Endemizm
Transkript
Endemizm
Endemizm Bir bitkinin yayılış alanına o bitkinin “areali” denir. Yayılış alanı geniş olan bitkiye Kozmopolit; dar olana, yani yer yüzünün sadece belirli ve dar bir bölgesinde yetişen bitkiye de Endemik denir. Yani; Endemizm: Bir bitki türünün dar bir bölgede sınırlanmış halde bulunması. Bu terim belirli bir bölgeye özgü bitki taksonu (Subsp. Species, Genus, Familya gibi) için kullanılır. Bir bitki türünün ülkemiz için endemik olduğu söylendiğinde, bitki ister dar bir bölgede, ister tüm Türkiye’de olsun, söz konusu takson ülkemiz sınırları içinde düşünülmelidir. Türkiye’nin dışına taşmayan bitkiler endemik olarak anılmalıdır. Bir endemik bitkinin yayılış alanının genişliği değişebilir. Lysimachia minoricensis (Primulaceae) yalnızca Minorka adasında birkaç metrekare alanı kaplar, bunun yanında ise ülkemizde endemik bir takson kilometrekarelerce alanı kaplayabilir. Bir kıtaya özel endemik türler olamaz çünkü endemikler bir kıtanın her yerinde yayılış göstermeyip kıta içerisindeki bir dağda bulunabilir. Bir kıtanın veya bölgenin ancak bir bölümü endemizm açısından ilginç olabilir. Örneğin Afrika’nın güneyi (Kap Bölgesi), Hawaii Adaları, Madagaskar, yurdumuzda ise Güneybatı Anadolu, Toroslar, Tuz Gölü çevresi, Çankırı ve Sivas yöreleri endemik tür bakımından zengin olan yerlerdir. Endemizm floristik bölgeleri tanımak ve o yerin floristik özellilerini tayin etmek açısından oldukça önemli bir kriterdir. Belli bir floristik bölgeye has endemikler bir araya gelerek floristik bölge sınırlarını oluştururlar. Endemizm Çeşitleri 1-Paleoendemikler (Relikt, Konservatif endemikler) 2-Neoendemikler (Mikro, Progresif endemikler) Paleoendemikler Bu tür bitkiler jeolojik devirlerde geniş yayılma göstermiş ve bir değişime uğramadan günümüze kadar gelmiş ancak bugün yayılış alanları oldukça daralmış ve sınırlanmış olan endemiklerdir. Türkiye, bitkileri açısındna dünyada en zengin ülkelerin başında gelir. Bu günkü bilgilerimize göre Türkiye’nin coğrafi sınırları içinde 3022’si endemik olmak üzere 8897 çiçekli ve eğrelti türü doğal olarak yetişmektedir. Yugoslavya 500; Yunanistan 800 endemik türe sahipken sadece Antalya ilimizde 578 adet endemik bitki türü vardır. Tüm Avrupa’da 2500*, sadece Türkiye’de 3000* endemik tür vardır. *=ortalama Türkiye’nin Floristik Zenginliğinin Başlıca Sebepleri 1- İklim Farklılıkları 2- Jeolojik ve Jeomorfolojik Çeşitlilik 3- Zengin Su Kaynakları 4- Büyük Yükseklik Farklılıkları 5- Çok Çeşitli Habitat Tipleri 6- 3 Fitocoğrafik Bölgenin Buluştuğu Yerde Olması 7- Anadolu’nun Doğusu ile Batısı Arasındaki Ekolojik Farklılıklar 8- Buzul Çağlarında Anadolu’nun Bitkiler İçin Sığınak Olması