Sokağa çıkma yasağı

DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
SĠLVAN OLAYLARI
(SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI)
ĠNCELEME RAPORU
20 Kasım 2015
1
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
OLAY
Diyarbakır İli Silvan ilçesinde Diyarbakır Valiliği tarafından, 3 Kasım 2015 tarihinde Saat
05.00’ten itibaren geçerli olmak üzere ikinci bir emre kadar, ilçede bulanan Tekel, Mescit ve
Konak mahallelerinde sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Yasak ilanı Valiliğin resmi web
sitesi, zırhlı polis araçları ve camii hoparlörlerinden duyurulmuştur. Yasak ilanının ardından
ilçeye bir iki gün önceden sevki gerçekleştirilen savaş mühimmatı, ağır silah ve güvenlik
personelinin (asker, özel harekât timleri ve sivil polisler) yer aldığı hava destekli bir
operasyon gerçekleştirilmiştir.
16 Ağustos 2015 tarihinden bu yana ilçede değişik zamanlarda (3 günden az olmamak
üzere) 6 kez sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Süresi en uzun uygulanan yasak, 03-14
Kasım 2015 tarihlerinde ilan edilen ve 12 gün süren 6. sokağa çıkma yasağıdır.
Sokağa çıkma yasağının ilan edildiği 3 Kasım 2015 tarihinde Saat 05.00’ten itibaren, ilçenin
tamamında ve kırsal bölgelerinde, yasağın sona erdiği 14 Kasım 2015 tarihine kadar mobil
şebeke kesintileri uygulanmıştır. Sokağa çıkma yasağı ilan edilen Tekel, Mescit ve Konak
mahallelerinde, operasyon boyunca elektrik ve su şebekeleri tamamen kesilmiş, ilçenin yasak
ilan edilmeyen bölgelerinde bu kesintilerin etkileri hissedilmiştir. Sayısı tam olarak
açıklanmayan operasyon personel gücünün, 2 binin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
2014 Yılının Nüfus sayım verilerine göre, ilçenin nüfusu 86 bin 663’tür. İlçeye bağlı kır
nüfusu ile birlikte toplam nüfus, 100 binin üzerindedir. İlçede bulanan ve yasak ilan edilen
mahallelerdeki nüfus oranları ise, TEKEL Mahallesi 2 bin 812 kişi, MESCİT Mahallesi 6
bin 340 kişi ve KONAK Mahallesi 5 bin 193 kişidir.
Yasak ilan edilen Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde, operasyon süresi boyunca şiddetli
çatışmalar meydana gelmiş ve mahallelerde bulunan yurttaşlar çatışmaların arasında kalmış,
insani ihtiyaçlardan mahrum bırakılmıştır. Operasyon sırasında, ev ve işyerleri kurşunlanmış,
yaşam hakkı ihlali gerçekleşmiş, sivil yurttaşların can ve mal güvenlikleri tehdit edilecek
şekilde hak ihlalleri meydana gelmiştir. Operasyon sırasında 8 sivil yurttaş, güvenlik güçleri
tarafından açıldığı iddia edilen ateş sonucu yaşamını yitirmiştir.
Yasak, ilçe kaymakamlığı tarafından yapılan duyuru ile 14 Kasım 2015 tarihinde Saat
14.00’ten itibaren sona erdirilmiştir.
HEYETĠN OLUġUMU VE AMACI
16 Kasım 2015 tarihinde, İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Türkiye İnsan
Hakları Vakfı (TİHV) Diyarbakır Temsilciliği ve Diyarbakır Tabip Odası’ndan (DTO) oluşan
bir heyet, ilçede meydana gelen yaşam hakkı ihlallerini yerinde tespit etmek ve incelemelerde
bulunmak amacıyla ilçe merkezine gitmiştir. Heyet içerisinde yer alanlar;
İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici
İHD MYK Üyesi ve Doğu-Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdusselam Ġnceören
TİHV Diyarbakır Temsilcisi BarıĢ Yavuz
DTO Başkanı Cengiz Günay
2
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
Heyet, inceleme çalışmalarından bulunduğu 16 Kasım tarihinden önce (12 günlük yasak
süresi boyunca) birçok kez ilçede bulunmuş, ancak gerçekleştirilmek istenen inceleme
talepleri yerel mülki birimler tarafından güvenlik gerekçesiyle reddedilmiştir. Heyet ilçede
bulunduğu bu süreler içersinde, yerel yetkililerle (belediye, kaymakamlık) irtibat halinde
olmuş, mahallelerde yaşanan olayları takip etmiş, yurttaşların yaşadığı mağduriyetler ile
ilgili acil durumlar için de çeşitli girişimlerde bulunmuştur.
İlçe merkezinde incelemelerde bulunan heyet üyeleri, güvenlik güçleri tarafından
gerçekleştirilen operasyonunun ardından kentte meydana gelen tahribata ilişkin izlenimlerde
bulunmuş, operasyon sırasında can ve mal tehdidi ile karşılaşan yurttaşlar, yaşamını yitiren
sivil yurttaşların aileleri ile Silvan Belediyesi yetkilileri ile görüşmelerde bulunmuştur.
HEYETĠN OLAY YERĠ ĠZLENĠMLERĠ
Heyet ilk olarak Diyarbakır Caddesi üzerinde bulunan ve silahlı saldırıya maruz kalan Dicle
Kıraathanesini ziyaret etmiştir. Kıraathanenin işletilmediği ve kapalı olduğu görülürken, ön
cephede saldırıya ait kurşun izlerinin duvar ve cam bölmelerde halen durduğu tespit
edilmiştir. Kıraathane önünde bulunana yurttaşlardan, kıraathanenin uğradığı saldırı hakkında
bilgi edinilmiştir.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi Feridun Mahallesi Diyarbakır Caddesi üzerinde bulunan Dicle
Kıraathanesi silahlı saldırıya maruz kaldı. Sokağa çıkma yasağının 7'nci gününde (9 Kasım
2015-Pazartesi) gerçekleşen saldırıda açılan ateş sonucu Mehmet Gündüz (45), Seyfettin
Kurt (44), Abdulsamet Kesici (50) ve Kudbettin Çiçek adlı kişiler ağır yaralandı. Yaralılar,
yurttaşlar tarafından Silvan Devlet Hastanesi'ne kaldırılırken, Mehmet Gündüz adlı yurttaş
buradaki ilk müdahalenin ardından Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne sevk
edildiği sırada, yolda yaşamını yitirdi. Saldırının, zırhlı polis aracından açılan ateş sonucu
gerçekleştiği iddia edilirken, saldırı öncesi ve sonrasına dair ortaya çıkan görüntülerde, bir
zırhlı aracın olay bölgesinde ve kıraathane civarında olduğu tespit edilmiştir.
Söz konusu olayın meydana geldiği mahalle, sokağa çıkma yasağı ilan edilen mahallelerin
dışında bir bölgedir. Olayı anını ve sonrasını kaydedecek biçimde, civarda bulunan resmi
kamu kurum ve kuruluşlarının güvenlik kameralarının bulunmuş olduğu heyetimizin
inceleme çalışmaları sırasında tespit edilmiştir.
Mahalle girişleri ile ara sokaklara döşenen asfalt (parke ve kilit) taşların yerlerinden
söküldüğü ve sokakların çeşitli yerlerine tasniflenmek suretiyle barikat amaçlı yığınak
yapıldığı görülmüştür. Ayrıca yollarda açılmış çukur ve çamurlaşan bölgelerin yoğun olduğu
izlenimi edinilmiştir.
Mahallelerde bulanan ev ve iş yerlerinde, kurşun izleri ve yanmadan kaynaklı tahribatlar
oluştuğu görülmüştür. İzlerin, ağır ateşli silah mühimmatına ait olduğu tahmin edilmektedir.
Yine mahallelerde bulanan çok sayıda ev ve iş yerinde görülen kurşun izlerinin, kimilerinin
hedef gözetilerek kiminin rastgele yapılmış taranma sonucu oluştuğu inceleme sırasında
yürütülen tahminler arasındadır.
Mahallelerde, sokağa çıkma yasağı süresi içersinde tahrip edildiği gözlenen içme suyu
kanalları ile elektrik trafo ve kablolarının, yetkililer tarafından onarılmaya çalışıldığı
3
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
gözlemlenmiş, heyetin sorusu üzerine de onarımların hızlı bir şekilde sürdüğü, ancak zaman
alabileceği ifade edilmiştir.
Mahalle duvarlarında çok sayıda ve Türkiye bayrağı simgelerinin yoğun kullanıldığı
milliyetçi, ırkçı ve cinsiyetçi tehdit içeren yazılamalar olduğu görülmüştür.
Mahallelerde ve sokağa çıkma yasağının sona ermesinin ardından, Belediye yetkililerinden
oluşan grupların hasar gören ev ve iş yerlerinde hasar tespit çalışmalarında bulundukları
görülmüştür.
Mahalle sakini kimi yurttaşların ev eşyalarını toplayarak nakliyat araçlarıyla taşındıkları
görülmüştür. (Taşınanlar can güvenliği gerekçesiyle, ilçenin başka semtlerine veya
Diyarbakır’a taşındıklarını beyan etmişlerdir.)
Operasyon sona ermiş olmasına rağmen, mahallede yaşayan yurttaşları tedirgin edecek
seviyede, özel harekat polisi mensuplarının ve zırhlı araçların mahallelerde hareketliliği
dikkat çekmiştir.
OLAYLARDA YAġAMINI YĠTĠRENLER VE YARALANANLAR
Diyarbakır'ın Silvan ilçesinde bulanan Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 3 Kasım 2015 tarihinde Diyarbakır Caddesi üzerinde, Müslüm
Tayar (22) isimli genç zırhlı araçtan açılan ateş sonucu, ayağından ve göğüs kısmından aldığı
4 kurşunla yaralandı. Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tedavi altına alınan Tayar, tüm
müdahalelere rağmen kurtarılamayarak yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 3 Kasım 2015 tarihinde, Tekel mahallesinde polis tarafından
açılan ateş sonucu Sertip Polat (20) isimli genç yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 4 Kasım 2015 tarihinde Tekel Mahallesi'nde, 24 yaşında ve 3
çocuk babası Engin Gezici isimli yurttaş polis tarafından açılan ateş sonucu vurularak
yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 4 Kasım 2015 tarihinde Tekel Mahallesi'nde, yeğeni Engin
Gezici'nin vurulduğunu öğrenen ve olay yerine giden halası İsmet Gezici de açılan ateş
sonucu karnından vurularak yaralandı. Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne kaldırılan
hala Gezici, tüm müdahalelere rağmen kurtarılmadı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 5 Kasım 2015 tarihinde, Tekel Mahallesi'nde evine açılan ateş
sonucu Mukaddes Arbağ isimli kadın yaralandı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 5 Kasım 2015 tarihinde, özel harekât timlerinin ağır silahlarla
açtıkları ateş sonucu Rıdvan Us isimli yurttaş, sol bacak kasığı ile sol koluna aldığı 2 kurşunla
4
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
ağır yaralandı. Diyarbakır Eğitim Araştırma Hastanesi'nde tedavi altına alınan Us, 16 Kasım
tarihinde tedavisi sürdüğü sırada yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 5 Kasım 2015 tarihinde, sabah saatlerinde düzenlenen
operasyonda çatış çatışma sonucu Necmi Çakır (40) isimli polis memuru yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 7 Kasım 2015 tarihinde Tekel Mahallesinde, Ramazan Bakır
isimli yurttaş, bomba atar mermisinin şarapnel parçasının kendisine isabet etmesi sonucu
yaralandı. Bakır, Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde tedavi altına
alındı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 8 Kasım 2015 tarihinde Cami Mahallesi Gazi caddesinde, Özel
harekât timleri tarafından havan topu ve roket atıldı. Atılan havan topu, cadde üzerinde yere
çarpıp parçalanarak Çiçek ailesinin evine isabet etti. Evde eşiyle tek başına yaşayan 65-70
yaşlarındaki Mehmet Emin Çiçek, kırılan cam parçalarının vücuduna isabet etmesi sonucu
yaralandı. Çiçek, Silvan Devlet Hastanesi'nde kaldırıldı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 9 Kasım 2015 tarihinde Feridun Mahallesi Diyarbakır Caddesi
üzerindeki bulunan Dicle Kıraathanesi'ne zırhlı araçlardan ateş açıldı. Mehmet Gündüz (45),
Seyfettin Kurt (44), Abdulsamet Kesici (50) ve Kudbettin Çicek adlı kişiler ağır yaralandı.
Yaralılar yurttaşlar tarafından Silvan Devlet Hastanesi'ne kaldırılırken, Mehmet Gündüz adlı
yurttaş buradaki ilk müdahalenin ardından Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne
sevk edilirken, yolda yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 9 Kasım 2015 tarihinde Tekel Mahallesi'nde, özel harekat
timleri tarafından açılan ateş sonucu Yakup Sinbağ (20) isimli genç yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 11 Kasım 2015 tarihinde, özel harekat timlerinin açtığı ateş
sonucu A.G. (7) ile İ.Y. (12) isimli çocuklar yaralandı. Güney, atılan bombaatar parçasının
vücuduna isabet etmesi sonucu, Yazkent ise sağ bacağına isabet eden kurşun sonucu
yaralandı. Yaralanan çocuklar, hastaneye götürülerek tedavi altına alındı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 12 Kasım 2015 tarihinde Mescit Mahallesi'nde, Süleyman
Güleç isimli yurttaş açılan ateş sonucu yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında, Tekel mahallesine 200 metre mesafedeki Selahattin
mahallesinde Mustafa Sağlam (26) isimli yurttaş yaralandı.
Diyarbakır'ın Silvan ilçesi merkezindeki Tekel, Mescit ve Konak mahallelerinde ilan edilen
sokağa çıkma yasağı sırasında 12 Kasım 2015 tarihinde, zırhlı araçlar ve kepçe ile Mescit
Mahallesi'ne giden polis ekiplerine yönelik açılan ateş sonucu çatışma çıktı. Çatışmada Ali
5
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
Öztürk isimli polis memuru yaşamını yitirdi, bir polis ise yaralandı. Çatışma sırasında evinin
balkonunda bulunan Hüseyin Yıldız (35) isimli yurttaş yaralandı.
HEYETĠMĠZCE OLAYLAR SIRASINDA YAġAMINI YĠTĠRENLERĠN YAKINLARI
ĠLE YAPILAN GÖRÜġMLER
NOT: Tanık beyanları kişilerin talebi ve güvenlik gerekçesiyle gizli tutulmuştur.
YaĢamını yitiren Süleyman Güleç’e dair tanık beyanları
A KiĢi
Kendisi bekârdı. Market vardı, markete bakıyordu. Kahvenin yanındaydı marketleri. Zaten
bizim vekiller oradaydı. Onlar, bizden daha iyi biliyor. Onları kurtarmaya çalışmış. Kendini,
onlara siper etmiş. Ayla Akat ordaydı, 4 milletvekilimiz oradaydı. Onlar dediler ki „biz nereye
sığınmaya çalışıyorsak tank veya roketi, oraya doğru atıyorlar.‟ Helikopter yukarıdan onları
tespit ediyor. Olay anında vekillerle birlikte oradaymış. Tek bir kurşunla, kalbinin üzerinden
vurmuşlar. Kurşun sırtından çıkmış. Bizim vekiller onu almışlar, camiye taşımışlar. Bu
arkadaşımız ki, sonradan olay yerinde şehit oldu. Onu çıkardığımızda aynen bizim gibiydi.
Dünden beri enfeksiyon kapmış. Çocuk aniden düşmüş. Bunların kurşunları zehirlidir. Kana
dokundu mu hemen insan gider. Bakın, iki-üç kişi de aynı bu olaylarda ayaklarından
yaralanmışlar. Bu yara nedeniyle adamlar gitmişler. Hem burada, hem Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesinde, biz zaten dava da açacağız. Öbür arkadaşlar da gelsinler beraber bir şeyler
yapacağız. Davacı olsunlar, onlar da.
B KiĢi
Bir tane kurşun da omuzuna değmiş. Yani gerçekten hocam, bu M16 mermileri hepsi
zehirlidir. Öbürleri, kaleşnikof veya G3 ile vurulursa bir şey olmuyor. Yani yaralar büyüktür.
M16 mermilerinde hemen yara kapanıyor, iç kanamadan gidiyorlar.
YaĢamını yitiren Yakup Sinbağ’a dair tanık beyanları
A KiĢi
Başından yaralanmıştı. Kafasına isabet etmiş. 23-24‟lü yaşlardaydı. O da bekârdı. O da
işçiydi. Onların evinin 100 metre yukarısında olmuş. Tekel mahallesinde. Dün Nusaybin‟de
gördünüz… Bayan, ikinci katta kapıyı açıyor, aşağıya daha inmeden merdiven üzerinde onu
vurdular. Kızı kendini üzerine atıyor. Onu da vuruyorlar… Sadece bir kurşun. Bildiğim
kadarıyla sadece bir kurşun, başına isabet ediyor. Vekiller, çocuğun annesinden daha fazla
ağlıyorlardı. Diyorlardı ki; „O olmasaydı bizden kimseyi bırakmayacaklardı‟. Diyorlardı ki
„biz bir yere girdiğimizde o bizim yerimizi değiştiriyordu‟. Diyormuş ki: uçak yerimizi tespit
ediyor, yerinizi değiştirin. 20 defadan fazla yerlerini değiştiriyor. Caddeye çıkınca onu
vuruyorlar. Yani başkan direkt olarak İŞİD‟i kullanıyorlar ülkemizde.
6
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
Yani bazı insanlar diyor ki; bunlar kesin İŞİD‟lidir. Duvar yazıları var. Belki siz de gördünüz.
Evlere baskın yapınca da aynen İŞİD‟in yöntemlerini kullanıyorlar.
B KiĢi
Zaten maske takıyorlar, sakalları buralarına geliyordu ( uzundu).
YaĢamını yitiren Müslüm Tayar’a dair tanık beyanları
C KiĢi
22-23 yaşındaydı. Kalıpçıydı, babası ile birlikte çalışıyordu. Dedesinin evinin önünde, 100
metre ilerde vurulmuş. Dedesinin evine gelmiş. İnternet kafesi vardı. Dükkanı erken kapatmış.
Dedesinin evine doğru gidiyor. Dedesinin evine 100 metre kala tarıyorlar. Feridun Mahallesi,
orada sokağa çıkma yasağı yoktu. Yanlış bilmiyorsam 5 kurşun yemişti. Tarandığı gün
Silvan‟ın genelinde sokağa çıkma yasağı yoktu. Sonraki sabah, sokağa çıkma yasağı başladı.
Biz de istiyoruz ki bu günden sonra böyle olaylar bir daha olmasın. Biz sonuncu olalım. Bu
gençlerin hepsi, bizlerin gencidir. Dileğimiz odur ki, biz sonuncu olalım. Bu acıyı ne biz, ne
arkadaşlarımız, ne de kimse yaşamasın.
YaĢamını yitiren Engin Gezi ve Halası Ġsmet Gezici’ye dair tanık beyanları
D KiĢi - (Engin Gezici’nin Dayısı)
Zaten 7 aydır Muş‟taydı. Babası ile orda çalışıyorlardı. Çobandı. Gelip burada ev tutmuştu,
Tekelde. 6 gün önce gelmişti. 3 çocuğu vardı. Benim yeğenimdi. Halasının evine giderken
orda bir keskin nişancı vuruyor onu. Halası haberi alıp çıkıyor. Halasını da vuruyorlar.
Halası da öldü. İsmet Gezici, 50 yaşında vardı. Onun halası… Çocuk da 23-24 yaşındaydı.
Engin, evin önüne tam çıkmıştı ki… Orda Sur mahallesi var. Orda keskin nişancılar
vurmuşlar. Seçimin 3. Günüydü. Ayın 4‟ü… Zaten mahallede sokağa çıkma yasağı vardı.
Çatışma vardı tabi. Bir mermi vardı. Göğsünde… Vurulduğu gibi düşüyor. Halası duyunca
koşuyor. Ordaki insanlar “Gitme, gitme” diye uyarıyorlar. Ama o gidiyor. Halasında da iki
mermi izi var. Ev hanımı, kadındır. 55 yaşlarında.
Çocuğun tam gözüne isabet etmiş kurşun. Geri geri gidip düşmüş. Mahalledekiler onu alıp
eve götürüyorlar. 3 çocuğu vardı; Poyraz, Apo, Hêlîn.
Görüşme sırasında heyetin Sorusu: “Devlet diyor ki Engin‟in elinde silah vardı… Diyorlar ki
Engin çatışırken vuruluyor. Hala da Engin‟in silahını alıp, gidip Engin‟i almak isterken
vuruluyor”
Soruya yanıt olarak: Öyle bir şey yok. Ne Engin‟in, ne halanın elinde silah var. Hala da 4-5
aydır Tekel Mahallesi‟nde yaşlı kocasıyla yaşıyordu.
HEYETĠMĠZCE OLAYLAR NEDENĠYE MAĞDURĠYET OLAN
YURTTAġLARDAN BĠR KISMI ĠLE YAPILAN GÖRÜġMELER
7
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
E KiĢi – (Mahallede ikamet eden yurttaĢ/esnaf)
Çok büyük bir patlama oldu orda. Zaten biz gelene dek bir şey kalmamıştı. İtfaiye de
gelemiyordu. Gelenler taranıyordu zaten. Öyle bir patlamaydı ki, kültür merkezinin
korkuluklarını yerinden söküp atmıştı. Dükkanlar yandı. Sonrasında dükkanlara hırsız girdi.
Kalanları da hırsızlar aldı. Dükkan da hiçbir şey kalmadı. Kasamız da yok. Artık parçalandı
mı ne oldu… Belediyeden gelenler oldu. Başka da kimse gelmedi. Belediye de gelip binayı
inceledi. Zaten şurası da çukur olmuş, berbat olmuş. Görüyorsunuz zaten. Öbür tarafta
camların tamamı kırılmış. Yukarısı da, tavan mavan hiçbir şey kalmamış. Ambarı da
delmişler arkada. Genel olarak kimse gelmedi yani. Sadece bize değil.
G KiĢi – (Mahallede ikamet eden yurttaĢ)
4 aydır dışarıdayız dedim. 10 günde bir çocuklar gelir, devlet onları vurur… Eve
gidemiyoruz. Perişanız. Evimizi yıkmışlar. 4 aydır ne Büyükşehir Belediyesi, ne Silvan
Belediyesi, ne insan hakları kurumları… Kimse mağduriyetimiz için gelmedi. Açlığımız,
hastalığımız, perişanlığımız… Kürdistan‟sa baş göz üstüne, ama bazıları keyiflerindeyse…
Bak işte Silvan, şu yukarıya git güllük gülistanlık. Kahvede okey oynuyorlar. Ben burada
açım, kira 150 liradan, 300 TL olmuş. Kürdistan eyvallah da, biz perişan olmuşuz. Biz yardım
talep ediyoruz. Mala Mira Camiinin karşısında ev tuttum, oraya gidiyorum. 1 çocuğum
Diyarbakır‟da, 2 çocuğum İstanbul‟da. Her birimiz bir yerde. Mağduriyetimizi görmüyorlar.
Sadece masada konuşmakla olmuyor.
H KiĢi – (Mahallede ikamet eden yurttaĢ/esnaf)
Kahvehane. Evet. Kullanılamaz durumda. Belediye ya da kaymakamlık zarar tespiti için daha
gelmediler. Gelip gelmeyeceklerini bilmiyorum. Yanma olayı son günlerde olmuş. Ondan
önce de yakmışlardı ambarlarımızı. Burda değildik. Ama şuralara baksana. Bunlar hedef
olabilir mi? Hedef olsa olmasa, adam rastgele ateş ediyor. Şurası hedef midir? Şu evin
haline bak.
TESPĠT VE KANAATLER
1. Diyarbakır İli Silvan ilçesinde Diyarbakır Valiliği tarafından, 3 Kasım 2015 tarihinde
Saat 05.00’ten itibaren geçerli olmak üzere ikinci bir emre kadar, ilçede bulanan Tekel,
Mescit ve Konak mahallelerinde sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Yasak ilanı
Valiliğin resmi web sitesi, zırhlı polis araçları ve camii hoparlörlerinden
duyurulmuştur. Yasak ilanının ardından ilçeye bir-iki gün önceden sevki
gerçekleştirilen savaş mühimmatı, ağır silah ve güvenlik personelinin (asker, özel
harekât timleri ve sivil polisler) yer aldığı hava destekli bir operasyon
gerçekleştirilmiştir. Yine operasyon sırasında ağır silahların (tanklardan top atışları,
askeri helikopterden bombardıman) kullanıldığı, tanık yurttaşların beyanı ile tespit
edilmiştir.
2. Sokağa çıkma yasağını ilanından önce başlamak üzere ilçe merkezi ve ilçeye bağlı tüm
köylerde mobil şebeke ağlarına erişim engellenmiştir. İlçede bulanan Tekel, Mescit ve
Konak mahallelerinde elektrik ve su şebekeleri kesintiye uğramıştır.
8
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
3. Planlanan operasyonun uygulama şeklinin, görgü tanıklarının anlatımı ve inceleme
çalışmaları sonucunda, sivil yurttaşların can ve mal güvenliğini tehdit edecek nitelik
taşıdığı ve sivil yurttaşların gerçek silahlar kullanmak suretiyle hedef alındığı tespit
edilmiştir.
4. Operasyon sırasında güvenlik güçlerinin sivil yurttaşlara yönelik, yasal yetki ve
sınırlarını aşarak, kasti ve hedef gözetecek biçimde silahlı saldırılarda bulunduğu tanık
beyanları ile tespit edilmiştir. Bu saldırılarda 8 sivil yurttaş, güvenlik güçleri tarafından
açıldığı iddia edilen ateş sonucu yaşamını yitirirken, 10 yurttaş ateşli silah kullanımı
sonucu yaralanmıştır. Ayrıca yasak ilan edilen mahallelerde düzenlenen
operasyonlarda çıkan çatışmalarda 2 polis memuru yaşamını yitirdi, 1 polis memuru ise
yaralandı.
5. Operasyon sırasında yasak ilan edilen ve yaklaşık 14 bin civarında sivil yurttaşın
yaşadığı mahallelere yönelik, operasyon kapsamında önleyici hiçbir tedbir alınmadığı,
yurttaşların temel ihtiyaçlarının (açlık, susuzluk ve enerji/elektrik ihtiyacı)
karşılanmadığı tespit edilmiştir.
6. Operasyon sırasında sivil yurttaşlara ait ev ve işyerleri, güvenlik görevlilerinin rastgele
açtığı ateş sonucu kurşunlanmış ve tahrip edilerek kullanılamaz hale getirilmiştir.
İncelemeler sırasında kimi ev ve işyerlerinin bir kısmının veya tamamının ise, yandığı
tespit edilmiştir.
7. Heyetimizin inceleme çalışmaları sırasında ve yurttaş beyanlarından edinilen bilgilere
göre, sokağa çıkma yasağının sona ermesinden iki gün önce güvenlik güçleri
tarafından ‘temizlik operasyonu’ adı verilen, mahallelerde ev ve işyerlerine yönelik
baskınlar gerçekleştirilmiştir. Demokratik bir hukuk devletinde, suç ve suçlu iddiası
karşısında yapılan operasyonlar sonrası güvenlik güçlerince gerçekleştirilen ‘suç
mahallinin’ temizlenmesi, yine güvenlik güçlerince yapılan hak ihlallerine dair
delillerin ve hakikatlerin yok olmasına, dolayısıyla da bağımsız kurum ve kuruluşların
çalışma ve incelemelerinin sınırlanmasına sebebiyet vermektedir.
8. Operasyona katılan yüzleri maskeli özel harekât polisi mensuplarının, mahalle
duvarlarına çok sayıda ve Türkiye bayrağı simgelerinin yoğun kullanıldığı milliyetçi,
ırkçı ve cinsiyetçi tehdit içeren yazılamalar yaptığı, basın ile sosyal medya araçlarında
yayınlanan görüntülerde ve yurttaşlardan edinilen bilgiler sonucunda tespit edilmiştir.
9. İlan edilen sokağa çıkma yasağını, yasak ilan edilen mahallelere protesto yürüyüşleri
düzenleyerek demokratik gösteri hakkını kullanan yurttaşlara ve seçilme temsiliyeti
kazanmış milletvekili ve belediye başkanlarına yönelik, güvenlik güçleri tarafından
orantısız, şiddetli müdahaleler gerçekleşmiş, ateşli silahların kullanıldığı medyaya
yansıyan görüntülerle tespit edilmiştir.
10. Heyetimizce yapılan gözlemlerde operasyon sırasında, güvenlik güçleri tarafından
birçok evin kapısının kırılarak içeri girildiği ve konutlarda, herhangi bir yargı kararı
ve/veya yargısal denetime tabi tutulmaksızın arama yapıldığı tespit edilmiştir.
11. Yurttaşlardan alınan bilgilere göre; yasak ilan edilen mahallelerde sağlık ve eğitim
hizmetleri verilmemiştir. İlçeden mahallelere yönlendirilmek istenen sağlık hizmetleri
9
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
ise engellenmiştir. Operasyon sırasında ateşli silah kullanımı sonucu yaralanan
yurttaşların sağlığa erişim haklarının engellendiği, vurularak yaşamı yitiren
yurttaşların cenazelerinin de vurulduğu yerde günlerce bekletildiği tespit edilmiştir.
12. Yaşam hakkı ihlallerine ilişkin etkin bir soruşturma başlatılıp başlatılmadığı
konusunda sağlıklı bir veriye ulaşılamamış ve ölüm olaylarının açıklığa
kavuşturulmasındaki en önemli denetim aracı olan otopsi raporlarına ulaşılamamıştır.
13. İnceleme çalışmalarında bulanan heyetimiz, ilçede yaşanan duruma ilişkin yurttaşlarla
yapmak istedikleri görüşme talebine, yurttaşların çoğunluğu, olaylar nedeniyle
yaşadıkları tedirginlikten ötürü beyanlarda bulunmak istememişlerdir.
ÖNERĠLER
1. Heyetimiz, sivilleri hedef alan ve yaşam hakkı ihlali başta olmak üzere ağır insan
hakları ihlaline neden olan saldırıları kınamaktadır. Olayların bütün boyutları ile açığa
çıkartılması amacıyla etkin bir soruşturma başlatılmasını talep etmektedir.
2. Heyetimiz, operasyon sırasında ve sonrasında kolluk kuvvetlerinin sivil halka yönelik
tehdit, hakaret, saldırı ile ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden’ davranış ve
yazılamalara ilişkin adli ve idari soruşturmaların derhal başlatılmasını ve bu
soruşturmalar süresince ilgili personel ve amirlerinin açığa alınmasını talep
etmektedir.
3. Yapılan operasyonlar neticesinde heyetimizce yapılan gözlem ve incelemelerde
kişilerin konut ve işyerlerinde ciddi tahribatlar oluştuğu gözlemlenmiştir. Anayasanın
35. maddesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) EK 1 No’lu protokolün
1. maddesi uyarınca herkes mallarının dokunulmazlığına saygı gösterilmesi hakkına
sahiptir. Yapılan operasyon neticesinde kişilerin mülkiyetlerine ciddi zararlar verilerek
Anayasanın 35. maddesi ile İHAS’ın 1 No’lu protokolünün 1. maddesinde korunan
hakları ihlal edilmiştir. Bu çerçevede kişilerin mülkiyet hakkına getirilen bu zararların
derhal karşılanması gerekmektedir. Diyarbakır Valiliği tarafından bir zarar tespit
komisyonu oluşturularak, olaylar sırasında yurttaşların yaşadığı maddi ve manevi
mağduriyetleri karşılanmalıdır.
4. Silvan da olayların ve operasyonun devamı sırasında tüm iletişim kanallarının (telefon,
internet vb.) herhangi bir yargı kararı olmaksızın kesilmiş olduğu gözlemlenmiştir.
Herhangi bir yargı kararı olmaksızın kişilerin anayasanın 22. maddesi ile korunan
haberleşme hürriyeti ile 26. maddesindeki düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti
keyfi olarak sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırma aynı zamanda Silvan dışındaki diğer
yurttaşların haber veya fikir almak ile vermek haklarını da ihlal etmiştir. Bu şekilde
sınırlandırmaya sebebiyet veren kişi ya da kurumlar hakkında adli ve idari
soruşturmaların başlatılması gerekmektedir.
5. Heyetimiz, Mardin İli Nusaybin ilçesinde 13 Kasım 2015 tarihinde Saat 21.00’den
itibaren geçerli olmak üzere süresiz olarak başlatılan ve devam etmekte olan sokağa
çıkma yasağı ve ardından başlatılan polis operasyonunun, yeni hak ihlallerine yol
10
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
açacağı endişesini taşımaktadır. Bu sebeple operasyonun derhal sonlandırılmasını
talep etmektedir.
6. Heyetimiz genel olarak son 6 ayda yoğunluk gösteren çatışmalı süreç ile birlikte
yaşam hakkı başta olmak üzere artan hak ihlallerine dikkat çekmektedir. Bu sebeple
devlet ve hükümet organlarını, insan hakları ihlallerine yol açan güvenlik eksenli
politikalardan bir an önce vazgeçmeye ve taraflara çatışmasızlık, diyalog ve
müzakereye dönülmesi çağrısında bulunmaktadır.
EK – Fotoğraflar
11
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
12
DĠYARBAKIR ĠLĠ SĠLVAN ĠLÇESĠNDE
03-14 KASIM 2015 TARĠHĠNDE UYGULANAN SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI SIRASINDA
MEYDANA GELEN HAK ĠHLALLERĠ ĠNCELEME RAPORU
13