www.muhendisiz.net 50 İKLİMLENDİRME İklimlendirmenin

www.muhendisiz.net
İKLİMLENDİRME
İklimlendirmenin uygulama alanı genel olarak üç temel grupta toplanır. Kapalı
bir ortamdaki havanın Sıcaklık,Nem,Temizlik ve Hava hareketini insan sağlığına
ve konforuna en uygun seviyede tutmak için havanın şartlandırılmasına
iklimlendirme denir. Dilimizde iklimlendirmeyi Almanca bir sözcük olan Klima
veya ingilizce bir sözcük olan Air Condition (hava şartlandırma) olarakta
biliyoruz.
HAVANIN ŞARTLANDIRILMASI NERELERDE UYGULANIR
İklimlendirmenin uygulama alanı genel olarak üç temel grupta toplanır
1)Konfor amaçlı uygulamalar
a) Konutlar (Ev-Apartman-villa)
b) İş yerleri(Mağaza-Dükkanlar-Pastahaneler-lokantalar-Eğlence yerleri)
c) Halka hizmet veren bürolar(PTT-Bankalar-Havaalanı yolcu salonları-Devlet
daireleri )
d) Gösteri merkezleri(Sinema-Tiyatro)
e) Okullar
f) Sağlık hizmetleri veren kurum ve kuruluşlar
g) Toplu taşıma araçları araçları(Otobüs-Tren-Uçak-Gemi)
h) Otel ve Moteller
2) Hassas cihaz ve makinaların kullanıldığı alanlar
a) Labaratuvarlar
b) Makina ve cihaz test odaları
c) Ameliyathaneler
d) Hassas alet imalat ve kalibrasyon odaları
3) Endüstriyel uygulamaların yapıldığı yerler
a) Zirai maddelerin kurutulması ve depolanması
b) Matbaa ve basım işlerinin yapıldığı yerler
c) Canlı hayvanların yetiştirildiği yerler
50
www.muhendisiz.net
d) Seralar
e) Mantar çiftlikleri
ISI NEDİR?
Isı enerjinin bir halidir.Isı moleküllerin hareketi ile transfer edilir. Herhangi bir
maddenin ısısının artmasıyla moleküllerinin hareketi hızlanır. Cisim ısındıkça
molekül hareketi artar.Enerjisi fazla olan cisimleri sıcak enerjisi az olan cisimleri
ise soğuk olarak hissederiz.
ISI AKIŞI : Çoktan aza doğru olur.Sıcak cisimden soğuk cisme ısı akar.
SICAKLIK : Sıcaklık ısının ölçüm tanımlamasını yapan bir birimdir.Yani ısısı
fazla olan bir cismin sıcaklığı fazladır.ısısı az olan bir cismin sıcaklığı azdır. Isı
enerji olması sebebi ile bir büyüklüktür.Sıcaklık ise yalnızca bir semboldür
SICAKLIK BİRİMLERİ : Sıcaklık birimleri suyun donması ve buharlaşması baz
alınarak yapılan skalalar ile ölçülür.
a)Santigrat derece : Skala 1 atmosfer basınç altındaki suyun donmaya
başladığı sıcaklık 0 C buharlaşmaya başladığı sıcaklık 100 C aradaki bölüm
100 eşit parçaya bölünmüştür.
b)Fahrenhait derece : Burada ise donma noktası 32 F buharlaşma noktası ise
212 F tır.Aradaki bölüm 180 eşit parçaya bölünmüştür.
Mutlak sıfır değeri
Moleküllerin hareketinin durduğu noktaya mutlak sıfır noktası denir. (-273
santigratderece veya 0 kelvin derece) kelvin sıcaklık skalasına göre suyun
donma noktası 273 kelvindir.
SICAKLIK BİRİMLERİNİN DÖNÜŞÜMLERİ :
C=5/9*(F-32)
F=(9/5*C)+32
ISI ENERJİSİ :
51
www.muhendisiz.net
Bir kaba buz koyalım ve sabit basınç altında bu kabı ısıtmaya başlayalım .Bu
kabın içindeki buzların sıcaklığını ölçtüğümüzde ısıttığımız sürece buzların
sıcaklığının arttığını görürüz.Bu sıcaklık verilen ısı miktarı ile doğru orantılıdır.bu
oranı belirleyen katsayıya ise buzun ısınma ısı denir.
Q=M*C*t
Q
Isı miktarı.............Kcal.
M
Kütle...................Kg.
C
Isınma ısısı kat sayısı Kg/kg Santigratderece
t
Sıcaklık farkı
Buzu ısıtmaya devam ettiğimizde ve 0 C noktasına ulaştığımızda sıcaklık
yükselmesi durur ,buz ise erimeye başlar ve son buz kütlesi eriyene kadar
sıcaklıkta herhangi bir değişme olmaz.Bu da herzaman için belirli kütlede buzu
eritebilmek için belirli miktarda ısı gerektiğini belirler.
SOĞUTMA:
Isının bir yerden diğer bir yere bir akışkan vasıtasıyla hal değiştirerek
nakledilmesidir
SOĞUTUCU AKIŞKANLAR:
Evaparasyon veya kaynama ile ısıyı emen (absorbe) ve yoğuşma ile aldıkları
ısıyı veren kimyalsal bileşiklerdir.
SOĞUTMA ÇEVRİMİNE GİRİŞ
Bilindiği gibi ısı sıcak ortamdan soğuk ortama akar.Örneğin bir mahalin
sıcaklığı 25 santigratderece ise bu mahalden 7 santigrat derece sıcaklıkta su
geçirdiğimizde mahale giren su 12 santigratderece olarak mahali terk
52
www.muhendisiz.net
eder.Mahalin sıcaklığıda düşmeye başlar.Bu sıcaklık düşüşü mahalin sıcaklığı
ile suyun sıcaklığı aynı oluncaya kadar devam eder.Eğerki bu mahalde sabit
kütleli bir buz kalıbı varsa buz su olup,mahali terk edene kadar mahalin
sıcaklığını düşürür.Mahaldeki buz kütlesi eriyip tamamen su olduktan sonra
mahalin sıcaklığında artık bir düşme olmaz.Bu mahale bir buz kütlesi yerine çok
düşük sıcaklıklarda buharkaşan yoğuşabilir bir gaz koyduğumuzda (-40.8
santigratderecede buharlaşan R-22) bu gaz buharlaşıp mahali terk edene kadar
ortamın sıcaklığını düşürür.
SOĞUTMA ÇEVRİMİ :
Yoğuşabilen gaz ile sıkıştırmalı bir çevrimde iki esas bölüm vardır.
1 ) Soğutulan taraf - alçak basınç tarafı (frezeer+ortam)
2 ) Soğutan taraf - yüksek basınç tarafı
Bu iki taraftan oluşan soğutma çevriminde dört ana eleman vardır.
1 ) Kompresör
2 ) Kondenser
3 ) Kısma elemanı (Kılcal,Akütron,Expension valf) (dryer)
4 ) Evaparatör
Bu dört elemanın her hangi bir tanesinin eksik olması halinde soğutma çevrimi
gerçekleşemez. cihazda soğutucu sadece buharlaşırsa,kısa sürede kaybolacak
ve ekonomik olmayacaktır ve soğutma işlemi duracaktır.Odanın sürekli olarak
soğutulması için soğutucu buharlaşmanın ve sıvılaşmanın tekrarlanacağı
şekilde sirküle edilir
ISI MİKTARI : Isının şiddetinden farklı bir kavramdır bu halde sadece ısı miktarı
değil o maddenin ağırlığıda dikkate alınır.Isı miktarı hesaplamalarında ingiliz
birimi BTU (Britısh Thermal Unit) kullanılır ve ısı miktarının standart maddesi
SU’dur.Deniz seviyesinde 1 pound ağırlığındaki suyun sıcaklığını 1 F
yükseltmek için gereken ısı miktarına 1 BTU denir.
btu/h= ağırlık*sıcaklık farkı
Pound*Fahrenhait
53
www.muhendisiz.net
Uluslarası sistemde ısı birimi KALORİ’dir.1 gr. suyun sıcaklığını 1 C yükseltmek
için gereken ısı miktarıdır
FORMÜL SİMGESİ
ANLAMI
BİRİMİ
ULUSLAR ARASI SİMGESİ
U
Gerilim
Volt
V
I
Akım
Amper
A
R
Direnç
Ohm
Omega
Q
Güç
Watt
W/h
Q
Güç
Kalori
Cal/h
Q
Güç
Beygir gücü
Hp/h
Q
Güç
Soğutma
btu/h
m
Uzunluk
metre
m
h
Yükseklik
metre
m
t
birim zaman
saat(hour)
h
Pf
Güç faktörü
Cos o
0.86
Güç hesaplarında kullanılan
bazı bağıntılar
Q=U*I*Pf
Q=U*ı*Pf*1.73 W (1 faz)
KW=W*1000 W (3 faz)
W=KW/1000
1Hp=736W
1W=3.41 btu/h
1W=860 Cal
1KW=860 Kcal=3413 btu
1 Kcal=4186 joule
1 Soğutma tonu =3024
Kcal/h
1btu=252 Cal
1KCal=3.96 btu/h
50 Hz frekansta Pf 0.86
olarak kabul edilir.
AĞIRLIK NEDİR:
Bir cismin ağırlığı,bu cismi yere doğru çeken yer çekimi kuvvetinden ileri
gelir.Bu halde cismin ağırlığı = bu cisme etki eden yerçekimidir. Yer küre bütün
cisimleri kendine doğru çekmektedir.Elimize aldığımız bir cisim elimizi yere
54
www.muhendisiz.net
doğru iter.Cisim bir iple asılırsa ip gerilir.Cismi elimizden serbest bırakırsak yere
düşer. Bu deneyden ağırlığın bir yer çekim kuvveti olduğu anlaşılır.Dünyadan
uzaklaşan cisimlerin ağırlığı azalır.Uzaklaşmaya devam ederse yer çekimi
kuvvetinden kurtulacağı için ağırlığı.
sıfır olur.Fakat kütlesi değişmez
AĞIRLIK BİRİMLERİ
Teknikte ağırlık birimi kilogramdır.Kilogram Paris’te ölçüler ve tartılar
dairesinde saklanan %10 iridyum,%90 platinden yapılmış olan silindirin
ağırlığıdır.Bu birim 4+ santigrat derecede 1 desimetreküp suyun ağırlığına
eşittir. Fizikte,ağırlık birimi olan gram, kilogramın binde birine eşittir. 1 gram, 4+
derecedeki 1 santimetreküp saf suyun ağırlığına eşittir.
1 Ton
1000 kg
1Kental
100 kg
1 Kg
1000 gr
1 hgr
100 gr
1 dagr
10 gr
1 degr
1/10 gr
1 cgr
1/100 gr
1 mgr
1/1000 gr
ÖZGÜL AĞIRLIK :
Bir cismin temel özelliğidir.Bir cismin 1 santimetreküpünün gram cinsinden
ağırlığına o cismin özgül ağırlığı denir.Her cismin belli bir özgül ağırlığı
vardır.Hacimler 1 santimetreküp olan değişik cisimleri tarttığımızda farklı ağırlık
değerlerinin çıktığını
görürüz.
55
www.muhendisiz.net
ÖZGÜL AĞIRLIK =AĞIRLIK(gr) / HACİM (Santimereküp)
Örneğin çeşitli cisimlerin özgül ağırlığı
Civa :
13.6 gr/cm
1 atü = 76 cm civa sütunu x 13,6=1034
demir :
7.8 gr/cm 1033,6
alüminyum :
2.7 gr/cm
su :
1 gr/cm
hava :
0.001293 gr/cm
ispirto :
0.8 gr/cm
bakır :
8.9 gr/cm
ZAMAN VE BİRİMİ
Çok defa bir olayın devam ettiği zamanı ölçmek gerekir.Zaman birimi
saniyedir.Saniye ortalama bir güneş gününün 86.400 de biridir.Bu birimden
başka aşağıdaki birimlerde kullanılır.
60 saniye :
1 dakika
60 dakika :
1 saat
24 saat :
1 gün
30 gün :
1 ay
12 ay :
1 yıl
365 gün :
1 yıl
KUVVET : Bir vektöryel büyüklüktür.Kuvvet şiddeti,yönü,doğrultusu ve tatbik
noktası ile tarif edilir.Etrafımıza baktığımızda hareket eden veya hareketsiz bir
çok cisimler görürüz. Bulutlar yer değiştirir,yağmur damlaları yere düşer,ucuna
ağırlık asılan bir yay şekil değiştirir. Bütün bu yer ve şekil değiştirmeler
kendiliğinden olmaz .Duran bir cisim kendiliğinden harekete geçemediği
gibi,hareker halindeki cisimlerde kendiliğinden duramazlar. Mutlaka dışarıdan
bir etkiye ihtiyaç vardır.
Bir cismin hareket durumunu veya şeklini değiştiren etkene kuvvet denir.
56
www.muhendisiz.net
İŞ NEDİR ?
İş fikri kas yorgunluğundan oluşur.Yoruldum diyen bir insana ne iş yaptın diye
sorarız . Vücut yorgunluğunun sebebi yük taşımak ve yol yürümektir.Buradan
anlaşılan yapılan iş kuvvete ve yola bağlıdır.yapılan işi hesaplamak için
İŞ = KUVVET X YOL Formülü kullanılır.
İş yapmış olmak için mutlaka yol almış olmak gerekir.
İŞ BİRİMİ
İş birimi Kilogrammetredir.(Kgm).1 kgm 1kg.lik bir kuvvetin tatbik noktası kendi
doğrultusunda 1 metre uzağa götürüldüğü zaman yaptığı işe eşittir.Bir at 40
kg.lık bir kuvvetle bir arabayı 50 metre ileriye götürdüğü zaman 40 X 50 = 2000
kgm.lik bir iş yapmış olur.
GÜÇ NEDİR
Birim zamanda yapılan işe güç denir.
İŞ
GÜÇ = -----------------ZAMAN
Bağıntısı ile hesaplanır.Yapılan iş bu işin yapılma zamanına bölünürse o iş için
sarfedilen gücü buluruz.
Güç birimi = Kgm/sn.dir.
Büyük güçleri ölçmekte beygirgücü birimi kullanılır.Beygir gücüne buhar
beygiride (Hp) denebilir. 1 beygirgücü 1 saniyede 75 kgm.lik iş yapabilen bir
makinenin gücüne eşittir.
Örneğin 500 kg.lik bir yükü 1 dakikada 18 metre yükseğe çıkaran bir makinenin
gücünü hesaplayalım.
GÜÇ = 500 x 18 /60 = 150 kgm/sn = 2 Hp
57
www.muhendisiz.net
BASINÇ:
Birim yüzeye etki eden kuvvete basınç denir.Masanın üstüne konulan bir cismin
ağırlığı dayandığı yüzeye yayılır.Bir cismin dayanma yüzeyi nekadar küçük
olursa,birim yüzeye etki eden kuvvet okadar büyük çıkar.Aynı cisim dayanma
yüzeyi genişleyecek olursa ,birim yüzeye daha küçük bit kuvvet etki eder.
P= Basınç
F
F= Kuvvet
__________
A=Alan
PxA
F= 10 kg ise a= 2 cm2 ise P= 10/2 = 5 kg/cm2
EN ÇOK KULLANILAN BASINÇ BİRİMLERİ:
1) Kg/cm2
2) PSİ 1 İnç kareye etki eden pound ( İngiliz ölçü birimi)
3) Atm. Atmosfer basıncı =0.96 Kg/cm 2
4) mSS Metre su sütunu
5) mmSS Milimetre su sütunu
BASINÇ BİRİMLERİNİN DÖNÜŞÜMLERİ:
1 ATÜ = 1.033 Kg/cm
14.504 PSI = 1Kg/cm = 1 Bar
10 mSS = 1Kg/cm
1000 mmSS = 1mSS
Kg/cm ve PSI Soğutma ve gaz devrelerinde kullanılan basınç birimidir. mSS Su
tesisatında kullanılan basınç birimidir.
mmSS Hava kanallarında kullanılan basınç birimidir. Basınçlı kaplarda max.
çalışma basıncının 1.5 katı basınç ile test yapılmalıdır.
1) Kondenserlerde 28--30 Bar
2) Evaparatörlerde 10 Bar yavaş , kontrollü ve dikkatli kontrollerde 21 bar’a
kadar çıkabiliriz.
3)Kompresör,bakır boru ,4 yollu valf,drayer,kapiler kontrolleri 7.5 bar ve uzun
süre beklemeli olarak yapılır.
58
www.muhendisiz.net
Klimalar çalıştırıldıkları ortam sıcaklığını konforlu düzeyde tutmaya yarayan
cihazlardır.
Konfor düzeyi:
1) Isı.............................(Ortam sıcaklığı düşük veya yüksek)Soğutma veya
ısıtma işlemi.
2) Nem....................................(Ortamdaki nem miktarı fazla veya az)Kurutma
işlemi.
3) Hava akışı.........................(Havanın akış durumu)Hava akış hızı kontrolü.
4) Havanın temizliği...............(Havanın temiz tutulması)Hava filtresi fonksiyonu.
Konforlu ortam yukarıda belirtilen dört faktörün kontrol edilmesi ile sağlanır. Bu
dört faktörün kontrol edilmesini sağlayan cihazlara klima denir.
Klimaların soğutma işlemini gerçekleştiren prensib nedir?
Bir insan günlük yaşantısında aşağıdaki örneklerdeki gibi serinlik hissedebilir.
kolunuzu
alkol
ile
dezenfekte
ettiğinizde
serinlik
hissedebilirsiniz
(Kolonya,İspirto vs.) Sıcak bir günde bahçe suladığınızda üzerinizdeki havanın
serinlediğini göreceksiniz.
bu örneklerden anlaşıldığı gibi bir sıvı buharlaştığı zaman etrafındaki
maddelerin ısısını emer klima cihazlarıda etrafında bulunan maddelerin ısısını
emmek suretiyle çalışır.
Bir maddenin ısısının alınması işlemine o maddenin soğutulması denir.
Soğutma ısının transfer edilmesi ile sağlanır.Örneğin Kış mevsiminde biz
evimizde sıcak bir ortamda bulunuken dışarıdan gelen bir insanın elini
tuttuğumuz zaman elimizin soğumaya başladığını hissederiz.Bu örnekten
anlaşılacağı gibi ısı transferi daima sıcaktan soğuğa doğru olur. klima cihazları
ortam sıcaklığını,nem oranını ve temizliğini istediğimiz şartlarda sabit tutabilmek
ve bu ortamın her noktasının aynı şartlarda bulundurulmasını sağlamak esası
ile kullanılır.
Bir Klima cihazında gaz devresinde bulunan elemanları ve bu elemanların
görevlerini özetleyelim.
59
www.muhendisiz.net
1) KOMPRESÖR
Sistemde soğutucu akışkanın sirkilasyonunu sağlayan ana elemandır.
2) KONDENSER(YOĞUŞTURUCU)
Gaz halindeki soğutucu akışkanın sıvı hale getirildiği ünitedir.
3) DRAYER(KURUTUCU)
Sisteme zarar verebilecek partikülleri (nemi)üzerinde toplayan elemandır.
4) KILCAL BORU ,EXPENSİON VALF ,AKÜTRON
Evaparatöre giren sıvı haldeki soğutucu akışkanın debisini ayarlar.
5) EVAPARATÖR (BUHARLAŞTIRICI)
Soğutulacak ortam içerisindeki ısıyı toplayarak soğutmayı sağlayan elemandır.
6) SOĞUTUCU AKIŞKAN(CFC 22)
Soğutulacak ortam içerisindeki ısıyı dışarı atmak için bir ısı taşıyıcısına ihtiyaç
vardır.
Sistemin
emniyeti
bakımından
yanıcı
olmayan
,patlamayan,zehirsiz,renksiz ve kokusuz bir akışkan tercih edilir.Aynı anda
sistemdeki madeni parçaların zarar görmemesi için akışkanın aşındırıcı ve
paslandırıcı olmaması gereklidir.Sistemlerde R 22 gazı soğutucu akışkan olarak
kullanılır.
7) FAN
Evaparatör ve kondenser üzerindeki hava akışını sağlamak için kullanılır.
8)FAN MOTORU
Fanın hareketini sağlayan ,elektrik motorudur.
9)FİLTRE
Oda içerisinde bulunan toz ve partikülleri tutarak ,klimanın iç ünitesinin
kirlenmesini önler Bu filtreler kolaylıkla söküp takılabilir,özelliğine göre hava
veya su ile temizlenir.
10)PANJUR HAREKET MOTORU
Klimatize edilmiş havayı odanın her tarafına eşit miktarda dağılımını sağlayan
Elemandır.
60
www.muhendisiz.net
SOĞUTMA VE KLİMA ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Soğutma bir ortamın yalnızca ısısının alınması işlemidir. Klima bir ortamdaki
havanın ısısının,neminin,temizliğinin ve sirkilasyonunun istenilen düzeyde
tutulması işlemidir.
SOĞUTMA VE İKLİMLENDİRMEDE KULLANILAN TERİMLERİN BAZILARI
ISI İZALASYONU
Sıcaklığı yüksek olan ortamdan sıcaklığı düşük olan ortama ısı akışı olur.Bu ısı
akışı aradaki sıcaklık farkına bağlı olarak hızlı veya yavaş olur.Bu ısı akışını
azaltabilmek için ısıyı zor ileten maddelerle iki ortam arasına tampon yapılır.Bu
tamponlara ısı izalasyonu denir.Isı izalasyonu ısı akışını durdurmaz minimuma
indirir.
SOĞUTMA YÜKÜ
Bir hacmin konfor şartlarında tutulabilmesi için ,o hacimden birim zamanda
çekilmesi gereken ısı miktarıdır.
ISITMA YÜKÜ
Bir hacmin konfor şartlarında tutulabilmesi için,o hacime birim zamanda
verilmesi gereken ısı miktarıdır.
SOĞUTMA KAPASİTESİ
Soğutma amaçlı kullanılan bir klimanın,belirli sıcaklık ve nem oranında emmiş
olduğu havadan
birim zamanda çektiği ısı miktarıdır.
ISITMA KAPASİTESİ
Isıtma amaçlı kullanılan bir klimanın ,belirli sıcaklık ve nem oranında emmiş
olduğu havaya birim
zamanda yüklemiş olduğu ısı miktarıdır.
61
www.muhendisiz.net
KLİMA
Bir hacmin istenilen şartlarda tutulabilmesi için,soğutma veya ısıtma amaçlı
kullanılır.Isıtma amaçlı klimalar rezistanslı ve ısı pompalı olmak üzere iki
tiptedir. Klimaları kapasite ve kullanım alanına göre 4 ana grupta toplayabiliriz
1)Pencere tipi klimalar
2)Split klimalar
a) Duvar tipi
b) Yer tipi
c) Tavan tipi
d) Salon tipi
e) Gizli tavan tipi(Kaset tipi)
f) Kanallı tip
3)Paket tipi
4)Portatif tip
PENCERE TİPİ KLİMALAR
Görünüş itibariyle mono blok olan bu tip klimalar tesis edileceği yerin durumuna
göre pencereye veya duvarı delmek suretiyle duvara monte edilir.Çalışma
halinde cihaz mono blok olduğu için sesi split klimalara göre daha
fazladır.Tüketici tarafından tercih sebebide diğer klimalara göre fiyatlarının daha
düşük olması, montaj kolaylığı ve fazla yer işgal etmemesidir.Sessizliğin konfor
sayıldığı ortamlarda kullanılması sağlıklı değildir.Pencere tipi klimalar 2 ayrı
grupta toplanabilir.
a) Sadece soğutma amaçlı
Bu klimalar kullanıldıkları ortamı sadece soğutmak ve havalandırmak amacıyla
kullanılır.
b) Isıtma ve soğutma amaçlı
Isıtma ve soğutma amaçlı klimalarda ısıtma işlemi iki şekilde yapılabilir.
62
www.muhendisiz.net
1) Klimanın elektrik donanımında bir elektrikli ısıtıcı vardır(Rezistans).Bu
rezistansdaki sıcaklık klimanın Radyal fanı vasıtası ile kullanıldığı ortama
dağıtılır.2)Isı pompası ile ısıtma işleminde cihazın gaz devresinde dört yollu
vana vardır.Bu vana ile sistemde dolaştırılan soğutucu akışkanın yönü
değiştirilir
ve
sistem
ters
çalışır.Bu
durumda
Kondenser
Evaparatör,Evaparatörde Kondenser olarak çalışır.Dış ortamdan alınan sıcaklık
cihazın kullanıldığı ortama verilir.
SPLİT KLİMALAR
Split klimalar konforun daha üst düzeyde istendiği ortamlarda kullanılmak üzere
geliştirlen cihazlardır. Bu cihazlar daha önceden bildiğimiz penecere tipi
klimalardan soğutma ve ısıtma prensibiaz. hariç tamamen farklıdır.Bu
cihazlarda cihazın çalıştığı ortamda ses şiddetini minimum düzeyde tutmak için
kompresörün bulunduğu kısım ve kondenser ayrı bir ünite olarak tasarlanıp
geliştirilmiştir.Kompresör ve kondenser fanı cihazın çalıştığı anda bina dışında
olduğu için bu ses cihazın kullanıldığı iç ortama yansımaz.
Split klimalar montajının yapılacağı yerin durumuna göre 6 sınıfta üretilirler.
1) DUVAR TİPİ SPLİT KLİMALAR
Bu tip klima cihazlarında iç ünite odanın duvarına monte edilir.
2) YER TİPİ SPLİT KLİMALAR
Cihazın iç ünitesinin duvara monte edilemediği durumlarda veya cihazın
duvarda gözükmesi İstenmediği koşullar için geliştirilmiş bir cihazdır.
3) TAVAN TİPİ SPLİT KLİMALAR
Cihazın montaj yeri olarak duvar ve yer uygun değilse bu gibi durumlarda tercih
edilen split klima tipidir.
4) SALON TİPİ SPLİT KLİMALAR
Cihazın iç ünitesinin her koşulda duvara,yere ve tavana monte edilemediği
koşullarda
tercih edilen cihaz tipidir.Daha çok show room-plaza türü gösterimin çok önemli
olduğu
63
www.muhendisiz.net
iş ve istirahat yerlerinde kullanılır.(oto – müzik galerileri ve otel lobileri vb.)
5) KASET TİPİ( ASMA TAVAN) SPLİT KLİMALAR
Bu tip klimalarda cihazın iç ünitesi asma tavan içerisine gizlidir.Tavanda
görünen sadece
cihazın dekoratif panelidir.Tercih sebebi iç ortamdaki yüksekliğin fazla olduğu
yerlerde
dört yönden homojen bir şekilde havayı sirküle edebilen şık görüntülü bir cihaz
olmasıdır.
6) KANALLI TİP SPLİT KLİMALAR
Cihazın iç ünitesi eğer çalışacağı ortama monte edilemiyorsa.bu ünite bina
içersinde
veya hava akımına karşı muhafazalı başka bir yere monte edilir ve
iklimlendirilen hava
kanallar vasıtasıyla ortamda sirküle edilir.İklimlendirilen mekanda cihazlar fiilen
gözükmez.
Ortamda sadece hava menfezleri görünür.
7)PAKET TİPİ KLİMALAR
Bu tip klimalar merkezi sistem ısıtma ve soğutma amaçlıdır.Bu cihazlar çalışma
prensibi
olarak iç ortamdan bir kanal vasıtasıyla aldıkları havayı taze hava ile
karıştırdıktan sonra
iklimlendirerek tekrar bir kanal vasıtasıyla iç ortama verirler.Görüntü olarak
pencere
tipi klimalar gibi mono blok bir fiziki görüntüden oluşurlar.
8)PORTATİF TİP KLİMALAR
Bu tip cihazlar bağımsız olarak ortam içerisinde her yerde kullanılabilirler.
portatif oldukları için montaj gerektirmeden bir yerden başka bir yere taşınıp
kolayca kullanılabilirler.
PENCERE TİPİ KLİMANIN MONTAJI
Pencere tipi bir klimanın montajına başlamadan önce dikkat edilecek hususlar.
64
www.muhendisiz.net
YER SEÇİMİ
a) Klima hava akımının olmadığı kuru bir yere monte edilmelidir.
b) Klima yüzünden oluşacak yoğunlaşma sonucu ortaya çıkacak suyun tahliyesi
için uygun yer seçilmelidir.
c) Yanıcı gazların olduğu veya kaçak sonucu olabileceği yere monte edilmelidir.
d) Deniz kenarı veya kaplıcalar gibi yerlerin yakınına montaj yapma
zorunluluğunuz varsa havadaki tuzdan ve kükürtlü gazlardan dolayı klimanın
ileride arıza yapabileceği konusunda müşteri uyarılmalıdır.
MONTAJ
a) Cihazın çevresinde hava sirkilasyonunu engelleyecek her hangi bir cisim
olmalıdır.
b) Cihazın kurulacağı yere açılacak deliği cihazın kabininden daha büyük
açın/açtırın.
c) uygun olarak pencere tipi klima için gerekli montaj konumunu belirleyiniz.
ŞASENİN DIŞARI ÇIKARILMASI
a) Vidaları gevşeterek soldaki şase kilitleme flanşlarını çıkartın
b) Şase tutamağını tutarak şaseyi içinde bulunduğu kabinden çıkartınız.
MONTAJ YAPILACAK DELİĞİN HAZIRLANMASI
a) Ahşap çerçeve önceden hazırlanmalıdır.
b) Ahşap çerçevenin ölçüleri cihazın sac kabininin dış ölçüleri ile aynı olmalıdır.
c) Açılacak deliğin boyutları ahşap çerçevenin dış ölçüleri ile aynı olmalıdır.
KABİNİN YERLEŞTİRİLMESİ
a) Kabini açılmış olan mevcut deliğe yerleştirip vidalayınız.
b) Kabinin bina dışında kalan kısmı bir kaide ile duvara veya bulunduğu profile
sabitleyiniz.
c) Kabin mevcut deliğe sabitlenirken ,kabinin arka tarafı yere doğru 5 derece
eğimli olmalıdır.
Bu eğim verilmezse cihazda su akıntısı(Dreneaj problemi) şikayeti olacaktır.
65
www.muhendisiz.net
ELEKTRİK TESİSATI
Klimanın çalıştırılacağı yerde voltaj problemi olmamalıdır.Bilinmelidirki bu
cihazlar
şebeke
voltajının
artı-
eksi
%
10
toleransı
dışında
çalıştırılmamalıdır.Cihazın ve tüketicinin korunması için kesinlikle topraklama
yapılmalıdır.7500-9000 btu/h kapasiteli cihazlarda 3 x 1.5 kesitli kablo 18500 24000 btu/h kapasiteli cihazlarda ise 3x 2.5 luk kablo kullanılmalıdır.
SPLİT KLİMA MONTAJI
Split klimanın montajı çeşitli aşamalardan sonra tamamlanır.Bu aşamalar
a) Keşif
b) Montaj yerinin tespit edilmesi.
c) Montaj
d) İşletmeye alma
KEŞİF
Klima montajından önce yapılması gereken en önemli işlem doğru bir keşiftir.
Keşif yapmaktaki amaç klimatize edilmek istenen ortam için uygun kapasitede
ve uygun tipte cihazın seçilmesidir.(Kapasite hesabı için sayfa 25 deki tablodan
faydalanınız.)Sağlıklı bir keşif yapmak için muhakkak cihazın çalışacağı
ortamdaki kış şartları göz önüne alınmalıdır. Keşif yaparken aşağıdaki formül
uygulanır.
A = Alan (metrekare)
H = yükseklik
K = Katsayı
Katsayı İstanbul için = 35
İzmir için = 30
Antalya için = 35
66
www.muhendisiz.net
D.Bakır için = 40
Yukarıda verilen örnek katsayılar ısıtma amaçlıdır.
ÖRNEK 1 : İstanbulda 25 metrekarelik-3 metre yüksekliğinde bir odaya klima
taktırmak için kaç btu/h
kapasite gereklidir?
Kapasite = 25 x 3 x 35 =2625 Kcal/h.
Burada ortamdaki havayı soğutmak veya ısıtmak için Kilokalori/saat cinsiden
gerekli kapasiteyi bulduk.Klima piyasasında kullanılan birim genellikle btu/h
olduğu için Kcal/h x 3.96 = btu/h Bağıntısı ile bulduğumuz birim btu/h birimine
çevrilir. 2625 x 3.96 = 10395 btu/h bize gerekli olan ısı miktarıdır.Bulduğumuz
bu sonuca % 10 ısı kaybı ve emniyet payı eklenir.Şu halde hesabımızı tekrar
toparlarsak 25 x 3 x 35 x 3.96 = 10395+% 10 =12000 btu/h'lık bir kapasitedeki
cihaza ihtiyaç duyulduğunu tespit etmiş oluruz.Cihazın çalışacağı ortamda ısı
kaynakları varsa (Çay ocağı ,fırın,Ampul,spot,ısı veren elektrikli cihazlar ve
motorlar Vb.) bulmuş olduğumuz kapasiteye bu faktörlerde eklenmelidir.
Oturarak çalışan insan sayısı x 600 = ………..btu/h
Hareketli çalışan insan sayısı x 900 = ………..btu/h
Ampulsayısı x Watt x 3.4 = …………………...btu/h
Floresan ve spot sayısı x Watt x 4.2 =…….…...btu/h
Elektrik motorları x Watt x 3.4 =…………..…..btu/h
Diğer
ısı
kaynakları
xWatt
x
3.4
=……………..btu/h
(Bilgisayar,Audio,Video,Amfilikatör Vb.)
ÖRNEK 2 : İstanbulda 30 m lik, 2.6 m yüksekliği olan bir kuyumcu dükkanına
klima taktırmak istiyoruz..Dükkan vitrininde 20 adet 20 Watt’lık spot var içeride
devamlı çalışan 4 kişi bulunuyor. 1 saatte ortalama 3-veya 4 müşteri
geliyor.Dükkanın içinde 1 kişi tarafından kullanılan 600 Wattlık 1 taşlama
motoru çalışıyor.Bu mekana hangi kapasitede bir cihaz takılmalıdır?
Kapasite = 30 x 2.6 x 35 x 3.96 = 10810 btu/h
% 10 Emniyet = 1081 btu/h
67
www.muhendisiz.net
Oturan insan 4 kişi x 600 = 2400 btu/h
Hareketli insan 4 kişi x 900 = 3600 btu/h
20 Adet x 20 Watt x 4.2 = 1680 btu/h
Taş motoru 600 Watt x 3.4 = 2040 btu/h
+_____________
Toplam kapasite 21611 btu/h
MONTAJ YERİNİN TESPİT EDİLMESİ
Dış Ünitenin montaj yeri
Ünitenin kaidesi ,cihazın ağırlığını ve titreşimleri taşıyabilecek kadar sağlam
olmalıdır.
Ünitenin çevresinde havalandırma için yeterli boşluklar bulunmalıdır.
Cihaz tuzlu atmosfere ve yanıcı gazlara maruz bırakılmamalıdır.
Dış ünitenin konulacağı yerin çevresinde gaz kaynağı bulunmalıdır.
Cihaz öylebir yere konulmalıdırki çevreye yaydığı titreşim ve sesten kimse
rahatsız olmasın.
Cihaz gaz boruları ne kadar kısa ve az kıvrımlı olursa verim o kadar fazla olur.
Borulama uzunluğu şarj limiti olan 5 metreden fazla ise,kesinlikle ek olarak gaz
şarjı yapılmalıdır.
Dış ünitenin yerleştirildiği yerde hava girişi ve çıkışı kar ile kapanmamalıdır.
Dış ünitenin önü herhangi bir nedenle kapanmamalıdır.
Cihaz rüzgarlı bir yere konmak zorunda ise, cihazın hava üflemesi hakim olan
rüzgara dik olmalıdır.
Montaj yapılacak yere birden fazla dış ünite konulacak olursa dış ünitelerden
birinin
emiş havası diğerinin üfleme havası olmamalıdır.
Ünite çok rahat servis yapılabilecek bir yere monte edilmelidir.
68
www.muhendisiz.net
İç ünitenin montaj yeri
Ünitenin yeri kullanılacağı odanın her noktasını klimatize edebilecek şekilde
seçilmelidir.
Cihaz elektrik parazitlerinin olmadığı bir yere monte edilmelidir.
Cihazın iç ünitesi yağ buharı ve aşırı tozlardan korunmuş bir ortama
konulmalıdır.
Drenaj hattının işlemesi halinde ortaya çıkan sudan doğabilecek kokular için
önlem alınmalıdır.
İç ünite montaj sacı cihaz ağırlığını taşıyabilecek bir duvara monte edilmelidir.
Cihazın hava giriş ve çıkışları her hangi bir nedenle engellenmemelidir.
Cihaz direk olarak güneş ışığına maruz kalmamalıdır.
Ünitenin bağlanacağı duvarın yapısı sağlam ve borulama yapmaya uygun
olmalıdır.
İç ünitede drenaj problemi yaşamamak için , ünite tam terazisinde monte
edilmelidir.
Boru hattı yapılırken cihazın standartlarına uygun çapta boru kullanılmalıdır.
69