Domates Yetistiriciligi - TARIM REKLAM ARASTIRMA YAYINCILIK

Transkript

TARIM REKLAM ARASTIRMA YAYINCILIK FAALIYETLERI
Domates Yetistiriciligi
Domatesin ana vatan1 Amerika olup Meksika k1z1lderilerinin tomati dedikleri Asteklerin zitomate veya zitotomate
kelimelerinin modifikasyonudur. Besin maddesi olarak kullan1lmas1 avrupaya getirildikten sonra ba_lam1_t1r. Domates
avrupaya 1550 y1l1nda getirilmi_ olup önce 0talyanlar sonra 0ngilizler, 0spanyollar orta Avrupa ülkeleri yeti_tirmeye
ba_lam1_t1r. Türkiye de yeti_tirilmesi ise 18.yüz y1ldad1r.
BES0N DEER0
Domatesin sal1k bak1m1ndan deeri çok yüksektir. Domates elma asiti, fosfor, kalsiyum, potasyum ve birçok
organik besleyici tuzlara ve vitaminlere sahiptir. Carotin, c vitamini bak1m1ndan zengindir. Domates ihtiyarl11n önüne geçer.
Mide hastal1klar1nda kullan1labilir. Karacier ve böbrek hastal1klar1na iyi gelir. Ta_ dü_ürmede, deri hastal1klar1nda, skorpit
hastal11na faydal1d1r. Soluk borusu katar1nda, göz hastal1klar1nda, ba_ ar1lar1nda domates yemelidir. Domatesi çi
olarak yemek daha faydal1d1r.
0KL0M 0STEKLER0 Domates s1cak iklim bitkisidir. Bol ürün vermesi için nispeten uzun bir yeti_me mevsimi ister. Donlara
dayan1kl1l11 yoktur. Donsuz gün adedi 3,5 aydan az olmamal1d1r. Yüksek nem ve yüksek 1s1 yaprak hastal1klar1n1n
meydana ç1kmas1na neden olur. S1cak kuru rüzgarlar çiçekleri dökerler. Sulanmak kayd1yla kurak ve yar1 kurak bölgelerde de
bol mahsul verir.
TOPRAK 0STEKLER0 Domates kumlu topraklardan a1r killi topraklara kadar her tip toprakta yeti_ebilir. Kuzey Anadolu
bölgesinde erkencilik için kumlu veya kumlu- t1nl1 toprakta yeti_tirilmelidir. Bu gibi topraklar1 büyüme mevsimi k1sa olan
yerlerde de tercih etmelidir. Büyüme mevsimi uzun olan yerlerde konservecilik için fazla mahsul al1nmak istendiinde t1nl1,
killi-t1nl1 ve milli topraklar hafif topraklara tercih edilmelidir. Toprak alt1 suyu yüksek olan yerlerde dranaj yap1lmal1d1r.
Toprakta Ph 5 ve daha a_a1 olan yerlerde kireçleme yap1labilir. Toprak asidi 5 ile 5,5 0lan yerlerde kireçlenme
yap1ld11nda mahsul art1_1 salanm1_t1r.
DOMATES ÇE^0TLER0
Yerli ve yabanc1 domates çe_itleri bitki boyuna göre yer veya bodur domates çe_itleri, s1r1k domates çe_itleri olmak üzere
ikiye ayr1l1r. Yer domates çe_itlerinin boylar1 k1sa, dallar1 kal1n, meyve _ekilleri bozuk ve dilimlidir. Hastal1klara kar_1
dayan1mlar1 ve verimleri azd1r. Günümüzde yeti_tiricilii az yap1lmaktad1r. S1r1k domates çe_itleri yeti_tirildii bölgenin iklim ve
toprak yap1s1na uygun olarak sofral1k, salçal1k, konservelik olarak yeti_tirilir. Verimleri yüksek, hastal1klara dayan1mlar1
fazlad1r. Meyveleri büyük yuvarlak, kabuklar1 düzgün, renkleri parlak, dilimsiz, etleri lezzetli, çekirdek miktarlar1 azd1r. êker
miktarlar1 % 5-7 aras1ndad1r.
Domates çe_itlerini;
A) Kullan1lmalar1na göre:
1-Sofral1k
2-Sanayilik olmak üzere iki gruba,
B) Morfolojik durumlar1na göre:
1-Bodur-yer
2-S1r1k çe_itleri olmak üzere iki gruba,
C) Yeti_tirme alanlar1na göre:
1-Aç1kta
2-Turfanda yani cam ve plastik seralarda yeti_tirilmeye uygun olmak üzere iki gruba,
D) Olgunluk ve toplama zamanlar1na göre de:
1- Erkenci
2- Orta
3- Geççi çe_itler olmak üzere üç grupta toplamak mümkündür.
0hracata elveri_li domates çe_itlerinin de kendilerine has özellikleri bulunmaktad1r.
EK0M VE BAKIMI
Tarlaya dikim elle veya makineli olarak yap1labilir. Domates fidelerinin tarlaya dikiminde dikkat edilecek hususlar;
* Fidelerin yerlerine dikimi, donlar geçtikten sonra yap1lmal1,
*Topra1n tavl1 olmas1na dikkat edilmeli,
* Domates yeti_tiriciliinde s1ra aras1 ve s1ra üzeri b1rak1lacak aral1klar çe_idin s1r1k veya yer çe_idi olu_una, büyüme ve
yay1lma kuvvetine, toprak _artlar1na ve yap1lacak bak1m i_lerinin elle veya makineli olarak yap1lmas1na göre dei_ir.
Ülkemiz _artlar1nda s1ra aralar1 yer domateslerinde 80-125 cm, s1r1k çe_itlerinde 75 cm, s1ra üzeri mesafeler ise yer
çe_itlerinde 60 cm, s1r1k çe_itlerinde ise 50 cm olarak b1rak1lmal1d1r. Yeti_tiriciler fideleri dou-bat1 yönünde haz1rlanan
masuralar1n güney k1s1mlar1na, kuzey-güney yönünde haz1rlanan masuralar1n dou taraflar1na ve masuralar1n boyun
noktalar1na dikmelidir.
* Dikim sabah1n erken saatlerinde veya ak_am serinliinde yap1lmal1d1r. S1cak saatlerde dikim yapmamal1d1r.
*Dikimde fidelerin ilk yapraklar1n1n toprak üstünde kalmas1na dikkat edilir ve kök boaz1 1-1,5 cm toprakla örtülür ve toprakla
bast1r1lmal1d1r. Hemen can suyu verilmelidir.
Domatesler tohumla yeti_tirilir. S1cak yast1klarda veya seralarda domates fideleri elde edilir. Sonra bu fideler _a_1rt1l1r
daha sonra bahçedeki yerlerine dikilir. Domates tohumlar1n1n çabuk çimlenmelerini salamak için ekimden 24 saat önce su
içinde bekletilmelidir. Daha sonra iklim durumuna göre ocak- mart aylar1nda haz1rlanan s1cak yast1klara serpme suretiyle
http://www.tray-fa.com
Powered by Joomla!
Generated: 12 October, 2016, 21:17
bir mt2 5 gr. Hesab1 ile tohum at1l1r. Ekimde yast1klar1n s1cakl11 24 C olmal1d1r. Tohum ekildikten sonra üzerine 1Cm
kadar çürüntü ve ince topraktan olu_an harç at1l1r. Tahta tokmakla bast1r1l1r ve süzgeçle sulan1r. Daha sonra yast11n üzeri
kapat1l1r ve has1rla üzeri örtülür. Domates tohumlar1 ortalama 10 gün sonra çimlenmeye ba_lar. Bak1m i_lemi olarak iyi
havalarda fideler havaland1r1l1r. Gerektii kadar su verilir, otlar1 al1n1r.
Fideler 2 yaprakl1 olunca dier bir yast1a 4-5 cm ara ile _a_1rt1l1r. 0klim müsait olan büyük i_letmelerde fideler 10 cm ara ile
dorudan tohum tavalar1na _a_1rt1l1r. Fideler burada 3-4 hafta kald1ktan sonra topraklar1 ile ç1kart1larak ya s1ra usulü
veya 80 cm ara ile haz1rlanan tek masuralar1n kenarlar1na 60 cm aral1klarla dikilir. Sonra her fide sulan1r. 1 dönüme
ortalama 2700 fide dikilir. Suyu bol olan yerlerde domatesler masuralar yerine 2,10 mt geni_lik ve 3-5 uzunluundaki
tavalara s1ra aralar1 70 cm. s1ra üzeri 60 cm ara ile dikilir ve salma sureti ile sulan1r. Verilecek s1ra aras1 ve s1ra üzeri
mesafeler domates çe_idine, toprak ve sulama durumuna göre dei_ebilir.
Dikimden 12-18 gün sonra birinci çapa yap1l1r. Bu çapadan sonra domateslerin su istei meyve balay1ncaya kadar
çapalamak suretiyle salanmal1d1r. Erken mahsul almak için ilk mahsulün hasat1na kadar ihtiyaç görülmedikçe su verilmemelidir.
Meyve balad1ktan sonra tekrar sulamaya ba_lamal1 ve çapa yap1lmal1d1r. Hereklere al1nacak domateslerin yan1na
birer s1r1k dikilir. S1r1klar1n uzunluu 1,5-2 mt geni_lii 3-3,5 cm. olmal1 ve topraa 30 cm kadar sokulmal1d1r. S1r1k
domateslerin sürekli uzamalar1n1n önüne geçmek için budama yap1lmal1d1r. Domateslere çe_itli budama yöntemleri uygulan1r
Pratik olan1 tek gövdeli budamad1r. Bu budamada gövde üzerindeki yapraklara dokunulmaz yan dallardan ç1kan bütün ikinci
sürgünler daha körpe iken serpentle kesilir. Austos- eylül ba_lang1c1nda domateslerde tepe alma yap1l1r. Bu suretle
domates üzerinde bulunan çiçeklerde meyve balar. GÜBRELEME
Domates yeti_tiricilii yap1lan yerde ah1r gübresi ve ticaret gübreleri kullan1lmal1d1r. Ah1r gübresi dönüme 2-2,5 ton verilir.
Besin maddelerince fakir olan Kumlu ve kumlu- t1nl1 topraklarda dönüme verilecek ticaret gübreleri miktar1 dier topraklara
göre daha fazla olmal1d1r.
OLGUNLUK VE HASAT Domates yeti_tiriciliinde hasat, yeti_tirme amac1na, pazar1n uzak ve yak1nl11na, çe_idin meyve
özelliklerine göre beyaz olum döneminde ba_layarak k1rm1z1 olum devresine kadar olan herhangi bir devrede yap1labilir.
Küçük aile i_letmelerinde yap1lan sofral1k domates yeti_tiriciliinde hasat say1s1 art1r1larak verimin artmas1 saland11 gibi
pazar1n kalite istekleri de dikkate al1nmal1d1r. Olgunla_an meyveleri üzerinden al1nan bitki yeni sürgünler ve çiçekler
meydana getirerek verime devam etmektedir. Buna kar_1l1k sanayi domatesi üretiminde ise hasad1n mümkün olduu kadar
az say1da yap1lmas1 amaçlan1r. Böylece hasat maliyeti dü_er eer makineli hasat yap1lacaksa hasat bir defada yap1l1r.
Hasat s1ras1nda çiçek ve meyvelerin dökülmemesine özen göstermek gerekir. Hasat erkenci çe_itlerde iki, orta ve geççi çe_it
ise 3-4 defada yap1l1r. Erkenci çe_itlerde bitki üzerindeki meyvelerin en az 60-70’ i olgunla_1nca hasada ba_lan1r.
Kalan domatesin 30-40’1 ikinci hasatta tamamen toplanacak hale gelince yap1lmal1d1r. Hasat sabah1n erken
saatlerinde elle toplanmak sureti ile yap1l1r.
Hasat s1ras1nda dikkat edilecek hususlar:
Ø Tarla ya_ken hiçbir zaman hasat yap1lmamal1d1r.
Ø Hasatta kar1k içinde mümkün olduu kadar az gezilmelidir.
Ø Hasat edilen domatesin ta_1nmas1 esnas1nda kar1k içine uzanm1_ ve üzerinde ye_il meyveler bulunan dallar
b1rak1lmal1d1r.
Ø Tarla hasattan sonra hemen sulanmal1 ve h1rpalanan bitkinin kendisini çabucak toparlamas1 salanmal1d1r.
Ø Her s1ran1n ba_1ndaki kar1k içine su ile birlikte gübre verilmemelidir. Kar1k ba_lar1ndaki bitkiler gübreden zarar gördüü halde
kar1k sonundakiler ise gübreden faydalanamaz.
Olgunla_an domatesleri 3-5 gün depolamak mümkündür. Depolama s1cakl11 4°C civar1nda olmal1d1r.
VER0M Domates üretiminde dekara verim yeti_tirme _artlar1na, yeti_tirmenin ba_ar1s1na ve çe_idin erkenci veya geççi
olu_una göre 6-12 ton aras1nda dei_ir.Ya_lanan ve h1rpalanan bitkilerde hastal1k ve zararl1lar daha kolay yay1l1rlar. Bu
nedenle bu dönemde de hastal1k ve zararl1 mücadelesine özen gösterilmelidir.AMBALAJLAMA Üretim amac1na göre dei_ir.
Meyve saplar1 ile hasat edilen sofral1k domates çe_idinde mutlaka ters s1ral1 kasalar kullan1l1r. Aksi halde birinci
s1ran1n meyve saplar1 dier meyveleri delerek çok k1sa sürede çürümelerine neden olur. Yüksek kaliteli ürün pazarlanmas1nda
viyoller veya tek s1ra kasalar tercih edilmelidir. Domateslerde çok s1ral1 kasalar zorunlu olmad1kça kullan1lmamal1d1r.
DOMATES HASTALIKLARI
Domateslerin birçok mantari hastal1klar1, bitkisel ve hayvansal zararl1lar1 bulunmaktad1r.
MANTAR0 HASTALIKLAR
Domateslerde Mildiyö hastal11:
Mildiyö hastal11 çok nemli geçen dönemlerde yaprak ve meyvelerde fazla zarara sebep olur. Esmer lekeli yapraklar, daha
sonra siyahla_arak kurur, meyvelerde çürüklük meydana gelir.
Mücadelesi:
Dayan1kl1 domates çe_itleri yeti_tirilmeli, mantari hastal1klara kar_1 ilaçl1 mücadele yap1lmal1d1r.
Domates Yaprak Küfü :
Domates yapraklar1nda esmer lekeler meydana gelir. Sararan yapraklar1n alt yüzlerinde zeytuniye_il küf tabakas1
meydana gelir. Lekeli yapraklar k1vr1larak zarar görür. Genç bitkilerde hastal1k daha fazla görülür.Mücadelesi :
Hastal1k belirtileri görülür görülmez fungusitlerle ihtiyaca göre 1-2 defa ilaçlama yap1l1r.
Domateslerde Altenaria Hastal11 :
Powered by Joomla!
Bu mantar hastal11 Bahçe, tarla ve serada yeti_tirilen domateslerin yapraklar1nda, saplar1nda ve meyvelerinde leke
_eklinde görülür. Küçük lekeler zamanla büyüyerek koyu gri bir renk al1r. Hastal11n _iddetli halinde bütün yapraklar kurur ve dök
Meyvelerde ise koyu renkli köpük ve lekeler meydana gelir. Tohumla geçtii san1lmaktad1r. Mücadelesi:
Tohum ve fide yast1klar1 dezenfekte edilmeli, dayan1kl1 çe_it kullan1lmal1 ilaçlama yap1lmal1d1r.
Domateslerde Gövde Çürüklüü Hastal11 :
Domates bitkisinin kök boaz1n1n 15-20 cm yukar1s1nda gövde üzerinde esmer lekelr meydana gelir. Dokular çatlar, bitki
kökten ald11 suyu dal ve yapraklara ç1kartamad11 için yapraklar solar, bir müddet sonra bitki ölür. Mücadelesi:
Fide ve tohum yast1klar1 dezenfekte edilmeli, tohumlar ekilmeden önce ilaçlanmal1, hastal1a tutulan bitki kökleri ile beraber
ç1kart1l1p yak1lmal1, s1r1k domateslerde kullan1lan s1r1klar dezenfekte edilmeli, seralarda hastal1k görüldüünde ertesi y1l
toprak mutlaka dezenfekte edilmelidir.
Domateslerde Fusaryum Solgunluu :
Bu hastal1k mantarlar1 toprakta ya_ar ve kökler vas1tas1 ile bitkiye geçer. Bazen tohum ile de geçebilir. Hastal1k önce
yapraklar1n solmas1 sonrada bütün bitkinin ölmesi _eklinde kendisini gösterir. Domates meyveleri yumu_ak ve buru_uk bir
durumdad1r, çabuk bozulur.Mücadelesi :
Bu hastal1kla mücadele zor olmakla beraber _u tedbirler al1nabilir. Domates tohumlar1 ekilmeden önce ilaçlanmal1, tohum
, fide yast1klar1 ve sera topraklar1 dezenfekte edilmeli, hastal1k ç1kan parselde 3-4 y1ldan önce domates yeti_tirilmemeli
bu hastal1a dayan1kl1 çe_itler seçilmelidir.
Septoria Yaprak Lekesi Hastal11 :
Domates yapraklar1nda ve saplar1nda birçok küçük yuvarlak, k1rm1z1mt1rak kahverengi lekeler halinde görülür. Sonra
yapraklar1n ortas1 kur_uni bir renk al1r ve kurur. Hastal1a yakalanan yapraklar dökülür.Mücadelesi:
Kimyasal ilaçlarla mücadelesi yap1lmal1d1r.
Domates Fidelerinde Görülen Çökerten Hastal11 :
Hastal1a çökerten, dip çürüklüü,bay1lma veya devrilme hastal11 da denmektedir. 0yi havalanmam1_ fazla s1cak ve gereind
fazla sulanm1_ tohum yast1klar1nda ki fideler öbek, öbek devrilir. Hastal1k mantar1 domates fidelerinin kök boazlar1na ar1z
olarak buralar1 tahrip eder. Bu fidelerin kök boazlar1nda siyahla_malar görülür. Mücadelesi:
Tohum yast11nda kullan1lan harç eski yanm1_ ve elenmi_ gübre ile yeni elenmi_ iyi bahçe topra1 ve temiz kumla normal
ölçülerde kar1_t1r1larak haz1rlanmal1d1r. Tohum ve fide yast1klar1 topraklar1 haz1rlan1rken mantari hastal1klara kar_1
ilaçlama yap1lmal1, ilaçlamadan ancak 1 hafta sonra da tohum ekimi yap1lmal1d1r. Fideler 3-4 yaprak olduktan sonra
ilaçlama yap1l1p temiz su ile fideler sulanmal1d1r.
BAKTAR0YEL HASTALIKLARDomates Meyvelerinde Esmer Çürüklük Hastal11 :
Olgunla_mas1 yakla_an domateslerin alt k1s1mlar1nda siyah halkalar _eklinde görülür. Böceklerle bitkiden bitkiye
ta_1n1r. Mücadelesi :
Hastal1kl1 domates bitkileri derhal sökülüp yak1lmal1, salam tohumluk kullan1lmal1, hastal1kl1 parseller 4 y1l süre ile
domates, patates, patl1can, biber dikilmemelidir.
Domateslerde îddetli Bakteri Solgunluu Hastal11 :
Bu hastal1a tutulan domateslerin dallar1 enine kesildiinde kur_uni renkte sümüklü bir madde ç1kar. Hastal1a yakalanan bitki
birden solar, üzerinde ye_il yapraklar olduu halde ölür. Domates saplar1nda uzunluuna çizgi _eklinde bo_luklar görülür.
Mücadelesi :
Hastal1k görüldüü zaman domates bitkisi kökleri ile beraber sökülüp yok edilmeli, böyle yerlere 4-5 sene süre ile domates, pa
patl1can, biber gibi sebzeler ekilmemelidir. Tohumlar salam bitkilerden al1nmal1d1r. Domateslerde Bakteri Solgunluu :
Bu hastal1kta solgunluk bitkide yava_ yava_ devam eder, sonunda yapraklar1n hepsi veya büyük bir k1sm1 kurur, bitki
meyve balamaz. Bakteriler toprakta 2 y1l süre ile ya_ayabilir. Salam bitkilerin yaral1 kökleri ile geçer. Ayr1ca tohum ile de
geçer.Mücadelesi :
Salam tohum kullan1lmal1, hastal11n ç1kt11 yerlerdeki tohum ve fide yast1klar1 topraklar1 ile beraber dezenfekte
edilmeli, hastal1k ç1kan tarla ve bahçelerde 4-5 y1l süre ile domates yeti_tirmemeli, dayan1kl1 çe_itler seçilmelidir.
V0RUS HASTALIKLARI
Hastal1a yakalanm1_ domateslerde yapraklar ufal1r, dallar incelir, mahsül azal1r ve kalitesi bozulur. Önemli virüs
hastal1klar1Mozaik Virüs Hastal11 :
Domates yapraklar1 üzerinde aç1k ve koyu ye_il renkli mozaik lekeleri görülür, yapraklarda kabarc1klar meydana gelir, verim
%10 – 20 oran1nda azal1r.
Aucuba Mozaik Hastal11 :
Tohum ile geçer, domates yapraklar1 üzerinde s1n1rlar1 belli sar1mt1rak ye_il lekelr meydana gelir. Meyveler üzerinde ise
gayr1 muntazam lekeler olu_ur.
Sar1 Uçluluk Veya Sar1 Yaprakl1l1k Virüsü :
Genç yapraklarla filiz uçlar1nda belirgin olarak sar1 renk meydana gelir.
Yapraklar1n 0p êklinde 0ncelmesi :
Normal yapraklar yapra1n ortas1nda sadece damar1 kalacak _ekilde incelir. Yapraklar ince ip gibi bir hale gelir. Bu
duruma domateslerde yeti_me süresinin sonunda rastlan1r. Çizgili Virüs Hastal11 :
Bu virüs yaprak sap1 ve dallar üzerinde çizgiler meydana getirir, hastal1k çoald11nda bitkinin uç sürgünleri solar ve ölür. Mey
Powered by Joomla!
üzerinde yuvarlak, çukur, yüzük veya nal _eklinde ölü dokular görülür, bu dokular alt1ndaki et sertle_ir. Yaz1n s1cak fazla olduun
daha fazlad1r. Cüce Virüs Hastal11 :
Domates bitkisi bodur kal1r, uç filizleri menek_e rengini al1r, bitki mahsul balamaz zarar1 çok fazlad1r.
Bu virüslerden ba_ka bronz leke hastal11, esmer lekeli virüs, kök veya bigbud hastal11 gibi virüs hastal1klar1 da
bulunmaktad1r. Mücadelesi:
Domatesi sera,bahçe veya tarlada yeti_tirirken havaland1rmaya, sulamaya, fazla azotlu gübre vermemeye çal1_1lmal1d1r.
Salam bitkilerden tohum al1nmal1, tohumlar mutlaka ilaçlanmal1d1r. Fide yeti_tirilmede kullan1lan yast1k ve saks1
topraklar1 ile sera topraklar1 sterilizasyon yap1lmal1d1r. Seralarda ve aç1kta yeti_tirilen domateslerde görülen yaprak bitleri,
k1rm1z1 örümcek ve tripslere kar_1 mücadele yap1lmal1d1r. Bahçe ve tarlada domates yeti_tirirken yan1nda tütün, patates,
biber, h1yar ve yabani patl1cangillere ait bir bitki bulundurmamal1d1r. Hastal1kl1 domatesler budan1rken koltuk altlar1n1
elle kopar1rken veya ürün toplarken b1çak ve makas gibi budama aletleri ile eller temiz sabunlu su ile y1kand1ktan sonra
sal1kl1 domateslere bak1m yap1lmal1d1r. Hastal1a yakalanan bitkiler kökleri ile beraber ç1kar1l1p yak1lmal1d1r.
DOMATESLERDE GÖRÜLEN F0ZYOLOJ0K HASTALIKLAR
Yaprak K1vr1lmas1 :
Domateslerde yaprak k1vr1lma sebeplerinden biri kuvvetli bir koltuk alma budamas1d1r. Sulaman1n gecikmesi de
k1vr1lmaya neden olur. Sulama yap1ld1ktan sonra yapraklar tekrar eski haline döner. Fazla 1_1kta yapraklar1n
k1vr1lmas1na neden olabilir. Ayr1ca baz1 domates çe_itlerinin kendine has özellii de bulunmaktad1r.Yulaf Çiçei :
Baz1 domates çe_itlerinde çanak yapraklar normal olarak meydana gelmez, erkek organlar aç1k sar1 renkte meydana gelir.
Sebebi fazla gübreleme ve sulama sonucu büyüme faktörlerinin birden bire artmas1d1r. Domates Dallar1nda 0ç Bo_almas1 :
Genç domates bitkilerinde dallarda görülen iç bo_luklar1na fazla su ve azot ile yüksek 1s1 ve 1_1k azl11 sebep olur. Ya_l1
bitkilerde ise _a_1rtmada kullan1lan saks1lar1n küçüklüü nedeniyle köklerin kötü te_ekkül etmesi ve bitkinin çabuk büyümesidir.
Bitkilerde Çal1la_ma:
Baz1 genç domatesler küçük kal1r, yapraklar normal yapraklara göre daha küçüktür. Saplar k1sa olup fide çal1la_1r. Buna se
yast1klardaki 1_1k azl11 ve 1s1n1n gereinden yüksek olmas1d1r. Yeti_tiricilikte bu fideler kullan1lmamal1d1r. Meyvelerde
Çatlaklar :
Domates meyveleri kabuklar1n1n sap etraf1nda y1ld1z veya halka _eklinde az veya çok derin çatlaklar meydana gelir.
Nedeni sulaman1n belli bir zamanda düzensiz yap1lmas1d1r. Özellikle turfanda domates yeti_tirilen seralarda ani olarak
kaloriferlerin söndürülmesi, bir defada fazla miktarda yaprak kopart1lmas1, gereinden fazla su verilmesi çatlaklar1n
çoalmas1na neden olur. Bahçede veya tarlada yeti_tirilen domateslerin meyvelerinde görülen çatlaklar1n önüne geçmek daha
zordur. Sulaman1n ayarlanmas1 yan1nda yamurdan önce bütün olgunla_an meyveler toplanmal1d1r. Meyvelerin Sap
Taraflar1nda Yüzük êklinde Ye_il Bir Tabakan1n Te_ekkülü:
Bu durum bir çe_it özellii olmakla beraber toprakta azot ve tuz konsantrasyonunun fazlal11 buna sebep olur. Meyveler
Üzerinde Güne_ Yan11 :
Kuvvetli güne_ 1_1klar1 olun domateslerin meyve kabuklar1 üzerinde beyaz renkte gayri muntazam yan1k lekeleri yapar.
Bu lekeler daha sonra çökerek kuru havalarda sertle_ir, nemli havalarda ise küf tabakas1 ile kaplan1r. Az yaprakl1 çok verimli
yer domates çe_itleri bahçe veya tarlada uzun müddet toplanmadan kal1rsa güne_ yan11 meydana gelir. Bu çe_itlerin
fidelerini erken d1_ar1 dikmek, ürünü de yaz s1caklar1 çoalmadan toplamak gerekir. K1_1n seralarda yeti_tirilen s1r1k
domateslerde ise fazla budama yapmamal1, yapraklara zarar veren hastal1klarla mücadele edilmelidir. Meyveler 0çerisinde
Bo_luklar:
Baz1 domates çe_itlerinin meyveleri _ekilsiz olup içinde de bo_luklar meydana gelebilir. Bu durum çe_idin kendi özelliinden
olmakla beraber topra1n fazla gübrelenmi_ olmas1 ve geceleri 1s1n1n fazla yüksek olmas1ndan meydana gelebilir. Çiçek
Burnu Çürüklüü :
S1cak zamanlarda toprak kurursa domates meyvelerinde bu hastal1k meydana gelir. Düzenli sulaman1n yap1lmamas1
etkendir. Henüz k1zarmam1_ meyvelerde d1_ar1dan önce çiçein bulunduu k1s1mda esmer renkli lekeler meydana gelir. Bu
lekeler kat1la_1r siyahla_arak deri gibi sert bir durum al1r. Bakteriler ve mantarlar buradan içeri girerek meyvenin çürümesine
sebep olur. Yapraklarda Klor Zarar1:
Normal ye_il renkli yapraklar1n damarlar1 sar1 bir renk al1r. Bu durum topra1 fazla kloru bulunan gübrelerle gereinden
fazla gübrelenmesinden meydana gelir. Zarar görüldüü zaman bol miktarda sulamak fayda verebilir. Yapraklarda Fosfor Asidi
Eksiklii :
Domates yapraklar1n1n alt yüzlerinin menek_e çeler bir renk almas1 fosfor noksanl11n1 gösterir. Buna çare olarak fosfor
içeren yaprak gübresi ile gübreleme yap1lmal1d1r.Yapraklarda Magnezyum Eksiklii:
Yaprak damarlar1n1n etraf1 ye_il dier taraflar1 sar1 bir renk al1r. Asitli topraklara amonyum sülfat gibi asitli gübreler
verilmemeli belirli aral1klarla magnezyum içeren yaprak gübresi ile gübreleme yap1lmal1d1r. Yapraklarda Mangan Eksiklii :
Domates bitkisinin uç yapraklar1 sarar1r, Yapraklarda bir incelme görülür, mangan içerikli gübreler kullan1larak bu sorun çöz
DOMATES ZARARLILARIYaprak Bitleri:
Domateslerde yaprak bitleri zarar1 bitlerin sokmas1 sonucu körpe yapraklarda k1vr1lma, meyvelerde lekeler meydana
gelir. Yaprak bitlerinin en büyük zarar1 virüs hastal1klar1n1 dier bitkilere ta_1malar1d1r. Mücadelesi:
Seralarda ve aç1kta yeti_tirilen domates bitkilerinde yaprak bitleri görülür görülmez mücadele ilaçlar1 ile ilaçlanma
yap1lmal1d1r.Pas Böcüleri:
K1rm1z1 örümcekler s1n1f1nda olup Akdeniz ve Ege bölgelerinde baz1 y1llar büyük zarar yapabilirler. Domates bitkisinin alt
taraf1ndaki yapraklar1n öz sular1n1 emerek k1sa bir zamanda kurumas1na neden olur. Mücadelesi:
Zararl1ya kar_1 kimyasal mücadele uygulan1r.Tripsler :
Tripsler sera ve tarladaki domateslerde görülebilir. Yapraklar1n alt yüzeyinde ya_arlar ve yapraklar1 emerler. Yapraklar
vaktinden önce kurur. Tripslerde yaprak virüs hastal1klar1n1 ta_1rlar. Mücadelesi:
Zararl1ya kar_1 kimyasal mücadele uygulan1r.Ye_il Kurtlar:
Powered by Joomla!
Ye_il kurtlar1n t1rt1llar1 domateslerin meyvelerini delerek içini yerler. Etraf1nda orman veya çal1l1k olan yerlerde zarar
daha fazla olur. Mücadelesi:
T1rt1llar görülür görünmez kimyasal mücadele uygulan1r.Tel Kurtlar1:
Tel kurtlar1n1 silindir _eklinde ve parlak sar1 renkteki larvalar1 domateslerin toprak içindeki k1sm1na zarar
verir.Mücadelesi:
Kimyasal mücadele uygulan1r.Bozkurtlar:
Birçok kelebeklerin t1rt1llar1 toprakta ya_ar, domates fidelerinin kök boazlar1n1 kemirerek genç fidelerin ölmelerini salar.
Ye_ilimt1rak gri renkte olan t1rt1llar zararlar1n1 gece yapar. Mücadelesi:
Kimyasal mücadele uygulan1r.Dana Burnu :
Dana burnu sebze bahçelerinin en büyük dü_man1d1r. Domates yeti_tirilen tohum ve fide yast1klar1nda, bahçe ve tarlaya
dikilen körpe fideleri kesmek sureti ile zarar verir.Mücadelesi:
Danaburnunu öldürmek için çe_itli zehirli zirai ilaçlar kullan1l1r. Fide yast1klar1n1 veya bahçe ve tarlaya dikilmi_ domates
fidelerinin topra1 suland1ktan sonra 5 K. Kepee, belirtilen miktardaki ilaç kar1_t1r1l1p su ile irmik helvas1 k1vam1nda
haz1rlanan ilaç kar1_1m1 ak_am üzeri dana burnu delikleri etraf1na serpilir. Danaburnu nemli topraklar1 sevdiinden gece
delikten ç1k1p gezerken bu ilaç kar1_1m1ndan yiyip ölür. May1sböcei Larv1:
Halk aras1nda kad1 lokmas1 veya manas olarak adland1r1l1r. May1s böceinin toprak içindeki kurtlar1 domates bitkisine
de musallat olur. Mücadelesi:
Toprak i_lenirken meydana ç1kan kurtlar1n öldürülmesi yan1nda toprak alt1 zararl1lar1na kar_1 kullan1lan ilaçlardan
faydalan1l1r.Kök Ur Nematodlar1 :
Domates bitkisi köklerinin üzerinde irili ufakl1 _i_kinlikler yaparak geli_ir. Bu _i_kinlikler den dolay1 su ve besin al1m1
bozulan bitkilerin geli_imi yava_layarak genelde boylar1 k1sa kalarak zamans1z kururlar. Bu solucanlar daha çok nemli
topraklarda geli_im gösterirler.Mücadelesi:
Kök ur nematodlar1na kar_1 uygulanacak mücadeleler _unlard1r.
a) Genetik Seleksiyon , Nematota dayan1kl1 domates çe_itleri yeti_tirmek.
b) Nematoda kar_1 hassas bitkilerden sonra nematoda dayan1kl1 bitki yeti_tirmek.
c) Serada domates yeti_tiricilii yap1ld11nda topra1 buharla veya kimyasal maddelerle dezenfekte etmek.
B0TK0SEL ZARARLILARCanavar Otu :
Halk dilinde verem otu, h1nz1r otu, bostan göçüren gibi isimler al1r. Domates köklerinde büyüyerek pençeleri ile bitkinin öz
sular1n1 emer, zay1flamas1na, verimden dü_mesine ve sonun da ölmesine neden olur. Oroban_ tohumlar1 çimlenme güçlerini
10-12 y1l koruduklar1 için sevdikleri bitki topraa ekildikleri veya dikildiklerinde hemen faaliyete geçerler.Mücadelesi :
Oroban_a kar_1 dayan1kl1 çe_itler kullan1lmal1, oroban_ bahçe veya tarlan1n neresinde ve hangi bitkide görülürse görülsün
açmamadan önce o bitki hemen topra1ndan sökülüp imha edilmelidir. Patl1can, bakla, bezelye, domates, lahana ve benzeri
gibi sebzeler arka arkaya ayn1 parselde yeti_tirilmemeli, münavebe uygulanmal1d1r. Küsküt :
Çounlukla domates fideliklerinde görülür, ince parlak sar1 renkte, sar1l1c1 bir parazittir. Körpe fidelerin gövdelerini y1lan gibi
sararak kurumas1na neden olur. Mücadelesi :
Küsküt tohum ile çoalan bir parazit bitkidir. Nerede görülürse derhal sökülüp imha edilmelidir. Tohumunun topraa dü_memesi
gösterilmelidir.
Powered by Joomla!

Domates Yetistiriciligi - TARIM REKLAM ARASTIRMA YAYINCILIK

Transkript

Benzer belgeler

Please highlight any specific food allergies or intolerances to our

Feinzin

türk ve osmanlı mutfağından

menu-web-tr copy