K›r kat›ld›. Sigorta flirketlerinin yo¤un ilgi gösterdikleri toplant›larda, konunun uzmanlar› taraf›ndan sunumlar
yap›larak, sektör temsilcilerine bilgilendirmelerde bulunuldu.
Ayr›ca, toplant›larda sunulan tebli¤lerin, toplant›lara kat›lamayan sektör temsilcilerine ve
tüm ilgililere aktar›labilmesi ve sigortac›l›k konusunda Türkçe kaynak s›k›nt›s› yaflayan çevrelerin
ihtiyaçlar›n› karfl›lamas› amac›yla, Birlik taraf›ndan her iki
toplant›n›n da kitab› yay›mlanarak sigortac›l›k ile ilgili
çevrelere gönderildi. ■
Muhasebe
sisteminin
uluslararas›
standartlara
uyumu projesi
Birli¤imizin, sigortac›l›k
mesle¤inin geliflmesi, yurtiçinde
ve yurt d›fl›nda sigortac›l›¤a ait
geliflmelerin izlenmesi ve
sigortac›l›¤› ilgilendiren
konularda Kamu ‹daresine
istiflari mahiyette mütalaa
verilmesi misyonundan
hareketle, Hazine Müsteflarl›¤›
Sigortac›l›k Genel
Müdürlü¤ü’nün, UFRS’ye
uyumlu Sigortac›l›k Muhasebe
Sisteminin tesis edilmesi
çal›flmalar›na destek vermek
üzere ve Genel Müdürlü¤ün de
uygun görüflleriyle bafllatt›¤›,
"Sigortac›l›k Muhasebe
Sisteminin Uluslararas› Finansal
Raporlama Standartlar›na
Uyumu" isimli projenin ilk
aflamas› tamamland›. A¤ustos
2005 tarihinde bafllayan ve
Aral›k 2005 tarihinde
tamamlanan Proje’nin ilk
aflamas›nda; sigorta sektörünü
ilgilendiren 30 adet uluslararas›
finansal raporlama standard› ele
al›narak, Sigortac›l›k Genel
Müdürlü¤ü’ne, ç›kar›lmas›
planlanan Sigortac›l›k Finansal
Raporlama Standartlar›
hakk›nda görüfl ve öneriler
bildirildi. Projenin ‹kinci
aflamasinda ise, flirketlerin, yeni
standartlar› uygulamalar›na
iliflkin, e¤itim programlar› düzenlenmesi planlan›yor.
Sigorta Sektörü
‹statistik Çal›fltay›
ektör genelinde ihtiyaç duyulan istatistiksel çal›flmalar›n belirlenebilmesi ve bu ihtiyac›n karfl›lanmas›na yönelik haz›rl›klar›n planlanabilmesi amac›yla, Bahçeflehir Üniversitesi
ile iflbirli¤iyle düzenlenen Sigorta Sektörü ‹statistik Çal›fltay›, 25–26 Kas›m 2005
tarihlerinde Birlik merkezinde yo¤un bir
kat›l›mla gerçeklefltirildi.
Sigorta sektörü aç›s›ndan uzun vadeli ve kal›c› faydalar sa¤layaca¤›na
inan›lan ve ileriye yönelik gereksinimlerin planlanmas› aç›s›ndan büyük önem
tafl›yan Çal›fltay›n ilk günü yurtiçi ve yurtd›fl›ndan konusunda uzman kiflilerin sunumlar› yer ald›. ‹kinci gün ise, sigorta sektöründe
aktif olarak faaliyet gösteren uzman kiflilerden oluflturulan gruplarla flu branfllar için atölye çal›flmalar› gerçeklefltirildi: Hayat, OtoKaza ve Kaza D›fl› Branfllar. ■
S
Oto H›rs›zl›k Bilgi
Sistemi kullan›ma aç›ld›
Oto h›rs›zl›klar›na iliflkin sektör geneline ait istatistiki verilerin elde
edilmesi amac›yla, Birlik taraf›ndan haz›rlanan sistem, Birlik
Portal›’n›n flirketler bölümünde kullan›ma aç›ld›. Böylece, Birli¤e
üye flirketler taraf›ndan, 2005 y›l›na ait çal›nan ve bulunan araçlara
iliflkin bilgilerin gönderilmesiyle gerçekleflen oto h›rs›zl›klar›na iliflkin
sa¤l›kl› bir veri bankas›na kavuflulmufl olacak. ■
5
B‹RL‹K’TEN HABERLER
E¤itim seminerleri devam ediyor...
irli¤imiz, Türk sigorta sektörünün Avrupa
Birli¤i’ne uyumu ve sigorta mesle¤inin
gelifltirilmesi amac›yla, toplumda sigorta bilincinin artt›r›lmas›na yönelik olarak gerçeklefltirdi¤i
e¤itim faaliyetleri kapsam›nda, 2005 y›l› May›s
ay›nda bafllad›¤› seminerleri sürdürmektedir.
Söz konusu seminerler, sigortac›l›k e¤itimi veren
yüksekokul ve meslek yüksekokullar›ndaki ö¤rencileri hedef almaktad›r.
Bu e¤itim seminerlerinin ilki, 11 May›s 2005 tarihinde Sakarya Üniversitesi Sapanca Meslek
Yüksekokulu; ikincisi, 28 Ekim 2005 tarihinde Harran Üniversitesi Suruç Meslek Yüksekokulu;
üçüncüsü, 29 Kas›m 2005 tarihinde, Anadolu
Üniversitesi Bozüyük Meslek Yüksekokulu ve dördüncüsü, 29 Aral›k 2005 tarihinde, Marmara Üni-
B
29 Kas›m: Anadolu Üniversitesi Bozüyük MYO
versitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Yüksekokulu
ö¤rencilerine yönelik olarak düzenlendi.
Seminerlerde Türk sigorta sektörü, sektörde
insan kaynaklar›, DASK ve bireysel emeklilik sistemleri, Avrupa Birli¤i tek sigorta piyasas›, Türk sigorta sektörünün kurumlar›, yap›s› ve geliflimi, Avrupa
tek finansal piyasas› ve Avrupa Birli¤i’nin yap›s› ve kurumlar› konular›na
iliflkin sunumlar gerçeklefltirildi.
Ayr›ca, 28 Ekim’de, Harran Üniversitesinde düzenlenen seminerde, "29 Ekim Özel Oturumu" bafll›¤›
alt›nda "Türk Finans Sektörü’ne Atatürk’ün Etkisi" konulu özel bir sunum
da yap›ld›. ■
28 Ekim: Harran Üniversitesi Suruç MYO
30 Aral›k: Marmara Üniversitesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Yüksekokulu.
6
Sigorta Araflt›rmalar›
Dergisi yay›mland›
Birli¤imiz, ülkemizin çeflitli
üniversitelerinde görev
yapan akademisyenlerin,
sigorta flirketlerinde ve
sigortac›l›k ile ilgili
kurumlarda görev yapan
uzmanlar›n haz›rlam›fl
olduklar› çal›flmalardan
oluflan ve özellikle
sektörün gündemindeki
gerek teknik, gerek teorik
konular›n incelendi¤i bir
kaynak niteli¤inde olan
Sigorta Araflt›rmalar›
Dergisi'ni, Ekim 2005’te
yay›mlad›. Dergi, "Bilim ve Dan›flma
Kurulu Onayl› Eserler" ve "Bilim ve Dan›flma
Kurulu Onay›na Sunulmayan Eserler" olmak
üzere 2 bölümden oluflmaktad›r. Derginin
"Bilim ve Dan›flma Kurulu Onayl› Eserler"
isimli ilk bölümünde, bilimsel yaz›m kurallar›na
uygun olarak haz›rlanm›fl ve Kurulun
incelemesi sonucu yay›mlanmaya hak
kazanm›fl sigorta konusundaki araflt›rmalar;
"Bilim ve Dan›flma Kurulu Onay›na
Sunulmayan Eserler" isimli ikinci bölümünde
ise, akademisyenler, bürokratlar, sektör
uzmanlar›, sigortac›l›k ve aktüerya ö¤rencilerinin, editör taraf›ndan onaylanm›fl araflt›rma,
inceleme, analiz ve çeviriler yer almaktad›r. ■
TAIEX Seminerinin
Kitab› Türkçe ve
‹ngilizce olarak ç›kt›
Birli¤imiz, 17 Ocak 2005 tarihinde, Avrupa
Komisyonu Geniflleme Genel Müdürlü¤ü’ne
(European Commission Enlargement
Directorate General) ba¤l› TAIEX’e (Technical
Assistance Information Exchange Unit) yapm›fl
oldu¤u baflvurusu sonucu kabul edilen proje
kapsam›nda; Birlik ve Avrupa Komisyonu Teknik
Yard›m ve Bilgi De¤iflim Ofisi (TAIEX) iflbirli¤iyle
23–24 Haziran 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da
düzenlenen, "Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve
Uygulamalar›" konulu seminerin kitab›n›
‹ngilizce ve Türkçe olarak yay›mlad›.
Seminere kat›lan ve/veya kat›lamayan tüm
sektör temsilcilerine ulaflt›r›lmas› amac›yla
haz›rlanan söz konusu kitaplarda; Türk sigorta
sektörünün AB’ne uyum sürecinde s›k›nt›
yaflayaca¤› belirtilen; "mali tablolar, hesap
planlar› ve istatistikî tablolar", "mali izleme ve
istatistikî düzenlemeler" ve "yükümlülük
karfl›lama yeterlili¤i (solvency)" gibi konu
bafll›klar›n› kapsayan tebli¤ler, slâyt
sunumlar›yla birlikte yer almaktad›r. ■
"Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" dizisi bafllad›
Birli¤imiz, "Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" adl› bir araflt›rma dizisi ç›karmaya bafllad›.
Sigorta
Araflt›rma ve
‹nceleme
Yay›nlar›-I
Sigorta
Araflt›rma ve
‹nceleme
Yay›nlar›-II
Sigorta
Araflt›rma ve
‹nceleme
Yay›nlar›-III
"Avrupa
Birli¤i’nin
Vergilendirme
Yap›s› ve Sigorta
Sektörü"
"Sigorta
fiirketlerinde Mali
Yeterlilik ve Risk
Yönetimi-Türkiye'de
ve AB'de yeni
Düzenlemeler"
"Sigorta Sektöründe
Uluslararas›
Finansal Raporlama
Standartlar›:
Kurumlar ve
Standartlar›n Özetleri”
7
B‹ZE GÖRE
Bir y›l› geride b›rak›rken...
2005 y›l› Birlik organizasyon ve çal›flmalar›n›n yeniden yap›land›r›ld›¤› ve sektör ihtiyaçlar›na göre aksiyonlar›n al›nd›¤› ve önemli geliflmelerin sa¤land›¤›
bir y›l olarak geçti.
K›saca özetlemek gerekirse; yeni bir web sitesi ve sektör portal› hizmete sokularak güncel, bilgi paylafl›m›n›n etkin oldu¤u bir ortam yarat›ld›. Bunun yan›nda tüm bilgiler on-line portal baz›nda üye flirketlerimiz ile paylafl›lmaya
baflland›.
Birlik’te yap›lan çal›flmalar›n güncel olarak sektörümüzle paylafl›lmas› gerekli ve önemli bir geliflme oldu. Bunu 2006 y›l›nda da artarak ve ihtiyaçlar
do¤rultusunda gelifltirerek sürdürmeyi planl›yoruz.
Sigorta sektörümüzün mevzuat ile ilgili olan s›k›nt›lar› ve sorunlar› ilgili resmi
mercilere Birlik taraf›ndan yap›lan görüfllerimizi içeren çal›flmalar y›l içinde
üyelerimize yaz›l› olarak ve/veya de¤iflik toplant› ve ziyaretler ile aktar›ld›.
Temas edilen resmi makamlar›n bafl›nda Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k
Genel Müdürlü¤ü gelmektedir. SGM yetkilileri ile çok s›k bir araya gelinmekte
ve konu baz›nda ortak çal›flmalar yap›lmaktad›r. Bu çal›flmalar 2006 y›l›nda
da kesintisiz devam ettirilecektir.
Ayr›ca sektörümüzün önemli s›k›nt›lar› oldu¤u vergisel düzenlemeler ile ilgili
konularda Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› yetkilileri ile konu baz›nda
düzenli toplant›lar yap›lmas› sa¤lanm›fl ve Kurumlar Vergisi ile Gelirler Vergisi
düzenlemelerinde önemli düzenlemeler yap›lmas› mümkün olmufltur.
Maliye Bakanl›¤› yetkilileri ile karfl›l›kl› görüfl al›fl verifli ve düzenli toplant›lar
2006 y›l›nda da devam ettirilecektir.
Birlik ve sektör için di¤er önemli resmi kurum ise, ‹çiflleri Bakanl›¤› Emniyet
Genel Müdürlü¤üdür. Trafik sigortalar› konusunda veri al›flverifli, kaza tespit tutana¤› ile ilgili çal›flmalar konusunda önemli desteklerini ald›¤›m›z ve alaca¤›m›z Emniyet Genel Müdürlü¤ü ile çal›flmalar›m›z devam edecektir.
Tüm bu kurumlar›n yan›nda DPT ile de iliflkilerimiz güncel tutulmufl ve 9. Kalk›nma Plan› çal›flmalar› içinde Birli¤imiz yer alm›flt›r. Tüm bu geliflmelerin yan›nda Birlik olarak AB Türkiye temsilci¤i, AB Brüksel ofisi , OECD, Dünya Bankas›,
CEA ve yabanc› Birlikler gibi uluslararas› kurulufllar ile 2005 y›l› içinde bir dizi
toplant› ve ziyaretler yap›lm›fl ve Türk sigorta sektörü ile ilgili güncel bilgiler verilmesi sa¤lanm›fl, ayr›ca AB ve Dünya sigorta sektöründeki geliflmeler, üye flirketlerimiz ile web sitemiz, de¤iflik toplant›lar ve ç›kar›lan yay›nlar ile paylafl›lm›flt›r.
AB ‹LE GÖRÜfiMELER
AB ile yap›lan görüflmeler neticesinde, TAIEX program› kapsam›nda bir proje baflvurusu yap›lm›fl ve kabul edilen projemiz do¤rultusunda, Haziran ay›nda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan, Türk sigorta sektörünün AB’ye uyumda sorunlu alanlar› olarak belirtilen konularda, 2 günlük bir seminerin ‹stanbul’da
8
düzenlenmesi sa¤lanm›flt›r.
2006 y›l›nda da uluslararas› kurulufllar ile Birlik iliflki ve çal›flmalar› etkin flekilde devam ettirilecektir.
2005 y›l›nda sigorta sektörümüzü ilgilendiren konular ile ilgili ulusal ve uluslararas› sempozyum/konferanslar d›fl›nda sektöre yönelik de¤iflik toplant› ve seminerler düzenlenmifltir.
Sektörümüzde önemli bir eksiklik olarak gördü¤ümüz inceleme-araflt›rma
konusunda da 2005 y›l›nda toplam 14 adet kitap yay›nlanm›flt›r. Ayr›ca "Birlik’ten" dergisi yeni görünümü ve içeri¤i ile zenginlefltirilmifl ve kullan›ma sunulmufltur. Bunun yan›nda Birlik çal›flmalar› ve ülkemizde ve dünya sigorta sektöründeki geliflmeleri içeren ayl›k Türkçe ve ‹ngilizce e- bültenler yay›nlanmaktad›r. Ayr›ca, sigorta ile ilgili araflt›rmalar›n yer ald›¤› "Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi" ad›yla yeni bir dergi yay›nlanmaya bafllam›flt›r. 2005 y›l›nda aktif olarak
yap›lan sempozyum, toplant›lar ve yay›nlar ile ilgili Birlik faaliyetleri 2006 y›l›nda da sektörümüzün ihtiyaçlar› do¤rultusunda yap›lmaya devam edilecektir.
2006 y›l›nda, Birlik olarak yapmay› planlad›¤›m›z ifllerin bafl›nda sektöre yönelik istatistik çal›flmalar› gelmektedir. Bu konuya yönelik olarak, haziran ay›nda düzenlenen, Avrupa Komisyonu uzmanlar›n›n sunum yapt›¤› ve AB’de istatistik uygulamalar›n›n anlat›ld›¤› TAIEX Seminerinin ard›ndan, Kas›m 2005 tarihinde genifl kat›l›ml› ‹statistik
Çal›fltay› düzenlenmifltir. Ç›kan sonuçlar do¤rultusunda sektörümüzün ihtiyaç duydu¤u raporlamaya yönelik haz›rl›klar bu sene içinde bitirilip hayata
geçmesi sa¤lanacakt›r.
2006 y›l›nda sektörümüz için çok önemli olan Sigorta Denetleme Kanununun en k›sa sürede yasalaflmas› için Birlik olarak her türlü giriflimi yapmaya devam edece¤iz. Bunun yan›nda vergi
konular›ndaki yasal de¤iflikliklerin
TBMM de kabulü, DASK ve sektörün
her türlü yasal düzenlemeleri içeren uygulamalar›n›n sektörümüzün ihtiyaçlar› ve görüflleri do¤rultusunda hayata geçmesi
için her türlü çaba sarfedilecektir.
2006 y›l›n›n insanl›¤a, ülkemize, sektörümüze ve sigorta
sektöründe çal›flan herkese
sa¤l›k, huzur, mutluluk ve baflar› getirmesi dile¤i ile… ■
Erhan TUNÇAY
Genel Sekreter
9
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
2005 y›l›nda
AB sigortac›l›¤›ndaki
geliflmeler ve
Türk sigorta sektörü
Doç. Dr. Suna OKSAY
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
vrupa sigorta sektörü, son 10 y›ld›r,
2.dünya savafl›ndan beri yaflamad›¤›
kadar büyük krizler yaflam›flt›r. Aniden düflen
faiz oranlar› ve menkul k›ymet piyasalar›nda
görülen krizler, Avrupal› sigortac›lar› beklenmeyen tazminat talepleriyle karfl› karfl›ya b›rakm›fl ve böylece, zor durumda kalan sigortac›lara olan güven sars›lm›flt›r. fiirketler,
bu s›k›nt›lar› aflabilmek için, 2003 y›l›nda, bir
yandan, fiyat ayarlamas›na giderken, di¤er
yandan, operasyon maliyetlerini düflürmüfl
ve s›k› sigorta politikalar› uygulam›fllard›r. Al›nan bu önlemler, AB sigorta sektörünün, büyüme h›z›n›n yavafllamas›na yol açm›fl, Avrupa sigorta sektörün toplam prim büyüme
oran›, 2003 y›l› sonu itibariyle, %1.2 ve 2004 y›l›nda ise, %5.6 olmufltur.
Bunlara ilave olarak, AB’nin 2004 y›l›ndaki
genifllemesiyle, Birli¤e yeni ülkelerin kat›lmas›, oluflturulmas› istenilen, AB Tek Sigorta Piyasas› çabalar›n› da zorlaflt›rm›fl ve yavafllatm›flt›r. Son y›llarda, AB’nin gündeminde olan
bafll›ca konular afla¤›da yer almaktad›r:
A
Tek Sigorta Piyasas›nda daha etkin yönetim için Avrupa Birli¤i sigorta mevzuat›n›n
basitlefltirilmesi:
Sigorta sektörünün, son y›llarda yaflad›¤›
10
sorunlar›n bafl›nda, birbiri ard›na yürürlü¤e
konan yeni düzenlemeler nedeniyle, bir kaos
ortam›na sürüklenmesi gelmektedir. Yeni düzenlemeler, düzenlemelere uygun teknik altyap›n›n oluflturulmas›n› ve personelin haz›rlanmas› için gerekli e¤itim programlar›n›n
düzenlenmesini de beraberinde getirdi¤inden, sektöre yeni maliyetler yüklemifltir. Yap›lan bu çal›flmalar süresince, sektörün etkinlik
ve verimlili¤i de olumsuz yönde etkilenmifltir.
Bu çerçevede, 2005 y›l›nda, Avrupa sigorta sektörünün en önemli beklentilerinden biri; AB Tek Sigorta Piyasas›n› düzenleyen yüzlerce sayfal›k mevzuat›n basitlefltirilmesi ve
özellikle baz› alanlarda 1960’l› y›llardan bu
yana ç›kart›lm›fl pek çok mevzuat›n derlenip
güncellenerek tek bir mevzuat haline dönüfltürülmesi olmufltur.
Avrupa Komisyonu, 2005 y›l›nda, "Tek Sigorta Piyasas›nda Daha Etkin Yönetim için
Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat›n›n Basitlefltirilmesi" projesini bafllatm›flt›r. Komisyon, Proje
kapsam›nda;
● Yeni düzenlemelerin sektörde yaratt›¤›
kaosu engellemek,
● Sektöre yans›yan yüksek maliyetlerini
azaltmak,
● Mevcut düzenlemelerin etkin ve verimli
uygulanmas›n› sa¤lamak
● Düzenlemelerin tüm üye ülkelerin ulusal
mevzuatlar›na geçirilmesini temin etmek,
amac›yla, yeni düzenlemelere ara vermeye ve mevcut düzenlemelerin daha basit,
anlafl›labilir ve uygulanabilir hale getirilmesi
konusunda çal›flmalar yapmaya bafllam›flt›r.
(Komisyon’un bu konudaki çal›flmalar›ndan
baz›lar›, Solvency II projesi kapsam›nda yer
alan sigorta sektörüne iliflkin dokuz direktifin
tek bir direktif haline ve benzer flekilde motorlu tafl›t mali sorumluluk sigortas› alan›ndaki
alt› direktifin de tek bir direktif haline getirilmesidir.)
Avrupa Komisyonu, bu konuya verdi¤i
önemi, 5 Aral›k 2005 tarihinde yay›nlad›¤› Avrupa Birli¤i’nin 2005–2010 y›llar› aras›ndaki finansal hizmetler politikas›n› belirleyen Beyaz
Kitap’la da bir kez daha göstermifltir. Beyaz
Kitap kapsam›nda belirlenen politika program›, son y›llarda Avrupa sigorta piyasas› tara-
f›ndan önemle vurgulanan ve daha etkin yasal düzenlemelerle Avrupa finansal hizmetlerinin rekabet edebilirli¤inin artt›r›lmas›na iliflkin
konularla, mevcut Avrupa Birli¤i mevzuat›n›n
konsolidasyonu ve gelecekte kabul edilecek
mevzuat›n kalitesinin gelifltirilmesi konular›n›
içeriyor.
Söz konusu Kitap’ta belirlenen hedefler
do¤rultusunda, iki aflamal› bir program uygulanacak: ‹lk aflamada mevcut yasal düzenlemelerin etkin flekilde uygulanmas›n›n sa¤lanmas›, konsolidasyonu, basitlefltirilmesi ve
etkilerinin de¤erlendirilmesi; ikinci aflamada
ise yeni mevzuat oluflturulmadan etki de¤erlendirmeleri yap›lmas› ve taslak mevzuat›n
tüm ilgili taraflar›n kat›l›m›yla haz›rlanmas›.
11
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Birli¤i mevzuat›n›n daha basit ve anlafl›l›r hale getirilmesi Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecindeki Türk sigorta sektörü için de büyük önem
tafl›yor:
AB mevzuat›n›n daha
basit ve anlafl›l›r hale getirilmesi Avrupa Birli¤i’ne
uyum sürecindeki Türk sigorta sektörü için de büyük önem tafl›yor. AB terminolojisi kullan›larak haz›rlanan, bu nedenle kimi
zaman okuyucu için karmafl›k bir yap› arz eden,
AB sigorta mevzuat›n›n
Türk sigorta sektörü taraf›ndan daha rahat anlafl›labilmesi, uyum konusunda yaflanan sorunlar›n afl›lmas›nda ilk
ad›m› oluflturuyor. Bu bilinçle hareket eden
Birli¤imiz, 2005 y›l›nda AB Tek Sigorta Piyasas›n› düzenleyen mevzuat›n özetlenerek Türkçe’ye çevrilmesi ve Türk sigorta sektörü için
bir baflucu k›lavuzu haline getirilmesi amac›yla "Avrupa Birli¤i Sigorta Müktesebat Rehberi"ni yay›nlad›. Müktesebat Rehberi, 2006
y›l› bafl›nda güncellenerek hem ‹ngilizce
hem de Türkçe olmak üzere iki dilde yeniden
bas›lacak.
Bu konuda, Birli¤imizin gerçeklefltirdi¤i bir
di¤er çal›flma da Avrupa Komisyonu TAIEX
Ofisi iflbirli¤iyle düzenlenen “Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve Uygulamalar› Semineri”
ile bu seminerde sunulan çal›flmalardan oluflan ve hem ‹ngilizce hem Türkçe olmak üzere iki dilde kitap haline getirilen “Avrupa Birli¤i Sigorta Mevzuat› ve Uygulamalar›” adl›
yay›nd›r.
AB’de, tüketici uyuflmazl›klar›nda, mahkeme d›fl› uyuflmazl›k çözümlerinin teflvik
edilmesi:
2002 y›l›nda, Tüketici uyuflmazl›klar›n›n,
mahkemelere gitmeden, alternatif yöntemlerle çözülmesi konusunda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan, ADR usullerinin uygulanmas›
12
ve durum tespitine iliflkin bir Yeflil Kitap yay›nlanm›flt›r. 2002 y›l›ndan günümüze kadar, konu, Komisyonun gündemindeki önemli yerini
korumaya devam etmifl ve bu mekanizmalar›n gelifltirilmesine ve etkin kullan›lmas›na
yönelik yeni çal›flmalar yap›lm›flt›r. Bu çerçevede Komisyon taraf›ndan, ülkeler aras›nda
kurulan FIN-NET ve EEJ-Net ad›ndaki iki adet
a¤a(network) ifllerlik kazand›r›lm›fl ve bu flekilde üye ülkelerde hâlihaz›rda mevcut olan
ADR mekanizmalar›n›n (Tahkim gibi) daha
etkin kullan›lmas›na yönelik bir sistem oluflturulmufltur. 2005 y›l›nda da, Avrupa Birli¤i’nde
tüketici uyuflmazl›klar›n›n Alternatif Uyuflmazl›k Çözümü yöntemleri ile ele al›nmas›n›n, zaman ve para tasarrufu sa¤layaca¤› fikriyle,
teflvik edilmesi sürdürülmektedir.
Sigortac›l›k Kanunu Tasla¤›’nda da Birli¤imiz
bünyesinde faaliyet gösterecek bir tahkim
mekanizmas› kurulmas› öngörülmektedir:
Birlik, Sektör için son derece yeni ve önemli olan bu geliflmeye katk› sa¤lamak amac›yla, Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme yay›nlar›
çerçevesinde, Avrupa ülkelerinde mevcut
olan ve sigorta uyuflmazl›klar›n›n çözümüne
yönelik faaliyet gösteren Ombudsman ve
Tahkim Merkezlerini inceleyen bir çal›flma
yaparak, yay›nlam›flt›r.
Avrupa Komisyonu, mortgage piyasalar›n›n entegrasyonu için çal›flmalar yapmaktad›r:
AB mortgage pazar›, AB ekonomisinin
önemli unsurlar›ndan biridir. Söz konusu kredilerin pazardaki önemli yerine karfl›n, AB düzeyinde sektöre yönelik özel bir düzenleme
bulunmamas› Komisyon’u konu ile ilgili çal›flmalar yapmaya sevketmifltir. Komisyon Mart
2003 tarihinde Mortgage’a iliflkin bir forum
grubu oluflturmufl, Temmuz 2005 tarihinde ise
Avrupa Birli¤i’nde Mortgage konulu bir Yeflil
Kitap yay›mlam›flt›r. Komisyonun bu çal›flmalar› yaparken bafll›ca hedeflerinin; mortgage
konusunda iç pazarda karfl›lafl›lan engellerin
tespiti, engellerin iç pazar›n iflleyifline olan etkilerinin de¤erlendirilmesi ve bu engellerin
üstesinden gelinebilmesi için ne gibi ad›mlar
at›lmas› gerekti¤ine iliflkin de¤erlendirmelerin
toplanmas› oldu¤u söylenebilir.
Söz konusu Yeflil Kitap’ta mortgage piyasalar›n›n entegrasyonun getirece¤i olas› faydalara yer verilmifl ve bu çerçevede mortgage sigorta ürünleri konusunda meydana
gelecek iyileflmelerin de beklendi¤i vurgulanm›flt›r.
Önümüzdeki dönemde söz konusu Yeflil Kitaba gelen de¤erlendirmeler de dikkate al›narak, Komisyon’un bu konudaki çal›flmalar›na devam etmesi beklenmektedir.
Türkiye’de Mortgage’a iliflkin yasa tasla¤›
gündemden hiç düflmezken, Mortgage sigortalar›na halen ilgi gösterilmemektedir:
Birlik, Türkiye’de mortgage konusunda yaflanan geliflmelere paralel olarak, Hazine
Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü ile
iflbirli¤i içerisinde, Avrupa Birli¤i’nde ve
ABD’deki mortgage ba¤lant›l› sigorta ürünlerine iliflkin araflt›rma ve incelemeler yapm›flt›r.
Birlik, bu kapsamda incelenen sigorta türlerinden, öncelikle, "‹potekli Konut Kredisi Koruma Sigortas› (Mortgage Protection Insurance)", "‹potekli Konut Kredisi Ödemelerini Koruma Sigortas› (Mortgage Payment Protection Insurance)" ve "Tapu Sicil Sigortas› (Title Insurance)" n›n Türkiye’de de olmas› gerekti¤inden hareketle, bu sigorta ürünlerinin ge-
nel flartlar›n›n haz›rlanmas› yönünde çal›flmalar yapm›flt›r. Birli¤in bu konudaki çal›flmalar› devam etmekte olup, Sigorta Araflt›rma
ve ‹nceleme yay›nlar› çerçevesinde bir kitap
da yay›nlanm›flt›r.
Avrupa Birli¤i rekabet politikas› çerçevesinde, sigorta sektörüne çeflitli muafiyetler
tan›nm›flt›r:
2005 y›l›nda da, gündemdeki yerini koruyan Avrupa Birli¤i Rekabet Politikas›’n›n temelini, Roma Antlaflmas›’n›n 81 ve 82. maddeleri oluflturmaktad›r. Bununla birlikte bu
maddeler d›fl›nda da Avrupa Birli¤i Rekabet
Hukuku ve Politikalar›n› ilgilendiren mevzuat
düzenlemeleri mevcuttur. Avrupa Birli¤i Rekabet Hukuku’nda muafiyete iliflkin düzenlemeler Roma Antlaflmas›’n›n 81(3) Maddesinde yer almaktad›r.
Avrupa Birli¤inde uygulamaya iliflkin sonuçlar› yeni yeni ortaya ç›kan bir düzenleme
daha önceden münhas›r olarak Komisyon’a
ait olan muafiyet tan›ma yetkisinin 1/2003 say›l› Yönetmelikle ulusal otoritelere b›rak›lm›fl
olmas›d›r. ‹lgili maddenin sigorta sektörüne
yönelik olarak nas›l uygulanaca¤› ise 2010
tarihine kadar yürürlükte kalacak olan
1534/91 ve 358/2003 say›l› Tüzüklerde düzenlenmifltir.
Sigorta sektörüne muafiyet tan›nmas›na
iliflkin geliflmeler Türk sigorta sektörü aç›s›ndan da önemlidir:
Avrupa Komisyonu taraf›ndan, 9 Kas›m
2005 tarihinde aç›klanan, Türk sigorta sektörüne iliflkin geliflmelerin, uyumda güçlüklerle
karfl›lafl›lan sorunlar›n ve öncelikli olarak ele
al›nmas› gereken konular›n ayr›nt›l› biçimde
ele al›nd›¤›, Türkiye ‹lerleme Raporu’nun "Rekabet Politikas›"na iliflkin 8. bafll›¤› alt›nda, sigorta hizmetleri alan›nda sektöre özel blok
muafiyet düzenlemeleri bulunmad›¤›" ifade
edilmifltir.
Birlik, AB sigorta sektöründe yer alan muafiyetlerin belirlenmesi yönünde yapt›¤› çal›flmalar› takiben konuyu, Türkiye’nin
2007–2013 vizyonuna katk› sa¤lamay› hedefleyen, Dokuzuncu Kalk›nma Plan› çerçe-
13
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
vesinde oluflturulan Rekabet Hukuku ve Politikalar› Özel ‹htisas Komisyonu gündemine getirmifl ve
Türk sigorta sektörüne yönelik olarak da sektörel muafiyete iliflkin
düzenlemelere yer verilmesini talep etmifltir.
Komisyon’un, reasüransa iliflkin
2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m
2005 tarihli Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005
tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi:
73/239/EEC,
92/49/EEC
ile
98/78/EC ve 2002/83/EC say›l› Direktifleri tadil eden, reasüransa iliflkin 2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m
2005 tarihli Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005
tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e
girdi. Avrupa Birli¤i’nde, 1 Temmuz
1994’de ifllerlik kazanan "Tek Lisans
Direktifi"yle, bir üye devlette izin
alan sigorta flirketinin, yerleflme ve
hizmet sunumu serbestisi çerçevesinde, Avrupa Birli¤i genelinde faaliyetde bulunmas›na izin verilmifl
(Tek Sigorta Pasaportu) ancak, reasürans flirketleri bu direktifin kapsam› d›fl›nda b›rak›lm›flt›. 2005 y›l›nda yay›nlanan, 2005/68/EC say›l›
reasürans direktifi ile ise, herhangi
bir üye devlette ruhsat alan resürans flirketlerinin de, Avrupa Birli¤i
genelinde reasürans faaliyetlerinde bulunmas›na izin verilmifl ve flirketlerin üye devlette ek bir kontrola tabi tutulmas›na gerek olmad›¤› belirtilmifltir. Böylece, reasürans piyasas›nda da Tek Reasürans
Pasaportu uygulamas› bafllat›lm›flt›r.
Birlik, bu konudaki geliflmeleri sektöre aktarmak amac›yla, I.Ulusal Sigorta sempozyumunda tebli¤ sunmak üzere, Avrupa Birli¤i
üyesi ülkelerden bir uzman davet etmifltir.
Ayr›ca, Reasürans Direktifine iliflkin kapsaml›
14
bir çal›flma Birli¤imiz taraf›ndan yap›larak,
önümüzdeki aylarda sektöre sunulacakt›r.
5. Motorlu Tafl›t Mali Sorumluluk Sigortas›
Direktifi 11 Haziran 2005 tarihinde Avrupa
Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi:
5.fiah›s Motor Sorumluluk Direktifi’nde, önceki direktiflere göre bir çok de¤ifliklik yer al-
Birlik, 5.fiah›s Motor Sorumluluk
Direktifi konusundaki geliflmeleri
de sektörle paylaflmak için, I.Ulusal Sigorta sempozyumunda tebli¤ sunmak üzere, AB üyesi ülkelerden bir uzman davet etmifltir.
Katastrofik riskler konusu 2005
y›l›nda Avrupa Birli¤i, OECD ve
Dünya
Bankas›
gündeminde
önemli bir yer tutmufltur:
Dünya genelinde özellikle son
y›llarda katastrofik risklerdeki art›fl
ve bu risklerin yol açt›¤› büyük kay›plar, 2005 y›l›nda da, dikkatleri
bu konuya çevirmifltir.
Bu konuda gerçeklefltirilen çal›flmalar içerisinde en kapsaml›s›
OECD bünyesinde kurulmas› planlanan "Büyük Ölçekli Afetlerin Finansal
Yönetimi
Uluslararas›
A¤›"d›r. Uluslararas› a¤›n, OECD’ye
üye ülkelerce, afet zararlar›n›n
azalt›lmas› ve tazmini konular›nda,
ülkeler aras›nda bilgi ve tecrübe
paylafl›m› yap›lmas›, bu konuda
uygulanan programlar›n gözden
geçirilmesi gibi amaçlarla kurulmas› planlanmaktad›r.
m›flt›r. Direktifte yap›lan en önemli de¤ifliklik,
tazminat tutarlar› konusunda olmufltur. Direktifle, asgari tazminat tutarlar›n›n, kiflisel ma¤duriyet durumunda, ma¤dur bafl›na en az
1.000.000 Euro, ya da ma¤dur say›s› ne olursa olsun hasar bafl›na en az 5.000.000 Euro,
mala gelen zararlarda ise, hasar bafl›na
1.000.000 Euro olmas› yönünde, sigorta yapt›r›lmas› esas› benimsenmifltir.
Katastrofik riskler, Türk sigorta
sektörünün de önemli konular›
aras›nda yer alm›flt›r:
Birlik, Türk sigorta sektörü aç›s›ndan da büyük önem tafl›yan, katastrofik
riskler
konusunda,
OECD’nin, kurmay› planlad›¤› "Büyük Ölçekli Afetlerin Finansal Yönetimi Uluslararas› A¤›"na maddi
katk› sa¤lamay› ve teknik destek vermeyi kabul etmifltir.
2005 y›l›nda dünya sigorta gündeminde
önemli yer tutan katastrofik riskler konusundaki bir di¤er çal›flma da Birlik ve Dünya Bankas› iflbirli¤inde, 8–9 Aral›k 2005 tarihlerinde ‹stanbul’da gerçeklefltirilen, "Do¤al Afet Riski
için Sigorta ve Reasürans" konulu konferans
olmufltur.
15
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Gerek AB gerekse OECD gündeminde
önemli yer tutan bir di¤er konu bafll›¤› ise,
"Finansal E¤itim ve Bilinç"tir:
Avrupa Birli¤i’nin 2005 y›l› önceliklerinden
birini oluflturan finansal e¤itim konusunun,
2006 y›l›nda da Avrupa Komisyonu ‹ç Pazar
Genel Müdürlü¤ü gündeminde önemli bir
yer tutmas› beklenmektedir. Avrupa Birli¤i sigorta sektörü temsilcileri, finansal e¤itim alan›nda OECD Sigortac›l›k ve Özel Emeklilik Komitesi bünyesinde gerçeklefltirilen kapsaml›
çal›flmalara da etkin biçimde kat›larak destek veriyorlar.
Bu çerçevede Avrupa Komisyonu, tüketicilerin finansal ürünleri daha iyi anlamalar›na
yard›mc› olmak için, finansal e¤itimin tafl›d›¤›
önemi, çeflitli platformlarda s›kça vurgulayarak, kamu sektörünün sosyal sistemlerin baz›
16
alanlar›ndan kademeli olarak çekilmesi ile finansal e¤itim aras›nda önemli bir iliflki oldu¤unu belirtmektedir.
Avrupa Komisyonu’nun 2005 y›l›nda yay›nlad›¤› ‹lerleme Raporunda, Türk sigorta
sektörüne yap›lan en önemli elefltiri, sigorta
e¤itimi ve bilincinin eksikli¤i nedeniyle, sektörün küçük kalmas›d›r:
Sigorta sektörünün geliflmesinde finansal
e¤itim ve sigorta bilincinin artt›r›lmas›n›n tafl›d›¤› büyük önem nedeniyle, Birlik, Avrupa Birli¤i ve OECD’nin finansal e¤itim alan›ndaki
çal›flmalar›n› yak›ndan takip etmektedir.
Birlik, bu konuda yapt›¤› çal›flmalar›; sigorta
e¤itiminin niteli¤inin art›r›lmas›, sigorta uygulamalar›n›n niteli¤inin art›r›lmas› ve sigorta bilincinin art›r›lmas› olarak üç bafll›kta toplad›.
Birlik, sigorta e¤itiminin niteli¤inin art›r›lmas› için, 2005 y›l›nda, sigorta e¤itimi veren Üniversitelerde seminerler düzenledi. Sakarya
Üniversitesi Sapanca Meslek Yüksekokulu,
Harran Üniversitesi Suruç Meslek Yüksekokulu, Anadolu Üniversitesi Bozüyük Meslek Yüksekokulu ve Marmara Üniversitesi Bankac›l›k
ve Sigortac›l›k Yüksekokulu’nda verilen e¤itimler, 2006 y›l›nda da yurt genelindeki üniversitelerimizde devam edecek.
Bunun yan›s›ra Birlik, Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n yürüttü¤ü ve finansman› Avrupa Birli¤i
fonlar›ndan sa¤lanan "Türkiye’de Mesleki
E¤itim ve Ö¤retim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP)" kapsam›nda, 9. s›n›f ö¤rencileri için haz›rlanan tan›t›m ve yönlendirme kitap盤›nda yer almas› amac›yla,
içeri¤inde sigortan›n tan›m›, tarihçesi, yap›s› ve genel özellikleri, Türkiye’de ve dünyadaki durumu, sektördeki e¤itim ve istihdam
olanaklar› gibi bilgilerin yer ald›¤› 30 sayfal›k
bilgi kitap盤›n› haz›rlayarak, MEGEP’e göndermifltir.
Di¤er taraftan Birlik, sigortac›l›k mesle¤i ve
teknik e¤itiminin güçlendirilmesi amac›yla,
özellikle MEGEP kapsam›ndaki okullarda 10,
11 ve 12. s›n›flarda uygulanacak müfredat›n
(ders program› içerikleri) oluflturulmas›na yönelik çal›flmalar›n›, MEGEP ile iflbirli¤i içerisinde devam ettirecektir.
Sigorta uygulamalar›n›n niteli¤inin art›r›lmas› konusunda ise, çeflitli konularda, sektör
ile düzenleyicileri buluflturan Birlik, 2005 y›l›nda, Maliye Bakanl›¤›, Hazine Müsteflarl›¤› ve
Özel Ba¤›ms›z Denetim Firmalar›n›n kat›l›m›yla, "Türkiye’nin AB’ye Tam Üyeli¤ine Do¤ru
Türk Sigorta Sektörü’nün Öncelikli Sorunlar›
Toplant›lar›"n› düzenlemifltir.
Sigorta bilincinin art›r›lmas› için ise, Birli¤in,
görsel ve yaz›l› medya yoluyla yapt›¤› çal›flmalar› devam etmektedir. Ayr›ca, Birlik, düzenledi¤i I.Ulusal Sigorta Sempozyumuyla,
toplumun her kesiminden 400’ün üzerindeki
kat›l›mc›y› bir araya getirmifltir. Bununla Birlikte, dileyen herkese gönderdi¤i Türkçe ve ‹ngilizce e-bültenleri, dergileri ve kitaplar› da
bu konuda yapt›¤› çal›flmalardan sadece
bir kaç›d›r.
Avrupa Birli¤i’nde üzerinde önemle durulan ve gündemdeki önemini hiç kaybetmeyen konulardan biri de tüketicilerin korunmas›d›r:
Avrupa Birli¤i sigorta mevzuat›n›n yap›s›
içerisinde, gerek hayat sigortas›na iliflkin
2002/83/EC say›l› direktifte gerekse hayat d›fl› direktiflerde tüketicinin bilgilendirilmesi
üzerinde önemle durulmaktad›r. Söz konusu
direktiflerde tüketicinin en uygun sigortay›
seçebilmesi için gerekli olan tüm bilgilerin sigortac› taraf›ndan kendisine sa¤lanmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Tüketiciler kendilerine önerilen sigorta ürünlerinin temel özelliklerine iliflkin bilgileri temin etmek suretiyle sadece kendi bulunduklar› ülkelerden de¤il
Tek Sigorta Piyasas›’ndaki di¤er ülkelerden
de istedikleri sigorta ürünlerini sat›n alma imkan›na sahip olmaktad›rlar. Nitekim Avrupa
Adalet Divan› taraf›ndan sigorta uyuflmazl›klar›n çözümüne yönelik olarak verilen kararlarda da tüketicinin korunmas›na verilen
önem üzerinde özellikle durulmakta ve konunun hassasiyeti dile getirilmektedir.
Bu çerçevede, Sigorta Sözleflme Hukukumuzun temel düzenlemesi niteli¤inde olan
Türk Ticaret Kanunu’nda da bir revizyona ihtiyaç duyulmufltur:
Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›’na iliflkin olarak gerçeklefltirilen çal›flmalarda, Tüketicinin
korunmas› üzerinde önemle durulmufltur. ‹lgili Kanun çal›flmalar›na Birli¤in de aktif bir flekilde kat›l›m› sa¤lam›fl ve sektörün hassasiyetleri de göz önünde tutularak oluflturulan
görüfller ilgili mercilerle paylafl›lm›flt›r.
2005 y›l›nda, AB’nin gündeminde önemli
bir yer tutan konulardan biri de, "Etkin Denetim" sisteminin oluflturulmas› çal›flmalar›d›r:
UFRS ve Solvency-II Projesi:
Avrupal› sigortac›lar için büyümenin ve finansal piyasalar›n entegrasyonunun en
önemli unsurlar›ndan biri olarak, etkin denetimin sa¤lanmas› ve Avrupa genelinde bir
denetim kültürünün gelifltirilmesi kabul edilmektedir. Sigorta sektörü için, Avrupa Sigorta
ve Emeklilik Denetleyicileri Komitesi-CEIOPS,
17
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
Avrupa Birli¤i’nde finansal tablolar›n, en
geç 1.1.2005 tarihinden itibaren uluslararas›
finansal raporlama standartlar›yla uyumlu
olmas› benimsenmifltir:
Bu çerçevede, 2002 y›l›nda, uluslararas›
muhasebe standartlar›n›n uygulanmas›na
iliflkin 1606/2002 say›l› Yönetmelik kabul edilmifltir. Bu düzenlemeyle, Avrupa Birli¤i’nde
faaliyet gösteren, hisse senetleri borsada ifllem gören tüm iflletmelerin haz›rlayacaklar›
konsolide finansal tablolar›n, en geç
1.1.2005 tarihinden itibaren Uluslararas› Muhasebe Standartlar› Kurulu’nca yay›nlanan
uluslararas› finansal raporlama standartlar›yla uyumlu olmas› benimsenmifltir.
AB’deki geliflmelere paralel olarak, Türkiye’de de, uluslararas› finansal raporlama
standartlar›n›n kullan›lmas› esas› getirilmifltir:
Bu çerçevede, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü, UFRS’ye uyumlu sigortac›l›k muhasebe sisteminin tesis edilmesi çal›flmalar› kapsam›nda, Sigortac›l›k Hesap Plan› ve
‹zahnamesi Hakk›nda Tebli¤le, 1.1.2005 tarihinden itibaren, sigorta sektöründe,
tekdüzen hesap plan›n›n uygulamas›n› bafllatm›flt›r.
★ ★
★
★
Avrupa Komisyonu taraf›ndan ortak karar alma ve uygulama usullerinin gelifltirilmesi için
önemli bir yap›d›r.
Avrupa Birli¤i’nin uluslararas› alanda rekabet gücünü art›rmas› ve etkin denetimin sa¤lanmas› için, hedeflenen ortak standartlar›n
ayn› zamanda uluslararas› kabul görmesi ve
küresel standartlar olmas› gere¤inden hareketle, Avrupa Birli¤i çap›nda ortak muhasebe
standartlar› aray›fl›, AB standartlar›n›n uluslararas› düzeyde uygulanan standartlara do¤ru
kaymas›na neden olmufltur. Bu nedenle, Avrupa Komisyonu, etkin denetimin sa¤lanmas›
için, "Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS)"n›n uygulanmas›na ve Solvency II Projesi’nin hayata geçirilmesine
büyük önem vermektedir.
★
★
★ ★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★ ★★
Birlik, 2005 y›l›nda, sektörün tekdüzen hesap plan›n›n uygulamas›na iliflkin sorunlar›na
çözüm getirmek için, flirket temsilcilerine yönelik olarak, hazine müsteflarl›¤› yetkililerinin
sunumlar yapt›¤› bir seminer düzenlemifl; daha sonra seminer sunumlar›n›, kitap haline
getirerek, tüm sektöre ulaflt›r›lm›flt›r. Ayr›ca,
üye flirketlere yönelik olarak, Haziran-Temmuz 2005 tarihlerinde, uluslararas› finansal raporlama standartlar› ve bunlar›n sigorta sektöründe uygulanmas›na iliflkin 2 günlük bir
e¤itim program› da düzenlenmifltir.
Di¤er taraftan, Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü’nün, UFRS’ye uyumlu sigortac›l›k muhasebe sisteminin tesis edilmesi konusundaki bir di¤er çal›flmas› olan uluslararas› standartlarla
uyumlu sigortac›l›k finansal raporlama standartlar›n›n (SFRS) belirlenmesi çal›flmalar›na
destek vermek üzere, genel müdürlü¤ün de
uygun görüflleriyle, Birlik, "Sigortac›l›k Muhasebe Sisteminin Uluslararas› Finansal Raporlama
Standartlar›na Uyumu" projesini oluflturarak, finanse etmifltir. A¤ustos 2005 tarihinde bafllayan ve Aral›k 2005 tarihinde tamamlanan
proje’de, sigorta sektörünü ilgilendiren 30
adet uluslararas› finansal raporlama standard› ele al›narak, ç›kar›lmas› planlanan sigortac›l›k finansal raporlama standartlar› hakk›nda
görüfl ve öneriler oluflturulmufltur. Projenin ikinci aflamas›nda, Birlik, 2006 y›l›nda, her bir standard›n uygulanmas› ile ilgili olarak, sigorta flirketlerine yönelik e¤itim programlar› düzenleyecektir. Birli¤imizce, söz konusu standartlar›n
kapsaml› özetini içeren ve sektör için rehber
niteli¤inde olacak bir kitap da yay›nlanm›flt›r.
AB’de, 2002 y›l›ndan beri, büyük bütçeler
ayr›larak sürdürülen en önemli çal›flma, Solvency-II Projesi’dir:
Topluluk mevzuat›ndaki Direktiflerde yer
alan yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine iliflkin
düzenlemeler, hayat sigortas› flirketlerinin yükümlülük
karfl›lama
yeterlili¤ine
iliflkin
2002/12/EC say›l› ve hayat d›fl› sigorta flirketlerinin yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine iliflkin
2002/13/EC say›l› Direktiflerle tadil edilmifltir.
Solvency I olarak adland›r›lan sistem, bu Direktiflerle 2004 y›l›ndan itibaren yürürlü¤e girmifltir. Ancak, bazen önceden öngörülemeyen risklerin ortaya ç›kmas› sonucu, sigorta flirketlerinin kaynaklar›n›n, yükümlülüklerini karfl›lamada yetersiz kalmas› nedeniyle, Solvency1’in yeterli olmad›¤› anlafl›lm›fl ve bu nedenle,
sigorta flirkelerinin karfl› karfl›ya kald›¤› tüm risklerin en iyi ve en gerçekçi flekilde ölçülmesini
sa¤layan ve her zaman yükümlülük karfl›lama
yeterlili¤ine sahip olmalar›n› garanti alt›na
alan Solvency-II Projesinin hayata geçirilmesi
için çal›flmalar bafllat›lm›flt›r.
Türk sigorta sektörü, AB’deki Solvency-II
çal›flmalar›n› takip etmekte ve benzer çal›flmalar yapmaktad›r:
Birlik, Avrupa Komisyonu ve CEA ECOFIN
Komitesinde Solvency II projesine iliflkin yap›lan çal›flmalar› yak›ndan takip etmektedir.
Ayr›ca, Birlik, 30.9.2005 tarihinde yap›lan
Türkiye’nin Avrupa Birli¤i’ne tam üyeli¤ine
do¤ru, Türk sigorta sektörünün öncelikli sorunlar› bafll›kl› toplant›lar serisinin ikincisini Solvency-II konusuna ay›rarak, bu konudaki geliflmelerin kat›lan uzmanlar yard›m›yla sektörle paylafl›lmas›n› sa¤lam›flt›r. Ayr›ca, seminerdeki tüm sunumlar bir kitap haline getirilerek
sektöre da¤›t›lm›flt›r.
Birlik, 2005 Aral›k ay›nda, Solvency-II Projesi’nin içeri¤inin ve flirketlerimize olas› etkilerinin, sektörümüze aktar›lmas› amac›yla, konunun kapsaml› bir flekilde ele al›nd›¤›, "Si-
19
AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA
gorta fiirketlerinde
Mali Yeterlilik ve Risk Yönetimi: Türkiye’de ve AB’de yeni
düzenlemeler (Solvency II Projesi)" adl› bir kitap da yay›nlam›flt›r.
Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü de, 2005 Aral›k ay›nda, Sigorta ve
Reasürans fiirketlerinin Sermaye Yeterlili¤inin
Ölçülmesine ve De¤erlendirilmesine ‹liflkin
Yönetmelik tasla¤› ile Sigorta ve Reasürans
fiirketlerinin Finansal Analiz Oranlar› hakk›ndaki Yönetmelik Tasla¤›n› haz›rlam›flt›r. Sermaye Yeterlili¤inin Ölçülmesine ve De¤erlendirilmesine ‹liflkin söz konusu Yönetmelik Tasla¤›, Avrupa Birli¤i Solvency-I yönetmeli¤inden farkl› olarak, Solvency-II Projesi içinde
yer alan baz› riskleri de kapsamaktad›r.
Avrupa Komisyonu, 26 Ekim 2005 Tarihinde, Avrupa Ortak Vergilendirme Sistemi
oluflturmak için bir eylem plan› sundu:
AB’de 2000 y›l›nda çizilen Lizbon stratejisiyle, Tek Pazar›n önündeki tüm engellerin kald›r›lmas› ve tam bir rekabet ortam› yarat›lmas› hedeflenmekle birlikte, vergi politikalar›na iliflkin yap›lan farkl› uygulamalar bu rekabeti sürekli engellemifltir. Komisyon, 25 üye ülkenin birbirinden farkl› vergi sistemlerinin, tek
piyasan›n düzgün ifllemesi önünde büyük
engel oluflturdu¤unu ve AB çap›nda faaliyet
gösteren flirketlere ek vergi yükü getirdi¤ini
belirtmifltir. Bu nedenle, Komisyon, AB’de
vergi politikalar›nda uyumlaflt›rma ve yak›nlaflt›rmaya yönelik bir süreç bafllatm›flt›r. Bu
süreçte, ulusal s›n›rlar içinde, ayn› nitelikteki
ürünler aras›nda farkl› vergisel uygulamalar
yasaklanmakta ve böylece iç pazar›n sa¤l›kl› flekilde ifllemesi amaçlanmaktad›r.
Di¤er taraftan, harmonizasyonun daha az
oldu¤u do¤rudan vergilere iliflkin ise, 2005 y›l›nda, Avrupa Komisyonu taraf›ndan "AB ‹flletmelerinin Vergilendirilmesi: Ortak Kurumlar
Vergisi Matrah›" (Taxation of undertakings in
the EU: Common consolidated corporate
tax base) adl› bir öneri haz›rlanm›flt›r. Avrupa
Parlamentosu taraf›ndan da desteklenen bu
öneride, büyük flirketler için ortak bir kurum-
20
lar vergisi matrah› getirilirken, küçük ve orta ölçekli iflletmeler içinse ev sahibinin vergilendirmesi ilkesi (home state taxation) getirilmekte ve bu amaçla bir çal›flma grubu oluflturulmaktad›r. Özellikle KOB‹’ler için, uyumlaflt›rma yerine, üye devletlerin iki tarafl› veya çok
tarafl› anlaflmalar›yla, gönüllülük esas›na dayal› olarak vergi uygulamalar›n›n karfl›l›kl› olarak tan›nmas› ilkesi benimsenmifltir.
Ulusal vergi politikalar›na iliflkin sorumluluk,
kural olarak üye devletlere ait olsa da,
AB’de, özellikle dolayl› vergiler konusunda
uyumlaflt›rmaya gidilmifltir. Kiflilerin ve kurumlar›n elde etti¤i gelirler üzerinden al›nan do¤rudan vergilere iliflkin olarak da "yak›nlaflt›rma" çal›flmas› yap›lmaktad›r. (Örne¤in, 2005
y›l›nda, dolayl› vergilere iliflkin olarak KDV için
uygulanan minimum %15’lik standart KDV
oran› 2010 y›l›na kadar uzat›lm›flt›r.)
Bu geliflmeleri takiben, Komisyon, 26 Ekim
2005 tarihinde, Avrupa Birli¤i çap›nda kurumlar vergisi matrah›n› uyumlaflt›rmak, motorlu
tafl›tlarda ortak vergilendirme sistemi getirmek, KDV ve Gümrük kanunlar›n›n modernizasyonunu sa¤lamak ve araflt›rma-gelifltirme
konusundaki vergi teflviklerini uyumlaflt›rmak
için bir eylem plan› sunmufltur. Bu çerçevede, söz konusu eylem plan›, Avrupa Birli¤i
vergilendirme ve gümrük sisteminin modernizasyonunu öngörmektedir. Plan, asl›nda
AB’de büyümeyi h›zland›rma ve AB’nin rekabet gücünü art›rma temel stratejisinin bir
parças› olarak kabul ediliyor.
2005 y›l›nda, Türk sigorta sektörünün de en
önemli konular›ndan biri vergi olmufltur:
Birlik, sigorta sektörünün vergisel konularda yaflad›¤› sorunlara iliflkin olarak, 2005 y›l›n-
★
★
★ ★
da çok say›da toplant›, görüflme ve yaz›flma gerçeklefltirmifltir.
Birlik, öncelikle flirketlerin vergisel konularda karfl›laflt›klar› sorunlar›n tamam›n› tespit etmek amac›yla, flirketlerden yaz›yla bu
konudaki görüfllerini alm›fl ve daha sonra, bu
görüfllerin de yer ald›¤› "Türk Sigorta Sektörünün öncelikli vergi sorunlar›" adl› bir rapor haz›rlam›flt›r. Söz konusu raporun yetkililerle de¤erlendirilmesi için yap›lan giriflimler sonucunda, Maliye Bakanl›¤› ve Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ünden yetkililerle, çok say›da toplant› düzenlenmifltir. Toplant›larda, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi ile
ilgili sorunlar (IBNR, Deprem Hasar Karfl›l›klar›,
Farkl› Tarihlerde Düzenlenen Hayat Sigortalar›na ‹liflkin Hususlar, Gelir Vergisi Kanunu ile
Veraset ve ‹ntikal Vergisi Kanunu’nun Vefat
Tazminatlar› ile ‹lgili Düzenlemeleri, Hayat Sigorta fiirketlerindeki Matematik Karfl›l›klar›n
Yat›r›ld›klar› Fonlara Ait Stopajlar›n Kurum Kazanc› Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsubu) ve BSMV ve KDV Uygulamalar› ile ‹lgili
Sorunlar (‹ptal Edilen Poliçelerde BSMV Uygulamas›, Acente Komisyonlar› ve BSMV, Yan-
★
★
★ ★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★ ★★
g›n Sigorta Vergisi,
‹fltirak Gelirleri ve BSMV)
ele al›nm›flt›r.
Di¤er taraftan, Birli¤imiz, vergi konular›ndaki sorunlar ve uygulamada ortaya
ç›kan tereddütlere iliflkin olarak, sigorta flirketleri temsilcileri ile Maliye Bakanl›¤› yetkililerinin bir araya getirildi¤i bir toplant› da düzenlemifltir.
Ayr›ca Birlik, "Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar›" adl› araflt›rma dizileri kapsam›nda, "Avrupa Birli¤i’nin Vergilendirme Yap›s› ve
Sigorta Sektörü" bafll›¤› isimli bir kitap da yay›mlam›flt›r. AB’ye uyum sürecinde, vergisel
mevzuat ve uygulamalar›n uyumlaflt›r›lmas›
bak›m›ndan, bir kaynak niteli¤inde olaca¤›n›
düflünülen yay›n, Birlik taraf›ndan, sigortac›l›k
ile ilgili tüm çevrelere ulaflt›r›lm›flt›r. ■
21
B‹R KONUK
Milli Reasürans Genel Müdürü Cahit Nomer:
A.M. Best’ten "B+" notunu
ald›k, art›k Afrika ve Orta
Do¤u’daki en büyük flirketiz
Noyan DO⁄AN
DÜNYA Gazetesi Yazar›
illi Reasürans, 2005’in Haziran’›nda müraM caat etti¤i A.M Best’ten geçen günlerde
"B+" "Çok ‹yi" reytingini alarak, hem Türkiye’de bir
ilki gerçeklefltirdi hem de Uzak Do¤u’dan Kuzey
Afrika’ya kadar 30 ülke ile çal›flman›n yolunu açt›. Cahit Nomer, sorular›m›z› flöyle yan›tlad›:
■ Öncelikle neden "reyting"i A.M.Best’ten
ald›n›z; onunla bafllayal›m sohbetimize?
A.M. Best, dünyan›n en eski ve yayg›n reyting
firmas› ve sadece sigorta, reasürans flirketlerini
reyt eden bir kurum. Bugüne kadar sekiz binin
üzerinde sigorta ve reasürans flirketini reyt etmifl.
Kökeni Amerika ama 20 senedir de Avrupa’daki
flirketleri reyt eder olmufl. Y›lda iki-üç bin kuruluflu
reyt ediyor. Dünyada da sigorta sektöründe de,
Standard&Poor’s ve A.M. Best birlikte yaz›l›yor.
Yani bir flirketin "güvenli", mükellefiyetlerini yerine
getirebilir bir kurulufl olup olmad›¤›n› belirleyen iki
firma var; biri A.M.Best di¤eri Standard&Poor’s.
■ Neden, Standard&Poor’s’a
ölçüm yapt›rmad›n›z?
Standard&Poor’s’un fark›, sigortac›l›kta de¤il,
bütün her türlü ticari kuruluflu reyt ediyor; bankalar›, sanayi tesislerini hepsini. Ama A.M.
Best’in özelli¤i yaln›zca bizim sektörümüzü yani,
sigorta sektörünü reyt etmesi. O bak›mdan, bana göre bizim sektörümüz aç›s›ndan A.M Best’in
32
reytingi daha önemli. Reyt etti¤i sigorta flirketi
adedi aç›s›ndan da di¤erlerinden daha önde
gelen bir firma.
■ A.M. Best’in Türkiye’de reyt
etti¤i tek flirket Milli Reasürans m›?
Tabii, flu var: Sigorta flirketlerinin reyting almas›,
müflterileri aç›s›ndan önemlidir, e¤er müflteride o
bilinç varsa. Yani, poliçe sahibi flunu sormal›:
‘Kardeflim bu flirket benim sigorta poliçemi veriyor ama, güçlü flirket midir, de¤il midir?’ Bizim
Türk toplumunda maalesef bu derecede bir bilinç yok. Bizde en büyük tesisisin sahibi bile kim
daha ucuz fiyat veriyor diye bak›yor.
Ama reasürans flirketleri için reyting çok daha
mühim. Çünkü reasürans flirketleri, sigorta flirketlerinin teminat›n› devral›yor ve hasar›n mühim bir k›sm› reasürans flirketleri taraf›ndan ödeniyor. Onun
için de sigorta flirketleri art›k reytingi olmayan reasürans flirketleriyle çal›flm›yor. Hem kendi yönetimlerinin politikas› itibariyle çal›flam›yor hem de
son on senedir, o ülkenin denetim kurullar›, karar
mercileri ‘flundan afla¤› reytingi olmayan flirketlerle çal›flmayacaks›n’ diyor. Mesela Hazine, DASK’a
‘A-‘nin alt›n›n plasman yapamazs›n’ diyor. Dünya
Bankas› da bunu öngörmüfl. Bizim ülkemizde de
herkes minimum "A", "A-"reytinge bak›yor. Tabii, "A"
derken Standard&Poor’s’un ölçülerine göre yani,
güvenilir bir flirket reytinginin olmas› laz›m.
■ Güvenilir flirket reytingi ile
neyi kastediyorsunuz?
Tabii, A.M. Best’in reyting skalas› farkl›. Reytingi
iki gruba ay›rm›fllar. Bir, güvenilir flirketler. ‹ki, tehli-
"A.M., Best raporunda
Türkiye’nin en büyük reasürörü
oldu¤umuzu söylüyor"
■ Gelelim Türk pazar›na… 2006 y›l› için reasürans anlaflmalar› tamamland›, siz Türk sigorta pazar›n›n ne kadar›n›
reasüre ettiniz?
Yüzde 30 civar›nda bir pay›m›z var, Türk pazar›nda. Biz, Türk
pazar›nda art›k çok h›rsl› bir politikada de¤iliz. Mevcut portföyü
sa¤l›kl› bir flekilde yürütmeye çal›fl›yoruz.
■ Bu halen pazar›n büyük bir ço¤unlu¤unun sizde oldu¤unu gösteriyor…
Öyle; bunu A.M., Best raporunda da belirtiyor. Türkiye’nin en
büyük reasürörü oldu¤umuzu söylüyor. Prim aç›s›ndan Türkiye’nin en büyük lider pozisyonundaki reasürans flirketi diyor.
A.M. Best, 70 ülkede, 8 bin
800 sigorta flirketini ölçümlüyor
1899 y›l›nda kurulan ve dünyan›n en eski, en çok tan›nan reyting
flirketi A.M. Best, dünyadaki sigorta flirketlerinin mali güçlerini ölçüyor. A.M. Best’in reytingi mal, kaza, hayat, emeklilik, sa¤l›k, reasürans ve genel sigorta flirketlerini kaps›yor. Dünyada 70 ülkede, 8
bin 800 sigorta flirketinin hakk›nda haz›rlanm›fl rapor ve de¤erlendirmeleriyle di¤er reyting flirketlerine göre kapsaml› de¤erlendirme
yapan A.M. Best, sigortac›n›n zafiyetini ortaya ç›kar›p, önlemek suretiyle mali aç›dan düzgün bir endüstri oluflmas›n› teflvik ediyor ve
yap›lan refltinglerin güvenilir bilgi kayna¤› oluflturmas›n› sa¤l›yor.
A.M. Best, reyting ölçümünü; "güvenilir flirketler" ve "tehlikeli flirketler" olmak üzere iki kategoride yap›yor. Güvenilir flirketler grubunda ise üç kategori bulunuyor: Bunlar; "A++", "A+" notlar›n› içeren "Superior"; "A","A-" "Excellent" ve "B++", "B+" "Very Good".
keli flirketler. Güvenilir flirketler ise üç grupta, di¤erleri de afla¤› yukar› yedi- sekiz grupta. Biz güvenilir grubun en alt basama¤›nday›z. Bize güvenilir ve (Very Good) "Çok ‹yi" diyor. Bunun reyting
olarak karfl›l›¤› da "B+".
■ Peki, "B+" ne anlama geliyor?
A.M. Bes diyor ki, ‘Bizim görüflümüze göre bu
flirket mevcut mükellefiyetlerini karfl›lamakta iyi
bir özkaynak yap›s›na ve mali güce sahiptir’ diyor. Bu rakam›n Standard&Poor’s’a göre neye
tekabül ediyor? Çünkü biliyorsunuz ki, herkes
Standard&Poor’s ile mukayese ediyor. Bana göre Standard&Poor’s’ta bu reyting, "A Grubu"na
tekabül ediyor. Biz bunun incelemesini yapt›k.
Standard&Poor’s’un A Grubunun de¤erlendirmesine bakt›¤›n›z zaman A.M. Best’in "B+ Grubu"na denk geliyor. Yani bizim A.M Best’ten ald›¤›m›z "B+", Standard&Poor’s’taki tek A Grubu’na
tekabül ediyor. A.M Best, de¤erlendirme yaz›s›nda da bize neden bu reytingi verdi¤ini izah ediyor. ‹zah ederken de; Milli Reasürans’›n son derce
riziko karfl›l›¤› iyi bir kapitilizasyona, yani öz sermayeye sahip oldu¤unu, Türkiye piyasas›nda fevka-
33
B‹R KONUK
"Türkiye’de çok büyüdük, di¤er ülkelerde
ifl kabulüne girme zaman› geldi"
■ Neden böyle bir reyting ölçümlemesi yapt›rma ihtiyac› hissettiniz? Çünkü, siz Türkiye’nin tek reasürans
flirketisiniz…
Türkiye’de 70 senenin üzerinde tekel konumunda oldu¤umuz için reytingimiz falan sözkonusu de¤ildi. fiu anda bizim
aç›m›zdan Türkiye’de ifl yazarken de bir problemimiz yok. Çünkü Hazine, ülke reytingi alt›nda olmamak kayd›yla
reasürans flirketlerini "A" grubu kabul ediyordu. Zaten ülke notunun alt›nda oldunuz mu, Denetleme Kurulu tedbirler
getiriyor. Ama biz Türkiye’de çok büyüdük, 500 milyon dolar›n üzerinde primimiz var bu sene , Türkiye’den. Art›k bize
benzer geliflmekte olan ülkelerde aktif ifl kabulüne girmek istiyoruz. Bu ülkelerde iflte afla¤› yukar› Uzak Do¤u’dan
Kuzey Afrika’ya kadar otuz ülke var, bizim gibi geliflmekte olan ülkeler, oralarda ifl yapmak istiyoruz.
■ Bugüne kadar bu ülkelerde ifl yapm›yor muydunuz?
Çok cüzi miktarlarda yap›yorduk. Çünkü bizim bu güne kadar herhangi bir kurumdan al›nm›fl reytingimiz yoktu ve ülke
reytingi de bizi korkutuyordu, düflük olmas›. Ama flirketimizin son derece güçlü bir finanssal yap›ya kavufltu¤u inanc›nda
oldu¤umuz için, güvenilir bir flirketin reytingi al›p alamayaca¤›m›z konusunda A.M. Best’e müracaat ettik, 2005’in
Haziran ay› sonunda. O zamandan bugüne kadar da flirketi araflt›rd›lar, incelediler ve sonunda bizim finansal olarak
mükellefiyetlerimizi karfl›layabilecek bir reasürans flirketi oldu¤umuzu tespit ederek, güvenilir bir flirket reytingi verdiler.
lade bir pozisyonu bulundu¤unu, çok iyi bir
operasyonu oldu¤unu söylüyor. Ve mal›-mülkünün büyük bir k›sm›n›n Türkiye’de olmas›na
ra¤men, mükellefiyetlerini yerine getirmesi konusunda hiçbir tereddüt görmediklerini ifade
ediyor. Bu nedenle de biz bu flirkete bu reytingi verdik diyor.
■ Bir kereye mahsus mu
al›nda bu reyting?
Biz, reytingi flu an için ald›k, bu devaml›l›k arz
eden bir fley de¤il. A.M. Best’le bir y›ll›k sözleflme
yapt›k. Bu bir y›l boyunca da her an bizi gözetim alt›nda tutacaklar. Bünyemizdeki her türlü
de¤ifliklikleri kendisine bildirmek zorunday›z ve
her an bu reytingi de¤ifltirme hakk›na sahipler.
Afla¤› da indirebilirler, yukar› da ç›karabilirler.
■ Tabii, ülkenin durumuna göre de
size verdi¤i reytingi
de¤ifltirebilir…
‹flte oras› çok entresan. Reyting de¤erlendirmesi yaparken, "Ekonomik flartlardaki de¤ifliklikler dolay›s›yla mükellefiyetlerini yerine getiremez hale gelebilir" diye bir tereddüt ifade edici kay›t yok. Mesela bizim alt›m›zdaki reyting
guruptakilere ekonomik geliflmelerden, ifl durumlar›ndan etkilenebilir diyor. Bize ise bugün
34
için her türlü durumda mükellefiyetlerini yerine
getirebilir diyor. Zaten onun için de "Çok ‹yi"
vermifl.
■ Reytingi ald›ktan sonra hangi
ülkelere reasürans verdiniz?
Ortado¤u, Uzakdo¤u ve Kuzey Afrika’da,
afla¤› yukar› bizim hedefledi¤imiz 30 civar›nda
ülke var. Bunlar›n hepsine kapasitemizi yayd›k.
fiu anda da her gün bir yeni reasürans talepleri geliyor. Bunlar›n da ço¤u tabi bizim reyting
ald›¤›m›z için gelen ifller.
■ Neden geliflmekte olan ülkeler?
Bizim geliflmekte olan ülkelerin d›fl›nda Avrupa, Amerika’da teknik olarak ifl kabul etmemizde bir mani yok. Ama biz bugünkü statikomuz itibariyle bir ad›m at›yoruz. Bu ad›m› tedbirli atmak laz›m. Büyük katastroflar›n, büyük
afetlerin ve bizim henüz sigorta sektörümüzün
al›flmad›¤› büyük mesuliyet sigortalar›n›n içine
gözü kapal› girmemizin tedbirli bir hareket olmad›¤› görüflündeyiz. Onun için biz Türkiye
portföyüne benzer portföylerle kendimizi büyütmek istiyoruz.
Geliflmekte piyasalarda sofistike ürünler yok.
Mesela uzun süreli ve büyük miktarl› mali mesuliyet sigortalar› yok. Kontrol edemedi¤imiz me-
suliyet ve afet sigortalar› yok. Bugün Amerika’dan ifl yaz›yorsun, iflte Katrina hasar› oldu.
40 milyar dolar, 60 milyar dolar konufluluyor.
Mesela Avrupa’da afl›r› f›rt›na hasarlar› oluyor,
çok büyük miktarlarda a¤›r hasarlarla karfl› karfl›ya geliyorsun. Bu gibi çok büyük katastroflar›n
bulundu¤u bölgelerde biz kapasitemizi kullanmak istemiyoruz. Bizim damla damla birikmifl öz
kayna¤›m›z var. Bu öz kayna¤›m›z› bize benzeyen ülkelerin iflleriyle dengelemek istiyoruz.
■ Reytingi ald›n›z, bundan
sonraki aflamada neler var?
Biz, geliflmekte olan ülkelerde aktif reasürans
kabul etmek için harekete geçtik. Bu reytingi
alaca¤›m›z aylar evvelinden belliydi. Onun için
önceden çal›flmalar›m›za bafllad›k. ‹fller de gelmeye bafllad›. Ço¤u ülkeler önceden Milli Reasürans’› tan›yordu, sadece bu reyting formalitesinin tamamlanmas›n› bekliyorlard›. fiimdi
uluslararas› nitelikteki A.M. Best gibi bir firman›n
reytingi de ald›ktan sonra, art›k Milli Reasürans
ile ilgili hiçbir gölgeli taraf kalmad›, uluslararas›
platformda. Reytingin ocak bafl›na uzamas›,
her türlü altyap›m›z›n haz›r olmas›na karfl›n
2006’da bizim tam kapasiteyle dünya piyasas›na ç›kmam›za imkan vermedi. Ama buna ra¤men bekledi¤imizin üzerinde bir ifl potansiyeli
2006 itibariyle elimize geldi. Esas itibariyle
2006’da büyük bir pazarlama yap›p 2007’de
çok daha aktif bir ifl kabulune girece¤iz.
fiunu söyleyeyim: Afrika’da ve Orta Do¤u’daki, finansal aç›dan en büyük, en güvenilir flirketiz. Yani onlarca reasürans flirketi var, bulundu¤umuz bölgede.
■ Ald›¤›n›z reyting, sizin Türk
pazar›ndaki konumunuzu da
etkileyecek mi?
Mutlaka etkileyecek. Art›k Türkiye’ye yabanc› sigortac›lar da giriyor. Bugün pazar›n
yüzde 25’si yabanc› flirketlerin kontrolünde.
Bankalar vas›tas›yla yeni flirketler de giriyor.
Bazen bu yabanc› flirketler Milli Reasürans’a ifl
verdikleri zaman ana merkezlerinden, ‘Milli
Reasürans kim, ne reytingi var?" gibi bir tak›m
tenkit ve iflaretler duyuyoruz. Bunlar› ortadan
kald›raca¤›z. Milli Reasürans bugün, güvenilir
bir reasürans flirketi belgesini kazanm›fl, A.M.
Best’in taraf›ndan. Bu güzel bir fley. Ve yurt d›fl›ndan bize, Avrupa’dan da ifl getirebilir. Art›k
kimsenin bizim hakk›m›zda spekülasyon yapmas› mümkün de¤il. Biz art›k orta çapta güvenilir bir reasürans flirketiyiz. Kendi bölgemiz ve
kendi niteli¤imizdeki ifller itibariyle ideal bir reasürans flirketiyiz. ■
35
HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü
2005 y›l› ikinci yar›s›
sigortac›l›k çal›flmalar›
evzuattaki Geliflmeler: 26.6.2003 tarihli ve 4911 say›l› Kanunun 6 nc› maddesine istinaden, sivil hava araçlar› üçüncü flah›s
mali mesuliyet sigortas›n›n ticari olarak temin
edilemeyen k›sm› için verilen devlet garantisinin durdurulmas›na iliflkin 15.8.2005 tarihli ve
2005/9299 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›,
8.9.2005 tarihli ve 25930 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.
Sigorta ve Reasürans fiirketlerinin Kurulufl ve
Çal›flma Esaslar› Yönetmeli¤inde De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik 6.9.2005 tarih ve
25928 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak
yürürlü¤e girmifltir.
Hastal›k Sigortas› Branfl ad›n›n Sa¤l›k Sigortas› Olarak De¤ifltirilmesine iliflkin Tebli¤
6.9.2005 tarih ve 25928 say›l› Resmi Gazete’de
yay›mlanm›flt›r.
"Tar›m Sigortalar› Uygulama Yönetmeli¤i
22.9.2005 tarih ve 25944 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir."
2920 say›l› Kanun gere¤ince, Türk Hava sahas›nda uçufl gerçeklefltiren Türk Sivil Hava
Arac› Siciline kay›tl› hava araçlar› ile yabanc›
sivil hava araçlar›n› iflletenlerin, üçüncü flah›slara verebilecekleri zararlara karfl› yapt›rmalar› gereken sigortan›n usul ve esaslar›n› belirleyen "Türk Hava Sahas›nda Uçufl Yapan Türk
ve Yabanc› Sivil Hava Araçlar›n›n Yapt›rmas›
Gereken Üçüncü fiah›s Mali Mesuliyet Sigortas› Yönetmeli¤i" 15.11.2005 tarih ve 25944 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.
Dolu Branfl› ile Hayvan Ölümü Branfllar›n›n
adlar› "Tar›m Sigortalar› Branfl›" Makine Montaj
Branfl›n›n ad› "Mühendislik Sigortalar› Branfl›"
olarak de¤ifltirilmesine iliflkin tebli¤ 22.11.2005
tarih ve 26001 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.
29.12.2005 tarih ve 26038 say›l› Resmi Gazete ile afla¤›daki tarife ve talimatlar›m›z yay›m-
M
36
lanm›flt›r.
● Karayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk
Ferdi Kaza Sigortas› Tarife ve Talimat›,
● Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›,
● Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali
Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›,
● Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Tarife ve Talimat›,
● Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Tarife
ve Talimat›.
‹fltirak Edilen Etkinlikler: 25 Ekim 2005 tarihinde Milli Reasürans Toplant› salonunda gerçeklefltirilen "Genel Sa¤l›k Sigortas› Projesinde
Özel Sigorta fiirketlerinin yeri konulu Panele Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Sa¤l›k Sigortalar›
Daire Baflkan› A.Filiz Atak, Tamamlay›c› Sa¤l›k
Sigortalar› Özel ‹htisas Komitesi Baflkan› Dr.
Haluk Özsar›, Sosyal Güvenlik Kurumu Dan›flman› Hüseyin Çelik ve Koç Allianz Genel Müdür Yard›mc›s› Ömür fiengün Panelist olarak,
Yap› Kredi Sigora Genel Müdür Yard›mc›s› Tamer Baflkan Moderatör olarak kat›lm›flt›r ve
Özel Sigorta fiirketleri ile Genel Sa¤l›k Sigortalar›n›n hangi ortak paydalarda bulufltuklar› ve
hangi noktalarda teget kesifltikleri ve hangi
noktalarda da ayr›l›¤a düfltüklerinin tesbiti yap›lm›flt›r.
8-9 Aral›k 2005 tarihinde Türkiye Sigorta ve
Reasürans Birli¤i ile Dünya Bankas›n›n müfltereken düzenledikleri "Do¤al Afet Riskleri ‹çin
Sigorta ve Reasürans" konulu sempozyuma
Hazine Müsteflarl›¤›ndan Hazine Müsteflar› ‹brahim Halil Çanakç›, Müsteflar Yard›mc›s› Burhanettin Aktafl, Sigortac›l›k Genel Müdürü Ahmet Genç, Sigortac›l›k Daire Baflkan› Buminhan Ak›n kat›lm›fl, Sn Müsteflar aç›l›fl konuflmas› yapm›fl,Sn Müsteflar Yard›mc›s› Moderatör
olarak Sn Genel Müdür ve Daire Baflkan› ise
panelist olarak konferansa katk› sa¤lam›fllar-
TSRfiB ile Dünya Bankas›n›n müfltereken düzenledikleri "Do¤al Afet Riskleri ‹çin Sigorta ve Reasürans" konulu
sempozyuma Hazine Müsteflarl›¤›ndan Hazine Müsteflar› ‹brahim Halil Çanakç› kat›ld›.
d›r. Bu sempozyumda Kamu-Özel sektör iflbirli¤inin olanaklar› araflt›r›lm›flt›r.
Hazine Müsteflarl›¤›nca Verilen Ruhsatlar ve
‹zinler: Bu dönemde, bir adet brokerlik ruhsat›, bir adet sigorta branfl ruhsat›, alt› adet brokerlik kurulufl izni, bir adet ba¤›ms›z d›fl denetim flirketi kurulufl izni, yirmi kifliye eksperlik belgesi verilmifl, bir kifli aktüerler siciline, iki adet
tüzel kifli eksper de sicile kaydedilmifltir.
Temmuz-Aral›k 2005 Dönemi Duyurular:
Emeklilik planlar›nda, katk› pay›n›n, asgari katk› pay›n›n üzerinde bir tutar olarak belirlendi¤i
durumlarda, bireysel emeklilik sisteminde geçen sürenin hesab›nda sözleflmede belirlenen
katk› paylar›n›n esas al›nmas› hakk›ndaki Özelge No:2005/6 Genel Müdürlük Makam›n›n
onay› ile 27.9.2005 tarihinde emeklilik flirketlerine duyurulmufltur.
Bir flirkete iliflkin hisse devri ifllemi yap›larak ilgili taraflara tebligat yap›lm›flt›r.
De¤erlendirme: Y›l›n ikinci yar›s›nda da y›l›n
ilk yar›s›nda oldu¤u gibi, Hazine Müsteflarl›¤›
h›zl› bir çal›flma temposu içerisinde olmufltur.
Resmi Gazete’de yay›mlananlar›n yan›nda,
yay›n konusu olmayan pek çok idari ifllem de
gerçeklefltirilmifltir . Burada say›lmayanlara örnek olarak devam eden ‹htisas Komitesi çal›flmalar›, devam eden muhasebe standartlar›
ve devam eden di¤er yönetmelik çal›flmalar›ndan bahsedilebilir. 2005 y›l›n›n tamam›n›n
ayr›nt›l› de¤erlendirmesi gelecek say›da yap›lacakt›r. ■
37
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
Sigortada, koruma
tedbiri alma
masraflar›n›
ödeme
yükümlülü¤ü
ne zaman
bafllar?
Zihni METEZADE
TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri
u yaz›m›zda, sigorta ettirenin (sigortal›n›n) sigorta sözleflmesi uyar›nca, rizikoya
iliflkin olarak, Türk Ticaret Kanununun ifadeleri ile
rizikonun gerçekleflmesinde, koruma tedbirleri
alma yükümlülü¤ü üzerinde duracak ve Yeni
Türk Ticaret Kanunu Tasla¤› hükümleri de dikkate
al›narak bu koruma tedbirlerinin ve bafllang›c›n›n ne olmas› gerekti¤ini anahatlar› ile irdelemeye çal›flaca¤›z.
Konu, son zamanlarda geliflen olaylardan do¤an rizikolar nedeni ile uyuflmazl›klar› ve flikayetleri mucip olmakta; özellikle, koruma tedbirlerinin
ne oldu¤u, ne zaman al›nmas› gerekti¤i, bu tedbirlerin al›nmas›ndan do¤an masraflar›n s›n›r› gibi
tart›flmal› hususlar› içermektedir. Örne¤in, son zamanlarda artan gasp olaylar› yolu ile oto anahtar›n›n elde edilmesi veya eve girilerek anahtar›n
çal›nmas› halinde, kasko sigortas›na sahip olan
sigorta ettiren, bu durumda arabas›n›n çal›nma
rizikosu ile karfl› karfl›ya oldu¤u düflünce ve sigortac›ya bu yoldaki beyan› ile koruma tedbiri olarak, anahtar›n› de¤ifltirebilecek midir? Veya
anahtar›n kayboldu¤unu ileri sürerek ay›n flekilde sigortac›dan, oto çal›nma rizikosuna karfl› bir
koruma alarak, anahtar sistemini de¤ifltirmek suretiyle yapaca¤› masraflar› isteyebilecek midir?
Benzer durum bir gayri menkul veya k›ymetli
menkullerin sigortas›nda da söz konusu olabilecektir. Bu nedenle, koruma tedbiri alma yükümlülü¤ü konusunda mevcut ve gelecekte düflünülen mevzuattaki sigorta ettirenin koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤ünün ve teminat s›n›rla-
B
38
r›n›n; yükümlülü¤e uyulmamas› halinde bunun
sonuçlar›n›n bilinmesi laz›md›r.
S‹GORTALININ YÜKÜMLÜLÜKLER‹
Bilindi¤i üzere, sigorta ile sigortac› bir prim karfl›l›¤›nda sigorta ettirenin para ile ölçülebilir bir
menfaatini belirli bir tehlikenin meydana gelmesi
halinde do¤acak zararlara karfl› tazminat vermek suretiyle teminat alt›na almaktad›r. Sigorta
sözleflmesi taraflar›n karfl›l›kl› ve birbirlerine uygun
irade beyanlar› ile kurulan bir sözleflme olup, sözleflmede taraflar›n irade beyanlar› ve tutumundaki iyi niyet as›l unsur olmaktad›r. Bu nedenle, sigortan›n befl prensibinden biri de iyi niyet – azami hüsnüniyet prensibidir. Bu niyet, sözleflmenin
kurulmas›ndan, sonuçlanmas›na kadar taraflar›n
tutum ve ifllemlerinde her zaman aranacakt›r.
Sigorta sözleflmesi hem sigortac›ya hem de sigorta ettirene iki tarafl› borç yükleyen sözleflmelerdir. Bu nedenle, gerek Türk Ticaret Kanununda,
gerek sigortan›n ispat vas›tas› olan sigorta poliçesinde, taraflar›n edimleri, yükümlülükleri belirlen-
hükmünde bu konuda tedbirin zaman› hususunda aç›k bir ibare yoktur. "Rizikonun gerçekleflmesi
halinde" bafll›¤› 1292nci maddededir. Koruma
tedbirlerinin rizikonun gerçekleflmesi halinde al›nmas› genel flartlarda yer alan hükümlerle aç›klanm›fl ve bu konudaki düzenlemelerde, bazen rizikonun gerçekleflmesi halinde, bazen hasar vukuunda, bazen rizikolar›n gerçekleflmesinde deyimleri kullan›lm›flt›r.
1293’üncü madde hükmü genifl tefsire aç›k
de¤ildir. Hiçbir zaman maddenin verdi¤i yetki ile
ve riziko do¤abilir düflüncesiyle sigorta süresi içinde sigorta konusu fleylerde bir tak›m zarar› önleyici azalt›c› ve hafifletici tedbirler alarak, masraflar
yap›larak bu masraflar›n sigortac›dan tahsil edilebilece¤i fleklinde genifl bir yorum yap›lamaz. Böyle bir yorum, sigorta anlay›fl› d›fl›nda kal›r. Bu gibi
masraflar koruma tedbirleri masraflar› içine girmez. Bunlar zarar›n do¤mas›n› önlemek için al›nmas› gereken genel koruma tedbirleridir.
Örne¤in, yang›na karfl› sprinkler sisteminin olmad›¤› bir iflyerine, bu sistemin yap›lmas›n›n, zarar› azalt›c›, önleyici oldu¤u ve masraflar›n sigortac›
taraf›ndan ödenmesi gerekti¤i düflünülemez. Tafl›nmaz› böyle bir sisteme sahip olmas›, yang›n sigortas›nda, prim düflürücü bir etki yapar. Rizikonun olas›l›¤›n› etkiler Yaz›m›z›n bafl›nda verdi¤imiz
KORUMA TEDB‹RLER‹
Burada, sigorta ettirenin, rizikoyu a¤›rlaflt›rma- örnekte, araç anahtar›n›n araç ile ilgilisi kurulamayacak flekilde kaybolmas› yükümlülü¤ünü de dikmas› sonucu arac›n kilit siskate almak laz›md›r. E¤er siteminin de¤ifltirilmesini, bu
gorta ettiren riskin oluflmas›Gasp olaylar›
suretle do¤abilecek bir çana kast›; baz› sigortalarda
yolu ile oto
l›nma riskine karfl› önlem
a¤›r ihmali ile neden olmufl
anahtar›n›n
elde
al›nmas›n›, ayn› flekilde görise, sigortadan istifade hakmek laz›md›r. Zira bu tür
k›n› kaybetmektedir. Bu takedilmesi veya
masraflar genel koruma
dirde, tazminat hakk›n› kayeve girilerek
masraflar›d›r. TTK’n›n anlabeden kimsenin kurtarma
m›nda koruma tedbirleri
masraflar›n› isteme haklar›
anahtar›n
masraflar› de¤ildir.
da olmayacakt›r.
çal›nmas› halinde,
Koruma tedbirleri ne zakasko sigortas›na
GASP YOLUYLA
man al›nmal›d›r? Türk TicaANAHTARIN ALINMASI
ret Kanunun bu husustaki
sahip sigortal›,
Buna
mukabil
araç
hükmünün aç›k oldu¤u söyarabas›n›n çal›nma
anahtar›n›n gasp yolu ila
lenemez. Zira 1293’üncü
al›nmas› veya cüzdan, çanmaddedeki sigorta ettirene
rizikosu ile karfl›
ta, kimlik vs. gibi bilinen bir
zarar› önlemeyi, azaltmay›
karfl›ya oldu¤u
kifliden veya arac›n yerini
hafifletmeyi yarayacak teddüflüncesiyle
belirtecek flekilde çal›nmas›
birleri almak mükelleftir"
mifltir. Sigorta ettiren bak›m›ndan bu yükümlülüklerden biri, koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤üdür. Sigorta ettirenin bu yükümlülü¤ü, Türk Ticaret
Kanunu’nun 1293’üncü maddesinde aç›kça belirtilmifltir. Maddeye göre "sigorta ettiren kimse zarar› önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak tedbirleri almakla mükelleftir. Al›nan tedbirlerden do¤an masraflar, bu tedbirler faydas›z
kalm›fl olsa bile sigortac› taraf›ndan ödenmek laz›md›r. fiu kadar ki, sigorta menfaat de¤erinin tamam›na taallük etmiyorsa vaki masraflar ancak
sigorta bedelinin menfaat de¤erinin tamam›na
olan nispetine göre ödenir."
Öncelikle flu hususu belirtelim ki, sigorta ettirenin bu görevi, gerek aktif, gerek pasif zarar sigortalar› için söz konusudur. Yukar›da belirtti¤imiz
1293’üncü madde hükmü hayat sigortalar›nda
uygulanmaz. 1293’üncü maddenin ikinci f›kras›nda yer alan "1292nci maddenin son f›kras› hükmü
burada tatbik olunur" hükmü ile sigorta ettirenin
kasten koruma tedbirlerini alma yükümlülü¤ünü
yerine getirmemesi halinde, sigorta haklar›n› kaybedece¤i, kusuru halinde ise kusurun a¤›rl›¤›na
göre sigortac›n›n ödemekle yükümlü oldu¤u bedeli indirebilece¤i belirtilmifltir.
anahtar›n›
de¤ifltirebilecek mi?
39
MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI
halinde durum farkl›d›r. Zira burada sigorta ettirenin arac›, kimli¤i bilinmekte veya bilinecek durumda olmakta, çal›nma riziko olas›l›¤› çok yak›n
bulunmaktad›r. Bu nedenle, "riziko gerçekleflmesinde" ibaresini her an olabilecek k›sa bir zaman
diliminde gerçekleflecek flekilde anlamak; koruma önlemi almak yükümlülü¤ünün do¤du¤unu,
dolay›s›yla yap›lmas› makul masraflar› kabul etmek gerekmektedir.
Aksi takdirde, sigorta ettiren, riziko gerçekleflene kadar hiçbir ifllem veya eyleme giriflmeyecek
olursa, rizikonun gerçekleflme olas›l›¤›n›n büyük
olmas›na ra¤men, bu pasif durumunun iyi niyetle
ba¤daflt›r›lamayaca¤›n›; bunun sigortac›n›n
aleyhine sonuç verece¤ini düflünüyoruz. Sigorta
ettirenin bu konuda alaca¤› önlem, sigorta bedeline nazaran yapaca¤› küçük masraflar, rizikonun gerçekleflmesinin önleyecek ve çok daha
büyük tazminatlar›n ödenmesine mahal b›rakmayacakt›r. Son zamanlarda geliflim de bu yolda olmaktad›r. Nitekim Almanya’da "öne yayma
teorisi" ad› alt›nda oluflan görüfl ile rizikonun gerçekleflme olas›l›¤›n›n çok yak›n oldu¤u hallerde,
riziko gerçekleflmeden önce sigorta ettirenin alaca¤› koruma tedbirleri ve masraflar sigortac› taraf›ndan kabul edilmeye bafllanm›flt›r.
Yarg›tay’›n da, çok eski y›llara ait baz› kararlar›nda 1293 madde hükmünün rizikonun gerçekleflmesinden önceyi içerdi¤inin kabul edildi¤i anlafl›lmaktad›r. Ancak ne olursa olsun 1293üncü
madde hükmü yukar›da da de¤indi¤imiz gibi
genifl tefsir edilmemeli ve madde; riziko gerçekleflti¤inde veya olas›l›¤›n›n çok yak›n olmas› halini
kapsayacak flekilde, rizikonun hemen do¤abilece¤i kuflkusu ve olas›l›¤› içinde de¤erlendirilmelidir, görüflündeyiz.
Konu, yak›nda yürürlü¤e girmesi beklenen Yeni Türk Ticaret Kanunu ile aç›kl›¤a kavuflturulacakt›r. Kanun Tasar›s›n›n bu konudaki 1448inci
maddesi flu flekilde düzenlenmifltir. "Rizikonun gerçekleflti¤i veya gerçekleflme ihtimalinin yüksek oldu¤u hallerde, sigorta ettiren zarar›n önlenmesi,
azalt›lmas›, artmas›na engel olunmas› veya sigortac›n›n üçüncü flah›slara olan rücu haklar›n›n korunabilmesi için, imkan d›fl›nda önlemler almakla
yükümlüdür. Sigorta ettiren, sigortac›n›n bu konudaki talimatlar›na olabildi¤ince uymak zorundad›r. Birden çok sigortac›n›n varl›¤› ve bunlar›n bir-
40
birlerine ayk›r› talimatlar vermeleri halinde, sigorta ettiren bu talimatlardan zarar›n azalt›lmas› ve
rücu hallerinin korunmas› bak›m›ndan en uygun
olan›n› dikkate al›r".
S‹GORTACININ TAL‹MATLARI
Tasar› hükmünde dikkati çeken husus, "rizikonun gerçekleflme ihtimalinin yüksek oldu¤u
hallerde" koruma önlemi al›nmas› yükümlülü¤ünün getirilmesidir. Tasar›n›n bu husustaki gerekçesinde, "Bu maddenin amac›, zarar›n artmas› yan›nda zarar›n oluflmas›na da engel olmaktad›r. Kifli kendisini tehlikelerden korumak
için sigortaya baflvurur. Yoksa, tehlike istenilen
bir durum de¤ildir. Bu nedenle, sigorta ettiren
sigortas›n› yapt›rm›fl olsa bile ihmalkar davranmamal›, rizikonun do¤mas›n› veya do¤muflsa
zarar›n artmas›n› önleyici her türlü tedbiri alm›fl
olmal›d›r", denilmifltir. Bize göre de olumlu ve riziko zarar›n› azalt›c›, do¤mas›n› önleyici do¤ru
bir yaklafl›md›r.
Taslak hükmü ile getirilen ikinci bir husus sigorta
ettirenin, sigortac›n›n bu konudaki talimatlar›na
olabildi¤ince uymak zorunda oldu¤udur. TTK
1293 maddesinde bu hususta bir hüküm yoktur.
Bu boflluk Genel fiartlar›n hükümleri ile doldurulmaya çal›fl›lm›fl ve Genel fiartlarda, genellikle, sigorta ettirenin sigortal› de¤ilmiflçesine gerekli koruma tedbirlerini almas› ve bu amaçla sigortac›
taraf›ndan verilen talimata elinden geldi¤i kadar
uymas› istenilmifltir. Burada akla flu sual gelmektedir. Sigorta ettiren kurtarma tedbirlerini al›rken,
e¤er sigortas›z mallar› varsa ve kendi menfaati
aç›s›ndan önce bunlar› kurtarmaya çal›fl›rsa ne
olacakt›r? Yürürlükteki mevzuatta bu konuda bir
aç›kl›k yoktur. Kan›m›zca, sigortal›n›n duruma göre de¤erleme yapmas› ve kendi menfaatini düflünerek hareket etmesinin tenkit edilmemesi laz›md›r ve böyle hareket hakl› say›lmal›d›r.
Karfl›lanmas› gereken masraflar, koruma tedbirlerinin al›nmas›n› gerektiren masraflard›r.
TTK’n›n 1293üncü maddesinde, bu masraflar zarar› önlemeye, azaltmaya ve hafifletmeye yarayacak tedbirlerden do¤acak masraflar olarak
belirlenmifltir. Bu masraflar› sigorta ettirenin içinde
bulundu¤u hal ve flartlara göre objektif olarak
yap›lmas› gerekti¤i kabul edilen masraflar olarak
dikkate almak laz›md›r. Al›nan tedbirlerin mutlak
dad›r. Nitekim 1293üncü maddenin "flu kadar ki sigorta menfaat de¤erinin tamam›na taallük etmiyorsa, vaki masraflar ancak sigorta bedelinin
menfaat de¤erinin tamam›na olan nispetine göre ödenir" hükmü de bunu aç›klamaktad›r. Türk Ticaret Kanunun 1293üncü maddesi, ayn› kanunun 1264üncü maddesi delaletiyle sigortal› aleyhine de¤ifltirilemeyecek hükümlerdendir. Bu nedenle, sigorta ettirenin yapaca¤› masraflar›n, sigortac›dan al›nmas›n› önleyecek flekilde poliçeye hüküm konulmas› halinde, bu hüküm geçersiz
olacakt›r. Ancak, denizcilik sigortalar›nda böyle
bir hükmün konulmas› mümkündür.
surette müspet sonuç
vermesi gerekmez. Önemli
olan o kimsenin objektif ve makul tedbirleri alm›fl olmas›d›r. Bu önlem ve tedbirler sigortac›n›n verdi¤i talimatlar çerçevesinde yap›labilir tedbirler olmal›d›r. Hiçbir kimseden hayat›n› tehlikeye atacak veya kendisini zora sokacak tedbirleri almas›n› beklemek do¤ru de¤ildir.
KASIT VE A⁄IR ‹HMAL
Bir baflka husus da, yaz›m›z›n yukar›daki bölümlerinde de¤indi¤imiz gibi rizikonun do¤mas›nda sigorta ettirenin, kast› ve baz› sigortalarda a¤›r ihmalinin bulunmas› halinde, rizikonun do¤mas›na
sebebiyet vermesi nedeni ile koruma tedbirlerine
iliflkin yapt›¤› masraflar›n› talep hakk›n›n olmayaca¤›d›r. Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda
(Madde 1448); bu konudaki hüküm "Sigortac› sigorta ettirenin birinci f›kra gere¤ince yapt›¤› giderleri, bunlar faydas›z kalm›fl olsa bile sigorta tazminat›ndan veya bedelinden ayr› olarak tazmin
etmekle yükümlüdür" fleklindedir. Halen mevzuat›m›z uygulamas›nda, koruma tedbirlerinden
do¤an masraflar, sigortac›n›n sigorta bedeli ile s›n›rl› olmas› nedeni ile bu s›n›r› aflmayaca¤› yolun-
TTK’NIN 1293’ÜNCÜ MADDES‹
Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda "sigortac›n›n, sigorta ettirenin talebi üzerine giderlerin karfl›lanmas› amac›yla gerekli tutar›, avans olarak ödemek zorunda oldu¤una dair yeni bir hüküm getirilmifltir. Tasar›n›n bu hükmünden de anlafl›laca¤›
üzere, sigortac› avans verme yükümlülü¤ünü yerine getirmedi¤i takdirde, sigorta ettirenin de kurtarma tedbirlerini alma yükümlülü¤ü ile ba¤l› kalmayaca¤› anlafl›lmaktad›r.
Sonuç olarak, Türk Ticaret Kanununun 1293’üncü maddesinde yer alan sigorta ettirenin koruma
tedbirlerine iliflkin yükümlülük hükmü yeterince
aç›k de¤ildir. Türk Ticaret Kanunu Tasar›s› ile bu konuda yeni ve aç›k hükümler getirilmifltir. Kan›m›zca, bugünkü mevzuata göre de bu tedbirlerin ne
zaman al›naca¤› konusunda, rizikonun gerçekleflmifl olmas›n› beklemek do¤ru de¤ildir ve genifl
yorum yap›lmas› ihtiyaçlara da uygun düflecektir.
Koruma tedbirleri alma yükümlülü¤ünün, riziko
gerçekleflmifl olmadan; ancak, rizikonun gerçekleflmesine çok yak›n olunan bir süreç içinde bafllad›¤›n› kabul etmek; gelecekteki sigorta hukukunda da öngörülen bir husustur ve böyle olmal›d›r. Zira, koruma tedbirleri alma yükümlülü¤ünün
amac› zarar›n artmas›n›n önlenmesi yan›nda, zarar›n oluflmas›n›n da önlenmesidir. Aksi takdirde, rizikonun çok yak›n oldu¤u bir dönemde sigorta
ettiren, koruma tedbirleri ile ilgili olarak yapaca¤›
masraflar› sigortac›dan alamayaca¤› düflüncesiyle hiçbir eylem veya tedbire baflvurmayacak;
akabinde do¤abilecek riziko ile sigortac› kendisi
için a¤›r yükümlülükler getirecek sigorta tazminat›n› ödeme mükellefiyeti alt›na girecektir. ■
41
E⁄‹T‹M
Marmara Üniversitesi
Bankac›l›k ve
Sigortac›l›k Enstitüsü
Levent A⁄DAfi
TSRfiB E¤itim Yay›n ve Projeler Uzman›
987 y›l›nda kurulan Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Enstitüsü (BSE), "bankac›l›k", "sermaye piyasas› ve borsa" ve "sigortac›l›k" olmak
üzere, üç ana bilim dal›nda tezli yüksek lisans
e¤itimi ve ayr›ca Bankac›l›k alan›nda doktora
e¤itimi vermektedir. Ayr›ca Enstitü, "sigortac›l›k",
"sermaye piyasas› ve borsa" ve "bankac›l›k" ana
1
42
bilim dallar›nda ikinci e¤itim (gece e¤itimi)
programlar› açarak, gündüz çal›flmak zorunda
olan adaylara, tezsiz yüksek lisans yapma imkân› tan›maktad›r.
Enstitü, üretken, analitik düflünce yap›s›na sahip, araflt›rmac›, yeniliklere aç›k, güçlü teorik alt
yap›ya sahip ve rekabetçi yönetici adaylar›n› finans sektörüne kazand›rmay› hedeflemektedir.
BSE’de e¤itim, gerek Enstitünün kendi kadrosundaki akademisyenler, gerekse finans sektörünün üst düzey yöneticileri taraf›ndan verilmektedir. Enstitü, bu yolla, uygulama ve teorik çerçeve
Enstitü, sigortac›l›k ana
bilim dal›nda ikinci e¤itim
(gece e¤itimi) programlar›
açarak, gündüz çal›flmak
zorunda olan adaylara,
tezsiz yüksek lisans
yapma imkân› da tan›yor.
efl zamanl› olarak enstitü ö¤rencilerine sunmay› hedeflemektedir. BSE’de e¤itimin dili
Türkçe’dir.
Enstitü, her ana bilim dal›
için 30 kontenjan ile ö¤renci
kabul etmektedir. Enstitü kay›tlar›, her y›l A¤ustos ay›nda bafllamakta ve adaylar her ana
bilim dal› için ayr›ca oluflturulmufl jüri karfl›s›nda mülakata
tabi tutulmaktad›r. Enstitüye
yap›lan yüksek lisans baflvurular›nda, LES (Lisansüstü E¤itim
S›nav›) puan›n en az 45 olmas›,
adaylarda aranan kriterlerin
en önemlilerinden biridir. Di¤er
taraftan, adaylar›n mülakattaki baflar›lar› ve lisans diplomalar›ndaki mezuniyet
dereceleri de aranan kriterler aras›ndad›r.
Öte yandan, Enstitünün sigortac›l›k ana bilim
dal›nda e¤itim alan ö¤renciler, di¤er dallardaki
ö¤rencilerle ortak olarak ald›klar› temel iktisat
derslerinin yan›s›ra; sigorta matemati¤i, sigorta
muhasebesi, stratejik sigorta iflletmeleri, sigorta
hukuku, istatistik, sigortac›l›¤a girifl, sigortac›l›kta
risk ve fon yönetimi, olas›l›k teorisi, hayat ve hayat
d›fl› sigortalar, hasar uygulamalar›, sigorta muhasebesi ve denetimi ve sigorta pazarlamas› gibi uzmanl›k derslerini de almaktad›rlar.
Enstitü ö¤rencileri, kay›tl› olduklar› ana bilim
dallar›ndan mezun olduklar›nda, MA (Master
of Arts) ve PhD (Doctor of Philosophy) unvan›
el ederler. BSE’deki ö¤rencilerin ortalama mezuniyet süreleri, yüksek lisans ö¤rencileri için 2
y›l; doktora ö¤rencileri için ise 4 y›ld›r. Söz konusu süreler, e¤itimin geçici olarak durdurulmas›,
tez haz›rlayan ö¤rencilerin okul idaresinin onay›yla uzatma hakk› el etmeleri gibi durumlarda
de¤iflmektedir. Öte yandan, tezsiz yüksek lisansa kay›tl› ö¤renciler, 1 y›l›n sonunda mezun olabilme hakk›na sahiptirler.
Di¤er taraftan Enstitüde, mezunlar taraf›ndan
kurulmufl bir mezunlar derne¤i de bulunmaktad›r.
Enstitü mezunlar›, dernek faaliyetleri çerçevesinde düzenlenen workshop, seminer ve toplant›lar
ile hem aralar›ndaki arkadafll›k ba¤lar›n› kuvvetlendirme hem de kiflisel geliflimlerini destekleme
imkan› bulabilmektedirler. ■
Enstitü Sekreteri: Çeflminaz BAYAT
Tel: 0216 418 20 88
E-mail: [email protected]
Web Site: http://bse.marmara.edu.tr
43
E⁄‹T‹M
Yeditepe Üniversitesi
Ticari Bilimler Fakültesi
Bankac›l›k ve
Sigortac›l›k Bölümü
lk ö¤rencilerini 2005 y›l› itibariyle kabul
eden, Yeditepe Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü,
Türkiye’de sigortac›l›k alan›nda e¤itim veren,
dört lisans program›ndan biridir.
Henüz yap›lanma sürecini yaflayan Ticari
Bilimler Fakültesi (TBF) Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü’nde, akademik kadro olarak, 7
‹
44
tam zamanl›, 3 de yar› zamanl› ö¤retim eleman› bulunmaktad›r. Ayr›ca, Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü’nün ba¤l› oldu¤u Ticari Bilimler Fakültesi’nde, dört ayr› bölüm daha bulunmaktad›r. Bölümün ilk ö¤rencileri, henüz
‹ngilizce haz›rl›k e¤itimi ald›klar›ndan, okul
idaresinin haz›rlam›fl oldu¤u ders program›na
tabi de¤ildirler.
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
Trafik sigortas›na
iliflkin rakamsal veriler
Tablo 1
zellikle TRAMER sisteminin devreye girÖ mesiyle birlikte, gerek poliçe say›s› gerekse prim üretimi aç›s›ndan Trafik Sigortas›
branfl›nda rakamsal aç›dan çok olumlu geliflmeler yaflanmaktad›r. Özellikle, acentelerce
online poliçe tanzimi ve günlük veri transferi ile
birlikte, poliçelerin tamam› sisteme girmeye
bafllam›fl, uygulamada ciddi bir disiplin sa¤lanm›fl ve araç sahiplerince poliçe tanzimi konusunda olumlu bir motivasyon oluflmufltur.
Tüm bu geliflmelerle, afla¤›daki Tablo 1’de görüldü¤ü üzere, poliçe say›s› aç›s›ndan ciddi bir
art›fl yaflanm›flt›r.
YIL
POL‹ÇE SAYISI
2000
5.731.080
2001
5.899.250
2002
5.680.624
2003
6.876.679
2004
8.052.941
2005 9.ay
7.262.461
Poliçe say›s›ndaki bu art›fla ek olarak, hasars›l›k indirim/sürprim sisteminin de gerçek anlamda uygulanmaya bafllamas› ile birlikte,
sektör ortalamalar›n›n çok üzerinde bir prim art›fl› gerçekleflmifltir. Bu geliflmeler neticesinde,
46
TRAF‹K S‹GORTASI PAZAR PAYI
Tablo 2
OKAN UTKUER‹
TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s›
YIL
TRAF‹K
PR‹M
H.DIfiI
PR‹M
PAY
2000
154.371
1.464.534
%11
2001
227.899
2.040.684
%11
2002
409.606
3.032.171
%14
2003
587.161
4.052.899
%14
2004
974.015
5.561.021
%18
2005 9 ay
887.479
4.714.361
%19
Trafik Sigortalar›n›n sektörümüz hayat d›fl›
branfllar› içerisinde tafl›d›¤› pay ciddi bir flekilde
artm›flt›r. Son 5 y›ll›k dönem içerisinde, sektör
prim üretimi ile trafik sigortas› branfl›n›n geliflimi
Tablo 2 ile özetlenmektedir.
Yukar›da görülece¤i üzere, Trafik Sigortalar›n›n 2000 y›l›nda % 11 düzeyinde olan toplam
hayat d›fl› prim üretimi içerisindeki pay›, 2005
y›l› 9.ay sonu itibariyle % 19’ a yükselmifl bulunmaktad›r. 5 y›l gibi k›sa say›labilecek bir zaman
dilimi içerisinde, Pazar içerisindeki pay›n›n bu
denli ciddi bir oranda büyümüfl olmas›, Trafik
Sigortalar›n›n sektörümüz aç›s›ndan tafl›d›¤›
önemi daha da artt›rm›flt›r.
Bu sebeple, söz konusu branfla ait rakamsal
veriler ve istatistiksel analizlere daha fazla
önem verilmesi, daha detayl› ve kapsaml› çal›flmalar yap›lmas› gerekecektir. Tramer sisteminin baflar›yla yürümekte olmas› bu aç›dan çok
önemli bir avantaj sa¤lamaktad›r. Bu sistem
dahilinde, prim ve hasar verilerinin detayl› ola-
rak tutulmaya bafllam›fl olmas›, önümüzdeki dönemlerde çok kapsaml› istatistiksel çal›flmalar yap›lmas›na
yard›mc› olacakt›r. Bugüne
kadar, sektör genelinde yap›lan analizlerde, genellikle
hep takvim y›l› baz›ndaki rakamlar›n kullan›ld›¤› görülmektedir. Gerek hesap
özetlerinde yer alan teknik
sonuçlar gerekse Birlik taraf›ndan haz›rlanan daha detayl› Trafik ‹statistikleri hep
takvim y›l› baz›ndaki sonuçlar› yans›tmaktad›r.
Oysa, Sorumluluk sigortalar›n›n genel karakteristik
özelli¤i nedeniyle, trafik sigortalar› flirketlerimiz aç›s›ndan uzun vadeli yükümlülükler içermekte ve gerçek
anlamda teknik sonuçlar›n›n oluflmas› bir kaç
senelik bir zaman dilimine yay›lmaktad›r.
Özellikle, ülkemizdeki mahkeme süreçlerinin
uzun sürmesi ve rücu operasyonlar›n›n belirli bir
zaman sürecinde gerçeklefliyor olmas›, trafik sigortas› branfl›nda, ilgili poliçe y›l›na ait hasarlar›n belirli bir gecikme ile gerçekleflmesine sebep olmaktad›r. Bu durum, 2004 y›l› sonu itibariyle uygulamaya konulan IBNR çal›flmalar› esnas›nda da aç›k olarak görülmüfltür. fiirketlerimizin branfllar hesaplad›klar› IBNR (gerçekleflmifl ancak bildirilmemifl hasarlar) rakamlar› içerisinde, en ciddi pay› Trafik Sigortas› almaktad›r.
Bu de¤erlendirmeler ›fl›¤›nda, özelikle y›l sonlar›nda tarife de¤ifliklik dönemlerinde yap›lan
teknik analizlerde, takvim y›l› baz›nda oldu¤u
kadar poliçe y›l› baz›ndaki istatistiklerin de analiz edilmesi ve de¤erlendirmeler yap›l›rken göz
önünde bulundurulmas› gerekti¤i kesindir.
Bu sebeple, takvim y›l› baz›nda elde edilmifl
olan mevcut verilere ek olarak, poliçe y›l› ( underwriting year ) baz›nda prim – hasar rakamlar›n›n oluflturulmas›nda yarar görülmüfltür. Bu
amaçla, 2000 ve 2005 y›llar› aras›ndaki dönem
için, üye flirketlerimizden elde edilen verilerle,
2005 y›l› 9.ay› sonu itibariyle
Trafik Sigortas› branfl›n›n poliçe y›l› baz›ndaki sonuçlar›n›
gösteren tablolar Birli¤imizce haz›rlanm›flt›r. Trafik Sigortas› teknik sonuçlar›n› daha
sa¤l›kl› ve do¤ru olarak yans›tt›¤›na inan›lan söz konusu
tablolar, her bir araç grubu
baz›nda haz›rlanm›flt›r.
Bu çal›flman›n bundan
sonra da düzenli olarak devam ettirilmesi son derece
yararl› olacakt›r. Bir süre sonra, Tramer bünyesindeki prim
ve hasar verilerinin daha genifl bir dönem için oluflmas›yla birlikte, bu istatistikler çok
daha rahat ve sa¤l›kl› bir flekilde haz›rlanabilecektir.
Zorunlu Trafik Sigortalar›
branfl›n›n teknik sonuçlar›n›
incelemek amac›yla, sektörden elde edilen
veriler kullan›larak, gerek takvim y›l› gerekse
poliçe y›l› baz›nda oluflturulan tablolar ›fl›¤›nda
afla¤›daki analiz yap›lm›flt›r.
Trafik Sigortas›
teknik
sonuçlar›n›n
daha do¤ru ve
sa¤l›kl› olarak
görülebilmesi
için, takvim y›l›
yerine poliçe y›l›
baz›nda
yap›lacak
analizlerin
kullan›lmas› çok
daha anlaml›d›r.
TAKV‹M YILI BAZINDA YÜKLEN‹LEN
HASAR/KAZANILAN PR‹M ORANLARI
Sigorta flirketlerinin üçer ayl›k dönemler halinde sundu¤u teknik kar-zarar tablolar›nda yer
alan veriler kullan›larak, trafik sigortas› takvim
y›l› baz›nda hasar/prim oranlar›n› gösteren afla¤›daki tablolar oluflturulmufltur.
2005 y›l› için flirketlerden henüz sadece
9.aya iliflkin bilgiler al›nm›fl olup, bir karfl›laflt›rma
yap›labilmesi aç›s›ndan 2004 y›l› 9 ayl›k verileri
de tabloya ilave edilmifltir.
Tablo 3’te belirtildi¤i gibi, Tramer’in devreye
girmesi ile birlikte, özellikle 2004 y›l›n›n ikinci yar›s›nda, poliçe say›s›ndaki art›fl ve bonus-malus
sisteminin sa¤l›kl› uygulanmaya bafllamas› ile
birlikte, prim gelirlerinde ciddi büyüme yaflanm›flt›r. Ancak, prim taraf›ndaki bu olumlu geliflmeye ra¤men, 2004 takvim y›l›na ait hasar/prim oran› % 76,52 düzeyine yükselmesi dikkat çekicidir. Bu art›flta, yukar›da belirtildi¤i üze-
47
Tablo 3
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
ÖDENEN
HASARLAR
MUALLAK
HASARLAR
KARfiILI⁄I
YÜKLEN‹LEN
HASAR
(A)
ALINAN
PR‹M
2000
98,046
49,727
111,735
154,371
50,471
137,687
%81.15
2001
126,551
68,745
153,664
227,899
72,815
197,866
%77.66
2002
210,171
103,609
246,759
409,606
130,016
351,216
%70.26
2003
290,738
159,462
349,703
587,161
245,610
479,255
%72.97
2004
466,904
286,657
607,599
974,015
422,271
794,034
%76.52
2004 9. Ay
317,953
196,324
371,138
692,721
391,763
551,748
%67.27
2005 9.Ay
480,099
345,870
541,832
887,479
482,435
839,369
%64.5
YIL
re, 2004 y›l› sonunda muallak hasar rakamlar›na IBNR tutarlar›n›n da ilave edilmesine bafllanm›fl olmas›n›n ciddi etkisi bulunmaktad›r.
Tramer’in devreye girmesiyle birlikte, Trafik
Sigortalar›n›n kapsam› ile ilgili olarak kamuoyunun bilgilendirilmesi ve sigortal›lar›n bilincinin artt›r›lmas› konusunda ciddi bir katk›
sa¤lanm›flt›r. Bu geliflme, poliçe say›s›ndaki
art›fl ile birlikte, baflvuru frekans› ve hasar
maliyetlerindeki yükselmeyi de beraberinde
getirecektir.
Prim ve hasar verilerini grafiksel olarak
CAR‹
KAZANILMIfi HASAR/PR‹M
R‹SKLER
PR‹M
ORANI
KARfiILI⁄I
(B)
(%)
gösteren afla¤›daki çal›flma incelendi¤inde,
2005 y›l› 9 ayl›k döneminde, 2004 y›l›n›n tamam›yla k›yasland›¤›nda, daha az prim üretildi¤i ancak daha çok hasar ödendi¤i görülmektedir.
Sorumluluk sigortalar›n›n genel karakteristik özelli¤i olarak, trafik sigortalar›nda da
gerçek hasar maliyetlerinin oluflmas› belirli
bir zaman dilimine yay›lmaktad›r. (Bu durum,
afla¤›da yer almakta olan poliçe y›l› baz›ndaki sonuçlar ile de çok net olarak ortaya
konmaktad›r) Bu sebeple, poliçe say›lar›nda
Y›llar ‹tibariyle Yaz›lan Primler - Ödenen Hasarlar
1.000.000.000
800.000.000
600.000.000
400.000.000
200.000.000
0
2000
2001
2002
2003
Y›llar
48
2004
2005/9
h›zl› art›fl›n yafland›¤› 2004 y›l› ikinci yar›s› ve
2005 y›l›n›n ilk yar›s›ndaki geliflimin, hasar taraf›na yans›mas› ve gerçek faturan›n oluflmas›, önümüzdeki dönemde olacakt›r. Bu yeni
üretimin getirece¤i hasar yükünün önümüzdeki süreç içerisinde ortaya ç›kmas› ile birlikte, oranlar›n›n daha negatif bir trend izleyece¤i düflünülmektedir.
Ayr›ca, bu branfltaki poliçe adedi yo¤unlu¤u, operasyonun yayg›nl›¤›, Tramer sistemi
nedeniyle özellikle bilgi ifllem alt yap›s›na yap›lan yat›r›mlar vb etkenler dikkate al›nd›¤›nda, genel giderler içerisinde bu branfl›n pay›n›n oldukça yüksek oldu¤unu belirtmek gerekir. Acente komisyonunun üst limitinin 2005
y›l› bafl›nda % 17 düzeyine yükseltilmifl olmas›,
sonuçlar› zaten kritik bir dengede yürüyen
trafik sigortas› branfl›nda flirketlerimiz üzerinde çok ciddi bir ilave yük getirmifltir.
Sonuç olarak, takvim y›l› baz›nda olmas›
nedeniyle, trafik sigortas› gibi hasar neticelerinin elde edilmesi uzun döneme yay›lan bir
branfl için gerçek tabloyu ortaya koymayacak olmas›na ra¤men, acente komisyonu,
garanti sigortas› hesab› pay›, genel idare giderleri ve Tramer ile Birlik için ödenen masraf
ifltirak paylar›n› da ilave etti¤imizde, takvim
y›l› baz›ndaki hasar/prim oran›n›n dahi %
100’ü aflt›¤› görülmektedir.
POL‹ÇE YILI (UNDERWRITING YEAR)
BAZINDA HASAR/PR‹M ORANLARI
Yukar›da da aç›kland›¤› üzere, Trafik sigortalar› branfl›n›n gerçek anlamda teknik sonuçlar›n›n oluflmas› en az 3-4 senelik bir zaman dilimine yay›lmaktad›r. Bu sebeple, sonuçlar›n daha
do¤ru olarak elde edilmesi aç›s›ndan, takvim
y›l› yerine poliçe y›l› baz›nda analizler yap›lma-
TAKV‹M YILI
Poliçe y›l›
2000
2000
2001
2002
2003
2004
2005/9
Prim (kümüle)
76.689.510
82.348.654
82.355822
82.360.468
82.368.006
82.375.593
ÖD. HASAR (kümüle)
15.308.552
54.850.149
66.429.321
69.919.536
72.495.565
74.446.108
Ö. HAS/PR‹M
19.96%
66.61%
80.66%
84.89%
88.01%
90.37%
148.261.280 148.263.568
149.502.974
109.601.207 114.038.761
116.603.397
PR‹M (kümüle)
2001
2002
2003
ÖD. HASAR (kümüle)
26.167.751
93.687.590
Ö. HAS/PR‹M
19.35%
63.21%
2005/9
73.92%
76.92%
77.99%
PR‹M (kümüle)
289.769.999
301.980.202 302.101.808
302.140.397
ÖD. HASAR (kümüle)
52.872.811
12.842.408 210.146.892
217.213.818
Ö. HAS/PR‹M
18.25%
69.56%
71.89%
PR‹M (kümüle)
438.658.175 457.546.846
457.554.128
ÖD. HASAR (kümüle)
84.664.251 297.087.416
339.145.611
Ö. HAS/PR‹M
2004
135.263.583 148.224.920
60.55%
19.30
64.93
74.12
PR‹M (kümüle)
751.725.838
744.847.808
ÖD. HASAR (kümüle)
137.957.662
390.619.533
Ö. HAS/PR‹M
18.35
52.44
PR‹M (kümüle)
733.002.858
ÖD. HASAR (kümüle)
98.721.180
Ö. HAS/PR‹M
13.47
Muallak
Hasar H/P Oran›
8.523.678
100.72%
11.931.887
85.98%
20.477.203
78.67%
40.376.032
82.95%
89.995.777
64.53%
83.190.222
24.82%
49
S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹
s› daha sa¤l›kl› olacakt›r.
Sektör genelindeki sonuçlar› gösterecek verilerin olmamas› ve Tramer bünyesindeki hasar
kay›tlar›n›n da henüz bu istatisti¤in oluflmas›na
imkan vermemesi nedeniyle, geçmifl y›llarda
bu yönde sa¤l›kl› bir analiz yap›lamam›flt›r. Bu
sebeple, sigorta flirketlerimizden poliçe y›l› (
underwriting year ) baz›ndaki prim ve hasar
verilerinin toplanmas›na karar verilmifltir.
Sigorta flirketlerinden poliçe y›l› baz›nda ve
kullan›m tarz›na göre talep edilen verileri, toplam 20 adet flirket göndermifltir. 2004 y›l sonu
itibar› ile Trafik Sigortas› prim üretiminin % 86 ‘s›n› oluflturan bu 20 flirkete ait verilerin, portföyün genel sonuçlar büyük ölçüde yans›tt›¤›
öngörülmektedir.
Elde edilen verilerle oluflturulan ve tüm araç
gruplar›n›n toplam sonuçlar›n› gösteren icmal
tablo4 afla¤›da yer almaktad›r.
2000 ile 2004 y›llar› aras›ndaki 4 y›ll›k dönemde, tüm araçlar› kapsayan konsolide tablolar
dikkatli analiz edildi¤inde, ödenen hasar / yaz›lan prim oran›n›n ilk y›l sonunda % 18-20, ikinci y›l sonunda ise % 60 – 65 aral›¤›nda gerçekleflti¤i görülecektir. Son 6 y›ll›k dönem içerisindeki elde edilen neticeler aç›s›ndan görülen
paralellik ve benzer trend, bu çal›flmada elde
edilen verilerin sa¤l›kl›l›¤›n›n ve tutarl›l›¤›n›n bir
göstergesi olarak kabul edilmektedir.
2005 y›l› 9 ayl›k sonuçlar›n› içeren veriler y›l
sonuna projekte edildi¤inde, bu trendin 2004
ve 2005 poliçe y›llar› için de, hasar oranlar› daha da yükselerek, devam edece¤i öngörülmektedir. 2004 y›l› ifllerinin, 2005/9 sonu gerçekleflmifl olan ödenen hasar/prim oran›n›n y›l sonu realizasyonuna iliflkin bir öngörü yap›ld›¤›nda, oran›n % 65’i geçece¤i kolayl›kla görülmektedir. Bu oran 2003 y›l› için % 65, 2004 y›l›
içinse % 60 düzeyindedir.
2005/9 ay itibariyle, yine 2003 y›l›n›n ödenen
hasar/prim oran›, flimdiden % 75’e yaklaflm›flt›r.
Bu oran, 3 ay daha uzun bir dönem itibariyle,
2002 y›l› için % 69,5, 2001 y›l› için ise % 73,9 tur.
Di¤er bir ifadeyle, 2003 poliçe y›l›n›n sonuçlar›, 2001 ve 2002 y›llar›na göre daha yüksek
hasar oranlar›n› ortaya koyacakt›r.
2004 poliçe y›l› da, bugünü gelece¤e projekte etti¤imizde, 2003 y›l›ndan daha yüksek
50
bir hasar oran›na ulaflacakt›r. Ayn› flekilde
2005 poliçe y›l› için, ilk 9 ayl›k sonuçlara göre
y›l sonuna iliflkin öngörüler yapt›¤›m›zda, bu
art›fl trendinin devam edece¤ini söylemek
mümkündür.
Bu ana tabloyu oluflturan, tüm araç gruplar› baz›nda alt tablolar, yer olmamas› nedeniyle
burada sunulamamaktad›r. Bu çal›flma neticesinde elde edilen tüm tablolar ve sonuçlar, Birlik portal›nda yer almaktad›r. Portal›n ana sayfas›nda yer alan "Sektörel ‹statiskler" linki üzerinden, trafik istatistikleri bölümüne girildi¤inde,
poliçe y›l› baz›ndaki detayl› tablolar, 2005 y›l›
3.dönemine iliflkin klasörde görülecektir.
Poliçe y›l› baz›ndaki bu tablolar, kullan›m tarz›na göre ayr› ayr› de¤erlendirildi¤inde, y›llar
itibar› ile benzer bir trendin olufltu¤u anlafl›lmaktad›r. Ancak, baz› araç türlerinin ortalaman›n üzerinde bir H/P oran› sergiledi¤i görülmektedir. Y›llar baz›nda baz› farkl›l›klar olmakla
Tramer ile birlikte,
Trafik Sigortalar›n›n
kapsam› ile ilgili
kamuoyunun
bilgilendirilmesi ve
sigortal› bilincinin
artt›r›lmas› konusunda
ciddi katk›
sa¤lanm›flt›r. Bu
geliflme, poliçe
say›s›ndaki art›fl ile
birlikte, baflvuru
frekans› ve hasar
maliyetlerindeki
yükselmeyi de
beraberinde
getirecektir.
Tablo 5
birlikte, özellikle Taksi, Minibüs, küçük otobüs,
kamyonet ve kamyon için bunu söylemek
mümkündür.
Elimizdeki verilerin k›s›tl› olmas› nedeniyle,
maalesef il baz›nda detayl› analizlerin yap›lmas› mümkün olamam›flt›r. Ancak, Tramer bünyesindeki hasar verilerinin de istenen düzeye
ulaflmas› ile birlikte, bu konuda da kapsaml›
çal›flmalar yap›lmas› gere¤i aç›kt›r. Mevcut tarife yap›s›nda uygulanan plaka indirimlerinin,
elde edilecek detayl› istatistikler ›fl›¤›nda
tekrar gözden geçirilmesi, gerek il baz›ndaki s›n›flamalar›n gerekse oranlar›n yeniden belirlenmesi yararl› olacakt›r. Bu
yöndeki bir çal›flma sonras›nda, baz› iller
için sürprim uygulamas›n›n gerekli oldu¤u sonucu da ortaya ç›kabilecektir.
Sa¤daki özet sonuçlar› gösteren Tablo 5’e bak›ld›¤›nda, takvim y›l› ve poliçe
y›l› baz›ndaki Hasar Prim oranlar› aras›n-
daki önemli fark aç›k olarak görülmektedir. Yukar›da aç›kland›¤› üzere, trafik sigortas› branfl›n›n gerçek anlamda teknik sonuçlar›n› yans›tan tablonun bu oldu¤u düflünülmektedir.
Dönem sonunda, muallak hasar verilerinin
ilave edilmesi ile birlikte, afla¤›daki tabloda da
görülece¤i üzere, poliçe y›l› baz›ndaki gerçek
hasar/prim oranlar›n›n takvim y›l› hesaplamalar›na göre çok daha yüksek oldu¤u aç›k olarak
ortaya ç›kmaktad›r.
Henüz 2004 ve 2005 poliçe y›llar›n›n neticeleri anlaml› olmad›¤› için afla¤›daki tabloya konmam›flt›r. Ancak, yukar›da aç›kland›¤› üzere,
2004 ve 2005 y›l›n›n sonuçlar›n›n önceki y›llarla
göre daha negatif gerçekleflece¤i öngörülmektedir.
Bu oranlar içerisinde de, acente komisyonu,
genel giderler, garanti hesab› kesintisi, Tramer
ve Birlik masraf ifltirak paylar›n›n yer almad›¤›n›,
bunlar›n da dahil edilmesi durumunda, trafik sigortas› branfl›n›n gerçek durumunu gösteren
poliçe y›l› baz›ndaki birleflik hasar/prim oranlar›n›n % 100’ün çok üzerinde oldu¤unu önemle
vurgulamak gerekir.
Tüm bu analizler, Tramer sisteminin devreye girmesi ile birlikte poliçe say›s› ve prim üretimindeki
olumlu art›fla ra¤men, hasar frekanslar›n›n ve poliçe y›l› baz›ndaki hasar oranlar›n›n sürekli bir art›fl
trendi içerisinde oldu¤unu göstermektedir.
En baflta belirtildi¤i üzere, Trafik Sigortas›
branfl›n›n sektör hayat d›fl› primleri içerisindeki
pay›n›n çok ciddi oranda artm›fl olmas›, bu
branfl ile ilgili analizlerin daha dikkatli ve detayl› olarak yap›lmas›n› zorunlu k›lmaktad›r. Bu
branfl›n kendine özgü yap›s› nedeniyle, özellikle poliçe y›l› baz›ndaki istatistiklerin dikkate al›nmas› yararl› olacakt›r. ■
YIL
HASAR / PR‹M ORANLARI
TAKV‹M YILI
POL‹ÇE YILI
2000 y›ll›k
%81.15
%100.72
2001 y›ll›k
%77.66
%85.98
2002 y›ll›k
%70.26
%78.67
2003 y›ll›k
%72.97
%82.95
51
YORUM
Genel Sa¤l›k Sigortas›
Dr.S.Haluk ÖZSARI
TSRfiB Dan›flman›
[email protected]
lkemizde "Genel Sa¤l›k Sigortas› (GSS)";
de¤iflik isimlerle, y›llard›r tart›fl›lmaktad›r.
"Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas›" yasa
tasar›s›n›n, 2006 y›l› ilk aylar›nda TBMM’de yasalaflaca¤› belirtilmektedir. 2007’de yürürlü¤e girmesi planlanan Yasa Tasar›s›; 7 K›s›m, 14’ü geçici olmak üzere toplam 123 maddeyi içermektedir.
Yasa Tasar›s›; Türkiye’de yerleflik herkesi do¤umundan itibaren kapsam alt›na alan, "zorunlu"
bir "sosyal sa¤l›k sigortac›l›¤›"n› getirerek, yüzde
7.5’u iflveren, yüzde 5’i iflçiden olmak üzere toplam yüzde 12.5 oran›nda prim ödeme koflulunu
öngörmektedir. "Finansman› sa¤lanan sa¤l›k hizmetleri" adl› 63.maddesi ile yasa tasar›s›, teminat
paketini tan›mlanmaktad›r. GSS’de kapsanmayan sa¤l›k hizmetleri; estetik amaçl› sa¤l›k hizmeti ve Sa¤l›k Bakanl›¤›nca t›bben sa¤l›k hizmeti oldu¤u kabul edilmeyenlerdir. Ayr›ca, hizmet sunucular›n durumlar›na göre, "fark ödemesi" de kapsanmayan sa¤l›k hizmetleri aras›nda say›lmaktad›r.
Çünkü, hizmet sunucularla, iki ayr› yap›da çal›flabilece¤i öngörülmektedir. Bunlar, GSS ile sözleflme imzalayanlar ve imzalamayanlard›r. Sözleflme imzalaman›n anlam›, GSS’nin belirledi¤i fiyatla sa¤l›k hizmeti sunulaca¤›d›r. Sözleflmesizler
de, GSS taraf›ndan belirlenen hizmet sunum fiyatlar›n› kabul etmeyip kendi cari fiyatlar› üzerinden hizmet satmak isteyenlerdir. Yani GSS, sözleflmeli sa¤l›k kurumlar›na, otelcilik hizmeti hariç fiyat fark› vermeyecektir. Sözleflmesiz kurumlara
sevk zincirine (önce aile hekimi sonra hastaneye
baflvurma) uyularak gidilmesi durumunda GSS,
sözleflmeli kurumlar› için belirledi¤i hizmet sunum
fiyat›n›n yüzde yetmiflini, sevk zincirine uyulmadan gidilirse yar›s›n› ödeyecektir.
‹flte burada ortaya ç›kan fark ödemeleri de,
Ü
52
"Genel Sa¤l›k Sigortal›s› ve bakmakla yükümlü oldu¤u kiflilere" yap›labilecektir. GSS hizmet bedelleri, Maliye-Sa¤l›k Bakanl›klar› ile Devlet Planlama
Teflkilat› ve Hazine Müsteflarl›klar› ve Kurumu temsilen toplam befl üyeden oluflacak Komite taraf›ndan belirlenecektir.
B‹RL‹⁄‹N GÖRÜfiLER‹
Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i,
kendi üyeleri ile birlikte görüfl belirleyerek, TBMM
Plan Bütçe ve Sa¤l›k Komisyonu Baflkanlar› ile
Maliye-Sa¤l›k-Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›klar› Müsteflarlar›’na ve yasa tasar›s›n›n teknik tasar›m›n› yapan Çal›flma ve Sosyal Güvenlik
Bakanl›¤› Sosyal Güvenlik Kurumu Baflkanl›¤›’na
May›s 2005’de sözlü ve yaz›l› olarak iletmifltir.
Ana hatlar›yla Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i görüflü; ülkemizde uzun y›llard›r tart›fl›lan GSS’nin gündeme gelmesi aç›s›ndan, yasa
tasar›s›n›n olumlu bulundu¤unu, sa¤l›k sigortac›l›¤› alan›nda dünyada uygulanan yöntemlerden
birisi olarak bilinen "Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigorta"
s›n›n yasa tasar›s›nda yeralmas›n›n yararl› olaca¤›n›, bu bak›flla baz› maddelerde de¤ifliklik yap›lmas›n› önermektedir. Tasar›’da "sa¤lanan sa¤l›k
hizmetleri"nin, aktüerya ve sürdürülebilirlik yönünden, "Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigortas›" ile desteklenmesinin kaç›n›lmaz oldu¤u belirtilen, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i görüflünde
önerilen de¤ifliklikleri flu bafll›klardan oluflmaktad›r:
● Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i
görüflünde birinci öncelikle, Yasa Tasar›s›’n›n
Madde 73-4 ve 5. f›kralar›nda geçen; "fark ödemesi" ile ilgili hükmün "özel sa¤l›k sigortas› varsa sigorta flirketi veya sa¤l›k hizmeti sunucusuna ödenir" flekline dönüfltürülmesi veya "temlik" ile ilgili
93. maddesinin buna uygun hale getirilmesi yeralmaktad›r.
● Bu öncelikli husus d›fl›nda, kurulacak GSS kurumunun, flu anda detay gibi gözüken ancak sistem ifller hale geldi¤inde çok gerekli olabilecek
operasyonel konular›n›n netlefltirilmesinde yani
sigortac›l›k yapmas› gereken Kurum’un; ifl ak›fllar›, kontrat yönetimi usulleri, görev tan›mlar›, denetim yöntemleri ve performans kriterleri gibi baz›
konular›, kimlerle ve nas›l yürütece¤ine iliflkin bafll›klar›n flimdiden belirlenmesi do¤ru olacakt›r. Bu
kapsamda, yap›lan ifl ve ifllemlerin nas›l bir standartta ve ne s›kl›kta denetlenece¤inin de ortaya
konmas›, sat›nal›nacak hizmetin kalitesi aç›s›ndan son derece gereklidir.
● 63.maddede geçen "sa¤lanan sa¤l›k hizmetleri"nin kapsam ve verilifl biçimi de¤erlendirildi¤inde, sistemin aktüeryas› ve sürdürülebilirli¤i
aç›s›ndan risk oluflturabilece¤i unutulmamal›d›r.
Vatandafllar›m›z›n sa¤l›k hizmetlerine ulafl›m›
önündeki seçenekleri çeflitlendirme ve rekabete
açma aç›s›ndan bak›ld›¤›nda, sistemin iflleyiflinde
"Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigorta" s›n›n varl›¤› ile uygulamas›n›n önünde yasal engeller olmamas› kaç›n›lmazd›r.
Bu nedenle, Yasa Tasar›s›’n›n Madde 63-2. f›kras›ndan sonra, afla¤›da önerilen yeni bir f›kra eklenmesinde yarar olacakt›r: "Kurumca sa¤lanacak sa¤l›k hizmetleri d›fl›nda, ek hizmet almak isteyenler, kendileri veya bakmakla yükümlü olduklar› kifliler için, özel sigorta flirketlerine prim
ödemek suretiyle, tamamlay›c› sa¤l›k sigortas›
alabilirler."
● Acil hallerde, Yasa Tasar›s›’nda kiflilere yap›lmas› öngörülen ödemelerin, "Sözleflmesiz sa¤l›k
hizmeti sunucular›, acil hallerde genel sa¤l›k sigortal›s› ve bakmakla yükümlü oldu¤u kiflilerden
veya Kurumdan, herhangi bir özel sa¤l›k sigortas› varsa, fark talep edilebilir." fleklinde düzenlenmesi daha do¤ru olacakt›r.
● GSS’de ödenecek tutarlar›n belirlenmesi
için öngörülen Komisyon’a, özel sigorta flirketlerinin temsilcisi ve yasa ile kurulmufl tüzel kiflilik s›fat›yla Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’nin, sadece görüfl vermesi de¤il, alt›nc› üye
olarak al›nmas›n›n; hizmet sunucular›n satt›klar›
hizmetlerin bedellerinin rasyonel ve rekabetçi bir
ortamda belirlenmesi anlam›nda çok olumlu katk›lar sa¤layaca¤› düflünülmektedir.
● Özel sigortac›l›¤›n önünde engel oluflturabilecek, Madde 98-1. f›kras›nda yer alan, "Özel sigortalara iliflkin mevzuat hükümleri, bu Kanun hükümlerinin yorumlanmas›nda dikkate al›nmaz"
hükmü tamamen ç›kart›lmal›d›r
Ülkemizde 1967’den bu yana Hükümetlerin
hep gündeminde olan GSS’n›n; gerek stratejisi,
gerek ilkeleri ve gerekse uygulanma yöntemleri
belirlenirken, "Kamu Özel Ortakl›klar›" (Public Private Partnership) yönteminden yararlanmak
do¤ru olacakt›r. Kamu ve özel sektörün avantaj
ve k›s›tl›l›klar›n› birlikte de¤erlendirerek, ülke kaynaklar› ad›na sinerjiye dönüfltüren bir tasar›m;
hem sistemin sürdürülebilirli¤ini, hem de öngörülemeyen maliyetlerle karfl›laflma riskini minimalize
etmeyi sa¤layacakt›r.
Zaten GSS ile ilgili bu görüfller, sadece ilgili tek
bir tarafca de¤il, birçok tarafca belirtilmektedir;
2004 y›l›nda yay›nlanan TÜS‹AD Sa¤l›k Raporu,
Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤› Beyaz Kitab›, Sa¤l›k Bakanl›¤› Sa¤l›k Reformlar› dokümanlar› ve hatta son y›llarda haz›rlanan Sa¤l›kta Dönüflüm Program› gibi konuyla ilgili bir çok yay›nda,
bu görüfller de¤iflik yetkililerce ifade edilmektedir.
Dolay›s›yla, burada sadece bir grup ve zümrenin
de¤il, ülke ç›kar› oldu¤u hiç unutulmamal›d›r. ■
KAYNAKLAR
1. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›, Beyaz Kitap, Ankara 2003.
2. Çelik,H.,Eren,B.,‹zbudak,D.,Köylüo¤lu,C.,Özsar›,S.H.,fiimflek,N.,Tamamlay›c› Sa¤l›k Sigortas›, ‹stanbul,
2003.
3. DPT, Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› Öncesinde
Sosyal Sektörlerde Geliflmeler 1996-2000, Ankara, 2000.
4. DPT, Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› 2001 -2005, Ankara, 2000.
5. DPT, 2006 Y›l› Program›, Ankara, Aral›k 2005.
6. DPT, Sekizinci Befl Y›ll›k Kalk›nma Plan› Sa¤l›k Hizmetlerinde Etkinlik, Ankara, 2001.
7. Özsar›, S.H.,"Ülkemizde Genel Sa¤l›k Sigortas› Süreci",‹flveren Dergisi Mart 2005,T‹SK Yay›n›.
8. Özsar›, S.H.,"Genel Sa¤l›k Sigortas› Sürecinde Gelinen Son Nokta", ‹flveren Dergisi Kas›m 2005,T‹SK Yay›n›.
9.TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu,"Sosyal Sigortalar
ve GSS Kanunu Tasar›s›" 30.06.2005.
10.Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i GSS
Görüflü, ‹stanbul, Nisan 2005.
11.TÜS‹AD, Sa¤l›kl› Bir Gelecek: Sa¤l›k Reformu Yolunda Uygulanabilir Çözüm Önerileri, ‹stabul, Eylül 2004.
12. www.dpt.gov.tr
13. www.saglik.gov.tr
14. www.calisma.gov.tr
53
GARANT‹ S‹GORTA HESABI’NDAN
Hesap tan›nmaya
bafllad› baflvurular da
hasar ödemesi de artt›
A. Kadir KÜÇÜK
Garanti Sigorta Hesab› Müdürü
lk olarak 18 Ekim 1983 tarihinde Karayollar› Trafik Kanunu ile kurulan Garanti Sigortas› Hesab›, kuruldu¤u y›llarda yeterli tan›t›m› yap›lamad›¤›ndan trafik kazas›
ma¤durlar› bu fondan yararlanma imkan›
bulamam›fllard›r. Kuruldu¤u tarihten 22 y›l
geçmesine ra¤men Hesap, maalesef uzun
y›llar kurulufl amac›na hizmet edememifltir.
Son iki y›lda gerek yaz›l› bas›nda ve gerek
görsel medyada yap›lan tan›t›m çal›flmalar›
olumlu sonuçlar vermeye bafllam›flt›r. Bunun
neticesi olarak Hesaba yap›lan baflvurular
ve Hesap’tan yap›lan ödemeler son zamanlarda oldukça artm›flt›r. Art›k insanlar Hesap’›
biliyor veya bilmiyorlarsa da di¤er bilenlerin
yard›m› ile Hesap’a ulaflabiliyorlar.
Mali bünye zafiyeti veya iflas eden sigorta
flirketleri için 30 Kas›m 2005 tarihi itibariyle
61.697 adet tazminat talebi baflvurusu olmufltur. Tabi ki bu baflvurularda Hesab’›n tan›nmas›nda önemli rol oynam›flt›r.
Hesab’›n tan›nmas› ve bilinmesi baflvuru
adetlerine de yans›maktad›r. Örne¤in, geçmifl y›llarda bedeni tazminat talepleriyle ilgili
ayl›k ortalama 16 adet olan baflvuru say›s›,
2005 y›l›nda 133 adede yükselmifltir. ‹flas tazminatlar›ndaki baflvuru say›s› ise ayl›k ortalama 2003 y›l› için 2.127 , 2004 y›l› için 2.740 adet
olarak gerçekleflmifltir.
Hesap’›n Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’ne geçifli 1997 y›l›nda olmufltur.
‹
62
Birlik’e geçmeden önceki 13 y›l içerisinde
Hesap’tan yap›lan tazminat ödemeleri hakk›nda çok kesin bilgiler olmamakla birlikte,
ödemelerin çok az oldu¤u bilinmektedir.
Birlik bünyesindeki son 9 y›la ait geliflmeler
ve bu y›llara ait istatistikler afla¤›da ç›kar›lm›flt›r.
Tablo1’de de görülece¤i gibi istatistiklerde, 2004 y›l› ve 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda geçmifl y›llara göre baflvuru ve ödenen dosya
adetlerinde önemli farkl›l›klar görülmektedir.
1- Baflvuru Adetlerine Göre
1997 May›s ay› ile 2003 y›l› aras›nda (80 ayda) toplam 1320 adet baflvuru olmufltur. Ayl›k ortalama baflvuru say›s› (1319/80) 16
adettir. 2004 y›l›nda 12 ay içerisinde toplam
1127 adet baflvuru olmufltur. Ayl›k ortalama
baflvuru adedi 94’tür.
2004 y›l›n›n geçmifl 7 y›la göre art›fl oran›
yüzde 487 olarak gerçekleflmifltir. 2005 y›l›n›n
ilk 11 ay›nda ise baflvuru say›s› 1462 adet olmufltur. Ayl›k ortalama baflvuru say›s› 133
adettir. 2005 y›l›n›n geçmifl 7 y›la göre art›fl
oran› yüzde 731 olurken, 2004 y›l›na göre ise
yüzde 41 olarak gerçekleflmifltir. Baflvuru
adetlerine göre art›fl tablo2’deki gibidir:
2- Ödenen Adetlere Göre
1997-2003 y›llar› aras›nda toplam 325 adet
dosya ödenmifl, ortalama ayl›k ödenen dosya adedi 4’tür. 2004 y›l›nda toplam 201 adet
dosya ödenmifl ayl›k ortalama ödenen dosya adedi 17 olmufltur. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ise 494 dosya ödenmifl ayl›k ödenen ortalama dosya say›s› 45’e yükselmifltir.
Tablo 1
Tablo 2
30 Kas›m 2005 ‹tibariyle Bedeni Tazminatlarda
(‹flas Tazminatlar› Hariç) Hesaba Yap›lan
Baflvurular ve Ödemeleri:
YILLAR
BAfiVURU
ADET
ARTIfi
%
ÖDENEN
ADET
ARTIfi
%
10
ÖDENEN
YTL.
ARTIfi
%
1998
125
4.333
1999
150
0,20
50
4,00
40.344
8,31
2000
184
0,23
45
-0,10
52.508
0,30
2001
238
0,29
48
0,07
143.285
1,72
2002
275
0,16
80
0,67
402.384
1,80
2003
348
0,27
92
0,15
752.628
0,88
2004
1.127
2,24
202
1,20
2.632.627
2,50
2005/11
1.462
0,30
494
1,45
7.687.112
1,92
TOPLAM
3.909
1.020
11.715.225
Toplam 961 adet dosyan›n 325 adedi (yüzde 32) 1997-2003 y›llar› aras›nda, 201 adedi
(yüzde 20) 2004 y›l›nda ve 494 adedi (yüzde
48) 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ödenmifltir.
Y›llar
1997-2005
2004
2005/11
TOPLAM
1320
1127
1462
3909
Tablo 3
Y›llar
1997-2003
2004
2005/11
TOPLAM
Baflvuru
Adetleri
325
201
494
1020
Tablo 4
Y›llar
3- Ödenen Tutarlara Göre
YTL Baz›nda: Garanti Sigortas› Hesab›’n›n
bedeni tazminatlarla ilgili toplam ödemesi
31 Ekim 2005 tarihi itibariyle 11.715.225
YTL’d›r. Bu ödemelerin 1.395.486 YTL (yüzde
12’si) 1997-2003 y›llar› aras›nda, 2.632.627 YTL
(yüzde 22’si) 2004 y›l›nda ve 7.687.225 YTL
(yüzde 66’s›) 2005 y›l›n›n ilk on ay›nda gerçekleflmifltir.
Dolar Baz›nda: 1997-2003 y›llar› aras›nda
toplam 1.049.333 Amerikan dolar› ödeme
yap›lm›flt›r. Ortalama ayl›k ödeme 13.116 dolar olarak gerçekleflmifltir. 2004 y›l›nda
1.967.912 dolar ödenmifltir. 2004 y›l›nda ortalama ayl›k ödeme tutar› 163.992 dolar olmufltur. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ödenen tutar 5.695.422 dolard›r. 2005 y›l›n›n ilk 11 ay›nda ortalama ayl›k ödeme ise 517.765 dolar
olarak gerçekleflmifltir.
Hesab›n 22 y›ll›k geçmifli dikkate al›nd›¤›nda son iki y›lda ki geliflmeler memnuniyet vericidir. Ancak tam amaca ulafl›lm›fl m›d›r?
Bunu tespit etmek için Hesab›n kapsam›
içersinde olan trafik kazalar›n›n ve bu kazalarda meydana gelen bedeni zararlar›n ve
Baflvuru
Adetleri
Ödenen
Tutar (YTL)
1997-2003 1.395.486
2004
2.632.627
2005/11
7.687.112
TOPLAM
11.715.225
Tablo 5
Y›llar
1997-2003
2004
2005/11
TOPLAM
Ödenen
Tutar ($)
1.049.333
1.967.912
5.695.422
8.712.667
Ayl›k
Ortalama
Baflvuru
Adeti
Geçmifl
Döneme
Göre Art›fl
Oran›
Y›ll›k
Art›fl
Oran›
16
94
133
% 487
% 731
% 41
Ayl›k
Ortalama
Baflvuru
Adeti
Geçmifl
Döneme
Göre Art›fl
Oran›
Y›ll›k
Art›fl
Oran›
4
17
45
%325
%1025
%164
Ayl›k
Geçmifl
Ortalama
Döneme
Ödeme Göre Art›fl
Tutar› (YTL)
Oran›
17.437
219.333
698.828
Y›ll›k
Art›fl
Oran›
%11.578
%39.077
%218
Ayl›k
Geçmifl
Ortalama
Döneme
Ödeme Göre Art›fl
Tutar› ($)
Oran›
Y›ll›k
Art›fl
Oran›
13.116
163.992
517.765
%1.150
%3.847
%215
bu zararlardan ne kadar›n›n Hesap taraf›ndan karfl›land›¤›n›n bilinmesine ihtiyaç vard›r.
Yönetim taraf›ndan Hesab’›n tan›t›lmas›
ve bilinmesi yönünde al›n›n önlemler, örne¤in bütün hastaneler için tan›t›m afiflleri haz›rlanmas›, CNN-Türk televizyonunda 15 günde bir tan›t›m program›n›n yay›nlanmas› gibi
tan›t›m faaliyetleri hiç kuflkusuz zaman içersinde Hesab› arzu edilen amac›na ulaflt›racakt›r. ■
63
TSRfiB VEB
Oto H›rs›zl›k Bilgi Sistemi
Ka¤an KONGAR
TSRfiB Bilgi ‹fllem Müdürü
G‹R‹fi ve AMAÇ
Bir soruna çözüm üretebilmek için öncelikle o sorunu analiz edebilmek gerekir. Analiz
için gerekli olan fley ise sorun hakk›nda
mümkünse zamana yay›lm›fl olan ve uzun süreli veridir.
Oto h›rs›zl›klar› hem ülke hem de sektör için
ciddi bir problem haline gelmifltir.
Ülke için ciddi bir sorun haline gelmifltir
çünkü h›rs›zl›klar›n say›s› çok artm›fl; buna
ba¤l› olarak da bulunabilen araçlar›n say›s›
azalm›flt›r.
Sektör için sorun haline gelmifltir çünkü sigorta sektöründe kasko, oto h›rs›zl›klar› olmasa da zaten hasar/prim oran› çok yüksek
olan bir branflt›r. Bir de h›rs›zl›klar eklenince ilgili branfl›n karl›l›¤› kimi sigorta flirketlerinde s›f›ra kadar düflmekte; zaman zaman di¤er
branfllar›n primleri ile bu branfl›n hasar ödemeleri takviye edilmektedir.
‹stanbul Emniyet Müdürlü¤ü’nün internet
sitesindeki bas›n aç›klamalar›ndan edinilebilen bilgiler, oto h›rs›zl›klar›n›n organize suç örgütleri taraf›ndan yap›ld›¤›n› göstermekte;
bu da; bu ciddi sorunun, k›sa vadede çözümünün pek de mümkün olmad›¤›n› düflündürtmektedir.
Oto h›rs›zl›k sorununun sigortac›l›k aç›s›ndan detayl› bir analizi acil olarak yap›lmal›;
ama öncelikle bu analiz için gerekli olan veriler toplanmal›d›r.
B‹LG‹ S‹STEM‹
Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i
(Birlik) oto h›rs›zl›klar› ile ilgili olarak düzenli ve
sürekli bir veri ak›fl›n› sa¤lamak üzere kullan›lacak bir sistemi Aral›k 2005 tarihinde devreye sokmufltur.
60
Oto H›rs›zl›k Bilgi Sistemi ad› verilen bu sistem oto h›rs›zl›klar›na iliflkin istatistiksel verinin
oluflturulmas›nda kullan›lacak ve oluflturulan
veriler gerekti¤i gibi raporlanarak sektörün
kullan›m›na sunulacakt›r.
Sistemin veri yap›s›, program›n sahip olmas›
gereken özellikler ile konu ile ilgili di¤er detaylar sigorta flirketlerinin üst düzey uzman personelinden oluflmufl ve Birlik bünyesinde faaliyet
gösteren Hayat D›fl› Hasar ‹nceleme Ve Araflt›rma Komitesi ve Birlik uzmanlar› taraf›ndan
ortak olarak belirlenmifltir.
Sistem, esas olarak internet üzerinden eriflilebilen, birden fazla kullan›c› taraf›ndan ayn› anda çal›fl›labilen, kullan›m› kolay ve h›zl›
bir program›n etraf›na infla edilmifl parçalardan oluflmaktad›r.
Çal›nan ve bulunan araçlar ile ilgili tüm
detaylar›n sisteme yüklenmesi bu program
vas›tas› ile gerçekleflmekte; bilgi girifli ve düzeltme s›ras›nda sistem makul bir tak›m tutarl›l›k kontrollerini de otomatik olarak yapmaktad›r. Böylece hem bilgi girifli s›ras›nda ortaya
ç›kabilecek hatalar en aza indirilmifl hem de
veri girifli çabuklaflt›r›lm›fl olmaktad›r.
Sistemin kullan›c› arayüzü internet göstericileri ile izlenebilecek halde yaz›lm›flt›r. Program "Internet Explorer", "Firefox" ve "Opera"
için kullan›labilirli¤i aç›s›ndan test edilmifl ve
her üç izleyici ile de kullan›labilir olmas› sa¤lanm›flt›r.
Kullan›c› arayüzü ve genel olarak sistem,
teknolojik aç›dan sigorta sektörünün tamam›
aç›s›ndan sorunsuz olarak kullan›labilir durumdad›r. Sistemin di¤er ucunda bir veri taban›
yap›s› yer almaktad›r. Girilen bilgiler bir iliflkisel
veritaban›nda (relational database) depolanmakta; raporlara temel teflkil eden sorgulamalar da bu veritaban› üzerinden yap›lmaktad›r.
Veri taban› entegrasyonu hem bilgi giriflinin hem de raporlamalar›n süratini çok art›rm›fl; sistem, kullan›c› taraf›nda bir bekleme
Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i oto
h›rs›zl›klar› ile ilgili olarak düzenli ve sürekli bir
veri ak›fl›n› sa¤lamak üzere kullan›lacak bir sistemi
Aral›k 2005 tarihinde devreye soktu.
yaflanmadan yararlan›labilir hale getirilmifltir.
Do¤ald›r ki sisteme yüklenen bilgiler düzenli ve sürekli olarak yedeklenmektedir.
Bilgi girifli, 6 ay› aflk›n bir süredir sektörün
hizmetinde olan Birlik portal› içine entegre
edilmifl ve halihaz›rda portal› kullanan sigorta
flirketlerinin sisteme ulafl›mlar› fleffaf ve otomatik hale getirilmifltir.
SONSÖZ
‹statistik amaçl› kurulmufl olan bir sistemin
gücü içerdi¤i verilerin miktar›na ve kalitesine
ba¤l›d›r. Bu sistem için de esas olan do¤ru bilginin do¤ru zamanda sisteme yüklenmesidir.
Bilgi sistemlerinin ç›kt›lar› o sistemin girdilerinden daha kaliteli olamaz. "Çöp girerse çöp ç›kar (GIGO-garbage in garbage out)" sözü de
bu nedenle sarf edilmifltir.
Sektör aç›s›ndan çok yararl› sonuçlar›n elde
edilmesine katk›da bulunacak verilerin toplanmas›n› sa¤layacak bu sistemin gerçek sahibi sigorta flirketleridir. Hem uzun hem de k›sa
vadeli analizlere eriflmek için gerekli olan bilgilerin sisteme do¤ru ve sürekli olarak yüklenmesinin sorumlulu¤u da gene sigorta flirketlerinindir.
Elbirli¤i ile, do¤ru istatistikler ›fl›¤›nda, daha
tahmin edilebilir yar›nlara do¤ru… ■
61
TRAMER’DEN
Sektörde prim kayb› azald›
Mehmet ÜST
TRAMER Müdürü
rafik Sigortas› Bilgi Merkezi (TRAMER) veri taban›na sigorta flirketleri taraf›ndan
transfer edilen poliçe bilgilerine ba¤l› olarak,
2005 y›l› Ocak-Kas›m döneminde 7.923.385
adet poliçenin tanzim edildi¤i ve karfl›l›¤›nda
965.847 bin YTL sektörün prim geliri elde etti¤i
tespit edilmifltir. Geçen y›l›n ayn› döneminde ise
7.071.864 adet poliçenin tanzim edilerek
780.261 bin YTL prim geliri elde edildi¤i görülmektedir. Sektör genelinde geçen y›la göre poliçe adedinde yüzde 12,04 prim üretiminde ise
yüzde 23,79 oran›nda art›fl sa¤lanm›flt›r.
2004 ve 2005 y›l› poliçe adedi ve prim üretim
rakamlar› incelendi¤inde 7.basamaktan yüzde 20 indirimli olarak düzenlenen poliçelerin
yüzde 32,63 oran›nda azald›¤› ve 1. basamaktan sürprimli olarak düzenlenen poliçelerin
yüzde 155,21 oran›nda art›¤› görülmektedir.
TRAMER’in yapm›fl oldu¤u s›k› takip sonucu hatal› basamaktan düzenlenen poliçelerden dolay› sektörün prim kay›plar›n›n önlenmesinin
yan› s›ra haks›z rekabetin de önüne geçilmifltir.
Tablo 1
T
Tarife
Basamak
Kodu
1
2
3
4
5
6
7
Sektör
Toplam›
64
2004 y›l› Ocak-Kas›m döneminde Toplam
687.634 adet araç sat›fl› gerçeklefltirilirken,
2005 y›l›n›n ayn› döneminde araç sat›fl› %0,57
oran›nda azalm›fl ve 683.723 adet araç sat›fl›
gerçekleflmifltir. 2004 y›l›nda 7.071.864 adet
poliçe üretimi gerçeklefltirilirken 2005 y›l›nda
7.923.385 adet poliçe üretimi gerçeklefltirilmifltir. Araç sat›fl adedi ç›kar›ld›ktan sonra OcakEylül döneminde net 167.798 adet poliçe ve
buna karfl›l›k 20.136 bin YTL prim üretimi sa¤lanm›flt›r.
SEKTÖR HASAR VER‹LER‹
Hasar dosya bilgileri ve tazminat ödemeleri
ile ilgili olarak sigorta flirketleri ile yo¤un mutabakat çal›flmalar› yap›lm›flt›r. Prim üretimi bilgisinin yan› s›ra hasar verilerinin de yer ald›¤› raporlar›n yay›nlanmas›na bafllan›lm›flt›r. Sigorta
flirketleri baz›nda hasar prim istatistiklerinin üretilebilmesi için sigorta flirketleri ile TRAMER’in
hasar veri yap›s›n›n uyumlu hale getirilmesi yönünde çal›flmalar tamamlanm›fl ve 2003 y›l›n›n
bafl›ndan itibaren tüm hasar tazminat ödeme
kay›tlar› TRAMER veritaban›na aktar›lm›flt›r.
TRAMER veri taban›na transfer edilen hasar bilgilerine ba¤l› olarak trafik branfl›na ait hasar
prim rakamlar› tespit edilmifltir. Üretilen raporlar
2004-2005 Y›l› Ocak- Kas›m Dönemi Trafik Poliçe
Adedi ve Prim Üretimi Karfl›laflt›rmas› (Bin YTL)
2004
2005
Fark
Poliçe
Adedi
Prim
Üretimi
Poliçe
Adedi
Prim
Üretimi
Poliçe
Adedi
Art›fl
Yüzdesi
Prim
Üretimi
Art›fl
Yüzdesi
213.526
354.861
35.510
2.490.005
447.539
266.706
3.263.717
23.815
46.247
6.218
256.389
58.124
35.511
353.957
544.930
214.669
358.770
3.346.291
930.276
329.655
2.198.794
82.306
29.490
51.430
407.131
113.954
41.355
240.181
331.404
-140.192
323.260
856.286
482.737
63.949
-1.064.923
155,21
-39,51
910,34
34,39
107,86
23,60
-32,63
58.491
-16.757
45.212
150.742
55.830
5.844
-113.776
245,61
-36,23
727,14
58,79
96,05
16,46
-32,14
7.071.864
780.261
7.923.385
965.847
851.521
12,04
185.586
23,79
Tablo 2
2004-2005 Y›l› Ocak- Aral›k*
Dönemi Trafik Poliçe Adedi ve
Prim Üretimi Karfl›laflt›rmas› (Bin YTL)
Tarife
Basamak
Kodu
1
2
3
4
5
6
7
Sektör Toplam›
2004
2005
Poliçe
Adedi
Prim
Üretimi
Poliçe
Adedi
Prim
Üretimi
297.343
470.119
44.388
2.811.030
527.009
304.196
3.626.910
8.080.955
33.529
61.667
8.159
292.660
68.262
40.281
392.370
896.927
545.113
216.302
361.273
3.347.137
940.389
333.851
2.219.902
7.963.967
82.326
29.665
51.776
407.200
115.276
41.922
242.703
970.868
nunda ise 77,41 oran›na gerçekleflti¤i tespit
edilmifltir. Trafik sigortalar›nda, hasar›n asgari
üç y›lda yans›d›¤› ve befl y›la yay›ld›¤› göz
önünde bulunduruldu¤unda hasar ödemelerinin yaklafl›k yüzde 45-50 oran›nda 2. y›lda gerçekleflti¤i görülmektedir. Poliçe bafllama tarihi
2004 y›l› olan poliçelerin hasar prim oran› birinci y›l yüzde 17,72 iken ikinci y›l› sonu yüzde
63,29’a ulaflm›fl, 2005 y›l› poliçelerinde ise ilk y›l
yüzde 28,91 olarak gerçekleflmifltir. 2005 y›l› poliçelerinde geçen y›llara göre ilk y›l yüzde 10’lu
bir ödeme art›fl› dikkati çekmektedir.
TRAMER’‹N BAfiARILARI
● Avrupa Birli¤i ‹ngiltere dönem baflkanl›¤›
Tablo 4
ve Avrupa Komisyonu taraf›ndan düzenlenen
2005 e-Devlet Bakanlar Konferans› s›ras›nda "e*26.12.2005 tarihi itibariyle transfer edilen verileri içermektedir.
Devlet En ‹yi Uygulama" ödüllerinin verilece¤i
yar›flma için Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan
sigorta flirketleri ile paylafl›lm›fl olup, tazminat aday gösterilen Trafik Sigortas› Bilgi Merkezirakamlar› baz›nda mutabakat çal›flmas› de- TRAMER yar›flmaya, Avrupa Birli¤i üyesi ve
vam etmektedir. 26 Aral›k 2005 tarihi itibariyle aday 28 ülkeden kat›lan 234 proje aras›nda, 52
TRAMER sistemindeki verilere ba¤l› olarak sek- finalist içinde yer alm›fl ve Türkiye’yi Manchestör genlinde 2003 y›l› bafllang›ç tarihli poliçele- ter’da baflar›yla temsil etmifltir.
rin, poliçe y›l› baz›nda (UWY) hasar prim oran● Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i
lar›n›n birinci y›l %17,19 olarak gerçekleflti¤i, (TÜS‹AD) ve Türkiye Biliflim Vakf› (TBV) taraf›nikinci y›l›n sonunda yüzde 65,92, üçüncü y›l› so- dan, ekonomide ve toplumsal yaflamda kalitenin, verimlili¤in ve rekabet gücünün art›r›lmas›na; fleffaf ve etkin kamu yönetiminin
oluflturulmas›na ve
bilgi toplumuna döPrim
Hasar
nüflümün gerçeklefltiY›l
Üretimi
Tazminat
1. Y›l
%
2. Y›l
%
3. Y›l
%
rilmesine katk›da buMuallak
9.187
27.993
36.685
513.085
2003
lunmak
amac›yla
17.19 310.229
65.92 360.501
77.41
denen
79.013
"eTR Ödülleri" veril2003 Y›l Toplam
88.200
338.222
397.186
mektedir.
Muallak
18.073
91.368
2004
865.741
17.72 456.528
63.29
Bu y›l üçüncüsü düdenen
135.343
zenlenen
"eTR Ödül2004 Y›l Toplam 153.416
547.896
Muallak
135.512
leri" kapsam›nda Ha2005
982.320
28.91
denen
148.447
zine Müsteflarl›¤› Si2005 Y›l Toplam 283.959
gortac›l›k Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan
* Poliçe Bafllama Tarihi baz›nda de¤erlendirme yap›lm›fl olup, Poliçe Bafllama Tarihi 2003 olan poliçelere ait 1. y›lda
aday gösterilen TRAödemesi gerçeklefltirilen hasarlar 1. y›l sütununda belirtilmifltir. Poliçe bafllama tarihi 2003 olup, takip eden y›llarda
ödemesi gerçeklefltirilen hasarlar 2. y›l ve 3.y›l sütunlar›nda gösterilmifltir. 2.y›l sütununda 1.y›l ve 2. y›l içinde yap›lan
MER projesi finale kaödemeler toplanarak kümülatif olarak gösterilmifltir. 3. y›lda ise 1. y›l, 2.y›l ve 3. y›l toplamlar› kümül olarak yaz›lm›flt›r.
lan 8 proje aras›nda
* Ödeme rakamlar›na hasar tazminat tutarlar›, ekspertiz ve di¤er dosya masraflar› dahildir.
yer alm›flt›r. ■
Underwriting Y›l› Baz›nda Trafik Branfl› Poliçe
Üretimi ve Ödenen Birikimli Hasar Tutarlar›*
* 26.12.2005 tarihi itibariyle transfer edilen verileri içermektedir.
65
DASK’TAN
2.4 milyon poliçe...
Ferhan ÖZAY
DASK Koordinatörü
aklafl›k befl sene öncesini, DASK'›n hayat›m›za girdi¤i ilk günleri düflündü¤üm zaman, bugün gelinen noktayla gurur duymamak
mümkün de¤il. Bu poliçe sat›l›r m›, di¤er ev paket
ürünlerine olumsuz etkisi olur mu derken bugün 2
milyon 400 bine dayanan poliçe say›s›na ve 300
milyon YTL 'yi aflan bir fon birikimine ulaflt›k. Bu
noktaya gerçekten özveriyle çal›flan acentelerimiz ve flirketlerimiz sayesinde geldik ve bundan
sonra daha da h›zl› bir flekilde devam edece¤iz.
DASK’›n yönetimini devrald›¤›m›z 08.08.2005 tarihinden bugüne kadar yapt›klar›m›zdan ve bundan sonras› için gündemimizde nelerin bulundu¤undan k›saca bahsetmek istiyorum.
Kurum ‹darecisi olarak, kamuoyu ve sigortal›lar› bilinçlendirmek ve bilgilendirmek, Zorunlu Deprem Sigortas› (ZDS) üretimi için 25 sigorta flirketi ve
yaklafl›k 15 bin acente ile koordinasyonu sa¤lamak, havuzun fon büyümesini mevcut finansal
enstrümanlar› en etkin flekilde kullanarak çabuklaflt›rmak, reasürans korumas›n› poliçe sahiplerinin rahat uyumas›n› sa¤layacak miktarda ve uygun flartlarda sa¤lamak ve oluflan depremleri takiben hasar ödemelerini gerçeklefltirmek gibi
pek çok önemli görevimiz bulunuyor. Ancak bunlar aras›nda, di¤erlerinin temeli olarak düflündü¤ümüz ve üstünde özellikle duraca¤›m›z en
önemli konu, flimdiye kadar oldukça sabit bir görünüm sergileyen poliçe adetlerinin art›r›lmas›
Y
Y›llara göre poliçe üretimleri
66
Dönem
Pol. Adet
Prim
27/.09/.2000- 31/.12/.2000
01/.01/.- 2001-31/.12/.2001
01/.01/.2002- 31/.12/.2002
01/.01/.2003- 31/.12/.2003
01/.01/.2004- 31/.12/.2004
01/.01/.2005- 13/.12/.2005
159.301
2.427.840
2.127.980
2.022.470
2.089.568
2.271.392
3.764.766.
54.524.578.
65.756.219.
85.688.189.
126.215.772.
149.400.769.
olacakt›r. Rakamlara göz atacak olursak; ilk ‹lk
bak›flta toplumun nispeten belli bir kesiminin poliçe ald›¤›n› ve poliçelerini sürekli yeniledikleri varsay›m›yla poliçe adetlerinde y›llar itibar›yla
önemli bir de¤ifliklik olmad›¤›n› düflünüyoruz. Ancak detaya indi¤imizde ZDS poliçelerinin yenilenme oran›n›n % yüzde 33 civar›nda seyretti¤ini,
dolay›s›yla poliçe adedinin korunmas› için sisteme her sene ciddi oranda yeni poliçe giriyor olmas› gerekti¤ini anl›yoruz. Böylece, özellikle konut
al›mlar›nda tapu ifllemleri için ZDS'n›n sorgulanmas› nedeniyle, her sene büyük ölçüde yeni poliçe girifli oldu¤unu, ancak bu poliçelerin ikinci sene yenilenmedi¤ini ö¤reniyoruz.
Bu konuyla ilgili olarak yapt›¤›m›z çal›flma neticesinde ilk aflamada sigorta flirketlerine, acente
k›r›l›m›yla beraber, cari ay itibar›yla son iki ay içinde vadesi gelip de yenilenmeyen, sorgulaman›n
yap›ld›¤› gün itibar›yla cari ay içinde vadesi gelip
de yenilenmemifl poliçeler ile, cari ay›n geri kalan
k›sm›nda ve bir sonraki ayda yenilemesi gelen
poliçeleri sistemimizden görebilme imkan› sa¤l›yoruz. fiu anda devam eden çal›flmam›z bitti¤i
zaman, sigortal›n›n poliçesini vadesi geldi¤inde
bir baflka flirketten mi veya ayn› flirketten ama vade tarihinden bir kaç gün sonra m› yenileyip yenilemedi¤ini görebilecek, listelerimizi buna göre
güncelleyecek ve yenileme iflini daha hassas bir
flekilde takip edebilece¤iz..
Di¤er yandan gerek sigorta flirketlerinin, gerek
acentelerin, hem poliçe adetleri hem de yenileme oranlar›nda yakalad›klar› baflar›y› ödüllendirmek üzere, gelir art›r›c› teflvikler ve kampanyalar
üzerinde çal›flmaktay›z. Do¤rudan kredi kart›yla
ekrandan yap›lacak tahsilat girifllerini sa¤lamak
için u¤rafl›yoruz. Ayr›ca, özellikle bankalar›n verdi¤i konut kredilerinin bir uzant›s› olarak uzun süreli
ZDS poliçelerini sistemsel olarak mümkün hale
getirmek için çal›flmalar›m›z› sürdürüyoruz.
Tablo1’den de görüldü¤ü gibi poliçe yo¤unlu¤u a¤›rl›kl› olarak Marmara Bbölgesi'ndedir. Önceliklerimizden bir tanesi de çeflitli kampanyalarla, özellikle deprem riskini bar›nd›ran bir co¤rafyada olan ancak sigortalanma oran›n›n nispe-
Y›llara Göre Hasar
Ödemeleri (14.12.2005)
Tablo2:
ten düflük oldu¤u illerimiz ve bölgelerimizdeki poliçe adedinin art›r›lmas›d›r.
DASK’ta TOPLANAN PR‹MLER
NE fiEK‹LDE DE⁄ERLEND‹R‹L‹YOR?
DASK'›n senelik prim geliri bugün yaklafl›k 150
milyon YTL'dir. DASK’› devrald›¤›m›z tarih itibar›yla
264 milyon YTL olan fon büyüklü¤ü bugün art›k
305 milyon YTL'ye ulaflm›flt›r.
Bu fon, öncelikle likidite (h›zla nakite çevrilebilme) olmak üzere, anapara güvenli¤i ve getiri
oran› unsurlar› göz önüne al›narak yat›r›ma yönlendirilmektedir. Yat›r›m araçlar› içinde; TL vadeli
mevduat, döviz mevduat›, Hazine bonosu, repo,
yat›r›m fonlar› bulunmaktad›r. Bu unsurlardan likidite ile anapara güvenli¤ine birinci derecede
önem verilmekte ve böylece DASK'›n olas› bir
depremde yükümlülüklerini h›zla yerine getirebilmesi hedeflenmektedir. Kurumun biriken kaynaklar›, DASK Yönetim Kurulu taraf›ndan belirlenen
bu ilkeler ve k›staslar çerçevesinde, düflük riskli ve
likiditesi yüksek varl›klara yönlendirilerek profesyonel bir yaklafl›mla yat›r›ma yönlendirilmektedir.
Y›l
Tazminatakonu olan
Deprem Say›s›
2000
2001
2002
2003
2004
2005
TOPLAM
1
17
21
20
35
34
128
Dosya
Say›s› Ödeme (YTL)
6
338
1.558
2.503
586
2297
7.288
23.022.
127.496.
2.284.834.
5.182.040.
768.692.
4.387.313.
12.773.400.
g›lara iliflkin elefltirileri çok iyi hat›rl›yorum. Ancak
yukar›daki tablo2’den de aç›kça görüldü¤ü gibi
DASK, hasar yükümlülüklerini tamamen yerine
getirmifl olan bir kurumdur. Bizlerin bu konuyu sigortal›lar›m›za, henüz poliçe almam›fl olanlara
veya poliçelerini yenilemeyenlere daha iyi anlatmam›z gerekmektedir. Hasar operasyonunda halihaz›rda yapt›¤›m›z uygulamalar, bankalar ile anlaflarak tazminat›n ödenmesi esnas›nda flubeden
otomatik bir formda ödemeye iliflkin ibranamenin
al›nmas› ve sigortal›n›n tazminat› flubeye gidip
çekmesine kadar geçen sürede tazminat miktar›n›n banka flubesinde de¤il de DASK fonunda
kalmas›, havuzun ifllerli¤i aç›s›ndan önemli say›laHASAR ÖDEMELER‹
Elbette hasar ödemelerindeki bafll›ca hedefi- bilecek düzenlemelerdir.
Bugüne kadar DASK'ta önemli ad›mlar at›ld›.
miz mümkün olan en k›sada sigortal›lar›m›z›n
ma¤duriyetlerini giderebilmektir . Ancak bu sü- DASK, benzer afet riskleri tafl›yan ülkeler aç›s›ndan
reçte operasyonel maliyetlerimizi afla¤› çekmek örnek al›nmak üzere izlenen bir sistem olmakla
ve olas› büyük depremlere karfl› kendi görev ve beraber, bu sistemi gelifltirmek için hepimize
sorumluluklar›m›z aç›s›ndan haz›rl›kl› olmak da ö- önemli görevler düflüyor. Kurum ‹darecisi olarak
üstlendi¤imiz bu zorlu ancak bir o kadar da presnemli hedeflerimiz aras›nda yer al›yor.
DASK’›n bafllad›¤› dönemde sigortal› ve acen- tijli ve heyecan verici görevi en iyi flekilde sürdürtelerden gelen hasar ödemesi konusundaki kay- mek için var gücümüzle çal›fl›yoruz.
DASK, bir deprem ülkesi
olan ülkemizde büyük önem
Tablo1:
tafl›yan sosyal dayan›flma iflle(Yaflayan poliçe say›s› 2.394.684’dir)
vini, sigortac›l›k prensipleri çerçevesinde yerine getirmek
Toplam
Sigortal› Penetrasyon
üzere kurulmufl bir kurumdur
Bölgeler
Konut
Konut
Oranlar› %
Teminat
Prim
ve elbetteki sizlerin destekleri
AKDEN‹Z
1.663.126
176.792
10,63
7.264.625.705.
10.704.614.
do¤rultusunda daha da büDO⁄U ANADOLU
611.788
55.260
9,03
2.219.483.820.
4.282.511.
yüyecek, geliflecek, topluEGE
2.318.262
436.191
18,82 16.205.967.355.
36.133.900.
mun çok daha genifl bir kesiGÜNEYDO⁄U ANAD.
742.865
40.520
5,45
1.554.380.155.
1.957.641.
mine verecektir. Amac›m›z,
KARADEN‹Z
1.282.095
138.359
10,79
5.280.858.040.
8.337.356.
bu hedefimize mümkün olduMARMARA
4.143.473
1.116.856
26,95 44.145.361.380.
82.481.912.
¤u kadar k›sa bir sürede ve
‹Ç ANADOLU
2.227.055
430.706
19,34 16.638.038.910.
12.892.625.
sa¤l›kl› bir flekilde ulaflmakt›r.■
TÜRK‹YE GENEL‹
12.988.663
2.394.684
18,44 93.308.715.365. 156.790.563.
14/12/2005 itibari ile sigortal› konut say›s› ve
poliçelenme oran›
67
DIfi BASINDAN
Terör yine gündemdeydi…
FERMA: Terörizme
karfl› Avrupa’n›n
tepkisi yetersiz
vrupa Risk Yönetimi Birlikleri Federasyonu
(FERMA) Baflkan› Theierry von Santen,
ekonomiyi de büyük ölçüde tehdit eden terörizme Avrupa devletlerinin son derece yetersiz kalan tepkisinin Avrupal› Risk Yöneticilerini flafl›rtt›¤›n› söyledi.
FERMA, terörizmin s›n›r tan›mad›¤›n› ve hedeflerinden birinin de geliflmifl ülkelerin ekonomik
dengesini bozmak oldu¤unu, ancak Avrupa hükümetlerinin, terörizmin ekonomik etkilerine cevap verebilecek nitelikte küresel mali araçlar› yürürlü¤e sokamamas›n›n kendilerini son derece
flafl›rtt›¤›n› aç›klad›.
‹ngiltere, ‹spanya, Fransa ve ‹talya gibi pek
çok FERMA üyesi ülkenin, terörist sald›r›larda
büyük ekonomik zararlara u¤rad›¤›n› aç›k-
A
layan FERMA, konunun 2-5 Ekim tarihlerinde,
Lizbon’da, FERMA üyelerinin kat›ld›¤› bir panelde tart›fl›lmas›n›, at›lm›fl önemli bir ad›m olarak
görüyor. ■
RMS: Terör sald›r›lar›n›n
yol açt›¤› zararlar artabilir
isk Management Solutions (RMS) flirketi,
terörizm tehlikesine karfl› uzmanlar›n
son görüfllerini içeren "4. Amerikan Terörizm
Risk Raporunu" aç›klad›. Rapora göre, küreselleflmenin h›zla devam etti¤i günümüzde, terörizm tehlikesi artarak devam ederken, terörizme karfl› güvenlik önlemlerinin s›k›laflt›r›ld›¤›
ABD’de ise terörist sald›r›s› tehlikesi azalm›flt›r.
Ancak, önümüzdeki 5 y›lda oluflabilecek kimyasal, biyolojik, radyoaktif veya nükleer terörizm sald›r›lar› gibi büyük olaylar›n meydana
gelme riski ve buna ba¤l› olarak ortaya ç›ka-
R
68
cak zararlar›n boyutu giderek artmaktad›r.
RMS’nin analizine göre, bu tür sald›r›lar›n olma
olas›l›¤› hala küçük olsa da, büyük ölümlerle sonuçlanan biyolojik sald›r› tehlikesi ciddi boyutlara
ulaflm›fl durumda. RMS’nin terörizm araflt›rma
departman› müdürü Andrew Coburn, ABD güvenlik sistemi ile büyük sald›r›lar›n gerçekleflmesinin daha da zorlaflt›¤›n›, ancak Londra ve Madrid’de de görüldü¤ü gibi teröristlerin daha küçük
çapl› sald›r›larla daha çok sivilin ölmesine neden
oldu¤unu söyleyerek, bu tehlikeye karfl›, sigorta
flirketlerinin de önlem almas› gerekti¤ini belirtti. ■
Best’e göre Katrina’n›n
maliyeti 40-60 milyar dolar
easürans flirketlerinin Monte Carlo’da
yap›lan toplant›s›nda, kredi derecelendirme kuruluflu A.M. Best, Katrina Tayfunu’nun
küresel sigorta sektörüne olas› etkileri hakk›nda
yorumlarda bulundu. Best’e göre, Meksika Körfezi bölgesindeki zarar miktar›n›n tamam›n› tespit etmek uzun sürebilir ve bu miktar beklenenden çok daha yüksek olabilir. Tahminler zarar›n
40 milyar dolar ile 60 milyar dolar aras›nda oldu¤unu söylüyor. Örne¤in, Swiss Re zarar tahminini
500 milyon dolardan 1.2 milyar dolara ç›kard›.
Ayr›ca Best; reasürörlerin, ocak ay›nda ‹ngiltere’de meydana gelen Erwin f›rt›nas›, a¤ustos
ay›nda Avusturya, ‹sviçre ve Almanya’da meydana gelen seller, Japonya’daki tayfunlar ve
her ne kadar bir devlet kuruluflu olan Frans›z resasürans flirketi CRR taraf›ndan k›smi sigortal› olsa da, Fransa’n›n güneyindeki sel gibi di¤er do-
R
¤al afetlerden de zarar gördüklerini vurgulad›.
Best, do¤al afetlerin say›s›n›n son on y›lda oldukça artt›¤›n› belirterek, son bir kaç y›l içinde reasürörlerin, 1999 y›l›ndaki Martin ve Lather f›rt›nas›, 2002’de Almanya’da meydana gelen sel
ve ABD’de meydana gelen tayfunlar gibi yüz
y›lda bir meydana gelen baz› ender olaylarla
karfl›laflt›¤›n› aç›klad›. Best, sigortalanan miktardaki dalgalanman›n reasürans flirketlerinin kazançlar›n› tahmin etmesini gittikçe zorlaflt›rd›¤›
için, hissedarlar› ve yat›r›mc›lar› ve dolay›s›yla reasürörlerin finansal esnekli¤ini olumsuz etkileyebilece¤ini de vurgulad›. Best, Katrina kas›rgas›ndan önemli derecede etkilenen reasürörlerin
kredi notunun düflürülece¤ini ve gelecekte kredi notunun istikrar›n›n büyük ölçüde, reasürörlerin do¤al afet risklerini karfl›layabilme kapasitesine göre de¤iflece¤ini aç›klad›. ■
Rita ile Wilma
Katrina’y› aratm›yor
atrina tayfunundan sonra ayn› bölgeyi vuran Rita
tayfununun sigorta sektörüne, büyük ço¤unlu¤u
denizdeki petrol tesislerindeki hasarlardan kaynaklanan
toplam 10 milyar dolarl›k zarara neden oldu¤u tahmin
ediliyor. Bir sezonda Atlantik Okyanusunda meydana gelen 21. ve bölgeyi vuran 12. tayfun olan Wilma ile birlikte,
ayn› sezonda meydana gelen tayfun say›s›nda rekor k›r›lm›fl oldu. Bugüne kadar Atlantik’te meydana gelen en
güçlü tayfun olan Wilma tayfununun, Meksika, Küba ve
Florida sahillerini daha zay›f fliddette etkileyerek sigorta
flirketlerine toplam 12 milyar dolara mal oldu¤u tahmin
ediliyor. Reasürans flirketi Swiss Re, Rita ve Wilma tayfunlar›n›n kendisine 750 milyon dolara mal olaca¤›n› ve bu y›l
tayfunlar›n büyük zararlara yol açmas› nedeniyle tazminat taleplerinin bir k›sm›n› karfl›lamak üzere dengeleme
karfl›l›klar›n› kullanacaklar›n› aç›klad›. ■
K
69
DIfi BASINDAN
Lloyd’s, Çin’de faaliyete geçiyor
loyd’s, Çin’de reasürans faaliyetlerinde bulunmak üzere lisans ald›¤›n› aç›klad›. fiirketten yap›lan aç›klamaya göre
Lloyd’s, dünyan›n en h›zl› büyüyen sigorta piyasalar›ndan birinde stratejik bir ad›m atm›fl
oldu. fiirket ald›¤› bu lisans ile birlikte, Çin piyasas›nda yerel para birimi cinsinden yap›lan ifllemleri reasüre edecek. Bu ifllemler Çin piya-
L
70
sas›n›n yüzde 90’›n› kaps›yor. Bu lisans, ayn› zamanda Çin sigorta flirketlerinin Lloyd’s piyasas›na girmelerini de sa¤layacak. Ülkede son 30
y›ld›r denizcilik, havac›l›k, nükleer enerji riskleri
alan›nda s›n›rl› faaliyetlerde bulunan Lloyd’s,
ald›¤› bu lisans sayesinde faaliyetlerini art›racak ve yerel sigorta flirketleriyle daha yak›n
iliflkilerde bulunabilecek. ■
Willis, Çin’de a¤›rl›¤›n› art›r›yor
ünyan›n en büyük brokerlik flirketlerinden Willis Group, Çin Sigorta Düzenleme Komisyonu’ndan ald›¤› izinle, Çin’de
faaliyet gösteren Willis Pudong Insurance
Brokers flirketindeki hisselerini yüzde 51’e ç›kar›yor. Böylece Willis, Çin’de ço¤unluk hissesini elinde bulunduran bir flirketle faaliyet
gösteren ilk uluslararas› brokerlik flirketi ola-
D
cak. Willis, Mart 2004 tarihinde bir Çin flirketi
olan Pudong Insurance Brokers flirketinin yüzde 50’sini alm›fl, flirketin ad› Willis Pudong Insurance Brokers olarak de¤ifltirilmifl ve flirket,
Çin’de A¤ustos 2004 tarihinde sigorta ve reasürans brokerli¤i faaliyetlerine bafllam›flt›.
fiirket halen 19 flubesiyle Çin genelinde faaliyet gösteriyor. ■
Sigortac›lar›n afet riskini daha
iyi de¤erlendirebilecek
önlemler almalar› istendi
vusturyal› sigortac›lar›n yaz aylar›nda meydana gelen sel felaketini göreceli olarak hafif atlatmalar›na karfl›n, Standard&Poor’s Kredi Derecelendirme Kuruluflu taraf›ndan yap›lan aç›klamada Avusturya’da faaliyet gösteren sigortac›lar›n do¤al afet riskini daha iyi de¤erlendirebilecek önlemler almalar› ve
poliçelerini riske uygun temelde fiyatland›rmalar› gerekti¤i ifade edildi.
S&P taraf›ndan yap›lan aç›klamada
yaklafl›k bir ay önce meydana gelen sellerin yol açt›¤› sigortalanm›fl kay›plar›n tutar›n›n yaklafl›k 100 milyon Euro (120 milyon $) oldu¤u belirtildi. 2002 y›l›nda meydana gelen sel felaketinde bu kay›p yaklafl›k 400 milyon Euro (481,5 milyon $) tutar›ndayd›. Genifl kapsaml› reasürans korumas›, sigortac›lar›n maruz kald›klar› riski büyük ölçüde hafifletti. Bununla birlikte son
12 ay içerisinde gösterilen güçlü performans ve 2005 y›l› içerisinde beklenen kazanç, Avusturya sigorta sektörünün sellerin
A
olumsuz etkisini atlataca¤›n› gösteriyor.
Son sel felaketi, her ne kadar sektör taraf›ndan hafif atlat›lm›flsa da, do¤al afetlere
karfl› etkin koruma sa¤lanmas› konusunda
genifl kapsaml› bir tart›flma ortam› yaratt›.
Bu tart›flma ortam›n›n, sel ve di¤er potansiyel do¤al afetler için daha kapsaml› bir
analitik risk de¤erlendirme arac› oluflturulmas›na zemin haz›rlamas› bekleniyor. S&P,
böyle bir geliflmenin Avusturyal› sigortac›lar› riske uygun fiyatland›rmaya teflvik
edece¤ine inan›yor. Böylelikle, afetlerden
daha çok etkilenen bölgelerde sigorta teminat› masraflar› ülkenin di¤er bölgelerinden farkl› olacak. Bu çerçevede, Avusturya sigorta sektörü, Avusturya federal ve
merkezi hükümetleriyle iflbirli¤i halinde hareket ederek, sigortac›lar›n münhas›r olaylar›n etkilerine azami derecede maruz
kalmalar›n› engelleyecek yöntemler ortaya koyacak. S&P’a göre, böyle bir iflbirli¤i
sigorta sektörünün daha istikrarl› bir flekilde ifllemesini sa¤layacak. ■
71
DIfi BASINDAN
"Solvency II: Sigorta Sektörü için Stratejik
Tehlikeler" konferans› Brüksel’de yap›ld›
vrupa Birli¤i 2005-2010 Finansal Hizmetler Plan›’n›n önemli bir parças› olan Solvency II Projesi, tek sigorta piyasas›n›n entegrasyonu, Avrupa’n›n ekonomik büyümesi ve rekabetçili¤inin artt›r›lmas› için büyük önem tafl›yor.
14 Kas›m 2005 tarihinde Brüksel’de CEA ve
Geneva Association iflbirli¤i ile düzenlenen "Solvency II: Sigorta Sektörü için Stratejik Tehlikeler"
konulu konferansta, Solvency II Projesi tüm yönleriyle kapsaml› olarak ele al›nd›. Konferansa,
Avrupa Birli¤i kurumlar›, denetleme kurumlar›, si-
A
‹klim de¤ifliklikleri
korkutuyor
9 Aral›k 2005 tarihinde Montreal’de
düzenlenen ve 1997 y›l›nda
gerçeklefltirilen Kyoto Konferans›ndan bu
yana, iklim de¤iflikli¤i konusundaki en
genifl kat›l›ml› konferans olan Birleflmifl
Milletler (BM) ‹klim De¤iflikli¤i
Konferans›nda, Kyoto Protokolüne taraf
156 ülkeden hükümet temsilcileri, ifl
adamlar›, sivil toplum liderleri ve
çevrecilerden oluflan 10 bin kat›l›mc›
haz›r bulundu. Konferans, bilim
adamlar›n›n, sera etkisi yaratan gazlar
ve kat› yak›tlar nedeniyle, karbon dioksit
ve metan gaz› seviyesinin son 650 bin
y›l›n en yüksek düzeyine ulaflt›¤›n›,
buzullardaki s›cakl›¤›n 420 bin y›l›n en
yüksek seviyesinde oldu¤unu ve son 150
y›ld›r deniz seviyesindeki yükselifl h›z›n›n
2 kat›na ç›kt›¤›n› aç›klad›klar› bir ortamda gerçekleflmesi nedeniyle özellikle
önem tafl›yor. Tüm bu geliflmeler, sigorta
flirketlerinin risklerini do¤ru flekilde
hesaplamas›n› zorlaflt›r›yor. Sel bask›n›
veya kuru iklim, fliddetli f›rt›na
risklerindeki art›fl ve afl›r› oynakl›k, bu
risklerin düzenli flekilde takip edilmesi ve
güncellenmesini gerektiriyor. Swiss Re,
Munich Re, Aviva, Allianz gibi büyük
sigorta flirketleri bu gereklili¤i fark ederek
iklim de¤iflikli¤inin etkileri üzerinde
çal›flan birimler kurdular bile. ■
72
gorta sektörü ve di¤er sektör temsilcilerinin de
içlerinde bulundu¤u yaklafl›k 300 kifli kat›ld›.
Poliçe sahibine makul bir fiyattan uygun bir
koruma düzeyi sa¤lan›rken sermayenin daha iyi
da¤›t›m›n›n da garanti edilebilmesi konusu konferansta ele al›nan öncelikli konulardan oldu.
Sermaye da¤›t›m›n›n optimize edilebilmesi için
ekonomik yaklafl›mla uyumlaflt›r›lm›fl risk temelli
bir sistemin gerekti¤i ve böyle bir sistemin detaylar›na iliflkin çal›flmalar›n halen devam etti¤i
belirtildi. ■
S&P: "Frans›z
sigorta piyasas›
istikrarl›"
redi derecelendirme kuruluflu Standard&Poor’s, "Fransa’da Sigorta Sektörünün Risk Analizi" bafll›kl› raporunda, Frans›z sigorta sektörüne istikrarl› bak›fl›n devam etti¤ini belirtiyor. Buna göre, Frans›z sigorta flirketlerinin kredi notunda bir de¤ifliklik beklenmiyor. Raporda, sigortalama disiplini, güçlü aktiflefltirme, yüksek oranl› karfl›l›k ay›rma, düzenli ödeme
politikas› ve hayat sigortalar›ndaki güçlü ve uzun vadeli büyüme beklentisi bu istikrar›n nedenleri olarak
say›l›yor. Raporda ayr›ca, sektörün güçlü bir yükümlülük karfl›lama yeterlili¤ine ve mali esnekli¤e sahip
oldu¤u, düflük ülke riskinden faydaland›¤› ve UFRS 4
ve Solvency II ile gelecek muhasebe ve düzenleme
de¤iflikliklerinin, kimi belirsizlikler yaratsa da, sektörün
mali yap›s›n› büyük ölçüde etkilemesinin beklenmedi¤i vurgulan›yor. Di¤er taraftan, küçük ve orta ölçekli sigorta flirketlerinin ve özellikle mütüel sa¤l›k sigortac›lar›n›n, solvency II ile daha yüksek seviyede
belirlenecek olan asgari yükümlülük karfl›lama yeterlili¤i nedeniyle birleflmelere gitmek zorunda kalaca¤›
da raporda belirtiliyor. ■
K
Swiss Re
dünyan›n
en büyük
reasürörü
oluyor
Swiss Re, General
Electric Company’ye
ba¤l› dünyan›n 5.
büyük reasürans flirketi
olan GE Insurance
Solutions flirketini 6.8
milyar dolara devralaca¤›n› aç›klad›.
Böylece Swiss Re,
Munich Re’nin net prim
gelirlerine göre
dünyan›n en büyük
reasürans flirketi olma
unvan›n› elinden
alarak, 46 milyar ‹sviçre
Frang› (35 milyar dolar)
gelire ve 265 milyar
‹sviçre Frang›
(201 milyar dolar)
aktif büyüklü¤e
ulaflacak. GE
Insurance Solutions
flirketinin net prim
gelirleri 2004 itibariyle
6.2 milyar dolar, aktifleri
ise Haziran 2005
itibariyle 41.5 milyar
dolar seviyesindeydi.
Söz konusu rakamlara,
flirketin devir
anlaflmas›nda yer
almayan hayat ve
sa¤l›k alan›ndaki iflleri
ise dahil edilmemifltir. ■
Kufl gribinin
sektöre maliyeti
20 milyar dolar› bulabilir
redi Derecelendirme Kuruluflu Standard & Poor’s, insandan insana bulafl›r hale gelen olas› bir kufl gribi salg›n›n›n tüm sigorta
flirketlerini etkileyebilece¤ini ve sektöre 15-20 milyar dolara mal olabilece¤ini aç›klad›. Söz konusu rakam, ABD tarihinin en fazla hasara neden olan Katrina tayfununun yaratt›¤› 60 milyar dolarl›k zararla boy ölçüflecek düzeyde. Olas› bir salg›n›n, özellikle geliflmifl toplu tafl›ma sistemi bulunan büyük flehirlerde faaliyet gösteren sigorta flirketleriyle ifle
devam edememe riskine karfl› çok say›da poliçe düzenleyen flirketleri
ciddi flekilde etkilemesi bekleniyor. ■
K
73
AVRUPA B‹RL‹⁄‹’NDEN HABERLER
12 ülkeden, Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni
uygulamaya koymalar› istendi
vrupa Komisyonu, ‹ç Pazar Direktiflerini iç
hukuk sistemlerine aktarmayan 12 Avrupa Birli¤i üyesi hakk›nda ihlal davas› süreci bafllatma karar› ald›. Bu çerçevede Komisyon, Belçika,
Almanya, Yunanistan, Fransa, ‹talya, Lüksemburg, Hollanda, Malta, Portekiz ve ‹spanya’dan
Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni uygulamaya koymalar› için resmi bir talepte bulunacak.
Avrupa Komisyonu’nun ‹ç Pazar ve Hizmetlerden Sorumlu Üyesi Charlie McCreevy, yapt›¤›
aç›klamada baz› üye devletlerin tek pazara iliflkin
kanun ve hükümleri uygulamada oldukça geç
kald›klar›n› ifade etti. Bir direktif tüm üye devletlerde birden uygulanmad›¤› takdirde vatandafllar
ve ifl sektörleri Tek Pazar’dan tam olarak yarar
sa¤layam›yor.
Avrupa Komisyonu; Belçika, Almanya, Yunanistan, Fransa, ‹talya, Lüksemburg, Hollanda,
A
Malta, Portekiz ve ‹spanya’ya 2002/92/EC say›l›
Sigorta Arac›lar› Direktifi’ni iç hukuklar›na aktarmalar› için "gerekçeli karar" gönderme karar› ald›. Direktifin 15 Ocak 2005 tarihine kadar tüm üye
devletlerce uygulanmas› gerekiyordu. Avrupa
Komisyonu, Mart 2005’te 14 üye devlete resmi bildirimde bulunmufl, bunun üzerine Finlandiya, Polonya, Slovakya ve ‹sveç direktifi iç hukuklar›na
aktarm›fllard›.
Sigorta Arac›lar› Direktifi, tüketiciler için daha
etkili koruma sa¤lamakla kalm›yor, sigorta arac›lar›n›n ürünlerini s›n›r ötesinde pazarlayabilmelerini de kolaylaflt›r›yor. Direktif, tüm arac›lar›n kendi
Üye Devletleri’nde kay›tl› olmalar› koflulunu getiriyor. Arac›lar›n, bu izni alabilmek için uymalar› gereken kat› kurallar bulunuyor. Kendi ülkelerinde
kay›tl› olan arac›lar›n tüm Avrupa Birli¤i genelinde
hizmetlerini sunmalar› mümkün hale geliyor. ■
2005/68/EC say›l›
Reasürans Direktifi yürürlü¤e girdi
3/239/EEC, 92/49/EEC ile 98/78/EC ve
2002/83/EC say›l› Direktifleri tadil eden,
reasüransa iliflkin 2005/68/EC say›l› ve 16 Kas›m
2005 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi, 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi
Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e girdi.
Avrupa Birli¤i’nde uzun y›llar boyunca tam olarak uyumlaflt›r›lm›fl reasürans denetleme kurallar›
bulunmamaktayd›. Avrupa sigorta mevzuat›,
do¤rudan sigortac›lar taraf›ndan yürütülen reasürans faaliyetlerini düzenlemekte fakat uzmanlaflm›fl reasürörler taraf›ndan yürütülen faaliyetleri kapsama almamaktayd›. Uyumlaflt›rma çal›flmalar›n›n do¤rudan sigorta alan›nda bafllamas›n›n temel sebebi poliçe sahiplerinin ve sigorta flirketi müflterilerinin korunmas› gereklili¤iydi. Reasürans ise iki profesyonel taraf aras›nda yürütülen
7
74
bir ticari ifllem olarak kabul edildi¤inden, ortada
korunmas› gereken zay›f bir taraf (tüketiciler gibi)
olmad›¤› düflünülmekteydi. Ne var ki, bu alanda
bir AB çerçevesinin bulunmamas›, Avrupa Birli¤i
genelinde reasürans flirketlerinin denetiminde
önemli farkl›l›klara yol açarak, iç pazarda ticari
engeller oluflmas›na sebebiyet vermiflti. Bu farkl›l›k ve ticari engeller, Avrupa Komisyonu’nu reasürans alan›nda bir Direktif haz›rlamaya yöneltti.
Böylelikle reasürörlerin kendi ülkelerindeki yetkili
merciler taraf›ndan denetlenmesini sa¤layacak
bir yap› oluflturulmas› hedeflendi. 9 Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi'nde yay›nlanarak yürürlü¤e giren Direktif kapsam›nda; reasürörler için tek pasaport, reasürans denetimine iliflkin hükümler belirleyen bir ruhsatland›rma sistemi,
teknik yükümlülükler gibi konular yer al›yor. ■
★ ★ ★
★
★
★
★
★
★
★ ★ ★
Aral›k 2005 tarihinde Avrupa Komisyonu, AB’nin 2005-2010 y›llar› aras›ndaki finansal hizmetler politikas›n› belirleyen Beyaz Kitab› kabul etti. Beyaz Kitap, mevcut AB mevzuat›n›n konsolidasyonu ve gelecekte kabul edilecek mevzuat›n kalitesinin gelifltirilmesi konular›na odaklan›yor.
Beyaz Kitap kapsam›nda, belirlenen politika
program›, son y›llarda Avrupa sigorta piyasas›
taraf›ndan önemle vurgulanan ve daha etkin
yasal düzenlemelerle Avrupa finansal hizmetlerinin rekabet edebilirli¤inin artt›r›lmas›na iliflkin
konular› içeriyor. Avrupa Komisyonu, Beyaz Kitap’ta belirlenen hedefler do¤rultusunda iki
aflamal› bir program uygulamay› planl›yor. Bu
çerçevede ilk aflamada mevcut yasal düzenlemelerin etkin flekilde uygulanmas›n›n sa¤lanmas›, konsolidasyonu, basitlefltirilmesi ve etkilerinin de¤erlendirilmesi; ikinci aflamada ise yeni
mevzuat oluflturulmadan etki de¤erlendirmeleri yap›lmas› ve taslak mevzuat›n tüm ilgili taraflar›n kat›l›m›yla haz›rlanmas› öngörülüyor.
Solvency II: Avrupa Komisyonu Beyaz Kitap
kapsam›nda sigortaya iliflkin önemli konular›
da ele al›yor. Bu çerçevede Solvency II, Avrupa Komisyonu’nun öncelik verdi¤i konulardan
birini oluflturuyor. Avrupal› sigortac›lar denetim
sistemlerinin tam anlam›yla ekonomik risk temelli bir sistem haline gelmesini destekliyorlar.
2007 y›l›nda bu alanda bir çerçeve direktifi teklifi haz›rlanmas› planlan›yor.
5
Avrupa
Komisyonu
finansal hizmetler
konusundaki
Beyaz Kitab›
kabul etti
Garanti Sözleflmeleri Direktifi: Avrupa Komisyonu, bir sigorta flirketinin iflas› halinde poliçe
sahiplerinin korunmas›na iliflkin ulusal koruma
sözleflmelerinin uyumlaflt›r›lmas› amac›yla Garanti Sözleflmeleri Direktifi teklifi haz›rlanmas›n›
planl›yor.
Etkin Denetim: Avrupal› sigortac›lar için büyümenin ve finansal piyasalar›n entegrasyonunun en önemli unsurlar›ndan birini de etkin denetimin sa¤lanmas› oluflturuyor. Beyaz Kitap’ta
bu konu özel olarak belirtilmemekle birlikte, Avrupa genelinde bir denetim kültürünün gelifltirilmesi konusuna özel at›fta bulunuluyor. Avrupa
Sigorta ve Emeklilik Denetleyicileri Komitesi
(Committee of European Insurance and Pensions Supervisors –CEIOPS-) ise Avrupa Komisyonu taraf›ndan ortak karar alma ve uygulama
usullerinin gelifltirilmesi için önemli bir yap› olarak görülmekte.
Avrupa Komisyonu ayr›ca Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS) ve Solvency
II uygulamalar›n›n 2009 y›l›na kadar farkl› raporlama yükümlülüklerine son verece¤i öngörüsünde bulunuyor.
Finansal E¤itim: Beyaz Kitap, tüketicilerin finansal ürünleri daha iyi anlamalar›na yard›mc›
olmak için finansal e¤itimin tafl›d›¤› önemi de
vurguluyor. Bu çerçevede Avrupa Komisyonu,
kamu sektörünün sosyal sistemlerin baz› alanlar›ndan kademeli olarak çekilmesi ile finansal
e¤itim konusunu da iliflkilendiriyor. ■
75
YAfiAM
Karanl›¤›n dantelleri:
GÜVELER
Yaz› ve Foto¤raflar:
Dr. Serhan OKSAY
üçük bir fener yand›, geceyi ayd›nlatmay› baflaramayan, önce soluk bir rüzgar esti, bafllayacak olan hareketin habercisi gibi, ard›ndan binlerce kanat belirdi bofllukta sessizce ç›rp›nan ve bir süre sonra fenerin etraf› sihirli bir dantelle sar›ld›. Bu dantelin nak›fllar› gecenin içinde yanan c›l›z ›fl›¤a uzanan güvelerdi.
fiehrin geceyi ve gökyüzünü k›z›la boyayan
K
76
›fl›klar›ndan uzak bir yerde izlemeli y›ld›zlar›, s›rtüstü uzanmal› çay›rlar›n üzerine, hele bir de bulut
yoksa yükseklerde keyfine doyum olmaz samanyolunun seyrine. Birden ürperebilir insan evrenin ne kadar derin ve büyük, kendinin ise ne
kadar küçük oldu¤unu hissederek. Büyük bir yaln›zl›¤a da kap›labilir. Oysa yaln›z de¤ildir bu
gümüfl karanl›¤›n içinde.
Güve, kelebeklerin de üyesi oldu¤u pulkanatl›lar (Lepidoptera) tak›m›n›n çeflitli familyalar›ndan ‘gece kelebebekleri’nin ortak ad›d›r.
Güve dedi¤imizde akl›m›za sadece evlerde
yünlü giyeceklerimizin içine yuvalanan (larva
b›rakan) zararl› minik yarat›klar (Tinea biselliella:Elbise güvesi) gelir, ama asl›nda onlar yeryüzünde bilindi¤i kadar›yla 120.000 türü bulan
genifl bir ailenin mensubudur. Çökellerde bulunan fosiller, bu ailenin geçmiflinin 50 milyon y›l
öncesine uzand›¤›n› kan›tlamaktad›r.
Güveler, kelebeklerle akraba olmakla birlikte çeflitli farklar› bulunmaktad›r. Örne¤in baz›
türlerin gövde ve kafalar› insanda okflama hissi uyand›racak gibi tombulumsu, peluflu and›ran tüylerle kapl›d›r.
Baz› türlerin
gövde ve
kafalar› insanda
okflama hissi
uyand›racak gibi
tombulumsu
peluflu and›ran
tüylerle
kapl›d›r.
77
YAfiAM
Güveler kanatlar›n› ise kelebekler gibi dik
de¤il yat›k tutarlar ve kanatlar›n›n alt›nda alt
ve üst kanad› birbirine ba¤lamaya yarayan
ufak çengelcikler bulunur (Hepialidae hariç). Yass› kanatlar›n› iki yana açarak hareketsiz dururlarken kanat kenarlar›n›n dantel
detay›nda oldu¤u kolayca gözlenebilir.
Güveler kelebeklerden çok büyük ve genifl olan hassas antenlerini kullanarak t›pk›
yarasalar gibi karanl›kta rahatl›kla ilerlerler
ve gece boyunca aktif bulunurlar. Güveler
içinde Sesiidae ve Zyganidae familyas› üyeleri, gün ›fl›¤›n› tercih ederek kural› bozan asilerdir!
Di¤er taraftan t›pk› kelebekler gibi çekici
renkleri ve süslü kanatlar› olan Arctiidae familyas› üyesi güvelerin pek ço¤u zehirlidir.
78
Son olarak güveler, kelebeklerden daha
uzun olan dilleri sayesinde di¤er kanatl›lar›n
ulaflamad›¤› uzun çiçek tac› tüplerine sahip
olan çiçekleri dölleyebilirler.
Güve larvalar› genellikle küflü ve ayr›flan
bitkisel maddeler veya keratin gibi hayvansal maddelerle beslenirler. Elbise güvesi güvelerin en küçüklerinden olmakla birlikte en
çok zarar veren güve türüdür. Pupa evresinden (t›rt›llar›n geliflimlerini tamamlamak için
kendi etraflar›nda ördükleri koza) ç›kan sar›
renkli eriflkinler pek az uçarlar ve hemen çiftleflirler. Difliler çiftleflmeyi takip eden bir kaç
dakika içinde yünlü eflyalar›n aras›na yumurtlamaya bafllar. Bir difli ortalama 100 yumurta b›rak›r ve bunu bir mevsimde 3-4 kez
tekrarlayabilir.
Güveler aras›nda bu¤day, çavdar, arpa
ve yulaf tanelerinin içine yerleflerek, bu tah›llar›n içlerini boflaltan tah›l güveleri de bulunmaktad›r. 25.000 üyeli Noctuidae familyas›
gurubundaki güveler topra¤›n üzerinde yaflar ve geceleri sakland›klar› deliklerden ç›karak yeni yetiflen bitkilerin dip k›s›mlar›n› yerler,Cuculiinae alt grubu içinde yer alan 50
kadar güve türü, k›fl flartlar›nda yaflayabilen
türlerdir.
Bu nedenle Cuculiinae güveleri "k›fl güveleri" olarak da adland›r›rlar. Bu tür güveler so¤uk havalarda derin tüneller kazarak topra¤›n s›cak koynuna s›¤›n›rlar. K›fl güveleri uçufl
öncesinde kanatlar›na ba¤l› olan ana kaslar›n› art arda kas›p kanatlar›n› titreterek gerekli ›s›ya kavuflurlar.
Ciddi bir orman zararl›s› olan çam güvesinin (Thaumetopoea pityocampa) tüylü t›rt›llar› ellendi¤inde t›pk› ›s›rgan otu etkisi yaratmaktad›r. Güveler k›fl aylar›n› genellikle pupa
evresinde geçirirler ve bahar aylar›nda faal
duruma geçerler.
Avrupa’da görülebilecek en büyük güve
kanat geniflli¤i 15 santimi bulan büyük tavus
güvesi (Saturnia pyri) dir. Büyük tavuslar gece uçarken görüldü¤ünde kolayl›kla yarasa
olarak alg›lanabilirler.
79
YAfiAM
Gecelerin süsü olan güveler de t›pk› yarasalar gibi yeterince tan›mad›¤›m›z canl› gurubu
içinde yer al›yor. Oysa karanl›kta bir ›fl›k yakmak onlarla tan›flmak için yeterli. Dikkatli gözlemler yaparak ülkemize has (endemik) türleri
tespit edebilir ve güvelerin da¤›l›m› konusunda
sa¤l›kl› verilere ulaflabiliriz. Güvelerde en az yak›n akrabalar› olan kelebekler kadar ilgiyi hak
ediyor. Avrupa’da pek çok do¤a korumac›s›
ve gözlemcisi art›k gördükleri kelebek ve güveleri kay›t alt›na al›yorlar. Ülkemizde yeni yeni
bafllayan kelebek gözlemcili¤inde ise flimdilik
80
güveler ikinci planda.
Y›ld›zlar› ve güveleri izlerken uyuyakald›¤›n›z
çay›rdan uyand›¤›n›zda art›k güvelerin yerini
kelebeklerin ald›¤›n› göreceksiniz. Etraf›m›z yaflam› güzellefltiren binlerce canl›yla dolu, art›k
gündüz yaflayan kelebekler kadar gece yaflayan güveleri de seviyorum, asl›nda insanlara
zarar› olmayan ve güveleri avlayarak geçinen
yarasalar› da, u¤ursuz olmayan baykufllar› da
hepsini hepsini seviyorum, bize ö¤retilen korku
masallar›n› unutup gecenin dantellerine dokunmay› ö¤rendim art›k. ■