İzmir`in Ekoturizm Potansiyeli - TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu

Transkript

TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013
597
İZMİR’İN EKOTURİZM POTANSİYELİ
Dr. Mustafa BATUR
[email protected]
ÖZET
Son yllarda artan dünya nüfusu ve yoğun kentleşme süreci turizm insanlarn aktivitelerinde
doğaya ve yerel kültüre yönelmesine sebep olmuştur. Bu yönelim, turizm kavramnn
değişmesine ve gelişmesine yol açarken; “ekoturizm” ad altnda doğaya ve yerel kültüre
saygl yeni bir turizm akm hzla yaylmştr.
Özellikle son 30 ylda güçlenen ekoturizm akm; ülkeleri turizm potansiyellerini yeniden
değerlendirme ve geleceğe dönük planlarn yeniden şekillendirme sürecine sokmuştur.
Ekoturizm kapsamnda doğal alanlarla ilişkili yaklaşk 25 değişik faaliyet saylabilir.
Çevre bilincini ön planda tutan, doğaya ve yerel kültüre saygl olan ekoturizm aktiviteleri
için kullanlabilecek potansiyel alanlarn tespit edilerek koruma ve kullanma planlarnn
yaplmas son derece önemlidir.
Ekoturizm faaliyetleri kapsamnda değerli olan alanlarn çoğu, doğas bozulmamş ve görsel
niteliği olan alanlardr. Bununla birlikte otantikliğini koruyabilmiş yerel kültür de ekoturizmin
en önemli unsurlarndan birisidir. Bu bağlamda ekoturizm potansiyelini oluşturan doğal
alanlarn ve yerel kültürün korunmas ve tantm büyük önem taşmaktadr.
Köklü bir tarihi ve kendine has yerel kültüre sahip olan Ege Bölgesi’nin en büyük kenti olan
İzmir, ilçe ve köyleriyle büyük bir ekoturizm potansiyeline sahiptir. Doğal alan potansiyeli
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Orman Genel Müdürlüğü’nün
yönetimindeki alanlarda toplanmştr. Özellikle, milli parklar, tabiat parklar, sulak alanlar,
tabiat antlar ve tescillenmemiş birçok doğa harikas alan, arz edilebilir potansiyellerdir.
Ekoturizm potansiyelinin değerlendirilmesinde öenmli etkenlerden birisi de talep durumudur.
İzmir genel olarak önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. İzmir’de bulunan birçok doğa
derneğinin faaliyetleri ekoturizmin gelecekte daha da önem kazanacağnn işaretlerini
vermektedir.
Kentin zamanla almakta olduğu görünüm kenti oluşturan insanlardaki çevre bilincinin bir
yansmasdr. Bu yüzden doğal çevreye duyarl nesiller yetiştirebilen bir toplumun kent
planlamas da daha sağlkl olur. Unutulmamaldr ki; en önemli, en zor ve en uzun sürede
tamamlanabilen, buna karşn en kolay tahrip edilebilen altyap kentin yeşil altyapsdr.
Ekoturizmin ilkeleri ve öğretisi kent yaşamnda çevreye duyarllğ destekler niteliktedir.
Bu bildiride; ekoturizm kavram ve önemi, İzmir ilinin ekoturizm konusundaki arz ve talep
durumu, aktif kullanmdaki ekoturizm alanlar, henüz bilinmeyen ekoturim potansiyeline
sahip alanlar ile şehir park ve bahçelerinin ekoturizm ile ilişkisine yönelik özet bir
değerlendirmesi yaplmştr.
Anahtar kelimeler: ekoturizm, doğa yürüyüşü, şehir park, kent orman
* Bu bildiri Orman Mühendisleri Odas adna düzenlenmiştir.
598
Ekoturizm Kavram ve Önemi
Ülkelerin en önemli gelir kaynaklarndan birisi turizm sektörüdür. İyi yönetildiğinde doğaya
ve çevreye zarar olmaz. Bu yüzden “ bacasz sanayi” olarak da nitelendirilir.
Son yllarda turizm sektöründe tarihi ve turistik yerler ile deniz ve güneşin çekiciliğini
turistlere sunmak yeterli olmamaktadr. Bu yüzden turizmde doğal güzellikler ve yerel
kültürün etkisi gittikçe artmştr. Bu iki unsurun içinde yer aldğ turistik aktiviteler daha fazla
tercih edilmektedir. İnsan hayatnda doğann değerinin artmasyla, doğal alanlarda yaplacak
faaliyetlerin sayg ve sorumluluk bilinci dahilinde olmas gerektiği vurgulanmaktadr. Turizm
sektöründeki bu gelişmeler Ekoturizm kavramnn hzla gelişmesine neden olmuştur.
Ekoturizm birçok kuruluş ve uzman tarafndan tanmlanmştr. Ancak genel olarak en çok
kabul gören tanm Uluslararas Doğa Koruma Birliği (IUCN)’nin yaptğ tanmdr. Buna göre
Ekoturizm; doğay ve kültürel kaynaklar anlayarak korumay destekleyen, düşük ziyaretçi
etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamş doğal alanlara yaplan
çevresel açdan sorumlu seyahat ve ziyaretlerdir.
Ekoturizm kaynaklarnn temel bileşenleri doğal alanlar ve yerel kültürdür. Diğer çekicilikler
(tarihi eserler, ulaşm, alşveriş olanaklar vb.) ise ekoturizmi destekleyen unsurlar olarak
görülebilir. Bu bakmdan doğal alanlardaki zenginlik ve yerel kültürün orijinalliği büyük
öneme sahiptir. Ekoturizm yok olan doğaya sahip çkma ve otantik yerel kültürü yerinde
yaşamak ve hissetmek isteğinden doğar.
Ekoturizm hem iç hem de dş turizmi ilgilendiren bir kavramdr. Ekoturizm, şehir yaşamndan
sklan insanlar için ksa mesafeler dahilinde, yabanc turistler için ise uzun süreli seyahatler
içine yerleştirilebilecek, doğa ile bütünleşik, farkl aktivite seçenekleri sunar.
Ekoturizm ilkeleri olan bir turizm çeşididir. Bu konuda söz sahibi olan Dünya Turizm Örgütü
(WTO)’nün ekoturizmin amaçlar ve bileşenlerine yönelik kararlar şu şekildedir:
Ekoturizmin amac;
 Turizmin doğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatn en alt düzeye indirilmesi,

Turistlere ve yerel halka doğann ve geleneksel sosyo-kültürel çevrenin korunmasna
yönelik eğitim verilmesi,

Turizmin yerel halkn ihtiyaçlarnn karşlayan, yerel yönetim ve halkla işbirliği içinde
gelişen sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanmas,

Koruma kapsamndaki (doğal ve sosyo-kültürel) alanlarn yönetim için kaynak ayrlmas,

Turizmin negatif etkisinin en alt düzeye indirilmesi amacyla sosyo-kültürel ve doğal
çevreye yönelik uzun vadeli takip ve değerlendirme programlarnn desteklenmesi,

Turizmin yerel halkn geçimine katkda bulunmasn sağlayacak şekilde geliştirilmesinin
temini,

Turizmin gelişiminin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artracak şekilde
gelişmesinin temini,

Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaşamla iç içe geçen, yöresel bitki
örtüsünü ve yaban hayatn koruyan turizmin alt yap yatrmlarnn gerçekleştirilmesidir.
599
Ekoturizmin bileşenleri:

Biyolojik çeşitliliğin korunmasna katkda bulunmas,

Yerel halkn refahnn gözetilmesi, turistlerin ve yerel halkn bilinçlendirilmesinin
sağlanmas,

Küçük ölçekli işletmeler tarafndan küçük turist gruplarna hizmet verilmesi,

Turistlerin ve yerel halkn turizm endüstrisi hakknda sorumlu hareket etmesinin
sağlanmas,

Geri dönüşü olmayan kaynaklarn en düşük düzeyde tüketilmesi,

Turizm yönetimine yerel düzeyde katlmn önemsenmesi,

İş frsatlarnn ve mülkiyetin yerel halk lehinde gelişmesinin gözetilmesi
olarak tanmlanmaktadr (Web 2).
Ekoturizm Çeşitleri
Ekoturizm faaliyetleri incelendiğinde yaklaşk 25’i geçkin faaliyetin ekoturizm kapsamnda
değerlendirildiği görülmektedir. Bu faaliyetlerden başlcalar Tablo 1’de özetlenmiştir.
600
Tablo 1: Başlca Ekoturizm Faaliyetleri
Ekoturizm Faaliyeti
Doğa yürüyüşü
Dağclk
İçeriği
Doğal alanlarda yaplan uzun ve zorlu yürüyüşler.
Sarp kayalara trmanmak ve zirveye ulaşma tutkusunun faaliyete
dönüşmesi.
Mağara turizmi
Doğadaki mağaralarn gizemlerine olan merak ve keşfetme
isteğinin faaliyete dönüşmesi.
Yön bulma
Doğada yön bulma faaliyeti.
Atl yürüyüşü
At binme tutkusu ile doğa sevgisinin birleşiminden doğan
faaliyet.
Doğa bisikleti
Doğa koşullarnda bisiklete binme tutkusunun faaliyete
dönüşmesi.
Botanik turizmi
Doğadaki bitkileri keşfetme azusunun faaliyete dönüşmesi.
Yayla turizmi
Yaylalardaki geleneksel yaşamn doğa ile bütünleşmesi sonucu
ortaya çkan turizm çeşidi.
Kuş gözlemciliği
Doğadaki kuş çeşitlerinin turistik amaçl olarak gözlenmesi ve
görsellenmesidir.
Yaban
hayat Yaban hayatnn turistik amaçl olarak gözlenmesi ve
gözlemciliği
görsellenmesidir.
Foto safari
Gezilip görülen yerlerdeki doğal güzelliklerin fotoğraflamak
amacyla yaplan safari etkinlikleri.
Akarsu turizmi
Rafting, kano ve nehir kayağ etkinlikleri.
Sportif olta balkçlğ
Doğa ile bütünleşik sportif amaçl balk av aktiviteleri.
Hava sporlar
Doğal alanlarda yaplan, yamaç paraşütü, yelken kanat, planör,
paraşüt, balon etkinlikleri.
Kş turizmi
Dağlk alanlarda yaplan kayak ve rekreasyon etkinlikleri.
Tarm ve çiftlik turizmi Krsal alanlarda rekreatif amaçl yaplan tarmsal etkinlikler.
İzcilik
Özellikle çocuk ve gençlerin bedenen ve ruhen doğada disipline
edildiği ve eğitildiği aktivitelerdir.
Kamp karavan turizm
Doğann sakinliğinde dinlenme amaçl yaplan konaklamalar.
Golf turizmi
Sporun doğa ile birleştiği bir çeşit spor aktivitesi.
Gem safari
Doğada bulunan süs taşlarnn toplanarak koleksiyon yapma
faaliyeti.
Festival turizmi
Doğa veyerel kültür ile bütünleşik festivaller (Yörük festivalleri,
deve güreşleri, yünüm (böğet) vb.)
601
Dünyada ve Türkiye’de Ekoturizm
Dünyadaki turizm faaliyetleri uluslararas Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafndan
yönlendirilmektedir.
2002 yl Birleşmiş Milletler tarafndan Dünya Ekoturizm Yl olarak ilan etmiştir. Bunda
ekoturizmin ekonomik gelişme potansiyeline sahip olmas ile iyi planlanp, idare edildiğinde
doğal çevrenin korunmas için güçlü bir araç olma özelliği taşmas önemli rol oynamştr.
Ekoturizm pazarnn giderek büyüdüğü 90’l yllarda, 43 milyon Amerikalnn ekoturizm
faaliyetine katldğ, Yunanistan’a gelen 3 milyon İngiliz turistin % 19’unun ekoturist olduğu,
Fransa’da ylda 15 milyon kişinin trekking yaptğ belirlenmiş, ayrca Avrupa ülkelerinin pek
çoğunun ülke turizmi için ayrdklar payn önemli bir ksmnn bu amaca yönelik harcandğ,
yaplan araştrmalarda ortaya çkmştr (Batur ve diğ, 2013).
Dünyada bilinen önemli baz ekoturizm
destinasyonlar Güney Afrika, Costa Rica,
Endonezya, Alaska, Belize, Güney Amerika
bölgelerinde bulunur. Bu bölgelere dünyann
bütün ülkelerinden ekoturizm amaçl
ziyaretçiler gelmekte ve her yl ziyaretçi
saylarnda büyük artşlar yaşanmaktadr
(Tablo 2).
Tablo 2. Dünyadaki Baz Ekoturizm Destinasyonlarnn Ziyaretçi Oranlar (Wood, 2002)
Ülke
Güney Afrika
Kosta Rika
Endonezya
Belize
Ekvador
Botswana
1990
1.029.000
435.000
2.178.000
88.000
362.000
543.000
1999
6.026.000
1.027.000
4.700.000
157.000
509,000
740.000
Artş oran (%)
486
136
116
78
41
36
Yllk Artş (%)
19,3
9
8
6
3,5
3,1
Dünyada ekoturizm yaplan potansiyel alanlar incelendiğinde Türkiye’nin güney bölgelerinin
önemli ekoturizm potansiyeline sahip olduğu görülmektedir (Şekil 1).
602
Şekil 1. Dünyada Ekoturizm Yaplan Alanlar (Selimoğlu, 2004)
Türkiye’de ekoturizmin temelleri 1956 ylnda çkan 6831 sayl Orman Kanunu ile atlmaya
başlanmştr. Bu kanunun 25. maddesi ile nadir özellik ve güzellik arz eden sahalarn Milli
Park rejimine alnmas sağlanmştr. Yine bu madde ile mesire yerleri tesis etme imkan elde
edilmiştir. Milli Park, Av-Yaban Hayat ve Mesire Yerleri ile ilgili çalşmalar Orman Genel
Müdürlüğü bünyesinde uygulanmaya başlanmştr. VIII. Beş Yllk Kalknma Plan’nda ise
turizm sektöründeki hedefler arasnda yer alarak gündeme oturmuştur.
Türkiye’de ekoturizm kavram ve faaliyetleri ise özellikle 2002 ylnda İstanbul’da kurulan
Ekoturizm Derneği ile hzl bir gelişme göstermiştir. Bu dernek 2006 ylnda Türkiye
Ekoturizm ve Sürdürülebilir Turizm Derneği ad altnda faaliyetlerini yürütmeye devam
etmiştir. Bugün ise birçok ilde ekoturizm alannda faaliyet gösteren dernekler bulunmaktadr.
Ekoturizm ulusal ormanclk programnda da yer almaktadr. Ulusal ormanclk programnn
3.2.1 numaral stratejisi içinde ekoturizm kavramna yer verilmiştir. Eylem 109’a göre “Hzla
kentleşen ve değişen toplumun ormanlarn sosyal ve kültürel hizmetleri (rekreasyon, kent
ormanlar, ekoturizm, peyzaj, avclk, sportif balkçlk, vb.) ile ilgili talep ve beklentiler ile
bu hizmetlerin yerel ve ülke ekonomilerine potansiyel katklar konusunda envanter, araştrma
değerlendirme çalşmalarnn gerçekleştirilmesi Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü’nün koordinasyonunda başarlmas gereken birinci öncelikli bir görevdir (Ok,
2008).
Son yllarda özellikle belediyeler ve sivil toplum kuruluşlar ekoturizme yönelik projeler
hazrlamşlardr. Yaplan bu çalşmalarn Orman ve su İşleri Bakanlğ nezdinde yansmalar
olmuş ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü 2012 ylnda her il için doğa
turizmine yönelik master planlarn hazrlanmas kararn almştr.
İzmir’de Ekoturizm Potansiyeli
İzmir ilinin ekoturizm bakmndan çekiciliği doğal yaps ile de sk ilişkilidir. İzmir’in doğal
yaps ve iklimi ekoturizm etkinlikleri için son derece elverişlidir. Dağlarn denize dik olmas,
kylarn girintili çkntl olmas iklimsel çeşitlilik sağlar. Güneşlenme süresinin uzun olmas
ve scaklklarn Akdeniz Bölgesi’ne göre çok yüksek olmamas İzmir için bir avantajdr.
603
İzmir’in neredeyse tüm ilçeleri yer şekilleri, doğal güzellikleri ve özellikleri, yöresel
özellikleri nedeniyle ekoturizm bakmndan büyük bir potansiyele sahiptir.
İzmir coğrafi konumu, tarihsel ve kültürel kaynaklarnn çeşitliliği ve deniz-kum-güneş
temelli kitle turizmine yönelik altyapsyla geniş bir turizm yelpazesine sahip olmasna karşn,
bu turizm potansiyeli yeterince değerlendirilememiştir. Türkiye'nin önde gelen turizm
merkezleriyle karşlaştrldğnda İzmir hem arz, hem talep yanl olarak turizmde geri planda
kalmaktadr. İzmir'in ülke turizminden aldğ pay % 4 civarndadr (Anonim , 2010). Bu açğ
kapatmak için de alternatif turizm dallarndan birisi olan ekoturizmin, planl bir şekilde
geliştirilerek İzmir’deki turizm ekonomisine kazandrlmas gerekmektedir. Böylece öncelikle
İzmir ekonomisine sonrasnda da Türkiye ekonomisine katma değer kazandracaktr. Bu
kapsamda, İzmir’de diğer turizm dallaryla birlikte ekoturizmi iyi bir planlamayla işlevsel
hale getirilerek yerli ve yabanc turistlerin ilgisini bu yönlere çevrilmesi sektörün gelişmesi
bakmndan önemlidir.
Ödemiş Bozdağlar, Gölcük Gölü, Nif Dağ, Kozak Yaylas, Gediz Deltas Sulak Alan, Küçük
Menderes Deltas, Belevi Gölü, Karaburun Yarmadas, Tire, Balçova-Narldere Srtlar,
Güzelbahçe civar ve köyleri, Kemalpaşa-Bayndr Ovack, Karabel, Çiçekli, Şirince gibi
birçok alan ekoturizm kapsamnda projelendirilebilecek bölgelerdir.
İzmir Valiliği İl Dernekler Müdürlüğü’nün verilerine göre İzmir’de 2012 yl itibariyle
ekoturizm ile ilişkili 235 dernek bulunmaktadr. Bu derneklerden 120’si ekoturizm
faaliyetleriyle direk olarak ilgilidir (Batur ve diğ., 2013).
Ege Bölgesi genel olarak yazlar scak ve kurak, kşlar ise lk geçtiğinden hemen her mevsim
ekoturizm faaliyeti yoğundur. Faaliyetler scak yaz aylarnda nispeten azalmaktadr (Şekil 2).
Şekil 2: İzmir’deki Ekoturizm Faaliyetleri ile İlgilenen Derneklere Ait Baz İstatistikler
İzmir’de ekoturizm ile ilişkili STK’larn projeli çalşmalarnn says yeterli değildir.
STK’lardan alnan bilgilere göre son 10 ylda belli başl 5-6 projenin geliştirilebilmiştir.
Kurumlar arasnda ise baz belediye ve kaymakamlklar İZKA’nn da destek vermesiyle
ekoturizmle ilgili projeli çalşmalar yürütmektedirler.
Yaplan araştrmalara göre İzmir’deki ekoturizm faaliyetlerinden en yoğunu doğa
yürüyüşleridir. STK’lardan alnan verilere göre İzmir ilinde yaplan ekoturizm faaliyetlerinin
oransal dağlm Şekil 3’da görülmektedir.
604
Şekil 3. İzmir’deki Ekoturizm Faaliyetlerinin Oransal Dağlm (Batur ve diğ., 2013)
İzmir’in İlçelerinde Ekoturizmi Destekleyen Olgular:
Ekoturizmin içerdiği faaliyet çeşitlerine bakldğnda, turizm açsndan doğann; öncelikli
çekim kaynağ olma işlevini her zaman sürdürmekte olduğu görülmektedir. Bununla birlikte
faaliyetin büyük oranda gerçekleştirildiği yerler olan krsal alanlarda; doğal faktörler dşnda
kültürel, dinsel ve tarihi çekiciliklerin belli bir ölçüde bulunmas ekoturizme katks açsndan
önem arz etmektedir.
Özellikle tarihi yaplar olarak ifade edilen bina, köprü, kule vb. gibi kültürel değerlerin özgün
karakterli olmas, tüketimden çok keşfi gerektiren özelliğe sahip olmas ekoturizmin değerine
katkda bulunmaktadr. Ayn şekilde tarihi ve arkeolojik değerlerin sergilendiği müzeler de
ekoturizme çeşitlilik kazandrmaktadr.
Çeşitli geleneksel özelliklerin gösterimine ve tantmna yönelik olarak çeşitli yörelerin içinde
veya birbirine yakn yörelerin etkileşim alanndaki noktalarda düzenlenen festival ve
panayrlar ekoturizmin bir parças durumundadr.
İnsanlarn sinirsel ve bedensel yorgunluklarn gidermek, çeşitli rahatszlklarn tedavi
amacyla yaptklar turizm hareketi olarak ifade edebileceğimiz Sağlk Turizmi de ekoturizm
için önemli bir frsat yaratabilecek alternatif bir alan olarak düşünülebilir.
İzmir ve çevresi ekoturizmi destekleyen birçok özelliğe sahiptir. Civardaki otantik pazarlar,
yöresel yemekler ve festivaller de ekoturistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle en sk yaplan
ekoturizm aktivitelerinden doğa yürüyüşü ve bisiklet turlarna katlanlar gittikleri yerlerdeki
otantik pazarlar da ziyaret ederler. Şirince’de şarap, Ödemiş’te köfte, Çiçekli’de kiremitte
kaşarl mantar gibi yöresel ürün ve yemekler ekoturistlerin ilgisini çeken başlca örneklerdir.
İzmir’de Ekoturizm amaçl kullanlan alanlar:
Ekoturizm faaliyetlerinin yapldğ alanlar korunan - statülü ve kontrolsuz – statüsüz alanlar
olarak iki başlk altnda incelemek mümkündür.
Korunan alanlar, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doğal sit
alanlar, sulak alanlar, yaban hayat koruma ve geliştirme sahalar, özel çevre koruma
bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan, biyolojik çeşitliliğin, doğal ve bununla ilişkili
605
kültürel kaynaklarn korunmas ve devamllğnn sağlanmas amacyla ilgili mevzuata göre
tespit edilen ve yönetilen kara ya da deniz alanlardr.
İzmir genelinde statü verilmiş 10 tabiat park, 1 yaban hayat koruma sahas, 2 yaban hayat
geliştirme sahas, 8 sulak alan, 1 devlet avlağ, 1 örnek avlak, 58 mesire yeri, 2 kent orman ve
1 özel çevre koruma alan bulunmaktadr (Şekil 4).
Şekil 4: İzmir’deki Korunan Alanlar (Batur ve diğ., 2013)
Yönetime tabi olmayan ve henüz statü verilmemiş alanlar da ekoturizm potansiyeline sahip
alanlardr. İzmir ilinde bu potansiyele sahip alanlar ise Şekil 5’de verilmiştir.
606
Şekil 5: İzmir’deki Koruma Potansiyeli Olan Statüsüz Alanlar (Batur ve diğ., 2013)
Milli parklar, tabiat parklar, sulak alanlar, yaban hayat koruma ve geliştirme sahalar ve
avlaklar dşnda, özel statüsü olmayan alanlarda da ekoturizm faaliyetleri yaplmaktadr.
Özellikle doğa yürüyüşü faaliyetleri çok farkl güzergahlarda gerçekleşmektedir. İzmir
genelinde Ege Turizm Derneği tarafndan saptanmş yaklaşk 180 civarnda yürüyüş
güzergah bulunur. Bu güzergahlarn tercih edilme sklğ ayn zamanda güzergah civarndaki
doğann zenginliğine bir işarettir. Güzergah yoğunluğu fazla olan bölgeler doğal güzellik,
flora ve fauna yönünden de üstün alanlardr.
İzmir Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü’ne başvurusu yaplarak gerçekleştirilmiş olan
son 59 doğa yürüyüşü analizine göre bu aktivite için en yoğun talep alan ilçe Kemalpaşa
ilçesidir (Şekil 6).
Şekil 6. Doğa Yürüyüşü Etkinliğinin İlçelere Göre Dağlm (Batur ve diğ., 2013).
607
İlerleyen zaman diliminde ekoturizm alanlarna olan talebin artacağ tahmin edilebilir. Statü
verilmemiş alanlardaki faydalanmalar arz ve talebin dengelenmesini sağlamaktadr.
Halkn büyük bir kesiminde doğa ile buluşmak şu an için sadece piknik alanlaryla snrldr.
Oysa ekoturizm faaliyetlerinin ve bu amaçla ziyaret edilecek alanlarn tantlmas sonucunda
talebin daha da artracağ tahmin edilebilir.
İzmir’de tüm ekoturizm faaliyetlerinin değerlendirilmesi durumunda faaliyetler göre tercih
edilen bölgeler Tablo 3’de özetlenmiştir.
Tablo 3. Ekoturizm Faaliyetleri İçin Tercih Edilen Bölgeler
FAALİYET TÜRÜ
Bölge (En fazla talep edilenden itibaren)
Doğa Yürüyüşü
Kemalpaşa (Nazarköy-Yukarkzlca), Menderes bölgesi (DeğirmendereÖzdere), Balçova, Narldere, Karaburun, Buca-Kaynaklar
Kemalpaşa-Dereköy, Ödemiş-Bozdağ, Buca-Kaynaklar, Karşyaka-Sancakl
köyü, Buca-Kaynaklar
Güzelbahçe, Kemalpaşa (Nazarköy-Nif Dağ) Karşyaka-Yamanlar, MenderesKavack, Selçuk, Urla-Yeni Orhanl-Ürkmez
Kemalpaşa, Spil Dağ, Karaburun, Urla, Kurudere Kanyon
Seferihisar, Foça, Karaburun
Kemalpaşa (Nazarköy-Nif Dağ), Tire-Kaplanköy, Menemen, Selçuk
(Gebekirse)
Ödemiş (Bozdağ-Gölcük)
Kemalpaşa, Foça, Seferihisar, Karşyaka (Yamanlar-Karagöl)
Ödemiş-Bozdağ
Menderes Çatalca bölgesi, Foça- Ilpnar-Kozbeyli, Bergama
Ödemiş, Menderes
Bayndr
Dağclk
Bisiklet
Mağaraclk
Su Alt Dalş
Foto Safari
Yayla Turizmi
Kampçlk
Kayak Turizmi
Oryantiring
Yamaç Paraşütü
Festival Turizmi
Ekoturizm Potansiyeline Sahip Olan Baz Frsat Alanlar:
Bornova-Buca Gökdere Kanyonu:
Buca ilçesi Kaynaklar yolundan ulaşlan
Gökdere köyü yaknndadr. Bornova ilçesi
snrlarnda kalan Gökdere köyü, kanyonun
başlangcnda yer alr. Kanyon başlangcnda
bulunan geniş düzlük çadrl kamp alan,
karavan ve piknik alan için uygun özelliklere
sahiptir. Kanyondaki deredeki su akş
(Karapnar Deresi-Gökdere Deresi - İzmir
Deresi olarak da isimlendirilir) temmuz ayna kadar devam etmektedir. Bu derenin kylar
doğa yürüyüşçüleri tarafndan yoğun taleple karş karşyadr. Kanyon girişindeki kayalklar
kaya trmanş için uygundur. Kanyona yakn hakim noktalardan kanyonun ormanla
bütünleştiği manzara izlemeye değerdir.
608
Kzlçam ormanlar, maki, asrlk çnar ağaçlar, su kaynaklar, doğal şifal bitkiler (kekik,
papatya, defne, adaçay vb.) kanyonun doğal güzellikleri olarak göze çarpar.
Bornova-Yakaköy:
Doğal kzlçam ormanlaryla kapl olan Yakaköy civar İzmir kent merkezine yaknlğ
nedeniyle yoğun bir rekreasyon talebiyle karş karşyadr.
Yakaköy’de Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü Orman
ve Su İşleri Bakanlğ IV. Bölge Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü’nce Tabiat Park
Planlamas yaplmaktadr.
609
Buca Kaynaklar-Krklar-Belenbaş:
Bu bölgelerde doğa yürüyüşüne uygun ormanlk alanlar bulunmaktadr. Alan su kaynaklar
açsndan zengin, doğal özellikleri de ekoturizme uygundur.
Buradaki köyler ekoturizmin önemini kavramş ve köylüler tarafndan ekoturizm
faaliyetlerinde etkin rol alnmaktadr.
Bölge, kaya trmanş ve çadrl kamp alan olarak dağclar tarafndan aktif olarak
kullanlmaktadr.
Krklar köyüne 8 km mesafede, yöresel ad “Deliahmet’in Yeri” olarak bilinen ve 1.032 m
yüksekliğindeki alan kamp-karavan turizmi için uygun özellikler taşmaktadr. Alanda doğal
su kaynaklar bulunmaktadr. Alanda karaçam ve asrlk ardç ağaçlar vardr.
Krklar köyüne 10 km mesafede halk dilinde “Yörük Düzlüğü” olarak bilinen ve 1050 m
yüksekliğinde yayla turizmine uygun potansiyel alan belirlenmiştir. Alann çevresinde asrlk
Karaçam ağaçlar, şakayk-ay gülü (Paeonia peregrina), yol boyunca adaçay bulunmaktadr.
Krklar-Kaynaklar-Karaağaç-Belenbaş köyleri arasnda Atl Doğa Yürüyüşü ve Bisiklet
turizmi için uygun potansiyel alanlar bulunmaktadr.
Kemalpaşa-Sütçüler-Beşpnar-Anszca:
İzmir-Ankara karayolundan Kemalpaşa-Sütçüler-Beşpnar köylerine ve Beşpnar kanyonuna
ulaşm mümkündür. Kemalpaşa’dan Anszca köyüne ve Anszca kanyonuna ulaşm
mümkündür.
Bu bölgedeki Beşpnar ve Anszca kanyonlar doğa yürüyüşçülerinin tercih ettikleri ve aktif
olarak kullandklar yürüyüş parkurlardr. Bölgede doğal su kaynaklarnn olmas, yürüyüşe
uygun orman yaps ve doğal güzellikleri doğa tutkunlarn çekmektedir.
Yoğun su akş nedeniyle ilkbahar ve kş aylarnda yürüyüş yaplamamakta, sonbahar ve yaz
aylar tercih edilmektedir. Parkur boyunca dağc gruplar ve doğa yürüyüşçüleri Anszca
köyünü durak noktas seçmekle köy ekonomisine katk sağlamaktadrlar.
610
Anszca Kanyonu tabiat ant olarak değerlendirilebilir niteliklere sahiptir.
Kamp-karavan turizmi, bisiklet turizmi, atl doğa gezisi, kaya trmanş, botanik turizmi, foto
safari, yaban hayat (fauna) gözlemciliği (Anadolu kartal, şahin vb. gözlemlenebilir) için
uygun potansiyel alanlar tespit edilmiştir.
Kemalpaşa-Nazarköy-Dereköy:
Kemalpaşa-Torbal karayolu üzerindeki Nazarköy nazar boncuğu üretimiyle tannmş bir
köydür. Ekoturistlerin gruplar halinde ya da bireysel olarak ziyaret ettikleri ve alşveriş
yaptklar bir köy haline gelmiştir. Yerel halk yerel ürünler pazarnn ekoturizm faaliyetleriyle
olan kombinsayonunu sağlamştr. Bu bakmdan model bir köydür. Boncuk dşndaki diğer
yöresel ürünlere yönelik faaliyetler geliştirilebilir.
Nazarköy yaknndaki Nif Dağ çkşnda Kurudere kanyonu yer almaktadr. Doğa
yürüyüşçüleri Nazarköy’den başlayarak Kurudere Kanyonu boyunca 10 km’lik bir parkurda
yürümektedirler. Kanyon girişinde kamp-karavan turizmi için uygun potansiyel alanlar
mevcuttur. Kanyon boyunca ve Nif Dağnda botanik turizmi, fauna gözlemciliği, foto safari,
atl doğa yürüyüşü, izcilik, kuş gözlemciliği faaliyetleri gerçekleştirilebilir.
Dereköy Mahmut Dağ’nn eteklerinde yer almaktadr. Dereköyün 1 km ilerisinde dağc
gruplarn kamp ve kaya trmanş yaptklar bölge bulunmaktadr. Burada yeni başlayanlarn
eğitim çalşmalarn gerçekleştirdiği alanlar ile profesyonellerin tercih ettiği kaya trmanş
noktalar bulunmaktadr.
611
Dereköy ve Mahmut Dağ civarndaki alanlarda botanik turizmi, fauna gözlemciliği, foto
safari, atl doğa yürüyüşü, bisiklet turizmi, izcilik, kuş gözlemciliği faaliyetleri
gerçekleştirilebilir.
Menemen-Suuçan Şelalesi:
Suuçan Şelalesine Menemen-Çukurköy ve Aliağa Karakuzu köyü üzerinden ulaşmak
mümkündür. Şelale yaklaşk 34 m yüksekliğinde, İbrim Deresi üzerinde bulunmaktadr.
Suuçan Şelalesi civarnda meşe, çitlenbik, menengiç, çam ve çnar ağaçlar görülmekte olup
zengin bitki örtüsüne sahiptir. Bölgede çadrl kamp alan için uygun bölgeler mevcuttur.
Görsel olarak ayrcalkl özelliklere sahip olan alan Tabiat Ant aday olarak
değerlendirilebilir.
Ödemiş-Bademli-Gölcük-Bozdağ-Birgi:
Ödemiş ilçesinden veya Tire ilçesinden devlet karayolu ile Bademli beldesi’ne ulaşlr.
Beldede haziran aynda Kiraz Festivali düzenlenmektedir. Belde içerisinde festival alan,
piknik alanlar, çadrl kamp alanlar düzenlenmiş ve ziyaretçilerin hizmetine sunulmuştur.
Bademli beldesinden başlamak üzere 3 adet doğa yürüyüşü parkuru belirlenmiş olup, bu
parkurlar doğa yürüyüşçüleri tarafndan aktif olarak kullanlmaktadr. Cevizli Dağ 1.200 m,
Mum Kayas 1.650 m ve Hacetdede 1.831 m yüksekliğinde parkur bitiş noktalarn
oluşturmaktadr.
Yaz kş akan Bademli Deresi üzerinde farkl yüksekliklerde 3 adet şelale bulunmaktadr. Bu
şelalelerden en büyüğü 10 m yüksekliğindedir.
612
Beldede agro turizm, atl doğa yürüyüşü, foto safari, bisiklet turizmi yaplabilir. Beldenin
içerisinde iki adet tarihi camii ve meydandaki asrlk çnar ağac görülmeye değer
kaynaklardr.
Bademli beldesi snrlarnda Mum Kayas yaknlarnda çok az paraşütçü tarafndan bilinen ve
tercih edilen 1.412 m yüksekliğinde Yamaç paraşütü atlama noktas tespit edilmiştir. Belediye
paraşütçülerin atlama noktasna ulaşmna yardmc olmaktadr. Bu alanda dağ lalelerini de
görmek mümkündür.
Ödemiş-Bozdağ İzmir ilinde tek kş turizminin yaplabildiği bir bölgedir. Bunun haricinde
yamaç paraşütü, doğa yürüyüşü, kaya trmanş, foto safari, dağ bisikleti vb. faaliyetlerin
gerçekleştirilebileceği geniş bir potansiyele sahiptir.
Ödemiş-Gölcük Yaylas ismini Gölcük Gölünden almştr. Karaçam ağaçlarndan oluşan
orman yapsna sahiptir. Ayrca ekonomik değeri yüksek kestane ağaçlar da bulunmaktadr.
Yaylada kamp-karavan, doğa yürüyüşü, bisiklet, yayla turizmi, sportif olta balkçlğ, kuş
gözlemciliği, foto safari, botanik turizmi, fauna gözlemciliği, atl doğa yürüyüşü, izcilik
faaliyetlerinin gerçekleştirilebileceği bir bölgedir.
Bölge yaps itibariyle Temal Tabiat Park aday olarak DKMP Genel Müdürlüğü’nün ilgili
birimleri tarafndan incelenmektedir.
Birgi Aydnoğullar Beyliği’nin başkenti olmas nedeniyle çok zengin bir tarihi ve kültürel
mirasa sahiptir. İlçede ilk göze çarpan geçmişten gelen düzenli ve intizaml bir yaplaşmann
yerleşimin olduğudur. Sokaklar temiz ve civarndaki doğa ile uyumlu bir yapya sahiptir.
Zamann ünlü alimlerinden Birgivi Mehmet Efendi’nin ve Gazi Emir’in mezarlarnin burada
613
bulunmas nedeniyle inanç turizminin yoğun olduğu bir bölgedir. Bölge agro turizm, atl doğa
yürüyüşü, foto safari, bisiklet turizmi için potansiyele sahiptir.
Menderes Deliömerli-Yeniköy ve Değirmendere-Ataköy (Karacadağ civar):
Menderes-Gümüldür kara yolundan Deliömerli köyüne ulaşm mümkündür. Deliömerli
köyünün yaklaşk 1 km uzağnda kayaya oyulan tek Roma hamam olduğu söylenen antik bir
hamam bulunmaktadr. Fakat hamam herhangi bir koruma statüsüne konulmamş ve yöre
halk tarafndan çeşitli amaçlar için kullanlmaktadr. Kültür ve Turizm Bakanlğ ile Orman
ve Su İşleri Bakanlğ işbirliği ile koruma ve alann çevresini kullanmaya yönelik projeler
geliştirilebilir.
Menderes-Deliömerli-Yeniköy çevresinde kamp-karavan, bisiklet, atl doğa yürüyüşü
yaplabilecek alanlar bulunmaktadr. Bölgede su kaynaklar mevcuttur.
Menderes-Değirmendere-Ataköy (Karacadağ civar) bölgesinde çam ağaçlar, çnar ağaçlar,
kayalklar peyzaj değeri yüksek estetik bir doğal güzellik sunmaktadr. Karacadağ içerisindeki
yollar bisiklet turizmi ve atl doğa yürüyüşü faaliyetleri için elverişlidir. Vadi içerinde akan
bir dere ve dere üzerinde küçük şelaleler bulunmaktadr. Dere boyu doğa yürüyüşçülerinin
tercih ettiği özelliklere sahiptir.
Karacadağ içerisindeki yollar ve dere kenarnda kamp-karavan turizmi için uygun noktalar
tespit edilmiştir. Ayrca bölgede fauna gözlemciliği, izcilik, oryantiring faaliyetleri de
gerçekleştirilebilir.
Karaburun-Mordoğan-Sarpnck-İris Gölü:
İzmir-Çeşme karayolu veya otoyolunun Karaburun ayrmndan ulaşmak mümkündür.
İzmir’e uzaklğ nedeniyle Karaburun’a bağl birçok köyün dokusu bozulmamştr. Köylerin
çoğu deniz ve doğa manzarasna sahip olduğundan ilgi çekici özelliklere sahiptir. Köy
yollarnda bisiklet turizmi, atl doğa yürüyüşü faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Köylerde ev
pansiyonculuğu geliştirilerek yöre halkna ekonomik destek sağlanabilir.
614
Yarmadann çevresinde Akdeniz Fokunu görmek mümkündür. Mordoğan ve Sarpnck’ta
Akdeniz Foklarnn yavrulama mağaralar bulunmaktadr. Bu bölgeler Çevre ve Şehircilik
Bakanlğ ile Orman ve Su İşleri Bakanlğ işbirliğiyle projelendirilerek koruma altna
alnabilir.
Karaburun Yarmadas sualt dalş sporu için tercih edilen bir bölgedir. Ayrca, Karaburun
Yarmadas kylar deniz çayrlar (Posidonia oceanica) açsndan zengindir.
Karaburun- Ildr yolu üzerindeki İris Gölü Sazlğ dikkat çekici özelliklere sahiptir. Göl farkl
kuş türlerinin barndğ bir alandr.
Güzelbahçe-Payaml-Küçükkaya-Çaml:
Çalşmalarnn yürütülmesi srasnda Güzelbahçe Belediyesi’nin Payaml-Küçükkaya-Çaml
köylerine yönelik ekoturizimin geliştirilmesi için proje çalşmalar yapldğ tespit edilmiştir.
Bu konuda proje ekibinden destek istenmiştir.
Güzelbahçe Belediyesince çalşmalar sürdürülen ve Güzelbahçe’nin üç köyünü kapsayan bu
proje içerisinde; ev pansiyonculuğu, doğa yürüyüş parkurlar, bisiklet parkurlar, oryantiring
sahalar, kamp-karavan alanlar, festival turizmi vb. yönelik çalşmalar yer almaktadr.
Bölgenin turistik yerleşim yerlerine ve kent merkezine yaknlğ önemli bir avantaj olarak
görülebilir.
Yerel yönetimin ve yöre halknn ekoturizm faaliyetlerine yönelik geliştirmeye çalştğ
projelerin desteklenmesi halinde bölgedeki ekoturizm canllk kazandrlmas mümkündür.
615
Narldere-Altnvadi (Alionbaş Deresi):
Altnvadi Narldere ilçesinin merkezine çok yakn olmas, yerleşimin bitişiğinde ormanlk
alann başlamas ve doğal özelliklerinden dolay ekoturizm potansiyelinin üst düzeyde olduğu
bir bölgedir.
Narldere Kaymakamlğ tarafndan bu bölgeyi de kapsayan ekoturizm sektör analizi
çalşmas yaplmştr. Altnvadinin ekoturizm potansiyeli belirlenmiştir.
Alanda proje ekibimizce yaplan arazi çalşmalarnda dağ bisikleti, foto safari, atl doğa
yürüyüşü faaliyetlerinin gerçekleştirilebileceği uygun alanlar tespit edilmiştir. Bölgenin
Temal Tabiat Park aday olarak incelenmesi DKMP GM yaplmaktadr.
Tire-Sarlar-Çeşme Baş ve Subaş Bölgeleri:
Tire ilçesinin Sarlar köyü hudutlarnda bulunan Çeşmebaş ve subaş mevkilerinde yaşlar
500’ün, dip çevreleri ise 10 m.’nin üzerinde ant niteliği taşyan birçok çnar ağac bulunur.
Ağaçlar bir meşcere oluşturmuşlardr. Fiziksel olarak da önemli boyutlara ulaşmş olan bu
ağaçlar görülmeye değerdir.
İçinde su kaynaklar da mevcut olan alanlara araçla ulaşm için uygun yol bulunmamaktadr.
Bölge keşfedilmemiş bir doğa güzelliğine sahiptir. Bu alanlar tabiat ant statüsü verilip,
gerekli koruma önlemleri alnarak ekoturizm faaliyetlerine açlabilir özelliktedir.
616
Kemalpaşa-Ovack-Kayrak-Çatalköprü Bölgesi:
Bölgede birçok antlaşmş yaşl kestane ağac bulunmaktadr. Ovack köyü yaknndaki
mesire alannn civarndaki doğal ormanlarda bulunan antlaşmş kestane ağaçlar ve karşk
ormanlar bölgede nadir görülen bir yapya sahiptir. Ayn zamanda araştrma orman ve yaban
hayat geliştirme sahas olarak da ayrlmş olan bölge ekoturizm faaliyetleri için uygundur.
Ovack köyünden Sinanclara ait olan dere yaz kş akş gösterir. Derenin bulunduğu vadide
yürüyüş güzergahlar bulunmaktadr. Yamaçlardan dere içine ulaşm sağlayacak doğal yapya
uygun patika yollar manzarann daha iyi görülmesini sağlar. Dere içinde inşa edilebilecek
doğal malzeme ile düzenlenmiş göletlerde sportif olta balkçlğn geliştirmek mümkündür.
Yine Kayrak köyü ve Çatalköprü civarnda doğa yürüyüşü ve sportif olta balkçlğn
geliştirmek üzere uygun alanlar bulunmaktadr. Ovack bölgesi lokal iklim yaps itibariyle
botanik turizmine yönelik bir arboretum kurulmas için elverişlidir
Ekoturizm İçin Öncelikli Yatrm ve Planlama Alanlar:
Ekoturizm konusunda talepler ve öncelikli alanlar analiz edildiğinde baz bölgeler öne
çkmaktadr. İzmir ilinde ekoturizm alanlarnn yoğunlaştğ bölgeler Şekil 7’de
görülmektedir.
617
Şekil 7. İzmir İlinin Ekoturizm Bölgeleri (Batur ve diğ., 2013)
Ekoturizm ile ilgili yaplan yerel projelerin değerlendirilmeye dahil edilerek altyap oluşturan
bölgeler incelendiğinde ise sektörel bazda desteklenmesi gereken öncelikli bölgeler sralamas
Tablo 4.’de özetlenmiştir. Bu bölgeler için üretilen teorik ekoturizm projelerinin uygulamaya
dönüştürülmesi kent insan ve dşardan gelen ekoturistler için farkl turizm alternatifleri
sunacaktr.
Tablo 4. İzmir İlindeki Ekoturizm Çeşitleri ve Önemli Bölgeler (Batur ve diğ., 2013)
618
Şehir Parklar, Kent Ormanlar ve Ekoturizm
Ekoturizm insanlarn doğaya olan ihtiyacndan ve otantik kültüre olan ilgisinden doğan bir
turizm çeşididir. Bu ihtiyaç özellikle büyük ve kalabalk kentlerin civarnda bulunan doğal
alanlar üzerinde büyük bir bask kurar. Kent yaşamndan bunalan insanlar bulunduklar
yerdeki en yakn doğal alanlara akn ederler. Bu yoğun talep zaten kstl ve bir o kadar
değerli olan doğal ve kültürel yaplar ypratr; kimi zaman da yok edebilir. Doğal alanlara
çok yoğun ve bilinçsizce ziyaretler ekoturizmin ilkeleriyle ters düşebilir. Kent içi yeşil alanlar
doğal alanlara olan bu basky hafifletici niteliğe sahiptir. Büyük şehir parklar ve kent
ormanlar ksa süreli rekreatif faaliyetler için oldukça kullanşldr. Bu noktada şehir içindeki
yeşil alanlarn niteliği, büyüklüğü ve dağlm son derece önemlidir.
Dünya’daki modern şehirlerin dokusu incelendiğinde şehirlerin iç ksmlarnda doğal
ormanlar andran büyük şehir parklarnn bulunduğunu görülür. Kent insanlar yaşadklar
yerin yaknndaki bu parklardan ve kent ormanlarndan günlük olarak faydalanabilirler. Bu
alanlar özellikle uzak yerlere gidemeyen yaşl insanlarn ve çocuklarn kolayca
ulaşabilecekleri alanlardr.
Orman dokusu olan büyük alanlar şeklindeki bu parklarn örneklerini NewYork, Viyana,
Münih, Roma gibi kentlerde görmek mümkündür (Tablo 5). Muntazam düzenlenmiş baz
parklar ise yurtdşndan gelen turistlerin de ilgi odağ olmaya adaydr.
Tablo: 5 Dünyadaki baz şehir parklarnn özellikleri
Park/Orman
Central ParkManhattan
Villa Ada/Roma
Englisher
Garten/Münih
Schönbrunn/Viyana
Kuruluş yl
1857
Alan (Ha)
340
Yllk ziyaretçi
37.500.000
1878
1789
182
370
-
-
240
-
Central Park/NewYork/Manhattan
Yasalarmza göre şehirlerde kişi başna düşen yeşil alan miktarlarnn 10 m2’ den az
olmamas gerekir. Ancak fiili durum itibariyle bu rakam bütün büyük şehirlerimizde daha
düşüktür. 1991-1992 verilerine göre Avrupa ülkelerinin fiili durumu incelendiğinde, kişi
başna düşen yeşil alan miktarlarnn ülkemizdekinden daha fazla olduğu görülür (Tablo 6).
619
Tablo 6: Baz Ülkelerde Kişi Başna Düşen Yeşil Alan Miktarlar (EMÜR H. S., ve
ONSEKİZ D. 2007’den uyarlama)
Ülke
Şehir
Hollanda
İsveç
Almanya
Amsterdam
Stokholm
Frankfurt
Stutgard
Hannover
Washington
Bristol
Budapeşte
Ankara
İstanbul
İzmir
ABD
Türkiye
Kişi başna düşen yeşil alan miktar
(m2)
45-50
107
154
153
112
50
49
37
2,3
2,1
2,8
Günümüzdeki güncel bilgiler incelendiğinde ise kişi başna düşen yeşil alan miktarlar;
İzmir’de 8 m2 (www.izmir.bel.tr), İstanbul’da 6,05 m2, (www.ibb.gov.tr), Ankara’da 18,76 m2
(www.ankara.bel.tr) ulaşmş gözükmektedir.
Şehirlerdeki yeşil alan miktarlarnn rakamsal olarak son 20 ylda en az 4-5 katna çkmasna
rağmen şehir içindeki birçok yeşil alann inşaat izinleriyle gündeme gelmesi son derece
ilginçtir.
Şehir yaşamnda yer alan yeşil alanlarn miktarndan daha önemlisi de niteliğidir. Yeşil
alanlar ne kadar ormann doğal dokusuna yakn olursa kent yaşamn hafifletmekte o kadar
etkilidirler. Küçük parklar, çim alanlar, küçük çiçek bahçeleri görsel nitelikten öteye
gidemezler. Bu tip küçük ve parçal yeşil alanlarda genellikle boylu meşcereler olmadğndan
halkn doğaya özlemini giderici fonksiyonlara sahip değildirler. İzmir’de 3.174 ha. yeşil alan
bulunmakta ancak küçük parçalar halinde ve boylu ağaçlardan yoksun bu alanlar yaplarn
arasnda kaybolup gitmektedir. Bu bağlamda İzmir denince akla gelen en önemli yeşil alan
Fuar alan bile bu niteliklerinden yoksun hale gelmiştir. Zira fuar alan içindeki yaplar ve en
önemlisi yer alt otopark, nitelikli yeşil alan özelliklerini bozmaktadr.
Son zamanlarda gündeme skça gelen bir yap da Kent Ormanlardr. İzmir’de
Narldere/İnciralt Mevkiisinde 1999 ylnda bir adet kent orman tesis edilmiştir. Daha
önceleri moloz döküm sahas olarak kullanlan 200 ha’lk bu alandaki ağaçlar henüz yeterince
gelişememesine rağmen il içindeki en büyük yeşil alandr. Yine Bornova’da yeni düzenlenen
Homeros Vadisi Rekreasyon Alan kent halknn baz rekreasyonal taleplerine cevap
verebilecek nitelikte olan alanlardan birisidir. Bornova/Çiçekli srtlarnda tesis edilen Kent
Orman ise şehir dşnda olduğundan toplumun kent dokusuyla bütünleşemez, günübirlik
ihtiyaçlara cevap veremez niteliktedir.
İzmir’de yeşil alanlarn dağlm da son derece düzensizdir. Yeni imara açlan yerlerde yeşil
alan dağlm ksmen ihtiyaca yönelik iken eski yerleşim yerlerindeki yeşil alanlar sbu
planlamadan yoksundur.
Tüm bu olumsuzluklara karşn gelişmekte olan şehirler gibi İzmir de bir şansa sahiptir. Son
günlerdeki kentsel dönüşüm projeleri ile ksmen de olsa yeşil alan kazanm frsat doğmuştur.
620
Bu frsatn iyi kullanlmas halinde baz iyileşmeler sözkonusu olabilir . Zira gittikçe büyüyen
inşaat yaplar planlamay düzeltilemez klmaktadr. Bu nedenle yeşil alan projeleri uzun
dönemli stratejilerle mutlak koruma altna alnmaldr. Yasal düzenlemelerin kalc olabilmesi
bakmndan ise korumann toplumda bir kent kültürü olarak oturmasn sağlamak amaç ve
hedefler içinde yer almal, bunun için stratejiler geliştirilmelidir.
Yeşildere ve civar kentsel dönüşüm kapsamnda İzmir’e büyük yeşil alan kazandrma
frsatna dönüşebilecek yerlerden birisi olarak göze çarpar. Ayrca Yeşildere Karayolu Adnan
Menderes Hava Liman’n kent merkezine bağladğndan stratejik bir öneme sahiptir.
Havaalanndan kent merkezine giden yerli ve yabanc turistlerin İzmir algsn etkiler. Bu
yüzden planlama çalşmalarnda görsel nitelikleri en ksa sürede düzeltilmesi gereken kritik
alanlardan birisidir. Dere tabannn uygun toprak yaps ve su rejimi yeşillendirme
çalşmalarna elverişlidir. Buca Kavşağndan Basmane-Tepecik kavşağna kadar olan ksmda
karayolunun sağndan ve solundan belli mesafelerde alnacak bir zon ağaçlandrlarak şehrin
yeşil alanlarna katlmaldr. Bu alan ayn zamanda bir rekreasyon alan olarak da
değerlendirilebilir.
Kent içindeki yeşil alanlarn rekreasyon faaliyetleri için kullanma şekli de son derece
önemlidir. Bu alanlar halka açk, mümkün olduğunca kuş türlerini ve küçük hayvanlar da
barndrabilecek şekilde düzenlenmelidir. Kent içi yeşil alanlarda ateşli piknik gibi aktiviteler
yaplmamaldr.
Sonuç ve Öneriler:

Ekoturizm master planlar hazrlanmaldr.
 Potansiyel ekoturizm alanlarnda yeni statü ilanlar ile birlikte koruma ve kullanma planlar
yaplmaldr.
 Ekoturizm alanlarnn tantm faaliyetlerine önem verilmelidir.
 Okullarda toplumsal çevre bilincini geliştirmek amacyla seçmeli dersler okutulmaldr
 Ekoturizmde öne çkmş bölge ve köylerden gelişmekte olanlardan birkaç pilot bölge
olarak seçilmeli ve yatrmlar yaplmaldr.
 Ekoturizm bölgelerindeki otantik pazarlar desteklenmelidir.
 Doğal alanlara basky azaltan kent içi yeşil alanlarn miktar ve niteliği artrlmal, mevcut
yeşil alanlarn başka amaçlar için kullanlmasn engelleyici uzun vadeli tedbirler
alnmaldr.
KAYNAKLAR
ANONİM, 2010; İzmir Kalknma Ajans, İzmir Bölge Plan 2010-2013.
BATUR M., BİNBOĞA G., BİNBOĞA H., KÜÇÜKAHMETLER Ö., YARDIMCI E., ÇOLAK A., KOCABAŞ
A., 2013; İzmir Ekoturizm Rehberi, Ege Or. Arş. Enst. Yaynlar, ISBN: 978-605-4610-26-6
EMÜR H. S., ONSEKİZ D., 2007; Kentsel yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasnda Açk ve Yeşil Alanlarn Önemi
– Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanlar, AnaliziSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Say : 22, Yl : 2007/1.
OK K., 2008; Türkiye Ormanclk Sektörü Açsndan Ekoturizm, TODEG Makaleleri.
621
SELİMOĞLU, Ö., 2004; Dünyada ve Türkiye’de Ekoturizm, İstanbul Ticaret Odas, Etüt ve Araştrma Şubesi
Yaynlar.
Wood, M., E., 2002; Ecotourism: Principles&Policies for Sustainability, UNEP Publications, ISBN: 92-8072064-3.
Web 1: http://www.world-tourism.org, Ziyaret Tarihi: 25.08.2013.
Web 2 http://www. unwto.org, Ziyaret Tarihi: 25.08.2013.
Web 3: http://www.centralparkknyc.org/about ; ziyaret tarihi, 05.10.2013.
Web 4: http://www.romecentral.com/ ziyaret tarihi, 05.10.2013.

İzmir`in Ekoturizm Potansiyeli - TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu

Transkript

Benzer belgeler

HAZİRAN 2015

25 Mayıs 2012 - Sayı 11

Fuar`da Erdal Beşikçioğlu İlgisi

Otobüs Rayiç Bedelleri - izmir yüksek teknoloji enstitüsü

8. ROFİFE Rotary Kısa Film Festivali başarıyla

İzmir Kültürel Miras Festivali - İletişim Fakültesi