Medicijnen bij psychische klachten

Transkript

 Pandora Vakfõ, Mart 2003
1/14
Psikolojik veya psikiyatrik rahatsõzlõklarda
İLAÇ KULLANIMI
Gebruik van medicijnen bij psychische of psychiatrische klachten
Pandora Vakfı
Stichting Pandora, 2e Constantijn Huygensstraat 77, 1054 CS Amsterdam, tel 020-6851171
www.stichtingpandora.nl / www.zogeknogniet.nl / www.medicijnwijzer.nl
2/14
Psikolojik ve/veya psikiyatrik rahatsõzlõklarda ilaç kullanõmõ
Psikolojik ve/veya psikiyatrik rahatsõzlõğõ olan ve buna karşõ ilaç kullanan veya kullanmaya
başlayacak olan hastalar için bilgi ve destek.
Bu dokümanda:
• İlaçlarõn işlevi,
• İlaçlarõn yan etkileri,
• İlacõ bõrakmak veya azaltarak bõrakmak
ile ilgili bilgiyi, antipsikotik, antidepresan, duygudurum dengeleyici ve uyku ve sakinleştirici
ilaçlar bölümlerine göre bulabilirsiniz.
Ayrõca doktora gittiğiniz zaman sorabileceğiniz yararlõ sorular listesi ve ilaç kullanma
açõsõndan pratik tavsiyeler eklenmiştir. Son olarak da daha ayrõntõlõ bilgi için
başvurabileceğiniz örgütler, kaynaklar ve internet sayfalarõ sõralanmõş bulunmaktadõr.
Not
Bu dokümanõn içeriğini bir talimat/tavsiye olarak görmeyip, ancak doktorunuza gittiğiniz
zaman soru sormanõza yararlõ bir kaynak olarak görmeniz gerekir. Kullandõğõnõz ilaçta
değişiklik yapmadan veya yeni ilaç kullanmaya başlamadan önce her zaman önce
doktorunuzla kontak kurmanõz tavsiye olunur.
1. Giriş
Ruhsal sağlõk alanõnda psikolojik ve psikiyatrik rahatsõzlõklarda (psikofarmakolojik) ilaç
verilmesi çok yaygõn bir terapi yöntemidir. Bu ilaçlar ruhsal şikayetleri mevcut oldukça çok
hastanõn yaşam kalitesini artõrmõştõr. İlaç sayesinde hastalõğõn belirtilerine karşõ mücadele
edilebilir veya şikayetlerin tekrarlanmasõ önlenebilir.
Pandora Vakfõna ilaçlarla ilgili pek çok soru yöneltilmektedir. Bu doküman daha ayrõntõlõ bilgi
arayan hastalar ve yakõnlarõ için hazõrlanmõştõr. Dokümanda ilaç terapisi tercihi, ilacõn
etkinliği, işlevselliği ve yan etkileri ve ilacõ alõştõrarak kesmek konularõ hakkõnda ayrõ ayrõ
bölümler bulunmaktadõr. Ayrõca dokümanda tavsiyeler verilmektedir ve daha fazla ve derine
giden bilgi bulacağõnõz adres ve yerlerin listesi yapõlmaktadõr.
İlaçlar tedavi planõnõn ancak bir kõsmõdõr
İlaçlar psikolojik ve psikiyatrik rahatsõzlõklara karşõ mücadele vermek için veya önlemek için
etkin olabilir. Psikofarmalojik ilaçlarõn etkin olup olmayacağõ ve olursa ne derece etkin
olacağõ hastadan hastaya ve durumdan duruma farklõ olabildiği için ancak pratikte kullanarak
belli olur. İlaçlarõn tercih edilen etkisi yanõ sõra daima yan etkileri de vardõr. Hem dozajõ
uygun, hem etkin, hem de kişi için çekilebilir nitelikte olan bir ilaç bulmak için çoğu zaman
uzun zaman alõr ve sabõr ister. İlaçlarõn işlevselliğini ve yan etkilerini değerlendirmek için ve
gereken yerde değişiklik yapõlabilmesi için uzmanca refakat edilmesi gerekir.
Psikolojik ve psikiyatrik rahatsõzlõklarda nedenini bulup tedavi etmek veya olabildiği kadar iyi
derecede idare etmeyi öğretmek için ilaç kullanõlmasõ yeterli gelmez. Rahatsõzlõğõ iyi tedavi
edebilmek için teşhis ve bir tedavi planõ yapõlmasõ gerekir. Tedavi planõ konuşma veya
davranõş terapisi, ilaç terapisi, aynõ hastalõğa sahip kader arkadaşlarõyla kontak, çevreden
destek, thuiszorg kurumundan veya sosyal yardõm kurumundan yardõm içerebilir. Tedavi
belirlenirken sadece doktor öneri yapmayõp hastanõn kendisinden de iyileşmek için ne gibi
girişimde bulunacağõ sorulur. Doktor ve hasta birlikte tedavi planõ geliştirirken sadece
şikayetlere karşõ mücadeleyi dikkate almayõp günlük yaşama ve başka kişilerle kontak
açõsõndan da yaklaşõm gösterir. Doktor ile hasta zaman zaman gidişat hakkõnda, hastanõn
kendi sarfettiği çaba hakkõnda ve ilaçlarõn işlevselliği ve yan etkileri hakkõnda görüşür. Ayrõca
doktor hastasõyla krize girdiği zaman ne yapõlmasõ gerektiğini de anlaşõr.
3/14
Pandora vakfõ pratikte çok sayõda hastanõn ilaç kullanõmõyla ilgili sorunlarla karşõlaştõğõnõ
görmekte: ilacõn beklenilen etkiyi göstermemesi, yan etkilerin tahmin edildiğinden fazla
rahatsõz edici olmasõ, ilacõn alõştõrarak kesilmesi esnasõnda vücutta bir çok şikayete yol
açmasõ gibi. Bu sorunlarõn bir çoğu hastanõn yetersiz bilgilendirilmesinden, yeterli refakat
görmediğinden ve sağgörülü olmayan biçimde kullanõlmasõndan kaynaklanõyor.
Pandora vakfõna göre doktor ve hastanõn açõk ve net bir tedavi planõ hazõrlamasõ ve bunun
hakkõnda zaman zaman görüşmeleri oldukça önem taşõmaktadõr.
Doktora gittiğiniz zaman sorabileceğiniz soru öneri listesi
Terapi:
• Rahatsõzlõğõn nedeni nedir ve hangi teşhis koyuluyor?
• Doktor bu hastalõğõ hangi biçimde ele alacak? Konuşma yoluyla mõ? Terapi mi
uygulayacak? İlaç terapisi mi uygulayacak?
• Siz ne yapabilirsiniz ve ne yapacaksõnõz?
İlaçlar:
• İlaç tam olarak neye karşõ? İşlevselliği nedir? Kullanõm tarifesi nedir?
• Ne zaman etkisini gösterecek? Ne gibi yan etkileri olabilir? Bu ilacõ kullanmakta rizikosu
var mõdõr? Nelere dikkat etmem gerekiyor?
• Ne kadar süre kullanõlmasõ gerek? İlaç kullanmak haricinde rahatsõzlõğõnõza karşõ kendiniz
ne yapabilirsiniz?
• İlacõn etkisi hakkõnda ne zaman değerlendirme yapõlacak? Doktorla ne zaman kontak
kurmanõz gerek? Sorunuz olursa hangi vakit ve nereye telefon açabilirsiniz?
• Bu ilacõ başka kullandõğõnõz ilaçlarla birlikte kullanabilir misiniz?
• İçki veya belirli besinlerin alõnmamasõ gerekiyor mu?
• Uyuşturcuyla etkileşimi nedir?
• İlaç için ücretininin bir kõsmõnõ kendiniz ödemeniz gerekiyor mu?
Tavsiye:
• Doktorunuza görüşmeye giderken birini götürün ve görüşme esnasõnda not tutun.
• Doktorla her şeyi konuşmak için fõrsatõnõz olsun diye (10 dakikalõk yerine 20 dakikalõk)
çift görüşme anlaşõn.
Kullanõm açõsõndan tavsiyeler
•
•
•
•
Bazen doktor aynõ anda birden fazla ilaç yazar. Örneğin bir ilaç yazar ve beraberinde o
ilacõn yan etkisine karşõ başka bir ilaç. Bu durumda doktorunuza tam olarak hangi ilacõn
ne işe yaradõğõnõ ve neden birlikte verdiğini sorup öğrenin. Doktorla görüşmeden
kullandõğõnõz ilaç veya ilaçlarõ yutmamaya kendi başõnõza karar vermeyin.
Doktorun size fazla erkenden veya gerektiğinden fazla çeşit ilaç verdiğini (sonradan)
düşünürseniz veya başka nedenden dolayõ ilacõ (halen) yutup yutmayacağõnõzõ tereddüt
ediyorsanõz bunu doktorunuzla görüşün. İcabõnda başka tür tedavi yöntemi ve olanaklarõ
hakkõnda bilgi isteyin.
Kullanmakta olduğunuz ilacõn dozajõnõ kendi kafanõza göre değiştirmemeniz tavsiye
olunur. Doktorun görüşüne katõlmõyorsanõz veya tereddüt duyuyorsanõz kendi kafanõza
göre müdahale yapmaktan ziyade doktorunuzla görüşmeniz tercih edilir. Sorularõnõzõ ve
şikayetinizi mümkün olduğu kadar net bir şekilde dile getirin. Gerekirse bunu
destekleyen ek bilgi toplayõn.
Prospektüsü dikkatle okuyun. Bu ilacõn kullanõlmamasõnõ gerektiren farklõ bir
rahatsõzlõğõnõz daha varsa bunu kendiniz dikkate alõn ve tedavisi altõnda bulunduğunuz
doktor(lar)a da bildirin. Örneğin kalp rahatsõzlõğõ olan bir hastanõn depresyona karşõ ilaç
kullanmasõ uygun görülmez. Antipsikotik ilaç türleri ise şeker hastalõğõnõn oluşmasõnõ
•
•
•
•
4/14
hõzlandõrabilir. Söz edilen hastalõklar sizde mevcut olmasa da sülalenizde mevcut olup
olmadõğõnõ da dikkate alõn.
Hamileyseniz (olduğunuzu şüphe ediyorsanõz) her ilaç rizikosuz kullanmaya uygun
olmaz. Bu duruma kendiniz dikkat edin ve doktorla görüşün.
Bazõ ilaçlar kõsa süreli kullanõm için, bazõ ilaçlar ise uzunca bir zaman kullanõlmasõ
öngörüldüğü için doktora verdiği ilacõn ne kadar bir süre kullanõlmasõ gerektiğini tahmin
ettiğini sorun. Bunu bilmenizde tabii ki fayda var.
Önceden görüşüp danõşmadan ilaç kullanmayõ kesmeyin (bu hususta sayfa 10’a bakõnõz)
Doktorunuz haricinde eczacõ da ilaç hakkõnda bilgi verebilir.
2. (Psikofarmakolojik) ilaçlarõn işlevselliği
İlaç psikolojik ve psikiyatrik rahatsõzlõklara karşõ mücadele için veya önlemeye yönelik
kullanõlabilse de buna yol açan nedenleri ortadan kaldõrmaz. Psikoza karşõ mücadele için
veya önlemeye yönelik (antipsikotik) ilaçlar vardõr; karamsar duygulara (depresyona) karşõ
mücadele için veya önlemeye yönelik (antidepresan) ilaçlar(õ) vardõr; duygudurum
dalgalanmasõna karşõ mücadele için (duygudurum dengeleyici) ilaçlar vardõr; korkuya karşõ
(sakinleştirici ve antidepresan) ve ukusuzluğa karşõ (uyku ilacõ) mücadele için ilaçlar vardõr.
Söz edilen ilaçlar haricinde örneğin yan etkilerine karşõ mücadele için veya önlemek amacõyla
başka tür ilaçlar da verilmekte. Prospektüste ilgili ilacõn işlevselliği ve yan etkileri açõklanõr.
Eczacõ size verdiği her ilacõn yanõ sõra buna ait prospektüs de vermesi gerekir. Her ilacõn
prospektüsü ayrõca internetten de incelenebilir: örneğin www.repertorium.org veya
www.ziekenhuis.nl isimli sayfalara gezinti yapabilirsiniz.
İlaçlar için hem madde ismiyle (buna jenerik isim de denir), hem de marka ismiyle
kullanõldõğõ için bazen ilacõn adõyla ilgili karõşõklõk yaşanõyor. Bir ilacõn patent süresi bittiği
zaman o ilacõ bulan fabrikatör dõşõnda başka fabrikatörler de ilacõ üretmeye başlayabiliyor.
Bulan fabrikatör dõşõnda diğer fabrikatörlerin ilacõ aynõ marka adõ altõnda piyasaya
çõkartmalarõ yasak. Madde ismiyle piyasaya sunulan ilaçlar genelde aynõ işlevselliğe sahip
olup daha ucuza satõlõr. Bu dökümanda belirtilen ilaçlar ise hem marka hem de madde
ismiyle belirtilmektedir.
İnternette özellikle en yeni antidepresan ilaçlarõ hakkõnda bilgi sunulan bir çok sayfa
bulabilirsiniz. Bunu dikkate alarak çok talep gören bazõ antidepresan ilaçlarõn ayrõca dõş
ülkelerde kullanõlan markalarõnõ da belirtiyoruz.
Antipsikotik ilaçlar
Yüksek doz
klasik antipsikotik ilaçlar
Düşük doz
klasik antipsikotik ilaçlar
Atipik antipsikotik ilaçlar
Madde ismi
alimemazine
chloorpromazine
chloorprotixeen
pipamperon
pipotiazine
thioridazine
tiapride
Madde ismi
benzperidol
broomperidol
flufenazine
flupentixol
fluspirileen
haloperidol
penfluridol
perfenazine
periciazine
pimozide
tiapride
trifluoperazine
zuclopentixol
Madde ismi
clozapine
olanzapine
risperidon
sulpiride
quetiapine
Marka ismi
Nedeltran
Largactil
Truxal
Dipiperon
Piportil
Melleril, Melleretten
Tiapridal
Marka ismi
Frenactil
Impromen
Anatensol
Fluanxol
Imap
Haldol
Semap
Trifalon
Neuleptil
Orap
Tiapridal
Terfluzine
Cisordinol
Marka ismi
Leponex
Zyprexa
Risperdal
Dogmatil
Seroquel
5/14
Psikoz hali bir kişinin gerçekle bağlantõsõnõn koptuğu duruma denir. Antipsikotik ilaçlarõn
(sanrõlar, varsanõlar ve sesler gibi) psikotik belirtileri kaldõrõcõ veya azaltõcõ etkisi vardõr. Aynõ
anda psikoz beraberinde mevcut olabilen korku, kaygõ ve heyecanõ da azaltõr. Böylece kişi
yine gerçekle daha iyi bağlantõ kurabilir. Antipsikotik ilaçlar yeniden psikoza girmeyi önlemek
için de uygulanõr. Acil psikoz halinde çoğu zaman kriz durumu mevcut olup çoğu zaman
antipsikoz ilaç şõrõnga yoluyla verilir. Değişik ilaçlarõn etkisi kişiden kişiye farklõdõr. Birinde
etkili olan ilaç bir başkasõnda hiç etkisi olmayabilir veya az etkisi olabilir. İlacõn etkili olup
olmadõğõ üç ilâ dört hafta içerisinde belli olur. Eğer etkili değilse dozunda değişiklik yapõlabilir
veya yerine başka ilaç denenebilir. Antipsikotik ilaçlar duygudurumunu dondurur, insiyatif
isteğinõ kaybeder ve hapsedilmiş gibi hissetmeye yol açar. Bu bazen (örneğin kişi çok
heyecanlõ idiyse) hiç te fena olarak görülmese de çoğu hasta, sanki hürriyeti ve yaşam
çoşkusu kõsõtlanmõş gibi hissettiği için, bunu olumsuz bir hal olarak algõlar.
Klasik ve atipik olmak üzere iki tür psikoz hastalõğõ vardõr. Aralarõndaki fark etki boyutu ve
yol açtõğõ yan etkilerden ibarettir.
Antipsikotik ilaçlar ayrõ ayrõ yan etkilere sahiptir. (Sayfa 8’de İlaçlarõn yan etkileri bölümüne
bakõnõz). Bir de bir kaç ender rastlanan fakat tehlikeli olan yan etkiler vardõr. Bunu dikkate
alarak antipsikotik ilaç tedavisi gören birinin ilaç kullanõmõ belirli arayla bir doktor tarafõndan
değerlendirmelidir.
Antipsikotik ilaçlarõ kullanma süresi değişik değişiktir. Bir doktor deneyimine dayanarak
psikoz halinin tekrar cereyan edeceğinden ne denli olasõl görüyorsa ilacõn da o denli uzun
süre kullanõlmasõnõ tavsiye eder. Hastalar çoğu zaman ilaç tedavisinin olumlu ve olumsuz
yönleri arasõnda bir ikilem içinde olurlar. Doktor tavsiyesi haricinde benzeri ilaç kullananlar
veya kullanmõş olanlar ile kontak kurarak da destek arayabilirsiniz. Ayrõca bir başka doktora
başvurarak ikincil görüş de alabilirsiniz. (sayfa 12’de Daha çok bilgi bölümüne bakõnõz).
Antidepresan ilaçlar
Klasik antidepresan ilaçlar
İkinci nesil antidepresan ilaçlar
Madde ismi
amitriptyline
clomipramine
dosulepine
doxepine
imipramine
maprotiline
nortriptyline
trimipramine
Madde ismi
citalopram
doxepine
fluoxetine
fluvoxamine
mianserine
mirtazapine
paroxetine
sertraline
trazodon
venlafaxine
Marka ismi
Sarotex, Tryptizol
Anafranil
Prothiaden
Sinequan
Tofranil
Ludiomil
Nortrilen
Surmontil
Marka ismi
Cipramil
Sinequan
Prozac
Fevarin
Tolvon
Remeron
Seroxat
Zoloft
Trazolan
Efexor
Antidepresan ilaçlar yanõ sõra depresyon rahatsõzlõğõna karşõ RIMA olarak da bilinen Reversibl
monoamino oksidaz inhibitörleri de uygulanmaktadõr. Hollanda’da bu gruptan tek bir ürün
çeşidi piyasada mevcuttur: moclobemide (Aurorix).
NOT: ağõr depresyonlarda yukarõda tarif edilen ilaçlarõn etkin olmamasõ durumunda
tranylcypromine (Parnate, Tilcyprine) veya fenelzine (Nardil) gibi klasik MAO (Mono Amino
Oksidaz) inhibitörü de uygulanõr.
Yabancõ web sayfalarõnda veya güncel ingilizce dilinde hazõrlanmõş kitaplarda bu konuya
ilişkin bilgi ararsanõz marka isimlerinin Hollanda’da kullanõlan isimlerden değişik olduğunu
aklõnõzda bulundurun. Aşağõda Hollandaca ve yabancõ ismiyle bazõ ilaçlar sõralanmakta:
citalopram (Cipramil)
fluoxetine (Prozac)
fluvoxamine (Fevarin)
: Celexa
: Fontex, Fluctin
: Faverin, Luvox
mirtazapine (Remeron)
paroxetine (Seroxat)
sertraline (Zoloft)
6/14
: Zispin
: Paxil, Aropax, Deroxat
: Lustral
Antidepresan ilaçlar depresyona yani ciddi boyutta karamsarlõğa karşõ kullanõlan
maddelerdir. Depresyon rahatsõzlõğõnõn belirtileri şunlar olabilir: uzunca bir zaman
karamsarlõk; çevrendeki başka insanlara ilgi duyma, yemek yeme, cinsellik hususunda istek
kaybõ; kendini işe yaramaz veya suçlu hissetme; kararsõzlõk; konsantre bozukluğu; kendini
yorgun hissetme; uyku sorunlarõ; intihar düşünceleri ve heyecanlõ/huzursuz veya tam
tersine çok sõkõlmõş hissetmek. Antidepresan ilaçlar ayrõca korku ve panik ataklarõ, fobiler ve
zoraki davranõş şikayetlerine karşõ da kullanõlõr.
Antidepresan ilaçlarõn nasõl işlevsel olduğu tam olarak bilinmemekte. Antidepresan ilaç alõnõr
alõnmaz etki yapmaz. Çoğu zaman ancak iki ilâ dört hafta içerisinde etkisini farkettirir.
Bunun için ilacõ düzenli olarak kullanmanõz gerekir. Yani sadece ara sõra ihtiyaç duyduğunuz
anlar bir hap yutmanõz yeterli gelmez.
Çoğu zaman ilacõn yan etkileri olumlu etkilerinden daha önce boy gösterdiği için kullanan
hasta çoğu zaman ilacõ devam ettirmek konusunda tereddüt ediyor. İlacõ kullanmaya
başladõğõnõz ilk zaman, hatta bazen derhal, fakat daha çok ikinci haftasõnda tetikte
olmalõsõnõz. Şikayetler ve depresyon hissi şiddetlenebilir. Bazõ hastalar ise daha kolay karar
alabildiğini ve umursamaz bir hale girdiğini hissediyor. Bu ortamda intihar düşüncelerini
gerçeğe dönüştürmek de daha kolay yapõlabilir.
İlacõ dört hafta kullandõktan sonra halen duygu halinizde bir düzeliş farketmiyorsanõz ilacõna
bağlõ olmak üzere dozu yükseltilebilir. Şayet altõ ila sekiz hafta kullandõktan sonra halen bir
etki farketmiyorsanõz ilacõ kullanmaya devam etmenin hiç bir anlamõ kalmaz. O halde çoğu
zaman yeni bir ilaç verilerek, bir de o ilaca umut bağlanõr.
Duygudurumu dengeleyici ilaçlar:
Duygudurumu dengeleyici ilaçlar
Madde ismi
lithiumcarbonaat
lithiumcitraat
carbamazepine
valproïnezuur
Marka ismi
Lithiumcarbonaat, Camcolit, Priadel
Litarex
Carbamazepine, Carbymal, Tegretol
Convulex, Depakine, Natriumvalproaat, Propymal
NOT: lityumkarbonat ile lityumsitrik asidinde bulunan lityum konsantrosyunu oldukça
farklõdõr.
Duygudurum dengeleyici ilaçlar (lityum bunlardan en tanõnmõşõ) manik-depresif (coşku &
çöküntü) bozukluğu olan bir insanda duygudurumunun birbirini takip eden coşku (mani) ve
çöküntü (depresyon) halini dengeler. Bu tür ilaçlarõn işlevselliği henüz tam bilinmemekte.
Lityum maddesi manik bozukluk durumunda uygulandõğõ zaman hemen etkisini göstermez.
Etkisi genelde iki hafta sonrasõ boy gösteriyor. Bu bozukluğu olan bir kişi çoğu kez tam
sağlõğõna geri kavuşur. Tam sağlõğõna kavuşmasõ için ise daha uzun bir süre gerekebilir. Ciddi
nitelikli şikayetlerde ise doktorlar çoğu zaman sakinleştirici veya antidepresan ilacõ uygun
görür. Lityum maddesi insanlarõn büyük bir kõsmõnda manik ve psikotik belirtileri ve
huzursuzluk hisleri azaltõr. Yeniden manik ve depresik dönem yaşanmasõnõ önlemek için ise
düşük doz lityum uygulanõr. Antidepresan kullanan insanlar ilacõn yeterli etkisini görmedikleri
durumda depresyona karşõ veya antidepresanõn etkisini güçlendirmek amacõyla lityum da
kullanõlabilir.
Duydudurum dengeleyici ilacõ kullanõrken kandaki oranõnõ tespit etmek için belirli aralarla kan
tahlili yapõlmasõ gerekir. Bu da hastanõn zoruna gidebilir.
7/14
Uyku ve sakinleştirici maddeler (benzodiazepinler)
Uyku ve sakinleştirici maddeler (benzodiazepinler)
Madde ismi
Alprazolam
Bromazepam
Brotizolam
Chloordiazepoxide
Clobazam
Clorazepinezuur
Diazepam
Flunitrazepam
Flurazepam
Loprazolam
Lorazepam
Lormetazepam
Medazepam
Midazolam
Nitrazepam
Nordazepam
Oxazepam
Prazepam
Temazepam
Temazepam
Triazolam
Zolpidem
Zoplicon
Marka ismi
Alprazolam, Xanax
Bromazepam, Lexotanil
Lendormin
Chloordiazepoxide
Frisium
Tranxene, Clorazepaat
Diazepam, Valium, Stesolid
Flunitrazepam, Rohypnol
Dalmadorm
Dormonoct
Lorazepam, Temesta
Lormetazepam, Loramet, Noctamid
Medazepam
Midazolam, Dormicum
Nitrazepam, Mogadon
Calmday
Oxazepam, Seresta
Reapam
Temazepam, Normison
Temazepam, Levanxol
Halcion
Zolpidem, Stilnoct
Zoplicon, Imovane
Uyku mu sakinleştirici mi?
Sakinleştirici ilaç
Uyku ilacõ
Uyku ve sakinleştirici ilaç
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Uyku ilacõ
Yukarõda yazõlõ ilaçlara karşõ dayanamayan insanlara sakinleştirici olarak promethazine
(Phenergan) en levomepromazine (Nozinan) gibi sedatife denilen türden bir ilaç verilir
bazen. Fakat bu türden ilacõn tansiyon düşmesi ve uyuşukluk gibi daha çok çeşit yan etkisi
vardõr.
Çoğu uyku ve sakinleştirici ilaç aynõ kimyevi strüktüre sahip olduklarõ için bu isimle belirtilen
benzodiazepinler grubuna girer. Benzodiazepinler insanõn uykusunu getirir ve duygusunu ve
gerilim ve aksiyete şikayetini azaltõr. Benzodiazepin grubundan ilacõn uyku özelliğine veya
sakinleştirici özelliğine sahip olmasõ dozajõna ve etkin olduğu süreye bağlõdõr.Ayrõca etkisi
kişiden kişiye de farklõdõr. Yaşlõlar örneğin ilacõ daha yavaş indergeyebilir. Bunu dikkate
alarak dozajõnõ buna göre ayarlamak gerekir. İlk kullanmaya başladõğõnõz zaman daha iyi
uyursunuz ve korku, kaygõ ve stres azalõr.
Uyku sorunu varsa önce neden kaynaklandõğõ bulunmalõdõr (hastalõk, kalkanbezinin hõzlõ
işlemesi, uyartõcõ maddeler, stres, uyku ortamõ). Çoğu uyku sorunlarõ ilaç yerine başka
yöntem kullanarak da çözülebilir nitelikte. Bazõ durumlarda uykusuzluktan dolayõ gündüzleri
yaşamõnõz kõsõtlanõyorsa uykusuzluk kõsõr döngecini aşmak için uyku ilacõ uygun görülebilir.
Benzodiazepinler ayrõca kaygõ ve aksiyete şikayetlerini bastõrmak için de kullanõlabiliyor.
Benzodiazepinler kişinin stres ve düşünce dolu zor bir dönemi atlatmasõ ve bu arada bitkin
düşmemesi için geçici olarak etkin bir çözüm olabilir. Birçok hasta başka ilaçlar kullanõrken
istisnai olarak sakinleştirici veya uyku hapõ kullanmanõn faydasõnõ görüyor.
Benzodiazepinlerin rizikolu yönü ise bağõmlõlõk yapabilmesidir. Uyku haplarõ iki ilâ en fazla
dört hafta boyunca kullanõlabilir. Daha devam ederseniz ruhsal ve bedensel olarak uyku
hapõna bağõmlõ olma ve bir daha zor bõrakabilme rizikosuna girersiniz. Sakinleştirici özelliğe
sahip benzodiazepinler ise en fazla iki ay boyunca kullanõlabilir.
8/14
Aksi belirtiler ve bağdaşmazlõk
Birçok ilaç belirli durumlarda kulanõlamaz. Örneğin hamilelik döneminde, çok küçük yaşta
veya yaşlõlar tarafõndan ve belirli rahatsõzlõklar söz konusu olan durumlarda. Ayrõca bir ilaç
belirli başka bir ilaçla birlikte kullanõlmasõ durumunda da tehlike oluşturabilir. Doktor veya
eczaneniz bunu özel olarak dikkate alsalar da kendinizin de temkinli olmasõ gerekir. Daima
ilacõ kullanmaya başlamadan prospektüsünü okuyun.
Uyarõ: benzodiazepinler yaşlõlarda ve çocuklarda ekstra heyecan, (şiddetli) sinirlenme veya
korku gibi paradoksal (beklenilenden aykõrõ) tepkiye yol açabilir. Çocuğa veya yaşlõya asla
doktora danõşmadan benzodiazepin türünden veya antidepresan ilaç vermeyin.
3. İlaçlarõn yan etkileri (psikofarmakolojik ilaçlar)
Genelde bir ilaç kullanõmõ öncesi yan etki olup olmayacağõ ve olursa hangi yan etki olacağõ
önceden bilinemez. Muhtemelen yan etki olabileceğini ise hesaba katmalõsõnõz. O halde
işinize (konsantre, arabaya binme, makineyi kullanma gibi hususlarõ düşünerek) devam
edebilecek misiniz? Yaşam tarzõnõzõ sürdürebilecek misiniz yoksa değişiklik yapõlmasõ gerek
mi? İlacõn ne gibi yan etkileri olabileceği prospektüte yazõlõdõr. Bazõ tarif edilen yan etkiler az
sayõda hastada görünür ve bazõlarõ da çok sayõda hastada. Prospektüsü okuyarak ilacõ
kullanmaya başladõktan sonra ortaya çõkan şikayetlerinizin kullanmakta olduğunuz ilaçtan
kaynaklanan bir şikayet olup olmadõğõnõ öğrenirsiniz. Bir durum farkettiğiniz zaman
doktorunuz ile görüşün. İlacõ kesmeyi veya dozajõnda değişiklik yapmayõ kendi kafanõza göre
yapmayõn.
Antipsikotik ilaçlarõn yan etkileri
Klasik ve daha güncel atipik olmak üzere iki tür antipsikiyotik ilaç vardõr. Güncel olarak
tanõmlanan atipik türü kişide sözde daha düşük derecede hareket etme bozukluğuna yol
açõyor ve bazõ durumlarda klasik ilaçlardan daha etkin. Antipsikotik ilaçlarõn farklõ farklõ yan
etkileri vardõr. İlacõn etkin olduğu boyutu ve yan etkilerinin belirmesi doktor ve hasta
tarafõndan sõk sõk görüşme yaparak takip edilmeli.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Belirtiler olarak örneğin: duydurumun donmasõ, insiyatif isteğinin kaybõ ve kendini
hapsedilmiş gibi hissetme.
Uyuşukluk.
Antikoliner tepki: ağzõn/gözün kurumasõ, küçük tuvaletini zor yapma, bulanõk görme,
hafõza ve konsantre bozukluklarõ ve bağõrsaklarõn tõkanmasõ.
Bilhassa yaşlõlarda: aklõnõn karõşõk olmasõ, sanrõlar ve iç huzursuzluk.
Uyku sorunlarõ, cinsel sorunlar, geçici süre düşük tansiyonu (yaşlõlarda düşmeye yol
açabilir).
Kilo alma (bilhassa atipik türden kullananlar).
Parkinson hastalõğõna has belirtilerin benzeri: hareketsizlik ve kaslarõn gerilmesi ve
titreme. Yürürken ve konuşurken de sorunlar yaşanõr).
Kaslarõn aniden gerilmesi veya gevşemesi (aküt distoni). Bu çoğu zaman dil, göz, çene
ve ensedeki kaslarõn çekilmesiyle başlar. Bu yan etkiye karşõ çoğu zaman antipsikiyotik
ilaç yanõsõra Akineton gibi başka bir ilaç daha verilir.
Bacaklarõn kõpõrdamasõ (akatisi).
Geç hareket bozukluğu (tardif diskinesi). Bu ciddi ve yorucu yan etki kalõcõ olarak klasik
antipsikotik ilaç kullananlarõn beşte birinde ortaya çõkõyor.
9/14
Ender fakat ciddi yan etkiler
• Nöroleptik malign sendromu. İlk başlangõçta: ateş, kaslarõn gerilmesi, şuur kaybõ, hõzlõ
kalp atõşõ, tansiyonun yükselmesi ve aşõrõ terlemek. Derhal doktora haber edin ve ilacõ
kullanmayõ bõrakõn. Hastahaneye yatõş şart.
• Agranuloktoz. (aniden) akyuvar kaybõ olup enfeksiyon tehlikesi ve süresi aşõrõ derece
artõyor.
Yan etkilere karşõ kullanabilen ilaçlar
Antipsikotik ilaçlar yanõ sõra çoğu zaman şu ilaçlardan biri verilir: Akineton, Artane,
Kemadrin, Tremblex, Symmetrel.
Antidepresan ilaçlarõn yan etkileri
Yaygõn kullanõlan antidepresan ilaçlar klasik ilaçlar grubundan (TCA yani trisiklik
antidepresan) ve ikinci nesil ilaçlar (bilhassa Selektif Serotonin Geri Alõm İnhibitörleri veya
SSRI) olmak üzere ikiye ayrõlõr. Aşağõda bunlara ait en önemli yan etkiler sõralanmakta.
Başka çeşit antidepresan ilaçlar da vardõr. Bunun tam listesi için örneğin “Zelfzorgboek
Depressie” isimli kaynağa başvurabilirsiniz (sayfa 12’de ‘Daha ayrõntõlõ bilgi’ bölümüne
bakõnõz).
Tümü antidepresan ilaçlar için geçerli olmak üzere antidepresan ilacõnõn bedensel etkisi yanõ
sõra davranõş tarzõnõzõ da etkileyebileceğini dikkate alõn. Örneğin (geçici süre) daha kolay
(köklü) karar verme veya umursamama gibi etki olabilir. Bu etki sonucu bazen kişide intihar
etme rizikosu da artar.
Klasik antidepresan:
• Antikoliner etki (yukarõda antipsikotik ilaçlar kõsmõnda 3. şõkta olduğu gibi);
• Seks arzusunun azalmasõ veya iktidarsõzlõk sorunu gibi cinsel sorunlar;
• Aniden baş dönmesi ve kalbin hõzlõ atmasõ (bu yaşlõlarda sakõncalõ olabilir);
• Uyuşukluk;
• İştah artõşõ sonucu kilo alma;
• Kalp ritminin bozulmasõ sonucu kalbin işlevselliğinde azalma.
İkinci nesil antidepresan (SSRI’ler):
• Bulantõ, istifra, ishal;
• Sinirlilik, (aşõrõ) kõzgõnlõk;
• Baş ağrõsõ;
• Uykusuzluk;
• Cinsel bozukluk (cinsel arzu kaybõ, iktidarsõzlõk);
• Kanama bozukluklarõ (morartõ);
• Iştahõn azalmasõ;
• Kõsa süreli kullanõm sonucu bazen kilo kaybõ olur; uzun süreli kullanõm sonucu veya
kesilmesi halinde ise kilo artõşõ meydana gelebilir;
• Kõsa süreli etkin ilaç türlerinde yoksunluk belirtileri olabilir.
Duygudurumunu dengeleyici ilaçlarõn yan etkileri
Lityum ilacõnõ kullanan çoğu insanda yan etkiler görülür. Bunun ne derece olacağõ ise çoğu
zaman kandaki lityum oranõna göre değişir. Dozajõnõ düşürmekle yan etkiler çoğu zaman
azaltõlabilir. En çok görülen yan etkiler bulanma, istifra, ishal, kilo artõşõ, ellerin titremesi ve
hafõza ile konsantre bozukluğudur. Bulantõ ve ishal şikayeti bilhassa hapõ yuttuktan kõsa
zaman sonra ortaya çõkar; lityum maddesini yavaş bir tempoda boşa çõkartan haplar
kullanarak veya lityum maddesini gün esnasõnda paylaştõrõp azar porsiyonlara bölünmüş
halde almakla bulantõ ve ishal şikayetini önlemeye çalõşõlabilir. Lityum ilacõ yaşlõlarda
orantõsal olarak daha fazla şikayete yol açõyor. Lityumun kronik biçimde kullanõlmasõ böbrek
ve kalkanbezi gibi organlara etki yapõyor.
Kanda olmasõ gereken orandan aşõrõ oranda lityum varsa zehirlenmeye yol açabilir. Siz veya
yakõnõnõz lityum kullanõyorsa belirtilerini bilmeniz gerekir. Bunu prospektüsünden okuyunuz.
10/14
Uyku ve sakinleştirici ilaçlarõn yan etkileri (benzodiazepinler)
Uyku ve sakinleştirici ilaçlar (çoğu zaman farkõna varmaksõzõn) tepki gücünü etkiliyor,
uyuşukluk yaratõyor, gevşek kaslarda, konsantre ve koordinasyon bozuklarõ ve bulanõk
görme. Bu belirtiler ilacõn dozajõ yükseldikçe veya beraberinde alkollü içki alõndõğõnda veya
bazõ başka ilaçlarla birlikte kullanõlõrsa şiddetlenir. Ayrõca baş ağrõsõ, kaslarda ağrõ,
yorgunluk, kendini bomboş hissetme, kalkarken sarhoş gibi baş ağrõsõ, baş dönmesi,
karamsarlõ, bunalõm, umursamazlõk ve cinsel arzu kaybõ gibi belirtiler de söz konusu olabilir.
Kullandõğõnõz ilacõn prospektüsünü daima okuyun.
Kõsa süreli etkin ilaçlar kullanõrken dozajõnõn etkisi bitmesiyle bazen yoksunluk etkileri ortaya
çõkabilir (alõştõrarak kesme bölümüne bakõnõz). Bu belirtileri haksõz yere asõl hastalõğõnõzõn
belirtileri veya yan etkisi olarak görülebilir.
İlacõ kullandõğõnõz süre ilerledikçe etkisi de azalõr (buna toleranslõk denir). Yani aynõ etkiyi
hissebilmeniz için gittikçe fazla sayõda hap yutmanõz gerekir.
4. (psikofarmakoloji ) ilacõ birden mi kesmek iyi yoksa alõştõrarak mõ?
Bir hasta değişik nedenlere dayanarak bir ilacõn kullanõmõna son vermeyi tasalayabilir.
•
•
•
•
•
•
•
•
Şikayetler geçtiği için;
Hamilelikten;
Hastaya göre ilaç beklenilen etkiyi yapmamõş ise;
Yan etkilerinden çok rahatsõz olduğu için;
İlacõn yaşam kalitesini aşõrõ bozduğu için;
İlaçsõz kendi kendine başarmayõ arzuladõğõ için;
Uzun vadede sağlõğõma bir zarar verir diye;
Onlara göre kendini ilaca bağlõ, bağõmlõ olarak gördüğü için.
Genel öneriler
• Bir ilacõ alõştõrarak bõrakacaksanõz (azaltacaksanõz) dozajõ hakkõnda bilgi için doktorunuza
başvurun.Hangi şekilde keseceksiniz?
• Çoğu ilaç aniden bõrakõlõrsa rahatsõzlõğa yol açar. Bu çok ciddi boyutta olabilir. Olasõ
durumlarda ilacõ alõştõra alõştõra bõrakmanõz tavsiye olunur.
• İlacõ kesecekseniz bunu sakin bir döneme denk getirerek yapõn ve (uykunuzu alarak)
yeterli güce kuvvete sahip olmaya gayret edin.
• Yoksunluk belirtileri veya alõştõrarak bõrakma belirtileri aşõrõ ağõr nitelikte cereyan ederse
oldukça yavaş tempoda alõştõrarak bõrakmayõ denemekte fayda var. Eczacõ doktorunuzla
görüşerek icabõnda sizin durumunuza göre uyarlanmõş dozda kapsül veya pudra
hazõrlayabilir.
• Şikayetlerin yeniden ortaya çõkmasõ olasõlõğõ varsa o halde nasõl hareket etmeniz gerektiği
konusunda anlaşõn.
• Doktorunuzun desteğine ihtiyacõnõz var.
Antipsikotik ilaçlarõ kesmek
Antipsikotik ilacõ kullanmayõ kestiğiniz zaman yeniden aynõ şikayetlerin ortaya çõkmasõ
olasõlõğõ yüzde 55- yüzde 90 arasõdõr. Ne kadar az nöbet tuttuysa, nispeten düşük doz
antipsikotik ilaç kullandõysanõz; alõştõrarak kestiyseniz ve son geçirdiğiniz nöbet ne kadar
uzun zaman öncesi ise, şikayetlerinizin tekrar ortaya çõkma olasõlõğõ da o kadar düşük olur;
Sõk görülen yoksunluk belirtileri örneğin şunlardõr:
• Bulantõ, istifra;
• Iştahõn azalmasõ;
•
•
•
•
•
•
•
11/14
Aşõrõ terleme;
Uykusuzluk;
Huzursuzluk;
Korku;
Kontrolsüz hareketler (diskinesiler);
İshal;
Burunun akmasõ.
Ender olarak da şu belirtiler görülür:
• Baş dönmesi;
• Bir üşüme, bir yanma;
• Kas ağrõlarõ;
• Titreme;
• Garip duygusal algõlamalar.
Genelde antipsikotik ilaçlar sonucu oluşan kontrolsüz hareketler (diskinesiler) zamanla
kaybolur, fakat kaybolmayada bilir. Bu ilacõ kullanmõş olan hastalardan yüzde 10 ilâyüzde 40
oranõ (kaynaklarda bu konuda farklõ tahminler yürütülüyor) arasõ ilacõ bõraktõktan 5 yõl sonra
halen bu belirtilerden şikayetçi.
Bazõ durumlarda ilaç kullanõrken rahatsõz edici belirtileri olmayõp bõraktõktan sonra meydana
çõktõğõ görülmekte.
Antidepresan ilaçlarõ kesmek
Çok sayõda insan doktorla görüşmeden antidepresan ilacõ kullanmayõ kesiyor.
Kestikten sonra (birincil) depresyon henüz geçmediği için veya yeniden oluşmasõyla tekrar
depresyon oluşabiliyor. Doktor bu konuda ilacõn altõ ilâ dokuz ay boyunca kullanõlmasõnõ
tavsiye eder. Altõ ilâ dokuz kullandõktan sonra ilacõ kesen hastalarda yüzde 20 oranõnda
hastalõk bir kaç ay içerisinde yeniden boy gösteriyor. Altõ aydan daha erken bir zaman
kesilirse bu oran yüzde 50 oranõna kadar çõkõyor. Söz edilen oranlar hakkõnda ise farklõ
görüşler mevcut.
Antidepresan ilacõ birden kesme (ve bazen alõştõrarak kesme) durumunda bedende
yoksunluk belirtileri ortaya çõkõyor. Bu belirtiler muhtemelen yeniden boy gösteren (ikincil)
depresyon belirtileriyle karõştõrõlmamalõdõr.
• Mide ve bağõrsak şikayetleri: karõn ağrõsõ, bulantõ, istifra ve ishal;
• Grip belirtileri: terlemek, titremek, kaslarda ağrõlar, kuvvetsiz hissetmek;
• Uyku sorunlarõ, kabuslar;
• Korku, sinir ve heyecan;
• Hareket ve denge bozukluklarõ: baş dönmesi, iç huzursuzluk, gerilme, titreme;
• Duygudurum bozukluğu: elektrik şoka tutulmuş gibi bir şok, kaşõntõ;
• Kalp rahatsõzlõklarõ (nadiren): kalp atõşõ bozukluğu.
Duygudurumu dengeleyici ilaçlarõ kesmek
Lityumu kesmeyle ilgili çeşitli araştõrmalardan lityum kullanmayõ kesen bir kişinin lityumu
devam ettiren bir kişiye nazaran tekrar rahatsõz olma olasõlõğõ 15 defa daha fazla.
Alõştõrarak kesmek rahatsõzlõğõn tekrar boy göstermesi olasõlõğõnõ azaltõyor. Lityumu kesmenin
ayrõ bir rizikosu da tekrar başlandõğõ zaman çoğu durumda pek etkin olmamasõdõr.
Diğer taraftan bakacak olursak lityum kullanõmõnõ devam ettiren kişiler arasõnda da bir grup
insan lityumu kullanmaya devam etmelerine rağmen manik oluyor veya depresyona giriyor.
İlacõ kestikten sonra bilhassa ilk haftalarda rahatsõzlõğa dönüş rizikosu en yüksek. Lityum
ilacõnõ kesen insanlar arasõnda dörtte üçü bu zaman zarfõnda yeniden rahatsõzlanõyor.
12/14
Lityum ilacõnõ kesmenin yoksunluk belirtilerine yol açõp açmadõğõ bilinmemekte.
Carbamazepine ve Valproïn asidi ilaçlarõnõ kestikten sonra ne olduğuna dair pek araştõrma
yapõlmamõş. Fakat bu ilaçlarda da kesmeye karar verdikten sonra alõştõrarak kesilmesi en
doğrusu olacağõ tahmin edilmekte.
Uyku ve sakinleştirici ilaçlarõ (benzodiazepinler) kesmek
Benzodiazepinler türünden ilacõ kesmek çok zor gelebilir. Alõnmasõna sebep olan korku ve
uyku sorunlarõ olan asõl nedenler yeniden boy gösterebilir. Bu ilacõ alõştõrarak kesmek için
gerekli zaman kullanõlan miktar ve süreye bağlõdõr. Bu tür ilaçlar belirli süre vücutta kaldõğõ
için kestikten hemen sonra yoksunluk belirtileri mevcut olmayõp birkaç gün sonra ortaya
çõkar. Bu tür ilaçlar yõllarca kullanõldõysa alõştõrarak kesmek için de hatta birkaç ay
gerekebilir.
Benzodiazepinlerde yoksunluk belirtileri şunlar olabilir:
• Uykusuzluk durumu fenalaşõr;
• Korku ve buna bağlõ panik ataklarõ, hõzlanan kalp atõşõ, terleme, titreme ve mide ve
bağõrsak rahatsõzlõğõ;
• Baş ağrõsõ;
• Kaslarda sancõ ve kramp gibi şikayetler;
• Koordine sorunlarõ;
• Alõnganlõk;
• Işõğa, sese ve dokunulmaya karşõ aşõrõ hassasiyet;
• Ender rastlanmak üzere: sanrõlar ve epileptik nöbetler.
Benzodiazepinler türünden ilacõ kesmek için uzmanlaşmõş merkezlerden yardõm edilebilir.
5. Daha ayrõntõlõ bilgi
Antidepresan, işlevselliği, yan etkileri ve kullanõmõ kesmek hakkõnda çeşitli kurumlar
tarafõndan bilgi verilir: antidepresan üreticileri; tedavi merkezleri; eczaneler, hasta örgütleri
ve birçok başka kurumlar. Tabii ki her kurum kendi çõkõş noktasõndan hareket ederek bilgi
vermeyi amaçlar. Bu da verilen bilginin içeriğini de etkiler.
Not
Aşağõda sõralan adreslerde bulabileceğiniz bilgilerin tümü ancak Hollanda’ca dilindedir.
•
Ürün hakkõnda bilgi
Eczane: reçeteyle verilen her ilaç ve devamõnda verilen her ilaç yanõ sõra prospektüsü de
ilave edilir. Prospektüsü yoksa eczaneden isteyebilirsiniz.
Prospektüs. İnternette de ilaçlarõn prospektüslerini bulabilir, inceleyebilir ve hatta
yazdõrabilirsiniz. Bu örneğin www.geneesmiddelenrepertorium.nl veya www.ziekenhuis.nl
adreslerinde mevcuttur.
İlaç Bilgi hattõ: 0900-9998800 (dakikasõ 0,20 €) Mesai günleri saat 10 ile 16 arasõ
arayabilirsiniz.
İlaç bilgi hattõ Hollanda Eczacõlar Birliğinin girişimidir. Bu numarayõ arayarak birliğe bağlõ
bulunan eczacõlardan biriyle bağlanõ kurarsõnõz.
•
13/14
Deneyim uzmanları ile kontak kurmak
Pandora Depresyon hattõ. Depresyon hattõnõ arayarak kendi de depresyon geçirmiş
insanlarla sohbet edebilirsiniz.
Telefon: 0900 - 6120909 (dakikasõ 0,10 €), mesai günleri saat 19.00- 21 arasõ.
e-posta: [email protected]
Pandora Bilgi & Tavsiye hattõ. Deneyim uzmanlarõ ruhsal sorunlar ve ruhsal sağlõk bakõmõ,
tedavi yöntemleri, hasta haklarõ, iş başvurusu yapmak ve çalõşmak konusunda sorularõnõz
yanõtlar.
Telefon: 0900-7263672, mesai günleri saat 10.00 – 16.30 arasõ.
Pandora Internet sayfasõ www.stichtingpandora.nl. Pandora vakfõnõn internet
sayfasõnda Pandora Forum’u tõklayabilirsiniz. Bu forumda psikofarmakolojik ilaç kullanõcõlarõn
deneyimlerini konuya göre ayrõlmõş olarak okuyabilir, tepki verebilir ve kendi deneyimlerinizi
de yazabilirsiniz.
Kadõn ve İlaç kullanõmõ Vakfõ
Bu vakõf sakinleştirici ve uyku ilaçlarõnõ aşõrõ fazla kullanan kadõnlara bunu azaltmalarõ
hususunda bilgilendirme toplantõlarõ, öz yardõm gruplarõ ve kurslar düzenleyerek ve bu tür
ilaçlarla ilgili araştõrmalar yaptõrarak yardõmcõ olmaya çalõşõr.
Telefon: 040-2121746, mesai günleri saat 10.00 – 15.00 arasõ.
•
Psikofarmakoloji kullanõmõ
Zelfzorgboek Depressie – (Depresyonla ilgili öz bakõm kitabõ) 2ci baskõ. Amsterdam :
Stichting September, 2002.
İlk baskõ Pandora Vakfõ ve September Vakfõnõn ortak girişimi sonucu hazõrlanmõştõr.
Bölüm 9 ve 21’de antidepresan ilaçlar hakkõnda bilgi bulabilirsiniz. Söz konusu kitapçõk her
eczaneden ve Pandora Vakfõndan temin edilebilir.
Overwogen medicijngebruik (Ölçülü ilaç kullanõmõ) Psikolojik ve psikiyatrik
rahatsõzlõklarda kullanõlan ilaçlar hakkõnda bilgi içerir. – 4. baskõ. Utrecht : DGV (sorumlu ilaç
kullanõmõ Hollanda Enstitüsü), Müşteriler Birliği ve başkalarõ, 2001. 60 sayfa
“de Vereniging Cliëntenbond in de Geestelijke Gezondheidszorg” kurumundan sipariş
edilebilir. Telefon: 030-2521812 veya 030-2521822.
E-posta: [email protected].
Ziyaret adresi: Cliëntenbond, postbus 645, 3500 AP Utrecht.
Slaap- en kalmeringsmiddelen. (Uyku ve Sakinleştirici ilaçlar) Jellinek Preventie en
Consultancy, Amsterdam. Broşür. Telefon 020- 5702355.
Rapport Gebruikers over antidepressiva. (Kullanõcõlarca antidepresan hakkõnda rapor)
Antidepresan ilaçlarõ kullanõcõlarõnõn deneyim ve sorularõndan esinlenerek hazõrlanmõştõr.
www.stichtingpandora.nl internet adresinden sipariş listesinden sipariş edilebilir veya online
indirilebilir.
Literatuurlijst Medicijnen. (İlaç kaynakçasõ) www.stichtingpandora.nl internet adresinden
sipariş listesinden sipariş edilebilir veya online indirilebilir.
•
14/14
Psikofarmakolojik ilaçlarõ kesmek
Stoppen met antipsychotica? (antipsikotik ilaçlarõ kesmek)
Seçim hususunda yardõm – 2. baskõ.
Utrecht : Wetenschapswinkel Geneesmiddelen, 1997. 16 sayfa.
Telefon: 030-2537309. E-posta: [email protected]
Stoppen met antidepressiva? (Antidepresan ilaçlarõ kesmek)
Stoppen met lithium? (Lityum ilacõnõ kesmek)
Stoppen met slaap- en kalmeringsmiddelen? (Uyku ve sakinleştirici ilaçlarõ kesmek)
Rehber. Utrecht : Wetenschapswinkel Geneesmiddelen, 1998. 15 sayfa.
•
Kaynakça
Geneesmiddelen in Nederland. (Hollanda’da İlaç) Görevliler ve kullanõcõlar için rehber:
2002-2003 / L. Reijnders ve başkalarõ. Amsterdam: van Gennep, 2002. 650 sayfa
2002-2003 İlaçlarõ. Doktor, eczacõ ve tüketici için el kitabõ)/ I. Wolffers. Amsterdam:
Contact, 2001. 800 sayfa
Let op
Deze brochure geeft informatie over het gebruik van medicijnen bij psychische en/of
psychiatrische klachten. De Nederlandse brochure Gebruik van medicijnen, bij psychische
en/of psychiatrische klachten kunt u op www.stichtingpandora.nl downloaden.

Medicijnen bij psychische klachten

Transkript

Benzer belgeler

Antidepresanla terapi

Sektör Toplantıları Neticesinde Başbakan ve Ekonomi Koordinasyon

Konsantrasyon hapları okula girdi

Yeni bir iş kolu: Profesyonel kobaylık

eczacı

add leaflet med. gr/turk/eng - ADD

1 | 8 KULLANMA TALİMATI Bİ-PROFENİD 150 mg tablet