1N`25 - Institut kurde de Paris

'cl
Bulletin de liaison et d'information
1N'25]
AVRIL 1987
,------------------------
-
.
,,'
1
'ô..
. J~:'
.
-
--------------,
-~
'.
",
•
Ce bulletin parait en français, allemand, anglais, kurde, Italien, espagnol et turc.
Prix au numéro: (France) 25 FF, <Etranger) 30 FF
Abonnement annuel (12 numéros): (France) 200 FF, <Etranger) 250 FF
•
h'
PértOOlque mensuel
Directeur de la publtœt10n : Moham~ ~
'.
..:
•
~~..
numéro de la C'œlmIsston Paritaire:
IsSN 076'11285
659 IS A.S.
INSTITUT KURDE~..106. rue lafayette - 75010 PARIS - FRANCE
t.1 : (1) 48 24 64 64
SOIJ'lJIMIAD~IE
- REUNION DES LINGUISTES KURDES A BARCELONE
... LE PARLEMENT EUROPEEN CONDAMNE LA TORTURE DES ENFANTS KURDES EN IRAK
- USAGE DES GAZ CHIMIQUES AU KURDIST AN IRAKIEN
- LA TURQUIE CANDIDATE A LA CEE
... LA QUESTION KURDE PROVOQUE UN MALAISE DANS LES RELATIONS
AMERICANO- TURQUES
- ET ... UNE CRISE AU SEIN DU PARTI POPULISTE TURC
- A SIGNALER
- DANS LA PRESSE KURDE
- PUBLICATIONS
RECENTES
- LA REVUE DE PRESSE, EN BREF
- PUBLICATIONS
EN VENTE
REUNION
DES LINGUISTES
KURDES A BARCELONE
Après des colloques linguistiques consacrés aux problèmes d'alphabet et d'orthographe
kurdes, l'Institut réunira désormais deux fois par an les linguistes, écrivains et
jOurnallstes kurdes en exil pour élaborer ensemble les terminologles spécialisées deS
diverses branches d'activité modernes. Ecrite depuis le VW siècle, la langue kurde, par
suite des circonstances politiques, connaît depuis une soixantaine d'années une série
d'entraves sur la voie de son développement. Son enseignement n'a pu être maintenu Qu'en
Irak et en URSS.Comme les autres langues, elle a besoin d'être actualisée. renouvelée,
adaptéeaux besoins d'expression du monde moderne. Ce travail ne pouvant être mené au
Kurdistan même, l'Institut va s'employer à l'amorcer avec le concours de l'important.e
diaspora kurde d'Europe occidentale.
Dans le cadre de cette action de renouveau une prem ière réunion s'est tenue du 18 au 26
avril il Barcelone grâce au soutien de la Généralité de Catalogne. Les travaux ont pour
l'essentiel porté sur la terminologie géographique et sur l'adaptatlOn kurde du calendrler
grégorien, déjà très largement utilisé parmi les Kurdes de Turquie, de )yne, du Liban et
d'URSS. Un journal illustré sera publié pour assurer une large diffuSlOn aux travaux
des linguistes et, d'ici l'automne, un calendrier mural 1988 ainsi Qu'une mappemonde
seront édités en langue kurde.
2
. Au terme de leurs travaux les participants ont été reçus eu siègB de la Généralité par M.
Joan Vallvé .i Ribera, "Premier
ministre"
catalen (Directeur
des affaires
inter-départementales) Qui a évOQuéle combat du peuple catalan pour la sauvegarde de
son identité et sa solidarité chaleureuse avec tous ceux QUi luttent pour préserver leur
langue, leur culture. leur personnalité propre. La prochaine réunion l1ngulstlque aura
lieu en novembre prochain ; elle sera consacrée à la terminologie journalistique et
politIque.
LE PARLEMENT EUROPEEN CONDAMNE lA TORTURE DES ENFANTS KURDES
EN IRAK
le sort des 300 enfants et amlescents kurdes emprisonnés par les a'utorltés de Bagdad
(VOIr Bulletin n023) a suscité une vive émotion dans les rangs du Parlement européen.
Début Janvier 29 d'abord. puiS 43 de ces enfants avaient été tués Sansjugement dans le
but de contraindre leurs parents à mettre fin à leurs activités politiques. D'après des
témoignages de source kurde les corps de ces 72 jeunes victimes rendues à leurs familles
moyennant une forte "amende" portaient de nombreuses traces de sévices. Le Parlement,
en adoptant un texte commun aux groupes libéral, RDE (Rassemblement démocratique.
européen), socialiste, PPE (Parti populaire européen), DE (Démocrates européens).
communiste et apparentés, "condamne catégoriquement ces crimes Qui discréditent le
gouvernement Qui les a commis, réclame la libération immédiate de tous les enfants et
jeunes gens détenus et demande aux Etats membres d'exercer toutes les pressions
possibles sur le gouvernement irakien afin d'obtenir leur libération." Le Parlement
avertit Que" si ces crimes devaient se poursuivre, ils auraient des répercussions sur les
relations entre les Etats membres et l'Irak."
I
USAGE DES ARMES CHIMIQUES EN IRAK
Dans la guerre Qui l'oppose aux m~uisards Kurdes, le gouvernement irakien vient de
franchir un nouveau pas en utilisant pour la première fois des bombes chlmiques et du
gaz "moutarde" contre les villages kurdes. le bilan provisoire de cette guerre chimique
est, pour la période du 15 au 22 avril. évalué à 400 blessés civils (en grande majorité
des femmes et deS enfants) et une cinquantaine de blessés dans les rangs des peshmergas
~partisans) de l'Union patriotique du Kurdistan (UPK), l'une des deux principales forces
de la guérilla kurde irakienne. Une trentaine de personnes ont succombé à leurs
blessureS.
D'après un rapport établi par l'UPK les villages suivants ont été victimes des gaz
chimiques et innervants: Hal~in. Bergalû, KanÎ Tû, Awazhe, Sirwan, Çiname et NolkiçKe
dans les districts de Dûkan et Serçinar, Balisen, Tûtma, KanÎ Berd, line, Bal1okawe,
. Xatê, Alan, Sêx Wesanet la plaine de Balisen dans la province d'Arbil, Qizlan, Senger
Mewlaka, Qeywan, Komag. Piramagron dans la province de Sulêmaniye et la ville de
Qaradax.
I
Par ai lleurs les déportations des paysans Kurdes se poursuivent sous couvert des
impératifs de la guerre. A présent, elles affectent les habitants de 286 villages de la
plaine d'Arbi I. Au cours des dix dernières années au total 1500 villages du Kurdistan
irakien ont été évacués, environ 500 000 Kurdes déportés par les autorités irakiennes
vers les zones désertiques longeant la frontière jordanienne.
•
J~
•
3
LA TURQUIE CANDIDATE A LA CEE
Le 14 avril le gouvernement turc a officiellement déposé la demande d'lXIhésion de son
pays à la Communauté économique européenne. Associée à celle-ci par un ~rd signé en
1963, la Turquie. déjà membre de l'OTANet du Conseil de l'Europe, souhaite à présent
devenir membre à part entière de la CEE. Après avoir harmonisé sa législation
commerciale et ~)Uanière avec celle des Douze. Ankara pense être en mesure de
convaincre ses partenaires européens d'accepter, lors du Conseil des Ministres des
Affaires étrangères de la Communauté qui se tient fin avril à luxembourg, la mise en
route de la procédure d'adhésion. les médias turcs en ont du reste fait une affaire
nationale ; les milieux économiques et militaires espèrent que l'entrée dans la CEE se
traduira par un accroissement substantiel des crédits européens tandis que les libéraux
et démocrates y voient une chance de démocratisation des structures de l'Etat turc. On
sait cependant - le sort dramatique du peuple kurde est là pour le rappeler - que
l'adhésion de la Turquie à l'OTANet au Conseil de l'Europe, organismes censés défendre
"les valeurs morales et les principes démocratiques du monde libre" n'a pas donné lieu il
une véritable avancée démocratique dans ce pays.
Dans les milieux européens la demande turque est jugée "prématurée" voire
"inopportune". Au-delà du redoutable problème d'identité que ne manquerait pas de poser
un élargissement de la CEE il un pays certes allié politique de l'Europe mais
fondamentalement islamo-asiatique et qui comptera en l'an 2000 plus de 70 millions
d'habitants. l'adhésion turque risque d'enrayer sérieusement les fragiles rouages
communautaires. Avec un revenu annuel par tête d'habitant inférieur il la moitié de celui
du Portugal un taux d'inflation voisinant 50~, un chômage massif qui affecte plus du
tiers de sa population active et des structures économiques plus proches de celles des pays
d'Amérique du Sud Que de l'Europe occidentale, la Turquie n'est guère "digérable". Sens
compter évidemment que d'après les rappports du Département d'Etat américain, du
Parlement européen. de la Fédération internationale des Droits de l'Homme et d'Amnesty
international ce pays n'est pas précisément un mOOèlede démocratie. Dans le classement
annuel des pays du monde en fonction de leur respect des droits de l'Homme effectué par
Amnesty la Turquie occupe, pour l'année 1986, la 67ème place, quelque part entre le
Zaïre et l'Afrique du Sud!
J
LA QUESTION KURDE
AMERICANO- TURQUES
PROVOQUE UN
MALAISE
DANS
LES
RELATIONS
le rapport annuel du Département d'Etat américain sur les droits de l'homme dans le
monde rendu pub He fin février, dans sa section consacrée il la Turquie, cite pour la
première fois le sort de "la minorité kurde". Ce rapport rappelle d'abord que "
l'assimilation des individus d'origine non turque aux valeurs de la société turque et il la
culture turque constitue depuis de longues années la politique des gouvernements turcs.
Dans ce cadre, l'affirmation des différences ethniques a fait et continue de faire l'objet
d'une dissuasion par l'usage de la force. Ces communautés se sont de ce fait réduites au fil
des ans". Il évoque ensuite le cas spécifique des Kurdes: " Les Kurdes de Turquie vivent en
masses compactes et denses dans les régions économiquement déshéritées de l'Anatolie du
Sud-Est. A la suite de la politique d'installation des populations de l'Empire ottoman et
des phénomènes d'exode vers les grandes villes, il existe également une importante
proportion de Kurdes dans d'autres régions du pays. le gouvernement s'efforce de
réprimer un soulèvement kurde armé mené par des guérillas basées dans le Sud-Est et
dans les pays voisins. Dans chacune des cinq provinces où l'état de siège reste encore en
vigueur la majorité de la population est formée de Kurdes. Ces cinq provinces constituent
en même temps le centre du soulèvement. Les autorités gouvernementales et la plupart
4
des porte-parole de l'opposition attribuent la responsabilité de ce soulèvement aux
influences étrangères et aux mauvaises conditions économiques de la région. Le
gouvernement tente par de larges projets de développement économique de résoudre les
difficultés économiques de la région. En Turquie on rencontre des Kurdes dans tous les
. domaines de la vie, dans tous les secteurs de la société. Cependant, le gouvernement
s'oppose fermement à l'affirmation de l'identité ethnique kurde. t~,gouvernement a pris
toute une série de mesures aux fins de réprimer une telle reven~i~atjon. Il est interdit de
publier des livres, des journaux et d'autres matériels en 1e1it;de. De même, les
publications en turc ayant pour objet l'histoire, la culture et l'\dè'htité ethnique kurde
sont interdites. L'usage de la langue kurde à des fins officielles- par exemple devant les
tribunaux ou dans des cas privés comme lors des visites des familles à leurs proches
emprisonnés- n'est pas non plus autorisée. Les droits des groupes minoritaires indigènes
à 'user de leur langue sont restreints. Bien que le Traité de Lausanne (NDLR. signé en
1923 et se trouvant à la basede la reconnaissance en droit international de la République
turque) stipule qu'aucune" restriction de quelque nature que ce soit ne peut être
apporté au droit des citoyens turcs d'utiliser la langue da leur choix dans leurs
conversations privées, dans le commerce, dans la religion, dans le domaine de la presse et
de l'édition ou dans les réunions" la Constitution turque indique que la langue officielle de
la Turquie est le turc. Tandis qU'un article de la Constitution interdit toute discrimination
d'après la langue, un autre article bannit J'usage dans la vie quotidienne des langues
interdites par la loi (NDLR. L'usage du pluriel est une pure clause de style - la seule
langue interdite en Turquie est le kurde). Bien Qu'aucune loi ne soit promulguée pour
interdire (expliéitement) J'usagede quelque langue que ce soit, des citoyens turcs accusés
de parler kurde ont comparu devant les tribunaux. En 1986, des dirigeants locaux du
principal parti de J'opposition, accusésd'avoir parlé kurde au siège de leur parti, ont été
déférés devant un tribunal (NDLR. La Cour de sûreté de l'Etat, cf. bulletin n° 21 ) sous
l'inculpation de propagande visant à affaiblir le sentiment national, mais ils ont été
finalement acquittés. De la même façon, des dirigeants de J'Institut national de la
Statistique ont été jUgés (NDLR. Par la Cour de sûreté de l'Etat, cf. bulletin n° 19) pour
avoir dans leur formulaire de recensement de ,la population fait figurer le kurde parmi
les langues internationales et eux aussi ont été acquittés. Le gouvernement justifie
J'interdiction des publications kurdes par la nécessité d'aider tous les citoyens à adopter
le turc".
D'après le quotidien turc Cumhuriyet du 9 avril (Cf. Bulletin p. 37), la publication de ce
rapport a provOCluéà Ankara un "sérieux malaise" . Un porte-parole du ministère turc
. des affaires étrangères cité par ce journal par le d'un "refroidissement dans les relations
américano-turques".
Le gouvernement turc . a officillement
exprimé
son
"mécontentement" et adressé un "avertissement" à l'administration américaine. Grâce à la
sensibllisation progressive de l'opinion publique internationale au drame kurde, il
devient de plus en plus difficile aux autorités turques d'obtenir le silence de leurs alliés,
même des plus fidèles .
.ET ... UNE CRISE AU SEIN DU PARTI POPULISTE TURC
Au cours de la réunion régionale du Parti populiste social-démocrate (SHP) qui s'est
,tenue le 22 avril dans la ville de Siirt, avec la participation des délégués des provinces
kurdes, M. Turgut Atalay, membre du bureau exécutif et l'un das fondateurs de ce parti,
responsable de la fédération de Diyarbakir de ce parti, a publiquement demandéque la
langue kurde puisse être utilisée librement, y compris dans le parti. Rappelant que le
. kurde est "la langue maternelle et la langue de communication d'une importante fraction
de la population de la Turquie", M. Atalay a estimé que son parti qui se dit
"social-démocrate ne doit pas, comme les autorités officielles, mépriser cette langue" et
•-
•
5
Que dans" un pays Qui se veut mœerne, civilisé, voire européen, la notion même de
"langue interdite" est une aberration. les habitants de ces provinces sont également des
citoyens de la République et ~mplissent
parfaitement leurs devoirs de citoyen.
Cependant i Is ne jouissent pas également des droits des citoyens, le ~uvernement ne
resoecte pas pleinement les droits de ces citoyens." Décrivant sous les vives
acclamations de la salle les divers aspects de l'oppression et de J'humiliation des Kurdes
"qui n'ont même pas le droit de oonner les noms de leur choix à leurs enfants", M. Atalay a
invité son parti "à oonner J'exemple en troouisant en kurde son programme. Ce
programme est édité en français et en anglais pour J'opinion étrangère QUi n'en a cure,
pourquoi pas en kurde pour que des millions de citoyens le comprennent mieux?"
Ces propos ont suscité une rtŒtion très vive et immédiate de M. Erdallnönü, président du
SHP et de ses collaborateurs turcs présents dans la salle. Qualifiant cette intervention
d'épisœe "triste et choquant", M. Inönü a réagi beaucoup plus vite Queles procureurs des
cours martiales (les provinces kurdes sont depuis 1978 soumises à l'état de siège) et des
cours de sOreté de l'Etat en convOQUant une réunion d'urgence de la commission de
discipline de son parti, l~elle,
à la demande de son président, a décidé J'exclusion
immédiate et définitive de Turgut Atalay et de l'ensemble de la fédération de Diyarbakir du
SHP. Economiste distingué et haut fonctionnaire de la Cour des comptes, M. Atalay aura
encore à répondre de "propagande séparatiste" devant les tribunaux turcs. Quant au SHP,
Il sort plus affaibli que Jamais de cette "crise kurde".
A SIGNALER
- MAURICE BEJART DEVIENT MEMBRE DU COMITE DE PARRAINAGE DE l'INSTITUT.
A Ja suite de l'interview du célèbre danseur et chorégraphe des Ballets du XXO siècle
publiée dans le magazine Jeune Afrique du 7 janvier dernier (Cf. Bulletin n° 23), dans
l~uelle il se définit comme "un travailleur
immigré aux yeux bleus, descendant de
Kurde et musulman" notre président avait écrit à M. Béjart pour lui demander un
rendez-vous. Cette rencontre a eu lieu le 16 avril au Théâtre musical de Paris où le
Ballet du XXO siècle oonnait une série de représentations. Se montrant très sensible au
sort du peuple kurde et de' sa culture et "par fidélité à sa merveilleuse grand-mère
kurde" Maurice Béjart a fait savoir à notre président qu'il était tout à fait disposé à aider
et soutenir les Kurdes. Pour commencer il a accepté avec plaisir dé faire partie du Comité
de parrainage de l'Institut Kurde.
- lE PARLEMENT EUROPEENSTIGMATISE l'OPPRESSION DES KURDES EN TURQUIE.
Le quatrième "Rapport sur les droits de l'homme dans le !T'onde" présenté au nom de la
Commission politique par M. Julén GUIMON UGARTECHEAà la séance du Il mars du
Parlement européen dresse une liste des "violations les plus graves des droits de J'homme
enregistrées au cours de la période allant de janvier 1985 à la mi-J986". Au chapitre
intitulé "Oppression des.groupes minoritaires ou des groupes autochtones" de cette liste
des malheurs de l'humanité, "l'oppression des Kurdes et de Ja minorité grecque en
Turquie" figure en bonne pl~.
- INQUIETUDESSUR LE DROIT D'ASILE DANS lES PAYS DE lA CEE.Au cours de Ja même
session du Parlement M. Heinz VETTER, rapporteur de la Commission juridique et des
droits des citoyens a évOQuéle sort des demandeurs d'asile et s'est dit "préoccupé par Ja
politique suivie par les Etats membres de la Communauté en la matière: restrictions en
matière d'octroi des visas, tentative de limiter le droH d'asi le par des réformes
constitutionnelles, interprétation restrictive des critères d'octroi des statuts de réfugié,
violation du principe de non-refoulement... De plus, pendant la procédure Qui dure
parfois des années, les demandeurs d'asile sont parfois maJ hébergés, regroupés dans des
,
•,
6
camps de transit, interdits de travail, etc..." Rappelant que "sur les I 7 à 20 millions de
réfugiés recensés dans le monde, une infime parUe pénètre sur Je territoire de Ja
Communauté" qui se vante d'être une terre d'asile, M. Vetter, membre du SPD allemand, a
demandé l'adoption d'une série de mesures allant à J'encontre de l'inquiétante tendance
actuelle et la nomination par la Commision d'un responsable des questions touchant au
droit d'asile.
- UN DIRIGEANT DE L'UNION PATRIOTIQUE POUR LA CREATION D'UN ETATKURDE
INDEPENDANT EN IRAK. Dans une interview accordée au quotidien français Le Mondedu
16 avril (Cf. Revue de presse p. 8) M. Nosirwan, secrétaire général adjoint de J'Union
patriotique
du Kurdistan irakien (UPK), affirme que désormais l'objectif de son
organisation est la création d'un Etat indépendant sur le territoire du Kurdistan irakien.
L' UPK est l'une des principales organisations politiques kurdes d'Irak. Jusqu'à présent,
celles-ci avait toujours revendiqué un Kurdistan autonome dans le cadre d'une répUblique
irakienne démocratique. Depuis la Secondeguerre mondiale c'est la première fois qu'une
formation politique kurde irakienne représentative se prononce publiquement en faveur
d'un Etat kurde indépendant.
- L'INTEGRISME EN TURQUIE.Le bulletin mensuel Info- Turk, 38 rue des Eburons, 1040
Bruxelles, édité en français, anglais et néerlandais, publie dans son numéro 125, daté de
mars 1987, une étude très intéressante sur l'intégrisme en Turquie, ses bailleurs de
fonds saoudiens, ses connexions internationales, son influence dans l'armée, le
gouvernement et les partis politiques turcs. A noter que le général Evren, auteur du coup
d'Etat militaire de septembre 1980 et actuellement Président de la République, est le
premier chef de J'exécutif turc à avoir assisté à une Conférence islamique internationale.
La Constitution qu'il fit élaborer et adopter, pour la première fois dans j'histoire de la
Turquie républicaine rend obligatoire l'enseignement religieux (islamique sunnite) dans
les écoles pUbliques, y compris pour les non musulmans et les musulmans de confession
chitte qui sont environ 10 millions en Turquie. Sous le régime militaire, les écoles
religieuses ont connu une croissance exponentielle, la presse intégriste un essor
considérable et les fondations religieuses une prospérité enviable. A relever également
que M. Özal, actuel premier ministre turc est, avec son frère, l'un des intellectuels les
plus notoires du mouvement islamiste turc au sein duquel ils militent depuiS près de 20
ans.
.~.
DANS lA PRESSE KURDE
DENGÊ KOMKAR (La voix de Komkar ), périodique bilingue kurde-turc édité par KOMKAR
(Fédération des associations des travailleurs du Kurdistan en Allemagne Fédérale),
Burgunderstr. 35-37, 5000 Cologne, RFA, publie dans son numéro double 96-97, daté
du 25 avril, 16p., un large compte-rendu des festivités du Nouvel An klurde (NEWROZ)
organisées dans diverses villeS d'Europe par cette Fédération, un 'article sur la situation
des Kurdes en Berlin Ouest et une courte étude sur la révolte de Dersim( 1936-38) dans
les chansons populaires.
HÊVÎVA
GEl (L'espoir du peuple), mensuel bilingue kurde-turc
édité en Suède, Box
34055, 100 26 Stockholm, pub lie dans son numéro d'avri J, 16p., un éditorial sur Jes
actions ouvrières et de la jeunesse contre le régime turc, le point de vue de D. Berwari
sur l'intervention de l'armée turque au Kurdistan irakien et ses répercussions dans les
organisations politiques turques et kurdes, une étude sur le développement du capitalisme
au Kurdistan, un article sur le soulèvement kurde de Koçgiri en 1921 au Kurdistan de
Turquie et un' texte ~Ur la vie en Suède, "pays où été et hiver sont pareils".'
•
•
•
7
RIZGARIVA WELAT (Libération du pays), périodique bilingue kurde-turc édité par le
Comité de soutien au Kurdistan en Autriche, c/o Postfoch 410, 4- 6021 Innsbruck,
publie dans son numéro la, daté du 10 avril,16p.,
un éditorial sur les projets de
déportation des Kurdes par la République turque, le point de vue de H. Baran sur "le
développement du mouvement national démocratique du Kurdistan en général et sur celui
till III(JU,,~ment de la gauche au Kurdistan en particulier",
des informations sur les
activités de la communauté kurde en Autriche ainsi qU'une rubrique de langue et
littérature.
xtlli
(Le travail), revue bilingue kurde-turc de KUK (Les partisans de la libération du
Kurdistan), publie dans son numéro 15, 44p., des notices biograohiQues sur Qadi
Muhammed, président de l'éphémère république kurde de 1946, fondée au Kurdistan
iranien, et sur Mustafa Barzani, leooer du mouvement national kurde d'Irak décédé il ya 8
ans, un article sur la révolte kurde de 1925 en Turquie, un point de vue sur "le
problème de l'unité et le phénomène de parti au Kurdistan" et un autre sur "la conceptIon
des cadres dans le mouvement révolutionnaire kurde; hier et aujourd'hui" ainsi Que des
informations sur les procès des militants de cette organisation.
LA REVUE DE PRESSE. EN BREF (AVRil
1987)
PAS DE CHASSEAUX KURDESEN FRANCE. - LE COMBATDE VERA SAEEDPOURpour aider
une culture QUis'éteint (Aftonbladet 16A, New York Newsday 25.3).
DANIELLE MITTERRANDaide l'Institut
Kurde. (Kurdistan Press 22.4).
"ESPOIR", de Güney au ciné-club le 20 mars. DILAN (13, rue Mandar, Paris 2e), LE
RESTAURANTKURDE DE PARIS, où a dîné l'autre soir Danielle Mitterrand:
vous y
trouverez toutes les spécialités kurdes. LES KURDES DE CHATEAULIN FETENT LE NOUVEL
AN à Paris. (Télérama 14.3, Paris central 21.4, Télégramme de Brest lOA).
LE MONT ARARAT lONE INTERDITE. Des montagnards français n'ont pu obtenir
l'autorisation d'en effectuer l'ascension. FETE KURDE au château de la Madeleine de
Pressagny-l'Orgueilleux. (Lyon-Matin 22.4, Eure inter 30.4).
LES DIFFERENTSSENSDU MOT"KURDISTAN". (Wiener leitung 6.2)
LE MAL NOIRdu blé turc. ENFANTSKURDESENLEVES: les Douze demandent des comptes à
l'Irak. (L'Express 3A, Libération lOA).
CONFERENCEDE PRESSE du Secrétaire Général du Parti Communiste de Turquie.
POURSUITEDE L'AGITATION DES REBELLES KURDES en Turquie. (L'Humanité 4.4, AFP
9.4).
LA TURQUIE PRESENTESA CANDIDATUREA LA CEE. Cela ne suscite pas l'enthousiasme
chez les Douze. "LE DEMEMBREMENTDE L'IRAK": c'est ce Quesouhaite le numéro deux de
l'Union Patriotique du Kurdistan, dans une déclaration au "Monde", NOUVELLEOPERATION
IRANIENNE au Kurdistan, selon le "Kayhan". 1500 SOLDATS IRAKIENS hors de combat,
au cours de l'offensive conjointe des Pasdaran et de l'UPK au Kurdistan irak ien. UN OTAGE
TURC BLESSEAU KURDISTAN IRAKIEN. (Le Figaro 14A, Le Monde 16.4, le Bien Public
16.4, Libération 18.4, Le Monde 21.4).
8
HAKKARI : un soldat turc tué et 4 autres blessés. KERBAlA 10 : une nouvelle opération
militaire déclenchée par l'Iran au Kurdistan irakien. NASR-l : une opération-commanda
lancée par l'Iran contre les bases des Moudhahidin du peuple au nord-ouest de l'Irak.
ANKARA: un journaliste turc condamné à un an de prison, après un article sur les
Kurdes publié dans "Veni Gündem". BOMBARDEMENTSIRANIENS au nord-est de l'Irak.
(AFP 13, 15,16,21
et 26A).
TURQUIE: lA GUERREDES KURDES. Depuis la reprise des combats en 1984, plus de 600
tués. lA NUIT DES GENERAUXN'EST PAS FINIE. Une interview de Haydar Kutlu, secrétaire
général du Parti communiste de Turquie. (la Croix, l'humanité Dimanche 24.4).
ISLAMISME ET NATIONALISME: deux constantes de la politique étrangè~e de Téhéran.
REPRESSION en Kurdistan irakien. UN RESCAPE DU GENOCIDEARMENIEN de 1915
raconte sa longue odyssée. (le Monde 24A, l'Humanité 30.4, libération 25A)
UN VilLAGE IRANIEN BOMBARDE par l'aviation irakienne: 5 morts, 2D blessés selon
Téhéran. KERBALA-l 0: 1000 soldats irakiens hors de combat, selon la radio iranienne.
USAGE D'ARMES CHIMIQUES au Kurdistan d'Irak, accuse le "Comité français contre la
répression" en Irak. Il MILITAIRES TURCS tués par des rebelles kurdes à 'Hakkari.
IMPORTANTEOPERATIONDE L'ARMEE TURQUEau sud-est. (AFP 28, 29 et 30.4).
UNE GUERREELOIGNEE,MAISAPRES ... (Newsweek 30.3).
DESARROI à la CEE, à propos de la candidature de la Turquie. LA GUERREDES KURDES,
l'un des conflits les plus anciens et les plus complexes. lA TURQUIE ROl'"1PTLE SilENCE
sur la rébellion kurde. Bonne nouvelle pour les Kurdes! (Financial Times 7A, The
Toronto sun 9A, International Herald Tribune 10.4).
lA REBELLION KURDE S'ETEND, le nombre de morts s'accroit (The Sunday Star 12.4).
lES K.URDESACCUSENTl'IRAK d'utiliser des armes chimiques. l'IRAN REVENDIQUEDES
VICTOIRES dans la région du Kurdistan. LES KURDES D'IRAK regagnent leurs places
fortes. (The Independent, The International Herald Tribune 21.4, HIe Daily Telegraph
22.4).
lES KURDES FACEAUX TURCS, AUX IRAKIENS, AUX IRANIENS (Nachrichten Hintergrund
1 DA).
VISAGE DES GAZ INNERVANTS contre les kurdes (N.Z.Z. 12A, Wiener Zeitung 19A,
Kurier 24A, Wiener Zeitung 28A).
LES KURDES dans les conflits internes et externes (Observer W 18 - 87 ,Europa Archiv
W6 - 87).
BOMBARDEMENTSAU KURDISTAN. LE SIEGE DU PARTI TRAVAILLISTE NORVEGIENoccupé
par des Kurdes. TERREUR BARBARE contre les enfants kurdes. (Aftenposte 5.3,
Arbeiderbladet 10.3, Dagbladet 16.3).
lA POLICE SUIT DE PRES les actions meurtrières du PKK - UN KURDE refugié en Suèdea
été arrêté en Allemagne - 13 soldats turcs tués par la guerilla kurde (EXPRESSEN lIA,
DAGENSNVHETER28 et 30.'4).
•
,
9
SCENE DE LA "DEMOCRATIE" dirrigée turque - NEWROZ fête nationale kurde celebrée
cette année au milleu de la guerre et de la répress10n (Qut 1d1ensbu 19ares, Otetchestven
Front 11.3, Nova Svetlina 21.3)
ENTRETIEN avec en refugié
Otetchestvo 24. 3 ).
kurde sur l'enfer
de prison
turc
(journal
bulgare,
LE KURDISME (journal bulgare, Pol1titcheska agltatslya 7.4).
LA TURQUIE. membre du Parlement européen, dénie aux Kurdes leurs droits
réprime férocement (Breman - journal en breton - 3.87).
et les
LA QUESTION KURDE :Dans l'intérêt d'une Turquie moderne et démocratique il n'y a
aucune raison lCXjique de préférer Saijam il Barzani ou il Talabani et Khomeini il
Ghassemlou - DOSSIERD'ACCUSATIONRETIRE aux avocats et aux jurés pour n'avoir pas
été conforme aux idées du Commandement de l'Etat de s1ège lors du procès du KUK
( Mouvement de Libération du Kurdistan) (Yeni Gündem. 6- 14 et 29- 3. 4.).
UN DEUXIEME TURC ENLEVE en Irak par un groupe armé. il est détenu par les
Talabanistes -AFFRONTEMENTentre les teroristes et les protecteurs de village, 2 bléssés
-lE COMMANDENTDE l'ARMEE KURDE d'Iran a été tué lors d'un affrontement selon la
radio iranienne du Kurdistan (Milliyet 1.4. Hürriyet 3,4, Cumhuriyet 1 et 2.4).
lA RADIO DORTMUND a commencé ses emissions en langue kurde. -OPERATION DE
NETTOYAGEEN IRAK, de vivev affrontements entre les séparatistes et les forces
gouvernementales, les coups de feu s'entendent de la frontière turque. -lES LEADERS
KURDES d' Irak et de Turquie se réunissent en Irak dans une proche date (T ercüman,
Hürriyet, Cumhuriyet 4.4),
8 ANS DE RETARDdans le projet économique GAP selon l'ancien Premier ministre turc
Demirel - 3 SEPARATISTESTUES lors d'un affrontement près de Diyarbakir - LA SEULE
BIBLIOTHEQUEexistante dans la v1l1e de Nusaybin est devenue un lieu de cours de Coran,
les parents d'élèves s'en plaignent (Tercüman 5.4, Cumhurlyet 6 et 7.4)
"JE DIS LES VERITES" : Dr. Ismail Besikçi condamné, depuis 1971, au total il 30 ans
d'emprisonnement en raison de ses opinions. livres et sa défense devant le tribunal, selon
son avocat, Serhat Bucek, 11sera libéré le 25.05.87 - LA QUESTIONDES MINORITES A
LAUSANNE (Je traité signé en 1923 entre les Alliés et la Turquie) un article d'Ahmet
Zeki OkçuCXjlu(2000'e DCXjru5 - 11.4)
l'ETAT DE SIEGESERA LEVEdans les quatres dernières provinces en juin apres 8,5 année
de rigueur - UN MINISTRE ALLEMAND interrogé par la police turque pour son discours
au cours d'une réunion il Bursa (Turquie). -LE MINISTRE DE L'INTERIEUR AllEMAND:
"PKK et DEV-YOL seront interdits d'activités en RFA". -LES TRAITRES se sont disputés
au cours d'un seminaire il Bremen après une proposition d'attribution de territoire aux
"Arméniens et Kurdes" (Cumhuriyet 7 et 8.4, MilIiyet 9.4. Tercüman 7.4.).
lE RAPPORT DES DROITS DE L'HOMME de l'dmlnlstration Reagen concernant les Kurdes
ennuie Ankara, le (})uvernement turc attire l'attention des Etats-Unis.
-LA
MANIfESTATION des séparatistes (Cumhuriyet 9.4, Hürriyet 10.4.).
DEVENU MEMBRE DE PKK aprés un meurtre il a fait des aveux retentissants. - 160
MORTSSOUSlA TORTUREselon un rapport de l'Association turque des Droits de J'Homme
(Tercüman 10.4,Cumhuriyet, MilHyet 11.4).
10
"D'AUTRES LANGUES QUE LE TURC": les interdictions frappant la langue kurde en
Turquie. - EST-CE BITLIS OU LA SIBERIE? Le Département a été déclarée région
sinistrée (Yeni Gündem 12-18.4. Cumhuriyet 10.4).
REGLEMENTDE COMPTE INTERNE au PKK. - LE PKK EST A L'ORIGINE des emissions de
radio en kurde à Dortmund (Milliyet 11.4, Tercüman 13.4).
7 PAYSANSTUESA SIRNAK lors d'une attaque armée par des gens masqués. A HAKKARI au
cours d'un affrontement entre les séparatistes et les forces de l'ordre 1 soldat tué et 1
sous-officier et 3 soldats blessés. - PREMIERE ATTAQUEDE BARZANI, un soldat tué. - 4
MILITANTS s'appretant à commettre des attentats ont été arrêtés (Cumhuriyet 14.4,
Milliyet 15.4).
LA PROVOCATIONDE LA PRESSEGRECQUE:elle demandeau Premier Ministre d'armer les
mi litants arméniens et les séparatistes (Cumhuriyet, 15.4).
ATTAQUESURPRISE IRANIENNE à Kirkouk. - L'INSOLENCE DE KHADDAFI: il a parlé à la
délégation composée de par lementaires turcs de la création d'un Etat kurde (Cumhuriyet
16.4, Hürriyet 17.4).
.
EDUCATIONEN KURDE DISPENSEEAUX ENFANTSTURCS résidant en'Suède : les cours des
séparatistes, stages payés par l'URSSS, tout cela avec la permission et le soutien de la
Suède: - L'AMBASSADE IRANIENNEA CONFIRMEL'ATTAQUECONFJOINTEdes forces kurdes
et iraniennes contre les installations pétrolières de Kirkouk (Tercüman 17 et 18.4).
AFFRONTEMENTA IDIL (Turquie) : un soldat et deux séparatistes tués. IRAN ET IRAK se
servent mutUellement des Kurdes. DECLARATIONDU LEADER DU SHP (Parti populaire
social-démocrate):'le
protectorat de village doit être aboli (Cumhuriyet 19.4, Tercüman
20.4).
.
ECEVIT : 'les courants séparatistes prennent leur source à l'étranger. N'ayons pas peur
. du mot kurde". - DEUX MEMBRES DU PKK et deux soldats tués. - ATTAQUEIRAKIENNE aux
armes chimiques contre les combattants kurdes (Mi11iyetet Hürriyet 20.4).
SELON LE LEADER DU SHP' (Parti populaire social-démocrate) : "Sous prétexte de
rechercher des terroristes,
on s'en prend aux masses". - L'ATTAQUE IRANIENNE
s'intensifie avec l'aide des combattants kurdes. Lepipe-line est en danger. (Cumhuriyet
20:4, Mil1iyet 21.4).
DIVERGENCEDE POlNT DE VUE entre Ankara et Bagdadsur les prises d'otages. - A SII RT•
INONU DECLARE: "Au lieu d'investissements économiques. on construit des postes de
police". - LE RAPPORT DE LA REVUE "BUSINESS INTERNATIONAL" sur la Turquie:
"L'intégrisme et la question kurde constituent un danger". - LE PKK ACCUSEPAR LE TKP
(Parti communiste turc') (Hürriyet 20.4, Mi11iyet 21 et 22.4, Tercüman 22.4).
"GAP" : un gigantesque projet économique (Tercüman 22.4).
7 TERRORISTESTUES à Tunceli et Bingö1. Affrontements internes au PKK. - M. ATALAY,
membre du Comité Central du SHP, a un voeu : "Que le kurde puisse être par lé
librement". (Milliyet, Tercüman 23.4).
,
Il
TALABANI MENACEANKARA : "Les enlèvements continueront". - UN DEPUTE, MEMBRE DU
COMITE CENTRAL DU SHP. demande Que le programme du parti soit publIé en kurde. Cela
lui a valu d'être exclu de la direction, et il passe devant le conseil de discipline.
(Tercüman, Cumhuriyet 23.4).
LES HOMMES D'AFFAIRES ONT EXPRIME LEUR SATISFACTION devant le projet GAP. ATTAQUEARMEE DU PKK: 11 soldats tués (Tercüman 28.4, Nilliyet 30.4).
5 QUESTIONS-REPONSES aux membres du Parlement
Affaires Etrangères (Hürrlyet 30.4).
Européen par le Ministère
des
L'ENIGME KURDE : le SHP est divisé. Maintenant. c'est le tour de la communauté
européenne. DEUX POINTS DE VUE: d'Atalay et de Soysal (Yeni Gündem 26.4).
LES EVENEMENTSDU SUD- EST (Girisim,
avril 87).
ATATÜRK ET LE PROBLEM KURDE (Saçak, avri187).
If)WJœn.Dœ:~ VDCäJOOi
œoo wœoovœ
L'I nst Hut Kurde diffuse des 1ivres, disques, cassettes et cartes postales. Vous en trouverez la liste ci -dessous.
Pour vous les procurer, envoyez le bon de commande, avec votre règlement par chèque, CCP ou mandat. Aucun
envoi ne peut être fait contre remboursement.
L1YRES
EN FRANCAIS
EN ALLEMAND
EN TURC
EN ARABE
.REYUES
LES KURDES ET LE KURDISTAN, ouvrage collectif
ANTHOLOGIEDE LA POESIE POPULAIRE KURDE, Gérard Chailand
MEMOIRE DU KURDISTAN, Joyce Blau.
MANUEL DE KURDE, Joyce Blau
GRAMMAIRE KURDE, Djeladet Bédir Khan et Roger Lescot .
I MAGES DU KURDISTAN DE TURQUIE, ~uaYl P Adllg
PERSECUTIONDU PEUPLE KURDE EN SVRIE, I.S. Vanly
LA REVOLTEDE L'AGRI DAGH,lhsan Nuri Pasha
KURDISCHE VOLKSDICHTUNG,Thomas Bois
SALPA, Vllmaz Güney
SOBA, PENCERECAMI VE iKÎ EKMEK iSTÎVORUZ, Vllmaz Güney
UNESCO'VAMEKTUP, ismeil Be~i1'çi
TÜRK TARi H TEzi VE KÜRT SORUNU, ismail Be~i kçi
SANCI, Orhan Kotan
GENERALLER VARGILANMALIDIR, ~erafettin Kaya
~IV AN'I N SEVDASI, Mahmut Baksl
KÜRT MiLLiVETÇiLiGi ve Dr. ABDULLAH CEVDET, Malmisanlj
KÛRTLERDE SANAT, Nêrgiza Tort
KÜRT'ÜN TÜRK'ÜSÜ
BÜVÜK ANAVURT SAVA$INDA KÜRTLER (1941-1945),
H.M. çetoev
KÜRT ULUSAL HAREKETLERI VE ERMENi KÜRT iLi~KiLERi, Garo Sasunyan
L'HISTOI RE DES KURDES ET DU KURDISTAN, Mehemed Emln Zekl
40
40
60
80
140
40
20
96
20
28
50
20
60
20
20
30
30
20
50
30
100
120
F
f
F
f
F
f
f
f
f
f
f
f
F
f
f
F
F
F
F
F
F
F
APPEL DU KURDISTAN, N° 3 et 4
THE KURDISH OBSERVER
15 f
lOF
DISgUES
~IVAN PERVER, The Kurdish Troubadour
GULÎSTAN, My Heart is in Kurdistan
70 f
70 f
CASSETTES
~IVAN PERVER, JI bo zarokên Kurdistan N° 1 et 2
GÛLÎSTAN
NÎZAMEnÎN ARIÇ, N° 4et 5
BARAN, N°2
KU~UN NEVLESiN TÛRKÛVE, collectif
STRANÊN ME DOSTIN, Mehke & ~ivan
TEMO, Chants du Kurdistan
CIWAN, N°3
(éd: Institut Kurde)
LEYLANEN KURDÎ
(éd: I nstHut Kurde)
CHANTS POPULAIRES KURDES N° 5,6,7 et 8 (éd: Institut Kurde)
35
35
35
35
35
35
35
35
35
35
CARTES
POSTALES
Noir et blanc
Couleur
AFFICHES
HOMMAGE A VI LMAZ GÛNEY
lOF
PUBLICATIONS
HEVI, revue 1ittérai re, en kurde, nO2, 3 A et 5
STUDIA KURDICA, revue d'études, nO 1 (arabe et persan)
nO2 (arabe), nO3 (turc) , nO4 (persan)
BULLETIN DE LIAISON ET D'INFORMATION, (tous les numéros)
50
40
30
25
Il L "INSTITUT
F
f
f
F
F
f
f
F
F
F
2F
3F
F
F
F
F
•
LlYRES
EN KIRMAf£i
ZENO AVISTA, Cegerx'w'ln
RONAK, CegerX'w'in
SEfAK, Ceoerx\lin
HÊvi, Ceoerx'w'ln
HÊLiN, Mahmut Beksl
TU, Mehmet Uzun
QOLlNÇ, Tori
DEP«;ÊROJA OIL, Der\l~ ferho
DENGEXEZIKAN, Memoste
GIRTi, Firat Ce\\lerl
KOMARA DEMOKRATiK A KURDisTAN (MAHABAD), Kertm Huseml
JIVANA REWSENBIRi Û SIVAsi VA KURDAN, Cell1i Cenl
SEX SEN'AN, feqê Tevran
HELBIJARDAN, Zencira "He\o'er"
CIROK; KURD, Rizoer Abdullah
SIYENE
KURDISTAN, Vesin Warzêr
HALWEST, Zencl'ra "He'vlar"
DU TAQLAVÎ BE SUT, Sebeh Ghellb Abdullah
PAS AS BETAL, Zencira "He'w'er"
CUREWERÎ Û BIREWERi, Zencl'ra HHa'War" KARWANÎ SORES,Zenclra "Ha'w'8r"
OOEIFAlrs
25 F
30 F
60 F
JE, ferhed $8kel1
f
F
F
F
F
F
F
F
50 f
SERKETINA MISKAN, M. Emin Bozars!an
PEPÛK, M. Emin Bozarslan
ZAROKÊN ÎHSAN, Mahmut Bakst
ALfONS Û CINAWIR, ferick Carlbrand
35
40
35
35
eo
L1YRES
35 F
35 F
35 F
35 F
25 F
40 F
40 F
30 f
20 F
50 F
Sex
R. h!ebanl
REYUES
RONAHÎ, des frères Bedi r Khan de 1942 ä 1945
ROJA NÛ, de Kamuran Bedlr Khan de 1943 i 1946
PERIOOIQYn
HÊLiN,
(revue pour enfant - en kurmancl)
ROJA NÛ,
(revue culturelle - en kurmancl)
CARÇIRA
TEKOSER,
MAMOSTAVÊ KURD, (revue culturelle
- ensoranl)
JIVAN,
..
PEVY,
MÎRKUT, NO 1,2 et 3 (revue humoristique - en kurmanci)
(réèdHion)
(réèdition)
20
20
~5
30
30
30
25
30
F
F
f
f
tOO F
100 F
6F
12 F
20 f
10 F
30 F
15 F
35 F
15 F
,
BULLETIN
DE SOUSCR~pr'JON.: ..
:
. ':: '. ~.
o Je souhaite
o
contribuer c¥.l'action culturelle de l'Institut Kurde.
"
Je vous envoie un chèque de ......;......... FF.
Je souhaite recevoir régulièrementle
bulletin de l'Institut.
Je vous envoie un chèq~e de 200 IT. représentant l'abonnement
annuel.
"
NOM:
ADRESSE:
----~ ...
<
ICURDICA (revue en arabe, persan. turc. anglais et
.
français)
Je souhaite recevoir
:
exemplaire (s) de STUDIAKURDICA,en langue
.
au prix de 30 FF. (pour la France) ou 8 $ (pour l'étranger
BON DE COMMANDE
o
------------------
SYUDIA
numéro (s) désiré (s) .~.:
.
Je vous adres,~e mon règle!"ment de
mandat - lettre, 0 man:dat international,
106. rue La Fayette.75010 PARIS
o
: '.
. ;
par Dch~q.ue.bancaire.
0 C.C.P.
à l'ordre de l'INSTITUT KURDEDEPARIS,
r.
j
NOM:
ADRESSE:
'.
:\'
I"
...
.
;{
.
- - - - -" - _. - ..
,I
,','
-.~,.
.
,
-,
-:',
BON DE COMMANDEH~VI
o
o
(revue'culturelle
enlangue
kurde).
Je souhaite r~çevoir
exemplaires de HEVI.'au prix unitaire de 50 FF (po~r la
Fra~ce)'ou 10 $(pour l!étranger>.
.
/
,
,
Je souhaite.soUcrire
:
abonnements à HEVI (2 numéros par an). à partir du
numéro .,.
pour le prix tinitaire:de 100 FF (pour laFrance). o.u20 $ (pour
l'étranger).
.
Je vous adresse mon règl~ment.d~ ..........,'...... par 0 chè,que bàncaire, O. C.C.P.
mandat - lettre. 0 mandat international, à l'ordre de l'INSTITUT KURDEDEPARIS.
106, rue La Fayette 75010 :PARIS
'
o
NOM:
ADRESSE:
•
.~
FINANCIAL
TIMES
AFTONBLADET
.
•
I Frankrike Jagar
trlaninga kurder
-
I Sverlge Jag.. kurd ... - I
Franluik. Ilr vi atöd.
Jag V8r med hirom_
kan nir pr.sidentens
fru
Danle'le Mitterrand ordn.
d. cocktailparty Geh saml.
de ln en miljan franc till Kur.
diska kulturinatitutet I PariI.
Bidragagivar. var kurdiska Geh franska affiramin
samt fru Mitterrands qen
stifteis •.
Kurdiska Instltutet kunda .
öppnas 1983 tack vara 110cialil1regerlngen
Mitt ....
rand.
Det h.... fungerat dels lOIIl ell
kurdi,kl kulturhus, dels som en
halvo.licieU kurdislr. amba'l88d,
Trois allu prole!iter frln Turkiet
till rellennl{en MItterrand, bar inBtllul ... överlevl, tack vare stathlll
51Öd Crln den oociubsliska rege:nnil"" I FrlUlkrike.
Det .tödet upphörde dl h/lgem
log nlMten MITa lrel
l'a 'k v..... fru M.lterrands mil.
ion dlln verksamh~ten
'raddas
Idlsvide .....
Do gen eller insumUngen tog
hon ~mot mit( pA 51U e~et kontor i
Elyso;epala""'l.
- Vorfor Iycur ni dei Ar "'
viktor. aU'lodja dei Kurdlska
Inlillulet
I
fru Mitterrand, "'pele
ja, henne.
~ o.,t Ir genom det KurdIska
iRstltulet som jag bar !Art lr.Anna
delta folk, d""" historia, deao <iramaUska bv. lnstitutel fungerer
som nunne och beskyddare av
delta fallu kuhur och tradltioner, .
Genom alt bev ... den kurdtsk.a
r......
'-l
16.4.1987
kuhuren. rik-.lomar. bidrer Inoliluteltill all hlIla ell folks hopp
och vinfilhet
Ievande. Del Ir
dlrfl'lr .... i8ll .... r aU i8ll bör
hjAlpa tiU .. gotI jAlIr.an.
- Varf6r I\JAlper .Ilwnleraa
Iwu hund l"Iel1
- J.. liDh6r den pnanIIon
.... var .... under ocku~
IFrankrike oeh 10m sa nej
till fuciamen
och b...kamp"np
den. Kaneke har det lOO" ult Jug
bUvit mer uppinarksam pA del
ßlrtryck iom utövas mot undra:
- Jac viute redan Il1fl-sn JRIJ
triIl'ade er alt ni har ell lann, .n
kuhur aU Cönvara och ..lt uel
finnI mlnp kurder I Frunknke,
JAl viaoIe oeksA aU ni hilI' _vArt
all Cl gehör Cör era prublem, all
Il foUr. elt !y8lna p:l pr. o.,t Ar
dArför 10m vi Corsoker stodJlt ~r
rika kullur pl oIlka satt
Jog Criger ock_A fr'o Miiterl'Ilnd om mordet pAOlofP.lme.
_ Vi kinde varandra l!ln~'t ln-nan vi hade kontakter pA rl'~eringlehefsniv'.
Olof Palme l'ar
dArför en verkbg v:ln 1111OSSo VI
hade samms slags kun~hght'l nar
del gAlIer mänskhga ra'"gheter.
Hans land var myckel oppe' <>ch
blev en verkUg fru.tad for màng ..
asylsökande.
Ar...:.
Mahmut Baksl
BROOKLYN CLOSEUP
Vera Saeedpour's Fight
To Help a Fading Culture
By Merle English
In the h'ont room oC a li.
brary she set up in a l'raspect Heights
brownstone,
Vera Saeedpour
showed a
visitor
a book of poetry,
hanil.loomed
scarves
and
crocheted .ilk .lippero -lllts
and pieces from a culture she
calls endangered.
Only a small plaque near
the entrance
identifies
the
Cour.story building at Park
Place and Underhill Avenue
as the reposilOr3 oC the col.
lection she began about Ii"
yeara ago to publici .. the
plight of about 20 million
people sbe c1aima are being
victimized
politically
and
culturally.
The Kurds, an Indo-European people who are the
fourth largest ethnic group
in the Mideast, lost their in.
dependence
and identity
aftar World War I, Saeed-
It
"> •
'j
• '
: J
•,
t
,.'.J
r~
r.'
i
(
..
':". ,'"
" ,~'
pour IBid, when tha modem
Mideest was shaped. Their
homeland is within the bordera of Turkey,
Iran, Iraq
'<:;; •
~. ~
:,,-'
~
.~-:-_,
"
..
,
...
~
.......
"Jil', ,
"i;.
....
~
and Syria. More than one
PhotO. by ClvllOlerhcb
million ere diepereed in oth •. - 'Vera Sa--"pour
holds a book from he< y .. ~'l)1dKurdish Uer countries. Saeedpour IBid
......
that many live in fear under
bra'Y, established to preselVe the cu~ure olthe Kurds.
lovernment represalOn, di.
possestted oC much of their land, and unable to
Manhsttan,
working with anthropologists
at
legally expre88 any alpect of their culture. In
Harvard UniverSIty. Last March, she eet up a
Turkey, reading, speaking <>r WFiting In the
Kurdish Library in ti,e parlor of the brown.
Kurdish language
or wearing Kurdish cas,
610n. where she live •. There, she presents a
turne, ehe said. can result in imprisonment
month" progrem offllms.md
lectures. "Kurds
S..eedpour first learned about the Kurdl
aClUld Iy cry when they VIlit
the I1braryj" she
when, as a graduate student at Columbia Um.
said Holocauat expert Elie Wieeel is on the
veroity in 1973, she met and married student
board of the nonprofit organization she Bet up to
Homayoun Saeedpour, who wes Kurdilh
Out
rùn It
of fear her husband was reluctant to talk sven
Saeedpour, who has a doctorate in education
to her ~bout h,mselC or his people. "Kurds .uC,
from Teschen College at Columbia, also pub.
Cer Cram chronic In.ecurity,
they trust nolishes The Kurdi.h Times, a tWIce-yearly peri.
body," she said, notmg that even those liVing
odlcal offenng a vanety of perspectIves on Kurin the United States are Cearful oC admlttll1g
dIsh l:ulture til.d }l1swry.
their Kurdish background, Aboutl,O\J() of the
Commenta
Oil the
Kurds from Turkilh
Turkish nativea living in Brooklyn are oCKur.
sources ami the UnIted Nations appear to bear
dish descent, Saeedpou. said.
•
out Saat.J..,our's claIms about thelr status. "The
When her huaband d,ed of leukemIa eight
Kurds hl:1\ ~ been mentloned sometime. in the
years ago, she decided to become a crusader for
Comm16S10n
on Human Rights," laid Eliasavet
the Kurds. "I had to do something about the
StamatnpouJol1, the officer in charge of the New
Kurdish people," ahe said, "If nobody Imows
York om,'e of t'le Cenœr for Human Rights at
about them, and nobody does anything, they'll
the UN ''l'hey have been mentlOnad by nanga.
all be destroyed."
vernmenh'} Ol~tlnlzallon. durmg debate8. but
She begsn promolin,
Kurdilh
cultural
there haa been no speCific report on them." Sta.
events at the Museum oC Natural HillOry in
matopoulliu agreed with Saeedpour that "a lot
of Kunjg 11':e 111 ;'urkev,.' and that "in Turkey
the word Kurd and Kurdllh are prohibited.
They dun'" exist ln th~ furmal 'vocabulary, 80
there lS fi jJlOhlt-:IP there, but we have not pro ..
duced an)' fH..:hlic "eco."1." !the 38.i~
A &:pok~dml:1•• fur tb. 'i .;,rklsh Mission to the
UN who d.:chl1t:d t.O ~'ve hi. namtl said, 'Tontrary to the pr a~t]Cl' In th18 country, we sa}' that
everyone h\-mg 111 T\~rkey are Turks. but tr.ere
areKLtrJij in int.nand Iraq. Ifthere are Kurds in
Turkey we calJ them T .. rko," He called Saeed.
p0ur'a c1sIm !}.•~t Kurde ln Turkey 8r~ forbid.
den frorr. I.-ulll l.{ tfJemse!vea Kurd!!, "ridiculous
Vrf'postl:1
II history 01 the Kurds published In 1603. At
Ielt, SOrtlll allk slippers, and woman's hat.
,}..l.o,
,
'" :~'t8 tv ~!L '!'..:i ~ .. y :T.llst t a by appointment.
"ith .. W''Ill! o' call the K'lrdl.h Program, Cui.
t'lroIS", Viv:' be., ) 133 AvenueoCthe Ameri.
caa, 'lew yo,'k NY, 1:)(i,16, .elephone I~J2J
7b4 l
ur . 1~; 783-':'9~O.
I~
I
l
1
22 COTAN
: "';6
Daniêlle' MITTERAND'dan
..
.
Kürt Enstitüsü'ne
I...
Bir Milyon Frank!
Baydn
Millerand.
Kùrdlslan
Press
Y<1Lclllaflnllafl M.Ba,s'-ya "Kul1urii.
rr/J~'W) Y3$amaSma,
geli$mesme
: kar",m oIsun ,"worum"
dlyor
EU'!ŒE SARAYI'NI>,I
BiR KÜRT /JOSTU
N,,,ulIn son hartaslllda
~I\"dn
Perwer'ie
birlikte
Pdris'teydik.
Hayan Mitterrand, Kün Enstitüsü
i~in. 2h.4.19117 giillii kendi adllla
kllfubn "FmuICII;"" Ollnid/C'
: Mn Tf-.RRAND .. hinaslllda
bir
kllklcyl v..:rccddi. F,m yùnclimi
hu ~nk <memli ve giirkemli güne
hilleri de çag'mll~lI. Bayan Mittcrr"nd,
Kiln h"lklll" Pllri,ten
se,lcnlllek,
"ün halk'yla daya.
nl\mak i'liynrdu.
Fra",a Devlet
Ba~kam
Frdneuis
MllTERRAND'1Il han,m" Kün haikIll'"
nas,l ael l'ekligini, diin yandan
naMI haim:e çcvrildigini.
kan
içinue hulundugunu.
EI.YSEE
SARA\'!'n,"
kahn duvarlanm
dc\!ircrd~
gönllü$tli...
PJrlS,
Küru"',lIl'a
Anlwra'd,," daha yak,"uJ. Çünkü Pari,,'te Kün halk •.
III :o.c"cn. onu JC~lcklcycn. una
ka \',kan Danielle
MITTER.
RAND gihi insane.!. demnkml,
ban~~c\cr hir kadm v~m.h...
,Ir
IliR Mil.lON
FRANK
Ilayan
MITTERRAND
çok
duygulu "e (:llqkulu hir konu~mayla knkleyli açtJ. Snnm Kün
E,,,,ilii,ü
Ba~lwn' Kendal NEZAN knnu~tu. Salnnda
se~kin
hiI' Ja\\:lli gruhu vLlrol. Gc(:~}'c
hem Kürdislanli haz. sanalç,lar,
i)"damlan,
politik ki~iler, hem
,.k I:nllnnll.) Fnms,zlar çai\nhyd,.
Ornc~in dünyaea iinlü ProLMa,ime RODINSON davetliler arasll1dil}dl.
l'roLl<odinson,
"f1~.MII"ummed ",' i.l/llm" adli
Yilp'lIyla, islam alemini derinden
. Sil"ml~, yazd 'il' kilaplar filmlere
konu olmu~tu.
iki 'aallik
bir kokleyl,
Pdris
Kün
Enslitüsüne
bir milyon
rrallk kal"nd"'n'~tl.
Rllnun yan""l bir çek ola"k Kürtler Bayan
MllTERRAND'a
sunlnu~tu.
Digerini de Frans,zlarla
bember
Bilyan MI'lTERRAND'm
Fon'u
kar~,lam'~tl.
<J
KOKTEy/.iN
2
AMACI
B,lindigi gibi, PJris Kürt Enslitüsü. 19R2 Ylhnda, yani Mil:
TERRANO
hüküllletinin
ba~a
geçmc,iyle
ger~ekle~lIIi~li.
1983
y,llIlIn b~harll1da ti",liyete geçen
.
'.
'il
NisAN
1987
o
o
o
"Sizin bir ü1keniz oldugtJnu biliyorum. KültürünÜl.Ün, savunmaya, ya~maya ihtiyacf var,"
"Dili yasaklanml~ bir halk varhgml sürdüremcz,
Her halkm kültürüne, diline saygl gösterilmelidir."
"Fransa'da saymlz kabank, Ama, sorunlanm anlatmaktà güçlük çekiyorsunuz. Sizleri desteklemek.
kültürünüzün ya~amasma katklda bulunmak istiyorum."
".
Enstilünün
kuruculafl
araslI1da
Y,lrnaz GÜNEY, CiGERXWiN,
PmLQanildê "URDO gibl yazar, .
~ir,
a")t"mac.lar
vb, vard.,
MllTERRAND
hükümeti Wrdrmdan resmen tanmd'g' için dev- .
ICI yardmll alabiliyordu.
ßo durUIII K(i" halkllllII ,tü~manlaflm
deliye çel'iflni~li. Militarisl Türk
devleti i,e özellikle
rahat"zdl,
Ama fraIIsa ~lij"'lil1lcri hu ça~dlj
~I karala",
uymuyur, o~h", duy- 'j
mll}m, giirmüyordll.
GUNEY'in
kurulula"
a,"smda ullllaS!, Enstitüyü desleklelnesi
ise, yanhz sömürgeci Türk devletini degil, aym l.amanda resmi idelliojinin gö.
lIiillü
yay,e,lan
nlan
l1irk
sallatç,laflm,
Irkç. aydmlan
da
deliye çe\'f1ni~li ...
YARI>IM KESiI,iYOR
iSleklerini MllTERRAND
hükümetine kabul eftirellll')'en Türkiye, Franslz sailmm ikticlar lll.
lIIaslyla hu özlellline
kavII~lu.
Sag hükümet,
Kün EnstilÜsüne
her l'II devlelçe verilen pardY"
kesti. FmnSlZ sail', Türk burjuva.
zisi gihi sadlk bir u~gm' elhelle
Klirt Enstilüsüne degi~mezdi ...
Ru duruma sevinenler,
ha hugün. ha yarm Enstitünün kapanlIlasm, beklerken,
bu kez Kün
halkmm dllstla" devreye girdiler.
Bu dostlardan
birisi de ßayan
MITrERRAND'u.
Sllruyorum
RAND'a:
Bayan
MllTER-
Kii" Ens/i/UsUnU neden desœk/jWlI'5UnIlZ . Danielle
MITTERRAND?
Ben Kün halk,"t,
Enslitüsü
arac,hll'yla
tih'or hanu
&\'UII
Paris Kün
tanld.m,
M
11t('n~lIul.
Kiin halklllln t:irihini, al',ll ya~anllm bana öilreten, anlatan Enstilüdür. Bu Enstil(i Kün halkmm
geçllli~ini.
geleneklerini
koru.
l'or, savunuyor.
Kün halkmm
l.engin halk kiihürünü korumak,
kollamak;
bu halkm umudunu,
degerklini
l'anh, dinalllik lutmak i~i~ hu Enstitü)e gerek var
hence. I~'e hu YÜlden hen lüm
güeümle hu kurllmu desleklemeye karar verdim. 1\,lilik ve din,e1
dUY8ulard,n uzak ohm bu Enstitü, hütün dünyada Kün halkmm
ki,ltüriinü.
weihini
sergileyen
önclllii bi, kurumdur. Bu kurum.
da Kürtler ve Kün olmaya"lar,
Kürt hillk'yla ilgili gerekli hilg!.
Icrle herdber Kün halkmlh 'IIYgarhgma di~kin zengin .bclgeler
hulahilirler.
.'
.
KÜRT LOKANTASINI>A
~
".~
.. •...•.
..
':~
..,.
:
Bayan Mifferafld. Prof. Ma","mf,odmson ,le ÖlfliklV ('If I\lirl/Ollanl/s.''''
da. sanatçl $,van', dmliyor.k'-"f;,da Enst;tu ~)f1l~/iGiSI K(-HldR/ Ne/an
Kün 10kantasll1da,
$,yan'lI1 iç
aç,el sesinden Xeza)', dinleyerek,
. ae,h.ek~ili Urfa yemekleri yiyor'
il'in direndim.
En a'lIIdan hu hill'.
e:l.i1cn hul1..1ann s~flOJa )'cr allll:J11I
i,in yelerli bir nedendir.
Sil.lcri
VE ELYSEE SARAYI
gàrl1lcdcn
"on:.
hir üU.:cni.
zin oltlu~unu. yani Kürl oldllgunuzll
biliYIllÙUI1I.
BiliYlll"um
ki. kiilttÎlii.
Enesi gün ögleden sonra, Kennül.ün sdvunmaya. )'t1~.ln,l~lya
IhIIY:ll'l
\'~r. Frall~i.lJa saY1017. tlldll"'~'a J..aha.
dal'la beraber Elysee Sardy,'na
nk. Ama, ~()rUnhlrmlll ~IllIJtl1l;lda
gidiyuruz.
Koca hina, gü\'enlik
güçleri tarafmdan kordona ahnzorlilk çcktiëirHzÎ de hili\,tJl"Um.
m'~. Ilinsiz, sinek lIç,a )"dkay' eie
FranslZ halkl~1I1 ,ize kulak verme,i.
vcrccek.
Surdsl. Fransu'nan )'usilin ilrgütlcnmcni.z.hüyük
ünclI1 [~I_
regi. 0 yürege girmek de pel ko.
~'yor. Ve ben sizleri, sizlerin \',,1/\_
lay degi!. Kimhilir neler görüpmalannl71 ,1L~sld.:k~mck i~li}llnllll.
geçirmi~ bu w~ dllvarlar'! Kimler
Kül!ürünüzün
Yd~iII))astna. geli~.
ya~aJm~ bu g<irkemli yap,da ...
lIle,ine katknn olsun istiyorum.
. Bayan Millerand"n,
Dll.AN'da
LJSUI'III /)aJ/ielle,. bu g.iJ/ 7/irkihile verdigi kart\'izil, hütün kap,.
",'ile rll/'II.~lIylu ka/1re k{/lIlI~tJn
lafl a\"yor. BabanllZln evi gihi ru.
hi,. Kün tll/aM, ;I.~ilill" tarafi".
hat ruhat giriyorul
k.lea ,aruya.
cio" (I~.tlK,la",yo',J;t;,/umyor. ::J'Elrïltia II1l'r;.I,im lilaian hüliik
mail :.umoll tutuklam\'or. Siz hi,
bölük. Selam verip' içeri dahyoruz.
lllla a/araA ha ~ol/llIl;'l/t'I('r
siiyKoridorlar, kuca koea ,;alonlar; larih . "',m,A i"t('rs;,,;:.?
kokan, ihtilal kokan odalar, dllyar.
: '.h J Bu ana, kendi dilinin d'~tnlar, resimler ...
da, kendi ~/Ieu~una sevgi,ini naDün gece, DILAN'da
hizimle ye"I ileteœk aeaha'! Tereudiilslil
mek yiyen, gülen, ~akala~n
Bayan
~l.;I"'lall1akgerekir ki. tÛIlI inl\an~
Millerand'a
ula~ma)a
çalt~IYoruz.
lar "clldi ùillcrinJc 'lzgür olmaliPolisler, odac,lar, sekreluler,
asker.
dlr'''r. Bu hir lemel hakur. Dili
1er, k(lea kota d,,, kiipekler ... So.
la,aklannll~
bir halk, var"~tn'
nuç~l, bayan Minerdlld
görünüyor
de\'alll enircllIez. Her halktn dilikill'"Ja. Kuçakla~'yorlar
Kendal'!a.
'IIC.
~ültürünc
~a)'!!1 giislcril .
Seviniyorum.
Dii~nlana inal, Kün
OIelidir.
halk" üSlüne kili,lenell kap,la" hirer
Zaten hu nedenle, biller Kün
iki~er amlarna)'a ba~lrl'or anlk. Içim
En~liliisii'nün
gcli~mc"ini.
gli~'~
sevinç/e dnJu}'or. Demek ki art,k,
Icnnll.,.'sinl istivüru/ .. Kürt En~liyalmzea lll1danlam,
i.kenee hüerelüsü'nün yükü' a£lr, görevleri fazlerine deilil, de\'lellerin
yönelildigi
1;llhr. Vc hu cür~vlcrjn ycrine gc~
kurumlam ria girip ç,kabilecegiz.
"fllIlIe,i nl&'kça iinemlidir.
Kokleylden sonra Paris'in mer.
kezi hir yerinde a~llall "DiLAN"
adll bir Kürt lokantasma gidiyuruz. Fran"z güvenlik gi\revlileri
sanßl~ çevreyi.
Franslz Devlet
Ba~kalll
Francuias
MIlTERRANI),," hanllnJ bir Kün Illkan.
lasmd" yemek yiyeeek ... Olaeak
Soruyorul11 Bay"n Millirend'a:
\ey deilil hu! Ece\'itler, inönüler,
r .A.'iln \"r"mmo IIn/t'n ilK; duyu~
"sol" Kelllillistier duysalar ça!.
larlar herhalde. Sosyulist Enler)'fJrSltIw:.? .
nasyollal'ill hay",m hu Irk" bay. . !']I.) den Ikinei Diinytl Sav(I~I'nd".
ülke,i Nal.iIl:r lôlrafmdan i\gal "dil.
lar, herhal"e kendi gözlerine inami~ genç hir kll~akt:ln gdiYOflllll;/j.
namaYdeaklar.
Bayan Millerand,
\'0' bilnm Aliu(,rtlluJ.
Fil~i7mc ~;m:1
düpcdüz
MIUcülük, hiil,~ed/jk
yap'y'" i~te! BII hamm, Kiin terO, i1irenen, fa\izme I>"y"n esmeyen hir
ku~ak. Bell ülkemin
ballllnsl7.hg.
ris/lcri ile kolkola girmi~, hir
BaYdn Millerand, hu helirlemeleri Ialll da Türk devletinin ve AvrUI'a'daki baz, kardnhk güçlerin
t;iirtleri leröriS! ilan elmek i,teiligi hir or",,"da süyliiynrdu hana.
halde Elysse Samyrnda bulunan hir Kün galeleci~i nlarak ne.
den Olnf Palme'yi surmayay,m
Ilay"n MIlTERRANI)'a:
o
ï ~S(I\'/II J)wlÎ<'lI,' MITFERAND,
moi' 1'11/111(" Kürt hlllAIIlI1I
l'I/klll
do.\iun/u. SOli/tl Kürt huiklllm
llii.p"~ml"rt,
Palme c;,w\,etÎn;
I\Ürt Iwlklllll .\'Iklllu.\YJ n1l'$IIII1r.
Nctf,'rsinj:.?
Il,, "'rum,
Pdlme'nin adl, hu
güle~ ylillii, eanh 'empalik han,.'
nu son~uz aCllara boguyor. "Bl'II
hu ."'('Iuuwlara itlWI,Wydull. ;~';11
Ill' \'lln.b I:"\".\..H' Sunl\'1 '",du"
der
~ihi haklY;lr güzlcrll11c <lCI a(."I.
(ifl/.kri ncmli :'\ürJüruyur J..llf)lI~.
11101'1111:
l ,/': Ren Olof Pdl",,'-yi. hil daha
i"',iJ,lra gc1mcdCI1 iint.:c t,lmrdlln .
dost. gerçek bir ar.
kada~11. Insan haklan konusunda, e,i!en halklar knnusunda aVili '
Ikirleri l'ayla~'ynrduk.
O'nun 'ül.
ke,i politik llIülelidlere
sonuna
kadar al',ktl. Biz (munla karde~.ik. hemfikirdik
bu konuda.
Omll1 ii!ülllü billed
derinden
,,/rsll ve hayreller i\'inde b,mklJ.
Yanllz heni degii, lüm Frdnslz
halkll11 da. Pdlme dü"yada teriire
kurban gidecek en son lider 01mahyd, bence. Ben de herkes gihi irkild,,"
hu knrkunç
éinal) gerçekbir
}l'lfl.'n ...
'
-.-
'
Kendal \'e hen SÙSSE
SARA.
YI'IlI
arkanlilda
blraklfken,
Fra,,,a Radyosu haber bü(tcninde, Isveç Polis ~eti HOLMER'io
g<ire\'inden aynld,gulI,
Kiinlerin
l'dlme cinayetiyle ili.)kilerinin 01.
lIIadlgllll hiilün diinya)"a d,,)uruynnlu. Fran,a Rad)"sunun
habe.
n C;ankaxa'd"ki katilleri ne kadar
rahalS'l. etti acaba'!! ...
.~
~. .
.
,r.,
,
"
Télérama'
14-20.3.1987
20 MARS
Petite
bouffe.
IIDillln", "o,lIge
IIU Kurdisllln
lorsque Daniè/e Mmerrand est
au OOan, SeyOO lUia pr&parè un Ku",k, un plat de fêle a base
de nOIX, de blé casse et de vIande
hachée. très long a oreparer. Le Ku1Ilk n'esl pas sur la carte du Dnan.
Mais sur ccmmande, Seydo pcurra
vous cuisiner loutes /es spéclaJllés
kurdes dont YOUSrevel.
Seydo, 38 ans, est un rétugié
peI"/que kurde, de la réglOll de Dlyar.
bak/r, dans l'Est de la TurqUie. Sur
Ils murs da son pet" rastaurant de
la rua Manclar, photographiés en noir
el blanc. des martyrs da la cause
kurde SUrveillant les clients, l'air
larouche. Mais les plalS du OIiin sont
aussi bien kurdes,
arméniens,
grecs, al3bes, ou ... lurcs. Aveel'exIlnslOl1 da l'impire ottoman, toutes
les CUisines se sonl mêlées, s'enrichissant mutuellement .• /I n 'y a pas
de nallonallsme gastronomique • dit
Seydc Paradoxalement. a Istambul,
la malonté des reslauranls (lurcs)
sonl fenus par des kurdes
_ua dlner
22.45
•
DI
CINE-CLUB
D'ORIENT ET D'EXTREM£.OflIENT
+O.2li IlfA
ill !~~!~,mu Güney v.o.
(1970).
Ojabbar : Vilma
GUney
Hasan : Tuncel Kurtlz
Fatma : GUlsen Alnlaçik
le Hodja: OIlman Alyanak
~mile: ...... Enoln. Het,ce: SevlIi TedL
Mohmet Emm : KlIrut Alnl8Clk.
Fiche techniqu4l. Senna'
YtlmazGüney
et S,rit Gören. Images: Kaya Ererez. MonKöse MusIque: Anf Erkln. Titre
orlgln,l'.
Umut • CritiQue parue dans Télérlml 1245. Durée ennoncée : 99 mn....
la9' : Celli
I
le ganre. Eluda de mœurs.
l 'hiatoire. DJabbar a qUlné son ,,:Iage
pOur ven" gagner sa Vie à Adana ri
Iltand r.. voyegeurl à la gare. avec un
fiacre vétuste mail on fait rltlllllent appel à Ils servicaI. Sa temil/e est misérable. dans une baraque des faubourgs.
Ojabbar espéra gagner à la loterie. Un
jour. une voiture renval18 rund .. deux
chevaux de son anelege et le lue. Au
commiaserial on tiant Ojabbar pour
responseble.
_
Ca que fan pen .... Espoir. fit une
petne sort .. à Pa.,s en novembre 1973.
On connaissait peu Yilma: Güney mais
on saVllt qu'il élait deve"" ~Iàbra
COmme aCleur et qu'il S'éllln mi" rul~
ser des films montrant la misère d~
~
On saVllt aUlSi que. Diiii
qu • Espoir. ait été couronné lU festival d'Adana en 1970. le cinUslJ..elll'
prisonné depuie pouuaiSOnt
'politi.
ques. n~éW~pu ln faveur dl so~ys.
On ie jugeait dmngeanl
GTney devait
déranger encora plus par la suit •. mais
SI• Espoir. nt une œuvra courageuse.
ce n'est pas une grande œuvra comme
• le troupeau. Ou • Yol •. On ne voit
pes apparailre d'éléments politiques
dans cene chronique d. ,. miNra.
Ojabbar ljoué par Güne;y lui-m ..... ) est
accablé par una série d éprlUllts dont
il ne peut pas se sortir. Les notations
sociales s' accumulent la misa en scène
rappelle le • néo-rullame.
italien. le
cocher. éêrase par ses ~roblèmel at par
le SyStàme de la société turque. (il .ppartient à une catégorie professionnelle destinée à disparaître). se lance
dans des rêves fous : loterie. magie.
trésor caché. Son seul aspoir est là. Una
,IIuSlon, vra,ment.
Jacquee Sidler
10 C.F C. POU!ldol.scentsl
A mIdI, le Onan propos. un menu
la fOIs copieux, lIthcreux et t>on
marché Les roms des plaIS d~y'
sera,entle ~~roudeur le plus il'ase
Kawurma s,van (le ragout du ber.
ger). M,nska Çerkez (pculet aux
nOIx) low'ya Sor (hancolS rouge)
Babaqunüç (auberg,ne tare,e) A ne
pas manquer
l'Asure, une savoureuse salade de fruIts sees. fnt'ée,
pial. dessen, .in ef serv'ce . 47 F.
SaydO vous dorlOtera, et SI VOUS"
lui demandel, H pcurra vous parter
pandanl des heures da son pays.
le soor, le restaurant esllrèquenté
par das onlellectuels et par des groupes de hrdls.
d'Armén .. ns el ...
d'Irlandais.
Peuples opprimés da
lous pays, nourrissez.vous.
a
Pascal
Rlché
en kurch], lJ ru~
.V,ûndor.
2., 42; I 4.6 38 mé/rQ
~n'Ier Ou les Halles, ou.ert 'OfJS les
fOUfS sauf D''Tlonche-mldl
Dl1af1 [(/~fe},
10.4.1987
TELEGRAMME, DE BREST
les I{urdes de Châteaulin
ont fêté le nouvel an à Paris
Des milliers de Kurdes naissent hors de leur pays partag,j entre cinq puissances.
est roccasion
Le
« newroz »
ou jour de l'an
pour eux de remonter aux sources.
\
I0I'l'
Un •••• Imlllltion forcé.
EWAOl,
TroIs fois rêpét',
Clfene .. en loUl. m6diclux
ce mot scande le citant
'norm ...
du pertl kurtie, Nawrot
Oanl IOn applrtement de RoLe plupart des
eonl
.'!lt une fête célébrée le 21 mllrs.
diven, Zinar 'ce n'est pas IOn .nelph.bttel.
Pour les ont.ntl. i.
Ollnl I., montagnes du Kurdistan
nom'
r
étll cIvIl milS son nom de .collrliition
nt
obligatoire
en
on allume da, feulil, 10 Village a.
sympathl •• nt kurde l, rlcontl:
lUre, Clr dopule 1923. I, Ief19Ul .t
rOlsemble pour 18 danse, Newroz
I. Iiu.ltura
kunlaa poun.nl _
dst IUISI le symbole de la victoire
c Je lui. ln Frlnce depui. 73. MI tilliau18e eonl Interd't ... Actual.
(je Il • lumière aur les ténöbres du
flm,lIe n'l'liait qye dl:fu)Cchampi mont dee mlllieri d'ent.ntl
kurdeI
mal.
pour fllr. vivre me. ,ll( fr'r'i .t nlleoentloln
de leur paye,
ICI, le mal c'e.t d'abord une opICIturl. me. SIX oncl •• et leur • ..,~
preSllon QUI dure depuis d., 'I.
liner dit: • lei. je parte kurde
f.nt •. l •• hommes de Il ,.miU.
t'e..
PlY' montagneux partao'
ewe mil femme. ture lU ... flint.,
I1ntr. Cinq ply. (TurqUie, Irek, eonl parti. t pied t l''"nbu!, chor- qui .ntr'aux
pa~lnt tr'nclle.
En
cher du trivIii. Mol. J' Iut' venu
Il bn, Syna, URSS), .1 IlIultlon
en Fr.nu lorsqu'on • recrut6 Il " •• je ratourna en Turquie. parfail
:r.trlt6gtque ml"
IUISI Ion p6._
m.
famille.
Lao
enl.nt.
na
Il
mlln d' œuvre, P'rll, I. Norml~
traie, Ion charbon. son cui....
r. et dfe,
pui, tci, J'al flit venir ma plll .... t plue l'-ba. Il. eont hablIon fer. fonl du Kurdlltln l'ob;et
I. via en F"n~...
femme .t me. trOll en'Intl. Il
cie multiple. convolll •••. lor. du
N
r.mmes
let. on crOft QUI r Idl'ftirdtrltton
turque lit retour"" • Il d6mot:ratie de""ie 80. MIlS ,. tt.I de .,ége
'lil.ltt tou,our. au Kurdatln ,t'a
Pl'leon de Diy.rbakir lit rarnplle de
prieonnIarl po~t_
l,
lM mura de r .ppon_t
de
liner eont "piaNa des photOi
dM *lltant.
de eon paYI mlil
lU" dM Ini.t.. kurde. lnlernl.
t__
1 connue comme le el"'"11 YUma. Qon&y,
Ion _
eet ras" ,....
Il
vie lei n'lSt pal taclle : « la tr.vaII
1St dur. 18na ptGlI'lOtlon pœelbIe,
Laa ayndlcatl
aont plui "' ......
aupM de conforter lee .vant_
acqula qua de l'affronter. un ~
bat a. fond, Il n'y • pa. de rItrllté de S6...,re.de 1920. on ,...,111 plus leuna asl '" ICI"
cc Del eouotl
pronUI rlndépendlnce, Un e,polr
clem. vtolantlel, male ClrIlln. voiAtlturk I d'port6 d. 'ore.
.In. ni noua •• Iueru pa, .•
(lUtt chlm'nque, milS un e'poIr
700,000 Kurd •• hora de leur p. den... tlte It
l' ,",oie. le•• nllntl doIvenl parlotl
louloura Vlvlnt, En Turquie II guetri., A pr".nt .ncorl, c.rtlin.
« On Irrlvl t .voir hanle de na
nlll harc"e le pOUVOircentral.
.ont d6port6a ...,.r. l' oue.t dl I. pli m.hrt.., eutfillmment nOUI Iffronter una curto .. QUi peut 11'1"'__
.. -I.r fu.qu'. l'lggrellivlt6,
J'al
Avec un peu de retard ,ur CI- Turquie, CetJlCqUI r.stlnt dOivent
lengUl, Il ast dlfficil. de gorder belUCOUp dl .OUCII dine Il
'endn.,. 2.000 trlvl,lIeur. kurde. plrt,r pour trou...,.r du Ire viii : ....
~
ou _'_
•• lM _MW _
d ......... .on idItltlt6 kurd., Newrol I.t
ImmlQr" dont un. cinquantaine
I.
loflge du mouton, comm.rci
It Ir. l'occllion de p.rl ... notre IlnguI,
Ie cutture k...... InII¥.I.~
... ~,.,.,.td•• ~Wi"O>m.~,"
de Bnec, Chlleluhn, et Lonenl onl
tlSlnlt n. 1Uff1,.nt pli pour vivre
POUf Zinar comm. pour lei
fA11i Newrol A PfttlS, Il .., a QUAI Au KurdIStan, le llUl( de I. mortl- dl chlnter nOI chlntl, de din'"
Notre pIwto ~
~!IIoIl
..
~f",
l'ldlt':wI
.t dl dl.cut,r dll développl~ Kurd •• de Briec It Lod,nt, Newrot
Illlei JOtill
I.. , Inhmill.
Il.1 IH'I1t 6111V. Il le.
,...
i\<t~
".,
Wen.Cot
"''"'''').FK~'f':;t
~~ I ..rd. ...
lit ......t'lt tout II tIt. d. r"lptllr
m.n1. polltlquil dlna noir .. puy.
tU'"'
'e
I.
t.
t"....
__
...
..... _<1(,
.....
__
~'....-v_.
et
n.y •
of
LYON MATIN
22.4.1981
Apr~'ün premiefêchec, Alain Bandetti s'est à 'nouveau attaQué à l~rarat .
.Plus :de 5 000 mètres. Les militaires turcs ont, eu raison de sa passion. .
ZOne interdiiti
'l/Ararat
.....,
..
'.'
.,
'
'En~f_.;r'iöii"p;jj,;ie
iFunpJ;oioiinjpj,.~~élAiilinB~;n-,i;iii.A'n.nrt.problèm"I",
r'~.ut.:du
'p;ont.!tmnt,
"itufl It l'En de
Turquie. Mals
IIlnInt ~
,. .'lIftaque,
.UX pli"'"
dll 1:11 lIommllt qui culmln. It 6 166
.~."..
d'./tftudII.
11 iwillt dû rebro~
chemin. Non It t:6U_ dllll tnN
.",~~.
iiondltlotia' i:lirruttiq~
(moins 40 ~gnlIlJ.
ntIIllI /NI' ill fIIutll d'un
.pp.reII
photo ".".fonrttl
fin g/lIçon. "111 fin du nId.
.t du nllIfI, CIIr pou,
Alliin Boneletl/, rA,..,."t c'•., commll un'; obll"-/o;'
C'ellt billn dllcidtl It
re ... lr •• ~II
tflntlltlve
qUIl '" montllgn.rd
Vaulx'lIn-Velin
eilt
re/NIrti Mt ~
demilI'.
.ccompagntl
dll ~
.""..
V.ud.i..
Ma/s
r.""nture
•• .., heu~
It un mu, dll fusil". L'AnI",t
IIIJt dll""nu l'un de.
poina ""Ngiq~
de CllttfI région en'Plfrp~tue' «: tltllt"
guerre Il,
.,'
.
.
.,'~It,~
i.
..
d.
~i~..~~"
.;".,'~O'..,,~
,. ,
, ...... :;:•. .;; .. ~ . "fo>,"'~'f
i;:';.t*:.~,:. :~.:: _ ',;.',~
'..,~ ..:::
~""
!••.'..'
,.tt:
!;;
" : :'
'~.i
.'.....
ii ...,;' . """"." -.'.~~
1'-"
.'.,v ....
" ,.~
'.c..~":'".~~
'.
.~ "". ""'"
:.:~::~:~:~. "~'."'~.:.
.' -"::: ,.:.,,~..,1"':' ..... ,
~J'"';:.,'.;'~ '.
..,~.,
" ~.,~
.. ,;'.""'"
.',~
.. ; _ .......' ~,..,...::'.
'~;;,
t:
,.•..
:,.<<,' /
.-..•. ","'f,..
. . .
cot
... '
""-"
.. ,,;...., ':.
.... -""."ti;:.:: ':;~J.:.~:_:::'.'~c
..~.,~_J'
II' 'n'.
n'aura fallu. que quelques
mots pour faire comprendre
au groupe de FrançaIs que
l'asc:~ns!on de "Ararat ~tait
• m,/its,,,,ment.
Interdits Il.
Pour les trois Etats qu'il domine -la Turquie, l'URSS et
"Iran. ce • Mont 811t".c sn
plw fI"md., comme aIme il
le définir Alain Bo~detti, est
devenu trop préCIeux pour
qu'o~ le laisse à ',a portée du
p~emler venu. 0 autant q~e
d a~tres pays comme la .syrie
et IIrak ne sont pas 10m, et
que les ~ades
ne cessent
d'~n
reven iquar
la pro.
pnété.
Malgré
son blanc
manteau, l'Ararat est devenu
b ., d
d'
un an e pour re nOIre.
~
o.n voulait
...,,;..::/au:f!....,..,s.,fl..u 1er
:.:';.:
fIOulu noull IIcCompIIIInsr. L" gé",nt ds rHotrllll
téléphoné IIU PI1IIte d" poliœpoun,;g,../e,qu'onllllsit
"n noUII,dill!'nt qu';1
s/lsit "IIUytI' d IIf1O"1"11sutorilllttiOnll ».
/Mrt!"
L ~rarat
militairement
interdit
Voilil donc nos cinq Français
conduits jusqu'au poste de
police pour quelques explications. Et un conseil d'ami:
.s/ltlZ donc vous promtlntl'
IIU; 1"11pilltell de IIki ». Près
de deux heures de discussion
pour s'entendre dire: "c'ellt
Un
~~.~~ A~:~~:ne~~~~~~~?:el:
:;f.'.r:::~:::"U:,,%~;':°B~:
le, I Agri •. SitÔt dit, sitÔt
fait. • L'A",,.t
vs/lltit bien
qu'on feIlII" ISII 8() kilomètrell qui nouil lIéplt,.isnt
Vexé, Alain BondettL Mais
d'Agno On était drJcidé..
dans leur hotel de DegubayaIl,,,,eh,,, rllutorlilstion coûts
zit, petite ville située à dix
qutl coûte. LA noull llvonll
kilomètres
des
premières
rencontrrl rsutorité
ci,,;ls
pentes, tous décident durant
qui nouil Il Iltisllé "ntendre
la nuit "de 'si", IIButS' ItllI qu'évsntutliltlmlmt il pour.verroUII ».
If Mltill
qUllnd
rait nous sutoris", I tin 'sire
noullllomm.s dSIlCtlndulIlIU
le tour. il nous s donc 'Bit un
restsurtlnt I Bix heuTflIISVSC
mot tin nouil Tflcommsndsnt
nOli SBCSst nos skis, CIl fut
d'sl/", "oi, tin 'Bce... »
ie vilto grJnrJ,sl», raconte En
face, c'était l'auto'rité miliAlain Bondetti.
"Personns
taire.
"Au bout d" dix mi, ;
./
.
les verrous,...
pur.,
nUte.,
c'~,.it
.~.
.NON.
IIIm~. L..
.~
ne MInt dé/l"""'qu'.An~
• .,lIfIIut
/ell dem_d", un." • rll""nce, Le ma,.1 ." Il prill un
III1Crécoup •.
Il ne restait plui • I. bande
des cinq 'qu'à le contenter
des quelques sommetl situés
à proximité de l'~rarat. Des
sommets I8ns nom (la zone
IItant
militarisée
aucune
carte d'Iltat major n'existe)
mais qui culminent tout de
mêmeà3000mètrp."'nfll.
Ce qui ne 188 a pasemp6chés
de
connaitre
quelques
frayeurs, sous forme d'ava.'
lanche et • plaque avant.,
~/~~~J~~~n~~a~ésè~n~::
femmes, skis eux pieds mon.
tar et dévaler dlls pantes,
qu'Ils
considèrent
comme
dangereuses et inviolables Cln;
hiver." /III nou# on Will /Mm,
Is mBtin tit ont ~trlen lloucill'
toute IBjoumée. Le ."ir. illI'
noue IItrendsiBnt et noUII.
ont smmenéll ehez tlUXIl.
Une. gentillesse qui a fait ou.
blier la déception.
Car l'obsession est davenue
fantasme. It /I Slit lIT1Iimsnt
très bSBu. racon'te Alain
Bandetti, • tit on feit Is né:
CIlIlIlBi,. pou, 111'-,IIU _-'
m"t.O'.ccordpou,lsloupe,
techniqutlment,
mslll /Mil
com",. çlll. RéDOn••. l'.n.
nèe prochaine, si on leur
donne l'autorisation.
M.da Fon.eçg.;
..
.
~el:J:teEi:-ß.1teE
-
inrtlJu,m;a~~i~;Uill
, 30.4.1981
PRESSA GNY-L 'ORGUE1LLEUX
'Fête kurde
au château
de la Madeleine
Nous étions invil~ à. un
baptême
pas comme
les
auurs. dimanche au chiteau
de
la
Madeleine
de
. Pressa¥ny-l.
'Orgueilleux.
Cdui d un jrune garçon â8~
~~hr
Celle manifestation
a rluni
~~~~uUen~~~é hrr~~rtd~sd~a~~
lerneRI.
Chants,
danse.
el
mU'iique onr ~mailll
celle
journée ensoleillée.
A noter
que le chan leur de la rlle était
celui du génl!rique du film Yol
(Yllmaz Güney), Palme d'Or
de Cannes 1983.
~ar;~~~~~~c~i~n~
lea~i~è
I.a cOUlUme donne lieu à une
immense
fêle
qui
r~unil'
pareRiS rt amis.
Rappelions que les Kurdes
50nl au nombre de JO mil.
Hons, et que Itur lerritoire
!l'élend sur cinq pays, la TurHuie, J'Iran, l'Irak, la Syrie CI
.1 URSS ..
4
WIENER ZEITUNG
6.2.1981
Many Versions of the
Expression "Kurdistan"
!.:Ind oC the Kurds Is a very old
homeland term, uaœable
since
more than 4000 years and handed
down In many word vel~ions. A
land oC the Kurds has been popu.
!ar Cor a long Ume, beCore Turks,
Selluk Turks In the Middle Ages
since the I1ll> cemury A.D. lhe
homeland
term Kurdistan had
brought
1010 drculalion,
used
unUltoday.
The SeIJuks hereby did nol Collow
own, but Corelgn language lradi.
lion oC Iranian languages where
Slan means land. This Is he word
ending of a homeland lerm origl.
nally going back 10 Sumertan and
Assyrian word roolS, profiled
until today.
Kur Kur.A the Su merlans laid
when they wanted to name Cor:
. elgn counUles and mainly coun.
trtes oC enemies. Or they spoke oC
Kur Nu Se.Ga.Ne-Ne Cor rebelling
foreign counules.
Pormulallons
like thJa or oC similar kind belonS
to standard IInquls!IC expressions
of Sumerian sources.
In 1aler Assyrian limes between
2,500 !o 2,000 B.C. the term comblnallon Kur (K(q)ull began 10
appear for the first lime. It was
the original Corm of the home.
land term oC the Kurds and meanl
land oC mountain
peoples
In
Northwest Zagros. With the rise of
a coaliUon oC mountain peoples
to power.polltlcal
rivales oC the
rulers of the plalos In Mesopotamia this expression developed.
Kur K(q)uU, land of the Kurds
had kept as a term Cor the living
space oC the InhabitanlS In the
22)_ This moun!aln coumry Is said
to have been beyond the Euph.
raies. The Bible does not give fur.
ther de13l1s.
So far In general about some of
lhe oldest sources. With lhe uans.
lalion oC forms oC homeland
term. rrom ortglnal Mesopotam.
Ian IanguaRcs 1010 new high cui.
lUres IInqulslic conCuslon oC large
exlent about lhe lerm land oC the
Kurds began.
In detallil does not seem dear al
all. AllOgelher lhree Irends can be
seen: an ortglnally andenl phase
oC homeland terms, a uadillon of
mainly reliRlous sources and lai.
cistlc Ilter.uure.
• Allclent homeland terms: Ter.
mlnologically
it was praCllsed
since the Sumertans to nlme
countries by adding the ending A'
la the word slem. e.g_: Kur Kur-A.
This ending A became a kind of
g""grnphical
punch. Even at the
limes oC the G=ks
and Romaos"
this uadldon was wide spread.
Still Eusebius called the land of
the Kurds Cor example Gord.A,
Already in the 21" century B.C.
lhis geogrnphlcal ortglnal terml.
nology led to one oC the oldest
homeland
lerms oC the Kurds:
Kord A, This version discovered
about lOO years ago does not
seem to be cenain. The wriUng of
Kard.A.Ka could also be possible.
However il Is cenain, that this
term descends from the Ume of
King Shu-Sln of Ur In Mesopolamia. Shu-Sin probably reigned
from 2,036 10 2.028 B.C. He was
Northwestern
Zagros
mainly
undisputed until the Ume of the
conquerors Crom the Abendland;
the Greeks and the Romans.
Kyros Il., the Great, Cor example,
Counder of the Persian Empire has
had recorded
the conquest
of
Babylon 539 B.C. on a clay eyUn.
der In 45 lines of cuneiform char.
acters. In that It Is reponed not
only of Kur SumerI, Land Sumer
but repeatedly and nuently als~
of Kur (K(q)uU, land of the
Kurds. Kyros praises himself In
these Aramaic
lines to have
conquered and - sublugaled the
land of the Kurds (see lines 13, 14
or 31 In the clay cylinder).
Also
the
Innuendal
Andent
Hebrew knows a homeland term
of Kurds. It bases on the original
word:
K( of)- W(aw)- R(each)- D(aletl.
The Bible calls these Kurds liter.
ally InhabltanlS of the mountains.
Nebuchadnezzar,
King
of
Babylon, fought these mountain
peoples,
because
they
had
refused - so the BIble says - to
go into the Cinal b.ttle with him
against the Medea for the domino
Ion oC the Old World. Oudlth I
5-6).
'
Nebuch.dnezzar
look revenge.
He senl his chief oC staff, Holophernes, the second man In state
on revenge conqueslS as rar as
Palestine.
Holopherne.
also
fought the land oC Ihe mountains
in the Zagros, called In Hebrew
sources lhe I.nd of the Inhabll'
anIS of the mountains Oudilh 2,
EDmON
S BuchIl,1
FERDINAND
HENNERBICH"
LEK: GeWelbefnlllDl
la KurdI.
-.
EIn Berlcbt, EDmON S
Veri..
der
Ölterrelcb~
Staateclruckerel,
212 SeIleD, .mlt
zahlreIcbe.. vlerflrbi....
AbbU-
duncen, as
w.-
an absolutistic souverelgn
fl'Ol1l
the glorious third dynasty of Ur
who managed a renaissance of
Sumer In Mesopotamia. Predeœs.
sors of Shu.Sin said lhey had
beaten lhe K(q)utl .nd finally
driven them out of Mesopotamia •
Shu.Sln reminds of his glorious
victories in several repons In cu.
nelCorm charncters.
In one of
them the land of K(q)uU Is called
land Kard.A on a day tablet. This
counuy was nextlO the people
Su, so the sources say. These pe0ple seem to have lived south of
Van lake. More geographical
deL:llls are missing. Therefore
people
rrom
Mesopotamian
southern
stales
might
have
cre.ted the homeland term of the
land Kard-A, which could link up
to Akkadian word COOlSoC brave
respectl'ICly barbarie men. Apa~
from Il the last OCC\Jpation kings
of K(q)utl, the Kurds In Mesopolamia, Laérabum
.nd )arl.g.n
called themselves "mlghlles", _
as K(q)uu, and as kings of the
land of K(q)utl.
(Will be conlinued.)
or
Le mal noir
du blé turc
I
Un pesticide utilisé en 1957 avait fait 5 000 victimes.
.
. Trente ans après, la maladie persiste. Et se transmet aux enfants.
L
es Turcs rappellent Kara Yara.
le « mal noir ». Les médecins.
eux. nomment
« porphyrie
turque»
cetle maladie qu'un
accident chimique a créée de loutes
piéces : dans les ann.;es 50. des milliers
de paysans furent empoisonnés par de
l'hexachloroben7.éne.
un pesticide destiné au trailement des semences de blé.
Trente ans plus tard, le lait des méres
qui furent
inloxiquées
dans
leur
enfance contient
une dose elTarante
d'hexachlorobenzéne:
140 fois supérieure à celle qui est lolérée par les
autorités sanitaires américaines pour le
lail de vache.
Cetle révélation
inquiétante
faite
par des chercheurs
du Wisconsin
(Elats-Unis)
et par le Pr lshan Dogra-
Diyarbakir.
au sud-est
maci. d'Ankara.
qui continuenl
de
suivre 204 rescapés du drame. a remis
sur la selletle ce pesticide tenace. Le
Centre internalional
de recherche sur
le cancer (Circl, à Lyon. vient de lui
consacrer un ouvrage. Un avertissement contre l'oubli J'un produit dont
on entrevoit les elTets pernicieu~
long lerme. et pour lequel les Turcs
ont servi de co baves involontaires,
En 1957. le Dr Cam. dermatologue
à !'hôpital de Diyarbakir. dans le sudest de la Turquie.
s'inquiéte
de la
recrudescence des cas de porphyrie. un
mal rarissime
jusqu'alors.
Celte
malad,e du sang r.;sulte de l'accumulation dans l'organisme
de pigments
particuliers.
les porphyrines.
Les victimes souffrent de troubles neurologi-
de I.aTurquie ..où ont été so.ignées
a
les pOjlu.lati~.~~ e!11P.oiso.nnées
en 195.7:
I
~
.
10.4.1987
(
Enfants kurdes enlevés :
les Douze demandent des comptes à l'Irak
P
Strasbourg
(Palais d. l'Europe), de
nolles au poings ne sonl pas des
guerriers barbus et enturbannés: ce
our 29 méres de Sulaimaniya, dans sont leurs fils, leurs neveux, leurs pelilS
le Kurdistan irakieo, l'année 1987 cousins, pour la plupart âgés de 10 à 16
commence de la façon la plus ans. 300 enfanls sont arrèlés, sans
macahre, Début janvier, les autorilés
mandat, sans communication judiciaimililaires de la region leur restituent,
It: â leurs familles. le pouvoir d~
contre paiement d'une taxe, les corps
Bagdad souhaite vraisemblablement
.de leurs enfanls enlel'és à la fin de les utiliser comme otages vis-à-vis des
1985. La plupart des llépouilles por- indépendantistes kurdes.
, tent des traces de sévices, censins
Alertée par ses groupes moyen.enfants ont les yeux arrachés,
orientaux, Amnesty Inlernalional inl'alTaire vient d'étre portée sur la terpelle les autorités irJkiennes. , [-'iJ
plate publique par le l'arlement euro- enfanu de Sulaimaniya, indique-t~lIe,
péen sur la base des informations que on' disparu: on ignore danJ quelle
lui a fournies Amnestv Internalional.
prison ilJ Jont dérenUJ, et dlJllJ quelles
La résolution que les deputés des" 12 Il r"ndi'ionJ. Lnus familles sont rfmlfS à
-ont approuvée hier à l'unanimilé, re- l'éru,, de 'our. »
constitue le dossier de Sulaimaniya
. le 29 avril 1986, une Ielln: de
depuis son origine, en septembre 19H5. Bagdad parvenait au siége londonien
les autorités militaires du Kurdisde A.l.: ,Le gOUI'frnement d'lrale,
tan irakien décident ce mois-Ià une aJlirme le message, apré.l élude des
rane de grande envergure dans les télégrammes d'Amnesty International
milieux liés à la résistance kurde. Mais luiuant entendre que 300 fnfanls de
les p~sonnie,: qu~ l'Il". em!.'!é~!. ~e- : SIlI~jm!'~I;)'~!!~a~~J1
~~{~'lUJ. u pu éta.
noIre rorrespondanl
6
bU, que de lelia alMgalioru éruienr
IOlulemenr faJilles. » ParJllélement, les
dossiers d'Amnesty s'éluntnt. Des an- .
ciens détenus du quartier de haule
sécurité de FudailliY)'a indiquent avoir.'
vu des adolescents y être 'tur/ur~J"
fouerréJ, JOumis à de" chocs élerlriqut'J ,
er à deJ Jh~es sexuels., Les autorités
continuent à tout démentir.
.
Début janvier 1987, dernier acte,
avec la reslilulion d'une partie des"
coprs : c'est la preuve que le gouverne •.
ment irakien a men Ii, Mais le rideau'
relombe sur le sort de lews 271 campa. ,
gnons d'infortune .• Ce crime, affirme
la résnlulion adoPlée par le Parlem~nl
européen, dis",édi/e le gouvernemen,'
qui l'a commis. » Si les enfanlS encore
détenus ne sont pas libérés au plus tôt, I
et les responsables des lortllres et.
assassinats amtès et jugés, ajaule le
Parlement, les relations entre la CEE et'
l'Irak devronl ètre révisées.
Frall«SCa CERRI'
ques et sont allemtcs phlS' frê(jlÏeùi:"
ment encore d'affections
de la peau.
Leur épiderme se pigmente anormale-.
ment et devienl trés sensible â la
lumiére. les fibres élastiques
qui le
constituent
se cassent, creusant des
rides profondes. Le corps des malades
se couvre de poils. Celle pilosité excessive n'épargne pas le visage.
La porphyrie est connue comme un
désordre
d'origine
génétique
peu
répandu dans le monde. Et cependant,
en 1957, le Dr Cam reçoit un nombre
impressionnant
de malades
alleinls
par celle disgrâce. Panni eux, beaucoup d'enfants
velus, des « enfanlS
singes ». Les victimes viennent de
populations
,dir~érentes,
turque
et
kurpe, .ce qUI elimme toute ongine
héréditaire.
Le Dr Cam
réalise alors qu'il affronte
une maladie
due, ceUe
fois, à un empoisonne.
ment chimique.
Dans les années 50, en ,
effet, les Turcs avaient
importé d'Europe un fongicide, destiné â tuer les
moisissures
qui détrui.
saient leur blé et contenant 20 % d'hexachloro-,
benzéne. Ce produit a été
utilisé â raison de 2 kilos
par tonne de grains. Il
semble que le blé traité ait
été expédié en Anatolie
avec quelque relard, Il y
parvint aprés les semailles
et devait
normalement
être engrangé jusqu'à la
saison suivante. Ce qui s'est passé par
la suite demeure une énigme. A-t-on
prévenu les paysans que le grain était
empoisonné?
La faim les a-t-elle
contraints à faire du pain avec le blé
toxique'
Les semences, en tout cas,
Ont été distribuées
quatre
années
durant ode 1954à 1958.
Ce fut une catastrophe
sans précédent. Prés de 5000 personnes furent
intoxiquées,
10 % d'entre
elles en
moururent.
estiment
les médecins.
Trois mille villageois souffrirent
de
porphyrie. A ce drame immédiat succéda. quelques années plus tard, une
vague énorme de mortalité infantile.
l( Toute .Ia premiére général ion d'en- .
fants nés aprés le drame a disparu, dit
le Dr Simonallo, du Circ. Deux mille
nourrissons ont élé tués, empoisonnés
par le lait de leur mére. » Car l'hexachlorobenzéne
s'accroche
fortement
aux organismes humains.
Il se niehe
dans les cellules graisseuses;
on le
retrouve donc en abondance
dans le
lait maternel. Les bébés ne sont pas les
seules victimes. Trente ans plus tard.
les survivants adultes présentent tou.
,jours, ~~~.t!.~~~Ie.~ _n.eurologiques
et
dermatologiques.
des malformalions
des membres. de l'arthrite,
des goitres ...
Aprés le drame survenu en Turquie.
l'hexachlorobenzéne
a pratiquement
Une pUl!tule ~ul! è .la p~rphyrle,
disparu comme fongicide. Mais il circule loujours dans l'environnement.
« L'induslrie
chimique
en produit.
involonlairement
celle fois. explique le
Dr Ricardo Cabral. du Circ. Il se
forme lors de la fabrication des principaux pesticides chlorurés conlemporains, donI il est alors un résidu. une'
impureté. On en lrouve dans l'air, dans
l'eau et dans le sol. La pollution en
Europe n'a rien à voir avec le désastre
turc. Mais il faut rester vigilants. »
Les chercheurs ont monlré que le
poison provoquait
des cancers chez
les animaux' de laboratoire. -Les populations lurques n'en onl sùrement pas
fini avec leur"
mal noir ». L'hexachlorobenzéne
est une bombe â relardement.
A1\NΠKOUCHNER
•
p......
...:J
I
"ID
a_
IJNEl"J'RE Il TIIIqIIie au
Iein du MIIdIt 001111'''.
rwopém clons les ClOIId;hOIll lCludles, co saaÎI ac:ttpIer une si,
lualion où les cIroilI de l'homme ne lOlIl
pas rapecIIs el .. pri¥er d'UD moyen de
pour raYOrio« le Maur • la
dtmomlie daIII ~
JlIys. - C<SI1IlIt
cIcs ~
dauea, ¥tDdmIi, a.
coun d'une cœ(âtnœ de
.....
• Il bou ... ch IraYlil de MOIIImIiI ....
le recftIaire ptqI du PIrIi _
1liiie de llonpoie, Haydor Kudu.
I~
en "'le l'CF. le clin,ealll du PCT I rlillD
1OlIr d'JIori.
ma (en prisau de IIOlllbrtu1lq11tomlanlS de la __
lurqIoel da qucsliœs
d'lCl..w
~
Il Turquie. La
prodIoine da1lIllde d'odhbioa d'lIakm • Il CEf éWI du 1lOIIIbn:. Haydar
K.ud. a indIqut qu'~avail odrast • co
suje! Ullt ~
, _
les chd, de .....
CIIIUpbL JI y ..... if't.
elcmples • l'appui. lea rioIa_ da
droits de l'homme. c Leo pounuiles el
les ormlIIions e'llIII pli ~
mtme Ii
elles ne lOlIl pli lIIIIi ~
qu'a-. priQoe • co.. je! Haydar K.du. le Jll'Illà _
les membra de
l'Associolioft de la paix COIIlinue, co qui
<SI ..... priddeaI
le -.le. Rb
oemmen~ le ... de ,
c.o&IUldlnbon syndicale Itple I Cet invaIi .... la
pelice (.-1 Des tnitemeaIs ÎIlI*llIiIII el
da _
~
d'etn pnIiqua
daIII lea prisaea. ÛlII cinq daMn de
pe;. capoIe ~
d'etn roIiflls
par l'"-albWe lIIliolIale._ _ El de
condwe sur co c:!IapiIft par celle i...
~
.• A la YeilIe de
2000.11
"""enco de niUien de rtlucib poliliGU,", de Twquit dans les JlIl' d'Europe
ocadenlak at uoe pmi>'< manie elOCr.bl ...., de la no4abon dlw droits de
«A
arma
raut
poinI de vue sur la tension de COI dereim joun _
Il Gftœ el la Turquie •
JlfOPOI de la mer Eaée : • le PCT ,'oppoIC • _
laIlaIl .. raillœ appel • Il
Dus Il dldllllion ~1IIinaiR. le ....
atlaft atnttaI du PCT mit souliplt le
1JlPOll~ par I0Il parli aUI pr0positions sovitt"l.... sur Ie dkamw •
...... • le pha ,rand prlllMme de IlOl
joun -. Il avait qoIemenI cIonnt 100
m
AutR dallier doulouteul : oeIui de la
......
elade llOIIITe le peuple
kunle. c TOUl homme diane cIv 1lOIII
cI"homme doit acIJneIM que co probIàne elisle el qu'il raul le résoudre_,
dit Haydar Kudu. • Nous voulons l'arimmédill des opmtions militai ....
de l'anianlioll rOIde da populalJOtts,
la leWe de la loi maIlioIe en v;peur
dans Celle rqion, la cIisooIulioa des
poupes
diu • proIed ..... de riJ.
Iaaa -. Il
admeIIre l'eUslenœ cIv
peuple t~
el RCOIIIIIÏlIe sa dniu
DIIiollIui: _ Il se prononct lIllI lIIIbipDt
c l'incIépendaz dM peuple
kurde pour
_.
pour R:soudre le IlOnlenl,eUI
raiJon Ivana. de part
d'_ ne peul jusliIier le real\Iß à la
f""", ni • la au...... JI villi mi .... né8o.
cier mille fois qu'appuyer une rois sur Il
¥en ...Auainc
auem
Pour condUft', Hlydar Kullu notait
que l'illlervention des fon:es turques le
mois demaer en Ink, comme lIlIension
en mer Eaée. vi.. it , • ater une psychose de
pour briser les lun .. de
l'opposition pour la clbnomtie, lU mo..
men! où Il Turquie CllIIIIIlI une monlée
da lI"éves -. El il lançait un appel à la
ooüdaril~ du peuple de la c lRJlde RévoIl11ioa français< _.
frMpIIII GInuIn-IlolliI
-----
InlerTol~ IUr le probIane de Chypre
ilsoul ... it que, comme le pRœden~ co
llOII/Iil • remonte IRs loin _ el ne sert
que les viKa unéricaines dollS Il rélion. • Nolft position <SI claire, noUl
voulons le retrait de loIIl .. les forces
«ta
de lile. y IlOmpns les forces
Iurq
le problane doit être réaJé par
Wlie de ~
enlIt les deal llOIII-
cI&enIe, -
el
r""",
«La prrfsenœ en Europe de miUiers de réfugiés politiques est une preuve accablante
de la. violation des droits de l'homme dans mon pays», déclare Haydar Kudu
-~DOSSIERS.NOIRS
1,'_mTUf1IlII<.-
I
,
4.4.1987
Conférence de presse du leCI'étaire général du Parti communistc~de Turquie
!:HUMANITE
FRANCE
PRESSB
ULUDERE - Un peu â l'éC3rl. un soldat vtrifle les identltés ~ 1'~lde d'une
lonGue liste de personnes recherchées. Objet d@ toutes l~s SUSPICions, les
ttranGers ne sont pas éparGnés: deux Journalisles francais. dont un
cot'respondant de l'AFP. et un confrére ouest-allemand ont él~ retenus ~endant
CinQ heures â l'état-major de la police â H~kkarl pour avoir tenté. en vain.
de se rendre sur la frontitre.
Le combat indtpendantiste. diriGé essentielleMent par l@ Parti des
Travailleurs du Kurdistan (PKK - marxiste-léniniste)
s'étant nettement orienté
désormais vers l'action terroriste (enl'veMents. assassinats de civils). la
~jJOrlt. de la population semble avoir pris s@s dislances avec la r@b~lllon.
Sans pour ~utant s~mpathis@r avec une arm~e Qui prend souvent des allur~s de
force d'occupation.
L'une d~s cibles d@s reb~lles est aujourd'hUI les "protect~ut's" de vlllaG@
~t le',rs faMilles. COMMe ce fut le cas ~ Tashdelen. Il s'aGil d'une sot'te d@
milice armée et enlrainée par les autorit.s. Qui depuis un an el demi assur~
la surveillance des localil~s isolées. Ces supplétifs sont aUJourd hUI 6.000
environ dans le sud-est et le Gouvernement compt@ renforcer leurs effectlfs.
"Ftre du côté de l'~tat. c'est s@ d~f~ndr~ ~nntr@ Ips terroristes",
affirMe l'un d'eux â Tashdelen. MaiS pour un dlrlG.~nl du P~rtl Populiste
Social-Démocrate
(principale formatlon d'opposillon) â Hakkari. "la présence
des protecteurs peut avoIr à lonG terme des conséouences néGatives et
déG~n~rer en vendettas dans une société encore basée sur le clan. la tribu et
l'attraIt des ar.es".
ULUDERE - De moins en M~ins nié par les au_orltés d'Ank~ra. un réel état
d~ G~lerre est perceptible dans la province d'Hakkari. véritable poudri~re. ~
1.500 kM de la capitale. au contact de l'Irak et de l'Iran.
Des dizaines de .illiers de soldats el un Matériel consid~r~ble ont été
déplo~és. depuis la reprise des affronteMents en aout 1984. d~ns cett~ rèGlon
nualifiée de "critiQue" par les autoritts. H~hkari est l'une des Quatre
Frovinces (sur 67) --loutes dans le sud-est ~ population en MaJorit~ kurde-encore SOUMise â la loi martiale.
Plus de six cents personnes (militaires et policiers. ciVils et rebell~s)
ont ét~ tuées depuis prés de lrois ans dans ces réGions ou vivenl. s~lon les
estimations. 8 â 9 millions de kurdes (sur 52 mlilions d'habilants en
TurQuie>. indiQue-t-on de source offici~lle. Ce bilan est s~nslblement plus
~lev~. selon des sources bien inform~es.
Le lonG des routes et d@s pistes oui s~rp~nl@nt a plus d~ 1.500 m
~'altitud~ dans ces mont~Gnes s~uvaGes et dtsrlt~s. ce n'est Qu'une succ@sslon
de barr~Ges tenus par d~s soldats en tenue de combat QUI fOUillent
~.~stémaliQuement v~hicules et vo~aGeurs.
. /";
~I
I
ULUDERE (TurQuie). 9 avr (AFP) - CasQu~s et sanGl~s dans des Gilets
Fare-halles. mitrailleuses en batlerie poinlées vers la montaGne enneiGée. des
Gendal'mes lurcs s'enGaGent â bord de petits camions tout terrain sur les 10 km
de piste reliant l~ ville de Uludere (province de Hakkari. sud-est de la
TurQuie) au villaGe de Tashdelen.
Tashdelen. â QuelQues km de la frontiére irakienne. a ét~ le théatre de
l'un des raids les plus meurtriers des rebelles ind~pendantistes kurdes dep~lis
le dtbut de l'année. Quatorze civils. dont neuf femmes et enfants. ~ avaient
.t~ tu~s par des rebelles le 22 février.
Cette action avait prOVOQU~ un bombardement de rep"~sailles de l'aviation
turQue contre des positions kurdes en Irak. de l'autre côt~ d'une fl'ontlère
très difficile â contrôler Qui court sur une IlGne de cr.tes â plus de 2.000 ffi
d'altitude.
Ce VillaGe de 1.600 habitants a depuis ~té 'ortifié par l'armée. Dans des
casemates de pierres. plusieurs dizaines de militaires surveillent les
~ont~Gnes. éclairées la nuit par des projecteurs. par leSQuelles s'infiltrenl
les rebelles.
/' Pour~uite de l'aGitation des rebelles kurdes ~n TurQuie
De l'envo~. ~p.cial de l'AFP PI£RREI[ÀNFRANCHI
,\GENCE
~
,
LE ,FIGARO , 11.1.1981
La Turquie presente
sa candidature à la CEE
..,
"~'
'.'
."
.
.
.
..
.
Les ministres des Affaires étrangères des douze discuteron~ Ji la
fiB du mois, de la suite Ji donner Ji cette initiatif'e qui ne suscite.
pas IePI' enthousiasme.
aucun Etat mambra dl Il
Communauté - la Grllce ""cep.
de ce mois. discuteront 98:19 'tée
- n'OMl dire trop lIaut ce QUI
doute de le suite à donner à cene
tout le monda panee tout bu, •
Inhiative, ettendue depuis déjà un savoir que l'initiCMl turque lai
cenain temps. lia se prononCEr inoppottune,
Le minis1re d'E. turc cNrgé
. ront à la majorité simple. Si leur
des Altaires luro~ennes.
Ali
. réponse esl ~u.d,
:ô CG.~..":'I::;
Pour le moment. lei _one
Boter. doit remettra, ce matin, au . lion devra faire un rapport au
anini la Turquie et la Com ......
ministre belge dee Relatione extéConseil
sur
la
candidature
turque
naulé
sont règies pat l'aCCOtd
rieures. Léo Tindemans, qui ....
et, aun moment ou à un autre. le d'association signé en t963 QUI
lUnl la pr6sidence
toumante du
.
.
Parlement
européen
~8¥ra
donouvrett,
è terme. la perapectiW
'Con.lil des ministres. Il dener son avl•. Enfin. à l'issue de
d'une adhésion pull et limpla
mande offi~eUe d'adhésion de
.
œtte
procédure
qUI
peut
être
une
Ioia
l'union douanlèro ......
eon
Il Communauté euro"'" longue -, le Conseil deYra de entre les deux partial.
péenne.
llIetuer
à
l'unanimité.
.
Comme le taisait rematqU« ...
Les minislra. de. Aflaires
.
La "Turquie étont le pilier de
cemment le ministre nnç.Ia d.
étrangères des Douze. qui se
AHaires étrangères, Jaan-llernanI
.... nisMnl à Luxembourg.
la Fon .: l'Otan en M~iterrllJ)ée. ori~ntale.
BRUXELLES:
Ilollert cie IUZAIINET
pay.'
',.'".
"
mlar lieu, _la une lr6a petita'
dill Turquie. trolr4 ..,
la _
aurcp6en. L'~
dl _ tIITIlaire • tnluvant e<\
Aale rnlnaura. E puis, molma Ii
daputa Ielngternpa l'Etat turc 8lIl
Ialc, l'anMllbIa da .. populalion .
a'l protond6ment impr'gn6e'
d'una culture lIIUIUImana • aI~
compca, en OU1II, una i__
minorit6 kurde - lovl cOmma .
1'1rok OU l'INI .. Tout cela III lori'
pau europ6en.
.
I
Raimond. beauCOUP .• laire
pour d6velopper las ralationa
Communaulé euro~lnn .. Turquie dano la cadre de l'IOCOrd
existant
Il milux vaudrait
coour.encar pal lAau lieu da parIer d'une adhéalon 6vlnlueUa
alOi. que la Communauté doit
encore • digérer. l'entr," da
l'Espagne el du PortugOldana la
Marché convnun,
partla
Toute une eerie de rsi!lOna
D'au~ro part, aucur. dei
expliquent le peu d'emprC"'..s&ment dl la Communaut6 v.. via Douze n'Ill an _ .. d'aaQol>la cand ... ature lU'.'!I'-:_En_~
. II!' la Ilbra circulaüon tlas_ 'T~~
Iatn l\lICI au .. n da la Ct*tlnt..
nauté lalle qU'11i1 Ivalt 'ié.
.......
par l'IOCOrd d'aaaociadon.
'Le quaotion na pourrait plu. .~
6wIl6a a'il y evait alh6Iion.
..
En1In, la Turquie Ill' an èonftlt
~
a'lll-
avec la Gr~,
de
11.1.
".
,'.'.:::
16.1.1981
Dans une d~laration au c Monde ..
Le numéro
. . .... deux.-,de l'Union patriotique du Km:distan
..;souhaite
« le demembrement de l'Irak» , ..
, ..
Le IS jaJivier 1985: le comite
di~ur
de l'Unioa pa.riotique du .
KurdistaD
(UPK),
diris~ par
M. Jalal Talabani, aMOnçai.I'6cbec
des pou 'Parlero ""lI.S~
depui •.
d6cembre 1983 entre .... mOllvo..
ment et le 8QUVerDClDCDt
irakien CD
yue d'obtenir
la revUion de la loi
d'au.ooomie du Il man 1974 qui
Rait lea relationa de Sa,dad aveclea'
Kurd .. d'Irai<. Une oemaine plua.
tardllcs cornball teprCnaiCDllu
Ku.r~.
clis ... iranien. COlISOIIIJJ14IIt
.insi la,
rup.ure eJUte le JOUvemement de,
BaSdad el lea talabanist ... Ces de'~
ftÎers IC rapprochaient en m~me:
tempo d.. barzanisleo e. des r:omm....
ois.... qui n'avaienl jamaia diuimul~
leur bOltili.~ i tout acr:ord avec: le
praident Saddam Hus.sein.
Depuis,I'UPK. qui jadis d~nonçajt
la R~publique islamique de nb~ran
r:omme ~tan. la veritable m.... ce
contre le mouvement nationaliste
kurde, a oper~ un ebangemen. (ondamental d'a.titude s'alipanl pcu i
peu aur les positions iraniennes. En
novembre 1996, l'UPK et le Parti
d~mocrati,ue du Kurdi5tan (POK)
d.. (~rcs dri .. (deced~ depuis) et
Musoud Barzani 'i&naient l- 'nb6ron sous l'egide de I. Re.,..blique
L.E""l3tEN:
islamique,
un
accord
p\)(ltic()o
c Plusieurs
militaire alin de renfOJ"CCfet de coordonner leur lutte contre le Rgimc au
pouvuir it Bagdad. Avant même la
&ignature de eet acc:ord. les maqui ..
sards talabanistes
avaient cntrc~
avec Ilaide de l'Iran. une action de
commando
contre
les installations
petrolitrcs de Kirkoult.
De passage i Paris, M. Amin.
NMbirwan. le secritaire l~nl:r.1
.djoint d.I'UPK, a justifi~, clans une
d6claration au MONI.. I. virage i
180 d.g'~
de la politiqu. d. son
organisation .• Now avo.v lOW' IDit.
lIOIlI a-.,ü dit. potu porwoi, G ""
tItX:On/ fJVff &gdad. Mal. In pot/I'plUllrJ
qui I/IJjlnt
4~' II! poi,.t
t/'aboll"""ocro!wo
1984 DIIllcAow
JHV Illite des pns.liolU I!XI!'C~elllU
/'lrat pa' la TIlfVUI. ri G """"
d.
.1uJ.villi.",. dDlll
In
INkI.ru, qui ttNfIi~
""",II,••
In K.rd •• d'I",t
p,._
dn 116
...
L'tJMt01lOlPli,
DIll OC/loyh a. KlUdû'rur
Ici,,, ,,'...
Ir.
d, plIN JO'- ri lu
d.ru .. ". Nglon to/l.
fJVff I....
rOl'lll. d. &gdad,
.. ", lei IIII'NII d, la MlIOft
"tudu
bon",
"dû
/'#,fO,.",.
Ik
WIUd
qu'Iii
J"'"
...._
f{IU
q'"
"W'IÛ. •
'.pu"
"
pedis Etats.N
En eons~quence,
aff,rm.
M. NOlIhirwan, l'UPK n. pRconÎle
_n .4
~:.~~i~=~:t:~t~~:a~:n~
d.
qui implique WIe ~ventu.lle ind~pc'"
dance. • NOIII préparOIU It mOIl"~
nvlll
kurd, il IJI:UP'" h 1rIOI1JI1Il
prop;cl! I"ilfdlp,,,dance.
NO"$
10m,.... dOM poIU I. dlm.ml1NIrVlfl ,(,.. 1'1",k. CG' Mau ¥ ...,yo.v
/HIS d'c ..::~s MO)'I!IU t1e ptzrvelfir di
1ID".obj.crIJ/iIlllI,
qui ... l'iMIJHft-
daM' .• Il ajout. que le d.m.mbre.
ment d. l'Irak n'eset pas une •• impl, va.#! dl! l'tJprl1 _, mai. une
• ~,I/I! pou,biJ", • CllOUftAJte done
la .division de l'Irak .n • plusl.tu.
p,tlU Etllu. cnU". jUlllti" ,t
"IUd••.
Ne craint-il pas dam ce cu, une
in.tervention militaire turque suivie
de l'occupation du Kurdistan irakien? Une teUe h.ntuali.~ n'effraie
pu M, NOlIbirwan,qui .. tim. même
qu'elle seritit ben~fique pour I..
Kurdes puisque. dit-il, • dnuc du
/1G't.i~.1 du K.u,disla~ U~lfl aiMI
/'OT.<4N, .//.
M
}ouil
pol
d.
/' app'" d. ",,,,,,,,bll
/HIY'
"",bu, tlDIIl tJUlalru potu""" lIDUS .
aid., tÜuu
I.". potu IDen.
11011 d'un £r., IMIJHMtUl' au KfU'o
disrdll ',4kiell. ce qwi lit sef'flit pdJ le
CIU Ii IIOIU' dom,lUOtU.I01U
IÎDllirolitNIL
J'OCC1IpO-
•
M. NOlIbino..." pr6:ÎIe que "" l"~
\'UPK précoDise le Kparotilm •.
• TOII'u In nlru
MIG1Ii.Jdli0lU
ajoute-U, y to,;,prl.
a/lil. banDltÙt .. , lOtIl potu I.d,ort
Il l'GII'OItOmie. • En ce qui OOIK:Cme
I.. r:ommunistea irati ... q!Ùse battent E•• lemcnt au Kurdistan.
il
estime qa'ila De (mt pu partie du .
tnOIlvement kurde et ne eberebent.
qu'i utr1iser le tnOIlvem.nt lcurt!e
• potu Join __
la c.use du.
commulli.mwa INk -.
tc numeRI d .... d. l'UPK teruse
d'evoquer les diversenc:es qni pourraient moore exister entre son mou. '
vement et ... dirilleantl islamiques.
"""IIs.
de nberan
et preRte lOulignet tes
.f:""::~~~.=
din I, ,1"",. /xuzsU,. d. Bagdad.
,dvn1 lIOI..l MJfIÏttJ4tCltU 10 d;$ptlT'f"on., dit.iI. Ace propolI,M. NOlIhi,.
wan usure que les liens entre )'UPK.
et T~heran sont plus solid.. que ce....
qui eXulcnt entre les Iraniens et les
batzanistes, pounant consid&6es
comm. (ort.ment in(~~s
i la
R~publique islamique. • Tihl'Dn,
.ffinnc-t-il. MUS d01lM loul « d01l1 .
M&LJ ŒVOIU t¥loI"
". tu~rrw1lI$.
d.
.l',xctplion. bien tNelld". des avio;,!
Il du bl/MII. .•
J.l;AN GUEYl!Al!",
lID'
"'B':""L.::IC~
-a.',..... ~
"I.
A ...
i
16.4.1987
'Nouvelle opératÎön iranienne
.'
au K~.r..d.~stan,
selon le journal «Kayhan ~..
•
•
I
• L'lrs;, a déclenché danl 'a nuit
Toul.leo evlre. m6dlllirenleni
de' mordl • mereradl une nouveUe , 'ont ju.qu'i
présent pesee IOU.
opération
militelre,
beptl.ée
• ailenee celle o~ratlon conflrm61
. • Kerbala tO. su centre du tront, ; loutetoll par de. organl.m .. olfl.
'eu Kurdll"n, a annoncé mercradl
ciel. contscté. psr l'AFP.
,l' journa! du so.ir Kayha."..
1II r_ ....... inl""""_
.ïolit llfuael.
pOur
donnir dlvantoge.da
cHI' "*"
'rinltirit .•
pr6cJaionl, .
.- L1re" e
el!Mt _.
op6ratlonl m Illairas majeures de- .
fUll le déblfl. de l'an~ée,
.
8
fj~li;,s •. preparut Ja yo&C au fl,ltur
~urcIista.II ... i. Pout l'înoi.sïit: ;ioIi~
llDllS impone qui occupc le
KlII'cIistall irakien. • NOtU/Wfl"""
.rai//.,.,.""", baltn tDIlIn I_h
'1U'f1Ue, <tU, n ID TIII't[Ui.Joi' ponll
il. pcu
a
•
'I
~
18.4.1987
6i-lfak: corimts dB
.le KirlIistJI
&Ion RadiI>-Téhéran . .! SOOsoldaIS
irakiens onl été mis hors de combat et'
200 failS prisonniers au cours de
l'oIT.nsive ,( Falh S» qui u :Jéhuté
mardi dan, le Kurdistan .~"kien:
" Pasdardn" - !l'rdicns de la révolu.
tion - Iraniens el cOmballanls d.
l'Vnion patrioliq ... kIwIe . d"lrak dirigée par Jal.al Talebani parliciP(lIt
conjointement
à «FachS» (Faïh
signifianl conquetel.
21.4.1987
Un -III turc "" ... au Kur- .
"altlI", - Un lng6nieur turc,
SoM, onIov6l1 Y a doux_
dana la """'"
do TuJoga pat dia
•
~n
All
pechmorga.
do l'Union patriotique du
Kurdiatan (UPKIdo M. Jllal T_ni.
'.
bIeoa6 lora cr ...
bomb.,dement de l'.viation it...
a 6t6 ~
Iùanno:
Selon
~c'n
dl "Indlmniaationdea
-uaaantI grllClS ""pula6o de'
TU/tlU1lOUdU pItlage du pl.u
contiIl8IllaI de la IMI Eg6a. Pour
• palt, UI Communauté n'a pas.
oublJ6 l'invaaion turque • Ch)'lll'l
at alla n'a Jam. accept6 Ie pallege dl lait qui l'Iet ensuivi.
.
un communiqUll
".tto,
".it .
do
rUPK pubi" i.
M, SeM
d'tonu dona un villago lituol ciano la .'
zone cont~
par rUPK au ~
ouest. die Souleimaniyli.
Toujou,..
. _
la ccmmuniqUll kurdo, CO viltage ainlÎ Que NPt autr.
se troutiam
i pniximit6 ont '" bombardolo le '
15 ovni par de•• vIon. irlkien. qui
ont utili" dea bombea c:IIimiq.- tailint 15 blaao6a \IIa_
~
un milltalre
tué et ouatre
blessés
par des rebelles-kurdes
Iranienne
au Kurdistan.
selon
le Journal
Ka~han
d,~ l' ann~e.
du peuple"
au
Cet_tEdq rh,:.f
€'st
a élé ronduite
1
',
oui
l'arrlv~e
n(.te-t-on.
de?PI.4is
ll?s
en
de la
aCCI .•se
par les "Gardiens
iranit?nnt?
la prt?fIli~rEdt4 Gt?nr'e?
(iç. cç. h'It)I~4v,=,,,,,€'nt, M. M':'SS(IUd
R~j~vi,
att~Qul?
celte opêratlon
prtiocjse
l'.:.G€'nce
de presse
des aGent.s ir3'~.ia?nc; •
Ir'dk,
f'
J
"l
~~
J
J
L,;.
h ~,. ;;,t
j (I ri Il
ri ç. 11:) n ~rn2 •
,,'llH"r'::'Il
:,v.~i t ':fnn_)rlct'Riet"crt?di
le d~clt?ncht?nl
rl<:'I~'v"""
1 ..... ,'iff -=-r,Cj l V~ IIK-.:-rb.aJ a-1 Q",
d Eins }.E1 Zi)rl~ fron
r"'l,.'rj,~st, d,~ fl-'t}r,t,
rll.ais
celt€'
attaQI.4'::- ri',:. pas ~t_
t
~r'.:in ~ cèlèhr.t:r,,;;,t-.di,
raF-pell~-t-()n,
}I örlr,iver'sa
jfll=tltll
1l1IJn,,31ru
C.;.c:h~lI,
v~nét-.~ par
lE-s ml.4slAlft,ans
chi
r.=-t ,-.qt
;
I;
f J ri dç.s t.l.?frIPS.
I
nt. mardi êGal~ment. d'une
l,=re de Sardacht ...u
confirm.e officil'llement.
re d~ la naissance du 12'ml'
tes oui attendent son
jtt~e p~rt, ]'~~~r~tion IIFalh-5
dêcl~nchê~ ro~rdi de?rnier d~ns la
Ir~w
- rle Svuleim~nl~eh
(Kurdistan ir.kien) Far I~~ "G~rdiens de la
t :Ow..
l,',n"el I..s p>,chMerGàs de l'Uroi,)nP..tri"tlol.'" k'urde (UPK do!'M. J,~lal
l'! ..c >l'"
s'~s'- dè,I",sol<1o!-e
Fat' p]IJS dE' 1.000 tuès '.",l blessés d,~ns les r.~nGS
-:-I-'S "?'t
::no P'r" l ':,t.nn i er's. le j I)IU" n,;' 1 dl.4 Si.1 r K.:.~h-:tn f dit t-tdt de I a
ni
r~vl)ll.t
)I)nll•
111ln [J.I"
l'iGence.
"'::JSi?S :tr'rl~re~,
-,,?ddlnell
d'~tr~
S@lon
l-:-IJr~
"Mùll
TFHFRAN. 16 avr (AFP) - l'Iran a déclenchê mardI m.tin une nouvelle
('F.r;,' (....
-conH"ando. .FPe lêe "Nasr-1". au r,ord-ouest èe l'Ira~ contre ll's bases
du peuple", a annonc.
~lnFc~s~nl5
lrarliens du MouveMent des "Mouj~h@ddlne
• 1 e"d I
iF.'és-mld 1 l'a<il'nc.,.
IRNA.
N~mbre de ces opposants ont élé lués ou C6ptur6s apr's la destruction de
Jr~n-!ra~
npèr~tlon iranienne contre les bases des "MouJaheddine
nord-ouest de l'Irak. selon IRNA
c:ébqt.
TFHERAN. 15 avr (AFP) - l'Iran a dêclenchê dans la nuit de mardi'
~ercr@rll une nouvelle opêration militaire. baptisée "Kerbala
10' '. au centre
~u frnnt. au Kurdistan. a annoncê mercredi le Journal du soir Ka~han.
Cette nouvelle offensive se dêroule dans la réGion de Sardacht. ville
fronl~ll~re iranienne. dans le Kurdistan. indioue le Journal sans plus de
(t.I,
<'1\ Is. TO'IS I..
s alltres .ed ia irani ens ant Jusou' ~ prêsl'nt passê SO'JS si 1l'ncl'
fell>? oFèral ion confirmée toutefois par des orGanis.es officiels contactês par
J'AFP. L~s responsabll's interroGês se sont refusês pour l'instant ~ donner
rlav,;;rol
.Ge d. prêc i5 ions.
L'T"an a dèJà men. cinQ autres opérations Militairl's maJeurl's depuis le
Jran-Irak
~o'lvelle opêration
0)1,<1'0"
1is!.e '-,-WC
cond ..mn~ à un ..n
PRESSE
de
pr is,)n pOIJr 'Jn ..r!.icI ~ sur Ies l1:.!rdes
sur le nord-l'st de l'Irak
irani~nne
dans le ~rdistan
ir~kien
TEHERAN. 26 avr (AFP) - L'Iran ..ffirm. avoir lancé un~ nouvelle offensive.
baptisêe Kerbala-10. contre l'Irak. au nord-ouest du front. dans la n~it de
.Jeudi à vendred\ dE'rnil'r.a indiQul' diManchl' apr's-midi l'aGenc@ de pressl'
IRNA.
Celte opêr ..tion. selon IRNA. se déroule dans yne rèGion COMPrise entre Il's
villes iraniennes front ..liêres de Marivan et Sardacht. les troupes iranil'nnes.
aJoute l'aGence. ont pênêtrt d'une dizaine de kilomêtres l'n territoire
adverse. dans le Kurdistan irakien. De nombreux soldats irakil'ns ont dêj~ êté
Mis hors de cOMbat. souliGne l'aGence s..ns plus de prtcisions.
Le 15 avril dernier. le Journal du soir Ka~han titrait ~n premiêre paGe
sur le dêcl~nche.ent
d'une ~ffensive iranienne dans cette mtme rêGion.
êGale.ent baptist. Kerbala-10. Les autres .êdias iraniens n'avaient toutefois
pas repris l'inforMation. confirMte cepenêant de sources offici.uses.
le 17 avril. un cOMMuniout militaire avait ~rtcisê Que les forces
iraniennes s'êtaient eM~artes de 150 kiloM.tres carrês dans cette rêGion.
Celle-ci esl dêJà le lhtâtre de l'opêralion Fath-S. au nord de la ville de
SoleiMani¥eh
(Kurdislan irakien). lancte le 15 àvril. et de Nasr-1. dtclench6e
le Jour suivanl contre les bases d'op~osants iraniens affiliés au mouvl'ment
des MouJah.dine du Peuple. diriGê par Massoud Rajavi.
Iran-Irak
Opèration
.~.e
TEHERAN Z1 avr (AFP) - l'aviation iranlenne .. bombardé mardi matin
rlusieurs sites .ilitaires el industril'ls ir.kiens dans Il' Kurdistan. indioue
un cOMmuniQue militaire iranien cité par l'aGence de pressl' IRNA. Tous les
~vions ont reGaGnê sans enco.bre leurs bases aprés avoir bombardé le nord dl'
la province de Solei.ani~eh.
au nord-est dl' l'Irak. prêcise l'aGence.
•
La veille. dans la
réGion. des maQuisards kurdes soutenus par l'Iran.
ont Mis hor~ de co.bal 15 soldals irakiens à la suite d'une attaQue conlre la
ville de Karadao. selon des sources kurdes à Têhêran.
Cette o~êration. ont ~recisê ces sources. a êté conduite par des
pechmprGas du Parti d•• ocratiQue du kurdislan irakien (PDKI. dl's frêres
~arzani). de l'Union ~alrioliQue kurde (UPK. diriGêe par Jalal Talebani). des
R••• bres du Parti co •• uniste irakie~
(PCI. essentielle.ent
cOMPosê de kurdes)
et du Parli socialiste kurde.
Depuis le 14 avril. l'Union PatriotiQue Kurde (diriGée par Jala Talebani)
.t les "Gardiens de la rêvolution"
iraniens sont enGaGês dans l'offensive
"Fath S" dans la r.Gion de Solei.ani~eh.
Iran-Irak
Raids iraniens
ANkARA. 16 ivr (AFP) - Un Journaliste turc .. êt. condamné m~rcredi ~ un an
d@ prlson p..r le tribunal militair~ de Oi~arbakir (sud-est du pa~s). ~our
aVOlr publié des "informations
inexactes" sur la situation d..ns le sud-est du
Fa~s et le probl~Me kurde ...-t-on appris Jeudi de source Judiciaire.
Ce Jo)urnaliste. ~ehMet Senal. dl' l'hebdo.adaire
Veni Gunde •• avait
(oll~bo)ré @n mars à un. enQu~te de treize ~aGes intilulée "le probl'.e kurdl' ,
l'ordre du Jour". C~tte enou~tl'. exceptionnelll' dans la press~ turQue. êtait
Farue alors Que les incido!'ntsarMés Sl' sont Mullipliês depuis le dêbut dl'
1 '"nné@ entrE' arm.e turQue ~t reb~lll's lndêp~ndanllstes
kurdes dans les
rr'ovinc..s du sud-E'st. toujours soumises ~ la loi ~artiall'.
La cou~ de sQrett de l'Etat siéGeant ~ Islanbul a~ait ordonnê la saisie de
V@ni Gundem. QUl comprenait aussi une interVIew du direcleur de l'instilul
~urd. de Paris. Kendal Nezan. mais la plupart des 20.000 ~xeMPlair~s d~
) 'h@bdo~adaire avalent déJ~ 6lé vendl.~.
Ilr.J
Itr ')'~1 E--p.t~':;'SS€'
FRANCE
HAKKARI (Turoui@). 13 avr (AFP) - Un soldat turc a l'te tu. et un
sous-oiflCler et trois s~ldals appartenant ~ une unltê de GendarM~rl~ ont êt.
blessês dimanche par des rebelles kurdes dans la province de hakkari (sud-est
d~ Ii TurQuie à la frontl're iraklenne). 6-l-on appris lundi de source
(.ff'cielle.
Selon un communiQu~ Militaire. la patrouille de Gendarmerie circulait'
t>",'J ('l'lin v>?hico.de pr's (hA p,)ste frontiere de Sevin lot'sou'elle a êl. prise
sous l@ feu des rehell.s oui ont PU s'enfuir sans subir de pertes.
~uroul@:
AGENCE
#t
,
LA CROIX
24.4.1981
TURQUIE LA GUERRE DE~ KURpES
De notre correspondant
e moins en moins nié par leE
autorités tu:rques, un véritable état de guerre s'e;t dé\-eloppé dans le 8l1d~ du
pays, notamment le long des
frontières irakienne et syrienne, dell1
ans et demi apris la reprise des affrontements entre rebelles indépendan~
!is kurdes et armée turque. Cette
, ,Situation e;t particulièremmt visible
, 'dans la province de Hakkari qui jouxte
l'Irak et l'Iran. Quelquœ dizaines' de
milliers de soldats tuns y sont cantonnés. Sur les routes défonŒes et les
pistes de cette région de haute montagne, les barrages tenus par des militaires en tenue de combat succèdent aUI
barrages. L'armée fouille systémati.
quement les véhicules et les voyagetm.
Vétus de pantalons bouffant de toile
brune ou kakie, la taille prise dans une
!arge ceinture colorée et la tête couverte du turban tradi lionnel kunie à
carreaUI noirs et blancs, Çl'>iJ.Q se
D
dans un mélange de nisiI, soumettent
gnation et d'indifférence aUI questions
et à la fouille, jambes et bras écartés,
'I
contre un mur ou la paroi d'un vieil
autocar brinquebalant. le soldats vé-.
rifient les identités à l'aide de longues.
listes de pelSOnnes recherchées.
Dans cette région sauvage et désolée, panni les plus paU\'JI!S de 'Iùnjuie,
les incidents ont été tris violents depuis le début de l'année. Le petit
village de Tashdelen a ainsi été le
théâtre de l'un des raids les plus
meurtrielS des rebelles kunies. 14 civils, àont 9 femmes et enfants en has
âge, y ont été mas<;acres, le 22 février,
â l'arme automatique et à la grenade.
I Les mUlS calcinés et criblés d'impacts
! de balles et d'éclats, au-dessus d'un lJls
de matelas ensanglantés et d'un ber.
ceau de bois rem'elSé, dans l'une des
maisons des victimes. tkmoignent de la
violence de l'attaque.
Humallité
I
Celte ac'tion :ivai[ provoqué un
bombardement
de représaiiles. de
l'aviation tl11ljue contre des (lOSlt!ons
kunies en Irak, de l'autre côté dune
&ontière tris difficile à controler en
raison des montagnes qui allminent
souvent à plus de 3(0) mètres. La
'Iùnjuie et l'Irak oot signé, en 1984, un
accord dlHll1;BlltaUI forces de chaque
pays un dnnt mutuel de pourswte • à
d\aud.
des rebelks kurdes sur le
territoire de l'autre. Ce village de
misérables maisons basses en pierres et
ell torchis niché au creux d'une vallée
piquetée de lIllligres peupliers a depuis
été fortifié par l'armée 9UÏ y ~~ent
en permanence plUSleura dIzaines
d'hommes.
Depuis la reprisf des combats, en
août 1984, plus de 600 peISOnnes (militaires, rebelles et civils) ont été tuées,
seloo les autorités d'Ankara. La rumeur laisse entendre sur place que le,
Dimanche
nombre de morts e;t sensiblanalt plusélevé, Face à la formidable pression é~
l'armée turque dans cette région qualifiée de • critique. et où la loi martiale
est en vigueur depuis presque dix ans;
le combat des indépendantistes, dirigé
essentiellement par le Parti des travailleUlS du Klirdistan (PK.K.manisle-Iéniniste et dont l'état.major e;t
réfugié al Syrie) s'est orienté velS
l'action terroriste : enlèvements et
assassinats de civils, notamment.
Coincée entre l'armée et les rebelles.1.a
Popùlatioo avlle semble avoir pris Ses'
distances avec la rébellion. Les attaqlies contre les civils ont ainsi peI:IIlÎS à
l'armée de rocruter depuis un an et
demi quelque 6(0) • protecteura • dE
village, milicialS armés chargés d'S$II.
rar la sécurité des localités isolées. III
eont devenœ l'une des dbles privilé
giées des rebelles, de même que let'
membres de leun; familles, comme al
fut le cas à Tashdelen.
I
;
au lourd passi: qui no liS afIirme mainten~nt lJu'il y a démocratisation.
- RIen n'a-t.1I donc fondlI.
mentalement changé dans la
pOlllique du régime lun;, notamment en ce qui conceme
les droils de l'homme?
- Rien. Des milliers de dérßocrates sont encore poursuivis dans des procés qui durent depuis plusieurs années :
parmi eux, des membres de
)'Association pour la paix, des
- La TurquIe Il, 111semlllne
syndicalistes de la DISK. Des
demldre. officIellement dé.
posé Sll demande d'adhésIon
militants de notre parti et d'orlia CEE.Dans ce but. la dIem.
ganisations de gauche sont emture issue du putsh mI/ita/re
prisonnés. la torture reste couIl"irme que /e pays évolue
ramment pratiquée. Des gens
ren la démocTlltle. Qu'en es"
« disparaissent Il au cours de
Il en réalité ?
leur garde à vue : deux 'cent
- Ce régi me est encore une
cinquante cas sont connus (les
dictalUre, le Parlement, le gouplus nombreuses
« disparivernement, le président actuels
tions » se déroulant dans les rén'ont pas été élus librement par
gions kurdes). Quatre ccnt dixle peuple. Dans l'optique de
neuf jJé'FSonnes sont mortes
l'adhésIOn à la CEE, les génésous les sévices, Et cent cinq
raux ont voulu imposer une facondamnations à mort ont été
çade p~r1ementaire, Or, pour
prononcées pour délits politiles élections, les p~rtis admis à
ques, Quant à la presse et aux
maisons d'édition, elles restent
se présenter onl eté choisis par
sous une étroite censure. Des
les militaires (la majorité des
livres sont saisis: selon une informations politiques ont été
interdites aprés le coup d'Etat. . formation récente, depuis 1980,
NDlR).
39 tonnes d'ouvrages ont été
détruits,
Peut-on dans ce cas parler de
démocratie?
La Constitution
- On pII"e peu de 111ré.
de 1982 est jugée par tous antipressIon contre les Kurdes.
démocratique, Elle perpétue la
Elle est pourtant des plus san.
domination des généraux sur
glantes. Que se passe.MI IIU
l'Etat. l'un d'entre eux, le gé- , Kurd/stan de TurquIe?
néral Evren, principal instigateur du putsch, s'est fait
-.: Dix millions de Kurdes
« élire Il président de la Répude Turquie sont soumis à une
terrible répression en violation
blique. Il possède un pouvoir
flagrante avec la.. Charte des
exorbitant. Et c'est cet homme
10
Julien BARVILLE
24.4.1987
LA
NUIT
DES
GENERAUX
12
NEST PAS FINIE
SEPTEMBRE 1980 :
un putsch militaire
impose une dictature
en Turquie. Sept ans plus tard,
Ankara réclame son intégration
dans la CEE en. affirmant
qu'une « démocratisation»
est
en cours dans le pays, La
France soutient la démarche du
régime turc,
Haydar Kutlu, secrétaire générai du Parti communiste de
Turquie - qui vient de séjourner en France à l'invitation du
PCF -, a accordé une interview exclusive à 1'« Il umanité
Dimanche
», " nous a.
conlirmé que la nuit des généraux n'a pas pris lin.
Tout en recollll1lÎs5ant la ré8lité du
problème, alors que l'exis!eoœ même
des Kunies a longtemps été niée, le
gouvernement de Turgut Ozal consi.
dère que le développement économique de cette région où sévit un chb:
mage de l'ordre de 50 " permettra
~'éradiquer.1a revendication sépara ..
tisle, De faJ~ alors que l'idée d'indé-.
pendance ne semble pas recueillir
l'adhésion d'un grand nombre, beau'coup de Kurdes de Turquie considèrent que • cela ne concerne que'I'!raJI'
et l'Iran • (où vivent aU$i des Kui,
des). D'importantes réalisations (rou ..
les, barrages, etc.) commencent à voir'
le jour dans le sud-est où il relevait
souvent de l'utopie, il y a encore'
quelques années, de. vouloir simplementté!éphoner à Ankara
' , :
droits 'de l'homme, Leur langue
est interdite, Et le nom même
de kurde est banni du vocabulaire. Une grande partie du'
Kurdis1an, la région allant de
Dyarbakyr aux frontières irakienne el iranienne, est compiétement isolée di! reste du
monde par les miJit~ires. ,
I//JE /;a[.';;''i[f/
Li,"
lU' YJ/.!/II !l'mi !i
sn:ni:"f/J/fj[ i;i',,ih: .•i
MJP ..~rm
économique
; chômage
énorme, blocage ,des salaires,
inflation galopante. Une gréve
générale
interdite
par la
Constitution est même prévue.
Le mécontentement alleint égaIement les étudiants soumis à
une sélection de classe lors <iüpassage à l'université. A la lin
Haydar Ku/Ju, secrétai" génüaJ du Parti rommunis/e de Turquie,Jors
de sa "ncontre avec Georges Marchais.
Cll;~?~~;L.~/},".~~f
f
11[ l'r/J~:..j:f!.t:"
le PCT a gardé son influence
panni les ouvriers et trouvé une
meilleure écoute au ~ein de la
jeunesse et des étudiants dont
nous soutenons les lulles actuelles, Nous agissons ésalement pour que la DISK SOil de
nouveau reconnue officiellement et, bien entendu, nous posons clairement la question de
la lé~alisation de notre parti interdit Bepuis soixante-sIx ans et
désormais seul Parti communiste d'Europe soumis à la
clandestinité,
Propos recueillis par
Dominique BAR I
\l-' J.
~'
23.4.1987
~ lU CllUIS Dl lA SWCf IfS aufS.
. TlOIS rlCTUllllU. bier i ('Asseln.
- Sur /e ~m1/n des luttes. '
quelque chose n'est.i1 pas en
lraln de bouger?
- Un important mouvement
social se développe. La contestation est sans précédent depuis le coup d'Etat., Des gréves ,
eelatent dans de nombreux secteurs industriels et dans le tertiaire, elles' soni me'nées avec
détermination
et un certain
nombre d'entre elles sont couronnées de succès. les travailleurs revendiquent la démocratie, le respect de's droits
syndicaux sur fond de crise
, de l'année 1986, on a assisté à
une grande mobilis~tion de la
jeunesse contre la nouvelle loi
promulguée par le conseil supérieur des universités~" ::,;":
- Quelle est l'au,jiè~œ du
PII"I communIste de TurquIe?
, - Notre parti a dernièrement tenu sa conférence nationale en Turquie méme avec la
particiration de son secrétaire
généra, Les communistes sont
donc présents et ont conservé
l'essentiel de leur force en dépit d'une très dure répression.
bl« natiooale, Guy Ducoloné a rappelé que le gouvernement tun: vient
de dqloser sa candidature officielle
• ta CEE en elp/iquant que «du
XVI' lU XIX' siède, l'empire aal)man éIait une grande puissance européenne •. La Grèœ, dit le dq,uté
commulÙste, «sait fort bien comment cette puissance s'est exprimée,
puisqu'eUe s'oppose à cette adhé,iolL Les Annéniens aussi 001 subi
avec le genocide la te.neur ?e ceae'
puissance '. Un génOCIde qw se perpétue aujourd'hui encore « à l'égard'
du peuple kurde _, a.(.i1 cooclu, eo
demandant 'äü gouvernement d'insaire à ('Ofdre du jour de l'Asstmblée la proposition de loi communiste sur la reconnaissance du
genQCide arménien.
..
24.4.1987
IRAN
Islamisme et nationalisme, deux constantes
de la politique étrangère de Téhéran,:
Que veutl'I .... ? On doit prcndn
en compte deux ElEments pour compreDdrc J'clpallliOD
ira.merme III
Pnlc:be-OrieDL D'une put, la rt.o.
lulÎOll illamique, d'autre put, lea
conal_ate •• 6~.tr.t6.ique1 «lvi
caracttrileDt 11.... d.puia deux
dcu mille .... Or lea
deux 1Octu ..... loin de .'oppcocr, ..
compl6tcat: islamiame et DaÛOlla.'iDterp&atuenL
n ydimclllÏœl
a daDola rfvoIutÎOa illamique
_
meuiaDiqae Il .....
vcnaüat •• qui .'adrelle ..", aculomeat l lOUI la musulmans, mais
.uui ltOUI lei opprimEl d. la t.rre
Ii.
c.... .;..
u.-
mi~.
Elt la IaiaHa-pour-.u
de ne
lationaliame, e'lIl~ire lea chüta
Lea
chütet 11'6trupr
deYÎemleDt daa ma de Jl"Ill inlIicAneI, maïa .uui daa Pet ... nt
0Itl
_l'DO
.......
~
de la rf.ion. Cc
kt.t.tlCiatCD
CIa qui
ICI
Eta~niI.
maia la pliacace IOYiEIique a'Clt .u CClDtraire renI ...... pat
r_palÎOII de l'AlpaniItaa. Sana
l'Occident (.rmCl, dettel. ota,CI)
n'Clt qu'u .... rr.ire de marc ......
cia•• : qui paiera. et l quel pria. UD
rapprochemeDt iMIuctabl. ?
Qu. veut 1'1.... CD Irak ? Ccrtai-
La fC dualill» i,ani~fIM S~ '~II'OUve au sommel d~ l'Elal :
I~pnsld~lIIlnea1'M I~s11I,I"',s d~ la nation.
l'Imam «Il% d~ la communaull d~s musulmans,
"ettforme la _tiaa 1IlIi-uota
de la rhalution
irani..... (Libu,
Ir.k. AI.b.niltan).
ED e ......
".ction de 1'1..... u Li
Oll pIua
(rrtOItIUGji,,). ce qui UlSent cette
une mani'r. da pren4re l
rs ua
rtvoIUtioD dans les mou\llementl de
•• tion_liIIDI .rabc laIe qu'u ••
Iib&ation du tie....moudc. R.1lOIICCt asenace directe _tre
I...... (c'.
l ce
c'cst. pour rlran rh ...
bien •• ce aclll que l'interpr6tcal I_
lutionnaire. reDOncer l sa 16lÏtimit'
IlraEiicnl). Lea __
.rabeo ....
......... En même t.mpo. lei pro.rà
nn.. eU... ratent ulioulilta
de la rE.olutioll islamiq\l& l 1'... 6- MEme ICI mouvements lOIIdamentarieur marqu.Dt l la roIS la pins .t
hlto lunnitCl, l l'cueption d.
.. limita du utionalillDe irani"
Lib.nais Ch.ik Chuhane
(chef da
qu.i D'. pu chana' la vision du
Mo ...... m.nt d. l'uniflCation islamilIlDlIdc d.puis d.ux cents illS. l pan
que. iDltallE dana le nord du Liban).
le bref i.t.rm6d. de ".lb.ace
am6.... t.nt mErta.ts do.antla rfvoIulÎOll
ricaille aoUi le d.rnier .hah : oppooiiranienne. Lu Occident_ul era;..
lÎOII.u nalionalisme ar.be (ici hEri- ponl qu'une victoi ... total. de l'Iran
tier daa OttomallI ). oppolition l la dana la .acrre 4u Golfo n'ontralu
porc6c ruuc ven ICI men chaudeo,
une elplClaion du londam.ntaliamo
'lÎOIIll'imptrialia80
occideomilitant. C'eu cl.ctemeat
I.
~.il
car.fm.me.'
dlDI le
contraire qui riaque de .. pauar.
Pet",ehüte.
Une teU. victoire -.Iera, pr0visoirement. une unitt arabe 11\11 ID
poi.t el • toutCl lei
de laire
L.....
revivre UDnationaliame arabe popIIIaire bieD moribond d.puia N_.
-se.
............... c'. ruus qW
cIeviaat lWIonDaia la _
dom).
=1:r.ï:-=':O:::~
_tlan n.ut de l'lrulla
ta_at .....
....
La CODfftllltalioll can nraD al
l'URSS. ;.mte daDo toute .....
::..Ia e.::.;::;-0:
L
cIe et la lalL N'OII~
pu que la
premi ..... ttaq1lC CClDtre... am ....
.. de 6tra.,&re lit CI&lIe de
nt
pâitl'ambaaaadcur ...
1 T6Wna.
Le _tantina _
l'Iru It
.'29.
_t
pu de pina terrilGriaUL En
Irak __
an AI~
l'lru
"&llUl'Cf
au 11'111111 d. lip_
,aiblea et amis, .u pia daa Etats ... UL Pallr un Etat COIttt\lC 1'1... qui
• d6jl muitiDationa~ l'i-,nnlion maui.. de popIIlat_
qai ..
bieD _t IWlIÙteI, Oll bio parlent
..
.utre Ianaua oeralt ua riaqua
d'6cIa_L
&Ion, U.
tntaI. Iut l'irak varraitl'ÏDIo
rtpubliq...
iaJami.
pat voland politique de
QueDa penpacti..
tallalÎOll
q.... _
d....
r..-.;.
' CIIt .... doute F 6vltCl' UD tel
...,...;. la rfvoIution, ehacu. de
.nfermem •• t que Il ..... '.IIorco de
traits du Dationaliamc iranieD
aortir du p.t'"
chilte : m6diatioD
paut .uui bien Itr. lormulE.D
da .. la .u .... cIea campo (p1ut6t CD
id6olo8iquCl : le _tionaJiama
'.veur dei PoICItinie .. _ d.rnlen
.rabe ell vu comme ntptioa'
de
tempo) •• lIiance kurde CD 1r.1t. et
1'.Divenlli.mc
lIu'I,l1m •• ; l, OIIvenuralpKtaaalaire van la rf:ID.
moud •• ovittique
nprbenu
_aunnita
oa AI.haniatan.
1'.tWiamc iaacccptabic,
le mo.cIe \
oœidental
ua chriotianiamc lVec
lequel an peut compoacr; ICI ebütea ,
~
par dUmition l'..... t-.arde da
la r6vnIulion. La rfpan.tio. du pou.... au JOmmel de rE.l&t iranien
Le .Iopn d. I. rfvolutiOll •• i Ell
marque cette dua\ilt: le prElid •• l
.i OtaCit. offre lia IDia une intorpr6de la REpubliqu. doit ttre iranie ..
talion id60loliqu.
(l'islam comme
l'imam peut lue Etra ..... ; le pRoident d. la REpubliqu. incarne ICI t.roili~me voie entre le marxisme el
I. capitalisme) .t une _ition
l
int6rtts d. la Dation, l'imam ceUI'de
ce qui est perçu comme une coll...
l'Dlu,,,,,G'. la communlvti
du
lion entre lea deux blocs pour Ie par.
muaulmans.
ta.cr le monde, 1 l'inltar dei
Ainsi. cc que la r~volutioD islamilCÇ()rds russo-britanniqlolcs qui ont
qu oppose au nationalisme arabe
dlYIS~
l'Iran
en deux zone.
D'CIl pu le nauonaJisme pene, malS,
d'influence Ion de chaque .uerre
au contraire,
un universalisme
mond,.I
•.
L'Iran,
comme l'Afp'
utuaulma. que ICI Arabca .urai •• t
Dlitan•• fti trop lOuvent un limp.e
trabi. ED me me temp. qu'on
.enJeu
ciani
I.
ri
••
lil'
dCl IUperpUildEDOIICCI. nationa\iame .rabc, o.
sances pour ne piS poner une epic
impose l'enscignement de l'arabe
méfiance
au
..
deux
biOCl.
dans les écoles iraniennes Mais,
De plu., .i I•• 010nlE d. l'lr.n Clt
bien entendu, cette dénonciation du
bien de devenrr la puissance l'fllonationahsrne
arabe ne lOUcbe han
nale. cela suppose l'exclulion da
du territoire de J'Iran qu.e ceux qui
par :f.'Ultea offici.n baui.l •• ). I.
rflime de Ba,cIad acra fr•• il. .t
praviaoira. Chlilel du .ud comme
Kurdca du Nord (_ cIel'Non dllpC>unt l la lois d'une
.t d.
cadre.)
obll •• dront de r.il I.ur
IUtonomic.
C'eat ILlrtout éVident
pour .. kJrnles. qui n'accepteront
ni WI. r6aiiiii"Daullte (car naUona~
Ilate arabe) ai UDrElime islam'qu •.
L'iran .ura .Ion rtalist ... buts
de Iuctft ll'Otaeal : btucr 10
na\iamc arabe. peacr .ur l'holull''''
llCIIitique du Proche.ol'len, l trI •• rs
&. minorit. chiitca. Restera alon le
Iront III : l'Af.haDlSIa •• c'Clt-l-<lire
l'URSS.
arm"
na''''
OUVlER
ROY.
30.4.1987
.REPRESSIOI
El IURDISTAIIRAllEI
=--
enaas.e
-œu
l=::'~~:':'o~~.tt~da":.
~;~i:
YCUI
victnira
J'lra •• - d'une f'"" il a renonet l
cet objectif. et d autre pan, 11n'a ni
la vo&oftt6 ni Ica moYCDl de le nil l
hoUl 4. bras uno ,.Uo rfpubliqu., _
mail par aWl. de la dynamique irr~
.iltible qui suivrait yne victOire
Iotale. DallS toua ICI eu, CI~r"'~n
l TEhEra •• que la victoire It'il 10laie
DIlIIIa lICIlIIde moitX d'avril, !co forc:a irakiames
bombInIé .... cia ..... dlimiqua SÎJ YÜIIfCS
GIll
UudeI- !co -na. cie SouIcytIIIIIia. L'opmtioa
lÜIiIIft cie Baadad • flit cie lIOlIIbmIl morts et piao
d'w. -.iDe cie bIeaoIa. Le CoaW fnaçU Clllllœ
la Jtpnuioa ell Irak all"1IIIIC qu'U est * aaindrc • _
ltCIUdesœnne cie rutilisalion d'l/tIICI clIimiquCl dana
I. rqion. _
en tanoiplCtll!co ÎacuIaIioaI par_
*'
par l'IIIIl et Mrû 18 ~
1D~
Le Comité • appcUc ropiDioa publique
rrançoioe
iDlerveair lIIprà
du1000--"
cie
8qdad pour qlIC _
i..mMi .. _
rllliliulion
d'avril..
l-
*
d'&ItIlCI cIIimiqueo et la répraoioa en lrù '.
25.4.1987
TEMOIGNAGE
«
Comme si c'était hier »
Rescapé du génocide, Garabed Kodjabachlan raconte sajournée du 24
avril 1915, la course contre la mort et le début d'une longue od)Issée.
arabed Kodjahachi.n
.vait
"'pl •• s le 24 avril19U. Ionque. melllinl Ii prolitla Pre.
nllere Gucn.
mondiale .1
... us prelell. d'un • J#p/«t,"('III pli"' 'cJùun • r;(lI'"t_,
l'année
~u .uuvemcment
• J.u.e. Turc. de "EmJllre Otlom •••
livra au pr.mler ,cnnClde du .iècle:
l'.. terminalion d .. deul tien cie la
popula .. nn aUlochlone de l'Arménie
hMurkjuc. .... un nubOll el demi
~'hnmn ....., de IClnme. ci d'enl.ntl.
l'CUI qui, cnmme aarahccl Kodjabachian •• urvécurent 'UI _
furenl d"I"'r...
aUI quaIr. coi.. du
monde.
A aoillnl.-dil-ncuf
.... Garabed
Kodja,,"chian.qui vildepuilI929 ....
"'n .puu,", dan. un modeste .ppancII1Clll de Broa ... IOUVÎCDI cie ... clodo
... nmn ... .r... 'iI.il rIljjGwi/'1IIIi •. l'ani
de IOn petil villase
d'H_
rig pli. de K",rpcl i la fiD du moia
~••vrillql5. illravcnai pied ledéocn.
jU"lu'li Deir-Ez-lor en $yrie où il fut
recucilli JlIr des Bédoins. Aprà avoir
.. rdC ln chèvres pendanl qUll ... au, il
panil Ii lIcyroulh oU il vécu cinq .....
Pu", le Ih '''ÙI 1925. il prille batelU
JlOur Mancdle où illra •• illa pendanl
quaIre ans .... t de ve.ir .'iDlllller,
comme hcau<:oup de leS compalriot ...
don. l'Esl Lyonnais. NOWi lui IVOIll
~emandé de nous raco.t.r la douloureu.. odyséc. A p1U1icun rcpriocs lU
"'OUI'\de 10. rial. Garabed Kodjohachian .... 1 in••nompu pour pleurer:
•ç•• COItIltICIIl:é .u lIIOia d'avril.
G
.nne.icn
Célail l'époque des mOllIG... Deo
cav.Iicr1lul'CllOlll ,.,_
da •• le villa,. pour .vertir la popul.tion qu'c1le
Ilev.U S'.pprél.r
panir. III onl _
_blé les p'. puil on • commencé i
marcher en direction d. M.laly •. U a
fallu deUI ou lroi. mail pour vider le
villa... Danl I. ClI'IYlne où ._
étionl, ma mère. mon rrère el moi
- muœuravai.étémi
.. il'orphclinal
au momenl de la Illon de mon pére il y ... i. en.iron I 200 ('CrIOn.....
.lonqu'il
• IllIu prcncl... le bac
pour lraverser l'Euphrate. le '.111 Sty
(_
tIonftI /hl 1rJfHl'Ullhlt /Irre tit '"
-NDLR) .dem.ndé.ul
....
cie donner une pièce ~'or. CcUI qui
D'.valClll rien oal étéjcté i l'Clu. Afin
qu'il y
le moinl de monde pooaihle
.... le bac, ill onl COIlItrIClICé i "tcnni.
ncr la .nl.ntl.
Je m'en aouvieu
eomntC Iic'éUit.ujourd'bui.11o
Iaonl
-hIé, puis la UDt __
de ..
lrole el les UDI bn1lés. Mi _
•• ait
ICII&IÎ
me cacbcr aoua .. vêtementl.
Quant i mon rrérc, qui .vail i l'époque
dia-.pt .... ill l'onllué dès le débul du
pour le punir de .'ètre approché
d'un pail d'cau. U... rail travmé
l'Euphl'llo, 1lOIII .von. continué i
marcher vera le lud. CCUI qui DCpouvaientllliv ... élaicnlluéa. C'était horrihie. J'.i VUdes nou_ua-/lès
liter leur
màc morte.
• On •• i.. marché pendlDt nalIIOia
cl demi. Un jour, je me lUis Idlappé,
.bandonnant m. mère. A sept_ on
ne ré/Ilcltil pu beallCill8Jl. It"..ail II
__
. En lail, je IIC l'u ja .....
*
'IIf._
.i.
*
WY'"
revue. l'ai élé .n,u.te rccueilh par d.UI
Kurd .. qui m'on. cnmcné clan. Icur
lUIS resté plu. de deUI
moi. couehé. viclim. de déobydr'la •
lion lorsque j'al été réubli. Il. onl fail
VIIIqe. U. je
r.,
de mOl un berlCl'.
l,mi gardé la
chèvres pendanl quatre ans el dcrrn .
Pui •• u. be.ujour, alonquej'était
iaé
de cIouze I.'. j'.i .ppn. que la O'1'1tolin•• rmé.ien. étaient regroupes p,u les
Européen. d.ns u. ccntre. non loin de
Ii. J. me .UII une nouvelle fOI' éehappé.
• Dans cc centre de ra.semhlemenl.
noua élions 60 70 garçons.l rdl... Le
Icndcmlin, noUi sommes J'lnll en
Ir.in pour Alep.
I. rronuère .yralurque. U, noua avoOl élé pOl CD
cltar .. JlIr des Européen. qw .oua
.ppns lire., i écrire el qui nous o.t
enoeipéla
métIers deudleut. me.uilicrelcordo •• icr. E. 1924,;'
pani
pour Bcyroutb où j'ai rclrouYé m.
sœur. Dc Ii, .0Ul avo •• prille b.telu.
Un .n plu. lard. pour Mancille. A
l'époque. la Fra ......
,t besoin de
*
*
*
.u:.
m••n d'œuvre.
• PuIS,;' suis venu repndn: ma IœtIr
qui I.était in.tallée Hyon r.i d'.bord
travaiUé pendl.l qua Ire .n. dan. une
soierie
Vé., .... ul. pUll fOl lra"aillé
din. u.e loleri. Ii Gerl.nd. el enfin
danl u.e fondenc rue Albert-Thom ..
jusqu'a ma. retralle. Enlrc lemps, Je me
.uis marié - en 19lil - •• cc H.. ganouchc qw. cli<. lvail élé l'tcralée eo
Grèœ. dan. un camp de réfugiés armé.
DlCns. par one '01.ne de l'Ardèche .•
*
I.M.
11
iranien bombardé
par l'avion
irakienne:
- •• - ••
-~
••
~
_
mille soldats
irakiens hors de combat. 'selon la radio' iranienne.
. TEHERAN. 28 a~r (AFP). - Mille soldats irakien~ o~t été mis hors de combat
~prês le déclenchement dans la nuit de lundi à mardi 'de la 3ême phase de
l'offensive iranlenne "Kerbala-l0
". lancée vendredi dans le Kurdistan
~rakien. a a~noncé mardi la radio iranienne:
~ Les forces iraniennes.contrOlent
désormais 300 km2 d'une réGion
.montaGneuse dans les environs de la ville de Mawat. au nord-est de l'Irak. Les
t'Gardiens de la ré~olution"
(pasdaran) et "volontaires
pour le front'
t '(bassiJi) enGaGés dans cette opération sont à 500 métres de Mawat. présentée
par la radio iranienne comme étant une importante Garnison fortifiée irakienne •
1 4.000 Irakiens ont élé tués ou blessés depuis le début de l'offensive. 325
30nt été faits prisonniers. dont 152 au cours de la "3ême phase"
et 500 se
~ont rendus. affirme la radio iranienne. citant un communiQué militaire.
1 Pour le président du Parlement iranien. l'hodJatoleslam Hachemi
'RafsandJani. "dans l'avenir. on se rendra compte Que cette zone de combats
10ue un rOle stratéGiQue aussi important Que celui de la réGion de Fao. au sud
~e l'Irak".
~ Les forces iraniennes sont implantées au sud de la péninsule de Fao depuis
~évrier 1986 et contrOlent ainsi en partie les mouvements maritimes dans le
Khorr Abdallah. bras de mer reliant le nord du Golfe au seul port militaire
irakien d'Oum Qasr.
Iran-'Irak
~erbala-10:
-.1I
I
l
de l'Irak. selon un
turcs tués par des rebelles
kurdes dans la province
de Hakkari
plus
1€'
.
ces reGions,_sel~n
sud-est
dans
,
les
klJrdes,
a-l-on
op~ration
de source
de poursuite
des rebelles
soupçonnés
de s'être
des effectifs
officielle.
dccrochaGes
depuis
six mois.
Le ministre de l'Int.rieur Yildirim Akbulul devail se rendre su,' place
Jeudi. Treize militaires. trois officiers et dix soldats. avaient été lués.
fu.rdi. prés du yillaGe de Tutunceler. proche de la frontière irakienne.
Cette aU.aQue est la pI'~s st,riellseofficiellement l'.vèlée contre de.s
fuilitaires depuis aoOl 198b. la mort de 12 Gendarmes. éGalement dans la
,flovinc~ de Hakkari. avait alors enlrain. un raid de représailles de
l'aviation ttlrQUe en Irak contre des positions ktlrdes;"e'h'verlu d'I~n accord
b.lat~ral de "poursuite i.chaud" des rebelles $ur le territoire du voisin~
Graves
r~pliés en Irak. Plusieurs dizaines de milliers de soldals lurcs sont
r~ntonnés en permanence dans la réGion rie Hakkal'i. l'une des Quatre provinces
(sur 67) toujours SOUMises à la loi marliale el où se sont déroulés les plus
i'oGaGès dans cette
jeudi
ét. fourni sur l'importance
appris
Aucun. délail n'a toutefois
(:~S reb~)les
..
HAKKAR (TurQuie), 30 avr (AFP) - l'armée turQue a lanc. une Grande
~~~r~tiQn d~ r~t.jssaGe dans la province de Hakkari. fronlaliêt'~ de l'Irak et
(:~ 1 lIr~n, après la morl de 13 militaires, mardi dans une e~buscade tendue par
'dans
~té. luèes
t ...
u'QIJe
d@ 600 personn~s._&nl
officiels.'
1984,
lur'QQ j o:--~<qr'di:"5
J hlp(.r-t.:,nt7 liF t~t"dt i ~rl df? l'arm.?e
~ilans
~oQt
l
ANKARA. 29 avr (AFP) - Onze militaires turc~ ~deux officiers'etneuf
soldats- appartenant à un~ unité de Gendarmerie ont etetués
mardi' p~r des
rebell~~ kurdes dan~ la province de Hakkari (sud-est d~ la TurQuie à la
'rronti~re irakienne). a annonce mercredi à Ankara le mi~is(re d~ l'Intérieur
~ildirim Akbulut.
.
j
"Les rebelles ont tendu une embuscad@ p~ês du villaGe de Tu(unculer et le
~ilan s'élêve ~ onz@ morts et deu~ blessts Graves~. a precisé "~ Akbulut.
La province d@ Hakkari est l'une des Quatre provinces turQues (sar un
olal de 67) toujours so~~ises à la loi m~rtiale. les trois.aul~~s provinces
i e trouvent efialement dans le sud~esl à population
~ majorilé kurde. Depuis la
.eprise des affrontements entre armée turoue el rebellesindependanlistes.
en
'TurQuie-Kurdes
Onze militaires
: PARIS. 28 avr (AFP) - Le "comfté français contre la répression" en Irak a
~ccusê mardi le Gouvernement de BaGdad d'avoir fait usaGe d'armes chimiQues. à
la mi-avril. contre six villaGes kurdes prés de Soule~mania. faisant "cent
blessés Graves" au sein de la population".
~ Parmi les villaGes bombardés fiGurent Balissan. Heidali et BerGuel. ajoute
le communiQué. Qui précise Que ce bombardement constitue une "mesure de
r,eprésailles barbares" de l'armée irakienne à la suite de la recrudescence des
9pérations de l'opposition armées. en Kurdistan d'Irak.
;: Selon le comité. Groupement proche du Parti Communiste Français. les
~ouvements d'opposition .kurdes ont riposté en' déclenchant une opération
commune le 21 avril et "investi" le district de QuaradaGh. obtenant la
~.ddition, de cent soldats de souche kurde. et faisant prisonniers 150
militaires et Gendarmes.
'
..
; L'opération. précise le communiQué. a été menée conjointement par les
maQuisards du Parti DémocratiQue Kurde ( Massoud Barzani). L'Union PatriotiQue
du Kurdistan ~Jalal Talbani) et du Parti socialiste Kurde.
-lrak"K-urdes
VsaGe~es
armes chimiQues dans les réGions ~dophones
~omité proche de l'opposition
Agence' France Presse'
"
'.
cinQ morts. 20 blessés.
TEHERAN. 28 avr (AFP) - L'aviation irakienne a bombardé mardi matin le
illaGe iranien de Shovi. à 10 km au nord de Baneh (~distan).
faisant cinQ
,ués et vinGt blessés. a affirmé l'aGence iranienne de presse IRNA.
~. 'Il s'aGit d'un des premiers bombardements irakiens de localltés iraniennes
'epuis la ~roclamati~n.
le 19 février. d'une trêve décrétée par BaGdad dans la
'Guerredes villes". Depuis. la tréve. prolonGée de facto. n'a connu aucun
: ccroc. si ce n'est le pilonnaGe du port de Bassorah. au sud de l'Irak. par
, 'artillerie iranienne. selon l'état~maJor ~rakien. Ce pilonnaGe a été
. ~stématiQuement
démenti par les autorités militaires de Téhéran.
(Par ailleurs. une source militaire à BaGdad. citée par l'aGence irakienne
INA. a formellement démenti mardi Qu'une "opération de Grande enverGure" se
~éroulee ~epuis deux Jours au nord du front. comme l'affirme Téhér.an.
I (Cette source a Qualifié de "vacarme médiatiQue stupide et inf~me" les
;alléG~tions'~ iranienn~s sur le déroulement d'opérations militaires dans ce
f.e!:leur.o.ù 1a si tuat ion esl "comp Iêtement stab il isée". Les deux seul es
lenlatives d'attaQue Qui ont eu lieu. dans la nuit de dimanche.à lundi et dans
telle de lundi à mardi. se sont soldées par des échec. l'adversaire perdant
~lus de 1.500 tués' et blessés ainis ~ue b6 véhicules militaires. a affirmé
tetlè source) •
j
Téhéran ava'it.pour sa part annoncé le début. vendredi à l'aube. d'une
houvellè
offensive. "Kerbala-10". dans le....
K.ur.dislan-.l'rakienr
.Selon.
f.tadio-Téhéran. 1.000 soldats '-ÏraIÙens ont "été mis hors de combat aprés le
~éclenchement
dans la nuit de lundi à mardi de la 3ême phase de cette
~frensive. portant à 4.000 le nombre de s~ldats irakiens tués ~~ blessés
~epuis
le début dé l!offensive.
L'Iran affirme
éGàlement
contrÔle~ 300 km2
lA
"
•
,
•
,öans:cette zone. mon.taGneuse" ~
l
ral\
villaGe
.elon Téhéran
~
,
NEWSWEEK
30.3.1987
:~ :
wear chadors and veils-the)
enjoy virtually no ethnic righ ts
Ankarasuppressesthe Kurdish
language; those who have usee
it in print have been prosecutec
for "weakening nationalist sen
timent," and popu.1ar singel
Ibrahim Tatlises faces indict
ment forsinging a Kurdish son~
at a concert in Sweden. Mem
bership in Kurdish organiza
tiona can mean years in prison
if not death. Even the tern
Kurd is frowned upon by Anka
ra: the official phrase is "moun
tain Turk." Economic cond:
tions also conspire against th
upland Kurds: the luckie~
scrape what they can from th
earth in a barren treeless ri
gion; the rest, some 30 percen
HURRIYET
are unemployed.
Stlrch II1IIdIItrI,: Turkish soldiers in pursuit of ~urdish separatists near the Iraqi border
The Kurdish cause is i
served by those who claim t
represent it. The PKK is extremely unpoj
ular among Kurds, scorned for the cowarl
ice that leads it to kill women and childre
instead of taking on regular troops. Tlauthorities have recruited and arm{
about 6,000 civilians in the southeast. Or
general stationed in the area maintai!
hey came disguised as supplicants, a I faction has allied itselfwith the fundamenthat "only a tiny minority of Turks help tl
"' ••• 1.. ~_
A ••
.-"' __ 11
_.:
...... q... T
.
talist ~:.lamic 6°""';1,.ènt ir.LIran. Ano~h. terrvr:.3ts, mä.ybe 2 er J pti"CCi:.t." &in
U, ."""'t.
.0..,,,.& .
.a IIJu. w
ary snow at a remote Kurdish farm- er-the Marxist-Lemnist Kurdish Work- Kurds believe that the government's r
house in southeast Turkey. The Basyury
ers' Party (PKK) responsible for rec~nt
taliation will change that. According to tl
family put together what it could-a
atrocities in Turkey--is based and funded
exiled author Kamal Merawdli, the a
scanty meal ofbread, beans, tea and olives. in Damascus. Meanwhile, the Kurds in thorities "say they are fighting just a sma
Only after eating did the visitors reveal
northern Iraq distract Baghdad from the
group of terrorists, but their plan is to su
that they, too, were Kurds-but members
war with Iran and threaten to provide a press a whole people. The more there
oppression, the more there is national co
pretext for a full-scale Turkish invasion.
of a radical guerrilla faction. They meant
sciousness and hate."
The Kurdsofsoutht'ast Turkeyare at the
to make an example of the Basyury family;
Alllber Il,ht: The region's best prospe.
several of its men had joined the governcenter of the current struggie. Dirt-poor
may be a long standoff, brutal as it migl
ment-sponsored civilian militia. Before and culturally inst:lated-the women still
be. Ankara clearly has no intention of re
they left, the guerrillas machine-gunned
ognizing the Kurds' ethnic identity, but 1
the entire family. killing nine children and
itselfthe PKK is unlikely to pose more thé
one adult. Similar incidents occurred in the
a headache for the government. Far war
weeks that followed, terrorizing the region
would be a regional escalation orthe stru
known as the Wild East and provoking the
The Kurds inhabit strategic territory.
gle. Istanbul is rife with speculation th
government to retaliate this month by
the recent air raids in northe!
bombing guerrilla camps in northern Iraq,
Iraq were merely the first ste.
killing 100.Though virtually unnoticed bein a campaign to reclaim tl
cause of its remoteness, the conflict bearea, lost to Baghdad in 192
tween Turks and Kurds may now be the
Turkey imports 45 percent
world's most bitter guerrilla war.
its oil from that area, which
In one sense, it is an old war. For !!ome
home to some 1 million ethr.
200 years, Kurds in Turkey, Iran, Iraq,
Turks. The rumor in Istanbul
Syria and the Soviet Union have been fightthat Washington would give
ing each other and the governments that I
least an amber light to Turki
rule them: a flinty and seemingly timeless
intervention, particularly if it seemed ni
tribal people waging an endless struggle
essary to stop the Iranians from seizing t
for autonomy. Nomadic farmers and reoilfields. The State Department says t
nowned mer~enaries, Kurds have dwelt in
subject has not come up in talks with Tu!
the same highlands for millenniuMs, alish officials, and Ankara's intentions a
.....
ays too divided to achieve a nation-state.
far from clear. The one thing that is cena
What changes in the region are the tectonic
is that there's nothing in it for the Kure
plates of ideology and geopolitics-and
.....
henever they shift, the Kurds rework
TAMAR
JACOHYW,lh
THEODORE
STANG
". Nlßayb;n. Thr),~y. and SAM I K 0 HEN ,n Islan,
their alliances. At least one Kurdish
A Remote But Bitter War
Kurds and Turks fight it out in the 'Wild East'
T
.a.
£
....
iJ,j)
Pu,\.fJ.
'10.11,
.1.
"
••
.~j
Upland War ZOße
NEWSWEEK/MARCH
30.1987
13
FJINANCIAL TIMES
9.4.1987
,Tuesday- April 71987
,EEC in 'disarray.
:,:over.,;Turkey!~._ ,.:
application pla.n
BY QUENTIN
PEEL IN THE
E
arly this month Turkish warplanes stnJck
targets
inside Iraq, killing 100 Kurdish
tribesmen.
What made this attack
so
unusual was that the hard-pressed
government of
Iraq had asked for Turkish help in attacking the
Kurds. Having just suffered 16 dead In a Kurdish
cross-border raid, the Turks lost no lime in striking
baelt.
This UltIe Incident along the remote lraqi.Turklsh
border reminds us again o{ the Mideast's oldest
and certainly one of Its most complex ethnic conflicts. There are 18 million Kurds scattered across
the mountainous
zone that straddles
Iraq, Iran,
Turkey and the Soviet Union. Though Sunni Mus •
Iim, the fair-skinned Kurds are not /\rabs or Turks
but linked to the early Aryan invaders of Persia.
Half live in Turkey's mountainous eastern region.
The Kurds, a warlike, tribal people, have been
seeking some sort of independence for the past 50
years. In the process, they have managed to fight
the Turks, Iran and Iraq - as well as each other.
Kurdish fighters, or peshmerga, have been used
by all sides to vex the,r enemies. The late shah and
Israel armed the Kurds and used them against
Iraq. Today some Kurds are fighting Iraq and
others Iran. Soviet agen18 are said to be acllve in
Turkish Kurdistan.
.
Unfortunately for the Kurds, their lands happen to
be right on top of some of the world's most impor.
tant geography.
This includes
Iraq's
ollfields
around Mosul and the vital geoslrategic communi.
cations routes linking Turkey, Iraq and Iran. None
of lJ1ese three governmen18 has ever appeared willing to even consider granting their Kurds anything
more than token local autonomy. The Idea of a
united Kurdistan ia even more implausible, aince
no one Is .about to lop off part of their country and
Rive It to a new Kurdish republic.
..'
.
HAGUE
. Whether llie Iraqis can hold off the Iranians and
tbe Kurds at the same time remains an open"
question.
"
'ThIs upsurge In Kurdish power has slso grt'.atly
alsrmed the neighboring Turks. Eastern Turkey"
has seen constant Kurdish uprisings and guerrilla"
fighting for decades. Any major Kurdish success in
Iraq would likely incite a rising among Turkey's,
eight million Kurds who make up 16% of the
nation's population. Fertile ground, indeed, for the
Soviets just across the border to the north.
"
Tbe Russians have been hungrily eyeing eastern
Turkey for centuries. They have long made serious
efforts to stir up the Armenian and Kurdish peoples
who inhabit this area. If the Soviets csn break
.through the barrier of eastern Turkey, the plains 01
,the Mideast wlU lie before them.
.. And there la the unresolved question of Iraq's
: oIlfields at Mosul and Kirkuk. They were carved
out of the wreckage of the Ottoman Empire at the
end of World War I and given over to the newly
"created British protectorate of Iraq. Not coincidcn.
tally, Britain's BP got control of the oil. Turkey has
never accepted this spoils-of.war settlement.
. There is a strong likelihood that lhe Turks,
with thelr powerful army. will not stand by and
allow Iraq's oll regions to lall to either Kurdish
. rebels or an Iranian invasion. If Iraq collapses,
Turkey has binted it may occupy the oilfields.
Such gloomy reaU ties hardly seem to bother the
Tbia, of counsel could provoke a war between Turkey and Iran, DOth of which today have goad relahard-fighting Kurds who, with their love of war and
contempt for hopeless odds, remind me of the Alba- , tions and a \great amount of trade.
nlan mountaineers.
The Kurds may not be able to
So the Kurds have the ability to provoke some
.soon IlIC<1uirea homcland but they are today posing,
dangel"OUl developments In the high uplsnd bridge
a mounhng threat to embattled Iraq. The two main ",
that links Asla to Asia Minor. It Is difficult not to
Kurdish parties have at last joined hands and are,.
feel a great deal of sympathy for these freedomnow fightlng the Iraqi army north of the Mosul
loving mountaineers. Why. for example, do we supoilfields. In recent weeks they have scored impor- , . port the Afghans while ignoring the Kurds?
'
tant successes that have brought them close to.
Still, realpolitik dictates that the Kurds will not
Iraq's most important oil installalions and, to the
get their way. Any form of Kurdish independence
vitally Important Iraq.Turklsh pipeline. Cutting this'
would be too disruptive to a region that is already
pipeline, that carries most of Iraq's oil exports,
the world's most turbulent. It's a pity the Kurds
would be a disaster {or Baghdad.
. don't live somewhere else.
-TURlŒY
b8,.S promised
to" underlined
by many
other
lsuboolt its applicBtion lor mcm. foreign ministers-for
tbe Com.
~e"sti,p o{ the EEC tbis montb,
munity to digest the latest"
.but the prospect has lell con. enlargement of membership to
'siderable
di)'lomatlc
disarray
ine1ude Spain and portugal.
.'
between the present 12 member
Mr Tind.mans. on the other
'states.
hand, was keen to stress the
Thar emerged from the intor- positive.
He said yesterday
ma: week('nd meeting oC EEC that it requ!rl"d ody a qualified'
forclgn
U.:.ni'iters
in BelgUlm,
majorIty of mem:)er states ~o
wh~i':? the recent tour of Com. take the first step with any
mu nitr c3pit:th by ProfesEor Ali mj~mbE'f.5hlp application-to
re.
Bryz .....!". Tü:-k:::h
~lir.j51t."r of StJt~
for. EEC <Iff:drs wac; disC'1l35f:d.
:ofr LF:.'o Tindem(.lns.
'I:!um
Fore;gn
que::.t
th~ Be1-
~finistet'
'"'-ho
nosted
the mel~t;ng. insi.!'ted
t!'!a't the Turki:ih "application
would
i>e
dC3lt
\I.'lth
~trictlj"
al~corciiD~ to tht" proVIsions of
the Trcai.v o~ Rome. and in a
., non..ni5cTiminatory
.. manner.
Ho',n:vC'r, Greece has made it
:t
r.:!~'at" that
intenrls
to bl~k
U1~ prO(,E"C;~. not 1:'aST ber:nu':l!
('If i~5 ~nnt;nuin2' dispmes Wiih
Tu:-}:('Y both o\'êr Cyprus :1nd
t'!rrirori::s.l
ACr'C':m.
d\lbious
jl~
'!io\-.;art'i2'T1ty in the
Denmark
is
also
about
Turkish
r~stijrln::.' human
The
"fllO
impfic3tion
W.J!I
l'''rOlfreSs
rights.
of
à
unrlerlint'd
,1"'In-B~rn::;rd
Grf?f:k
by
:\fr
Raimond', Fr'anc€"~
th~
opinion
of
the
j
I
European Commi~slon.
~
A new aspt."Ct is that
thl!
European
Parliament
is now
required to g:ve its appro\'al~
by an absolute majority
of
meC1b~rs-u:1éer
the
Sing~e
European Act in the procC'$S
of
being
ratifted
by
the
Twelve.
Turk.y is known to be keen
to submit its application during
the l'urrpnt Belgian presidency
of the EEC Council o{ )Ii",s-'
teTs. because llr Tindemans is
personally .... lI-disposed to it.
Denmark. which takes o\'er
in July. is extremely cautiou5.
W.st GermJny-the
chainnan
in earl~. IPSS--does not wish to
be pr.sent'd
with the problem
because l'li tile domestic issue
oi Turki"
migrant workers.
and Gnec€, takes the pre:!dt'nc'y
in ê:.e seconrf h3lf
Qf
~~~~~~.
'\~~~~~S~~:'5tr:~~~~
f~~~
.:::'.' rir::i!
dl"~'ic;:hm l);l Turk!~h
;t.'Cluln~d UnJ:1I,llH)'
0: l, ~ pre.:êlH
:n001DC'r statt'5.
., Ir
:i
difficult
to
r~.:lct
f.i':\.'I:l':):.Jiy
to SUC'n a rt'flue~r'"
h,~ ~,'irj ..... ni:.:' maintainim~
i~<l[
I.~I:: EEC
artiturll'
to J merrll}l~rr;:~'l j!.'~J'.;;r.lp
'::;~i;J
d:
Jp;';h'::HiOn
'-"'l:".~Î:':I:~g."
W3:i
.. non-
E.: n!.-:'r! ;rrl!~E,~J th~ nt'~d-
!DSS.
Th3t
t.;:)rnbinat:on
would
tht'r~fore dfectiveiy slow down
any progr."
until 1989.
A.::i it is. tnt' Europtan
Cernmission
""ouid probably
t2b~
unt,l the end of 1968 to prod"o.
its
leng":.J.1~- and
rca:::o::,:,d
opin!:)n on a Turkish ap~!:ca.
tion.
1.1lera 1~I'TER'mo'''v~~n ob uue '
'. ,;
FRIDAY. APRIL 10, 1987
Turkey Breaks Silence on !(urdis.h Rebe~"
Bv Jonathan
C. Randal
in northern Iraq. most recently on
March
Wasit"'t"IOfI Peut S~rvin
ANKARA- - When Turkev's
military chid of staff spoke last
month to a Turkish magazine
about tIW country's long-running
Kurdish insurgency, be suddenly
opened for public discussion an i,s.
sue thai has been taboo for more
,han 60 years.
General Needet Urug broke an
official suence on the insurgency in
a l3-page co\.er Story in the weekly
Ycni Gundem that discussed the
mililani ethnic Kurds. \\-'ho have
been Cighung for political aulonomv in southeastern Turke\'. The
ma[[azjne was ~'entua1ly banned in
Istanbul. bUI not before most oC its
15.000ropies had been snapped up
from newsstands.
The interviews with General
Urug and other top ollicials appeared 10reflect new confidence by
Turkey's once-.censored presl in
dealing \li.itb delicate issues. It also
sœmed to indicate a growing bebeC
in pans of the Turltish establishmenl that public discussion or the
Kurdish issue runs little risk of
weakening the government. In Ihe
anide. a retired lieutenant general.
Nevz.a. Boulug;ray. criticized d..
cades of government efforu 10 play
down the Kurdish problem. saying
.hat "keeping the ,ubject secret i5
of no use whaLSoe'Ver."
General Urug compared the III.
est in a ctntury of Kurdish insur.
genaes 10 Fnnce', problem with
Corsican nationalisll. Spain', with
the Basques and Britain', with the
Irish Repuolican Anny. He con.
c1uded: "It's an illusion to think
we' re going 10 get rid oC this probovernight."
~4
The governmenl has long lried to
deny e\.'en lhe existence oC the
Kurds. who are thought to com.
prise 20 percent of Turkey's 51 mil.
lion people, Only' .. ecks before the
magazine anicle, Ibrahim Taùises..
a pop singer. was Indicled Corsing.
lnS songs in Kurdish al a concert.
Last vear. census takers \\'ere prme.
cuted (or (01l0\1.i08 i::s:ructions
and listing Kurdish among the lanSUages that Turks ""ere asled if
they spoke.
As the article emphliized. the
insurgenu
remain active. The
Kurdish Workers'
Party, with
headquarters in neighboring Syria,
bas been lighling the Turkish gov.
ernment since August 1984by am.
bushing Turltish soldiers and isolued
guardpoSls.
Recen'Iy-.
h()\lo'e\'er.it appears to h.l\'e escaJaled anacks on civilians.
Turkish \\'arplane~ have atlack~
the pany's camps o..'er the border
4 in repnsal
(or the killings
of 14 vHlagers in Hillari Pro\1:1ct.
""ruch boulers Iraq anJ Iran. The
Kurdish Workers' Part)' struck
back. killing nine ctuldren and an
adult in raids agamst Turkish ....
i).
lages near the Syrian border.
So far this Year. 42 ci"ilian~ have
.been killed bioWorkers' Pany gun.
men. Man,,' of the \'iclimS bave either been Villagers armed and paid
hy the government to feod 0(( the
rebels. or ùu: villagers' relatives,
The d\ilians are caught belween
the Workers' Pany and the go\'em~
ment, which ohen accuses them of
harboring "traitors'- al rug.hl when
the Turkish Army v.ilhdraws IO i~
barraclts.
The Workers' Pany's new lilClics
reflect ils failure to fight ilS wa)' out
of the mOUnlaInS along the border
and rene\\>' its onetime hold on
towns and cities. according to mili.
tarv anaJvsu.. In Ihe years before
Turkey's ânned forces seized pow.
er in Septemo.r 1980. the Kurds
and olher parues controlled large
uea.s of Diyarbakir, a prOlinciaJ
capiw nonh of S~ria regarùed CUi
the unofficial capital of TurL:..ish
Kurdistan. Thcy declared "peopie's free zona" in southeaslern
Turkey in which they controlled
and taxed traffic and held ,ubstantial political control.
"Tney'r~ prouJ of theIr high
standing u.ith the public and worry
leslthe insurgenc~ destroy lhe public peraption or lhe milllary's in~
vincibluty." a Western dlplomal re.
marked. "Theu nightmare: IS lhat a
ru~urc Idl-wing go\emmenl might
be soh on the Kurds and sow lhe
seeds or a replay or Ihe terrorism of
the 70s."
The expanding Persian Gulf war,
invofving lhe Kurds oC northern
Iraq nnj Iran. has prompled speculation that Turke:y might claim
iraq's oil.producing Mosul Pro .....
inœ if the go....ernment or President:
Saddam HusseIn ,",!lapses in Baghdad. Britain annex.ed the pro\ince
in Iraq's name afler World War I.
But the Turkish military IS in no
mood Cor such an ad ....enlure.~ ae.
cording to Western diplomats. Tur.
ke....ha~ a vulnerable fronlier with
thë Soviel Union. a seemingly per_
petual
quarrel
with Greece
and a
controversial occupalJon force on
Cyprus. One analyst said "lhe betung is that only a major Iranian
military presence along the border
or a quasi-independent
Kurdish
Slale: In the area would prompt"
Turke)' 10 intervene 10 nonhern
Iraq.
Kendal Neutm. a Turltish Kurd
who ruru. the Kurdish Instltute in
Paris, argued in the Yeni Gundem .
article Ihat caution should dictate
Alter
the military',
takeover,
Ihat Turkey grant ilS Kurds some
however, mass arrests and lrials of basic democratic rights. Noting
Kurdish mili'ants lorced the party Turkey', desire 10 become a fuU
to starllrom scratch.
member of the European Cornmu~ .
Even though 'hey do not rear nitv, he wrote that such hopes will
real military gains by the Kurds. prove "impossible unless Turkey
senior Turkish Army orriee,.;; \Io'om' h~ the courage to grow up and
at their inability w' stamp out
rCCC'gniu human nghis and rree~
insurgency. experts ~aid.
doms" ror lhe Kurds.
the
,
'"
17.4.1987
Good News for the Kurds
Rega;(iing "Turkey Breaks Silence on
Kurdish Rebels" (A,ml J(!):
,
, Jonathan C. Randal is quite right to:
uIR!t:llbu: die recent. Turkish admittance
of the existence of a K.ur<l1Sh.prol>Jem
in:
me country. It IS a noteWorthy aepanure
lor I urk.ey, which has been alone among
the states administering Kurdistan (the:
, 'others are Iran, Iraq, Syria and the Soviet
Union) to have denied the very existence,
of the Kurds and to have made lhe Ibete
utterance of a Kurdish word a crime.
This new Turkish attitude is an en-'
couraging sign for Kurds like myself and
. for like-minded Turks who consider the
mutual recognition of each people's
right to chooseits cultural an~ polit,ical
. identity' ils' ihe ~able alternative
, bloodshed and injustice.
,,,.
SIYAMEND OTHMAN.
Longju~,ßrance:
\.
to
I
r-
...
01
12.4.1981
ln
bloody m~ssage delivered by the
separalista i, the same as that used by
other revolutionary groupa attempting to
alienate a local population from the government Those who co-operale with the
$ale will pay with their lives, or at least
the lives of their loved ones.
In response, the Turkish military has
lT.vunted l>oth air and land attacks on
;J..ipt'CledPKK bases in northern Iraq, as
,1'eUas military sweeps lhrough lhe af:',,~ted areas In Turkey.
o\fter a March 7 attack in the border
"""vmee of MardlOn, where the PKK kill.
pd t'lght )JeopJt' - six of whom were
"'C'flen and ('hildrt'n - Turkish Interior
\I.n:ster Yildirim Akbulut voweà that
:r.e "bar:dlls" would receive an "appro-
he
Since Jan. I, more than 50 cÎ\'ilians
have been killed in nocturnal raids. Since
August of 1984, when the PKK overran
two garrison towns in what was thought
to be a "last ditch" effort to make their
vesence felt, there have been more than
600 civilian dealh5. Some 140 soldiers and
250 guerrillas have also died in the fight.
Bloody message
Over the past month. guerrillas from
the Kurdish Workers' Party (PKKI, a
quasi-Marxist group based in neighbor:ng Iraq and Syria, have Infiltrated the
u11derdeveloped, southeastern provinces
of Hakkari, Slirt and Mardin.
Here thl')' bave attacked the homes ot'
"illage guards armed b)' the Turkish
state, with the majority of the victims
being the wives and cbildren of the loyal.
.st guards.
.
:ty.
By Thomas Goltz
Special ta The Slar
AXKARA - Turkey's long-running
Kurdish insurgency is like a deadly rash.
For years the government has tried
variously to cure It, to cover it up or to
s: mply ignore it and hope it will disap"ear. Through it all, the itch has persisted
- for more than a century.
A new upsurge of violence in the past
few weeks demonstrates just how power:es& the authorities ha"e become in deal::'lg with Turkey's large Kurdish minor-
1f
priate lesson," He wt'nt on to obliquely
warn neigbboring Syria to stop its allegOO
support of separatist KurdIsh groups like
tht'PKK.
But despite such statt'mt'nts and rt'taliatory actions, the root causes of tht' continued violence' remain unaddresst'd.
namely the twin issues of econom ic development and the rec'ognition of the Kurds
as a distinct ethnic group .
No one knows just how many Kurds
are in Turkey. Since the days of the Ottoman empire, "minority" was a definitIOn
applied only to non'~loslems such as
Greek and Armenian Christians and lhè
Jewish community.
. All Moslem groups - Turks. Arabs,
Tartars, Circasians and Kurds - wt're
Included under the general title of "Moslems." Following the creation of the secular republic of Turkey, they 811became
. "Turks.
, As a result, there are no reliable figures,
on the population of any of the non-Turkish Moslem groups in the country. But an
estimate of the number of Kurds is somewhert' between 10 and 15 milhon. about
one-fifth of Turkey's population of 52 million.
Another 10 to 15 million Kurds liw in
Turkey's neighbors of Iran. Iraq, Syria
and the Soviet t:nion, In all of wh.ch they
are afforded some form of minority
statu~ .
"Outsiders don't have a proper under-
Turkish authorities fail to deal
with long-running insurgency
f
?
standing of this issue," Turkish Prime
Minister Turgut Ozal recently told foreign journalists. "We make no distinction
between Turu and Kunia. EveryoDe la ••
equal before the law. I myself am from
the East. Who knows~ ~Iaybe my gtandparents were Kurds."
Oul's allusion to Kurds being able to
attain the hIghest offices in the land is
correct, But what he neglec'tOOto explain
was that although there may be no barriers to success for assImilated Kurds,
those Kurds who choose to ding to their
identitv h3\'e a much more difficult hfe.
AltJ:1oul:hthere is no law on the books
banning Kurdish as a spoken or "Tllten
Following the escalation of "events in
the east." the respected left-wing weekly
magazine Yenj Gundem (Xew Agenda)
devotOOsome 20 pages of coverage to the
issue under a cO"er headline of "The
A state prosecutor recently demandOO
three years in prison for the popular singer Ibrahim Tatlises on charges of "dimin'
ishing national feeling" by singing two
songs in Kurdish during the course of a
tour in Scandanavia.
language, no Kurdish is allowed in public
offices, aDd no Kurdish newspaper baa
appeared iD years. Even Kurdish music
8J1d IOnp are forbidden.
.
o Thomas Goltz Is a Star correspondent
based ln Ankara.
Kurdish question: Turk';1's ostrich policy
in the east r~valuated.
. . _
It wu \he first lime in living memory
that a Turkish language publication has
referrOO to the Kurds as such.
The reaction to Yeni Gundem's artIcle
is instructive: The magazme was yankeà
from newsstands five days after pubhca.
lion.
Others who have advocatOO "Kurdishness" as part of the cultural scene m Turkey have Jong been banned or drum med
out of the country.
ST.,.PMOTO
ANdy to fight The bloody message delivered by the Kurdish separatists, above. is the same as that used by other revolutionary groups attempting to alienate a local population trom the government: Those who co-operate with the stale will
pay with their lives. or atleast the lives of their loved ones.
.•.
.
'.
.
~~ :
~.~,C~
~.
., '~. ~"3
.w
-~,
. ,,,
: :t~J:~
Death toll soaring as Kurdish rebellion rages on
THE SUNDAY STAR
,
.... --
•.••
--:04 ... '-
'"Ill rra l~"Ù-R'lTIlI'\I.~.
u~jr ......
q;r\ b une,
;,l;
__
TUe8day2i Apri(1981
THE INDEPENDENT
21.4.1987
!~.1raÏ10ahîis.Gams:
In Kurdistan Area"
Kurds accuse Iraq.
of chemical attack
KURDISH guerrilla> in northern
Iraq have called on lhe Turkish
Government
through
the
10 contact
International
them
Red
way of handing him "".r .. ;.
The Iraqi all.cu are believed
to have been ih retaliation for a
joint Kurdi.h.lranian military op.
eration on 14April, their fint ma.
jor .ortie sine. lh. daring raid on
lh. Kirkuk oilfi.ld lUI Octob.r.
The Iraqi reh.mic.1' .allack alSo
t.ods 10 confum Jb.1 *n impor.
lant engag.ment has tak.n flace"
for il i. the practice 0 lh.
Crû!l.Sto arrange the release of a
Turki~h
engineer
they were hold-
Ing who was wounded in an Iraqi
air attack.
Officials of Ihe Palriolic Union
01 Kurdislan said the Iraqi army
had used chemlc .. 1 weapons in a
series of bombing raids against
Kurdish villages in nonhern Iraq.
More Ihan 100 people h.d been
seriously wUlInJC'd.
More.' than half a dozen villages
have
heen
arrcctcd,
including
ll:Jlisall, llcladi and Hergalc, all
of lhem around Sulamaniyah.
an
imponanl
cily and cenlre or the
stratcgic lIrea between thc Iranian
ßaathist
guerrilla groups, has asked th.
to suggest
to reael with. es.
or
was injured. The Patriolic Union
of Kurdistan,
ulle or the main
Government
regime
pecial virulence-when
under'""sco
pressure.
Th. Iraqi anny ln th. north.rn
Kurdisb arca iJ ;lDOrc banl-,
pressed than is generally r.alised.
Although w.lI.armed. it is very,
short
man~er,
since the ma.
jorily of IraqI forces have b.... dl.
verted ta th. south.rn Iront.
Apart from som. 200.000 aunlia.
ri.a. mainly Kurd. of doublful"
loyalty. lh.re ar. probably no
more than 60.000 Iraql,troops jn
this stralegically .and economi.
cally vital area.
VCîC
border and lhe Ir.qi oilfield of
Kirkuk.
In Ihe course of lhe Iraqi al.
lacks. a Turkish lechnician held
hostage bY ihc Kurds, Ali Sendali.
Turkhh
The Associated
a
;_ques, ;': ,.
" :" .~..
22.4.1987
.I(urds in Iraq return to strongholds
THE weakening
of lhe
Iraqi army as the Gulf war
lakes ils toll has led to a
turn.round
in lhe forlunes
of. lhe Kurdish guerrillas
in lhe north-casl
of lhe
counlry.
They have relurned to many
of their former strongholds
in
the mountain
valleys
and
their
forees
overlook
lhe,
town
of
important
Sul.imaniyah and lhe road
linking it to the oil city of
Kirkuk.
Both sides in the war use
Kurdish guerrillas, but Ihe
lranian.backed Kurds in Iraq
hove
benerUed
most.
1'hc
Iraqis have helped to establish Kurdish and Muj.bidc<n
bunds in Iran near the burder,
but lhc Iranion ,rip on lhe
area appears
firDL
The Iraqi Kurds Ire divid~d
between two groups. North uf
the rond crossing the rronli!:r
between the Iraqi ,arrisun
at Rowanduz
and
tbe
Iranian
town
uf Mahabad
tbe
guerrillas belong to the Dem.
IM:ratic parLy of Kurdislan.
They have caughl lhe b.ck.
lush
18
rrom
attacks
by
Lhc
Turks.
who are
fighling
Ku~dish
guerrillas
on
tbeir
By David Adamson
Diplomatic Correspondent
ljKirkuk
~ !SuI8imaniya~,.~
'./
IRAQ
Press
.,NICOSIA - Iran says that Revolutionary Guards and Kurdish irregulars killed 1,500 Iraqis in a recent series of attacks in the
, Kurdistan Mountains.
The Iranian news agency, monitored in Nicosia, said Saturday that
the Iranians and their allies among.
.the Kurds also downed Iwo Iraqi
military heliqopters and destroyed
five SQviet-made tanks in the clashes in northeast Iraq over the last.
few days.
.: An Iranian communiqué said the:
Iranian-Kurdish force overran 20
Iraqi-held villages and 10. key
ridges in the..Sulaimaniya region,
which lies close to~straiegic areas
fhrough ,which the Iraqis pump oil
to Turkey. The Iranian'c1aim could
i,lot,"e t.~Jjfied,.a':ld:th~Iraqis made
no, mentIon oft t In their communi-
By Helga Graham.
(
•
Baghdad
IRAN
\
',.
own territory Bnd are anxious
tu prolect the pipeline to
Turk.y
from
th.
Iraqi
uilfield •.
Th. Iraqi bold on norlhern
Kurdistan
wai loolened
earlier this year wben the
Iranians mad. tb.ir furtbest
pt'netration into the region,
advancing some 12 miles to
lb. village 0/ Rayat on tb.
Rowanduz road.
IL i5 in soutbuD Kurdistan,
bowever, tbal tbere bas been
most aetivity. Tb. lIl.rrillas
there belong to th. Patrioti.
Union or Kurdistan Ind an
commanded'by lalal Talebani,
a I.adlng
IIgur.
la tb.
Kurdish nationalist movement
since tbe revolt that began in
the early sixties.
Tbey claim to bold territory
"half tbc .iz. of Lebanon." An
inrrastructure, whicb includes
Khools and medical centres. is
said to have been established.
and th. guerrillas appear abi.
to cross and reeron
tbe
lronti.r
wltbout too many
probi.m •. Th. Patrlolie
Union mounted ont of its
largesl operations of tbc war
last week witb.tb •• upport 01
Iranian troop •. Tb.y claim to
have overrun a regimental
b.adquarters.
killing hun.
dred. of Iraqi troops. and to
h...
establisbed th.mselves
...itbin
on.
mile
of
Sullimaniyah.
Germ-war inquiry
Our
Unit.d'
Nation.
Correspond.nl r.ported: Iraq
bad agreed to admit United
Nations
spetialls19
10
lavestigate Dew allegations
that it bad used cb.mieal
....apons. and a lour-man team
assembling in Frlnklurt, to
visit botb Iraq and Iran would
I....
for the Middl. Easl,
loday.
Unit.d
Natioos
officials said. Tb. t.am wonld
examint accusations by the
Iwo <DnDtrles against .ach
olher.
,
I
,NacfirIChlen[XJoüUt!@ŒfID[[Q!JüU@]
10.4.1987
Mit Bomben und Folter verlängern ietzt
die Türken den Leidensweg der Kurden.
So untenc:hledllc:ll Ihre
geopollU.chen und IdeologI.ehen OrIentIerungen
10
einig %8lgen .Ieh die TOrke/.
der Trek und der Iran, wenn ..
darum geht, mit Artillerie- und
Luftengrllfen gegen die Im Je_II. e/genen Land und gelegentlich eucII die Im Nechberland lebenden Kurden lo.zu-
na.
Unglück der rund IS
.lJMilIion.n
Kurden
Lst
doll .w au Mil1derhelten l~
funf Staaten leben
Frei waren m 'l'\<iGhrtauundIanger
e:.,chlé"te nis.
einig oueh burn. /'rUhere;
Slamme8nvalltdt
enlSprechen
heule
verschIed .....
.Parteien' und Ideologien _
von
radlkal-kommun .. ti_
schen Gruppen ;,ber etaoh.che
aozlaldemokratl.«he
Bekenntn ...se bis zum pol,t..chen Pluralismus und [.beralilmus.
Jed6llfalls kam die blutig.
Epoche ln der kurd .. chen
.1ncI.
"
)
Von SISSY DANNfNGER
Seit 1984 besteht zwischen Bagdad und Ankara ein Vertrq, der
ea der türkischen Annee gestattet,
auch len..,lta der Grenze. Im Irak.
zu operteren. Der lraklsche 1bdteind Iran. zugleich selbstredend
ganz auf der Selle der .kurdIschen
LlrOde'" Im Nachbarland,
tolgte
dem bIleon Beispiel: In einem Abkommen ZWIlChen Teheran und
Ankara laI zum Zweck der Verrol.
llUnll vun Kurden ebenfalla mllllAI1«he Kooperatlon vorgesehen.
Dte elntrlchtlp
mIllIArIsche
Zusammenarbeit
ZWischen der
Türkei und dem Irak gepn die um
wenlgslens
kullurelle
Anerkennung und echle Autonomie kämptenden Kurden zu balden Selten
der Grenze bewährte sich ersl vor
Yler Wochen WIeder einmal. Nach
kurdischen Angaben uberflogen
30 MlllIAnnaschlnen
der Türken
die Grenze und bombardierten etliche Dörfer In lraklsch.Kurdlatan. Hundorte Menschen sollen
dabei uma Leben gekommen sein.
Dabei alnd dIe offenen mlllLArlschen OperaUonen nur die sprich.
wOrtliche Spitze des Eisbergs. Ihr
Hlnlergrund 181dl. ayslemaUsche
und permanenle
Unterdrückung
kurdlsch.n
Ringens um dl •• thnlsch-kulturelle
Id.ntllAl durch
die Reglerunpn
I.nér LAnd.r, auf
dIe geschätzlè 15 bla :ill Millionen
Kurden In Ihrem geschlossen.n
Sledlungspblet
sell dem End. d.a
I. Weltkrt.gea aufgeleIIlsind.
Der Irak ~ert
Kurden .Ia Kanonenfutter
So v.rrugt d.r OGterrelchlsche
•V.reln d.r Freunde d.s kurdIschen Volkes' nach eigenen Anga. ben Ilber Dokum.ntatlonen,
woneell dl. lraklsche Regierung ihren Rekrutenbedarf
gezielt und
schwerpunklmäßig
In den kurdlsch.n Provinzen Erbil, Dlhok und
Sul.lmanlje
.rgänzt
wobeI
auch
mlnderjAhrlge
kurdische
SchOler durch In AussIcht geslell.
to posillve ZeugnIsse angelockt
w.rden.
Ebentalla aber dIesen Verein tat .
Im M....' die Zeugenaua.o;age eines
ü-HlIJ'lllnlll
und nunmehrigen
flOchlllnga Im Aualand publik geworden. der Im HerbsI 11185g&m.lnsam mil rund 300 kurdl8chen
Klnd.rn
und Jugendllch.n
das
Grauen pollllscher Hafl In SuMlmanlle erl.ld.n muBte. Im C&.. nsatz zu mlndestena 28 dIeser
KInder und )unpn Menschen. d&ren Nam.n kurdl8che Organl8aIlonen aufg.llal.1
haben, hal .r
wenlgatena uberlebt - die 28 OJ>
fer soU.n Im Jänner 1987lhren Fa.
mlll.n ala leIchen mil auagestochen.n Augen ilbergeben worden
seIn.
SYllematlsch.
V.rrolgung
hat
Jedoch noch mehr Ebenen ala
Bombenangrtffe, fragwilrdlg. R&kruu.nmgsm.thoden,
politisch.
Haft, Folt.r und außerprlchtllche
Hinrichtung.
Wiederum nach Darstellung relIerungsgegn.rlscher
kurdischer.
Qu.llen haI alch dl. von Ilagdad
1974 no<:h Iloschallurton Verhand.
lungen mil dam damalig.n
Kur-
,
-,
"
•
achlagen.
•
~
,,#
~.-~"~. ...--=- ..
..-..
a'"
Das Unglück
der Kurden
~
"
"'n
,
.'
.' l'
.....
.
,,-...
.-
IR.ANISCHE REVOLUTIONSGAR~N
denführer
Mustafa
Bal'La1)1 eln-
smUg v~rkund6tl' Autonomie im
Schuljahr 1965/66 selbst demaskiert Mindestens
515 konkret bezeichnete, wahrscheinlich
aber bls
zu 750 VOlksschulen
In lrakisch~
KlIrdlMfln w\lrr1en ~As(hlOli6fln.
OIII:Jl'llu 11111-:1 (1111111111:"11
HILI Il
'uhlen
GeschIChte in unserer Zell'
Die S.egermächte des I. Wel/knegs und ehemaltgen Kolonialislen zogen die Grenzen
eher willkurlIch.
Jedenfalls
nieht nach elhnischen SledIungsräumcn,
IOndern Im
KurdengebIet eher in Rück.
.ieht auf Erd61Inleres86n.
Und nach I~S versuehten
dis Kurden aueh noch, eine
aulaname Republik OIlUUrufen. Perllen und der Irak
begannen daral'lhln
ihre
kurdischen
MinderhBiten
enlweder
sesenein41&der
olJl%uspielen oder bek4mpf.ie zei/we...e gemelm4m.
JüngSI spielen die TürkeIl
In .slraffeldtugen.
mit. die
.is einvernehmlICh mit Bagdad und 1èl&eran über die
Grenzen ausdehMn.
weil
dem Iran und dem Irak dU
W... .<!.. la. gegel'lClnander
im
Pol{kneg gebunden .ind.
KIJI'lÙ!fl hin.
I
'._
I
Von Kurden
dur<h Unterernährung
bewohnte
Gebiete
Ole tUrk/ache
.BergtUrken-LOge"
Neuesle Nachrichten aber das
Schicksal der Kurden In d.r TOr.
kel
haben vorenl kaum mehr Auf.
Angaben d.r Kurdan, DI. Schulan
marksamk.lt
gefunded:
Nach
liegen In Dörfern, walch. von d.r
Mlltollungen IOrl<Jsch-kurdl8ch.r
Irakischan Varwallung mil Bann
Wld.ntandsorganlsallon.n
soll
. belegt.lnd.
Ankara plan.n, mehr ala :aoo Dörfer In den ProVlnz.n DenIm, M....
lal.mllChe Revolution .
din und Blllla zu evakul.ren
und
bl8 zu :aoo.ooo Kurd.n nach W.at.
geht .ut Kurden loa
anatoll.n
zwangaumzusledeln.
DI. DeportalIonen lInd nach An.
Die Kurd.n Im Iran alnd kelnesr-lpollll8ch.
Zwänge kommen.
gaben YOn Hano Hauser berella
we"" besser dran. Eral.n AutonoAllen ,Pol11büros', .ZentralkoEnde IM &nll8lauf.n.
mleversprechungen
Khomelnts
Ihr poUlIach.r Hintergrund atnd
folgten schon Im Sommar 111711
_
mItees' und Verslch.rungen
dor
bewaffn.te
Aktionen kurdl8cher
zahlreichen
kurdischen
Parlelen
Im orslen Jahr dor Revolutions ...
Inabesonde ... der'
zum 'Irotz, .demokratlscho
Orgagl.rung - Bomben- und Pasda. . Gruppl.runpn,
nt.uoneformen.
und .koll.kllve •
.Kurdlschen
Arbetterpartel'
ranangrtffe Im IranIschen Kurdl(PKK). ... ... n tlIrkl8che GendarFIlhnIng" zu haben, blelbl dia kuratan. Iranischar
FundamanlaU8'
geachteI der Außenlemperaturen
m.rt&und
Arm_tQtzpunkte.
bis In die
mus beschwört zwar wortreich
auaharTen muß. Die Opfer alnd dische Bevölkerung
Deren Hlntel'JlUlld WIederum tat dann ftI'1cn1ppelt. Der .PaIäat1.
Strukturen
des bewaffnelen
WIdas Rechl aller unlerdrückl.n
der Umstand. d&ß .. die geechllzderatanda vom uralten Stammes.
VOlker auf Freiheitskampf
und
nenaJadle Halten' soll schon bin.
denken
mltgeprägl.
Nicht
zulalzt
ten neun Millionen Kurden In der
Befreiung - aber bm. doch auf
non _nip!'
Slunden .Erfolp',
181dIe VI.lub 1 der Part.len und
TOrkel oftlzlell gar nlchl gtbt, son.
keinen Fall bel dan Mlnd.rhalten
alao .Gealäntlnl....
brlngen, Der
Gruppen mit all deren Zwistigkeidem nur .SerglOrken'. Schon seit
Im elgen.n Land. Dort sind derart:.fanaene,
epl ob Mann oder
ten
ein Splegat dieser SltuaUon
1824181 d.r Orrentllche Gebrauch
Frau, werde dabei nackl 'an den
lige Beslrebungen In d.n Augen
Du KapIlei .Menschenrechtsd.r kurdl8chen Sprache verboten.
aut clem RIlck.n gef .... lten HAn.
Teherana eindeutig nur Imperlall.
In Kurdistan. wird
Nach HaulOr wurd.n dle Nam.n
den aufl'Ohlngt. W.nn das OpIer .wrletzunpn
allsche EInflUsse dea f.lndllch.n
SO bald nIcht abzuschIlaßen sein,
yon 12.000kurdIschen Ortschaften
bewueUoe
werde,
erhalte
..
Auslanda. das der einzig gerecti.
Nicht
einmal
die Hoffnung erIOrkialart.
Soll
S.ptember
IM sol"SCro1llll4ße.
len Sache der Islamischen Revolu.
ach.lnt realistisch. daß sich in ablen 22.000 Kurdon unter dem Verlion Schaden zufusen wU!.
sehbarer Zelt (mil walchem Effekt
. dachl des .Separatlsmus'
v.rhaf.Iranlach-Kurdlstan
mil sein."
cie Kurden
auch Imm.r) Irgendein repräsenfilnf Mllllon.n EInwohnern laI ml- tet word.n soin.
tatives Internallonalos
Forum von
Ihr Schicksallal ulllChwer zu er- MIt JahrtauMnclen dl'lluf
IlLArlach besetztea Gobl.I., hAll
den UN bla elwa zur Soz.ahsllralen - Haft ohne ProzeB, even •
.Hans Hauser, Prästdenl des V....
schen Internatlonala, 1:,01der Ku ...
tuell tllr Jahre od.r Jahrzehnte,
Dem Inlereulerten
Beobachter
.i/ll d.r Freunde dell kurdJachen
denparteIen
sell Jahren Im Vorbealentalla M_nprozesse
jen. ;l1l&4I es aui den ersten Blick angeVoOœa und Buc~
l,sllet.oh.
zimmer warlan, dRmlt befaßt Unsella ,.sUchen
InternatIonalen
alchle all der Unterdrückung
und
ne Allah.1. fOr die c.genwart
t.at.
Standards, g.gebenenfalls
1bd ..
grausamen
Verfolgung
unh&- ter den rund leo Mitgliedstaaten
Dte BevOlkerung sei d.n Obergrt/'.
urtoU., alcharUch Folter. Deren
II'8lnlch erscheinen. daß sich dl&- der UNO flndel sich keiner, der
fan der .Revoh.aonawachte'"
'10'
slt:h dolr Sa<.h... nn/UHna
M.lhod.naraenal
yon SchlApn.
... .. wlB schon In Niner ganz.n
gUI WIe SChutzlOs auslell.f.rt,
dt.
[s.on.antzIlK, F.1.klroschock. imd
Nlchl .Inmal schlichte hum .. nl.
Geechlchle
ItAmpfertsch.
und
kurdlsch.n Partl8anen In dan Be ...
lAre HUf. errelchl sag.l:,enenflllls
P"YI lil'tl hOl (.Julle 11\1 w1Inl€' ,}lNJr.
frelhellallebend.
Volk nlchtln ge... zurockgedrängt.
Dazu komme
Ihr Ziel Das gllllmmer wlader vor
dl .. nach neueaten Zeugenauaaa.
schlOlOOner Fronl zur Wehr setzt.
noch die \Olale Lebenamlltel- und
allem fllr dia Opfar von Erd~ben
Daß oe diese Elnhell d.r Kurden
MedJkamenlenblodllade
far Ira- pn nocb um zw.t Techniken boIn TOrktach-Kurdl.llln
und belraf
nlchl
gibt.
III
fatalerwelse
ein
.Iereichert,
teilt
der
Verein
mit
Die
n~Kurdl8lan.
VdtI' d... Wei lOf.
vergangenes Jahr soga.r eine wber
melltarer Bestandl.U .ben dl.ser
.tn. h.Ult .SchlldkrOlenklflg"
f.nlllchl<elllgnOrlert,
atorben vor
RolkroU2,-Vormlttlung
zustande
allem durch dia Hirte dea Wlnte"'-- das 181 aln nlednges Gestell, In ,1)oajIOd1eeIn .. Volke •. Und ea hal
gekommene
MOOlkd.menten98n~
In df8ser Reglon alllAhrlich Tau- d.m ein HArtlIng kauernd und 'bis ln die GaKenwllrt wlrk.ame hl.
dunK ItWi F,llt'nfHl Im 'Iv'mi von tli.
Ilorllk;hn Wurloln.
wuzu noch
kniend bis zu zehn Tage lanll un.
senda Kind.r .und alla Menachan
IInr h8llxoll
MlllIl/1l
~\ 111111111<
s.
.:l'~
-
w.um uNén
1
17
N.Z.Z.
•
12-13.4.1981
Bericht über Misshandlung.
von Kurden im Irak
(Mi/g.) Die verbotene irakische Oppositions ..
partei Pa/rio/ische Union Kurdis/ans hat den Be-.
richt eines gellohenen ehemaligen Häftlings>
Ober Misshandlungen im Gefängnis von Sulti-'
maniye verbreitet. Es heissl, der Betroffene sei.
1985 ror sieben Monate von den irakischen Si•.
cherheitskräften
fes.gehalten und misshandelt.
worden, weil man ihn der Zusammenarbeil mit.
kurdischen Kampfgruppen verdächtigle. Er be.
richlete, er sei mehrere Monale lang zusammen.
mil dreihundert kurdischen Halbwüchsigen in einer Zelle eingesperrt gewesen. Wegen Platzman.
gels hallen in den ersten Wochen. viele Gefan.
gene dichlgedrangl slehen mOssen, wahrenlj
. sich einige wenige niederlassen konnlen. Die Si.
cherheilskräfte hallen immer wieder Jugendliche zum Verhör abgeholl, die bei ihrer Rück.
kehr ofl blutüberströmt gewesen seien und Spuren von SchUgen am Körper gehabi hatien. Ei.
ner von ihnen sei an solchen Verletzungen in
der Zelle gestorben.
Die Kurdenorganisation
legle dem Bericht'
eine Namens/isft von 29 Personen zwischen 17
ulld 23 Jahren bei, die in Suleimaniye verhaftet
worden waren und deren Leichnahme von den
Behörden im Januar den Angehörigen zurück.
gegeben worden seien. Diese hällen die Koslen
fur Hinrich/ung und Einsargung der Opfer dek.
ken !!lUssen.
.
ZE:['li'UN'G. .
.
,:~~~t~g •.!f'Ä~rl.t~_!.ß1
,.,
Schwere Vorwürfe wegen irakiseher B;~barde~e'nis;
"Mit Nervengas gegen die Kurden"
triatischen . Union" gekomVon Ferdinand Hen n erb Ich 1er, Nikosia
men. Dabei wäre auch ein
Ocr Irak habe begonnen,
Nervengasbomben
und
türkischer
Ingenieur, All
chemische
Waffen gegen die Kurden einzusetzen.
Sandall, schwer verwundet
Hunderte
Zivilisten und kurdische
Freiheitskämpworden.
fer seien schwer verletzt worden. Diese BeschuldiDie "Puk" halte Sandali vor
.gung erhebt gegen Bagdad Jalal Talabanl, einer der
wenigen Wochen aus Protest
bedeulcndsten
Kurdenführer
des Irak.
gegen yier Invasionen .der
türkischen Armee seit Ig83
Talabani kämplt seit 1976 hätten "Hunderte Zivilisten
In das Iraklsche Kurdistan'
I mit
seiner "patriotischen
und bewaffnete Freiheits'
. Union Kurdistans" für natiokämpler schwere und le- entführt. Sein Gesundheita •
. lIale Rechte der Kurden im bensgelährliche Brandwun- zustand wird als ernst be- .
J ruk. Nuch sciner DarsteI.
den" erlitten. 15Menschen. schrieben.
111nchut die irakische Armee
seien schwer verletzt und Dia Kurden appellieren nun
in Gebieten um Erbil, Dok- würden mit dem Tode rin. "all die UNO, das Rote
-h ..n und Sulaimania am ver- gen. Unler BeschuO mit ehe- Kreuz, humanitäre Organigungenen Mittwoch marmischen Wallen sei auch das sationen und demokratische
.:ens acht Dörler mit Ner.
Hauptqußrtier
des kurdi- Regierungen der Welt", den
veng ..s bombardiert. Oabei . sehen. Widerslandes. der ,.lll>~ . !:>'pfern.j,Sof.ortige .und- wu-
fassende Hille" zur Vertu"
gung zu stellen, um' deren
Leben zu reUen. Nach VOrstellungen der Kurden sollte:
auch eina Untersuchung ...:
kommission In die betrelfe-'.
nen Gebleta ,eschickt wer-'
den, um oich ein wahres Bild
von den Nerveniasbombardierun,en der Iraker ge&e'1.
die Kurden machen zu kön~
nen.
Die K\lI'dcn rufen schlieOlich
dazu auf. Druck auf nagdad
auszuüben, damit die irakische Armee aufhören sollte,
die Kurden mit Nevenga ....
bomben \VId chemischeQ
WaU8n
KURIER
FREITAG,
24.'APRIL
'1987
Kurden besetzenAI-Süro:!
Völkermord im Irak!
Vernichtung durch Giftgas und Deportationen?
Gegen die Greueltaten
an
des
irakisehen Regimes
der kurdischen Minderheit
Im Norden
des landes protestieren seit
Donnerstag mehrere Kurden.
orgamsationen
In Wien. Um
auf den Völkermord
aufmerk-
sam zu machen. haben etwa
60 Kurden das Büro der Gefeingenenhilfsorganisation
Amne-
sty Internatlonal besetzt.
In ein~r Aussendu"lg
besctlUldlgen dIe \V.ener Kurden
aas
.f.a~.:nrS:Îlsche
SJdd.arTi rlussems.
Rund60 K~rdenbesetzten Donnerstagdas AI.Büroin Wien
RegIme"
seIt 15.
A~lrd lfl Jen Prcv!nzcn
:"rbd
und SulJlfnJnya dreImal Giftgas ~egen a'e Be'Jölkerung ein,,;("~':[it :u haoen.
HU!l.1erte
Frauen K,n~e-rn une ~lten
v~~n
.
. 'fj"'1
i".
I\l' . l-~R.
W
- l-.
~
~."
..
}
Golfkrieg hat sich weiter verschärft
Mit Nervengas gegen die Kurden
.:Von Ferdinand Hen n erb J ç b" r. NiJcosia
Der Golfkrieg
verschärft
sich. An der Nordfront
setzt der Irak weiierhin Nervengas
gegen die Kurden ein. An der Südfront bedroht der Iran mit chine~ischen Rakelcn sowohl Kuwait als auch Erdöl.
supertanker
der Großmächte.
In Kurdistan ist die Zahl der Ballsantal nordl'iesUlch von
NervengasQpfcr über das Erbil. sowie die Kleinstadt
Wochenende aul mehr als Karadagh, ein Verkehrokno400 gestiegen. Die irak.ische tenpunkt zwischen Kirkuk
Annee hat ihre Nervengas. und Sulalmania, bomberangri!!e gegen die Kurden diert.
mit unverminderter
Schärfe
forlgesel1.t. Mit cliemischen
Wallen wurden neuerlich
das Hauptquartier des kurdischen Wlden;land~.s•.. cI,,"
18
den nach Teheran gebracht;
Al. Vergeltung für die anhal ..
tenden Nervengasbombarde-.
Rlents haben die Kurden eIne mllitärloche GroOollenslve segen dIe Irakische Armee begonnen. Dabei !Jelen.
den Kurden na.ch eigener
Darstellung vor allem In Allmir und GoJa. In der Nähe
von SulaJmanla mebrere
Stützpunkte der Iraker mIt
WaIfenlagern und Panzern.
in die Hände.
An der Süd/ront verstärkt ..
der Iran weiterhln scirien'.
militärischen Druck auf Ku- :
Eine Reihe von Nervenga~
verwundeten wurde daraufhin aus dem Irak.ischen
Kampfge~i.et. ;Vll.~ d~D ..Kur-.. w",,!..
Menschen
seien gestorben.
.Die Militärdiktatur
Im Irak
fuhrt
einen
VernIchtungs-
kampf gegen das kurdische
Volle. In allen Gebieten I<urdl-.
stans werden Dörfer dem Erd-
boden gleichgemacht. Obst-,
gärten und Felder niedergebrannt und die Bevölkerung
in
lager deportiert.
VleÎe fliehen
In ale Berge und kämpfen dort
unter schwierigsten
Bedingun.
gen ums Überleben'. heißt es
in dem Appellder K"rden. Sie
rufen die Weltöffentlichkeit
auf. sich fur einen
sofortigen
.Stopp der Anwenoung von
C-Waffen und die soforlige.
Beendigung der Zwangsum.
siedlungen
einzusetzen.
ZII c1e&iG!laren',
,
..
18. Woche 1987
Revolutionäre und Nationalisten als Minderheiten in vier Staaten
Die Kurden im inneren und
äußeren Kampf
Van Arnold
HOllinger
Teill
NlaiÎand kann adt Slcherhelt18,m,
wie vicie Kurdea a lib!. Die viu IIÙI'
lIstllchcD S_.
la dam Ocbietm
lie leben, baben kela IDter_
darlII.
DationaJe~ Beobachtern anse~omme'
De 2Jffer fUr die TUrkel belrist 8,5
MilliDDen. Die Kurdm seibit behaupleD, la du TDrkd seieD lie 12 Millio-
Nationalislen pnegen
Perser jedoch nichl.
,ibl es eine kurdische
lezahlt, VODvielleicht
ihre aenaue ZabI fauualeUeD.
DCD.
Im Irak und Irlllist es Doc:hviel wealler mllilich. der Wahrheil auf die
'Spur zu kommen. Kriese. lokale UDruhm. Maßnahmen der Regieruns zur
Deportalion VODlanzen DOrfern und
Sllmmen lassen keine realiSlischen
Schllzunsen zu. Man kann vielleicht
saseD, daß ein VierleI der 13 Millionen
zahlenden BevOlkeruns des Irak Kur.
den sind - also mehr als 3 Millionen.
Orel bis vier Millionen kann man auch
fUr Iran rechnen, wobei es mil darauf
ankommI, ob man die weilsUdlicb le.
benden Luren und Bakhliyari lIIi1 ZU
den KurdeD rechnet. Die kur .
,lioDicn:KurdaD haben nie in einem eige•
_
SIaat zusunmeD Selebl. Doch sie
lenossen zur Zeit des OsmanischeD
Reiches oft eine weilsehende Aulano.
mie uDter ihren eisenen Feudalherren
und StammelfUrslen. Manchmal kam
es vor, daß lOlch ein SlammesfUrsl sei.
ne Herrschafl weil ausdehnen und el.
wu wle ein vorUbersehendes »kurdi.
sehes" Reich schaffen konnle. Doch
die Kurden jener Zeilen belrachleten
sieh zweifellos als Kurdisch sprechen.
de Muslime. Der Nalionalismus dranl
erst nach Kurdistan vor, als die ver •.
sehiedenen VOlker des OsmanischeD
Reiches, unter ihnen zuletzt die Ara.
ber und die TUrken selbst, be8annen,
ihreD Anspruch auf NalionalslUteD
zu erheben. Kemal AtatUrk hat die
KurdeD zu einem bedeutenden Teil ln
seineD tUrklschm Nationalstaat eIqe.
schlossen, uDd dia wac Dur daduiçll
DleTUrkd,wozweifellosditlrllßte
Zabl YODKurdea lebt, har seltl96S die
Fr .. e DICh der MUllersprlChe der tUr.
kiKheD BUrier aus den Volkszahlunpformularcn
eDtferDt. Damals
ballen %,37 Millionen TUrken erkllrl.
ihre MUllenpracbe sei Kurdisch; doc:h
lst frqlicb, ob alle Kurden zu ihrer
MUllenpfICbc .tlllden. Ein tUrkischer
Dcmoarapb bat mechnet.
daO die
ZabI der Kurden llnicht mehr als 4,9
MIllIoDea 1dA IOUte". Doc:b dia ist
mlt aroBcr Wahrscheinlichkeit
eiDe
UDtcnc:bltzunl. Eine von vielen later-.
, :' ~:i:
..;r~~r
t:.•
.. .. .
. '.
mer systematisch dafUr, dalf sie nicht
seschrieben und besonders nicht se.
druckt wurde. Kurdische BUcher wur.
den von der tUrkischen Armee nacb
dem MiliUlrumsturz von 1980 .yslemalisch beschl.snahmt,
wo immer sie
IQlche fand. D~ auch aegenwlrlis in
den Ostprovinzen der TUrkei der Aus.
oahmezu\tand
fortdauert,
ist dies
auch heule noch der Fall.
Kurdisch darf nach dem Geselz
auch oiehl in den Schulen verwendet
werden, nieht einmal In den erstell
es zu lun, die
Auch in Syrien
M;nderheil. un.
fast einer Mil.
Klusen. Wenn aewisse Lehrer a dennoc:h lun, und sei es nur, um sich den
Schulkindern verstlndlich zu machen,
kann dies fUr .ie.sehr sefahrliche FolIen haben. Sie kOnnen des Separalis.
mus angeklast _rden und in die IlAn.
de von mUillrlschen »UlIlersuchunssbehIIrden" le1an,ed, die vor Follermethoden nicht zurUckschrecken. FUr
die Masse der kurdischen Kinder, die
IraDenteils aus armen Hlusern sIam.
men, bedeulet die tUrkische Schule.
faUs .ie Uberhaupl eine .olche besu.
ehen, den Besinn einer sprachlichen
BenachleUisuns, die sich im Militlr.
dienst fonsetzen kann und sich unler
UmstAnden auf ihr sanzes weiteres Le••
ben erslreckt.
NatUrlieh sibt es Kinder. die so sut
TUrkisch lernen, daß Ile. wo es nOliS
mOslicb. daO er Iicb weiserte, elneD
Unterschied zwÏKheD KurdeD und
TUrken zuzutuseD.
DIE KURDENPOLITIK
DER TORKEl
Aus dieser Grundhalluns sebt auch
noc:b die beulise Kurdenpolilik" der
. TUrkei hervor. Sie basiertaul der Wei.
,erung, die Exi\tenz eines kurdischen
Volkes anzuerkennen. Daß die kurdisehe Sprache sesproc:hen wird, baben
die tUrkischen lIehOrden nicht _bin.
dern kOnnen: Doc:h sie sorSlen fu,fIIa.
EUZOPA
AI~O-fIV
ZEITSCHRIFT
Die KUfden Im inneren
RevnJUllonàre
und NallO,wh,lcn
rÜI~ INTERNATIONALE
\ ON WILIl1:LM
IiHdWNllll
und äußeren
~I, Monderhe.lcn
POLITIK
COH.Nllll.~
Kampf
lien I eudJlherren
unll Slanlllle!rllur\lcn
Mam:hmJI ....un Coivor, d,lU ,Illrh CIII ~1.1I11' .
l11eSIÙr!lo1'tclIle lIerrschull weil au~ddllll'n llIul elwa, ¥ile cm \ouruh:".:chl'Ihlc\ ,JurfJI\l'hc!Io" Keh.:h ~challen kOJ1l1le' Dol'll dlc Kurden Jcncr lellcn
hl.'ll,ll hlctcn '11.11'
/wcllcllu,
oils Kurdl!rlch "Hl°\:hendc
Mu,llIl1è, Der N.JliolJ.llr ....mu' cI,.lllg cr,. fldlh
KUIl.!I"tan vur, dis die ....er'l.hlct..lcn ..'11\'I)I"-l.'f Ul.:\ O!lolll.lIlhchen
Hl'H;he~, unl~r Ihnen
zulel/t lIlc A.raber und dit: furkl'Il ~clh ...l. hC~Jllncno Ihrcn An"'IHw.:h ,H11 Nalloll.i1,taalt:n lU crhebl'o Kem,!1 A fa/urA holt die I\.UliJCl1lU einem beutult:ndl'I\
reI! III 'l'InenlUI ''l'l.hcn N .. tHH1.thta,11 «:IIIßc,\:hlllnt n und die, W.H nur dJu.lllrl.h 1II11glh.:h. "aU
er ,u.:h \h'lgt'rlC, tÎnen Untcr,clul'd /wl\l.'hell KunJen und Turken lU/UIJ\\en
,n Vier \I.,."cn
N 11'1It.HUJ Ldnn nlll SIl"hl'rhcll ,.I~l'n, v. Il' \ tl'le KunJeu c\ gibt Die \ Il'I Il,dlt)'.Hh.h~n
deren Gebll:ten ~je lehen: h .. bcn kem Illlcre\se J ..Hdll, IhlC ~ ....n.1UC Idhl
'''l/u,lcllen.
Sld.He"n, In
O
Dit: TlIIkel, wo lwcllcllm, the ~roUlc I.thl vun Kurden lehl, h.1t 'l'II Il}h~ Jle- "'r.t~..:
nach der M ulh.:nprachc der lUI ~.I,dh'lI Ulllgcr ilU~ den Volk"'/dhlullg\lor III ul.lI l.: Il t'Ill
kml
llal1l,lI,
hitltcn 2,17 M Ilholl~n
11I1~l"1l
~lkl.lrI,
dm: M ullc,,,,pr.II.'hc
IIII' IWRIlI'NI'lll
oOl.h l!'ll trJ~lIdl, ub aile Kurùell/u
dUl" MUllcr",pr..tl.'hc '(dnùen 11 III lUI "-hl.hcr I )1..'.
nll}~raph hoit erre\:hnel, ù .. U die lahl dcr Kurden ••n1\:ht Ill~hr dh 4,4 f\1 IIIIlHlt'n 'l'lf1
\ollte:" lllol.'h dlc!IoÎ!rl(IlUt glOUcr Wilh"l hClIlllchlelt
CIIIC 'Jntcr,dl.lI/UI\~
I' mc \1011
vlt'Ien mlcrndllon41t'1l
lJc:ohal.:hlcfII .llIgcllollllllrnc
1111er lur ule I ur"-t'I h~lra~t x.."
Mlilloncn,
DIe: Kurden !Iotlh!lo;lhchJuplcn,
ln uer Turkci
'elcn "île Il ~lllllonell.
\or
.
"tIt'
....CI
~llr.l\"he
lI.olIIH:n Du~h
OIdli ~C~dHh.:hcn'lIntJ
bc~ondcr.)
n .. hml,
'IJI.II.,~IH\.'~"L.:n
'l'II'
Dlc Kurden hoibcn nlC
lur / Clllh:, O\maOl\l"hcll
einer
10 clnem
w'clche,
MllluJI1
CI~l'nl'n
oill'Illl.:
~1.l,117u,.anllllt'll
Yo
clt~~'hcnde
~'ckbl
!\ UIOlltlllllv
J
llll
Il
unIt'
,It
gt.:llll""cn
dll
gt\prothcn
WIUJ, h.. bl"n lilt' turkl'l.hcl1
ßehOljcA
~urglcfl IJ~llmm(r "l}',lcmJ(I\t:h
t.I.alu,-, d ..U )IC
ntl.ht gcJrudt
wurLie 'KurtJl!Iochc: ÜlIt:h..:r Wl r ten
.)Ie
r\ rmec ndt:h I..km M
11l11l.1~dll.:n
~lIll1llllCr
ungc/Jhlt,
\llellelchtld.)1
lUIJht:hc
11It'ht \ ....
111II1JclIl
Imlmk und In Iran l'it e'i noçh vlcl ¥iclllger moghdl, der WahrhcH aul die SpUl III
Lommen Kraege,lokdlc Unruhen, MJUlI.lhmcn der Regle-rungcn lur f)qhtrl .. llon'
vun ganlcn Doriern und Stammcn 1,"'CIl kClIle reall\tl!lodlCII
Sl.'h,ttllill~..:n lU M,Iii
kanu ....Icllcll.ht !'lallen, ddli CIIl Vlcllel tier I.l MillIOnen i,JhlcniJelllh:\IlI"-crulI).!
dl."
l ',l~ KlHlh.:n "nd ~ ..130Oll.'hr .." -' M i1l1uncn Drei bis vlcr M IIlIOlh.'H ~"1111l IllJn JUlfi
I ur Il..111rl'l hllcn, wobci C!Iomil uJHaul Jnklll11llll, uh OIJIl LIll' ~ l'II \mlhl h I hc.:nùcn I ull.:n 1IlUJti..khtly ..n nlll lU den KUluclllcl.hncl
Dlc k-ult..Ihchen NdlltH!.lh lcll pIlegen .
es lU tUI1. ule PC1!ller Jcdoch nl~hL AUl.'h III Synen gibt C!Ioem:;: kurdl\chèJ\1 lOuerhclt,
vun
("IJIHlhJllUn~
111."11D,alj dll.'
'\ lin Lll.:'
J 11K IlER HiRKEI
gcht,wdllludi
dlc heutige Kurt.lenpollll~ JCI 'wh'l
Luh.l\II ..:rt aut der Wel~""lulI)C" dit' I \1,ll'nl
("ll1e\ kUldl\l hen \ fille ...,tIl!Ucrk.cll
,\u .. tlh
"t"1 .....WCh ...l h,
o
::lIe,okhc
"'èl JCI :\u~II.aI"llCLlhl,.lIItJ
IJod
IIJt,HUllhlul/
It)"1 ,~'\lèOldll~f.:h be~lhlolg-
\. ùlI
Dol aUl.:h ~cgl:nW"'r1lg In den
lund"ul.ll,
I~t tllC::l olllt.:h heuk
O!lolrrol,.lIl/cn,
der f, .. 11
c:r I ur-,
nodl
I\. Ulllht Il dJrll1Jl.h dem (,c,cli au..:h IlId 1111lJt:n St:hll!CI1 "::(WClll'et waden, 1lI,"ht'
d ....n ....hlL"III\.I .. ':l\cn \-Venn ~Cv.l'':le 1.c1l1cl e~ uennol.. lilln, und \1.:1 C':l r:ur,
UfIl \holl d....
n ~l..hul~lndal1
\~f!llJlhllldl
lU I lJl.hc-no "'alln ,i1e_ lur ~l~ ~d r gd'dhr l.h"
I tilgen h .. hen '-Ie ..ollnen dt.:" ~..:p .. r.JII'II1U~ .t1l~,"kl.lgl wcrl.len \ nu Ir ~ It: •• 1r l;t,; \ on
Ullill.lfl"dlCn
"ll l1Iel"Ul.hung ...bchordl n"" gdJ 19l.O,dlc \ 01/ cl C\I1'Clhc"CIl
11l H IUo
....1I111!.t1111
lhcn,
IllrlllcM,a",etl":l~lrdl'lhenKllh!CI,l.hC:H'ol.kIlt~lb
~1"1Il1ll""1\"hl.'ikuld
dl.:n
Ik~llllll'llLll
die
lurlbdl..:
'IH.a,hlldll..lllh-ll,J.
~ ...hu
'~, J
I:h
hll"lllVI
IU).l(
\11:
nt!!
utlcrt,
dlç
l pi
c:
ï'
'l11..1 m MIIII.1
len
IJu»'
~ .khc: ,lC'.U.
dlilhll"rI
Cil L.:1.:l'-
19 '
':-I.:'I/CII
~allll und .')Ilh unter IJI11)I.inden
auf ihr galllè',) weilcre!lo Lehel) èf)trc..:"'~
Ni.lI~J,nll!; glhl e') I\. indcr, die ~o gu', ;rll'li~..:h lernen, d ...U SU:, wo e~ fl(iLi~ i~I, ihre ci-'
b~1l1.:Spr.h.:f\\; \e.:lhl.:lgen "'linnen, Dudl dic') :'lJId hc)ol1dcl!:l hq;ahlc.: oucr bc:-.o.lltkrs.
hl.:glln~libll"' MlIltkrlll.:lh:n
Ein l'hiinumen
de) W tlkn) 1.01111111 daLU, Sehr "Ide Kur.lien wulrén Iii chle.:r Lillie KUldl)..:h )jlledll.:n und Ihre SJlIi.l..:he, Kultur und eigent: I.e~
hl.:Il~We:hc.:iJllllne Killdei wellergehen,
I )ie:="durite hcwuLH hel vielen IllIellekludlen
.
'lkl FolIl )cin, Illehr unhc~'uLJI oder halb hewuUt--. Oldn!::al )Iull darauf. Kurde IV sein
-~ ullier dem einfal"hell Volk,
DII: IKAKISCIIE
l'ULITIK
(;(:UI:NÜIlEK
DEN.KUlmEN
I )Il,: 1\.\Ildenfltlhlll. llcl anderen Sliidlen l'llnie)o
SY~h':l1l.1li="l:hgewe)en wie: die der
111l~CI SIC l'l1q;(,1l dte.: l:xl)leIlL ":II)CI kllIUI''!dll.:1l Minderheit
anluerlcnnen,
lJu..:h
glhl C~ 111l1cr)~hiedc. Il'Jn sielli dar<.luf ah, d.IU Kurdi)..:h eine dem Pcr:..i~L::hcn ver- ,
\lo"lndlC ~Ilr;h.:he 1:..1,und die Ir..,lt: r pflegen dahcr I,U behJuplen,
das Verh;ihni) LU il,- ::
IClIl\llId~n
')ei elll ..\"('rwandl~charlll~hc.:s",
Dlcs.)1) Illh:ge.:n du: Re~icruI1Kssprct.:he('
lU Cl ~I.IICJ1. hellt.'ul~.lIalJ
lll.Jn sich mil den clgcncn I\.urden v(r)lchc und H.cgclungcn
\loie d\lo.J tile I:lIlfl..:hlullg einc') êJUIOIlO!l1CIIkunli~~hcn (I ~hieh inncrh.llh IraJ1~ "nkhl
1I1111~"
')..:ien,'
I )cr IlaL hat )ich unler S •.u.h.Jdm lIuJ.\'t'm. I1OJdll,lI1gen Jilhrzc:hnlc::n kun.hschcr Kriegc, die wellel fur L1ieJ(cgh:lungen
nu..:h Hlr die 'cguJiJr~ Armee h~~ondcrs glorrckh
"'..:rhcfen. cnhch.lu))en.
den Kurden ..AutonumÎc"
lU gewähr..:".
Doch Llie Regelung
lh:r AUluliumic
"";.If)o eng gelilUt, uaU \IC den imkisc.:hcn Kurdën e:r~1aulgli:lWungen,
,",Cftlt:lI
lllllJlll', Il;ldulcm :..ie clUe plllill:..d\ rullilari,\c.:hc Nictl..:rl.lge crllllclI haUCII~I,
die 1I11c'~t:lh dalauf IUllh:lglllg,
dJU der Sl"Ilah Ir .. ns IllIcn l\ul)I.lnd gq:,cnlhgdal.J,:
unlel MullJ MÙ\IJra Hllf:UfII ulller~Hil/lc
und die KUldcn d .. nlll'Iölllich
lallt.:nlielf ...
...1:. )Il,,:h 1111Ihll dh':: Mdgh..:hleil
crg .. h, in dl:' I:rag..: der (jrenllichung
im Sl:hall OJI-,
Anlh lfa~I:....:he l\on/ö')loncn
LU erlJngen
(197;).
,',
'
I
D.J) aulunome
'lCIIIC Il.1lIpl\latl,
Il'II',t'h
kurdl)chc Ucbiel im Irak. ~Ilari die: Zone rund"um Kirkuk aus~" C:!lhai
in Erhil. N;ll..:h ~owjcti:..(h~11I \'orhihJ i')t die M .. chl der lok .. ";n, ~heÎ)~
.IlJl,OIIlIIlIl'II,
Hq.It'rllnl~
Il.1I1t1l\:1I IInlc:rgr.lhen,
d;IU~,
die Il:l~i,,dh'
,\,.1;11\11.11
lei,llaalh,
auch in dem kurdbchen
liebielllibi
und daU sie den Ilefehlen von Ilagdau.
geh",chl,
niehljenen
von E,bil. Zu Ihr mull cinjeuer, auchjeder
Kurdc, gehuren, uer ~
vorankummen
Will,
.•
l'tir die Sicherheil
in dem kuruischen Gebiel sind uie Sicherhellshehi>rden,
vur al .. !
lem die "~rschiet.lenen
A flne d~r <.i cheirndlcnsle
von B(igdall I,u~l.indlg. I)'ie A rn1":"::~
die chenfall> im .kurdischen
Ueh,el sialiuniell
ist, unlerSloill
einlig Ilagdad. Su:
~umml e., daU lIagdad zahlrekhe
SicherheilsmaUnahmen
anordncn
und durchlüh.
rell konnle, wie die Räumung
einer breilen Zone enllanll der iranischen
untlliirki-:
schen U renlt von allen kurdischenllewohnern
und die Zer;lurung
,hrer Dorfer,l le:
purlaliunen,
(jefangennahmen,
SchheUung von kurdischen li rundschulcn,'''
Enlfer.
nung der kurdischen
U niversilül aus Sulaimaniyu,
ohne daU .die l.okall cglerung vun
F.rbil sich dagegen zurWehr sellOn kunllle.Die
wirkliche Machlliegl
i", gan/enlra~
,"lIänden
des "Kommandorales
der Revululion",
dem Sadda,illlus.It,,,,
prä,"hen.
Doch die Kurdenpolilik
Ilagdads bedeulel,
daU man lum Ileisplel in Erbil kurdi .
. sche Firmenschilder
(in arabbehen
lellclII) an den läden le.en ~"nll, daU e. ko,di.
schelirund>chulen
gibl {.oweil die Sicherheilsbehördennkhlgegen
,ie ein>chrei.
I<:nl, daU das Kurdi.ehe
gedruckl und im Kundfunk verwendel werden kann; uer to.
hah'die.er
Druckwerke
und Sendungen
wird allerding,
von lIagd,.u genao kUlllrul,.
:lIell und vun den baalhislbchen
Ilehörden
zen.ierl.
In Sy,ien wird dafür gesorgl, daU die relaliv kleine kurdische Minoriläl
poliliseh
und kuhurell nichl in Erscheinung
trilt.ln den Schulen wird auf Arahisch onlerriLh.
. leI, und sie slehen untér slaallicher
Aulsich!.
DEK KURDISCIIE
WIDERSTAND
Der kurdische
Widersland
gellen die verschiedenen
Zei1lralr<llierungen
haI me
galU :. .•lilelKir!. Die Kriegsaklionen
gegen die Zenlralregierung
unu ihre Armee ha.
ben .,cl\jc,locb
seil dem Zwellen Wehkrieg in erster Linie im Ira~ ahgespie'h."
Es hat.
le drei.,dlle
Aufslände
in der Türkei gelleben: 1925, 1930 und 1937; doch sie waren.
lur itil Alil/ürks so energisch und brulal umerdrückt
worden. d.W die Kurden ,ich.
lunge Zoi. darauf in der Türkei slill verhiehen."
Die zentrale Position, die der Irak in den kurdischen
Kämpfen einnahm,
halle da.
mil lu tun, daU dort on der Figur Bananisein PartisanenfUhrer
erslanden war, der '.ie.'
le Kurden, wenngleich
nie alle. um sich LU >charen vermochte.
Es i.t hier ,"chi d.:,
Ort, auf seine Taten einlugehen."
Angemerkl
sei nur, daU er in den Jahren ocr.
!lchwerslcn Kämpfe mil der irakisehen Armee den ÎrOJnisehen und dcn türkischeIl .Kurden davon abriel,l4 ihrerseits A ur~(älH..h: lU hcginncn, weil Cf )I..:h aliI' dlc \'crbinJungen über Jene lànder, be.onoers
Iran, angewiesen
sah. Er befurehlele
auch, cin
Aulstand aller Kurden in allen drei Slaaten würde lurZusa"1menarheil
der urei Slaa.
len segen die. Kurden uno zur l;rslickuni
ihres Aufstandes
führen. Seine enge Zu.
'Jmmenarbeit
mit Teheran (und den Vcrein.igten Staalen) sollie Hur:ulli allerdinlls
1975lum Verderben werden. Er muUte mit seinen engsten Anhàngern
nach Iran Ilie .. ' .
hen und dOrll111 Exillcncn.
1979 ~larb cr in ..:inern antcrikanischcn
Kr.lIlkcnh.lus
in'
~ ..\IIIIIJ:lon; lit der N;ihc vonlr.nllil
iSI cr hc~ruh~n,l\
illE
,,1'i\KTEII:W
DER KUKIlEN
Nadl /JUf:LlIII\ T(,d kam c~ LU vielen und hillelcn Spaltungen
unler )(Înc:n bbhc:ri~
~~n MII.lIhclllo.:rn, Die Sclh)lkrllil
HOIdl dem nie Illllltilri:..c.:h,jedoch pulili~ch "'crlureIltn Ku,,!:::. gc~en Uagdad ~plelte: Cine groUe.: Rolh- bel diè!:len Sllall~~gen.
Ver~dll~~e:.
ne (i IllPpt:n logen unh.:r~chleiJhcht:
Lehr~n au:'l dtn Ercigms~cn',Eln,Jed~r
1I nltrluhrcr Hu r:u III~:\.Jh ~Il.:h \'cranhllit, ~cine eigene Pilflei lU hilden,lo Die wlc~lIgsle:n he~tl~
\,llÎrL;.. n'lcn ')IIHJ Kl>P und PUK. Uie: cr~lc. dlc Kurdi~..:hc Dcmolratlschc
P"rlcl,
)If:hl unter der Fuhrung vun Ma)'ud und ILlri)) Hur:ufli. Sohnen des groUen Kurden, lu'hlcr), und ~Ie laUI )I..:h \lun Imn unler~lllilen,
SIC hai hc::ule auch Ihindnissc:: milSyrieiLulu.t mit Libyen, I:einden de) Regimes \'on BagdOld.
DIt: PllK (PillflOll)t.::he Union KUflJislan~) bl, streng genommen,
k.eine PörtCI, ~on.
"d'l:lIll.:llll.' :\IIl.lOl 'Iun drclllolulllgruppell,
(kr nuux.:..lbt.:h-lcninastÎsL:hen
..I.i~a der
Arhellt;i KUflJi')lolnS"IKuII1JlaJ.
der ..lllllun uer KcvolullOnJrt.: Kurqistans",
die sit:l~
~c1h:..1<.Ib Ji~rh~Jlrillli,h-)olialisli~ch
be/elchoe:l,
und vun individuellen
I~e()önlic~~cltcn AnliiH1~~rn \Ion Jaiallalubuni,
dlc mit dt.:r l'( JI\ lu:..ammcnarbeil(n,
ohne cio,:
. lIer.de; hi:~.~n l'.rteiell
anlugehören.Chcf
uer "UK isl J .. lal lu/ubul/Î, cin alter unil
ruhmrcl..:he(Kämpfer
au) der Ze:1I Hur':UtlH.
'
I
.'
-,
Die 111l~\rc\'oluliunarc
AU)'h.:hlung
de:r PUl\. halle: uiese na..:h ihrer üninuung
PHS, LUI lu~alllll1cn<Jrhcll
lIlil SYrien und ir<.l~Î)lh~lI exilierlen LlI1l)grupp~n
geruhrl, d.Jfuntt:r <.Iu~h mil der Îr.lkl\l.:hell KUl11muni~dis~hen Punel und den pro~yri"
;,hcn Il''~hlhcn
U..alhl)len, l)o..:h im l)eLclllber 19M3 begann die PIIK Verhandlungcn mil S.II.Jd;lI11llu~\r"'. die hl=".Januar 1l})o(S
dauc:ne". Illc) bedingle ihren Uruch mil'
d~1I \011 Syrlcn unler)~ill/lc:n
(irullllcn
1II1J nlll Oama~lus
sdbsl.
f
Ilie l'UK hai EinlluU im S1I1I1'lhcnlerl
des iraklschen Kurdengebieles,
vor allem
CIlII.. lIg tier Adl)c KirkuL - K(H>dnjak - ()al .. Dile:; )ic w<.Irim Frühling 197H mil dt:r
1\ I)P del SohnI.' Hur:,J",.\' hlulig lu~anlml.:llge!:lIIlUen • .Jh sie: versuchle, cinen Wt:g
dUIl..h NurdkurJI)lim
IrCI:tUIIJ.h:h~n, Lilli ihrc N;tt:h)chuhllnie:n
ndch Syrien (über die
l urLel) UliCII/Uh<.llll.'l1. Dlc KDP 1)lder Alhic.:hl, die PllK h .. h~ ihr lIaupl4uartÎcr
iln. greifen wullc:n Dic PUK wurde "'un der KIJP geschlag~n. Ihre AngrithgruPPt:
\'on
, XlJfJMdll1l WUldc lc:Îh g,.nôtel, tCII~ liber dll: (ircnle In tJIC Ililnde derTürken
und der
ir...Lt>dlcn A Il IlL'e:~elnc:hcn, Einige Ihrcr Fillu~r wurdclI Kl:fangcngenommcn
und
!lo11
.. lcr \.on l.'Cul~n der KIJP hingeri&:hlel. Tu/ubani brauL:hte einige Jahre, um sich von
die~er NiL'de:rlage lU erholen.
Die Lcule Uer l'I.IK, be,onder;
der Komala, waren d.e erslen, die 1976 begonnen
h.llIl'II, LUIIII\dl": I\.;lfllpf..:r erneUI um ~Il:h lU \t.:harcn. Clelegcnhcil
dazu hOlen die
Ill/ô ellhcl/cnd":fll>cplJllalioll~lII.djnJhIllCn
dc. Irakl~,hen KCt(lcrUl1g, Dlc Komai ..
beg.Jlw damJh, kurdbt.:he Hauern, lilc sich der Zwang,\~vJkuierung
widerseilien,
:tu
<.iucrIlJ.J'Uullpen lU)ar~'Ùl)enlUfa))en.
Die PUl\. "'crnlgl heute ube:r vieJleidll sono
K~JllIlllc.l." Sie unlc~hi~IL lange Zeil gUI~ UCLichungen
mit Abdurrahman
(lu ""I1/Ù", "dem Chef def 'fanischen Kurden, der gegell Teheran kämpfte und dabei
gelegell"ich
[f,ne au.llagood
erhieh. Doch oie Verhandlungen
der 1'(lK nlll Balldad
~r~di~~~, .~l.!",).~lil,tI,\l:ll;:lr
iJ~.r:iun~ing 1'l)HS ga,b cs l:rne:':lll\. ämplc, und iml t crbsl19HS er~
.griffllie iraki .. he Armee hilchsi brutale MaUnahmen
im Kiwm ">Il Sula,mani)'a
ge.
gell Zivili.len,
die Sie der Sympalhle
mil der l'UK verdächligte."
Sellher hai ,ich die
ï'UK, um nicht isuhe" /.u werdelI, sehrillweis.der
KDI' und Tchcran ungenilherl,
und es !loCheInI. dati )Ît: nun auch von T~heran Unlerslullung
(rlHlIl ulld mit der KUP
der Söhne H"r:unis ihren l'rieden gemachi hai ..
D,e PUK i.t 1983auch milzwei weileren Parteien in Kurdistan blulig Lusammenlle.
'sloU~n, der sogenönnlen
SOlialislische:n
POJrtei Kurdislans Irak iUWle der iriJki~t.:hen
Kommunislischen
l'arlci, die in Kurdislan Zunucht gefunden hai. D,e heiden hahen
IlLindnl>semit
der KUP der beiden lIallani.llrüder."
E> ourfle mehr da. überaus rucksieht.lo.e
Vorgehen der irakisehen Ilehörden und
. SiL'herhc:tlsdlcnslc
gcgen die irakischen Kurden sein uls irgendwekhl:
Ideolugbdlli:fl
. Verwundhchuften
uder dlli: Uerc:ilschöfl LIer Führer zur Zusammcnarhcll,
Wi!) dlc Vèl~
',)t.:hicdcl1en hiller lcr:..uiuencn
kurdischen (j ruppen gt:genwürllg da lU lwingl, wenlg: .sh:ns ~oweillusammcnlllarbeih:n.
daU SICes vermeiden
einander mil WalTen LU he. kämpfen. Angesirhl> de, brlliaien Druc~es., der auf der Zivilbev<ilkerungla,'el,
ver.
i slc:hl diese es immer ~ent~e:r, dilU die Punhanen,
um dereniwillen
SIC lèidcl. mehr
i einand .. r bekàmpren als die irakische Anllee.
j
DIE KOP IN ZUSAMMENARIlEIT
MIT TEIIERAN
:Di. KDI' häll heute einen Streifen de. landes enllang der lürki>chen Grenlc, der
nicht sehr breit ist, manchm.1 nur 20 oder 25 Kilomeier, aber sich fast entl.ng der ge.
. >amten Gr .. nLe erslreckt. Die KDP pnegt der regulären iraniscnen Armce (unu den
; l'asdillan) I.U helfen, wenn diese einen VorstoU in den irakisehen Teil Kurdist.n.
un ..
ternimn".
Bisher hat es vier Iranische Ollensiven
in Kurdistan gegehen; hei einigen
wurdell kleinere Gebiete erobert, die dann permanent
gehaltell.wuruen:
bei Qa".e .
SC.hlrin, bei P.enjwih: wo es eine irunisch hesetzte Zone im Irak gibl; hei Ilaj Omran
unu im lOlan:O,ist!ikl,
am Sehnillpunkt
der drei Grenzen.
Die Führer dér KOP belonen gerne ihre UnabhängigkeIl
von Teherall. Das Ilünd.
nis. sagen sie, sei lalr.lischer Nalur, JJ Doch ihre Kriliker werfen ihnen Yor, ~ie btgingen
den gleichen Fehler wie Hanani, indem .ie .ich zu sehr auflran Slu'l-len unli d.uurd,
Uefah, lieren, irgendwalln
von Teheran geopren und falleng.lassen
LU weruen.
D,e
leute der KOP lassen keillen Zweirel daran, daß sie die Amerikaner,
von uenen. siè
,"ch verraten mhlen, ZUliefst h~ssen und ihnen mißlrauen."
..
Die KDP stehl den kurdischen
Feudalherren
(Aghas) näher als die anderen Par.
teien, duch gibl es in Ihr auch einen "progressiven"
Flügel, der sich seihst als linksge.
richlel versteht."1 n dem vun ihr kontrollierlen"
Gebiel entlang der lUI ~"chen G ren~
le behauptet
die KDI', 61100 Kämpfer permanent
mObilisiert zu hallen. Si. bielel in
dieser Zone befreundelen
Parleiruhrungen
Unterschlupf:
jener der Kommullisti ..
sehcn Parlei des Irak (die ibre"e"s
etwa 1000 kurdische Kämpfer haben soll). dir er.
..wahllten Sozialistischen
Parle' Kurdislans,
der Da'wa (d. h. der gegen Ilagdad gerich.
leien schiilischen
Partei des ~rak) sowie wohlauch derl'KK (einerG ruppierong lürki ..
.;cher Kurden, von der noch die'Kède scin wiro).
1>1l..:hehl~;' wi~hll~:..'cn )lr"lt:gl~'hen
I idl.', lhc-u..:m Zugriff der K DP offcnsll.:hen'
"ullIlIen, wcun :)JC )Îc enh(hlo~~en
in t\ ngnll' n;thmc. ~illd die C1herland!:llrJUe \ on'
~lo,ul nJch der TIII"c, und die LU ihr parallellaorenue
l'rdulrohrleilung,
dIe Iraki ..
')die') OJ ;ilh M iltcllllcêf U<.IlhpurtlCrl. Duch lli~ I\.DP \'cnneidel es gc::g~nw~irtig. die:..c :
liele Jillugrt.:ifell. Ur.:Îde )lnt.l KUI \'crlcidlgt dlln:h Zaune, Putrouillen
mllilunden
..~
BunLL'I, till.:je 200 M eh.:r \ ollclnandcf
c:ntrerf'llli.q;e;:n und lelcroni~ch unlt.:relni.lndcr~:
\CrhUlhlcn \Ind, MII1('nJ'elt.kr unt! and~re,\,
.,'
J:nhdl~it.lcntl
Jl:du~h durfle d'I~ 1lllhpt"llion
')t.:II1.dlc die 1i1rki)chc Armee lugun;'!'
)lcllth:"1 Ir.l~ Cllllllllllill, 30uOO M.J1H11111~b(hèr TruPllc:n ~ullen Jl~~l11anent an Uel,'
(j re.:nlt.: )Ic:hen. lind c:~ gihl Vereinbarunge:n
mil dem Irak, die ihnen crlilubè:n; ühe:r
die.::(irl:nle: hinweg Scrfolgung\aklionen"
durdllufiihrcn.n
Man vermulèl, daU dar- ."
. utlcr liinilu=" ~dlcllHe!\ hkollllllcn hC\lch..:n, nat.'h den'-'n die Tinkci clnt: Sd1Ult.rlllle: .lUI dit.: J{nhrklhlll~
uheCllumllh.:1l haI. I Ji..: H:lIhrlcllung wirfl <.i":WlIH1Cnu Jle ÜHki: '
~\ he 1{~~lclung 1I11'urm \1111 Tr ...n:..itgchuhren ab, Fur q,cn Irak ~t~1I1 SIC c:iJ}CI.1ucr'
Wll.lill~ ..It.:lJ f lt.:\ l"IcllhllllgCI dot' Audl till: ilileillalillnalt.: S,ruBe Î:..llllr heide.: SI.lill..:n
ht.:tkuhiJlII
IJlt.: I tllL":l /l..:hl (;CWillll <.lU')1:~llullcn n.l..:h dem IlaL; ua l,a .. cr!lilll .
. IJhe.:( :"IICVide Wil hllg!.: Ni.ldh..:huhgllicr.
darunter auch III der T lir'kci rafljnicrlc.'lo IScn..
llll,
IllE SI'AnUN(jEN
1I.lIIIIJn
dlc kUlllpkxe
liNTER
!JEN TlïRKISCIIEN
inn":l~ und auUerkur'dÎs..:he
KIIRDI;N
L..ge im Irak dnnwferlllLh,
iSI es
•
,
..
rel.lll\ leu.hl, die dl:~crcn kUfdl)l.h~n (irUJlP~ln
Jer r ur"el und In Iritn, in d.hG.:.
'''111111114.1CanJlUllllu.:n
Die lurLi",hcn
Ku~,.~m,h.:b\.'nl
...lh'1Jf1JW~llIaUpl,ruppc::n
!tc"Ip..llcH. ou: l'KI\. fParh:1 der Kurùhlhcn "'rheth:r) una (he PS"I,J
Obt;lch.:h'du,:
l'\K
I .lti.: 'k/cldmulIl
,,1'.ull)a
he, IIlr UIII die ollhwJoxc:
KUHh'l ..n... I.lr~lyc"lrag'l.
~(hy.lll'lld
KOI1lI1lUI1.)lp....hc 1)"rlCll\.uriJl!\lalh~
ho..;h~h:n)
mtC,'
.Ahc. u" .. hh .. nglg \UIl der I"KI) Ihr Progr .. mm ..iehl KoImrfgea£cn 4.lcn ,,'-.a)4,;hbllluli-.n
d,-:' Jill hl und t{':~cn the nallunalc I Inlcrdllld,ul1M und den IlI1pcr ...JI~mu~In ( fUf'
LI~\.h J t\UllJhl .. n \ur Im (;c~L:n!klli lU .. lien ..nderen Kuror;:nl'oIrtcu:n III..ubl )1(. d..U
dlc t\uh"h:nl' ..g.: nur Kclo)1 weuh:n kunn..:, wenn In der ganicn TurLcl ..tlcmoknill.
L.')dICIIILJlllit
, Illic
K
k... n Kurd".an)
"m ...n.hll~..:h-lcOIOI!tII)Che"
1.,,1 clnc
hillllell.n-
h" I97Mai, Apocul.r
Pttrtei.!<lI c.hc die KommunI!tlen
bdannl.-
:
l'''U,,,, h4.:n 1~III-.:rt:n/cIJ
. UCICIJ\l~UnM lI-.:;
ell.;.~cn
al!t ..SolldlrcYI!tlo-
.'
V'.er .the \'C~O~ll'llIhchuntlcn
dcr
.
lur lIle Zi'l.lbc\'olkerung,
(id'II'1l
d,lU die I»arlcl
iI.llh Il III ","l"
,)l'~L"n.. nrllen
~r" , .. II. wen" dl\ l'Ill'
..~IJllInJ
CIl"
..h:1I 11111I dICI .... hc!t!tcr )Icill.
IcI"r.rl>
<11111
'A0lh:1l.
'I.IC h .. th:n
~IC. UIl,;"Il.'"'CI nh.hl
bCCllltlu:')Cn.
"ffllluthLh
"'IC
A IIgl'llll.:lIl
')~h",ulgcn
VCHaU):.cIJUng
den
K ulJen
unter
".1
KJlllplcr
le.
• HIC If.nli":hen
Kurden
unlcr allu/.'u"
fKUPI) h~ben nKh der R.volullon mil Teher.n ....e'h.ndell
IlOlh e. loVarnur der "hb.rllc"
HUICI
der Revolullon,
1.''tlt~III.
S~"r
unil deren t'reun ...c, der verh.ndelle,
und die.
::..eliberalen .olll.n !lIpllcr ohnehm Ihre Michl
vtrheren Au-:h ~It konnt.n oder wollt.n nichl
mehr lU~.14Iln
AUlanomle In mehreren kur.
dl"-hen P,o"'mun.
In d.nen ~lCh Jed"mal
...u:h cine Ilarh nlchlkurdl::.. ..he Minderheit
bdunllen halle. aho lIeln "KordIIllIn"
OICU
AUlununue •• re lit hl beschunkt IUI,elallen.
'Il:
den
JU Uclcn
untllu
lu
gegc:n
tuclen
I. \'11 .~"Jy lloV,eAnm 41. S 16fI rr P/HS. S60
(llJrh~hulen in den PHllllnzen flbll und Sul ..lm"n)'. I.::.. .. hlo»scn u::.....
d .. JU ware
dulhoncn
l'.alb
Lunlllt)
fn:llldl,
Je langer
lI .. U die
Selle
Sldôllen
lanler
nll.:hl nur.
)md
um
lU warken,
oll) Cine Knc:g!tpdrlel
dir (jewh.:hl
tile." uhelh
KrieK.Je
)ChC:IIU,
.
.
heule
)It dle~ lun,
JUI (jehunac,
Urudcrkampfe
.. ulU bcwerk)ltlllgl'\l.'crden
lU
!tondcrn
.. "
a
n-
vun (je ... ll;ht und
d .. oui bc)dlafllit.
dc)to
bes!tereChitn-
LU brlnlcn.
unLl SIrellerelen
kitnn.
unter
durfte
C)
:.
~"'t
J
t "le Anlll 111, ~ 217 .• cln Gebl.I, ]Ud
"Ill 1~I1', C.. h hrell, enll ..n, der lur"l,chen
tHen,:c IIl1n..:.a hOUO I.c»t.:hmer ....
K ..ut'
mil
den drei »Ich nur
1ft
Utlnen
l') ... b bl::..herlwei Grenluber~t:hrellun.cn
der
r;:;1"'':I1~~
'
~:~tl\~:;:n~
ftsc~ ~;u~ 1~~:~nJe:
.... 10 C\ _Ul h lU ilombllrdlerunltn
von Slcdlun't'n 1ft dem KC).lnHCfI....
un der KUp .eh.llenen(;/CIU\l(ellr:n
S~hlledh.:h bonlh..,dleflen
..ni 4 ) 111117 lU lurlll::..che M'hl"lllu'leu.e
l"lcr der PKK 1ft h.k
I uni. '''IC Anl1l .., I ..hll n.un \cr\t.:h,cdene
".artclcn und (,rttPllcn ~ul. il ~ U • S 0+-16
,. ( hcl un'" (;,undel
'dn. Ihr l'ro.'oImm
der f'KK 1::..1
Abdullah OruloVurlle 1'1111)'oeront""K.hl
l'ellen '
l':~:",h'::~'~~~:(:,::'~~'~~~b'nt:n
.'
.Iru dcr he~len St:hlld"un,en
d~f - cplsL:hen
- K...nlple ••
und ICiner PIII.n,,,n,n
".,IIU
J
''f.
!l''~'''J
kent
le KUIIJl\I.Jll HU I.. lIlull f'''II)
Ilfol, t!JmulI fellue p~' LlUtl.'ur
Il ..11\ 1'1711
U Lur Rulle dcr Vereln'Ilen ~1• .Jleli VIII Il':ßlY
While lIou»e' c.r,. 1I0::..llIn 1'017'1,~
126S ßOLh IUILhAn::..,thl JCIl(uIIJcn \10.(.:11 ::..le
l'illS elftem SIC' nahe, dei Ihnen hur enl.hlt,
...cd dlc Amen"'~ner
Ullii ,IIC Ir~nel Ihnen
p'ollllL:h Ihre Il,lfe enllU.en
.. V,I l' ... /}I (.le Anm 41,'
1M2 AUhp ..lhln.
der.Knp 8"'llllllllll
dIt. Il.atll'hllUlllilnalrll
KUP, PIlK, KMK n.tl~ Ilei o\1t1ellrl "'lIhll.
~I.n::... SOIl.II!ltIl.lloche Be .......cuIlK K uld",,' .. n ..,
Wellere bnlClhell~n
c:h"Il\J... ~ 1111 Il. Iu.. mm.n::..thluU"e!)ul.h
~\,n 1""1 cIlI.lRdcr
(elßdlll:hen hUßlen
JOI.) \U unll JIlIl. Il
byen \leu,udll ~'erll.t1hLh. dlc\t: lln .. IIlIllClI/lI
blln.cn
S 201. AU(,lIIhlun, 'on I~ ~e"l.hlC:
dencn(jruppen
S JO}, /"'''lIlmcnhlul.h
ihe
scr Bemuhunlen
IRI AII"1 ItJXJ 1111.11:IJI:I
Kimple unler Kurden diUdl den IlH"lnhC:1l
Grenluher.llff
von l'''HJ, dU1-1ldie IlI)kU!'<\IO
nen dlu.rltn
fori S 201
.
Il''~_
11
Xus,,.,,,,
Re-
be ......
dueh
..h \'Cllotl.JlI
("
• M.n ..hlll~1 IIlHllIh ~IICfdlnll::".uc:h ..h ••ar.te¥1\I:h- "'~/c:'dinci. ~.I1""(.'(,,110: Anm 41. S.
l:' •. n..dl( Illl)4,,'ult.ru,III/,.lIIII.J,.J
und
.. 111'111'
14 .... " Il''.,.rurll
l'WIC AnlU -II, ~ 17 lit tl(11
!lIeCh/l'" J.hren crhlcllll~';dlll
CllhlhculclI'
de 1011::..Il!ll
...h. Ihlfc ....on )cllcn ..1erH..nl)l.h"ll
KUP Ah cr \11.11 101111(1Ill,'hr rcht'I ..n ,11IIl.!hcrlc, be,Jnnen
Junaeh
KU .. 1 Mllt:lleJ~r
196M.e~.n »'In .u::..i1,u..Ull.hc) Velhlll (iue'll
Ilopcr.hunen
In lun.
er andiAuen.
)Id.
.Iuln"hlll'
111.'1tt.."lIIllh: nul .:m.:r hhtlff~n
tt...IIlIII"flh: a1l'li\1.'1I .till.' /1' Il''ICIIIII der 1.1II"ln,
'U1I"'lII"'Il)oI.
dl( \IC 10k, ~)llIlJo1lhJC mil dl'r
l'IIK ''''IIoJ,hhhil,h:lI \l.'lh .. llulI.cn,f.rmulI'un.
¥1.'11 I)q,,'",t1luncu
\'ch..t" .. nIJ....
n um l'ChU'
n"'l1
,u ... 11 J.'lI:l.'lIlllh.hc".
~dlhdlunl
,un
. ~~'hukn und \11 "l;llrl
~~~'3:~~ M
1ft
Il
1 ulle
dcr hlitml!tl.:hen
rc"'l~n.n
lui den
und dit Wlcl.ler-
b~deute:1na.~ l'U" IIr",II,srrll.
d.U die P.ru'oIncn ::..ILhIImllrcl be'Wt:llcn kunnen OIC lloI~lu.hc Arnl.e )CI ,edUt.:h Jellefleil
In lIcr lll.e, t'lIl1uUlllel'lln dle::..c(jeblele
lu .. nden
, k ..J1e In Ullnl GJl/~III. Volk ohne An.111
I)tt' Kurd.nrr ••• ,m M,ltlerenO::..I.n. trclbull
(S,"hW'llJ
1'1114
.
I]
lU.
I cllen L1urhe (he ......rlcl vehuLhtn,
dlc .. ndere
Die heilIen
)Lhwa~hcn.
KUlucn,
)I..:h Teherdn
oder .. enn nach dem
IIlupl.rund
lur dcn Zu .. nlmenbru-.:h ::..oll.e.cJen ¥Cln, d.O Itll.dad Ih:n (;ecl~nllen einer'
c..hl.n lIurdl::..,hen AUlnnllnllt n,,:hl annchnlen .ollie
keine wlrklll.:he cllenc MoIchi 'ur
vic kurden
Andere Kllpllcn. die Re"lon 'Ion
Kirkuk; die Prlil»cnl der Erbll-Re"lerun •• Ihe
In dcr Prllu IIM.dtld Unlt.::..lehl
~•• Konlrolh.fI"
.1,
Il.,,;~,,,
Art WlfIrtc)icllung.
wcnn
clwa
~t,~d:~: ~e:eer~:~~~...
~lle~r~W:
~:t~
muUle d.ß1~h IiIUI M",h ..blld nlChcn
und \..r'llu. ~1L:hhts In die SO"'I.lunlun dun.:h.
rcc':II~rl»'denl. Ku. MIlIt"",,,,rJ wurde le.
(unlcr
... lc
4), S 27
lIeid"'ruppcn
... ren f'elndc der KUP und leheranlI. O.u,'"'u" ~otlcl ...~ 12000 ":~ltllpler
bc~lI/cn OUf;h dlc,kUI'I h~l den (,ed.nhn
G.bltl'
lU hahcn. lur.e.tben.
n.L:hdem l.h~
IranlKhen
Pe!ll,hmer •• nlchrerc Onclhl",en
",en
sie durch.duhr.
hlllten (Jau,m/oll h.uI. als V.,mmlcr
mil lIa.d.ad 'Icdllnl
.h l.IlC
PUk Verhlndlunlcn
lulnahlII. Wie' lIlc A Ih.nl KOI'. und PUk !lIICh"'c'Icrenhwh."ell,
I~I
urren. Ol!ll I;lnlehcn der t'IIK .aul Zu~an'menIfbell nUI l cheran buleulel
,*llhl tl~U ::..Ie
niche dauern k~nn
•
JI U.e lret"l.hen
A IIlurllelcn
• Abbru ..h der V.rh.ndlun.en
(
.. ' N..ch dem lurkllt.:hcn t'rehcle~ell
konnen .1_
le Vcra.hen lel.n (lIe.el (,C\ ....
U ln ü.ld!lllrlllell UnllJe"'lInl.l.1t ,,"e,totrn,lulSer Cinelli V.rulfeUlhlhun.
,n clner verbolenen SpJ/lLh. Val
A'f'lr~, I.,c Anm )), Ab::..chnlll uber PreneloVe»Cil lur RelllerulI'''.11
"ulcnll.ltt/Il
•. vorlter
M~dllubern.hnle
der Milli"" lion 19.0 w"r.
den denuoloh elnl.e k"rd .....he 'ubhbliunen
IIctotuhlcl ~II ver»l.~h.... nllcn naL:h dem M lhlArpUI!ll\:h
c.,
Uo..:h wll
Irlcnd
JO
(WICAnm
~1I.:,~(t~n::nA,:.:~~~et~UK
Il Oll: k.urdl•• he Republill ....
un ~hh..b4d lira")
~uuult ~It;h """h deen ....blu. der ",u"J~lh ..hcn
Armee .u~ Nurdper ..lcn \'on l''''' nur kur ...,
I.JI halt.n (Jle per~I::....he A.nl.e fuhrlc eltMII.
.. uJ/lhp.Hcn
Kurden
der ClIlcn
Linie
..
cn.r der PUk UClalh bel
(WMIARm. 4), S 22"
.,,",,'$1#11
~~~dt~~'I~~~.IU~~:~
K:'I:,~:~;~~lle.~~:rS~~::
ml.lurh ...h
dlc KUPI
"
.
'.If
,\'1 Uer (IiUIIIi JIo:U':' ~IrC"h ".r. Il..d dll t;'1 und
;, the \' .... 4 ,r,.hu .. hh.'n. III !JL'n belden I"nd'i,,'Icn I 'tI'lIu'.~nl\.lum.n JO(JAU unll lUll
ntlI/Unl" ..h"n, .n)L:helncnd n'lll lIeftll.el. die
belJl.'n lU ~I;'elll.,cn Uu...h !JI': l'UK ...h .hcl
und
The
A".,
.f1I'4"UIi
~~~~~.
It
'11'"
.. ud vorge-
erhall
Zelllßciner
k.Ol1lnlc:n.
lIcn Md..:hlh .. bcrn
~unfllKcn
um .. nl LIIl.h: lie) KunlhLlt:!t
In I bLhclIIUIlK
t;Lw ••hu.'1l
KurdenpdrlCILUr
.....ILhugl,; I»eflode
I.u, !tokhc
Kelcn
um Ihre pohIÎ!tl.:he
lIIolU ~dKJ~'n, tlaU der H...LI~,h-H"OI~che
.. h IIdh\ol~cr
ClndlldLl/U
'len
Ihrc
KDI'II:r.1
Dlc
(;o"lo,.n '9Ij
• lur Ü"6:hl6:hl. dir lfakllChen. u.nlKhtn
lurkl~,,'h'n
Kurd.n
H~~::"iln
rnn der KI>P luu-
d ...U !tIC .11111.: vun8dgdatl
LU,
N,Il tlllllgeL.1I11IJh.:
( h,tllLl.:1l1Ull.ltc:
IIH~blldlf.;rWI.:I)C,
An,dll.;n
dlc Iranhchc
Ulid
~"IHI
tJl.:."lll "n"'L'Il.:
un"ewill.
lIo1l1l)f,.hcn OlfC:lhl\'en
Klhl
LU unbcdcuh:nd.
..hrcl hl.:Il ~olllcn
Ihre «)rg,lIl1 ...lIltlll
unJ
und
Icil
~e" .. r'e~ ~.gell dcn I r,,~ lU lIe.. ",ne",
Ah"""""'I"
vulutt;IIl,lu
KUPf
ClllC l.'nt .LhcuJcnll
O.w..~'I"'l'llt""
IIdl
gruü
verh.Hn
"mll1le
W~huJt .. h
nlc
hllur
'.
,eib •• ni" di.b.por ••llon vun 2. UOOf.md"n
Il IIHI 11111
de. KDI' (unlcr d.n Il.,,.no.Hrudern)
UIl,; \'c"dlledc:ncn
ulllcr."lulJI
(J61\1I111/IJU.
I ur
licn l.ulen
der Ve"uh"unll
V.II
(c ••• UO UOO M.n.chen)
.u. dcr Orenllone
.1Ieln .n lwei Somnllnnun_lcn
d.~ J.hr.1
1~71......
b•• (.,.,.~ •• "'. 'I. 9. 1911).
.. 1.. 1der
.hrc Il.lIen .. au.gel'uhllk
IIi, dem h,ulÎlcn
~ I. Sch~llun.
"''111.
1'.. u&:len"l.ullu ...hl gclunllen. LlttUhCIUl1ß Ndwl"nl
III ill'! l'ro~IIII
\ulc:lm ..IH)....lWobC:llIlc IrdOl)..:h~ KurdelWdrlellhrcn
StullpUMllm
Il .. llhl,.IICIi
1l:1ldl,;\ cn~cn "cbcntollc~ hdhcn ~nll. W d~ dU~ dll:~en~tut/p~""len
wer.
1IH1~h,tlllli
,-' ::I~;c~~~n'::~:I~:~:
~::~~
'~~:e;.~~r;~:II':;:
, ..... ~I1"',.u'"ln
AI!RIP. tWle Aun. 41.S 21,'
Anm. ,; "Kurdlllchen AnlAbcn lurulle ».nd
Im I.lIute dctJ.hr'!lI
19») uber 1UOOOkurdll.:he
Uorler und Weil"
vernu.htel .urden
und
mehr IIh 6160W Kurden In\ l..ntrum wndden
Nurd.n Ir ..k!lld,porilui
wurd.n (1',,1t
1ft
S,h •• d.n von Il., Kn,. wcroIT.nllu:hl.
Nummlfn
1611,. J9U) Ille.e lahlen mn.en
uberlheben ~In, l''cr Il''"lkl~-:hc
MIII.runl
Oll; KIIKf>EN
.Klci ":llllklC
~::r:'::~II~:I~n.rd~~~hfJ~~~:~~I~ee:tj:~~~~;
durch Ibrahim AIt",rd. cln~n Mc~hh.n ... h .U)
Sul.,menl'
•• dcr In den runl/l.er lithren tine
',nb,cnchl'.'
Pohllk bcvor/ullc
S,nher Ilbl
bl!ll~... h, ""11Ionen, NOffJh..her Ir.k. l.S bl,) )
Wd"uncn. W"IlClllrlln~
2,S bl~4 Mllhunen"
1979 und 19K3ve"uchle die KIWJ. Te,l. von I ran"ch-K urdhlan lU h.l
Uuch t.lie Jeweils \'011 r cheran .au!tgelo~len Offell)I\ocn
crwle)cn
'iellu!tlr.:u:h
sich dun:hscilen
Il Die lOP wurde von ••
In ~"'h.b.d
1lJ46
le,rundel.
SIC hai IIcuher Vicie Sp.nnun,en
u"
YCPNallen.
h.lt, Orhfh.-Ucl1
Gruppen
Au)~u;hlcn,
r:"",
.......h
.-~,t
the '1~11\llhn
In hmet ('hcul
"'M/)' .
~.. ~ktllth'.I~ntlllllthekurden.fttt
2I'IIMIIIIII.N.:,.
hl: hC!JlUhl...."olkcr, ~ 4 .. I;r bert.:hncl t'lne
(;'::'oIl11l1"hl "un II." Mllllunen Cider H~ der
BCllun\.'rulI' (ur ,he 1 ur"'l, 6.& Mlillunen
(It», tier lIellulhrun.t
lur Ir..n, J,') Mllhunen
In,
!Jcr he\olhrunlJ
fur den Ir.... ~M' UUQ
(,lIter"''''' lIcr Uevolkrrun.
'ur S)'flcn Andere
L.hlen bC:1M.Jrun ... B,W''''Uf'f1l11
M!'RIII.
IJ,J,H, f'~u kr,Jun...l"h-AuIIU!ll1 1'IK6, Ja .,
N, 4.~ul der K.uc ~ H "Ö~lh ..he I u~~el lol,r
•
um
A.uch das orani .. he KurdlSlan kennl.ernel:.tremi.tenpanei.
Es ISId,e Komal.(OrlIan'>alion der re"olul,onliren
l'rolelaner Kurdi,tan.I,
die ,cn 19N aU" ISI (aher
.. hon 1975 Ilellrundel .. orden sem soll) und unter dcr Le.tunll von Ahdollah Muhlu",
'Ie'" Die Panci siehl ,ich selbslals ma .. isti>ch.lenin"llSch
an und w,lI Imk. vun dcn ..
lellular.n Kommuno'l.n
,t.hen. Die Kill'i (JI,.",,,llIu, h.1l der K.llu.l •• Il)M'i ..dcu
"'''clI .rklau", .. e,1 d,e.e nichlaulhoren
.. oIU., d,e 11.1>1'1ah ..den Kla"elllcrnd"
lU
hClch.:hncn.
Schun fruher huile es Lahlrcu.;he
lu~mmen~loüc
lWI~,:hcn dell bClden
~(Kchcn.
derm .. Ocn brul .. f.und
t,cIIIClln"hllllleb,
Ju
.t'f1)
In han Irbl e~ Verbmdunlen
l .... chen d.r kurdIschen Kel.uhhk vun Mahah;id, d,~
19~bbe,'and (l'ra.idenl Ku, t./h"''''''rd. Truppenkomman,lanl
M u,'al. Sunu"i) und
der heul'Ien 11.01'1(Kurdische OenlOkruu>che P.rle,lrall).
M;md,. der AkllvhlclI
JcncrTallc mullien ,m lrakZullucht
suchen und haben >Ich .,paler na.hlhleurup,.
ah.
,"'C'll. Euule .mdlur Zell der or.ni>chen Kevolulion (19791111,hre Ilelm.'lurucl.
lIekehn und haben r... h eine ,",chtill. Kolle lU .p.elen ,.crnwclll. lu rhnen lIeholl
der heul'Ie l'.rteichef, Abdurrahman
QO",11/lou.
\h.h.ah
IIC
Il.nd-
. Um d,e Iilll .. ickluni in der Turkei vllrher>ehen zu können, .. äre'e, .. ichliil/u .... ~
.ell, .. ,. I~nle der iraki .. h.iranlSche Kriel nOl:h andauern und .. ,e.r enden .. ird.Da;
.man d,e'Jedo.;h niehl .. e,ll, i.leine l'rollno,e sch .. ieril. Solanlle d.r Kroell in der un::
miUelharen Nachharschan derT,irkei londauert und Kurden durch ,hu ah Il,I'''rup-.
l,en der Kroel"uhrenden be .. allnel .. erden, durne e.lùr die Turke, n.c1l1 lelcht.e,n,
,hre Sen. Uer lebirlilen
Grenle endlull'llU
befrieden und d,e Akli, "'en d.r l'KK
\.olhll aU'lu .. hallen.
'locllhcl .. ulttClCchcn
l.loIltJlH
) ku)cn Arl'I In TurUI. (SU40::..IIUIUPIl
bu..:h,8d
4, IChll vun klaus-OellC1l flli.rlr.,...
,
/,.",hen
'IlllI\.
"hen'-
..
h:n unli/u
)Iarkslen
be~lcn
Lonncn.
vun .ArIlJ."-lß
I C~ Kurdc~
Cl It' !l-.uIJ"I"n.I'.II)
l'IXI.!!II 7J ()eftl \'ulh.
uhler 'Ifo
ulJe 'C::'.JII ..!!IILh.elhhebci T urllt::....h,
t"II~ . ..1,,\ WIflJ un::.. ....en11t'r Prnbleßle mol'
Die,K riliker der l'KK .. crfell ihr vor, sie prllvoziere derartile ZU'.I,mde durch die I
ulld k.um Au»ichl.ufErloll
haUen. Uabei kuruml.es~
.Akllonen, die verfruhl.e,en
.mchl ,eUen lU be ... llneten Au.einander,ellunlen
unler den '."ch •• d.ueu kurd'-'
.,c1,.n (jrullilen.
.
liNO
Dlc
1\ II ,kIlIlCIII.,
Weil die PKK vénuchl, durch Mordan..:hla.e
einen .Volkskrieg" "'''lulo,en.
lUI;
llie 11Irk,,~he Armee ihrerscl .. alles, um lU verhondern, dall die h" hcute ,sol.erlen:
.Krie'lilIklionen.
in eonen Volkskriellau,anen.
M'I rund 150000 M.nn hall ,i. das;
llirk,..:he KurdisllIn be ... ll!. E. be.lehl ... nerhin Au.nahmelu,land
I>.r Sl'mpalhl.;
. mil "I.nd .. el,hen kurdISchen Tenll.n,en
Verd.a,ht'ile ... rden eonlderke.'
und~
nach n,dlllanl
unll.ub .. i"dilen Au»all.n der Kurden oli lIelolieU. Jcd.nl.lls
ISll
die lIeh~ndlunl in den (ieflinllmuen
Kurd',lan. dermaßen han, dall e. sch ... rlùlll,i
d.e (lrerue z .. ischen .L>,szlphnierunl.
und Follerunillu
erkenncn. Millhandlunlen;
lehorell hauli. zu den Methoden de. Verhilf>.
:
UER G01.F.KRIEG
Irden
drangen
l.hillill
,""", .. 'erorle.h.lll
d.r l'rni> lauf.n d,. Id.uloll,schen D,neren/cn
dar.ul h,n.u.,
d.lld.e l'KK ,"hueh', eonen .Volkskneg"m der rurke. onCianlllU hronllen"ndem >le '
A'h,hl .•ge .uf lurk",h.
"olileipchlen
und kleonere Anncc,I.llunllcn
durchflihn. !
Illc 1'\1; I klll"l<rI d,. 1.• ul. de,I'KK "'lIen d,e..:r "lIhllk. W'e aile alld.ren klei ... - ,
Jen" urdellllrul.p.n, dl. es unl.rd.n
llirk"ehen Kurd.n Il.hl,lindel >le, e>se, nu'll lU :
11111l, .. n cmclI(iucrllldkrit:ac,
L'U dcnken;
die: tunJi~h.: IIc\ulkl.:runa:
)CIIUChl pollll",ch
\
mg.II"'e'.I, ulld d.c> hab. Vurran •. Ihr. Knllk.r .. arien d.n leulen d.r l'KI' aUch;
,"r. "",e'
'"n.den.'urk,schen
G.ll.,mdlen.len
um.IWand.rI
und habe den pol.lI... h.n Mord onn.rh.lh und aull.rhalb der el.enen K.ihen lum llaUllllll>lrUmenl d.r
'1')(11. h•• I, kann leichi ,..... Iellen: E. handeIl .ieh um pllhl"che L'lrem,,'en,
n .. hl.lu .... en Fa"'lIiker. Ihre Spr.,he IIleichl jener der ir.ki"hen
l'UK.
dati dte heule
~eln,
Wand
")"'ifoJCllCj!ublil."r",enlcn,
n..he: dcr tur(.fc/Ile \Ie \lWlfil.ul.l~u UUU "'chuncn
"'111 .•1/1 11111: Knh:UIUUI hl IlIIlSe, "h Ihlc
1...
111 'Iuilul
,I.;. "UI'IfoI\:ltilllllulhlh'Wt."flle In
l.uIlII" I" I \1"'" h( \I:II ..UI und lt'lIIUi"l \loCl
ill:.. "."Inell
.J)
nl ..hl uhnc prull ..... nlll)ll"he 8çtJeululI~ 1111 die hU"I) ..hen KUfden
blelhl
III
Il.e l'KI' lI'.rI'y.
.m den
ANMERKYN(jloN
i
"ILhL" lu."I .. lUlc A;l:.",h rtcli wunJcn.
m()~h..:h
diu: lU erreichen.
durll.n Jenel'.ne.en
hahcn, denen e, lIelrngl, eonen fe'len lIe'"l an Land lU h.lten
ùn<t lÎl;. veue.d'ilen
I hnen werden d,c kn<lIfuhr.nden
SI •• len am eh .. len mn Geld
unll W~llen lU Il rire kommen, und d,e kurdl>ch.n Kampfer .. erden SIch Ihnen.n\Lhhdicn.-wcnn
",Ic .. b (.I1e wlLhug)len,
)I.ublen
und bC)lhcwillinelen
..Piutclcn" In
hilln"'.:11c) ~I~~
MC .. rbt.:lleC p.UJUci
d .. dur..:h
du: .antleren
"nd
21
l Mtenposten
Arbeiderbladet
1
verden
arbeider
organisasjonen Cor A stoppe tyrkiske
,m~"Jldlgheter i deres kamI'
mot kurderne. Corteller en av
ERNKs representanter.
Han
, ette,lyser et sterkere engasie.'
.!Dent fra norske myndigheter
,. .I dette spersmàteL
Per Ellingsen
, - Norge er et NATO-land i'
likhel med 'I)Tkia. Det ville
Dette utta 1er representanter:
derfor vœre naturlig at norske
Cor den kurdiske
nasjonale
.myndighet.er tar tit orde mol
frigjeringsfronl,
ERNK. I gAr' Tyrkia og' de bruddene mot
formiddag gjennomferte en Ii-. menneskerettighetene
&Om
ten gruppe fra ERNK en ok- ,beviselig skier der. Spesielt:er
kopasion av Oslo Arbeider-, vAr aksion rettet mot. Del
partis lokaler l'à Youngstornorske Arbeiderparti 'som har
, geL Hensikten med aksionen
lange tradisioner i menneskevar à giere Det norske Ar- rettighelSarbeid.
Ettersam Ar.
. beiderparti
oppmerksom
pA beiderpartiet
ogsà sitter med
hvilke'oyergrep tyrki,ke myn- "'!:ior;ngsmakten.
er det nadigheœr utover o\."erfol' kurdeturl.1g at yi demonstrerer her.
re i TFkia og Irak,
Den kurdiske gruppen for. For en uke siden ble 30-40 sekte.-tidJig i gAr formiddag A
"
kurdisk~ landsbyer i eSl-Irak
sllppe inn ill partlsekretœr
- Vi protesteref mot tyrlciske myndigheters massakrering IV bombet .v tyrkiske bombl'f1y'- Thorbjern
Jagtand.
Jagtand
vAre landsmenn hjemme i Kurdistan. sier representantene for Mer enll 100 mennesker mis- hadde imidlertid ikke tid til a
den kurd;ske nasjonsfe frigjBringsfront.
tet livet 1 aksjonen, og flere m0te
representantene
for
hundre mennesker ble sàret.
ERNK. og mAtte be dem om A
Dette er det Iredie store an- ve:>te tit i dag kloklta 12.00.
f,rP?('l~ '~nf kurr!i.:;kp landsbyKurderne
ensket allikevel â"
er pA et halvt Ar. Angn,pene gjcnnomfere
den planlagte
aksjonen. og gikk like godt
ner og barn drept og fIere har tit felles at det er kvinner
barn og eldre som bUr verst op!, en et as je ul Oslo Arbei- Norge mA gjere noe for A hundre
mennesker
dret
rammet.
d\:rpartis lokall.!r.
stoppe
tyrkiske
myndighe.
under
et gigantisk
bO",ERNK er en paraplyorganir
ter i A utrydde vAre landsbetokt over 30-40 kurdiske
menn i Kurdistan.
I forrige
landsbyer.
Det er pà tide at sasion lor en rekke kurdiske
frigjoringsorganisasjoner.
BA:
uke ble mer enn tOO. kvin- , ..Det Norske
Arbeidol'parti
de I KurdIstan og iden ovrige
Tondag 5. mas 1961
,
,
lG. MAAS'isB7
,
Kurdiske leire bombef
Tyrklska kampfly har kry .. et gren""n tllIrak og bombet leirene tII kurdlske gerillasoldater,
efter Cerst A ha
CUt klarsignal Cra Irauke myndlgheter,
kunnglorde en
,tyrklsk reglerlngstalsmann
onadag. Kampll~'ene
angrep tre lelrer efterat kurdlake gerlllasoldllter
hadde
glennomlert
et angrep n'Ol en landab)" I de aorsaillge
de 1er av Tyrkla 22. Cebruar, der 14 mennesker ble drept.
, la talsmannen.
lait 30 kampfly deltok I angr.pene mot
de kurdlske leirene. Tyrkla og Irak har InngAll en avlale om AsiA ned l'A kurdere som Coraoker A edctegge Creden IamrAdei, hel deli kunnglerl!1gen Cra den Iyrklske
regjerlitl!';, (~"B-Reuter)
, , '_0 ..
og det
norske
folk forlanger at Tyrkiske myndigheter mA stoppe
det ved-'
varende
blodbad
i Kurdi-'
stan.
'
«Okkuperte» Oslo AP
.[!Lagbladetl
~~.3:!9~1 .
GRUSOM TE\RleR
mannlyafor seks uker
slden.
ßatna
var mishandlpl.
0Vnf'lIe
'slukket
ut o~ de var lilPIR'l for
: blud. Familiene
matte bE>lale 150
, dhlarer
for à fà barna gravlagl i
l
.~en ma~g.rav.
Protest
Amnesty
nasjonal
oppfordrer
prolest
lil inler-
og haT Jagt
tram saken for FNs mf~Jmpskerettighelskommisjon
i Gt'neve.
Oe 57 dod(" barn3
tmuntp
pn
gruppe som ble arre~tf>rl i Sule',manniys i lK'rioden df"~f'lOhe.."oktober
1911!'" Noen ('l' billt I.,s-lall, men fortsalt pr 350 saknf'l.
'Arrlllf'sly
har
hlrgjt'Vf"'s IIPP- .
fOl'drct dE"ir~kske mynrlir.lll'tf!r
: til à slippe barna rri o~ lIr~ .. ni$<JsjollE"1t ht>vclpr al b ..lrll:l. hie
lalt som ~ilOll'r for al (tl~l.t.S kul'dlske farniliemedlemmcr
!-kulle
o\,prgi s<,g. Famiheue var mis~lIkl {or à Lilhere gerilji.lE'n.
Terror
...:r~~~'.,~,
,
~~p
f,~ M
;/
.,
'.
.1 '.
N
:~:' ,~.:r.>;:~~<~~
.~-~ ~'
.
.
~'¥('
:~/::...;...;.'..
~~;-<;
::<
.~
-~':"'~.. :;
~.,~-.-.,.~'.;,
'
t. ~"",
..~'.~".-.
.#
..Detle er en ltatslerrortsme
som drives mot kurdeme. De
: terer sin frlllorlllllSkrig I nord,
. I8mtidigllOnl Irak har mer enn
. nok.med ä Corsvare landet I .....
, (rauke &olciaterer blltt lrukket
: bort tra de kurdiske omrädene
tor" slw mot iraneme. Del blir
anslAtt at Irak iklte har mer enn,
tire divlsjoner Qg Ire mekaniserte brigader tUbake j Kurdis, tan. Regjerlngen t~'kter en ny
, etCenslv i delte omrBdet Qg er
. derfor noks6 desperat I sine
handlinger. For ä skremme sivilbefolkningen Cra ä stalte den
kurdiske geriljaen. màssakrerte
de de Cengslede barna.
Torlurert
/>
~
~~/.
.,~ .::3~~:
~~"A::~'
\" ;.'<
,57 leister rned Iileene,ov tortu...,.te born ble sendt til denne leurdiskè.landsbllen
i Irak.
(Foto: CornI/ra Pre.'S)
I;,n grusom' terrör- er avslGlrt'av Amnesty sendte 57 klster moo
:himdllo~(~ot deli kur. International.
Oe deda kurdiske barn
, LONDON(Dagbladet): dlske "f'$lvllbefolknii1g Irakske' myndigheter hlem tiI byen Suie.
"iv JAN
2
TYSTAD
En kurder som 'rtS er ~Il
I ~
London, stalter Am.... ,.. pè.
stander om at barna er bllll tOf'turert. Han Corteller 1I1Th .. 0bserver at han var i Cengsel da de
unge kurdeme .ble arrester!. De
unge var lalderen 12till7 Br. '
- VI Cikk ik1<elov A sna1<1<e
mec! barna, som ble utsatt for
speslell brutal behandling, Corteller den IidliKere fan,en.
Barna ble tait ut av œllene ng ,
l.or!urerL Fangevoktenr.e Corsekte A presse dem Cor ~Îf~ninger om geriliaeos virk",xTi- ".
het og 'om ,deres kiennsk.,p til '
'eril'asoldatene.
',',
,
EXPRESSEN
Il.4.1981
Au LARS NA.S/.UND
.,l
•
l' Je' myotiskl dOd.I.llpt
pa
l'KK-advokatèll
Mahmut Bilgili. l3
PolIscn I Holland millItAnker aU del nnns
eU umband melllln clftmordet pA PKK-advokaten Mahmut Bilglli, 33. och svenHka PKK.
lIympatlsörer.
Hollindsk. och ""en.k.
poU""r trarlade.
i Stockholm i I.. dags och onod.,.
for
att
ulbyt.!
lJ1ft>rmallo.
npr om valdsd.d
Vast.
pump .. som dt'n terrorist.
slumpladc
kurdlska
I
orRaI-
ni»ution ..~n PKK misstänkl
Iiu. b.kom
Hollund.rna
var ••
('Il'Ill
'tOfl.'T
IUlrcs!.wrade
!10m
uv per ..
Palme-
\Iln'tl.rna ~run~kttt.1 ti.m~
band mt.d d ..,t ~unlla "huv lU'hpltret",
F. an Holland kom chef~n
Mt knmllllllipolisen
I
nH.•r.
l'hd'loim,pt..'ktbr
IiUlll\li van "Kw •• , hunt
kull,.t(u lIaruilo WI('~ntkll'll.
s\ l.'n~kol pohsen ~pl~'u!I"h!rödt"llo uv Lland ..IncIr.
l'Ilt,fen Cllr nk.••krinun ..l.n.
r>t .......
Fo.o. HOLLANDSI(A
POIISEr;
PKK-t1dvokt1lt1n Mt1hmul 8//gl/i hlltt1dtJs riod for
16 dagt1' st1dan. Po/{st1n / HOiland ha, funnil
.plr som lt1dt1' lill SVt1f1gt1.
illd~ndenL Tommy UndstNm
Hollilndslla .taden 0.-
Dl\GENS NlllETEH
Rllglli
hittlldes
i en
ilr jUlt nu hllllinIV tvl oraaker:
!Altpnt.let mot pn kutdiak
nwusfest 14 m.ti.
.
.Il..n kurd,"k.
Il"Uppe"
Rlz,ardi
skulle lirl dp,
kurdilka "ylrt!t, "Newroz",
, Deventen kon .. rthu.,
Fellen Ikull .. börju klockun loi OU.N'.on mim,! in..
niln 14.UO rUlude minst sju
kurd.r ,n i lo.j'"
bevàpnad.
m..d b.I ... boll\rin.
knlVdf och mJnst en It nul..
nu fAlt
liln~wrs BrownÎIlI-pi.tol.
.:n av m5.nnen eom l\ornlade tn 1 konse.othuHt
*kt~l nf'I' se. pel ~Ctnl'l'.
S... av d. ml nit oju 110m
dei Il'. I den hlod'Ba .ltac.
ken her 'tlf"U..
- 1100sr'pn. oiIl/IOrln...
der pil MUdt!n docte OilgiH
pa :o.cnute' ud inle hingre
a" ••• s vllra en "riittrogen"
PKK -mt'dh.'m.
- H,lglli dOd.del .. nnolik'. darlor .tt h.n InlP var
llllrii('kliKl
aktiv
mom
PKK ••• ll~r VUII Soel'
wnter
Ir ...... ,,!
In)CKrl,. .IWn VI hat lunnit
UpPft)ftt.'r 80m 1)'-
..,
L -
Ipl' ""II \l!Ckon pl att de
........
-.
àr PKK-Iynll •• tIlbrer. &ii-,.
Chel.inlpekt<ir
. ger chel.inlpeklÖr v... Se- SoeatllDnltater.r
Il
'I.
.. yan
""k •• :
"Stockholm
Vllket •• mb.nd
sV@ßslcasyJ
hewr som visu, pl samröfl.' nu.~d per~f1cr
boSltta 1
S\'t!r1fi{C
•
Nù \III .Ulsi
holl.ndska
pnlisen syna dessa lankar.
• SrAlld.
Plllmelpanam ..
""Ir.
l'''JOr till dll 0'"
.....nI.t pa BIIIIII ""h attl"Ualel i kon.el1huPt'!
- Ju. de .'allde atlkUIIBa lr8sor. Men j.1 Iror .tt
problemel for den Ivenska
pohsen just nu ïr .aU det
inlt! ör populärt Itt tela
um eU 'Imband meUan
Palmemordat
och PKK.
med tanke pA .11t som
himl.
30.4.1981
TURKtET
Kurdhäktad
i Västtyskland
Gerilla: 'dödade
13 soldater
At' SIGRID DOE
A, ..llA TS U.'ND£GÄRD
D.' .... korre.pondenl
En kurdlsk Oykting. moo
politisk asyl I S,.erice, sitter sedan i söndacs häktad I Västtyskland. Hlln
riskerar nu alt utlämnas
till Turkiet.
viII
han mU! 16 in pa. Men en.
hgl r:xj)res!)l!nl't kalla
hol'
poh.,t,:!n ~!tI~ll •• lt .ntpt'k.
nint(IIJ' 1 de Rripnl"
liig(.n'
DAGENS.NlllETER
28.4.1987
Trots
död
kama! nära Deventer for 16
dalar ~d.n. Po1~n misstinkpr !ör,i/tnin".
1I111t1iilde I~n 197880 pn .dvokatbyrl
i Diyrhakir i ~ydo~tTd T\nkiet.
D.r bl~. l'KK-.dvokJù,rn. 8.!r.fpttin
Ka~. ochHÜbt.'ym Ylldlnm
nâra
m..darbetare till B,l"h
YUd'r1m hlr i n.ra Ir
Urlt dfl" tonRlvandt! tale.m;;J,nnen 'ör PKK I SvenR".
.
""hoen I l)pv~nter h.r
- Det flnn!) f'll ",.mbund
m~lIun mul'det pli HIIIIII
(M..h skattlo!lo~OInlCen 1 DC'.
venl~rs
kon!olerthu!'J. VI h..ar
ût:ksa tU""'t
alt de 1I11'-!'wlikta
hai
eoU sambund
mt"d Sverlge. Det var t'f1
viktlR or ... k nor vi bestânlde Ult:. rÖt all reH till
des dl hell Idn oUa anklagelser.
37-lrlngen vor politlskt aktiv I
Turklet där bon ""rkode f<ir elt
lritt Kurdistan. Här i Svenge bar .
han tidigare vant ordIorande 1
Kurd,ska riksforbunde~ en parlipolitiskt obunden orlantsatlon
som tnle har nAgot .tt g<ira med
det t<:rronststamplade PKK.
Mannen. som ar 37 Ar gammal,
Svenska utnkesdep.rteme"œt
bor sud.n slu Ar tilloak. I Stockkilnner till ott monnen bar baltbolm. Forr. veck.n vor han pA
tats I Vösttyskland. Det svenlka
besrik I Hannover for att delta I
konsulatet I Hamburg är nu inen sO(ldarttetsaiton for den kurkoppla! pA falle~
dlSka org.rusationen
DDKD.
Med pA ... san v.r yttPrligare sju
- VI h.r lnlormerat myncllgkurdlSka f1yklrngor, s.mUiga bobetern. om att mannen har poUsatta I Sverige.
tisk asyll S""ngp och began att
N.r d" pA hemvag"n skulle
lA œsoka honom i fängelset. sapd:,sera passkontrollen I Puttgarler generalkonsuln C.rl Gustal
den greps 37-lnnsen
av den
. von Platen.
vastr\ ska pohsen pA Interpols
lnnan 37-ânngen kan ullimbf>g;J.ra!"l
nas mAste Turklet komma in
Den turklska rt'g~rlOgen anmed en lormell bPgaran om del
kla~.r honom lor mord. Fane'
Dareft"r ska en väsltysk domstol
prov.:dt-'s redan för fern âr sedan
pro'll anklagelser~a.
0
:1.\ en s\'€"n!.k domstol
Han fna-
u<h ktJrdl)ka separatister har har attackerat b6.de
otJlI~on~:I~t
NICOSIA. 13 turklska soldater dödades pA t1sdaeen I
eU bakhäll nära den Iraklsb
grlinsen. Attacken
. anlaS ha ulförts av kurdlska separatister.
Liknande Incidenter har tidicare föranlett turkarna alt
genomföra
hämndaktioner I Irllk.
Anlallpt , veckan Intraff.de
nara staden Scmthnli langst nere
I Turklets sydosthgllSte hotn. En
mlhl.1rpatrull som sants att leta
etter 'terlltasoldater attackeradps
I ett bakhâll. Elva av soldaterna
dödad~s omedeibar, och tva sarades. D~ bada sârade medde!ades sendre
ha dott
CkksA (ln .1V
"terrorl:Vt'rna" dôdaoe~ upp.ga\'
en mllnar laies man 1Ankara.
Semd",h
tràn
hgg"r bar.
den lrakl!.ka
en mIl
gr.ïnsen
och
un~t-1Jr l:ka l.;Sn~t frdn (ranspn
'III Iran. Om ..ad.. ar bPrgrgt och
mdltàrpatruller
och civila Vld
tJ-
di~arp 11111allen.I aUl/Ustl i Ijol
dödades toi,. turkiska soldater
Vld en liknande InCldent utanför
staden l'Iudere. nigra mil lang ...
vàsterul Tidl~are I vAr dödades
14 cIVIl. I Ptt overlall • pn by I
nerheten. AttZlcker mot clvlla ar
de kurdlska 3Cparausternas svar
pA de !urklska myndl~heternas
(QrslJk atl bt! .ayna samarbetsvl1-
hga bonder.
.
B..ide I fjai ..xh I vAr medforde
de kurdlska
éa!".ackernd. omfat-
tande U.l!"K!"~:' ....erj~rgàJlnmgsanta~llr. ov~.. ;:'w:ï :~-1kiSka gransen. Turklet ("r<2r. lrak-har sedan
1982 en ov€"re:lSkommelslf Ibm
R<ir det mOllig! lor ... spektlvp
lands mIlItar an forl<ilja kurdiska
... b.U"r over granserna. BAde i
Iran. 1r/.k och Turk.et vprkar
kurdlsk s"parauSler I Turklet
är d"n mest alttlv. leriU.,rvPpen det manosulka Pu. ~
cIlska .rbetarparlip~ PJCX 1IIm-"
par for pn oberoend. ~",.
slal
Q~'
23
AeiiHocna
ce
I.".
C ape.PIT.
OCI>.Il'PI.
Te,
HI
.".U
i
MtplU
; np......
I
•
npeo6pl3O.a.HI
Crp ... ""'....
...
IOplARliecKB
Ha SRTHR'POARH. IspaKrep
•
••
UP"
CBOATI
C,e.a
•
opu 1961 r. KO.a.
CKaT!
•
tlH CI Mo.'eT".
Ha
no.1RTRXI.
HRTepaeHUHna
IpMH.
•
KHlt'hp
.TYP
IS
18.
YCH.nHa:ra. ,III
erplHI
TYPCKIT3
URoa
UI
BoeH
HO a",plYIIIX.' eo a c:'l>3ayo.. e
no..1HTHKBTÀHa e~pH. KSORTIn.
aenpeK'hC:HI
Ue
JlRRT
Ha
peoy6.rlHJ.:IBCKH
eKO
.
lia
1ICf.~H.!;4U::~~0
TYpCKITI
.:,.
•• aIDOHB.
.opnoptAw~-
HfllRKe
•
op..
ClIIOJltT
no
.npOll3ltlKA.
BIT~ ••
.~""
•
••• I
INeçRlta"
-.!
rp.n
loe...
..aon....
A~.".'Ol
dor.T.....
Ig7g
lurre
Gua
2.3 lUllt.• '.
1982
r.
3,3
-
"K •.
""P ••
.,C••
IH1I OT tlpoaeJIUII
NO Tlill
rtlrOtUlA. T...
r. lia ••
.a
•
I
a.
'OIleTll'T7llK'
KOno .C ......
JlI' &1.41pur.II_AIIII
l,nain.
1I."..
01110.0
'''1
m.".
a ...
DJL
.... 1
~.,
ij~~
AywJL.
'ypex.'
Cftwy.
Ah:THBHOTO .)"IIcTKe
••
TI .pMK.'"
reKOWlA.
KJOp.1.JlTe
plllKO
YBe.1HlIUI
pU:
~OA. RI. 60enpHnaCH I .... DttIJl ,
UU.H.TI
Ha loeHR.TI
teUHIl:I •• .'
.a:'
rI:
TOlla 1l0tlKAO yee.'.'l38aHI la:
DoeUHKTf: nop'bqKH,
I onyK'
••
AO YlenK'll.IRe
aeUn6HTt
HI
TYPIlH',
P".
R ....
JI,
loeHHonpOWHWJleHH&
TOK'
pn .•••. R_e .• ~.;
~~M.
HnH H38'bHpeAHO
(.... 17).
e
roi
6nrn.
C'MIlO
aoeRIWI" ••
no ... epHICIII(K.
.
• HI
.ero 'PynBT n..... 6•. 3.A T:'p"
Dl)'
.. "','
CIHTe
. pIT
reHepI.,"
Ile
line
To..,KCla
ce
R:l:m
BoeHUH.
10.".)
,
TO nprOBUIi.
TUMN
.
n;nrl!lraHeTQ
.'BHe.. HO JI CMenl .. TOBI
.. _..
kOMMCILC..
o4lRllepll
'-'T !Illi{WJ-:H 'peroBe.
Te oraas". ;
CI Ce C'bJ03HJlI
c: tJlIBHHR B;Jsr •
Il
T)-pURJl l .. e})RKIMCkHI a'l'
aepMIJlK3'l.M
R e'lt3~eCTH)
C.
ft1)f.!lO:l
aoesHo
typenT.
D'Lp80
"HeTO
reHe::ta.1HTe
lit'll.
Ht U
BoellHH
D K..13CHqecli:ASI..
CWßC'I:o.'. T"::HIT3
33J.aql
Re e.,
C8!iO .n.8 33W,HT3B3T
CTpaHara.,
'toKI,
110 .:.ot'pHKaHellll oOpl.
.en.
Typ".>
ce """AU&
....
ÎlonpOMRWJlell KO.. Mtkt. Kom.
• e 6oAKO npO"Kwn •• O. ~A~P .
ni"'.:
ap........ ......
"I
:: ....:1 ... '
60
OKOJIO
H. '.Ile. itnéTo rpllil .
.np. ;
tap.ta
•.......
llO,Uyn.
Ol
4IKPMIi Ol
c:TPI"1 III rnepl.'
I1IIZ1IIKII,:
d.. m ao ... uya.m
BBC, e....
. OT 1583 r •. TYPIIII
"" .. ecta ......
pO".Te
K'TO
. pymeR"t
Il' npaaOTO .1 ••• 01,.
.KO e p.3y.'Tor
OT 8.3"".l ••• K.
••
(W"pTK. npHC'hJ.',
ynpa:.k3"
•• He Ra ClW03lW.RTI ...'tH rrpM
ynorpod.
_. op" •• ' opR •• ;.
.no..-MIIK
31 .a
. ,'~ ••
RI ....oro TJpclll
110 ,.na
.....
t'I . 6m:no
npeJu""...
tell•.
c:'l>3ABBUa
r:::: ."~"::::..
-:'~.'Î9~;'
I
.iI..
.
•••
e/rplll,~
JI ••
em
CVJlICRO
ear.:
••
.lleKTp&JIHIl
(CAUl
..cTpITerHQeCKA
Ct.,H.
_
KOHTO 1'bJ.BOpilBIT
.aa :
lap.fUlTe aT MIBHUCIOITt.
eu.'
IJOPAC1Üt
Ce.IlIU8.
H3~lIBft
Ol 1980 r. AO et.. U>Pl\ll' Of ..
."IT
•.
aat.,.
TJPnIB. HornUII'
la
H.
_...
D
"Y....
14
norllTHO
~ r1iA~:.OHlro~~::::
::~.a.He::::~.
.....
•
K"pARa
("WAnaT
o:ieTHE.:.t
lUa"),
a
npes.;
AYulK
opIBOTO
Te..
CAlU
HAro
C'I
CT1l K 18 •• CT1l Ol TpYAocno
eoG.OlO •• «.teu.)
'rJlp.m.u.'
te
IIp.ao
•• c:wcrellltfi,.
rJl .... : I 'IiiOpAlft _
AI
~A3T:
.'
110.. 0111.
3011 • Type..
ilia'
r. 603p.6ar'
KlIT.....
.IPYrllTl
e .. ~pT e rap.nap.oo.
O't
4&110 • )'CLD.nT'O l'
...
cw:
pewIIIIUlI,
.AeMOKpl
lTa
6upl
tau
roJl ••
(opes
Typu.••. T. ca
......p.....
Clo.TIt
RaplU
C"I.CT .... 'n.JI
,.xeTHn
.Ipyr.
COoI.,ii ..~ ••
I
IRA)'
rn.PI"trT
•
loen.,.
.IPyJ'llTl
I
ctpHR.
C1.rn:lCIIO
aOArœe.ROTO
RI 2 ....
1984 r. enopuY"IHRe
e ."'p.K.He....
t.p...
..Il.a,
r.,
"lIlIlarl".
I
~K~;.~P.';:
.~IWOJItT ce'
ila 6 ...A. "OHT"p ••
CPO.Jl.'lIl.RTB a.
B.\1C PUIIIR
~. H "o.!epH.'.pO
.0padOerpon'
Te.,unuaTI
a fbO.'.lJ«)"X.
ka.TO.
i
Dp01'.'o
pIKOTlI.
nltpaRstT
",'pA.
KOpie.. n"p •• T' Da
.....
ca apo ••• U....
IKOIIOIUAe,
npOH3BOJlC'YIO
. U.KOBR
"M
oepRO:r,
6nTRIlI
4,3
.:la
JI Il'l.pTo.'IeTR
CKH nHueH3.
.neo.
.Ila TOBO
plr
.sa IIi'h3CTlHOIABlHe
npHHUH
illiTe
HI ATaTIDpK, "IKap
qe
"PY.llellUITe ce HBKOU Re CI
npeqH.'H ,118 rH OplL1arlT.
R3 06ma
è.
Han
)Ka.IT AI BaRaen
Tri y.UpH. 3anOllHa18
JanUllf
Da.-.
es
CPO.ABllKlIT. Ha CB e Clt,1IO'I1I
.,. Aoroa6p
cppr Il opa .. ;
1911CT80'. TYpCltRTt IctlUl1I ".
10.1"H HI 77 TIKII
THft
napA".: C~B .. ecr.o
e lII.. ftll.P'
CKa 4JHPMa OT •• qanoro
...
1985 r. IBnoo..
npo".oACTlO
TO Ha 20 ..... uyueno
... lITRo'.
0p~il.e ••
OT IpU
••
19&5 r;:
C'1.BWeCTIIO
Typexo-'MepRKI.;
3.
Te)RKOTO nCMO>KeHRe.' .ape
Te He o!aRHuaT tKCMal
TeropeKNTt
LUCH.
•
Ulllp ..1ST
BHHITa
BlIpJ:Y
C1JJllSllellara'
n8HapXHSI
H OnHTYTe Ja paluen
•leHMe HI BIDHlra-,
T. e. l'hplY
nelllTe
CHAIl • CTplHlra
• Gap
C5lra
Ra
KIOPJlCl\HI
HIPOll
38
tfaUHOHa.lno
OClo6~)1KAeHHe. 8'hp
IY
KOHTO H!Kecoxa
K npOA'bJ1.
CIWOCTO",e.,HI
AeßSOCT,
AUIQKPlliLIIl-, t .•. nRepUlil
.BII'l>JIHO TypeKO npo .. aoAnad
np ..
1991 r. 3aaoilK"
RUIHp8T' ~ p.AORa Ha MIDpftJl.
TrpIlHR 3~OqRa
.lia
npOH3IelC
TI'.
RI
la
te
AYWI. CvaltKO
eTO('Hca
et
&Oe1'O
•••
PI
1993 r. .1a 6'hJ.ST "ponin
160 ca~O,'eTa p.3T,eC5HTt
•1:f.Ö',nf63pAHpOBa-c:B
TUn .~-J6':"
.1988
erp.HITI.
_SIM
npe.UH2K.l1
YIIpIIMBKe.
I
.. I T. lip • .lHp
»utIHao
• IWU
.10
O"KB.
I. HlaBoal.U. 'lOUIlI apoMI,
OT epeA."
I. &G'Te roAH . m.neKOCT. 31
llU O•••
n
lUI XOKCepBIT1lIHIlTe
CMN
cpeA
'AU'HH
rp.
MAe-'.1
......
typeK.'.
IOIHIII '~IYWK.
Il
tO.A.Il.H
JI
.yzon"".
nO'HIIi
AI
40WJlHRp.T
• TYP
BaACK. CS. JI BBC • Il SM-c.
CKaTa .pMS..
C'WI"~CTHO
C
.n.a.Oc:TTO ... c' p~oaoJ.l
aT'
U,p.I ICIIlHTI.' 'Tt aanoqYlza.
AI
TypeKR' te •• p~JUIte1'. K.DllTI.lI
Ce Gap.' JI .1aXI!lARpIHe
Na . T' ••
Tp.Te
toRUli..
npoa,
6YP'OU.0'A'''OKPITINHHte
ye
1985 r. • .... ,.....
06010
••.
neu. kOITO ColtA npellp'T. G. 110 ... lpA.' T. .lIlIpH (200 1UI1I.:
aa ,DOeTBtRI11I
•
oGUlec:TBeHO.0nBpB).
Ben.
tOKA.IIR.
pu.
ftOJIRT1I'IItCKRI
KOM
10ell
.1eHH
Jlo.1apa.
npe3
p.nHTe
,.~
r ..
Allaen3
TypCKo-aMtpHKIRCK'
: naHHR 33 npOH.JIIO.1.:TDO la
1974 r. TYPII.'
IKTRB~'.pB
ClOlilT. »AIIOCT Il nU,I88He
TYUIII .1 Typu.. kOttO AlAe
alKOB
dypaoUBO".IeMOKpaTa'l
HB Clo6oAB
peaKIlHOR
nOKU81, .e
HIlTe CIUIH • np.HITI
R 0:061
HO BoeRMaTl
81tpIYWkI,
83nOJl3Y
BaT ATITlOpK
31
IfleKHp08KB.
oc:oC5e.O 1lJl1A1II1
Il''' Opo •• lOCA
•• '
Il
COUHlnHO-RKOBOIISqtCKH
no.'ITlI"eu
ap......
TYPUHIII
• 1960 r. T)'pe'hi
Te
J~ r....
... 10eHlIOnpOMloIwneHN.
ICOMIIII.ICC I Typ•••
HIMHplT He TonKO •• 10 ... NN. 1I0111C.'0 nprOl"
ca puy.nlTRTe
OT
• TypWf. RI IWI
pH~~2HCJ(P.JI
ODIiT.
: PAllOR
oOPI-.
KPltCTEI.
.
.~..~ :
" . ' .. '~":1>!"'''''.
Te
P09M!
Aa,6bAaT
HeI\IIY'. -
UpaJHIIK
tlillHllIHaJlell
Il:J.'ln''l
Hllh"'>lu~ Il.1 Mhh.ÛI:J
1111
nu,(,u:Ii.ll.a
Il
111'.".llil':Il~IU(:II'"
Il T~'pu" .. , hf.oMIU :thl,}IoH IIv I
(BUl'
fOol.',IO:h"
ti'J
Ililli'IO.lkltl:I
•• ,
'Uh f Q( I\'k'fJUIU_I.JII.
1I1.... 1II1HoI.r
Ilrhi'Y.I,
,Jelt"
fi
h\rt''10
;lac.psltr.u.
d:lIi".I:\U;1
..Illl!
lkn"'d
1(,.'1/1
lia
B Il.. tlt''~plléIU
ua ll~il,"HIU\d
rYIlCKu'rll
ap,-IIJ1,
1l1l.IUlthlll
l,
lïll!llllu':.IIUl1r
l,;;IY~OJl
t.a tI 'J,U.
Bur .... J;VIIH'ttf
.\J1.iIAilli
,.bIlUPUl1HII1Ut.
1U••tAiU .....'
tlaultl
l'lIn"
U:llt.ICI"llfl,
\Ullbar III 1',1)1':JU8a'
I;J.1l1 Il,)IIHloi
Il;, l,iI~iI'iO llt:llllHII',.
ItIO(lJIt
111);'1111:1\,0'. IIU' lIUI".~t.
, ..\11'1' I ~
.
K hJUII.h:hU
ht:t\up, H.all,
IIp. au l\11tll,
III
I Vu.üUÜf'
).lltill'
latfl.lll'_,
( .. usc:pe.c .'1
Iff' lÄJ U})D::JuyeUJIII
Heary:. upellU BOtHRHJI.nreBIHfl.
.111 12 CrnCf't.llpU
19KO I. .. qn-<
lUV JlJlKlt
(Pehu,:IfUllllOltlllrtr.
'lë~u;n"t.TII'fIlU
I,YJI1'ypHIi
111)\'
lf\~c1Ba) (\MII
:Jatlt.a.~UIl
lia ...
10 lICJIII, C'torulUl
IUOP.llCKIl
fld
TpH01K 6Hxa
UO.ilnOIKC:1l1i ilia
~IV",!HIIR Il ).!fL".1eHH 8 33TIlOpU
re ..'IWO :fIlPI4H 10311 np3allHI\
!lopu
CJle.! (:'LJ4UBIH,eTO
n8
Pt'
lIy6nHKII
TypUR"
HuUltOflSJUHI
"10I'.'l';"1111
lIiI
ca \IBCO'WIIH
Iha :!l
MU."
I\tVI'J.h'h1I,,1
PU..I 1r4~':T8Yh" lIi1iJ1I01l8i1llUM
"IWJNH. Iltitp~,I .. tl.:nu 1IJ.l"~IU11.
ua C'1allfMl'f IlUill ot
Il . t 1l0c)tHIa 1:'
~ l" UJI1ll1lUlili",. 'IIU.ICI'on ... Il Illl
'.UUU,I.,
lia ",tüll,IH,'.,au
It'
:a,1
l'a\lKOae
6uJ.lIt.1 pêlMU .!lU ph~U ,. 'yprkfu,
IClilpoJl cpeWV
IIMIItp:Ha4HCTHItf'I.
Klll'e
("IInH.
lIemURCTHTe 14.
,a'oto
'U' lit" ]3'11113T
lIi.1I1110UI;,
Ho
IIMTe IIpMIUI
liB fflCJpD."Tf'.
Uu
"aIlO'lI8'.
H:tlUMU .ill ru U1 pnlill.
'If' IUl.,H'11T KlUpLlI11t". ,un'HHIl.
n~f1 lypUII" Il te om.neST .Ill UD
.lujjtQT 'rolli
nUlaHKe "pf'l KUli
,'I"CYUllftra.
llllpOll
,1.:
."BTI)PCK3
<:upJ"'O
ynopnro
IUOpn.CklJlI
103n
'C"~1I1
,,0.'IH1111\:1.
lltil'O!l
RIIII;lIII
\'.:
. MUUTBCp>tU'II11 l'e f' t'l1'rll.'
:W
I.BOHTt" 113UIIOUIJIHU Jlt'''OKP8TIt'1
1111IIplli.
f 10 BrH\(KlI
Il.n.l~1l
8.. CT,HII.
ra notanBJlll " .p1,1J
or
Kf'UaJtI1C11CUI
(iYP*OISllI't
ft.'Jarr. CrOTIlUlf
~1I.'IJU1" 'UOpJIII
ni t'hwlI
Il:.6118I1HII. Il lIU\fOBP1t'
Il\f l.a IIpf'llp'hllllillll
Il IfellfJlll
Ill .... JhJrrSHlUnl
(.a l'I:tlla,t1H
1111
aOll 31 Naco.IIT' "IInpR"p'"II"
Ha nupo.1II nil.
KlklO
-'UIn.
MaIM'.,'
npltlDC'IIA'Ht"
El'iI' ... IHHHcnp. M'
TO npO! 30.te roAUHH: "EAIIII
rocnOA'p
HI TG3M CTpO
(',.HIIIIIT
'UI
CI
TYpUlllft,
OcTiRUHU
H.. IT claro e.ll.n
p06KI"
T.3.
hAar
re
npOBe>KJla
Gel
24
ri
I
\li"",1II
t'if/la
npt')t...l;1
1JUI
!;UOtI
Ilu "
fi
1lt"1I0.f1UIIU
npllO:
.111\
nOollR.. K.
1I9KßIQQeIlHt'
.r. r.
".111 lIbt(
)JlmiTO
I1dt".DHuIH
.Y"HeTO
H. K"PARte
ce Olpll
T. <e TpeT.p.T
KITa po6.
CqRtl ce. 'It o6.nlerRTe, o..leTO
.IIBKt.
RI NOraY Aa ca p .....
'IL
III ce 06 •••••
... __
T
In .o6a.etB
.. Tnea.ft ....
ItilOII~l'lITe
f.;.
Il'
R
1l3ce.leltO
..I.
Il,11U.TII of'\RIIJI'CH. 'Ir"
fl';l:nn
KlOplIHuan Ille ,.p r h11111.'UH
.
Hf'
1111i"ar. hJAnllh'''''Cnill'1l.
lUI T::Jc"na
IIPMH. ,Hall MHpHU
Th ,liilO(l.11CkO nOCUeUtfe
• IhTotGlla
l, torUHJTOlolHB TYPUNA.
Ja
11I&iI npUrpeCII""8U
U6UltCf8f:KOn
..
:Jana,llHoeaponeRcI.M1e
fIP-'IU'
3UkM.AItt'll183 kbpeOiDiftl 'tl'pHf'. linDA HI TYPCkl1A "In:\I0
U4l1lNIloM
..
ClolUaJi
Ha
fli.'~ŒIJC"HHe
lia
ocf1HllMB.nNHTt'
:'Ila
"'I
linU
JI:JrfpH,J
~~'~.:: ~,':~~~~!~~lI~Ae
Cf""
nM.
.
I<::~~
t~~;::~~I~X:
t~~:~I~~~~I:I~IIIIIl~'
nnTt,
ICOIITO
Ilf' ce IInAIIRU"T •. ;"\n'<J1I
ulltpaUlUlTa
..JOrOIl:JToK'.,
Ille 611.41'
H:Jce".ell., nrllHY.llHTf1
i Cnopt'.:'1
3anaJlImtOponeRcI\lIU
HO. 8r'bUlHoC'T
I
J(lOpnm..
"T.1I
ar~lUtllIl
Il ua(JJUo,aaa.1H
ta Tji
:l)'MItTI Ra enltll "apOlUN8
eAN"
. canlrl
nbJrRueACKM
MI 88KON.
TypcIITe
~-
peIIUHoHHK'QlOIIHHII.
.p .....ae.
aall ...."..,048.71
e",qIW
"fUI
1I11:J.
cntRnllHRK
".'rDodllleets.
31.....'.
d
.lJ.l} rH
Où,,13CTH .
cb06w.eHHfIlTl
R...
Penv6.:'HK."
lH'IlC:llIl1W.
y»: ..:In
oxpana nT repnp .... flt"nrl, KOH
TO ce nperneAoa I: lllAI r, t'l.
UIO
Ka.. o.
IOAP.
.~
ce 8UPIJl,.T
ttnaTR
c' TfnPHIi _
1tf.'HTpaUltnHII"
11H11
MI
HTa
H
lin 1l~I)"lIUU
iJ\eHIl, IltU •• (rrup
1111
...
~f::HJra
ca upen,pH'8TII
Ili'l' \
1)PI;I,IIIo'
\1'-1"'1111
S J211:ßO
lia )illDJlCn
01"4'
"apT
..30
rypcKH 6UHltlf CilMO.lfru ca 60111
liap.'lllpaJlII KkJV~l":h;m,~çena. Ille
pt:HlIIU, Ep:., Cup;n lia. hpaKcKa
JepltTupUH.
JarllllftJ1R..,,:a .-9Q'1I
1,:1'111.1
Il ~loIHC.'1'IJf.lII
(':J.~H .,'1
h.Up ('e I!lUd Il:' t\Wt A)'IUII Il;1''/'
.. lt'UUt',
III Il.1101\ f!1If11 lH",ap
1'1
milia n. !'Ir,oo ,1)1I1U.. Mur. BI,
'It' Ill' eo ftt"O(IXUlll1'lU hili
\h:lI'
I!I .'IU (11,111:" f!(I\I('Urlll':t'lIl.
nm
Cnopt"A
;!HBIICKiUI
M;llrI,
Ifn;,lIli\
X3lop.'lll
.Hl .I~)'nl ORX:I 111lltluillpaNIf
"
Irlh ... IlTC p~jlèllili. Cnope!! arc;.
111111 PolhelJ
:!,')() cens ('II eJIaK)'H
1';11111. KäHJ "J~.(',lCUlte ro H~
t
.Hl
• I.,
111
Il III
tU' Il pallil
OMJUII
IIIK'.1(':lItllll'
311
rl;~~,,~.~
ft:~~:H~~"~~:I~
~upa. XIl11l1
~e/lll11ll1lrKll
X"'pllec"
H .••
Il:'
.
IIUIlI"'I(>lI1-
n ,.,...,fllltl.ll'U'
tt'(.''I',1
500
:2,5
'PWH.
U8naJlH8
KtOP!.lIfCT!lII"'C
"aHKoae JI Op'bJlIIJI
Il UO..1 npHkpUTIlf:"O
HI
BOtUHti
tt811allllR
Il n,'HKUnrep"
3111'l.ll
it\,1 XUnAJlII
KtOp.nU nOß
npe..'l'
.:itlr, Ile ca ßOMaralm N~ rh:BO~11')
IIHl"f'll:';1
I:'
.t:I~HII:1 1':1 1"l';;
IIM:I "IV11"l ... 1 ~all1l1ll
11)'111111 :b KIU!':U 1\;11;,
.'IIWII,l
AocraBeNH
Op1J4«II!"
CHap1l.111,
515 AYWU.
r)'pc~1 rI!
r nu,.rf'l"f'Iq
\W.'IKiJ
\lI(}
Ap&IIIH
C'l. • ..1Hlle
lit. aT
.1a Cf ynolpe~fI'ßaT 8 oneplUHII
l~ cpelUY d1as15oAHHUMTe.(tnll'
KOnITO
:: :~H~-:er
~Yl:H81:~'=~
~
p.nyft
:I:'I'''',;}
Ca~er
1I1l1'e
UI!1'11 "'a
OrOH
MOJepHO
iJ.,H.
ClleUIII.1I111
PITHI'TU"
R 1ft OL:lJtJl TOU t ,",io
'Il!lf Il 1OI011310lltH '\H8.10)) • In
IlpneH
1.'1IeU1l3.1CH OTpll,l1
O"
UIlUtlIlO.lUuttUUllt"
1111f1l8
Il.WI I
1"POII
Il KIOPJlUUIUI
'lIft1'HUI)ft
.'1IM'TO VqU:UIIQU, ~8nJl"KIf
Il
fio.1I1HIllI:
:.a Ilrl-mlIttUllltl
""lilt'
. l.nYIl.1I1'
1111 11I"n~'I\."It',;lIa
Pi ufÎ
IKYlIItpKIl
l\kJIHu.'K1u,r
El.O
lIallll;J.• q)tlllY
~:IU >,pHOt:rTl
Se!lton:
C'h0611111,
H Op'hAMA
. :Tn~-:~eH~oti=~~.
ßÄo~;n:..~
AIBIHOTO Il. Type KIT.
. .'~IIK' al)parlun
III pOl
-
e'AHO npaBO
HMOT
:\11 8KlUIR I.... 'I;se.'llt yq<lc.rne eilt
11ilami'H
conlf
Ita
:ianltl
.II., rep!ol8Hflft
It ihpaen.
3.11 Te
r.AIU,
:tU
'"'
""l'
CneUlltlJlllO
nO..1r01"8RHIl
C'P""I'
.CIICllua""o
"'y~IIuJIIleT1.T
""'"'1
.,
l'OB"1 e .l1pyrapH
Cil'
.. 6e3noLlJ.811HO.a..
J(lJl<l."
,,6~',. ! .•uql.lllm....
C:e 06Yifullr
..
.'
CTpauaT8 .. y e oKyn'f!r~."a
or
l'ypC)"ilT8
fl.
N'HOUIIAa
lia
KOlia.p e.n.ltH KO!taHAHp, B JIu
tepHra Ja n01U'OTOliK8 TuA H He
:
"-
,pYHH.
EftIH~"-n018.'
RHf
Hd
a.ttpHIUUfCKH.1C.
..tll
naalioreVMliHCKflTe
JI IflraeJ1CKH
1{' OlpRAH
uwaJa Ilen al ObAal
Il,jßO.13Y8BIIII
B C5op6sTa'
\.'l)euty
K!Op.tlll're.l:
KaKT"
e
C'bOC5LUIW
1(0,
.
.....
li .lllllU,
"1)I'IIIO,'I)!Q.l,jClilljT
aHpO.1
l,j:C'CTB}'91 .o.PIJ'tItik8
tU
:II H8UIlOill.'HO
oteQOô~.'l~HHf'.
KI
.ftlofUll npt3
PtHlti,..:'hT
Cq".Ta; .~e C:J1f'.n
1.5
MIltllKmt8
1915 r. cera
UI"L.'1 PC,1b1' HI KlOp~'!HTt.
,"
h hpOIBIiTe
OlifpJ1U~1I,
'f<la:OBtiS4 r l'eHoUR.,.
Jlkro
I~
f'
.40
Hn
"II
1111TO
3<!T8Q
pJI reo IIIITO
ItIlTeVllIi91ÎlIMIIT.8
ell
8 CbCfORHHt ;1.8 l'npat
ôopOau
lia
KlOpllH1t 31 JjaIUIOK!J1HO
O•
H06ml\!lCllllt.
•
.
YHHu.(O»f.I8.1
&I.... ~'..
...
"~.
.lIIfol".
~'.U.I'
Cl1>P",
•
LWïlNJJill
24.3.1987
PA3KA3 HA E.lUtH
KIOP.llCI\H nOJUIT3ATBOPHHK
AlIHIlI
mllMHUHUme
,D,En,D,AP 3AHA
kKJpgcku
IIIYPH8Aucm
s.....
ctllHaJll1 ClIHH cpewy lIpyr. Owe ce.aeM
lIpyrapH HMawe OKono Hac. H ToA roaopewe ...
BCH"H Hero cnywuMC. CIKpewe HIWI, IClOp.a:CICI
M)'3"1C',
HO HHKoR
HC JI 'fyaawc,
MC')I(DYlI06pcno
nM
HC BH)I(Q,8We,
lopin
MY
cpemy
TRX HHICIHJHUHOH-
ro MHoro aHHMaTeIDlO. A lOA .. 1'O
Ha6noollaaax
'le
HM
KlIM nYMitTC
Ja ellHa 6HTKa
H Jooro, MC*l1Y HCTHH'T_, npal-
Jllrl
H H3n0l1JYB8HHTC
KM McrOllH.
I
:UJ.QOTO WlnOTO
6e o6DpHlro
"'!tM HCro,
MY - *"eTOrN. paJOU
.HHMIHMe
N puoua
HC 3.6emI3BIJUe
HNICOA OT
01(0110 cc6c CH. r JICJ18IJJe HJlKWlC .Danelle.
MHorO
.Qlnc"c,
••
8 CTIRTI, B KORTO ce.aIXMC, HMlWe HII(OnxO
Ha nO'lTH IICH'IKHTe nHwewe e.QHH H ~w
1I0JYHr -... COJIHllapHOCT c OlOpliCON. HIpOll". A Ha
CTCHlrl 6e 3ancnetto 3M'Me - '1ep.HO, 6J1l1OH
:!eneHO - OlOpliCOOlO. S.nle I 31nllleH SepmtH,
.a;an~'f. MIIDro lIlnete OT POllHHITI HH. A rolOpeXMC
31 _eo. TaM cera Ha Hapolll HN e Ja6paHeHO lia
onaKIT8,
HCJf;H HaUHOHaJ1HHTe
CH 06nCKJ1I,
JlI
rOBopH
pen-
MY3HICln, JJI, 'Ierc IIHTCpaHe roBapHM 3a nnl ..ITM, JI 3HIMe~
HHR CM eJHIC,..aa cnYWI
.n.
TYPIT8 CH.
H8, JI
cera
nan06HH
HeU ...I TYPCICHTe
npaHlHICRT
"fHTeIDm
-
loeHMH
H.A~re*XMTe
C1t.llHJ1H1.l!1
"pttC1r,QH, BKnIa-
CM"bPTHlra'
llHrapa cnell UHrapa naMme ToA. A He rH
nYlJ/elue. npOCTO Ja6pa .. we, u6puRwe
lia rN nylUH. TOBa. kOCTa rOBopewe, 6e ro :lISnl.aRno
HSn'bJ'lflO.
HlllOJlJYHalIIe
TC)KKH nYMH,
KOHTO UPI-
KTepHJUpu.a
>KHBOTa HB e'bMHwneHMUHTe
MY,
I.:l,MHlIlJlellHIIHTe HM, I r'hMHHUHTe, n.at:ro
61l1X8 XB'bJ1J1HJlH lapSllM
HM JI
60p61TB
Ha
rH
/ilfln,'/
KlOpgu.
••/illli "r1/.
JUUHIMU
IUliJ/l ,/Ii
'/l''''/lIl//
rollMHH
H nOJlOIHH.
#\('11/;/1
Pli.
fI.1I Il
•
1)lIr/llIl~.
,.\/1
•
DIYARBEKIR
elo6011lrl
Ha Hapona .. , T01H 'tOBex 6ewe
ne>Kln
!.UeeT rO.D.M11MH 1l0!lOBHH. 8'hH $aWHCTKHTC llH4IHH.
WeeT
CHCTeMHH H1Te3.HM •.
80 lH8"lH TOBa? MHCJVI, 'le e TpynHo,
l'Iii.!, ~dl1flcn
8 jIJHgIJHume H. "QU.pM"Up
MHOro
••;;~!
A kaKTPY.n-
~,
...~
HO 118ce on mue: TO cc "feTe B O'lHre Ha TalK '10SeK,
HlrDpmw
l1aH~r011CMHTe Y>KaCH B uIA-nMHHTC
I01ß"M.
KaK
roBa
ce
ToA? no nOHIITHH npH'fHHH
IIcKa ro lIape'fCM Alan.
KaJS8rne
He 6Uß8
Ua
kKlpliCKH
Ta
nYMa
JUl cc nHllle,
TU OJIIB"lBSI
Ha
- llpyrapKJ
ManHwa
C8060na
KlOpllCKHII
llelUO, HaR ilœnaHoro,
AJall
Toaa.
-
HaA.o-.aKSIIiOTO
MY KallX,
palKal.,
KOC'TO
nOCTOAKHe na
npoTMB?
HoA-06H'faHI-
-
Hapan,
..
"'-tHoro
--
HCKaM
J1I
HCKIM
TO Jl8 CTaHe
HMaw
xapa.
nM
HCUla
- nHWH, !lennap - MN oa3l,He .. ce JHae
c.. npaBH C cnHH IS-MHß"OHCH Hapa.a H HeroRHTC6opuH, 3a lIeCeTOHTe JaTBopH. 3a 6op6aTa HI
XHßJIlIHre HH 6PITII, KOHTO HC CKnaHJlT rn.BH
npen
Klk80
HC'f08CIUkHTC
H1Te3aHHJI,
Ha6mollasBX
TaM,
K'hlICTO npyrapHTc
Te)KICHn:
ua
H
npHC"bnH.
R 'ThMIIHHHTe,
naK
MY &cc
HJlK'WJC
OWC
.n&nC'IC.
H:JJle)KaaaT
npo.a1lomKIBaT.n1
6D.QIT
C Hcnpek'hpwClta
Bon •. H .. lolle TaM. "
laTBopa
• ,
roo rncnlwc
C1I'bH-
peaomoUHOHHa
ToA e Ha 27 rOllNHH. B
C BJUlllaJ1 2o.rollHlUeH
••
,
CnPABKATA
AUli 6.n apceryBaH B rp. !lHap6eKHp MInKO
upenH 12 ccnrc ... pIt 1980 r. - lIeHO Ha oepltH.
R(lC:HCH IlpeRpaT.
nooe"CTO
t
6HßO
A Ja;l
CCJlMJID cnlla
no
nJiro.
panoRe na rypcKH
paTYPHTe Ha ."'J1yxa
Il flHapÖeKHpcKHR
KYpc;. nltCJUt
'I3H
apere
a
TCMI1o-
rpallyea.
Ka4teHC C HJlKOJflCO CBOH n pHAre-
JIM. HaK311HHATa Ita cry.aeHTHTC.
CTYJlelIT
TOBI
KlOpllHCT8H
llOCTHrar 40--45
It
paJr08aptlßH
6Hn
n"bpl"
ToR
CIMHRT
YHHB~!!TeT
-
J8 06craH08kaTB
8
cTpallara .
...n.YMa
A18n. -
lIliMI
IIltIlOlllt,
IIpaunaT8,
CJU:n
no nyMI
BpcMe
HCkaHHII
'f¥>KlIH
Ha xopaTa.
KoRTO
rOBopCXMe
ttlH
6ä.aa
anC1JIH
ßOD,naraH
HI
llOcroAHCTBO
H Ha AJ8.ll
mt'fHHII
Japa.aH
HI
H caCCT
.....
Mnc.ay
.aOkYMCHTHTC
nOHCklJIH.
MY
,
TCJH
HHk8HlHUHH,
nOJIHUIH"
H UHBHJDtH. nOKCKaß"
npOaepJlBaß
KalI
l1CMOKpSUKA ..
CTpCMC*H,
.aCCentHa
-
.ao6poro
na la6paRR:
HCrHHCKalU
Ha 'W8CWKOTO
B kacPeHeTO
fa.
K tfIIKara
J8pallH
!..UIIl na
KOHTO HMano
BHllAn
noMHR KaKaO
nOnHUIJIT,
nacnoPT,
~hBaI1HJlH emIR n8'fICR Hllcrone
Il.pn'llII
U
c HMtlla
1IIII01l0lpCllit 01 ..CHJIIII\: J8
.....
Klro
HMeTO MY. 38HCClWl rD Ha UHBHJ1HHJI CH Konol.:lt1
Itl
C,.,eg 19-80 eogllmJ
6AUjO
200
IfUIl."QU
gywu 6RU
X8bPM'HU
Jag Vewemlwm8
H.
!"Mf!{\
'ri
¥P
25
ni
ro
c'IynHW",
kSYO noCO'lH
TO'lHO Han 3aTBOpHHKS.
....
npen
,
, BCH'IKH
~.~~,~~
...~~~
If
Hero.
HßJConko
ro
ce HsnHrHI
ClOl
1136nKJnaSauc,
CMenOCTTI
.aa MY K8*e.QI
KO BAHrH.
p'hllC'Te
H 'ICTaHa
HenOllAH*eH
•••
HHKOA OT HSC HIMame
Cnen Maß-
He ro B...purH.
','.-,.
'InO'lHI
6e
CT1oKlIOTO, KoeTo
ToR
MHH)'TH
CH H•••
.ua
BMeCTO
TO cllYnH,
41 ro rl1Df. BCH'IkH M'W1'fIXMe,HMkoAHe
C
nOMp"lollBIWC.
nOC'MtßKarl
cH roA
HM H3YMH ••• "
.np .. OKTOMBPH 1982 r. 6 .. B enHH HCTlH6ynCIrH 3lTaOp.
E.lIHH neH ynpBBHTOIUIT HB 3lTROP',
roRTO llJIe.e nB H36epe XOPB. 3B na H3""PJlllT
, , ..'r~'
60lUlYUHTe
HllIltH
M
aHniX.
8 IC&MKOH, nocO'lM H MCH. H311130XMC
,anO'lHBXMC
ll8
pa60THM.
H3ae.D.HblK
'le
10Tnnpl
OkOID
UNlkrro
noAnoxa
nan
..:"
HOCT". , • H TaKa CJlen MIJ1JCOA3ll.11 6Hn nOKlHeH
nOl1HucACKHA
ut_na
Y'IBCTbK
Ja
ClUiS
cnpaSK8,
.na npO.ll'bmeCH weCT roD""H
.. H3JU130X
C TIlII • .llOPH
a .
KORTO
H nonoouHa.
HC B3ex
TO OT YCTaTS HS weljlB HS nOnHUH.ATR 'Hine3JDl
nYMH. KSKao HC.1lJI ns .s",e?
UHrapHTe
..CI1A30xMe
••
lCoAro
CH OT
MBC8T8.K438X
H8 npHATeßHTe
CH, 'le l1lC ce B'bpHa
enea MBJD(O. IiliiX yaepeH,
'Ie H1IMB HHlUO.
'Ie HC
He
6...
yn 3S Ta3H HrpS HS nOnHUSHTe. Ho npoC1;O He
.aonYCK8X
TODS .lI.8 ce Cny'lH
ra openH
TOljE;} He 61u
ToA
~a, I hu,:o;lt\o
nltTH
HHKO~
KpeUlßX,
8ltnpocH.
nO'TH
lKlfUHTC.
EnHH
Me yllapH
C HCUlO MHoro
nHucro,
nuttS
x ]8enHO
C'he CTOna,
8
HB lj)BWH3.
HB )KUBOTS, rCHOUH.nS,
KIOP.DHCT8H,
o8n8c1
BellKI
CTYllCHTCKH
npoTRB HBennoeHHeTO
raH
H&MeeRTe
HB )KHBOTa
H8
nOlDtUHRT8
KScl»CHCT8TB.
He
H 13
B .aCMOltCT'p8UHH.
6HJIO. 'te ca
KtOPlIH.
RJ18CTHTe. lUOM
JlO lla
38 liB 6'b1l8T
6"IIH
cr BKllfO'I8T
MllanH,
He
JU'flHlpUTC
KtOp.nH HsnOHWBBa
" ~Ki!'tHxa
ManKO
Me B Kona
enHH
.. XaAne
CIIYlfSRHO
1"
nCTHaneccr
KOla
6e,
.na
80
Me
00.
kOMYHKCT,
KtOpD.CKO 1C0nenc -
P'bl~eTe MH He 6RX8 a'Lp38HH,
ce XBltpnHX8
nHueTO,
Bpe ...
KopeM8,
cpewy
rIl8BBT8,
C"M npHn8JtHsn
kpSK8T8
-
UMILK?
Te)"
KOIlKO
C npeB'bp38HH
ca
laJ'yGulIH
nHII"
y6HT"
DCWIKO
OlfH,
no TB-
lfOBeUJKO
xopa
HHK-
nH3HTOpllTe?
.,KaTo
OTBopHlt
()l(HTe
6J1xa
MC Clt6neKIIH
.ao Kp'bCTB.
KpltB
mIXa
no rnaaBTS
" IIHueTO MH •••
nOCHHenH
MH
PltUCTe. nBKTHTe, ïbp6'bT ... lionclUe
MC HBBCR'
Klon.e.
Ornensx
810Tpe 6elUe
TaB8Ka
M TJI 6c J8KpHT8
Kaxao
cnp88K8T8.]a
BpeMITO
CH, SRx
MRCTOTO,
K8KOO UlC opaaJl?
cnpSOeJUIHOOCT,
-
a cnH8
I1M8wc
K'WlCTO
C•••
JCHJJHA.
38CltXn8nB
nBk'
HMallie
ce 3snHT8X.
KonkO
t.-1
lia eron,
e 'ISCltT.
O'tHre.
IIBTHKOXII
J'I0:JGpOJl, 'Ie
TOBa
1I0311UI:IBM lIH eAH-KOK
JlH
C
Me 6Axa
OnopH
K03BSXS
MH
ce,
MaC8n,
KoraTO
..MaRKO ••.
A 38.l1 6HII
.OH
6Hna
neBeU.
neeeH
-
CTpaHHOTO
crona
H
lC'pClWlxa:
~
.
Me ynp ..
"He
B,
-
3SnO'lHBXS
'
JSHHM88aw
ce
MH:
"Mnanl:*'o,
Te6 .. TH CH Y'BCTRyallJl
onaCTTS.
roaopH.
nOßHTH'IeCkH
HHC 3HBCM BCH'lkO 3a
B MHoro
MI1
nOKB31
a .OA oprSHH3SUHA
'l1IeHyaaw.
He HCKaMe .os Te H3M11I{9QMe. Bac
BCHI()(H,kOHTO
He ce
neMOHCTP.UHH
H HJlXOnkO
ca IH
nO.ll'fHHJlOBT,
nH •• HJlHp8HH.
B",,"sA
B TOBB. H re6e
.aKpSMC.
HC
K8)KCW,
weD
HH
CHHM-
HIC
185nynH'
lUC 61.n8T
we nH"H.:
KBICBOTO 3Haew.
MY •• e HHWO He 3HBA. He o6eJlll Il}'MB.
enHO .on.e
npen ce6e CH H .83S HS
CIIY)KHTelUl,
KSTS. OrHoao
mATe
npoCTO
Bnt3e,
na MC BOllAT
MM npeBltp38X8
.nHCKO. TOBS
AJS.n
nonH-
IDIH CJlen TOB. Me 3SBenoXS npH .... B.
p".oBonHTen.
ToR ce n"p"'s
no6pe C
Kûa
C CTaATS
TB ...
...
B MHOro
HelSBH-
TSM OKOJJO Hero
6Hno
Bce naK
Xy6SBO,
npen
8 ,D.HCKOTC-
O'lHTC."
3S HsA'Te>KKHYe
HSpH~ST a TypeKSTa
HJTCla.
nonHUH •.
HC 3HBen JS nHCKOTO. DODH ce V'IynHn,
KDr:'8'
O'fHTe
nCIi
L:
l.IlCC na
MH enHH
It Me nYCH8X8
III:I.' lia"
liMa lue
30
1~\'lInpIIß
HS
tn:o GNU
12 cenreMllpH
HB
Sc
6RxMe
cncme.
1II0Y ellac.
111';111111
M"
1111Il,Ulnxa
Torsos
.lIa.
H360p'bT.
SAX
TSK8H8
ToraHS
\ld .... :1 lia
H3JIOiKHUJ )KOkeJl CH..•
KHHnrre,
OTOnnHTeJIIIIITC
C rpalllllO
ne'lt\H.
)l8JtO.B llH ns p836epOM •• e .CH~.O Be.e we 6"ne
no-pB3/D1'HO ..• H HHe ro yceTHxMe owe OT n"PaHTe nHH. HenpOk1oCHSTO H3npBWBXS HOBH 3STROp.
IlHUH. B .HnH',
npeJt8HneHB 3B 30 'OBeKB, 6PO'T
HH nOCTHrBwe
70-80 nYWH. H3TaaHHATB
ce
npeO'bpH8XO
BlI8
BceKH.aHeSHe,
HOBeHO. IoInBsXB nocpCll
CM
HCKaT,
CyrpHHT8
H
1'0
HS
HHe HHUlO He MO>KeXMe.aa
npyr.
6ewc
HaWKRT
n'bT,
no Hrro,
HS CBo60nBTB.
H 3BTBopHTe
-
K8TO H8 HfUlO
1fe oKynsTOp"TC,
3S na
enHH
HBWHJlT
06HKHOBCHO,
y.a'bll)f('ST
MY
TpR6a8we
HHkOra
lit)
H'sA.He'lOBeWKHTC
.. Sewe
npe>
CTB'IKa
3BCllHO C "'KOnKO
cpewy
MJlcro.
Kal{HXS
MelI<Jty T'X
HH a cnHK
-
a
KaMHOH.
BlITpC
Il
rnaBH
..'JlIlIIII
ItBpon
ro lia
IItl
H
3STROPH"'
rc.
:lIl11e
-
rlpHnaro
III1it\JlDl
' .
H
pbueTe
-
HH
6AXS
R 6ene3HMUH.
81op30HH
no
MHO
HHK K018 Ha e.aHH OT nonynenHTe
C'he
ca
CTQ'
CHH.n)l(HpH,
8
apeMe
CJlHIf BoA-
.. XeA,
CMeew
nH
It
H8 npol'pe.
uaA-SHlIIIHTC
H8 4>snHCaTe-
kOIiTO
1'0 nOKBlBXS,
U lIero
JUIJIIIJ1H CUL)" ct.6pal1l.
HAMS
e aAps,
KSK-
Te:JH He'COocW-
UnuJllnJlol1ux 1'0 Il
'ICCCTKIt
:un.irlua
r. JIOKaTO Ile 6'hllBT
Il:ICU,lH.
cnYlf8H
l'8kO
0I'lMCHCKHN.
1I0JlltTMKOT8 HB pn.:IIMI.
H3TeJSHHA.
non06HH
-
3aKOHH OT BpeMeTO
ApCC1)'ao
CKl1aHR1
mBS
Te
Qe ce
peaomOJlHOllepH'
lly6nHKYS8ucrO
1I."... ntt\ynDJ1H
10:11111"He
seK
a
CYpOHS,
fOSOpH
Ja
Ha rCIlOUHA
KlOpllCKHß.
KOHTO pa3KPHBBT
yijlll~.
Bnpo1feM
B
cpouy
OrpH't8,
lfOBeKa.
no.ansra
UH, .nOReneHH .no TOB8 C1:oCTOJlHHeOT H3T"bpneJOtTC
THUH.
KpaKST8
B
pelkHM8
38 TC3H Tlo')kHH HeWS.
U8mHA
l3GpSlIABS
IIlü8HH'I.
1i!lllOro
lallhHO
npen
H3RbrnllcHH
XHIIRIIII
Ilitt\lIlOHilIHlX A llHt
3STBOpS.
r. B
6Rxa xRltflneHIi
olÏulec'rRelloc'r
I:RpOneUCKa.
lICCCTKlt
111111\101
It HT8ßJIIi.
III.
1980
œnrcMopH
KaKBO ce npaOH B cnfla
CMJlTH 38
...11 'ICIO!III.
"
HM8me
fiB 10paTa.
us ce IlHwe
y'tHBe
lIil'UIJlO
1:llliorUl
1fC
no
M n06pyuâltC'ro
Cnen 12
11111IS MII:nIOlleli
III
HH H3cenHXB HB npyro
TpHMB nonynelot
ce
J 'IIC'HIIJU
611XMe opraHH3HpB-
ycnOBHJlT8
npyrapH
npyrH.
CC ysepH,
H3Te30l1HA •••
1982 ronHHS.
t'
3HaexMe,
38
'Tp'brH8nH
H cnpSBCn-
llapYlllun3T
npaaSTa
liS
1~\~OKp;.IIU(N. A 8ChUlHeer
Ha
Ha ßCH'IKO •••
.as
Xops,
JIa Ce f1MlUe, 3a ns MO)l('e 06uu'crneHOCTTa
Clt5lT lia
t.'IUIW
KaK CH
"
OC'hJlH H IlporecrHpa
It TpR6n3
rrHÛll3
IIW.I
>KHBQTS CH nop"
.HAMS .a8 eKnOtUlT
H npen
11M rns.aH8
ce
T8k'bB
mOM 5AIMe
rne.aaXMe
.aeH, ca cnoc06HlI
HSpOlI
38UlHTHHUHTC
-
HHKBH3HTopHTe.
e ItClltIlOro.
milU
C nameH.
3S pB8110llp80lle
.I\II"':IP"
'Ja npecTbnneHHRr8.
IUI,III flt1fCCKU're JSTBOpItMIlH.
A
Tp.6aswe
nB 610neM CHnHH. TSkB 'e
na ce npenpHBT
B BpeHB Ha 6op6a
H3Te38HHRT8
CaMO C owe
.no
rllenSXMe
C nornenH.
n1:oTRT H8 60p6a.H
:ta cHlllion8Ta
III'
\111(11
(l
f1hrH
UlOM 6RXMC Ce 38k'ne1lH a HMCTO .
MC>K.D.Y HRC N
Ho
HsnpSBHM.
Ii ce p.36HpBXMe
enHH
•
Bce CTCHBHHA •••
Ha TC3H MnanH
,lIIl1tll.: I.
HH.
KoRTO
3a HHK8H3HUHHTe,
rn'IUIH OK01l0 200 XHAAnH nyuIH
1.IIIHlrUII
c.
MeiKLlYHapolll1318
roRTO
.. oOps60TKS"
CC 1fYSSXO Bce BHKoae,
ce nHwe
Il toi Il lUI pCilomOIlHSlTa
B HelUO HsA-06HIC-
HOlU. C'b6Y>Kllaxs.
aonexa
"UClallHArs
HJse
TC>KKO liB T03H,
3BII01fBB woyro
C no
CH
HCH'IKII.
fia r~p60BeTt
Irh'll.:'raIlC.
panH08n8ps~HTe,
liB
a t\lfJIHII ra
B KOlle il TpR6HBUle.DS
noolillO
BHnHUHTe,
oe'lcp
Me>K.QY HJ6pSflHTe.
III1C 6NJCMe npealtpH8TM
l,.'CIIit.'IGHf"HBMC CllHH C npyr.
LIB ce cb6epaT
OT YIIPS'
Cboynilxs
1l'aHlHcTOpS
1fYXMe 1fCpHSTS HOBHHO BoelieH
npeBpaT. CbWHA .aeH ynpsoneHHeTO
HB J8TBOpS 3aJTb)lQfllMTe,
HBCHJIHA,
HB no.aHrpsa-
3Sn01fHSX8
Il'':! 1111Il KOpHlJOpB H ce KalfHXa
no
Ha
Ha HrpH,
OT
01fH •••
Te.
HnM Ha xopaTa
ElUfS
npy ro,
'rpCTS
KaJaaX8
IIRKOJIXO 8oAHHlIH.
'I:1II01flla
1980 r. C)'TpHHTB
ns 6'b.o8r
HeUlO
elms
o6ekT
Hli H 8 oœKT
ce
12
Cllell
MHHan C 8ltp3SIIH
-
lia HoAHHIlHTC
IIC jtM
loi
OCH'tKH -
e IIHD. H3TeJUHHe
lia rU
Or
ca wenH
H OTHOBQ.
,.1allJt)pUHUHTC
npHC'b.DSTa
"
ManKO
BCH1fJ\HTe CMATOT. '1C
B CTpaHBTS,
OT nOllT"
f..:nraTo
•••
Cnen
KHIIHR. 3HSQH
,"
OT 3SllIOpHTC.
IIJlCllbpll8XS
"II,
.
.. KaK ce
.. AKa
XOp8. spec ryaallH
',1,11111)
13 11M B 3aTaopHTC
Cnen
npo.
H H3ne3e.
!lSK B o6tuaTs
OTn080
I{ynax
TOlla
Hs
lUnCQJlKO
l'., HO YCJJeJlH na H31U1)8T HJlH 11ll
OCTallanH
:IpC"': 1yuallH
CJThHue
H non08HHB.
ronKHH
nornen;
C'bBCCT..
1980
,:C 1t)\lbKIIUT
-
caMO
TAX Alan
rH 8H)1('<
BlIlP3SU".
BlIH3aT
»CHßCJI npeKpaCIlO
e'hM C Miloro
1.\'lIrC\lUpli
MM ce H
OT cBo6onB.
weCT
HM nOJBOnA8a,
XIII.pm,
C1oJtB. npO.ypoP"T
npHMep.
MlIXllaxa
IlpeHp'blKa'ra
OT O'fHTC MH. npo6eIllC .oOWhn. no BMn8 MH nH'ICIUe KaK
llltf'lUxa
rpeeno
CTCHSUHA,
lie
MH C'bLUO 6u:s
1fYx., 'fC SltTpe
38
_ 12 ronHHH H 4 Meceus nHWBaB'"
HJnC>Kaß
llCH ua Me HHKHH3HpST.
....UI.• lalUOTO
38
HMsno
H npOH3HeClon
ETO OUle enHH
pltK8
wcnHCx
H3nR-
CTeHH, B1:o3Mlo-
H y6HAcn8.
HaSloH.
nllB'tcmc
'feTKpH
';'1' Hl'.teH8A/I TelH .aIlH, a ToR YlC no(Urra:
'IYlIl' IlIytU:UU?"
Toraaa
MY OTr080pHX:
Ii
TC)I(J(O C'bCTORHHe. 113npaTH-
H
cpen
n0406-
a 6ewe
81:o3M'L)K8Jl cpe.a
Ile IlmAce'rHR
't~"ICKS,
J\~'''l)pbr
H3MMHS-
OCTaHHn
TOBB
BRpHO, ToA
20-ro.aHUICH,
BblM'b)ICSn
J11U:Jlla 8cacn
la
K8~eHCTO.
THXHlfKO
HIiKaHlHUHH,"
H3Te3aHHA.
"PbR
..Ta
OT MOA >KN80T, M"HS'
nH LIS ce 306p8BAT
nOli
a 3aTBOpo
27.
I;<I\: III
Ho
YpltrHBIIH
nO-k'bC.
c
HH'.
Me
Me nBK a kH/DIATB. TOOH neH He MH
Y'IaCT1tIC,
Or.1opHSX
HSTHCHB
-
HJBecTHHA
JWUO?"
ueRclGt
. npoTHB
He
CBanHXS Me OT'
B n"pBH
nH.
He,
HHUlO J8 A.aeHe, CBMO M81lX0 aons.
MeliC.
26
nce7
n03HBBSW
38WO,
,UHCKOTO
nens. )lu
I('bB Te.eH
enHa
KKlpllCKH
HO PB36pàx •• e. C"M ce HSMHpllJl
kif.
6ewc,
loi Me nCYBSXS. )lO.STO
nH?"
CaMO BHKIX
.. XnpnHXB
.alnoxa
11 TOrS08
enHOBpeMeHHO
W" •• H TUB
KoA
B
A38Jt. nOTPO-
nil".
3S peKOTB TH-
CH 6AX
na TCK8T,
H
.. liA' IfaK31aH Ja nerHslIcceT
EcreCTBeHO a
l:,lIl1llf'fItS
KHnHA. OKOBMH
Me 6AXS a CHHJt'MHpH.
CJlE,U nPEBPATA
M8JtkO nO KBcero-
MC .DaßK 3H8M
qll::1
CelUI-
MOR JlHSp6CKHp.
Me oncn.oxs
6Hn HlnpaaeH
.Owe
110 rJiBConne
HsA-HlBClCTKHA
HM OTrOBopHX.
TpHM8Ta
6Hexa
Ha
H
6AIS
OCTOBHII
H3re3lllHR
38TDOpH.
Y)KSCH. MOJlTB Hen 6cUJe ns rH
oeBcn ToeB MO*e
U,;I lia
IS-MHIDfOH-
x08uaTH
S UHrapHTe
B 6onHHua.
no-
ce IIpaT8T8.
na CBMpH k'fOpnCKS MY3HKS -
nonHTaxa
3HBM
6RX
YCIIJIHA. Pal'
ToA MH OT8ltpHS:
l'OllHItH
i1l11t, MHlfanH
a.:a:1 cpell
u'
n08C11H.
CS MH npyrnpHTe.
CH H T.H.
ro
lia
TpeBH,
KOpSS XßJl6 H
HI
B 'rypcKlfte
nonpo6uo,
tÎI.'lllC IIJIR]"'ll
nOll•••
3B cseTS
nOKpsR
1fen •..nOK83aTcncn8TS"
MH H8K'LIle ns ce
lfC LIa pH H-e MC nOKOCHBXS. Cne.a
nonYlUlpHa
MltH80a
nywcwc
Toas
c MeH,
HO ro pS36pax
MC R el1110 CTall,
'l1IeHyaSM,
4xJHS 3anO'lH8
KOßTO
lilt
CH O'lMTe B KHnHJlTa •••
CH. MHcnex
HIIH lIBB cnY'fBnTe
tlaii.xy6u8KTe
Il!l\IlIR.
ca KCKanH
CBo60JJS
H C,nHO MOMHlfC,
MY el!HH
J1'bBlfe C roneMH
III CJ1C;llIa~,rOJ1eMH
ca H))KHBeJ1H
nH
ro
CT8'1K8,
npoJ1'b1l)IC3S8T ..MHCHJlTSu
CJlen cnY~SH pB3.B3.BlUe
1111 r('lJlli:oa8
;""iI
Me OtHO.
H TOA ro BmKnB11 BceKH .aCH, .D;OK8rO 6Hn TSM.
B1JTJ'le HMO 1 pUMa JlYIUH. CnO)l(Hla
Me
JlII0'fllQl8
liS 1IJ1811R r H.... 1JXlCM R,co"
oprsHH3BuH.
cnoMHAM
3a
BHrlDtA
,,:c \le ctJ3KTbT. 'le nt p83K83H8urC B xpolionOnt'ieH
pc I. tr;aT() 4lHßM. KorsTo
ro'UOItHT8X
KSK rH nOM-
He MO*ex
neMOKpaIlHJI.
MCCCUH
OrBOpHX
MOM'te
nOßHusH.
H8
C.aKO CK'heaHO oneROO
wc CTaHe nO-HBTanK
KOAro ~aKnll{eCKH
MH 8'bp3ax8
/lIlH)Kß.
He lHacx.
-
nH,
ro
nB lHse
lIaJ'ICJIIIXll MU nn
BßPATA
J1cc~rIl'M xun.,
18 KaY'STa
HSPOll
JIM, ,nHM
kOHTO
nH
CC IIHMHpaM.
nynlCs
w.c:we liB MH 01ToaopH,
3Hsex
KKJpnCKK
npHATC1D1'Te,
"""HO.
He
1fe CB cc 60pHnH
BoA-
1I0Kna.a8a:
OT rnS1UlSTa
ce . .n8JlOxa
ns
rpa*.Ll8HH
CUY'BH
5J11
"_KaKal
*ypHsnKcTH
Sl_
MnH ll8
-
a3
KSKBO~ 3s TOBa,1fe
C'bIl3HTe .. 3sna?'tHsxa
'l'loMHO, e.nH8 MBnK8
M HHWO npyro.
nellyr8TH,
paBHonpaOHC.
ïbP,
OT
-
11;1\lY"':111t
cnCKTpOUlOkORe.
lHnMflIt.
06aJlHX
C"bM7
8.lIBOKaTH, neKspH,
p'hKS, 3S nOnJlHH C'he JeneHH
C Sene3-
H H3XBltp11eH"
enHII ..
pa60THHUH.
-
npHna.oH8x
11 38
rorsas,
HS'IHH a nOJlHueA:cICHTe KonH? KOIlXO OT TRX ca
-
nH
KOHro
IIYClllxa
lUfCkOTO,
enMH HOIlIe
enHO
KOIIKO JOOpncKH MJ1S.QC»CHes npHn8.llSJ1H
na
(lHJUt' OCaKaTetlH
CaMHle
Ha
TB3K TparellHII.
nH,
•.••
repoAI
My
'te' e clop6HII:'
I h: ca CllMII
•
4HeICOTO -
repol
nBK JSnO'4HSla
6cme
cTyneKTH.
HH5I
8 TOB8
ynpßx8.
MM
olCQno .neceT HlDf
w.e 3SnO'lHe
ellHHoT
no
IUC ce OTK8*e
1ll1l0'llla
.il':l\.
MH C 'Iyaan.
HaWH.
nOACKS'I",.
TORI
CHMOCT.
••4acoae
no
npoD.'1llI*H
Cera
aHnHM
H
6oJlK8
l'Osa,
MaXH8X
MeH c "omul
IIlii
H31HtclX
KOpeMi
ICpSKBTa MH.
HH, KMCToac,
npeBP103.STQ OT O'"TO CH H MY OTB1opHBX C enHH
IOMPYK. TOBS .STO .e nH rH nOJl1lYnH. BCH'.H
nO!DlI18H
Or
nH
KpSK8r8.
TOlla
we
c'nnll.
Ollie
B
ynpJlT
3SnO'lHa
C n&nKH.
nH 6e. Mp1oC-
o~Huep.
HHWO:
*H8
BOllA,
Tnrauil ce
":11. , . CbrJIaCIi
Clan"l.
.oB Me YllpJlT
ce -
COlle Ha
HHKBH3HpaHHJIT
.na
M)':llfKa.
MH. Cnc.n
no
.an
06Bltp3BIS
.re.
OT
XHItR,DH lIYWH.
O'fflTe
pHTa
nHTBX
8
MHtI)'TH.
ellHH,
rCpoRT,
MO)Ke-
HB XBltpnCHHTe
H D"bp3axa
3anOlfHa
roBOpH
Kak CH, xa
6pOAT
lUBalXI
TC1ICXOno
Csamtl8
38nO'lHBXa
KpaK8Ta,
3.no~sxa
ae'te
3anon03peHH
CMnB.
TaKa •••
,rtlll.1
pa60TH
a Te ro 6He.
rltp6s
ce OTKB"'CW
ropnoCT
,1111:1\1 :tanH
a III
Be1fe He '1yacnyaal
CJIO)l(HXa
rThneH c, IUICV.
B HBUHOHBllHooca06o.nHTcnHOTO
J1RH)KCHHe.
rH
KSTI.
~OCTan'lHO
3HBl{H 8~fH8nt
Me 601lRxa
nOClle
y'taCTBysa.
HB ICIOp.QCKKJI
CT8'1KH •••
)'BcnH'IaSaXa
ce,
no
.,11 \1:1 Slit HRIWA MC)KUY Hac, KOlho
y6HAIlH,
MpltCHHUHI
Karo
'tYXS TOBI, caa/Dfxa
Me
OT crons.LIYBCT8yoalC,lfc
MC B.aHrBT H&rOpe 3a Kpa.
.aa ca
K"blllHTC,
6e3
JlBK)I(CtofC
c.. npoTHBHTcnHOTO
HSPO.o,
ncysaxs,
nu KpSKSTS C n8JDCH•••
81.11
H T .H. ECTCCTBeKO
tcpeU1RX, 1C0nKOTO HMSX
O()YRKHTe H 1183MB nopen
"puns.
6.x
Y'SCTaYBBn,
HO IICTRHC.BtB
npH'lHHS
3a
speCTl CH He p836pBX HHxora."
ApeCTH
OT TS.OBS
OCTecno
no.nocHo
ca
npeB"pllllnH
B"" Bee.HltHeBHe
B TYpe.H KlOpnHC'
TaH. )loPH n"pBHTO nHH cnen OC'hlU8CTR"SHeTO
H'
npeBpaTa
MnsnH xops 6H/DI 3Bn"p"'SHH
no ynH'
UHTC,
JOt B
CMClexa
.. me
Illlllllle
Id I:.IIU e 06A8HII,
KenpnHMB.
60KnYK8,
ynpAxa
ManKO ce nOKalS
oonKS
y*8CHa,
.na
na.nHB B'bpXY Mp'bCOTHRT8, Toraro
Il,1)'; " ellell
,,'KIt,'"
-
110M
I:. III
'fOIClCa
x8'bpnAlue
MY:
1.,' .. 11111
III
HSKspsxa
HoAHMUH
c
aOnlT
, l"l'IilU':IMpe,
cera ute ro 118KSpSMC.IlB ce UTKI)I(e"
Il
(I IIC)'1I8X8.
KOM8lU1Hp1:oT ce OtnpHS
ICltM 118C:
B eJJ:HB CTlIII,
Torea
nonOlkeHHe.
~)
,.Xl'It
Il.
.STO KS3S: ..ETO aH owe e.aH!t':
Cno"",xs
Me ns
CeJtHB. C1.6n •• oxs Me ron. CB"P3BXS
HCIIlO no .
p".aTa
MH"H .•. Cnen MSnkO nYCH8XS TO•. TOBa e
C TRX.
ce oprsHil3Hpaxa
nOCK"nBQtœTO
Me 6YTHlI
DerOBHX
1I1.1""".XS
TaH
q:œcnT,
3autOTO
BeCKH
neMOHcTPBUHM
MC npHnpy*aB8we,
HB.nony.
pa60TB
HMBUle BoellHO
M8,
eTS)I(B
C MeMe,
UMM
B )lHBp6e.Hp
DCH
HIKOnxO
TO'tIiO
Il \ß.'C lU 'leu.
ll'il
aaAlUtuH
C 6(lRllß. liuCXR l'LlIlUpell
Ge U Kpt.lI.
,
no IISC, EliHU noR""K, IlneOIl' "
,«lDC'K
MY liHue
nllllt.:;I:
Me ••
Ii""
necenml
OHeuK, pye
C IIl1nK".
.as
CKnOHAT
He
nOK8JBBT
rllsaH
MO>ke .as
10
61.ne
H me
ro
OC'hUICCTSeHH HSWHTf
•
.
noJU4TMLfECICA
ArMTAUMJI
CnucaHue
Ha
crplMI
t"!I0Jlf'lIM CIKIII "OlIHr'
III Öftpt)a.
ra l.pt'IU)' Jlt'"MT''' ('MJlM It K.Jpn.rlCltlli
lUI
III1fJltUHOOC"IMJ6t'Jtl.MU'.lllll
Alllt.t'IfItC'
hT tf' ('lA"TuM
"
"fJfHIfßUIlIK
1.IIJMflt'
H. OlAt.1MM P-.KOIO.IlH r~JlH Il napT""
"'ilHM
0""1
we Ha 5Kn
7
anpHn
.•
1987
rllp ••••
Pa40A I<.PbCTEB
lypckll
KIOPAHCTIH
(0
3I4pbCnH
.IlHte
'lilA. AY'
TYPllHlII,
""JI
... JJlH3IIUH 06wo
HI 630
tnOpt4
TYPI:KHR n"".T
• TYHA*eJlH HanpHMtp,
'4Hf'TO "aerneHNt
f 19 XMJI .aYWH. MMI
55,xH",tlAHa
apMH".
NJiN HI r.aHH 140aek
Mf'CTHllTQ
ce
HICtJlt"H"t
n.ll.r
no
Ho-npolla'IHAHI
.
....APIi
HeHlln
OCTiU
H181JHpe.4HOTO
no.
IO'H"
aCN14K"Te aHA.eTN
Ilflt"llH"'IO
C KlOP4H
B ('MJla
C.
r
mMcl'HH"
llih't'.'PIlH
Öt' Y8f>JlH14eHa H OOJlHUHfI'
ilta~Hrt.'HO
II.
I YPllHR - or tll XHJI npel 19t1:l r
1J6 .ICJI .yw. np" 1!l8S r lip.,
1965 f. "8H.upMepH"TI
HIOpo".lwe
125 •••. AYW' (npe' 1965 r TO ~ 65
18 ..
19M5
Ilpt"
.neHII~
r
I
ClnK
Cl.l/l3J1Hre
Cf
cr.lI.
AH
lo6011Hre.llHO
AIH.eNNt
llpel
nOCJleAMN.
Te weer
rOAMNH CJlt4 npe.plT
••
pecTY'
I.HHTe
npeIMw ••• T 2l() XH.II AYW"
.. IIIMI .. Ict
OT T"X CI KJOpllH MICO.HTe
O.leON"
npolleCN
npoAltJI.llaT
B...npe.N
H.HeceHNle
••••
T AI
npoAw
H.
n~,
reHOUHAI.
Of
HM YAIPH, KIOP'
A.laT
l'bOp1l*eH
lIe.cr'HRU
'He3InHH
HM Ct
H.nlatHHR,
lIC'-
pyr.
AelcT'Nfi.
M3.... pW •• HH OT
rp)'RN
• C-..cTI • .1.0 10 AYWH.
r.T
T'KTIIKITI
.YAp,,1
•
H
CIITK
IIpf'3
19H6 r Ofteß.IIHeHIT • .neaHI.lI
6t n04Kprll(,lIa
OT f)praH"lIlJMHfil
Ha.:
Il ..0N&.II.... CM'a060 .. Tt!.... H. k.lDpallC,a ..
CbC
CUUHaJtHC'TH'H'CKa
()praHK1HIlMA
1 yplUIA
OT
HaCU1lt'H(K.'T
",pHTHKYl\a
RHTHlhJ1rapCK:l
AbB Rpt.'",H
6'bJ1rlpHA
t'
Ta, ..
npUReJKaallara
IIl10nlll illill.
l''JpuAHTt'JlHMN
lIJH,>uel' I
n.pr..
CY....
cu
p.Gor
Type....
•• lfec..
n.prH"
(CllTK)
MOpTIq85 r. K.. p.c .. ,. p.lIor-.
"H..tU,. nlpTIl. - A.IIOA.y .... p (KPn-
H.
H I(IOP"CUT ... ellO.p.TMlCU
•• ,.
(Klllli C'bOOWNXI. 'It C"'lAa •• T
4JpOHT
la
HaUHOHI.nMO
oca060*Af'HHt
Ha
I(M>PANCTlH
110 Kp."
HI
19H6 r
,....
He PUIH
~poHTltT
[]p.,
.HXI
".y.p.
C"'WtCTII'!HI
.ltAHOC'
r.
2
l"
X"JI.
OKOr.IIO
3SU
1986 r '''PA.T ••• npa.
onMT J8 oOellN'''I.aHe
T)'ped
klTO
.. IIIHI"IKIUI"
• 06Wmtl0pll'
Ha Il KIOPACK" opr.IIHlIUH
..
(4 OT Typu.", 3 0' Hp••• 4 OT C•.
"p •• llnAnlO.
06p•• ou ••• , "'p.p..
H.
pe,,",p'"
KlOpAC.HIII KlPOA
np.aoTo
• A.
MI
cIMonn~I"JleIlH'
H nOAkp'IIM
MHpo.IllOöN ... re
"HHu ... rM.
IH H. ("\t.t'CKHti
C'...IO] 06WOKIOPAC'KO
Il.
M.CMTf.
l'IlUIKp.Utll'
C Ap)'rHTf
AtMOKparH'IflH
raMM3IUMK. pllrp,"WIHe
lia 8pbJKHrC
lIapTHM Il op.
HI afKTaUHOl1
rR
('fTH.
HrCTHnHJlII'1I0
opr.HlliIUII
.. H3.
TIM ,e C.. 3.1 .. 0'
_
3S
• p•••
rK.
M C.
."p.
OTK"eHf'
AI
OTC'IeUlu".
C1t3......
e H.
III..... ..
OJ ••••••
I perlIG ....
npI"N
nOAkp«'ONT
1Dp.~".
Hapo. 3.... u ..ooclO6o.a •• Ne. £IoAKpt'n.
.. H
6wro....
H. 24 • 27
19116r
."'M.p.
3Kr
p.OurllaTa
., ......
'.p
Tf'
cpew..
If
p*a.MTl"
lIlhK"M
rp~II.1 nu
8N4'UI'K:llil
IIll
- Y'IarrHH'IJlH
C "MW.NMf'
la
I
l H.
flypH«K'f Il n.rp~l\IIM'I(,t'T.O.
' .. ..nI.III('If.H.'r
nlH"/lC'T3HMrtJl
JiltUNn.
IIpallarii
lia ",• .11)
AM1(I:. ..JIUIO
.. pt.ACr .......
.. IIJlM()HIITf
"f'
n
KlUp4M.
"I)ncro
t(OlITU
'WI8.lllhlh.'1 'III
• 1111.111
HApo •• :laIlHT a Tal
n .... ll I II'" "/111
lia 1 YPUMN. It IIBI'H"ar liT '~I,I'h
l,' 'l'I~ l ,.
,non3Y..
"_TH"
.....
n.e
l'
eJ...
Cf'
o
:l'U~,,,,,
TH ... e IlIUPJlC •••
TypllO
"t'IIU'
Ka
lM
CIkHtTf'
A*a"MII
C.II,.la
Ila ("f' UOIt'I"I)'
T ...... pue
t. KOII.lIIt(
IIOCTOIUHO A('li('IIIYBlIUl
H'"
6..ll111KIIII H CP('ll"U"
H ITUK
otelJ ..
'''PIY
1 )'pnll" KecrplHHO
H
lonO lU'
IIptlJ\lJ1 ...
H npn
III .. T.
rOAHUH
KIOPA('KOTO
HI.
UIHMUUIIIJOCII06oAH,rJlHO
"tael
r.
nftmrCTleHa
pli. C",iAI"
. .1Ift.
lIoÂKpC"nll
CTp ••
tawH('JKOTu
Cil
np
3.
I\nM*t'HHe
1Ml...... UJlIHUHt'H
nT CM'rU.IIINJI
lIf'C .. ('f' uo.nvllU
"
III prIWUOIIIIOHH .. n
up.
""' ....
•
I
I .Ce"'C.ITI
a t.:.ouH lICr.wco.
n~. ~IpY.p. 1913r.
M"KaK"M
CNIp«'At'.III"HMN~
"MilT
lIIII"IIOtt.'~ IUDp." • TYPIIH.?"
1'01
plil •••••
IUOpAc.IT. eM..rp.uN •• WH'
....
MACIpoa •• IU
0 10
AYW •.
po.II
".p.fkKUTO
..,YUHOTO
....110
..
CAe
c"lIl. "•.
110 ••• au•• r
1IIITe .... Il_
110.
IlDp.ltTe.
lit......
CT.tteClUlTf
00p6a"
"nop
rIpe)
3an •••
6OO.u
.v.
OCTNr.a HMO
Optl
H KIUPAH-
...UMO...... IIOOC.
tll"'"
•
r")HTt
n.pTHN,
....
HrpIUN ...
IOIIMI
eopo•••
1llDp.~"
•..,.....
•.,.. H:s,......
..........
Il
•
kO NUpr6JIt'IINf'.
JlHWt'"M ca (If IIpaltnffl
All .... ar PlUK .. t(YJlrypn?
.tal'lU
w.e T)'k )''' •• (,MHNT nptllc I :llfHfl'.,
Ita
Typu ... Ct e,p •• y..
AI k •• e JlYMaTii
'1Op.~"'.....
a...
aT
eou.
Oka.e
U.t"H
.. IUlIiIIMMC",M rYPulI'
H .lilll.n
l'''
l'. IKIJUlO*tH .. HI 6f' tnOW.ANn
rpIl4H'U't'
Itlllu.n"\,,.
nUn.rH""
ce
3,CffN.
TO T.
l:Ropea , •• e•
"3..to.' ..
CH.1M •
a
M
• ,
IIpa.
OT crp.H.
CHT •.
H.0040611111
O"TO "pel
Tt.llCTIO
•
T
1944
6ltJ1ra-
6opG. cpewy n.p'M3I'
• n..... e~.......1llDp.... .~, •.
1lC'''yr~' .....
_.ae .... n....... ..,.••••
lie
')'T. p ......
,.T
.. Il'O H.
KGITO
nau..., ••
c w
'le n,.J
... e 11I-15
... ,.•• a«r. e .... ro
,.,..
.. IIOTO
M
Tn
CMa
..
,
W... AI
T.
III.'
TJPII •• , Hpo •. Hp •••
~"' .. lllDp.c......
np"~, To.
on.cHOCT llOpAC.O'
'K' ••• ,
Clop
.. c.......
.P'"
H.IUIONI
..... ûl'»C1KJ604I1Tf
..1HO
.....
t.
0'"""" or PO_",I1_••• II., I AI ..)' 6..~ .....
cou ......
petop"ac,.. '"p.. r.p .
, .ae •• 6...
JI ••• "
C bl
fi)
IlflH'If"C'TßO
,}fi.lfe
fMo
He
(kllllKlla
('H.'13 I
npaue ....
4HNIIO
t'
or
UT U()U3111TH
U"IINaJ1HJbJl4
C-..cTiUleHIii
6rlpar,OTIlM
MHAHaHAY.JlHa
")lan,t'*11
1"
n04kP,«'lIa
fJr
ut.ll"
IHI
rIN,,1I1,,1I
Ha
npt']
H8 IrpapMa
I:hopaTI
III
npl'll.llHlf(llllua
1I0.HI'lfbUlIiO
JaUHr)IUlO YKpCIIBaHt
III IllllrH'n
4IRaHt'
KmlllTl'rN
lia
!J
K~ll
of\IIl('THN
R C3M.UlI
••
H
Il
ottrOttM
.. Cc .,.
"lCo.lIHikkM
I YI'IIHMI,
iliUM''''
11 r ..
,I.OH ••
c rpY••••.
c... re
MI
Il.p'
op.
C'hIUt"C,.y ••.
M"'*4Y
TI. npUrMIII... " .... IUlHro ra
Cnftll"'''''
•• '' ocnftrlHltr ...
oc,rlWHOro p.:I'.TIIf'
•• KIOPJltK.. I
NlpoA ••
ftUfI
...
A
6<' npH€"8 npor'
.
,
Il JI.tit.
...
1II• .ur
.YJlTypHO'
~:J)'~".'Ha
JWCPOPMS
KOH~epeIlIlHN
MaA Icntfj r
He
.HC'"Tyr'''
opr
,.SlIOIlV.NOC'
11«,,, •• ArJ
kallHln'"
n.pTHIi
pn.llil •• UtlTO
('eu"'1
rl,ar c
pon.r
H.... 1lf e
••.
IlIU•
tt.'It'1I0ß~
H III)HIt"bPNU:HHUH H lia .IO!f H
KIOPI1C'KII nallT"H
KPII
A., '101 11110
BCH(J.(aIlf'
" ••
apoc_,. •••
n41l'"rNI
'.CTpe_CT.OTO
KI-'II-~ A.
_JDpAC..
T"AMaT.
110....
Hilili
lIo.'Y'Ia.a
n~3
U<M'MHpN 1985 r
06f'AH"~H.Ta
.IIe'MUI
npoHAt
CIOIna
ITopa
KOHtpt'pt.UHIII.
KO"TO KOHKpeTM3"pa
nO'HaTaT...... Hara
.. II')./IKTHKa
oprallH IHpalle
•.
KlOp.......'.H
1ICMn ••
npe.
W.l.(.'.y.
t
nT paJJ ...... M..
TYPC:koro np •• H,eJlCTfIO Cf C'prMH A3
OÔf'lfJlI ...
IUOP"cIf.OJO
HaliIlOtlIJlMnnCIM,'
-60AMTl"JlHO •• II*l'HUf'
I"flJIN...
14.C'T UT
p ...KOIOAHIlTe
k.AP"
M .nH.lfeTltTe
III
....
opOleAr
Mt'I"'''('*II
t
••
't'p.T~.""
Of TYPUHR
rp.wy ... p.
A.
on....eu
0611lCM'.pmlfkKoTo
Or '01 611•• " 400 ..... c •• ~. 4>Pr.
II~ ......... p.... r.
rpo.
.... .,np.TM "0 a... IIC.ll.
.~ •••• Te - )'''.CTH...... • 06l1loel'
poßt'IcIUJTO e"'Mua ...... J. rlirypHocT •
C.. TPY.. H..... crao • ~IJkN'.'
lIt
no l."parl
.. 1f ..... poc. 1'011 .....
KT .. IHQCT
J\"MUKIIIHHlUIH
KGeTO AI
( rll,;l.a
W•.
OT TIIIX c-..lfWIM ...
nOJlHTHK'
...
CAUl
u.
COU.UHO-NKOHO"H'IeCKM
f\e
..I Elpon ••
Typu ..
CJlGeM'
HI rypcKMR M KIllPACKH"
1l81)u11
C ue.ll AI Cf C'1t3,IIAe AeMOKpITM ...MO Na-
11111);'.111
spa.
AU
r Ha Cf'.'("Kil
";11111\,
1 YPLIMIII
Hp.K.
't"'''.T'
ni
y
..
• 6op6 ...
TO utMO
111)"''' .C.IIO apaGe...
npm... C.. 3 ......
e'0 N'
••
r"Ju •
6H'-
"'~11',1"
iil fa tH Ih" l' t'I, ••'.II!t"Itô\ , Hap.
("4'ln',1 l'rpa*d1,
KUR1II (' Il.untHa
I..,
•.,.:,.., fh' IIl1paHßd "il'!l'*.ltlr('
fUI typ.
4tHJlHIJlH
HI
1986 r .• DPAC.IT
KlOp,
cnAor
n.llaHIINCKNTe
PIAoti.
u('lfrpaJI .... UJI •• 110
Il.1''
XI
CKM MIWIO
pMA)
flPOltlltHOTo
DC'bAH .rpecHIN.T.
..
C.pHR p.AON. .. lU ('el. OT
n•
.. )""4*1'.1111 OT re.t .. Ct ... H OT p.3np-.t.
C'Kllf') npilMNU'.,rrRH
N.UlII' r('
Il.leMl'Mlut
"pr ....O.fHOTO
BoI:H.T'
MOo ..
,
('l''
..... Ut ICI';uirpôIN"'UlHTt' C lipaH. J1p
Il
(,1I0ruAl\a
,a (' I..
If.lOpACKUfO HaUHn.
".II*eHHe
J.1plH
JtPIKCKO'Hp.MCk.TI
OKO'
Il
R
OT KIJHTO
""P4"IIOTO
......
fHHf'
C.1e .... HTe TPIl rOANH.
I
••
('I •
Il
KIOPIlHCTIIi
CfM'IU~
.... TtAlIO
Il.
....
IltU"JI'
....JI.....
• IIptJAloJI*'l"
.IIt-THwa.
TypeKH
3.uaOTO
~T."
Il
O"" .•rAti.
"ywlt
OOT.. pt ...... yOf*.lu,
KIDpACKIIT'
napT""
6.'01.<8
31A rp.HHU.
n.pT"1II
w..... •
HMnpplllJlH3MI
",••• nf' CMII
npH,..a,
CI
Il)r''''''''H
Il terMHllre
...u 7 1M.'. "-VIII.. H."
.. ypt. ....
~o-
060
6op. cpelllY ••
• ope""11
)'6IIr..
OMO"Iß
JlH"" •• r
lip.,
ekCTpeNIICTKO.
(lKTm,
"'"CTM'Iec.'T'
pOI.HO
JlMlt.
CIUJ.. re 1. rHrypHocr
OfIl"plUHIi
tpe-.
J\aAt"HUTI) 11M 'lplolilffe R 'UNHTe
Mf'*.'Y'
Il.1r1l1f'NIiM Mt'*llyUt"JÔ.IUH.
kn .. rn
)'IM"
kOIIIY•• CTII14fC.I
napTII"
Type ....
lO .. y•• c,".e~ •• 'py.
c:peUl)'
HHt6
•
C"TpYIM •• teTlO
t.
n."t'Mt'ila
( rCPII), K.. p.c....
.. .. np...
p•.
6or •••• c.. n.pr .. (KAPil) • COll•• '
..
mX."JI"
•• r
II~... ,.... UT ,U ~H.'I klJpaH
H3...eJlt'Il'' nI' IH'IlHII'. "M ....cr •. C... u or rp
,"'''IUJe.:
."11.).
c.
'.UTf'
IIIMMp.'
ßOJIl ...
IO.'IM N •• rYCT
36
CTplHIt
IIlJAnltC."1
6op61
Cpt'WY
H• .IIHOOCI06oA .. TfJlHO
t'M ..
npe"NHI
Oro
~.~
~..if:::~:::~;~II;~lr~
~~::
'I'
IlpOiMMI n'
UUHrH .. r"HU'UIAI
Crw'll)'
KIUP'IHIl'
11:1 "',/lilT
Rk.'1.lllf'llli
M CaMHTf'
p......
ptIOllDIlIfOH.O.
••n ••
....
".'pall
U'
re
.
t'IIOpß.'YIIC"HMt
"KT...
H.UllaT,,,,,,,
1aJtO,""IIH
.
h ........-n ...
HI .. e.
p. "PO' • cu
e••• npe
p.
11184 r. C_
e.. ur ••• Typ .
• •• Type.. K.,.lllCr.. (O~ ••• e••
a aero ...... r 6 n.p,". Type .... p.llor •• qe~ .. n.pr •• (TPm.
U......
"MII,
pMM...
IIIK1eCaou
en .• I-'u*a
OKo.l0
KO.COIIHA.UHIITI
H.
KIOPACKOTO HI.
UNOH.... oocIlO6oAIITUHO
AI ... eHMe
I
Typu ••
ce .,npw.I
• AH
H.np.lMe.
(Tkm.
".pr.
T)(I(" •• ' ••
IUY
HUl"f) IIMMllfACk"
no .
y.e.
•• 10 •• ac...... 19112r .... ay Typ.
B ~J6al;1
HIJlHOOta060
po.NO'
IIn1\l"*f
Ha T 113p. nraTtr"IIt('
Ill". KUMW CAUl Clt:t4aeaXa
Oar ....
• 011
....
M. on~p.llMHTf
TrpIiTopN"
HaTHn
MaXUN
•
(".. t/laeal
,
lIap.
np ....
Type.'TI
Cf
ANKT"Yp.,
pa.ru
.. M...
Ilap
BellaT"
roo
-
_"l'''t'
Ilu
CAUl P Il,,p~
MoarpHll1l1pl"lI
tI(~."..
llflP"."IH'Uol
)p.
rnAMU"
t 19K4 - I~U f)
. Ty",•• r.ll••• a Aß O"AaT nocrpue"K
HO "1 .....
f'. I kONTO Y".CT.ywaT
apMeArKII
Kf'IMIYC...
Il •• MkO
6p..r ......
• ~KOM.HAU(,". 8H.~. rfM .......
CT OT •• M.
pIJltfll'
OTA'.IIHH
A).
JJ.\'WH)
Ylll';bT
f' HaC04eH
r./faRMO Cpf'wy
J1eßMTt" CH.nH " t(IOP1lC'kOTO HII!"OHaJlMOOC-
N••
tuPM. H' ••
l
Upt'Bpa.
flOMOW
Cf' UTA'A. Ha C'pUMT.JlCTIO'
lOt ..... 61111.
C ...'.11ICIIO nOUllea.
M CAlil
••
10
.....
Hilt
('W.
paftorHIt'lfl"KO'(,f'JltlU)
"tiITO
H.
_o
J. P"-
ape ......
T.
LAf'A
"l'pIlKaHt'Kara
•• mOp
6e1lO _.TO
1'Ypt:KAr.
IpMMIi
IlpotM"*.Il1i
Cpt'U!~'
KIVIIJlMIt' IIIl1'pallHN
flUA pa IAII"MU Yt:.'u.-
••
pa6oT'TI HI OtW/lH'
caMO KilO
Haf1I110.an ....
Y'lanAYI
}lrBHUI
lllOK IlMY")
""
M
KONTO
Ha
IIpa_"ff'I,,'r""
."'1
Aap",-ppH"
rf'HOUHll'bT
8lt"'a
HenpeK1JC'
liar N 11IHpOKOMlwaOeH
xapaKrep
C petueHMt" Ha MeJl*JlNCa
or 13 MapT 1986 r.
aueNHoro
1I0J10*'t'HHe np0.41lJ1*all
Aa ce
111114111118Il 5 IHJI.na,
a IJ ApyrM
lO IIH.
OTnop
••
-
C.
.""poe
3HI .. eHMeTU H. HlTO'tHMTt
p.Ao.
'I •• H JIN -M"MHCT"'P"'T
TO ••
6op6.,
1'yrll .._
lIpurp ....
AtMOKp:tlltttHar.
.. 'AP. tW"I.'"
ArAHOC;'
TN" aeA:cTIY1I3r
nOA fAIiO H C"'WU .... ,
CIIlK.
lIa4e.'1O
C rellfpaneH
Cf'KptTap
Ke"IJI
6ypKaA:
(HJ.D.alaT
('n
.. Aotllf'p-
CllCTORT
ft.oplSa
'M laitaNf'
na
Ii
.
.•
UeMIf"l'M'
ra ."""P"*f'"IT.
.,
I
JarlO.
Ha
3. TYP"III
Cf ye.llH'IH.
JIIUOTO..
CJleAH .. n C'1t6"'H"
• f).nMlKMtI HnOK
KPII- A CM••
6clp". 31 OCIIOWIOC,. •.
Aa,'lC!HI' "(M"UlM
Ha e KOOJ))lHllau.HOHtHt KOWM('H", KOMm JUI
cblJlacy.a
llPAHOCTTI
HI
n.p'lI.n',
flllU.a
loAH"UII
8 ÖJlOKHpaHefo HI rpl'
KHUHTe c J.lpaH.
UpaK
H (HpHA
Y14.CT.
• y83 OKOJIO 3(1-UJlR.IlHa
apMHJI M *aH.
.l''Te
•
I 'YPCKM'~
.. e"
nO.,urMKa',
JU'''''". Typu
11p.ll • C.p ••.
or apRil"1II l'YK CI 01(1).110300
UlM UT .... Op'b)KtHHTt
CtMM
Ha
XH.'
-
nOAKpt'fUlT
UIIR no KIOPllCKHIi
TI IIpt3
1980 r .•
-
ll1paHe
H~ lIap'HlaHCkl'.
IUUM,&\,-TlN,lTn Il' JlOI('!'O •
('TIM)
CAUl
~.
i ~,...
.....
m't'Ta
..
. ..~.
~....
k"p"IKTa.
npe ..cr
e......
" •• oree•• rep.TOP",
.000TO, e ...
peA p
~••• nO'l •• It.,
MOil ••
.., 410
515
.
Or .e. Type •• I(IOpAlcrlN "
230 Il.... u
(_0 30 •• no lIT
rep.lOp."
•••
Typ ••• ). IOMTO NUlr
• C1oCT
l' ........
.op •• p.aenr ••• 1Op.. ~•• ra •• poAlon ce ." •• p•••
Apa 11_ VII ..
Or V1- VIl •. ..our.
..PAlre
roaop.r
•• ~.. I .1Op"CaM a ... lOI ...
•• " "eaponel~...
or .plN~ .. r. a .. o .. rpya •.
k.p
re ~•• _10.1 •••• , npe..... o ~y•• TM. 0 .... 0 25 •• ~lO ~ .....
r., 10.'0
3.T • pUA.""II. peA.rllo._ C•• TII.
!lpa ~pe
re .eaoae • I(.P ... ~Ta....
06.0 65 p.""' .....
teo.-u••
p
p•• po
(e•• per .. , GeLt.It., c
It.) •• O.TO ca
c
ecr.y
363 ro......
"o-r ... e•• re lIT TI. C
cao •• ..,...
..
•• c.....
•
c. ce....
• e_
n.p..
"oc.aq.oro
•• p"c.o e.1IpCTo
• 0 - Ion •• e.olO - Oe ••• ca.r ••• nep •• purpo
pa 1.47 r ••
.e .. onye
p•• ,e ... e.3A .... ' cao. e•• pe.e
p
.
Cer••• p ,e .w...3ar •• 0_
22 ..... ..,IU•• Or r•• 0 0 Il
........
ae.r •• TYPIt••• 0.... 0 , ..... - • HplN. 0
0 3.5
_ •
Hp...
0.... 0 700 .....
- • C.p..
• 0.... 0 300
_ • .QI)"
.,.
.
ur
.
.
KJQPAJ-1TE.
kp.,u
H. Ap)'rN. npn"'*Aalt~
P" Ha .. np".-.1nMraH
.
tt.1
C"'llIu , •••
Typt'KIITf'
npullt.:t\'H
tiP"
.. I
H .....
r ••,..
1l1"'J .Hvnp .. ICfMä
10Il.p"'H
."IHIt
It
ay ..aIHI" ...H fHMIICl1M)'''
I
Ul.r1lIdh'.1
Il. KOITI)"p.cwr,y"xl
15 ,.n •• H" A~p
n .. OT
T.....
T. p.'.
r .. rypMtK'l.
.1
lin
.... f •.
rt'pop ..1M
.
r.f) CnfU.. U
••
IN.
'ypçKaTI
.
27
MEUR6H 1987
I
KURDISTAN'
.MIE2:H RUZ
TURKIA
E PE~N .KUZUL EUROPA
o
treuzvarc'hata
an d~okrale'lezh
E.5hulu
ha Turgur Ozol Ian ministr
D
ibaoe an
haq evit
Turkia e
pa, a zo' ennan
oc'h e.. bann ur
krasiezh
hag la
20 a viz Du 'S6
ur bloavezh,enan
penn Kuzul Euro21 stad europat
""ennad
a lemofrankiz".
Votet
0 doa holl
Vln15-.
tred-an-diavaez
.or 21 stad,
e'
StrasbOurq
d' .or 24 a vi zEbre 1
'S6,
evit
lakaat
Turkia
èn 0
'enn,
nellet 6 stad a 0.0 chOllet
hep votin
-Chipr;
Danaark,
Sro
C'hres,
Luksellbourq,
/\alta
ha
'Horveqia.
Nebeut a boue> .0 do bet
'ta
kle .... ù stank
ur bern kevrediqezhioù
0 tHeM
qwirioù
/\ab-Oen,
haq a lare
ne 0.0 ket
Turkia
e-tailh
da
c'hoari
IIkous'tia;;s
moral
Europa 'delDOkratel",.
pell a-se
! ~ioc 'h .0bouez zo qant .or 600 000 soudard
kas.t
qant Turkia,
elel
eus an
. OTAN, d~ li.all
he harzoù
qant
Turkia
an URSS, Iran
lin.
haq Irak
0
vreze.
Gout a oar
an holl
zo
lS 000 prizoniad
politik.l
e
Turkia : tai Ihet eo kenari-kenari
al libr.ntelioù
eno,dreist-holl
evit
an 12 milion
a Gurd.d n'o
deus ket droed c'hoazh
kaozeal
pe skrivan
0 yelh
-difennet
eo
herv.z
al lezenn,
3 blou
toull
d'an neb a vez paket 0 kurdeqan
en ul lec'h
publik ••• - ; dal'c'het
eo 1S bro .or Reter
(.or
C' hurd i$tan turk eeun-"aq-eeun)
qant an arlle turk
a vez lezet
d'ober
h. lelenn,
ken dichek ha
tra,
da waskan .or boblans
ha da
vourrevian,
hardi piti
! Ur
skwer vat a zernokrasiezh
eta,
a lO en he 'eM .or jenera I EVRE"
abaoe lQSO. Haq ur prelidant
.0zoar.
evit
KUlUI Strasbourq,
gant ar vezh ruz !
Joel DONHART.
•
r~
"Ku soru nu
••
rt
8-14.3.1987
, ,
Bugun demokratlk ve ça{!d~
blr Türklye'mn çlkar-
lanlçm Saddam Hüsey:nï Barzan. ve Talabam'ye,
Humeyn, Y' Kassem Lo ya lerc,h elmemn hlçblr mantl~Ii nedern yoktur Kaldl kl bu olaylar kom~u ulkelerln iç'~'endlr. Turklye mn kan~masl devletler hukuku,
böige 'te dunya ban~1 açrslndan do!)ru de!)"dlr,
Butün kom~u'anmlz, Turk,ve nln yaylimaci blr dl~
pollt,ka ,zled,!)inlileri surûyorlar. Irak a askeri muda.
haieier bu Iddlalan destekler Mellkle olmayacak
M.ALi ASLAN
m,d,r?
B
u kanuyla l!glll konu~mak çok zor. Bir yanda ob.
Jekl,f olmaya. dùrusl davranmaya çall~mak. (lI!)er taraftan TCK'nin t 42, maddeslne gOra suç ,~Iememek. Bu, sirat kOprüsünü geçmaye benzar.
BaSin hep "Güneydoou olaylan" dlyor. GüneydoOu COOrafi bir kavram, Bunun ba~ka b" ad, aimait
Klmse sOylamiyor veya sOyleyemiyor Oysa sorunun
çOzümünu ara~tlrmak lçin Oncellkle dooru adland"mamlZ garekir. Bunu 3 Mart 1987 tarihll Milliyel ga.
zetasinda Say," M .Ali Birand yaptl. Say,n Birand In
bir Olçüde dokunulmazll!), var. Blzim oe dokunulur.
luoumuz. Bu nedenla kandlSlnln sOyled,klanni takrarlayahm,
Say," ada~'m, "Bugun kar~lm,zda bir 'Kürt sorunu'
.vard". Biz rasmen, na kadar 'daO Türkleri' dersek
'dediyelim, sorunumuz açlkça 'Kürt sorunudur'," di.
diyor.
Ama bu kadan yelm'yor Ned" Kurt sorunu? Nas"
bir tarihsal ge"~meden k.aynaklamyor? Sosyal ve at•.
nlk Ozelliklen nedir? Hangl Ozlamlar dila gal"i1iyor va
hangi talepier ,Ien suruluyor?
Bütun bu ve bunlar g.b, da ha blrçok sorunlann ya.
mtlnl ara~l"mak ve bulmak gerekir.
j~le bunu yapamazs'nlZ. Çunku TCK'nin 142. mad.
des;n," kapsam,na glrer va yaptlnml 5 lia IDYll arasl
a!)" hap,s cezasld", Yaym yoluyla 1~lan"sa ceza yan nlsbetlnde an",'"
Sorunun çozumu Oncalikle sorunun tartl~llmas'm
Onleyen yasal ve Idan engellerin kald,nlmaslna
bagM"
B
asrnda ,zledlg,m,z kadanyla, Guneydoou'dakl
s,lahl, hareketln kadrolannl. buyük élçüde, 12
EylU' 1980 sonras' Il;kenceye maruz kalan veya 'l;kence tehd,d,nden kaçan gençlar olul;turuyor
Bunlann çogunluQu, 12 Eylul 1980 Oncas, yasal
olduklanna Inand,klan blrtak,m dernek va part, orgul'
lenmelennln lç'nde yeralmll;lardl 12 Eylul'dan son.
ra b,llnen operasyonlar yaplid, Gençlenn çoounluQu
ya Avrupa ûlkelenne s'Qlnd. veya Gunaydoou dakl SI'
nlr bOlgelenne k.açt.
Cograf, yaplnln. sosyal çevrenln ve d'l; Ii,~krlenn
elven~l. olduQ. bu ortamda sliahh harekel ba~ladl.
1
960'tan sonra Turklye de nlsb, b" demokrat,kle~me olmasayd' ve DP'nln son dOnemlndek,
bask,lar surduru'seyd,
DoQu da , 9l0'Ierden Once
silahh harekel ba~layabtl"d,
Fakat 1961 Anayasas,",n
çoQuleu demokratlk
OzelliQ" s,lanh harekelin seçeneQI olarak legal ve demokrallk seçeneQ' guçlend"dl
Bu seçenek Ozelhkle
TIP de rfade ec,ldl ve savunuldu 12 Mart mudaha.
les,"e ragmen cunun elkilen 1980 lere kadar surdu
TlJrk.lye de 1961 Anayasasi nm hûkumlen uygulan.
,aydl. cuqunku ~,ddet hareKetlenn," onaml olu~mazdl ve Myle t" hareket mumkün olmazd,
I
rak.lran Sava~I, bu Ik, ûlken," kendl'ç,"de de b,,:aK,m guç denges' deg,~,khklenne yolaçll. Bu ge11~rr.aler.,"san haklanna dayah demokratJk bir hukuk
devle,,"' ne etklier ve ne de kend"ç bunyesl ve denge'en ac,s,ndan "gllendl",
Ama Tûrklya da baskici
otonler blr yOnetlmden yana olanlar bu-gelil;melerden elbeltekl rahalslz ol~rlar.
Yerle~'m binmlenndekl s,vii halk" kadln ve çocukIan hava bombardlmanlannln d'~lnda tulmak ne 01çude mumkundur?
Bu hareket Türkiye'y. Onadoou'dakl sava!$ cehannemine de surukleyebllir Dûn, Alman çlkarlan içln
Os",onll Imparatorlu!)u nu sava~a sokan Enver Pa.
~a nln runu, bugun de BaIlli ulkelenn Orlado!)u daKI
petrol ç,karlannl korumak IÇln aram,zda dola~'yor. El.
k,n olmamas'nI tememm edel1m.
.
l
',tldann soruna bll,msel. humanist ve çaQdal; bir
yaklas,m, yak Bölgey, gùvenllk gùçlenne terkel.
m'~ SOlgede slk'yOnetlm var Yanl hukuk duz~", ve
'nsan haklan aSKlya ahnm'~, Vatanda~In n,çbtr huI(.uksal QLJvencesl yak
Köy koruculuOu al;"et kavgalanm, kan dava/anm
kOrükleyen, halkl blrbirina dü~üran, dÛl;man eden bir
uygulama. Bu, aski Hamldiye Alaylan uygulamaslnl
hattrlatIY0r. Sullan Abdülhamil, DoOu'daki qiretlen
birbirina dü~ürmek için a~iret beylerine rütbe vel1188.$
verdi. Al;ireller Hamidiye Alaylan olarak silahland,lar
ve bu silahlan ylliarca birbirlerine kan;1 kullaodllar,
insan Haklan Evransel Bildirisi'ni. Avrupa insan
Haklan S6zl~mesi'ni
ve Helsinki Sonuç Belgesi'ni
imzaJayan T.C. Oevleti'nin Sultan AbdûlhamilyOn1llmlarlna ba~vurmasl dÜl;ünülmemelidir,
Deviet. vatandqln can ve mal güvenliOini kendi gûcûyle sa!)lamak zorundad". Bu görev va yetkisini kim.
saya devredemez. 0 zaman varhk nedeniyie çelll;ir,
S
'klyOnetimin süraklillk kazandlO' bOlgade halk
sad~ea güvanlik güçlarinin takdir yelkisine ter.
kedllirse, olaeaklan tahmln için kahin olmaya gerek
yoktur,
Dün I~kenee",n va Il;kanca tahdidlnin genç insan.
lar üzerlndeki pslkolojlk atkllan nasii onlan !;iddet hareketlenne yOnallliyse,
böige halkl üzarindeki
baskliar, yann ontan bu harakatln lçina itebilir. Av- •
rupa'ya kaçml~ onbinleree aydin, yurda dOnü!; umulIan", yit"irlerse, onlar da bu harekata katllabilirlar.
$Iddet hareketleri bal;langlçla s,",rll ve lokaldir , Zamanrnda sosyal va akonomlk Onlemler allnmazsa ken.
d, allyaplslnl olul;turur.
Nasll olur bu?
Hareke! lçlnde Insanlar eoltllir. Silah ve malzema
saQlamanln yollan bulunur. Blrtaklm güçlerle itlifaklar kurulur. DI~ ,1Il;kilar gali~lr. Va gidarak bu hare.
kele baQh ~Iddet kurumla~lr.
I~te bu noktada dl~ konjonktür hareketln ba!;ans'na engellse 0 ulke eehennema dOnar. Bunun ad, iç
sava~ltr. Bir ulke lçln bundan daha büyük felakat du~unulemez Bu, duzanli ordulann sava!;1 daoil. han .•
g"lde, Ilçede ve hangi sOkakla, avda veya i!;yerlnde
pallayaeaQ' b"lnmeyen silahlann, bombalann yara,
laeaQI blr eehennemdlr.
lum. TekhQe deO", çe~lthhOa va bu Ozgur Ç8lIllliliOin
vine Ozgürca olusmu!; sentazlenne dayanan bir taplu')1. Bunda geç kalmmamahdlr.
Ilk yaplimas. gerekan, sorunun tart'~llmaslna an.
gel alan yasal düzanlemalerl garçaklel;tirmektir.
TCK'nln 142. maddesi Ile 2932 say,h kanun hemen
kald,nlmahd".
Genel af çlkanlmah. Vatanda!$liktan çlkanlma ka.
r~rlan iptal edilerek yurt dl~lnda bulunllnlann dOnü~u sa!)lanmalid".
Herkes," e~'t olaral< kattlabildlQi Ozgür bir tartl!;ma
Ortam,nda anayasa ve hukuk dùzenl, TÜnkiye nln im.
D
emokratik ve çaada~ bir
Türkiye'nin çlkarlan için
Saddam'I Barzani ve Talabani'ye,
Humeyni'yi Kassem Lo'ya tercih '
etmenin hiçbir mantlkh nedeni
yoktur.
zaladlOI insan Haklan Evransel Bildirili. Avrupa ln- .
san Haklan SOzle!;masi ve Helsinki Sonuç BelgeIl
hükûrnlerine uygun olarak yeniden düzlnlenmelidlr.
KI bu Tiirkiye için hukuksal bir zorunluluklur da.
Hukuk düzeninin lemal niteliklennden bin de eO.
rekliliktir. Bu sürekliiiOi yok aden aaker! müdahMleri Onleyecek kOklû ledbirier ahnmahdII'.
Itkeneeyi Onleyecek kahel ve elkin yasal lie y6nelsel Onlemier ahnmalid".
TiA1<iye,beoka ûlkalerin içi~lerIne mudahaledan kaçlnan, benl;çl bir dl' politika izlemelidlr.
Geli!;me farklanm klsa zamanda giderecek, bOlgenin Ozelh'klenne uygun sosyal, kûltûrel ve ekonornlk
kelklnma planlan yapllarek derhal uygulanlCllllldtr.
Bütün bunler insanClI. çaOdq WI demokratik bir Illk,~ açlsl", gerektlnr. ÇaOdll;ll;8rtlanmalardan
kurtulmaYI garektinr.
Bu, bOlge insanlanna yeni bir kimllk va ki,i1iQi zar- ,
la kabul etlirmeye çalll;makla deoil, onlann aœyal.
kültürel kimliklenna va ki!;i1lklerine saygl gOstermek
ve onlann yurt düzayinde har birim ve her kadern ••
de venlecek kararlara kat111mi"'saOlamak \Ill bu kararlann
uygulanmaslnl
Onl.yecek
engllieri
kald"makla olur.
Ku~kusuz barl~çl va damokratik çOzüm. Tünkiye'.
nin parçalanmasl", daoil, haikin Ozgür Iradesine deyanan butunlüOunü saOlar. C
So
Ilahlan suSlurman," tek ama bir tek yolu vard".
da Turkiye' de demokras,"in bülÜn kurum va
kurallanyla kurulmas,è". Avrupa i1ebütünlel;mek isleyen blr Tûrk'ye, bu bülûnlel;ma için ne yapmasl geraklyorsa, sllahlan susturmak lçin de aym ~yi
yapacakltr, Yanl çaOda~, çoQuleu, demokralik birtop-
29.3_4.4.1987
Eksik iddianameli KÔrdistan Ùlusal Kurtulu;>çulan CKUK) davasl
Toplatllan iddianame
"Bu
dava eks,k "ülaname ile gorùlmekted,r. B,z' 11kdagl!Jlan iddianamede veralan ve 51 lia 83. savfalar
arasmda bulur.an b,J;um. ~u an ~hnIz~
de bulunan rdd,anameden ç,karlllm'I:11, ger; kalan bolum'er a)'nen mevcut:ur, Tekrar edl)'orllf'1, dava ekslk .ddianame ile gorulme"~èdlf."
Diyarbakir S,k'yone'lm Komutanhf:1 A.~ker1 \iI::thkpm~~J'!1d~
g0fu!en Kur
ë,s.an U!usal Kunulujçulan
(KUK) da,asmda Avukat Hacl .'I.kyol, mahkeme
heveur" yukardaki lllraZlm yaparken,
e,slk bolilmun fOlOkoplsim de mahke.
meye sunuyordu.
200 samkla ballay'an KUK dava,mm
2ol.8.1981Iarih ve 1981/729 esas no'lu
!dd;anamesi, mahkeme, durulma gunu
;aplamadan Once av'ukatlara da~llIl!YUIU.Iddianamede saruklann TeK'mn
] 25, 168 ve 169. maddelerinden yargl.àna"ca~ beliniliyordu.
Avukatlar ken-
dilerinê verllen iddlanarndcn im:ekmisiçin hazuhk ~:~rma~a girI)rrU)ieroi. Bu arada mankememn da;er. savunma
. vaya gun vermes. bekleniyor,
~nsib geciktikçe geclkiyordu.
"Iddianameleri
Mahkemenin
aneak
geri >ereceksinil"
tens,blnJ bekleyen 10
avukat, bir ak~amilstu hiç de bekleme.
dlkleri bir surprizle karSllasaeaklardl.
Avukal burolanna, yarunda uç don as.erle gelen bir ùSlelmen "Iddianamele.
n geri vereceksiniz" diyor ve iuJ\z diniemeden KUK da vas. iddianamesini
lopluyordu. Oste~men "neden" soru.
suna ise k1sa yanl! veriyordu: "Komu.
~anhk emrediyor". Böyleee KUK iddianamesi Turk yargJ tarihme "toplau.
ian ilk idd,aname" olarak geçiyordu .
Ancak bu toplaulmarun hiçbir yasal da.
:.ana~ ve gerekçesi yoktu. Avukallann
uOIf karar
var ml?" sorusuna, ustela
men l'me aym yam!1 'eriyordu:
"Ko-
..
.. ~
............
f
al ...
"',
e_'
,
•••••
1-_
••
MIo
"!l
,,"" ...
,
.,-, "' .. ,
. ........ "'..••• ".- ....".1)'
,
• <.
0-'
-....
t.' __
to
- •• _
,,,
••••
-
_ •••
~ ...
"'
~..
.
...
__
.......
~:;{~~~;:~;:j~~~;:~~
_ -- .. -..-- -..--- .... - --• U'\~
.1>'
.........
,
•• "\
__
,
........
L
"'.""
~ ._
_"".0""
__
.,_~
,
_
....
'
,,_
Il,
~.>O
""
...
""'".
,_
_ .. '".. "u,.J>
•.
, .. It,
,
oM"
"'0"
"",
.. "
__
'"__1_"
f'
_
I"_
_
,
, '"w
"""'-
'0.•_
'
,
_r
..,•• ,",l...--.I._
. ...,..,.::,..-
........
,
,
00
_._
•
_
••• .-;
..
,.....,~
'-."
0.>.,.--..
1.-
_.
__
:..
.....~.~::l~:.:::'.::.~
~,..:..;;':.~.~;--...::~,:
-..
,•• _.,
), __
.. _
1•• ,._
[~~
'[~~~~~=~~;:
:~tZ~::~~~~~7i:]
............ _.:0......-
........
E~::-:,~~:~~.~:.-.~::-:
:'::.~ ~:-=:..':
6J. SD)fa -
.&
....•••
'Xomulonbk
,
_
....
_
••
emrtyl,'/oplattkJJ.
29
•
•
mUlanbk emrediyor"
Böylece lensibin neden geçiklili de
onaya çlklyor, yeni bir bekleme donetrJ ba$byordu. Aneal< bu, çok uzun sUr:nedi ve davamn lensibi yapllarak ilk
;::Jrulmasl ba~ladl. Yeni iddianameyi
i.lan avukallar oldukça ~a~myorlardl.
Iddianamenin,
22 sayfa tutan "Tarih;e" ve "Suçu Olu~turan
Nedenlep"
=a~hkh bOIUmleri çlkamlml~u.
Savel YUzb~1 Halil Karabulullarafmdan hazulanan iddianamenin çlkar-"
ulan iki bölumU Diyarbakir SlkiyOne- ,
lim Komutanbillarafmdan
neden sakmeah gOrUlmU~tü? Bu iki bOlümde,
iddianameyi herhangi YalIb bir karar ya
da emir bile Ç1karmadan apar lopar
10pialmaYI gerektireeek Kadar "Onemli" bir ~eyler mi vardl?
Diyarbaku Slklyonetim Komutanbill No'lu SlklyOnetim Askeri Mahkemesi'nde ba~layan bu "eksik iddianameli dav'a"da 18 sanlk hakkmda idam
eezasl, dilerleri hakkmda ise çelitli hapis eezalarl iSleniyordu. Avukatlann
"Bu iddianamenin eksik sayfalanna ne
oldu?" $Orularma rnabkem! heyeli Onee pek kulak asnuyor, "Haberimiz yak,
al ur bOyle ~eyler" tUrU eevaplar veriyordu. Aneak avukatlann Israrlan sonueu iddianamenin eksik sayfalan, verilen bir dilekçe i1e mahkeme zablllarlna geçiyordu.
"Tarlbçe" bölümü
SavCl Karabulut, Meydan Larousse'a
dayanarak "Kun, Ön Asya'da ya~yan
Türk asllh bir topluluk" dedikten $Ollfa,
çe~illi kaynaklarea KUrtierle i1gili olarak i1eri sunllen ~u savlarl 51rahyordu:
"KUrtIer Hint-Avrupa
soyundan ve
Irani'dir. Milal'tan Once 7. yiizytlda da
Rumya GOla gUneyinden
Bohtan'a
dolru gelmi~lerdir. Dilleri UsIUnde Asya elkileri vardlr.
KUrller Ari uktandtr.
Farsça i1e ayni aileden olan ve fakat Farsça'dan
farkb OzeUikler gOsleren Hindu-Avrupai bir di! kullamrlar. Kurmançi bu dilin en yaygm lehçesidir.
KUrtler olokton (yerle~ik) bir lopluluk olup GUreUler ile aym soydan gelirler. Bilinmeyen sebeplerle birbirlerinden ayn kalml~lardtr."
Askeri Savel larihçe ile ilgili olarak
verdi Ii bilgilere, Kllrtlerle ilgili en eski
bilginin Yenisey lrmall kollanndan birinin klYlSlnda bulunan 1250 Yllbk EIegel yazllmda rasllandllma
delinerek
ba~hyordu. 12 sallrbk Elege~ yazlumn
8. ve 9. samlannda yeralan "Ben; Kun
elimn alt urungu, allmb okiulumu balladlm belde ülkem devletin. 39 ya~mda Oldüm" eumlesi ve diler Kiln hanlmn buyUk hakana balh oldulunun anlallldlii belirtiliyordu.
"Kurtlerin tarih alamnda kesin ala.
rak gOrulmelerinin,
Araplann 646 YIbnda b~layan Iran ve TUrklslan ISlllaslyla olduluna"
delinen Savel, daha
sonra da KurtIerin, Araplarla pek çok
kez çaulullm,
Ali'nin halifelili zamanmda FaS'Ia çlkan ayaklanmaya KUnlerin de kauldllml, Emevi halifesi Mervan tarafmdan
harieilere kar~1 açtlan
sava~ta Kurtlerin halife ile birlikle hareket eUilini, çUnkU habfemn anneslmn Kilrt oldulunu beiirtiyordu.
Askeri Sav'el Karabuiut Osmanb yOnelimindeki Divarbaklr'da
Il sanealm Kun
yoneticiierine,
8 sanealm
yerli KUn
bey!erine verildilini ve 5 Kun hanedanmm veraset yolu ile hUkum sürdülUDUbelirtlikten sonra. Kurtlerin Birinci
DUnya Sava~1 ve Kurtulu~ Sav~1 arasindati konumlarlm
anlauyordu.
SIIÇU olu~turaD
kotun.r
Iddianamenin
tarihçe bolumunden
$Onra "KUK tabir edilen yasadi~1 silabb
örliit mensuplanmn
suça itili~ine elken
alan ülke genelindeki ve yoredeki olumsuzluklarm roi ve dereeelerini, aym zamanda hatalarm teharianmamasa
açlstndan izahln gerekliHAinde fayda
umulmu~tur':
denilerek "suçu olu~turan ko~ullar" ba~hkh yeni bir bOlüm
açtbru~u.
Bu bölUmUn Ulke genelindeki olum-
suzluklar klsmmda,
siyasi iktidarlar,
partiler, anayasal lluruJu~iar, kurumlar
eie abnarak el~tiriliyorlardi.
Curnhurb~kam Evren 'in kon~malanndan
bol
abntl yapllan bölUmÜD sonunda ~u soru soruluyordu: "Siyasi iktidarJann ve
parlilerin, Ozeilikle yonetieilerinin
yasalar OnÜDde olmasa dabi, TUrk Ilamu
viedammn -asgarisinden- gOrevi ihmal
suçunun failleri olup olmadill dO~ünUleeek hususlar deail midir?"
Sosyo ekooomik
YIIII
Iddianamenin
somaki bölumunde,
Ulke genelindeki sosyo ekonomik yaplron suça etkisi ~Oyle maddeJemyordu:
"Sehre gOç $Onueu geli~n ve yayglDyam ba$lDda gOrkemJi apartmanlann
ol~u,
Ia$an gecekondulann
Çab~ bUyük kOylU çolurtlulunun
bir kan~ arazisi olmadill halde, kenlle
oturan bir klSlm alInhgm yuzlerce dOnüm araziye sahip olu~u,
l1acuu alamayan, doktora gidemeyen
kesimin yamma dl~ üJkelerde tedavi gOrertlerin olu~u,
Okul, 0tretmen, araç ve gereci alma.
vanlann aksine, Ozel okul, ozel ö~ret~en, Ozel araç ve gereçler ile olrenim
ve elltim gorenlerin olu~u,
AÇlk kaçallÇl pazarlannda
milyonlar
kazantldill halde, ~si ve ailevi gereksinimi için 3-5 kurulluk
kap-kaeak
alanlann, yarguun alU çarklan araslna girmesi,
Yanslz ve tarafslz çall~n kamu gOrevWerimn deli~ik biçim ve lekillerde
malduriyetlerine
sebeblyet venlmesinin
aksine, taraf gir ve smUll belli kumm ve
kurulu~lara dayanullarm
adeta mükafatlandinlmaSl,
~lm
sokacak konutu buh.Hunayanlann, hâJä en ilkel biçimde bu Icmm yOre ve kOylerde, hertllrlü slhhi ko~uldan
uzak -yer evierde- iptidai ~artlarda ya~tùanru
sllrdUrenlerin yamma, villa;
lan, lüks yatlan ve yazhkian olanlann
y~anulan,
ÇalllaD dOrnS!, namuslu vatand~ann dar ve kmtb seçilme dezavantajlanna ralmen, her torlU gerti, olanaklara sahip sermayedarlann,
delegelcr ve
partiler ile ili~l<ilen ve ilbirlikleri sonucu, seçilme ve yonetime kaulma avantajlanron olu~u,
Asgari üeren dahi vergilendirilen I~çinin ve dar gelIrlmm ve memurun a~r
vergi yuküne ragmen. zenginin. varlIkbmn ve tüeeann buyuk bir kesiminde
bunun gerçekl~tirilememesi,
yererli
kontrol ve denelimin kurulamamasl,
Sayllarl pel( fazla ollnasa da bir beki~ ve rasllann}1 ~opillklert ~elemeyeb~laml~ bulunan yanns,z!ann yamslra ya~arn ko~ullanrun zorlulu ve aglr1.J1Igiltikçe yolunl~
ve yaYglrtl~
yoksul, dar gelirli umulSuzluk raddc:st-'
ne gelmi~, çogunlulU te~ki1 eden orta
tabaka karlllJ milyonlar ve milyarlar
kazananiann
gOrkemli, ~tafath ~IlSl ki~iler ve gruplararaSl ekonomi!t
uçurumun
boyullanron
bUyümesine,
sermaye ve varbla anlipatinin geli~mesine neden te~til etmi~r (Düiünde gelin ve damadlD UZerine allm ve binlikier saçlldi. Basmdan.)
Vs ... Bu çeli~ik ve çapr~k bir $Osyoekonomik yapl içerisinde, yasadl~1 saiCI, soleu ve aymmC1 anar~i ve ,crOr
odaklan
dolup geli~mi~, kendilerine
daba fazla taraftar bulma ve destekleme olanaklan kazanarak bireyseiterOr
eylem ve yOntem1eri i1e, Olke genelinde
onanml gUç tahriballarm,
yaralann ve
olumsuzluklann
bÜyilmesine yolaçrru~lardu."
Yöresel olumsuzlukJar
Iddianamenin yOresel olumsuzJuklar
ba$lil>m ~Iyan böllimünde ise, ilk alarak cografi konumun yaratlJgl olumsuzJuklar malamyordu:
"Verilnsiz ara.
Ii, olumSIlZ iklim ko~ullarl, kom~u ùlkelerde benLer ve e~deger aynmel harek.tlerin olu~u, hu~uttai,n arzu edilen
kapasitede kontrol ediimesine bali.
hamdaki
olanaklann
kifayetli ve
yeterli Olma}'!,I."
YOrenin sosyo-ekonomik
)'ap1SlDdan kaynaklanan
olumsuzluklar
lÖyle suaJaruyordu: "Feodal yapl ve
a.sgarisinden kabnlllan,
mez.bepçilik, tarikatÇlhk. küJtoreJ gcrilikten
kaynak1anan ~iret ve !tan davalan, i, alantnm azhl1, ~izlik, y~
dUZeyinin d~aklaiü,
ki~ilerarasl
yqam dengesizlikleri,
konut, ula,un sorunlan, sagbk ko~an.
yö.
remiz insaronm yaraoa ki,ililirtin,
çah,ma ~vk ve arzlUUnun giri,imcilJlinin yeterli dllzeyde g~memi,
ol~u ve elitim dUZeyinin d~OklO-
111."
Askeri SavCl Karabuiut,
daha
IOma bu savlanm, Devletlstatistik
EnstitOSü'nlln ve diler resmi orpll\ann verileriyle kamthyordu.
Ve karv ...
Dava emk
iddianameye
ve avu-
btlann yaptllJ botOn itiraz1ara ralmen sürüyordu. Iddianamesi "ayà.
Ianan" SaVQ YUZba$I Halit Karabulut 1983'te Kendi isteliyle Eski$<'hir'e tayin oluyordu. Verin. gelm
sivtl savCl HüseylD Akistanbullu'nun gOrev SÜftsi de davamn bitme.
sine yetmiyordu. ~
iddia ma.
k::'ITU!labu liez 'fine sivi! bU" tavc.
lelU Asian getinliyordu. Bu at4malat, taym]e, l1asmda
sa)'lSl da
280'< Clk"'I,!I. DOrt y1l boYUJlC3 s'l'
ren. TUrk yargJ tanru.le geçecek ek-
sam.
Ilk iddianameli
KUK davlUl 14
Mart 1995 aüna kararID okunmasl
île sona eriyordu. Oç idam ve çqitIi hapiJ cezaJaruun verildili !tararda samkIarm yanst Maat et1iyordu.
Mahkemenin verdili karar ise. avubtlarm yapulJ itiraz sonucu Asker1 ~
Yar&Jtay'a gOnderiliyordu.
Karar
hAJj Askeri Yargltay'da
beltliyor.
Sava De diyor!
,
"
Iddianameyi hamlayan
ve $U an '
Askeri ldare Mabkemesi B~savOlhll'nda HAkim Binb~1 olarak gOrev yapan Halit Karabulut,
Yen;GUndem muhabirinin sorulanm Y.mtlamak!an
\(aÇlDlyor, aneal< tQpIatllrÙma olayuu dolruluyor4u.
Karabulut,
iddianamenin
topluurùmas IDa dair hiçbir karar olmadillm Kabul ederken "Ben 0 zaman
dolru bUdiklerimi yazdJm ve gerekli
yerleri uyarmak istedim, ama komutartl,k bOyle uygun gordu" diyordu. :=1
OMIT SEZGJ.V
•
1.4.1987
MilLivET
Irak'ia bir
Türkdaha
kaClrjl~'.;~
HABER MERkEZI
Ü!JH~NDIS Alli. (dillel'in kaçmlma olaylanmn meydana gel.
dip TajilICI Çimento FabriklSl'nda
><rbtll b"akdmasmdan sonne lur ,uv .. lik onJemleri aI.nabiicr3 Irak 'la oneeki &<1-'< AH
ceii konusunUlllanlJrld,ÏlJU bdclir.
SeIYI admda bir Turk dlha kaç,"ldJ.
diler. ANKA .... haberiortoR, bir
D'lljlen BakanhiJ'ndan yap,lan
a,IUamaya lore. ~NKA lirkninin
ENKA' y<tkilisi kOlluyta ilJili olaill<lmesine yardJm e!liii Irak'taki
nk lunlan söyledi:
TlIjluca Çimento FabnkaSl'ntn ku"TIIIlI(a Çl_o ,
..
manda merk"i onceki ItCe liaI
.. ç.hJu IfçIerill k
..
II 00 ural.nnda sdahh bir IfUP saI*'8Mll we ,...u tIIIIJtt
.
d".an ta"fmdan ba"ldl. Kimliii
1et1.10 artl
&mtdr, [.tltel
btlirlmemeyen .. ldupnJar. kwoanlI6lrieri
Iakdrde IKIda merkwnd,LiI.nn
hep'lini kaç".
1et1. ,m pinho" .. all kH ..
may. ,.ltl"lar. Aneak iKilu dire.
-ÎIdu. YuI.opIaIIlIda,
llnin,c sadecc ustaba~l All SeI,i'yi
eb ailuOl.n oIdIp I.k
IIgotureblidiler .
çIorI. lrak'i. ,
If.
Ankara buromuzun haberine
..rald!" kOl.n da cie
"
gore. olaYIR duyulmas.ndan sonr. , lR~'IN 100iASI
Turkiye'nm Baidat Buyilkelçlliii. •
Iran Islam Cumhllriycù'nla
J, ,IL millJmlarl, nt/dinde lln~'m( Ankar. Büy1ikelçisl MoIIaId, Irak'.
,eçmk AU Sllll'pin derlsal bulun.
LI kaçlnJan AUIIa Çellkel'jp 1C1bt11
masIR' ve Tlfluca f.briklllnca gebu.k,lmll' için .r.buluculuk yapreken önlemicria ."nmu.m iSledi.
nklanru we ÇeIUl'jp salJverilmeslP'
Bu arada A •• Çdkel olay,nda 01de büyuk payl.n oldujonu belinti.
dulu ,ibi bu klÇllllll olaYlOda d.
UBA'nlO haberine IÖre MOil.
fidye islePmedijl bildiriliyor.
Id. dun kaçlnlan ikinci Türk .U SolNASll OECUlENOIRIllvOR1
"'nin Talab .. l'n;n hderliiindeki
A" ÇdibI'jp tcrbtll bllud. UrdlJtu Y.r1tc.. rIe, BllliI'nip
mllIRdan baa bir süre IOIIn Irak'LI
elinde olup olmadlilno dair bilJi
itiPci Tiirk'üo bçlnllIIlSI. deierlm.
edinemediklerini de söyicdi.
dinlmesi h.yli &iiç bir ,eli,me 01.ÇELlKEl'lN OONO$O
ru pitelendiriliyor. Bu konuda \icERTElENOI
ri siiriiicn bir ,ö!ÜJt IÖre. kaç,"l.
Bu arada
g1Ïn Talab.ni'piD
ma oIayl.n S......
rejimi .Ieyh.
pqmerselcri elinde rehine kaldJkLIn
lan. hölùcü IfUplal larafIRdon ...
IODr. ICrbest blrakllau mübeadis
çnlqliriliyor we bu l/Uplar Ink 'LI
Al" Çelkel'in Tiirkiye'ye döniisan.yi lesislerinin kurulmulm m.
Iii enelmdi, Yelkililer, Iru mUam&dlemeyi hedef .hyorlar. Bu ,rup1an00D Çtllke/ lic .ynnuh bir
I.np pq pqe rth;pcler alar.k or ••
IÜJme Y.parU oIaylar >c kimIcr LI.
da il yapan lirketleri baclirmek is.
r.hndan kal'nldJiJ h.kklZlda bilai
ledikleri de iicri süniliiyor.
ald.klanm söyledil ... ÇeIke/'Ù1 bir
"ENKA'OA TOPLANTI
iti ,uD içinde Tiirkiye'ye dönecell
ENKA ydkilileri. AI SIhI'nla
bdinildi.
kaÇ,"ImIl' ile il,iIi bir deiericndir.
me lopla.ulI y.prld'iln. belin ...
SElVI AllESINDE HUZUN
4 çacuk bobaaI .....
AI ~
I!!!J
Irlk'tl Enkl'nln ,,1olII01 T.,IUCI ç~
minI. Flbnklsl'n4 •• klçlr1ll. iklncl
TUrk UWbll' AllS~, 4 ÇIClIk 1lIba...
., .. t "'~
ardlndan
ancekl QUI'l
klmllkleri bellrlenemeyen slIahll kl$lIer, Ta$lu'
ca Fabrikasi kumanda
merkezlne
blr baskin
duzenleverek ustaba$1
All Selvl'yl kaçlrdllar
Mu.'.'.
Acll~e'ek.
In
.ayboldugu
ce ~antlye
blf teleksle
merkeltne
4'
e
Turklve'nln BaOdat Bu.
yükelçlllQI. Irak ma~m.
larmdan All SelVl nln
demal llulunmaSlnl ye
Ta$luCa Fallrlkasrnda
gerekll güvenllk anlem.
lerlnln allnmaSlnllstedl
Ç.prok'.
haberl, 20 gon
On-
sorumluls," tBrall~dan
firmsnln Istanbul dak..'
uAcildlr" dire bI/dm/di.
,u-
e
Llbva'da da Brega $anti'
vemlzde gOrevll mlmar
Mustafa çaprak, 20 gun.
dùr kaYlp. Tum aramalar.
dan blr netlce allnamadl
1.4.1987
Hainidarn
fI/rtI*.. _
r
Çl8toIo , •.
lit n.tadI. liai ...
"3 '" M
fi
'"
..
h\t,ordo. ~n ,d Hulra •• JII'
.. çocHJan. !Iertdd, 'eyllli-
I.'. AtIr.
te
GIIeac,'.tIr ,
.k.
......
...
NI
~
.
3.5 IIJ
... Ink' ••.
EakWe
duit. so.
k..
,..
_
p
""k. El _
.... Allia ..,
,..
,.......
ha
(Çelikcl)
...
...
.- ,IIIJ
"1IftMMt ....
UeMIIr, Sb _....,.,
...
'11 oIu lila ...... 11/JII, .. '"
....
~.,."
dIyordI.
l!NKA yeckili1erinia UocIisiM,
W klliyi klÇIlIIIlk isIeditleriIi. IDcak sadecc koculDI kaçuabildiklerinl ilettiklerini ifIlIe edel Malin
8Ih/, ......
...,
AaIII ....
.... .. llnUIar III? ,
_
.. '"
, .....
,,,!-." dtve
81! Çel ....
kOllUl\U.
r
Hürril.l'et
-
"' ... Irak'LI kaçriIsau haberi Ilû.
yuk,ekmece'de ocunD Cl' >C çocukIannI perilln dU.
BIiy1ikçnmoec, Tepecik kOyiia.
de 4 çoeuluyla bir\ikle ocllna M.
lia SIhI. dlin 0Ik Il8llcrinde !:N.
KA yetkitiicrindm koelSlnlD klÇl'
nld'ilnl öïrenince fetsallk &eçlrdi.
Y.k,nl.nPln ICSdIi.dmeye fab" ...
JCIlÇ kad.n )6 YlIUIdaki qiniD !Öz,
IqmesiPin bu .y içiade billijini
.
cU bir y1I d.ha UZluld'ilnl söyl ...
c1i. KOWIIUD 4 yIIdJr Iru'LllÖrcv
YIfllIPu belinaI JIIIÇ UdIlI Jlizylt
Ian arlSlnda !Öyle konu"u:
Cumhuriyel
1.4.1987
Cumhuriye(
2.4.1987
Tèröristlerle köy koruculan çafl$tl
S
IIrr ICumhur/yel)
meuasrnda
-
Eruh i/çesine balll Mey/a"a
aynlJkÇl (trOrut/,rl,
k(Jy 1corucularz arasmda
meydana gelen ,all$mada bir kadln yarala"dl. O""kl geee
saa' ]J./XJ Slra/ar/nda meyda"a gel", olayda kOy ",",slnd.
bulunan korucular blf grubun kOy. dogru geldil;'" gOrduler.
KOf14cuiar
lie QYfl"kÇl
ml/iton/ar
arasmda
Çlkan sllahll
çal/lmada Prr/han Aslon adll kadln ba$lndan )arala"d •.
rarall, 5urt De\ iet Haslones,'nde reduVl a/una a/mdt.
Ofqvdan sonra kaçon œrorlStlenn
yakla~lk on le/Si oldugu.
lçll!~lnde"
bmntn
de yaralandlfl
btldlflldl
Iran Kürtleri'nin
askeri lided
öldürüldü
.ylanplnar (uba) - Ira" .
Kurt/eri-nin asken kanal
sorum/usu .'Juhammed Emm
G,Ilfur Oldunlldu. Iran
K'ûrdislan Radyosu
Gafur'un. Imam
Humeyni'mn o~1 /lm/en"ee
/)Iduru/du~unu One surdu. 47
ya~lnâaJ" Muhammed Emin
Gafur. bir su"' Once Iran
Islam Clunhu"~ti ondtrl
Imam Hurney"; ,Ie
C
Tahran 'da
gOfUSmlL$
ve
Humevni'nm 1bm 500
dolay;ndakl P'$merge
verzimesl
IStelim
reddetmf.$I,.
Gor~mede. Humeym'nll1
Irak cepll!slnde çarp/$mak
Il,ere } bin 5/XJ dolaytnda
pe$merge
ven/mesi
durumunda. Kurtlere Iran ve
Irak '/0 roprak ~'Qadrnde
bulundugu do one
surulmlJ.$lu.
Vr \:-.
,\
dan
,hh.,
Ir
1l£l..!
~I'H
10:;><1 ll1
(.IDltllll}
UI....!\ III
ir,lk
'>Jll,l!
,;1
nldn
L',~.
\t"
,/p!llk
~ul(' .. m,lnl~l'
t-t~\l1
nldm.!'1
Ill!'
r.
)I~p
ln
,r
Fr tr,~.
11.1I)('f -\Jdn-..:
\ ~P
I.:l.r ;,011 Au",~, '1,1
AL. '>o.1,! ... , l"
~,
.. 'It
'"'Jo,
flf'
,I
i/:ut
All
~".r
H.d .. r
illl,
tJu',J
1litt"1('f'
Ali ~h\
Luca (Hllt
kum.lD'1.l.
l'L,d",',
:1,,1'
~ rdTL'>,l
'!t'hl
\
n.fl'-'
-..{'fr>t~'
'111,1<11
'U \IM'
11;
l'll
J
r,d
n.L'lIL,
r
'...I
[<-;>
'J
L1'1.
bJr
b,hk:n.L .. '.. '\ r ,l,':; .
-\, n:
félhrlk,ldd
,,'aJJ,?,.n
T.HI<. Il ut,,':ldl~ -\ntl<t ~('llk('1
,le ~lmdJ'
t:'~
I J~
':'
\1.-tn(It',<J
Oert"n~ de , ' '),,1)8., ta \.. ,e Ird
nu~ \f' ~h \Idr\",l
,-*'fta ,\ ~l rd
k'~F ~L.H<jJ -\h ......
,1...1 lt l '1."
llt:'ll
4.4.1981
nf.;ut
DH
u"tll ndl
I~..lr ,.]
le
Ah
j ...l.ltJd.~1
\\r dll,L-.l
TalJ.h..tm
I!,.",t r~ ,1
E\ K \ Ilul
U:~l I rd\.
L.-lk I
to .ibrIK.t.,J .,
St.hl'llln k.t
[rdk \.1 (l'lai
r lt' rd,,1 \t i.
...
Termunan
rit' ht-nul'''''! blr
rndlken. f.,hrlkd
Irall. r cilir,l
çl'1. f",,,mdd.1
Hasret bekleyl" blttl
Kaçlrllan mühendis
Çellkel vuvaslnda
Geçen ay içlrisindl Irak'ta gizli bu ôrgut
tarafrndan bll Alman muhendisie bunkIe kaç""an Atilla Çelikel. Tûrk hûkûmel,"In kas,n
lavn kaf$'"lnda ôrQul18rahndan sertJest blrakllmlStl
AÎiësl larahndan ûm.tle beklenln Çeltkel.
THY'n,n BaOdat uça~l'fIa dûn geee saat 01 45
Slf.l.nnda Tstanbul'a geldl Alanda e~1Gûlbin Çellkel, çocuklatl, annlSI VI kalab.ilk bor
akraba grubu larahndan QÖZYa:;lan
IÇlndekar~,Ianan Çeltkll ~ruca
svlne QIl1i
4.4.1987
r
.T~!~!~~J:!naii~L
",abla T.1htcs milli _f •.
.tlere zanr v.. dip iddiu,yl. ylt.
pllndll> DGM'de ltk ee1sede benat etli,
OGWde yarglillllll türk1ic:ii lbruI. rll.
Iuet'in Stockholm'de kOll... verdiit l1li'
lU té) l<diil w kün,e jIIkldaIl delay! mi1li
meroJutler< Will' vet1Zldnclr. at bq YIIn
kid" Rap..
"''''1*";' . ".
31
•
Tercüntan
4.4.1987
4.4.1987
.Cumhurlyel
Dortmund Radyosu
kürtçe . yaYln yaplyor .
.
DORTMUND,
(Tercö.
•• al- Federal Almanya'mn
Doremaad
bölp .rad)'OSu
TUrk kurulu$lannlD
akmalanna ratmen. bir 8f\Ibe _.
"J(Iirlçe" ya)'!n
yapma hak .... verdi.
Dortmund bOl,e radyosu
madürü linde, "Kürtçe" ya_
y.ru savunarak "Biz ulusfararas, dillerde yapacaa.ituz
ya)'!nlß ltararull abrken. in.
sanlarlß Ilt$.dlklan pasapor.
ta bakmad1k" di~ konU$tu.
KOrtçe ya)'!nlann 5 ~ubat
wihincIen itibarm ba$ladiII•IU ,.., dinleyiciJerin yaym halt.
kmd. sörO$lcrini belirtnteleri
içtn KOrtçe redaksiyon kurul.
dUj!unu bildiml Dortmund
rady'osu bolS. mudliru Turk
kurulll.$lan taraflßdan kelidi.
lerin. yapùan ba$vuruyu din •.
!emedildmni de irade eui.
kar,.
ltalyanca,
t.inde, KUrdistan Press adb ce, Ispanyola,
KOrtçe, Yunanca, Polonyaca,
derai~ ,unJan sOyledi:
TOrkç• .,..,S.rpça olmak Qu.
"Bq1anllçta ,enç yaban.
re 8 dilde ya)'ln yap.yor ..:'
alarla, yabanalann sorunlanDl d. Almanca proarama
.OIlTCll YAY•• '"
ente,re edebilm.k amaayla,
onakla$a çab,uk. 0nIar1a seDüsseldorf Bqkonsolosminerler, toplanular yaparak
bu çab$manlß teknik yOnJe. lulu ~kilileri, konuyla ilsiIi olarak 1èrcOman muhabi.
rini Olreuik. Once belintili.
rioin sorulanru cevaplandlrmiz aibi, ;.nnhklarlß sorun.
d,. Yelkilil.r; Dortmund rad.
Ianm Almanca yapui>mlZ
proaralDln içind. venn.k is- yo.undaki Kurtç. ya)lnlar
yapdd1&W.
liyorduk. Faul bu arada Al- il. propa.anda
tlkip
mana bilmey.n llZIDhklara belirt<r.k, "Y.luod.o
ediyoru&.
Gerekli
~rIDCßSUP
insanlar için kendi
de bulun .... " .. dedi .
dill.rind. ya)'!n fikrini seli,.
tirdik.
Delilik dill.rd. yapacal ••
Bu arada. Kürtç. ya)1ßla-'
ya)'ln.n karanru al .. k.n
nn pallamamas. için böIS.ve hansi dillerd. yapacalllllld.ki çok sa)'lda Türk kuruZI kararlajunrk.n.
insanlann
IUlun açui> imza kampanyapasaponlanndan
yola ';Ik- SIRIR da diktat. ahnmadlll'
Ogr.mldi.
mad,k. Radyomuz Port.kiz.
.......... ,."DA
,
IU,"
AlLESI KARSfUDf
-
MiiMruIb AIiHII Çdllld, brui ...
~
(FoIoIrrif: •••• J
41 gUn soma serbest kalan mühendis
'Kaç,nlmam œsadÜjtü' .
1sI•• bal H.ber
Sonill - Ir.k',.
ENKA'yo,"
Tuluca Çim.nlO F.brik ... $Onliyesinckn k.cml.n
v. 41
lun sonra serbes. blrakllan mühendIS Alli" Ç.lik<l. k.CIClI.... 1D1bir
':_.r'
nlarak deterlendir:li.
Ukel. 41 ,Un SOresine. k.ndi,in.
iyi
davr.mlebtlDl,
herhan,i bir sidd...
mJ.rul kaimadlllni belirterek.llc la.
çlrllma se~bil\l. M de ~r~1
blra~
lu..lmd.Sllçm an!a$ma }iapillp yapllmadlam~ ~ü!f1edltini ~yledi.
ENK" da dùn bu basm lo{)lanuSI duzenieyen Atlll~ Ç~hkel. 13 $Ubat aksaml AI.m~n muhendis ~tanf-..
red Purn Ile blrldre 1t~Ç1~d~l;IDIbe.
Uet.r.'k yol boyune. yOrtlduklerini.
3 ,eee konakl.cbklan
sonr. SOrekli
Serplu
kOy1lnd< kald'l1n. beIirt.i.
Ahnân bit.îler sonunda (onnea AlI
.YO'
S.hl'nin
de
kOyclo bul.nd.....
nu lIÇlklayanÇelikd.lONIlIzIer.
kOy
içind< rKlbeIçi iIe doIafIbiJdijin.,
AIman mUMndi," san.ruç
oynad'l1'
ru, kmdllenne kOU.. davranllmad.lJ,.
RI, tiddett
maruz kaJmad,klannl.
. koydc b\1Junabden yi~eceklerden
YC-rildilini. yiyecdt sllranusl çekmedik~ef1nt bf:liuu..
Çelikc:l. kendisini k.''lranlann
ama,danri'1 bilmedilini. barakllma1an
içll1 anlasma var1bp yapllJna,dJIJ. k~.
ç.-
liürri~et
fOGI/<"".
Ile öllili fazla bir JOY k ...
tiklcriDi aç.klayar Çelilld, tendJsi.
niD ilk bçmlan ii.l$i olnlacbll .... da.
ha On~e de 2fl. JO ki$inin k~mldlllRa detindi
Dalla on ..-c kAÇlnJan k:i•.
plerin d'~ OIdorü1medijilli
bildircn
Çelik.::' bu ncdenle Ohlin korkusu
dU)'lIlI.dlllDl, anak
kaÇ'lnlaa ilk
TUrk. oIdulunu belinu.
Cluyuluyor •••
Irak'tan lemizlik harekâll
M.Vey.1 GOZ
TORKIYE
S
EMDINI.I
~
hukulm.'t
(hh.l
- I,.k
ku\ \ellt'rl, ulkt.hol~t.'Snlß aynhkçl
Pt
)llU'r1(I'It.>rlll
TUrKIYl,'YC
.,/£,
Il';1Il ~rur
boonlt'rnlN tllllldl
Intk .10rdu hlllllutBn,
hl1ùJ,1 huiZh hlrlikll'rlll
lIl\("1 kl
I::lltl kuradlill \\ 11It......ulRn ha.,
!l1l11'OK'k
\ unda
'Ukl
hafl.kAl.
11Idl-:1 "111,11 kl
11I111~lll.11
Il
Iiderleri
toplamyor
11U4'/~n bu yana ilk ker.
TUrkiy~ V~ lrok'Iaki KUr/
/id~r/~rinin bir araya
,~/~crk/~ri lop/anl/, yak,"
bir larih/~ lruk'fQ
yapl/acak. PKK'nin
top/anllya a"mp
a/,"mamosl lar/li"/yof.
WNDRA
we Turkiye'd~ki
32
(C... ~.riy.tI- Irak
Kun .rupl~nßlnli-
ufllt'ß~
ko-
6nlemlerl .Im,. dur.m.
d.y .. , Ayrll.kç. lüçltrln
1Illllaru\l
Kürt
Nunablf1ß1
n.'urwlnll
;mhh hlrhklcnn
\e
du lullkuplt,rknn kllllllllW:1 IUHt'kùuu,
turullur
"ra.
..mdu ~Iddt:t Il çllrlll.~..mllur dl"
valll l,-Inhn
hohtt'(It'1l kaçHn
lrak'taki
kftl\i.
ouound. )'l'Ikililor, "S'nlrlaruma6IeaIDde _n
otden
kU/I'\
Il"\1\111111
Türkiye ve
Ani Itmi.lik harekill .....
• nd. taç.n "",",,'rllt'lerin iii.
kllVV8llel1Vle Pefmel1l8llr _._
1~~~~r~I;~~
b~~'nl'll:~;'k~:i~~i~~~.
Iiddeili çall'~
Oluyor
ni\l
Cumhuriyet
• Kuz8Vdeli arnllllçll8çlerl_ baflatllan OIl8I'1SJ8_ bld_
\
UHOlllll
4.4.1987
derleTlmn yalun bir ge1cce"tc lrak~
m kuze'Vmde dajhk bar bOl@edcloJr
lanll d~.e'nl('YC\:ek.I~1 blldlrild., TOJr
lanunm,
)1hmn aluslos aymda
yapllan vt "~_aai
~ Sln.r"m (0,
Slror An~masl) Imz.alandltl toplanlIoan bu ,,'ana Irak'takl vt Turklyet
dek. Kun'gruplanmn
ilk kez blr araya Ieleceti loplaml oIacall bcliniliyor, Toplantlya PKlI.adl1 bOlucu OrgIllÜD bOOI edihp edilmemcsinin w"stiebt. cia kayded.ldi.
InJillere'de yaYlmlanan Time. pzete51ßln Kun uzmaruHari~ TIlDur.
p.'1ß haberine ,Ore. lrak'lakl ~un
lruplan 4 Marl 1987 LarihlOde Turk
Silahh KU\'Yellcri'mn
KUIC") Ira ....
ola ....k JrTÇekl~llrdl"lefi ~va harekillmn
ardmrl.tn TùrklVC"de.
ki aynhkçl unsurlarla i~barhliOl yolunll$t1rma
kacan ail..hLII,
Irak 'la Cd.1 TaI.bl:ai öndI."TlIllnMki Ko.rdistan Yunsever Buhll Örl'UO'nOn siyasi bOro (.lytle-Tlnden Dr,
1944
yOnc""
F•• d M.lluulll., \onuyla dilli olarak, ......... t ... n'., ~M1' tùrdurdütu
......
\
\..11
,"t ..
k.lI1l1PI ,1'\ n'tijl\flt'
\llr
:-'lIurlllllllllln
Il.1t'nl'1ll,ärplljIlIälartl, araui j'a.
r/~m8 U\ ~un llrhlt 8f8l;18rria
tlllda hull/null KU7.ey Irak'ta
hukulllt"l
lu\ \t'llt'r/RlII
1974
) dHldü
KlrI.,II~1
ll'lllI/hl..
huft •.
k.ltlllddll
....'llrd.
1,lh I kt
t(un
hrt.,Jdltl~1 Iklllti
11II}uk luHt'kat
"lr ....llllb. B"rr.ani
\tlldl"l
Kurt
P.......... lorin har~li ikmal "'.
lunu ",,"ft...\ IUf '°Heyat" kÄm.
buytlk. bir boIùmunun
PUlIl1
hukumel' kuvvellermin
d.)eumille limit) .b.ldiriktl,
Iran
tll'vrim mula.raal.rl ill Kurt
P~rlt!lerin
orl.1t kullandlk.Ian
kamI)
Ç't'vrt'8inde
yer yer
topraklllnm'II.oma""",
ke.lnlikl.
iain •• rmeye. cetia" dtdiltr.
Sorndinll IIçoIi'nin Dtncik
movàiindon rehelhkl. du)'ul.n
~~;~~l~:
IIT~:8W~~.~~
v:~~-::.f:rl1j:ï::ro:",~~h~~~~:
Illari
madl
kOfluMmda bil,Î
ahm••
i::'ab~~~~
~:t~~ktrrl
~'~'r:~
lirti!ivor
-
.od....
,_It..
Dr Mahssum.
TUrklye hukume-II
[Anlfmdan terM saldmlannlO bal sorumlusu olarak nuelenen PKK .1dll
bölucu Or,\Hün, bu loptanuya dahll
edlkmeycbllcceAlnl
belinlrken. tQPlantlva k.arllan PDK (Iran), PDK
\irak.' ve àlJc-r ö1lüi.lt-f.,. PKK':;on
berumSC'd1~
~~;;:~ltI~~lell~~i
a:~:::k~~
~1:~';i/:::~::~~:~lIh.;11
saYl.$I. J~nllil'K. t,.rkbl"niD
l... k
Kunlillanl'nll'I! arçlriDe ol.5lhltoa
".111 ba.rarbkh olmamlz Ift":kir, bu
Tùrkiyo'dokl
çtfllU bet
lrupl.nalB •• Jildlniyll' ppacallmil top.aall i(1. öa .banrflldan ta.
_ .... d'k. O"lù. liderleri çok yakl.
oroya pItcokIe<" dedi. SOI konusu loplantmm
haien
Iran'ID d~slekledill I....k Kurl lruPla.ruun denctiml aJltnda bulunan Kul~
(rak'm blr yO~mde yapdacall
Oi~ldi,
anWlk kcsIn )ler 'Ie tanh k.o-nusunda aynnnil bilai venlmcdi.
w
ftt'\Ilß1
t'Ch,
ItH mhuthkl.
terörisl
)IOntemlen
k3Qui
etmc-dlklenm !O',ledl. Dr. \1ahssum,
açlklamasma
dC'\-amJa. ""onk
biz
kurdisla .. \'urt~r
lutlei (Pl.-IO
olarak PKk'nin de bu l~pl.nIIYl L.a-
lUmayada. ,.na)lz. \-unilui .aca~
bu)lc bir lopJ.ntld. PKk')1' ,ikiyel
w rlf1llnlmatizi .Çlk.ça dl'll'biliriz"
dedi. PUa-;. sôzcusll. PU'nm Turklye'dekl en On~mh Kun Or,u(u oldulunu Iddia «Ierken Barzaßl'nlO onderhlmdek.i
Kùtdlstan Demokratlk
Parusl'nin blr sôzcusù. "'PKK. Tur.
k.iyt'dtki ,bmb Kurt ,rupl.n)l. IlI)llsland,,,nd. OMmm lMr l"kUa'lIIr.
(Jstftik PKK orau.unan ~nc Tur"
Iltihb .... 1 'ttki1au...
aja.lan
Alml.1ur" dtdi.
Ole yandan.londra'da
PKK'~'t' \'1kin \--evrcler,\öz konusu (oplanI1mn
)apala..:alml dolrulark.en.
"Sunl.r,
Ankaro..
b.k._i)"
i$ ya.
pan II'riri ~ loprak lIIast knlmlrria ,
Itmsilcileridir. PU
blIe 00, •.
W bir loptanll)S ka'd ... ~" aOrusunu :.a~:'::lduLtr
Boad.,
l'I.n'"
19..... Ylltnda yapllan ""'DI •• i Se'
anla$ma.wrun Uç ulktdeki lI.un
arUplannU1
otarak nileledlklen loprak parçasmiD Baldal,
~nkara .,~ 1àhratl~l.k..minl huku.
metlc"n yOr.,i dçe bOfareSlQi rrode. d~~ ~, ~ja\ma .oI~tu b"in')'o~
Slnlt"
""IinI~."
--"Iuu
1OJ1edi.
KaçuanIann UadiIerine
_ .
lIftlar aJunda ""klar1lll
an'''hliN, Irak hllUnmi île Itürtlcr ar •• :
Slnda biU..... _
... ndaIl bahset-
4.4.1987
511ahsesler., Türk slnlrlndan
'.
nusunda da biItlsi ..... -'oI>ft. be-,
Iinerek, kaki ... sOre içinde TOrkiye
•
,
Tercüntan
.
5.4.1981
6.4.1981
.. rdl... 4 ...Uyar dvlar d. kn!dl 1Hd... Ium. A •• aroya Il Eylill sJnII."
3 bölikü
terörist
--------- ----'-----.
GAP'ta
8YIIgeç
.I kallndl
..
f.jJf
"C.klp ç.. I•• nl yoIl"
D8\I'''''n mOt•• hIl,U,,, per. Odeyemoz durum. dOtlOOOnO b.Urton Demirel. "Projanln çaklp ç8\li'ani yolo. koml.yonl., '.I.n kU'dula •• me bu nia. -.1roJ\UfUyor Konutma .k~.m bll.,. Ic'aallA.z,m" dlyo'
A
lle,n'm
umln zaman palm.klt'II)'I,
Ixlllukta harit.Jar. kmk.I., çlnp 12cillllk
pJammn sayfaJan Uzennde bilai ve.
rer.k. baun "Bu Uk .mlnllr. ~Imdl,.
... d., ,.y •• Ia•• adJ" diyerek .0zU Urfa
TOnell'ne aelirip ,Oyle devam ettl:
"Url. U .. U lk1 _
~I
bUlri1.. It
oIlD)'d, bile ..... darJlCJlktJ. AtalMrk BoraJ' 198O'de pl •• I.d'l,mu Ilbl
,..
bU..,.dl, ".m Al.llirk BoI1lJ' bUmlt b ..
de Urfa TII.. U .. \'ftir b.1e a.lmltll.
Til ... buaM"'1i pl.... 199I'de blll1t1
........
I
bekni oI.. Jl1IIC8k. Til.. Id•• r
S mUyon do.ilm .razlyl
sul."""
.. yu •• acak bir mIIyo. d6.limluk k
' kullaDJI.blleceIl. Gern
.... bu Ur.
yaplJ ...
H
e11ert.de proJe yok, IbDle yok,
I..DIe dMIer de paralan yok. ~Iot
mli
bldl .. pora ödeye .. n duru .. d•.
Eier proJ. k,.. I.rede blllrilem ....
ba
",r.l" ort.,. ko,. .. u.
.... ta Tlirkl,.'yi dab. do fa.klrtqllrir."
GAP
ZII
• MI.IL'DII" "I.
cl"
GOmn dallp Oyleœ bir lU.... kalan De.
m.rel'. muaslOlO a1llOda .. kl.d\l1m b.lUrfa TI1n.U ill$&&l1Ddan Ç1kanbp,
undi.in. hodiye cdilen la$'IOstermesin.
isledJk. SriIey.... DemIrel, JOyI. blf masamn a1t1na .~lip .vueunu dolduran la$l
100teriP, sevdas.DI yanJll&JJIOzkri bir $Ür
pbi IIralay •..,rdi:
dl~rniz
..t.......
btçtea &öZ)'8fI.,
\,.
doker_
Seoh..; IOzyaf' dollee.k .. k
tIJJIdl
nokua J6'18$I.nnw
B. til.. U doldu.aIuJJ ..."
ZII".""'"
l::skl basbaldil
Ylne bir sUrt 5USUP
dalgm dalgln bal..u, soma Ja merhum
U"ad ...... Ip F.. JI K,..kllrek'in UolU ,i.-
rlmn Ilk Ikl mumßJ okudu:
De .. lrel'. "Pe""erenlu1e.
11. Viiz.,
yd',. GiI.erdotu
A •• dolu Bola"""
.ud IÖrüYOrlUDU1"
diye sorduk ... Bir
ara gözJen daJan ve "J~Ylidll bu proJeala
lerr.k ........ ad •• sonre bolaede olabl.
I_kien
tabanill odlyonlm" di,.n 0.mJ~, ,Oyle devam .111'
"J~ yddJr ta1Iayyül .tdklerl .. 1 udo
o'urop Ulld •• Il... nn. koyacak duro_
d.,., •. V.nl JS yd b.yallnl kunl •• we'
6yle blr oIlualqll lU bu b.yaI, , .......
eU ... kDle........
b b.pli.1 ynIl ynI ..
koyablUrba. 8a\uau Urfa .... n k... _
.......
..uyoolual
.lirualu .. blr ..all ..
pIeceIldr. DI,.rhak .... Manil. de bilytiyeœkdr. B. proJe l••• mlaacl'l •• d •
bua". 111•• bu"d •• BUI1ll'd...
lOri!yonak Urf.'d. do onu ao""'.tlz.
Url.
HIlITI. ZIraa. Fakllllfll ii.I ... I1IiIey. dö.iite<ekllr. MUyoaluk Url., Manil ..
DlyarbaJur'do bllyjik küllür
yet
_rkezlert
merd.u. atlec.ktlr."
Dalip glden Deml •• I'e dllimizin ucunil'
kadar 1.len bit soru) u sonnaya çekindik:.
Bir leyl.r sOyI.m.k istediAimizi .nlayàn
eski bqb.kan "Sor, "",' deyince ~t.
Ienip .oru..,rdik:
"Buali .. kad.r bql.ltll'n'~
pek rok
proJ. bbm.k alnll .m. kadend cil ....
BopDçI UpI'II.tÜ'adm \Vlu. d...... roi<
la1aID blzm.Je a1rlflal bqba"'n
oI.rak.
bluat yap .. ak ..... u1p oIm.d,. GAP' ..
... dabauuz. GAP proJesiat. lam.mla •••
pud .. -rd .... ' .... baka ...........
Waal .
yop ....
Iale.a .WalzT"
ölü olarak
ele geçirildi
Diyarbaklr'tn Elli
bucaltntn dalltk kesiminde
guvenlik kuvvelieri i/e
çatqmaya giren lIç Mlucü
ter(Jnst si/ahlan i/e birlikte
(JIll olarak eie geÇ/riidi.
'U
M.II. ~IK
NURA, (1èn:iI ... a)-$öyle bir oturup 2OOO'ü)'\1Iann TUrkiye'lini h.ytI
ellik. 21. YUzyd',n GUneydoau An.dolu
BOls.sini ... Sehirl.rarasl ul~lm. otoyollarl. yapllan. yeni .Ç.lnul uluslararas. iki
h.vaaJanmdan dUnyanm dOrt bi, yanm.
uçaklann havaland.~, GAP projesinin
mimanmn deyimiyl. "Yodl Kupell GeU."in devreye ginnesiyle insanlan rdah.
.., mutlulua- kaV\JfJJI~ GUneydolu Anadolu'yu ...
GAP denince akl. ilk s.l.n ki$i projeyi bqlal&JJ elki bqbakan SllIe)'...
Demirel.
"Demlrel.l. pe.ceraiJJdea"
21. YUzy.I'.n GUneydoausu'nun nasll aOrUldUIUnU oarenm.k iç;n çakhk GUniz SoUk'
taki ovin upISln •. Konumuzun GAP 01duaunu Oarmen DemJrel Once "ktl'I .. re'Je ra".bu
edI.I_mn1 Iç.. " talimat
..,rdi. sonra yUzUnU.lIenyl. s.vazlad, ..,
ilerdeki bi, jeyl.ri sOnney< Ç&Ù$1fTI\1$ Bibi
aOzJeriru k... rak bql.d, ..d'atmaya:
""aUDkU dUnl"u
lIriyonua. Geç
........ 1III$IJr. 1980 E;y\W.M
1915 Alul.... 'u .. ban.. Kurm'.... k.dar TllrlLlyo'de
koa~mak mUmkila detUd!. NIl.kl .. bea
Ank.ra-I.tanbul
de.. l'Jolu Ue U&l1lbe.
y.. ,mdon dOI.y, S.lImly.'d.
lied.
"""" ... Ee.r bu S .... url,.do
bu pro~Ie lIaUllk.zl.nm
16wnu ••• h ... ydl,
l''Ç ........ m...... oI.nlu. ÖDuade "".u.do
d<l.up dolq'p I .... n .yl.n "'ybet ... k
yen .. _re ..noak 1çI. keadl.nWl _la.ak dUnlmuacl. oI.callL"
"V.r
ku ... y. clat. Forbl
DI 1uoIda-"
ç.a. pili,
~p
KOIIUfUYORLAII
"Vodl KilpeU Gelt ..... KDraka,.'lIyl ..
Url. T11ne1\'y'" Alallirk ~.'yla
b••
11i... i1 d.rom ....... rT.. diye IOrdulumuzd. De."'"
solukauz ulalmaya
devam cdiyor:
TürIrJ.
)'l'''' ....bU y;IMtlcIIeri ... bIr Iöde,
Ne! bIr DIAUJID ... J!I'O)eye ~.
N.l.k yetmlyor_ A,iIoeaI Itllr lr.ltID1a.
III ...... dmu._
lUme _
-.IL.. B. lyI ..........
k ... dD ftrJDek ......
MI
d1al1k pey_
derpey bIlII" .. m•• 0
p ........
-..yI.
led ......
1ert.1 de beraber 161ii
WDIz. B ....
" .. dl bölilk p6rtilk. Çeklp rmre .. yok,
.. bibi yok. BIrIa .... kOmlaJH\ar f....
d. k.rdul.r .m. bu .. ., .. dece ko
.
I.yor. Ko•• ,_ do .............
bI .
I.....1lzJa."
"Key.""""
~Oz
ut............
.. 11I1
S.leym •• Drmlm'e bir ara Jon 80n
I•• in aklUel konusu olan GAP proj .. i ,"
i1Sili sOç planlarn.slOdan 'Oz ettik. So
rumuzu "H.,. .. , lör plaru ,._'
diye k.sen Demlrellunl."
IOyledi:
"Tilrkly • ..,rbe.1 blr ill dlr. Kim ..
red. lai.,., n..... olunlr. KI
_
..
lIyol1l8 0 leUr, .,.nca .. blr .. k
bal.r
pl.aJ .... k Ihrmd ... Akli bald
bi ...
ofunllmu "DIe I.llr. Mode.llbtlyorl ••
lemI. cdUebllme11dlr .. ta.dqlmln. A'"
balde .. hl"'r olunll.blllr
.m. 18$.'
•• maz bale I.llr. Oral.ra aolilnlillil.u.
• d.ml.n lökkubbe Ile red ..... loprak
UUlDd. INnkaauuaa."
.,.
y
-
Cumhurlyel
.....
YI..
DI.
....I.. L
DIYARBAKIR (a•••) - D.yarbaklr'lD Eail bueaa'Dln datbk kesimlDde silvenlilr, kuwelleriyle "lahli ç&lIlmaya giri$Cn ùç
bolucù rerorist, Olù olarak eie seçlflldi."
Yedinci Kolordu .., Diyarbak.r. HaUiri, Mardin. Siirt 111._
ri Slklyöncum Komu[anh#l Ba.
s'" yc Halkla lltskder Subesi'nlO
bu konudak. aç.klamaso sOyl.:
~5
1917 _ ......
14.JO
mi$.
mlisadelDt'
Deüce5ÏDde
uç
boluell terorisl. silahlan ile bir.
lik •• olu ola"" .1. &.çirilmi~lir.
T.rori,tierle birlikt. bir .d.t
G.I. bir ad.1 G-3. bir ad •• Ka.
lalnikor pi)ad. tur.ti, bir ad.t
labanca ile çok sa)lda mermÎ.
pa.la~'lci madde ve orlutsel do.
n
Sorurnuzu 5e5lizc. dinleyen Demirel
bird.n otunluau sandaiyeden nlkaral<,
h,zJa Uq. duvara giui. Duvard., De .. 1,.
rel'in parm&alDm ucuyla biraz da sururianarak I$lm .uigi yerd. asolt duran fo1Oar&fta, lI5lU-b~1 yama.b. ayutmda
"isa.
"ral.nnd.
Diyarbakir T.1i B<lI.
ae Komul.al ..... a baah .mniy •• '
kunoell.ri. Diyarbalur i1i m.rkez
i1çe). bag" E&il buc:a11d.&lrk k••
simindr ïera f'ltiklf'ri .ramalar
esnaslnda. bir IruP bohicu ler04
rist il•• i1ahh milsad.mey. liri,.
Luman eie gt\'irilmi~tir.
Boigede operas~onlara
edilt'.:eklir."
de'\oam
lastik
ayakkab,larla bir kOyiUnUnboynu bukUk'
,ilu.1i SOu çarplyordu. K(\ylUnUn .lindeki pan kart. gOst.rd, IJemlrel:
"-Baho SUley... n. IOç !!Je.. lylk ..."
"Bu HÜleylo Dod.'dlr ..:' diye bqlad.
Demirel
ve heyecanla
de-vam eui:
"Ile"" \rI. _mil 01:111HÜIle)'I. De.
,.ria.
d.'krI. Iakkl.n.l.
a.tirilebllm ••
aIdIr. Snd ... 1... DlDI., ... d... topre~...dlr. Bu ÇOfltproJ."nn IIÇdlf.nd. bu.
lunmu,
, bulu .... mlf'''' beni .. 1çI.
lJIç 6
MUIeI .. aol.u •. Biz
Tilrklyo'aJ. kailua ... badi..,
bql ••
dJIr ,.
sear .. 1I.... nd1ale I• ..,
mod •• 1 .I
re ka.u,m.k
Isleye. blr
loplumu. ol~tuau doue .. d. yo .. I1...
... dIk. V. onlarur Ialeklert d .. ruJt ...... ndo
bliyllk proJelen. k .... a. Il",lIk. BI•••
.naleyb beal .. boy" blr prol •• lu IIÇ''''
find. bullln.am Pi d. bulunmam ...
b\rbl. önem t"""az. y.kr kI
moy•
dlaa lellia_"
lat'''.L
0""
IlIsa •• CIPl'CI
YI.I
VAJIAIIIAUI ... 1
Suleym •• De.. lrel'o, mas, 1.lm'lken
Uretme Çiftlikleri iI.kamu araziIerinin loprlllmz vatandala daa'I.lmas.
konu,undaki dUIUncelerini d. sorduk.
1bprak ....formunun hUkQmetl.ri dOneminde çok tar1'$lld'~Dl
uYlulamayr
Urfa'd. bu,lalllklann,
hatlrlutan 0.mirel, .. ~lel
.razlyl d.lllm.,.. du,li..Ii,lilr,
.... k bu.u.
krlt.rl.rl
.....U ..... llUfbr" diyerek IOyle konullu:
"Ç1fIrUIk 6yle bit fOYdlr kl loprala
.... Ip oI.akl.
r1fIrl oIu ... u, 'Hadi .li
bol insanlan topl.y.p çiftçi yapahm' dlyorek blr y.re .. ram.U""L
Bir
..
_111 0 ....... u tnpral' kulla .....
m" ...
.. m blr \1l.dyetle Ietuv ...
dlk1Je..
<eklentlr."
•
Devie!
v.
""'.ZII
CAP VI ta InOL
SOz yine dOnUp doll$'p GAP' III gecikmesine gelince eski bqbekan. "Projeni8
" .. dlkl dUnlma.u ••• u 10 ydhk 1..,lk.
moyie tamo .. I•• abi1«e&latlôaJmllllnl"
.nlaUI
ve Atatürk
Barajl'nm in~aallOin
bS$tamasl için Yerdili e-mrin folOkopisliu
d. gOSI....... k Adela bit GAP .n ... teri ç.urtlverdi.
10'"
..... b.n.'. tem.llnl .11Ik. Ihba
II Subat 197.'do Konobyo 1IuaJ, .... trm.llnl ..... k d. bbe a.lip olmu,tur. 4
NlJaa 1917'de A'.Ul!t Ba.... j:"ÜW ïÖ; ..
b... doa III abp H ........ '. aöllire<e~ •
TUaeU'
temdlat .'IIk. Al.tll, ~ "
Jr'n
1DIùaD .... ~ .... ' •
... rdl
19 Wm 1910 lartbl~',
t.m.llaJ •• ld ..... 1çI. UIi" .
I
o
I
,L.
---~
33
f
,
•
5-11.4.1987
Ian surekli
dUlenl; bir jekilde il le.
Turll~e lçÎnden ,,'e dl'Jr:d3n -..endj\lfIc ~0r'ld~Pllen
mek:urlann hiçbiri ona ula$m.yordu.
.
Avukat Serhat Bueak'ia man aytn.
da yapl'i1 gOrU$mede Ismail Ile$ikçi,
Gaziantep Cezaevi'nde de "Yine mektuplanmn
dUZenli bir $ekilde eline
geçmedi~inden"
yabmyordu.
Bueak,
"Tek sorun budur. Kendisine gOnderilen mekluplar, dtrgiler, Idtaplar kendisine i1etilmiyor, bundan mU1lekidir"
diyordu,
.
mlyordu.
Madam
\0
A..\'fh:a
Boutanler'e
Ile$ikçi mahkemeye 239 sayfabk yaZlh savunma sunuyor, mahkeme beyesavwuoayJ Ozetleyin diyordu. ¥.opt!1J Ozetlemede "Bilimin en temel ozellilmm olgusal oldulunu ve bilimin 01lulardan hareket emlini, olgulann birbiri arumdaki
ili$kileri izlediklerini
gOzledlklerini bilim adamlanmn hazl;
yarlllara kapùamayacal1n.,
Onyarlllara
aldtrmayaeajlm,
onlarl .CJtirecelini
buradan kalkarak Galile'nin ta .. r ve
davran'$ml
vurlulamakla
yarar
oldulunu"
ifade eden Be1ilrçi, "Saym
Il tsc:
mektubuD
bedelilO yll
Ismaillle$ilrçi'nin
kovU$lurmaya ulramasl Uzerine, Isviçrc: Yazarlar BirliIi, TUrk devlet ve hUkUmet ba$kanlanna bir mektup ,Ondererek Ile$ilrçi'nin
kovu1lurulmaslm
protesto ediyorlard •.
Ismail Ile$ikçi, TOPla1' Cezaevî'nde
iken Isviçrc: Yazarlar Birlili ~kan
•
Madam
Boulanger'e
FranSlzca
bir
mektup yazarak, phsma gO.terilen il•
DÜ~ÜNCE
pye tO$Ckkurle "Turldye'de Y3$3yaD bir
"'j'Ir
KUn ulusunun var oldulunu,
demokrallk haklanmn gaspedildilini
ve soru~.
nun asbnda bir yazann ozgürlUlünden
çok bir halkm
OZIUrlUIU sorunu
oldu~unu"
ifade ediyordu.
Nakledildili
Sakarya Cezaevî'nde
Avukal Se"'at Bucak:
yap,lan aramalarda Ismail Bqikçi'nin
InaammlZI yalnlZ ~Irakmayallm
mektup ve evraklarma el konuyor ve
Ismail Be$ikçi hakkmda veri/en hapis cezalafl
bunlann arasmda Madam Boulanlel"e
" fnàbkelRe f1yèleri ben uZlln zamandan
Y3Zlian mektubun orneli de bulunuberi KUrt toplumunun sos~konomik
1971'~en bu yana top/andlgmda 30 Ylla yakla$IYor.
yordu. Bu arada Ile$ikçi, Il Nisan 1981
yap!S.yla, siyasal durumuyl .. kultllrUyHepsl de savundugu görü$!erden, yazdlgl kitap/ardan,
)'Ibnda tahliye oluyordu. làhliyesinden
le ilgili çah$malar yaptyorum. Kun somektubundan, savunmasmdon, dÜ$üncelerinden
sonra, eIe geçirilen meklup nedeniyle.
runu Uzerine dÜ$UnUyorum ... Bunlann
do/aYI. Avukatl Serhat Bucak'm belirttigine göre 25
Sakarya Cezaevi'nin
yargl bOlgesine
bir k"mmt .yazdlm, )'l!)'Imladtm.
Balirdi~i GO!cUk S,klyOnetim Mahkemena yargllama sUrecinde, çO$Ïtli yerlerMaYIs 1987'de tahliye edilmesi gerekiyor.
si'nde TUrk Ceza Kanunu'nun
140.
den KUrder konusuyla ilgilenme yetkimaddesine muhalefetten dava aÇ\hyorsim nereden ald.i1m soruluyor ... làvir '
du. ¥.obanCl bir memleketle 3S11s.l, mUve davram$!anm wnamen kendi Ozgür'
hmail ~Ikçi
hanginiz?
bala~a1. veya maksadl mahsusa mUSle.
irademin eseridir" yamtlßl veriyordu.
nit, havadis veya haber nCJrinden Isma.
Uzenne Be$lkçi serbest yazar olarak çaiyarbakir 7. Kolordu Asken
illle$ikçi,
19.6.1981
wihindegOzetimalh$malanm sUrdUrecekti. ana da flnat
Bqlkçi
taviz vermedl
MahkemeSl'ne varmadan kaIIna ahmyor. 30.7.19gl tarihinde hakpah tutukev. arabaSl durdu.
verilmedi.
ktnda
tutuklama
karan
verilerek,
yarTUluklular tndirildo. Yandako
Avukall Serbat Bucak, "Mahkeme
1971'den itibaren yarg.lanmalar
YI"
Illama sonucunda "taktiren
\le heyeti savunmantn bir tek sayfasuu da,
siyah bir makam arabastndan Korgeneniden ba~hyordu, Bundan sonraki letCJuden" 10)'11 ailr hapis ve 173. madrai ve S.k.yOnetim Komutam Sua, Ak.
hi açlp bakmadan,
okumadan benim',
li~melen avukall Serhat Bueak $Oylc
deyle de taktiren S YII sUre ile Edirne
de Oz olarak savunmaml aldtktan son- .
tolga inerek tutuklulann
yamna geldi,
Ozediyordu: "MUvekkilim Or. Ismail
il
merkezinde
emniyeti
umumiye
nezaElindekl asa ile dunukleyerek. "lsma.1
ra 10 dakika ara verdi. Duru$ma tekIle$ikçi Istanbul Toplu Bastn Asliye Cereunde ikâmetle cezalandlflhyordu.
Be$1kçi hanguuz" di~ soru)ordu. Be;.4i
rar ba$lad'i1nda 10)'11ailr hapis cezast
za Mahkemesi'nee 2 ytll2 ay hapis eeAvukal
Serhat
Bueak,
"Aruk
mah"Benim" deytnee. "Ismali. $Uunlu k.zastna çarpttrùd1 ve 6.9.1979'da Topta$l
açlkladt.
kerne bilmi$, karar kesinle$m'$tir. Fatabo (Do~u Anadolu 'nun Duzem I sen
"Durujmadan
çlkllk,
kendisiyle
Cezaevi'ne girdi~' Arw. geliyordu: iskat mahkemede yapll~lmlz savunmada
mi yazdm? Sen Kurt \ardlr dl\orsun
OpU$tUk, geçmi$ olsun diletinde buluntanbul Topta$.'ndan
sonra Sakarya
da
belirtti~imiz
gibi,
TCK'mn
140.
Var m. Oyle bir $ey?" d'sordu. 'Bejlk,;
dum. Bana 'Hiç Onemli delil, sevgili
GO!cuk / Seymen, Çanakkale onu da
maddesinin uygulanmaSt için mUllak
"Bu konu ayakustu ~onusulmaz.
1511kardO$im, a1dlilm eeza onemli delildir.
Gaziantep Cezaev; izliyordu.
surelle
ki$inin
yurtdl$mda
ve
nejren
~orsamz. KUrilenn \ar olup olmadl~lYalmz senden ricam, herkesetUm TurkiCezaSi kesinle$en Ile$ikçi'nin içeri
TUrkiye Cumhuriyeli
aleyhinde abar01 tartl,$abllinz" dl~e \anu \eri\ùrdu
yeli aydmlara sOy!e, Ismail Bqikçi tagirme hazlrhklann.
Diyarbakir Ceza1.lmlj ilhamlarda bulunmaSl, devletin
sakmce. Aklolga Pa~a ,anl{ ....
erme~slviz vermedi' ve ekleyerek, 'Ilginç delil
evi arkada$1 yazar ve iktisatÇ\ Ihsan
itibanmn
zedelenmesi
gerekir.
Mahkelin "Ismail. yall~ olmujor mu ullemlmi IS dakika içindeeeza verdiler. SavunAksoy, "a gunlerde gOrtljtük. Birçokme masmda Disijieri Bakanh~l'na yaze"" di~e de\'am edi\0r Be)lk"':l'nm \3mamdan
tek
bir
kelime
dahi
Ian gibi yundl$lRa Ç\kmaslRI Onerdim.
Zllan
yalilara
bakanh~m
"erdi~i
yannmil "Yallk olup olma,M!I Ja O\a;. ~,okumad.lar' dedi" diyerek, Ile$ikçi'nin
Bunda !Srar ellim" diye anlallyordu.
larda IsmaIl Be$ikçi'nin mektubunun
tu
tartlSllmaz.
\S(~T"'C:~ll
pu"nu
Ja
kararh
tutumunu
dile
getinyordu.
KaFakat Ismail Be$.kçi, Ihsan Aksoy'a
hl,bir Avrupa ulkeslOde yaYlmlanmatarllsabtltrlz" olu\orJu
ran Be$ikçi'nin gayet rahat ve olgun"Ben bir b,lim adamlYlm ve gerçekledl~l
behruldi,
Buna
ra~men
savel
esas
Ismail
B~~lk~1iy~" \ lllnJ..t \.,.~)fum
lukla kar$.ladll1ru belinen Avukat Serri söyluyoruln. Bunun için bem eezahaUmda mutalaaslRda. 'Her ne kodar
lllOlIll ...
k,I:r"li ..t....lflJ..
'.1 \~.:T:'''' "'f>:.
hat Bueak, "Oyle inanlyorum ki qer
landlrmalanm
asia me$ru gOrmuyoyaYlmlanmaml$sa
da
;;'i1\i
menfaàtlé.
Itnd3 ~i~a<al Bilgller FakulteSl'm himIsmail BO$ikçi görU$lerinden bir milim
rum. Bu <ezalan çekece~lm. Bu "kÇlre zarar \e. ecek faaliyelle bulunmadan'
mi$ti. Erzurum
Atatur~ Unlversnetavll vermi$ olsaydl bu eezaya çarpll- .
lann <eza lehdillenni b,limle karjllayahapse mahkûm ed.lebilir demek!ed,,"
<l'nJe a<l<lan;.en. "Gùçebr, Ali~an
nlmayacakll.
Mahkeme heyeti Ismail.
ea~lm. DI$an ,Ikmam için h.çbir gerek
sOzleri i1e geli$mey. anlallyordu,
Ve
A.)tretl" adll ~ahsma~lllc 1967 )Ihnda
Be$ikçi'nin slff nedamet duydulunu
yak. Bu konuda Israr ctmc'" yaßlurn Ye"lannederim
ilk defa TCK'mn 140.
sos~olù!i do;' torU olu,ordu. Daha <onkendi a~zmdan dinlemek için butün.
riyordu.
maddeSt Ismail Be$lkç,'ye uyguland."
ra, "DJ~u Anadolu'nun
Duzem . 505yollara ba$vurmalanna
ra~men Ismadlyordu.
50 [;.onomi;.
\e E,m;. Temeller"
adlt
il Be$lkçi'nin hiçbir $ekolde gOrU$lerin-'
Cezaevi ko~ullan
Bu maddeden dolaYI eski Ba$bakan
"-nabmd;)n dùla~l. gore\"ine son \enliden taviz vermedi~ini"
sOzlerme ekli~'ordu 19"1 "olmda Siyasai B,lg.ler FaBulent Ecevll a1eyhinde dava açtlm'$ ve
yordu.
Avukal Serhat Bueak, oçendek. kadaha soora aklanml$tl. Aynca Demir
kulte,,' nde ,alo$maya ba$hsor. aneak
$ullann Iy. olmad'~IRI, Isma.1 Beji\;çi:
bu ~llcll.l4 Erzurum Ataturk LOI\"erSlOrlU, Ibrahim làthses ve Melike Demi.
Bqikqi'yi
yargtlayaD
hakim
nin GOkuk/Seymen
Asken Cezaevi'ntesl'nJe \erdigi derslerden \'e ya~lmlara~ gibi birçok ki$iye yund'$ondaki
rÜ$vel almaktaD
hüküm
gl)dl
de iken okuyup yazabildl~IR', savunyan-konu$ma
ya da tUrkUlerinden do.
dl~' ,al:,malanndan
dola,'.lutu;.lam.
maSi 'ÇIR kâ~.t ve kalem venldi~im.
)ordu. SCIa, A;.tolga Paja ole karjola$la)'l
dava
aÇ\byordu.
Butak,
dava
aç.kendislRlR gOIUrdu~unu anlauyordu,
Be$ikçi'nin yarll\lanmasmon hemen
ma bu ...argtlamalar strasmda oluyar,
lantann yundl$mda olmalan sOz konuardlRdan G/.\!cuk'te bir operasyon yaFakat bunlann d'$lRda sa' unma5'ru l'a.
tsmali B~~l~'l
Di\'arbaklr Slklvoneuffi
sU iken Ismail Be$ikçi için bunun bile
pabllmesi için gerekli olan dokUman.
pthyordu. Be$ikçi'yi mahkûm eden he ..
As;.en \tahkeme~i'n<e
13 "017',,un hasOl konusu 'olmadl~m. vurguluyordu.
)elle bulunan Çallar Aksoy, karann
belge. kilap yoktu. lçen blrak.lmlyor.
piS ~eZ3.sana ~arpllflhyordu.
hemen ardmdan, GOleUk'te yarllianan
du.
SavuDma
okunmuyor
ArdlRdan aktanld'~l Çanakkale E
bir sam\; için "tenen olum cezasuu mUebbe! hapse çevrilmesi için, bu samlln
Tipi Cezaevl'nde yakla$.k .ki buçuk yli
¥.orgllama dOnemini Avukat Serhat
kahsordu. Cezaev. $anlarlRa aykm ha3llesmden, akrabalanndan
para ahrken.
,nI(' J:1 19'v'den sonra unJ',t:~Slre.
Bucak çok çarp.C1 özethyordu. Mahkerekel etmekten dlslphne uymamaktan.
SUÇUSIUyakalamyordu.
k'rdc. .:';P~'.I:n melc£lne bJ)la(tJé:l
TQ(.1..,me
heyettnin
"Siz
Çorumlusunuz.
Is.
Bucak, "Be$.kçl'yi bilimsel gorU$le-.
te;.up eibISe goymeme;.ten dolaY' Bejlk.
\on Li.:- .:a:na'll
~olo.. d..lha ù~,-cden.
kiliplisimz, slzin anneniz babamz TUrkrinden kendl yazdl~' ,aztlardan dola:
çl'ye 3 defa 15 er gun hucre cezasi \Ct.lrh.h r,;'" )e~llJe.
bdlm .ld3.ml bmali
tUr, niçm bu $eylerle ulraj.yorsunuz.
YI, bir mektuplan dolaYl. yarll\layan. 10
riliyordu. 8u hu..:re cezalan me~rU[en
n.,.t~ ''' ... ..ll~\1r' ~'n .l': .t;".ll't' :"
Bum.. gerek ,ok" s,üz1erine Be$ikçj'mn
)'!l ha piS cezaSl vtren karan imzaiayan'
tahllyc sartiaflnoan )ararianam.JJlh1~ttasyonu $eklinde bà$hyordu. Divarbâ.
yamll "Ben bir bilim adam.yun, bilimbir hakim ne kadar Uzu.:UdUr ki bu ka-'
mn \e tekrar
musahade
altlna ahnmakir Cezaevi'nden Adana Cezaevi'ne susei metodlarla eide ettilim verilere görardan biT ay soma rU$\,ct almak Slr .
SHun nedem olu~ordu. Yoksa [smail
nilUyordu. 1974 )lhnda Genel Af ile
re
b.hmsel
olarak
dOjrululuna
inandl'
,undan yakaland, "e ,arg,landl. 6 seo,
Be'?IIo....1 bug-un dl~anda
olacalu.
tahliye edlliyor ve S,yasal Bilgiler faI.m $0) leri savunurum, bu bilim ada.
ne S ay hapb cczaslIla mahkûm oldu"
(.iO.ild ..ak CeZde\l'nde
.;ok zar ~ù.
kultesi'ne gOrevine dOnmek lçin ba~.
ml olmamdan
dolaYl', bana dU$en
d,:-e:e;.. "Simd. tahliye oldu mu olma.
~ul1Jr ,l:tmJJ\ÛI
1981 \Iilndan
ben 1"vuruyordu. Ne var ki Ismatl Bejlkçi~
ledig, ~1[J.pl.l[1 olr..u)a~lI~orJu
'a~I~- görevdir" oluyordu.
nan ba$\luru\u geri ç~'Tiliyordu. Bunun
"suçu"
lSMAtL BEstKÇt
"Gerçekleri söylüyorum"
D
0
34
fP~~~.
,
dl ml, içeride midir, degil midir"
medilini sOylOyordu.
Savunma
yarad.nlyor
Ismail IIesikçi I:TOrk làrih Tezi /
GOnq Oil Teorisi ve KOrt $erunu" adb
kit.bmdan dola)'l 2 YII 12 ay hapis 'cezasma çarpunldlAJ libi, mahkeme asamasmdaki dilekçeler;nden ve yaptlgl
savunmadan dola)'ltekrar yarJll!an.yor,
TeK'mn 142/3, 159. maddeleri lerelince I YII 2 ay hapi. ve 4 ay 20 IUn
Rize'de emniyeti umumiye nezarelinde
ikimete tabi tutulmakla cezalandmhyordu.
Bu karar Yarlltay 4. Dairesi'nce bozuluyor, lerekçe olarak Bqikçi'nin
"KOrtçOhik propalandasl yapmaktan
dolaYI yarl,landlAt
anlR$dmaktad".
Amlan samgm daha Onceki do.yalarlmn incelenmesinden de anlR$IJacalJ aibi, SlUlIk TOrkiye Curnhuriyeli'nin "kÇl
ve sOmurleci bir devlet oldulunu, buIOn kurumlann resmi ideoloji elan K.o.
malizmin savunucusu oldulunu, KOrt
ulu.unu savunmanm bilimin bir lereIioldulunu, tikri sabile olarak yazm's
ve bulOn yarsliamaJan R$amasmda ahnan ifadelerinde bu hususu tekrar elmi$lir.
"Samgm, inandlgl tikirleri mahkemede tekrarlamasuun suç olmayacaglm
bununla savunma hakkml yasaklama
libi kanuni olmayan bir yolu benimse.
me durumunda kahnacall" 10steriliyordu. Mahkemenin karannda diren.
mesi Ozerine Askeri Yarlllay Daireler
Kurulu cezaYI onayhyordu,
Ve Serhat Bucak'm belimili libi, bu
karar içuhat anlamma lelerek mahke.
meierin karanna balhYlcl oluyordu. Bu
karardan sonra muhtelif davalarda samklar, aynca yapuklan savunmalardan
dolaYI kovusturmalara ulruyor, cezalandtrllabiliyordu.
Tahliye
kau olarak lekrar söyluyorum: lsmali
B'sikcl hIC kimseden hIeb" ~erden af
iSlemlyor, af talebi yok. Takas lalebi de
yok. Insanlar normal olarak Beslkci~
nin afflm ISteyebilirler. ama onun bOyle
bir talebi yok. Ismail Be$ikçi zamanlDdan once tahli)'e edilmesine ya da cezaS1D1Daffedilmesine karl,d ... Bunu
özellikle yazmamzi istiyorum" diyordu.
bile-
Dü~ùnce
\
Or. Ismaillletikçi'nin
cezalar 30 1'18 yak.n
.ald.o.
Ismail Be~ikçi'ye bunu sOyledim" Ismail Be$ikçi'nin yanm gayet nel oluyordu, "Kesinlikle herhangi bir lekil.
d.. kendisi ile i1gili ar kampanyaslDa
kars' olduAunu. arfa ihli)'acl olmadl~'m, normal olarak tahliyesin. 2 ay kala
boyle bir glrlsimde bulunulmaslDID
yanh$ oJdu~unu. cezaSlnl eekukten
ionra
(I~ "1l3liilOln
I..~ndi,i 1..;'1n .;ok daha on ur verici oldulunu" aç,k aelk behrt'yordu. Serhal Bucak da "Ben avu-
fiIiIim
FORUM
"suçlusu"
yok mu?
Isma.1 Belikçi hakkmda verilen hapis cezalan 1970'ten gunumuze toplandlglnda JOYlla yakla$lyordu. HepSl de
sa"unduAu loru$lerden ve yazd'AI kitaplardan mekluplanndan.
savunmasmdan dolay. idi. Hukumel ise Turkiye'de siyas, tUluklu. dU$unce suelusu
yaklur diyordu. Serhat Bucak, bunun
"Balbakan
Özal'ID manulma
lore
labii" olduAunu sOylOyordu. "Ba$bakan ÖzaI'm nazarmda yazl yazanla. tetik çeken arasmda hiçbir fark yoktur.
DOIUnce suçu konusundàki mantalitesi budur. Ama biz dU$unce SUeunuceza bilim, aç!Smdan eie ald'glmlZ zaman, Turkiye'de ozelhkle 1980'den
sonra dUluncelennden ve Ya.ZJlanndan
dolayt b..çok insan, birçok lazetenin
yaZlillen mudOru onJarca YII, yuzlerce
y.1 hapis cezalanna earpllnlmlllard .. ,
Halen haplslcd,r1cr'>
I[JssO/mlzs
sahip
di ....ordu.
Ç1kalim
Avukat Serhat Buçak, J980'Ii )lllan
anlmsamaya eahs"ken. "HgmclIr, "kl'
yOnetlmm en civdvli dönemltTl, birçok
de_kral
killye, avukatlanmlLl Ismail
Bes.ke' da\aSllle .lg.JenlT'elerinl soylememlle raAmen, kimse .lg,lenmed •. Be.
likç,'nID Turklye Vazarlar Send,kaSi
uyesi olmaslOa ra~men sendlka da 11gllenmedi" diyordu,
GeçllAimiz ~11Amenka Vazarlar Bfflil.lsmail
Belikel'yi yd," Pen-fnend'i
olarak kabul ediyor, kltaplarIDdan pasaJlar ya"mh)'ordu. GeçllglmlZ hafla
basmda )er alan haberlere gOre A\ rupah bilim adamlan BeslkCI'yi Sobel
Bans Odulu'ne aday' gosle:Jyordu, Serhat Bucak. "Blf yabancl blLJffi in~antmila sahlp clkabili;or,
iakat biller
TUrki)'eli demokrat ayC,"lar, kendl IDsamffilz.a sahip çlkml)OrUI
Ben bu aC1Y' ieimde duydum. rahm.n edenm. 15mall Be~lkçi de aynl dl:1YI içmce
duymU$IUr"
diyerek
hlç olmJ.zsa
"Bundan sanra ker.JI !O,JfdIT,lla cr: 1.l
yabanctlar kadar sah~pç'wllm" di'~.
~lnde bu~t.:I1u)ordu
HillE
T tA.4
.
[!:!I!I!1 AHMET ZEKt OKÇUOÖLU
25 MaYI~'la
Ismail Be$ikçi "birtaklm kOlullar"
delilmezse, 25 May!S 1987'de tahliye
olacak. Kendisine cezaevi idaresince
londerilen muddetnamede tahliye larihi 25.5.\987 olarak belirtilmektedir.
Serhal Bucak, "birtaklm kO$ullar" konusuna aelkhk geuriyor, baZI geli$melere ilaret ediyordu. Son lunlerde Ba.
bläli basmmda Ismail Be$ikei yeniden
lundeme getirilmek ISteniyordu. Irak'
ta kaetrllan muhendis Atilla Çelikel'e
karllhk Diyarbaku Cezaevi'nde bulunan 200 kilinin serbest b"akllmaslD'.
ismaIl Belikei ve Mehdi Zana'yl da isledikleri haber olarak basmda yer ahyordu. Bucak. "Eide beige bulunmadll. için bu lUr haberlen kusl.uyla
karsliao.glm"
so\lu\'ordu, Isma.1 BeI.kc,'nin YJsam I.osullan. hang. cezae"IDde bulundugu konusunda en utal.
bir $<Y yazmayan TOrk baslm, Belik. çi'yi tekrar londeme letiriyordu.
Ve
Serhat Bucak, "25 Ma)'l.'a kadar tekrar Ismail Besikçi' nin basma yeni bir
kaza letirilmemesi
ve OzgurlUIOne
kavU$lftaSI" cIilelini duyuruyordu.
31 Mart 1987 wihli Milliyet'Ie yer
alan Ismail Bqikçi'nin
Nobel Bans
ÖdOIO'ne aday IOSterilmesi habenni sevinçle kal1daeIJlJm belirten Bucak, "ismail Dqikçi lerçeklen bu odole laYlk
bir bilim adanuelJr. TOrkiye Cumhuri.
yeti vatanda$t bir kisinin aday 10.lerilmesi hepirpiz için k1vanç duyulacak bir
olaydlr" diyor, fakat haberin, "K.ondisi
Gaziantep Cezaevi'nde ama Bqikçi
Nobel'e aday" aibi "çarpI\lCl" bir bR$'
hkla yansl\llmaslm "i1linÇ" buluyordu.
Bqikçl'nin
af t.lebl
yok
Aym haberde 300 bilim adammln
Cumhurbaskam Evren'e ve Balbakan
Özal'a Ismail Besikçi'nin lahliye edilmes; için dilekçe )'lZelJAtmn belinilmesi Ozerine, Serhat Bucak, "Bu davraml' dolru buluyorum, fakal zamanlama açlSlndan delil. Iki ayhk cezasl kal.
mllken, bOyle bir airilimde bulunulma.
SI, Ismail Besikçi'nin de iSlemedili bir
olayd,," diyordu. Avukat Serhal Bucak, mOvekkili Ismail Belikçi ile mart
aYlnaa yapUal gOrulmeYI sOyle anlauyordu: "Yeni GOndem derglsinde okuyucu mektubu olarak elkan bir haber.
d.. bir varandal Ismail Belikçi'nin tum
göru,ler:ni benimsedilini 'e aluna imza atabilecelimlahhyesi
ielD kampanya ballaulmasl lerektilini
yazlyordu ..
Lozan'da
azlnhklar sorunu
923 y.hnda bir laralta Ingillere Franse, ItaIya, Japonya,
Yunanistan. Romanya, Sirp
-H'rval-Sloven devlelleri, diOer taralta Türkiye olmak üzere Lozan'da bir ban, antlqmasl yapildl.
Bu anllqma ile Osmanh OevIeti'nin
bakiyesi üzeriOOe yeni bir Türk DevleU'nin kU'llI,masl kabul edilmi, va
yeni devlelin siyasi ve hukuki çerçevesi lespll edilmi~ir. SOz konusu
anllqma metmmn düzenlediQI hükümler Türk.ye Devlel,'mn temel
hukuki kurallanm olu$turmakladlf.
B" anlamda Türklye'nln anayasas ..
01 oluflurmaktad".
1
Antla$mamn aQlfhk noktalanndan birini, Türkiye'deki azlnhklann
lllatüsü i1e ilgill hükümler olu$turmaktadlf. Bu hükümler ile Türkiye'deki tüm azlnhklann küllürel \IV din.
sei haklan lemmal a/llna ahnml$tlr.
Bugüne kadar konuya ili$kin olarak yazilan yazllarda ve kitaplarda
Lozan'da
sadece gayri.müslim
IZmhklann haklan",n düzenleOOiQi,
Müslüman azlnhklann haklan i1eilgili herha!1gi bir düzenlemenin söz
konusu olmad'Q. lavunulmaktad.r.
Tüm anayasa hukuku \IV devleller
hukuku prolesörleri aym $8Yi savunuyorlar. Relmi görü, de bu do{jrulludadlf.
Anllqma
melninin 3, lashnda
"Türkiye'deki Ekahyeller Hakklnda"
ana bqhQI alllnda 37.38.39,40.41,
42,43.44. maddeler ile IZIDhklann
stalüsü düzenlenml$tir. 37. madde
i1e söz l<onusu lashn takip eden
maddelerinm
Türklye taralmdan
"Iemel yasasl olarak lamndlQI" bu
hükümlere aykln hiçb.r "kanun",
"nizam",l/e
"resml muamele" yap,lamayacaQ, kabul edl/mi$ I/e 44,
medde Ile bu antla$ma hukümlenne ayklrlhk ha!!nde uygu!anacak
mueWldeler düz!!menml$t'" ,
L~
Azmllklarla
ilgili hükümlerde,
esas olarak. gayn-müllimlerin
hakIan aynnl,h olarak düzenleniyorsa
da. lemel hüküm olan 39. maddanin dOrdüncü va be$inci I.kra/an ile
"tüm Türkiye lebasmm (uyruklan.
nm) kullanabileeeOi haklardan &ÖZ
edilmektedir.
39/4'e göre "Hertlangi Türkiye labas.non gerek münasaball hususlye I/eya licariyede, gerek din, matbual veya her nel/I ne$riyal hUlusunda ve gerek içtimaall umumiya. de (genelloplanlilarda)
herhangl bir
Iisa", serbeslçe istimal elmesine
(kullanmaslna)
ka"l hiçbir kayrt
vazedilemeeektir." Bu hükmün aç.k
lladesinden de anla$.ld.Q. gibl her
Türkiye vatandql
(sadece gayrimüslimler deOiI) belirlenen haklar.
dan yararlanabHeeeklir.
39/5 i1ede Oze! bir düzanleme yap'lml$IIf. Bu Ilkraya gOre, "Lisano
resmi mellCut olmakla
beraber,
Türkçe'den gay" lis., ile mülekel.
!im bulunan (konu$an) Türk labulna muhakim (hAkim) huzurunda
kendi lisanlannl $ilahl surelle isti.
mal edebilmeleri (konu$malan) Zlmmlnda (doQruttusunda) tahsilatl münasebe (gerekli kolayhklar) ibraz
olunacaktlf (saOlanacaktlf). Maddani"- bu I,kras. i1e akid düzenleyici.
1er Türkçe'nln r!!smi dil olduQu ganel kurahna bir istlsna gelirerek, hakim huzurunda her yurtta$.n kendi
ana dili i1e(sadece aözlü olarak) bayanda bulunma hakkl düzenlenmi,tir,
Konuya ili$kin olarak Anayasa
Hukuku Prolesàrü Mümtaz SoysaI
da "AnayasanIO Anlaml" adh kila.
bmda 1982 Anayasasl'n.n "Del/lalin dili Türkçe'dlr" düzenlemeslnin
(sh. 185. 186. 1871 ne anlama geldi\')ine IIi~kln bOlümunde genel ka"'ya uygun Off açlklama yapmakla.
dir.
Say.n Soysal. "Türk devle!,"m
hukuk s.stem., haklan uluslararaal bir antla$mayla güvence allina
ahnml$ gayri-müalim valanda$lar
d"IOOa, Müslüman vatand8$lar baklm.ndan Irk ya da mezhep aynIIQ ••
na dayah bir azlnhk statüsü kabul
etmediQi için dil aynhQlna dayah
azmhk stelüsü de söz konusu
d8l}ildir" gOrü$ünü i1eri sürmektedir. Bu gOrü$ünü de antlqmanln
3915 l.kraslna dayandlrmakladll,
Say.n Soysal her nedense 8Z,"I.k
haklan ile ilgill temel du zen le me,
3914 ile yaplldlQI halde bu düzenlameyi gOrmemezlikten gelerek, Oze!
bir düzenleme olan 3915'. esas alm.fllr. Hem de bu düzenlemenin
Ozel mahiyeti Ile ilglli bölümlen ç.kararak, buna genel bir anlam kazandlrmaya çall$8fak. SaYln Soysa/
yukanda eksllœiz olarak aktardlQImlz 391S'i "Usan-I resmi mellCut 01makla beraber, Türkçe'den gayri Ii.
sanla mütekelhm bulunan (konufIln) Türk lebaslna (uyruklarona,
kendi lisanlannl $ilahi (sözlü) surette illimal edebilmelen (kullanabilmeieri) z.mmlnda tahsilal' münasabe Ibraz olunacakt" (uygun dÜ$en
kolayhklar gOlterileeektir) biç.mmde aktarmaktadlr, Yuke"da aktardl'
Q.mlz I.kranon 8s.1 metnl i1e SaYIn
Soysal'~n aktard.QI melin kan;,llI$tlnldlOmda farkil olduQu g6rG1üyor.
Soysal hkraYI 'mahaklm
huzurunda" ibareslni çlkararaK aklarml$tlf. Azmhklar slatüsünün esas
o/arak 39/4 i1edüzenlenmes,"e raQmen SaYln Soysal'", bu bO!Gmù
gOrmemezilkten
g91enlk, "k.c.>nuyu
özel bir düzenleme olan S, llkra ç9f'çevesmde eie aimasi kan;'slf'da tl~ray' unutkan/:k sonucu eks," "ktarml$ olabileceQi ihtimailne baQiama.
m.zl enQeliemektedir.
Dahane kadar sure gc;'""
balçiKla sll/amaya del/am edece~lz?
,
... ----- ...
•
Cumhuriyet
Tercüntan
7.4.1987
Slklyijnetim kolklyvr
,
7.4.1981
"Bremen mlzlkacllanH bOIOcOIOkva
komOnizm senfonileri sOylerken
paneide kavga Çlktl
Hükümet, son 4 ildeki uygulamaYI haziranda MGK'ye getiriyor
Hain
1er
ö_....._
kapl.11
• flktlmet 8.j yu/Ile biT tmldtzll $01I1V S11a~Mtim lIyplœrumlll tthnily/e kII/tbnrItqtl
OltlyÜln $01I1rISIIIdiz iltIlI edMII vi '**11
Di)'tITIxlIar; Mardin, Halclc4rl M Siirr illerlnde stlm/Ilby{JMtim
lIypltlmGullll Iuzllmuul
hazjTall ay",d/l MGX'yr ge/«et. Hilkilmet. DlIilmtâdUi
SJIa~im
lIy",1Il11lllSlyrriM gent duydutundll "oIIllll1lilstillull" yDntnlJillr.~
jJÙUlllyor.
1uzvr1tl1l1yor. 26Am/It 197'" Kllhf'/l11lllllf1lllf'lll
d""'''''
dar .orn.yapmaslDU1
TUKAN YILMAZ
. ANURA
bir _
pIubyor.
()IaJoDOStO H"
nda yaptlmaa dtqQnOlen bir
kIikIc zonmIu œ.rwnIaRIa llDœ
.....
oIaIanOStO haI iIan odiIip, daba ..",..
S1kly&IctW u,.ulamallna JCÇiImesi
lIIIOCiaaIyor. SWyOaolim uypIama.
_
26 Anhk 197I'de KabrImonma.
...
olaylan
IODUCU
JOÇiImiJli.
DoYIol JIabm "" HOkDm<t SOzro.
CoW CbII. MGK'nin ha.
oe __
zinn
blinda
_
oyI
içloriIindc JlIllIla<aI< ropIan..
baIen OIyutIoJur,
_
..
"" Slrt'telllren ~
UJIIIIomumm kaIchnImosmm
dO$OnOkIßIOnO .o,\odi. Gozd, TDrk;,.'de
1Ik1y(lnetimin
kaJk_1IUI
Torti.
cbt imaj. "" b41kumtl _.n.
dan oIdukça oIumlu bir I~'
ota.
koydtlti. GIl1leI. bu dOrt ild•.
ki IlklyOaclim
uYlula ••• IDID
MGICnin pàl oymdoki lDplaDDIInda Van ill iIc birlikte kaJdll1Jmull1UI
,..nin
""lU
:.1=~.:.
de lIIIDdIIw.
)'Onlden
........
yurlUladl.
IU..mu.
ia da ab •• r, Hakk.lrl"de
dedi.
_
-.
~
de
.bau"
. lçijleri BakanbIJ'ßID lIzerinde dur.
dulu )'<01 onlenUer is< jOyl. suai •.
kodarbk bit koynak I.r.liyo,..
bu.
myol':
rnklUl)'< sokulmadan IUnItle satJan.
Öuf tlmler. EmDlyet Gen.1 Mumasma çalJ$Uacajuu sozlerine ekledürlüR\l'nun ,~ Jandanna Genel Ko>d •.
mutanhll'Dm
dinde bulunan 1200
Öl. i'lDdan, lçilleri Bakanbl,'D'
dân 'I;{r list 'dLiieY 'yetkilisl îse \ïilYOkadar ozel .,mlnul person:!. bölled.
IÖ"" zJacaX. Bunlar Urat kllllik lIm.
nelimln kaldlnJacall dlerde denetive bOlmiD tçisleri Bakanhlt'na
.eçecetinl • 1er hahnde gOl'C\'lendiriJecek
,ede leßl~ çaph tanlma çall$ßIaJan
IOlmsatarak.
bakanhlln
bu amaçla
yapacaklar
$imdiden yenl OOlemJerin araY1$1 fçe.
TenaI' ...-rIt SlIUrdan pçi$Im
rWne IirdiIiIU .oyledi. Bakonblm bu
kontral aJuada buJundurmak &.maOoI=lerl. bltlil:t .. Ozelbkl. IUD.,.
doludakl bOluc1l .,lemcil.rl. mUta.
ayl •• uuanlann
"" hayvanlann ¥G.
delede ymi tak.tik.lerin ara)'l$1 içencur wlanna duyarb bu sisum. Silur
sind. oldulunu kajdeden yetkili. bOl- boylannda olullurulacak yeni k.ralede bic ".uw.llk
botIulunun" ya- kol "" 10ZOll<me Irulderin. )'<Tlet".
rilecek.. Bu siSlaD. dde eniai bulluratllmamaslmn amaç1and1IJN bildlftan telev1zyon srarußl yansJtacU.
di. \etluh, Olalan'lsru
Hal Yasasl:
H ........
_
SlDordan Iewnda yapllmasl dU$unulen blr detl~lk
Ieri kontral ClDJel< oyIU zamanda dot.
Iiklc. zorunlu durumlarda oncehkle
bit
aIanda
_
......
klqlirmek
SlklyOneum uyau1amaslDa leçdmeslnin ORlenecellOl SÖ)INI Yelklh. bu
amaayl •• makel uçaklardan "" M.
ballerde Once .......
0"0 bal u,.u.
tikoprerlerden~.
lçilleri
Iamaswn ba$lamallJUn, bunur. yeta.
amoçIa.-n çahjma.
Ü obnad'IJ haIJer4. S1klyOntlim'I •.
fIzIId <npl_
SlIUrlann sap.
çibn<SlD.n dÜIÜDUldOlünü bildirdi.
r.anarak. wostz 1~lerin
OnlenmeHükllmel SOzcüsü Güzd. "StIo,.,.
.. __
...... 11 1IIenI. blr
..
sini amaçlayan bu sistenun
•• ha ak,r6_iJ1 k.. kb,..... ..... brtlmasl hed.n.ndi. Silt<m. Suny ..
_..,..ql"
..kUndekl bir so- Iran "" Irak SIluriano. kop .. yac.k.
ruyu yanltlarkm.
WSlIu,onetlml.
KOr knnaadan: Duyak çolunlulu
kald.n1 ..... libl oIum. blr .......
Guneydolu Anadolu bOllesinde bu.
lunan 13 ilde oh~$turulan kC)yk.oru100Ide. __
" lStedi "" "..... k......
_
ö....-no; bOl za- aalanßln Slyt!an artmlabilecek. Yetkililer. balen 7 bin kOy korucusu kad.
m.. ohr. SWy(lodl ..........
rosunun buJundulUnu, anealt bunun
, bininm dolu oldutunu anlmsalU.
lor. Bu kadrnlann büyük bit bOlümü
Diyarbakir, ~tardÎn, Hakklri ve Siin Illcnndc.bulunuyor.
~~f;I::U
ancak bOJ&edek.i10-
...mik OIIIemIerinln
)'IDI
.. pçWyor, yaol bit
16. Iu> .....
Koo
~
çah$maW1'"
Gùzcl. k.omilenin aOrevlerioi SlfI,lacken. Qzmnde çala$llan konunun
mali portninin
Ç1kan1acalJßJ yc nt
HOk_.
OO-Uk
KuruIu'nlUl baziru
. toplantlsmda
baIen 4 iIde
lIkJyClGcâm lJYIIIIamuuu kaJ.
_
komilenm
basWhI1n'
IOMI S1k1yClGcâm.
*<lkIaane _Iamyor.
*-Y1
.......
lIIe 60tt ol •• a.AIlU
tuarlandll,lßJ
hoUmn JJUzel. bUIIlD. kodar Ik.ikez
toplanan
TlIrk.i)lll;.1..5 yllhk
-
10lden
konnn ,..
lIakan GGzd, lIIu}IlInedadn koJb.
.... pIn<ydoIu bOIpIindekl bu iIJo..
rio araç. _
"" penonel ekJiklik.
lerinin .. pe.ananok lid<riJmesi .maayla kendi bqkonIJIInda
bir loor.
dinuyon KomitaJin
komi .... oI\qluruldutunu
1Oy\edi.
__
ko.
Cumhuriyet
F. A/manya'nm Bremen
eya/eti lç~/eri Bakall/'na
atfen bir gaurede çlkan
haber nedeniyle po/is.
bakan", "bi/gisine"
~urdu.
Sernioerin orsaoizasyonuou
IIstl.n.n
UludaA Oniv."itesi
!lBBF Dekam Prof. Dr. N..u.a
Akç.yb. Eyalet lçi$leri Bakam'nlO polise n. konud. bilsi y.r.
dilini .Ç1klamadl. Oniversit.y.
y.Wn kaynalùardan
eIde edilcbi-
Bl 'RSA (C.... burly .. Biirosu)
- Federal Almanya'da
ya~yan
Türkl.rin
F.deral Almanya'da
v. TUrkiy.'d •• iyasal kauhm
haklan konulu sempozyum dün
sona erdi.
_ 10...,....
..........
btllJl.re
Illr., dUn Bursa
Uludaj Gazeresi'nde yer alan ve
bakanlO "'ylediAi iddia edilen,
"Yakm tariIfr F_
•• P.......
yab IZInWarta la ttnii
ri.
lIlIz oIdo. Bu ..... ale ,undI Y••
bualan 6trnm. silrtd IçIn__
yU. A.sImd. Türkiye'de de taridl
loplaluklar lOnIau .. r. ÖnIttia
Kürt SOnJuu. Bizdekl TllrtdtrIt
Ulilll.IIJm.l.r
sUItr içI. de lyI
bir ôm.k a1.billr. Biz "mdi,.
Türkl.rin
A1m •• yo'dakl yerel'
StÇiml.rde oy kull .... a1an ÏÇIu
çal",yonJz"
lCl<lind.ki sözlcr
yuzunden
bakanm
l0rl\fODt
ba~vuruldu.
REMEN. (1ftrinwo).
AIznanya'DJD an,.
mm tehrincle ''TlIrlrJye 161.
~
•
BOI t ZARI'F •
en
BONN
EDERAL Almanya'da IOD zamanJarda :y.
ayrtllkÇ1IfUplann
yuvalanrun kapanlacail bclirtildt. Konu ,I.
iIsili olarak bit lÇ1kJama yapan FederallÇ1ll.n Ba.
kanl frltclrld Ziao .... u•.Tiirliy.'d.k1 poh.
tik ça!ijm.Jannl Almanya'da ,,",I.m.k ISI.y.n.
I... kesinlikl. itin v.rilm:ycc'iioi v. bu liir yuva.
lanD 1000.SoI. PKK &ibi)kapauJac'i1ßl royl.dt.
Son l.h, ... I.ri lözden 1<ç1nD<kiç," boraraya
Iden Almanya'dakJ Il ryaIeI içijIeri bakanllun da
aynWtçllannryl<miennden llkây<lçl olduiJanru ila.
de edm liaI_ •."lirt plIpiana Türl< IfmIikiJerl.. kor!' ;rifllklerl.yleùr •• dil< v.riel.
T
l.!:J Irmkrini yojunilluran
dir B .. III. illl.elliz4eki
.luflrlik
hkllnnl
i...
d,mu .tmektrdirltr. aö,leti ,uval.rI. IUID , ••
ol••• kl.nmm. miicadel< cd.<rjiz" d.d,
Ote yandan. :yal<l'ç'jl.n bakanlan. ,yl.ml •.
re laulanla"n saptanmaSindan sonra. hemen federa! AlInan ...a'dan Slmr dl$1 edümelen l";ln ~orus
uI
36
birliiinde oldukl.nru bclinmk. y~
YaIaSI'n'n kendllerin. bu haku wrdijili dile setirdllcr.
A~IRI oiNel AKIMLAR
Öle yandan. Tiirkiy.'yi zlyartt tIIIl<kte olan
Berlin Bel.diye Ilalkw DtrUN DiIIIDo Fe.
deral AlllWly.'daki llin dioci Miisliiman ~Jan tehlikeli buldujunu
bu III
rwyetlere ka", oldujUDu bdirterek. 1ÖY1e dedi:
"fedtlal AI
dl •• qilliili ,ardII.
Yualar ~
MtIl.. ~
yapar. A••
cak M. " ""plan dn1.kInoi' ..... B......
kolknle 1ItrlI..... kl Tilrkltrl. HliÙ$ .. leriol
sö,Iedi.........
,a''''
.....
, .....
biyilk
l.kUkder .. lIJonm."
OIrPl< •• a)'DC3Frderal AUnaDya'daYll3yan
ikinci
lit'
iK'ünru nt'tll Tilr,lu! Alman v3r..andasl
olmaya l~~k edec.kl.n~i .• yabancliara seçm. ;.
leÇIlmc haku vrnImesmeklll1 oldujunu da bcli,tti.
Di<pst •• b~ IOru liz<nn. de. TiirkiY'D1DuY'hk için AET'y. bll'"rusunu rrk.n bulduiunu
sOylrdi.
.. Ou.t ....
lIIiIIIlntIIl DMIIa!Ia GlriIIad"
waftndan
dll.
.zmleneo pan.ld .. 1Ianun U.
çaAJ .. là Tip am.1 Ba$1wu
............
raplllllrDo\lt'
:m.d.. ..Tllrk.lye....
JliIr1
:11
)1IrtIttltii ala.1
.-:Idr" c1iyaek ihanet ku.IU.
0em.1i. TXP, PKX.
F1DEF w Enneni temsilcilerinin kon",tutu
pan.ld..
PKX Ile Enneni temsilciltri.
.Ban.
"~"
*"-'~ ..
....iIIIlaJJ ..
Il':
Dot.',. ....,
Bora •• Il Eylol
u'ndan
ltriacIta
...
........
lIYIIut
KelJy. ConI
Put.r Il.
lIotrIIad& Sellai&, kaçak
la'
IIIICI MeIlIot Duoint YO çok
laJIda _kaill
utlkl,
BretDtll laillk .. n~IOr1l
&tll.d'in
konulm •• lDd.n
'IOnm klinOye d.wt edil.n
TOrkiye IKi Parti.i .. ki ••.
nel bqlwu
BDnl.
Ttlrklye aleybine
m ... :
d
~c:e'"
Turkl .... cIe
1cIn .......
dettya.............
T1IrIrJye,
KiIr1
liaIi b1r
hnrtbr ...
....1In
IlDd. diter "TlIrk" mark.
aialltrinin aeaaiz kaIm.1an
dikkat cckli.
.
Bac.,
0
..
HaceÜ.
demokru.o,,!n k'II11aa1lll$ al.
dutunu k1c1i. ed.Rk lOlIcrIDi IOyI. 'lIrdqrdO:
"Billil. utti
IrJtldtr.
_ _
du.
PaneIe
0em.1i Oead Se~
kaçak EnIo CetIl... ",1IIer PIrtiai yOneIid.
.......
......
NlIIdoIr ..
WIt HI, •.
~I"
Tirtbe'*Id
ilIIr
NAm
....,. ....
MIJIiIolIII
....,.
....
oui .........
ABD
1bItrt.
.. ErnaeaIItr..
- ..
IUlftUHr
lIrtmCD eyaItti ..... k ......
lllrlWhnInt Iidltrf'in de h..
z" blllllndlliu
pln.ld..
"DtbQn ....
.. Tirldyel
ala ~
.. NIbil aluncla
TOrkl"-"
ltI1 elqliri1er yOneIdIdI, bOIIIcGIOk laYllnul.
~_'I'
lIIIlI W
de
TlIrkIye de •• np.... --~k~nde ~
abnmas~.
•DI tltecliler ve bu \lICk tlzcri.
,ne tut"",.
Ç1k!'.
, ..... Iloru ID tehessom.
.k seyretliti tutl$m~ar
uze.
no .. ~I
0em.1i am.1
Sekmcn wun
kaçaIJ EaII
eo,k ... bu tut"malardan
ozUntO duvdulunu
botin..
~k
0..
.....,.,..
- ~
..
ABO'a1.
I
..
.JI"
--
~ •• dakl dlkla.6r yO_
..... .......... bIr politika .,.
lulnyor. TIirtlI,., AllO ....
.. NAm .... ,.,....,..
ni aIWl .. aençItd,lt d0uIII..,. pIapIry •• UluII aile4IItrtll Ur-
,...,.
......
I•• YO" al
.nail
kalrilull .......
d".
"'nly.
r
ca""""
..
_.M•.
12 Eyllll'd.n.lOI\m
8anJ
Dern.1i haH~
sonqlllr.
m. 'Ç.lmUllJurioe yun dIkaçazù frnnaa'da ,..a.
yan I.n .... kmer Enil Cot"
kun, paneide raplljJ kon",.
mad •• T1Jrki~nln
ABD w
"Türkiy.'d.ki
rqisc 1I~Ç1
baskl rejimi"
t.rartndan
,'Da
.
lIIz _ 11ialdJw'
..........
-
_
yoru. !:ce DnIaI.
lIaIkIar lcIn ....... dnIII' ...
nanIadrr. lIIrIItrI bUIftt .....
.
i
.........
aIWllu
--.~
....
.. V
na, bu.llnkO
baden.,. .... laIopIori kaIwa.
PKK, Dev-SolI kapatllacalb
.... ~
konUIl1lUlDl rapll ....
T1Jrki~d.kl
'yön.timin "uIIat, r.......
lIII<lIl611l111" altanda bIllIIndulWllllleri IlInftk lOYIe ko.",tll:
'''I1IftIye'*Id ........
ta
...........
TlIrkIye, AllOt
a1.......jIaI ~
Coll
_ .... Iolr lIIboIIr. _ .. _
... dar NATO, Tlrlllye'yi
• ...
.......
dedi. BoIlkl11trin,
TIIrkiye'lIÙl puçalanmauN
• Alnfanya içi~leri Bakam aynhkçtlara cepbe alelr
----
cil:
Ir
BFedtrnI
ne;,
9.4.1987
w-
Panelde PKK ve Ermenllemsllelleri. KOrtler'e ve Ermenller'e TOrklye:
den loprak verllmeslnl Isladller. Ban, DerneOl Genel Sekrelerl eo,kun
"Buraya herhangi bir karann ahnmasl için gelmadik. Bu saOlkl81a zarar . verir" dlYllfek karSI elIOt
.db kllrul",
fen
"T1Jrkland" (TIIrk Oillaii aibi pterildiliDi SOyleyip bun. ur$'
Ç1kar.k.
"BII,
ABD' nia oylIlllldw. Ttlrlà.
~de
builln Kiln balluan
karlt ilAD odiIrnaniJ bir -.
IOzkonuludw. Biz bIma
••)'tl. Biz banJ ve halklana
Oqtln;e IwdqlilinillV\lDll,oruz" ~klinde lrDo"'llL
Cotlwn. konupanlUlllldevaIIIIDda Ozetlt $uoIan SOyta-
Partlsl de 1971 yunda bOlOeOlOk
yaphO' lçln yargl yoluyla kapalilan
eskl Tip genel ba,kanl kanun kaça.
01 Behlee Boran Ile Ben, Demeol
Gene' Sekrelerl eo,kun
"TOrk~
nln KOrtJer'e kar,1 glzll sava, açtl0101" Iddla ettller. Selcu A/manlar da
eynl IddlaYI savundular
l1li-.
Seminerin
son JOnOnd. Al.
manya'da y3$ayan Türklerin Al.
manya'daki
siyasa! katlhm.hak~
Ian lartJ$.ldI. Bu arada UludaA
Oniyer.itesi'nin
~oouau olarak
sempozyuma
kat.lan
Brem.n
Eyal.ti lçill.ri Sakam Kröinl'.
in Bursa' da lnr yor.! lauted< Çl'
kan uAI.eaya'tia
Tür'der,
TiirkIy.'de ~iirtIer .. be$hkh ba.
ber ylIzOnden polis tarafmdan
"bllcisioe"
ba$YUrUldu.
Abnan bakaru
SOrgu)fl çekti
-::::.-
_n!al.
8.4.1987
Polis,
TOrklye'del1 "Ermeni ve KOrt"lere de toprak
verilmesi tekliti panelcilerl birbirine dO!iOrdO
....
......
1Inaay ......
, 0Ul'IUUI .........
KDn~
sOzItriDi lamamJadJklnD sortrSl pan.lin
otWIIID bq!wu
K.LtIIllItrt,
Bans DtmetI ,oneûdItnrIIn
ltI'tIat bnk,lrua. .. tItme.
lin r.... pelltrinla 1ft
..
....
içiII
..
Dl$lJIeri BaUDl
ee..w'.
birtr mtklup ,uaImu&aa Idt.
Iif etti.
M.klUbun muh,....,
kanlllund. oylam.ra .eçildi.
Aru IIntardan PKK yan"l1
bir W,n
kalkank.
"KtlrdIIta8',
, ...
~lIrt ......... yoptlnn
..
Ian •• dIIe pllMlz, III de
.. ceP........ c1iyaek ~
le balJrd"
"Ke..u.bl
..
••
.')«U
'l'tIrtdJII,
.ra..
'J'1IrtIer'"
11IrIIIpol
.. UrtItr, r.r.nIIIr. A...-
............
.., tnnIrr ........
__
ÖD IIrnJarda bulunan ve
Erm.ni
ttrQI OraOI1erinin.
lemaildai, adrDJ aIzItyea ....
ad.. WIn IM .. Er.taIat ••
........-.. . .....
.. _. lawtnlltr'.
yo .....
.. .."... ........
_" dl.
,. "'lIrdl.
SaIoada blrdea hava .er.
...... L PantIin otwum bat!wu UIllltr1. lrDo",malam
mlldahalt
dm."
Ialedl. Bu
aaacIa IOle Bani Dem.li~
nia 0tDt1 Stkmeri C
..
--
karI$U:
..
..c*anlaall lcIIt pl.......
1'IIrILIJe'*Id _ ....
........ ....
....~b
llJI& .... Denq!.
ftde .. Ile, rralul,.
~
....... yo
.............
......
P'"
.
ItIdI&I
1mtqmaIar devam ederkaJ
ve llulliklc PKK ~ Erme .. ;
tem.ilciltrinln
k llsllhça bi'
ilrm. w modahal.ltri
aün:r.
ken .. like "m.'ln
bu duru mu lebeloOml. seyrelmesl
dikul çeUI. .
,
Cumhuriye(
•
9.4.1987
~eagan ylJnetiminin Insan Haklan RapOru, Ankanzt/a rahotszz/,kyaii:rth
ABD'.Ye..'Kûri'
u~ansl
. ...
~",
...
.
"
.
'.
;.'
-.",
_'
If"
i)'-:o
~ ••
"8D Dl$is/erlBaletln/"i"",,, Tarkty.lie /liill
;1I$Ilnhak/an..raporundfl KUI1/e~',e"I1''''''',~
.tlynlmasI, Ankara'da rahalsldlle )'arattt. ". '.'
Dl$isler;Bakanll'" raPor (JUr;neAmer/kmft";t.
y"ne/im/ni uyardl,...
....
...
"
~. ~
Ilaporda TUrk/ye, "KOrt kt,;,II;I;;;;,' lTirn::'~
sUrOlmesln;bUII",iak "/. suç/anryor•.RapoN;
,"re, "TUrk hUkUme,/, slltlhll b/r Kart
" ,
ayaklanmaslyla karll kal'llya. ".
. ,"'.,!,'
•
ANK'RA'dan YALC" DOGAI
ABD'den Özal'a
9.1.1987
yeni lavlr ml?
""_lI'
=
, ,.
:.~:::=
rll
0"."
n"
d::,~::
ça"
fW"".t/o.r
A.riulCii,
_till"
_I
'c.
lUi....,.
"",al..
...aoçh
400çocuk
yatakta
sllllT
,It.
4.
='
_ ,-rta.II ...- -... ......lit.~
....._-,....,.,.,ItIr,..
.... _
_ .... ItIr... ~
r..W~iIa4=-...,...;t"m1e~ ::.:.. -=-==-~:
Tercünuuî'
...-
9.4.1987
I"*. Pf$IIrIeWI
I.,
01
_.:
:.... _
:
ItIr...... '"'!-
.,.. .--...
'-- ,.
~
_1IIr .................
"'''IDa'an'.ada.
'::".:".!:
-.-....
__
k"'_n.
k_.
~ _.-....,..... - ,~---ti..
...................
~
--
$IRNAX
III,..
.."",..
ï
NVSAYBIN.
Irak hQtilmeti.
nino KOP Ple$mefJ.ler'inc
tar~t Irak tuv .. t1criyl~ birütt. mUad.l~.enn.1cri için
to)' 1IC!èasabaiarda yap,.,.
V&landll$lannl siWllandnd.il beünildi.
(Tcn:1Î.")-
,Hilrri'J.et
nIrt.:.c~ ~
...- ..... ....-_ u........ ..- -
~bu_"ifadeIcr,.
MIDI_
ttmrm,..,o;.
14--.~
~.-
Ba,".,
"':.If"~fI:;
1d/m1w,.."",
(Cumhuri,.ll-
ri'ye balh Okçul.r .. Kovanalköyl.rind. 80nll.n Wmeçhul
..11.n" nedeniyl. 10 çOClllun YIlamtm yilirdiAi, 400 çocuAun du
yala,a dUllUAli bildirildl. Olay.n
duyulmaSl uzel!n~ bOl8eye aeil
yard,m v~ saalik ekipl.ri iOnderildi .
Köy muhlan, Olen çocuklann
Blld.k,
T.mel. U.II., El.
dotmu! ve Dizman .ilelerinin bin:yleri olduAunu, 20 8ündur hasla yatak lannda OIUmle p<nçel~ •
jen çocuklar için 10nderilen ya'dlml.nn ~l.rli olmad",",
belinli. Konuyla illili olar.k P.r"ori ka)'mokomhl,"dan
billi
ahnamad,. Siin SaAhk MüdlirlUtu )'elkilileri de olaydan habetIrn olmadlt.m sO)'lediler.
ZI
=-"
=:=.~.:==
.
IOçocuk
öldü,
""'!II-
=1Im".t;~=;~~1~
.. ..._.n_.'".:.::::r:..:
~_-
.. -
•
Pervàri'de
'meçhul salgm'
-------
..TIMt
lt
CumhuriY~J
ANKARA - Erm'nll_ru,
Kon,,,'nln
,and,mlnd,
bulunuyor ..
Bunun ItUtlplUl/tm ."" drtrtn. K"IIIOnlI", SfttIIl)SII, 14 nlslJn, EnMnlleyklrllll
,Qna Ik", Idlyor .. , Kon,.
ri 'di 900 milyon dO(IIT1,kJ988 yord,m" blr kIIJ,md, 600
mi/yon dolllril indiriliyor ... T,msilcil" M«llsi D'I llqbSEDAT ERGIN
Itr Komisyonu '1IdilTUrkl" 'YI ",pzl«tJJc ",rd,m, X,bru 'la
ANKARA _ ABO D'lille" B."'. Gi....," .... An""ol. ~
....
ilgil/ bir dit.i kOlUla Nllamp
...
klnh'I'nlO.
TUrkiyc:'de insan haklayapmaktad.rlar.
Oun.ah lm,.l1t.
Son blr ay içindd:1 bu "I/im,krl
"U"'" "". NpOI''' I:.
rlmn durumu konu»unda hazlrll~,htortup'DU. )'r'I1e$impoUtJkut "" bUIl Yllhk raporda, kordenn durumu~uk ttllirtere 10( olluSUDUI lO.ae.
liyor. "Ammbn
f)q4/nl &J:"""""
IIII'",n
ni ,rnit bir t('klld< ~r trmell>i VI
di*" bol_ne" de OH_Ii ora.da
"1986 TürkiJ'l Iman Hakilln
.
. '""'"
_
U..
Ku.. b
kt.d .
Roporu", artlk d~qik g~r~k...
.........
-...."
ir.dnini kuUan.
HuIc._, GiI.~"u'do
.. ko....
lere y~r blrakmayacak biçimd,
A.IPUI, limdi Yl'netimm ÎmUll1\li11Anura'd. "dIWI ,. ... ' .. Ib....
fU albleRl, asle.mit 01111I,rtnala ..
Ozal hükumer,,,, ",ha,sl. Idip.
$Zn, 'C1$I)Vln
bir raporIa orla", çl",I IÇII. D'III''''' &akanh.....po<
n. )iorunilkJerioII.hI.bl, KII" .yakm"ikan yon~limleri Yli/ar.
karak Duz/ltilku""li",
ka'7' bir
oz.inc Amerikan 'l6necimini tllo"d,.
ça",
k'.d". dirA "/lIlkid.
bulundu/dan dost lavu lro)IUyor. DoIaYlSlyla, art,k
lUrk.Ame,lken
".,kilhinde
511",6.. 'iml
nliI.iI
lid. de.
ülk./~r""
i/glli rapor yay,ml,~"
,.,. _
.. ,i'
ABO .ill
ç
KilrtJno01...
tlnaszna
StÎkilllUlall'
bir
""kyor. Bu rQporlarm tumtJ HA"..
b.dllorl &akIlib6' .. n 1Cori,re'ye••. l.nukllMllI. Ba
U .,.
..
filyoIr. çtIJIttl onada
brr 1Ilrikan Dq4Itri &J:an/,,," 'mUl"uwu.
~
Qfttt her
dUzenh bu $t~
sml II1I'yor. DolaYIS,.11I bu IUr
........ 1IitJ,ladlil .. dun,.da In.. n lelet .. _
... çoeuKil .. .,ulo ..
"'porlar "Ammklut- )JiJn.tIm/TQrl:i" ik ABD IIrtlS",da n,
haldlranln dururaunu konu .lln ra.... u ••• 1t etldlm ve böfledf'1û
nin rami ,6TÜ1ÜnÜ" yarrslllp,
,ibi iillkil" WIr?.. Bu ilqkil,,;n
,.,un D\;,kl_yla
ç.kll. k611 eko••• k .... ullDn ooru.. "
TürkiJ'l'YI dOnUk oIarak da.....
}IthIQ
kay'p?..,;.
Ocçon lubal ayl tOftund•• ç,kl.n..
luf18Ü1adular. Hllkll_
.. ........ ~
laI.mayon kn.b.. .k_ .... pIIf- _
Ian, ..
SII1IIuMlan 1'tIpIInI" ". yrJ Wu- .
ro:iittÎ~
lllrl<i,. lie illil bOIlmund .. ilk ko,
lNilpaIa cIl __
"Iu.ldona J6hing,on 'dll yay,mlamp,
IrpIc, . bBi Ou/'II dnt,k Hrtn Amtrl •.
MUrt
ICnq blr ~kildt
zü
.
~n
IUNlllymda oldulu ,ibi.
UiI i4rr«tmJ. Iimdi OuI"" SJII/.
,. ~Idi '" Tllrk hUkUmetin.. "iii.
KiIrtlnc, ßrldye'40 ...,. ......
Yak/l1Ilk 1J SIly/a tulan J986 da/yaiIr/ çok stil"'" ,DrmQ]fO'
.....
U" .,.kl ...... ,I. ka....
_
... opl
__
y,11raporund4, h" y,1 oIdu," Ii- . IIIU?.. I OrMIin
Ankara'uki
.......,.
belirlild..
_
•• k
_
kDf1'l*, ~
bi, bu ~/~r dt TUrki,,'nÎII siyo- AIII,rlkan BUytÛct/rlsl akld,n
; "BO 0I$qleri &akanh••, d.ha.on.
kil_ lItlllllKil.. IlIm1l&1a1a
_ ..
SIll, ~konomi/c ... sosyalle,"n.
J1 EylUllenrœuu;/a
p,k ulf'(/yill.,da haml.d, •• TUrki,e',.
nil_ .. kall
k_ Çlk. lanna d~'iniliyor. Selldi/calar, Ji. 1IUId,,,"akl ~
'Mmrl" '
koau alan lnsan haUen l'IIpOrlITlnHiddi
........
Y/l$(Jllu1klar, Ocr'I"', .konomilf
len "ylardtl nld,n birrn dalul
da Kunlerin dunun.na ,... ""meme.
•
,.,. lIlr
6111e.
.
durum,
$Ik~'um
unulll""'''''
fava
liyrnyt
«Iiyor?
..
18 EylUl
yi l'Ctl"",ektf)'di, Ilk k<lll"Çcn ,.Ikt
KiI~
kh." '-"
4
_
n. Turkl" nl1l dilrstl "'pul, hu- /Irtl $4imltri1uk all/u", lenilfillr
.....,rdo b. konuy. bu p... ,ran..
"...,.,..-.
,...
Apl ...
kuk
sisltmillilr
qJ#y;p
,tir
"k
ait.
lit
1988
"MI
$4imltri",
diJllülf
ancak Ankara'YI rahalili tlmrvt(;ek
k8* On t~
kMhlrl \It' tt.a
laullyor. Hal/a s/jz TRT yaym""klmll/6r"
ABD tlUtt/lIldan
bU Usl.pIa detJnilm'$lI Ornelin,
k ..... laI ko
Tiln.
lartna gtliri/er~k .. TR T, bl1l,a IUlSUdtltrkndlri/lyor?
..
çen )'Ù1ci .. pordo "KiI"" .0=.0 bi,. do ~
U~ Ota/'ur WII$IzÎllrtpn 'ill Ui:;klk.ç ke> k.U.nilm.klD birliktc. bon
kali........
-6nIetIw Cumhurbalkanl E"c.n v. Ba"
bakan 0uzI 0/nuJJc ÜUrI IÜm ba...
.
•.
bOIUmlerde..ti
dememek iç.. ._-,.
4. 1.1"TUrl<
ol )wol.," ir.deSl __
a .~JIc
, .....
kan""m /1lIIlI"tltrÎIII ak'",",a.
ltri ~Itzr/dt lIUlf bir d6Mmdtn
kull.nolmllu.
-aIIII_4
_ '" 6un ,ösltrlyor"
deniyor.
l'r'p. Ou/ItQkU",,'I,
Zaman wman "soder:. var /"A~.lItorta)'tlpkarr_.
Yine ,eçert )'Illci .. porcia, Kolnle.
.......
ria du""". il< iliPli k... det<rlendir.
_k
, .. plane"'" 4Il1o- oillm" s"gil'J'ln
"'por, wman
nur/an 1frIII/nMYf rolzpyor.
me _
....... omyaI4 ..... _" bo$- rial k .....
,
.
wmon da "/Hill ''',tlr//,r/''
luAIlCllk bll bz Wasltlnfton,
.". ah&nda yer .hrUn, .)'lU konunun l.o8a 04.-....
rabermd. glliriyor. Ancak bu . 0%111~ /IlttIlMtpln7or.
~~~
b. )'II ilk kc:z "oM)1II sa••• , cIII, dlo, --.
---.
~
,.
st/", g'Çmil yliloro g/j" • Ad ........ " 1t1: tdIrUrl. bar.
"6n""U blr fark" g/j:J~niyor: 'Ifbw rid: ~
ptk tlIlflIItbIr bir
Rapord4, '" avlldan son }',di60yulll ~Ii)'tl'.
•
ABD BtlYüJŒLÇtLIGI NE
DOOR!
_ ~.
__
.....
seki. Ylld" adl a",lmodan l(Jyl, ..
bird.'inil,,,
"Xii,uortlllll",
bu
Ankara'dok!
ABD BU)'11kelviliji
_
T~
__
ke: aç,kÇQ dil, g,1iriliyor. Doltll'
.
..
yctkUileri, dlln Cumhuriyct'ia"..
,,-..
ltIr
(Jnceki y,llar. TiIriri" ",por/aÇtJnttl. bar raporlil A-'b,
..............................
,...
.,-..
JlIIÜ/lulIn. W
nnda
..Kiirt"rd
.....
s(J:
IIm,k
Ttb*iJIe'rlillllmdllçpoll~
hUlclald OOrulUlN yazutlarken,"1la__
"rekliliruit, Amerikan DWItri (.
~
-w-J ,...,.~
k
Bakllnil" "Kürt" d,yimin, YI' It~
OWl .....
-..........
...1tIr.'
•• ,""me"
(J"" ,(Jsllriyor.
_,.,.,".A_lka.-d"
"XiirtWrtl", .. $i): IIm,k ,_k.
'M ~
1I#lqIlœk:!fl--,......,....,.,.
-wo
.......
u..,.
aoçIa-. n.. _
lilindt, raporlanllda "Tilrk.,.
."
-'
.'"I«ttk~
•••.. '
,
llIdc ,... _
yaI- TiIJtd,. .... ..,..
,...,.. ........
I,."..
IMJ'lIlllfJJik ~p/IIr"
d,yil/1tl
. Emwtti ~
'K/bru ~
ku/illmyol'. Ya d4 do," ... ,..
. 't/urr ..
aUflulaz..
• ....-_
-,...,.
lW]IdoIwM lIJr1JWoo _1M bir 60"" ...
la,mak IS/td!'ind~_ .bunla~1 "ay-' . /III dIfti)'tl'.
YIIIi bIr klHUl dIl0IfitIeri llaIwlh&1 çevftIcri de,.. ...... _1tIr ~_
rz/,kr/ IIronsi faal'J'I,'er • hlÇl' . lIzt
ka nUI.
rapor
t ......
lua.....
~
~
__
.... _ ........ " bdintller. DqI$Icri'sl-'
,~
' .
~ .
mmd. ",,,llyor.
. :!fi 1IÇJlz)'tl'. .' <.'
-.
Bunu ka'7li1k, /986 raporun~ •.• ~,_ .. ~......
deu t1Jt dOUy bit yctIt\li, dIa bu ko... ...-.,.
AJ .. I<kH*, ....
audo Cllmhuriyet'c
~
-.........
lor ........
1 ....
da, Am"ikan D!li/!.n Bakonlll'
anuda KilrlÇf)"de &60"Kürt ha"k"ln,"
g,nq bir )'Ir
du
ABD'", .IoUIIt- fekllnd.
•.... DcoIct 1_lsllk Eolll'iiliI )'~
a)llTlyor VI' son o/a)'Ian Dkla,,,.
koaUIUL
'... . "',
•.
HdriIert • )'II1JI •• lIl1UJlu "" lMft..
k.n "Kürl halkmm sil""/, Is",AllO DIsitIai 1IItanhII'- ~
•• "lIIiJlmIlr.
n, Turkl" IIII'II/mdlllt bIlstmb.
ltatlan rapanuna TllzId,e Ile Uail
Hlikil_. ~
)w).•• I.n ,_kyor" d.yqini kulla"lyor.
pteloçesiaI. Tu~iabti.
.50n derer:. çarpzcr!..
ab,ar:.
. ,,. ':
Ii. ..ta
bt'IIi~
Er_ni
IllSarlSl, Xong,,'nin
..
,,-Ioid. TlIrlI ..-...
... ol ... k biçim.n(Jnü;" sunuldulunda,
":V. yoT1lIlI uIanIt
.. .....
de 1ÇIItI •• If'It. B., TilrI< .. ,•• 4 .
pal"" biz Xon,,,'J'I
.,em",
.iI.iI
TilrI<
letl
..
O",""YOIll:" diyor Am"ikan
.... ,..--_
Tin ,....
.. .. 110&1
>
11111_
..
ytJIrClimi. Türki" -" .erillClk
_
l.o8a A"""";k.......
~_~
yord,m km/di,.nd,
"l,t.,
'ßnIyo'4o
~
.... _ bit .--..
•. vn.I
.... plU'SMI%. bWm Kan", biz" kar... ,....
_
... ~
-...
bIr _
dUlai. kolla ...
1,/.,m, .,rip arodan $IynlmaYII
çal",yor,
Yardlmda
Turk.
lie. Apo
1l1li ........
\
~
iii
- ,rub
II.
Yunll.
d.n,esini
koI/uyor,
ltIroyIcrla TIalI ~
~' ti iltlIlÇI8IIdoa ,. .. n
_
.IKon"." l~kçal1lill arkon"
.~
.. DIt< ~.........
..
Oraceto.
sokla,l/yor. Erm,,,i $O,"nullda,
_
.......,..
lorIIIaaoO T1lIlI
b .. .,. ..... _)'
.. kor.
.....
..01__
".., ~,
"
,. 010. WkII_ .... __
iç poli,ik d,ng.l,ri h'SIlpilyor.
Ba _
liIIIcnIa k__
... aynkkço""
"Kon","
g,,,kçesinln anllS/lUI
SIlklan,yor.
4.............
......
_ k
~
.... 'ir k.,...lar ,... .... "'. A .. pça
... Ba toplal._
lçIMo kt.
.........
-..0, )ok'ur."
~ ...qh~,~~J).~l'"
-f.,', ~ "
TIIrldyIe'4oId lClirIIor ,.....
.......
~.
'.n
..... ~.....
10.4.1987
Bölücülerln
yürüyü,ü
B
ONN(Hlrriy,,)- feder.1 Alm•• ,.'nln
çc,.di
kesaminden
bölUCu bqkent
,elcn
Bono'da
yOrQyO$ll yopll
Bonn 'un $t'hlt mcrkczinc
'OO'c yakln
Cm pÖlen
Ylkln
~nl~~~k~'~'~va~~~~la~~~
Yer!$ merkezlnc dOlru yaklaf1k
Fnedt ... dl
~~~'u~i~h$.::~rimc~~J:J~kl
Cg~':::;
rMydanmd.a ,aplanln
bölUc:ulcr TUrk
hükOmcli ale) hlne çqltli slo.aniat alular.
Ellcnnd(
Ç':1111i panlcardar
1&$1)'10 bOlUcU
~r TDrloyc'nlft JOn dönemlerclc drotu
böl.eslndc
.,n,"ji
askeri eylcm1cn de
lunadl:ar.
8olul:ultr
$Chit merkezmdckl
MUnster Mtydaru'nda
mù21kli t;\tr t'tlcnet
~~Or~~~~~cn~1 l~~kn~~~~rk~a~~ ya~~:I~:
Kurkçe olauk blr l.klm $urler okl.lYUP
tOrktl'er S6vleddcr.
Öle yan dan b610c...ler Bonn fehlr
mcrkeztnde çok. nYlda el ilanlan d.lllllllar
8"" cl llanlanndét
Turk
hukutnCclOm
Dogufakl
Kurt !)aIkIna baskl yapll!1
iMlalarl
....
('~~r{!,
" ...nca't:-ol~culcr Bonn"da r'cderalC"nl
hurba$Ulil'na
....~ Federal hùktlmele de blr
çalnda
b\.lI'~r1arak. Turkl"c")C
nkcn
YC
f.konomlk
~ard\mln
kcs.lmes; talcbl'1de
/bulunJ" Jar
---
I
j
3'7
••
Tercüman
10.4.1981
Cinayet i,leyip daga çlkmca PKK
YÖ[leticisi olan $ahin Coban tüyler
ürpertlci Itiraflarda bulundu
•
i,I~PKK'nl
cloarel
makioesi
HIùa .. eIUa URANflL
Sürt'in Slrnat ilçesi Oeçilboyu
QIeUIIlnda O"UI Mnde, ahnan bir
1IIt.nn,ownJlt
tuvwtlai tanf'tndan delerlendirll ..... 1
IOftUCU yakalanan, PU
Mertez Komile Uyeù .., PKK
.. oretlili .. t.......... kod adb ~ .. Ço .... itiraßanIa
bulwwat. ~
.uçuyla dallanla aWenirken teIadul1erle PU .. ßanna Jiri,lni. burada yOUeI4ini ..,
dahII olduau butmlan anJa"l.
"'1••
...
UTI&,. ....
YatalandsIJ evde 1 adeI Kalatnitor otomalit IUret,
5 adeI .... jOt. 148 m_l.
1 adellavunma el bambui.
bir adeI ukert elbise, diler uteri teçhizal Ile OrIO.
le ail dokUman da ele leçirilen ~"Ia Çollaa. 1980 YIbnda Geçilboyu kOyUnde yapllan bir dUIUnde hum.run Unmu OIdUrUp ild ÇOCI1lunu da yaraJadltlan lOfU1l
Ir.llllIIIdan ~
data Ç1t"IIru sllyledi. SJnulk'ID Deteler bOl&ainde .., tllylerlnde dolqllllOl, bir an taIcIII1 \bIilqle kOyUndeld bU uUdqJrun Mode bU &JlIP ,
PU 'b \Je IanlfllJuu belirtco !JUI8 Çobu ,UDlUl
:
..y..........1If OJ k-H'I'"
k6y nI.de PKK'aiar be.
.. ,..w..aIII1d1a, .. Itrotirterl n............ eyla••
...... .... 1...... Ilk 6tlcelerl .... u .. nl.rak 16rit1l,
,IIlUJllJWuu
IU", PU'aiu. böl,eylIJl_
....
~
kIIaYu ,., ...... Çok ...............
Ba.
... ,.,. .. Sari,. He lrak'I.o l.lInIlklari ,.bella si.
........
rI IlOfam. Ildlynrda. NI... yot kt.dl.
Ierlyle f
old .....
IekJlllerlll.rIM
oalan
k.abIIIœ:'
.......
_
DA IICtrI.
...............
PKK IruplannlD .n çot ilkbahu il. han .... , lem.
muz .luSIOI aylUlnda Iclditlerl TUrtiy,,'de erlern.
1er duzenleditlerlni. tllID kU1n yalmaslDdan ,oora da
Kuzey lrat '. dOndUtlerini behnen Sabl. Çobe.,
yll
da tl$ln aelmni Uurin. miütanlarla birlikle 11010 qlp
°
Kanlt Orgüte katlldddan
sonra merkez
kom/le
OyeliQI ve böIge mOIeI.
li~liO,"e kadar yOkselen
"Ibrahim"
ked adh $a.
hin Çoban bizzat kallld ..
QI Eruh ve $trnak bask.nlarlnl ve aClmaSlzca
i~lediO' cinayetlerini an.
laltl
fi ."eta'"na... ,,'lit
PKK'ya dahil olduklan
sonra Once Kuzey Irak:
taki. daha
sonra da
Iran'dak, kamplarda eOi11m gördüQunü
Itlral
eden $ahm Çoban Eruh
basklnmda
~ehit ettiOi
erln ölOmunu anlatlrken
"GOzumuz
hiçblr ~eyi
görmuyordu"
dedi
".Bir paket sigaraya
PKK'clolduh1"
......~lSlCOyO 8ezctu
.............
.....,
PKK tamplarln. a~l'lini sOyledi .., 10yie devam .Ili:
"Be. (Bed .... ) knd adb M.b_1 ~kal' .....
I. blrtlkle IUllley Irak'lakI S.U kamp.a. &l'U,,,. B .
d. dort OJ Ryul .. uktrt .&111.. lördiik .. I
~.
.1 böl,nl.d.kl
PU kamp,ol loliirllldiik. Bund ..
(eihanp
mUhend;l) knd adb ..... p 1locasuo
1iWIII
ttI....&W1Ik. lIbt lJta., __
,. Ur" Itdblr, pa .. ". hrtal
lIÇ kal
denIerI de _
riJbonnl •. 8irklIÇ lQ'bk
lOan Itknr SalI ......
do.dllll .. ".'lIIdllkllerlt
blrllkle Irak'laId KDP
woPKK ka .. pl.rlOd. dol .. hk. çqlUl denier 16rdiik.
E&llilDlmlzi. lam oIdulundan ..... nluad ...... _
ra, ,.., ....... 111kll •• uzlarta Ieee Nu.. yblo Il...n''''.
n"'I"',,,tÇlrlldlk.,81r
Iilre
dol
k. 6'1i11
Iaraf
"lUlfta.1DIf 01
~
:.
""y.
"U
10pt.d,kl.n ph,lI.n
ea.l,.
,olilnl"
lIarod. "0""
lörle ktndll.rI .. blr kn.Ulma ,.plJl •• "
Daha IOnra t
toldati œphaneyl un bir arabaya
yOkledilderinl, a banm uhibini bulup anaillariann.
alarat Slrn.t yanUne kaç"klulru anlalaD Sa.... ç...
.... "Blrlallepeal_
FtnI ~a.
t'tf1 ....
lIey\
5k
,.........
aOyW. ..
kllÇ
u
,.sill
Ilr&IIIe",1I".k
Ian k..
IIr1a
ml.kl bll .. adlll"," hir böJa.,. ......... elIl. AnbCIJ. d .......
pnIe
o...._n
It A,yd •• (Hepiniz dalIlIn. Siu "aber wordilim zaman
let ... r loplanlnz) diyenll1llaJ .... Ib" dedi.
baJ._
y.--......
,............
böI,,,,,.
••• u .nM
.
Turkiy,,'dcki ilk erlemi olarat 1914 yolIn.n alultOi
.yonda 70 tililik bir .rupla Eruh ;lçesi civannd, pusUY" yahnld,kl.nnt
behrt.n "lbra"I."
tad adb Sa.
hin çobe., tanh Eruh blStlDlDl Illy le anl.lll:
"E...h'a be.oal'"''
bb,. l'''' Ilderl",l. "Sell."
knd adII f.nl A,yd.. lanl,u..
10. aU. I6J\eHL
Heplmlzde n.om.llk slllbl.r wo.1 bo .. bel
bal •••
yorda. ÖMe llçenla litltfoo IrtlbeU."",
Hop ....
Ilk....... kol ... Id' .... k .olwlçllerl o!diirdUk. Arka.
dql.nm .. "'nkoluR I.zlnosand. nlunn kad .... fO-,
cakla
edeReo, ben do ... raIwl IIn _.
nd ••
.. ni alrdl
Gozumuz do.mUf. ber I r
adlyor •
duk. Ortal,k kanl.rI., ,. .. II88n .. kaç l.n. flllIk.
I.nyl. dnlma,la. K... kol knmala.'R,n nd .....
Iet
adorok &irdl... lçerlde blr .rt. (yandlm anam) dedi".
ni dayduIII. 1111 derl ktndl ord_d ••• uktrlmdea
bl.
rlnl. kan,n. Ilrlp .. hll adlynrdam.
Bask •• IlrulOdl beD .'\oId .. l.n .......
b..........
"",.IlJlmUllçln
Ernh Cezanl'o. Illlller. AIICllk. I.r.
dl,.nl .. ka,d.n lçerlde. kUlOtdI&llçI. h•• n ,.,. ...
dllar. B.. kay,soymak llledik •• 111. be.ka ",IdUnI ••
bel ..... hk. Banuo • ...nue 1rIwI ....... 1Z k.........
r-
K"m Kuzey , .. t 'la elillm IllrDp diler ., ..... T'Ortlyo'de eylemler yap .. tlannlletrar
eden Sa'Jm ç-..
1985 Ylhnd. Oed.Oren Behramc, mcuasmdlbir .. _
b.yon ,ehil .dilip, 2 crin yaraland'II mUudemtde ..,
$Irnat Mijlj J.nduma
Karakolu'u
yapd ... butlnda
da bizzal bulundulunu anl.larak i.iraßanna fOyle cievam .llo:
"B. eyla",1erdetI _n
Stoll k,,""'a
.... 1IIn et!Il. 16rd1l .. ve Tiirld,.'yo laçJp (Kt •• l) knd .... Ile
....,
lO"'mlulll
01... 11 6 kltlllll l'''pla
Uh14trtBeylliMtbe, böJaniade IlIr ". r
JftIerde llIIhoad ....
.. ad •• 10... Era", FI.d.II
öat IlöIp\IrûI4e
1lr&1I11araf.ad•• ,~
, aI ""'"'
He ...
Hkte fullyot IÖllerdI •• BI'" __
nlank 3 an-
....
nilJi
""'koId.I."
Il,....1_
Iu
"'"...
~
böJ&eyo
PKK __
Itrft tIUrINl .. llIerIla Ir.",Ile .I.raf,.d..
....I
IICI, l"'pIan
clteedeyld ..
adlad ..... hi1111trlnpot
16IlrrIncIIrIIcI
..
16rftI .. llllrdlirlirlrn
do, Ilr&IIIni
" k .......
GIçIlboy. Be
_
..... &Il
k.neUer! la.
nf' ....
1II I.n
hirllkte ~
..
Sabin Çoban'In $,rn.t',n
Geçilhoyu kOyOndc 19504
Y1ltnda doldulu aÇ1kland•.
.........
Ie
R'iirri'J.et
Il.4.1981
DECO/den GAP
Incelemesl ...
•
10 kiljihk OECO heyell.
GAP kapsarmna giren
bOlgelerdelu yallrlmlarl
Inceliyor,
IYARBAKIR.
(hba)-
D
Kilill .d, "OECO" Dion
:'\\lrupa Kalkuuna ...e l,birtlgl
TqJul.u'ndon
10 k~hk blf hel"'l. GAP kapoanuna
(Iren bol.
,elerde
mcelemeler
yapmay.
bqlad, He)"l Ba.;konl Jean
Paul Gaudemar, "Gezi
nucuncla
bölg.nin
10-
IOrunIa-
nru daha iy; anJay.c"*,z.
re,kilat olarak bölceye bir
maddi yard.mlmlE olur
iIuonaDCIayun"
dedi
Van'dan Dn.ubakll'.
ka-
raro1uyla (elen 'OE('D heveu.
Dlylrbakll"
Vilis HaYTi Ko-
uçaojlu'nu
makatrunda ZI.
yaret ë8erek dm iiOrunlarl haklunda hilil .ldl. He)o1!'t, daba
JOnla .... \uuTri:i d:i."'! !!!:!.!,juriP.
ri)"le
blr toplanti )'aptl. Vali
K-.akÇJotlu'nun
makarmnda
bun
rnen.9uplarma biT açlkla-
de
k:uy~:,O;a~?JI:Jd;n'!:::
38
amaçlarmm
G.-\. P kapsamma
Ilren boirelerdekl
yall1lmlarm
durumunu
meek-melt oldugunu
behrtu,
.
,
Cumh,uriyef
~11.4.1981
Tindemans: "göç yok"
An
Don,m Balkilm Bel,lk. Dtjljl,n Bilk.n' Lto
• Tildemus. A\'rupa Parlarncntosunda uyclcnn 50rulanm )anul.rk,n. Turkly, hakkmda lMl1lmaJar C1kop Bel.
l'k.tr 'OIy,hs< parlam,nter Jot l:Ibrulb •. Don,m S'lkil",
TlAde••
Turk'l,'d, Tunccli llin, b,gJJ n. koyden ).k.
l'llk 50 bm kllmm loçe lorlilndtiml ùen lUI",k. AET D,.
lillen"b'k,nl.nnm
neden tarekct. Icçm,diii"' sordu, Lto
Tlnde ...... L, \jond, 1."teSlnm h.benne ."ru bulun,.
rak. Turk,y,'nm bu 11II1'ml An.",ay.
UYlun otarak y.pog,n, bu onlern;n uygulama aJamna .. det, Tuneth wn," dejtJ.
12 1I1.)",n gJ,d'pnl. bu ,oo;un blr LOrI.ma dcitl. lS'cie bilglt
oluugunu so)ledl. TindtllllDJ, ~lOCLe \1onde'a dayanarak,
~oàonusu jQÇun ekonomll iell$meyc kapaJl orman ko~ lc.
rlnm bO$.1l11hpajaçlandmlmasl
amaclyla ~4pildl~nl. bu go..;un )ci.;:h;" T;.;::::e!! dl IÇHl dtiJl. Bun.a'n1n 4~O ko}u içm
de 'CI;erh oldugunu .oyledl.
I.',
Il.4.1987
'Uygarllk -ve d~
çürümesi-
A
"kturl (tI.tI.) OU")'tI"", ~" nki ItDy
}Ierlqmni oIt1raJc ktzbu/
«iilft çtly(J"a '"lN )'tipi/ti"
.~IIrmIIItzr, dq
çfJ~_/eri"i",
}Ierlqik
dUaM ~ilk
,tJr1J/_~
l»I/tlIUI""" Offtl)ltl flbrr//.
Ytlk'MO'U',""'~"
bQy/Jk
"«Jlitik lop/u/uk/tln"dtl"
'.YI/tm Çtzy(Jnil "tI/kl, 9200
YI/ iHr« YH/qiIc d/Ju"~
~_lyI~
,. b/J)lQk
Irq/)'or. çtly(Jn/J, Di)'tlrbtzk"
&,tllli Nçestnnlrltln içl" ..
4f bill
ktlr~/iJc blr
tlltl1I1ktlP31yor.
•
D"""
m""
11.4.1987
.Kor~nç rapor:
••IIk.ne .... n
. fIG ilüm ••
rn
NSAN lfatiIn Dnej (le.
ntI .....
NmIt .......
a'BIII bU Milt
....
lilt IIlinlili 149!llPMti Olia ollJIIII tapuyu .......
_
.....
nporundaki ..
"JIll
demttt dallllOnll iIaiIen biI&i w
btiaelertc 160'. )ÜJddi ..
..
12-18.4.1981
lOman olmayan" blr yurlta, dah" degll Lozan'
Anlla:;mas(n," 39/4. maddesi ,le tamnan haklann' kullanmak; 39/5 ile tamnan haklanm da
kullanamayacekllr, Orne!)in; "MOslOman o!mayan" bir yurlta, mahkemede ifades;ni vanrken antlqma hOkOmleri ile kendisine taOlUkanda aktard'O,m,z anlla,ma hOkOmlenan, sOziO olarak ana dili i1e beyanda bulunrrnden de anla"ld'O, gib" az,nhk haklan
ma hakko i1e ve bu konuyla ;Iglli blr k,sltlama
duzenlenirken herhang' blr "etmk" veya "d,ni' ay,rrm yapllmamakta, bu ha1<laron kar,oslnda bir laiepIe bulunamayaeakllr
Bu dozenieme 1982 Anallasasl na da aykl'
tOm' TGrk yurtta~lan" taralindan ay'rrm gÔrldlr, Anayasa'nm 3. maddeljinde "Devtetin di.
zet,lmaden kU:lanilaeaO'naan 562 ed'Im~ktedlr.
2EylOI rej.mi, TOri<iyehukuk sislem, Oze932 say,l, yasa, M,Ii, GOvenhk KonseYI taIl TOri<çe'dir" esaSI benimsenmi,lir. Bu konunnde de unululamayacak elkiler yaraltl.
, TOrklye, Lozan Ban, Antla~masl J1!1I 37 • da en 8ÇIk va anlalilhr llade "resml dil" olmak.
ralindan, "TOrkçe'den ba,ka dillerle ya"Oevlel, kurtaraeaOlz" iddlasl i1eCll'18ya
p,laeak yaYinlar hakkmda kanun' ad, al- , maddesi i1e anlla,mamn aZlnl,k hallla;, ,le ,1- la birlikle, Anayasa dOzenleYlCileri "resml dil"
çlkanlar, uygulad,klan "ara rejim" dOnllllling,li hOkOmlenn' "temel yasasl' ya'" anayasas'
linda, 19 Eklm 1983 lanhinde ç,kanldl. Topyerine "devlel dili" kavram,n, kullanarak nede, balila anayasa olmak OzereÇ1kardlluan 00, lam olarak 8 maddeden olu,makladlr.
olarak kabul elt'Olnden. Ylne bu hOkilmiere ayYIamaçlam~ oIuriarsa oIsunlar, ~nuçta TOri<laklm yasalarla, Olkeyi lam blr hukuk karma.
k,n olarak, "h.çblr yasa, hiçbir y6netmelik ve
Yasamn 1, maddesi ile, ' amaç va kapsam,"
çe'nin devlelin dili oIarak kabuledilmes" -llpkl
~s, içine soklular. Bu karm*
Oylaine va. belirtilmekledir. 2. maddesi i1e "dO,Oneenin
hlÇbir resml i,lem" yapamayaeaO,m kabul et.
reaml dil oIarak benimsenmeSinde alduOu gioihim boyullara ula,'yor ki, bunun dO_i1meii
liOinden dolay', 2932 say'" yasanln 2, madaçlklanmas' ve yayllmasmda kullanllmayaeak
tOm yurlta,lann resmt mertiler kar"s,nda bu
de aneak radikal bir lulumla mOmkOn Olabile- diller", 3. maddes; i1e, ' TOrk vatanda,lanmn
deslnin 2. "krasmda "TOrk'ye n," taraI oldudill kullanma zorunda olduklanndan bal>ka h',ç-'
ceklir.
Ou milIetIeraras, antla,ma ' hOkOmlen ayrrk tuana dlhn;n TOri<çeolduOu", 4, maddes, i1ede
blr anlama gelmez
12 EylOI hukukunun ilginç bir Orneoini de bu yasamn ilk iki maddes,"e ayklnllk hahnde
tulmu,tur.
2932 saylll yasa olu,Iurmakladlr,
Anl~lId'O'
Lozan Antla,mas,'nm hOkumleri uyannea,
ka~' kar,rya bulunulan cezai mOeyyideler dO.
er ne kadar Anayasa'mn 26 ve 28.
kadanyla 12 EylOI yOnetimi bu yasa i1eTOri<i. zenlenmekle, 5. madde i1e, suç Olu,turan,
zorunlu olarak tOm TOrk,yeli yurttal>lar 2932
maddeleri i1e"dO~Onœlenn aç,klanmaye'de "KOrtçe"nin konu,ulmamasln'
saOla- "Bas,"-Yay,""
say'" yasanln 2, maddeslnln 1 . f,kras, ,le gearaçlann," toplat,'masl usulO,
SI ve yay,lmas.nda kanunla yasek/anm',
may' amaçlaml,IIr. Ancak resml gOrO~ gOre, 6. madde Ile, bu suçlarla Ilg,lI yarg,lanman,"
t,nlen yasaklamamn d"lnda kalmaktad,r. Yaalan herhangi bir dil"den sOz ed,lmekle Ise de,
TOri<iye'de "KOrtler''in varhOI ve bu insania.
sada yurtta, ve yabanel ay,rrm, yapilmad'Oln"suç OSlO" hOkOmlerine tAbi olduOu hOkme
yasalann anayasaya ayk'n olarak ClOzenlenenn "KOrtçe" diye bir dil konu,Iuklan kabol
dan dolaYI. bu yasaklama sadece TOrklye'ye.
baOlanmakta, 7, ve 8. madde ,le de, yasamn
meyeceoi temel ilkesi gereglnC'-B, anayasamn
ediimediQlnden, yasada bu amaç dolayh blr
geleeek alan yabanéllar açlslndan sonuç do-'
"yOrOrIOk" ve "yOrOtme orgam" bel,rt,lmek'
bu hOkOmlenne dayamlarak 2932 say,h yasa. ifade kullanllarak saO/anmaya çah,lIm.,IIr. An- tedir.
Ourmakla kalaeakllr.
.
ya me,rulyet kazand,nlamaz,
cak yasa incelendiOinde, kullamlan bu dolayYaz,m,z," konusunu olu~turan 2932 say.h
AET'ye girmenin e,iOinde alan Turkiye bir
h ifade nedeniyfe, yasanln Ç1kanlmaslndaki le932 sayilo yasanln 3. maddesi i1e, "TOri< '
yasamn, 2. maddes,n,n b,nnei I,kras, ile,
hukuk devlell alma iddiaslndadlr. Bunun için
meI amaç saOl8nemadlOI gibi, akslne hiç de
vatandalilanmn ana dilinin TOri<çe oldu- ,
"TOri< devlelt taralindan lamnm', bulunan dev.
de, her yurlta,In ba,ta gelen gOnavi, Olkede
Msapla bulunmayan birtak,m ba,ka saklncaOu ve TOrkçe'den ba~ka dillerin ana dil
Ietlenn bU',neiresmi d,lien dll~,"dakl btr dille dO- ,
hukukun OslOnlOOOnusavunmakltr. Bu da her
lara yoIaçace(l1 gOrO/mekledir.
olarak kullanilmaslna ve yayilmaslna yOnelik
,Oneelenn aç.klanmas" yayllmasl ve yay'm-.
~den
önce, hukuk kurallanmn kiliisel &omm.
2932 saY'1Iya88mn yOrOr!Okle kalmasl he.
her tOrlu faaliyelte bulunulmasl yasak' 'Ian.
lanmasl yasak"lanmaktad'r. Aym maddemn 2,
lerimize gOre deoil, objeklil alarak savunulmelinde, bondan Torkiye lurizmeiliOi bOyOk zamaktador.
Bu
dOzenleme
de,
ba,Ia
Lozan
Ba"KraSI ile de, "TOrk;ye Devleli'n;n taraI oldus, i1emOmkOndOr, Her hukuk devlelinin ba!)11
rarlara uOrayabilir. "Maksalh" birtak,m çevn, Antla,mas, olmak uzere 1982 Anayasasl'Ou milletlerarasl antla,ma hOkOmlen i1e", bir.
bulunduOu birtaklm hukuk ~urallan verdir.
raler bu yasay. bir propaganda arae, olarak
na dahi ayklfldlr.
lak,m kamu kurulu,lann,"
faaliyetleri bu vaBunlar, uluslararasl ya da ulusal dOzeyde dOkullanarak, bundan bOyle binleree yabane, luAntla,mamn madde 39/5 "krasl i1e "TOri<sa kapsamI d',lnda blrakllmakladlr.
zenlenm" alabilir. Lozan Ban, Antlali"l8Sl da.
rislin TOrkiye'ye gelmesini engelleyebilirler.
çe 'den ba,ka dil ile konu,an TOrk vatanda,"TOrkiye Devleti n,n taraI olduOu milletlera.
TOri<lye'nin
baOIl bulunduou lemel hukuk meÇOnkO 2932 saylll yasamn iklnel maddesinin
lan"ndan sOz edilmektedir. Bunun, bir k,slm
ras, antla,malar' 'dan sOz ediiellOinde, akla ilk
lInIerinden b.ridir, Nasil ki TOri<iye uluslarar8Sl
binnei I,krasl ile "TOrkiye'nln lamd'Ol Olkeleyurtta,lann TOri<çe'den ba,ka bir ana dille kaolarak Lozan Ban, Antla,mas, gelmekted,r.
platformda birtaklm me~ru haklanOi Lozan
nn birine. resml dill dl'lndaki herhangl blr dilnu,luklan anlamlna geld'Oini aç'klamaya geBu antla,manln OçoncO keslm;nde "az,nhkla.
Antla~mas" na dayanarak ileri surOyorsa, her
le dOliOneelerin aç,klanmas" yaYllmasl ve yarek yaktur herhalde ...
nn korunmas," ba,1I0' ile, TOrk'ye' dek, azlnTOri<lyeli yurtta~ da, temel birtaklm insan hak.
y,mlanmas, yasak"lanmaktadlr.
ÔrneQIn; Bri.
Cysa ki. 2932 say'" yasanln 3. maddesinhklann statOsO dOzenlenmektedir. Bu keSlmln
lanm Lozan Antla,masl'na dayanarak elbette
lanyah blr Galli ya da ispanyali blr Baskh ve.
deki hOkme gOre sadece MOslOman yurlta~39, maddesinin 4. ve 5. I,kras, i1ede bu hakk, ilen sureceklir. Bu her yurlta,'n yasal hakya herhangl bir ü1ken!nallnhk mensubu bir yalar daoi!, bundan bOyle TOri<iye'de "MOslular birer blrer behrt.lmektedir,
k,mr. TOri<iye nin uluslararaal dOzeyde haklan
banc, TOrk'ye'de, ' dO,Once' sm, yanhlihkla
man olmayan" bir yurlta, dahi TOrkçe'den
39/4-5 aynen ,Oyled,r. "Herhangi blr TOrk
s6zkonusu olduOunda Lozan Antla~mas"01
ba,ka blf ana dille konu,tuOunu .Ieri sOreme.
anadili ,le "açlklarna ya kaIKI~tlg,"da, kar~'yurlta~rlln gerek Ozel ya da Ilcaret ili,k,lerinaO,zlanndan do,Ormeyenler, yurlta, haklan.
yeeek ve herhangl blr klsltlama hallnde. ana
slnda 2932 say,lI yasay' bulacaktlr Bu yasa.
de, geraII' din, bas,n ya da her tOrlO yaYln kan,n ihlâli sOzkonusu olduOunda, Lozan'In
dili Ostundeki basklmn kaldlnlmaslm Isleyemenln 4 rnaddeslne g6re de, bu kl~l, "6 aydan
nusunde ve gerek toplantllarda herhangi bir
"ulusal irademizle dOzenlenmedlOi"ni ilerj'sO.
yecektlf ÇunkO bu maddede. Turkiye'nin ta. • rerek, bu temel insan haklannln gOzardo edil2 y'la kadar hapls ve 100 bin TL den a~aO' 01dili serbeslçe kullanmaslna herhangi blr Slnlr
raI oIduOu ulusiararasi anlla,ma hOkumleri aymamak Ozere aOIr para eezas'" ile kar~' karkonulamayaeaktlr.' ,
meslne kar", kay,Is,z kalamazlar. 0
nk tutulmaml,tlr. Yine bu hOkme gOre "Mus~ryadlr
"Resmi dilin varhO' ku,kusuz olmakla birlikte, rurkçe'den ba~ka d,l,le konu,an TOri<
yurlta,lanna yarg'çlar 6nOnde kendi d,lIerin;
sOziOolarak kullanabilmelen lç,n gerekh kolayIIklar gOstenlecektlr '
Y
1
2
H
2
I
_
I
Cumhuriyel
10.4.1981
irya ml?
:.¥!.
. ;"TI'
<.
~
~41[:1l-.'
:)'.
,,!. '"
."..,'
~
\{
!
Ihlli.. Iklt'th"r
H.I~~i1Il1 A.
MUlan ..... ylanl, IIdnliyc Mc<:.
h~;;!'nce BiriJs'l ".fet holietsi" Ilan
ettiklerinl
behrterd.,
"Son 30 YI~
hn ~n ~iddflli kl$lnl 'll~adltIIUIZ
fil lunlerde ekonnoùk
darboKaz-.
Kar, ~ehir içinde 1.5
metre, d~mda 12
metre. 20 ev kardan
ç(Jktü, 400 ev büyük
hasar g(Jrdü. Bitlis';n
169 k(Jyle bag/antlSl
kesild;. Beled;ye,
Bitlis'; "a/el Mlges;"
Uan etti. $eh;rde
yakacak ve hayvan
yem; slkmtlsl
ba~glJslerdi.
da butunan b,wdl).f'mln ail bif
lodC'rle dOlut •• nla ßedroiyle
kar mucsdelt'ilnden ';~"fDrk , ...
rundo k.ldlk. ,illldi)o kid •• lU
ev tamlm"n. 4tHI tv dr kllmeR
k.ntan halilr Rurdu" de-di.
BII!lli \allq MU'\lar. \ddlrlm
da "Ulusal b"'IIlI .. 1 RT'nin Billis'te ya~anan alé'l ~'II~I"lIIda sus~
kun kalma~lIl1" elt~luerek.
haUun
BEHVAT~~IIANöGL~
BITLIs - Yurdun pck çok
-,
.'~
..
t'l\Il.
Oluoyu yaralm.d. l KT ve basonln yeri inkir rdilt'mu. 118~.n
yerinde babann yalandlA, lU
,Unl~
Bitlia çcvresindeson 30
YIlin en IOluk kill etkisini sUrdUrUyor, Kar kalmlolm," kehl
merkerinde I.S. çevredek, bazI
yerlerde ise 12 metreyi buldulu
belirtilen Bitlis'te haien 169kOyle
ut.Slm yapllamlyor. Halkm soluklar nedeniyle "Sibi.ya" ad.m taktil' Billis'te, yakacak ve
hayvan yemi s.kwH"" ba~ &l\~rerdl. Bitli,'te 20 kada, ev tama'
men, 400 kadar ev de k Ismen
kardan hasar .OrdU.
aÜ/LI,
kulap"
lof
mu!ll ....n.k
ses~,~,-.ama her n<den~ 6 .)'dlr
k'!IUi .~1r~artl.rI .hlndll edlen
Bllli"lmili
unullu" de di,
Ballda bd:i1.u1fl Ya~andlAI ~u
gunlerde Biril"l'tt yak.Jcak ve hay...an J'cml ;;;lkIJlI!~1 hllyuk
bOYUIlard ula"l1 D.lh,! PIlU," 15 b.ll Il.
1,,;1.:ln ~~tdall
hd~"all
YC'Oil 75
bIT' 35 hill hradan
s311lan odu.
IIU~ fl)-at! da 60 blTlli,aya
l.;lktl.
I)VJClk Jnllhallillllli,in
habC'rine ~(\re de IlçcyC' b.,~h ~" }..t~ye
yo,un kM '¥,'~I~1 nt.',klli) le ula$11,HllJlkcJl,
haber:!'" ,menIl!
tic
';)~!Ikl! hÇUlldc );lpd"IIlJJ,~ biJÙlfllt
.. H
'--.--.----39
r
11.4.1981
CD A/pceu/ar al1'G51ndaiç "esa~'a~f!IIa lJa¥/a~'
PK .. GÜ Ü:
CÖZOLÜYOR
..
.
Ke.'re
""dlr,m
PKK'da'J iki Y" sÙfeyle uza/(.
IS$t",llfken
Merkel Komltes;
Dyei/gl ?tJrevmden de. allnd,.'
•
Abdullah Ocalan, hazlrla,
d,gl 5 y,llIk programda
ba$anll olamaYlnca ken ..
dlsine 3 kurban seçtl
(Kùrdistan
il,i Panisi) liden Abdullab
mesi yaplIS! anl,.lldl.
Geçen ay Si.
son gelj~melere göre •.
PKK liden AbduU.b Öealan, 1983 .
Ylhnda hazlrlanan S Yllhk eylem
programmln [3m olara;.: i~leyemccigÎni. t~nun ~i1:içûrevlerdeki ~Ierkfl I\ùmnc ûyelenr.in tutumunl.lan
byna~landl&lm [~his eni.
20':;1 J~km \krÏ;:l Kon-titel:yesinin ham bulundugu PKK :o;Jlan-
ÜNEYocGU Anadoiu 801.
gcsi'nde k.nll eylemlm gi.
nlmeyi hedeneyen PKK ör.
guninun liden Abdullab Öell •• ,
h.mi.d,SI S Yllok progr.mm ill •.
G
[!il
uç kurban
seçti. 8Oyielikl., PKK'dak, ,özul.
me, berabennde kanh bir hesaplal'
maYl da gerinyor. Apo'nun saï lulu
ol.r.k bilinen Durin Kaikin ile
devrim nikäitIJ Cli Kesin \'ddutm'm'
lab,"i.
kaoatlfdl.
YSDh,lll1mltllnm
ntdt-
biriJgi ile örgùtün magara hapis!ia.
ne~ine kapauldl.
0caI3n'Iß bJ~mLzhkJasuçlJc:~
devrim ","hh flÎ Kesin Y~dlnm'"
ist', roplanuya kJ.lllmadISJ. ha::t
Avrupa'da oldugu ogrtmldi. Ör~;l
içensinde falma kod adJyl.1laIUr.a.r:
Ktsire \'ddlnm'm ÖcaJan tar:l::n.
dan ahnan kararJa PKK'dan iki \11.
!oSlna uzcll"lunldlÏ1
oSreoudi,
Il..
KalksD l.:!raimdan SiJn'În Erw~ .
IN!gesîni ôll:ütlemekle g')i~ •.
lendiriler. \'t' Silim Hoca oiar:ù "'!.
:in(n Sel3ballin Çelik'e de Kc.irr
rvI
~h'1laX
\'tldmlJl'.!
\(:-ik:1 a\'[il
(ennll;
:"V.
~.;i::"iIP i:'.~~':
dildi.
usmd, kunul,n PKK lid.n Öcal'n.
ör£ücûn i~leniien bJ~Jn"'l eide edem;mcsiilin sorumlu:an ciarak [luran Kalkan, Kesire Ylldlnm ....c s:-
cezsevine
cikti, Yln!q Idlmlu Itddl" di~'et
Dun.a Kalke, [oplanu sonunda o~
Öca. '
Iamn iizennde bolunan btlgeleree de .
I
magsfs
PKK 'nm
Îsm;y-
$imdi O,gOWn
mk sandalyesine otunuldu. Apo' •
nun baskJslyla suçunu kabullenen ...c
.. ~nim
in'in Simak llçesrnc bagll I?trelcr '
me\'kiinde ôlu eIe geçirilen ~ milidogrulanan
di. KIlton,
ni; It b:dk,. kul11Wj mücadelesj ~
:
lan'IO klSa bir sÜfe önee ~1erkez Ko- '
mice uycleri ile durum degeriendir-
• OiYARBAKIR (MiL-HA)
memesi üurine kendisinc
Karnuo)'unda ApG(ular olàrâ( ;
bilin.n ve ki... dl PKK olan Pani. \
va Karkaren Kùrdistan
.PKK'da
Iklncl adam Ola.
rak billnen Duran Kai.
kan, merkez komlte
üyellglnden
ahndl ve
yargllanarak hapsedlldl
.Duran
Kalkan'In ve dev ..
rim rl!kähll e$i Kesire
Ylldlnm Ile ergutün Sir.
nak belge sorumiusu
Selahattin Çelik, PKK'
dan 2 y,l uZakla$tlnld'
~ Ihsan DÖRTKARDES
da oralannda bulundug., u, kurban. ',:
baskl sonu~u suçlanm kab-ul cui. '
Dur""
K",k""
~nde gelen
iklnci
I
l
.
,,,
'.
-
-.,,;:':, - . - ...
.
' .' --': .:
"
.ellm
HrH:" PKK'nm GOneyaogu Anaaaiu Balges,',,".
uzun sùreden be" sOrdûrdOgO kanu ey/em/arin plàntay,;;~. SI, "Selim Hoca" k.ad adll 5.t.tt.ttin
Çelik, ysrgllana"}1 PJ(I{
halk mahkemesmde
Orgutten iki yu uzskla$"rma celaSlra
çsrptlTlJdl. Çelik'm merkez kamlle uyellginden da$ur:JJdu~;oj.
. yargllanaesgml
an/aymes da AVflJpa 'ya kaçtlgl blldlolal.
Ç,lik'i gJ;t<rrli. PKK i,e.
Apo'da:1 h'lua tkinci adam'
risindè
olarak t'Umen ..., 11<:1',Cn !Um iaaii:è't:cn 0rg~nize 1':':'.'1Ahb:l$ ~od adù
Cu",huriY~(
13.4.1981
Terciilnan
PKK'ya
'fï{lUZEY
~
mu.
Kürlçe yaYIR'
bölücülüktür
cadcle vertn Mesut Blmni'ye b.gu IKDP, 1 m.ddelik bir
bDdin y'Ylmlayarak, 1993 yilinda.
PKK ile yapllan ilbirligi .nd,.m •..
Iek =Ih
fcshettigini .,lid.dI.
"01
..... eral hükûmetten tePkl
If« PKK' ntn yay,n organt, Dortmund
lrak'ta mûcadele veren
IKDP, 1983 ywnda Turkiye'de bö',. KUlt\'
..
lueu ,,'Iemlcree bolunan PKK ile bir
anl'lm. imzalayaral., P'lmergel •.
rin PKK'ra
yardlrnci olac3&t0l ve
kendi bôig,lennde
nni kabul ,,"ulli.
b.nnabileeekie.
;
'
radyosuna
Kurtçe yaYln konul.
maslna sahlp çlkarken federal
~ükùmetin yabancllar sorumlusu
l'uncke, bu yaYlhlarla i$ç!ler ara.
sma ay"m sokulduQunu belirlli
IKDp'nin
a1d1S1
k.rar.
Poli,büro imzas,yla j ...eç'in Slock":
holm !thli.d.
bölueu Kurd" .dl'
DORTMl'ND,
(l'eream.a).
Türk
yetkililerin
ve
Turk kur"Iu;lanrun
ka1;, ,lk.
"na iaaliyet lSôsteren 'lANK bltber
rnasma
. •jon,,"
rad)"osunun
ar'Q!o~yla duvu.ruId~.,
..;
Smuda çatl$ma "
Alman radyosundaki Kürtçe
.:yaytntn alttndan PKK çlktl .
lrak'la b.gunSlZ bir
Kùn dtvleli kurmak için
13.4.1981
13.4.1981
.
rat."l1en Dortmund
5 SlIbat
tarihin.
'den itibaren
h.ftada
bir gIln
"Künçe"
yaym hakkl
tanI.
masm1ß altmdan.
PKK ,lklI.
Federal Almanya'nm
Don.
AZURI.
FUIICK.'1I111
TIlrk yetkililer ve kurulul'
Ian tarafmdan
bIlyük tepki
~und radyosunun bir gruba gören Dortmund radyosunun.
. "Kürtç'r:' yaym hakkl vcrmc- "Kört~"
yaYln yapmasln8
sinin
yank1lafl
sürIlyor.
PKK'n'n
yanm
organl
"Komkor"
adh dergi, son sa.
YIS/nda Kun,e
yaym hakkl'
nIn"asti
e!de edildiAini
yaz_
federal hukûmelln
yabanctlar
'
sorumlusu
Usol.tt.
Funcke
da karlt Ç1klI. Fuaeke, bu gi.
bi yaymlarla
il,iler
araS/na
aymm sokulduAu
gOrülunu
dl. Dergi, "Alman radyosuD~ savundu.
d •• Ide .ldAimiz
bll!jan, F.'
. B.u arada
Türk
Dllilleri
d.raI Almanya'd.ki
Kürdi~
yetkililerinin,
Onümuzde"i
!auldor IU'aSInd. sevinçle kor.
günle'rde federal hükûmet dU.
$t1and,"
dedi.
. zeyinde konuyu gündeme
ge.
tifteegi
bildiriliyor .
13.4.1987
'anllurfa'ya havaalanl
ve hastane yapllacak .
SANLIURFA,',(AXAJANS).
SanlJur.
fa'nm dÜlman ilgâlinden
kunululunun
eOlku ile kutland,.
TOrene Devlet Bakan!. ve Hukûmet
SOzcüsü H.saa
C.IAI Guul,
~hurfa
ANAP
m,lIetveklllen
Mustara
Demir,
B.bn
K.rakeçlll,
Bül.nt
Oaeel. Sanh.
urfa Yalisi A1pasl.n lu""an,
Tugay KomutaD' TuAgeneral Hulusi ~likp.zu
ve
Belediye
B'lkan!
I.H.1iI Çelik .k.uldi.
Sabah erken sa.alle lOp .tllian
,le kur.
(uJul bayraml
,Iân edlldl.
Devlel Bak'n!
Hasan CelAI Güul tO-
40
"11 :"is.n
199i gunü
re ilçesi Bul.kba~1
körü
Vludedagh~
rende yaplIAJ konulmasmda
ledi:
ki
lUntan
soy-
"Toribln.n
..
yerl.r1aden
ba belde, kabramanltAnu
isbal.~
Ye baket.
till ,.nh un ... n'n, almqllr.
Dün kobra.
m.nhAID öneü.sü (dinlz. Bugün GAP Oe
birlikle, GAP'ID öneüsü 01.ak5l",1.1
..
Ieklerinizin
bll!j,nd. olan hâbiyal Faküllest, SOll yatakh bastan. v. h .... a1.n,
konusund.
Ankara'ya
döner döame:z UaUi b.k.nl.rt.
gö~"lm.
Bualann
a.rçekl",mfSi
lçin slu .... dd. bulunaorum."
.
keslminde arams yapsn gü"en~
Uk kuvvrlleri. sast 19 s.,alann~
da bir grup böJücü terörislÎn aCe•.
maruz
kalm'$I.rdJr.
Ç,kan
sUahh çah$111'asonucund ...hir le.
rönst ölü, bu gruba yardrrnci
ol.n iki ki~i de sag ol.rak eie ge.
Hasan Celâl Güzel soz verdi:
6i. YlldOnumü
HAKKARI
(Cumbun)
.• t) Hakkari'nin
Vludere
il,esine
bagl' Bu!akb3$' koyiJ yaklnlann.
d. ßüvenlik
kuvve!leri)"le
,atl~'
md)'a giren tcröristlerden bin olü,
ikisi de sag olarak eie geçirildi.
i. Kolordu "e Divarbaklr,
Siirt.
Halkan,
!\olardin'Illeri
Slk,)"öne ..
tim KomulanhA\'tUlI
bu konuda.
ki a';lklamas,
lorle:
,in.
.
Tercfunan
Bir; ölü
3 terorist
eie geçirildi
çlnlmillir,
kal.nmasl
.. dev'ID
O;a.rterörislienn
yai,in bölg.d •• ",m.l ••
edUmekt~ir."
.
ff
,
•
Tercüman
w
14.4.1981
'IRNAK'TA 1~i$'
KUR$UNA DIZILDI :
Cumhur:-i.yel.
I
Eaua BATMAZ
lflRNAK (Tercllm.a"
Siirfin ~"nak ùçeoine bag.
" Kavuneu kOyüne ba,km
düzenleyen blf srup PKK'h
terônst, bit aileden 7 ki$lyi kur~una dizerek Oldür.
du.
Do~u ve Güneydo~u
AnadoTu'ùalti kan" eylem.
ienne bu sûredir ala veren
PKK militanlafl. Oneeki seCP.yemden malUm Insanla.
Maskeli saldlrganlar, muhtarm ailesini otomatik si/ahlarla tarad:
l'
ki Haslm Bilgln. 23 ya~'nda;
ki Ahmet
B.lgin,
ye~,"dak, Hamza 13ilgin yr4
16 ys~'ndak.lzkan
B,lgln Ile
yak,n skrebslsn
38 ya~'n'
daki Ah Bulum sllah zoro ,le
d~an ç,kartlld!. Genç'ya~~
7 k'~'YI evln Onùnde aloma.
tik silahlaMa tarayarak Oldû:
'ren bölùeu !eronSller daM
sonre kOyù 18rkett!.
!
• 11C1""lIt•• ",LA.'
Köy baslum:7 ölü
iç~/eri Bakam
Ylidmm Akbu/ut,
$lrnak'taki aloym
arozi
an/oJmazilgmdan
koynok/andlJtml
söyledi. HoKkari'de
ise güvenlik
kuvvet/erine pusu
lÙIl
kuron bö/ücü çete
mensup/on 1enmizi
$ehit eUi, bir astsuboy i1e3er de yara/andl,
.
Vah~, sald,nYI habei
alan güvenlik kuwellen k••
sa sûrede oIay ys"ne ula~i
rak Slk, !sk'be ba~ladl.
I
Yetkihler gOlU dönmüf
k~::tl~~~m~~~~'
i:~~ae~
ve h.vadan ow t.kibe ald,.
.rAI bölücu terori!itler.
yine
ellertne M:cçen Ilk flrsatla kadm. çocuk.y~"
dem.,.
ae
den L:ind~'elÎ$lemeyi
mliitanlarin son çlrplnl$farh
ni gàsterdlklennl
behnerek
ihmal
etmlyor
.".""
"tIC.tL"HI."
""II".ILAII
Ahnan b,lg'ye gOre On.
eek, geee say.Jan lesbl! ed"
lerneyen
bir grup PKK 'h
Kayuncu'ye geld, TerOns!.
1er daylanan yana olan kOy
muhtan Alldullah B.lg,n'in
eVlne g.darak 'çarda bulu.
nanlann
dl$an çlkmastnl
IS-
"Turk SlIohll Kuyyenert, mo'
lum YOIOndO$ln,n ka",", ke. '
slnllk!e
yerd,.
lllfokmoyocoklil.
Vur.koç
lokl1OllIe m1idoloSIZ Inlonlo:
n kollelmeklen çeklnmty,n
. lerortlner, yopllklonno pl,.
mon edllecekllr,
'dllmeye
dlYom edllmekledlr. SOYltO'
ml la.ptt edeme<lIQlmlz lerorlsnert klSo sureCle yokoloy,p
hokanlklert ealoy' yereceQI.
milden
klmsenln
$Uphesl
lad!.
olmgsln"
Ba~la 3S ya~'ndakl Ab.
dullah B.lgln olmak uzere,
babas, 50 ya~,"dak, Hasan
B.Ig,n. oQullan 28 ys~'nda.
Vah~. saldlt'y'
duyan
Yalands~lar bolûcu PKK'y'
bit defa daha lanetle and,
14.4.1981
H• ..., "'_
- S.i"'in ~"nak
ill;C1.tne bath Kavuncu kOyUne Once-.
tJ
bas.m dUzenJeym IwnJjli be .
lirsll ki$ùcr, köy mcydarunda muhtar ù. 6 yaluJuru OldlirdU: lÇlflcri Batanl l'dcbnm
At"IDtt
l&.Ic:bnnlD
ataZI ~ndan
kaynatjand,.
fuua InI .. IdJ .... IO)'ledi. HatUri'.
de ... illvonJik kUV'oletJeriaepusu .u.
ru bOlucu çece mensuplan bic erimiZllOhit em. oIayda bit astsubay il<
3 cr de yaraJandJ.
,ee<
ba,il
Siin'in
Sirnak i1l.,"ni.ne
Ka.
vuncu kOyllndeki olay Oncek.i ,eee
m~ydana g::ldi, S3)'1Jan heonoz belie.
lenemeycn kl~JJer.!Ut 21.00 slTala-
nnda Kavuncu .OyU muhun AbdaJ.
..~
HUri.'ln
tvtm basarak,
içeride
bulwwUan cb$ln Ç1ka~drlar. Y loL e'
maskoU OWl salchr.anJar. ka) IT," •
daasnda toplad1tJ.a" yedi k'l'Y\ _1,'
mauk
liJahl.
laradlkt.ilD sc ...
'''''IIIM.
sek:tnoe konu$tu
OIa)da' kOy muhtarl .~bdull.b Bil.
Itn.
oj.lu Abdullah
BIlIin.
baba,!>j
H..... BilpI. ilo E<ev1tBllain. Ham.
UI Hillin. Sak)lIIIIa Bilaia ve -\li-Bd ..
Il. OlduJ....
.
lçl$lm Hakim YIk1mm AkbuJu!.
bir saTU uzerine $unJan sö\'jeàr
"0 ko, botm~. kom,~ ..O~U.,
Dlubt.n orad. ~Idp blçi)ormuc.
JI'
Ir" blr lI1ub.ar.d. buf'1l~
'mai i"lnDl$. ota)lD lrali
hltntd •• Çlkbtllal8.$lh)or."
I
•
~m.
me.
anb4mu.
BIR ~ •.HIT
I-iakk.irf.:le
Sintra
fi k:ilomt'!~e
uuld:ll,J buJunan $c\'m k.1fu ..;'lur ..
da g{H~',l1 bir asken
kor.~,"~
".~nd~"
cunnkastnda .Je\fl\C'
reVl )'apï\t. roir ~lraa3 bÖ;lJ~:'; ~el:
mensup:d"lmn ~ilJhh saidI'. 'lf:~ l.,.
ra.:!!. C;:..:cc:"( LIe ~Iln.lk :kelel1 "r.
mra )ak.n ;.esiml!1de PU\u l'JT .. ,] t'é.
!ùcù çc:te mensuplannln
aC1J~1 ale~
')onucu ~Ir landarma en OiOl} ven-,de ~chlt oleu, blf Jst"iUba\' Ile ',J'; er
de yaraJanJl
Yetk.lile-r b6;~e..:e :..•
ni) ~.a::-l, a:a.:na 'oe oç'eras ..,)r' l' ';
5urdùn •...:...:~unu b<:!lrt':rek. ~$j.,l
r ..1.
vakalaT':r.~mlO an mcscle~l tJ .. .! ~ ...
~u u).::~~ler
~.f).
to;ilten Ba..1lU \\IdJnm Akbalut
saldJnzu. bu- ataZI anJqmazù~<U."
'.)'IIlk!anaul olabUecetiDi lOyledJ
Akbulut. cUl:1 l&Zctecilerin
SONSU
Ozenne 018yta ùgiU lunlan sOylod>: .
"OIA!1J1oIcI.... ,., S."...o.
..
Irt'
bo, blr J..o,. BUl'1!Im da k6y lIIabll ..
n <Idp b~'OI'1Ilßl; bit SUR 6.........
abtDt.
'Buralan
ekmc, çJftcj~ik
l'lpma' ~
1kudo ballUlllllI$W. 8u
~ bun. be1lur dftillere 10ft' OilytD
arui lhwl!:adaa ola.ml$ olabiJ«t'ji
:.... leDJ)or . .o\n.:,unyoruz:'
15.4.1981
.1
erimizi~ehitettiler
.
pe,mergeler'
saldlrdl
•
HaOur Slnlr KarakOIIJ'na erzak götùren
Olr asken arac,m,za
at~
açan Pe$'
mergeler
er Ertugrul Kocaer'l $ehlt et.
tl, Olr astsuOav
Ile 6 arl de varaladl
•
SlIrt'ln ~'mak lIçeslne bagl' Kavuncu koyunu Oasan maskell canller Ise, mUhtar
AOduliah SlIgln ve6 yakln.nl öldurduter
Cumhuriyef
14.4.1981
.7 ki¥'Jli kur¥una IIlzllller
$Irnak'ta katl~!!!!N
• fTol :"111/1 ~Il ['1'/11'1 (:+,-',[011r: r-..:.J ~Il i 1rll~ :1'f~r:
•
[!:t
[S]liR~,~I~~~'il~~'~~~
ym,~:=~
Barzani'den ilk saldlrl
Andaç SIO,r JanOarma
KarakOlu na
erzak göturmek
uzere VOla ç'karr as.
karl araca Irak topraklarlndan
Olr
grup pe$merge
yavl,m ate$' açt,
~ AI'II KORKMAZ
E" KACAR
I. I a
• yup
• UlUDERE (Mll.HAI
RAK'm kuzey kes'llUa. dl,nnd, bumndu.
'an B.rzu;')o bagIJ P"Imergeienn kl)3.
fd."", &l'en bll grup;tltO SIlIU' k=de
slhr no. lad. ùk kez askerJ,nnuze karjl lilahb sai.
wnda bolundu. Irak topraklanndan önctlo "lam
p.,mergeloyafetIJ çetecllonn.çu8J ,.)11m a,'1' 'vnucu. I enmi, l'hu oJurk,n. J astlub.y v, 60ri.
auz de .Ï1r j<k.ildo rar.l.ndl.
Sù.thh i"",lenn P!(J( mo",ubu mu vokla Bu.
uai'v, bagIJ P'lIl1<lKeierrru olduju k"mllkJe be.
IIrl,n.mow.
H.bue KoplU,ü'nü korumakl. görev!i liS.
Jandarm. S,nll Karakoluna bagh b;r .sk,n ara,
ôncek, gun Andai sm" jand.rma k.rakolur.. er.
lOk go,""",k um, pb ,,10. SIl'Il bol'unc. "fil
nokta~J Ile:!c'en aSIen J~a,a. saat 17.30 mala.
nnda 2J " !4"u",u Il!Ur"'l!an!Un oulundugu k,.
~;rr:..J-::'. rlf ~rup ,tttl:l ya ...bm ,)t~1 a.;u.
ira, 'c~r",:",,"d.n .;II.n )a)lIm aIel' 'on'.
':U. Jraçla OlJlur.an pl\ade cr EnuUUI ~OCltr ~e.
hl! olu'k,n .• SlSub.y [roi Til bac.g,rdan. d'g"
6 ,H «c ;c~HiJ )erle~inder: \arJl3ndl
03:13 ~O'lra. tclmk \arJl:n lHcnrnC:SIuzer.ne
A.'1da~))l:.IT Jana.anna k3;l).J;u~la d:ge:-a.s~.:n o:rJ:.!"=,,. 013\ )"'"' :ah,,, blrj"ler !ond,,,,dl.
B('I?~"c ta~v'"c brl!i.k:1 ~~.;.'~~: ~or~~ salc'Y~.!:1.
la~ f~;lK in l~ ~e~,mkri-,~ "')111
BARZANI MI?
Tl..rl( .b;.er!c~1ne ~('Ir.~IJ~ 5JI~r;1'1l1i duz,nle:'!.
rn
dl~
e~;:;
l.~l
i\o.i:l.'\
IraI( ke~imJ:l:r
tI~\t;,
Cir
~(1~J:L:"'U
J\ .. ;c..:.:u; S>e:r:.:v:J.:':", h(;;"DP :\\1e:-: \f"~ut BlnaN ~Ir ,I..r~ Vi~::
::-l ...~.:LirJ11 i~:J
I
Tûrk,yc'nm, PKK miliunlan .. kamplannoJ,a vur.
mal; amJCIvla dûzen!enwgl SlnIl öusi bardai sonmind •. Y~PllÏ1a,lklamalard •. "Ba .aldln ku.
phkiu kalma,la."
dOllUlli. TÛlkiyo'llln Kuzey
Irak'. duz,!Ù<dJil SlnIl ötesi har<Ü1 iizenne. TÛl:
k.),'y' yönolil<tehWl dolu 8Ç1.laoWanlll birçok
tez yinoloyen IKDP Iid,ri Mesal Banul. torsan
radyolar ilnlcWg,Ilo son olarak, lUfIIan söylmu!tÎ:
"Bil Tuilly.',. liirekll .. ,pli danwy.nlZ.
Tlirt< aUlletiao .. 1WIlIna. IIIcbn
16k. Tiiillyo'yi ...........
k bIr "reket. airipBedik, fakl! Tiirldye, bqkabrœ bdue...
rek bile klieam ediyor, pu .....bal'llda k.. ,.
'0 y.ri yokt.r, laz., 1r1k'lw Hli. ,orto,_
billmleri IKDP '0 Kiinlist .. YllrIJ... rter BlrtItI
(l(\BI'ai. eIiIldedir. Yapdaa lIIGn biaoklll' di.
....di. K.. ayv ~
MiIeIler ..
IÖI.recejÏ1. i.tlk ... IIIlJIIl....,.. Il .. ,l'''''
eak biçbir kmud klf1llWu bnll •• ,aaëu,"
Salwrganlar P"Imergo.se, Turkiyo'nia Irak'.
dûzealedig, \tlllr Öttsl haro.ân .. bu yanl ilk kez
P'lmergel.,
TÛlk IlDmna bu kadar yakm 10..
sa.Î()ic gelnu$ o!uyorl~r. ,
SINIRDA GENI$ GOVENLIK
T~ronsùe'1n Irak topraklJ.nndan at~ açarak
Turk,), lopral.lanna teeavuz 'ImOll v, I .nmlll
f(tut cderek: "7 a,d.enmu:i de )araJar.1asl uzenne.
And., :runllka..,ndaJo SIlIU' j<ndJno< Wolj gu',nIiI<
önlemlen lhnd1. B0lgedcKI a~ken brllk!er, Slmr
ke~lmm~ ka)d!rulrken. h(lJkopter~er lie r.J\adan
k.:nnol!er Y,.LpliI)Or.
bu 01"10 bajl". ne<!",", i,.k H,.
kum:ll r ;1 "Ul~ keslmde dcnctlInJ e:.ndC' buJundo..:ramarnJSI:1J oJiiJI\llriar
Bl~~nC!2:i g1bl. Irak'JO
k:J!e. k.e~lmlr:de ,ärr,aml kU~'Jl :.e;ic~,m b;nml~:ïnj::n .:':'J~an ~OO kadar 1.ù" \e ItJ~Jtavl elinJe
b:'IUr.":JTd"
ll\DP ~e KYB c:r ,~;e~J. bOI~~ye :a
dä.....
KmIkIç'.1
Il,,''1,,.
4
:TIa.";,C:1 h,i"'liT .:~!"_r.~':J Her J., ':'g~~ur ~Ji!eje
~;2~,J.: ~ Z~ ,:,,; Sl.J~.l Pe~m~".::":: "'_.ùr':~ùr
I
I
i.
I
muhun YOakrabalanndan 7 'iI')1
Id; tek evlerindm Ç1brarak öldûr.
dû. Silahh YO yüzlon maskoli alan
anilon. aranmasllloi b~anw.
Öaceki lea: .... 22,00 S1faJann.
da JO CIlll. muhw Abd .... BU.
.. 'in cviae acidi, Bir If1IP <Vi sa,
rarko•. diier bir If1IP da ev< dal.
dl, tçerde buJunanian tek tek WI.'
n çù:1/2Il siIIhb kiji1cr. muhtar .0\11..... liItIa. bibIS! H.... Blip
YO ",do buJunan 1.llaltil.
All.
E8iJ1. B .. dullak Bupa'j kafala.
nnl ku'1un ltIwak. öldûrdûler.
Dlha toIll'll Alli .....
db geçici
.0lUcunun "in< &idon caniler. onu
da dljI1l Ç1kararak vurdular.
MuhWIll <Vindeki telsiz vo \t.
lahIan da alan caniler. karanhk .. n
yararlanarak dajlara doin> k.Çll,
11111iler bôl&ede ,enil ç.aph bir
operasyon boqlauldlg,n. beli"",k.
SOl IOOUS\/. opcrasyoDJann ehenl"
SlZ ha'a kOjuUanoa ra""on arallk.
SlZ sUrGünildügûnu sö",'lediler.
AKBUlUT'UN AÇIKLAMASI
tÇl~ltn Bakanl \"ddmm . \Lbu.
lut. $,rr.4ir ',n Ka, uocu kô,und, 1
kl~min ö;c.ùrulmtSlyle Ilg111 ûiarak
~unlan sö~ledl:
"OactkJ jett mtydlal
tt'ltll
ollY""; aniljmazllp n"",)1t ol.
mUl olJbJir. Bi. n1.nJ4ijJDllo-.
rf, ,er SloI,.,IDiiere ail bo~bl' kl)~.
Bur.srnl d. ko) muht." ekip b,çl)ormus Bir sure ooee ~eQdhiDe
'Buro.lIJ:'1 ek.mc. ç1n..-wk .apma' dhr
iklld .. bulunmu,Ia:, KltliaJ1l.n Ir.
klSlndlkl nede" hu ol.b:lir ,"n,.
hmorul"
Biri TUrk
4 militan
yakalanm
A~TAKl:A ,•.•. ) - Turklye'de
çe~itlJ yerle:-e sabotaJ )'apm3yJ plan.
layan ~'a.sadl$l PKK örgulu ùYC'S',bIO
Turk. u..;u yabanCl uyruklu 4 milita.
nan yakalandlll
budmldl.
HJld\ Emntyet
yapil,m
a";lklamaya
,\fudùrh.lIO'nd~n
göre
bIT -"Ure Or!-
.:e Sun\lC"den
TurkivC"ye sizan Su.
n~C'uvruklu BHrrmn CundU!. lubnan uvruklu HU""\ln 'AuAlmmed
Cemn;n.
hkendC'r~r.'da örgur \.lve
si arkad.1.}lan
TUrk u)-Tuk!u Hldlr
fie
U" Ile eylem hazl1:lldan pl.!IlI.1\1llJr .
A ....
ü lamada. vaka1anan mrluanlano. sorgulannda Iskenderun DemIr.
ÇC'h~ Fabnblaf1'nda
~4b(l!J.J C'\I,:.
mirde bulun.aol!ar'lll Turlr;J..~'do.l
-\liD \'C' 1(:'3.11 "\JO'ioh)slu ...l.J.nn.u "c
bJIll.ln~mh
yerlere '\3bor.:1I1ar \J.p;"].:aldannl !tIrai eHlkl\"fl ~.3..dedllrJ,
\1lhranfann eylemlerm gC'r~eklt}1:Ir.
me'''' .çIß isTanbul' .1.1n gefrr,C"\lnl bt'KledlLJen IrJ.n U\TtI~!U ~tnm Tuy"'a.
bi degöl.:lJ!lna ...lIndl Hld:r Fil;;'.r:
b~.:'nlJe[~ • .;1;:.kt e\lnde bah.;eJ"::"1
tOpra~3 g6rr.uJu ~7 k,:0 pJtJa'ol"::
malJJe ~Ie ReclnllJl
9 ~lllIT\.' Y.U.U"1l1
Anbra d.l da~,bn orl1:u::c~Ir.1 \e
mdt':1 lC"rar:.1:T1a\3
\.Jl:~;n ~ ... '! \
kJlanJ:
)
a1JnantJnn
p..L;. lf'l
Ad,.J!":l
\.,. n..m:u,u olJugu l"l:..llrlk,
I
o.lo ..
\'":'~ll'.':dt:i..,r.iç,,.~q
.'\:'1J~-:'>.!1.
."'.' :. "';"0 ~ ç" n ,l_:i" .11' <.. ( .
'~l..1 l. ..-<;'~ .\ -,:
.1 ': ~: J", ~ J.!'"
r... ':" I: .;,,,,, \1 ••J>'. !:: ~,(rrçr:
; • l..:l
FJ'
B l:-J 'fl.,," '0': 'I •. ,.~ !:,
.: _ ~ ... ');,: ,re, :,
,or:
~ ;~
41
..
CUrnhuriyet
15.4.1981
Paplil/dreli 'null Ermeni militanlal1 ile bölüäi/eri sllahlandmnas/ istendi
Ylln8D
baslDlnda ASALA ~kIrtIllasl
rU{Julldrell
yallhi'l Emos gazetes;nde r;lkan
VU;;/{/lI, hir Türk- Yunon SOVO.y1ll1YllnollisTan'/11
'kllrbcdl'ce.~;, Atino'll/ll
A.'iALA 'YI, bNücü/cr:; ve'
dille; kcsimi mÜII".!;k o/lirak J'lllll/la r;ekmesi
gerddi.~i 1J(:lirtildi.
\1 i~.-\ (a.a.) YunaniSlan
ih: 1111tlW itlil\llllla \Il.<lhikecl.
hll :-...\.I:;.I~I. YlllI,tllhtall'lIl
galip
~dl'htlllll: ...
i il,'ln. I:rllll'ni h:r(h 01;
1~1I111 "\~..\I :\\1,
bohku Ktilllcri
lUI "'î\I..'\ld,j
Jinl'Î l.öimi
l;lll.l' ....
all."\hilll.: lr;1~tll1lll~SI \'C
~11;lhl.llhllllll;I~1
~1.:1f..'\..llgi Olll..' ;-,11-
luld ...
1I11111aya~"I~1
1;J11t ,.k.li:a:',
IÖllltk
~i:l
Y;ll\h .... J.:lnCl' gall:;11,111 bu
1'.1Inlll,-'U'1l1l1l
.\llll
1'<1-
y.lild.l,
11I1!i.'\'lIn;'11l
\...,i/Îthh: Il\lil hir 1..1IJ1I;trhat
gib.
llhllldll
h:1 hlor
~.tpll!,l,
.t1I1:ak,
bléttÎIIl
YUllillIi'lau'1Il
/'::1
gll!t1~l1 ~;'l\ 1I111l1.t~L
't'
AIIII.i'iAIO.'\El
.
lClltlhr-., Fr ..n~upul'J/'I illl.4lh,.
"Nert'th.'
IlIiilidik
IlUlanl~'l"
ha~lt}"hY~I/ld.t,~un hit 'Ir~I'IIl.
da ..\Ill), NAIO vc Al: l''nin Yu.
IHlI1i",I.lll'llI
du!'olU l1hnilltJklarull
. •lfl ...ll',d,}"h.',i
1~,,".tIIdn'lI
halinJc:
l\.'lnillaIHna~1
hUt..lillldlllÎ
Il''t..'lln.
hdÎllik.d,.
\'lln.111
1":~1'1I111l'Yl:III11I1I'C'
ol!...ckrltli, Yllllôtublan'I
'flllkiw
ill' t..1l1"-llltlla"
1Il~'''' i:l..:dlt..1c1 i "-il\\!l'Jildi.
L1..t, AUt )'11111 Yunan a\llll
!o!.('I~la-
'1';:\11.
.tlllllk/(lllC!'
Türkiyede
-
çe,illi yerlere sabotaj
ancak
önceki
gtigun
ya'kal.nan yasa dIll PKK clrgutu ü\esi.
1': Türk 4 miliran [U. wl..l;ndl.
Bir süre ön('e Surive'den
Ttld.i\e've Sizan ve e\'lem hallehgl yapa'n Sunye uy~uklu
Bedreuin Günduz.
Lübnan
UHuktu
Hu~e ...in \1uhammed
Cernn\'n.
Iran ~\,(llklu
Kenm Tu\\abï"iie
Hldlf Fïliz adlJ mititanla~: bugun
yapi!;in ilk sorgulamalan
sonucu turuidandllar.
Mihtanlann
yakalandlgl operas}'on slra~lnda.
Hldlf FiJi~il1 e\ min bahçesinde
[ahTip gÜ~1J yùlsek
Q7 kill.) putla'''C1 madJe
ej~ Je 'irilmi H.
Te
...
. rcuman
15.4.1981
'Imak'ta
öldüriilen
7 kl,lnln
Isml açlklandl
Arazi anla~mazhlJ
yUzUnden,
Slmalc.'lß Koyunru k:Oyûnde(jnccki gUn OldOnllen
7 k.isinin
isimlC'ri açlklandl,
B~la 3~ Y'llmdaki Abdullah BUgin ulmax Uzere. babaS! ~oya~tndaki Hasan Bilgin
oSullan 18 ya~mdaki Hss.m
BiI~in, 13 ya~,"daki Abm ••
Bilgin, 17 Y'llmdaki Hamza
Bil2in ve 16 yalmdaki !zhn
.Bilgin ile yakm akrabalan 38
Y'lmdaki Ali Bulum, silan
zoru il. d'lan
ç,karllldl.
Genc. Y'l$U 7 kiliy; ""m
Onünde otomatik silâhlarla
tarayarak Oldllrtilen kaliller
daha sOnta koy1l !erkeui ..
lcillen Bakano Yddtnm.
Akbulu!,
bask," ola)1n.n
arazi anJa.jmazll~ndan kaynaklandl~non
anla.jddl~DJ
sOyledi.
.
.Ubulul. olayla ilgili bit.
soruyu 10yie cevaplandudJ:
"0 köy b01m~ Ko~u
köyüo mob'an orad •• kJp
blçiyonn,* Diaer bit mubilIr da
bunyJ _km_m_l_rim
ISI.m~. Olay.o, arui aolqmazhalDdan c1kua. anlqw. l'or."
.
42
"aVlIndrt'Il'null
kril slfa~mt..la
OI~i.)lcl i Bakalll I.Dplll)'a~'1 sor.
Y~t'ya gondcrlll\'''iillin,
Balllilan
~~U1Ip hC~'l'';:''llôlnJlrJI~1 t..3>'J-:.
~u "Ullolll sava~ ka/.andl~l. allcak
.su anda hi, sava$ ,'Iknw!tl haliu.
de !loa\'a~1 kayhedc:t.:c:ai \'urgulan-
re'\lt1i
Ti1rkiye'nin.Yunanistan'a
Yunan !lo3Va)II1U TlIrki)'('nin
dayanahikcegi,
ancak Yllnal1istan~
III bu daral1lkhlrAI g(htcrcmeye .
œ~i bihJirîldi.'
hiT i.lill'kle
-\'UII<.III
S
IR:-iAK
(SÜTt), (hha) $Irna..k'm K-o\'uncuk
knyu
nruhlarl :\bdullah
Bilgin. baba...;.r ""e ~
yakmi:
koye hasklll
yapan ,,'e saYllarl hem.iz belirlp,
neme)'l!n bir grup ailahh kl4Î
tara(mdan
evinden ahndlklan
. sonra otomolik silahlarla tara.
n8ruk oldtirüldu
';" ki.:jiyi gôzlt,.
rini bile klrpmadan
arlma.~zl.'3
rildun.>n ~Jrilr~anI8r. ma\"rlan
3Qnra kaçll 018\"111 kari din's!\!
nfflf'nlvlc mpydana
2plmii 01.
mail ihlinlsli u7.ennc1e d£' dumlll\"nr.
Bu arada. Çukurcs'Oln
Andaç
kayu ynkmJannda
cia
a;..kPrI bir araci Lara von holul'u
Çt'lR mt>Il.":'llplarl. bir'erumzi
ijoe'hll Plll
Olavda blr asl:iubavi
ml1.la
eri'lliz yaralanfh.
K8~W(ouk koyundt. dym
aite,,'e nlt'I\ ...up '; k~inin <lldu-
tiç
rulmt'sivlt> sonuçlanan
I
göre
çok d.ha falla kaynaklan old.'~u bdinill'n yalhla, bir TÎuk-
htllunm7una"rtlll,
Pi:tpantlrc;lI~
Illln ltulnr ,Ihkm,"a I1n::.aj ~,","dcrmé'kh: hil hlor yapll~1l1l11 i~au.-li oldug\! ùil ...hrildL
TÜHK.nINAN
S,\\'A~I
Tllr}..
sinin saçma
ASALA
dl.
dik'lI ya ..tda, S<Jv)'C::lh:1 BÎrli~i'l1in
3. l)UI1}'il Sa\'a~I'Ila. Turk-Yullan
\'arpl'jl1lamHfl
lIedcn OIJlla~1111is.
h"l11c:di~i bdirlildi,
\'andd, \'un.mbta"',"
So\'yel-
1er BirliO:i'mlcn
lrak'a bile yardlm edemedikleri,
Kaddafi'nin ballnm derlle oldugu, Çin'in NATO'nun Suvl'ellde
kat)l olmaslOdan dolaYI illifala
bir sempati besledigi, Dugu Bloku ulkelerillin
de NATO uyc!li
alan YUllanbtan'a yardllil etmc::.
NAID, AHD ve AET'den ha.
yu bcldé'nmcmöi
~.elckli~1 bdir.
lilen Y<tl.lda, Arap illkck'lillin de,.
aralarmJakl
k;lVga yiil.lllhh.'n.
..a\'a~l.
olacaA,1 kaydedildi.
n: KÜRTU;H
Vazlda. TOrkiye'nin "kaihini,'in YunanÎsfô:iI,:
ln, Ermeni ASAlA'YI, Kiirllcri,
den" .vurulmlßl
Pontuslélll
ve Alevileri
m'Hlefik
olarak yantlla çekmek lorunda
olduSu iddia edildi. SOz konusu
allnltklanll
kl~klrtllmaSlllln,
Kilrllere ~ilô:ih \'erilmC:!loinin gerd.
liAi vurgulanarak,
TOrkiye'llin
it;inde
yedi al.lOh~
olan
bir ka-
lan oldugu ve bu kazamn her lamun pallayabilel'('~i one sÎ'rÎlld,i.
15.4.1981
..
Ha::;:::::~~j:.p,
l'hit.. -. ':" "". .
Köyekanll
baskin: 7 ölü
,ùpall ri
Tii.rk 4 militall
.~apmaYl
pl.:lnlayan,
\"eI:lIik kuv\'etlennce
Yunanis-
hedel't"~i \'urgulallarat..,
larihle
Yunanistan'In
Türkiye'ye karSI
sadcl'C' !loa~lam miillcfikleri oldu.
H~,~~,~~et.
0,
(a.a .•
IlIn. t;lkmaSI halinde,
lan'l11, m\lllefiki
ohnadlgllldan,
sa\a~ll1Ialcl1Jatikscl
olarak kay-
DIJI.GA HlslAN-J)()GIJ
III.oKIJ
Y.IlItJ.a bir
,\lIh.'.
Cumhuriyet
15.4.1981
Ey/em Izazlrltgz
ISKE!'DERC:-i
1 ikahlann
ba~kanhk
l)t{imh:rinde o~'ml~'ô1bilt'~l'~kri
JOIiI de
Ulllllnwl1la'l g~rd',ligikayJedil.
di,
~anlr
ba.4i.ln,~inl'l'ki 't('(.'l~ ~("(' s'Hti.krdE' g('f,"pkll'~lirlldi
KU\' muh.
Lan Abdullah
Bi~in'm
e\"lot'
21.\I.n :'ilahh ki~lrr.
muhtarln
~oru:jl':lek. iS.lt'f~il.ll'ri~1 :-oo;.;lt
•.
wr ..k I~l:'n ilrdtll'r.
Ko>' muh.
-i...'ln Abdullah
Bil"in Ill' baba.
,;.: t):) \'a ..llldnki Hasan.Bi~in,
kflV mutnarl\:la
avO! aril l~l....tUt oli::lu Abdullah 8i~in. yakmian
Ali Bulun.
Ece ...it.
.Hflm7.a w. Süll'\"man Bi~inï.
• SlIrtïn SlfnaK lIçesi Kavuncuk Köyu muhtannin eVlnln kaplSlnl gece geç saatlerde
çlk.rdllar. E',de bulun.n k"d;
ça1an saldlfganlar.
muhtar Ile alti yaklsilah tehdidide
mlann
ile kaka dls.'ui
yakumlulan
. .fenatla~
~n~U~l~'~~l~i~,\~~
smm onunde, . oLomauk sil3h.
IKria taranarak
öldünîldü:
Hunharea kalledilenl,'nn en
kilçu~unün.
15 )aij1l1da uldugu
:;aldlrgandaglik k('~illle
ogrt'nilrli. AClmaslz
lar. dahn
kaçlllar.
BIR
nrnl. ev,"
onunde
kursuna
"~3~~:
• ~uku~~~'~~nAndaç
dlzd./er.
Köyü yaklnla~lMda
Ise. bolucu çete mensuplan askeT! araCrmlza ale!? açtl. 1 erimiz !?ehit oldu. 1
aslsubaYlmlz
île 3 erimiz yaralandl.
Hainler.
Irak iclerine
dogru kact!.
.
sonra
ERI~lIz
SEH1T
OLDl.:
Ibkk:lri'nin
Anna.;
ko~ u
h,:-.unindc (h'\'rl~l' gnrt'\'lnrll n
rhlll('n aJ'ke'ri bir araC"a. bit
~rup holiwu ç("t~ m('llSubll la ..
i
~~;,I~i(;a~.:~~~
l~ïri~l.fb~;3{~~'U
,:l:ci
m4ml'uplan.
daha :;cora Irak:
içll'~IOP do~ru k8ÇlI.
.
ÖnC4:.'ki eun saal 17.:\1')~rn.
Innnda Hakkâri'nin
(ukun'a
ilçl':o-i. Andaç kein.i kh.mllncif'
,,'t'Irak :>IOlrllun slflr nokta."lll
dn rtevn,\p J1:ore" mil t'Il don.
mt:'ktt' olan a...kf'f1 bir drilt':\'
Sllllrm oll'S1ntl(' nlt-\'lil('l1Pl~ lur
lZrup h'lhu'u ~t;ll' mt.'IHlhu :;1.
rarllldttn uzun n8m/HIII ;o;ihlh~
la ria al(':i a..,.ddl. OJa\'e1a hlr
erimiz. 'jPhn dUitu, :;t.'llll ('nn
n.' ),at;) ian:lIl a..LSubada tl\"
kimlj~lt ri ,fll"J:lnm;I':'
lnl7.10
•. n.:
Akbulul: "SmlrlarlmlZ3
hâkim olamlvoruz .••"
A
~n:AR..\.
(URAl.ki~ll'n
:bi..ar:1 y.ldlnm
:\kbultJt.
,;1:lIr1:trllllll.da tam
(j.unl'.\l~'):!u
I
~
kcsin dcnf>timimizi
znrla,IIJ
nyor. Arn7.Înin durumu
\"'1
s)!:'lnn
u~unlugunudü:;ü~l
~~nh'~~;IIIl~:~\:lur~~:k~~.
OI,~S:~ h~:k:~'
hâ~~~r:,~~~~'du~l
mrd.tI1 hc>r ~t.,\'I"U'
hâkim
ol<Jl'aeu,
diye bir iddiamJz
yok._ SlnlrlarlmlZdan
!lcc.;me
imkam
bulan
e~kl\'a.
bizi
UZl'n t'Înaycl)l'r
isleyt'biIh'or" dt-'lli.
- (~uH;ntlk lZU(ll'flnlO. (iurW\i).,::,)
tin k'JOlrclJu "lind..
tH;::lIl'lilrc~df:llnl! k.I\'(l",j,"n
l(:'~i' ri H,d;',:r.~ '1Irill'lm
Ak-
bulut.
h~lr,;1
r.t~mt'n
azu.'u
pl.l'.loIr n:I'\IÎ.til:l
1lt'II>hddlf!inl
~ünc(!si. isalwtli Ohnll7.. HiI'll
IlPÇpr ve hcrk{>SÎ matf>UH'.!
hogan ola~'lara schebiYN n'-'
rf'bilir. Almanlar
Berlin duo:
"'Drim çt'kmi~ler. ama g-t"W!
de p:öl'ü\'orsunu7.
Deb-1Il1
cum pahäsm3 g(>çmcy(>kHI.!
klfor."
f
,~;";l~t.\ t1,l,H!;I'd:l~ I. db,',H;
lliua..md,l -la l\t';;~il "'1J'.1l":'1l.1"
"ilOln
m:,unk:m "la::::I\ '10'..;;:.:'.:
helln.'n
1<;1-::\':"1 H '".HU 'ù +'
h.. :;~In~~dl~~:::lr:)I:~~~~::~I,~m
~,I:;~~l
~~~:~~~,~:
i'I::':'-;":';:;~I':!;;'
~:~III.li~"i:~~~i
~~t~~~.
t:II~~~~~:;
:\'k 7:~';:~"~:'.\';,!1;.
j.~~
1.1'::
,
Cumhuriyef
'6.4.'987
9 tahliye
J"
s,anbul Ha~r Servisi Is,anbul 1Numarah
Ask"i Mahkemes, 'nde
I/Jrùlmek'e alan Kuzey
KurdIStan Vi' Turklye
Kur'ulu~ Orgu'li dIlvasmda
yargtianmak,a olan /Jrg,;,
,;yesi 9 kl$i dun 'al"iye
oldu. 14 san,kl, davada dIl/to
/Jnee santklar hakkmda al"
Cumhuriye(
16.4.1981
Îran'dan Kerkük'e siirpriz saldJn
Yargl/ayflO bozularak geri
g.lml$,i. Mahk.m.nln
i ran haber ajansl
IRNA, Iran
bITliAJe" lié
pe~1IIergelerin,
pelrul bMgesine
kar~1 g;ri~liklert
saldtrlda 600 Irak
askermin ()ltlli~linü
yo du yaraland,!!mt
bildITdl.
_
bo:ma kara,.,no uymasrndan
IRNA,
$Onra tahliyelerine karar
verilen 9
fOyle: MUJda,
Sitvran, Hamdi Y,lmaz,
Hasan Akm, Cemal Gal,
Ismail Ye~i1YUTl,Fevti
Karaka.va, Mura, Kadlollu,
Erdolan Iren, Need .. Ballr.
Slileyman;yer-.'
bolgesinde
arulannda
"'"
bir llimen komulanlig/n1n
da
bulundullu btrçok aske" lis ve lesisin
lahrip edildilmi
duyurdu.
CtUl/ar lIrrilml$.
ancak
*1$'
tONDRA
.J'
birliklerlyle KOrt
KerlLlk'rckl
pel roi alanbir ~aldm ba)lalllli 'le ~al.
dlTldOt bOO Irak 8~kcIII1Jl' ol<.JuAu vey. yara.
h.lnlli~t blldmlùi
Cumhuriyet
'7.4.'987
genlldJann,
(•.•. ) -Iran
Irak'in
IJrlna "!turprÎl"
Iron haber .janSlIRNA'nm londra'ya ~e.
çilen h.berinde, Fellh.~ adlyla ba~lalilan ,ald",d. 9~ Irak askennin de lUl>ak edlld'lI be"rllldl.
AJans, lrok ',n SOleym.nly. bOISf5,nde,
aralannda bu Ulmen komutanhllnm
da bulundu~u birçok asken Ui .. e (e51!»," lahrip
edlldillni duyurdu.
IRNA, Devrim MuhaflZlartyla lrak/l.kl
KOnlerilialard.n
bellusaYIn kallld'l' .. Id"'ßln amaelnln, bo1sedek, Kurt I.rillalara yard,m sallamak oldulunu bellrllo.
O,e yandan Iran ile Irak a"<lnda !Orrs'• len saVI$1n rarnazln aYI boyunca geçlci ola.
rak durdurulmu,
ve bu .Or. 'çinde alelkf5
i1an edllmeli yolunda Suudi Aralt;nan',n
arabuluculuk 8iri~imi. tran'ID dini hden Hu ••
meyn; ,.raflndan sen biçimde elelliriidi.
"TheTt.a" .Izetesinin bazl franh yet.
kililere dayanarak verd'li haberd.n SORra,
Iran Radyo,u Oneeki .k,dm .. at 21.30'daki
Turkçe yaymlnd. Humey",'nm konuya illlkm aç,kl.masm.
senil yor verdi:
Iran Radyosu arac,lIa'yla Ilumerni'n;n
yaplla, aç,klama "Iyl.:
"Sold"' .. ', .. JIIlIt...
..... ...
Ii"',,"n
kuna"".k
, 'HIç oIntaue
"'m .....
'leflrn oIau.' dlyoelar, O.I.r, bu .. h.MYie kallIIn n_1I)'JlIda
d.ba Iyl sI.ahla .. , ... h. btIyt1k hIr ..w.ny" 1IfÇ_
meslnllSliyorlar,
.'
Amerika .d,..
,,_ ...
1ÀIIdlI~ .....
1erI. ).pl',' -..
_ wrIn teklllldeki ,..,_
I.",l.n
.ld.nm •• a1,Y1" Se ....
Iii"."
nlnreye oe knlil Ink Rau .. Jlml.ln k6klerl
hu "nll.d.n <ökuluneeye k.dar slIree.kllr."
"nd.
nt..
Ecevit bugün
J0n~ gidiyor
Cvmhuriyet
J"
slanbul (ubo) - DSP
Genel St1$kam Ra~an
Ecevi, ile qi esk i
bo~bokanlardan Sul.nt
,£Cevll bug,;n Ankara'dan
, Vanll ,idecekler. Bu saboh
Ankara'dan uçak/a Vanlz
hareke, edecek a/an Ra~a"
ve Bulen, £Cevi, ile
~ra~rmdektier
saa,
Il.()(J'de Van'da olaeaklar.
Doha sonra
.Irak heyeti Ankara'ya gelince, !ran basIn toplantlsl yaptl
•
Imn'dan Imk'a markaj
Irak Ba;bakan Birinci Yard,mclS, Taha Yasin
Ramazan'ln, Ozal ile g(JfÜJtagasaatlerde bir
basm toplantlSl düzenleyen Iran'ln Ankara
Büyükelçisi Mottak~ "Sava$ta i$birligi
yapttglmlZ Irak muhalifi gruplara Türkiye'ye
zarar vermekten kaçmmalarlnt tavsiye ediyoruz"
dedi.
.
Van'In Sara'll
Ilçeslne g,deœk olan
mVIIJer
burada du:.e1lJenen
bir toplanllda çefit"
kanu/ara i1~kin g6rZ41erim
apklayaeaklar.
Cumhuriy,1
'7.4.1987
Erdal Inönü, yarm SUrrte
A:\K.-I.R," tcumhuri)e"
BurOiU) Irak Ba~balan Birind
Yardml~I~] Taha Yasin Rama.
nn'm B.l~bdlan Turaut <>lafla
görU$tllgu saarlerde hlr basIn
. topl.lntlsl juzenlC)en tran'In An.
kar.! BUl ".e1ÇlSl M'.oçehr MOIta}..i. S3\<l'td !.)blrlî~me g:ltukleri
muh",J1[i gruplara
Turki~e'ye zardf vermekten ke.
slnllkle
ka":'1nmalafl
yOnunde
ta\ c.lyelerd~ bu!unduklannl
~Ö}.
led! Mouaki. "Bu 13'si)-e'er d()~
Il;:)~
S
,;rl (Cumhuny.t) - SHP'"I1I 7. BOlge 'oplantlS4 yann
SilTI"e baflayaeak. Ikl gun sU"," G,;neydogu MIge
lopllln,ulna Genel Bt1$kan Erdal In/Jn,;, Genel Sek",'.r Flkn
Sitllar. milluvek,lIeri ve MKYK uy.len ka/llaeak. SHP Sim
Il Bt1$kalll Erdal Koyuncu, konu /Ie ilgill aÇ/k/amasI1Ida,
bolge lop{anIUI1Ia 10 ,I/Jrgutùnun ka,tiaeagl1l' s/Jvled,.
Hakkâr, $an'furja. Ela"" 8111g/J/,Van. Diyarbai"r. Mardl1l,
MU$. Bu/is ye Sùrt II Orgullerl11m sorurr/aflnl
anlataèaklarl
/xJlge toplantJSIffQ il ba.$kcJniarmm da birpr leb/li 5unacagml
s4,y/eyen Koyuncu, genel merke:.den gelen/um buguf1
Diyarbaklr'da
'7.4.'987
o/aeal,n, sOyled,.
[(Jlml
lune olm:lklu
birlik.e
g.n.'de
mue~}idc'lini
de içermelo;tedir"
deJ,
Ir,tn"m ;\rkara
Bu~u)"dçl::.1.
bd"ln IOpl ..lntl~mdd Irak reJiminln 'ilvIl yerJC$lnl
merkezlermc
kJr~!
;"lm\a.\aJ
~ilahlar kullandlê:1
)lI1eleo]
Mù{[ak~,
Ira:l'm bu 1....'f:U:.J !!I~kll1 ol<1T"-1o..
Bnk~ml~
\lIUetk:-- .. e Kildha..;'a
b..l~\urmus Jld'...!~un.1l}are: eU!.
Iddl...t'llni-
D,l:-lJ sonr
J
;oruiar
MÙt:.Ü.I. Turkl\e'mn
J.
ge-;lidl.
~J\a",n
)(l.
na e-njlr;lm':~1 'km arabl;!u':Dk
Htirri~et
yapmaslOa i1i~kin bir sorUja.
"Sa\~ID IOna erdlrilmesi için
tart'arlmll
bellidir \oe bu ~arllar
.dU \-e mantlki )8rtlardlr.
Biz
Turk makamlanna !a\"a~ konu.
lundaki
'ulUmumUlU
açlkJadl~:
S.va~1 sona frdirmf~f hallrll.
l'mu. ederiz li, adi)ane !)~rthln.
mil gerçekle~r n sa\1J.~en kls.
:zamanda sona uer" yaniUnI
verdi.
"jran oncflci Itun Kurt w;erilla.
larl i1e birliU. Kerkuk'e ,.Idor4 Turkhe, ,ôz konu'iu 2rupla.
no hard"ftinden
rahatslz olu)or.
Bunu na,d degerlendiri)orsu.
nUL?" biçmllnde
bir ...oru vùneJ.
!lIen Malia." lunlart 'ö)'ledi:
"Irak'ia ,.val halind<)iz. Irak
ImU. bulduiu her aokladan
lopr.lklanmlza saldlrlp d.lirbe in.
dirmt)f çahjtl)or. 1"."'1n her
no~ta'lDd~n 'ialdlf'3r'JL. darbe Înle adi) ~3r(iarlmlll
grrçtL.lc~tirecd,
hl\'lmde !t.:.l'\aSI so.
dirmtk
na udirmf~
hizim dt ha5..klmlZ.
Buntin kin butun me~ru ~oJlafl
"ullan,n ..
Ink "JlmiDla zu'm.ad .. hI'
kaa hir çok muhal' l'''P sa"",lda I",n lsI.m Cu u~U Ile ~"
hirl1il yapm.kl
biz sürekli
alarak dosllanmu,. bu lrupbrla ~birlltimjzjn I.......sa"""na )'0•• lik aldutunu, r.rki).
il•• 1•.
U .. a,. almad,t, .. SÖ)10yoru ..
Bizlml. ilbirlilti yapan bu lruPTurki}e'ye
z.rar vermekl.en
klçlnml1lan için la~~elrrde bu-
"1'2
tunuyoruz.
"
Turk,)"e'mn KU2~
lrak'takt
ha\ta operasyonunun
ardlndan .
Tahran'da yur~rtl!jû. (emaslara
da de~,"en MOIYI:!, IraD 0'$4;leri Bakaßl Velav.lI'wn bir doS!lu k me.ahm D'$llleri Bakam
Halefoglu'na ilellit>ni anlal!l.
MOllaki, mesaJda ,ki"Ulke aras,",
daki iyi ihlkilerin .1lrdurQlmesi
ve he)'eder dli1'~ ind« igôru~me. ,
1er," b'4la!llma" kooulanna d.limld'gim soyledo. Irlln"n ...nkara Bu~ùkekisl,
blr ln.n !Îcarel
heyeumn önumuzdet.: pazane)l
sunu Turk,ye'l< ge:ec.~'r.,. Iran
Al" Sanayi Ba.am Hehlad ,._
bavïmn de 2i ni~an g:.mu Turk.ive'vi zlvaref edccei!inl
blld:rdi
fk, "ulle-araslndJk.:
~rma
Et..o~
n ...
lfTllk
Koml"'lolln
I---:"'ulômelen
Ba~~ak.ln furgut
l?e":lr.
O~i.l~
d!~ ameli~ar gere~çe ,?u...terll{"r~1I.
IrJ:)
larJt:ndan
::rt.:;"i"::lmJ~t1
17.4.'987
TOrkParfamenlo Heyeli'ne, Kürt devlelinden bahseni
lüstah
laddafi
Ubya Devlet 8lqkanr
nm, "Kiirt Devletl
kurulmalldlr" sözlerl
iizerlne Tiirk Parlamenlo' Heyetl. KalIdan'nln ellnl sikmadan
yanmdan aynldl
Rahmi ÖZYAZGAN
43
.Te~;
1104.1981
18.4.1987
,
,
~~~
;::::...~ :: ~
Tercüman'In yaYlnl sagduyu
sahiplerini harekete geçirdi
?1::--S::: !:
:::- .::"7.;-:,"~-=
Dersler bölücüden
.:s:;.7;.::7,::
Star Sovyetler'den
ö;::::: ;';':.::.;:~
,Izin' ve destek Isveç'ten
Tür,kçocuöuna
,Kürtçeeöili~
On bine yakm Türk çocuQ,u.PKK'h ~relmenler elinde Türk dÜ$mani olarak yetl~tlrlhyor
:"i,'::t
III
Ru•• a'da .tal
'
,-,,. '
.",
~~7~~~
:fr~'~~
~~::~e~l~ru~o~:I~e~e~i~:
IIlli'ne gOnderiierek staj yaptlrlhyor.,Yetl~-,
tlklerlne karar verlIen Ollretmenler daha
soma Isveç'a gOnderillyorlar ve Turk ço.
,cuklan "KUrIÇe" eQiWiyor
Tablr HACIKAOIROCW
TOCKHOLM,
(TereUSmao)Isveç'de on bin
TUrk çocu~u, Isveç hUkQmetinin de desteAi ile "I(Urtçe"
eäitim gorUyor ve TUrk d'l~manhA1 ~llanarak bUyUIU!Uyor. PKK 'mn yaYJO orgam
olarak bilinen ".Komk.r"dergisi, KUrtçr e~itim gOren
bu çoouklara sahip ç.karak,
"Bu )'II1'nJlonDllZKUrdlsl.n1
In vorlltlnl ve IlIribl bU... k
büyilyor" diye yazdI.
Isveç'de 1977 )'lhnda kabu!
edllen ".DadO reformu" so-.
nucunda
bOIUcU gruplar
"Kü~"nln
de okullarda
okutulmas'I\I sa~adt. BOylece Turk P8S&portu "" Ay_
Ylld.. h nUfus coulant la$lyan
gurbetçi çocuklan okullarda
"Türllçe" yerine "Kürtçe" üe
tam~tl. Kamkar'dergisioin id.
diasma gOre, binlerce TUrk
çocu~u ~u anda KUrtçr' nin
gramatik yap .. " KUrl lehçeleri "" KUrt edebiyal' ile KUrt
tarihi konularlnda
"eäitiliyorlar.'
r:{ii
Lill' ~:~;~~~~~~~~
:~I~~~e~:;:rraün~;b~~~a~
pordan soma ba~latllan kampany~ ile
KUrlçe ellilim kitaplarl bastlrlldl. Su kllaplann diOer ülkeiere de gOnderilmesi planlandl
OM! ...
.'
I.r 6tretlll.Or7
KUrtçe eQllImln verlidiQi okullarda "Anadll
Kürtçe" ve "KUrtçe Metodik" denilen ders1erdl~lndakl mUlredallsveçce yaplhyor.Kürlçe yapllan dersler lçinde "KUrl Edeblyali" ve
aktoel (I) dersler aQlrllkta
Isveç'deki anadil rerorblr g~zl )'lIp~lar."
mundan sonra KUrtçe dersEchOlIen bltg,tere gOre, Islerini ver=k oÀretmen prob- veç'deki bOlUcU, raaliye!leri
leml ortaya ç'kml~. 1\l~4 ~I; Sovyel!er Blfh~1 madd, ve
hnda Isveç YUksek O~ellm
manovI olarak da de~tekhyo~,
Kurumu (UHA) Stockholni
I\Urtçe hamlanan blfço.k kl:
YUksek Olrelmen
Okulu
taplann da Sovyetler Blfh~,
bUnyesinde "KUrtçe" bOIUm la~r'~dan
finanse edildiäi
açarak bu problemi çOzmU~. behrllhyor,
KUrtçr bOlUmlerin ilk mezunKULLARDA ..1&iR
Ian da geçen yd ilkokullarda
6eRftILlYOR
O~etmenlik yapmaya b~laKUrtçe eAi,imin verildi~i
nu~,
okullarda "Anadll Kürtçe"
RU.YA'DA ftAJ
YO"Kürlçe Melodik" denilen
YAP~YORUUI
dersler d'~JOdaki mUrredal
Stockholm YUksek Olrelprograml Isveççe yap,hyor,
men Okulu 'ndan mezun olan KUrtçe dersinin .kapsam, içinbolUcU Olrelmenler, her y,l de KUrt Edebiyail 1àrihi a~Ulkelerine giderek staj yap- hk ta~'yor.
makla yUkUmlU kdlOml~.
PKK'mn yaym orgam bu
Ancak, SOzkonusu O~menkonuda da ~u gOrU~lere yer
1er haklannda soru~turma 01. veriyor:
du~ için TUr~.iye'ye gideme"1974-75 ylllannda Kürt
mi~ler. PKK'nlO yaym orga- ölrelmeolerlnin saYlSlllkeo
01 bu konuda da ~unJan yabugün 10'ye ul~m~llf. 1996
Z1yor:
Ylhoda blrara)'ll geleo Kürt
"1986 mezualan (Kürt öa. öarelmenlerl, ""ndl meslekt
retmeolerdeo
b.bsedlyor)
soruo/annl dU. gellrmek ve
KUrdblao'd;,kl pollUk IOr- bllgl .I"verlflode bulunmak
luld.r ve oaillm Imklos .. hk, amar.yla, blr KUrt Öarel.
Ian ood.alyle KUrdlslao'. al. men 1er Oemeal kurma bra.
demedUer. Bunun yorloe, nna vardllar, Demealn kuruKUrt Oarelmen ad.ylan Sov- lu, ballrl.ldan sUroyor. KUrt
yeUer BlrlJal'ode
bulunan
öaretmen okulunun açllma, KUrt çoculdan araslDda slaJ- Slyla Isveç'de öl",tmen yelilIIrme somno büyük ölçüde
lanm )'lIpmak ,Içln Rusfll')'lI
Terciiman
Mottaki, "Sava~lsona
erdirmeye hazlrlz" dedi
Kürlier'ie
I~birliginl
dourulad.
(:,fi 5ava,la IIUIll lII,kl
...... Iran Süyükelç'si Kerkük'e sald,rida Kürt gerillalarla i~birliQiyapt,klann, belirllikten soma "Su
grupla ili~kimiz kesinlikle sava~
ve Irak'ia ilgilidir. Türkiye:ye zariH vermemelerini kendilerine
ta~i¥.~~tik" dedi
44
Is.eç'ten de.tek
çÖzÜml~~ml~ oldu."
Isveç Devlet Oers Araçlan
EnstitllsU (Sludents Institul
FOr Laromedelsinformation)
tararlDdan
1994 Ylhnda
"Kürtier lçln Oe .. A ... çlanHlr Ihll)'llç Anallzl" ad'Dlla.
Siyan bir rapor
hazlrlamyoro
Raporda TOrkiye'den giden
ailelerin çocuklanmn egitim
araçlanndan yoksun oldu~u,
bu aJanda bUyUk bir ihtiyaç
bulundu~u vurgulalllyor. Is.
veç hUkùmeti ballan sOlla
Kjlriçe olnn "Okuyahm" YO
IlYazahm" adh kilaplan Çl.
kanyor. Bu kilaplar haien
okullarda okutuluyor,
PKK'mn yaylO orgalll, Is.
veç hUkùmetinin maddi deste~i ile ilgili olarak da ~unlari
yazlyor:
"KUrtçe )'lIy,nl.nn baSImlOda Isveç Oevlel Küllür
Dan~manhtl (Slate" Kultur.
rad) maddl alanda büyük
destek satlamakladlf, Hu kurumun 1980 ylllOda )'lIphA'
blr aç.klamada 'Kürlçe bas.Ian )'lIYInlann uluslararos. bir
pazara kavu~mas.', )'lInl ya/nlZ Isveç'te doaU dller ülke.
lerde de bu )'lIy,nhinn d ...
malzemeol olank kullamlma.
SI Is(endJ."
I••I~ Hc'ÎiOMnÏÎlDI"
IlADDI
"KIZil
rablta"
Meclis'te
DYP Istanbul milletvekili Hastürk tarafmdan hamlanan
soru änergesinde "lsveç'te Türk çocuklanna Kürtçe egitim"
konusunda hükûmetin nasll bir tedbir aldlgl soruldu
,',
Önergede
neler var?
( elsveç'tekl uygulama diQer Ulkelerde de var, ml?
" :eTOrkiye diplomallk bir girl~imde bulundu mu? :' ,- "
" je R.usya'da'eQitjJen OQ~etm~nlere
..kar~lIlk na.s,11
~~rle~blr
ahnd!? ",
" <', ' ',. " ",
_"',"
'
e,Türk çocuklarlRa OoretiidiQigibi :'KUrdislan'ln bir tar!h ve
". varhQI" var mldlr1 '.""
'
,
".'
,
eHO~ûmel bu d~!:"da ne ya.pmaYIdU~Un~yor1. "
NK.4.RA, (Ten:üman) ta ...fmdan öt",tlIdiai dogru
rab.ta"
olay,
mudur? Doaru ise, bu konuMeclis'e geldL Istanbul DYP
da bükûmednÎzin lavn ne
millelvekili \'dmaz Haslürk,
olacali.tJr?
bir soru Onergesi hazlflaya.
B~ka
ü1kelerde de
, rak B~bakan TUf'l!ul Öza!'.
TiirI<öertncilerine ayru ~kiI"Isveç'te ve diaer ülkelerde
de .)rd,kÇl bir felsefe i1e bu
de Türk çocuklanna Türk
tür egitim veriJmekte midir?
öirelmenler tararmdan Kürt.
- Bu ça"~malara Isv~
çr ~retiJdiiinin" doAru olup
bükûmetiniD
maddi
ve maolmad,~,OJ sordu.
nevi deslek verditi dotru
Hasttirl<, TERCÜMAN'IO
mudur? DoQ:ru ise bu konu •.
VB"1m üzerinf' hazlfladlm soda berbangi bir diploma.ik
n, 'önergO:Sind", !lalbakan'dan
tqobbüste buluomaYI dü~ülsveç hlIkùmetioin
KOrtçe nö, müsünüz?
6~retimine maddi ve manevi
Bu okullnrda gö""
desrek alup olmadlg,lOlO da "alan ögretmenlerin RU!.-'1~ldjl .
aClkianmaslnl
istedi. lElmsl
egitiJdlkl.ri doiro mudur? '
HaSlurk'Un Balbakan Özal
Doiro Ise bu konuda kahel
la:aflndan vazlh olarak ce- 'Ot ~öklü bir ledbir almaYI
vaplandlnlmaslnJ istedi~i so- dü~ünür müsünüz?
rul3r )unlar:
- Bu ögretÎm Slnl.liilOd.ll
- ls\eÇ'le bll)unan Turk
'Komkar' adh,PKK'nm )11.
çocuillan:1ß Kürt~'"e eflîUm ~e- )lllorganl
dergide )~YlDlarildigi .. 'Anadil Kürt,.- il. , Dan bir }'Bll)a göre. 'Kürdjs'Kunçe ~Ie:odik' ad" d."l<-- tan'IO '''ar!J~1 \te tarihj'nin o~. rin Tür~ o~renrilerin devam
"'lildiii dogru mudur? Dai'
, .ltikleri okullarda Türki)'e:
ru ise bö)OIe. bir larih \o'e var,den ~itmil20 Türk oiretmen
Ilk mt\'cut mudur?
A "KIZIl
DISTall
Isveç'deki bOIUcUkurulu~.
lar, çe~illi sosyal raaliyellere
de el atm,~lar. 1992 y,hnda
kurulan ve 198J'de ise ligiere kallisn ulŒrdislanspor"
kulUbUnUn ise 200 liadar Uyesi oldu~u ileri sUrUIUyor.
18.4.1981
NKARA,
(Tercüm.n)BUyUkelçisi Monacber Moltak!. KerkOk'e yOnelik Iran sàldmlannda aynhkÇ1 KUrt gerillalal'Iyla i~birliäi yapllklanm
do~ruladl.
Iran BOyUkelçisi Mottaki,
TUrk nUrusun ço~nJuk\8 01du~u KerkUk'e yOnelik sald,nlann )"almz sava$ ~nlan,
içinde de~erlendirilmesi ge .
rek'i~ini savundu,
, Monacber Mollak!, duzenledi~i b2510 10planlisJO'
da, KerkUk'e yOnelik .aldlll-'
larda Iran gUçlerinin, z!.
zaman laman TOrkiye'de tcrörist eylernler aerçeklestiren
A lran'JO Ankara
bOIUcll ~kiya ile i~birli~i
yapll~lOa ili~kin bir soruyu'
cevaplandlrlrken
$unlan
sOyledi:
"Biz l k'l. sa~ balindeyiz. , k. imkiin bulduiu
ber nnkt.dan bin saldln)'or.
'Blzim, .dUlne ,anlanmlZln
'gerçeld~m .. i Içlo, Irak 'ln
ber DoktllSlnl saldlfmak
bizim bakk.mlZlhr. Bunlan
aerçe~dnnek
lçio ber lürlü
baktan )'lI... rlao,nL I... k'i.
rejime mub.li! olan Ilüçler,
Irao'l. ilbirliai )'lIpmakt.dlrlar. Biz, süreldl ola ... k
dosll.nm...
,uou söylü,.,ruL Bu gruplarla U~kimiz.
kesinlikle sa~l.
ve lrak'ia
, UgilldJr. Türklye i1e alU ...
yoktur. I~birli~i )'lIpuitm ..
. bu gruplaro, Türldye'yo zarv
varmemeleri koousunda ber
zaman lavsiyelerde buluDuYONZ.
Yapllan tavsiyeJer,
müryyldesini de lçeren dostane tavsiyelerdir."
Iran BOyOketçisi Monak!,
B~bakan Özal'IO lran.lrak
savallOda arabuluculuk ya.
pabilece~i leklindeki sOzle.
rini nastl degerlendirdigi so.
rusuna 'da su kar$lhgl verdi:
l'Biz. sa~1D sana erdlrilmesi için adUloe ve manuklt
,~artlor istil'oruz.
StirekU
'olarak Türk ),.tkilU.rie sa....,
konusund.aki
fUlu~umlizu
'g6rü~lljk. Biz her zaman sa~I
sona erdinne}"e hannz:'
BUyOkelçi
Moll.ki,
tran'da bir sùre Once yaptl~1
temas:ar sonunda Güneydo~" operasyonlan ile ilgili
bir ml'saj getirmedi~ini, )'31,mzca Ican DI$Î.$:eri Baxalll
"cla'fed'njn dosrluk rncsall:~:
Olliiien Bakan, HaJer<>il~'na
"ell~ini sO)'ledL
•
Hürri,,-et
•
19.4.1981
18.4.1981
•
KADDAFI/ye
haddini bildiren
lIIillel1lellili
• Libya'n,"
Gaziantep
h~yklrdt:
klmse
yamaz"
Direr
~ehit ,
Ol<J9''.0
kùstah liden, Kürt devletlnden bahsedince
QyP
Mliletveklli Feyzullah Ylld",r ayaOa kalklp
"Tùrklye'yi
ASKARA. <.Ht.irri,,'.t)'zan "ltlk:t.'f1 ..rmra "Turkhl'
parçalaLlh"o't1a resnll düy<,'h oIa.
w:lt'ri kapotmahdlf.
Bunlar
Bu sözler
rak buiunan Tl.lr~ Parl~ ...nl.iJ IsJam a.lt"mlne. \rap ulkclf'Salonu
sesslzliOe
rine ka~1
kullamla~aktlr
boOarken Turk Pa~a c1evleti kurulmaladl'".
di~iO
,)'~I~~lunUtdan
lamento
Heyett,
LHJ'UDl\\lcl B.'~kail: Kadda4
hur: ,jl!\lf'tl
kor.u~,In(LI
Kaddafi'nin elinl bile fi \t' 1l11'7:nm pd\ \010 \t-rllrlJ~i
luru*knOi
3l.,'1kla~tt('n.' K 'nt.
S&kmadan Ba$kanhk
olfn.ndrh EJJnll_~n !'-1l1!1\l:'Il'''f€-.
!.nn hUrrl\t'1
mucudd""i
H'f.
SaraYI ni terk etti.
Kaddnfi .,'"...
'''.'l't'
d;ilnJ Idol.. rorn I\udda!i.
mf!)ldofUl ,elen
~I"
~z~~r~a~:~;I~I~
~!\r>llll!..
nI:! Ji
dll~
om
~hnl
"lh
maddO
HJ::-h.lr.llk
"'..Jf<l\ L'Ill ",-,
radI' t.'rj., ('luk]( ri o.::r('rulrlL
Bu .H..lO.i LJt,\.i \8 ilt\"rl
dokuz
I..l~,jl"
V"'lril
\\
P,lrl.!p}ll',t"
n","in,!)
ill'
'_,I~','
pn
\t'tl
~~~~:~~j\
Lltl\t.I,
la d~..lr)( J o:un <tnldt r. Km.ldafi
tar:ll:nrl,ln 'II\ll t'fidol. Tratl.
lu ....;.lrp l,t Ç'III. -..Ikl ~',r,J[',.Hl
n.Nc~nIJk ~ar ..\ I :1,la Tu"!" hf'.
\"f't~"l
k,tb.J! t~j.f'1
Kadd;lfi,
onr t'
t ,I.n\'\... Dl.lil\;l
TI:c/.
rL ..: m ,hlk!adl
\.m('nk£lll "a"'I~
ll,d ... !....r;nm uJJ..,'''lnl..' -...Ji!: r ..ml
Cumhur..i.Y~(.
.;'I~P'U'.'I~'1
,.Tercü.man
~~,!~~'r:
01..",1, d,.lIlH1
dolulll1llll
... t ........
l<\frllmÎJd,.
ra .., ... a ......
Bu sUa"b
••
nda
•• 111,. Il bomba ..
III, er\m1z Llld.laDed< ,.lall
tar. Böll":' ara ... raali, .. ,..
ri•• d.voID ":iJm.klhll,."
"tn. bi'1,<de On,',k; ,tin
me ...d.ln.l,elm C:I '"-'4l..J çaU)I ma4t
Ik.i terö' ~~t -ö!u 01.&1'3 t!r
'.roml/.rI
'Ile y.ral
nid
.'18""
tilT
er
1.~
}C'hH
""~I
iran ve Irak kar,lllkll
olarak Kürtler1 kullanlyor
krli"1
,;,UIlII..ll
'lloli!..!'.;:
LEFKO~E.
lA Pl- Iran,
Colal Tallblni liderlilindeki
Kiln pe$mo"elrr'e
i$birlili
. yapan Ot'Yrim Muhaflzlan:
nm kuzevdolu Irak .. n"ma
orlak ,:ild", duz.nleyerek
UOO dU$man a,kenni oldur.
dutunü ,ddl' cderken, .B.~dat de'lelinde Humeyru reJI'
min~ Kani mûçadele veren
""".kIO Mli .. hiUori" orgti:
tu, kuzoyballiran'da,
"Oe.rim Muhaflllan"na pusu lurularak buyuk Z3i)at ..erdiril.
di~tnl liera surdu,
Tahran radyosu, Irak':n
Sulr,mani)t
$chn ~I\anndak, matejik l'til.sek tepel" ..
du.:enlent!n KurtleT'le or.at.;
salJmaa, lù }enl !epc:mn eie
TI::kl'P:1"
~~I'I)Pl
L\l~'
kafl~!'I~m ••k \(.. kt'n,::
I\r'\ol
;:-lt)lëlll1
20.4.1981
Iki O)keyi içten vuruyorlar
[({ .... ] Jrj.,l'.t' 'h 1..1,J~h r!r
!~:,,'~ ,lI, r.1li~" kar'i J..;l~!"ll,
'~ltk.,olJ...~lnlT,Jrt...\t;'.
HI
rap"'.
.<?lmu~tLl.
nôlp
IlUllll.!
PiHl.\nlHI~()
rn",j,.
Malarada
arom.d.
blrrr ad .. G.J •• A-J makin...
IIllir •• il< bù .... , kal.,
r
Iill •• , fot ooy.d8 " bomb
,
'.e\,l:"lr.'l11.
[(.r
\J dl"L \ ('t. III to ('.!'lUll.Jh
'ùldlnr.
"Turkj\('
~.i kimOo(>
pôln;aJayam~u"
dL:-'. f)ol~.n,
H, ,t ~ R.I,';'K<Hll
t.!olkpndcr
(t'-
l
lm turl, U\llt
Kaddati
la.,.,..
toririItIertr, bol.
I
raht- ...._
dünilm;q II Nisae 1917 PoU.
09.00'01. Ih .. ,", ku.. ederi
t.r., .....a..... aroy. &lriIm"
,.• !I.l ~r6risllÜablan)1a
w,Ii~ le 611 oIan. tie loçIrll1ioo0
)orum.
l~ldl~~r~:z~u
f1nln.
MAllolN"(o,à.1 - Mar-'
cfin'iD ldi! ilçai kll'llll tesimln'
de auvenht kuwedm iIe t.c6-
"~ildt'('(' Turkiyc
lçin dt'liil.
Iran \."t' Irak için df" .,rn,luKurt dl~,ll.tI kurul.
mal.JdJr'
Jr,(
"'~,ll\l",l\J
K ...ddati
Illn
bu ~Ollt r!.
TUTIi. hl, p! t 1:':1 nr.dt
....,ll'.;!..
';Sd;r,~.t!
ht,\!
•
kINo: kNnUO-
kunederi Il< ra~
may. iPriJ.. ler6.btl.rd ••
k_.y.
batoronr." yakal•.
.... lçin .nmaJall dC''Vam
edDnoIt yt 16.00 RIlamoda. bOl.
aedtlLl - ... I_lara/anlan
IIlrlade J1z/aoe. Il. "rörild •.
rln al.,I,.., h".latcl
,.
GU.oaIIk ..... lIm.l
.
11m 01 ra.t/Uan .. a_ d.. am-
p
M\'f'tle bulunan DY? G.llIan
l.
~1 Il l\i k It Fe).zullah
a;ata
rlrlayarak
Kaddafi r.ln ()l'1une dlklidi \i(
. .lint hd\H .... kd.JdJ.rfuak ifr:. hir
4LWJL ''Türki,re yi kimse per.
tidha "'tmrJ
nç.s
.atlJmad(l' iki ,..TiJ,.isl
/JIu o/aral(ele ieç;rildÎ.
~~~~l:s~n~~.
...
din III Idll
do liI .... k
•tJafdin'/~ 'ldi/ i/~i
IClTStlI kesJrninde
~ïi~(;t/'rh;~u,:~.j:~~~~mat.~~~~
J8londd _ blr
u,ndt Ç1kan çall,au
,.,nucu iki kf~ÎSl 61Q olarak
..:e ,rÇ;rildi, Terôriltkrin lIihto .1 bw.llMSl n. ïarelaPan bu
er dc !eNI oldu.
" Kolordu oe Diyarbakir,
HakUri, Mardin •• Siirt ilI""i
S,t,yOneum Komut""h£! B.rn v. tiollda /)jski'cr Subc;,i'nden tonu île ilgili yap.lan
""kl.mado l'OYI.deni/dt:
"11 N.... I'" ....
Marrilt/<r
Ill,!;]f'
.,'ht''-:i)fdl' kar,:,urmamt.lk
JI
Il...i ...
:-al :'o\'lu:ti
B'l ar,lcla, ou ul!.. ...de- PK"
~a.r':.;afl hulul:duiu
vnlund.lhl
Id,: d.,.ir: (k~l'rlf'ndln'n
p,lr!ii'
mrr:tt;'rltC k'lOunun &."11.>0 hu.
kun:l'u' dl.tlinwi"ll
\'{' OnLl"l
~ltn~laslnl
k.lCarla~llrdd.J'"
~o ~adJr
~eçIrlJdl~:",
a~ n~a
ko) un
i$gal edlld'~I"1
dc
duyurdu.
Radvonun haberinde çar.
p'$maJann. ,eçen sali ,Ilntin.
den beri sllrdulll beliruldi,
Ineak Iran kaYlplan hakklnda herhangi bir bilgi .. rilmtdi. TaJabani liderlil,ndtkl.
"Kurdistan \'unSftft' Birlili.
Batda,'.
kar$1 bat,mSlzhk
mueadele,i
.erdllin.
One
sUrU)'oT,
Öte •• ndan'
"Haikin
!\-tucahili.ri" or~utti, "0 ...
rim Muha'.zl.,,"na
reJim
al<)'htan gruplarea baskm
duzenlcndil,n, \0 100 kadar
muh.fllm ~ar dl$' b.rak,ld,lm' ,ddia erti.
H.lklll !\-tueahi,leri, ,ddialanna baslma Iran-da }a$3'
)an ""n pe$mergetenn kalli.
dlglnl d~ediler.
19.4.1981
.Erdal inönü, SHP'nin Siirt'teki 7. BöIge topiantIsmda hükümete çagn yaptI
'Köy
~onreulugu knhhnlmnh'
."If,.
Gen ..1 BQikam Erdal
InlJna, "DevleNn. gUvenlik
gùçleriyle yap./acak seyleri
b.~yle elilimsiz iflSQnlarm
. l'line si/ah vererek
yaplirmasi b,irçok olaylaTa
. neden oIUYOT. Bu SOTUn
devlel;n kend; gaellyle
OTanl,II olarak VI' ha/klan
da d..slek alorak
. r"lll,!,len.~/i,!!T~:_t!.!!i!:...MEUMl]'
AKA
t:FM,lz
Ml'MA\'
-----.--
.
----
~l1R I - ~HP (;c",1 "n~ko", r....
dill tIIOUU, dl'lludd 'illc;luharm yak,.
1...lIllla" :o-lnNnùa \lIlanda$lann \'t1it.
Il l'>a(k, \e l)"eul'clere mlrUl hid,.
~1l11 ~{'~It.)\'rek aWe't h\"(lahmna
~
d(,11nl.ll1. kan dauhmlU kOnlkleyen
~(I\
l.01 Ul..'UJU~1I uYlulalflllSUla
I0Il
\~lIll11e(lIli j,telll
lïdttl
llll\nti.
p.trll(inin dUn ~i1fl'le
yur.l.m ï tlO/"'f' lt~p!anrlslllda Ylplili •
ktHILI~n,.IJa, llC'o'l(tlll kendl ,Uv~lik
):,th
fi
tlll1l:t'illlll
lar~ln, ko)' lorucu~
larulm (ll'\'lcl1 kl'lru/Illik
I~ill silahian.
dUllth~lI1a l}arf'! tde1tk, "lH\rletia
~u'''IIIiLK"\'I"ri)l" ,.pdlnk fI')1fft
btnlt tllitÎmll.i7 innnhlr," rI'n.
""'t't'k uphrma.". hir'toli UII,II,.
nNl" .. olu),.,
8u Vtru" d.\ It'lin Lrn.
di IC"''"U,It ol'llnldl OII"aI., 'tt hllkll.
dl des.,," aIt... nak ~ulumlenmel1dlr"
dedi
Inllllll, \'Akl"~lk Ikl hin k'~lIllnkalddll~' 'il't'r ~.IIllllluntlakl h1r1anllda.
"I(.hrollilln ra,l1m", "~lkl)'on.IlRl
hld"lIliln", "f)J~k'. bl.urluk.' Vf'
"Inunu It.,blkln" "bi ,Iolanlarla
• ' 'I~ kewtn konu~masml $Orle ,ur.
J lrdu
"n.h
.
'\\.
.V
. ~...
.
...
1.1'
.A
,
....
, dolar anlyor_ J\\'tllp.-d. Vf di1n).d.
.~ oNna oIau. Tllrk.l)'t""
.l'-!Iii ulu.
~or.
Ar, ... bill. IIIrWt'i:i/. "nia '111.
<"r ....
nd • ., bu ptlh.hhltlan "urt.r .
:..'C '~f:~.''-'': :...,....
'-&...0"
IJn.. ~..
t:-:
..
nU$maslIlda
rucululunun
slkJyônelinun,
leö .. kll .
b,r an Onet kaldlfllmada 1II'AI$linIßlC"llll
:
i~tt")el('k "Ki) knnw1dllllllltw ••• tn.
l't' ... ldlRl.,hdlr,
ltevlt'I hu ... dlr
... 11 lCiI'"ll .•
)'dl.rdlr
k.r~
'lmlt. ~I ... da".r...
" ••• d., ••• blr luriu ... t:I)11ltllnl~ adz 'olam".
.,f.k IOlun.mahd.r.
Turki •
'fir. (J.,.I, Il.. ud.nH knli_ ~imdl
Ar'~~I(irm." lçin )'flla ç.klt. I\r'~'e )'t'd.. " )'Okfur, .. )'ok'ur, liitllrrill )11'
eirilm"1 için OIK"' q,lllId~lnIl71 bu p- IMv.a<eII ... blf ,olu.r"
de-. .
di.
'.
palll.h., .. ,." kunarm ... I,,",kl)'ol."
Cllnryl
('an\'C'r de IcOnU$IUA'imda
sl-ir Gtntl 8a$kanl ~rdallllüllll.
dolll htUgc,mde )ll1~y .. n in""ul.\I ln
parlihl('rine de bir m~\a, ...ell:'r('k, )._
sorunlanm ,ok i)'l bildlklenni "ehr
kinds Yl\l'llacak kurultavdan
.u,lu
lorek,
011010, olm ••
ç_kmuk I~Iß hrrke"\in ,itn."\'lOi yapma.
, .... dnlel .. Ia a/. ialiia.. nl.n,•."
1101 1\I«"\tcrek $unlau \"ylC'dl:
ftna
.ncak
.,1""1
dfrlfr.
çunkll 001.
"(;'ßt"1 It'çimlt'r ).. kl.,ta. \'.I.n,
dattar ~II"')I ikltd." If'lift'ftk n'lll da bakt huk.k ,'okll.," dl)e k.ontl}.
lu
.
..... unu~line cf'tabllIt
)11_
[liln 'ion a l'rl'n IOJlhtnllllan ~(Il\',J
. dan hu ).aa Ö/al bukilmt'II ,.u,un~
SBP <if'nd H;)~bm f-rd..llnl'nll'lHlll
._n !IIlulllllar, hlk5l1 baI~klllr: "bnhultt'" Stirt'ft hiT ba'lIl (OpIJlIlI!;'l ).1t'rI .., .rirulm.klf'thr,
IIl.Ilun bUlllar
pa~ajl blldlllldL
SHI' Ülltd.nlld. {U7Ûme ka'tu'111111it.
fir, Çunku biz Ita,la .. blrl "o,'u~nruz Art'k 'IurLi~.'. d.muk....inin
1f'1i, .. vni .all"II",ftI l''M r.klurt"r
k.lkllilluh;
hullumI'll. vvl.n,
'~In .nu,knllÎ~.1'!J'un oIm.d'llrnt
')'IIp.('I;lIhr" di~ k:\nU'lU
"ftt)'ll', Rtlftlann ht'pllni
o""f1fnOaco\l()n ~ AT konu'una
da th.~, WI1'., "il"nllll.f~rl)1f'
MUnat~,hn'.
_'nrn I:rdallnonu. "Ü .... nlkumrti
«k'lintl:.
ekonumi~1
It blr ynfa IOk'u ki, JI.
~UP'nll1
'" h""!I(1.: IOllldnll'iIllH
(:('
lin.
"'pll ...... 1ft
11('1<\tkll'!er tU.ri '11thi', ~arrllln' '\1
SHP'ntn i"tidarJ ,elmt' ,.nsulin 8'.
abp
\lffIM'k,
.nnu..
".kup "t'IH'nf'1t \'(' t.ni, llUunt'u.
dt'R'k artllllnI.VUraul.)'arak.
din ko)OWUf61ftf't11n dl)or, .m •• ,uk IaMKYK h)f'I(1Î nUYlI1 Ahd." (un")1
nUlunda p.rli~ine yonrllilen
1Uttl4W:\ Dlnm bund •••
umudUAII""I.
Bu . ('anl.r. 1-.')1'1'1 •. rdl'IR. ,"Mil (;Imnitn
- malara killS'". "~t;rklJY".
l6ztt prk ~lftiyor
.. di)'Cf'fk. aOrur
Bugn Kl'h<,. I>rUl'Il/'1 "'urulu U\l'II"
)"" lnunllna
""."'-"lInu.
Mill.
lerini $0)'11:'tide ItllflJÎ"
n, \onk \,}\ildR IIldlcl\ddi
\'(' p<llioli
lumIIn nldUI!URUbIIi)Of'IIJ.!ottl onl....
"II"
111ft lib "tritri.
üf1'IIIa;1
bllith Saloflda h(Jntl dt'tnrlo, ~Jlbn
kanmayt •. I)'. bu...,.i. ktnclll$ldir,
.. aUI,.
)'I~k!llnll. th ...,..II. d~",t'k. ANAP drml!k •• Jan df'llJl'k"
))Iad.",
dt', .. 0) JopIatU"
lsI.h ..
It••• kapat'1lk. oada,. Mnnll
'"G.MI \If Ii).,' at", Jt\';, Lmlll,
lar. Ru .,.d.
de d,,,.blUclr d.
Jnmhor d.ne ..
m.mur, "Rif fi
Ilbl pan",lfll31
!I,,~;lu,.orlal 'tir, ikUd., nlduÎundl
crll. r"'k pa .... dumn.dan dtjt'r )1.
aOruldu
'hub.
Ib_drUn!
h'l.dltl
.. Ibl
tln)or. A.ma bu arad. nt pflund n"
Gencl S(krrlt:r f I~ll S..~lar d,1~,)_
5101 •• "nU\'a\aOln
:..n."y, ...
l'''.,,,a
.It
~'rt'ff"...
'.,a.
.1,
Ö,
11''',
"P"
'dhI'"rlkl,...
J.,.
U.
~tlr.yi
r.. .ör'""".Iyon ',.a,,.
,'e"
45
•
CIrmm"
~
~~
::{O{:,l'j
'il9~ri~et
20.4.1987
......
~ .
d'"""'
--~~;;:-
i 'll'c;-rtCo [71 :('I,III-i~
Iri~
~
"Bölücü aklmlar
d.,ardan kaynaklandl"
eDSP Cenel Ba$kanl Ran~an Ecevlt'In van gezisine kOnU$macl olarak katllan Bulent Ecevit, "Cüneydogu'
da toprak reformunun yapllmasl ulusal zorunluluk.
tur" dedi
'" ,
"
VAN. AA
fiïlAPATIL\N
CHP'nin q.n.1 B~karo BWeaI £avil, bölùcù aklJn.
lann daima d'l"rdan kaynaklanalg,m sàyl,di, OSP Gen,1 B'l'
kam RlhlaD [cni!'in Van '" ç,,,,,,ind,li
yun gaisin, konuk
kooo,mlo olarak"kau!an Büleol £avil, AlJlùrkçù miiliy'tçilik .. JaYllUlda, uk aynmCÙlg,nm y,r,,"n bulunmadJguu bildirmk, "D'lm .. kI~.
. Oakl.OIO bölüeö lkimlu klC'l,gndl rD .. &J.m gü"oc<, Gùo,ydogu
Anadolo ballanJn AtalÜrkçü. milllyClçilik 1IlIa)1lll'la pekijto aJwal birtik
Y2 nllDsnrcügidJr"
dedi.
Dog" v, Gùneydogu'daki saldmlanD ardJnda "TürkJy,'oio d,mok,
miy', geçiliDi eog,Uem,k "GAP'tlo
nzg'çlrmek"
gibi ,men,nn huluoduguna dikkati çcken [c"i1, jàyl, dcvam etti:
"Güo,ydogu ADldolu'ooo WruDO etnilllOruo dciildir, lOIYaI "
,kooomiklir. GAP bu WruDU çözme yoluodl büyük bi, r,n.ttIC, Ytter kl hu I.nal gerç,k bi, topralt .. lormo Ue .. ghkh bit biçimd, d,gerIeodiriJsiD, Ak,i hlld, bölg,niD toprak d'gllJlDJod.kl .dalelSlzUk, g,br
brWg,DI bügüoküDÜ. kat hl ü.1ÜDe çlkan,. Bu dl, Tü,kly,'nio bl- .
l'Dl eiddi ",runlu .çu. 0 IÇld.D Güoeydogu AOldolu'dl g,rçek bi,
tDprak .. Iormu y.pdm.g ideolo)ik terdb degil, blr ulo,a1 .ocuoluluk. '
tur. Tlirkiy,'oio GAP'I.n .azgeçmesi,lbett,.ö.
koou,u d,giIdir, ,~o.
cat. GAP'I, Gü.,ydogu'YI.o.yalldaJ,t
" bu.ur getl .. "k bit lO.yal ,
pllOI h.gllmak gmltir,"
[(evil, smtr ôtesinden kaynaklanan terôr eylemlerine kafll ônlem
ahmr'<cn, böig' hallunm rah,uu cdiirn,m"i gcrelctigini kayd,der,k,làyl,
tKJ
kon"qu'
;'Gü'o'ldogu AOldolu hakbo.o bölüeülükl, .. küçük bi, ilgisi. bir
egUimi olsaydJ. IIDIr öte~JÎDdeD gelen lerorisl çeleciJer, bu haJkm ClDIDa gaddarcaIulmazlardJ,"
20.4.1981
-.
v..;.
"
( B\.J "Kürt sözünden
\~J korkmaya11m"
•
A D:-=P (~l'n(.1
:\KARA-
(HürriyeO nwrkl'l.ïnd('n
b~t.-.llia rim!lt:lan
\'f' dUll
"lHl
\fIrl' ..mdj' hu!undp. Bdk'm
ElY'
\'ü'in "Kurt :"urunu"I~a. ili~kin
.:!r)ru::!,~"illl kaJJ.c.J'.dn
aç:ida.
'ma\:!
1!\l1T'_
DSj"'1l111
'n',\:iJi
l:dl" l. "TÎlrk"
admU1 hlr Ir
dn!il. ,j~-2::-Ü: kokrnlt.rd ..n
'Turk adl bir "kin degil, degi$ik kökenlerden gelen
unsurlarln kaynasarak olusturdugu bir ulusun ve
ortak k011urvamg'n1n ad,dICgorÜ$ünü savunan EceVIt. "GIineydogu Anadolu so.runu etnlk degi!. sosyal
ve ekonom;k bir sorun" dedi. CSP'nin "Oogal
'liden"
Ozal',"
"su prolesini"
de,slekledi,
(tl Ill'!'" ....
u~tla~l_ h•.r "wnu,liI
~IÎr
\t' t' ..il t\llm:H
l\lc1\Jl!UIlIl
..11\.
• kll!. bl:::~lrt!.m kll':n:Jldan.;n I);).
::ii"J .lk!r.1Lt7 J.;<17~:~lr~d3
('n
111m .!u\. ,. 'I ~::1l f;.l'~t-._'hil1tJ
"iii
i[i~::d,:~~~1
'~:~f:;~l:,~~~'~;~:;~~
'Je.
lunda bli~'u~( flr:o.:lltu'. Yl'f('r
ki. grr\'('k hir lllprak rerur.
mu\'Ia . .53,ê:likh biçimdc dé.
2'(.r1i.ndiribin.
(;ün('~dol!u,
.\!lacol~ d.J. l!l'l\t'h. hil' tuurak n'fonnu ~apllma:-;l, hiI',
idl'olr,jiJ... t(.'n:ih dt'{::Uclir. hir
ulu ...ul zOI'unJuluktul',
R.;,
1iÎl'1I df'nt'n :lkllnl.lr.
hep dl-
.-\nao.lliu
h<lI:.r.::1in,
:\t:nÎ.i7K.
nulli~t'tçlli~i
anla~l~lyhl
1)1kl
~n uJu~i
hilincÎ
"r.' \-atan'04"
\"l.riii!Î ulrli!~~lnU Iwlirh'll ECl>- '::ll'ti:tn 'k:IY,naRt~lnml:'11Ir."
vit. IlU.,Ut. .,'H,luB ,..àyiL.,hnI!
."G'ünc\"do:h~
Anadolu
halkmm
çOfrun!us:unun
(>ZI)El'e\"it.
"Artak
Il('Çcrlilié'ini
.ml~liii.yo~~ullu!(\1
~cl'\'ck.
l.n,r..l ',l.'krhih:ll'
kOOll..;ll:VI.1 .. :yifÎlmi~ baLl kök"n rarkhtir, Ama bunun Irk ayrtmf\l~uc.lk hir 11ll\l1cbn .. lm.I ...1 t...;.
hklartllln
haur:lslyla.
hall
- l1~)'La bir ilgùoi yoktur.
1- -III":.":';' ,;•.lhlml,lrd<.i. lmlkl I1l~l:
ruTtt3!;ilanmJl.ln.
hh.'hi~'
kemizde
Irk a"rtm(,ll.I~l g<>aim:I,-;t'raklanlll
if.lll,' (,(l, ..
Y8~1 niyet \-e~'a kaslt tu~,çersirdir.
Cünèydo",u
Ana.
Erc,\ it~'"dl~ df':-oh.kler"
'mnkSIZ1n.
kendilerini
Kürt
dolu. Turki\"t' nin hir tür (,nu.unda i.....~\llllilrl _~ll}Jt.dl:
aSlllJ sa.\lnalarmda
da. J{Oodal yapl:" o'lan ,,'k hülgp"l9'~'lt'rrlp h.'1~fß '"eilt ...,
l.'Unulacnk
" .. ka\.1ll duyu.
:-oidir.
t;Unl'ydllgU
re Ol.m~lk üzer('. hall :\.\"ru' .
!ecHk bir ~ey ~'t)ktur"
d~,li
.\nadolu nun :-;nn.mu. ptnik
pa ulk~lcl"inc(' körüklf'nmflk
f.(:('\'it, ~ml'mli nlanm_
lU!l1
sorun
d(,zildil'.
~11:-;_\ al
...e
istl'nrni)tir.
1960'Iarda
\.e
\ urt ta:-lEmn_ "enrli:t'nnÎ. Turk
ekonomlk
bir ~orundur.
1~;1)Ii \ lllilrm ilk vansmd:l.
lliil~l::::Jn l'':jit \1:' ayrrl:n.l,: u\i"
îo.;rJ .,br:\k
!l:orn:L-lt.ri, .lt \.!\'tm .G.-\~). hu sonmu ÇÖ.lllll" yo~ b'Jiueü'lük, ,\HO n(n Ol'tadlli!u ~ Il yuOt'lik
H'll \.(' ~'JI1~'
;:,tratljisi UYilnm'o. bu dl'\'
If't tarafmrlan
d6{f'i...If'nnlÎ.i.
.:.Jui?:u 2nrU!$:';r.r...?_
'\',lkiamariu
'Cur:('\'rlni(u
\na'ld'I
h.:iik:!llll.
i1;:Ul::1 ld:11ik ~."~.l'n'Il'l~ !:l !1I1l~
Illur~,1 <Ji ... un_ i.,1.!~,l,lt'r;I:1
Turk
d!(I.-.UI1l:r. a\:rli;~1a;:
llH',1
'lbrnK i!:N;iul-:I,-nnl
nddlrl n
~;,:~:,~~~,li~l~ll
\-I~~~;~~
~IÇt~t.~:~
~('~~:i
,-
t:
si-
~l,
Uf ...
lI~rri~et
20.4.1981
20.4.1987
20.4.1987
•r",,,IJ,,,,,,
Smlrlmlzda
2 PKK'CI ölü elegeçti
•
EFKO;)A.
c..\ja~q.T!
iran. Il'uk'lll kt-r:rii '.-.pr.ilt
kU,tl, Infll'ki kll~ l.,l"" du.
1.1r:it.,:l:i
-..aldlrlÎ;w1a k;Pl\;',;,;.l~._
. ~ll:\h ~:Hlk,tll1:ë!ll. bur-un ...n';'
L
8çatl$mada
2 terörlst 010 eie geçerken. 2 erlmlz de
$enlt Oldu
(<inn:n
DIYARBAKIR, Mll.HA
cu oJarnk 160.hun
~l'rilb."lIlll1
"'~lr,d;lnrjllltm Îlt.ri ~urdu
. tran'ln
r(>..;nu 11.lh"r ;'llan:.;1
trna.
Irak
ku\ \"l'lIHlIlIn.
h:llrtl(.rin
"a'::I.lië: Zaho
W'
Dohuk hol~rl~rir,ilc' 2'tf'uê:irmz
Pt r;-t'ml'I' ,gf'l'l'..;Î ftuzHl!~..iikklri
,flf'l'ra ...ynnoa
klm\'a~al
..llah
kui!,uvi:"i:lrlP'1
hill!irlii
Zaho.
Tûrkiw-Irak
~lIlruHl
,nk \-a.
ku\ lJir nu,', ;"';.11' hulur.t:\nr
"ARDIN'd'
dli"n!,n,n operasyan!ar maslOd> glivcnlik kuvl!!!lvctl,nyl,
sUahh (auimay> gi~jen iki PKK militaDI daha àlù
olarak ,le gti;iriJdi, Opcrasyonda 2 ,riJnjz d, lchil oldu,
Ör.ccki gùn Mardin'in Midy" ,~ tdU ilçcsi a.raslOdali Ceb ...
o,m D,mi m,,,künd, bir maganda gizI,nen iki militamn (evmi
sanldJ, Militanlar, "1.. Um 01" ç>gnlanna uymayarai<, al,\I, kari'hk verdi. Kisa sliren ,>ulmadan sonra iki terörist àlü alarak
g'çiri)di, Teràrisù,r", ù"nnd, çak sajlda àr2ùl\,1 dokùrr.ar., m,nru
rc iki adel Dlomatil: lul,k bulundu, Kinùikl,ri saptanan lerorisù,nn
"Mesut" kad adlt Raml .. o Clodan Il, "ferhal-Meùo"
kad adh
III Gün" aldugu k"ir,lIk kazand" Çak saYlda kanb ,yl,ml", giri,:itl,ri b,:;,lcn,n leronsùer. yajonlan taraÏindaD lClhi. edildi.
,J,
Irna,
25 GONOE 22'51 OlOOROlDO
Guv'Dlik kuwctlerin" slirdürül,n aperlllyanla.r'soDunda Sûn 2l
lÛnde 22 mUi,an olù cl, geçiriidi,
$'rnak'lO O... l<r m"liin~
l, Oiyarbaj""10 Dlcle U,esine, 4,
~lard,"'in O,rik ilçesind, J, Diyarbak"'10 Egil bucaglOda J, SIC' I
nai< Bal .... o mcvkiinde J v, son Dlarak Mardin'ia MldY11 vc IdU I
il,,!,ri arasIOd. 4 teràristin oldürülmesiyl, orlÛt bakklOda öoemU
bUgHer ,Id, ,dildi,
Ask,ri birlikl,rin yam ma EII'Jliy', G,","Mudùrlùgü'o,
bagb
àze! harekâlliml,rinin d, gàrév aimS! operasyonlann bolg' çaplOda
aral,km sürdùrùldligü bildirildi.
,
,
I
I
46
Ir:.}..'ln
ihsan DÖRTKARDE$I
• DIYARBAKIR (Mil-HA)
,LnJ
~tll.*~\lIU...
1I
k Il.: rI' '.onl'htll!1
..a1d:nrlu
~.:m'I\(ii ,qi .. h kuïl:,r.rr.a:-:m,
r:.:l :1:!lnll7.
."i<tÎl ,tllllU
trun Il
D''''rlr.~ ,\I~ho:tilz!;1r!mJt_ Talab"nI iidcrlll:il,.jdd h.dn I.!('ril.
lulllrlOl 'IrlHl-.iu_-;.öt .11.lrak h"li!~.:.t'
,h!~,r~!(':!:::i Opt:réi. __YIJp.n "mi-.
..iI!t.I1H..... 11~lrak nntll ndlrdi,
(r:,;'" d: ~ b;ikoptl'r.
,) ti.r~", \(,
:":~"lj.; .:Il:::: ,lr:lI'lll:n
... hr:n
l
~:,!.1.1I;~,\r'
r~~~:~'llll!~I~:~::
~:';:
1'.: lfr(:i~:,I~~
":I:_!,~l: "Il-uk
11 I\ünl('rin
muc::.Jd('I.'sÎnin
tarihindc
~iz" "i.md .. t,.I1111:lrllll
'.,
. fi1liZEY
lrak'ta baS!msu bIC
Irai: yànclimi, Kun deY'
.
leti kurma)'1 amaçlayan Ct, W Talabllll'ye bagh P'lmerg,lm
kimy"i silablarla sald,n dùzcnJ,n.
di, 5aIdJnda JOOdalaYlllda Pqmer. ge ile kaçlnJ .. TÙI'k "knisyen AD
So.dab yaralandJ.
Kùrdistan Yunsc", Bi.rti~ bdcri
Cew TaJabani'nin sözcüsù, 1S\'CÇ'le
bit a,lklama yaparal:. Irak YOlleti.
minia P~mergelere Süleymaniye
de kimj'...i silahlaria saidJrdJguu bU.
dirdi, ingiliz yaYlll kundlllU BBC'd,
. d, j'er al.. aÇlklamada. P'liflerg'
vc 5Ivil halktan ,n al JOO'unùn l'araJ .. dJg,. yaraJdardan hir bölùmù.
Dlin ,äJr durumda oldugo ilad,
. cd!!ji.
nu-',
~ENOAll YARALI
<>~.
,,~ie!f pü.Skürüyor
Pe~mergelere kimyevi
silahlarla saldlrl
kimyasal
silah; saldlflSI
Midyat ve Idllllçeleri araSlnda Cenennem ceresi
mevkllnde blr magarada klstlnlan terOrlstler, 'tes.
11m01" çagnslna uymaVlnca çatl$ma Çlktl
,r"k'"
BBC cadYDSU,yaraJananiar msmda çarjamba gûnu Tallb .. i'ye
bagu PCjOl'rg,i.,.ce lrak'JO iruzc)ind,li Sü!C)maniy, kentind, ka,mlan
, Toirk tekDisy,n All Soodab'Ol' da
bul.ndugonu
bildirdi.
IRAN'IN HABERl
Her geee DrIJ ve ktsa dalgadan
1 saat sureyle Turkçe ya)'1o yapan
Iran Islam Cumh.riy.,;'nin
sesi
Tabran cadyo •• , alayla Ugili haberinde Islam Sav"lÇ1lan Ue (KùrdJ ••
laD Yun.sever BirUgi.KYB) P'l'
merg,lefinin OnakJ3l3 4iizeoledig;
"rellh-5" aperasyaDunda ,Ide edi•
1m b3l3nJan baurlaru ve làyle dc- '
di:
"P""''1'lerle, illl .. SUlK>Ian lOa ollralt Irak 'UI knuy koal.
IIlndtld Resi .. böllfSlnllt blrklç
Irak klllllÎbllllllldm
dö .. nIrn.. k, birkaç oak -ri öldürdü v<YI YI'
nfldJ, 70 klpyl lit esfr a1dJ.
Kürd!Jtaa balkmda. lii..1dl olank
büyiik darlleItr yireo IraIt'l tabak.
kam rd•• Blu .. jiml, yellilgller
iiuri •• Zlho ve Duhuk'il k1mye•
fi slIlb kon .. dJ. Saldmda çok Il,
J'da KYB ""m,fI<SI yanlaDdJ."
SIDIra yak," ke.iimden di!l!ene.
hil,n Tallblo;'y,
bagl. Kùrdislall
Yunsc\-er B~iigïniD scsi radY(l5u.
Irak saldlnSlm scn diU, kmadl,
,
•Tercünum
Cumhuriyel-
20.4.1981
SHP Gene/ ~kam,
20.4.1981
güneydogu gezlSlnt tamam/adl
'Suçlu arama adJ.altmda
I kitleler sorgulamyor'
..
Teröristler
el bombast attt,
bir er $ehit
2 lemrisl
daba ..
MEHMET AKA
I CENGIZ MUMAV
I
sUllT - ANAP ikrida,,",n Go.
~olu
YO OoIu AnadOlu böllfSin'
de ",runlars 1lIdec. -l'il
y6nOndfn
baktllim. anc.alt bunu da salllyamld'illu ""linen SHP Genel Bqun.
&dol Inö.M •• n......
,"JII' ols.
k .. dal1llon, -.
ft .....
pIon
ÇOlI!IoaIaF.Ioöy-..
_I
öldüriildü
ςoll..,.. ...........
d... da '"y ....
...
ft .aI IMftoi11i
JolI
dedi. InOno•• uçlu anma adJ
"lin dl, insaolann kitldcr balinde
IOrluland_llnJ
sOyl«tî.
Si,"'1e dOn .. boh bu bum toplan.
.", dOunleyen StiP Gen" Balkan.
Inönü. Onecki ,Un Siin'te yapllan
p.ru.jnin 7. bOI.t toplanulIDd.
IUnulan (\"101 bildirHerinde,
haUun
i('indt bulund\llu .iyasal we etonomlk IIklOl1lonn •• OçIUklenn tilly! bio
çimde .... 11.. ndJlini IOrledl.
Erd.llnllDo,
.H~ ............
lu u,..I,_,10
flYo,.
oIoyoo"
rtIdI:
MarolR'1n ldIlllçesl killik keslmlRde gOvenllk kuwelle'iy1e çal",~ larO"sllelln lcald,kle" maO.rada. 2 adel
maklnalllOfek lia btr adel Kala,n'kOf IOfek. çok sayoda
el _.
mam .. ÇA,IIU ma_
aiegeçi,1Idl
,
~Irnak'ta 7 ki~iyi
öldüre,nler yakalandl
IniJnü.
dogu ve güneydoltuda mevcut yasa/arm
uygu/anmasmda yaygl1l bir keyfilik
giJrü/dügünü. suç Iarm ki$iselligi i/kesinin
çignendigini belirterek, "Bu konuda hükümeti
ve kamu giJTelllileTini biT ke .. daha uyaTlYoTU1."
dedi.
",id.-
.u," a.
a.caIl
ö.c.. .0.
ri ka ..... 01•• y6rrde, A"IAP
n •• a. 10...... ,. "'Blzca
yöbokbll.
bu •• d...
l'''''
önllll)
kby
unrtanilla
~
on.,. I* 1IIIqIb)0I'. Yu'"
........ 4ft1ee
olan ¥f elnlru
....... 01..
l'ftk nUN
of •• ka. d... tan. ~r
ft ...... , ••" 'n1I1Dd.kl
ÇI.......
r. kG, kenKululu .)Iula_,10 dalla dl '"YI.oI...
C .
.u
,... ••n
""111
")'11.
_~o,.y.
~o'.
.yn_ _ .....,_.hk
JolI ol.yo,. n .....
lM
ft
e'a
1. '
Ian • ..-
r .,...
.. d. b. 'ür
o.......
ü...n1It1.
""'um-
ni. fMDllaJ..
dtYI,,' liçJ.rt,.~
'.al ..... kur" dlye konu$ul.
SH P'h belediyelerin ellennm koll.rnuß
t-aalandIAinl.
çfIb$luaWuun
C'n.
gellt'11dlJml de' hehueß lo(\nu. "R ..•• k.~Ik
ômotl ..... nldulu lihl. JAlledlt' u)I.lamlllra .Wle
"YOF
Iyo
1111
lu.tartt(,1 blr 'U(1
II"ulll
te mlhkùml,.""
kt.lnlf,Uti lull ... 4
aydlf ... ml .... lulul....iUyor .. df'di.
Iklldarm parllzlnc-. tutUtnllßun
blr ha$kl Ornrllni d~ F.kir Fuhr.
".rtola.
oId_._
oI.n'.n.
le,den
klçml)
I
b'~iH"InIQrI
)'1kllamak için .ramal.na deV1Im fdilmi, 'f 16.00 sulano.
d •. bIIla.d.kl meveul ma~.'
rahudan birinde aillene" hu
ttrorbtluin
.le~i)le
kaf)II.)-
Guunlik
Bu sUlhll ç-.b,ma esn.s,"d•• lercirisll.rin
el bom.
b... Il. )'I .. I.nan bl, erlmll
kaldlnldll'
h.~aned
'"'
olmu,lur. Bolgede
m. f••
• 1I1.Uerine deYllm edllm.kte
dir."
Aym bOlg.d. Onc.ki gun
me;dana g.l.n bi, balka ça
t'lmada iki terömt Olu olarak
cie geçlrilml$, blr cr isc $chu
.,It••
kU\'\ftlerinin
InönoJ. böllW<
h'\) U !:;Jc,ar:ü:
v('
a\o..r:J.halil 7
lulandlklartftl,
IÖlitllana alil1l.h~lall.
ßI ve i,kmce
,ctrduklt'rH\I dC"(\ne ,t)reœk. gllrtl$lm,,; "Su(lona k"lodIiJlI
lib.! \i*_nlyor. 8u ItUn.da hullu. ,
lIIf'd w kam.. ~IUflinl
bit k" dill.
hl .,.n)OnlL \'.~al.r u.undt' f'$it.
Ilk. )'HalenA. ù.ntin hn' ycrind("
Tercüman
20.4.1981
KYB: "3 Türk
elimizde"
M.A"
ACAT
NUSAYBls. (Ten:llmlD)Bir sure Once Irak'la ikl
Tu,k'U ka,tran Kün O,gulU
"K\ B:' ka"nlan TUrkle,'in
halen .Ilerinde Qulundulunu
açlkladt.
Dun lran'dan Y3Y1nyapan
l,an Kunleri Sesi Radyosu
.",clhAlyla
açlklamala,da
bulunan Kurdistan Yurtse.
v.r1er Birlili (KYB). bir .ure
Once lrak'ta çalliltklan ilyerinden kacmlan ,ki Turk'Un
haien .Ilerind. olduAunu v.
10 gun Once kaçmlan ba,ka
bir Tu,k'un ise merkele ge.
tirilecelini belinerek. kaçm.
Ian uç Turk'Un ahnacak bi,
miktar tidye karlthtlnda sero
besl blrakllacal1n. b.ldirdi.
KYB, uç TU,k '. karlilik i,.
lI:nilen tidye miktannlD yapl'
Iacak pazarliktan sonra aÇlk.
lanacalln. belirtti.
~.,.,~
~lllcde hmu hilJ1lt'tlrnplll dî;l'f
. lX\'gelerc ,Ore \'ul.. )'riersil \C ilk~1
kaid"II1I. Varl(\ VÖr"illdC'
1%6 dl"p
reminc.kn l.arar I(.OrC11allrlnlll konul.
larlnm hiJä lamalllianamadl,tmi.
Il
bin doll)'lIIdal.IIHlIlUuan
bU!lllllC' ka.
dl, IUlcoRk ,\ hioinill yaplltJlA'uu
\<e
::~J~~'~~~~I~~:,a
~~~
~'~t~'
. .~t:m:mm
DSP Oenel Ba$kam.
BU$bilkan'a "Basmm. bu
aç/klamaYI gereAi glbl
ya/lslllllayablleceAim
dll~lInerek. brr nushaslm da
si~" sunuyorum"
dedi.
."'k,"R"
(Cumhun)rl
Buro!lul
D~P Gene: Bol~iI..Jm Kah:!lan
IDA~ACaa'"
cndl~e!li)'JC'
nl'nlen ve aözJemlenm
.:u.
JAb!lt-
Van Illekapia)3n
dC!ll~ ...:lnlO
bH
k0P~3SIT'1
B.!~b.J~Jn
rur~ul OlII']
,onder"'l
l:~'e It,
d.\,ll..:amaslnd ... "~a'in
8a~hllkan.
\'lIn dimÎ.ldrkllOllrm
\.t' lllt'l'imll'
l.1t:'U!U lOpr;..i-.:,mna
de' ..
lelln el iI.\J~doJ~unu. HaLlne ral.j!,n.
dan "I:.pu Iplid da\alan" a.,.lidtgl.
fil
~,)\IUn.UIl
l~
d3\.l!.!.f\
lzlemt:\c
,\.; ..:..tn~n yelmNI~ml OcelH~tl
.
f...:~\ It, ao.;lklam3!l101ß sonundJ.
~""ru')h:re y~r H'rdi:
su
[i]
•.;.J
'-OI.lI{:.lßU",IU
l~nKlnli"It''''i
d'le.!1
La~nllJ.loInn:i \0(' (,oNratl "ununlunun
)a~llldiai
ifnll
ollln .... IOIr<l I...H'.IIl.
\lln rlimlt. bund.!n ~"h.I.. ,I" u\ h,.1
)&1 oncf'"iRln
l r~rtu dont-mu! .. kl"'<ldar HI"w'dur 'f'
It'n blrll"llml~ur.
lr\o)lumut
bUI
)t'rlt'nJc 3n&:al..l ranu don("mtnm .Ill.
):J~I.lnllmd\II\'''1.
()ulhUr
dlln.m.l
ion
Juratldmtkh'dlr,
"llulla
(jlb'H,,1
"1\
'!t.r
h:lU.
•
k('lllulound
.,il
•.td
SOI u-
ya k.. r1lhk ola,ak 1unlan M\"ledl:
"S"ntm ri)'W hi, ('•• nnl )nk_ 1••
bII .. ' .. ..._"""'"tlz. Ö)" blF 01••
....
tlrt.)", \"IbM. bir da ...
,,' .llIum.
bf'n 10pl1PII,.. .W.rim. Am. k"hn
•• r"I ..I("rdrn "f' .,. 1 «("Iurlrrd ••
ftjindltlm Inllbl, bo)
hlr IfU~m,...
\"rmi)u,."
tuoltH. l'If l'a:~.l~;l/,'I' ..Îllln 'llr
han il.onu\uvla
lltph !ooru!oun;i dd $U
,I h.awr
yamll
\.C'rt1I'
lIWili nI'Nlk
l.rh~IIIA)', I.i~lik
orh.)'11 Çl'
.\'I~lndlili
21.4.1981
Erdol "noRG wi benlbertndekller.
'daha ton,. DI,lrbaklf'd8n
'Ankll1l'ya cktaduler.
ut;akl.
RAS. CFIaI TaJabaai'y,
pt'r;,:.lf'
baj.
lesd. Ir;ai'i &;t tki .... " helikop,,"
U P'ltD<'l.!cr1e KIIZf) Ir .... 11 nn d\al~r\ildugünu. Sovyn yap!)] ~l
ta"!lln .;b lmha ~l!dll=r.l bilu:rdl,
JucoÎCDeß vur-i.aç ~&:d:rJInrdJ i51'0Irak ukrnDÏn ö:dû~dli-
i~nu bJa:rGI
Ir., ""'U
!'2..t,n~l
}a •.lII.ln\la ~\a"la
dönulmf11"
Boru. haUl
tehlikede
. mn:1Il
odedlk!cn
Im.,.",.
k1-
R.ah~an E..:e...It 19"8-"9 ) Itlannd.l
'lan'Ja
Qf.'ilail!.llll.Ö}-l-:ent denC'\lb.Jila:and1t10l. to.. /1 'llmr h'l}
lenndc koylul;:nn :-:ll.1ld:r .. ~rfl\l:ll
dönemilldPlI
duhugeri
-
btt d.:nh.,h'
Ibun~una açlUllma~a çah'lol)orum,
.... al bl'i.nln bu açllrr.laml)1 Kt'regl
,ibi ~.n~llmll}:&bdrœtinidu~unf'n.''''.
.ir nu:!oh.slnJ da ~Î1'f' sunu}oluRt"
dt'di.
)all, lJrarlll
'\'u. "8ulIlla Irrqi libl
-"',
21.4.1981
\rrdlttm
(.~urm ••• nRIH
UIlUM lf\ihMli. )hw "'-'JI ..
ko) IlIOnl('KlOu '"Plhnal.n
ÖA~AIhl!lIdÏI. A ...,..ut8 a4~ ...
".. YL'likCI'. Rill'" ..).uf.nllla.,
y~ l'ttralPa-l.nnden
.." ... , '"'"' .. lm.I .... ' ....
, KOnU$m8~lflln
,"111 ht\lllmUndf' ••• ", ••
....
!IIIÇI.m •• rit_ "lü_liII ....
...........
nylo d..... I0_ itIeri.. ton .. rtl_II. lcIiy ko.... lut.
.ylul
d... \'IIzlC'çlllnelidir.
"an'.l;ln call W' mal li\'ftllili d" ..
1f.. ("U,1f sall
d., ~ 1Nr •• )'e
devlrll bu.u
nbllece. 'Üf'...I,"
diyen I"","u, d:tha lionrs g.,tledlt.
rin "orulannt
)'Rnllladl, SHP üCII('1
Baskanl
Inolln. "'; .. nft sekA'krtc>r
IInt'll.I., l''MI bat""n
û","in"
""'hL.. I urld)t"'dt. "1I11.. II.lI1111tllqufCu
l.knu'.1 bndilC'l'luin 1111"('''111 hi, Î')
IIr, Bun. "'hn"iMti'l ifÎrol71 yu .... "ml'!
son 7 .. m."la,.la III,.\IIIPI ~ Ikan u,pl
"',)-.h1. ftirlum .11)1' ~o~l,.ni\fII, lin
lurb'lI •• n"("krimi/in ,"L"t_ h"~Hrhl~u ......Rtldir ..... "ka hi, "ndorln,u.
d, bu \p lIf1ir4tnIUln,n
,,"':a"lIldllki
IOlIk'lIlUII. h..h,li "ir ..hll ..lI' ~It'illi.
dm dl.)'ttullinn. ~"1l~1 hll\llim. 2r~
çirmf'L.. ,&.Ii:'
~1~JnJn :at..ala;H~I'
thljtan
biçlmin-
btl)'Ul'1Iz"
"1 ùrhaltlll
,
MU.
.y_
: d~:li:~.
.1Ift.,
.
Rah$an Ecevit
Özal' a demeç
gönderdi
13'lII
b" kc,.r;I'k
~i~.~~lt~~~~'I~r'll;t~~~I:
•• "
.\lJnall t.:IIl!\'" ~Me. ge';~n
It'rlp. bUlon ~~e ,ury ...inl'e Ç3- h,111.1 :;:'Irn.lk -1l~t" ;,;10 ir-..lzd-I..:
Il')ma ~lIrduruhnu$. IR ;\i...
an rU(,J~lll.1 t:1~!1 "'::I,un,.:u ~j.
~Ul1U ra~Jr3k kan dâ\oâsl yuIqs, 5Z,\lnu. 09.00'd~IlU\enhk
Cumhuriyèt
y...
mevl;lIl
uYlulallm ... noJa lay"n
~~,7~:~'~~~:U1";:
r::~n~~I:~~~~
Ion A"lAP'I~.n .... "'fUF.hUP.11
Öte >~lldJn. Smt 'in Slrn~k
d,;cslnde
~e..,:(î;'lll'll
hall.!
oklLHen Il
~I hl.J:rJidl.
'lt',hm ot' çil~ril3ran:l IItt'."
de,.llnl. ,"tY3p 'en'" ll'rUThl-
lund.n kOy muhtan ve sile.
sind.n 7 kiliyi otomatik si11hla,Ia ta,ayarak OldUren ki,il., lesbil edildi. Olayls i1li.
Ii ola,ak lilphe Ozerioe )'Ikslana,ak tOlallma ahnan 17
kiliden 6'" dun ,.rbest bl .. '
klld,. Il kilii .. Siin'te IUluk.
land,.
Cinay .t1.,i ill.)'enl.,in ola.
ya terO- o1aYI sU'U v.rm.k
için kO),ulerd.n sillh ve t.l.
,ill.,ini aldtkl.n ve cinayet.
I.,i bu ,i1âhlarla illed,kle,i
.nlal,:d,.
olmu~[U.
tr:Ull!JrI
I
JUillan 'N k'tli:
" n':K Ih.if'dni _Ian m.iIC'llhhilt,.
ria IUI~.~'" e..... ri.. enlbrlM .. i......
hvvellerl I... f,ndan m ••••
.. , .. Ilrllml, ve 1..1lercirls. siIAhl.nyl. blrll"le ölll ol ... k
tit ItÇlrllml,lIr.
M.I ... d. , .. pdan ... m••
d•• blr .d.1 G-). A.) m."Indllllfek Il. blr ad.1 K.l.,.
nillOf IlIf.... (0" .. y,d. el
bombasI. merml. ö"ulsel dokum.n ve malume .1. ItÇl.
rllml,llr.
I~UH.1c: t'llr
Jlhm~lIr.
t.
"MOn
uta".lIa tai'...... t•.oy"nly •• " dedi.
kndtttrillf lH'r
• o,.lulf',' ~".,
ARDis. (A.A). Mar.
Md,"'in
Idil ilçesi klrhk ke,iminde. luvenlik kuvvelleri
ile lerO,islle, a"s,"da çlkan
çallima sonucu iki le,O,ist
olu ola,ak eie leç;,ildi. Te,O.
,istlerin alliA' el bombasi ile
ya,alanan bi, er de lehil
oldu.
7. Kolo,du ve Diya,baklr.
HaUl,i. Ma,din ve Sii,t JI.
leri S,klyOnellm KomUlanh.
A. Ba"n ve Halkla lIiikiler
Sube,i'nden konu ile ilgili ya.
pllan sçlklamada
10yl.
d.nildi:
"17 NI,an 1987 aunu•
rolardln Ulldllllc.,1 kllhk k•.
.imlnd. auvenhk kun.II.,1
Il. c,ulm.) .. giril.n l.ru,i.l.
_.n
h.i.d.n I.,ir ••
ö
tnMl.......,.,.. "
habe' Ilan" 1R.'1A :.t.
)2i}1DWuD
açtl1~.
[)eo,.
Irai ,~{', IrID JJ~S(run bu b.1btr.,le :i~1J al.u" httlU I{IUan:J \Jp-
Ir.UI
"c,.û ûlcBik'r son " ,Ia:c!a
nn M.n.!'.zIan komandOllnll1 Km
~,::ùla.a!1,nS~lev:na.'\i}e ~'örc11ndc ~O
i,lll 'l)l.:IÜ ~3Stàbn \e ~.ra1::àonecu bt,;:l.Inan 10 rCJ)(Y1 Ù .~a:alk.len
N-!.n..id:. cIe ,cçm:en )crlenn T'iJu:,
l ,':n Pc~'teri~ ede bOlgt(: :"'.Jt
I... ~..:..~er.IC~Ig:. s.&.i(::1.;M1 !'.urJ...~ ~.'
h" "'
b/)ru h3tUmn IC~lii böli(~C ya.
~D oidl.ltu v'.;rau[andl.
diii 0l".4 5a.JIr.;~a lJIlILk. lll.1!,1':.
1ru'ta Û1!cnco Ta..I..n.11 >ont'UC'-l lit-
,";~. ~lneIru y&rll:tHr~:!l,tl
Ki::'t ,::1l1.1lMla tran ,ukerlcrn'D or'tal ,aJdlrllm wnucu gtÇ1:iÏJm..z riJ:1.
ilt Rt!km ~urtllltk" orgülû Je !.~
1;1f1dck' saJ<J:nJa."'lr.l ~oi'Jn'~tJrma'a
b~ladl.
!;u
Iran
~ .ln Icn:i4larla
d:lt1'\lc-
47
Hürriue,t
.
.:;::t
•
20.4.1981
,.-
Adam kae"ma konùsunda Ankartllfe Basdat larkll görüste
I k ile uyuSmlzllk
•
Kuzèy Irak'la meydana
gelen kaçlrma
.olaylallnllrak
~lkilileri
ekonomik
amaçh
oldugunu
lien. surElrken
Ankara
olaylalln
pohtik amile"
"Idugu
Qorllsunrle
Mithat siR MEN
NKARA.
(llurriyell
A
-
21.4.1987
l, IlLl'\
I ruk 'la E:\: h..-\
Illllrlil1~'I"lllt Tu::IUl'b\,inu'Inn;
Fahril..u:-.I'lUht
Volin" Ii fnlllwn
di ... Alilla Çelikel'in
~lIhHI 8\1
IIr1lthlrlllllii
kIU;lflhnll:-lyll.l
h.l~' .
luntll 1I1ndurm fh.\"uOl l'lnll~
kö'tr.,ISlllll,i. Turk n. lnlk mit.
1-.i111;lalllun YUI.llklnrl (h~t'rll'Il'
dlnlll.lt'rlll
rar"-Il (llclu~u llrlll,\ß
,.kll
Irak BR~llUkan Hirinc.j YRf.11111('1:'1
Tahu Yasin RamuLan'Ill
j{1,\I'll
Î,llllll:
lutlill
I•.
... llili
I.
•
IRAK
KI.n:l.k.
1"~'11 .\n"-am tiyun'll :-lw":IlI,ta
\allililii
KU(u:;elll.t,'nh',
,",ULI')'
irak'wl-.i fiurtllllill 11~lli (lt'~I'rll'Illhrn
Hakkâri
l ..al\'11\
W,lith.I';1
"III1.I'l' ','
l-a\'dl"kr.
\',',tktll \"t'\ n.ll'r. 'h:l
'konlld .. Ir,l'" wr:llmlll
~"rll'
~llnunTurki\t"llIn"illlll'll "'Ilh.
~,HUl!lli\ll l'M.linlllt'r, ,\11.
nan Illl!::'I\'~ l!nrl' Irak wlJ..ild(,.
ri. "U71'~' Imk'tal-.l t'ahnkalard:l çal:~an Turk mUIll'!llii:-,
Il:-.
t:,h:t~1 \('\ll
i~lh r:1l1ll k,ll;'rti.
1II.11:lfllHIl
:-d\:l~i
lkrhan:'::l hit
i.,rk"
.1I1~.l,' tililn'wdlll
k:\l'lrmd
nlavl:'lr:l\lll
,IÜl!ru.tan .ttlgrll\:\
Iitlidîn&!. utl'rtndl' !l:l..kl
r:~" \
kUfllla\,!
,?Illltl
'l'll.,lik
\,lolll~U
Irak
1;1Il ..ür\l\'~rt.lr
~aml.lfl,
Iwj..'takj
coni.
n~.I'
E~ h ,\ Iiolollll&:: III
It'-iI..II'fln'!"
çall~lIl
:;ilhh'"ISI, Zaho
:\Ii SI.I\'lnin
\'tirt'!<oÎnd.' ~,'rçl'kll'~li.Kil\'II'lluliTurk
hu"snlthl'llunlu
Yilllilalllhgl UIU" !'otÎniltlü,
bui!:('YI l:JI:1 .: .. :,\ •.I\..t '")l'u\t'n.
siz bir bOlg(". olaruk :aIlltma
da
:~~~ll~'~
:~;:~~:t~i~n:'a'L~uk~~
Ali
t'yt(-miNini
"iuf!hlr.
dukh r'ni hfllirtiH,rlar
Ih!lli
ka\:J1,ll..t.,r, ,';;ltl Olt ni Ic:ndL' 0
blllt:(~ll' Turkl!'r dl~lll(la, bm,,:llk
wihanl'llilO
tllth ..l ka,:mlril€l ',n..
illlld.l •.Ilt'rllld~ hdcl ollÎugtlnu
ria .:..i:, l,'4!ill'f,
'
'ù.:1..J!i
'\!('7!C'Ill(ilcr,
Kurt
kilk,'nli mlliwn !::mpian;\ ht,.
ril'11l'rillln hl'rh:.n=!1 hir ..."asi
nl:'d.'nl(' Turki\f'
qlm,lIhêlnl.
a~1Î IwdHÎn Il bllic, ...lc \'at1nm
(Irma"
\'llP;lbll('\.'\:'J..
lum
ulkl'!(,'nn
I!O.
wnu knr}..ulnmk
o\,iUi!IlIlU 11(,linl'n'k "AnHu;lnn.
bu bölg('dC'ki \'atlrlmlarl
durdurk"I:ii "ldu{?tlllll
,1:14' çn~lImako ;'I~niyatlnm yapllmamlll
\ ... ~gÎl .l~ll't,tl\ p' I1Wllo;:1l1
Slnl cng"I1£'ml'ktÎT,
Onlarm
1
,Ill, Il'pl'Il .:,'lchk ,'rll" k.lni",lt,
'"hr.dt.fi: ister TUrk nlsun. is'lt.'r l\or\'1i \'l'~a Japon. bü~~~~l'l ~~:J~'~ll:(~.
tün firm~llan
\'allrtmdan
:"'f!,!h r,
..!,'n'~, '\l.!~'r ....
,..;\al
{',wdlmlakllr"
diw k.ll\W\tU'
I,a;.,l;.r
bak:n::'l.iall
....lr,II:,.11'I
!;Ir'
Bl'i!.:\'ih'kl lù:rt 2:rUpl.~fln
"idll~~Il1:Jlo\'lw .'h,."rI:lr Bal!.
hj"Î,'hl-lt,
It:tk lfù~\lnlL'll'lIill
:,i~l\11::i~J~~\~lil~.1l
r?;::j-~;:~'t!~u\~:)~
.1'
~l~~
,bt
t::; l~:i'~~'~:~k
\t
\1lh. .. ra"!.Ji-:1
:lllll:lIlk
.'~'rd,.:,
h.. ndl a-ifl'\krm.'
::: .d ..t.lrdd .. l,ln:-:l
Ir:lkll
d:p
;:~,"~,t.',;:\~;::~,:~:k ~~:!"
;~'i::;~~;::;
lar
1.\I~lIn.l'''t
I!\I~'
nil}"
"I'
i:-I!Î..r.lr: ,~:lil/;Ull;l'ia
t;\'il~rll~ ~1l~'1:J1.. t,'I'1..11~1 Ilnlp,!l!,lnda:'lnll\
hu ",nlnLlr;.
,hl \<lplidll!l bd:r:dl\"r
',/'
kf1111 -:oar!.
n::"i Bill Il.\IIER YOK
hll
:l:-lrl'lh rill nllht,lIl I!\!\ I.'nnm dl'
E'St\,-\"\ I i:;..;ilt.ft, 'I.lha I\,j h:lk
I.r.d
llll:lk
;lnl<l
"l ..I.1. '.adam
ka~;II-m .. ('\'I('mlt'rinl
l!f'r\'t.J,,\t,:,?tirrni,:,
l)l.thih'f'f'kh'rini.'
llad,
l'<ll'
:.nri;,r.
Oll' \'alld:m.
\,,'l!\,Il!\'r. ll!ilt'ki
~irticaile
Kürtsorunu
tehlikeli~
Ühlü Busi"ness
InternatiOnal
oer,
glsl, Türklye konusunOa
yaymlaOlgl
6 sayfallk raporOa, "Ba$bakan
Turgut
Ozal. karO~1 korkut Ozal ve hükümettekl 6 bakanln
Nak$lbenOI
tarlkattna mensup
olOuklannl"
öne sürOu
48
.
I
,.'
karakal yapillyor'
,
..
rw
l'':':',
u::tl( 11.
dl' blr
-
'm
o.
'J.ermunan
.
,
.
,
.22.4.1987
,
".
LllJ
I
suçlama
IÙlù apr basa. birçok Ùl" var. Or,
n.gin ANAP G.nd Bajk ..o Yardlmèm M.bmet K..,e<iler. Basbakan Turaul"Özall979'da ~lilli S.lam .. Pa':'tisi'nd.n adayhg;llJ kOI"UP
kaybelmilti. Ozal . kard'l' Korkui .
Özal \~ kabintdeki bakanialù1 m al
alUS! Tûrki\'e'nin en bûyut Islami
tari,au olan Na'lib<ndi tankauna
!Sehn.. KAPLAN
DIYARBAKIR.
(Tncüman)- TKP G.nel Sekreten
Haydar Kullu. "pK]( il. biçblr iI~lùJen bulunmadlA,n,"
bHdirdi.
rncnsup.
• .TùrkÎ)'elde Ifln mud kesimin
yük .. lijin ... gel.cca' yon.1ik endi"ien. a1tlnda im.m hllp okullan.d. y.U"n ve .. )1Ion 1~8S
yili.da 228 bin. çlkan öV<.eIIer
gGII.rili,or.
• 8a~~aian, KtçtdJer \'e waitartanrun elkin göte\'den ahnmasl için
ANAP',n ub<rill k.. imiDd.n gel.n
bas'Ilan bugûn. kadar redd.ni.
ABD dönù\ù d. sarona ,(Jzme."
çekim.. r kalw. Ancal; yaraya oejlet ata,:ak bran dah3 (alla ertelemeu aitlk iYicc loria~u,
22.4.1987
TKP'den PKK'ya
'.
göru,lm yer v.rildi:
• Tilrk halkl hu(Ün blr ikil.ml.
Özcan ER~~~
rDllSI~ESS
Inl.matlOnal son k.". kafllya. HaIkIn JU1Sl BaIWTürk:~'e raporunda irtie. ve bjma ~i... v~ verlrl<ea, dijtr Y.
lUI haidq ko!Up Ielpih ç.kiyor.
Kürt IOruDUUI
deg.indi.
Tùtkiye'nin siy:ui ve ekeRomik is- • Anei. islami harek'i !Oplumon
tikranm l,,-dit ,d.n iki sorunun hü- çogunlugu tarafmdan b<nimsenmikumetin kariHSlz lutumu ncdcniylc yor. Tûr1;iy., Iran suli bir Islam ih-.
d.lha da b.:y"dùgümin b<uniJwgi al- tilalinin 'lip.d. d.S;!. N. var ki
u sayfah. yanda Balbakan Turgul kUjkular, Tûrk HûI<üJiJeti'ninülk');
bit krilIn 'lig;n. getinn.d.n bu .;'"
Ö,a1',n, Korkol Ö,a1 v. kabio.d.ki all, ba.ania birlikt. "NUlib •• - .gilimlerl. mùead.l •• dip .d.m.y.di lankau"na m.nsup oldogu da ceiind. yogunl';lyor.
• Gen)" dönül .. lalDlnda 01.. Iriddia .di!di.
1I<t k.Um.~ aruk Tûrk hill.I.ln'
Is.lami fi~itlerin yeniden canlanlllnin .n b<iirgin kamu olaral< da- e•• tklo konuso. Cumhumllk .. ,
[VI'fU bile bir MYIDlad. iniuDID
ha fazl. goz. larpan s!kalh
MorkJizmden dab. dddi bir Iehliadami.", .. mbolik 'larplar lakan
g.nll.ri. ball önù!ù " uzun man- ke oldugono lÖyledi. Evren bo kololu g.nl klzlan gömren rap<llda, Ioda Ina Mohalef.t partlol Ud.n
bu hllÙ ,.ujITI.i.:in Tûrkiy.'nin Or- Enlai inö.ù'd.o d. delt.k a1d1.
• Bajbakan Turgul Özal ise kanuta. Pam ",raflndan kabul b.kl.di~ dl)n~me denk dü~me5inin lU~- ya daha "Iamal< yakl~j'ror. Ö,al'
10 Anava:an Panisi'nde Islami gö.clan ,,,,,o,p b<iirtildi '. özell. ,a
I
SIIRY (MiL-HA)
lil.J
IJlllullmaml~ll
...
Servet ÖZAVCI •
HP Gend BalkaJU EnIaIIJJö.ü, Öz.aJ iktidannm hukuk devleti anla}ljl il. bagd.;mayan uygulamalanmn bit an öncc durdurulma,
.
"ni iSI.ymk, "K1jisellnçl.ma,
filltme .. (Üvenlik sorullur,
IlUl
u. damgalama ql.ml.nn. so. milmeli. Köy komeolugu
kaldmlmaIJ" dedi.
.
Siin't. dûzenl.n.n SHP l Böig. Toplanust'ndan sonra basm lOplantlSl dùzenleym loöoü, geri kaIan Gûo.ydogu Anadolo Bö!gesi'nd,
somniann oldugo gibi durdogonu, iktidann konuya sadece asayil yönùnd.n bakug,nI. buna da sag;ayamawpm söyledi. Kily korueulugo sisI.minin zararh oldugunu bildiren SHP G.nel B'lkan! loyl. konujlo:
"Yunl'Jlu,
devl.t yao1JSlv. d.. l.t~ lafll di)', bir aynma sürükleliyor. yöred. oldokla y.ygtn ala. ka. davalan, ail. grnplan all.llDdlki ç'lljm.llI, kily komeoluga d.t.mi n. daha YlygtnJ~'yor. C.. ve
mal guve.lip omdan kallüyor. (klidano parlill.bg, bu yöred. lok
a1'" boyull"da gurüluyor, ANAP'b olmaYI.' il v. kredi milmiyor.
Ozelli~l. SHP'liler büyük b"lüIlrla ka'lda~yor. SHP'1i bdediy.l.nn
.u.kolo baglaDl)Or. Çablmal.n eng.U,oiyor. AlIiAP'h Kort.I •• ill'
belediy. b'lklDl !'ü, k,,"n,c, bir SOçlaOhüküm giydiil ve .bo m.hkûmi)eti ktsiDle~tîgi bilde 4 aydan bu Ylna görnini surdürüyor,"
i.ilnü, klsa ad, "F.k-Fok,Fo'"
oian Sosvai Yardlmialma ve Da,
"am~mà Vakil'na sa~anan tüm kavnaklann A~:\P'hiarJ aktanldl~l.
_,SH?"li yoksulbnn oarulerindcn istifa' etme!erinin istendi~ni de iddia e{ri,
s.e ....
\.~
"
"Yatlrlmyerine
nl1("(' de :--:'uh'\"m.l'
nlH'
\:lklnlannlla1..1
E~"',\
..~,anll\('''1l\rilll Ali
i aelin,
{.hkl
ü",L.lh.J~1 kaçmlnu:;Oll,
Ira.
k'takt
rf:!II1H' kar;:l mUl'adt le
(..o(!(I)
Cf'lal Talahani
\on.'~I.
mllhif.k; ~rupb.rd;ll\
kurri;.;wn
YUfl't'\!'r:er
Blrlii;i :ulln(;.ü,1
or ,,;,1 adlna k,)flu~tl1li!unu iJij.-:Inn im hi~l ll'Öl', onœ!..i ak.;-ar.1
HÜlTi,ct'in
Pari::; hi.iro:-U113a.,
I,.;'.)r. "t~iNI,k. '.Ali' Sd'\'Ïnin
Süll'\"manin~
\'akmlarmc:L'lki
hir k.(l\~l Irak' ::;a'\'11:-; u\'akllirlmn ;.alt.hn';;l slrasmda nêu
\"ar.lhll1dlgml
v(' Turk KI£1ia\ I wr:dmdan gf'lip, almm-,blnl
IsU'diklp.rini"'
i>{)\',Ç-
hir w.fl ('lllulllllilda!lt:l
b•.,1:n.:l ",.dd,ÎI'r
"Cçum'ü
hir Turk .un d.lha kat,'ITlldu:n
hah{,l'Î. lamam('11 a.'"lblz Si!.
nl\'oruz"
Ru Kûrdi~lan
Yurc"(""l'rlt'l"
Rirlil!i
adltli.1
tl,ll'fun t'uiklt'I-ini OIW -.;ür('n
ki~il('I'1n plnp~:~.lIllJ.1 n1uk:o:ul.J ,bir
i!il'i;'ll1\Ii'I..j lIbmk
.~~"
~)[lra
"F,,'eme ~"'d"".Ift;';
Slirl'te dàle~Ienen SHP bOl.
ge toplantlslna
kali/an Genel Ba$kan Erd., Inönü, dOzen/e.
digi basin loplanr,slnda
GUneydogu Anado/u Bölgesi halkl
Oze""de baSK' unsuru o/arak nitelenen fi~/eme usulOnOn kaI"
d'fI/maSlnl
istBdi.
(Fotogral:
AIIII. KORKMAZ-Sl/RT)
r ç h:lf~<1
lin
Business Internatlonal'm
TürkÎye raporu:
k.lt,'lr:lm'.j";lIld.Jp
lal~ptc"
...... l'l.('\' Ir.lk'la
U\'unt.ü
hi!" Turk
daha
ka\'lt'lldun"' iddi"blr.1 ,jOl!rui.l\al':lk
ni!.lIkll' hidllf lui!!l j,'('illl\vli,
\!ll'1 fit
hdd,;"f:!,'r (;,'r,'Îi. IrHk',
:.ll..:, :.(l':'\'1.. Tllrl.j'.l'dl.b
l<,uh-
tll I !:IV!l',
OL.;RL"~l:
htçr-ir 'lre:ut hu flla\'l
£':1e.ml"*,.t' TlIrkl~t:.lE'n
\nkarJ'ri,ü.i
~,.l',nai-.JJr!r
SEL\.t'~ÎN
l'Ill
',t'
rd,l!:
dt.'rli.
Itukunll't(\
\'akln ka\'nak.
lar. hu ar:Jna. - hir :oUr!' - tinei'
kaçlrll;:lO Ali SelvÎ admriak I
1\1(k u:-l:1h~lntn
yaralan,lltl
H' o1't,lip allruna~lnm
î.o;lPndi~i
\'tllund,IKi
h3Iu'r!Ni araitlnilk.
I",rml da hl,lirtt'rek hukûmete
bu Ii.onuda ~i
kandllardan
hl~mlL hlr hab';>r ula~adli{111I
bikhrriilt'f, .'Klztla\". ilt> de tel1l<l.; hl.llindc tllunciù~lInll
hl,lir.
t(\n \t'lkitil~'r, ('~er uSl<'l.ha~l Ali
&1'\'i'1111l n('rMc'. ne taman ,'e
n.J:i.d iarlp t,<illc.'('l'~i konu:o.unda
hir hJl21 li!:('li~'Klzday'etan
{Itrhnl llir t'kibm l:-ilcnÎll.'n hol.
r.(t \I: 2i,\t"btlC'l.'CglOl
at.;!kladli.1r
- Rdllldu!:i <!Itll,' Kll1l'\ Irak
hnil!f'::'lOdp
il1.. olarak
!:f :7uh.n
('uma ak:pml Ta~h!('a <,ïmen.
to F:\IHlh.a~1 nda i!oft','ll mil.
1I1"\lli:- AtiUa
c,."t'liket ~ 11ll' 3YOl
fahnknd:1
çah:jall hir "'Iman,
mllhl'ndl.~ilt' bidikl(,
k<h;mln:l:;\P
~I .nln ...olll1r3 da ~'rh.':-'.
tW~lkdlll:"..l
~ILJhf'ndis Çdikc~
I!un nrta,':!
I.c>ndr:j"lakl
hlr .~r.
;u"klam,l~lI\a
da\:lI1,ll.
:lI:!:m
'::1::,111
h.lr ••t
,nr.'h'
•
dt1(crl('udu'll£'bllir"'
Ipr.
.
TKP'niil
S.si Radyosu,
dOn sabah yapl:!\! Künçe l'a. Ylnda, Kullu'nun
geçliAimiz
hafta Paris 'te Türk bas.n
mensuplanyla
yapllg! balln
, toplantlslna gt:ni$ yer verdi.
Hab.rde.
Fraum Komilnill
, Parus!'mn davetlisi olarak:
Paris'te bulunan Kutlu'nun
TUrk baslO mensuplanmn
sorulanOl e",aplarken,
PKK
ile ililkilerinin
olmadlAlnl
aç.kladla! duyuruldu.
Radyo. Kullu'nù~l,
PKK
dlllndaki diger Kùrt panile,
rinip.larnaml ile tli$kilerinin
bulunduAunu.
bu part Herin
de PKK il. bir ili~kilerinin 01mad'Am,
vurguladlAIOI
açlklad,.
.
Radyo,Kutlu'nun
toplan~
Ilda. Güneydoau
olaylan il.
i1gili olarak da ,t'yi. konu~tugunu öne sürdO:
"GüneydoAu
DlfJnda
Anadolu
\1-
me).dl1Da gelen olay~
'arl, TKP olarak iyi ki~llam.yorul,
Mùeadelede.
PKK-den al'" dÜIÜ.üyorul.
Bizim gayemiz. Güneydoao'
dakl Kürt .. rhglnlD kabul
edilmesi ve özgürhH:lerin
tam olarak .. rumesidir, Bunun demokratik
yoUarta lazüme
uJ~l1nlaClg,",
ID.OI-
YOruL Heddimi,
ordu degil,
lU .ndaki rejimdir_"
.'
TercüDlan
22.4.1987
r-- ---- -------
--- ---- -- -------------
--- ---,
I~adamlannln Güneydogu Anadolu seferi ba~ladl
I
GAP'a 'görücü gittii
t ....
nbul TIcaret Odal.:
ndon y02:e yoklß san ••
yld WO Îpdam', GtIneldo- '
lu An.dolu P,oj .. i
(GAP) çab,",.lanm ye.
rinde IOruP yahCllu Îm.
Unlanm incelemek am ••
ayl. dOn Diyarbakir'.
S111l. ITO heyeti, .. IOn
boyunca bOlsedeklleli~.
meier! ineeleyecek. Urfa
- ~ - - ---
oouz
•
ncam
- - --'
CAP'IN IIRAr ORnl •• utLAYACAeI KAftl
S~e~I~(~~~:~t:.r~~~:.,~~a:I~I~'~~i~::'~
lU.,..., ÇIIII_'" 0__
1.-.... _,
OrOnler
Pamuk
Pi,lnç
Hububat
. -. - A'üï:irniili ... BI----.1III•• a:ETSrf KAYNAt.
I.
Yones
Ya!)" lohum
OUCA.
Sebze
khm, ekaDomit \IC &myal ,artldTl dtlisti~
rrlJllecek .llç'cki bu rrojeler demeti daha
Dyade A$iII Flral \le Dlcle ha\ll.umdald eo,r,ill barnaYI dell$lIrmeyl hC'dd ahyor. Tabii
~u hynall:tal1 ar;l5l1ldan zengin olan Olktmizc.lc~~l1mur slIlaTl ve nehirltrin d,slplm alU.
na ahornanII, olmasl, hal~" hem sei basklntnl hem de lU kllhAlß1 ~raberinde
aeUriyor. Bu yUzden her YII, Klbns adasi kadar
lorraAtmll ya ..mur sulanyla hlrlikte den ilIeIC dll.lyur Du holgC'\h.' ~ok huJI .. kun unhlk.
J"I, !otll.. ma .Jl,.I!oIlUJ;UI Pluhlem h:~kll Ncrkell.
deklrlk tnerJl!loi Orellmll4,:10 bO)'Uk nnkânlar lellriyor. hmakhmn duruldulu Migelerde ytlptloll'3k 101 'It gOletier, zmlÎ sulaml Il;in
Ij~po hahne tltllrdml~
olat:ak. fialen ülke,"iule topraUaTlß aneak yUzde 9'u 5ulanahlliyor. GAP'ID df:'\ll('ye ~lIl11eMylc" hlrhkte
I K milyon hdtlarhk :!lulu l.u Im anul!>! kalanlhnl,
Panca,
1
_RAJI
T
lIrkiye'nin en bUyOk harajl olan AtatOrk
Bara'l, Kebln ve Karakaya'dan !onra FIrat (Junoe kurulan OçünclI bara) olacak.
A,alurk Bar.jl, dllnyada yoluekhk )'önOn.
den 'J, gO\lde dolltuIU )'Ollllnden 3. loi haeml yOnonden U. hldrOC'leklnk sanlral gOcu
yöoUnden 11. sirada Ye'ralacak. [lal.u IIpî
bu balai, Keblul'm b. '\ ".111, löl h"ŒIl Kehan'lI1ltnin I.~....11,saulr41 kurulu .OcO Ise
I(arlluyo'nm
\.) k.lI büyUkiOlundc ICIÇOkle$C'Cek.
Ba.. j. IOldnden H.nan 0_'
Ala'O,k
na
~'I)'8cak bu IUnel ber biri 26.4
lU
kill, uLunluj)unda
1.62 melre ie canmda
iki
Cumhuriye{
SHP'de
A la la)"
ur;:;
inanII, SHP'mn
geçen
hulia SI/rr bolge
IOpian{[smda pflrll program
ve ru~u~'lnun Kurrçeye
çevrrlmeslnl isreven .\fKYK
,('est Turgur AralaY'1n
Di<'phn KI/rulu 'na
\'enlmesi lÇln bugun
gm~l1l1de bullll/Ilcal.:.
Meyva
Üzùm
'--------
olaLak
ATAnIR.
GAP Onces.
Oral1m
GAP',"
Kellt,s,
556
400
2400
1254
1107
3033
4289
390
406'
475
190
22750
631
1274
9265
8837
1253
3496
_____________
.yn IUnelden olu,u)'Ol'. 1991 )'IlIndo bili,ilecek mod Ile Sanburra'daki anwler ahm IIbl
klymetlenecek.
Ayflca yi ne aYI1Isu kayoaImdan pompa ft'(islcri lIayesinde seviycsi
yll....dlllc:Ld su, ~1\Cld" Hll\llIlIJ 'le Vlroln,chlr'de ISO bin hrklar, Bozo\l. Ak.ayarel
Ovasl'nda ise S5 bin heklarhk arallYI su.
layacak,
GAP......
GAP Sonr .. ,
Or.llm
cnl.IYo.
1
1
GAP',n, I
'.
K.IIt,s.
1°.4) 1
117.0
'".210,5'1
10.5 ,
198,7 ,
' 86.8'
32.7'l
48.5
3-1.1 I
... 11,6'
1031
590
25150
1885
2381
12298
13126
1643
3902
I
.:.J
sira Oretilecek endUslri bhkileriyle (pamuk.
panesr, patates glbl) mdUltrinin h.ammadde ihll)'lICI kaqllanaeak,
Aynca Qretilecek
yem bilkileriyle et: vt 501 hayvanohlJ lehft ...
cd., larnnda
bUyLlk. öll,.üdc: I. imklnlan
do8al.ak
--êAp 'YATfRIMCI ....
____
..Ikenin
U
A
.0....
!II'V!!L!R
bir uoslir
olan
~~~~s~'~~l:~:l~:~~
G~~~onli~h~t~:r~~~~
lamak mOmkOn: Sul.ma ve ener)l Sul.ama
programllun
lamam~n dcvreye airmeslyle
birhkle Yllhk enerjl Urettmlwrlanu
GAP Soll,
yesmdc 21.8 mil)'iU k.i1ovals.aal ameak Ha.
len 399 mil var kw, eleklrek ener}ISI Oreliien
Turllye'de üAP'ln karkl'I yUzde H'e \lanyor. Sulamayla
kaumlacak
I. Iumf
verimi haiz foprak sayeslnde Olkenm toplam
znaÎ uretImt, pamuktl yOlde 111, puin';lc
yUlde 211, hububalla yUzdc Il, yoncad.}'IU.
de N'J, yaRh lohumlardl
yt1zde R7,lIelu.c Urelimmdc yUille H. pél1h:arda yUzde: 49, meyYCde yUl.de 31 \le' UlUm Oretimmde
ytlzde 12
Irtacak, Halen kuru lannun uyaulandll' yOredekî lopraklann
yUl.de jSinde lalul eki.
Iiyor ve aruinin ytlzdc 18.6'sl nada!l.3 buakahyor.
GAP ~
lirinco nadalwn.men
kal.
beak ve aruinin dOrtte birinde ikinci OrOn
Ordilme imk.lßl Jolacak.
Hububahn yanl-
ICU,-
kalklOma.!l.1 \le ekonominin
mesl iÇtn YalKo..dmcz
)'1lU~
nmlann hu böl~~ u.ydanlmastnda GAP, bU.
yOk.a\lanlaJlar la~lyor. \\lImnJann, maii)'di
vOk",k bu llrctlm< __
'"' fwuJI haro
cama yapdmarnasi i,m OPT larafmdan yaI1nm fiLlblllte!loine lOre yerilen ",,,y ••
belial"
WI~slndc,
mUIC'$ebhlle
JU kolayhklar lellflhyor.
a
"Dunmda
kuUaßJlacak
makine \Ie teçhi/Jlla. IUmrllk, \lergl. fCsim \le harç muef1YCII.
fJ
'lollnm için .Im.n kmblm:
im~nasl.
'""JI ham
Il
1:1
81na ln,.11 harel Iitilnui.
Yatlnm mdirimi ()'ahnm harcamala.
nmn bir klSmln1D \lerli malrahlndan dO,UIme: hakkl.
Il Kaynak
tcklir.de
kulllDlI';.
para iadesi.
_kieme
primi
li1
IIhal edil';'k
Unitele" yerli imll1".
karillandlll
lakdirde ek le$vik Driml,
Anedolu
1,IerlIO. 1I(llse MOdOrlo. ,:
taftt.nd.a dllzenJenen
IO'nee ~p
bolsni h.lt.
.'GlI1II7'd ... .,. ~I ...
lunda bnfinl ¥Ilfllecek. .
GallI" 24 Nisan'. bdor
hlanbuJ
OdUt
. Illrecek. 110. YOnetim
- - - - _ ...
...I__ ..... t.w'~_ ~
TOnell, Ka
¥IlAla- ,
tork O j,'nt lezeœlt.
Gozimn IOn IonlInde be- .
yet llyelcrine, Devie! Su .
r-------------- --- ----------, I
b~hlmlerind(n olu~an 14 bm ..domelleu"':IL bir ala.D1kap~yan (Türluye'nin yOlde
10'11) (jAP, basta y<)renm olmak uzert. 01kfomil.ekonoOiisi için IlIr dönj)m no"lasl ola..:..... 8inlcn.e )Id baSlbo, aklp ,Iden Flral
\le Dit le'l1m sularma aem vuraeak GAP, nimdlccim 9O'h )ldlalda \lcrmeye bqlayacak.
Odall'ndÎtn
PPOlelt'nin ça' ........
"'" ye,l .. pOp YII'~
'l/I'I ,mkAnl.,m. Ine.l.m'"
g.yeslyle dOn Oly.,.k,,'. III ..... .nI
Ku,çulu: "0.,., OAP',ITO Oyel.rlne tlIIul_":
lto YOnet!rnKu,ulu
Bo~nl N.II KuKUlu gll'n1n .m.c.nm "OAP .........
110 lIyeIarine
d.". Iyl .. ndabll .... k .. bilge " .. ..1I11g1
aahlIII ol_onn,
...
l.m.k" olduOunu sOyledi. lne.,.m. g,"" 4 gon .O,ac.k
<lam., GuneydoOu
GAP hayal dolu
Sorrf
1bo'ê Y8M ~,,!Ja-
100 kit''"' Il.,.t: 1.,.nbtATica'ot
~ - --
fil'"
Kurulu Ba$1wu Nu"
EKQNOMI SF.Rvtsl
Ancak ,.lmm
letvik beilesi .I.bilmek
için. yallnmln, "lety.k ~DIIM1'U Iliftllm ...
)Ilttn. ko... tan" dllmda olmall (bazJ il~
U.nalaI d"lOd'l Islanbul '" Koc.e1i sibi leh$l1lÎ$ bOl,elerde olmamui \le belli bir meblallO Ozerinde bulunmasi .. rtlm aereklyor.
GAP'a dahd Illenn de içmdc bulundulu
.. kallu .... d. ö.edlkll
,.~r"
Ï\.in tqvik bdResÎ 1\llUllajJ c1q.an-da. "dl w 61lfftC1irid bol ",,"'Ida" uYaula.
nl)'Or. Bu te~\likleri baillea iki &rupia lopla.
mak mlJmkon:
n
B 'lolmm
......
nein
WO IOn .... ndakl
.vantajl.r:
a) ~uflmla
fiDlnsmanlnda
uprf OzDynak
normal bOl,elenie '"40 oranlOdo
ikcn Oncelikli )'Ore YC OAP'da bu oran
,"JO'du,.
bl 'lolInmI. aaçeklqmeslnden
1OMl1tIdme kredisi de ahomasi halindc, kuUeDlIan toplun kredÎ nisbcti a6mrukiuz yallnm
lutanmn
""O'im
.eçemezken.
GAP'da
",SO'e kader Çlk.bill"
c) bumffi induimi oram normal b6Jaderde ",40 illen. Iklncl dm:ce Oncehkli bOl, ..
de 1ft60, bi,incl Oncelikll bOl,e YI OAP'do
Ise "loo'dOr,
Y.lni sabit yallnm harcamulmn tamami verllden du,Olebilir.
d) Dna ve uzun \/Iodeh yatlnm kredlstnden r.ydalanmak ,çtn ihracallalhhlldOne
sirilmesi hahndc, diler böllelerdc
Uretimin
.. 20 YCY8 JO'unun ihraelßllaahhOt
,trekif.
ken, GAP bOl,eslOde "'S'inin ihraç ... hhO.
du de yele'rhdir.
e) Thplam :!Iahit yaClnm rutin bir milyar
TL:"n, 'IOn projelenle "Kayn.k KulllDlm.
Desaekleme Primi" Odcmesi ytIp1hr. Normal
bOl,elerde bu Od~
)'allnm lutanmn "1'11
iken, bohl< kGnu bOl.ede .. 20'\11 ked.,
P'"
ÇIW.
f) KalklOmado Oncelikli yClrderde .. OAP
iç1ndc yapllaClik yllmmlar için arazi \'e)'I. &l'.
sa ledariki île il.ih i,lemler, Veraset \le Inli.
kal VeTJili, Banka \le Silona Muarndelcri
\'erp.I, EmlU \Ullsi. ho,..ler '" raimler Ile
8elediye Gelirleri Kanunu .erellnce Ilanan
velli, fUlm ve harçlardan mOlle&DIchr.
I) ß,Finei dm:cede Italklßmada Oncellkli
}'OreIerin il merllezlerinde !iilen çol"""lann
serçek IIcRtlerinin -ailendirilmeoindc
oze!
indirim Rlsbeli '" kat, bu iIlerÎn ilçelennde
II< 5 ka, oI... k uYlul.n".
Ikina _e
kalk.nmada oncelikli yOrelade bu niobet il. '
Itrin mcrkez ilçelerinde 3 kat. diter ilçele.
rinde '" kalIIr.
,
IItliJllc
.,.",
~~~IIt..
..,.......
sonra, ball yenerâe m!fus memUflarmm baZI is~mlen nMusa kaydelme:nek )'olundaki 1a.\llrlar,lnl el~lir.
di Atalay, DoAu \le GuneyJotu.'da
Kàn Insanlann bulundujunu
bild ..
rerek, "Burada
Kun Ûl.u.nJan ~iar ~t
Kut1çt l..o8u$uluyor. BuotanD it;im.
amlÙ ~\'t
koymalan ni}t tnatl&rDI~or.Biz bU siyui parti~il. çe:,IlJi
'&orv~~rimit, IÙlUaumuz. proanm ..
IDU ~.r. Buolar ln~lUcr)r. Fran'olz.'
CI'a ("f',riU,or d. Kurtçr~r ni)t ('t ...~
rilnu)OT. Bunlan Kurt~r
~,irip yI( londrrmrIiYll"
J1~e konu$!u
AtaJa\"ln
bu kOI'U~maSI So.llùnda
buJundn'
blr bolum dink, ,..ller
tarollmd.tn aJk\~b.lllrken, SHP G~nel
8.a$l.am Inûntl'nùn lep ...Islnc n({Ît:n
oldu Inùnu'nl,ln konu$madan sor.
ra yak.:n O;~\fesme',A,lala) 'ln ~Ö1Je~1.
OIn blr ~u.. olup olmJ.d,~!n1 sordu~ J
I
I
lyI ...........
,
1I1I•• lerl.1
•• tl .....
."lICIyIa" dOzenlendilini belinti,
,
I
- ...... ~,--~
proje
deni/dili tJlmon Dicle VI F,,,,,
nehri uzerilUle kuru/aed biT
seri bayùk baruj/ar ve hidroa/ekrrik .lIlnl.
ru/lerin4 su/allia ,esis/erin;, /NO.1'alanrnJa
/1I,fU «i;lecek her çqir alrYUP4vrual, ulaJIlrmu, sa"ay~ ,'irim, sal/rk VI dil .... k.
10rl... in lesis ve hilmetlorini lcapsayun çok
yO"la ,,,'.grr hl' g./~me plOjel ... i demelini anl,yoru1. Hu deY yulrnm demeti. 7'si
Flral havtJlsIIIda ve 6 'sr da Dicl. ha ....
sIIIda yor alan SU /3 projet/en oIusuyor:
A,.&, •• nt ProjesI: Alaltlrk Baraj4
Urfa.Harran sulama.n, Man/in-Cqlanplllar avalon sulilmasr, SIVlrrk.Hi/wm
pompoJ sulamas,. BOlo.a pompoJ su/amast
Karak.yu ProjesI: Kiurlkayu IlDraj,.
A S'Dlr .... t PrDJeli: Birrcik Baraj4
V Karkam'S Baru}"
S.ruç.Bulltl Projal: BaVkl 0vrltI
sulamas,. Suruç Ovarr $U/anuur.
Gibu.A .. ban Projal: An/r/ Baraj4
B.s,,; Baru;4 Ç'alalr.pI BaN}4 1Jes.
nl-K.ysun sulamas4 ANban-Puumk
.....
lamas" YavuU!/i-lncesu sulamas,.
Adtyam.n.Klht.
Projal: GiHnllcan
Baraj,. Kocalr Bllra}4 çam,uti BarajL Surumlas BarQj" K4hla BarajL Bil.
yakçay Barajr, FalOfXJSIJHES Ad,yumon.
Klihra sU/llmas., Ara/lirk Baraj, pompoJ
sulamalan
C.azIa ...
Projeal: HtlIOCGIœ. 8aM)I,
"
Kayac,k Bara},_ Kemlin Bara}r.
Dlde KnI Km ProJal; Krul K,u Baraj" Dicl. Baraj •• Dicl. saI sahi/ sulamas" pompa} sulamas,.
Balm.n
ProJesl: Balman Baraj/,
Barman sol.'
sol sahrl sulamast
... BaI.... o8U... ProjesI: Diele sol saW hil o.alan sulamas" Si/van Baraj"
Sason-Kayseri Barrqlan deriWlS)'OfIUyul'
murlama sulamar ••
G.rzon Projesl: GarUl1I Ovarr $Ula_
mar" GDrun Baraj. VI g(Jleti.
_
Ih •• Projesl: Ilrsu Barajt
. •
Cbre Projal: Si/opi pompoJ sula"'4
NUSllyhin-ldil pompoJ sulamas/,
Ciue Baraj,.
GAP
O
e
O
o
o
o
o
O
e
O'rendJI. Inonu ve SHP }'Oneuelle.
n konu$manm
yaplldtll .;:umaneSI
da anayasa \le SI)aSI Pdfil1er Y.lSa"i1 a\.')lndan
.\talay'lO k.onu~ma .. lßl lnl.7eledllcr. In,,:eleme !>Onu;'!.
da AtaJay'1O k.onu~a:!olOda
SI,.a~1
Pamler Ya~sl'nm 81 \le 82 madd~
Icn a';lslf1dan suç unsun ....... lundu
AL b('!lrlendi.
Inönu'nun
MKYK'nir.
bugunku
ror!antl5lnd.1 Alala" 'Ir dhlphn ku~1
.d.Ji~.a
.
'JC\kim ISleme ~(llund.ü.l !a ....
nr1!1 SHP lçlOde bel!! olm')~l, Jun
"'lIhs!~re ~old.;tl
I
....................M.... ,
ak~ml
?U[IJ~ vo'l1un
or.,
.. dia buajlat ......
.. ..... _&la ~II....
lerdn 01....
GAP"...
jnIl1l tm Il)'dertM ....
22.4.1987
.~'h:AR.\
ICumhun)rt
BurenlI"
- SHP'om le~'er. hafta CjPitt'te yaplIan ,on b'I~.: 'Opioln:l'>l r,ml\lll
fl/,.t ....1 Tn;-l..lllf,d.t
I\urfl,.e k,,)n\l~lll.
rr..l,'1\1
'.1\ 'I.,,,n, poltll tulul \~ pr .'~
ramu'''1 "'un~e~e o,;eHllm"'~Ir'1 ('lnt.
ren '-1}r.. y ....U"~~l TurRul ..'Ial ..~, '-Je
ne! n.l~b!1lrd:lllnunu'r.uf'
leik.
sine \0Ia";~1 Inùnu, -\:J.~d~'10 Dhlp
lir: Ku!"td~'na
\CrllnH.,1
]':111
Mi\:YI\'yt ba~\'ura(a~,m .Içl~la,j.
D ..ha On~c IDönu~ye hakare1 nilIl lerekçtSlyle .Orcvde" ahnma~l l~ttnen Dayarbaku Merkel llçe YOne,
limi'l\Ïn duruma neœmyle, Inönu llt:
kar~1 kar,lya selen ,Atal.l¥'10
durumu Mi.:YK'nm bugunlu loplalllt:!ol:l'
d... görO$ùlecek.
Edinll~n bilaÎye lOfe, Turgul ,'ta.
la....Silrt bölae loplanllSlOdd ~'e~:lli
eitvdomlk
sorunJ.ara d~llOd]k'en
"
13 dey
'0_ ,.l,n.
Muraeul lirumda:
arOretim '" ,.unDlllqvik edil_
la>nuler için d.hi baavurul.bilir.
bl Di.er bO'lelerde .. g.rl ,.tmm
lImi"
120 milyon lira ikm GAP'la bu "Rit SOmilw
yon liraya udar dO$Cbilir.
-JI,
.........
lUIt- 'I
aezinin,"~
bllyllk
G~.
ne~ rr.er~ade ~tKY}... u'.e:er'mn ,,~n
J, a-J:Jf nda Âfal:l\'10 durum..zr.u
:a~;,~L ...:an bc;:hrlenJ.1
49
I
.
rmwrm
...
'.
=
.
.
23.4.1981
-~
.APO •Lsag .kO/U"ftu ;;/dür~~ü
PKK'da
. SAM, Mll.HA
T
ÜRK[YE'nio Dogu vc Gû.
-Wo.yung.
Anado!u böigei•.
.nnd. kard, .ylemlm ~njin
PICK örgütun:.;n merkez komiœ üyeI.rind.n Du ... Kalkan'm öldûrül.
dügü ög,..mldi. Ayn .. AbduDab
Kalka" iilll;;,;;III;; Abdull.thO•• I.n (Apo). "0 kolu durumun. Ö<a1an'rn "de.rim nikibb" ~i Kod.kl PKKCrgOlOnllnmerk" kom",sl Oy,l,rind,n Ou"n Kalk.n', (sold.) sin: YddJnm ïa Sdahlnio Çelik içm
;11.::",ldl. PKK lid,OldùmO. Apo. Selim Ho.. kod
t.n'nan" PKK'nrn Srrn.k balges; Cr. d. "vul.mri"
gOtl,nmeslnl y.pan S,I.h.nin Çellk lçin d, "vur 'mri" ç,k.nt, (.. gd.). n Ö<a!alI. Kalkao 'dan bojala.1 mer.
kel kornite üye!igine karde~mi ge.
tirdi. Bu karar örgütü "ail.l'l'ir.,e"nin bil admu "y.hyor.
.d.lI,
7 terärist
iç sava,
Kt Mublbenl olmale üzcr. bil- laoulanm saiJâyan ve bir sÜ1ed.n
çok kurulOj"'" d>stek gördügü öne ben AbduDab Oea/an'dan ayn yasürül.n. 'PK!('mn kurdug. balk l'dlg, bilin.n f alma kad adb Komabk.muinde ,uçlu bulunan .Ab- si .. YddJnm'm yam ma Sttim Hobll kad adb Duran KalklD, Kuzey ca olarak UOJoan Selaballill Çdik'
Irale'ta tutuklu bulundugu magara in d. görüldugu yerde <urulma51
emredildi.
hapi,hanesinde öldürüldü. Ö<aIlD'
m sag kolu olan KaIkID, PK!( u.
PK!( liden AbduUab Ö<a1ao'm
rafHidan 1933 )'llmda hanllanan 5 bu temizlik ardindan bojaian' örg1Ït
yillù. <ylem progranunm'yavill yü- m<rkez komit. 1iy<ligin.aralarmda
rumesi ve istenen b~nlann eide kard",ioio de bulundugu 4 ).• oi is.
- edilememesi üzcrin. ihanetle suçlan. mi katuil bel;rlenui.
dl.
. Örgii'üo Ubya temsdcili~ gÖle.
Ka1kaD'm suçunu b.. lo n<d.DiyIe kabul .unek mrunda kaldlg, be. vinj uzun sûredm bu yana yùrüten
Wy'or. Eylemleri yiinitcn vc Öa- Apo:nun kard'li Hllao.H.seyin
Ian'dan saara ikin.i adam olarale kad adb Osman Ö<a/ao'la birlikt.
tajl,"an KalklD"n öldürülmesi bü- Salm .. kOOadb Num.. lçat, Cafer kad adb !Wim Arol, EnW kad
yiik j"lkmhk yaram. [nfann ne j<adb M.,lafa Yönd.m, Bouo ,ad
kild. gerçekl'ltiriJdiSi bilinmiyor.
PK!( örgütünce alman kararla, ör. adh Nillm.ttin Tll! da merkez kogütün daha önce A.rupa' dalei bag- oUt. üy.ligin. g.tinldi.
IÜ
Türktr.'mn Dog.J .. Gün.ydo,,' g. Anadolu bölgcl.nod. Marksist
. Leninisl. ba~msll hic Kun devle.
ti kUIlIlâ~'l2..:na~iayan PKK'mn 'Ite" . mizlik opm.5)'onu" soo gelijmeleri.
DIYARBAKIR (Mil.HA)
Partizan örgiitüne m.osup ri kri. urmamia g.;mi1 gorünüyor. Suri.
ÜVENLIK kuw.derin«
1terörist olü olarak
gcçirilirk<n, y.'d. baj!.1 g;ru haber alma örgü.
~Tunccli
.. Bingöl'd. düz.nbil terörisl d. sag olarak yalealan.
:CO," iki oper .. ynnda PKK
dI. Ejktyamo açug, at'jl. bil l'un.'
ve Partizan adb bölücu ölgütlm
!al hayaum kaybctti.
.t
m.nsup 1 teroriR olü
gcçirildi.
Tunccli VaIis, Ceogiz Bulul'Lan
I !elorist isc, saß olarak yalealan.
alman bilgiy. göre, gü.. nIik kuvve<.
ch. TunccJ'd. 'lloyarun açng, alell. lerinin dun sabah saal OUO'da duI YU!11.1l hayaum kaybetti.
unl.digi OpelasrOOda TKP/ML
Kigi muhabirimiz AtilJa Par .• Partizan örgütün. m.osup üç mili.
kln"in bi!dirdigine göre, allnan ih. tam How d,.sinin Akoren köyü
barlan d.gerlendiren güvcnlik ku.yalemlannda h.likopter d.st.Sindt
v.tI.ri y.disu bucag,na baßh G.lin
klSunldl. Gizori mw.st ch'am,dap.n.k koyünün daghk vc kayallk Iti scn arazi kOlullannda saat
arazisiod. opelasyon düztnlcdi. Bil 11.3O'da ka;an mititanlar, 14.OO~.
maoarada munlan J PKK militaralannda y.Diden ;.mb<rc allOd,.
m, -"'ulim 01" lagnlanna at'll.
Kuru Kaymak koyü Maksuppak
kaf'jllik mdi. Bunun üzcno. ,dahh
Kalesi Giilbahçcleri m....kiind. ÇÙ<an
;alllma çlku. Çaulma soounda ,dahli çaulm.da "Eylem" kad .dh
isiml.ri h.nüz bclill.n.m.r.n 3 t.. fcdn YddJnm (JO), "CebroiJ" kad
röri" olü olarale .Ie gcçirildi. Bu te- adb Kâz1m Eklei (261 adb leromt.
römtlerc ait 2 G-3 piyad. tüf.gi ,.. 1er olü, M.bme' .-\,Ian (26) 'sc l'a.
I sm ~ar:t3Si. bol mikurda yasak.
rail ol~rak de geTirildi. Terërisue ..
lanffi!~ yaym. el bombalan. lie lir. rin ûzerinde yapllan aramalarda l
gü<sel doküman hulundu. Teromt.
Kaiejoikof tufek, I tabanca, I .1
I.rin ûzc"n,. bulunan bilgil.ri d..
bombaSI, I sustab blçak, 3 ja~or, .
serleodil,n gü,.•nIik ku\Vctl.ri, böl. 114 dnlu tilek, I Sin ;an,aSl. 20io
gede' 2 P~K milirammn daha bu.
Bau ,>\Iman marIa. slhhl mal.z~iTle'
lundu~.mu ~Urley:'nce, operasyonu
1er ve orgûtsel do~ümanlar bult;n.
gen.i~J;;Li"B:r akanuyun kenannda.
du. Bu arada t~k1}anln açtl~ ate).'
ki SJ~:-''aÀ:J g!~!enen iki militan da Ie, ismi henli1 0gren~emeyen 1 :."Ji.'
"teslim 01" ~ai-""Ùa..,nauymayaraX,' t.a~ cia h:lyat!nl kavb~:ii.
ça:I~û!a\"2:ta<lacb. çau~ma\'3 men
lYaruan bel!rtem,:e:èe le:~j::~.
iki ièrê,:5t è.ilia oiü ûla!ak eié ge. le-,:1Çe~i~ke;:~k'e c.::g.h rek~:i hi .
. Çi::iCI.
y~nje 1 ~~Ï\l öld2d:ik.ieri .. H ..':..at'.
TUNCELi'OEKi CATI$MA
In 8,)Y131 kö)"nJe "iahl, daf1' o:a.
~oculclara
T~t1ce.;'n;n Ho~[ üçesinde ya. yma 'an~ukl.1!1, J;mdarma ùe $J.l.iili
Kürt Isml. '
pd.:m Op~:;:5)on1arda da yasa dJ~1 ça!J~maya girdiklcn' an!a~lls1l.
.
.
Turgul Alalay, SHP'nin Siirt bOlge loplantlli,nda yapllill konu~mada, valanda~lann çocuklarma Kürtçe isim koyamamalannl
da
ele~tirerek, parti programlnln
neden KOlt.
çeye ç~vnlmediilini
sordu
äld'ürüldü
.1.
f(;l
.1.
TercüInan
23.4.1981
SHP'1i MKYK üyesi Atalay'm bir istegi var! "Kürtçe serbestçe konu~ulabilsin"
P'de Kürlçe
anCISI...
.
~
:'.
&'-
.
""-
..
rwm: .HP'd.
diZ
23.4.1981
iSTANBUL/DAN MARDiN/E ..
r yak,"
""
W
fl"
S'rANBUL'
Tiearer Odaslndan
sanayici
ve iJadaml.
'(ITa)
bugünlerdè
JOO'e'
Güney.
Hol/allda \'e LuksemjJurg 'un lop/am yü:lJlçumlerinden Ja:la bir alall demek ..
. dogu bölgemizde ineelemeler yap/yor. Bu iS'
adamlallmmn amae" kua ad/ GAP alan GiJne>'dogu
An~doJlu Projesi'ndeki gelismeleri yerinde glJrmek YB
oradaki
yarmm
imkânlarm,
araSlIrmajc..
nac:1k alan yorêlerlmiz.in
büyuklügü
74 bin kilomet ..
rekareye ula~/yor. Bu da, A vrupo u/kelerinden Belçika, .
.
I$le bÖ.l:le bir alanda, taprak ~'arsa, su lIarsa, enerji "
vars;}, yaltrlm .~Jl"namak
için neden yoktur
, GAP'zn bwullulke
ekonomisure
saghlya,'ugl
kat-
GiJneydogu balgemizi bir "bereker diyall "na dlJmJFiJreeek alan GAP ile ilgili çaltsmalar siJriJyor. 13 klla, bir yuna. yu~.,.,l/ardan beri geri kalm/s bu bolgemi:.În re!fJna ula$masznda oynaYfJ~agl roi ratll$llmaz
huyiJk projeden alusan GAP'1n eandamarlnl "Asag/
hliy:ikluktt'dir.
ClkemÎ:.de
bi, klSIm yallTlm/arm,
Flral Projesi" oluSluruyor. TiJrkiye'nin en buyuk ba.
/srrillhu(./:,'ni:
h:::t:ndùn .\(ardin.f./rfû
;,amna kaydl~
raj/ olarak insa edilen A lariJrk Baraj" bu barajdan
nlmJ~1
bt!iki
de
bu
proje
ill'
mumkun olac:aknr.
'
Halrun OyaSim sulayaeak alan, her biri 26.5 kilomer •.
GA P :.J!anlllda yallnf1l yapacok gtrÎ.5ùn::liere ônpmfi
re u:unlugundaki U/Ja liJnel/eri Asag/ Flrar Projesi
ki)/ù~'Îlk/t1r
saf.!t1Itl\'or,
rutlflf1lda
kuifamlo(:ak
makiiçinde yer oltyor. GAP'In dev ayaklallndan biri de Ka.
ne \~, :t'çlll:,aflll gll;lIruk. reS1UJ\'e harçlardùn
muaf Hl.
rakaya Baraj/ .. Bu da lamamland/glnda, Flfal üurinde
::dn:i:5I1lda.'J, ya/trlm
/...redilr!rinde ~'ergi harn
ISIlS.
yrJkselen uç büyuk baraj (Keban, Karakaya, A/alürk)
nù5lnl.l, kay!:ùk kul/unu1Ii desrekleme primmden
yan .
.. hidrue/ek!fik san IraI/ail, bir bolgeyi suya ye eleknm
f:;£iirimine
kadar
çesitli
5ektilerde
mg/onan
bu
ko.
!fik .nerjisiM bogacak ..
/uy/Ii-..iur da, GA.P bo/sesm; ca:'lp blr yallnm
alam
GAP, södece bu dey YUllf/mlardan ibarel degil ..
hJ/int' dr)llu~llin;yor.
B ••nla,dan baska irili-uJoklt 20 kadar baraj, goler ile
.
B!l:uII bu gl'rçeiden, Gülleyrfo(JIl'dc
gC:::Is:nt Jt".
bir u kodar su/ama ve pompaj lesisi yap"m da GAP
çerçe\"esinde eie alml~ror, Alryapl.
ranm, sana.vi, SQ,~- dtirtNl.iTO lIe.n!!intn de g6rt!cl!ui muJrak/..ak .. A'amLl
~'cl,:"ririiy'L'. ri:.t!I sektdr/lyle
GW1CYr.()~U
bolrge1l'1I:.de
11k,egilim .. diger alanlardaki yallf/mlarla birlikle dü.~l:':5ilJ:f!lI':l.lj.,y:mnm l:om/eft'ri, bu holQcml:,m tanhlen
slinuldugunde GAP, "dey" b,'yurlara ulaS/.vor.
1!e:'l!!7
"/.:ow
,k,dcf
"im
dl'gi$/ifê'l"eJ.ltr.
GAP, .Hardin ~'e$anlturfa il/erimi:.m It1munü, Ga.
~"tt 0 gti>1, G:lIleydor!ll
4nar/l"li:l 'mm sadece tk!mll
:.iO!Hep, Ad,yaman,
Diyarbakir
\"e Siirr iIIertmiz.;n ise
bU:'1 bollimlerin;
kapslyor.
Tt1rkiye'nm
yuzde IO'unu
VIUS(Ufan bu alan/or bir/esririlirse,
GAP'tan
yararla.
50
.
yenllll, Ir,..
Atalay"n sOzlerl ba~la InOnO olmak Ozere
parti YOne.ticiierinln bir bOlOmünü klzdlrdl.
Millelveklh Veclhl Alakll, "BOlucülOk yaplhyor" dive lepld gOsterlnce, Atalay "Ben s/Yoj.
lediQimi 'blliyorum, bOlücOIOk yapmad,m"
kar~'hQlm verdi
Hiisam.tt1n
Hilmi BENGt
KARANrtL
ANKARA. o-.n:ömln)SH P MKYK Oyesi Tll'llol
Alally'm
Siin böig. wplanusmda KIinçe'nin
selbestçe
kon~utabilm
.. i yolundaJù
sOzl.ri SHP içindé yeni bir
krizin doAmasuoa sebep oIdu.
SHP MKYK Uyesi 1'ur&nl
A1aJay, Sün'te panj,inin böige loplantl~mda
yapu!I konUjmada Siyasj PartiIer Kanunu'nda
siya,i parti luzukI.rinin yabanCl di~i:re çevri.
l.bilocelli aneal< "yasakh dilçevril.meyecetl"
huk.
mUnlin yer ald'lJ"' kaydederek, "yasakh diller Dedir,lAIlal ~
midIr" dedi. AIIlay, ,iyasi pani programinm.
Ingilize, Franslbta gibi dillereo çe<rililken
ned.n KO".'
ye çe<rilmedillini sortlu. AII-'
lay, vatand.,.lann
çocuklanna Kunç. isim koymamala'
nm da e1<$lirerek, ~'Kürlçe
. kODU~iD ""laD~ln
adell
borlllDdltlm"
savundu, ve
"Kürtç.
kODO}8bUm'DID d.
l....
&erbes.
olmasIRI"
istedi.
TWPKILI!R
TU'llUI Alalay'm
konul'
mas, leht. "" aJeyhte te-pkilere
.. bep oldu. Salondaki kala.
bahg.m
$lyJa
bir böiümûnün
\.;.ar511anan
allo.
konu$rna.
SHP'II
balla' SHP G.nel B.,.kanl
Enlai Inonii olmak Uzere
SHP yon.ucil.nttin
bir bölumünli klzdrrdt.
Bu arada,
Sanhuria
milletekili
"ecibl
Alalili da Alalay'm "bölücüIIik >"puA'DI" ,Oyl.di.
1111 OIVOR?
D:ilia sonra Ten:liman mu.
hab.rinin ,orulan",
cevapla.
van SHP ~IKYK Iiresi TugrAlolay, ,<izierin; bilinçli
C'!3rak sa:fe!u~ini iradeedelek "Beo böllicülük lopma.
dim,
b.n ne SÖl'l.dl~iroi
billynmm"
d.dL .
ATALAP
g~'
Turgul "Ialay ..
Isliyorum" seklind. kon~tu:
Bilindi~i gibi, bir ,Ore On.
ce SHP'nin MKYK [oplanusmda da EAIIp Özgeaç "Kürt.
ç. konu~ulduauou"
SHP
grubunda
açJklaml~, bunun
UZ.rin. Edlp Servel Devrim.
d'nin konuyla ilgili olarak
saYClhk rarafmdan
if.desin.
b.,.vurulmultu.
'"IMP'OIIC
AVRIUiliA.
•• IUIBIM"
DSP lç.1 milletvekili Edip
Özgenç.
IOSHP'den
aynlms
sebeplerind.n
blrinin Kürtç.
kon~ma
mesolesi
olduAu,
nu" belirtClek IOyie d.di:
AlIJ."
Do~u'nun
.kono- .
"Türl< devletinde re,mi dll
mik, sosyal ve kUIlUrel geli- Türke.'dlr.
Türk dllin;n Y"BY'
,imd.n mahrum blraktldl~lglOl~I'nlm ... ' için aJ.bildi~i.
DI belinerek
"Bu durumda
ne Ç>lba ha"",n ma" gerekir.
valandq,a
ana dill olan' k.n, bu Kiirtçe de ne~'in ne.
Körlç.'yl koollJ!uAaDU,
bu- si? Bu,Kdrt devleô olgusunun
oua blr .. I"a olduQUDU"
1"lilOlalllnlm.
b'.ginden
5Oy1edi. Alli*>" KUnçe konu.
kay'oaklaOll'o,.
Türk halkma
,an vatand.,.on ise horlanel'
Kü,lçe yal',nlar
lllpùamaz.
AI cOIOjOnU
savunarak,
Boyle alu", •. bölücü çeH.le.
"Bea oalana dl dlll.rlai ea- rin ekmeaine
}1Ig sun.ilür,
balça kODlIJmU'D'
Istedlm.
Kurt dn'I~lr olgusuna
y~i1
Bealm IDIDctm blr kk ~mi
t}lk yakllml.~ olut. Bu da ...rv..
dU olmas .. onUD da Tiirkç.
ill$lt temanillcr
sbz"onus~
olmasadll. Türkçe'yi' d. bü. oldu~u 'ilin' SHP'den
aYIII.
lün vallnd~lanm'Z1n
nihil'
dim. A.) rllma st'beplerindcn
. hlda kon~bilmesini.
bu im. biri dp i~le bu Kürlçe t..:onu)a
.'Dln
)'ar.lllmlslni
m~ meselesidir."
.
l
.'
.Tercüman,
23.4.1981
23.4.1987
.
Parti programm," "Kürtçe" yall/maSI istegi
inönü'yü çileden çlkardl
Küstah tehdit
Yerlibölücülerin~ra.k'ta~ii~bi~lik9isi~Y~ lide~ikor
san radyoaraclhglile Turk hukumetlnl tehdlt etti
SHP'de Jakieiksil
.,
Talabani:• Kaçlrmak öneri .
ev Iem Ierl su rece
II
eSlirtbOIgetoPIantlsindaMKYKUyeSITurgutAtalaVin
~~~;,~~~~~~~e~~:F,,~t~~~O~~~Y~~~(,~~k~~;
e
MKYKYI oerhal toplantlya çaOlran InOnu AtalaYIn D~
slplln KurUlu'na verllmeslnllstlyor.
MKYK'nln bugtin
yap,laCak toplant'Slnda Diyarbakir Orgutunun tu.
muyle gOrevden a',nmaSl da gOrU$tilecek
"Türkiye He ihtHâflmlz yok" diven Talabani, cezaevlerindeki bölücü "karde~"lerinin serbest blrakllmamasl halinde eylemlerini sürdüreceklerini söyledi
_
ANKARA, ANU
HP'nlß geçtn hafta sonu SI-
fSl
IrQ Mlihendis Çelikel'in
bir iymiyel(l) gOslerisi olarak serbesl b..
raklldl!)lnl ileri süren Talabani, boyuna bosuna bekmadan,
:'.Tùrk hükümlilU bizimle uzla,sln ve i8leklerimizl yerine gelir.
sm" diyor
'"
•
,Hösam.ltla
XARASJ1L
('Iftcimu).
U,,'
HOCUM
k()nu~uldugul1un ....1(\l.)I~tr\Jhju;:.JnL..l.
e~~JGUll'! Sàrcter \Jrd'm~:)1 (dip
Senti De\nmu'mn
[lu ndtli..e "lIgila:ïdl~:n1 'giJl ûnunde [ut .. n 100nu, Y0n(t[lgl
Wplan[l~1 h.-men lestr \l' J'i'!:
R"':Cd" ~" ,nl.n ~{',
Dij bo}utlu (an~llmaSlna ve lonu'
~ulmasma engel ûldu, Daha sonra
paruhlerden Anaya.sa Vt SlVilll Partiler Yasasi bulmalannl me'}en lao-
çr \'ölJC'llIlIiyle
Il ha~"'am
"'ÜIH'fllllllllllgörc\dm
Il
da
ahnmalOllu
IIUHlÙ.
k,II,lIl.l~(lrth
"Pani
dl$lndaki
(tch$melerl
için ulllOlu nricl Im. poU}Inh,
1IIIqllmilstna
liklllllrllUl/ln
ilin ,,'rt'Ißf"Î.t."
lhvf' dt'~cll('ndirll
kC'Il, Illr~ .. ( i\Inlav.
"Parti)t'
ul..un. lIu, dt'lnukf1ll .. hl n 50!»Il
at(n'~
dl'-
niululii t.lduÉunu IIIjIl'Unln
~IIP '"
I!t'u..' haslulmnl rrnddt' t'dt'crk dl)1'
Itdlrl'inhï:im
"lIr"
<'111' \11<,1\
: 1\ '111, !l.C'~l'll
1IIIknl,clJJl!.('
dO~Il(J l~l
111l~1l1,1"lmn
hal!.1
"111r'le
tOI11:1I111 ..1nda
AId
~cr\t"klt~
y,IPllP.l
\ r
~a!:tnd.I~I,llln
... url\e
"hur
Ruruhneml'!tl"
k"
j1!:
dillt'r" k.1\lamlll
nedt"lI1yle, dll
1IIIllU dlln~ll
MI\.' I..: fllpl,lIi1llOmd
de .\llllih SHP tit"lld U3SLul1 IIHI
Idl.lL!'l1l1
"}alOak
c1f'~IIIJlfl
~o'lIJ$ma'il
IIU, ~lK'
J...:'\(
~1I1l\lu~u \(' (iellt I
Sçk'l'h'r tiLri '''2Iar 131.,lllldan O~lI
P.\I. blr r.l~\lllll
nulan
).lIhl
dl',
faT1I$llldklan
AI.IIJ\'p,
llaçmOldmall
Lie
rtkll'Ilu ,i'l)lcdl Alala)', TIUk.i\(',
de helll bit nofusun anI3)nl:l lhh
11.1111\, ••
h", ~""tjl'""H'\'f"\"I'llI1
t'Of'
hl1erek, If.OnU~ma~l nt"Jffll\le (IImhllfi~el 'i.1\'nl:lfI hMelC' ,u'\lIIrdt'1l
plU 11I1In lleuel h;l~karll \'(' UlIl 0' lia
",lIça l''~arruf kOllu\u )'apdIll3""1111
"\t'
dÛ51lndtlr
ill'tl
P81tllllil
rUT~\l1
Il\gl.I ....
lld
rill: "('lOm ihra..; rdllrnC''''lnl \'C' }lu jlllj(t'mit 0IC'lk(,1 dlS1rhn kurulund
"'C"
nlmnini
l''ledl. AIRlay, ~11\.YK'de
bunun U1C'011(,Ylrll'I kOIlU$lTIaJd,
Silrl knIlU$1Il3!llßl YlllC'l~h "C' bu ko-
dClh
the'l
l11a.Je,h.'WI.. '
\lh ICI~
nlchl.1I11l1
hu 1r.(llluJall
It''''HI
,UI Ktttd<i \e Mehmet Mojull',
Ile AI.II~ '10 künu~maslnlO parlIve
yanslmd.SmllJ.ru~lJ,
IDODU, uzun iUren taIU~mJJJIdan sonra ... onu~ma-
'll~HH 1"Ide ~emll\lllc
dl1lllJII
I.Hlthjh
1t:1l ~:'lflda fçr,~~illl.k11
klHIIJ
f,l/I.'
'11.\
1.,1
)'ol\ll1lla'
';L ..
',Ipli.
111~1111LIa .lI,lalll
konu:;.m.l\Lnd.\1l
I\l.tl,l\
I.lnlhl.m
d
I
\1Il('
Al
\'kll
11.l\'
k.II)'n.
~'lPr,l
....t~lr.1\
d.\h.l
<lkl:UlIli
'111l1.1
("P
'Il,l
IllOllllll;.l<llll'l
Hlda
k\lnU"UlItl.l,th
1,IOut \,;111lIßl:H11;N
lia
!>,r
,1~1~
LII.tfl.I~llllhlJ
Hu karllt In,mu'ulln
1"1(,~1lllt'Illie
ahndl
1\1Icak tI\I:IIlH\tla MKYl(
Il\('
leflJl(L:n I ~rrl hdl'lll'lIl kal)1 0) kllllandl'I, Butl'ell K~lefUl de çelt.lUl\er
Ir.aIUl~1
ö~It'IlIIJi
I\.dl,HIII
atlnIH,l\1\\l1:ln
'11I1I;l
MI\" ....Illplanll'IlI:1 ,lia \('lIlill bui
h.. ,u.HI, Il,.IICh'cllnll1 lOtlll.l.l11
IluflllO:
na
LI.... , "Ill lôtr<l Ir. \"llh~
111"j
~"p
<Id
'.1\1 Jtlan
0\""1,1\,
1nM~1'rlin a..dl$ }dJt'ltlll~HlIlllll hu
J1Pllll
11I~\1(' hlr
Ihl.lll o ...lclnlahu
IIIIl
81,lkl.ldl
(HlL('~IndC'
Adana \ttlletvek.lli (untyl CID"tr
Ile t.ml~Jn T urxul Aillay, k.onu~mamilO YJ~~llJma ger,£kme.:egl \e
11.110
.. ' f\ uydrrlll.kn
IIMI) ('an.
lul.lI. ('m'v
1t>lahlll\ f.1"I"l1Il'
\t'
H,lltl H vll,:un J...lIl1l11'ldJ~1 rll:' Il
hein AI.lla) haHm,t.tkl kalal \tltull
luk!." 11'1101, 1,,,1,,,,
~"
;llm,iLl", 11(' ".,11t hlr "'lIllln'uï ...."0,.
bhlilti
it.. df'ro"clII \,ok ~1If1h} ulnuu"
'H.:''' t\ 'de AI.dav hakkllld.1
kl kanu allllllkt'lllr.lIHlH
m\ ...1oy kill
SU I1d', ,'IIII1JlllI1ÇIIll-ai'l\lt
1'11 'Ill,.
l'''llii ~(}IH:h.lm~lIull
mlllllkllll
(1111\.1
~ lin
k('urll ..\U('
t>dl~'lll"
\ Il 11111
11\
,\131.1\
h~kl.qHlakl
~1"''',
1!1l\11I1.
Aldl,l}
'1111',1111
'J1'U
l,hodl!11
\11\1\
~klkc/"
\,H(II~llIl hddlldl
110 I\UI
ra'"
IIIU'ltlJllllk
dUrIJlll11
111',111,\
\,'\IU,"ll'''llH
LlI:lIl
Iln~'1l1
k.lr:1IL
Ill'Li'
hlpt
1111
lll'llll'Il
1"(\1\11. "P ..r1Î 1I\.... "'dan IlIlIt'lI t'If
\11111 \at:.IIut..~t:,ennll'. tt'tIlt t
dUrllnt.
pfllilll.lIhltlllll/l
111lt. nu ~nntuha
bill
l,
\tH'IIlt"
'I
'I"
'1'1,1110.1
II"
I
I)
il
Il'
I
\
' ...
l'W'
hl aRt:.t",:
...n"
\~ll"~
!:t-
IUlI,I~lhlllt'oi
.11\" ~"!III~1tJ
j '.1 ~ Il
l.(
bJg;.1IT1J\3\.a&J lie k.l~I-
ùl3~agl 'iünu.;u uzenne rahatJa-
Bu arada Turaui Aillon ~apu,
gl k0nu~ma SOnrd.Slball u~eler ta.
raflnJan sert biT dille f'lqunldl
"rllllt.-nerek.
~IIJlIlldÎ
1:II,IIII,IYdGI~lIIll1
~;l"
mn partl\l
)cl
dl
Ill),
J{''''\I.
Sun tùpwlU.sJna ka.
ulan hukuk~u u)den AbIDet Gur.
,Atalay disiplin
kurulunda
II Il \' l. ,1111
Il,1'
',(Jllt'l\llll,
I LI
1111111
~t\II,
alllllll,-1~t
.. d\'ll
allkl;1,l.t'n
d,' "nr,:1IIh'1.1
IdRU ttidl'r1m'" 1\111" hll
UlaliU
fil
111111111."
'11\!rdl
tI/\'lllle
~J
Il,\1 .11 till
hU/ur
~ Ir l'
I
k.t
kl)I1Ud.ll,
htt
..u/,dl:l
.,\
l,j',r'l\,11
"')C'ni"
dl'l" niIC'lt'IUlU':'lllll1
m.1(1i~)1lIh.lnlll
IIl>l!l!l,
t1'l/,lll
,11
"~1i11l'lH'killnlPi .. tli ..iplillt M~L," la",rl:'f1 ,Ill
,.1£~lilili:-lIrt.lu. Onhn i,.U1 d.' h,,~I('
bir hnu .I.e'ak ml!rulIl'!"
'\lIlJ~llna
~u );'\11111 "\'rdl'
.... lIrtld"
"",ku
hll'II~'
}-~IJ~llm}l"
lsIe .. iyorum, H.ndan 50nrll ht,p dlllipli. cezal.n .electk Itltniml "f'r.
.... Il. "trmÎyurum,
Ann'" pull flllIIllkal.nn,lutnrrt, hir hi\,lndt, '"ruI~CI"lllmi.Ldrn "'ba,-.rnin Lu ..Lu,u ul,
m.,.....
'
MI\YK kendlsimndl11phn
I..ufulu.
n. se ...kl içln katar aJlrhn \e l'IIlIul
k~r.n !,31t:1Cl'llcrc itl,:lliarken I U'}:.U1
.'Iala)' ~tllcl rncrL.atle hll ~"I,I.IJ
hàledl. AI ..I.)', "al.ud.m '\}fIl.t \.',1
.t.cle\:llenn
lit' resnu
.H>rulall
O/ennC'
kl'l'JI~1
bu hlldrnmdr
hU'UIIUI, ',1
~dlllli Vl; bu dUtlllllll de.' fi t'
fek, "R~"m' açdllama brkll(lhm,
Ami leMI h • .)L.amn brniml .. Mnrll~mt4~n h"lkll hir It'r(ih i\mdl: ultJu.
tunu lordnßI.
KI,..n ~",U:I!:t'IIl'r'"
.~Ikl.m."
I\lIr."n pllrHn\n ~rnd
nltnf •• Unl :.çl'lmdwn bll~ Irh IlflurtIJ
ulma\1D1 dill)urum"
lin!: k~d I ) Il
dlt'OI
Atalld\,
c1r\t'nlcrc
"'r'lldl\ln~
dt "11~n.]'t
"ltÇml'l'
jI:("\'ml")
\..df~lh~llll
J,I
\t:rJI
v\: "lIrt
~öyk,llklcrmdc:n
du}m.dlftllu"
11ll:)1Il.J'dfllll
II H"11 ..11
'tie.
"1It:dilmt'i
AI,tl.J\,
IInhl~lhlJ,
"Ylmh,
)ufltmlllnmll~mlD
~o).nlf:)
sorumlu!lunun
U<l bildl!.ll
IIIV'. hdk"'lndd~1
"Irar
(Iulunup
bulunlTldnla)1
Ll'~lm. hell\ll
Hl":J
~ÙlHl}ITM~LO .
OIUlU
~ö}lC4.h
k .. n4h ... uhnlldlfCIm"
"li'"
1••• Ii, Tlllut ,-\lllIy'm Siin
konupnaluu "IKYK'ya gÖliirtœi;ini
ve lhcaç l)lemiyle dlslplin kuruluoa
verilmcsIfu onerecej:iru SQ)'ledi. i••
Iii. konulu MKYK'da d.gorl,ndireceklenru, daha aynnull kootl$ma.
~run sO, konUlU olmamg.ru kaydot.
U. Bu arada, TU'Iol Alall,',n
MKYK loplanuSl S1f3smda IstÎfaya
zorlanacap "'e tSUfaslDm isctncceji
bildinldi.
DIYARBAKIR SDRUNU ...
Oll" ,andan. l$Ura eden Dl)'arbalm ~lerk" Il,, Baj~am S.b.,u~
lib $eydlOilu' ndan sonra )'tnn.
alanan AbOI" Gä •• y, Erdlll.e;.
lU' .'J lfl rr't~'n um J.:'Iiaml\:a "çi.... pklllll." Ara l<ÇlIIIler nraSUlda Gcad Bajk .. laöali'y. ba.
kam od.n. daha sonrl &ôrevindca
Iynlan $e,daoél"nun )'trin, alaDan A~.. , Gu.." Sun bÖig. toplanuluun Wnci giiniinde I.ö.iïylo
gOrUlurk.n, "Geç..qlr ft$illi ~..
lIIu oldu, ,'DlI ~mdi biz, lizltle
çaIqma,l hzInz" dedi. lllÖDli, bo
IÖzJm ùzcnne lIlIirIenmk IJç, !lalkant' MD kOnU$m3SlRl kestJ. ve sert
bit )tkùd•• "Siz ..........
biz ..
deDltk~ Be. bt patliDia Fad b~
kaDI"". Si, ... iIçe bqkl.aswz,
IiI bir balli.il" uyansmda
bulundu.
Edirulen bJ!giy. aore, durum bu,un yap~acalJ MKYK 10planulInda de alllla:u. Diyarbaklr örgiiliinr
tiimu}'ie el i"ktinlmesI oyalana",k.
Daha on". lU anda DSP'd, bu.
.ù, \tJ,:ïK'nm
:J_va.
'"ad
lunan lçtl Mlllmd:dJ [dip OzKtnç'lfllhban Ulcnne pJflJJt: ~:ln.;c
23.4.1987
MKYK üyeliginden almdl
10j.Umln7'\.a
to~la11!l-
rumdan :oa~ln..:h. Alaln'm bu kanu~maq, b~t~ G:neJ B~~.1n [rd~
laoou olmak merkez ~on(tlCilcr
iizennd. "JOàuk duj .tlWj" yaralU.
Radyo. "Hlzbuilabl" KOrtJer'j tarafmdan NeemiRr.
DlLa. kanlyoluada bir Irak asteri konvoyuna I<arp ya.
pllan sald1f1d. 3 askeri araan tahrip edilditini, 70 Irak
askerini esir ald.klann. îleri silm'ken, Irak hava kuvvellen tarafmdan da SUleymaniye bölgesinde bulunan
ve Kllnler'in denelimindeki 13 köyUn bombaland'IIm. bu salchnlarda kimye"; silAll kullan.ld'jm. belinti.
k.()IlIl~III~'ll1d,1
"'III"nin
ulli.f'drlli
• }flhl.\'1 d1l1l1.fI ullnl1irl'n blc lu.
lumdll old"tu i,lf'nhni \'t'rditinl"
1,.1,1., I. I t' hl\hu parillun lem"l panI
pOlitikaJdlllld
ayklrl hö)lt" hu 1I1elllnl
verm("v(' hakkl olmildlpuu bt"liJtlI.
Inönü. A.talay haUluc.Ja "ltP III.
"
llnda konulan SHP MKYK U"SI
Tu'lU' Atuy. Kun \Orunu uz;nnde durdu, Kunçe kanu~manm \aW uldugundan SOI edtn AlaJ~Y,
paru prograll'Janmn InglllZet, Fra.,.
slzca baSllabddlg.im. anc.lk Kün~e
basliamadlilm Irade etU ve bu du.
Cumhuriyet
..\NKAHA «("umhurl}.'1 Run••p)
- SUP'de Ilk kt1 hlf 051 dll7ey yO.
1lC'li,. dl'iIJllm
kuruluna
\.enldi.
M~ YI\: OVt'~1 Taraut Alalay. Si/,.,
hofftt'
IOp/offl/undo.
'.Ku'lç.
Lunll,ulmllou"
Ile illUIi pl'H1sleri ne
""-IlI)I!" (.cllel Bd)kan t rdl.laun.'"Ull
1"leA.l U1C'J1nC'
..... ~
••
11,.(
11l1Itbi}It'" mrlkt1 dlSirlin kUfulul1:1
M~\~t'lllhh
Alalay trdblr
olafa~
r-.11\' ~ u)lt'h~1 ~(\revll1den dt alllldi
Mio. YI< 3\'Tu:a Ilivartoaklr
merktlll
Sun böige
:J1l-U,Kclgl
medi vo yanmda Oluranlan kaJmrarat lok bajma Ulm.
a.oai'nllo
yakID çevresine,
'IMerkez ,ö.tlicileri, bunlf ....
dar Ylpuklan k•• u$.ailrda pu.
Ii). hli tI...dip bir &lirii.lii nr.
diltr. Y .. bI i..fJ ,mlWu. Bu ••
.... bO,le
ol.. lp_. Izia
nnDt,KtÏÎ." dediii oir.nüdi_
AJman bllpye göre. baüa so}Jpllan
uurUIDUd
"Sen de kabramal
tJedl Bu gtll~me!erden
sonca en<51 gun bu r.rsiO iOplantl.
Sllapan lrdallnri.u . .\lal"'Jn da
araJanClOJ buJur.dufU merkeÏ vône.
"110. \K UI"1 Turgu. -\lalli, parAIIJ.,tn panI poh~
UkaS1DJ a~~lnsauen uZenne IDOIIII,
"IKYK')l J\<di IOplanu}'a ÇJSIrdJ v.
AlallY'ln di~plin kuruluna "rum ..
SIDI onereceSJDJ açlkladJ.
nunJa
tUt
Glurum"
tlYI kafl~urdl.
U_t1111 blzimle lIJbtmaya ... iIIeIderIaIlzi ,.rtae leIlrmc,. çaisnJOlU" dedi.
Ote y.indan lIYIIIrad)Q, Kuzcy Irak 'ta ..... 1IuI Pet'mef1derl'11e "Hu"""abJ"
lClIrtIer'jn Iran desklin.
deki Pe$mergeler'l Kuzey lrak'ta .. kerf o.sse karl. sai.
ehr. duzellledikienni we Irak ukerf IIslenne alJr ka)'l~
Jar -wnIiklerini beIimi. 1IaIt'1D s.ntJderl mmubsmda buJunan Irak Oslerine saldm dllunlcyea Ji'qmerJe.
leT'in çok sa)'lda sillb 'Il! teÇhizal de .eçirdiklerini ..
Irak'. ait bir uçaksavar birlitini imba ettiklerinl de bi!.
diren radyo MIDIftir boIJesinde be Irak'. ait ukai
islihbarat ve emniyec kuvwtIeriniD merkezlerinin yine
~mergeler
tarafar.dan saldltlya Dlrad.l\n. we butai ••
n havan toplanyla alJr hasara utratnklanm ilen sOrdo.
''XiInIIscu YllrWWtterl BirtItl"
Sadh Ol'JOtUD 6dcri CeW ~baal
KOrtçe yaytl1 ya.
pan konan radyo araahlIyla yapt'II .çlldamas.nda.
Irak Jantîyelerinde çah$aD Tork i$çi veya mOhendislerini kaÇ1tlD.ya dnam edeœklerini IÇIklad •.
Torkiye île bir meseleleri olm.d'lIm, Irak île sa~'
uklanm ve hedenerinin Irak oldutunu belinen KYB
lider; ûllJ T.I.baal, "Tlirk lIükùmtd keadlll.plsb.aeltriade bulaaLa yüde ..... kanlqlmlz1 .erbat bllak.
IIIalIla.Ir.ta dlrtlÙ)or. Biz Tü~'y1
bu tutumlUldaa aIYdlrmak için Uç TUrk'U kaçtrd,k. Bundan sonra TUrk
lIùkùmed ay.. tutumuaa slirdürürwlrak pnd)~e
çaJlJDa dia .. TUrk iHI .. mlibeadisleri de kaÇlnMya
...... m edecetiz. BizIm ba lIarelr.edmiz Turki)e Içla blr
IbtardJr. Bu bir iyllll)'el IOlkri,i olarak d.b. ÔIlCt ka.
ÇlnI.ltmlZ mùbendls Alill. Çelilr.el'I serbest b.rakbk.
AIKÙ Iyllll) ..tlml.dll ~
gölOmÏYorul. Turk hù-
URT,
~<lI<JJl
n~l ül~nnt.
LQjU(lC
)iplJan son bolgt toplanusmda )apu&J kùnulma.
da, Kun 'iorununu ~lJndeme iemen
~lIlrenn Il,ralr,lma.,
t\ld-
l'foin 1!lraida
.kP':rlcmhre
hIC kaldld
\dl.Ull.ldl
g,lII hdlllli
SHP IUluAonlln
Turgui
Af~IJ~
"ha~"'lOd .. \1)-~uldnllla~II ..lllI(LI 1~ à
ilI ..ddt'qlld,
~1))'le d<ntll}.lr
"A~IIIi:UtlII )'lInh
lu.um,
Ihl\rlllnL'J
\l.'
t'ylrmlt'r II~ hunl.nn y.pllrrlmll\'n1
dtlîleklemt'k, kulll)'IIl,Urmd.
n 11\mek Il''' ti !tllçudur.
prverllnl U luruk kurallana., bbyul. kll ... rr we )f'lkih orKlIn
hnrlannll,
pllrdd~ IIId.khm KUft"\
tf lorumluluLI.
''l' ItHhkl~ h»lllh.),
m.y.n
ItHUm \-~
dll\UIH}lalrdll
IUlimak:
hu-
.
~HP
11IluaÙr,tln
dblphn
.:".d,'11
nI belli kyell
'''''n'':t nI<l..lt.ft",UI,ll ':
IHl !lU,,1l 1~Ie~elllcr hdkl..mJJ
"&.~,111
çlkttmll"
Le:Jl)l \ll'!lk.:~~,
hlll.'lj(
t'..J~I,jI\I"(,)r
-
III !ln"
nhllo"
51
"
28.4.1981
•
GEZDiLER; 'GÖRDÜLER, BEGENOiLER.
i,adamlarl.GAP'a,~~!Yq
&I
GüneydoOu'ya
açlhm gezlsl
Istanbul Ticaret Odasl taraflndan
zisi"nde
5 bin kllometre kateden
büyük sula ma tüneli alan "Urla
lllII KUljçulu'dan
-
yatlnm
GAP gezisinin
lu "Sanayicilerl
"
düzenlenen
"Güneydo!)u'ya
açlllm ge.
i~adamlarl
üç dev baraj ve dünyamn en
Tüneli"ne
hayran kald,lar
. , ",
'
davstl'"
'
S....f oGUZ
ÇiftliAi'nde de incele~elerde
.
,bulundu.
Heyet Oyelenne, g~
stanbul TIcarel Odasl nm. linin son gOnOnde Olyarba.
dUzenlediAi "GUneYd?
ktr ost BOlge MUdUrIUAO'n.
a~'Y11 açlbm gezlsl':nde' bIO de, GAP projesi hakitlnda
kllomet~e kaleden "adamla-,
briling verildi.
n, G~P a hayran. kald,. F,rat
DONYANIN ... BOYÖK
N!hn Uzermdekl Uç deY ba....
raI (Keban, Karakaya ve Ata.
~
.
tOrk). i1e dOnyamn en bUyUk
74 bIO kdometrekarelik
sulama 10neli alan "Urfa tu.
alanda yUrDtOlen 13 deY pro" .
.
. .k
GAP bara' 'n
nell 01 gezen "adamlan,
ley' apsayan
,
~ ,Ceylanpmar Devlet.Oretme
,aallan, &antraller ve su,
a,
-IY...
Tercü.mä.n
tesisleriyle birlikte devreye
girdiAinde, Olkemilin tanm
Oretimine pallama "'Alayacak. I rnilyon 633 bin hektarhk alanda .ulu tanmln ger. ;
çekle,lirilmesini .aAlayaeak
proje ile nadasa son verildi.
Aigibi aym tapraktan ytIda 23 defa Oron ahnabilec:ek 3'0
bu Ok t Iâm 12 bara' il'
redYk' OPt Il rd
I Ide)'0-23
e ,san ra e en)'1 a
milyar kwh elektrik enerjisi
"
~~""'~0I~,..1lQ,pIIIIlß
T.rcOman',n ,.y,n,.tklll oldu. A.rup. poll.I.,k,y •.
nln g.rtll. don.nlm, kamp.ny ... n. ka", 'edblr .1d' .....
5PKK'cl "gerilla
donanlmlarl" ile
birliktevakalandl
aWl
29.4.1981'
URT, rremimanl- Sii"'in
Eroh ilçesinin BaüOze köyOnde gOvenlik kUYVelleriyle
',bir grop terOrisl atas,nda Çl'
kan çall,mada bir erimiz Ie, hil oldu.
Alman bilgi)'e gOre. Bag,
gOze'nin daAhk bir kesiminde amma ve operasyon dOzenleyen gO".nlik kunetleri.
bir grup lerOrist ile kar"lasIl. GOvenlik kuyvellerinin
HOU," ihtarma terOristlerin
atesle karSJhk vermesi sonucu çall,ma ,Ç,ku. Çall,mada
jandarma er Thncay Ylld,nm
,.hit olau. TerOrisller ise gecenin k.ranhgmdan fayd.lanarak olay yerind.n uzakla"
tl.
52
il
l,,'
ICUKUW V. CIYLAN" ITO h.yellnln C.yl.nplO.r
,ÇlllflOI'nd.klln~.I.m.lert
."e .. nd. KufÇulu ,.n'Da 110len blr ceylon' ok,.d,. Eveil olduQu lçln dlO.r cayl.n.
lar '.r.london bacaO' kml.n bu yavrunun .Y.O' ,.Iklll.
I., t.rellOden keallml,.
bltbtU.., arulden 5 kat fIlZ.
la UrUn a1'n.... I. ban. gö ...
aç," oeçl.. ort.d.d".
HUkO.
_le b¥Slyemà, GAP projeI\. ..... IlIIl1.....
Üyelerlmlz 0 ".dar etkl.
lendll .. "l, forueu "'yahat
.ü ...slnCt blr tek kl$i dabl ,I.
Uyet dmedl. Ben ,ahsen,
gUeüm jetUAi kadar yallnm
yapaaoAJm."
Ku,çulu, somut olarak
hangi alanlarda yat",mlar
yap,labil=Ai sorusuna ist
cevab, verdi:
'U
"ÖUI seklör, heoll. n.le.
,rio d.h. YIIPtlaca&'OInet 01••
rak bUmlyor. Devl.Un yö....
iI.1ù a1tYIIPISJbenO. t.mam
dea . Allyap,y. gertelùqllr.
ll
mek devletln 1,ldlr. GAP Ue
Ilgl11tesblllerlml.1 blr rapor
hallne s.tI ....... U&llUereSQ_
na<ȧ .....
.
..
Tercünuui
,
26.4.1981'
rilla donamm, eie geç;rildi.
Bu arada PKK ile ilgili doRANKfURT,
(Tercü.
zenlenmi, kilapç,k ve bildiman). Federal Almanya'
riler de bulundu.
da 19 MaylS tarihine kadar
Olomobildeki ~ ki,inin ise
"Gerin.
doo.'m.
pasaponlanrun sahte cldugu
kamplloyasl"
ba~latan
t.sbit edildi, Alman potisinin
PKK'cllardan
bir grubun
göre.
Avusturya sm" kaplsrnda ya- yapllgl ara,urmaya
l'KK'o olduklan tahmin edikalandlAI OArenildi. Edinilen
len bn ki,ilerin KOIn civannbilgilere
gOre,
TOrdan geldikleri anla,lldl. Bi.
kiye'nin doAusunda masum
lindigi gibi. PKK')'1 destekJeinsanlan acunaslZC3 Oldüren
)'en
ERNK OrgUIUnUn"~
e,k,yamn ihliyaci olarak belistes;" de
lirlenen esya listes; eiden eie rilla donatm.
Köln ve çevresiitdeki ,ehirler
dolastlnlmaya devam ediyor.
ile
Bremen'de
daAIlIInu,t1.
TercOman'm konuyla ilgiIi ya)'1nmdan bir hafta soora
Salzburg Slnlf tap,smdan
SURI YI OliRINDEIl
Avuslurya'ya girmek ÎSleyen
. 1'ORIlIYE'YE
bir otomobilden $Uphe edil"Gerilla
donalm' •
di. Saal 21.30 S1falarmda
kampan)",,"
ile i1i$kileri
kontrol a1tma abnan ala- , olup olmadlA1 ara,t",lan ,
mobilde çok sa)'1da bassas'
PKK'cmm pasaponlannda
dUrbtin, pusula ve di 1er ge~ Yunanis13n ve Suriyc vizele~
Tahir H ..\ClKADiROGru
F
~
Eruh'ta bir
$ehitdaha
S
yakalandllar
Alman DOllSI.A\'\Jsturya 5,10" kaplSloda sahle pasaportla yakaladlklan b&lucülerin otomobllinde
gerilla donatma kampanyasIOda,lstenileo
pusula. dürbOn oibi esyalar eie aeç"di
Tercüman
'\
29.4.1981'
Avmpa'dan ~Ioyava
--' fgerilla donanimi;
""lDWIIt'~
SGhtepalaportla
\
GAP inc:eleme gelisinin
son gOnUnde Nuh Ku,çulu,
bir deAerlendirme yaparak,
'''San,ayleUerl, gönOI rahad..
.. Içlnde ya\Jnm yapm.ya
çatmforom"
dedi. 100'e ya.
km i,adaml ile yOredeki faa.
liyetleri yerinde gOrOp ince.
'Iediklerini belirten Ku,çulu,
"AmllC1mlZ, bölged.kl )'!l\J.
nml8l1ll ne .. rb.da oldulu6
.. I
on g rme t, maksad,m...
u1astJk. Yallilm lçln böig.,.
'" arubt bom all\'tD aajJ.....
1IIIf1lr" tek1inde konustu
GAP'ID, birbirinden ba.
I1m.sll olmayan bir y'Am deY
, proleden olulluAuna diktat
çeken Nuh KUKUlu, yOrtye
yap,l.n harcamalardan iSlenilen sonucun ahnabilmesi
için ödeneklenleo klS,oll YII'
pdm.mau gerektiAini de SB.
vundu ve $uolan sOyledi:
"kll almaz CÜl'8t ve çlr1dn bir te~ebbüs
•
ra o1acak.
,',
son gününde
bir de!)erlendirme
konu~masl
yapan Ku~çu'
~
...... ,
gönül rahalll!)1 içinde yatlllm yapmaya ça!)'rlyor",rT)'~ dedi""""
,......
"
.i
,
,.
riyle 7.6 trilyon lirahk GAP
projesinin ekonomimize yll.
hk kalkISI ise yine 86liyatla.
nyla I trilyon 660 milyar Ii.
..30.4.1987
ri
bUlunuyot.
BaZI çevrelere
gor •. bölurul.r;n TO,kiyo'ye
Surive uzerinden giri$ yapa...::aAJânmn,sozKonusu vÎleler- .
le orta)'a "kmll oldu~u b.-'
lirtiliyor.
Kaybolan
lerörlstlenlen
blrlnln
cesedl bulundu
BINGÖL.
(Tereüman).
BingOl'üo KlgJ ilçesinde 21
Nisan'da gOvenlik kuvvelleriyle çlkan Ç3t1smada oldU.
rüldOkten sonra kaybolan 2
ttrörisnen birinÎn cesedi bulundu,
Yetkililer, bulunan cesedin
. klZ terörÎste ait oldu~unu ve
olaYID meydana geldi~i yerden 200 melre uzakhkta ikJ
adet G-3 piyad. turea; ile bir.
Iikte bulundu!unu. operas.
yonlann devam elligini teröris[l~rin kimliklcrinin tesbitine Çall,lldlAIDI, suda kaybo.
Ian diter teröristin cesedinin
)se ~dlAIm
belirttiler,
.
PKKbu kez $emdinli~e
pUSU
kurdu
11 .askerimiz öldürüldü
Y
ASA dl)1 PKK (l"!lIIU'lll" 1l\l'n"lIp lIlihl:lI;br
al~;Jlll Hakbli'ulII !)cllldlllll II\l"
olll..ck.
sÎndC'
dcvrÎ\'t'
~c7en Oll hirli~1
hinhil~l. hi, U'"t'Jllllcn
~iitJu. Bir
rlildil. PKK Olilitanhmnd.1lI
çirildi.
plI"Il,\a
w ~I cr
tlll-
(',Iduhi,i i,lu 01:1laI. de ~l"
.
15 ki}i tlltll1~l.lIl !'<IIllI.ln
q' i':111 \'" da Il:t~ 'lall
nlilc.'l1 mllll.ml;!r,
~"'lllllllli'H'
.
ba~1l Gil/cI.\'a~a kO~li 1l\.lIl1UI.1
pll'"
a..lIIar;,1.. •
jallll.HIIl;!
d~VIIV( ... ifll' atl."~ :l\ll
~aldllhb
\:II:lIa-
p;lnhklcri
I..hmill
Il.111
t"rlU.jI'1Ihillllili nllllnkrlltllu:
nunl hll IlIdllan da j,hlll.
..llïllli
ale~~...
l>eHi~'c duhine yüpllan hu ..;,lIhll fl/erUll' hul
~('~(' <;iirallc: u .....lrddt..n i1~k('ri hl'hJ..flr1l'n' clt' IIlIhlalIJ:IICI a\r~ açlll"h. Ilai";l(la i';lhel ;I1;llllwll~llplt'1
. ~Cfl dllnlnt-k 1iUlIIldil ~:d(ll. Illen ;1,"-':rh'lill
kiln
h~lcri i1\,I'-lilllmadl. (j'Iil IIlar<ik cie ~C\lflkrl null. 1:1010kimli9-1 de ara~Unh~or.
.'
30.4.1981.
H~rri~et
Dlsisleri Btlktlnllfll, AET üyelerine
sorulu~eJ/"pllllgenelgelltI"fllttl
j
l'
Falih GÜLLAPOGlU
S
TRASBOURG.
(Hürrlyet' - Ot~leri
BakanbltI tarafmdan Avnapa Ekonomik Toplul\lliu.na
(AETI uw
ulkelerde lore\' yapan diplo.
matiera
18 .sayfahk uzun bit
lt>nelll:E' yaymlandJ
Gentllzede
"Askeri rejimden
kalan ka.
bntdor genel seçinùere kadar ortadan
kalkacak.
Türki\'e daima laik bir ulke 018.
ra'k kalacak"
~khnd~
1fa.
deler de ver aid,
Dlji'jleri
Bakanhgl'mn
Avrupah
parlamenterlerln
TurkiyE' nin AET'ye gmne51ru
engellemek 8ffi8Clyla sorabileœklen IONIan ve gerekçelen
• DI~i~leri Bakanh!')l'nCahazlrlanan AH ülkelerinde görevIi diplomatlara dagllilan "genelge"de "5 sozümliz" lilöyle slralanlyor:
Î$KENCE
te
etnIk kulturun
geh~tlflimt''''l
gereken u.lSUrlarl olarak kabul
edllmesme
lmkan
bulunmd
1,lIene ...
her tllrlO In.an hallian 1h1~111cIdl.l8rn yabencl Il''1
makl3dlf
Anadolu nu(usunun
vuzde
lIurulu,lara
yerlnde gözlemleme Imlulllllll •• "hyoruz ..
99'u ~lU5luman Vt' Sunil! dir
Asken re,.min yerini demokraslye lerk etllklen sonra blrakllOI kaltnblar.
Dmm€ baglJ olan bu nufus lçm
____
onùmùzdeki genel s8Çlme kadar kesin ,ektlde orladan kalkacakllr.
dm en onemll blrlE1t1r1Cl unsur.
lann
ba~Jnda
(c1mektedlr
AET Içlnde ortall çlkarl8r nedenlyle, eorunun ~zOmü kolayle,ac.k"
Turkl\l:'dt> sorun, bolreleraraSi
____
Itr. TOrlllye, AET dI,lnda !ken çözüßlÜn zorluOu görülmelltedlr.
gel1¥Tl1.!flikCarkmdan Ve bu far ..
kl ISllsmar etmeye çal~
d~
Hiçblr d., ve IÇ elkiyle. Iaiklt{jtn lerk edilmesi söz konusu de(jildlr.
ldroloJlk odaklardan
ka\'nak.
___
11\_ lalkhk tlkesl, devlellmlzln temel la,lanndan blnni oI~lurmakladtr.
lanmak tadlr
En gen kalmi.l
Gunev Do~u Anadolu bol~51AET ekonoml.lyle
uyum .a"layaeall
dilzeya gellneeelltlr. Aneell.
lU ~e\,.l1rmek amac1yla GA P
_ ___ __ _ belli geçl, .Oreel de le.pll edUeblllr.
pro~
uygula nays konulmu,. ,
tur Aynes Doru ve lç Al18dolu bolgelen ozel bit onœJik~t
etmeil de mumkundur
ftjimmden
yarartanmaln.adlF,
mucartelt..SI. Cumhurl\'et'le
blf'
• Türkiye; Carkb din. tariD
bk.e kesin oIarak kazanllnu4
• K1bns "" Ege koaulann\le küJtür
kökenine sahipt:1T.
daki ihtilal1ar
Tiirki",,'nin
... bu dk. !lOO altnut ytldtr
• CEVAP: Turkleron far<"
d{'\,letlmlZln temeJ tqlarmdan
tam üye!iltine engel oIUftubir done sah,p olduklaTi doV_racaktu'. Bu sonanlar ÇÖrtül.
bitL~m o)u.,turmut[ur,
Bu Ilt'dur .\nc.k bu huaus loi:::
denle hiçblr dq .... ya lç etkiyle
meden ü~ oIursa sorunlar
AET'ye de sirayet etmit oIaIa.klttin terk ed.1mesI llOZ 10~~
ha~:indJ~
nusu drilldir
Sunru oWl 'Wrk
cakt1J'.
caklll, Zira g'rl~k AVnlpa r:.a
halkmm tumu~le farkh bit .}ii
• CEVAP,
.\EY'nm
kurulu300 nulvonluk
bit HlTlstJ\;~
fondamantalizmtnden
buvuk
1Unun t.emel &maC1. Fraruuz
ol~e
e.ktlenm .... beklenem...
Alman anld¥1l8zh~lru çozmt>k.
~~u~I~'k~e~~~
Fanauk akuniardan
etkllenmetl
Bunda
b8$8fl
saglandl.
duromuna
dU!jeCektir,
me51 l..5f' bU' bakuna AET'run
Turk Yunan
ihtllaflOln
Tur,
• Tlirkiye tUrn bu itirazlara
Turkl ...
e'ye yakl~mtna bat.
kl)-'£' A ET dL'llndayken
daha
rat-n neden tam üye aibdlr 'ram u..,bk içtn .kllllan.
mak istiyor'!
baslm. ayduùa.n. ~
~Éfo~~~I~mtl~8~IJ~e
,,~~ muhale(eu,
• CEVAP: Turk""
için ta"ve lf'..ert"n çevreleriyle
belirll
laY! llkdcak ""P geb~E'k or~a,k
cih temeld. ",vllSIdtr .\EY' ....
bir mutabakatm
h8SlJ oIdutu
i1yelik Thtkl)Ï!'run
1kl Wa
ulkerruzd~ A\'rupa
Ile butunB.ublqna
~'"
kar¥ Ç1kan tek le- ~
murnkundur
tamamlayacaktlF,
Bulundu('.JI1ßlm dinde gen)o-e do~
sa• Yunanjstan 10 !onuna
mu. tehlikeh
bolgede gerçei:
vunan ve kamuoyunun
yuzde
kadar ...-eto imkâ.nlarlnt
kulvey. nazsn seçenekleTtn çol
7'8Ï.ni olUfturan dim groplar 01bnarak
direnmf>si
mumlutu sonuçta toplumsal
lS11I~
dugu IiCOZ onunE' ahnmahdu,
kundi.1r, Bugun Ortakbk
orran bozucu nitehk tedll
Ba::
•
Ekonomik
baklmdan
ganlsrull bile çalt~nrmayan
A"'rupa
da Turkl)<ll!"~
II14k-..::
Tûrkiye
tam U)~"*e bazu
Yunant~tan.
ilE'rldf> Turkl\'e
t.ercl":.1D.l yapmahdu
Turkl:--edetildlr.
run tam u\'el~lßi kcsinlikle,
yi lœndisirun paTÇasl olarak go• CEV:\P:
Tutklve. muzake.
veto edE"CektlT,
N'\"ot w bPrum&ivorsa
me9Ùl'
!"tierm tarndllllanmssm&
kadar
• CEVA?:
Yunanlstan
~'lbl
yoktur.
gf\'f'Cek :mtP lçmdf> ekononusakuçuk blr ulhOin toplUlUk lçm
• Tam üyel!k reddedilirw
lU A ET E'kOnomlSlyle
uyum
ont'mh bU" konuda
velo~unu
Türkiye
ne yapmaY1 dü¥Unsailayabllet.ü
dUZEye 1'!'lJ.n.'Œkullanarak l~tt:'(h~ml yapllrdl~l
mekvdir?
l'lnden
ermnwr,
Eiet
uvum
bUiunp k.ari..lr Iforulnwml:jtlr
• CEVAP:
Demokr.uk
reÎc;1ndaha wun zaman. mllyaç
~Imdl b,)\lt2 blr ":Imahr
mt-\,
jimlerde
hukumetJer,
kamuogorulurse, YI11TlI Blnnci Yuz.
cudl~f.'lII1Jt'n
SOl
t'denlt"r açlk
yunun tepkl \'e e(lhmlerml
lZyü'm dk 10 vlhna uzavacak
~rumluluktan
kaçmarak
Yu
lemf.k wrnndadtrlar
1Cklld~ ~Uj
donemlerl le6plt
'18IlL"tan'!n a.rkaslOa SlIl,nmak
IShO'vL'nll:'r
olablhr
• Ttirkiye nin bir klsm.l Or-
REJI"M
KI8RIS
LAll(L" iu
hukuku
I,'l~nt'}l?".k)w!rb~'st
du.
la::jlm hakkml
m~.lr ct.r.1ekU-,
(hr fkmcl Dum's SY."';~I wa.
smda Turkl\e de demokr.bl fi'
llton ba....Jam;t!:.lr
Bu~~n .\Tdelo ball Ç("vn"
!crm UZt nnlit.. rnubdlagall ~kll.
de durrluklan
noktlliar
197,:'
t%O teror f 8('la.",lndan 50ma
gelen asken reJlmln v,mm de.
mOh.r~I'."e tt'rk ellü ..ten :,Oma
blra"'tJ~!
kahnulardan
rf.'"!fius Ibaretllr
Bunldrm 'lnumuz(]f-k: Iilpnel ~lme
k.idar
ortadan
kalkaca@l ku,*ku:.uz,
dur Turkl\E' mn lILt'! Jt..'Op0l1llk
konumu bU~Llnt:' kallar kur:;u
n~t parlL ...1n1l1karulma. ...md lm.
kän \"ermE-mj~tlr Bu konuda
deride vuku bulacak llrh:;rr:l'l~r
kU!fkusuz Turk halklO'"
:3[1"
glnt" t.abldlr
'
Turkl ..e dE' ~O \'e \'ak," m.l
h.~lh a2'lZ' \'f' dl\a"lekt m('\('~t
t.Jr -\.ma \'almZe8 Turk~'e 11..r'
kt ...m bemm:;edu!I ve konu~.J'
~u blr k.,mur .1111olma \a5':ia
r.:'.a ~.:Ù'1lrtlr !Jen suruipn DdZI
htliii!e"'l..i dl\,llt'ktler
ht'dl!" al :~.ip.
"J, ,unr.!!; l<:ln,je delhi
:t ~HI
i.l:"k.ll.:k~dr
.HZ
etmt:'K~1:
i'r
B...w.arlT, T ~rri.('e lit' me:t:'l.q'
ml:'> !'.(lZiU~'.1 blrkdç
\"uz kt'Lrr',t',
mn oU'~r.e 1l.1lmemekte olup
"
EKONOM'
~m~u:Ni~rh:m
~:If:~il~
ye'mn bu sorulBra vereœti ce.
\'splan
kapsa) an lenelged€'.
TUrki\.-e'mn Slvasl lie dim 90nmlarina uzun. utun yer venl
mesmm
vam ma ekonQ(mk
hantasl
ç-1Z11dJ
Bu genelged£
dlplomatlanmlz8
yoneluleblWeek alevhtekl 13 80nldan ba.
z1len ve' bunlarm
gerekçelen
.!}Oyle
•
Turki\'e'de
demokrasi
çok yenidir,
Demokra.s.i
"le
insan
haklarl
perlOMnaJl5l
henuz yeterli degildir. Turki)"e de komunist
partisi ve
aynbkÇ1 Kurt parti.sine
özJUrluk verilmedt"n
demokrasiden ~z edilemez ..
• CEVAP: Turkl;~.rtekl
de
mOkrd$1 \e msan hakiarlndakl
i1erlemenm
derl'('eSl
A\ rupd
K"n.~'\l'nce
tesClI edllm~
H'
TurklW Donem Ba~kan!JlÏ'l na
c;eçdmI5T\r
Turkl\'l?
I~krnce
h~ta
her lurlu In~.ln hdk.Jan
Ùllah Iddlalarml
}enndp iOl
ltomleme lmkamnl ~abanCl kl~
...~ kurulu~lara tAmyan uH..ele
rm b~lr.da ielmek ledlr Buna
ka1"$llik \\ rupa Pariamt-rtik'l!
••.
=
îl~Ia:~
t$~~~~~\le
8~~i~~~k
~~udJr~:r~d~u
b~~~=
!linde- vuku bulacak
bir çaWjma. Turki}'f" yulu HE' Avnapa"'s sll;r.tvsbilecpktir.
• CÈVAP:
turkl'e.
:\.\1'0
Çf'r ...
't''''"{,511)(1~'
RH! h rupa n:n
S8\'ùnt1ld-il
lçm
bu\ uk ~rum.
luluklar
I.lstienml~lIr
AET,
enerl1
p8!ar
\'E' dt'Olz
ula~lm
vollan açlArl:1lÎan Ortado.:u \l'
Ön .-\.:5:' .... \a na\ftll \,lkar!..lr,\l.l
ba~lmhmr Turkl ...e nIß bu bol.
~ede :;orurnluluk }uklt'n!'bll.
me.il
IÇlr. kennl
h.:l\dll
..;;:k<'lria-
n~ la Ol(1t- ..I"'~tlrt"\.~l ~I Batl -\ \ '
rupa çlkandrm! \ Ifle B<m ,\\rura ulkt,;. ~l\ \{' blrhkte :>3\ un,
mal-I ID:lT':la:r
• Tûrklyt,.
~tuslüman
bUulke otarak bol(edrki
1~lam
fan.J.tlwlI \ t' fond.amantahzmint.> a~'lk bIT hro~'f ol~turm.aktadlr,
Kaldt klo Turklyt" de laiktl!lf' k3~1 kuçum'Se'nt.'mc:'"e((-k llu~>ler '\'ardu
• (EVAr
rJrkl\l
,it' ].\1:",,11,
i 5 ,blrl.lI. lm ~ùft\:lr
L3'K.l.k
:a<::
IUr""'_""
•
" ..
26.4 - 2.5.1981
E
Önce SHP'yi karlspllrdl,
sirada Avrupa Toplulugu var
KURTCE
BiLMECESi
"Anadili
Turkçe olmayanlann
nlsbeli vUlde 52.2. okuma-yalma
bilmeyenle; ise YUlee n'diT. ~Imdi de
bu rakamlann
belagall karslsmda dil
mese!esl onaya çlkmaktadlT. En milhim
bIT an enei bunu halielmekliT. HaIkm buyuk bir klsml, Diyarbakir Radvosu'nun sovlediklerim anlayamamak;adlT. "arsl ~erkeller gunJn 24 saatinde Kunçe zararh, zararsIZ yaymlarry!<l
buradakl masum ,alandas:anmlZl
le'l
hIrler veya e~Iendirirken, Jil de muka ••..
bii nesnyatla onlan uyar;ak, eglendir.
sek ne oIur? Kimçe nesr iyal yapilmasma kanuni imkân bulunmadlgma
gore, bIT korsan radyo merkeliyl. bu mil.
him Isi pekâlâ yapabilinl."
Harb Aka.
demileri Komutanhgl'nca
"islifadeye
sunulmasl faydah ve uygun görülen" \le
I 970'de yaymlanan bIr konferaoslan
I,.
Ttrcuman'm manl,t; -
dilnyamn her yerinde 'ardIr ve urkmemek gerekiT. Bunu sosyalojlk bIr renklilik olarak kabui elmek gerekIr. Bunun
illerine polislye tedbIrIerie gitmek yanhl bir adlm olur" demlsti.
Faik TanmclOglu, TBMM'nin Kiln.
çe bilen millelvekillerinden biriydi. ~.
kalan da vardl. Mardin'den Suleyman
ÇeJebi, Bejir Çelebioglu, Kenan NehrOloglu, Van 'dan Mirza Kurlunluoglu,
Huseyin Aydm Arvasi, Siirt'Ien Aydm
Baran, Abdlirrezzak Ceylan, BingOI' •
den Hakkl Anukaslan,
Hakkari'den
Sait Erol, Lelgin bnal, DiyarbakIr'dan
Kadir Nann, ~eyhmul Bahçeci, Agn'dan ibrahim Tasdemir ve Billis'ten
Kâmran Inan diger bajka dillerin yanl'
SlTa Kürtçe de konusabilen milletvekillerinden akla gelenlerdi.
Dogru Yol Panisi Genel Sekreleri
Amaca uygun kullamm.
ahnan bu cumleler amk aramllda 01- . GOkberk Ergenekon da korunmaSl gereken asgan mUlleregin Tilrklye Cum.
ma)an Jandarma
Albay Nazrn; S".
huriyeu oldugunu vurgulaYlp eklernil'
gen'e alto., .
Ii: "Kunçe ~onusan. kendini Kurt sa.Tarlil. larl'Ia
yan valandaslanmlz
yoktur anlamma
gelecek bir le) soylemi)OTum. Bunlar
Sevgen'm 25 sayfahk saplama. \e
olabilir, de faclO'dur. Tarihin gelirdionenlerle dolu konferanslm \erme;mm
gi bir seydiT."
ulermden lam 17 l'Il geçli. Turkiye. iki
Eski Mardin valisi Ergun Gokdeniz
"demokrall
kesml;sl" yasadl. Dogu'de, Dogu ve Guneydogu illerinin birço.
'a her ;"ahal
eden, askerlik yapan,
gunda 'furkçe'nin
yanmda Kurtçe'nin
hall!
kil'l kenllenndeki
inlaatlann
de konusuldugunun
bilindigini soylüonunden geçen herkesin bildigl gibi.
yordu.
Gokdeniz'e
gore, eskiden çok
onemh sa\lda TC vatandalmm
konus'
bUYLikolan bu sorun, simdi hafif1emijtui!u Kunçe meselesi demokralik bir biIi. '''\ alandalm bilyuk çogunlugu me.
ç,';de larl1sllamadl. Ama dunya yuzlinramlfil anla:abilj .()f"du.
dekl her rejimde oldugu gibi, bazi 50,
runlar, açlk ve demokratik
bir biçim.
de lamlilmalanna
lzin verilmedi diye
onadan
kalkmlyorlardl.
Geçligimiz
hafta içmde SHP MKYK ilyesi Turgut
Atd.la~ 'm Siirt're :.aptlgl 'EMrkonusma
yuzunden Kunçe, Terc:uman'dan CumhUTI.'e.r'e kadar butun gazetelerin ilk
sayfalarlna slçraYI\erdl.
.-\slmda Kûnçe mesel.,i dah. once
Yen/Gundem'in
loplallian 15-21 Man
'a\lSlnda
da ele ahnmlltl.
0 sa) ..da
.\:\; -\P Bitli; :\ldlel\àili
Faik TanmclOglu. ""-uhur sorunu da fevkalade
,nemh';Ir".
Dii farkhhgl olabihr, bu
54
Hau! Gokdeniz, \Olandasm Kurtçe
konusma~la direnmesinin Cumhuriyet
hukumetleriniu [JIT a) Ibl oldugunu vuroulu'ordu:
"Kun,e konulma~, b6lge.
de ekonomlk olgunun da bIT sonucu ve
geregldir. Turkçe ekonomik iliskilerde
geçerl; bir dil degddiT. Adam Tilrkçe
oi!reneeei!me. In.thzee ogrenmeYlter.
cii. edec':-k duru;;'da."
Gokdefill.
bununla mueadele, için
hlzh bIT ileli,lm sis terni kurmak gerektigmi, me;elemn bekle)e"ek hali olmadlgml ekli)ordu.
Faik Tanmelo~lu \e Gokberk Erge-
nekon hakkmda Yen/Gundem'e yapuk.
Ian açlklamalardan
dolaYI ne partileri,
ne de adli makamlar bir sorulturma açmadIlar. 0 zaman Turgut Atalay neden
bu denli liddetli tepkiyle kar~llanffil~lI?
SUP MKYK'da
olup bite.nSer
"Arkadaslar,
bir disiplin !uçunun
gOrilsülmesinin
gilndeme
abnmasml
Oneriyorum. "
,
SHP Genel Balkam Erdal InonO,
MKYK üyelerinin "heyccanla"
beldedikleri sOzcükleri slfalalml ve parmaltlar kaldlTllmllll. Disiplin suçunun konusu, geçtigimiz hafla ana muhalefet
partisinde "beklenmedik"
sancJlar do- .
guran, "Kilnçe meselesi" idi.
SHP MKYK üyelerinden
Turgut
Atalay, Siin 'te gerçeklqtirilen
Dota ve
Güneydogu
illeri bOlge toplanllsmda
yaplli1 konu~mada "bOlucülülU lC$VÎk
etmet"'e
suçlamyordu,
Alalay, "yap- .
lIgl konu~ma i1e bOlücülOgO t~vik etligi gibi pani politikalanmn
yanbs anla~llmasma YOlaçacak bir durum" yaratmlltl.
Oylamamn ardmdan yorumSar ba$- .
ladJ. SHP'nin "hll$aTl" milletvekili CUney! Canver, kendisinin "politika yap-.
ma üslubundan"
pek beklenmeyen bir
yorumla, "Bu tutum Dogu'da Onemli
kopmalar yaratabilir"
diyardu.
Oiler bir MKYK ilyesi Erzan Erzurumluollu 'na gOre, "Atalay, ihraç taIebiyle deli!, disiplinsizlik suçuySa Haysiyet Divam 'na sevkedilmeli "l'di. Ancak Erzurumluoglu'nun
bu gOrOsü,
MKYK tarafmdan
benimsenmiyordu.
Kaldl ki, Erdallnönü'niln
yapllgl degerlendirmeden
soma bo,'le bir "onerinin" kabul edilmesi de birçok MKYK
üyesine göre "mumkiln degildi", Erdal
Bey, her SCYbir l'ana Turgut Atalay'm
s'Ozkonusu konusmada
"Cumhuriyet
hukümetlerini elesurdigini, Cumhuriyet
hükümetlerinin
eleslirilemeyecegini"
soylemisti. Dahasl Erdal Bey'e gOre,
Atalay, "adeta Kunçe konusulsun dive talimat vermi~ti". Boyle bir konus~a yaplp ardmdan da "amaclm bu de.
lildi" demek olmazdt. Genel B&Jkan,
"çok UzgUn oldugunu" beliniyor ve bu
"talihsiz konusma" nedeniy.le Atalay'.
m kesin ihraç talebi ile Disiplin Kurulu'na sevkedilmesini
"öneriyordu".
MKYK toplanllsmda
"oylanan"
sadece Atalay degildi. Erdal Inonu, Di.
yarbaklf il ve merkez ilçe OrgUtierinin
de gOrevden ahnmasml gündeme geIirmis, yapllan oylamada bu orgOller de
feshedilmisti. Ancak aym MKYK top- .
lantmnda
alman bu kararlar, Turgul
Alalay'm
"ihraç laIebi" ilzerinde de
bllZl "~lIpheler" uyandmyordu.
ÇunkU sözkonusu OrgOtierin gorevden allnmasl daba Once de MKYK'da oylanml$
ve Turgul AtalaY'1D gayretleriyle yeterli
.oy çogunlulu saglanamamljtl.
SHP'li.
1er arasmda dolasan yaYBID soy!enliye
göre, bundan aylar Once Di)arbaklf
Merkez lIçe eski balkamnm,
Indnü'yli
. "Halk politika bek!erken Geileral Ro.
gers'in karmyla dansedil'or"
diye su,.
lamasl, Genel Balkan'I çok sinirlendir .
misti. Turgul Atalay'm kanu;ma>l Ja.
"Wm suçlulann cezalandlnlma;1
içm
rda' inônü'ye
göre Atalay,
"Adeta Kürtçe
konu~ulsun diye
talimat vermi~ti."
BOyle bir konu~ma
yaplp ardlr:Jdan da
"Amaclm bu deQildi"
demek olmazdl.
'bir vesile"
"Izlpler
olul'ardu.
blrlqll
AlaJay'm ol'lanmasl slfasmda, SHP
MKYK'smm
Baykalcl olarak bilinen
üyelerinin
"aleyhte"
oy kullanmaSl
'pani içinde tarus ..lan "dikkal çekkl"
.naklalardan biri)di. Çilnku t.:u'tce mesclesine Belinene kadar, Atala) \e Baykalcllar, pani .pOliukalan 'c kararlar
kanusunda sOrekli aym tavn abyorlardl, Pani içindeki yal'Bm sOylentiye BOre, bu "aynbgm"
birçok nedeni olabiIirdi, ama en onemlisi Erdal Bey'in ta.
\.izsiz lutumu idi. Baykalcllar, bir kçz
daha Genei Ba~kan'I karldanna
almak
iSlememislerdi.
Aynca Alalay'm
konUjmasmm içerigi Baykalc1lar'm da ho$una gilmemi~, bO)'le "hassas"
bir konuda Atalay'm lelline bir ta' ..r almak
iSlememlslerdi.
Atalay'm ihraç istemi. SHP :\IKYK
üvelerini ilk kel onak bir la\'lrda bir,e'$tirmesi baklmmdan
da ilginçti. Hemen hemen lum parti içi sarunlarda
BaykaiClIarla ayn la\lr içinde gOrulen
"Yeni Sol" grup da bu kez Turgul Alalay'm ak) hine oy kullamyordu.
Edinilen biIgtye gore. oylama once>mlle SOl- .
'kanusu konusmamn
içerili ve "ilkele.
• re" uygunlulu Yeni Sol grup tarafmdan lartljdmamlsll.
"Ilkeli birlikten
l'ana" olduklan için biraraya gelen Yeni Sol grup oyelerinin kararlannda
da
Erdallnonli'nün
lavn belirleyici olmu$lU. SOylenliye gOre, Genel Baskan 10plann Oncesinde "Eger bu karar ahnmazsa iSlifa ederim, olatanuslU kurullaya gidenm" diye bir haber uçurmU$lU. Bu haber Ozerine Yeni Sokular,
"partinin bir Benel balkan sorunu ya$Amaya lahammlilli olmadlgl ,.e boyle
bir sorunun Alalay'm ihracmdan çok
daha bu)'uk bir kriz yaralacagl" gerekçesiyle "aleyhle"
al' kullanma karan
allyorlardl.
GOrunen 0 ki, SHP M""YK liyeleri
ol'lama Oncesinde. konusmanm
içerilinden çok, Genel Ba$kan'm tutumu ve
daha once yajanan Orslit sorunlanm
,Ozonunde bulundurarak
karar alml$lard, .. -\ncak, Alalay'm soyledigi gibi,
Dotu sorunu konusunda
henliz resml
bir politika saplamamls olan SHP'nin
MIi. Y Ii. livelerinin hiç degilse blr klSml,
klsa bir s~rê sanra Alalay'm ihraç gerekçesi olan "meselenin"
savunucusu
alabilirlerdi. Dahasl "Kurtçe"nin
so~.
val demokrat bir plinide "meseie" "aÎme getirilmesi, Turgul Atalay'm konU$masmm içeriti konu;unda
hakslz
sa)llmamasl serekliginin de bir gOSIer.
gesiydi.
Tek 1..1'$. oy
;o.;ilekim, Mt.:yt.:'da Turgul At.lay'la ilSili karara tek karsl ol'u kulianan
Eirel Erdern, "Atalay'm
paniden ih.
ra,-I \.!~reklirccek dere~ede clddi bir bo.
\Ulu-ol\1ullunu" inanml\'ordu. Bir 'J\'a~al panim'n olujluraca~; politikaiar .. ul'
kenm zerçcklennden hareketk >J~",r..'.
bihrJi: Buglin Turk,,'e'de Ku;{.:o' i.,
nu ..an mll\'onlar~a m~an \ ara!. H.: _.
- ..:egl ~ola~dl edereL. TilrkÎ\t"'cl?
cu.dcmokrasiden.
insan hak 'e Oll
.Iuklennden
SOl .Im.~ dogru nlr:1J
"TUrl!Ul
.'\[.lla\,'10 konu,?m.l"l
I.:ulug~ ölcndirdigi
!Il
Il
iddla\101I1 ,It....jlll
.~.
•
ke bi'i
>'e butunlullinu ve demokra.
s~çlnde birarada )'a~ma)'1 amaçlad,.
Iml" dil~Unllyordu. Erdern, blr ba, ka
Onemli nokla)'a da dikkati çeklyor \ e
~u u)'anda bulunuyordu:
"Polilikalann
en kOlllsll polilika"l'
hkllr. Deveku~u Orneli kafaYI kuma
gomerek olup bilenleri gormellik!en
gelmek, bliluniulil
\31lamak yenne
boloe halklm TC de>lelinden giderek
SOl~tabilir. Bu soruna sa~hkh yakla,ll.
madlgl \e dogru çOlumler onerilmeJi.
~i lakdirde korkanm bOlgede yem I",
ËTA ya Ja IR.>. benlerinin guçlenme.
sine i'i[cme~ere~
delOleL \~rmj') olurui.
0\ \ enrken bu ger.:eklerin bilindnJe \ e
d~mokral olmamn geregl olarak kar'!
a> kullandlm."
. Bu arada Alalay partisinde "mah.
kùm" ed"mhli,
ustelik hakkll1da blr
..oru~lurma da a":llmISti. Konu~ma m~linkrini ele gecirmek i,in DiyarbakIr"
t'otna'imn emnl~ el men\uplan taraf!:!Jan aranJlgl Ja ,0\lemiler ara"nJJ\.!i.
yolu vard!: Turkiye'ye "Ne yapal1m,
Avrupa baswdl kabul el~lk" Ulanelm
ya~alma yerine kendl sorunlanm, ken.
di gerçeklen ve ihliyaçlarl dolrultusunda, demokrauk bir onamda laflljarak
çOlmel" ..
=
TU~RUL ERYILMAZ ,
SERPIL BILDIRICI .
TartJ~malara neden olan Turgut Atalay
,~'.Q(llarzd~
gelecekte
savunacaklar",
Siil't'teYupttl' !cOnuimaYo;anden ih: bulunmaSi i1e ba~ladl. Bu oJaydan.
l'tICtlslenen \It! Iulkkmda Siirt C/lmhu. sonra, böige denelmeni r...IKYK eyesi
ri)lt!r Sa~'Ctltlt'nca SOTUS/urmaaftlan: .Ahmet GOryüz Ketenci, istiiil elmek
k
SHP MKYK fiyesi Turgut Afalay,. isteyen ilçe ba,kam ile göru~erek enAnlcan1 Temsildm~ Aydm KtJymen'-. disini ilma elli. Fakal, Ke[encj'nin
in saTUlamll revapladt;
lavn daha sonra kimlerle gOrUjlOyse,
netimm sorumlulugunda
da deSJ!dl.
le bir görù, saplansaydJ ve ben buna
Butun bunlara raWlen mesele bit kan katalmayarak, kendi inançlarmu tsrar.
da'3S1 haline gel~rildi' ve merkel ilçe la sOylemek durumunda'
olsavdlm '
gOre-.'den ahnmayla karj' kar$lya kal- bulundulum
yerde kahp b.Jm~maY1
dl. lkinci oylamada da yelerli çogundOjOnü;, delerlendirirdim.
Ama bOy•
luk salianamadl.
Ancak konunun bir le resml bll SO~ (>\madl ki. BuaOn
delÏ,iyor ve genel merkez tarafIndan
kel daha gundeme gelme endijöi 511-. beni boyle bir konu,madan
dolaVl ih-'
• Siirt'teki bOlae top!anllsmda yapDiyarbaklr'a
bir gezi dOlenleniyor.
rekli olarak ya,andl. Diyarbakir OrgO. raç lalebiyle disiplin kuruluna ;'vktl-InlZ konu,manln
Kürtçe'yc i!i,lùn
B . 'd b'
d"
I
k
b
..
u gezl
uzen henere
rahal çah>am'y-ordu.
<den arkadajla.'1m, yalürrbir .~
-'ecekte
-\ HlIpa nereden "Lt.?
bOlümQ
SHP'de boyük bir dalsalanI b e,,. Ir senaryo
I I' b' , lU u ,anlarda
gene .. ~".ao, yon eu me m.u a I
It
• Konu<marulln
,ç.ri'inin
önemi ne. bu inançlann 5a\-unucusu oJacaklarmaya yolaçll. Bize kODU$manlZl klsa,
~
I~..:;J(' bunlar tJrthlhrh.cn
l~m ....
ca aktanr rruStnlZ?
ai'uIiJiartili iJeiO~tUrilliÏyôr','An~a.
deni)'le diSlplinsil davranmakla
suç- du .. Bunu ,adece tabmin etrniyorum
önemli bir boyulU, en hafif deyi,i)'le
AlalayBen konU$llllmda, Dolu'da
ra'ya donüldilkten wn~a'dap Bajkanlanayorsunul. Bu suçlama konusunda
bihyor .ve ~muyorum.
'
ciddiyetsillik )'UIUnden, yine gOllerden
y~ayan valanda~lannuzm
da TC va.
hk Divaru'nda ilçe b~ka:'JbVl gOrev- ne dUjunùyorsunlll'
• PelJ, tsufa elme); dü,lInuyor mukaçlyordu. :'.Iümtal Soysall Nisan la.
tanda,l olduklanm ve vatan~hk
gO- 'den ahnmaslDtn MKYK'ya~"!tifilme~
Atol.yBen IOplantldan On.:e bir, sunuI~
rihli .\1illiye/ galetesinde, TUrkiye'nin,
revlcrini gayel iyi bir biçimde yerine
si kararlajtlrlbyor.
Ben bu geli~rne hafta borunca gene! sekretert arad.m,
~.llIlay- Hayu, ÇUnlcü istifa elmek
A\lupa lutkusu ile Yunanistan kar~lgetirdiklerini
sOyledim. Ancak, aym 'üzerine Diyarbaklr'dan
g\ù<;ll'bitkaç' sonr,] da genel bajka",. Ancak gorù"
lçm ~rhangi
bir neden gOrmûye,mda bile nasll alnan ald'Iml vurgula,.kiIde vatandaihk haklanndan yarar.
yOnetici arka~la
genellillik'~J. ~ya .. me imkâm olmadl. Genel bajkantn
rum. w. ..
. ..
.. . ,
._ .'
lanamadlklanDl,
bu bllkOmetin 00- ret ederek, "Çok mahçub!-,t; Ancak sekreterme blfaknglm not Ulerine Fik.
d.ktan sonra uyarlyordu:
"~imdi Avlu 'da yapyan
TC valanda,Janrun
bildiliniz aibi ilÇt ba~~an)Dln SOllév. ri SagJ.ar'beni aradl. Kendisine bolge
rupa Konse)'i çerçe\'Csinde Oyle bir B61haklanna tam anlamlyla sarg. gOsIer" 'den .. bomasr li\iilte gO~e dell ;Öneti- toplantlll haZ!fhklan için Siin 'e giro
g. "e A;mllk Dilleri So;/esmesi hammedilini ifade etlim, Arkasmdan da
minin yetltis.i.dahilindedir; MX'r'K'Dln mà
Îstediglmi
sOyledim.
Di~r
lamyor ki, e>lere ,enlik.,.
Buyuk bir
Tilrkiye'de "yasak!anDl1, diller" diye
müdahale hakkl ancak aciliyeuâl(tùle
~IKYK uy",i arkadJjlanm
bir gun on.
ola"bkla lam uyelilin ko~ullartndan bio
bir
kl\-ram
oldulunu
sOyledim.
Nedir
mUmkilDdOr
_Ostelik
5izin
ce
gitmi,lerdi.
Fikri
Saglar
g,deblle.:e.
ri saytlaeak bu sOlle,meye gOre boigebu yasak, hanai yasaDln hangi mad .. ..dulunùz bir turulda bOyle bir ~.
gimi ,oyledi. Bunun ulerine, toplan.
Ierde ulusal dillerin yerini yerel diller
desi ile dOlenlenmi$tir? Benim haur
ilia ya"lmasJ pani yarariveslzin
aÇl- uda bit konujmJ ,,,,,.;'j:II ,'IIIP._'1", J'
ala.:ak ... Tllrkiye, eibene, kendi lOpladlltm bir kanun maddesi var; Siya-. 'Dlzdan da saktncah olur" dedim,
. yaeal1m sordum, 91ablleçelini sOyie'raklan uzerinde Turk,e'den
baska dilsi Partiler Vasasl'nda, siy'asi panile-'
_ Genel ba,kan, konunuD B~kanbk
di. Toplanllnm
bir gün Oneesinde ar.
lerin de konu~uldugunu bilmek ve 0 dilrin tüzllk ve programlarmm yasaklan.
'Divam'nda
tarara ballandliJm
5Öy- kad~ardan
konu$3Rl3yacaturun
Ollere ba"l baklmlardan binaklm haklar
m., diller dljlDdaki dillere çevrilmesi
I.di, 'Bunun tilerine ben, "Ba~kanhk
rendim. Fikri Sallar'a
sordulumda
tanlmak
lorunda
alan
bir ulke.
mûmkOndOr diyor. Ama bu ras31'
~vam
bir karar orgam
degildir..
"zaman darbiJ nedeniyle konu$3Dla.
Ama .....
dIllenIeyen bir kanun yak. Simdi Do. 'MKYK'da benim de bir klSlm arka- . yacallllUZ." 5Öyleyerek teyil etti, DoSoysal )'allSIOi TUrkiye'nin,
bu koiu'da ya$ayan TC \atandalian
ke~.
d~lanm
var, oralardan rica edebil;-.: laY1s.yla toplanuda bana sOz vmene
nudaki sagbkb dengeyi AHupa'nm lor-.
.
. ."
rim. Ama sizin a1eyhinilde bOyle bir kadar, konu,ma yapabilecetimi bilmi.
lamas,yla de~il. kendi kendine bulmadi aralarmda
anl~ma
dili olarak
rica geçerli aImaI. Sizden rica ediyeyordum. Eger bilseydim, bir metin haSt gereklilini vurgulayarak bitiriyordu.
; KÜrlçe'yi kuUanmaktadlf.
Bu insan.
rum, hiçbirimiz lOf durumda kalma.
mlayarak
'genel ba,kaOJ haberdar
Fakal Turkiye'nin yOnetieilen ve poh.Janmlz Kürtçe konu,luklanndan
de- yahm" dedim. Gene! balkan, "Sil ra. edecektim.
tikacllan nedense, klytsmdan kO~esinlaYl bar sOrUlmemelidirler.
Bu, de. haI alun, karar MKYK'nmdtr.
Nas"
• Peki konu\manlz
ulerindeki yo,
den de olsa, kar~lla~.laeak "ab~llmadlk
mokrasi ve insan haklan i1e baida,bir karar verirse ana uyanz" dedi.
rumlar konusunda
ne dü~ùnilyorsudurumlann"
larll~llmasl orlamml sagmaz, Bir de, "TC valanda,. alan ai.
Böyle bir karann
almmasi
için nuz?
'Iamak i5lemiyorlardl.
Halbuki Tllrkileier çocuklanna
istedikleri ismi Ol- MKYK'da üçte iki ço~unlulun
oY\! AlalayBen MKYK toplanttsmda
ye'nin Avrupa Toplululu b~v.urusu 27
güree v.rebilmelidirler"
dedim. Bu ger,'kiyor. MKYK toplantlSlnda
da konujmamm
tümûnll MKYK Uyeleri•
Nisan gllnll gOrO~Ulecekll ve b.r '.Iuma•
konulan konU$maktan çekindikçe de. ben gerekli açlklamalan.ya.pllm,
-i'.e. ne okudum. Saym genel Qalkarun kerab i~dam.m'l
Saklp Sabane. bile demokrasi içinde, sorunlarl çOzmekten
tenei de karel aç.klamalan
yapu, Ilç: nu\mJIr. jzeriodeki deterlendirme
>'e
uzakla<mz, hIe 0 Zaman bu sorunlarl.
kiT
!an
Ii~mesi gereken ilk ,eyin "kafalar"
01•
Ie
iki
ço"unluk
sa"lanamadl
ilkri
yorum!anna
all
mlYorurn.
.
o.p
11demokralik
alma yan yollardan çOz..
6
I k l'
d
b
dUlunu .srarla belinmi,ti,
oylamanm tekrarlanma'lru
is- da, "Ben ayn I dÇ1 161b Oleo. Ifen
If
meye çah$3n insatalara da cesarel ve. Sa"lar
~
k
Karalar detl$m.zse?
ririz, Bunlan sOyledim
,tedi,
fakal genel balkan kabul elme. konusn~~ yapma lm,. umm
anaa• Peki bir de Diyarb~
'merk~lll.
di. Arkasmdan da, lIye y'aZlnùanna..
tlmldtr
dedlm. Bemm konu\mamla
.
B~bakan TUraUl Ozal, Yunanislan'- Il. u \'Cs.'1ey. kaYlllanna ili<kin
ball sorunlar baha.
:!gi!l bir kanaale '.:!aI1lma" bentrn dl:
ceye ili~kin bal.! saruD I:".'
•
la çall,ma ve Avrupa Toplululu pamJe yeniden günderne geunldi "e Diyar. ne edilerek, merkez ilçe yonelimi tO- ,lnda bir olaydlf. Ben ycri ve zaman'
1151 sOrerken, "sinirimizi hoplatacak
ahbaklf OrgOlU görevden ahndl.
'
muyle gOr,,'den a1mmak istendi. Os:; geldikçe loplantalarda, paninin bu ke,a1madlk durumlara" hazubkh olmam ••
AllIlayMesele, DifII'baktr merkel
telik bu DlayJar sarasmda, merkel il. nuya i1i,kin bir politika saplamasmm
ZI iSlemi,ti,
ama bunlann n. olacallnilçe
bajkamnm
morali..bozuk
oldulu
.çe
bajkani'istifa elrnij ve yeni ilçe b~- aereklililini anlartlDl. Hartl daha ?ndan aaliba yelkilil.r dahil pek fazla
bir mada, bir gazeteye genel bajkan.
kam ilçe yOnetim kurulu [araftndan
ce böige loplanus. yaptlmaSl mmDe
kimsenin haberi yaktu.
hakktndi' yanh, baz' açlklamaJarda
atanm'ju. Bahane edilen olay, bu yO- bu serekçeyle kar,l çtkum. Eier bOyHallA Avrupa Insan Haklan Anlla,mlS,'na
ilk imza koyan devletler.
Prol.ur. Mumtaz ::ioysal
..
den biri ve daha sonra bu antlajmaY1
.onäylamlj' bir Ulke olarak bu antla$mada SÖIII edilen "ki,iye lamnan haklagibi geli)or bana. DolaYlslyla, A>n,.
lin dil, din, ark, renk ve cinsiye! farkl
farkll toç _.
Ankara
L'ml'erslIeSI Siyasai Bi/giler iltncisi ulusal olorite dljtnda bina- ve kulturel nilelilmden
pa Toplulu~ulna tam uyelik kOjulla.
gölelilmeksizin uysulanaeal'"
hùkmuklm
yem
otoriteler
yaratarak.
Bu
ba.
luklann,
klsaea
azmllkiann
diUen
,
:Fakiii/esi ogre/lm uyesi ve .Williyer
nndan blli olûrak da, bu konularea
nun uygulanmasml iSlemek için ~er~anva:arl .\11111110: 501'501, ,\'i/~lIn GUf. klmdan "bOlgeeilik" Alrupa renkli- nusu bu geli~menin parçaSl saYllly,:'
bir olgurluk tanmmasl Turkiye'de::
gi bir TC valanda~mm,
TOrklye nm
kan 'm SOflllarlm (:e,'apladl:
li~inin bir belinisi olarak bu amaca Bu baklmdan
son yillarda A\'r~;a
ISleneeek gibi gehy-or bana.
AErye kabulûnu bile beklemesine geda hizmel elmi~ oluyor. Dola)'15Iyla, Kome)'i çerçeve;tnde balge ve az;::.
• Lozan Konferansl'nda
azmhk Sla.
rek voktu! Turkiye, hukuken kabul et• .>.\lupa'da balge sorunlan nas" Avrupa'da balge esasma dayah yerel hk dilleri konusunda bI/ ana sozi: .
tusu ne leklide gundeme gelmi~li. B".
lili ama fiilen uyaulamadlll bu lür pek
eIe ahnmakladl/?
Sil AHup.a Topl'u. yone!imlerin geli~mesim de demokra.
me hall/hll var. Bu konuda bI/ t8.,'
na degmir mls;nil~
çok ilke yilzUnden AET kaptlannd~
lu~u'na gire~ken "T~rk \atanda~latik bir Aviup.a yaratmak
amaclyta
lak onaya çlkml~ durumda.
Yte,,:
SoysalLOlan'da Turkiye iem allr.'
bekletilivordu ... Avrupa Toplululu,
nnm ana dlh Turk,e dl/ glbl a.:aYlp birlejliriyorlar.
Bu açldan, ornegin,
YOnetimler Sùrekli Konferansl'na s_.
hk Slatusu aneal; ga)'ri m:islimlere la.
nda pazarhl' yaptlmayan tek ~ey hukuk
hllk~mler koyamayacalll"
diyorsu. 'henul Avrupa Toplulu~u denilen ku- nulaeak. Oradan muhtemelen A\r..:.
nman bir statu. Ve dil konusu da
dillemydi ve bu hukuk dUleninin Türklnuz. A,ar mlslml'
rulu~ onaya çlkmadan- Once A> rupa pa Konseyi'nin çe~illi organlannda..'l
almhklann
korunmasl ara bajllgl ai.
ye'nin ,imdiden uymak zorunda olduSoysalBolgecihk .>.\rupa kapsa.
Konsevi içinde Yerel Yonetimler Su. geçerek imzaya açllacak. Bu ana SCItmdaki
nukumler arasmda yerahyor.
lu kiml madde!..'!'ine gOre, azmhk hakmmda bilim anladlglmll
anlamda
rekli Konferansl
adn'Ia bI/ organ l~menin hilkumleri azmhk dillerin;:)
Bu
hukuml.rden
dile ili,km alan:
lall olarak, hal~ almhklan da 61e1ngorulmuyor .. Bilde genellikle bolueumeydana getirildi. B~ organ, lIpkl : ya da balge dillerinin yalml serbe~~'
herkesin kendi ana diiini ~erbcst,e.
san haklall alar",
herhangi bir TOrlilk \t J\TlmClhk belinisi saYII".or.
A\lupa Konseyi'nin Parlamenterler
çe konu~ulma~Ina olanak sallamJ~'
0zclliide rrlahko::m....:er ônur.Je falar.
l;;ye Cumhuriyeti
vatanda,.
Ornelin
Oy,a A\ ~upa bolgecJhgi .>.\fupa bu. Meclisi gibi, yerel yonellmler kanu. la kalllUyor, bunlann ilkokuldan un:.
ktlilanmasma ei\'enyor. Tabii 0 mad.
kendi konujtulu dilde elilim aOrmesllUnlelrnesme Jo~ru gldijin \'e demo~.
sunda blr çe~1l dam$ma mecll .. gore, versileye kadar Olretimin her ajam.J'
der.m kendilmde almhklar sow gee.
nin sallanmaslm iSlemek hakkIna bile
rauk bit A\tupa bl/Lg, \aralmanln
"hi ooruvor. A\nllamanda
A\fupa
slnda radyo ve T\"de kullanllmasm.:.
ml~or. H~"J..es ~()ZU ie~i}or. Bun~
sahipti. Bu haklar, baSin yaYIndan her
a<amJlarmdan bI/i olarak "oluiu\or.
Topl~lug~ ja b~lgesel geiillTle fonun. yer adlall olarak rnuhafala edilme.
d3~an~Hal heïke~111 bu bak:mdan blr.
lurlu kliltOrel faali}'ete kadar uza!llyorÇ'"nku ,,,,ak bit A\ rupa s;\a'JI ~"o. dan bùlgeler lçm. bolge,el gell,m. ;,J. ~ini, altnbk ve balge dillen olara;.
tat..jm l,aio..JM.1 ~r.ln oldü~llnu 'Îù~kdu
/Ile" \araII11Jk .. >.\fupa'da
ekono.
runlan alan balgeIer i';ln b'rt,I~lm
kulturlenmn gelijtinlmesini de emre~c:btlm<:'k blfa; g'..;i,. (unh.u bu maü.
Resmi Gazele'de
de yaYlmlanarak
m,k. s'o,val \e ~uiturd bU!u~le)me.
mJddi yardimlarda
buluntlyùr.
diyol. Bunun içlll Avrupa Konse~1
den n eraldlg
bol un. aZlOhklann
~0"ururluge giren Avrupa Insan Haklan
)i gerçel...I~~t1rm~k
glbi .lmJ..;:larm • Bu e21Lml~rln di!~ \JnSl\an \,'nçerçe\esinde ..e ~ok..~uyùk
blr ola'i~runmilS: OOi!lmd. Alltlltlo..lar da L0Komis)onu'na
da bireysel bajvuru hak.
ollunde }lmJik: hal~c en bu,ll~ en. Iell \ar ';l1Idlt'
..
hkla Avrupa io'plululu
içeminde.
zan
çt"r..,'e\
~
sinde
an('ak
ga)'
1 mu,hm.
kl, bu haklann kullammmm engellencel "ulu,al de\ le,'. L L:;a: J.:\ :c:: :kl SU\ '.11- E\ cl. Yerel \onctlmklln.
böige dilleri, azmhk dillen Yllle öne::-.
k~ Oidr~k IJfl,mbnl\or K0nul (1la~
mesi halinde
seçileeek bir çOzllm
bllïl1ide ~l?nJrJf ~tn:.e" ~:um~un. Bl- bl,ilZè"iel :~onet1mlerlf1 ~.a da bn lOr- kalanaca~a
H' bu konularda bir O~.
JI,.,".J~~ 111r .w;')rr:J:l
QI:" ~ü~ù: ~anl1k.
yoluydu.
r1n":l"l (\fta"'- \"'l[.li Ile:> I gu,'i~nl1ir,:r.?k.
lul~~ l~inde v foplulugun
gene! elrH~
gurluk tammmw
AHupah
olusun t.:
l'lrlt. \ ,,\: dl1,!Jr,.1!::oIl.:Butun bunlar ah,llmadlk ciddi dubelirllsi ,ay"a':Jg!I1J
lamk nla.:ag.:
ramlardl' ve oSlesinden aelmenin tek bir
b~I~-
~'Bö/gecilik bö/ücü/ük degildir"
1
l
-,
Nlsan 1981
,.' ,....
".
Güneydogu Olaylari "r,
!Kena~
Bir Op~ra~yon
Çàmurcu - N~et Günèl
Daha ...
•. A,="keri, harekàtlar"
Tûddye
gc.
Icncglndcn bir pan;a olqugu için. ne
a,l.en mlidahelelcr ne de "SlOlf oh.'''li
Çilnkil arada hilkümet vard, ve hele
Bakanlar
Kurulundan
bir "resmi
karar" e,ksmdl. 2S.1ubat 1987 gilnil
toplanan Bakanlar Kurulu, "ab="
,.olan harekât karannJ resmî" olarak
:.aldl.
dar geniI alanda sivillerin de bulun.
masi ihtimali sözkonusu
muydu?
DSP .Grup .BalkaOl Cahil Karakal,
"operasyonun sivil halka zarar vermel'ecek
bieimde
yapddl~'na
inanlyorum" der ken bir endi~e~i mi
dile geliriyordu~
Bu konudaki ilk ae,klamalar
Iran Islam Cumhuriyeti'nin Sesi Rad.
yosu taraflnd~n
ya~ll:r~r~u
Radyo-
•yà göre
Tilrkiye'nin dilzenlediAi hava
saldmsmdalrak'la
eok sa}'lda sivil öl.
mnllti. Dahasl, Iran'a gore Tilrkiye
katliam yap'yordu ve bu operasyon
.masmd'a bölgedeki Milsluman Kiln.
l.r katledilmi$li. Benler tepkiler de
. Jlilip d. Ne Yapaeaklar.:.
Libya ye Suriye'den geliyordu. Kad.
'.,: .Sml; ötesi harekat karan' ~eclis
. dafi, TUrk BOyükelçisini Bakanhga
dahil hic kimseye bildirilmemiiti. Bu . . ça~rarak klZl!mltAlOIbildirmilti. Su.
:riye de, olay," Milslilmanlara yöne.
durumdan likayet eden Oktay Ek~i,
tik olduauDU savunuyordu. Savyetler
"oitekim bizim bu saurian kaleme aI- .
Birtiai ise, Olkeoin uçüneu'bUyOk ga.
dlAlm'z dakikalarda durum 26 Subal
.'zelesinde yer aian bir yorumda,
ak$ammdan, yani bir yandan 'hare.
"TUrk islatistiklerinin
on mil yon
kat ba~ladt' haberleri getirken, öte'
Kürt'U gönnei.tlen geldiaini belirtiyor:
yandan da 'böyle bir $Cy yak' iddia.
du. Irak KUrdistan Demokrat Partisi
. laniun onaya allld'A! gilnden hic
Radyosunda konusan Kilrt tidori Me..
farkh deAildi" diyordu. Ama ne olur.
sut Barzani, "aranllzda PKK militasa olsundu. Hic kimse operasyona
. Dl yak" t1erken, saldlrtmn kendilerine
~ar,1 elkamaldl. ÇUnkü iktidar ve
karSt dOZenlendiAini söylilyor ye "komuhaleiet partiten meselenin özOnde,
nuyu
Birle,mi,'
Milletler'e
yani "Tilrkiye Cumhuriyetinin bolün ..
götUrecegil" diyordu .
. mez bir bütUn olduAunu gösterrne"
konusunda tarn bir mutabakat halin.
'olm~d'kla;;Dl" ;öyleye~ek so'run'ç;~:::
de olmahydllar Oktay Ekli'ye göre.
:maslm Onlemeye eah,ml~lI. Aneak
Bu nedenle de SÖlkonusu harek~t'
. günùrntizde 01U$3ß siyac;i hava vc bOlhakkmda bilgi sahibi olmasalar da
. genin dayalllA! ko~ullar, klasik resmi
desteklediklerini söyleyeceklerdi.
politikal'l yeniden gÖlden geçinne zo26 ~ubal gUnu Fatsa'daki 9. Jan.
runlulu~unu da dayallyordu.
darma Komando Taburu Siin'e nak.
1970'Ii ylllarda olulturulan MIT
lediliyordu.
Sm" ölesi bir askeri"
raporlannda
da i,arel edildiAi gibi
harekaUl yönelik k<'iif ueu~lan devam
. DoAu ve Gilneydo~u Anadolu'da va.
.diyordu. Bu ke,inerle sm" böigeie.
"layan insanlann kendi,kOltUrl.rini is.
rindeki Kiln askeri kamplan, S1~nak.
. rarla
korumalan,
farklt
unsur
larl, depolau
ve e~itim
üsleri
olduklan
bilineini de ya~allyordu.
saptamyordu. "Nihayet ba,lad, bal'
Tilrkiye Devletinin, Kiln topluluaulayaeak derken" diyordu 2000'e Dog.
'nun leUltUrUne;diline yönetik kls,tla.
ftJ, ve °Turkiye'nin
Irak'taki liçuncù
\-te, yasalan,
SIlzkonusu
bilinein
SIOU bt~si harekatmm. 30 jet uçagl ta.
.stismara
'e.k hale gelm .. ine yot"
raflndan Sinaht, Era ve Aloni~ böl.
açtyordu.
gesindeki
dokuz
hedefin
bombalanmaslyla
bu kel gereekten
'Ferman SultanIn DaAlar oolann.
. bal.lad.~,"m söylilyordu.
OI
opc:ra ...yonl.dr" awk luhal "'ap~llanml~
\ordll. RQmi I!erd.~cli bu opera')yonlar. adcla
a~~eri birer t;Jtbikat
gibi
ll'lakki
edilm~ye
ba~lanml~[I.
Sün SI:
-oncekilerde
..ulJugy gibi. Gtineydogu'da ~iddet eylemh:rinin
artmasi gerek,;e gos:erili. \l,.lrJu.
Tam da bu dont'mde Yeni
(;ündem I)E'Tgisi. operasyona gerekçe g0:ltcrilen
kimi olaylarla
llglli olarak ilgin,,' a(,"tklamatar
yaplyordu.
Illr möi opt'rasyonda
Ta5delen
koyunde
da
meydana
gelen.
14
kisinin olümü ',e 9 ki~ini~l yar313nr.'.a.
\(\:13 '!onudan:.Jn
ba.ü,andan sonra Gü.
n~ydngu'Ja
mt:yd:lI1a
nla~ l:t:'ln ardlliuao
gden muhrdif
yakalJna~
\c:
PKK'OIn
Jode
gelen mililanlafl
01du I...I:Ul ileri :;urulc:n .t kiSi. 3 \lart
llj~- gUllu ",':"-anldlklan
Dlyarb~lo.:lI'
Sil .. l~ônc:[im
I\omulanlt(p
A5Ï1.eTI
~1.1hk~mt:<.;ine yazlh olarak sunduldan
113Jdcrlnde,
"PI,J":.'nin
"U111ill:-i,I:llann
bolgt:d.e
ha .. klnlarJ..tn
IUIL!lama~::\.:I~"r.'"
ma.
'i~mu\':~aa:Hl
61ümuyle
soru:lilll
.J. ..•. 11' l'.'''' .rnl
Öle yandan, d.ha önee Uludere ilee.
~I Onabag k6yûnde m~ydana gelen ve
9 ~i~inÎn olumü. 8 ki~inin yaralanma!llyla sonud:l.J.1an. Ph:1\ militanlann~
ca yap,ld'~1 iddi" edilen kalli"mla
ilgdi ol"rak Ue ki,i yakalamyor ve Di.
yarbaklr
S,klyonctim
KOlllulanhgl
Askeri ~tahkeme~i taraflnuan [uruklaOlyordu. Yakalanan bu ki$ilerin
Apo~ularla iti?4ti$i olmadlSI "e katIiami
kan
da\'as!
yüzûnden
gerçekl~-
.lirpikleri anla~lilyordu,
Resmi Da~'3n:.lk
"TC Hùkumeti,
g,JnJ Ba .....
ulial
25 ~ubat 1987
i\urulu
~31O ~aYII: k:munun
loplantlsmda
l, madde'iine
da.
yanw.:lk IrJk île I\)~~ ~lhnda yapil:l.n
la pli ~en.;e\öillde
Slnlr
yapllmasi
Karannl ..11rrll~[1r", lI~i ~7 ~la~ls 19~3 iabahl.
".;flll.'j';l l'' :\gu~(O,
1986'da g~ri;eklcs-
mUlat.,akat
Ö(~'11hard.j[
!irikn '}pcra,)onlar
linl,.'irin~. ~ \olan
i'}.i7 ~al~<lfll ':ia;ll ,~.OO\.It: ,",aslaulan
Ilr.~r3'~or. ;ll' t~:r halJ..~: J;jÎl:.l d ..kni.
\t\dl\.
(j:,:~
...
'i"lIrmay
gll.,i. l)~\ic:t B;j~.::r
.. H
j..
;ï.ï~'n'
C~'!.d ljll/.cl d\;' "O~'era",\'un
h:.l..u1l1t:t did!."
d~möm~
raAmen Ankara'da hakim alan göri4,
liluderc'deki olaydan "'ntl Cumhur.
ba~kanh~ kÖlkUnde yapllan "mini
lirve"de karann olguolll$lIal yolun.
daydl. Karar i1eoperas)"on arasmda.
ki "sUre uzamaslHnln nedmi. teknik
ve askeri degerlendirmenin zaman al.
.masma baalanmasma karIm, Ertug.
rul
Özkök,
as,l
"siyasi
degerlendirme"nin
zaman aldlgu;1
söylUyordu.
Openosyonun
Mini.Geçm~i
.' 2000'. DotN Dergisi'n. göre ge.'
ti,menin b~lan81i; tarihi 1984''; War
uzatllabilirdi.PKK 0 y,l do~rudan as.
keri hedenere yönelik saldm !.:aran al.
m!~". Son aylardaki ~ylemJerin ise
daha eok köy korueulan uygulama.
eökenmeye yoneldi~ gOlleniyor.
QU. 23 ~ubal gilnu Cumhurba,ka",'
Evren, Balbakanvekili Erdem'i, Ge.
nelkurmay Balkam Ürug'u ve DI,i,.
leri Bak,", Halefo~lu'nu ea~"arak
"'mini~zir\e"yi gerçekle~tirmj$ti. SIOIr
otesi harekaun aSI.t bu roplanuda kararla~i,rildlgl biliniyordu, Bu durumJ..1 ('UI1t:YI
Can\!er'in
medi'iin
"RI
bilgilenciirilmesini iSlemek yolunda'
ilÎra.l yùksehmesinin "otur yerine''Ierle kar"hk bulmaSl eok doAaldl.
56'
4.3-3 Duz.ninde
!)aldlrl
Birlikl<rin sabaha karl' Ue kol.
giTi,r .\"edi \:ilometre
iler:.
jediAi mada, Batman'dan havalanan
. saval ueaklan da dokul ana hedefe
"4-).) dilzeninde ve dalgalar halinde
saldmyordu. 30 dakika boyunea al,.
Ian 2S0 bomba, 2.S ile S kilometreka.
relik bir alanda elkili oluyordu.
Yetkililer kesin sonuç hedenendiAini
söylUyorlard,. Bondan dola)'l olacakll
ki, saYllan bir aVUe ta olsa aynllkç'.
lann Uzerine bombalar yaAdmhyor ve
askerler lampon bölgede "lemizliae"
!l~hyorlardJ.:.
, .
Yanni saattik bombalama sUre.
sinin bitiminden sonra sav~ uçakla •.
n salimen Qslerine dOnUyorlardl.
'Peki, kesin sonUe abn;"l$ mlydJ? Bu
sorunun eevabl olarak iki kavil. var.
dl. SUleyman Demirel'e göre "'kan
yerde kalmlj"u. Hilkilmete göre ise
uhayu! .. ltdl. Kan yerde kalmaml$tl.
Bu arada, Uzerlerine bomba yaAdlrll •.
dJ~ söylenen PKK kamplanndan herhangi birka)'lp haberi gelmemekteydi.
. Yoksa "kan"m nerede kaldJ~na Mardin eski valisi ve Istihbarat uunam
Ergun Gökdenil'in sözleri mi açtkhk
getiriYDrdu:
")973.75
Ylllannda
Irak'm MIG uçaklanyla Barzani'ye
kafl' yapt~A' benzer operasyonlan il. lemiltim. Bombalar allhrken ~mer.
gelerin, maAaralann
aAlmda çay
. içtiAini ben dilrbilnle görilyordum".
.d3n
Ira\.;~a
Siviller Bombaland.
m.?
Operasyon masmda yakla'lk 5
kilomelrekarelik alan, )0 sava~ uea.
al larafmdan yanm saat boyunea
bombalanm'l".
0llerasyon öneesin.
de silrekli olarak "'e,kiya"mn
bir
aVUe olduAu soylendiAine gore bu ka.
Tufhço-l PKK
V. Apo
Doau'daki
terör olaylannda,'
Idlndan çokca söz ettiren PKK örgU.
. lÜ na.stI bir ge!isme Soy,; izI~ti?
Or.
gilliln ismi kendisine nisbei edilen
Abdullah öcaian kimdi? PKK'nin el"
iem eilgisini hangi' esaslar OIU$IUru.
yorllu7 Milslilnian KUrtier Uzerinde
.• tkinliaJvar mlydJ? Bu ye benzeri so.
rulann cevablOl' "foi Gündem'În
. "Apo ve PKK" ölel sa)'lslnda bul.
mak mümkilndO.
1970'li )'Illarm b~mdan itibaren
Ankara, ISlanbul gibi bùyUk kentle.
rin~üniversjtelerinde ok.uyan otrend.
let àr~,"da Dogu Anadolu'dan gelen
geneier onemli bir kalabahAI olu$turuyordu. 0 }'Illarda DoAu A"adolu
bolgesinin etnik yaplsl OZenndeki tarUlmalar yoAunl~m"ll. Daha birkae
)'II önce zama",n lçi,leri Baka", H,f.
. ZI Ogu.z Bekata, TBMM'de DoAu mil.
: lelvekiUeri larafmdan KUnlerin varh~
konusunda ~Ikl$unhyar. 0 zamana
'.kadar tefaifuz edilemeyenler Tlp'in
Do~u mi[inglerinde meydanlarda 510'
ganlajlyordu. De,'rimei Do~u Killtilr
Ocaklan (DDKO) ..e on un 1971'de SI'
: kl!ônetim tarafmdan kapatllmasm~
"'dan sanra kurulan
'Devrimci
Demokratik Killlür Demekleri, bu:
dönemin Dogu'lu orgiltleriydi. 0 s,.
rada SBF'de oArenei olan Abdullah
Oealan'-Avni Gokoglu, Omer Ayna
ve di~er arkada,l.n,
bu derneklerde
uDogu sorununun .iiia.hh mih.-adete ile
.eozulebiieceAi" Iikrini yaymaya çalJ'$.m"lar, an.c~~ ~e~,iki d~rne.kten de ih.
.paniye baah klima sloga", alunda
pani disiplini' s,kll~unldJ.
o döneme kadar PKK'y. destek
ermemisolan Irak ve Suriye'deki Kün
.. örgUtler, Turk o;dusunun Irak ieeri.
. sinde gerçekI<'itirdiAi operas yon ma.
smda PKK 'nin yanmda yer almaya
b~ladl. Oi, destek saalamak yolun.
da gösterilen çabalar sadece ASA LA
ve Suriye istihbarat örgUÙI dilleyin.
de b~anya ulll$mt,lI .
HRK (Kilrdistan Silahh Ku..-et.
leri) kurulmasl ile, Eruh ve ~emdjn.
ti'ye IS Aaustos 1984'le sald"arak
sav~ b~lalllmllu. Ancak, ile, be, ve
sekiler ki,ilir gruplar halinde eylem .
. yapan HRK k,sa zamaitda bOlguna
.utradl. Yakl~,k'bin kadar PKK'hmn
içinde olduau Ylu laarrUlunun uAra.
d.t' balansllhk,
örgill ici .ynlmala.
'n daha da hllland"m!lu .
1985 }'Ihnm bahar .ylannda Do.
au Anadolu 'l'a gonderilecek pe,mer.
gelere okonan PKK MK talimall,
raç edilmi$lerdi.
1974 Yllt~a
girildiAinde öcaIan Orglltsüz ltalmtltl.
PKK DOADYnr
.
. PKK 1978 )'Ihoda lturulmU$tu.
Ama!197S'deniönee DoAu Anadolu'.
da öldilrme .ylemleriyle kendini lannmaya
ba,layan
grubun
adl
"Apoeular"- olarak anllmaya, 'gazele man,etlerine geemey. b~lllnl1$U,
Eylemlere .girilenler
kendil.rini
"Apocu" olarak ta",mlamaya b~la.
Osmanh t':rihi boyunca uygula." m'~tl. 1975 Kas,m'mda yap,lan kuru:nan yanhl ekonomik ve siyasal poli". IU$ toplanusmda Oealan'm fikirl.ri
likalar, beraberinde eok saYlda isyan olduAu gibi benimseniyordu. PKK ge.
've kargalahk m.ydana getirmi$ti. Is.' nel sekreleri olan Abdullah ÖcaIan,
.yanlara Dogu'nun önenlUk elm .. i, PKK'nin Marksist:Leninisl, baA1mstz
ayaklanmalann IUm SUeunun MUslU.. Kilrdistan Devletini silahh mUcadele
'man Kilrtler. yUklenmesi için gerek.
yoluyl. kurmak için oluslwulduaunu
çe gOslerilemezdi. ÇllnkU diaer birçok ~elkhyordu.
.
.
ayaklanmada olduau sibijmoslüman
.. PKK'nin 'ilk eylemlerinden biri
Kiln'lerin ayaklanmaslDda da slogan, .. soygun ve O(dUnne dlllDda, Doau
"",riat iSleril"di. Osmanh idar .. i Is- 'Anadolu'daki
öbUr sol örgUtleri ey.
"Iam adaletinden sapllalDda böige haI. 'Iem alaOlndan atmak oldu, PKK'oin
;kl bu durumu prot.sto etmek için 'lcul1andl~1 mUcadele yöntemi etlWini
ayaklaOlyordu. Hiçbir zaman kendi. '!usa sUrede gösterdi ve öbUr sol örgllt.
ulus temellerine dayah bir devlet is.
1er de klsa sore sonra Doau Anadolu
'l.gi i1e öne Çtkm,yorlardl.
Hatta
bölgesini lerkelmek ron/nda kaldllar ..
. Cumhuriyet dönemi ayaklanmalann.
. PKK, köylUlerin yan IOda görunm.yi
'da dahi ulusal farkhilAm ve buna da.
somutl~lIrmak
için yöre halk,",n en.
.yall ba~lmsll'
devlet
araYllln,"
bUyUk derdi olan ~
reisleriyle kar~özkonuou olmad,al söylenebilirdi.
Il karllya'
gelmekte
geeikmedi.
1979'un onalannda
yap,lan geni,
Dogu Ayaklanmalann,n
DiDlmigl
çaph bir. operasyon masmda örgUtUD
Gaziantep, Tunceli, Kars, Aan birim.
MIT raporlanndaki'''Dogu
eiden leri çökenildi. Zor duruma dOlen
gidiyor"a yaran vehamet tablolannm
öcalan, Suriye'ye geçerek PKK'yi
tersine, yörede faaliyel gösteren
oradan yönetmeye çall'U. 1980'. gi.
Marksisl örgiltlerin itibar görmediai.
rildiaJnd., PKK 'nin bölgede eslirdibir gerçekti. Bu nedenle sözkonusu
Ji terörün bir sonucu olarak saAlanan .
örgUtler halkl yanlanna alabilmek için
halk d.. teAi ve .klif kadrolar da ya.
gereek "ilikad"larml
gilleyerek, ge.
VIII yay~ azalmaya bll$Iam"ll.
leneksel kultilrO ve bu killtOrden kay.
naklanan degerle,; propaganda arac,
. 12 Eylül o.rboSioln Etkil.ri
olarak kullaDlyorlardJ. Nilekim dev.
let de bu örgilliere karl! halkl duy.r.
Ü EylUI harekât,","
gelili,
h kllabilmek iein ueakla "eihad"
. PKK'nin Doal! Anadolu'daki etkin.
bildirileri daA"lyordu. BOtOn bunlar
'liAini daha da azaltll. Ancak yönetici
. Doau killtürilnde egemen alan dina.
kadrolar ye bir klslm militan yun d....
miAin Islam olduAunu gosteriyordu.
,ma Çtkabilmi'li.
Aruk Abdullah
Muslilman Kilnler ,imdiye deSin lilm
öcalan'm belirledigi jartlarda ycni bir
olumsuzy~am kQlunanna, ekonomik
'PKK'nin olulturulmasl iein cah'lla.
yeterSilliklere, egitimsilli~e ve geri b,.
caku. 12 EylUI sonra.smda 0 zaman.
rakll",!I$lIg3Ia~~a.mm~1 c:m<:e:-:nt: :"J~.
kadar binlerle ölçillen kadro ve'sen.
men, kOltUrlerine yOnelik baSklClhp
itiraz etmekteydiler.
.
patizanlllnn
birden bire yazlere i~.;
mesi daha s,kl bir örgUtlenme biÇimini'
g.rektiriyordu.
Bu YÜlden 1. konfe.
ransl izleyen gUnlerde bireyleri tek lek
orgOtQn içinde bulunduau zar duro.
mUD olu$lIirduau paranoya dQzeyini
.açtkça yartSlt.yordu. Bel maddetik ta.
limalta "halktan erzak ye.rmeyecek
ol.nlardan ceza olarak 4aha fazla er.
zak.abnaca~,herköydenbir
adam vu.
rularak liddeI lemetind. gelÎ$CCeAi,
ailelerin evitie gUndOZgirileceAi, çUn.
kU ailelerin ya PKK'dan ya da dil~.
mandan yana tav" almalan gerektiAi.
~merge olarak gelmele istemeyenl ...
rin duruma göre öldurUlebileceAi, di.
aer sol gruplar
~arsa kesinlikle
öldUrUlece~i" yazlhydl .
AVNpa'da ba~layan PKK aley .
hindeki kampanya, 19S5 Arallk a)'l""
da 10 sol örgUlün PKK ')'I kmayan bir
.bildiri ya)'lnlamaslyla daNk noktas, ..
na ulll$lI. Nihayet PK!;; hareketinin 10.
yll sonra gelip dayandlA! bu noklada,
öcalan i1ebirkae arkad~ltun arkas," •.
da yüzJeree ölil, binleree yarah kaldl .
."Batl
ne hinoelu hin"dir ...
OrtadoAu'daki Kilrt a)TlhkÇ1hA1'
na deslek yeren Ball, Tilrkiye'deki
Kunler sÖlkonusu oldugunda da al"
m lavn sürd~rUyordu. Güney Afri:
lea'daki trke' rejimin
bask"a",
Avrupadaki Kunlere yönelik te«id,
Bulgarislan'daki
Musluman Tilrkle.
re uygulanan jenosit ya da Ir.k'laki
Milslilmanlara uygulanan lorballkla.
ra slra gelince sesi solu@'u çlkmayan
Bali, bu konuda niein ~'" duyarh ke.
siliyordu. Gereekten Kilnlerin duru.
mu yilre~ini mi S1Zlauyordu, yoksa
etkarlar,n, kaybelme korkusu yUre~i.
ni alzma ml getiriyordu7 lstihbarai"
Ulmanl Ergun Gökdeniz bu konuda
löyle bir.yakla'!!T1 ~.. iriyordu:. "Pet:'
roI bölgesintle 13)'lf, gOdUinlO bi;':
Kun devleti Bauh petrol lirketlerinin
i$in. selir. Bu Israil'in bölgede ille.:
dial atomizasyon (kUeUk kileUk dev.
. letlere parçalama) suatejisine
de
uygun dO$Cr".
Bau, ErmeRi iddiala"na ili}kin
raporu da kabul etmi$ olmakla, san.
ki OnadoAu'da yeni bir Israil planh ..
yor ve muhternel bir Ermenistan için.
. ilk a~ama)'l "gudilmlO baA,mSll bir
Kürt deyleti" olarak görilyordu. An ..
'cak bunu gerçekl<'ilirmede en. onem.
ti engel gördilgu "Islam" unsurunu
benaraf edebilmek için yard,mla,,",
Islam dIll Kun örgilliere leksif edi.
yordu. Neden ounas,"dJ. Iran 'da
köklil bir yenitgiye uAray\p lilm e,kar.
Iarml yitiren, ayni ak,bete belki de k,.
sa sUre sonr. Irak'ü utrayacak alan
Bau'nln,.
Orlado~u'da
yeni bir'
"!srail" ona'ya Ç1k.armasi uzun ....ade .
. de en elkili i;özùm olarak gözilkmek .
teydi. Nilekim Tilrkiye'nin AET'ye
gimtek.iein glnlak patlaulgi, Ball'mn
ise yeni gelin gibi nazlanJ'ß1 bir do.
nemde Ermtnjle~e iliskin raporun'
$ant3jvari
olarak
gûndeme
gt:tl:-i1ip
kabul ediIrTh:si, Batl'nln "hinoglu
hin "liAi hakk.nda ipueu olamal
m'l'd,?
I.
•
"KiinJer:
Sora." .. a~
TUrki)'e'<k Tùrk,e d.,lnda dil
konu~n yalnll'" Kùnler olmaJlll:na
,Ore, lIiçin Kurtler "sorun lopl';m"
olarakilan ediliyordu? Yoksa Turl.iye'tlin Onado'U')3 bakan vuzunan
smu toplumu \Jlan Kûrtler~ \~~~jii
hiznttf lIüwrll!m ..~iAi \e nu du;u-r!un
kill:l\
' ..li~mar
dilehil ...~ell pc~;:"".è'n
'IOman Kurt halkma hiç de iYIdavranmlyorlard,. Eyalellere hazme yardnm
yaplimad'tlndan, üstehk eyalellerden
hume l,in leli, toplamalan I.Slenditinden, valiler halka ."r verliler yùkIOyorlardl. Bunlara ek ol.rak yOre
balkm. h•.;bir ruzme!tn gOlùrulmernesi !'olusluman Kùn halkmm solOnl.nnl istio;mara açtk hale ge(iri)ordu, .
Cumhuriyet Turkiye'sinde e~on~)mlk ~aurJmlann Do~u'ya [ckslf
Tepkller ,"
edilmemc\l bu KCI de a$lret relslen.
En bUyük l(pki, korfu saV3$1 ç~Hh Mark.list örgutler ve siyasi paruJerden olu~an somuru ~Helerinjn
nedeniyJe lran'elan .liyordu.
tran,
bolgenin ekonom,l. gen bll.kdm'sll"BöIUeU <$kiyadan bahsediliyor. Oyjini!t.ure~li
IIliWimar
ctmcfenne oeden
la bOlücU <$kiya denilen
pupi .. ,
olu~'ordu.
Türkiye'den Irak 'a, Saddarn rejimine kar,. sav3$mak için ,eçm MüsIUKtirbun. Bolucr.hun. ,')flhl.:çI5In! .•
man KUn kard<$lcrimizdir" diyordu.
Tùrkiye ise, operasyonun savqla il.
Do,u ve GilnC)do,u An.dolu'Iili bulunmad'Iml
ve b<ll,edeki <kn-
Ja ~3<:.1\~l'1 Ku""'lere "'l'intH\. o!a:"ak
aeler ùzerinde lesir icra edecck bir
am ..... I3$.mad'II01 .. beliniyordu. Anolusturulan resmi politika. Ulun )'ll- cak bu aç.klama vaklaYI izah etmede
Iar bu knnud.ki .vklll bir sdyleme
pek .nandlne. aelmlynrdu. Nilekim
iZUl vermiyordu. Vtlli Gundem"in
bir hùkùmel yelkilisi, "Dikkal ederdey;miyle "deve kusu politik.SI", bir
seniz d.s lepkiler bu defa daba fazla
diaer deYI~le "ger,ekler.
lözyumolmuslur. San.yorum bunun nedeoi,.
rnak", konuyla ,lgdi b.limsel çall$maOnadotu'da dururnun farkb olusu ve
lara bile tahammul edemiyordu.
Olellikle de 'ran-Irak 5O'3$IO.n kritik
Resmi poliukaYI elestirmek Ilir yaha,
bll dOneme airmesidir" diyerekdaha
bu konu ùZerinde "konu~m"yasal1'aer.;ek.;; bir yaklaslm letiriyordu.
'na dabi ele~liri getinnek mUmkiln deOnadolu
balalmda
harekata
lildi.
kars' tepkiler aeoel olarak 'len olmusOsmanh idarcsinde kDIIUI,,1balU. Ba$lndan beri IraksrOlrlOdaki Tùrk "m,"llklarl,
bOlgesel OzerkUkl.;ri bu~
operasyonlanna
"Saddam rejimini
lunan Kùrtler,
lùm bu olbmlu
rahatlalaea~."
lerek.;esi)le karsl .;tkosullara 'almen "kcndi1erine kO$ku
kan Iron, bu kez de saldmnln_ kurile bakdan loplum" olma olumsuzlu.
.Iuluslan jçin mùeadele eden Kanleri
junu da la$lm.slardl- Osmanb idarehedef ald'~n. soyluyordu. 19116 Agu.iii, belli ar.llk1arla
lekrarlaoan
los'undaki
son h",'a harebllndan
ayaklanmalarm
nedenleri Dzerinde
soora Halrlo'lu Tahran'a lidip Iran
duraea"na,
bu isy.nlan basurma leytt"llilerine harek.aun aS11amactnlO
13$' içinde olmU$tu. GOnùmUzUn res.
mi politik., .•n.n belirlenmesinde,
PK!.: oldu~unu
aÇlk.;a belirtmis,
Cumhurbas.am
Ali Hamane)
de
Osmanh idaresindeki bu zihniyetio
"bo)l!: oldu~u sur~e bu tuf ûo~rJ\.
ven olarak kullanlbdg, kuvvelle muhyonlara kaI}1 ,,::~maY3ca~13nnl" ~Ö\.
lemeldi.
leml1ii.
"n,-,:\k
,,'W
,ll""~ '-\ .... ,~.!
Yeni Türkiye rejimine geçildilinde, Osmanll'nm "so,un" ol.rak ni. TUrltiye'nin havadan vurdulu Irak
leledi'i bir bink.min aenahnd,g. bir
10prakwl, tran destejindeki aynbkgrrçrk!l Ancak kotu olan bu sor\l.nÇ1PUplazut
mu dururn olll$lurduklan
bit Ç<$Ït"kunanlnu$ bölae1er"di. BaZI yabane, ajansw
bu duruma delinerek, "ope~yon
böllesi asllnda
Iran 'In denerimillde ve tran bundan
çok rabalSlz oldu~ lki Dlkenin araSl
lenldi" jeklinde ~lOmw yap'vorlard,: Gùneri Clvan~lu da, bu bolgenin
vurulmas. ile Irak'" dolayh yard,m
yapdd'II yolunda yaradann gùnderne
aeleeeline ve tran'IO bu konuda hassas oldu'una dikkal ~-ekiyordu. Co~kun Klrca Ise daha aÇlk yazarak ~Oyle
diyordu: "Bu,UnkU $Ortlarda Tilrk
Silabh Kuvvet1eriNn Irak',n kuzey SInil bölaesiade airi,lili lernizleme harekall,
hi~ ',Dphesiz
Iraloiln da
durumunu
kuvvetlendirmektedir"_
Dolu'aua
Ihmall ml Haurlaamama-
SlIIU'!
Osmanh idaresinde,
Dolu' da
yerlesik bulunan MtiSluman Kùrtlere
bir anlamda kullllrei olerklik ,.nmdl)sa da. ye~~rli hllm~tin gôturulw.:.
me,i nedeniyle bu idare bl.;.m'nm
halka pek yaran oimalll'I so)lenebi.
IIrdi. G~n~muziln de aeçerli polluk
anla)'ls' olan "il3a1 ettirilmesi gerel.on
bolge" de~erlendirmeslßln
larihsel
kOklen, O<manh'mn uygulamalanna
kadar gOOJrulebdirdi. Nilekim Do~u'ru kt>rot,ol al!tnda IUlabilmek i.;m
olul,urJlan Ham,diye Alaylan, hi,m.:t "'a~ ~;,mln JeJiI. böl!:cyi ccorneye baltmb 'ktlabiime saplanus.nlll
5Onucuydu.
Yeni TUrkiye re'jimi, Osmanb'.
Jan ald'II aeJeneli sUrdilmlÜ$ ve Dolu'ya karl' ledirain polilika)'l diri
IUlmuslU. Çok panUi sislern uyaulanmaya bqlalhklan sonra DoIu, bu kez
polansiyel "oy merkezi" olarak aorùlmUslU, SeÇJmdllnerrnnde h.z/anan
Dolu ziyarederi, se.,-;mler sona erdi.
linde hiçbir hizmelin 'Olunl1memesi
ile sona eriyordu,
Osmanb'OIft eyaIet valileri, Mùs.
Iann QÖzUmtinde de Osmanh'nln birikiminin
levarùs
edilmesiydi.
Bund.n
dolaYl, Dotu'ya
iIi,kin
'''sorun'' akl. geldiglO<k. hemen silab
da akla gelmekteydl. Tli;kiye Cumhuri)eti 'nlO do~u nlayma yakl3$.mlOda .;Ik,s man"~l. bu bölgede "da'
. Tùrkleri'~"'ulullduilu OnkabulDne da\'an';'a\.~.I'.d1
FJr~~: d11t":rarkh kül.• tnre sahip bir toplululun "Kiln" ismi
. a1unda )'I$llDl'o, sUrdùrdUl\I, resmi
poUtika taraflOdan red cdi!mekteydi.
, Nitekim M. Ali Strand, usorunumul
, aÇlkça KUn sorunudur" derken, bu
"reduc aufta bulunmaktaydl.
Tilrkiye J)cv.lcti bir slire farkh di!
konusan Do~u ve GDneyd08u bölgesi inillanlannln "ka ...im olarak farkh
k.bul mu .diliyo,du? TOrkçe diSIOd.
çesillidilleriknnusan
unsurlann direnis ve .. yan gelenekleri olmad.,.,
Kurtlen" ise kOklu blllsy.n Ieleneli
oldugu "vats'Ylm," m. Kilnleri "sorun toplum" k.byordu?
Melin Toker'e
lOre "Kilrt
sorunu" hem Osmanh imparatorlu~
Iunun son )'lll.nnl, hem Cumhuriyet
dOnemini meSlul etmisti. Bir ara çOzüm olar.k, bOyle bir sorunun varb.
11010 kabul edilmemesi,
Kunlerin
"da' Turkleri" olarak nilelendiri1meIi en basimli polilika olarak aOrül.
mUslU. Zaman zaman da oradati
Klirt IQplulu,un TUrki)le'nio b3$ka
yorelerine yerle~linlmesi, oraya bq.
ka asrlll Tùrklerin aonde;.;lmesi, çare
olarak dù~unillmùstu.
M. Ali Asian ise bu konuyla il.
aili olarak konusmamn .;ok zor olduIunu sOyluygrdu_ Bir yandan objektif
olma)'" dil'USl davranm.)a çallsmak
dilenar.ftan
TCK'mn 14~. maddesi.
ne gMe I,J'; i~lememek, SIlal kOprù.
sùnu le,meye
benzerdi.
Asian
Onetlikle
baSlnlD "Glineydolu
ol.y •• n" nitelemesine kars. Çlk,l'ordu. !'of Ali BIl.nd'm "do~ru adlaridlrma"s!ndan almtl yaparak yarglsull
sunan AsIan, sorunun terne-Idc, kimligl ranima ,i.. dgllt oldugunu soylu~
yordu.
Asian,
aynea
bOlgedekl
lerorOn kayna" ile de illilenlyor ve
nedenlenni sorguluyordu. O'na lOre,
Glineydngu'daki
silahll hareketin
kadrolanOl, bùyUk .:llçude 12 EyluJ
sonrasl i~kenceye maruz kalan veya ~
kence tehdidmden k.çan leoçler 010$luruyordu.
Hùkilmetin
a,ker;
çOzUmlerinin bu olusumu tahrik edeceli de a.;.kt\.
Her seyden Once "Kùn sorunu"
tanlmlamaSi yanllsll belk. de. Ols.
oJsa "KUrllerin
sorunlan"ndan sOz
cdilebilirdi. Bau'mn ve onun politik'
bedenerini izle)'en Orgiltlerin lahnkJerini kar$lhkslz blrakmanm yolll da
Kurtleri sorun ilan etmek delil. onlatm !'olusluman KUrt kimliglOe saygl
du)'mak.
kulturtinu
tammakll
herhalde.
Su Teslisi Su Yolund ....
Nedense bu ger.;e"e, tek kaJemde ,plal editebill)ordu.
Do~u IOsaOlmn içinde bulunc'J~u lor duruma
6nenlen çozumlere bail.lhrsa, çôzumlere muhatab un;urun !.:unler deg,I,
a~keri hc:d~llt:'r oldu~u anla~lhyordu
,GûçeIflrrn:"
"'~Ü!
,1.. ~'!ht.qlh'
"'t'~-
kozil<$tirme ve benzeri uyaullmalar
bu iddiam.Zl dotruluyordu_
Dolu 'da yotuR bir bask! ya$aD'yordll Yeni GiiD<k1ll ve 2ooo'e 00&ru DeraileriNn
aÇlklad.1t i,kenL-e
dosyalannm ardl arkas. kcsilmiyordu,
Demek ki hili Künler isyancllopluluk olarak 10'Ulüyordu ve basi ezilmeliydi! ..
Gitmek lIIi Zor KallIlok mi."
Dolu 0la)1na ve bOlgede yogunlasan terore kar$l)'\irurlu'e kOllan uylul.malarm
b3$mda, bir anl.mda
"bolsey; Klirtlerden annd,rm.k"
d.
sa)llab,lècek "IOç enirme" geli)o,du. TedhIs yanll .. Kilrt direOls,i1e,ini
ballndlld,klan
Y'
da
banndHablle.:eklen gerckçe~I~le: ama
"haU..lngu"enli~l" adt alunda ba~laulan "go.; euirmcler" berabennde ne
sorunlar aelirmemÎ$ti D. Dolulu
inSlllllllllZlll tapulu arazilcri dlerinden
abnml~, aileler parçalannust •. HUkUmet yelkilileriNn isc: s1lre~1i olarak,
"kendi iSleUen ile aidiyorlar" jeklinde savunma yapmasl, acaba basklel
uygulamalann varbgma nu i$aret edi'yordu? 2OOO'eDotru Deraisinin aç,kIad.1t "bask.lar dosy..,"nda yer alan
~u ifadeler bu soruy. yeteriDce ""kIlk letiriyordu:
"Binbll$' Nairn Kurt
köyltilere SUnu sOylliyordu: Ya ihllarCI ol.eakslOll, ya 1erOriSt olup da~a
çlkae.ksm.z ya da kO~llterkedeceksiniz" .
nm mdyoIl~dn fazla bIT hall topluJulunun nakh gerc:knu$ll.
~ lsacasl bu'
çozum de a.;1 deme~Il, iGI>,a~j de.
rncktl. StklOU dernek!l.
H.ydin Cih.da ...
Te,or ka~n"1
re engel olabilmek
çOzUmlenn belki de en Onemlisi, DoIu'nun lemel dinamigi olan "Isl~''. devreye sokmakl1. 11k ddeonay.
konan;
belikoplerler
ile "dhad
çalnsr"
lç~'ten bildiriler dalllmak
oluyordu. BöIgenin Mu,IOman halluna .arihi misyonu haurlald.rak,
"ka[ir letOriSller".
karsl ph.d
emri
veriliyordu. 1986 M'YIS'mda Uzerinde ayet, badis, Turk bayratl ve Cami ih~urilmî$
binlcrce
imsazlz.
mUhil"ulbildiri ve .[isler helikopterle,le Do~u ve Glineydogu Anadolu'nun
cn Oera yerierlOe'"
kadar
datl,dlyo,du.
Dalllll.n Ilildin!er kOy
kahve!ermden .dliye. ko,idorlanna
kadar her rere asuniml$t1. 811dlrt ve
afislerde "AlIah'a ve Resul'e ilut"e
.d.kkarçek,Jdi~1 g.b" eepheler "klifùr
eephesi" ve "Islam cephe.;" nlarak
bolunmilsrli. Yani Türk,)e CumhunYOlliIslam «pheslOi, "boluculer"
Ise
kilfur «phesini te~kil ed.yordu. 001lillian b.!dinlerde "bölileU!er"i gù.. enhk
ku .... etlerine
nasii
)"ordu.
\'0rdu.
!\iereye
Tafia
gidecek.l~n
söylenmie.. ..e hJ.\vanlarm3
kar,lhk biçbir odem;' yapdmiyordu'_
Giniltleri yerler<k ev, ~, .. ui 5Oglanm.yordu_ YallIJZea kOyden kaÇlrda.
rak, resmen açhla lerkediliyorlard •.
KOylUler, "Bize kOlU <kdiler, <$kiya
dediler. Kimin mahlll çallÙk? Kirne~kenee et~ik? Kimi OldùrdUk? E,klya'hk eden devlelin
memurudu"
jandarmas.dlr"
diyorlard •. A1dlklar.
cevap ise, "Bir &1Iniçinde kOyU terketmez.sen seni OldùrùrUm"dli. Gitmek mi zor kalmak m.yd.?
Merkezll($tlnne
Do,u olaylanmn kOnlrol cdile.
bilmesinde askerl çevrelerin Uzerinde
dllrdugu çOzUm, yerle~imde merkezi~tirm<)e J1dilmes,ydi. s.nlldakl yuz)'lllann yerlqim birimleri onadan
kaldmlacak ve askeri noktalara p.raId olarak yerle,imler olullurula<.kta. Gayri nizami sa"a~ strareJi.si esas
a1mar.k onaya kônan bu uy'gulama
en az gO.; e<tirme kadar llU'arh ol.biI<ceb. D,'er ù1keterden yalmzca \IaI.y. 'd. basanya ul3$Ii~1 sOylenen bu
uygulamamn &erçekle~me'llliIÇIO, ~a.
vermemn
raviz
\erirdi.
Yetklhlerm
blrbi.
rioden habe,,;z (') olarak planl.JlkIan çok sonra an!3.}lIan "clhJJ
çaJnlan" içio solO,lurma aÇlllyordu
oma. bölgeye.;ok 5O)'lda "din alIaml'
10nderiierek "milli birlik" seferberIi'i b3$laulmas, da bildiri da'llIm,".
benzer bir uygulama de,d miydi?
Onto' nun tslami potansiyeU belli
ki "aynllkÇlleröriSller"e
karsl harekete aeçirilmek isteniyordu. [)evict la.ikti
ama
IsI.mi
potansiyelin
kull'Ollmas, d. en köklil çOlùm olarak gOzukilyordu. Denge nasIl saglanaeaku? Bu noktada, hUkumetin
haberi olm.dan ''cihad bildirileri"
dalllllmasl, "lebU,ei imam!.r" gönderilmcsi gibi ola)lar ile karsIl3$.lIynrdu.
T.pk..
aske,î
birlik
komutanlanmn
gayri rcsmi olarak
bolgede sHah dagltmas., aneak olay
sayclhla in[ikaI edince "sllah bulunduranlar"Jn rutukianmasi gibi.
Koruculan
Kim Koru}ac.k~
ßro-kontrolunù
içm "k.oruculuk"
KOylulere, köylenru bo~unalan
içln hiçbir resmi bildlrim ula~tmlml-
habc:r
bll Mu,lumanbk gorevi oldulu da haIirl.nllyor
ve haJk bolueu) e karSI
"Allah yolunda ~Iha:d"a çagnü~ordu.
Ilgm.;ur k, da~llilan blldiri 'e afislerde, "la,k devle." .bar.,i .Ie "M. Kemal Atatùrk"
ibar<'linden
eser
'görillmuyordu. Laik Ç<"reler hop otui\Jp hop kalklyordu. De\let Jaiklikten
Dalu'nun
f:$kiy. Kim?
.vnhl..;' <lrgude.
içm ort.)akopan
kurumunu
temin
olu~tu.
ranlar. açlk.~a Osmanhmn Ham,dlye
Alaylan uygulamaslßl ihya edl)orlardl. Aneak koruculu'un lar.r1.n sa)'makla
bitmezdi.
Bu uygolam.
YUlùnden pek ,ok aile lerürun hedefi hallne geli~or. kan daval." dah.
bir CanI3nl~orciu. Do~u'nun
jik )"aplSl,
yolunda
koru(ull1gu
0;0'1:--010.
aras! ç3t1~màlan
~J!d ..lm.
~""'nlll'\: .sknd'~' ,,('n"J,J,I'"
d.l\a"l
geunyordu.
d..l
Lw
.J ....
Ias.lan einayetler de bu ger.;e'i belge.
Iiyordu.
Uzermde çokça yazlhp çiz.i!en
koruculuk uygulamafil. klml çevrelcrce de' let OlonteslO'O la),n", ot.rak
da ygr1-/inlaOlyo,du. K:m' .;e"elerde
1St, askerin hedef olmas'"l änlemck
'';10 halk," öne ';Ikarilma"
sekllnde
yorumlar da yaplh) o:-Ju An~ak ù~cnnde llUr.ü, edllen nokra. ru uygula
. mdnm en lll.la wrnal1J.t
TalahaOl'nm
"e ....tr3$a-
vc Barzam 'Rln
YII1ardlr cirit atugJ blr bölgedc nas1J
bannacaA:lz" dl)'ordu ama, onun da
bll kola)'1 vard, elbet . Demokrasiler<k ç.re IOkenm<7di. Kurr Orgutler
ile b •• , deme olan Ir.k .Ie anlaslld,nll.ve asker] gm;lennlZJ "ter6rjstl~r~ mucaJ~le" adl ait IOda Irak lçlenne
konumlandmrdlnll.
Adma da "guvenllk kordonu" deyivenrdJnlz.
Bu
iSlm txmmse((!~injzde
de Kerkuk
ve
MUlul bolgesmi "guvenlik kordonu"
kapsamma alt ...ermek hiç sorun 01mazd!. Samflz CO$kun Klrca da
"lrak'lII,
Kerkuk ve MUlul'dal.,
Tur"ere'Tu,.,e
ve Turk;)e ,le kultur
Ihskllenne
glrme hakkml
vermesÎntn
söylerken,
"çag.
ger:l~l~tme"mn
gerekçelerl-
zamanl" oldugunu
da$ ..mn
arama
pe'jlOde~dl.
L'stelik bunun
(.lm dJ "'rJ~".::1' ( ....~: RI~,J. I
ni
jimi KUley Irak'ta
nùyle kaybelmistl.
Irak 'la
0 dat
hakimiyeti
Senin
•
bUIU-
Bu
Sem.
beDim ...
,
Her defasmda kesin sonu.; hedellenen aneak bir tUrlU bu sonuea ula,damayan operasyonlar dizisi, 1984
Y1bndaki bir mUlabakal i1e Irak laraflOdan "okey"leniyordu,
Gerçi IOn
operasyonda Bagdat'a billi veriliyor
. fakat Irak berhangi bir aÇlklama yaplIUyordu. Ama ne sOyleycceli bdliydi. ÇunkU GUnen Civaollu'nun
da
l1dinligi libi, TUrkiye'nin h.vadan
wrdulu Irak lopraklannda devlet e.
,.menlili adeta yok aibiydi. 0 yOreJer tran deSl~'indeki
aynhkç.
JTIIplann rim durum yaraltlkwl
bir
Ç<$ilkunanlml$ böladerdi. Bu durum
Irak aÇlslDdan operasyonu kabul elmenin yeler ,art.yd.. Öyleyse Irak
topraklannda 0 da' senio bu sema beaim, "bölueù" kov.lamanm tam 51ros.yd •.
Tu,k.)"e'de ~llahll rerOrisllere la$
Çlkanaeak dlize)de "bll>,'n lerOristle.
ri"run varII'. unutulmamaJ.ydl_ Kim
lelS bir SÖl sOyleyeb.lirdi. ~arlardl.
Molla'y. kendmi kollallr, Es.d'I da
iyi bir k","lard,.
Onlara lOre "biz
operasyon yap.yorsak"
hakbydJk_
Buna lepki 100lerrnek ne densizlikti.
Iran ayalIR' denk alm.h. Suriye de
fazla k3$mmamallyd,!._
Suriye de operasyona lepki gOslerenler zùmresmdendi. Ama ilgin.;
bll lerek.;eyle: "Olay MUslilmanlara
yönetik"'''. H.ma ve çevresinde binlerce Musluman, k.lIeden Esad, bu
kathamlO unutuldugunu
varsaYlp
simdilerde Muslumanl.nn hâmisi 01.
ma)'l kimseyc kaptIrmama niyetinde,d. anl'silan.
Turki)e'de bo>m, "Guneydogu'daki kalhamlara kafl~an baZI bölucll
~"'lyaßln. Sun~e slmnndan ûlkcye gl.
ns y.pllklan saptandl" diyor. Turk
Hukumeu de bu nedente Sun~e De ..'1er ba~kaOl
HafIz
banndlrmamasl
Es ...d'l
"kallller"i
lÇ1n u~al1yordu.
Har-
ra blf yetkill. !d ..dlr .It' uSlanmd\an
e!dc: edebdme
a~lre!l~r
gundeme
lenin il.; bes tan~ çncu,u
mazken
l~tal ..>t1llmç~1
gere8,)d.
SUfI::-c'nlO
h..lU.:mm ~(,lck
so\oluyordu ama. isunoara[
Gokdt:IllZ,
fin.
"Sl..:n~e bile
sorum;'J
ha~iI.:ndangelelJm'
~r:,hoh..l-..n-:l/"
olJu~unu
u,rnJTlI
'~arll!
j ..:~';.,'.
J.\,..
~O"'le.
}..;)ila:n
-:-:.1'.
~Il.
H ::1.1 rJ~.
mea, .'cihanda
lulh"Un
Yllmaz
beçileri Sunye'yi tehdid etmekren de
leri durmuyorlardl.
"Suriye'ye kar$1 Turkiye'mn
ycna baraJlan korkunç
blf su ~ltahldlr. Suriv('YI
kurutma\.,
(a ria sellere bawrma. ,~'" vanalar SIomn bu taraftnda, yam blzae . " ~
SUfl)e. opera\yüna ;I.'pk gö,[~'
o)ordu ama. ~n\.....lro.l Bu)u\...cl\ISI 1,lr
dul3l1Z
Raf.:tl. ara..::lll';l de kl~lcrl
8ak.aùhgma,
sm~rJ.a g.U\ enl:~.!l ~a~lar.f\1asl 1~1n :-:I."f fL'~:~: '~bh <lt:1,e ha-
~er]..e~ \oe \1u'ul'a du~ulan ,~uha h~rnalde ~enJ hlr )C) d~gl!dl. An.
t:'Jk
J~~'JI..;"
;lkrna<,l,
":tr
oldliA.urJl~
bll,l:r-mC'l I
~e
lornell
trfIll)lordu
opera'.<!)on
t: Ink:- ne d~:lK JUSlln ...e \:'ltr ".lena, .•
:,J' j,:r dilkrè dol...tnl[ .Jlu\ordl,. G~;.
...:c r
k!1 l.j[ .....l. lrmJ
-\lt-J! Y dm~1l
1
l
F'jo.l'",,~ll,
..
Bl/
L"'ll~\H1 b~
:'\llu(';,~
57
An.ak Iran, Isllmi Devlet yaplS' ,.reIi ve Irak 'ta MuslUrnanlann çotunlukta olmas. nedeniyle, kuvvetli bir
ihtimaJ\e bOlaede u1wa1 kokenli bit
t:l :I:Un'1a T..d •••• Lt llioa,: devltte wn vermezdi. DolaylSryla.
.. t OtIetrn ... ,'un Up çekici iddi .... parça par.a ulwa1 devletler yerine.
Iran iIt suur SOnlnu da olmayacak bit
SIm JUl)'OI'du: "Irak dtl$el'Je TUrkiy.
Islam Cwnhuriytti kuruiabilirdi. Or.
mlldahalttdtœk"
.• leise, ":rork.
kiyebir ~
Ketkuk wc MllSulptt .• tUoIu'da yeai bit bIam Cumhuriytti
roI lKlllderini cie pçirmc dencme .•' Bau içIn muhakkak sonm oJacakll.
una Tllfldye bundan zarar .Orllf
yap'for, ditrr yaadan da KerkUk '.
mUydO! TOrkiye.lran ar&I1 ticarf iIi$lirdiat zaman süprr.u"lerin
lepkile.
kilere baluldtlmda buna peldblimal
rinin nrolabiltcelim dIçme)1! ça\I$.yor"
_u_adi. Dobaa, fier T11rItiye Or.
diyordu. TIlt n...s~:'Bu
ha.
ladolU'da bir __
ya lIllhna 1DeYrekat Ankara ilt Twan
i1i~kil.rini
cut .vantajlanD'
da JÎtirecekti.
hl1lla$lk holt pdreœk. ÇunkU Tah.
Tllfkiye ... kerl baap\anDI
ran rejimi Tllfkiye'yi tOrfu saVl$m'
aGndemden C1karmahyeb.
da Ird.'1ft kuzey'd.ki
birliklerini
çek.rek ana cephey. hyd.rmaslna
Ilr .'Y.... _ ApI.---' ......
yardlma otmakla su.;luyor. An<alt
Turkiyr île lican ili$ki!m iyi olan Iran- lia .I!
son oprrasyona misillemed. bulunaM. Ali BirucI 3 Man TaribU
.:alt d'Iil" ~klindeki )Orumuf1a pel.
d. i)imser olmayan bir lablo .ill) or., MIIIIJet.lC. "sonmumuz &ÇIkçaKun
sorunudur" ibaresini yudlllDda sa.
du. He,lrrl'''1
Ir to 1.1,1'11 .... lImhut1~eDIrtZ iki yOrtlll bit bek\eyi$ _eb. Biti'De lChdillrr IOvururken wc balla
rindsi ve en OnemUsi, bu $/lzltri
Türkiye DevIetiDe ,oaelik olarak
sarfeden Birand'.n blI$.na ,.I_kler
."daha ne bekliyonunuz" ¥&ri propa.
konusundaki
tan'$mab
bekl.)'i$ti:
pndalannl
,ürdurllrken. SellaI! da,
"'K"k sat" m. k"k kat" m''', Neyse
dUnyamn ;rurkiye Iran saV1$1için en.
ki Birand. bl$,na bit musibelpbn.di,. tttilihden
dom vuruyordu. Bu
den y&ZIlanna devarn titi. Tabii bunhenpmede TUrkiye. operasyonun sa.
da. M. Ali Birand'.n bit OIÇlide
yqla iJ&i1ibulunmadlllftl wc bclIaed.ki
, drna.1er Uttrinde lCSir icra edec:ek bir dokunulmaz"l1 olmaswn paY!da bUyOktll. Ikind be~leyi" "Kun"ün le.
l&$lmad'Ilm &Çlkllyordu.
rim olllrak bile allZlara aIIDmaya
PKK'yl vurmak için dllZ.nl.nen
çekinildiji bit ortamda bu "tabu "nun
harehlla,
Irak KlirdiSian Drmokral
DaSlII$.lacall •• qmanIß nasll .elil'
Panisl'ne .Ore. Barzani'nin kampla.
_ .Ostrrece&iydi'
n bombalanml$lI. Irakrejimine karil
BuaUn .anlaD nokia, DoIu'da
,avll$ln Kuzey Irak Kun .erUlalanYlI$Iyao insan.mlZln "kimlili"ne kamn bu operas yon sltasmda zarar p.
y.u.z kabnamayacaltolormezd.n
,.m •• i, Iran',n
da .zarar
.Ormesi
IinemeyecelÏydi. Nevzat BoIII.iray,
d.mekti.,Bunlar Tllfk larafUlUl hala.
"sorunlan lOr m e m e heya ~klini de.
Ian olarak devltl Yelkililerince $/lyle.
Ii$tirmek bit Ï$e yaramlYor. Boyle bir
niyordu. An.:ak kimi ç•• reler ISrarla
sorunumuz var" diyer.k bu .0rù$U
Tllrkiy. il. Iran'. karl' hrilya .etir.
teyid ediyordu.
'
m.k isliyorlard •. Kerkuk v. Musul'a
iülkin "hamasi" sloaanlan zikretme.
l'ihayet Önenler •••
yi ,hmal e1meden konuyu
alan
COlkun KIf.a, bu bolsod. Turkl.r.
yOn.lik olumlu Irak polillk .. ,n,n bu.
Dolu'nun sorunlanna onerit.r
Sun sUtmedii:n. v. baskalann ~.men
•• lir.n •• ".I.r d'Ii$il yakla$.mlar
olduguna dikkal ".ki)ordu. Oyl.y,.
serdediyorlard,. 5Oz,.limi Alparslan
b:r l.k .:ozlln' \ardl Klfca'ya sOr.:
TUrk'$, biraz da asler ki$lIili ned ••
"TurkIY. Iran Irak arasondaki sa\'I$niyl., ~yl. diyordu: "Vabana lOP'
la larafslZdlf. Fakalloulunlu durumraklarda
lurulmu$
olan 'Iilim
da Irak 'Iß ban, •• in ileri surdu'u
lamplannda haz"lanaral Turliy. SIsarllar. Turliye'y. makul sorunm.kmrlanndan içeri slzdmlan t~rönst.
", Turkl)., Iran'Ift Irak uz."n •• 1
I.r
tam
bir
seri lia
savaj'
ko)ma v. orada b:r roey'k r.Jlm lur.
yapmalladlrlar,
Bunlara karll Cumma he\t~ledni lu\'ip tfmemcktedir
huri\,,-, l'\rdu ..u.,un ~lIll:H''lIrr:J'''1 "cnT ",l.i\.'n1~ l,al. ',n imi ,It Turl.-lr.1.
ne, aym sist.m usullere bqvurularak
...mlr t-0lgölmn
Irak t3TiJ.!:n ...1Jn 1:t.triIla kuvvetleriyl. bunlan yeti$liren
.TI.1r. zJ.mJ:1 glr1$t1~1 ~:m:l:~",~
!-jJrc:.
ve besley'Dlere kar$1 kendi pyri
kali da ubnda Irak 'In C1karlanna
memnun .atandl$lanyla
cevap vtriluy.un dÜ$1l1Ckledir".DSP Grup BI$.
_lidir. " BlIIenl Ecevit ise anadili yakan, Cahil Karakl$.
"Turkiy.'yi
saklay...
hUkUmler Ue mesel.nin
Iran.trak sa.q,na j,mek iSloyenl.nn
çOzUmline lidilemeyeceline
iprtt
bulundulunu"
$/lylerktn sanlrtz Kif'
eder.k ~yle diyordu: "Asltnda chpr.
ca ". benzerlerin. iptel edi!'ordu,
dan kaynaklaDan ve bOIaenin yanOklay Ek$i, TUrkiy.-Ir
kar,,feodal yap.smdan yararlanan bit ta.
Il$maslftl daha prçekçi
,
n...
klm aynhkÇl ,1I.ler varebr •• bolae
otunmak tela~1 il., "sa.q
WIlar)o.
bunlardan yaka silkrr. Ama on ....
su"nun ,.,.kçeleri arllSl/lda bit de zao
yaka silkdrenlere
kar$! mUcadde
manlama unsurunu zlkrediyordu:
ederken, devletin halk. tedirpn d"Tllrl Hava Kuvvttleri, Irak "" .. la.
_kleD sakmmaa .er.kir."
Hemen
n içinde lKlltlcü f$kiy&nlft bartJlCltll .e
tom çevrelrr. DoJu bOlaesinde yapkulland'Il dokuz ayn merkezi bom.
yan insalIlm,zIß tUltUrOne. bV1Îtt
balarken, Iran da Krrbela-7 ad.yla ye.
kimJiIine yOrtelik basluahlm terkedil.
ni biraskeri har.ht blI$laImq", Ek$i.
_1.en;II~ bir"yorlareb,
Halla.
Iran',n bu harekalln. KUrt direni$Çi.
Bau'da, Bulpristan'daki
MüslUman
1er. arka .••kmal için yapu"n. da .k.
Turklere yOndik jenosit için deat.k
leyip, ortaya bir. soru ç.kmas,n.
aramaya Ç1kuklannda da. TC yelkisalhyordu: $imdi ne ol.cak~
lileri. TOrkiye'deki KurtItre uy,ulaHiçbir ~y olmaya.aklltabii
ki.
Dan bas~,lar
ile iI.iti sorularla
Iran'a kar$' sa'3$lan $OZ edilclilinde
kar$lIa~lyorlareb.
,ozleri parlayan, kb~.I.rind. her,Un
sa'l$ Çllhklan alanlann h.\ .. leri
kursal.nda kal.... ku da, bu clurum
pel d. uzun vad.li 'Olukmuy'ordu.
KonolaY\DayaklailnKla"~
ÇunkU helften her kesimin Uzennd.DOll (&ÇIltbk)" politikast _
abnma.
illlfak etuli bir yorum varcll: "Knr.
dl"
sUreee sorunlann
çozOmO
f., sa\a$.nda Irak clu,.rs. Turkiy.
mumkUD .000000000kteydl.
~
mudahal. ed... kti". Va da •• r.:•• ttn
yetltililtr de SODIahlIIde "OÇ\kbk"1II
boyl. miydi~
\taûmsettmesini ÖDIOrUyorlard.. Bu
TUrkiye Dr\ Ietini muh,em.ll-lr.
konudaki yeaao" endi,.. KOrt 1timII.
mliJahaleye Sf' kede\.. l ..... k.. !.. ne.
IiniD \tabulUylt bitlikte bir IUlIr ~
I.r olabilirdi~ Irak 'ln dU$G1." .~er
ntIIunUD doIacaIt yoIundaydt.
bOllede Iran, Irak, Suri)'. toprakla.
nn. kapsayan ballm<ll bir Klirt ~.\Ieukurulmas,na )01 a,ar ... bu dUI Jm
Tu,k,).'dtki
Kurrler için d. hOI';,'te Ic-;irl':l bir dinolmlk. olur mU .. ":J l
.......s.••
Bir
ryo' ~ ... : "Türtlly •• lran
.Do'"
H GiJMydofu oItIykurfllfl. Or~
1iIdD""dllti tOflum,,'" illili _Nt
UM GlII....
_ 1fJt1lII1ik.
• Bab' •• TirldJé.Mlltlrc ....
,. .. ,~
UIdusNIa _ .,.
'1nsebIIIr. lI6Ipde Jaillir
..
... blleceltllletwr lI\e9 .......
cek lIIr EnIeûIIu k.........
III ........._
.....
OIZ Wr Itllrc DeYIdJ"
,o.
I ....
ltl ,0r ••
l6J\e)'ebWn\SIIz!
K_.
I.r
!çla
ae
r,t
• AçJk konll$DlÜ aereJùne bu k~
Dunun uzmam aetilim. UlIOan
olarak olaya balumyorum.
FaIt.t
lenel dUnya stratejilcri çerçceve.
.inde. projekiiyoD y6ntemiyle bir
delerlendirme
yapmak lerekir.
se... Simdi 0 bölleniD .yn bir
konjonklUr11 vai: 0 bölle Ame.
rika'mn çok deler verdili bir böl.
le. Özellikle
Iran Devriminden
•.soora ve AflailistaD'lft
iqallnden
sonra bu böllenin Onemi de Bau
nazanntla ,iddede inti. Bu yilz.
den 0 bOlgede benim aOrdUllim
kadanyla Batt'om Ç1kan. OZeDikle
Amerlka'mn
çlkan 0 bOJaeyi her
.n kOrfez konttllljantanna
yone~
lik olarak kuUalllibileceli bir istik.
rar
içlnde.
tutmakm.
Vani
Türkiy-e'de.Bau'mn
&nU etUli.
Amerika'mn
&nu ettili bir istik.
rar rejlml' -rabü istikrardan onlann
anlad'II
istikran
kastediyorum.
kurulu
oluna
Türkiye'nin
Dotu Anadolu'su.
nun her zaman Bau'mn ha>,~nh.
tiyael olan petrol kaynaklarlDl
güvenee a1una a1makta kullanabileceklir. Nitekim CumhurbllJkaDI Evren. Amerikalt yetkilileri ile
gOrü,m.lerinde
çqitli deralarda
duruma
lOre krizln boyutlanna
lOre, Türkiye'nin
NATO bdlge
dl$mdaki
harel.:etlerde
gerekirse
yer alabilecelini
sOylemi$lir, Nileldm 24.48 saal arasl havaalan.
IanDi açabilecelini
SÖylemi'lir. bu
arlll.: biliniyor,
Demer ki bu böl.
geyi bir iSlikrar içind. lUI mal.:
Amerlka'Din
i$ine ielir. 0 yilzd.n
d. h-n k,<a vaJede oradaki kon.
, jonktürde
bir deliJiklik oIacal1m'
'sannuyorurn.
Faltal yioe de hiçbir
,devlet i1elebet payidar 0\tnanuJUr.
,»er ne kadar Oyle sOylense de.
Bug11n, ,kadar
i1eIebet payidar
,alan blr devlet .OrülmemiJlir.
T.'rih de daha bltmemi,tir.
IUnQ.
muzde de yllZ1ltYOr. 0 yUZdea
orada ne olur timdideo bir IC)'
sOylemek hayli g11ç.
&ma.'
.1.
• Tärldye Dev\edlliu DoI.'y.
yIuelik olaralt .Ylulomay.
koyd ..
tu "ltorucullllt.
merkezßet ......
löç ettirme" pb! ç6ziIDleria CIA
6Derisl oldutu yolu.dald
16,1n.
dler ltoDu •• d ••
16,te.ek II-
teni.ld
• $irndi bunun CIA oneriai oIup
oImadtlt konusunda
aoc:ak CIA'.
da ça\t$aD veya MlT'de ça\t$aD \tI.
risi aneak 'kain
olarak
"evet
bunion
bize dA
Onerdi Y. da
evet bunlar CIA onerisidir" diyebillr. Ben her ikisinde de ça\1$lll1yorum
ye
kesin
ol.ralt
sOyleyemem.
Fakal
Itullantlan
yOntemlerln
letirdlli
baD itaret:
,
,
1er y.r,
Bazt slnyoller Vir. Bu IÎnyaller Dedir~ Simdi sinya1; bir. Itoruc:u sistemi,
korueu
taisi.
ilti. 10.;.
merkezile,lirme
projel,",
$Imdi
dOnyuun
ÇC$itlj bOllelerine
t>aklbOyle. bir sorunlarla
karIt kU$lya olan çqitli bölgelerine.
COney Afrika'da
bOyle bir soiun
Ylr. Israll' dè' böJlc bir soron var.
CUncy Afrik. bcyazIare.
yOnetiIen bir Dllte ye limbabye
i1e ,SIDlnnda.
Zimbabve'dén
leien
prinalar. pH)'OI' çifllikleri. kOyleri bast)'Ol'. binaklm
eylemIcrde
bulunuyor.
seri dOnUyorlar. Du.
anti ordullr bunlara bir$eY yàpamlyor. CUncy Afrika orada ne
lais etmÎ$? Korucu sistemi lais
eunl~.
KöylUlere,
çiftçilere
I,orum.
M.16'\ar dalUlIU$, Kadlnlara UZI
makineli tabanea vermi$. Merke.
zile~tirme
yar~I'.
Birlakllll
da
zoraki I«ter uyau\amt$, Simdi Is.
rail'c bak.yorum,
Israil de ayn.
ïOnl.mleri
uYlulaml'.
ÇUnkù Israil'in de FilistinlilerdeR
kavoak.
laDaa bIr IOftIDU Yar. $imdi
TUrki,.'de cie ayttI y6ntemlcr uyauJom)'Ol', lu Oç y6ntem IrUIIIda TOrkl,.'de de Itoruc:v sislemi
var. Ko,tOIere allah daltulllU$.
ZorakI bir JÖÇ we elitim sOztonv-
.U. $Undl baluyorum
bu 1Iç olke
mOthÎ$ benzerlikltr
Ylr. Her IIÇO de Amerika mUlle.
fiki: brin. TOrkiye. COney Afrilta.IiaalartD
IIÇO de Amerika'mn
,altm IItOllefiki.
DlI$UnUyorom
Amerika'mn
ya\uD mOueliki ai.
dutumuz
Için mi biz bu Onlemle.
ri
uYluluyoruz.
yoksa
Amerilta'mn
bu önlemlerini uyauJadtltnuz
lçin mi Amerika'DlD
mOttenki oJuyoruz. Sorun bura.
da yallyor benim gOrdillùm kada.
nyla. VaÏti kain olarak bu. evet
CIA ODerisidir veya delildir diyemiyorum. Kimsenin de diyebilece.
lini.
s.nmtyorum.
içind.
olnwbklan
sOrece. Fakal slnyal.
\erden yol.~karak
benim gOrdUlilm;
bir lavslye
sOl konusu
TUrklye'ye, Israil'e. Guney Afri.
ka'ya. Bu uçùne de bir lavsiyede
bulunulmu.
Denmi$ kl, SlOl1daki
istikraulzltk
olaylan böyle Onle.
nebilir. ki Uçtl de ayn. yOnlemi benimsemi$. Ben<1e u)anan izlcDlm
bu. [j
araIlIIcIa da
I
I
NI.an 1911
Atatürk ve Kürt Sorunu
\ -
Atatürk ve Kürtler
Kürtier de Türklerle Blrlefd
"Ingiliz himaycsinde bir balJmslZ KUrdistan Iqkili haU.mda Inliliz propapndasl ve bunun laraf.
larlan da benaraf edildi. KUnler de TUrklerle birIC~Ii."(18 Maziran 1919)
""muk-III. Vnika 19, J. 910;
•••
Türk ve Kürtierln
çotunluiu!
"Halbuki bUyUkçoAunluAuTOrk ve KOrt ohm bu
vilayellerden (DaAu vilayelleri) bir kan~ lopraAm bileErmeniler hesablßa kaydlmn bUIOn için uYlulamada mumkun olamayaeaAI ...
"Erzincan v\ Sivas arasmda yoAunla$an bir Ermenilik hayali ilimsizlik ve bi1lisizlikten ba$ka bir
$CydeAildir. Harpten evvel bile buralann sakinleri.
nin büyOk klsml TUrk ve kalan klsml Zaza denilen
KOrtlerden ve pek az da Ermenilerden ibarel idi."
(21 AAuslos 1919)
Nil/uk-I.
I/~lna $ifre
J.
100; Kolordu ve 12 ve 20 Kumandan-'
...
Türk ve Kürt: tkl Öz Kardq!
I'm: !'.Ielinler d<-:gimizlaraflndan TOrkçele$lirilmi$,
i".,.i,inde geçen Alalurk'On Söylev ve Demeçleri
(ASD). Alalurk'On Tamim. Telgrafve Beyannameieri (ATTB ) ve TBMM Gizll Celse Zabllalan
(TB\1\1 GCZ) bi<;iminde klsallmalarla verilmijlir
makaml etrafmda sarstlmaz bir vUeud halinde dahili ve harid dÜ$manlanmlZ3 kar$1demirdcn bir kale
halinde kal,!eaAI $üphesizdir." (IS Eylul 1919)
A rrB, J. 6J; Hac/ Kayo ve $gt;,ade Mustafa Ala.lara Telgraf
VataRl!
...... devlel için milli yeni bir hudul kabul euiL.
Bu hudut ordumuz laraflRdan silahla mOdafaa olunduAu libi aym zamanda Tllrk ve Kürt unsurlanyla
meskun klslmlan lIalammlZI slmrllJ~." (28 Arahk
1919) ASD-II, J. 12.
•••
Kürdistan!
"Hakikalen'Inailizler
daha evvel bUtUn KUrdisIan 'I ilfal etmek, TUrk vaair dindarlanndan aYlrmak için taSBvvur edebildikleri her $Cyiorada tatbikle mC$lul idiler." a4 Nisan 1920) ASD-I, J.32.
•••
Irki tmtlyazlar
"Meclisi âlinizi lC$kil eden zeval yalmz Türk delildir, yalnlZÇerkcz degildir, yalmz Laz deAildir. FakaI hepsinden birle$ik Islam unsurudur, samimi bll
bÜlünrlür ....
"l$le milli hududumirz budur dedik! Halbuki Kerkok kuzc!yindeTUrk olduAu libi KOrt de vardlr. Biz
onlan aYlrmadlk. Binaenaleyh korunmasl ve S8VUnllimaslyla ugra$uglmlz millet binabi bir unsurdan
!baret delildir. Muhl~lif Islam.unsurundan bile$ikIiI'. Bu bOlllnO lC$kileden hrr bir Islam unsuru biLin! kardC$imiz ve menfaalleri I~amen mO$t~r~k
alan vatandl$lanm!zdlr ve yine kabul ettigimiz esaslartn ilk saurlannda bu muhlelif ISlam unsurian ki:
Valanda$urlar, yekdiAerine kar$1 kar$lhkh hUrm~r
ve !IlIyglhdlrlarve yekdigerinin her tUrlU hukukuna,
IrU, i\'limai, eografi hukukuna daima sayglh oldugunu lekrar ellik ve saAlayamadlk ve eUmlemiz bugün samimiyetle kabulettik. Bina~naleyh menraalIcrimiz mU$lerektir. Meydana getirmeye azmeuiAi.
miz,birlik, yalnlz Türk delil, yalm Çerkez delil, hep~inden kart$ml$ bir Islam unsurudur." (I MaYls
J920) ASD-I, s. 7J-74
...
•
Onlanil
Arzulan
Hilafma
Bir ~ey \'apmaYlz!
.'Sizler gibi, din ve namus sahibi bUyUklerolduk,a. Turk ve Kürt'Iln birbirinden aynlmaz iki öz karde~ olarak ya$amakla devam eyleyeceAi ve hilafet
Türk ve Kürt Unsurlarm
, Kürllük Meselesi!
1fki,
1cllmaî, Cotrafî, Hukuka Riayet!
-f'. ,... ,
.
Kabul Edilml,tlr!
" ... bu hudut dahilinde samlmasm ki Islam unsurundan yalnlz bir eins millet vardu. Bu hudul da- '
hilinde TUrk vardlr, Çerkez vardlr ve çe$illi Islam
unsuru vardlr. I$te bu hudul kan$lk bir halde ya$ayan, bOIUn maksallannl bUtUn manaslyla birlC$tirmi$ alan kardq miletIerin milli hudududur. (Hepsi
Islam'dlr, kardqtir salm). Bu hudUI meselesini lesbil eden maddenin içerisinde buyUk bir esas vardlr.
Fazla olarak 0 da bu vatan hududu dahilinde ya$ayan Islam unsurunun her birinin kendisin~ mahsus
alan ,evraine, IdCllerine, Irkma mahsus olan aynahUan bUtUnsarnimiyetle ve kaf$lhkh kabul ve las.
dik edilmi$tir. Billabi buna ait aynntllar ve açlklamalar yoklur. ÇUnkU bu açlklama ve aynnuya girmenin zarnam da dclildir. In$8l1ah, meveudiyetimizi
kurtardlklan sonra (iß$lllah .nIeri) karde$ler arasmda halledileceli ve kcsin olarak bitiriieceAinden
blrakllml$ ve aynnulanna airi$ilmemi$lir. Fakal esas
olarak bu maddeye konulmu$tur. " (24 Nisan 1920).
'~SD-I. 'i. J9. ,.... £ .... 1 l", '. t.' I
,"Efendim, So\'yet eumhuriY~livl~ öleden beri ta, kipelligimiz lemaSIRneticesiniarzédeceAim ... TOrkiye iSliklalinibirdefa tabii buluyorlar, soora Türk ara.
lisinin bizde kalmaslRl onu da muva flk göruyorlar, ..
"Yalmz pakt nasyonalde (milli anla~mada) ufak
bir fark mevcullur. 0 m';vcul olan fark da. milli hu.
dudumul dahilindeki muhtelif Irklara mensup Islam
ahalisinin de reyine mUracaat edilmesi meselesidir.
"Biz haddi zaunda gerek Suriye ve gerek Irak'laki in.anlann mustakl] olmalan esaSlß1 kabul elml,izdlr. .. Eri\an Cumhuriyeti'ni tesis ve te~kli eden
Ermenilcrin mustakil oimatanm ve bu bapta arzu.
Ian her ne be zaten kabul etmi~izdir. ,Fakill KurdisIan. Lâhi'lan 'e,aire hakkll1da.dcgiL
"Genel olarak prensip $udur ki milli hudul olarak ,izdigimiz daire dahilinde ya$ayan çe$illi Islam
un,urlan; yekdiAerine kar~1Irki, çevresel, ahlaki buIOn hukukuna sayglh öz kardC$lerdir.
"Binaenaleyh onlann arzulan hilafma bir $Cyyapmay. biz de arzu elmeyiz, Bizee kati olarak belli olan
blr ~eyvarsa, 0 da milli hudui dahilinde KOrl, TOrk,
Çerkes vesair bUlun bu Islam unsurlann m~nfaalleri ortakur. Beraber çah$maya karar vermi~lerdir.
Yoksa hiçbir vakil ba$ka bir bakl$ açlSI yoktur, viedani Ilrzu ile karde$Çesine dindarhAlyla yara$Ir bir
birlik vardlr,
"Binaena1eyh hi, ~Opheelmeyiniz ki KOrl, Laz vesaire. rey; sorulduAu zaman bu reyi vereeeklerdir."
(3 Temmuz 1920) TBMM GCZ-I, J. 73.
"Ikineisi ... Kurtluk meselesidir. lngilizler orada
[Mu,"l'dal bir Kurt hukOmeli le~kil elmek iSli)'or.
lar. Bunu ) apt,klan lakdirdc bu fikir bizim hudu.
dumul dahilindeki Kurtlere de siyaret edebilir:'
(16-17 Oeak 1923) Gazi Mus/afa Kemal A/a/urk'//11,
/913 üki$ehir'/Zl/lll konll$masmdan, s. 45.
Milli Vlcdan!
..... ben KOrlleri ve halta bit öz kardqelarak tekmil milleti bir lek nokta etrafmda birlqtinnek ve bunu cihana 'Müdafai Hukuk:u milliyc ~emiY.~'1
vasllaslyla aöstermek kanir ve umillclcylnJ. Eauè.
milli viedandan doAan bu kadar kUVVeltuaV¥UI' ....
miyorum." A rrB, J. '34; 15. Kolorrhi K~
x..'
vm KaraIHkir, Plql1'yt1 y8U/", )'UJ.
11kAnayasal B~lgelerdeKÜrtler'
ERZURUM MÜOAFAAt
MtLLtYE CEMtYEl1'NtN
Türk ve Kürt'ÖD Namasul
"Vilayeti $arklyemizin Ermeni idaraine terk ediIeceline dalr kal'i emareler zuhur etti. ls1am tarihi
için kara sayfalar hazulanmaktadU'. VilaY.eti$8fkiye bl$tan ba$a bir MUslUman mem1eketi ve iItlkb«l
Islam 'n kap,sl olduAundan ve bu vilayetlerimiz w,
din, tarih karde$i alan KUrt ve TUrkOn namus ve '
yunseverliAine emanet bulunduAundan bUgUnbile
levecciih eden dini ve tarihi vuife pek büyOk bir mukaddestir." (30 MaYls 1919) Kovm KaralHlciT, ûliklal Harbimiz, s. 42.
....
ERZURUM ~UBESI'NtN RAPORU:
Türk ve Kürtier Payldar OlacaktJr!
" .... vilayau $arkiyemizdeki ekseriyeti Iqkil eden
ve Kürlle Turk'ten me:rdana gelen bitlC$mÎ$bir mi1Iet'
alan Muslumanlann hayal hakluru baltalayarak yedi
vilayel ve Kilikya'mn talebi...
"Vilayall $arkiyemizde ... tanh. nOfus, arui,
memlekel ve servet esaslanna dayanan kapsamh ve
aç.k bir hakklmlz vardlr. I$te bu larihi ve hukuld
hakikalleri medeni cihazm kamu oyuna vazetmek ve
Iipralarda amlardan berl sUrekli evliliklerle kanan
kan~ml$ olan ve bir peygamberln ummetl alan Turk
ve KOrt'len meydana gelen Islam ekseriyetlndcn batka hiçbir kuvvetin payidar olamayaeaAml ve hakka
dayanmayan her iSlila ve fethin accici ve sOreli 01dugunu ... " (17 Haziran 1919). Ceval DllrsullO"II,
age. s. 151./52; Vi/oyat/ $arkiye MUdafaai HIlIcIIku Mdliye Cemiyeti Erzurum $ubesi'IIill 17 Hazi1'Q1l
1919 :arihli Kongre Roporu.
...
ERZURUM K01'lGRESI
ÖZ Karde~ler!
Kader Birlltl Ettliimlz
Kürtler!
"Milli hududumuz nedir? Behemehal Türklerle ve
l'oehemal kad~rimizle i$birliAi elmi$ alan KUrllerle
meskun alan mahaller bizim milli hududumuz dahilinde kalmak lazlm gelir mi? Hayn. haYIr. Bu pek
geni~ olur:' (16 Him 1921) TBMM GCZ-II. J. J55.
•••
'Içeride Ka~lhkh Say Il
OI,arIY8 Ka~1 Birlik!
"Turkiye halkl Irken veya dinen ve kullürel ala.
rak birle$mi~, yekdeAerine kar$1 kar$lhkh hurmel vc
fedakarllk hisleriyle doldurulmU$ ve kaderleri vc
menfaalleri mO$lerek alan bir loplumdur. Bu lap.
lulukla Irki hukuka, loplumsa\ hukuka ve çevre $BrI.
lanna saYl1dahili siyaselimizin csas noklalanndan.
dir. Dahili idare le$kilaumlzda bu .esas noktanlß,
halk idaresinin bülün kapsamh manaslyla laYlk 01.
dulu leli$me derecesine Ula$lInlmasl siyasetimizin
gerelindedir. Aneak, harid dU$manlara kar$1 dai.
, ma ve daima birlik ve dayam$ma içinde bulunmak
mecburiyeli de muhakkakur." (I Mart 1922) ASD.
l, s. 221
...
HUKUKt
stLDtRtst:
KARA:RLARI:
"\Iadde 1- ........ Trabzon vilayeli ve C.anikSaneagl ile vilayeti ~arkiye namlß1ta$lyan Erzurum, Sivas, Dtyarbekir. Mamuretülaziz, .van, Bitlis ve bu
arada doArudan Dahiliye Nezareli'ne baAh sancaklar hiçbir sebep ve bah:me ile yekdigerinden aynlmak imkâß1laSavVllr edilemeyen bir bUtUn oIup sa.adel ye felakelle lam i$liraki kabul ve kaderlm hak- '
kmda aym maksadl heelef iltihaz edcrler. Bu
kada yqayan bileumle ls1am _Ian yekdIIeriM
kaC$I k&r$lhkh hUnnet ve fedaklrhlt hiul Ile dokIurulmU$ ve U'klduruma ve toplllllllal ve çCYnNI .....
lanna sayllJ Ozkardqlirler." (10-23 T_muz
Ceval DursullO,IIl, Milli Mat:8lkia
~fIIIIf,
A..
karo 1940. J. 160.
'
..u-
It'"~
•••
AMASYA PROTOKOLÜ:
Slmr Türk ft Kiirtlerla Otud ...
Araziyi Kapsar
"20 Ekim 1919'dan 22 Ekim 1919tarihinc kadlr
Amasya'da Bahriye Naz," Salih Pqa iIe AnadohI
ve Rumeli MOdafaa-i Hukuk Cemiyeti Tcmùl H..
yeti Oyelerinden Mustafa Kemal Pqa, I.auf ve le.
kir Sarni bcyefendiler arumda pçcn mOzakerderill
tUlanagldlr ...
"1- Beyannamenin
birinci madd~inde
Osmanh
devletinin d U~UnUlen ve kabul SIDlra TOrk ve KOrtlerin oturduAu araziyi 1capsadJl1 ve KOrtlerin Osmanh 10piuluAundan
aynlma.n imkâJulZhl1 izah edildik.
ten sonra, bu smmn en az bir istelc olmal[ ilzere eIde edilmesinin lemini IUZUmu mll$tereken kabul cdüdi. BununJa beraber yabanctlar taraCmdan gOrQn~e
Kilrtlerin istiklali maksadl alunda yaj:lIlmakla oIan
tezvirelerin
OnUne geçmek iç;n de bu hususun tim-'
diden,KUrtlerce
bilinmesi uygun gOrOldO ..... (22
Ekim 1919) Amasya Mü/akall 2. TUlana'" IJe{ge-
/erle TUrk Tarihi Dergisi. Say': /J .
....
:,
"
ANADOLU VE RUMELt MÜDAFAAt
HUKUK CEMtYETt NtZAMNAMESt:
"Madde 1- Devleti Aliye'i Osrnaniye ile itilaC dey.
lelleri arasmda kabul editmi~ mOlarekenamenin
imza
olundu~u
30 Ekim 1918 lärihindeki
hudut dahilinde kalan ve her noktasmda
ekseriyeti
Islamlar te,kil eden Osmanh memleketleri
)'ekdiAerinden
ve Os.
manh topluluAundan
parçalanmasl
ve aynlmaSi
mümkün olmayan bir bUtUndOr. Bilcümle Islam un.
surlan yekdiAerine kar~1 kar~lhkh hOrmet ve fedakârhk hissi i1e doldurulmu~
ve ItKi duruma ve toplumsal ve çevresel sartlara sayg!h Oz kardes.irler."
(4 EylüI1919.Sivas)
Tartk Zajer Tunaya, TlÏrkjve'.
.de Siyasi Parli/er. s. 514.
Lozan' da KürtIer
'tNöNÜ'NÜNLOZ,AN'DA
TÜRKtYE
ADINA OKUDUCU BÎLDIRtDEN:
Türk ve Kürtlerin Hükümeti!
'.
"Türkiye
BüyUk Millet Meclisi HükUmet;', Tilrklerin olduAu kadar Kl1rtlerin de hUkOmetidir; çUnJ'ü, Kür;tlerin gerçek ve mcsru remsilcileri Millet Mec:flisi'ne'girmi~ir
veT!lrklerin
ti:msilcileriyle aytIt 01,.ç'Ude': Ulkemiz
',bOkUmetine
ve yOnetimine'
. kal1lmàktadltl!,:r,
. r':~', ,-,:', ~,~,
"~ ':'.,,' ;, , ':
:\~KortlialiClve
yÙk'anda belirtilen iéinSitciteri: M~-,
.'sul V11ayètinde oturan karde~leriniri ana yurttan ay-'
. nlmalarma
razt deAillerdir; boyle bir aynlmaya
en.
gel olmak
için :bütün fedakârhkara,
kiitlanmaya
hazltdlflar.
'
..
,,:"Musu[ vilayeti nUf~~~nun çolunluAunu
meyda.
na getiren ~Urt,ler ve TUtklerin vilayetlerinin
TUrki: ye'nin tamamlaY1cl bir parçasl olarak kalmasml saA'Iamak için, bütün gilçleriyle mOcadele etmekten bir
an bile ,geri durmayacaklanna
~ilphç yoktur.
Bu'
halk, pek az bit sUre Once Tilrkiye BilyUk Millet
Meclisi'ne
ba~vurarak,
1918 silah blrakl~lmmdan
sonra i~ga] edilen Ulkeierin Tilrkiye'ye.gfri
verilme,sini' saglamak
baktmmùan
sarsllmaz
kararlanm
,bildirmi~lerdir....'
'
.
.:--'~Geri;ekten
sunlar çok iyi bilinmektedir:
Ingiliz
birlikleri bu halkla silrekli olarak sava~mak durumunda
kalml~tlt;
Irak hükümelinin
askere aldlAI
. Kürtler. Tilrklerden
yana geçmek için elveri~li her
. fItsaltan
yararlanml~lardlt;
Ingiliz uçak filolannm
TOrk ve Kiln IrJylerinin,
TOrkiye'ye kar~1 baAhhklanm göstermelerine
-onlan Y1ldlrarak- engel olmak
için onlan
çoAu zaman
bombardlman
etmeleri
'~erekmi~(ir...
,.
"Bitlis'te
1914'te patlak veren oiay, birkaç yaban. CI konsolosun
kl~klrtmalan
sonueudur;
hiçbir önemi yoktur ve yalmz 0 yerle smith kalm.~ur. Bu olay',da i~birligi etmi~ saYllan ki~ilerden birinin bugUn'
Tilrkiye Büyilk Millet Medisi ilyeleri aras IOda bu.
lunrnasl, olaym niteliAini daha iyi gOsterebilir. Ingi.
liz Temsil Heyeti'nee
One sOrülen Dersim olaYI da
ayn. nileliktedir.
"Herhangi
bir neden yilzünden TOrk ülkesinin bir
noktasmdil
onaya çlkan ve belirli bir yerle slmrh ka.
Ian bir olaym,
hiçbir baklmdan
0 yöre halklOm
Türkiye'den
a)'nlmak isteAinde bulundugu yollu yo- :
rumlariamayaeagl
açlkça be!lidir.
'
. ".Son sava~larda Kürtlerin kÖlü dövil~mü~ olduk.
lar!mn söylenmesine
gelinc'e; Türk T emsilci Heyeti,
Dünya Sava~l:na ve baglms.z.k
sava~lOa kalllml~,
Türk ordusunun
bütiln komulanlanmn,
yurdun kurmlu~u için K~rt halkmlO )'apllgl hizmelleri ve kat'[andIAI fedakârhkhin
saygl ve hayra ,;.k1a belirttikI~rini sOylemeyi bir Odev bitmektedir.
Ozellikle, sultalta ve ortactan kalkml~ bulunan Istanbul hOkUme,tine kar~I, sava~ta, dUsmanlanmlZln
saldlr1Sma uAramiS Anadolu' nun çe~itli cephélerinin
savunulmaslOda olduAu gibi, Yunanhlann
tam l1ir bozgunuyla'
.sonuçlana"
saldmlaru,Ida
aym amaca vannak için ve
aym OlkUyU gerçeklestirmek
iÇin KÙi1lerle'TUrkler
tam ,bir I~birligi içinde ~smlsJar4u;:;it
,':,.':~ ....
"KUrtIer,
TUrkiye'de
'hermman'Yurtt~hk
ïlaklarm.lan yararlanml$tardlr;'
siyasal ve sosyal baklmI~~a,:" ~er zaman isbirliAi )'àpl1klan TOrk hilkOmerim hlçblr .zaman yabanCl bir hUkOmet saymalDlSlardlt. BUyUk Millet Meclisi'nâe
milletvekilleri
vardit; hilkUmet
ve yönetim
i~lerine etkili olarak
~atllmaktadlflar.
. <' ,.'. '
'.>
60
~o:.
.' ."KuUarulàn
ad ~ê;;l~r~
ölSun: gerçekte bir
milrge olacak bir Ulkede, yabanci'bir
devletin uyruAu durumuna
geçmek Ozere $imdiki durumunu
de:.
~i~tirmek isteyecek tek bir Kori. bile yoktur.
,
"BOyle bir durumda
kenditerini temsil etmeyeCek
bit hUkümet ve parlamentoca
uzaktan yOrretiiecek
olan Olkelerin kaderi UZerinde hiçbir gerçek etkileri:
olmayaeaA!m
Kürtler bilmektedirl,~t.
'" " .
"Vurtta~hk
haklarlOi ve yetkiteri,ii 'kapsamayacak
olan ve sOzde Ozerk bölgelerill,lililklanna
tanlnacà.
AI sö)'lenen haklar, Kürt soyu gibi:ilstOn bir SOY!l hiç
talmin etmeyecektir.
,
.
"MtiSul Kürtleri için olrluAuïtidar,
Anadolu'nun
flteki yerlerindeki-KUrtler
için dè-geçerli olan bu du~ünceler, Musul vilayetinin doAu' kesiminde oturanlara dört Y1ldan beri st}z'verilen yalanci OzerkliAin,
kendilerine
neden hiç çekici görünmediAini
vi: gerçeléte sömürge yönetimi alnna a1mm.~ bir halk durumuna do~ürülmO~ insanlann
kaderlerine ortak 01,m::~',kabul
elmeyerek
onlan neden inandlfamadl-'
. AIr,1 açlklamaktadlf."
Lozall BarwKonjeransl. Tu-
ltIna,k/ar Be/ge/er. Taklln I, Ci/r I. Kitap I. s.
,348~J49
.:-',
ISMET INÖNÜ ANLÀ TI'YOR:
Biz Türkler 'l'e Kürtier!
"Milli mOeadele esnasmda
ve L'ozan müzakere. leri devam ederken Kilrtler umumi olarak TOrk ca.
miaslDda bulundular
ve memt.ket birligini muhafaza
etmek, miili hükümeti kuvvelli bulundurmak
için arzu ile yardlmcl oldular. ...
"SeH müdahalesi
ile KOrtler, Türkler gibi vat3m
tehlikeye maruz gördüler,
Çünkü Sevr müdahalesi
hükümlerine
göre, Dogu Anadolu'da
Ermenistan
hududu biti~iglnde bir Kürdi'lan
devle:i kurulaeaktl. Kllnler Türk vatamOln kendileriyle
beraber, bilhassa Dogu'da,
Ermeni tehlikesine maruz kalaeagl
01 biliyorlardl.
Milli mücadelenin
devamlOa canla
ba$la beraberlik gö5terdiler. Sonra, Lazan mUdahalesi l'3Plhrken de,. KOrtler valanseVer olarak T.Ork.
J
.Ierle beraber bulunmu~lardlr.
KUrtier Ermeniler gi~' .
bi Lozan'a gelip bize müracaat etmediler.
Halta bir
Lozan'daki
konU!;malanmlzda,
milli davalanmlzl.
'biz TOrkler ve i<.ürtler' diye bir millet o[arak müdafaa enik ve kabul ettirdik,:."
V/us.-31 Mart 1969. ,
TBMM'de
Kürtler
. TBMM'de Koçgiri IsyaDI ve
Nurettin Pa~a OIaYI
,.
;Ekim 1920'de Dersim beylerioden
A1Îsir is).an et.;
'mi~ti. Mart 1921'de ISOO kadar adalDl ile Imranh'.YIaldl. Olaylann
bilyOmesi OZerine Merkez Ordu. lar Komutam Nurettin P~a isyam basuimakla
gOrevlendiritdi.
BaSl1rma harekäu
5lraslOda Ozellikle
Topai Osman çelesinin yaptlAI zulOmler Millet Meclisi'ne yanSlYlOca '~iddetli bir tepki dOAuyordu. Nurertin Pasa bölgede esash ve ciddi bir operasyon da.
ha yap,lmaslDl, asi kOylerin Anado[u'da
daAllIlarak
kendilerinerfilrk
olduklanmn
~llanmaslOl
istiyordu.
(TOrk Isliklal Harbi-Iç Ayaklanmalar,
5. 171) Orfi
idare komutam olarak bazi uygulamalara
bashyor
've Elazll ve Malatya'da
köylUlerin kOylerinden ç!kmalanm yasakhyordu.
AtatOrk Nutuk'ta
bu uygulamalann
"yetkisi dl~mda kimi yurtt~lann
haklanna e[ auyor" diye milletvekillerinin
yakmmalanna yol açugml. lçisleri Bakanh~'na
soru yönelttik[eri ve Nureltin P~a 'mn gOrevinden ahnmaslOl iS'-'
ledikleri, Meelis'teki
tarll~malar
sonunda Nurettin
Pa~a'nm yargllanmasma
da karar verildigini bel irliyor. Atatürk Nurettin P~a'ya uygulanmak
istenen
i~lemi Kabul etmemi~. Hükllmetle
aras! açllml~. Ancak lçi~leri Bakanh~I'nm
da )'erinde gOrmesi Uzerine görevinden ahnm.~, aneak sekiz ay sonra Birinci
Ordu Komutanhgl'na
atanml~. Ancak daha sonra
A,alürk Nutuk'ta
Nurertin Pa~a'YI uzun boylu ele~.
tiri)'or. Onun sapka giyilmesille kar~l çlknAlm be.
lirliyor ve "Nurettin
Pasa'mn
ulus kOrsOsOnden
alevlendirebildigi
bagnazhk ve gerieilik duygulan; en
,sonu birkaç yerde ve yalmz birkaç gericinin istiklal
, mahkemelerinde
hesap vremeieriyle
sOndü" diyor.
Asag.da, Koçgiri Isyam ve Nurenin P~a
olarak Birinei Medis'teki
gizli oturumlardaki
malann geni~ bir özetini yaY'OIyoruz.
ile ilgiti
tarll~'
Seksen Be~inci Bile~im
3 Ekim 1921 Per~embe
Birinci Oturum
Koçgiri ve Umrani)'e hadiseleri
ierindeki gOvenlik durumu.
REis
EMIN
BEY: Buyurunuz
BEY (Erzincan):
Emin
ve Dogu
vilayel-
Bey,
Efcndim
gil'; ee!'eyi
biz
iSledik' ... Ben Koçgiri hadise[erini tamamen takip ètmi~ bir ark:ada~lOlZIm ... Orada Oylesine bir mezaÎim yapllm~tlf
ki tüyleri Urpertir. Efendiler memle:
kete yapllan bUtUn mezalim Büyjlk Millet Meclisi na':
nnna yapllm1stlr. Bunu izah etmek zannedersem
dlsanda kOtO tesir yapar. 'GizJi celse teklifimiz bun. '
dan doAmu~tur ..• , ...
.
"
,,"HÜSEYIN
AVN! ~EY (ErzUruID): BOyük ~fiIiet
Meclis kendini temize Çikarma.k için çaIlsmah. Bu gibi mOhim meseleleri saklamaya lilzum gOrmüyorulll.
'BOtOn dunya bilmelidir ki biz memleketimize
sahi'biz. Yoksa bizim gUnahlmlz (o[arak) kaybolur_ Bir
'iki seneden beri bu mezalim samimi gayret ve faaJiyetlerimizi slflta indirmistir.
Bilelim ki, verdiAimiz
selahiyeti kOtüye kullananlar
vardlf. BOyle meza1im
'kalmamah,
her $Cy bilinmelidir.
(GUrU[tOler). Açlk .
(ce[se) olmasma taraftanm.
. ' ..
. TUNALI RILMIBEY
(Bolu): Arkad~lar
... Celsenin açlk aimas! kaliyyetl uygun deAildir. (GUrUltiller) .. , Gizli celsede mOnaka~alanmlzl
yapahm.
. Sonra, aÇ1k celsede bunlar konu~ulmaz.
Meselenin
ehemmiyeti
ile beraber nezaketi de vardar...
.
FEVZI EFENDI (Erzincan):
Evvela esas. tespit
için gizli celsede konusahm.
Sonra açlk eelsede sOylenecek söz1eri söyleriz. Mesele çok naziktir ... Istan-'
bu['da fesat çlkaranlara
sermaye vermis oluruz ...
Bendeniz kaliyen açlk celse taraftan'deAilim.
BOyle
buhranh zamanda olmaz.
HAKKI RAMI BEY (Sinop): .~.. Arkadas[ann
Onergesinde orada tutuklu olanlann
affl (vardlf).
VOce Komisyon da af kàranm dikkate almakla beraber, buna sebebiyet verenlerin de mahallerinde tahkikat yapllarak ona gOre (bir) i~lem 'tayini. .. Ve hakikaten bu gibi hadislerin tekrarlanmamasl
için lazIrn 'gelen tedbirleri almak ve bu hadisenin baZI çirkin klSlmlan varsa mahallindeki
lahkikat yapllarak
tahkikatm
nelicesini VUce Meelisinize gelecek evrak'
ü,erinde arz etmek Uzere bir soruSlurma
he)'elinin
yollanmasma
karar vermis ... Sorumlular
tesbit editdiklen sonra, hakikaten sorumlular
bunlardlr denir.
Bunlar gizli kalamaz. ~imdi sö)'leneeek sözler, 'yani
yapanlar hakkmda söz söylemek dogru olrnayaeak.
BaZI ~ahlslar belirtilecek,
bundan masum olanlar
anlasllaeak...
'
MUSTAFA
DURAK BE\' (Erzurum):
... Bütün'
dün)'aya ilan etmelidir ki. biz ,i7inle alakadam,
:Iolemurlan da duymah, herkes de duymahdlr.
Gizli celse bir inemlekelle
yabanelya kar~1 siyasene yaplhr.
iMemlekelimizde
yapllan mezalimi dünyaya kar~1 i1an
;etmeliyiz. Herkes duymall ... Mesele gayet mOhim.
dir. BiltOn dünya gOrmelidir ... ÇOnkü efenditer,
',memlekene yapllan bütün felaket, bütOn mezalim,
'bOtOn kOtülük, bunlann millelIen saklanmasmdan
:doAmaktadlt ... (Alkl~lar).
'
, _, VERBI BEY (Karesi): ... Benim memlekelim
çiAnenmektedir ... Filan kumandan söyle, falan kuman('!fari böyle yapll diye bizi temin e15eydi,bendeniz laraftar olurdum.
Fakat bir fayda temin etmedikten
b~ka zarar da doAacaktlr. .. Bendeniz katiyyen aç.k
.~Ise laraftan
deAilim. BOyle buhranh. zamanda
ôlmaz...
.
.,'MUSA KASIM EFENDI (Ko~ya): .~... ~orustur. ma heyeti gOnderitmesi
taraftarlan
vardlf ... Bunu
OnilmOzdeki celselerde konusabiliriz.
Hakikaten sorumlu tUlUlmasllazlm
gelen kumandanlar
varsa BO.
,yUk Millet Meclisi amili bir surene gOnderilmelidir ...
DoArudan doAruya sorumlu tutmamak için hiçbir sebep yoklur. Kanuna aykm harekeue bulunan kim.
seleri Medis sorumlu tutabilir ... Gizli celsede gOrü. sUIOr. Failleri ve mesulleri tetkik edilir, tayin edilir,
,ne olmasl lazlm ise amelî olarak yaplh!, ..
HÜSREV BEY (Trabzon):
... Pek çok a,.kada~m
haleli ruhiyesi bunu gizli yapmakur ... Meseleyi iyice lelkik elmedim, Ancak dinledim, .. Emin Bey birçok facialar vardlr dedi ... Eldeki mesele komisyon.
dan ç!kmlS birkaç maddeyi muhteva eden bir mazbal a ilzerinedir ... HUkOmet bizden istiyor.mu ki celse
gizli olsun. açlk o[sun? Binaenaleyh
bunu aleni ola.
rak müzakere elmeli. Gerideki hemseh;iteriiniz
bit.
meli ki bir fenahll Medis kabu[ etmiyor ...
RAFET PA~A (Dahili)'e "ekili): Arkada~lar
sOz
konusu olan mesele ... hayli zaman' evvel meydana
gelmis bir ~eydir. 0 zaman ben Dahiliye Vekiti de.
Aildim ... Hiçbir seyin kapah kalmaslOl istemem, açlk"
söylenmesini
isterim (Bravo sesleri) ... Huzurunuz.'
da benden evvelki de"irlerin mesuli)'eti benim Ozerimdedir. .. Hiçbir ~ey gizli kalmamah.
Hak ve adaleI ihmal edilmez. Kanun bir gün hepimizin yakaslna yapl~aeakllr ... Hükilmel slfal1yla veyahut dahi.
li)'e vekili slfauyla olan biten her fenahll ben kabul
ediyorum ve bu fenahklann
karslSlnda ben vanm ...
Ortada hOkümel yoklUr. Ku""et sizde, ya~ama ve'
yürOtme s.fau sizdedir. Benim Kadar siz de sorumlusunuz ... Binaenaleyh
ben bu i~ için ne kadar davael isem, siz de 0 kadar da"acISlOlz. 0 halde hep
. birden iliraf edelim.
MUST AF A DURAK BEY (Erzurum):
Biz kabul
etmiyoruz. Sorumluluk
Vekiller Heyeti'ne ve ba~ta
. bulunanlara
aiuir. (Gürültüler)
REFET P A~A (Devamla): Ortada fcnahk ve kabahal yoktur diyen YOklUr. Bir sorUslUrma he)'eli
gönderilmelidir,
Bu soru~turma
heyeti orada suçlu-
•••
... ~nn
fenalanm aYlrmahd.r ve bunlann yakasma adalet pençesini yapl~l1rmah diyoruz...
.
EMIN BEY (Er;zineaa): ..... Meselenin giz!i eelsede izah. laz.mdtr. ÇOnkO bu gibilerdCln bu muamele tamndan istifade edenler vardu. Bunlan ... par.
maklanna dolayan(lar),
kendi din karde~lerine bun.
. Ian yapanlar Htristiyanlara
neler yapmaz diyeeeklerdir. Kendi elimizle b.çaltmw
dO~manlara vermiyelim ... Eger yaraYI gOrdUk, anbyorsak.
tedavisini
anyorsak
onu aç.k yapabm ...
OSMAN fEVzl
BEY (ErzilIelIa): Yaranm tedavisi ise 0 halde ben kabul ediyorum.
Orada fenahk
vard", isyan vard", ondan sonra da idaresizlik
fenahgl vardlr. Bunlann hepsi fenadlr. Hern idaresizlik, hem yal1~l1rma tarzanda fenable. Bunlar halelem.
da y;lp.lacak ~eyleri 'gorO$Clim. Eier ameli bir fay'da lemin ederse kirli çam~trlan
gizli 01aralc gOrelim.
HÜSEYIN A VNI BEY (ErzunI.): Bu zulüm her
tara fIa i~itilmi~tir. Avrupa da i$itmi$. bOtOR salba.
lanna vaklftlr. BOtOn leudretimizi aOstermek Ozere
aç.k yapahm. Mec1is vardtr. Bir adam vazifesini suiSlimal etmi$. cezaslm gOrsOn. Selahiyetle eezaland"ml$, sorumlu olmu$, burada bir millet oldulunu
goslerelim.
Burada diktalOrlOk yolet ur .
TUNALI HILMI BEY (Bolu): Arkad~lar,
memlekeü kurtarmallan
bahsedelim ...
MLST AF A DURAK BEY (Erzurum):
!'<lemleket
adalelle kurtulur.
.
REFET PA~A (Dabili)e Vekili): Hakileaten zahmel çeken, inleyenler varsa imdadma yeti$Clim. Bir
an enel onlann yard lm ma mùracaat edelim .... Huseym Avm Bey'in soyledikleri dogrudur.
Avrupa ihtimal ki çogunu biliyor. Fakal suçlanan bir ki~i bile
suçlu sandalyesine geldigi zaman itiraf etmesini bekkr. Bu itiraf. yapahm. Bunun ameli faydas. ne olaeakllr? .. Yapacagl kötu etki kar~ls.da bir ilaç mId,,?
Ne için kirli çama$trlan
ortaya atahm? Ondan sonra diyehm ki, efendiler bunlar suçludur.
Bunu millet ve butun millet bilmek istiyor. Mullali oldugu bir
suçu hukumet niye sakhyor? Meclis'in sorusuyla buraya gelen hukùmet nasll ya$ar? Selahiyeliniz
dahihnde deg" mi idi? Memleket elinizde rica ederim.
Memle.et
ùç be$ adamm elinde laksim edilmi$tir.
REis: Eger mezalim ve facialar lekrar edilecekse
hu.ume! a';lSlndan gilli olmasl dogrudur ... Yalmz
malbataDln I.;engl muzakere edilecekse aleni olmaSlndd .sa. Inca yo.tur diyorlar.
REFfT PA~A (Devamla):
.... Vakalar soylene.
cc. ISe gllh oimasl hukumel açlsmdan da dogrudur.
Dogrudan dogruya .omisyonun
mazba!alan
munakala edi\ecekse aç.k olsun. ( ... )
REis: Onergeyi oya ko) uyorum. Gilli celse ~abul cJilù\. , ... ) Lsul onergeyi leklif edenin SOL SO).
\cmcSldlr. Buyurunul
Feyzi Efendi.
FEYZI EFE'
nllF.rzincanl:
Hendim
( ... ) ilkba-
harda seçim devreme görevli olarale vard.g.mda Koçgiri, Umraniye me~um olaylanmn
Erzincan ve havalisine degin geni~ledilini görOp mahalli hOleOmetle
i~birhgi ile bu litne ve fesal atC$inin sOnmesi için bazt
rahatlallel vasllalara ba~yuruldu.
Mahalli hOIeOmet
ve mevki kumandanhklanrun
arzu ve mOsaadeleriyle
eskiden beri tamdlglm Dersim alalanndan
baztlart.
na lazminat gönderdik.
Bu fitne ve fesal atC$Ï el birligiyle kaldlfllmasl
ve ilei leannd~ ~asmdan
bu leoto anlamalann
giderilmesi için Erzincan'aeivar
mOnasip bir maha1le gelmelerini telelif ellim. Onlar da
leabul ederele geldiler idi. Umraniye'nin
arazisinin
sarphl1 Dersim'e nisbeten Onemsizdir. Fakat lcavmi.
yet ve asabiyet itibanyla aralannda
fark yoktur, Bu
itibarla birbirlerine
~iddetle baAhdlrlar .•• lite Umraniye'den
Dersim.dahi
mUtccssir olmU$tur. Umra.
niye'de sebepler ve etmenler pek çoletur. Faleat siyasi maksadl olmadlll
anl~l!mIJltr.
Birincisi Ali$<!
gibi bir iki fesatÇ1ntn telkinatl eseridir. Ilcincisi, mUI.
kiye memurlannm
idaresizlili, Ozellilc1e suçlu1ar baIekmdalei ifrala varan muameleleri
halle Ozerinde fe.
satçllann
aldatmaslßl
etleili bir hale getirmi$tir.
üçUneOsO Alevi KUrtlerin Ermeniler aibi teheir edileceleleri halelelßda, yine fesatçùar ~araflßdan Orla.
ya allian soylenliler bu meselenin a1evlenmesi sonu.
cunu Vermi$lir. OördOneOsO: Ifrata varan an etti.
gim muameleler ... Cengizlerde,
Ermenilerde,
Yuna.
nilerde, olmU$ idi. Atlanna binmÏ$ler, silahlanm al.
m.~lar.
HASAN HAYRI BEY (DenIm): ... Zannedersem
KOrtlerin durumu meçhulaibi
gOrunUyor ve KOrt.
1er de bùtùn liklrlerini beyan etmÏ$lir ... Buna Ie~.
bir gOvensizlik veyahut bll$lea bir $Cy hat.ra aeliyor.
sa Kurtlerin ruhi dururr.lannl
yüee millètinize arz etmek iSLerim ... Efendim, $imdi evvela meçhullealan
Dersim KOrlleri, bunlann durumlan
nedir, nasI! ya.
$am.~lard"?
~imdiye leadar hùkilmelle irtibal dereceleri ne yoldad,,?
(oo.) Franslz ve Ingilizler binaklm tez"rler yaplyorlar.
KOrdistan'a
bir $ekil verilmelidir, boyle olmahd"
diyorlar. Bunlar Slrf KOrtleri Turklerden
ay"mak ikisini de bogmaleur.
B~.a bir tikir degildir. BugOn Kort TOrkten aynlsa pele
fena olur. TB.'fM GCZ-II, s. 248-253.
Seksen AltJßCI Bile~lm
4 Ekim 1921 Salt
tkinei oturum
H.\KKI HA~t1 BEY: (Mazbala Muharriri-Sinop):
Hoca Fevz; Efendi hazrelleri ve arlead~lan
tarafmdan venlmi$ olan onergeler vard" ... Komisyonda vuku buhn ifadelerde
Koçgiri ,'e havalisinin
Dersim
de dahi! oldugu halde, yuce Meclis'inizden
adalellalep etti.lerim
Israrla beyan emler ve mUllaka adale.
ti dikkate alchk ve labiatlyla
vereeegimiz
karan da
bu e.asa dayandlfmahYlz.
Suçlulugun
dair deliller
rnC\lCUl iken. masumi)~tine
dair verilen hùkllmlC>f \~
kararlar adalet mahiyelini ihtiva etmez ... Af yapa.
caglZ, fakal kimleri? Sonra tecil karan verilmi$, faleat onlar daglarda geziyorlar ... Memleketin
bizden
beleledigi yalmz af degildir. 0 havaliyi gezen arka-da$1ann gOzlemlerine dayanarale, ifadelerine gOre ev.leri yagma edilmi~. Bunlar tedl edilip evlerine dönerlerse, acaba evlerinde rahat duracaklar
m.d,,?
Bendenize oyle geHyor ki evlerinde hiçbir $Cy lealmad.gl için rahat oturmayacaklar.
EIer rahat oturaealelanna
inamyoruz
der seniz aldanml$ oluruz.
. EMIN
BEY
(EnlDcaD):
Onlan
yapabilenleri
asabileceklermi$.
BIR MEBUS BEY: .. , Eier Dersim ahalisini lea:
zanmale istiyorsak onlara adalet yapmallytZ. Bunun
için biz dedik ki oraya bir sorU$turma heyeti gitsin.
Isyam doturan
etmenler (nedir), kimlerdir,
niçin
yapml$lard",
bunda bir siyasi mahiyet var mld.r,
ar~"sm.
YalnlZ bununla kalmayacale orada birçole
mezalimi yapanlan da eeza1andlracak
... Eier asilerden biri as.ldlg. zaman, tahribat
yapan, vazifesini
kOtOye leullanan bir memurun da cezalandmldtltm
gOrurse, emin olunuz, 0 OIOrleen: "Ben OIOyorum,
fakat benim evlad.m ve ahfadlm emindir, ben dol'
ru yapmadll.m
için eezaml buldum"
diyeeeletir ve
o zaman benim yaptlglm fenahle OZerine beni tecziye etmeye gelen ve vazifesini kOtilye leullanan bir memurun da aynl eezaya mahkOm oldunu gOreeele, bu
surelle Dersim ahalisi delil, bOtOn Anadolu ahalisi
de bu am tedbirlere itut edeee!ttir. Eger bu $Cleilde
tedbirlerde bulunulmazsa
oo. asiler ... i11e flrsalla tekrar intikam almak için k.yam ederler ...
EMIN BEY (Erzincan): Umraniye meselesi ~u su.'
relie meydana gelmi~tir. (Emin Bey i~yamn ç.kl~ml
anlallyor ve devamla basnrmaya
yollanan Komutan
Halis Bey'in Umraniye'de
Haydar Bey'in leonagmda ~öyle konu$luAunu belirtiyor:)
... Sizi Ermenilere benzetirim ve sizi tamamiyle
imha ederim ... Bunu söylemesinden
dolay. Kurtlerin ekserisinden
tabii bir galeyan ba~lam'$ ve bizi Ermenilere
benzelmek ne demektir demi~ler ... TullugunU öldOm.eye,
trzlanna geçmeye, namuslaflna
laarruz elmeye kalklyor. Rica ederim hanginiz bu fecaaller kar$lSmda
sabredebilirsiniz?
Buna uç y~mdaki
çocuklar bile
tahammul edemezler ve bOyle blf $eye maruz kaldllln.zda,
rica ederim, nastl kar$m.za çlkanlara kur.
$un almazs.Dlz?oo Hendil.r;
dùnyanm han~i yerinde
boyle bir hareket görùlmU$IÙr ki, babasmdan
e,ladmm elinde bir ip diger evladmm elinde bir ip olarak çcki\lirilerek lam alII saat zarfmda bu surelle feciane öldùrulmÜ$lOr?
Rica ederim efendi sen bu vaziyel kar$.smda asi olmaz .msm? Nurettin Pa$a'mn
emriyle buraya gelen sorumsuZ ûsman Aga (Topai
Osman) kUHetleridir.
EIbelle Surell;n
Pa$3'ya Cemal t3rafmdan
mesele ihtar edilmi$lir.( ... ) Sonra
efendiler diyeeeksiniz,
ki Dersim buna ne surette i~lirak elmi$lir? Bunu da soyleyecegim.
Abdùlkadir
isminde bir valinin yok yere mesdder
ihdas elmesi. .. (.oo) KOrdistan lIanuna gelen hazretleri dogrudan do~ruya Dersim'~ dagllllrml~
ve 0 gazetelerde
KOrlIen
de Ermentlere
benzeteceklerdir
diye
yaztlml~tlf .....
HACI AHMET D'ENDI
(Milt): Haleikaten buraya ge!irleen ugradllrm
yerlerde bizi de Ermeniler
gibi keseceklermi.$ diye dalgaanan
bu havadis Dersim'e leadar gitmi~tir.
. EMIN BEY (Dey .. Ia): Ve l.imraniye'de vuku bulan ve tedibat denilen bu $C'YÎD Afrika barbarlartntn
bile ~ab.ul edemiyeceti
derecede oIdulunu
gOrOnee
Ders.mliler leorkmU$lardtr.
lJle numonesi budur demi.$lerdir. Du faeialar Ermenilere bile yapl!maml$tlr.
HAKKI BEY (Denim): Halcilcaten bu facialar Ermenilere bile yapllmaml~t1. Ve onlar Enincan'a
Kemah:a, Kuruçaya vesaireye saldlrml$lardlr .... Orada blf memur var, ollunla Koçgirli'yi beraber asacak mlslmz? Sonra Oç dOrt yüz ~ hapishanelerde
yallyor. Bunlardan
masumlar
çole vard". Asti asi1er daglarda Ali~ir deniler herifle beraberdirler.
Binae~aleyh heyet buradan gidinceye leadar af learanmn Ilamm nea ederim. Bila leaydl $Srt olmak Oze-
re... TBMM GCZ-Il, s. 267-270
Seksen Yedioci Bilqi1n
5 Ekim 1921 Çal'pmba
Birinei Olurum
f
MUSTAFA
BE\' (Dersim):
Beyler esas meseleyi
arkada$lar
lamamen izah etm~tir.
Yap.lan facialar
söylenmi~ ve gören arkad~lar
da sahltlik etmi~ler.
dir. Nurellin Pa~a Hazretleri
Ornraniye uzerine ,uvan flf.ast tahrikinde
gidiyor. AhaJ! olla stgmmaya haztrlamyor.
SOVaR Ftrleasl orada;un
kendi"ne
~Ifre venyor ~e bunlar haztrdtr,
bunlara ne yapa.hm ... Çek,hmz Topai Osman Pa$S'ya emir verdim
o yapaeakllf,
diyor Nurettin
Pa~a ( ... ) Ali.$an Bey
1293 muhaberesinde
bu hUk Omete bir buçuk mily~n
hraltk zahlfe verm~tir.
Yazlk degil mi memleket soyulsun? Koçgiri ahalisi bu ana kadar hükümete ...
vergisi~i verir ... Yalnl~ Koçgiri deAll orada Turk'On
en .Ien .hanedamdilerhanedanlara
da fenahk olmu~lur. Kuruçay cihetinde
Kùrtler de vardlr. MùftO
e~endi de sOylesin bir TOrk leayùne mzamiye subaYI
glfm'$, haniya buradaki hali, kilim demi~ler? Iki k.~i
bulup vurmuslardlf
... Bunlan kimden sorahm. ( ... )
Bu adamlar diyorlar Id bir he~ et gelsin, heyet gelmeden butOn milletin kalbinde, muftO efendinin buyurduklar.
gibi kadmlarm
Irzma geçilmi~, herifm oAlu öldünilmu$,
karumm
IfZlna geçilmi$, be~
ya.mdakl
klZlnm "zma geç.lmek
için kesilmi$lir.
Soylesm mùflù efendi, verilen 'esikaYI gidiniz gOrOnùz, kulagl kesilip fenaltk yap.lml\lIr.
( ... ) Dersim lSyan elli diyorlar.
Namusumla
temin ederim ki
hepsi isyar, etmemi.tir.
Arz edeyim bir a$iret zulum
üzerine isyan elmi~lir. Biribirine karl.lInlm ••ur. Beni
dogersen ben de seni do~enm.
DerSlmli!er di,,)r kl.
bunu Medisi Ali bugun hùkümet peygamber ~Isa bile biz hukùmelin
sözOnü tamm'YQruz. Yalmz Büyük
MiliCI Mecli.i'ne
arz ediyoruz.
Bu yapllan fenahk
yap,lm'$lIf. Bu biçareleri affediniz. Ondan sonra bir
tahkileal
heyeti gönderiniz ... TBMM GCZ-Il, s.
274-275.
••••
LÜTFÜ BEY: (Siverek Mebusu): Bendeniz
Kürdislan ~ebusuyum!
.
_ "Efendiler
bugOn bendeniz
KOrdistan m~busuyum ... KUrdistan ahalisi ihaneli, isyam lealiyen hallnna gelirmemi~tir.
( ... J
"Efendiler,
Frans.z ordusunu
Urfa'da
mallup
eden haklkalle isyan lelaklei elligi Kùrt ask~rleridir.
hakileal~e isyan telalelei ellili Kürt ~iretleri
sayesinde olmu~tur. Nihat P~'nm
asleerleri sayesinde delildir. (Kaç tane asleeri vardtr. sesleri)" (22 Temmuz
1922) TBMM GCZ-IIl, s. 564-565.
HÜSEYIN RAUF IORBA YI BEy'(Heyeti
Veklle Reisi): Iki Necip Millet!
" ... Ingilizlerin Turkiye'de
sakin Türk ve Kùrtleri imha edebilmek
için te~ebbOslerinin
hepsi bu iki
necip m,lIetin blrligi lear~lSmda inas etmi~tir. Her
!Urlll fesallan din kardC$i, kan karde~i, emel karde~i olan insanlarm
kar~.sanda erimi~lir. ( ... )
"Türkler (Kùrtler olacak. Saçak) namlna sOz söyleyeeek yegâne in~anlann bu yùce Medis'te oldugunu pekâlâ lakdir ediyorlar.
Aneak bu emellerinden
sarfl nazar etmiyorlar.
Onun için her azmhk sOz konusu oldukça, \isan azanhg., Irk azanhAl, bilmem ne
çlkarl1yorlar.
( ... ) Bizim murahhaslanmlz
bu hususu bir da ha ihtar etmele iSlemi~lerdlr kl. TOrkiye halkl ile kaderleri birdir, bir $Cyleri birdl'r, gayeleri, dinleri birdir. Azanhklar bunlara le~mll olunamaz.
Bugùn Kùrl için azanhk söz konusu etmek. Turk için
azmhklan sOz etmek demektir."
(25 Arahk 1922, lozan Konferansl hakkmdaki
açlklamasandanl
TB.HM
GCZ-IlI, s. 1153
H(SEYIN RAUF IORBA Y) BEY (He)eli
Vekile Reisi): iki Irk!
"Musul deyince bùyük çogunlugu
TOrk ve KLirt
olan, denen halta asien bir olan ve blr millet oima.
mak i,in hi,bir sebep mevcul olma~an \'e bu ik. IIkla me,kun alan mannkavl murat edivorum."
TB.H\f
GeZ-H'. s. 86.
.
.
HÜSEYIN RAUF (ORBA YI BEY (Heyeli
Vekile Reisi): Türklye H.lktroo En Yilll
Evlatlan!
"Musul, bOyülc çoIuniulu
bir inanç, bir istek, bir
duyg~, mutlululcta
ve felakene bir, lek kurulu~ yolu b.zlmle yll$amak olan TOrleiye halkanm en yigit
evlallan TOrkler ve KOrtlerin oturdugu
bir ilimizdir." (4 Ocale 1923) :Ubu Çeridesi. Akta,an: Mah-
mut Golollu, Milli MiJcadele Tarihi-5, TiJ,kiye
Cumhuri~t;, l, 34.
...
YUSUF ZIYA (Bitlis Mebnsu): Türk ve
Kürtleria Temsikilll!
"lozan'dalei
kurulumu~
TOrk ile KOrt'Un hepsini
blrden temsil etmekledir."
(4 Ocak 1923) Zablt CeTIdesi, Akrarall: ."da.':r.::.a OoJotl". age, s. 38.
61 .
.
,
i.dil.:ten b~ka kuk iki lira daha verece~lerdi. Fakat,
HÛSE\'1N A VNt (Erzunun Mebusu): Tün.
:bir ~ daha k~mu~lardl. Madem SeYltTaha sana
:.itaat etmedi, iki bin adam verelim, sen de bic Knrt
ve Kürtlerin T emsilc:isl!'
'.
'topla Van'a git bu Hakkarilileri yok et ... A$iret re:
"Lozan'daki delegelenmiz iki karde$ olan TUrk;islerini
~iretlere direnmelerini bildiriyorduk. Sey1er ile "Unlerin temsileileridirler'" (25 Ocak 1923)
yjl Taha susuyordu. Nihayet Ingilizlerin istedikleri
Zabll Ceridesi, AktJVan; Mahmul Gologlu. 'age, .s.
.yoktu, toplayamadllar. Mister TUel isminde bir yuz'7~
'
ba$lyt Seyit Taha eliyle an!a$mak UzeregOnderdiler...
'.J{uvvet gOnderdim on/an oradan kovdum ... "() zamandan beri Seyyit Taha bun/ann içinden çekildi ve '
. HACI tLVAS SAMt (Mu~ Meb!lsù:)':;',
'KUrtlerin gOzUnden'dO~tO...
.'
' .. ", .,
Mutluhlk Türlde Kürt'ülI Birliginde!
:', ."lngl1iz ... idaresinde kalacak ohm KUrt mi1Ietitiïn'
"Bence Lord Curzon'a sOy!enecek iki ~ey vardlr.
tayin ettiAi, fa kat bazJ a~iretlerin UZerinenufuz yapKazlm Karabekir p~ komutaslmn Elviyei Selase' '
UAI~ahls1ara para ve silah vermek suretiyle ~iretlerin içine aynhk sokamayaeakttr. BugUn taribi baA(Kars, Ardahan, Artvin)'de yaid\ll ufer tarih1eriJide
larla uyum içinde vernali ve siyasi ilkelerde ortak .
bayrajtml, mlZ1"alJD1,ahm oynatan, temit Kiln so-"
yu lie KUn ulusu idi. Yunan gibi ado ve alçak dU~y<\~adl!lmlz, yek diAerinden aynlmaz iki karde~ gimam, kaderl olan felaket çukuruna gOmerken, dobi ya~ad.'jt\lTIlZ'KUrtleriearamlZB siyasi rekkbet 50-.
kUlen kanlar yine TUrk ile KUn'Un kam idi. Bun-. , kaeaktlr ..... (\6 Mart 1923) rBMM GCZ. IV. s.
17~UO
.
.
dan OtUrU,~u iki fedakâr!J~1 yapan ve kendi çtkanm TUrk'Un kurtulu~unda bulan KUrtler, mutlulujtu
.
da TUrkle KUrt'On birlijtinde bilirler." (25 Ocak
1923) Zablf Ceridesi, Aklaran: Mahmu/ Gologlu,
age. s. 75-76.
VAHY A KEMAL (BEYATU): (Urfa
ve
...
...
....
Mebusu): Türk ve Kürt Bayraklan!
YUSUF zty A (Bitlis Mebusu: Kürt'ün
Tllrihinde Bir Ehemmiyeti Vardar!
"Arkad~lar, temenni ederim ki, Musul TUrkiye' '
nin bir parçaSI denilsin. ÇunkU TUrklerle KUnlerle
meskûn TUrkiye'nin bir parçasldlr. Yansmdan fazlasl KUrCtür. Musul'un; KUrCUn tarihinde bir klYmeti, bir ehemmiyeti vardlr." (6 Mart 1923) rBMM
GeZ-IV. s. 162.
.
.
YUSUF Zh A (Bitlis Mebusu):
Ben Kürt'üm!
"Arkada~lar; 'Ben KOn'Om. Fakat TUrkiye'nin
yUkselmesini, Torkiye'nin ~refini, TUrkiye'nin geli~mesini temenni eden KUrtlerdenim. (Alk~lar) (... )
TOrkler KUrt i$birliAiyaparak ~az1arsa
ikisi için
sonuç yoktur. BugUnkO vaziyet böyle geliyor. Bina'enaleyh herhangisi, herhangisine ihanet ederlerse ikisi için de .sonuç yo\(tur. ( )
.• ,: ;,
:'
.' "Knrt'nn birliAi, KUrt'Un itaati, Kuri'un lIèi
'çaya aynlÎnasmda deAil, bir parça halinde idare edilmesindedir. (... ) Ingiliz orada bir çlban çlkarl1U$'.0
çlbanla KUrdistan'1 kirletccekler. Buna mani olunuz." (16 Mart 1923) TBMM GCZ-IV. s. 163.,
par:
...
•
,'.
,
•• 1
(iR,
MUST AF A BEY (Çoru'~
Türkiyeli!
M"é6ùsüV'
" ... Türkiyeli olarak tespit edilmelidir. Oemin de
arz euiAim gibi TUrkiyeli olarak tespit edildikten son,ra bUtUn TUrkiyeliler ahmrlar. TUrkiyeli olmayan
memurlar bundan' sonra TUrliiye'de hizmet yerine
geliremez ... (22 EylUI 1923) rBMM GeZ-IV, s. 270;
milli mücadeleye kallimayan subay ve 'memurJar
Irakkmda yap/lacak ~/em /arllSlltrken, milli hudut
dlSmda kal:m memleketlerden k~iJerin durumu da .
konU$Ulmu$. bu aroda milliyet meselesi ve "Kim '
Türk'/ür?" sorosu or/aya Ç1kmlSllT.• '.
"',
",' ',_
,<
...:'
.',
J'": . \ '
.........
NAZIM PASA (Müdafaai Milliye Veklll):
Türkiyelilik!
... ,
..
- "Bunlardan hangisi TUrk olaeak ve TurkiyeliliAi .
kabul etmi$ olaeakur. Bunu letlcik ederiz." (24 EylUI 1923) rBMM GCZ-IV, S. 309
'.
...
HÜSEYtN RAUF [ORBAY) BEY (Heyeti
Vekile Reisi): Türk ve Kürt milletleri
,ereflerini dünyaya gösterecekler!
,
.
HAYDAR BEY (Van Mebusu):
tnglIizler Kürt1erle AnmÙza
Rekabet Soueak
"Muhteretn
arkad~lanm,
sömUrgelerinde yOz
milyon/arca MuslUman bulunan Ingiltere. Islam'm
birlijtinden korkmaktadlr. ve mLselenin bUyU\(
Onemine gOre dU~Unmekte 've uygun surette
,çah~makta kasur etmemi~tir ve etmeyecektir ,..
.Ingiltere
kayllslz ~soz
bizim mahvlmlza kara~ vermi~tir ... Milletimiz teneffüs hakkml ve hayat
hakklm kopanp almaya çah~u ve millet 01ümUgOrdu ve bu OIUmden kurtulmanm, çekinmenin mUm,kUn olmadoAlm anlado...
•
: ": .. Musui vilayetinin bugUn nufus itibariyle bUyUk'çoAunlulunu TUrk ve KOrt t~kil eder ... Musul
vilayetinin on yedi kazasl ardlr. 011 alllsi TUrk ve
KOrt'tUr. Yalmz 'bir kazada Arap. SUtyani ve Gel- '
daniler vardlr ... Musul'da m"a:murolan altI bin kOy
vardlr. Ahalisi Türk ve KUrt'lür ... '
"Ingiliz ileri gelenleri parlamentolannda resmi milinglerde ve her yerde ... ßOyOk Ermenistan vaatle.
rinde bulundular. Ermenile're bu vaatlerde bulunduklan zaman KUrt îleri gelenlerine de bilittmslZKUrt'
hUkUmeti vaadinde' bulunuyorlardl ... Ingilizler Mu"
sul'da kendi memleketlerinde sahip olmadlklarl ~erefi eide etmek veyahut da yorulmadan para kBianmak isteyen binak1m vatanslzlan toplaml~. orada bir
KUrt komitesi yapmaya çah~lyordu. Ermeniler Erivan civannda bulunuyorlard. ve Ingilizlerin denetimi alunda idiler. Ingilizler ... KUrtler nezdinde ~erer
sahibi olanlardan istifade etmek 'yolunu buldu. Se.
yit ve Taha'ya mUraeaat etti. Seyit Mahmut da SUleymaniye'de gUya baillll1SIZbir hUkUmet istemi~lerdi. Ben Sivas'a geldigim zaman, paghazretleri bio,
Iirler, Galip Bey'le beraber gelen yUzba~l, 'Misler
TUel'i onun ba~ma musallal e'lmislerdi. Sevir Mah'mut da hareket eserleri gOstenneye b~ladl ... Erbil'-.
de bulunan Seyyit Taha bugUne kadar bize baAhhAlm gbster",i~tir. Hael Ali P~a ve Hael RU~tUbu:nu KUçUkMolla'mn evine gOtUrdUlerve dediler ki:
:'AI; sana on bin lira, gitme. Seyit Taha bu nu kabul
ietmedi ... Seyit Mahmut'u din/emedi. Seyit Mah:'mut'a da Ingilizler iki bin Û6marih mavzeri. iki bin
'Ingiliz mavzeri ve iki top ve dOrt mitralyOz vaat et-'
';mislerdi ve kendisine, on dOrt bin Ingiliz lirasi ver.
82
"BugUn de, ~u anda. Antakya vc.iskenderun'da
ve bUtUn 0 topraklann arkas\ßda kalan TUrk, Türk- '
men ve KUn bayraklanm gOrüyoruz. Ve bizim bu
OlkUmüzUhiçbir ~eydurduramayaeakur." (23 AAus~
lOS 1923) Zabll Ceridesi. Ak/aran: Mahmu/ Gologglu, age, s. 256.
.
'
.... Ingilizler. (... ) bit KUrdistan meselesi meyda.
na Ç1kardlIar. Mernleketimizi KUrtluk ve TürtlUk naml altlnda ikiye aYlrmak gayesini Harbi Umumi za- '
manmdan ba~layarak milli mUcadelemiz esnaSlßda
sUrekli ve !Srarla lakip ettiler. Fiillyata geçtiler ve milyonlar serpliler ve aynf~1 zerk etmek istediler. (... )
Duygulan, gayeieri, bayramlan, matetn gOnleri mU~terek olan ve Oz karde~lijti kabul etmi~ olan TUrkler
ve KUrtlerle bu mesele kar~lS1damasumiyetlerine rajmen oldukça dUnya âleminde oldukça nasipsiz 01malarma rajtmen, nisbi olarak söylOyorum, dini kuv.
vetlerini ve milli birliklerini kan akltarak ispat etmi~lerdir ve tenezzUI etmemi~lerdir~ (SUrekli alkl~lar) (... )
"TUrkiye mini hududuna sahip olaeakttr ve TOrkKUrt milletleri bir olarak ya~ayaeaklarlhr ve haysiyellerini. ~erenerini dUnyaya gOstereceklerdir." (8
Arahk 1923)
Yasalarda Kürtler
2~10 'SAYlU: 14 HAZiRAN 1934
TARJHLt tSKAN KANUNU'NDAN:
Türk Irkt, Kültürü ve Difinden olma)'snlar!
"Madde 2- ... TUrkiye iskân baklmmdan Uç nevi
bölgeye aynhr ..
,"I numarah monllkalar: TUrk kUltUr1ünUfu~un
lekasufi istenilen yerlerdir. .
. "2 numarah mmllkalar: TU(k"kJ,iltUrUnele.msili
(OzUmlenmdi) istenilèn nufusun nakil ve iskâmmï;
,aycolan yerlèrdir.
"3 numar"ah mmllkalar: Yer, slhhat, iktisat, kUItllr, siyaset, askerlik ve inzibal sebepleriyle bo~llll- .
mas. iSlenilen ve iskân ve ikâmet yasak edilen
yerlerdir ...
, "Madde 9- TUrkiye tabiiyelinde bulunan, .. ve:
Türk kùltUrUne bagh olmayan göçebeleri. toplu 01-'
mamak Uzere kasabalara.-v,:: serpi~t!rme suretiyle,
TUrk itültUrlU 'lioylere dajtltop yer1e~lirmeye... Ve
.TUrk kUltUrUl1ebaAb olmayan göçebcleri milli sonlrlar dl~onaçlkarmaja Dahiliye Vekaleti salâhiyetlidir.
~.
.. '.
....Madde [(I....;. TUrk tebaasmdan olup da TUrk
kUltUrUnebalb bulunmayan a~iretler fertlerinln da-'
8rnlk olar.ak 1numarall mmllkalara. TUrk tabiiyet.
'Ii've TOrk kulturlO gOçebea,iretleri fertlerini ... nak: ,
ledip yerle$tirnleye, TUrk tebaasl olmayan ve TUrk
kUlturune balh bûlunmayan gOçebe a~iretleri fertlerini leaba gOre TUrkiye dlfiDi çlkarmaya Dahiliye :
Veka/eti salAh1yetlidir.
,
.... Madde 11- A: Anad.ill Tl1rkÇe olmayanlardan :
toplu oln'lak Uzere yeniden tOy ve mahalle, iiÇi ve '
sanatÇI kOmesi kuru1masl veya bu gibi kimselerin \lir '
kOyU.bir mahalltYÎ. bir i$Îveya bic &aIllI1I kendi soyda4lanna intÎsar ettirmeleri yuakur.
"B: TUrk kUltUrUnebalb olmayanlar veya Tllrk
kUltUrUl1ebalb olup da Turkçe'den bqka di1 ko-'
.nll$lldlar hakklilda bani, ukeri, siyui. içtimai ve iD~;'
zibali sebeplerle ... toplait olmamak ~'arllyla uaika'
yerlere nakil ve vatandllfbktan Iskat etmek..
"Madde 12- I numara .. nunUkalara: A: Yeniden
hiçbic ~iretin veya gOçebenin soku1masma TOrk kUltOrUne balh olmayan hiçbir ferdin yeniden yerl~mesine ve bu mrntlkalann eski yerlilerinden olsa bile TUrk kUltUrüne baAh olmayaa hiçbir 'kimsenin avdet etmesine izin verilemcz •
. ""B: Bu mrnllkahirda soyea TUrk olup dilini unut, mll~ veya ihmal etmi~ bulunan kOyler ve ~iret efra;
• .:It; ahallsi TOrk kUltUrUnebaAh kOyler i1enahiye ka-.
. za ve vilayet merkezleri civarrna yerle$tirilir ...
. "E: I numarah nlllitikalar harieindeki vjlayetler'
ahalilinde~ bu '!1mllkalara, aileleriyle birllkte gelip
. yerle$mek tsteyen TUrk IIkl ve kUltUrlUasker ve mUIkiye ",Oteakitferi. yine bu vilayetler halkmdan ve
TUrk IIkandan olduAu halde bu mrntlkalarda askerlik etmi, olup ... yerl~mek isteyen/er ... iskin edilir-'
1er," DUs/ur, Cil' IS. OrulJcll Tertip.
~'h
•
'Ah
\