Doğum Sonrası Doğum Kontrolü

Lothian
Cinsel ve Üreme Sağlığı
Hizmetleri
Doğum Sonrası
Doğum Kontrolü
Sizin için en uygun doğum
kontrol yöntemini seçmenize
yardımcı oluyoruz
Doğum kontrol seçenekleri
Yeni doğum yapmış olan ve hamileliklerine ara vermek
isteyen ya da uzun dönem doğum kontrolü isteyen
bayanlar için son derece uygun olan, etkili ve güvenilir
doğum kontrol metodları mevcuttur. Önce bu metodları
tanıyalım.
•
•
•
•
Hormonlu RİA (Rahim İçi Araç) (Spiral)
Hormonsuz RİA (Rahim İçi Araç) (SPİRAL)
Deri Altı Çubuk (İmplant)
İğne
RİA ve implant kullanan bayanlarda plansız gebe kalma
olasılığının diğer metodları kullanan bayanlara göre dört
defa daha az olduğunu biliyoruz.
Eğer kesinlikle bir daha gebe kalmak istemediğinizden
eminseniz, kısırlaştırma seçeneğini düşünebilirsiniz.
Genelde erkeğin kısırlaştırılması en uygun seçenek
olmaktadır (vazektomi).
Bayanların sıklıkla başvurduğu bir dizi doğum kontrol
yöntemi mevcuttur.
Bunlar da etkilidir ancak fark şudur: bunları özenle
kullanmanız gerekiyor.
• Yalnız başına Progesteron
(1 Hormon) Hap
• Kombine metodlar
> (2 Hormon)
> Hap
> Doğum Kontrol Bandı
> Vaginal Halka
• Kondom (Prezervatif) - Bunlar aynı zamanda cinsel
yolla bulaşan enfeksiyonları önleyebilir.
Her bir yöntem hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek ve
sizin için en uygun olacak yöntem hakkında fikir edinmek
için bu broşürü okuyunuz.
Ebeniz, doğum sonrası ziyaretlerinizin birinde sizinle
doğum kontrol konusunu konuşacaktır ve bunun
neticesinde bebeğiniz doğar doğmaz gebelikten
korunmuş olabileceksiniz.
Hastanede ya da yöresel kliniklerde çalışan sağlık
elemanları, seçtiğiniz metoda kolaylıkla ve hızla
erişmenizi sağlayacaktır.
Bebeğinizin doğumunu takiben üç hafta içinde
gebelikten korunma yöntemlerinden birini kullanmaya
başlamış olmanız gerekmektedir.
Hormonlu RİA (Spiral)
Hormonlu RİA, küçük, “t” harfi şeklinde bir araç olup
rahminize yerleştirilir. Spermin serviks yoluyla rahime
geçip yumurtayla birleşmesini engelleyen, progesteron
adında az miktarda bir hormon salgılar. Adetlerinizin
daha hafif geçmesine neden olabilir.
Advantages
• Beş yıla kadar etkilidir
• Koruyuculuğu %99’dan fazladır
• Kolaylıkla çıkartılabilir
• Hormon güvenli olup seviyesi düşüktür
• Doğurganlık hızla geri gelir
• Adet kanamaları daha hafif olabilir
• Emziren bayanlar için uygundur
• ‘Taktırın, bir daha düşünmeyin.’
Dezavantajları
• Adet kanamaları bir kaç ay düzensiz olabilir
• Bir hekim tarafından takılmalıdır.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Hormonlu RİA, doğumdan sonraki ilk 48 saat içinde
ya da doğumdan dört hafta sonra takılabilir. Ebe veya
doktorunuz en uygun olan zamanı sizinle konuşacaktır.
Eğer sezeryanla doğum planlanmışsa, bunun aynı
zamanda takılması mümkün olabilir.
Hormonsuz RİA
Bakır RİA, “t” harfi şeklinde küçük bir araç olup rahminize
yerleştirilir ve spermanın hareketlerini etkiler. Bu etki,
spermanın yumurtayı döllemesine engel olur. Bu tür
RİA, güvenli ve doğal az miktarda bakır içerir. 100%
hormonsuz olup adet kanamalarınızı etkilemez.
Advantages
• 10 yıla kadar etkilidir
• Koruyuculuğu %99’dan fazladır
• Kolaylıkla çıkartılabilir
• Hormonsuzdur
• ‘Taktırın, bir daha düşünmeyin.’
• Adet kanamaları düzenli olmaya devam
eder
• Doğurganlık hızla geri gelir
• Emziren bayanlar için uygundur.
Dezavantajları
• Daha ağır ve kramplı adet kanamaları olabilir
• Bir hekim tarafından takılmalıdır.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Bakırlı RİA, doğumdan sonraki ilk 48 saat içinde ya da
doğumdan dört hafta sonra takılabilir. Ebe veya doktorunuz
en uygun olan zamanı sizinle konuşacaktır. Eğer sezeryanla
doğum planlanmışsa bunun aynı zamanda takılması
mümkün olabilir.
İmplantlar
İmplant, kolunuzun üst kısmındaki derinin altına
yerleştirilen esnek, kibrit çöpü büyüklüğünde ufak bir
çubuktur. İmplant, progesteron adında bir hormon
salgılar; bu hormon hem yumurtalıklarınızdan yumurta
salınmasını engeller hem de rahim ağzı salgısını
kalınlaştırır. Bu da spermin yumurtaya ulaşmasını
engelleyen bir durumdur.
Avantajları
• Üç yıl etkilidir
• Koruyuculuğu %99’dan fazladır
• Doğurganlık hızla geri gelir
• Adet kanamaları daha
hafif olabilir
• Emziren bayanlar için uygundur
• ‘Taktırın, bir daha düşünmeyin.’
40mm
Dezavantajları
• Adet kanamaları düzensiz olabilir (ya da
tamamıyla durabilir).
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
İsterseniz hemen. Sezeryan sırasında ya da evinize
dönmeden önce doğum servisinde bunu yerleştirmemiz
mümkün olabilir. Bebeğinizin doğumundan üç hafta
sonra kesinlikle gebelikten korunmaya ihtiyacınız olacaktır.
İğne
Bu gebeliği önleyici bir iğnedir. İğne, progesteron adında
bir hormon içerir; bu hormon hem yumurtalıklarınızdan
yumurta salınmasını engeller hem de rahim ağzı salgısını
koyulaştırır. Bu da spermin yumurtaya ulaşmasını
engelleyen bir durumdur.
Avantajları
• Etkisi 3 ay sürer
• Koruyuculuğu %94’tür
• Adet kanamalarınız düzensiz olabilir ya
da tamamıyla durabilir.
Dezavantajları
• İğnenin yapılması için bir sağlık
uzmanına her üç ayda bir görünmeniz
gerekmektedir
• Doğurganlığın geri gelmesi gecikebilir
• Düzensiz adet kanamaları.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Eğer sağlığınız yerinde ise ve hamileliğiniz ya da doğum
sırasında sağlığınızı etkileyen bir komplikasyon olmadıysa
buna hemen başlayabilirsiniz. Aksi takdirde 21. günde
iğnenizi olabilirsiniz. Doktorunuz sizin için en uygun
seçeneği tavsiye edecektir.
Sadece progesteron içeren hap
Bu haplarda sadece progesteron adında bir hormon
mevcuttur. Bu yöntem, hap almak isteyen, ancak östrojen
alamayan bayanlar için uygundur. Sadece progesteron
içeren iki çeşit hap vardır: geleneksel olanları rahim ağzı
salgısını koyulaştırır ve spermin yumurtaya ulaşmasını
engeller. Daha yeni olanları ise yumurtalıklardan
yumurtanın salınmasını önler. Doktor ya da hemşireniz
sizin için hangisinin daha iyi olacağına karar vermenize
yardımcı olacaktır.
Avantajları
• Koruyuculuğu %91’dir
• Bıraktıktan sonra doğurganlık
normale döner
• Emziren bayanlar için uygundur
• Östrojen alamayan bayanlar için güvenlidir
• Adet kanamaları kesilebilir.
Dezavantajları
• Adet kanamaları düzensiz olabili
• Her gün aynı saatte alınması gerektiğinin
unutulmaması gerekir.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
İsterseniz hemen. Bebeğinizin doğumunu takiben üç
hafta içinde etkili doğum kontrol yöntemlerden birini
kesinlikle kullanmaya başlamanız gerekmektedir.
Kombine hormonlarla doğum kontrolü
Bu yöntemlerde, yumurtalıklarınızdan yumurta salınmasını
engelleyen östrojen ve progesteron adında iki hormon
kullanılır. Genellikle bu hapı her gün aynı saatte almanız
gerekmektedir. Piyasada çok çeşit hap mevcuttur. Sağlık
uzmanınızın size reçeteyle vermesi gerekiyor.
Bazı bayanlar, aynı hap gibi iş gören doğum kontrol
bandı ya da vajinal halka kullanırlar.
Bu metodların avantajları
• Koruyuculuğu %91’dir
• Daha kısa süren, daha hafif ve daha az ağrılı adet
kanamaları olur
• Bıraktıktan sonra doğurganlık normale döner
• Ergenlik sivilcelerine iyi gelebilir.
Dezavantajları
• Düzensiz adet kanamaları söz konusu olabilir,
genellikle zamanla bu durum düzelir
• Yöntemi doğru kullanmanız gerekir
• Bazı bayanlar sağlık nedenleriyle östrojen alamazlar
• Emziren bayanlar için uygun değildir.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Eğer emzirmiyorsanız, bebeğiniz doğduktan üç hafta
sonra. Bebeğiniz sütten kesilinceye kadar başka bir
yöntem kullanmalısınız.
Kadının kısırlaştırılması
Kadının fallop tüpleri bağlanarak spermle yumurtanın bir
araya gelmesi engellenmiş olur. Bunu yapmanın çeşitli
yolları vardır. Hastanede yapılması gereken bir işlemdir.
Eğer kadının kısırlaştırılması yöntemini düşünüyorsanız,
seçenekleriniz konusunda size bilgi verebilmesi açısından
bir an önce doktorunuzla görüşünüz. Bayanın kısırlaştırılması
yönteminin, bu broşürde bahsedilen RİA ve implant
yöntemleri kadar etkili olduğunu unutmayın.
Advantages
• Kalıcıdır
• Koruyuculuğu %99’dan fazladır
• Adet kanamalarınızda bir değişiklik olmaz.
Disadvantages
• Sezeryan ameliyatı sırasında yapıldığında başarısızlık
oranı daha yüksektir
• Geri dönüştürülemez
• Bir daha hamile kalmak istemediğinizden iyice emin
olmanız gerekmektedir
• Cerrahi işlem gerektirir
• Genel anestezi gerekebilir
• Komplikasyon riski mevcuttur.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Normalde en küçük çocuğunuz bir yaşına gelene kadar
ameliyatı beklemeniz tavsiye edilir. Eğer planlanmış
sezeryan ameliyatınız varsa, bu işlemin aynı zamanda
yapılması söz konusu olabilir.
Erkeğin kısırlaştırılması – Vazektomi
Bu yöntemde, spermleri testislerden penise taşıyan
tüplerin (vas deferens) kapatılması söz konusudur. Lokal
anestezi altında gerçekleştirilen kısa bir işlemdir. Bir halk
kliniğinde yapılabilir. Ayarlamak için, aile doktorunuzun
(GP’niz) sizi Chalmers Cinsel Sağlık Servisi (Chalmers
Sexual Health Service)’ne sevk etmesini isteyin. Erkeğin
kısırlaştırılması, kadının kısırlaştırılmasından daha etkilidir
ve çok daha basit bir işlemdir.
Erkeğin kısırlaştırılması yönteminin, bu broşürde
bahsedilen RİA ve implant yöntemleri kadar etkili
olduğunu unutmayın.
Advantages
• Kalıcıdır
• Koruyuculuğu %99’dan fazladır
• Lokal anestezi ile yapılır.
Dezavantajları
• Geri dönüştürülemez
• Cerrahi işlem gerektirir
• Komplikasyon riski mevcuttur.
Doğumdan ne kadar süre sonra bunu
kullanmaya başlayabilirim?
Normalde en küçük çocuğunuz bir yaşına gelene kadar
vazektomiyi beklemeniz tavsiye edilir. Bebeğiniz 6-9
aylıkken aile doktorunuzun sizi sevk etmesini isteyin.
Doğum Kontrolu ve Emzirme
Bebeğinizi emzirirken, bebeğinizi ve sütünüzün salınımını
etkilemeyecek bir kaç doğum kontrol seçeneği vardır.
Emzirme, güvenilir bir doğum kontrol yöntemi değildir.
Buna rağmen eğer:
• Bebeğiniz altı aylıktan küçükse ve
• Adet kanamalarınız henüz geri gelmemişse ve
• Gece gündüz tamamıyla emziriyor ve hiç mama
vermiyorsanız; hamile kalma olasılığınız daha azdır.
Eğer emzirme veya sütünüzün miktarı konularında sorun
yaşıyorsanız tavsiye için hastanenizdeki bebek beslenme
birimine başvurunuz.
Acil Doğum Kontrolü
Bebeğinizin doğumundan sonraki üç hafta içinde
korunmasız cinsel ilişkide bulunursanız, acil korunmaya
ihtiyacınız olmaz. Bu 21 günlük süreden sonra eğer etkili
her hangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmadan cinsel
ilişkide bulunursanız hamile kalabilirisiniz.
İki çeşit acil doğum kontrol yöntemi vardır - biri bakır RİA
(SPIRAL), diğeri ise hormon haplarıdır.
Bakır RİA (SPIRAL)
RİA konusunda ilave bilgi için bir sonraki sayfaya bakınız.
Acil doğum kontrol yöntemlerinin en etkili olanıdır (%99
etkili). Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 güne kadar
acil RİA taktırabilirsiniz. Genelde taktırılması kolay olup
her yaştaki bayan için uygundur. Acil doğum kontrolü
açısından aracın en az bir sonraki adet kanamanıza kadar
rahiminizde kalması gerekir, ancak esas doğum kontrol
yönteminiz olarak yerinde bırakmayı tercih edebilirsiniz.
Emziren bayanlar için uygundur.
Progestojen hapı – (Levonelle®)
Etkinliği, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 24 saat
içinde alındığında en fazla olduğundan ‘ertesi sabah’
hapı olarak bilinmektedir. Eğer henüz yumurtlama
gerçekleşmemişse, etkisini yumurtanın salınımını
geciktirerek gösterir ve her üç hamileliğin ikisini önler.
Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki beş gün içinde
alınabilir ancak almakta ne kadar gecikirseniz etkinliği
o derece azalmış olur.
Emziren bayanlar için uygundur. Bebeğinizi ve sütünüzün
miktarını etkilemez.
Eğer bir aile doktoru (GP) ile kayıtlı iseniz, Levonelle®’i,
İskoçya’daki eczanelerden ücretsiz olarak alabilirsiniz.
Ulipristal Asetat (ella-One®)
Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki beş gün içinde
alınabilir. Yumurtanın salınmasını geciktererek etkisini
gösterir. Levonelle®’den biraz daha etkilidir. Bunun bir
doktor tarafından reçeteyle verilmesi gerekmektedir.
Hormonlu doğum kontrol yöntemlerinin bazılarını
etkileyebildiğinden, aldıktan sonraki 14 gün için kondom
kullanmanız gerekmektedir.
Emziren bayanların, aldıktan sonraki 36 saat için sütlerini
sağıp atmaları tavsiye edilir.
Hizmetlerimiz
Lothian bölgesindeki doğum kontrol işlemlerinin çoğu aile
doktorunuzun kliniği tarafından sağlanır. Hangi hizmetlerin
mevcut olduğunu öğrenmek için aile doktorunuzun
kliniğine sormanızda fayda vardır.
Aşağıdakiler dahil olmak üzere Chalmers Centre (Chalmers
Merkezi)’nde kapsamlı cinsel sağlık hizmeti verilir:
• Doğum kontrolü bilgileri ve tedariği
• RİA ve RİS yerleştirilmesi ve çıkartılması
• Implant yerleştirilmesi ve çıkartılması.
Randevu, bilgi ve tavsiye almak için 0131 536 1070’i
arayınız. Hatlarımız Pazartesi - Perşembe günleri sabah
9’tan akşam 5’e kadar, Cuma günleri ise sabah 9’tan
öğleden sonra 4’e kadar açıktır. Ayrıca, internet sitemizi
ziyaret edebilirsiniz:
www.lothiansexualhealth.scot.nhs.uk