2 - birecik - böğürtlen ilkokulu

BİRECİK BOZKIRLARI
Bozkır, bitki coğrafyasında kullanıldığı anlamıyla ağaçsı, tek veya çok
yıllık otsu bitki türleri ile ve yarı çalılarla kaplı alanlar olarak tanımlanır.
Gündüz – gece ve mevsimsel sıcaklık farklılıkları bozkırlarda oldukça
yüksektir.
Türkiye'nin bozkırları İran-Turan flora bölgesini temsil eder ve bu bölge
tür çeşitliliği açısından en zengin olan bölgedir. Bozkırlardaki hakim
türler genellikle buğdaygillerin bazı türleridir. Güneydoğu Anadolu'daki
alçak plato ve ovalar tamamen orman rejiminin dışındadır ve “ doğal ova
bozkır “ olma özelliği taşımaktadır.
Tek düze gibi görülse de Anadolu bozkırları jeolojik geçmişiyle,
toprağıyla, yeryüzü şekilleriyle nadir ve çok farklı yaşamların olduğu
alanlardır. Türkiye'de nesli tükenmek üzere olan hayvan türlerinin
büyük bir kısmı bozkırlara özgü hayvanlardır.
Bu hayvanların yok olmalarının nedenleri, doğal bozkırların tarım
alanlarına dönüştürülmesi, tarım zehirlerinin kullanılması, aşırı otlatma
ve avcılıktır. Bozkırların çorak toprakları çok nadir olan bitkilere ev
sahipliği yapmaktadır. Bozkırlarda yaşayan birçok bitki türü, kuraklıkta
yaşamlarını devam ettirebilmek için bazı özelliklere sahiptirler. (geven,
çoban yastığı, kirpi dikeni gibi bozkır bitki türleri)
Birecik coğrafi konumunda dolayı ülkemizin Suriye'ye en yakın
ilçelerinden biridir. Bu sebeple bitki örtüsü bozkır ekosistemi hakimdir.
Birecik bozkırları Fırat nehri ve yapılaşmanın dışında kalan alanlarda
bulunmaktadır. Bozkırlarda bir çok yabani canlı görmeniz mümkündür.
Özelikle bu canlılar çöl ekosistemine uyum sağlamak için geceleri
aktiflerdir. ( Çizgili Sırtlan, Uzun kulaklı Çöl Kirpisi, Fırat Arap Tavşanı,
Çöl Varanı) bu türlerin avlanmalı yasak olduğu ve nesli tehlike altında
olduğu için yerleri harita üzerinde gösterilmemektedir.
- 17 -
- 18 -
Kelaynak (Gereonticus Eramita)
Nesli tehlike altında olan çok önemli bir kuş türüdür. Erişkinin başı
tüysüz, gaga ve bacakları kırmızı, yaka tüyleri sivri, uzun ve siyahtır.
Kırmızı ve eğri gagaları sayesinde, gagalarını toprağa daha güçlü ve kolay
sokabilirler solucan, kertenkele ve böceklerle beslenebilmektedirler.
Ortalama 25 yıl yaşarlar. Mart sonu-Nisan başı kayalıklarda yuva
yaparlar. Her seferinde 2,3 veya 4 yavruları olur ve yavrular 28-29 günde
yumurtadan çıkarlar. Yavruların yuvada kalışları yaklaşık 40-50 gün
sürer, daha sonra uçmaya başlarlar.
Abdülkadir Söğüt
DASK DOGAY 2010
Abdulkadir Söğüt
DASK DOGAY 2010
Eskiden Anadolu'dan Kuzey Afrika'ya ve
Arap Yarımadası'na kadar çok geniş bir
alanda yaşayan Kelaynaklar Birecik'te
Fırat nehri kıyısında kaya ve oyuklara
yuva yaparlardı. 1950'ler de (1950'lerde)
sayıları tarım ilaçlarının kullanımından
dolayı yok denecek kadar azaldı. 2002
yılında Kelaynak Üretme İstasyonu'nda
Doğa Derneği ve Milli Parkların
çalışmalarıyla sayıları arttırıldı ve halen
bu çalışmalar devam etmektedir. Bugün koloni halinde sadece Türkiye,
Suriye ve Fas'ta yaşamaktadır. Kelaynaklar şehrin üzerinde yarı evcil olarak
uçmaktadırlar ve Birecik halkı için bolluk ve bereketin sembolü olarak
benimsenmektedirler.
Funda Gönendik
- 19 -
Bozkırda ve Fırat Kenarında Yaşayan Türler
- 20 -
Turan Çetin
Çizgili Sırtlan (Hyacna hyacna)
Çizgili Sırtlan'ın bir zamanlar Güney Ege,
Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'da yaygın
olarak yaşadığı bilinmektedir. Günümüzde
Şanlıurfa il sınırlarındaki kayalıklı alanlarda
yaşamaya devam etmektedir. Çizgili sırtlan
bozkırlarda, yarı çöl alanlarında, kayalıklı
Turan Çetin
alanlarda yaşamaktadır. Çizgili sırtlanın rengi
kirli, açık sarıdır. Üzerinde siyaha yakın koyu renkli 6 – 10 cm eninde
çizgiler vardır. Ensesinden beline kadar sert ve dik kıllardan oluşan bir
yelesi bulunur. Ön bacakları arka bacaklarına göre daha uzundur. Temel
besini hayvan ölüleridir (leşler). Geceleri beslendiği için aktif, gündüzleri
ise pasiftir.
Çöl Koşarı: (Cursorius cursor )
Turan Çetin
Çöl Koşarı'nın görüldüğü ve ürediği
ender alanlardan biri Şanlıurfa
bozkırlarıdır. Çöl Koşarı, isminden de
anlaşılacağı gibi yarı çöl ortamında
yaşamakta ve uçmak yerine tehlikeli
durumlarda koşmayı tercih etmektedir.
Ülkemizde sadece Şanlıurfa sınırları
içerisinde görüldüğünden kuş gözlem
turizmi için büyük önem
taşımaktadırlar. Yapılan proje
kapsamındaki çalışmalarla çoğalmaları
ve korunmaları amaçlanmaktadır.
Turan Çetin
Çöl Varanı: ( Varanus griseus)
Şanlıurfa bozkırlarında yaşamını devam ettiren Çöl Varanı'na normal
bir kertenkeleye göre çok iri olmasından dolayı "dev kertenkele'' de
denir. Boyları 100 cm -130 cm kadar olabilir.
En belirgin özellikleri; dillerinin uzun, ince ve uçlarının çatallı
olmasıdır. Sırt bölgesinin rengi genel olarak sarımsı kahverengi ya da
grimsidir ve koyu kahverengi ya da siyah, enine şeritler bulunur. Çöl ve
yarı çöl alanlarda yayılış gösteren canlılardır. Gündüzleri aktif, geceleri
ise pasiftir. Genel olarak diğer küçük kertenkeleler, kemiriciler,
avlayabildikleri kuşlar ve sürüngen yumurtalarıyla beslenirler.
Kannibalizm (yamyamlık) görülür. Toprağı kazabilmeleri, ağaçlara
tırmanabilmeleri gibi özellikleri de vardır. Dişiler bir defada 10–12
kadar yumurta bırakabilirler.
Bozkır Keleri:( Trapelus ruderatus)
Vücut boyu 15-18 cm arasında
değişir. Sırt kısmı yuvarlak ve toprak
rengine yakındır. Az bitkili çöl veya
çölümsü arazilerde yaşar.
Besinleri böcek veya örümcek türleri
oluşturur. Ülkemizde Güneydoğu
bölgesinde bulunur. Bölgemizde ise
doğal yapısını bozmamış alanlarda
yaşamaya devam etmektedir.
Turan Çetin
- 21 -
Çöl Kirpisi: (Hemiecbinus auritus)
- 22 -
Turan Çetin
Vücut uzunluğu yaklaşık 12- 30 cm arasındadır.
Dikenli koyu kahverengi ve beyaz çizgili olup
dikenlerinin dipleri beyazdır. Uzun kulakları ısı
alışverişini dengeler, gündüzleri pasif geceleri
ise aktif bir kirpi türüdür. Yuvasını ise çalıların
altına yapar, küçük omurgasızlarla, böcekler ve
bitkilerle beslenir. Ayrıca ortalama 6 yıl kadar
yaşarlar. Çöl ve yarı çöl alanlarda hayatını
sürdürür, ülkemizde güneydoğu ve Iğdır
bölgesinde yayılım göstermiştir.
Fırat Arap Tavşanı: (Allactaga williamsi)
Bozkırlarda ve kayalıklı alanlarda
yaşayan arap tavşanının gövdesinin üst
kısımları grimsi kahverengi ile koyu gri
arasındadır.
Diğer bilinen tavşanlara göre kuruklaru
çok uzun ve kuyruk ucunda top şeklinde
tüyleri vardır. Toprağa açtığı deliklerde
yaşar ve geceleri beslenir. Bitki ve otsu
bitkilerle beslenir.
Koca Engerek: (Macrovipera lebetina)
Bu bölgede ovalık yerlerde, ormansız ve
taşlık dağ yamaçlarında ve tarlalarda
yaşayan en büyük engerek türüdür.
Boyu 180 cm'ye ulaşabilir. Sırt tarafı grikahverengi üzerinde daha koyu kahverengi
lekeler olması ile tanınır. Baş büyük ve göz
bebeği eliptik ve dikeydir. Gece aktif olan bu
tür fareler ile beslenir. Oldukça etkili bir
zehre sahip olan bu tür oldukça yavaş
hareket eder ve üzerine doğru yürümedikçe
asla saldırmaz.
B.Göçmen
Mısır Kobrası : (Walterinnesia morgani)
Parlak siyah ve lekesiz sırt rengi ile 2 m
kadardır. Zehir dişleri büyük ve sabittir.
Çeşitli biyotoplarda, yapılara yakın yahut
çölde yaşar. Gece aktif olan bu tür
sıkıştırılmadıkça saldırmaz ve kurbağa ve
fareler ile beslendiğinden doğaya oldukça
faydalı türdür.Şuan, Şanlıurfa'da Birecik,
Ceylanpınar ve Viranşehir'den bilinen tür
yeni olarak Kilis ilinde de görülmüştür.
B.Göçmen
Yaprak Parmaklı Keller : (Asaccus elisae)
Vücut boyları 10 cm. kadar olmakla
beraber göz bebekleri dikeydir.
Parmakları ince yapılı uç tarafları
geniştir. Sırt tarafı grimsi kahverengi ve
koyu lekelidir. Az bitkili taşlık kısımlar ve
binalarda yaşar. Ayrıca kuyrukları çok
çabuk kopar ve tehlike sezdikleri
zamanlarda kuyruklarını bırakarak
avcının dikkatini oraya çekerek kaçar.
Turan Çetin
Kız Böceği: (Calopteryx virgo)
Kız böceği saatte 30 km.'ye varan bir
hızla uçar. Kız böceği, başının iki
yanında yer alan "mozaik yapılı" ve iyi
görüş sağlayan gözleriyle çok güvenli bir
şekilde uçarlar. Alt ayağını önünde
minik bir sepet gibi tutup bununla
kendinden küçük böcekleri yakalayan kız
böceği bir gündüz avcısıdır. Sivrisinekler,
titrek sinekler ve başka küçük böceklerle
beslenirler.
Çöl Toygarı : ( Ammomanes deserti)
Arda Adnan Kalkan
DASK DOGAY 2010
İsminden de anlaşılacağı gibi çöl veya
yarı çöl alanlarda yaşar. Özellikle düz
bozkır alanları nadiren de bozkır ile
kanyonların bileştiği bölgelerde
görülmesi mümkündür. Renginin tonu
yaşadığı bölgeye uyum sağlar. Genellikle
yalnız dolaşır. Büyüklüğü 16-18 cm
arasındadır.
Kadir Söğüt
Yedikardeş : (Turdoides altirostris)
Ortalama boyları 23 cm. dır . Üst tarafı
kızıla çalan toprak rengi, alt tarafı açık
renkli ve çizgilidir. Yerdeyken zarifçe
zıplayarak ilerler, ara sıra aniden
kanatlarını açar ve kuyruğunu yere
sürter. Birecik ilçesinde nehrin
kuzeybatısındaki kıyı şeridinde çakıl ve
sazlık alanlar Yedikardeş için önemli bir
yaşam alanı oluşturmaktadır.
- 23 -
Kum Kekliği : ( Ammoperdix gresiogularis)
- 24 -
Boyu 22–25 cm dır. Başı gri alnı ve
sürmesinin üstü siyah, alt tarafı beyazdır.
Dişisi açık kahverengi üzerine enine ince
kesik siyah çizgilidir. Taşlık, kayalı ve cılız
bitkili kurak arazi ve yarı çöllerde yaşar.
Tehlike anında uçmaktan önce koşmayı
tercih ederler. Yuvalarını çalı dibine veya
ağaç altlarına yaparlar. Kum kekliği
Şanlıurfa il sınırları içerisindeki tarlalar
ve civarında görülmesi mümkündür.
Michael Breider
Kocagöz: (Burhinus oedicnemus)
İsminde anlaşılacağı gibi gözleri
bedenine göre büyükçedir. Gagası kısa ve
kalın, başı büyüktür. Gaga dibi sarı, gaga
ucu siyah, gözü iri ve sarıdır. Kurak ve
genellikle açık ve taşlık arazilerde yaşar;
tarlalar, kumullar, bozkır ve yarı çöller
yaşam alanlarıdır.
Melih Özbek
Çizgili İshak Kuşu (Otos Brucei):
Turan Çetin
Tüm Avrupa'da görülmesi en rahat ve en nadir yerlerden biri Birecik'tir. Çizgili
ishak kuşu, gündüzleri pasif geceleri ise aktif bir şekilde avlanan bir baykuş
türüdür. Birecik ilçesinde en belirgin yaşam alanı 1. derecede sit alanı olarak
koruma altında olan Fırat Kavaklarının bulunduğu söğütlük parkıdır. Söğütlük
parkını seçmelerindeki muhtemel neden ağaçların yaşlı olması ve şehir
aydınlatma sistemlerinden kaynaklanan böcek ve kertenkele yoğunluğunun
olmasıdır. Çünkü kertenkele ve böcekler çizgili ishak kuşu için mükemmel bir
besin kaynağı olmaktadır.
Fırat Kaplumbağası : ( Rafetus euphraticus)
Turan Çetin
Fırat ve Dicle nehrine endemik bir canlıdır. Boyu 1 metreyi geçmez. Sırt bölgesinin rengi
koyu yeşilden açık kahverengiye kadar değişir. Genç bireylerde vücut açık üzerlerinde
ardışık siyah ve beyaz lekeler bulunur. Başlarının uç kısmında küçük, yumuşak bir
hortum bulunur. Bu hortum sayesinde nefes alırlar. Su altında çok uzun süre
kalabilirler. Bu yüzden Fırat Kaplumbağalarını görmek çok zordur. Diğer türlere göre
oldukça daha hızlı hareket ederler. Boyunlarını hızla dışarı çıkartarak avlarını
yakalayabilirler. Genellikle çamurlu göl ve nehirleri yaşam alanı olarak seçerler ve
zamanlarının çoğunu dipte çamurun içinde geçirirler. Genel olarak sucul hayvanları
ve bitkileri de yedikleri olur. Fırat nehrinin etrafındaki alanlar ve kıyıya yakın adalar
Fırat Kaplumbağası için önemli bir yaşam alanıdır.
Fırat Kavaklığı ( Söğütlük)
Birecik halkı söğütlük olarak adlandırdığı
alan Fırat Kavaklığı Gen havuzudur. Bu
alan 1 derece Doğal Sit statüsünde koruma
alanıdır. Söğütlüğün halen koruma
çalışmaları devam etmektedir. Barajlar
nedeniyle bölgede Fırat kavağı sağlıklı
popülasyon sağlayamadığı içi bu alan gen
havuzu olarak korunmaktadır. Bu alanın
ayrıca en büyük özellilerinden birisi Çizgili
İshak Kuşunun Üreme alanıdır.
Alanda yaşayan türler;
Çizgili ishak kuşu , Alaca ağaçkakan
(dendrocopus syriacus), Kulaklı orman
baykuşu (asio otus), İshak kuşu (otus
scops), Peçeli baykuş : (tyto alba), Uzun
kulaklı çöl kirpisi: (hemiecbinus auritus
Muhteşem Pullu
Fırat kavaklığı; Birecik merkezde bulunan alan Tarım ilçe müdürlüğü ile Kız meslek
lisesi arasındadır. GPS Koordinatları: 37 01'11,83 K - 37 58'2771 D
- 25 -
- 26 -
İran Zıpzıp Perisi : (Coenonympha)
Zıpzıp perileri, otların arasında
yere yakın bir şekilde dans
edercesine hoplayarak uçan küçük
ya da orta boyda esmer
kelebeklerdir. Küçük zıpzıp perisi
en sık görülen türdür.
Emin Yoğurtçuoğlu
Diken Kelebeği : (Venessa)
Arazide tanınmaları çok kolay
ve genetik olarak birbirlerine çok
Yakın olan Atalanta ve diken
kelebeği, yurdumuzda en sık
görülen türler arasındadır.
Türkçemizde boyalı hanım
kelebeği de denir.
Turan Çetin
Kara Melek ( Hipparchia)
Kara meleklerin ana renkleri
siyah/gri tonlarındadır. Kara
meleklerin kolayca
görebileceğinizörneklerinden biri
büyük karamelektir. Erkeğin her
iki kanadının alt yüzünde
bulunan değişken genişlikteki
belirgin, beyaz şerit bu türün
önemli özelliklerindendir.
Düğün Çiçeği
(Ranunculaceae asiaticus )
5-15 cm boylarında kırmızı ve
gösterişli olan bitki çok
yıllıktır. Yöresel olarak bir çok
adla adlandırılır. 5 yapraktan
oluşup sık aralıklarla
acar.Tahıl tarlalarında ve kuru
taşlı bölgelerde yetişir.
Serdar Aslan
Halep Lales0i : ( Liliaceae)
Zambakgiller ailesinden olup,
20-70 cm boyunda kırmızı
çiçekli, çok yıllık bir bitkidir.
Genellikle kurumuş dere
kenarlarında, kayalık
yamaçlarda veya tarla içlerinde
yetişir. Şanlıurfa'da yetişen tek
lale türüdür. Birecik ilçesinin
kuzey bölümlerinde yer alır.
Hasan Akan
Mezopotamya sümbülü :
(Scilla mesopotamica)
Sadece bu bölgede yetiştiği için
adını Mezopotamya dan
almaktadır. Tüm dünyada sadece
Şanlıurfa'da yetişen Endemik bir
bitkidir. Çiçeklenme zamanı Mart
ayı içerisindedir. 5 veya 6 yapraklı
olan sümbül çiçeği mor renkleriyle
tanınır. Bölgede kayalık alanlarda
yetişir.
Hasan Akan
Çan çiçeği : (Campanula
Adlarını çiçeklerinin çan şeklinde
olmasından alır. Cinsin dünya
üzerinde 300 kadar tür ve çok
sayıda alt türü bulunur.
Bölgemizde mavi renklerin hakim
olduğu türleri ve özellikle iç
kısımdaki sarılığıyla dikkat çeker.
Kayalık ve bozkır alanlarda yetişir.
- 27 -
Emzik otu : (Onosma albo-roseum)
- 28 -
Tarlalık alanlardan dağ
steplerine kadar bütün
bölgede yayılış gösterir.
300 - 2000 metre arasında
yaşar. Mayıs - Temmuz ayları
çiçeklenme zamanıdır.
Turan Çetin
Keklik Çiğdemi :
(Gynandriris sisyrinchium)
Morumsu yaprakları olan orta
gövdeye yaklaştıkça beyazlayan
bitki daha çok kayalık ve bozkır
alanlarda yaşar. Bölgemizde ŞubatNisan ayında çiçeklenme zamandır.
Yaklaşık bir ay kadar çiçek açar.
Serdar Aslan
Fırat Nehri Üzerindeki Adacıklar:
Yüksel Coşkun
Fırat nehri suyuyla bölgeye yaşam vermektedir. Ayrıca üzerinde bulunan son
adacıklar başta kuşlar olmak üzere yabani yaşam için büyük önem arz
etmektedir. Bu adacıklar zor koşullarda toprağa tutunabilen ağaçlık
topluluklarından oluşmaktadır. İlçe merkezinden güney bölgelere ilerledikçe
ada sayısı artmakta ve canlı çeşitliliği çoğalmaktadır.
Funda Gönendik
Adalarda Yaşayan Bazı Türler: Küçük Karabatak (Phalacrocorax Pygmeus), Gece
Balıkçıl (Nycticorax Nycticorax), Küçük Akbalıkçıl (Egratte Garzetta),
Sakarmeke (Fulica Atra), Yeşilbaş (Anas Platyrhynchos) Saz Delicesi (Circus
Aeruginosus), Alaca Yalıçapkını (Alcedo Atthis), Su Samuru (Lutra Lutra)
Bölgedeki adalar topluluğunu görmek için ilçe merkezinden güney bögelere 5-6
km ilerlemek yeterlidir. Ayrıca ilçe merkezinde Birecik köprüsünün altında büyük
ada bulunmakta ve kuşlar için önemli bir üreme alanıdır.
GPS Koordinatı: 37 01'26,16 K - 37 58'24,10 D
Hakan Gönendik
- 29 -
Kelaynak Kanyonları
- 30 -
Ömer Akar
Birecik kanyonları zaman içerisinde oluşmuş, muhteşem yapılardır. Kayalık
yapısından dolayı kısa süre içerisinde şekil değiştire bilen adeta canlı
oluşumlardır. Bu kanyonlardan en uzunu olan Kelaynak Üretme istasyonu
arkasında bulunan 12 km kanyon ve bir çok yan kanyonlardan oluşur. Alan Arat
dağına kadar kesintisiz devam etmektedir. Yer yer derin vadiler bazen de dar
geçitleri olan, güzel bir yürüyüş yoldur.
Görebileceğiniz bazı türler: Kelaynak (Gereonticus Eramita), Küçük Kerkenez
(Falco Naumanni), Kaya Serçesi (Petronia Petronia), Arap Bülbülü (Pycnonotus
Xanthopygos),
Dik Kuyruklu Ötleğen (Prinia Gracilis), Kum Kekliği (Ammoperdix
Gresiogularis), İbibik (Upopa Epops), Kızıl Şahin (Buteo Rufinus), Kınalı Keklik
(Alectoris Chukar),
Kukumav (Athene Noctua), Taş Bülbülü (Lrania Gutturalis), Duvar
Tırmaşıkkuşu (Tichodroma Muraria), Çöl Toygarı (Ammomanes Deserti), Keklik
Çiğdemi (Gynandriris Sisyrinchium), Çan Çiçeği (Campanula Reuterana), Kız
Böcekleri (Odonata Insecta)
Beyaz Melek (Pieris), Diken Kelebeği (Venessa), Yaprak Parmaklı Keler (Asaccus
Elisae),Kaya Sansarı ( Martes Foina),Tosbağa ( Testudo Graeca)
Kelaynak Üretme İstasyonu ve Baraj Petrol arasındaki dere yatağından başlanır.
37 02'50,71 K - 37 59'02,60 D
Kazı Mağarası
Ömer Akar
Halk arasında Kazı Mağarası denen mevki Meçan Kapısından 300 metre ileride
bir vadi içerisinde saklı bir yerdir. Kazımağarasının geçmişte ne amaçla
kullanıldığı pek bilinmemekle beraber 1900'lü yılların başlarına kadar dinlenme
olarak kullanılmıştır. Kazı Mağarasının içerisinde boylu boyunca uzanan su
kanallarının vadiyle buluştuğu ana kısmındaki havuzda biriken ve daha sonra
bağlantılı su kanallarına akarak buradan şehir merkezindeki bazı evlere ulaşan
bu suyun Arat Dağı veya Çoğan'dan geldiği söylenmektedir (Anonim)
Kazı Mağarası keşfedilmemiş bir hazine olmakla beraber su kanalları, küçük
şelalesi,doğal bitki örtüsü, mağarası ve uzun vadisiyle doğal bir dinlenme ve
gezinti alanı konumundadır. Zaten 1980'li yıllara kadar bu bölge ilçe halkı ve
ziyaretçiler tarafından piknik alanı ve yüzme havuzu olarak kullanılmıştır.
- 31 -
- 32 -
BİRECİK'İ GEZERKEN
İlçe merkezi, dar sokaklarıyla kenti bilmeyenlere karışık gelebilir.En doğrusu kenti
ve buradaki yapıları bilen bir rehber eşliğinde gezilmesidir.
İlçedeki belli başlı tarihi yapıları görmek için önerilen gezi rotası ilçe merkezindeki
Atatürk Meydanından başlar. Burada Alaburç, Hacı Fakıh Evi, Tekke Camisi ve Dış
Kale Surları'nın bazı bölümleri görülebilir.
Daha sonra, Urfa Kapı'ya geçilir. Urfa Kapı çevresindeki Kule Mescidi, Mahmut
Paşa Camisi ve Hamamı görülebilir.
Sonra Bağlar Surları olarak adlandırılan sur kalıntılarının yoğun olarak
bulunduğu yer görülebilir. Buradan surların içine sokakların arasına girilerek
Hüzeyin Özateş evi gezilebilir.
Bağlar Surları bölgesinden Meçan Kapı'ya geçilir. İlerisindeki sur kalıntıları ve
yakınındaki Eski Mağara Camisi, Küçük Hamam, Abdi Kethüda Camisi, Şeyh
Saadettin Camisi gezilerek Saadettin Camisi'nin biraz ilerisinden dik bir patikadan
iç kaleye çıkılabilir. İç kale çevreye hakim bir konumdadır. Eski kent, Fırat Nehri ve
çevresinin en güzel görüntüleri buradan görülebilir.
İç Kalenin gezilmesinden sonra kuzeye doğru gidilerek Bağlar Kapısını eskiden
bulunduğu yerden geçilerek Fırat kıyısına inilir. Kelaynakların koruma altına
alındığı “Kelaynak Üretme İstasyonu”na gidilip, dönüşte Ulu Cami, Belediye Kültür
Merkezi görülebilir. Buradan biraz içerideki Turşu Şıh Selim Evi'de gezmeye değer
yapılardandır.
Birecik'ten Fırat nehrinin doğu kıyısı boyunca Suriye sınırına ilerleyerek Kargamış
Baraj Gölü ve çevresindeki zengin kuş çeşitleri izlenebilir. Yol boyunca çevrede yer
alan höyükler görülebilir.