Acıbadem Bursa Hastanesi Ameliyathanesinde Konsinye Malzeme

Acıbadem Bursa Hastanesi Ameliyathanesinde Konsinye Malzeme Yönetim
Sürecinin Cerrahi Alan Enfeksiyonlarına Etkisinin İncelenmesi
*Ebru Cömert , **Selime Yılmaz , ***Leman Bayram, **** Seyyal Hacıbekiroğlu
*(Ameliyathane Hemşiresi) , **(Sorumlu Hemşire), ***(Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi),
**** (Hemşirelik Hizmetleri Müdürü)
ÖZET
Acıbadem Bursa Hastanesi’nde Ocak-Aralık 2007 tarihleri arasında gerçekleşen ve konsinye malzeme
kullanılan ameliyatlar değerlendirilmiştir. Cerrahi alan enfeksiyon olguları ve biyolojik test sonuçları
değerlendirildiğinde, cerrahi alan enfeksiyonlarının konsinye set kullanımından kaynaklanmadığı tespit
edilmiştir.
GİRİŞ
Cerrahi alan enfeksiyonları, mortaliteyi, morbiditeyi, hastanede yatış süresini ve hastane masraflarını
arttırması bakımından cerrahinin çok önemli ve ciddi bir problemidir. Cerrahi girişimi takiben, eğer implant
kullanılmamış ise 30 gün içinde, implant kullanılmış ise 1 yıl içinde gözlenen, cerrahi insizyon açılan veya
manipüle edilen alanla ilgili enfeksiyonlar cerrahi alan enfeksiyonu olarak adlandırılır (3).
Cerrahi alan enfeksiyonları, asepsi ve antisepsi uygulamalarında, sterilizasyon metotlarında ve ameliyathane
koşullarında cerrahi teknik, yoğun bakım alanındaki gelişmelere ve profilaktik antibiyotik uygulamalarına
rağmen hala modern cerrahinin çok önemli ve ciddi bir problemi olmaya devam etmektedir. Bunun için
risk faktörlerinin bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınması şarttır (1,2).
Ameliyathanede, asepsi ve antisepsi tekniklerine uyulmaması, cerrahi alanda yabancı materyal bulunması
ve cerrahi teknik gibi pek çok faktör cerrahi alan enfeksiyonu gelişiminde rol oynar. Opere edilecek olan
her hastanın bu risk faktörleri açısından değerlendirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması cerrahi alan
enfeksiyonlarının insidansını azaltacaktır (2,3).
Yarayı kapatmak için kullanılan kontamine materyal ve cerrahi aletler ve antiseptik solüsyonlar da üreyen
psödomonaslar CAE nedeni olabilirler. Kullanılan protez ve diğer implantlar da mikroorganizmalar için bir
nidus oluşturabilir (1).
NNIS ( National Nazocomiyal İnfektiyons Surveillance) sistemi verilerine göre CAE; hastane kaynaklı
enfeksiyonlar içerisinde üçüncü (%14-14), cerrahi operasyon gelişmiş olgularda gelişen enfeksiyonlar
içerinde ise ilk sırada (%38) yer almaktadır. Her bir CAE ‘nin ise hastanede yatış süresini 7-10 gün uzattığı
saptanmıştır. Ulusal verilerimizde, bildirim merkezlerimize göre değişmek üzere, CAE Oranımız %20
üzerinde bildirilmiştir (4,5).
Acıbadem Bursa Hastanesi ameliyathanesinde cerrahi alan enfeksiyonlarını önlemek için sterilizasyonun
tüm süreçleri Avrupa standartlarına göre uygulanmaktadır. Konsinye yönetim süreci bu
standartlar
doğrultusunda yapılmaktadır (8).
AMAÇ
Hastane istatistikleri cerrahi alan enfeksiyonlarını belirleme de çok önemli araçlardan biridir. Bu
araştırmanın amacı; Bursa Acıbadem Hastanesinde Ocak-Aralık 2007 tarihleri arasında gerçekleşen
operasyonlarda Konsinye (ödünç) malzeme kullanılan vakaların cerrahi alan enfeksiyon oranlarına etkisini
araştırmak ve konsinye malzeme yönetim sürecini değerlendirmektir.
UYGULMA
Konsinye Malzeme:
1
kullanıldığında fatura edilmek üzere firmadan ödünç olarak temin edilen, hastaya ya da vakaya özel
cerrahi malzemelere konsinye malzeme adı verilir (4).
Konsinye malzeme, ameliyatın tanısına yardımcı cerrahi setler ve son teknoloji ile geliştirilmiş sarf
malzemelerden meydana gelebilir. Hasta güvenliği açısından kurumun konsinye yönetimini
oluşturarak belli standartları belirlemesi gerekmektedir (8).
İki tür konsinye malzeme yönetimi mevcuttur;
* Kalıcı Konsinye
Ameliyathane stoklarına alınmayan ve ameliyathanede gerektiğinde kullanım için uzun süreli
bırakılan, kullanıldığında ise firma tarafından eksikleri tamamlanan cerrahi setler ve sarf
malzemelerdir. Örnek olarak;
-Ortopedi plak vida v.b sarfları
-KVC damar ve kapakları
-Cerrahi aletler
* Geçici Konsinye
Ameliyathane stoklarına alınmayan, vakaya özel en az bir gün önceden firmadan kısa süreli kullanım
için istenen, kullanım sonrası geri iade edilen cerrahi setler ve sarf malzemelerdir.
Örnek olarak;
-Göz cerrahisine yönelik lensler,
-Plastik cerrahisi için protezler,
-Ortopedi için çeşitli protezler,
-Biyoimlantlar( kemik greftler, damarlar, perikard v.s.) verilebilir.
Acıbadem Bursa Hastanesi 13 Şubat 2006 tarihinden itibaren hizmet vermektedir. Hastanemizde
konsinye malzeme yönetim sistemi, bu tarihten itibaren uygulanmaktadır. Dış kaynaklı gelen setlerin
dekontaminasyon ve sterilizasyon işlemlerinin güvenirliğinin olmaması nedeni ile kendi Merkezi
Sterilizasyon Ünitemizde tüm süreçler tekrarlanarak güvenli bir şekilde kullanıma sunulmaktadır (9).
Konsinye Yönetim Kriterleri:
ASG ameliyathanelerinde kullandığımız konsinye sarf malzemelerin ve cerrahi setlerin güvenilir
olmaları açısından kabul ve teslim kriterleri belirlenmiştir.
Sarf malzemeler için;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ürünün içeriği/ hammaddesi,
Üretim ve son kullanma tarihi,
Lot ve referans numarası,
Sterilizasyon yöntemi,
Kaç kez kullanılabileceği,
Reuse edilip edilemeyeceği,
Üretici firma bilgileri,
CE belgesi,
Depolama koşulları,
Cerrahi setler için;
Ameliyathaneye firma tarafından steril getirilen cerrahi setler steril kabul edilmez. Sterilizasyon
şartları bilinmeyen her tür ürün non-steril kabul edilir ve Merkezi Sterilizasyon Ünitesi’nde yeniden
dekontaminasyon ve sterilizasyon işlemine tabi tutularak kullanıma hazır hale getirilir (8).
2
olmaktadır. Bunun için, bu ürünlerin sterilizasyon sertifikaları ve sterilizasyon testlerinin firmalar
tarafından kullanıcıya verilmesi gerekmektedir (8).
Konsinye Malzemenin Teslim Alınması:
* Firmadan gelen konsinye setler ve sarf malzemeler MSÜ’ye, ameliyathane hemşiresi tarafından
teslim alınır. Konsinye kriterlerini içeren takip defterine kayıt edilir (8).
* Ameliyatın saati göz önüne alınarak dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemleri yapılır.
* Cerrahi setlerin, 110 Cº termal dezenfeksiyon yapan yıkama cihazında, tüm ayrılabilen parçaları
çıkarılarak ve oluklu aletlerin içleri kontrol edilerek dekontaminasyon işlemi gerçekleştirilir.
* Paketlenen konsinye malzemenin üzerine;
-Firma adı
-Set adı
-Paketlenme ve son kullanım tarihleri
-Merkezi Sterilizasyon Ünitesi çalışanın kodu yazılır.
* Kullanılacak olan tüm konsinye set ve sarf malzemelerinin üzerine konsinye olduğunu belirten
konsinye etiketi yapıştırılır.
* Sterilizasyon basamaklarına tabi tutularak kullanıma hazır hale getirilir (8).
Sterilizasyon Basamaklarının Kontrolü:
* Cihaz Kontrolü
Büyük buhar basıncı ile çalışan sterilizatörlerin testleri için
Leak Test ve Bowie-Dick Test uygulanarak standartlara uygunluğu ölçülür.
* Mazuriyet Kontrolü
Sterilizasyon işlemine tabi tutulup tutulmadığını gösteren işlemci indikatör ve bantlarla kontrol yapılır.
* Yük Kontrolü
Sterilizasyon işlemi sırasında biyolojik ölümü gerçekleştirmede ki yeterliliğini gösteren kontrol
yöntemidir.
Sterilizasyon yöntemine göre biyolojik indikatör çeşitleri,
Sterilizan Yöntemi
Hidrojenperoksit
Etilen oksit
Flash
Buhar
Formaldehid
Mikroorganizma
Geobacillus stearothermophilus
Bacillus atrophaeus (Bacillus subtili)
Geobacillus stearothermophilus
Geobacillus stearothermophilus
* Set İçi Kontrol Entegrafları
Kimyasal indikatörler ile kullanımının güvenirliği kontrol edilir (9).
Gereç ve Yöntem:
Çalışmanın evrenini; Acıbadem Bursa Hastanesinde 2007 yılı Ocak-Aralık ayları arasında operasyon
olan toplam 4232 olgu oluşturmaktadır.
Bunlardan konsinye malzeme kullanan 157 olgu örnekleme alınmıştır.
Çalışma tanımlayıcı nitelikte olup veriler , 2008 yılı içerisinde rektospektif olarak incelenmiştir.
Verilerin toplanmasında, Acıbadem Bursa Hastanesi bilgisayar veri bankasındaki bilgiler incelenerek
değerlendirilmiştir.
3
Ameliyathane tıbbi kayıtları: Operasyon isimleri ve sayısı incelenmiştir.
Konsinye Malzeme kayıtları: Konsinye malzeme kullanılan vaka sayısı ve vakaya özgü konsinye
türü( sarf/ set) tespit edilmiştir.
Acıbadem Bursa Hastanesi 2007 faaliyet raporları: 2007 yılı gerçekleşen ameliyat sayıları
incelenmiştir.
Nazokomiyal Sürveyans Raporları: 2007 yılı CAE olguları incelenmiştir.
MSÜ Biyolojik Test Sonuç Raporları: 2007 Yılı Biyolojik test sonuçları aylara göre grafikle
yorumlanmıştır.
Bulgular:
Operasyon
Sayıları
Konsinye Malzeme
(Cerrahi Set)
CAE
Konsinye
Malzeme
Kullanılan
CAE olgusu
Ocak
322
12
5
1
Şubat
313
11
1
0
Mart
333
13
2
0
Nisan
380
13
2
0
Mayıs
380
11
3
0
Haziran
381
20
3
0
Temmuz
403
16
2
0
Ağustos
379
15
4
1
Eylül
329
15
1
0
Ekim
326
14
0
0
Kasım
350
13
0
0
Aralık
336
14
1
0
4232
157
24
2
Aylar
TOPLAM
Tablo 1: Acıbadem Bursa Hastanesi Ocak-Aralık.2007 yılı verileri
Tablo 1’e göre ; 2007 yılında aylara göre operasyon sayıları belirtilmiştir. Bir yılda gerçekleşen
toplam 4232 vakadan 157 ‘sinde konsinye set kullanılmıştır.
Cerrahi alan enfeksiyonları incelendiğinde bir yılda toplam 24 vakada cerrahi alan enfeksiyonu tespit
edilmiş, bu vakalardan sadece iki olguda konsinye set kullanıldığı saptanmıştır.
4
2007 Biyolojik Test Sonuçları
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
lık
A
ra
ım
as
im
Ek
l
lü
Ey
K
A
ğu
st
os
uz
m
Te
H
az
ir
m
an
ıs
ay
M
N
isa
n
t
M
ar
t
ba
Şu
O
ca
k
0
Tablo 2: Acıbadem Bursa Hastanesi 2007 yılı Biyolojik test sonuçlarının aylara göre dağılımı
Tablo 2 incelendiğinde; Akredite olan laboratuarımızda 2007 yılında biyolojik test sonuçlarında
herhangi bir üremenin olmadığı saptanmıştır.
SONUÇ
Cerrahi alan enfeksiyonları, cerrahinin en önemli sorunlarından birisidir. En önemli risk faktörlerinden
biri cerrahi aletlerin yetersiz dekontaminasyonu ve sterilizasyonudur. Bu nedenle cerrahi alan
enfeksiyonuna neden olan tüm risk faktörlerinin bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınması bu
enfeksiyonların insidansını azaltacaktır.
Acıbadem Bursa Hastanesi’nde Ocak-Aralık 2007 tarihleri arasında gerçekleşen ve konsinye malzeme
kullanılan ameliyatlar değerlendirilmiştir. Cerrahi operasyonlarda Konsinye(ödünç) malzeme
kullanılan vakaların cerrahi alan enfeksiyon oranlarına etkisinin olmadığı saptanmıştır.
Kaynaklar:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Uzunköy A.Cerrehi alan enfeksiyonları : risk faktörleri: önleme yöntemleri Ulusal Travma Dergisi 2005
Fry DE. Surgical Site Infection: Pathogenesis and Prevention. 13, 200. www. Medscape.com. Release Date: February
Kılıç YA, Abbasoğlu O. Cerrahi alan enfeksiyonları: Giriş ve tanımlar. Hastane İnfeksiyonları Dergisi2001; 5:63-68.
Willke A, Baksan S, Palabıyıkoğlu İ, Erdem B, Kökse T. Ankara Üniversitesi Tıp fakültesi İbn-i Sina Hastanesi’nde19921998 yıllarında gözlenen hastane infeksiyonları. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2001; 5:31-7
Geyik FM, Kökoğlu ÖF, Hoşoğlu S, Ayaz C, Boşnak V. Dicle Üniversitesi Hastanesi’nde nozokomiyal infeksiyonlar
1998. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2000; 4:160-163.
Özkurt Z, Erol S, Parlak M, Yılmaz Ş. Atatürk Üniversitesi Hastanelerinde hastane infeksiyonları: 1998 yılı sonuçları. Hastane
İnfeksiyonları Dergisi 2000; 4: 156-9.
Taşyaran MA, Ertek M, Çelebi S, Harbigil A, KızıloğluG. Atatürk Üniversitesi Hastanelerinde hastane infeksiyonları: 1999
yılı sonuçları. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2001; 5:38-42.
A.S. G. Prosedür ve Talimatları.
Gürel S, Ayaz Ş. Konsinye (ödünç) Medikal Malzemelerin Yönetimi 5. Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi Nisan 2007
Antalya
5