docİşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri
download 
Şikayet Transkript
İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri
İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi DOI NO: 10.5578/JSS.6357 Alparslan Şahin Görmüş1 Serdar Aydn2 Gülfiz Ergin3 Özet Bu araştrmada üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerinin cinsiyet rolleri bağlamnda incelenmesi amaçlanmştr. Araştrmann örneklemi 125 kadn, 62 erkek olmak üzere toplam 187 kişiden oluşmaktadr. Araştrmada verilerin toplanmasnda Korkut (1996) tarafndan geliştirilen İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği (İBDÖ); Bem (1974) tarafndan geliştirilen Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri (BCRE)’nin Kavuncu (1987) tarafndan Türkçe’ye uyarlanmş hali ve katlmclarn demografik özelliklerini belirlemek için araştrmaclar tarafndan hazrlanan kişisel bilgi formu kullanlmştr. Cinsiyetlere göre iletişim becerilerinde anlaml düzeyde bir farkllk bulunmazken; cinsiyet rollerine göre iletişim puanlar yüksekten düşüğe doğru srasyla androjen, kadns, erkeksi ve belirsiz şeklinde dağlmştr. Bu sonuca göre androjenlerin iletişim becerisi; erkeksi ve belirsizlerden anlaml olarak yüksek iken, kadnslarnki de belirsizlerden anlaml olarak yüksek çkmştr. Yaş, kaytl bulunulan snf ve doğum yerine göre ise iletişim becerilerinin farkllaşmadğ görülmüştür. Anahtar kelimeler: İletişim becerileri, toplumsal cinsiyet, cinsiyet rolleri Examining Communication Skills of Business Administration Department Students within the Context of Sex Roles 1 Doç. Dr., Uşak Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, [email protected] Yrd. Doç.Dr., Uşak Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, [email protected] 3 Araş. Gör., Uşak Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, [email protected] 2 109 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Abstract The aim of this research is to investigate communication skills of university students within the context of sex roles. The sample of the research consists 187 students (125 female, 62 male) who voluntarily accept filling the questionary. In this study Communication Skills Evaluation Scale (CSES) which is Giriş prepared by Korkut (1996), Bem’s Sex Roles Inventory (BSRI) which is established içinTurkish aile by kurumu, ortaya by Bem Sosyoloji (1974) anddisiplini adapted to Kavuncutoplumsal (1987) andyapy demographic çkarmas önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin features formaçsndan which is prepared by researchers are used to collect data. bir arada bulunmalarn sağlayan birincildifference etkiye insahip sosyal gruplarn başnda There was no significant students’ communication skills in gelmektedir. Toplumuthere oluşturan ailenin,difference günün koşullarna yaşadğ terms of sex. However, is a significant according to göre sex roles while communication skillsdönüşüm of androgynous the highest and those of değişim, geçirdiği toplumungroup yeni being durumlara göre şekillenmesini undifferetiated the lowest.buMoreover, skills of androgynous sağlamaktadr.being Bu noktada, çalşma communication ile Hopa’da yaşanan değişim ve group is statistically higher than undifferentiated and masculine groups and dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. feminine groups are statistically higher than undifferentiated. The results were Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan discussed in terms of their relation to age, class and place of birth but there was no her anlamda zor koşullar Gürcistanskills. için Sarp snr kaps adeta significant difference accordingyaşayan to communication kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Keywords: Communication skills, gender, sex roles birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve olumsuzGiriş pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, sağlk ve gibi pek çok alanalmak bu kapdan Sosyal bir varlk olan eğitim, insan için iletişim kurmak nefes kadar olumluveyakaçnlmaz da olumsuzbir etkilenmiştir. doğal eylemdir. Her an, her yerde olan iletişim sayesinde insanlar,Kapnn çevreleriyle etkileşimde bulunmakta, çevrelerinden etkilenmekte ve etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu çevrelerini etkilemektedir. sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çoketkili olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile olduğu içerisinde eş Bireylerin iletişim kurabilmesi sosyal yaşamda kadar konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve iş yaşamnda da önemli bir yer tutmaktadr (Korkut, 1996: 19) fakat günlük gençlerde etkilenmişlerdir. hayatnn büyük çoğunluğunu diğer insanlarla iletişim kurarak geçiren herkesinSnr iyi bir iletişimcigeçişler olmas2011 beklenmemelidir. Her ne kadar iletişim kapsndan ylna kadar pasaportla yaplyordu. becerileri (etkiliylnda konuşma, yazma, düşünme) öğrenilebilir ve Ancak 2011 sadece bir ifade lira etme veripve nüfus cüzdann gösterip geliştirilebilir bir olgu olarak mümkün kabul edilse de bunlarSnr bireyden bireye özellikle farkllk Gürcistan’a geçiş yapmak olmuştur. kapsnn göstermektedir 2009a: 11; Korkut, 2005: 144). Bu farkllklarn ana serbest geçişe (Yüksel, açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps kaynaklarndan birisi bu dedeğişimi içinde sosyolojik bulunulan olarak toplumun bireyevaratfettiği değişmiştir. Araştrma inceleyerek olann toplumsal cinsiyet veya rolleridir (Tannen,1995: Eagly vd., 2000: 130). ortaya çkarlmas anlaşlmasnda etkili140; olacaktr. Bu araştrmada üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerinin cinsiyet 1. rolleri bağlamnda incelenmesi amaçlanmştr. Buna ek olarak farkl Teorik Çerçeve değişkenlerin (yaş, cinsiyet, doğum yeri) de iletişim becerileriyle olan Aile ilişkileri1.1. incelenecektir. Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan İletişim Kavrambirimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal meydana1. gelmiş sosyolojik hayatnAile ayrlmaz bir parças olan iletişim, insanlar için gruplarnToplumsal en önemlisidir. ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada yaşamsal bir eylemdir. Bütün ve kişiselDolaysyla ilişkilerde, yeterli düzeyde bulunmalarna yardmc olantoplumsal bir kurumdur. aile toplumun iletişime temelindeihtiyaç yer alr.duyulmaktadr (Odabaş ve Oyman, 2005: 15). Literatürde Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 110 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak anlamna gelen “communis” ve “ortak klma” anlamna gelen “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak olmak,“communis” haberleşmek, vepaylaşmak, etkilemek,anlamna yönlendirmek, anlamnaVar gelen “ortak klma” gelen eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, İletişimin türlerinden biri olan bireyleraras düşünce, eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelikiletişim; olarak “bilgi, gerçekleştirilen duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar bir ilişkileşme bir insandan diğerine (diğerlerine) inşa eden ve biryoluyla arada tutan bir “harç”(insanlardan) işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: baz 9). kanallar kullanlarak ve değişim amacyla aktarlmas süreci” olarak İletişimin türlerinden tanmlanabilir (Yüksel, 2009a:biri 9). olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki Bir süreç olanbiriletişimin kaynak, ileti,diğerine kanal (diğerlerine) (oluk), alcbaz ve bir ilişkileşme yoluyla insandan (insanlardan) geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil kanallar kullanlarak ve değişim amacyla aktarlmas süreci” olarak 1). İletişim sürecini başlatan, yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9). tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, duygu ya da bilginin kaynak Bir kodlanmş süreç olanhaliiletişimin kaynak,kaynaktan ileti, kanal (oluk), alcaraç ve tarafndan “ileti”; iletiyi alcya götüren geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan 1). sürecini yaniKaynak, iletiyi gönderen öğe “kaynak”; öğe İletişim ise “alc” olarakbaşlatan, adlandrlr. mesajn yani herhangi birkaynak bilgi, tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, uygun duygubiryaileti da haline bilginin kaynak düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” getirirken, tarafndan hali “ileti”;anlaml iletiyi bir kaynaktan araç alc ise bukodlanmş iletiyi yorumlayp, biçime alcya sokarakgötüren “kodaçma” “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15). öğe ise “alc” olarak adlandrlr. Kaynak, mesajn yani herhangi bir bilgi, düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” Kaynak Mesaj Mesaj Kodlama Kodaçma Alc Kanal2009a: 11-15). işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, Kaynak Kodlama Mesaj Kanal Mesaj Kodaçma Alc Geribildirim Şekil 1. İletişim Süreci (Kaynak: Gürgen,Geribildirim 1997: 13’den uyarlanmştr.) Şekil 1. İletişim Süreci İletişim süreci içinde birey bir bütün olarak yer almaktadr. İletişime katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime (Kaynak: Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek İletişim süreci içinde bir bütün olarak almaktadr. mümkündür. Gümüşsuyu ve birey diğerlerine (2008: 242)yergöre kadnlar,İletişime iletişim katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 111 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 kurmada daha samimi bir dil kullanrken; erkekler, iletişim esnasnda statü ve bağmszlk öğelerine daha çok önem vermektedir. Bu farkllğn temelinde erkek ve kz çocuklarnn biyolojik özelliklerinden çok, yetiştirilme biçimi yani içinde bulunulan toplumun sosyal ve kültürel özelliklerinden kaynaklanan toplumsal cinsiyet rolleri yatmaktadr. Giriş Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya 2. Cinsiyet, Cinsiyet Rolleri çkarmas açsndanToplumsal önemlidir.Cinsiyet Aile, ve toplumdaki bireylerin bir arada Kadn sağlayan ve erkek,birincil biyolojik yangruplarn sra toplumun bulunmalarn etkiyefarkllklarn sahip sosyal başnda yapsndan veToplumu kültürel oluşturan değerlerinden kaynaklanan farkllklara da yaşadğ sahiptir gelmektedir. ailenin, günün koşullarna göre (Marini, 1990: 95).dönüşüm Cinsiyet,toplumun “biyolojikyeni cinsiyet” ve “toplumsal cinsiyet” değişim, geçirdiği durumlara göre şekillenmesini olmak üzere ikiBu ayrnoktada, kavramabu karşlk gelmektedir. Biyolojik cinsiyet (sex), sağlamaktadr. çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve insan bedenindeki biyolojik farkllklar gösterirken; toplumsal cinsiyet dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. (gender),Sovyet kadn ve erkek arasndaki ruhsal,Birliği’nin toplumsal dağlmasnn ve kültürel farkllklar Sosyalist Cumhuriyetler ardndan göstermektedir (Günindi-Ersöz, 2010:Gürcistan 169). her anlamda zor koşullar yaşayan için Sarp snr kaps adeta doğduklar andan itibarenaçlmasyla karmaşk hem bir süreç olan kurtuluşBireyler olmuştur. Sarp snr kapsnn daha önce toplumsallaşma pratiğinde toplumun birbirinden ayrlmak zorunda okalan akrabalarkendisine buluşmuş biçtiği hem de rolleri Doğu öğrenmektedir (Kağtçbaş, 325-326).Kapnn Marini’ye (1990: olumlu 109) göre Karadeniz halk komşusuyla1999: tanşmştr. açlmas ve ebeveynler, itibaren kz ve erkek çocuklarna farkl olumsuz pek doğduklar çok durumuandan beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak davranmaktadr. Çocuklar geldiklerinde arkadaşlar ve üzere aile ile ilişkili ekonomi, okul eğitim,çağna sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan öğretmenlerinin davranşlarndan etkilenmektedir. Daha sonraki yllarda ise olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. iş yerindeki ilişkiler ve kişilere kitle iletişim araçlar vastasyla bu etkileşim ölene Kapnn etkileri göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu kadar devam etmektedir. sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Toplumsallaşma sürecinde kz vebahsedilebilirken, erkek çocuklar kendi cinsine özgü işletmecisi için çok olumlu etkilerden aile içerisinde eş davranş kalplarn öğrenmekte, pratik etmekte ve cinsiyet konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrcarollerinden çocuk ve kaynaklanan kalpyarglar içselleştirmektedir (Gümüşoğlu, 2004: 13; gençlerde etkilenmişlerdir. Marini, Snr 1990:kapsndan 109). Ayrca cinsiyet rollerindeki temel farkllklar bireylerin geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. davranşlar, tutumlar ve karakterlerinde gözlemlenebilmektedir Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann (Marini, gösterip 1990: 98). Bugeçiş rolleryapmak her toplumda farkllk göstermesine rağmen, genellikle Gürcistan’a mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle bütün toplumlarda kadn daha paylaşmc, erkek ise daha bağmsz yaps kabul serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik edilmektedir (Kuzgun ve Sevim, 2004: 16). değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann Cinsiyet rolleri bakmndan bireyler kadns ve erkeksi olmak üzere ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. temel olarak iki kategoriye ayrlmaktadr. Bem (1984) ise belirsiz ve androjen kategorilerini de ekleyerek bireyleri cinsiyet rolleri bakmndan 1. Teorik ÇerçeveKimi bireyler geleneksel olarak kendisine dört kategoriye ayrmaktadr. 1.1. Aile rolünü benimsemekte, böylece kadns kadnlar ve uygun görülen cinsiyet erkeksi erkekler ortaya çkmakta; bireyler kendilerine geleneksel Bu çalşmada aile kurumukimi önemli bir yer tutmasndan dolay olarak aileye uygun bulunan rolünün tersini benimsemekte, böylece kadns dair ksa teorikcinsiyet bilgilere yer tam verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan erkek ve erkeksi ortaya çkmaktadr. meydana gelmiş kadnlar sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarnÖte enyandan önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda arada baz bireyler geleneksel olarak hem insanlarn kendilerinebirhem de bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun karş cinse uygun görülen cinsiyet rolünü benimsemekte; hem kadns hem temelinde yerandrojen alr. erkeksi yani özellikler gösteren bireyler ortaya çkmaktadr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 112 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi Son olarak, kimi bireylerin iki cins özelliğini de düşük düzeyde benimsediği ve böylece ne erkeksi ne kadns özellik göstermediği yani belirsiz cinsiyet rolü sergilediği gözlenmektedir (akt. Dökmen, 2010: 22). Diğer bir deyişle; farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak özellikleri özellikleri daha düşük anlamna gelen• Kadns “communis” ve yüksek, “ortakerkeksi klma” anlamna gelen düzeyde taşyanlar “kadns”,türemiş İngilizce “communication” “communicare” sözcüklerinden kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997:daha 11). yüksek, kadns özellikleri daha • Erkeksi özellikleri düşükolmak, düzeydehaberleşmek, taşyanlar “erkeksi”, Var paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen • Hem kadns hem de erkeksi özellikleri birbirine yakn iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar düzeyde taşyanlar “androjen”, inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). • Ne kadns ne de erkeksi özellikleri taşyanlar ise İletişimin “belirsiz” türlerinden biri olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki cinsiyet rolüne sahip olarak snflandrlmştr (Bem, 1984’den bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine (diğerlerine) baz aktaran Çtak, 2008: 16). kanallar kullanlarak ve değişim amacyla aktarlmas süreci” olarak tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9). 3. Cinsiyet ve İletişim Bir süreç olan Rolleri iletişimin kaynak,Becerileri ileti, kanal (oluk), alc ve geribildirim (feedback) olmak üzereolarak beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil Cinsiyet rolleri ile bağlantl da her kültürde kadn ve erkeğin 1). İletişim sürecini başlatan, yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak bireyleraras iletişim (sözlü ve sözsüz iletişim) biçimleri farkllaşmaktadr. tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, duygu ya kez da bilinçli bilgininolmadan kaynak Bireyleraras iletişimde; sözlü iletişim ile birlikte çoğu tarafndan susma, kodlanmş halirengi “ileti”; iletiyi kaynaktan alcya götüren araç kullanlan sesin ve müziği, beden dili, mekân ve zaman “kanal/oluk”renk ve ve iletişim kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan özellikleri, giyimsürecinde kodlar sözsüz iletişim olarak adlandrlmaktadr öğe ise “alc” adlandrlr. Kaynak, mesajn yani herhangi bir bilgi, (Yüksel, 2009b:olarak 37). Hall (1978), kadnlarn sözsüz iletişim öğelerinden olan düşünce, duygu kansnerkeklerden “kodlayarak” uygun ileti haline getirirken, jest, mimik ve veya ses tonunu daha iyi bir yorumlayabildiğini ifade alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” etmektedir (akt. Hall ve Halberstadt, 1981: 274). işleminiÖzellikle gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: türü 11-15). iletişimin dile ilişkin olan sözlü iletişimdeki farkllklar; çocuklarn oynadklar oyunlarda açk olarak gözlenebilmektedir (Gümüşsuyu vd., 2008: 85). Tannen’a (1995: 140) göre genellikle çocuklar, Kaynak Mesaj Kodlama Kodaçmaantropolog hemcinsleri ile oyun Mesaj oynama Kanal eğilimindedir. Sosyolog, Alc ve psikologlar tarafndan yaplan çalşmalarda kz çocuklarnn oynadklar oyunlarda çoğunlukla kişileraras ilişkilere önem verdiği, erkek çocuklarn ise daha çok statüye önem verdiği gözlenmiştir. Kzlar, küçük gruplarla ya da tek bir arkadaşla oynamay tercih Geribildirim etmekte, oyunlarnda zamanlarnn çoğunu konuşarak, srlarn paylaşarak geçirmekte ve bu paylaşm onlar daha da yaknlaştrmaktadr. Çocukken öğrenilen ve yerleşen bu iletişim büyüdüklerinde ise bulunduklar tüm Şekil 1.şekli İletişim Süreci ortamlara taşnmaktadr. 1997: 13’den uyarlanmştr.) Erkekler (Kaynak: kzlardanGürgen, farkl olarak daha kalabalk gruplarla oynamakta fakat gruptaki herkes eşit görülmemektedir. Bir kişi ya da grup tüm gruba İletişim süreci içinde birey bir bütün olarak yer almaktadr. İletişime katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 113 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 liderlik etmektedir. Kzlarda olduğu gibi erkeklerde de çocukluktan gelen bu eğilimler büyüdüklerinde hayatn diğer alanlarna taşnmaktadr. Karau ve Eagly’ye göre (1999: 323) erkeklerin tutumu daha bağmsz, buyurgan ve iddial, başka bir deyişle etkinlik (agentic) odakl iken; kadnlarnki daha dostça, bencil olmayan, başkalarn düşünen ve Giriş duygularn dile getiren yani ilişkiseldir (communal). Fitzpatrick ve Indvic disiplini göre için kadns aile kurumu, yapy ortaya (1982), Sosyoloji cinsiyet rollerine özellik toplumsal gösteren bireyleri daha çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir olarak arada dşavurumcu (expressive); erkeksileri ise daha araçsal (instrumental) bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn snflandrmaktadr. Yani kadnslar mesajlarn ilişkisel başnda yönüne gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ odaklanrken, erkeksiler işin tamamlanmas ve hedefe ulaşma üzerine değişim, geçirdiği(akt. dönüşüm toplumun odaklanmaktadr Aylor, 2003: 499).yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Yaplan çalşmalarda, iletişim becerilerinin de cinsiyete göre dönüşümün aile sosyal kurumu etkili ile ilişkisi ele alnmaktadr. değişebileceği gözlenmiştir (Korkut, 1996; Moskal, 1997; Korkut, 2005; Sosyalist Birliği’nin dağlmasnn ardndan Gölönü Sovyet ve Karc, 2010). Cumhuriyetler Toplumsal hayatn gerekliliği olarak bireylerin her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps sözlü veya sözel olmayan (sözsüz) yollarla iletişim kurabiliyor olmas, adeta etkili kurtuluş olmuştur. anlamna Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce iletişim kurduklar gelmemektedir. Etkili iletişim kurabilmek iş, birbirinden zorunda her kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu aile, arkadaşayrlmak ksacas yaşamn alannda büyük etkisi olan becerilerden Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve biridir. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Berlo’ya (1960) göre,eğitim, iletişim becerisi, konuşma, yazma, okuma, üzere aile ile ilişkili ekonomi, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan dinleme veda düşünme ilgilidir (akt. Gürgen, 1997: 15). Ersanl ve Balc’ya olumlu ya olumsuzile etkilenmiştir. (1996: 8-9) göre ise iletişim becerileri etkili dinleme ve etkili tepki verme Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu olarak özetlenebilmektedir. sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon En geniş anlamyla becerisi; iletilerin uygunaile iletişim arac ile işletmecisi için çok olumluiletişim etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş gönderilmesi, bu araca uygun şekilde kodlamann yaplmas, iletilerin konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve yaplarna dikkat edilmesi olarak ifade edilebilir. Yani iletilerin kaynak gençlerde etkilenmişlerdir. tarafndan istenilen yapda alcya ulaştrlabilmesi iletişim becerisine kapsndan 2011 ylna yaplyordu. bağldr.Snr Örneğin, sözlü geçişler olarak iletilecek birkadar iletidepasaportla iyi söyleyiş, sözcük Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip zenginliği, iyi tümce kuruluşu, uyumlu söz dizimi, gerekli ve uygun Gürcistan’a seçimi geçiş tamamen yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn sözcüklerin iletişim becerisi ile alakaldr (Yüksel,özellikle 2009a: serbestBirçok geçişebeceri açlmasndan sonra becerileri Hopa’nndesosyo-ekonomik yaps 11). gibi iletişim sonradan öğrenilerek değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann geliştirilebilmekte ve insanlarn daha verimli iletişim kurmas mümkün ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. olmaktadr (Korkut, 2005: 144) . İletişim becerileriyle ilgili olarak yürütülen baz araştrmalarda cinsiyete1. bağl Teorik olarakÇerçeve iletişim becerilerinin farkllaştğ görülmüştür. Korkut’un lise öğrencileri ile yaptğ çalşmada, kz öğrencilerin 1.1.(1996)Aile iletişim Bu becerisi puannn, erkek öğrencilerinkinden daha yüksek çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolayolduğu aileye bulunmuştur. dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan ilgili olarak yürütülen Aile bir çalşmada iletişim konusunda meydanaLiderlikle gelmiş sosyolojik birimlerdir. de toplumu oluşturan sosyal kadnlarnenerkek meslektaşlarna daha toplumda başarl olduğu görülmüştür. gruplarn önemlisidir. Aile ayngöre zamanda insanlarn bir arada Kadnlar; düşüncelerini etme, dinleme,Dolaysyla diğerlerini aile bilgilendirme, bulunmalarna yardmc ifade olan bir kurumdur. toplumun performans, temelinde yergeri alr.bildirim verme ve beklentilerini ifade etme gibi konularda Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 114 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi erkeklere göre daha yüksek puan almşlardr. Bunun yannda kadnlarn daha açk iletişim kurduklar gözlenmiştir ki bu da organizasyon içindeki olas karmaşa ve karşklğn önüne geçmektedir (Moskal, 1997). Korkut (2005) tarafndan hazrlanmş farkl şekillerde tanmlanan iletişim;yetişkinler etimolojikiçin olarak Latince’deiletişim ortak becerileri eğitiminin etkilerinin ölçüldüğü bir çalşmada katlmclarn anlamna gelen “communis” ve “ortak klma” kadn anlamna gelen iletişim becerisi puanlar, erkek katlmclarnkinden daha “communication” yüksek çkarken; “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce yaş, medeni durum, eğitim düzeyinden kaynaklanan bir farkllk kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). gözlenmemiştir. Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, Gölönü ve Karc’nn (2010) iletişim meslekolarak lisesigerçekleştirilen öğrencilerinin eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik iletişim becerisi düzeylerini incelemek için yaptğ çalşmada da kz iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar öğrencilerin iletişim becerisi puannn, erkek öğrencilerinkinden yüksek inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). olduğu bulunmuştur. Snf değişkeni ile öğrencinin iletişim becerisi arasnda türlerinden biri olaneğitim bireyleraras iletişim; anlaml İletişimin bir ilişki vardr. Öğrencilerin gördükleri snf “bilgi, düzeyi düşünce, arttkça, duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile iletişim becerilerinin de olumlu yönde geliştiği bulunmuştur. alc arasndaki bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine (diğerlerine) baz literatür ve incelendiğinde iletişimaktarlmas becerilerinesüreci” ilişkinolarak baz kanallarİlgili kullanlarak değişim amacyla çalşmalarda ise cinsiyete bağl olarak bir farkllk gözlenmemiştir. Bingöl tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9). ve Demir’in (2011) sağlk yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerilerini Bir için süreçyaptğ olan çalşmada iletişimin kaynak, ileti, kanal (oluk), alc ve belirlemek kz öğrencilerin, erkek öğrencilerden geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil yüksek puan aldğ fakat sonucun istatistiksel olarak anlaml olmadğ 1). İletişim sürecini başlatan, yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak bulunmuştur. Ayrca öğrencilerin yaşadklar yere göre iletişim becerisi tarafndankarşlaştrlmştr; alcya gönderilenbüyükşehirlerde bir düşünce, duygu ya öğrencilerin da bilginin kaynak puanlar yaşayan yüksek tarafndan kodlanmş hali “ileti”; iletiyi kaynaktan alcya götüren araç puan aldğ görülmesine rağmen bu fark da istatistiksel olarak anlaml “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan değildir. Ek olarak öğrencilerin eğitim gördüğü snflara göre de gruplar öğe ise “alc” adlandrlr. mesajn yani herhangi bir bilgi, arasnda iletişimolarak becerisi açsndan Kaynak, bir farkllk bulunmamştr. düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, (2010) tarafndan eğitim bir fakültesi iletişim alc iseGülbahçe bu iletiyi yorumlayp, anlaml biçimeöğrencilerinin sokarak “kodaçma” becerilerini incelemek için yaplan çalşmada ise öğrencilerin eğitim işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15). gördükleri snflara göre iletişim becerilerinin farkllk gösterdiği bulunmuştur. 1. snflarn 2, 3 ve 4. snflara göre iletişim becerisi puanlar daha düşüktür. Bu çalşmada da cinsiyete göre bir farkllk bulunmamştr. Kaynak Mesaj Mesaj Kodlama Kodaçma Alc Kanal Yukarda da örneklendirildiği gibi literatürde; iletişim becerilerinin cinsiyete, yaşa, eğitim görülen snfa, yaşanlan şehre, sosyo-ekonomik duruma göre farkllaşp farkllaşmamas gibi konular ele alan araştrmalar bulunmaktadr. Bu çalşmann özgünlüğünü konunun cinsiyet rolleri açsndan incelenmesi oluşturacaktr. Geribildirim 4. Araştrma Yöntemi Şekil 1. İletişim Süreci 4.1. Araştrmann Amac ve Önemi (Kaynak: Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) Araştrmada, geleceğin yönetici adaylar olan işletme öğrencilerinin iletişim becerileri ile cinsiyet rolleri arasndaki ilişkinin incelenmesi İletişim süreci içinde birey bir bütün olarak yer almaktadr. İletişime amaçlanmaktadr. İlgili literatürde cinsiyet rollerinin iletişim becerileri katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 115 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 üzerindeki etkisini ölçmeye yönelik olarak yaplmş az sayda çalşma bulunduğundan bu çalşmann literatüre katk sağlayacağ düşünülmektedir. Araştrmann amacna yönelik olarak belirlenen hipotezler aşağdaki gibidir: H1: İşletme öğrencilerinin iletişim becerileri cinsiyete bağl olarak farkllaşmaktadr. Giriş H öğrencilerinin iletişim becerileri cinsiyet yapy rollerineortaya göre 2: İşletme Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal farkllaşmaktadr. çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada H3: İşletme öğrencilerinin iletişimsahip becerileri ile yaşlar arasnda bir bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sosyal gruplarn başnda ilişki vardr. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ gelmektedir. değişim,Hgeçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara şekillenmesini öğrencilerinin iletişim becerileri göre kaytl olduklarna 4: İşletme sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve snfa göre farkllaşmaktadr. dönüşümün sosyal kurumu ile ilişkisi elebecerileri alnmaktadr. İşletme öğrencilerinin iletişim doğum yerlerine bağl H5: aile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan olarak farkllaşmaktadr. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce 4.2. ayrlmak Araştrmazorunda Evreni vekalan Örneklemi birbirinden akrabalar buluşmuş hem de Doğu Araştrmann evreni 2012-2013 ylnda Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. eğitim-öğretim Kapnn açlmas olumluUşak ve Üniversitesi ve İdari Bilimler getirmiştir. Fakültesi İşletme Bölümü’ne olumsuz pek İktisadi çok durumu beraberinde Başta aile kurumu kaytl olmak olan (N=614). toplama aşamasnda evrenin üzereöğrencilerden aile ile ilişkilioluşmaktadr ekonomi, eğitim, sağlkVeri ve gibi pek çok alan bu kapdan tamamna ulaşlmaya çalşlmş fakat gönüllülük esas alndğ için anketler, olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. doldurmay kabul eden kişilere 202 öğrenciye uygulanmştr. Eksik işaretleme ve Kapnn etkileri göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu hatal 13’ü; analizinden sonra sosyal doldurma statüler vesebebiyle roller, buanketlerin değişikliğin en aşr büyükdeğerler faktörüdür. Bir pansiyon ise 2 tanesi analiz dşnda tutulduğu için araştrmann örneklemi işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde187 eş katlmcdan oluşmaktadr. konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve gençlerde etkilenmişlerdir. 4.3. Toplamageçişler Araçlar Snr Veri kapsndan 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak Araştrmada 2011 ylnda sadece bir cüzdann gösterip verileri toplamaklira için verip İletişimnüfus Becerileri Değerlendirme Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle Ölçeği (İBDÖ), Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri (BCRE) ve araştrmaclar serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps tarafndan hazrlanan yaş, eğitim görülen snf, doğum yeri ve cinsiyet değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann sorularndan oluşan kişisel bilgi formu kullanlmştr. ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. 4.3.1. İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeği (İBDÖ) 1. Teoriktarafndan Çerçeve geliştirilen İBDÖ, 5’li Likert tipi bir ölçek Korkut (1996) Aile olup 25 1.1. maddeden oluşmaktadr. Katlmclardan ölçekteki her bir maddenin karşsnda yer alan hiçbir ve her dolay zamanaileye (0, 1, Bu çalşmada ailezaman, kurumunadiren, önemli bazen, bir yersklkla tutmasndan 2, 3, 4) ifadelerinden birini seçmeleri beklenmektedir. İlk çalşmalarda 0-4 dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan ile puanlanan ölçek son yaplan çalşmalarda 1-5 şeklinde puanlanmştr meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal (Korkut, 144-145). Aile Bu çalşmada ise 0-4 ile puanlama yaplmştr. gruplarn 2005: en önemlisidir. ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada Ters kodlu maddelerin ölçekten alnabilecek yüksek puan bulunmalarna yardmcolmadğ olan birbukurumdur. Dolaysylaenaile toplumun 100, en düşük puan ise 0’dr. Ölçekten alnan puann yüksekliği bireyin temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 116 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi kendisini iletişim becerileri açsndan olumlu olarak değerlendirdiğini göstermektedir (Korkut, 2005: 145). Bu çalşmada İBDÖ’nün cronbach alfa’s .841 olarak bulunmuştur (Tablo 1). farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak Tablo 1. İBDÖveGüvenirlik anlamna gelen “communis” “ortak Analizi klma” anlamna gelen “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” Cronbach Alfa Madde Says kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). .841 25 Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, eğlenmek mutlu olmak gibi amaçlara yönelikminimum olarak gerçekleştirilen Seçilenveörneklem için İBDÖ’nün ortalamas, ve maksimum iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar değerleri Tablo 2’de verilmiştir. Örneklemde yer alan 187 katlmcnn inşa edeniletişim ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir ortalama becerisi puan 78,60 olarak bulunmuştur.(Gürgen, 1997: 9). İletişimin türlerinden biri olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, duygu, tutum ve2.kanlarla, davranşToplam biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki Tablo İletişim Becerisi Puanlar ve Ortalamas bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine (diğerlerine) baz Min. aktarlmas Max. Ortalama kanallar kullanlarak ve değişim Namacyla süreci”S.Sapma olarak İletişim Becerisi(Yüksel, Puanlar2009a: 9). tanmlanabilir 187 50,00 97,00 78,60 9,19 Toplam Bir süreç olan iletişimin kaynak, ileti, kanal (oluk), alc ve geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil Araştrmaya katlan öğrencilerin ile öğe incelenen iletişim 1). İletişim sürecini başlatan, yani iletiyi İBDÖ gönderen “kaynak”; kaynak becerilerine ait ortalama ve standart sapmalar Tablo 3’de tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, duygu ya da bilginin kaynak verilmiştir. tarafndan kodlanmş hali “ileti”; iletiyi kaynaktan alcya götüren araç “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan öğe ise “alc” adlandrlr. Kaynak, mesajn yani herhangi bir bilgi, Tablo olarak 3. İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Madde düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, Ortalamalar ve S. Sapmas alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” Ortalama S.Sapma işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15). 1. Sorunlarn dinlediğim insanlar benim yanmdan rahatlayarak ayrlrlar. 2,98 Düşüncelerimi istediğim zaman anlaşlr biçimde ifade edebilirim. 3,02 2. Kaynak Mesaj Mesaj Kodlama Kodaçma Kanal Başkalarn bir kast aramadan dinlerim. 3,30 3. ,803 ,889 Alc ,788 4. Sosyal ilişkide bulunduğum insanlar olduklar gibi kabul edebilirim. 3,04 ,975 5. İnsanlarn önemli ve değerli olduklarn düşünürüm. 3,51 ,721 3,32 ,714 3,38 ,696 3,16 ,735 6. 7. Birisiyle ilgili bir karara ulaşmadan önce onunla ilgili gözlemlerimi gözden geçiririm. Geribildirim İlişkide bulunduğum kişilerin anlatmak istediklerini dinlemek için onlara zaman ayrrm. 8. Şekil 1. İnsanlara karş scak bir ilgi duyarm. İletişim Süreci 9. İnsanlara gerektiğinde yardm etmekten hoşlanrm. 3,47 ,633 10. Olaylara değişik açlardan bakabilirim. 3,03 ,819 (Kaynak: Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) İletişim süreci içinde birey bir bütün olarak yer almaktadr. İletişime 3,07 ,779 11. Düşüncelerimle yaptklarm birbiriyle tutarldr. katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 117 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 12. 13. İlişkilerimin daha iyiye gitmesi için bana düşenleri yapmaya özen gösteririm. Kendime ve başkalarna zarar vermeden içimden geldiği gibi davranabilirim. 3,47 ,616 3,21 ,795 14. Arkadaşlarmla beraberken kendimi rahat hissederim. 3,44 ,712 15. Yaşadğm Giriş olaylardaki coşkuyu her halimle başkalarna iletebilirim. 3,01 ,948 İlişkilerimin nasl geliştiğini ve nereye gittiğini anlamak için düşünmeye Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya 2,97 ,873 zaman ayrrm. çkarmas açsndan toplumdaki Karşmdakini dinlerkenönemlidir. anlamadğm birAile, ayrnt olduğunda konununbireylerin bir arada 3,18 ,794 17. açğa kavuşmas için sorularbirincil sorarm. etkiye sahip sosyal gruplarn başnda bulunmalarn sağlayan Benimle özel olarak konuşmak isteyen bir arkadaşm olduğunda konuyu gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre 3,36 yaşadğ ,833 18. ayaküstü konuşmamaya özen gösteririm. 16. değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini 3,10 ,770 19. Birisini anlamaya çalşrken sakin bir ses tonuyla konuşurum. sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve zenginleştiren eğlenceli,ile keyifli bir yanm 3,11 ,838 20. İlişkilerimi dönüşümün aile sosyal kurumu ilişkisi ele var. alnmaktadr. Birisine bir öneride bulunurken onun öneri vermemi isteyip istemediğine 2,97 ardndan ,772 21. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn dikkat ederim. her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta Birisini dinlerken ne karşlk vereceğimden çok, onun ne demek 3,12 ,763 22. istediğini anlamaya çalşrm. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce insanlar tarafndankalan anlaşldğm hissederim. 3,07 de Doğu ,804 23. İletişim kurduğum birbirinden ayrlmak zorunda akrabalar buluşmuş hem Bir yaknmla sorunum olduğunda bunu onunla suçlayc olmayan biraçlmas olumlu ve Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn 2,91 ,888 24. dille konuşmak için girişimde bulunurum. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Karşmdakini dinlerken kendi merakm gidermek için ona özel sorular 2,42bu kapdan 1,062 25. aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan üzere sormaktan kaçnrm. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu 4.3.2. ve Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri (BCRE) sosyal statüler roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş Bemiçin (1974) tarafndan bireylerin cinsiyet rollerinin belirlenmesi konumundageliştirilen olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca Türkçe’ye çocuk ve amacyla ölçek; Kavuncu (1987) tarafndan gençlerde etkilenmişlerdir. uyarlanmş ve psikometrik özelliklerinin belirlenmesi için Dökmen (1999) tarafndan birkapsndan çalşma yaplmştr. BCRE alt ölçekten Snr geçişler 2011 ylnaüçkadar pasaportlaoluşmaktadr: yaplyordu. Kadnslk, erkeksilik sosyal bir beğenirlik. Her nüfus bir ölçek 20 adet gösterip sfattan Ancak 2011 ylnda vesadece lira verip cüzdann oluşur. Sosyalgeçiş Beğenirlik ölçeğindeki bir bağlam Gürcistan’a yapmak mümkün maddeler olmuştur.nötr Snr kapsnnoluşturmak özellikle için eklenmiştir Dökmen, 2010: Bu çalşmada sadece kadnslk ve serbest geçişe (akt. açlmasndan sonra73).Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps erkeksilik ölçeği kullanlmştr. değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veyaEnvanteri anlaşlmasnda etkili olacaktr. Bem Cinsiyet 20’ si erkeksi ve 20’ si kadns olarak kabul edilen toplam 40 kişilik özelliğini içermektedir. Kadn ve erkek puanlarndan hareketle1. cinsiyet rolleri kadns, erkeksi, androjen ve belirsiz olarak dört Teorik Çerçeve gruba ayrlmaktadr (Dökmen, 1999: 30). Orijinal form 40 kişilik özelliğinin 1.1.ölçeğiAile 7’li Likert üzerinde değerlendirilmesine dayanmaktadr (Çtak, 2008: Bu bu çalşmada ailedaha kurumu yer tutmasndan aileye 82). Fakat çalşmada kolayönemli cevapbir verilebilir ve ayrt dolay edilir olmas dair ksa 5’li teorik bilgilere yer verilmiştir. sosyal gruplardan amacyla Likert kullanlmştr. Yantlar;Toplumlar “hiç uygun değil”den “her meydanauygun”a gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan ilişkili sosyal zaman doğru değişmektedir. Kadns ve erkeksilikle gruplarn en önemlisidir. toplumda insanlarn bir arada maddelerden elde edilen Aile iki ayn ayr zamanda puann medyanlarna göre deneklerin bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun cinsiyet rolleri erkeksi, kadns, androjen ve belirsiz olarak snflanmaktadr. temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 118 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi Bu araştrmada iki ölçeğin ayr ayr toplam puanlar hesaplanmş, kadnslk ve erkeksilik medyanlar aşağdaki gibi bulunmuştur: • Kadnslk medyan : 81 • Erkeksilik medyan olarak : 74Latince’de ortak farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik anlamna gelen “communis” ve “ortak klma” anlamna gelen “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” 4.3.3. Kişisel Bilgi Formu kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). Dört maddeden oluşan bu form katlmclarn yaş, cinsiyeti, eğitim Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, gördüğü snf ve doğum yerini öğrenmeye yöneliktir. eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen iletişim 5. (Gümüşsuyu vd., 2008: 5),ve kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar Verilerin Analizi Kullanlan İstatistiksel Teknikler inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). İstatistiksel analizler SPSS 19.0 program kullanlarak yaplmştr. İletişimin türlerinden biri olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, 5.1. veDemografik Bulgularbiçimlerinin kaynak ile alc arasndaki duygu, tutum kanlarla, davranş Örneklemde yer alan yaşlar (diğerlerine) arasnda büyük bir ilişkileşme yoluyla bir insandankatlmclarn (insanlardan) diğerine baz farkllklarkullanlarak olmadğ için gruplandrmaya de kanallar ve değişim amacylagidilmemiştir. aktarlmas Tablo süreci” 4’te olarak gösterildiği gibi katlmclarn tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9).yaşlar 18 ile 26 arasnda değişmektedir. Katlmclarn çoğunluğu 30,5) 21kaynak, yaşndadr. Bir süreç olan (% iletişimin ileti, kanal (oluk), alc ve geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil 1). İletişim süreciniTablo başlatan, yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak 4. Katlmclarn Yaş Dağlm tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, duygu ya da bilginin kaynak Yaş “ileti”; Frekans (n) kaynaktan Yüzde (%) alcya götüren araç tarafndan kodlanmş hali iletiyi 18 5 2,7 “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan 19 21 11,2 öğe ise “alc” olarak adlandrlr. Kaynak, mesajn yani herhangi bir bilgi, 20 31 16,6 düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, 21 57 30,5 alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” 22 36 19,3 23 20 10,7 işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15). Kaynak Kodlama 24 25 26 Mesaj Toplam 13 3 1 Kanal 187 7,0 1,6 ,5 Mesaj 100,0 Kodaçma Alc Katlmclarn cinsiyet dağlmlarna bakldğnda % 66,8 orannda kadn katlmc, % 33,2 orannda da erkek katlmc olduğu görülmektedir (Tablo 5). Geribildirim Tablo 5. Katlmclarn Cinsiyet Dağlm Şekil 1. İletişim Süreci Cinsiyet Frekans (n) Yüzde (%) Kadn 125 13’den uyarlanmştr.) 66,8 (Kaynak: Gürgen, 1997: Erkek 62 Toplam 187 süreci içinde birey bir bütün 33,2 100,0 olarak yer İletişim almaktadr. İletişime katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 119 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Tablo 6’da katlmclarn cinsiyet rollerine göre dağlmlar verilmiştir. Katlmclarn en yüksek orandan düşüğe doğru srasyla belirsiz (% 30,5), androjen (% 25,7), erkeksi (% 22,5) ve son olarak kadns (% 21,4) cinsiyet rolüne sahip olduğu görülmektedir. Giriş Tablo 6. Katlmclarn Rollerinetoplumsal Göre Dağlm Sosyoloji disiplini için Cinsiyet aile kurumu, yapy ortaya çkarmas açsndanCinsiyet önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada Rolü Frekans (n) Yüzde (%) bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Erkeksi 42 22,5 gelmektedir. Toplumu Kadns oluşturan ailenin, koşullarna göre yaşadğ 40 günün 21,4 Belirsiz toplumun57yeni durumlara 30,5 değişim, geçirdiği dönüşüm göre şekillenmesini Androjenbu çalşma 48 ile Hopa’da 25,7 yaşanan değişim ve sağlamaktadr. Bu noktada, 187 100,0 dönüşümün aile sosyal Toplam kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan Katlmclarn çoğunu kadnlarn oluşturduğu örneklemde her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kapscinsiyet adeta rollerinin neden bu şekilde dağldğn görebilmek için cinsiyet ve cinsiyet kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce rolü çapraz ayrlmak tablosundan faydalanlmştr (Tablo 7). Buna birbirinden zorunda kalan akrabalar buluşmuş hemgöre de kadn Doğu katlmclarn cinsiyet rollerine tanşmştr. göre dağlm srasyla kadnsolumlu (% 31,2), Karadeniz halk komşusuyla Kapnn açlmas ve belirsiz androjenberaberinde (% 26,4) ve erkeksi (% 12) aile şeklinde olmuştur. olumsuz(% pek30,4), çok durumu getirmiştir. Başta kurumu olmak Erkek katlmclarn büyük çoğunluğunu cinsiyet rolüne üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlkerkeksi ve gibi(% pek43,5) çok alan bu kapdan sahip bireyler oluştururken diğer kategorilerdeki dağlm srasyla belirsiz (% olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. 30,6), androjen (% 24,2) ve son olarak kadns (% 1,6) şeklinde olmuştur. Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon 7. Cinsiyet-Cinsiyet Rolleri Çapraz Tablo Analizi işletmecisiTablo için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve Cinsiyet Rolleri gençlerde etkilenmişlerdir. Cinsiyet Toplam Kadınsı Erkeksi Androjen Belirsiz Snr kapsndann geçişler39 2011 ylna 15 kadar33pasaportla 38 yaplyordu. 125 Kadn Cinsiyet 26,4 cüzdann 30,4 100,0 Ancak İçindeki 2011 ylnda %sadece 31,2 bir lira 12,0 verip nüfus gösterip 1 27 15 19 62 Erkek n Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle Cinsiyet İçindeki % 1,6 43,5 24,2 30,6 100,0 serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps 40 42 48 57 187 Toplam n değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann Toplam % 21,4 22,5 25,7 30,5 100,0 ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Katlmclarn kaytl olduklar snflara göre dağlm Tablo 8’de 1. Teorik gösterilmiştir. Buna göreÇerçeve katlmclarn çoğunluğu 2. Snfa (% 31,6) devam 1.1. bu oran Aile srasyla 3. snf (% 27,3), 1. Snf (% 23) ve 4. Snf etmekteyken (% 18,2)Bu takip etmektedir. çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 120 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi Tablo 8. Katlmclarn Kaytl Olduklar Snflara Göre Dağlm Snf Frekans (n) Yüzde (%) 1.Snf 43 23,0 farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak 2.Snf 59 “ortak 31,6 anlamna gelen “communis” ve klma” anlamna gelen “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” 3.Snf 51 27,3 kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). 4.Snf 34 18,2 Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, Toplam 187 100,0 eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar inşa eden ve bir9’da aradakatlmclarn tutan bir “harç”ülkemizdeki işlevi görmektedir (Gürgen, 9). Tablo yedi bölge baz1997: alnarak İletişimin biri dağlm olan bireyleraras iletişim;Doğum “bilgi, yerlerine düşünce, belirlenen doğum türlerinden yerlerine göre yer almaktadr. duygu, tutum ve kanlarla, davranşkatlmclarn biçimlerinin kaynak arasndaki göre dağlma bakldğnda büyükile alc oranda Uşak bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine baz Üniversitesi’nin de yer aldğ Ege Bölgesi’nde (% (diğerlerine) 54) doğduklar kanallar kullanlarak değişim amacyla aktarlmas olarak görülmektedir. Bunu %ve12,8 ile Marmara Bölgesi, % 11,2 süreci” ile İç Anadolu tanmlanabilir 2009a: 9). % 7,5 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Bölgesi, % 8,0(Yüksel, ile Akdeniz Bölgesi, % 3,7 ile Doğu Anadolu Bölgesi % 2,7ileti, ile Karadeniz Bölgesi Bir süreç olan iletişimin ve kaynak, kanal (oluk), alctakip ve etmektedir. geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil 1). İletişim sürecini başlatan, yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak tarafndan Tablo alcya9. Katlmclarn gönderilen birDoğum düşünce, duyguGöre ya da bilginin kaynak Yerlerine Dağlm tarafndan kodlanmş hali “ileti”; iletiyi kaynaktan alcya götüren araç “kanal/oluk” ve iletişimSnf sürecinde kaynağn Frekans (n)gönderdiği Yüzde (%)iletiye hedef olan öğe ise “alc” olarak adlandrlr. Kaynak, mesajn yani herhangi bir bilgi, Ege 101 54,0 düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, Akdeniz 15 bir biçime 8,0 sokarak “kodaçma” alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: İç Anadolu 21 11-15).11,2 7 Doğu Anadolu Kaynak Güneydoğu Anadolu 14 Karadeniz 5 Kodlama Mesaj Kanal 3,7 Mesaj 7,5 Kodaçma 2,7 Marmara 24 12,8 Toplam 187 100,0 Geribildirim Alc 5.2. Varyans ve Korelasyon Analizlerine İlişkin Bulgular 5.2.1. Cinsiyet ve Şekil Cinsiyet Rollerine Göre Gruplar Aras Farklar 1. İletişim Süreci Cinsiyet ve cinsiyet rollerine bağl olarak iletişim becerilerindeki (Kaynak:karşlaştrmak Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) gruplar aras farkllklar amacyla 2 (cinsiyet: kadn, erkek) X 4 (cinsiyet rolleri: kadns, erkeksi, androjen ve belirsiz) faktörlü varyans İletişim süreci içinde birey bir bütün almaktadr. İletişime analizi yaplmştr. Analiz sonuçlarna göre olarak cinsiyetyer boyutunda anlaml bir katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 121 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 farkllk bulunmadğ görülmüştür (F1-179=1,169; p= .281). Tablo 10’dan görülebileceği gibi anlaml olmamakla birlikte kadnlarn iletişim becerisi puan erkeklerden daha yüksektir. Sonuç olarak H1 hipotezi desteklenmemiştir. ANOVA sonuçlarna göre cinsiyet rolleri temel etkisi ise anlamldr (F3-179=6,286; p= .001). Hangi cinsiyet rolleri arasnda anlaml Giriş görmek için yaplan Tukey HSD post hoc testi sonuçlar Tablo fark olduğunu Sosyoloji Buna disiplini aile cinsiyet kurumu,rolüne toplumsal yapy ortaya 11’de verilmiştir. göre için androjen sahip olan bireylerin çkarmas açsndan önemlidir. toplumdaki bireylerin bircinsiyet arada iletişim becerisi, belirsiz ve erkeksiAile, cinsiyet rolündekilerden; kadns bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda rolüne sahip olan bireylerin de belirsiz cinsiyet rolüne sahip olan bireylerden gelmektedir. Toplumu günün becerisi koşullarna göreolan yaşadğ farkldr. Tablo 11’de oluşturan görüldüğüailenin, gibi iletişim en iyi grup değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini androjen cinsiyet rolüne sahip olanlardr; en düşük grup ise belirsiz cinsiyet sağlamaktadr. Bu noktada, bu ekçalşma Hopa’da değişim ve rolüne sahip olanlardr (Buna olarak,ileerkeksi ve yaşanan belirsizlerin iletişim dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi eleİletişim alnmaktadr. becerisi puanlar ortalamann altndadr). becerileri en iyi olan gruptan Sovyet en kötü olan gruba doğru bir sralama yapldğnda ardndan srasyla Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn androjen, kadns, erkeksiyaşayan ve belirsiz cinsiyet rolünesnr sahip her anlamda zor koşullar Gürcistan için Sarp kapsbireyler adeta gelmektedir. Buna göre H2 hipotezi kabul edilmiştir. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve Tablo 10.halk Cinsiyet Temel Etkisine Ait Ortalama S. Sapma ve Anlamllk olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Düzeyleri üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Kadn Erkek Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu (N=125) sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük(N=62) faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, içerisinde eş Ort. S Ort. S aile F P konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve İletişimetkilenmişlerdir. Becerisi Toplam Puan 80,093 .833 77,426 2,322 1,169 .281 gençlerde Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Tablo 11. Cinsiyet Ait Ortalama, S. Sapmagösterip ve Ancak 2011 ylnda Rolleri sadeceTemel bir Etkisine lira verip nüfus cüzdann Gürcistan’a geçiş yapmak Anlamllk mümkün Düzeyleri olmuştur. Snr kapsnn özellikle serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps Kadns bu değişimi Erkeksi sosyolojik Androjen Belirsiz değişmiştir. Araştrma olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. (N=40) (N=42) (N=48) (N=57) 1. Teorik Ort. S Çerçeve Ort. S Ort. S Ort. S F P 1.1. Aile İ. Becerisi 80,20d 7,68 77,04b 7,23 82,83ad 10,45 75,08c 8,82 6,286 .001* Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye Toplam Puan dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan *p<.001 meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada Not: Tabloda a ile b ve c ile d harfleri ile gösterilen ortalamalar arasnda bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun anlaml düzeyde fark vardr. temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 122 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi 5.2.2. Yaşa göre değişkenler aras ilişkiler İletişim becerilerinin yaş ile ilişkisini görmek amacyla korelasyon analizi yaplmştr. Yaş ile iletişim becerileri arasndaki ilişkiler Tablo 12’de verilmiştir. Tablodan da görülebileceği gibi, korelasyon göreortak yaş farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak analizine Latince’de ile iletişim becerisi arasnda anlaml bir ilişki yoktur (r= .005; p= .94). anlamna gelen “communis” ve “ortak klma” anlamna gelen Analiz sonucuna göre H3 hipotezi desteklenmemiştir. “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen Tablo 12. Yaş İletişim Becerileri Arasndaki İlişkiler toplumlar iletişim (Gümüşsuyu vd.,İle 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). Yaş r P İletişimin türlerinden biri olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, Tüm Katlmclar .005 .94 duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki bir ilişkileşme yoluyla bir insandan (insanlardan) diğerine (diğerlerine) baz kanallar5.2.3. kullanlarak ve değişim amacyla aktarlmas süreci” olarak Eğitim görülen snfa göre gruplar aras farklar tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9). Katlmclarn eğitim gördükleri snfa göre iletişim becerilerinde olan iletişimin ve farkllkBir olupsüreç olmadğn görmek kaynak, amacylaileti, tek kanal yönlü (oluk), varyans alc analizi geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil (ANOVA) yaplmştr. Analiz sonuçlarna göre (Tablo 13) iletişim becerileri 1). İletişim gruplar süreciniarasnda başlatan,istatistiksel yani iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak bakmndan olarak anlaml düzeyde herhangi bir tarafndan alcya gönderilen bir düşünce, duygu ya da bilginin kaynak fark bulunmamştr (F3-186=1,272; p= .285). H4 hipotezi desteklenmemiştir. tarafndan kodlanmş hali “ileti”; iletiyi kaynaktan alcya götüren araç “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan Tablo 13. Kaytl Bulunan Snfa Kaynak, Göre Gruplarn S. Sapma ve öğe ise “alc” olarak adlandrlr. mesajnOrtalama, yani herhangi bir bilgi, Anlamllk Düzeyleri düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” 1. Snf 2. Snf2009a: 3.11-15). Snf 4. Snf işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, (N=43) Kaynak Kodlama Ort. Mesaj S İ. Becerisi Top.Puan 78,11 9,43 (N=59) (N=51) Mesaj S Ort.KanalS Ort. 79,83 78,11 8,74 9,43 (N=34) Kodaçma Ort. S 79,83 8,74 Alc F 1,272 P .285 Geribildirim 5.2.4. Katlmclarn Doğum Yerlerine Göre Gruplar Aras Farklar Katlmclarn doğum yerlerine göre iletişim becerilerinde bir 1. İletişimiçin Süreci farkllk olup olmadğn Şekil görebilmek tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yaplmştr. Katlmclarn doğum yerleri yedi bölgeye (Ege, (Kaynak: Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) Akdeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve Marmara) ayrlarak katlmc says açsndan İletişim süreciincelenmiştir. içinde birey birGruplarda bütün olarak yer almaktadr. İletişime katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 123 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Ort. S. Ort. S. Ort. S. Ort. S. Ort. S. Ort. S. Ort. S. F P 77,56 9,42 80,46 7,39 78,52 8,21 81,71 11,08 80,21 8,22 84,20 11,73 78,91 9,60 .833 .546 İBDÖ büyük farkllklar bulunmaktadr. Tablo 14’te gösterilen analiz sonuçlarna göre katlmclarn doğduklar yere göre iletişim becerilerinde bir farkllk gözlenmemiştir. Veri toplama sürecinde bu değişken ile ilgili daha belirleyici sorular sorulmuş olsayd daha anlaml sonuçlar elde edilebilirdi. Örneğin katlmclarn doğum yerleri yerine en uzun süre yaşadklar yerler Giriş (büyükşehir/şehir/ilçe/kasaba/köy) sorulabilirdi. Elde edilen sonuca göre H5 disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya hipoteziSosyoloji desteklenmemiştir. çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Tablo 14. doğum yerlerine göre gruplarn ortalama, s. sapma göre ve anlamllk gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna yaşadğ düzeyleri değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve 1 2 3 4 6 7 dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele5alnmaktadr. Sovyet(N=15) Sosyalist(N=21) Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn (N=101) (N=7) (N=14) (N=5) (N=24) ardndan her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. 1=Ege Bölgesi, 2=Akdeniz Bölgesi, 3=İç Anadolu Bölgesi, 4=Doğu Anadolu Bölgesi, Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn 5=Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 6=Karadeniz Bölgesi, 7=Marmara Bölgesi sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve Tartşma, Sonuç ve Öneriler gençlerde etkilenmişlerdir. Döngüsel bir süreç olan iletişim, toplumsal hayatn her annda Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. devam etmektedir. Buna rağmen günlük hayatnn büyük bir bölümünü diğer Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip insanlarla iletişim kurarak geçiren her bireyin iyi bir iletişimci olmas Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle beklenmemelidir. Her ne kadar iletişim becerisi öğrenilebilir ve serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps geliştirilebilir bir olgu olsa da iletişim becerileri açsndan kadnlar ve değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann erkekler arasnda bir takm farkllklar olduğu bilinmektedir. Bu farkllklarn ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. da toplumsallaşma sürecinde ortaya çktğ düşünülmektedir. Başka bir deyişle farkllklarn temelinde biyolojik cinsiyet değil, toplumsal cinsiyet 1. Teorik Çerçeve rolleri yatmaktadr. 1.1. araştrmada Aile Bu üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerinin toplumsal cinsiyet rolleri farkllaşp farkllaşmadğ Bu çalşmada aile kurumubağlamnda önemli bir yer tutmasndan dolay aileye incelenmiştir. Analiz sonuçlarna göre biyolojik cinsiyete göre dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal istatistiksel gruplardan olarak anlaml farkllk elde edilmemiş ve de erkeklerin becerileri meydana gelmişbirsosyolojik birimlerdir. Aile toplumuiletişim oluşturan sosyal puan ortalamann altndaAile çkarken; kadnlarn iletişim becerileri gruplarn en önemlisidir. ayn zamanda toplumda insanlarn bir puan arada ortalamann sonuca Dolaysyla göre iletişim becerileri bulunmalarnaüstünde yardmcçkmştr. olan bir Bu kurumdur. aile toplumun kapsamnda de kendilerini kadnlar kadar iyi değerlendirdikleri temelinde yererkeklerin alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 124 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi görülmektedir. Bu bulgu literatürde son dönemde yaplan çalşmalarla benzerlik göstermektedir. İletişim becerileri ve cinsiyet rolleri temelinde yaplan analizde gruplar arasnda anlaml farkllklar edilmiştir. Burada katlmclarn farkl şekillerde tanmlanan iletişim;elde etimolojik olarak Latince’de ortak çoğu kadn gelen olmasna“communis” rağmen cinsiyet belirsiz anlamna ve androjengelen olan anlamna ve rolüne “ortakgöreklma” bireylerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Androjenlerin iletişim “communicare” sözcüklerinden türemiş İngilizce “communication” becerilerininkarşlğdr hem erkeksilerden hem de belirsizlerden; kadnslarn iletişim kavramnn (Gürgen, 1997: 11). becerilerinin de belirsizlerden anlaml olarak farkl olduğu görülmüştür. olmak, göre haberleşmek, paylaşmak, yönlendirmek, Analiz Var sonuçlarna iletişim becerisi puanetkilemek, en yüksek olan grup, eğlenmek ve mutlu olmak gibi amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen androjen bireylerden oluşmaktadr. Bunu srasyla kadns, erkeksi ve iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar belirsiz cinsiyet rolüne sahip bireylerin oluşturduğu gruplar takip etmektedir. inşa eden ve birgöre aradaandrojenlerin tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). Bu sonuçlara diğer gruplara göre daha etkili iletişim İletişimin olan bireyleraras “bilgi, düşünce, becerilerine sahiptürlerinden olduğu biri söylenebilir. Yaplaniletişim; çalşmalarda liderlik duygu, tutum ve kanlarla, davranş kaynak ile bireylere alc arasndaki konusunda androjen bireylerin diğerbiçimlerinin cinsiyet rolüne sahip oranla bir ilişkileşme insandangörülmüştür. (insanlardan)Bu diğerine (diğerlerine) baz daha avantajl yoluyla konumdabirolduklar çalşmaya göre iletişim kanallar kullanlarak ve androjenlerin değişim amacyla aktarlmas süreci”bireylere olarak becerileri bağlamnda da diğer cinsiyet rollerindeki tanmlanabilir (Yüksel,olduklarn 2009a: 9). söylemek mümkündür. nazaran daha avantajl Bir süreçbir olan iletişimin ileti, kanalkadnlarn (oluk), alc ve Yaplan çalşmada yaşl,kaynak, orta yaşl ve genç iletişim geribildirim (feedback) olmak üzere beş temel öğesi bulunmaktadr (Şekil becerileri incelenmiş ve katlmclarn yaşlaryla iletişim becerileri arasnda 1). İletişim iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak negatif yönlüsürecini anlamlbaşlatan, bir ilişki yani bulunmuştur. Buna rağmen birçok çalşmada tarafndan alcyabecerileri gönderilen bir düşünce, duyguolarak ya daanlaml bilgininbirkaynak yaş ile iletişim arasnda istatistiksel ilişki tarafndan kodlanmş hali “ileti”; kaynaktan alcya götüren ilişki araç bulunmamştr. Bu çalşmada da yaşiletiyi ile iletişim becerileri arasndaki “kanal/oluk” ve iletişim kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan istatistiksel olarak anlamlsürecinde değildir. Bu sonuç katlmclarn yaş aralklarnn öğe ise “alc” olarak adlandrlr. Kaynak, mesajnolabilir. yani herhangi bir bilgi, (ranj=8) birbirine yakn olmasndan kaynaklanmş Yaş aralklarnn düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, geniş olduğu bir örneklem ile çalşldğnda farkl sonuçlar elde edilmesi alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” olasdr. işleminiÖğrencilerin gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15).göre iletişim becerileri kaytl olduklar snflara arasnda bir farkllk olup olmadğ da incelenmiş ve gruplar arasnda anlaml bir fark bulunmamştr. Literatürde yaplan çalşmalarda verilen Kaynak becerileri Mesajsonucunda Kodlama eğitimi Kodaçma olumluAlc iletişim becerilerinde yönde Kanal iletişimMesaj farkllklar olduğu görülmüştür. Bu çalşmada snflar arasnda anlaml bir farkllğn çkmamas, eğitim müfredatnda “iletişim” (özelde “iletişim becerileri”) ile ilgili bir dersin olmamasyla açklanabilir. Son olarak öğrencilerin doğum yerlerine göre iletişim becerileri Geribildirim bir incelendiğinde de gruplar arasnda farkllk gözlenmemiştir. Katlmclarn yaşadklar yer (örneğin bir büyükşehir veya köy) toplumsallaşma sürecinde Şekil ve kişilik gelişiminde 1. İletişim Süreci önemli farkllklara yol açabileceği için demografik bilgi formunda sorulmuştur. Fakat sorular (Kaynak: Gürgen, 1997: 13’den uyarlanmştr.) hazrlanrken katlmclarn en uzun süre nerede yaşadğ yer sorulmamştr. Örneğin, katlmcnn doğum yeri bir köy olarak gözükmesine rağmen geri İletişim süreci içinde birey bir bütün yer almaktadr. İletişime kalan yaşamn büyükşehirde geçirmiş ise olarak kişiliğinde büyük farkllklar katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime gözlenmesi olasdr. Buna yönelik olarak gelecekte yaplacak araştrmalarda yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 125 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 daha detayl sorular sorularak daha anlaml karşlaştrmalar yaplabilir ve anlaml sonuçlar elde edilebilir. Sonuç olarak iş yaşamnda, diğer insanlarla olan etkileşimlerde ve ilişkilerde, iletişim becerileri çok önemli bir yer tutmaktadr. Etkili iletişim becerileri, insan ilişkilerinin her türünde ve her türlü meslek alannda Giriş ilişkileri kolaylaştrc bir olgu olarak görülmektedir. Özellikle de insanlarla Sosyoloji için ailemesleklerde kurumu, toplumsal ortaya daha fazla etkileşimdisiplini içinde bulunulan (yöneticilik,yapy öğretmenlik, çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada doktorluk, hemşirelik, bankaclk, avukatlk vb.) etkili iletişim becerilerine bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda daha fazla ihtiyaç vardr. gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ sonuçlara toplumun bağl olarak şu durumlara öneriler getirilebilir; geleceğin değişim,Yukardaki geçirdiği dönüşüm yeni göre şekillenmesini yöneticilerinin yetiştirildiği İşletme Bölümü müfredatna iletişim becerileri sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve ve etkili iletişim tekniklerine yönelik dersler eklenerek öğrencilerin iletişim dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. becerilerini geliştirmelerine olanak sağlanabilir. Öte yandan gelecekte Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin yaplacak çalşmalarda demografik bilgi formu dağlmasnn genişletilerekardndan çeşitli her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr vb.) kapsiletişim adeta değişkenlerin (ebeveynlerin eğitim durumu, gelir düzeyi, kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce becerileriyle ilişkileri ortaya konulabilir. Buna ek olarak örneklem says birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu artrlarak farkl bölümlerde eğitim gören öğrencilerin iletişim becerileri Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve karşlaştrlabilir. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Kaynakça Kapnn etkileri kişilere göreImpact değişmektedir. İnsanlarnand sahip olduğu AYLOR, B. (2003), “The of Sex, Gender, Cognitive sosyal statüleronveThe roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Complexity Perceived İmportance of Teacher Communication işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş Skills”, Communication Studies, Volume: 54, Issue: 4, pp. 496-509. konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve BİNGÖL, G. ve DEMİR, A. (2011), “Amasya Sağlk Yüksekokulu gençlerde etkilenmişlerdir. Öğrencilerinin İletişim Becerileri”, Göztepe Tp Dergisi, Cilt: 26, Say: 4, ss. 152-159.Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak BOZKURT, 2011 ylndaV. sadece lira Dünyada verip nüfus cüzdann gösterip (2008), bir Değişen Sosyoloji. Ankara: Ekin Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle Yaynevi. serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps ÇEVİK, D. B.bu(2011). Öğretmeni Adaylarnnvarİletişim değişmiştir. Araştrma değişimi“Müzik sosyolojik olarak inceleyerek olann Becerileri”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 31, Say: ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. 1, ss. 1-13. ÇITAK, A. (2008), Kadnlarn Çalşmasna Yönelik Tutum: Cinsiyet, Cinsiyet Rolü ve Sosyoekonomik Düzeye Göre Bir Karşlaştrma, TeorikSosyal Çerçeve Ankara 1.Üniversitesi Bilimler Enstitüsü, Yaynlanmamş Yüksek 1.1. Ankara. Aile Lisans Tezi, Bu çalşmada kurumu“Bem önemliCinsiyet bir yer Rolü tutmasndan dolay aileye DÖKMEN, Z. aile Y. (1999), Envanteri Kadnslk dair Erkeksilik ksa teorik bilgilereTürkçe yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan Ve Ölçekleri Formunun Psikometrik Özellikleri”, Kriz meydanaCilt: gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal Dergisi, 7, Say: 1, ss. 27-40. gruplarnDÖKMEN, en önemlisidir. aynToplumsal zamanda toplumda insanlarn arada Z. Y. Aile (2010), Cinsiyet (2. basm). bir İstanbul: bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Remzi Kitabevi. temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 126 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk A.Ş. Görmüş vd. / İşletme Bölümü Öğrencilerinin İletişim Becerilerinin Cinsiyet Rolleri Bağlamnda İncelenmesi EAGLY, A. H., WOOD, W., and DIEKMAN, A. B. (2000), Social Role Theory of Sex Differences and Similarities: A Current Appraisal. In T. ECKES and H.M. TRAUTNER (Eds.), The Developmental Social Psychology of Gender, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., farkl şekillerde tanmlanan iletişim; etimolojik olarak Latince’de ortak Publishers, pp. 123-174. anlamna gelen “communis” ve “ortak klma” anlamna gelen ERSANLI,sözcüklerinden K. ve BALCI, S. (1996), Becerileri “communicare” türemiş İngilizce“İletişim “communication” Envanterinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalşmas”, Türk kavramnn karşlğdr (Gürgen, 1997: 11). Psikolojik Danşma ve Rehberlik Dergisi, Cilt: 2, Say: 10, ss. 7-12. Var olmak, haberleşmek, paylaşmak, etkilemek, yönlendirmek, GÖLÖNÜ, ve KARCI, Y. (2010), Meslek Lisesi eğlenmek ve mutlu S.olmak gibi amaçlara yönelik“İletişim olarak gerçekleştirilen Öğrencilerinin İletişim Beceri Düzeylerinin İncelenmesi (Ankara İli iletişim (Gümüşsuyu vd., 2008: 5), kişileraras ilişkileri, örgütleri, toplumlar Örneği)”, İletişim Kuram ve Araştrma Dergisi, Say: 31, ss. 123-140. inşa eden ve bir arada tutan bir “harç” işlevi görmektedir (Gürgen, 1997: 9). GÜLBAHÇE, Ö. (2010), “K.K. Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin İletişimin türlerinden biri olan bireyleraras iletişim; “bilgi, düşünce, İletişim Becerilerinin İncelenmesi”, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri duygu, tutum ve kanlarla, davranş biçimlerinin kaynak ile alc arasndaki Dergisi, Cilt: 12, Say: 2, 12-22. (insanlardan) diğerine (diğerlerine) baz bir ilişkileşme yoluyla birss.insandan (2004), “İlköğretim Öğrencilerinin Toplumsal kanallarGÜMÜŞOĞLU, kullanlarak veF. değişim amacyla aktarlmas süreci” olarak Cinsiyet Alglar”, Kadn Çalşmalarnda Disiplinleraras Buluşma, İstanbul: tanmlanabilir (Yüksel, 2009a: 9). YeditepeBir Üniversitesi Yaynlar, ss. 317-327. süreç olan iletişimin kaynak, ileti, kanal (oluk), alc ve GÜMÜŞSUYU, Ç., SÖNMEZ, ve OYUR, E. (2008), Genel ve geribildirim (feedback) olmak üzere beşS.temel öğesi bulunmaktadr (Şekil Teknik İletişim. Ankara: Savaş yani Yaynevi. 1). İletişim sürecini başlatan, iletiyi gönderen öğe “kaynak”; kaynak tarafndan alcya gönderilenA.bir düşünce, duygu ya da ve bilginin kaynak GÜNİNDİ-ERSÖZ, (2010), “Türk Atasözleri Deyimlerinde tarafndan kodlanmş hali “ileti”; kaynaktan alcya götüren Kadna Yönelik Toplumsal Cinsiyetiletiyi Rolleri”, Gazi Türkiyat. Say: 6,araç ss. “kanal/oluk” ve iletişim sürecinde kaynağn gönderdiği iletiye hedef olan 167-180. öğe ise GÜRGEN, “alc” olarak Kaynak, mesajn herhangi bir bilgi, H.adlandrlr. (1997), Örgütlerde İletişim yani Kalitesi. İstanbul: Der düşünce, duygu veya kansn “kodlayarak” uygun bir ileti haline getirirken, Yaynlar. alc ise bu iletiyi yorumlayp, anlaml bir biçime sokarak “kodaçma” HALL, J. A. and HALBERSTADT. A. G. (1981), “Sex Roles and işlemini gerçekleştirmiş olur (Yüksel, 2009a: 11-15). Nonverbal Communication Skills”, Sex Roles, Volume: 7, Issue: 3, pp. 273287. KAĞITÇIBAŞI, Ç. (1999), Yeni İnsan ve İnsanlar (10. Basm). Kaynak Mesaj Mesaj Kodlama Kodaçma Alc Kanal İstanbul: Evrim Yaynevi. KARAU, S. J. and EAGLY, A. H. (1999), “Gender, Social Roles, and The Emergence of Leaders”, Human Resource Development Quarterly, Volume: 10, Issue: 4, pp. 321- 327. KORKUT, F. (1996),Geribildirim “İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalşmalar”, Psikolojik Danşma ve Rehberlik Dergisi, Cilt: 2, Say: 7, ss. 18-23. Şekil 1. İletişim Süreci KORKUT, F. (2005), “Yetişkinlere Yönelik İletişim Becerileri (Kaynak: Gürgen, Eğitim 1997: 13’den uyarlanmştr.) Eğitimi”, Hacettepe Üniversitesi Fakültesi Dergisi, Say: 28, ss. 143149. İletişim süreci içinde birey bir bütün olarak yer almaktadr. İletişime katlan bireylerin cinsiyetleri, toplumsal ve kültürel özellikleri de iletişime yansmaktadr (Gürgen, 1997: 132). Bu bağlamda, kadn ve erkeklerin iletişim kurma biçimlerinde baz temel farkllklar gözlemlemek 127 mümkündür. Gümüşsuyu ve diğerlerine (2008: 242) göre kadnlar, iletişim Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 KUMCAĞIZ, H., YILMAZ, M., BALCI-ÇELİK, S. ve AYDINAVCI, İ. (2011), “Hemşirelerin İletişim Becerileri: Samsun İli Örneği”, Dicle Tp Dergisi, Cilt: 38, Say:1, ss. 49-56. KUZGUN, Y. ve SEVİM, A. S. (2004), “Kadnlarn Çalşmasna Karş Tutum Giriş ve Dini Yönelim Arasndaki İlişki”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 37, Say: 1, ss. 14- 27. Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya MALETASTA, C. Z. and C. E.bireylerin (1987), bir “Emotion çkarmas açsndan önemlidir. Aile,IZARD, toplumdaki arada Communication Skills in Young, Middle, Aged, and Older bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarnWomen”, başnda Psychology Aging, Volume: Issue: 2,günün pp.193-203. gelmektedir.and Toplumu oluşturan2,ailenin, koşullarna göre yaşadğ M. (1990), “Sex and What Doşekillenmesini We Know?”, değişim,MARINI, geçirdiği M. dönüşüm toplumun yeniGender: durumlara göre Sociological Forum, Volume: bu 5, Issue: 1, pp. sağlamaktadr. Bu noktada, çalşma ile 95-120. Hopa’da yaşanan değişim ve dönüşümün aile sosyal kurumu ilişkisi ele alnmaktadr. MOSKAL, B. S. (1997),ile“Women Make Better Managers”, Industry Week. February, pp. 17-19. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan her anlamda zor koşullar Gürcistan için SarpPazarlama snr kaps adeta ODABAŞI, Y. veyaşayan OYMAN, M. (2005), İletişimi kurtuluş (8. olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce Yönetimi Bask). İstanbul: MediaCat. birbirinden ayrlmakA.zorunda kalan buluşmuş hemNew de York: Doğu SARGENT, G. (1981), Theakrabalar Androgynous Manager. Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve AMACOM. olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak SIEGEL, C.ekonomi, M. and GREGORA, üzere aile ile ilişkili eğitim, sağlkA. ve W. gibi(1985), pek çok“Communication alan bu kapdan Skills of Elderly Adults”, Journal of Communication Disorders, Volume:18, olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Issue: 6, pp. 485-494. Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu TANNEN, D. (1995), “The Power of Talk: Who GetsBirHeard and sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. pansiyon Why”, Harvard Business Review. September-October, pp. 138-148. işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş WELCH, M. R., PAGE, B. M. and MARTIN, L.Ayrca L. (1981), “Sex konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. çocuk ve Differences in the Ease of Socialization: An Analysis of the Efficiency of gençlerde etkilenmişlerdir. Child Training Process in Preindustrial Societies”, The Journal of Social Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Psychology, Issue: 113, pp. 3-12. Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip YÜKSEL, (2009a), “İletişimolmuştur. Kavram Snr Tanm”. Uğur Demiray Gürcistan’a geçiş H. yapmak mümkün kapsnn özellikle (Ed.), Genel İletişim, Ankara: Pegem Akademi, ss. 1-34. serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps değişmiştir. Araştrma değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann YÜKSEL, H. bu (2009b), “Sözsüz İletişim”. Uğur Demiray (Ed.), ortaya İletişim, çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Genel Ankara: Pegem Akademi, ss. 35-54. YÜKSEL-ŞAHİN, F. (1997), Grupla İletişim Becerileri Eğitiminin Üniversite İletişim Beceri Düzeylerine Etkisi, Gazi 1. Öğrencilerinin Teorik Çerçeve Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yaynlanmamş Doktora Tezi, 1.1. Aile Ankara. Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 128 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk
