tc mersđn valđlđğđ đl çevre ve orman müdürlüğü

Transkript

T.C.
MERSĐN VALĐLĐĞĐ
ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
Sayfa 0
T.C.
MERSĐN VALĐLĐĞĐ
ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
2007 YILI MERSĐN ĐL
ÇEVRE DURUM RAPORU
HAZIRLAYANLAR
Hasan SADAY
Đl Müdürü
Zübeyir GÜVEL
Đl Müdür Yardımcısı
Đshak BURAK
ÇED ve Planlama Şube Müdürü
ÇED ve Planlama Şube Müdürlüğü Personeli
MERSĐN–2008
Sayfa 1
Çevre kirliliği 21. Yüzyılın en önemli sorunu olma özelliğini korumaktadır. Hızlı nüfus artışı,
çarpık kentleşme, sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmelere paralel olarak, alt yapı yetersizliği,
doğal kaynakların aşırı ve yanlış kullanımı gibi faktörler bir dizi çevre problemini de beraberinde
getirmektedir.
Her ne kadar zeki ve teknoloji sahibi canlılar olsak da, biz insanlarda doğa kurallarının
esiriyiz. Bizim de bir gün kaynaklarımızı tamamıyla tüketeceğimiz aşikârdır. Bu nedenle kirletici
faaliyetlerin kontrolü ve kaynakların akılcı kullanımının yanında ülkemizde ve dünyada çevre
korumacılıkla ilgili temel hedef ve ilkelerin geliştirilmesi ve işbirliği içerisinde uygulanmasına yönelik
tedbirlerin alınması zorunlu hale gelmiştir.
Đlimizin sahip olduğu zengin doğal, tarihi ve kültürel değerlerimiz bizlere önemli
sorumluluklar yüklemektedir. Sağlıklı bir toplum yapısı oluşturarak insanlarımızın daha rahat ve
düzenli bir hayat sürdürebilmesi için; doğal kaynaklarımızın korunarak geliştirilmesi, sürdürülebilir
kullanımının sağlanması, çevresel duyarlılığın arttırılması, bilinçli tüketim alışkanlıklarının
kazandırılması büyük önem arz etmektedir.
Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi eski haline getirmenin çok güç ve pahalı olduğu bir
gerçektir. Bu nedenle çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden doğal kaynakları en akılcı bir şekilde
kullanma gerekliliği açıktır. Bu amaçla Đlk baskısı 1994 yılında yapılan “Mersin Đli Çevre Durum
Raporu” nun son yıllardaki değişiklikleri de kapsayan bu baskısı Mersin’de çevre kirliliğinin
giderilmesinde başvuru kaynağı niteliğindedir. “Mersin Đli Çevre Durum Raporu” nun bundan sonra
yapılacak çalışmalara ışık tutacağı ve çevresel değerlerin korunmasına katkıda bulunacağı
inancındayım.
“Mersin Đli Çevre Durum Raporu” ndan ilgililerin istifade etmesini diliyor ve raporun
hazırlanmasında emeği geçen Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeline teşekkür ediyorum.
Hüseyin AKSOY
Mersin Valisi
Sayfa i
Đçinde bulunduğumuz yüzyıl, pek çok teknolojik imkânları insanlığın hizmetine sunarken, bir
yandan da insanlığın ortak malı olan çevre değerlerinin hızla kirlenmesine yol açmaktadır. Hızla
artan nüfus ve buna bağlı olarak beslenme, barınma ve enerji ihtiyacı, çarpık kentleşme, sağlıksız
sanayileşme, azalan ve tükenen canlı türleri, artan kirlilik ve iklim değişiklikleri dünyamızın en
önemli çevre sorunlarını oluşturmaktadır. Bunun yanında doğal kaynaklarımız hızla tükenmekte ve
gün geçtikçe kişi başına düşen kaynaklar azalmakta, yaşadığımız ortam her geçen gün daha çok
kirlenmektedir.
Doğal kaynaklarımızın hızla tükenmesi çevre kirlenmesinin büyük boyutlara ulaşması, bu
gün insanları sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda hareket etmeye
zorlamaktadır.
Bu anlayışla doğa ile yeniden barışmak ve gelecek nesillere sahip olduğumuz zenginlikleri
bırakabilmek için Mersin Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü olarak bizler üzerimize düşen görevi
layıkıyla yerine getirebilmek için; bilinçli bir anlayışla uygulamaya çalıştığımız Kanun ve
Yönetmelikler çerçevesinde büyük bir özveri ile çalışıyor ve bu çalışmalarımızda yalnız
olmadığımızı biliyoruz.
Çevre sorunlarının çözümünde temel hareket noktası, sorunları bilmek ve tanımaktır.
Sorunların tam olarak tespiti ayrıntılı bir envanter çalışması ile mevcut çevre şartlarının ortaya
konulması ve sürekli gözlenmesi ile mümkün olacaktır. Bu doğrultuda; Đlimizdeki çevre ile ilgili
konuların toplumun her kesimine ulaşması ve çevreye ilişkin iletişimin sağlanması amacıyla
hazırlanan bu raporun çevre bilincinin yerleşmesine ve yaygınlaşmasına katkıda bulunacağını
umuyor, raporun hazırlanmasında emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.
Hasan SADAY
Đl Çevre ve Orman Müdürü
Sayfa ii
Sayfa iii
ĐÇĐNDEKĐLER
Sayfa No
A. COĞRAFĐK KAPSAM
A.1
A.2
A.3
A.4
A.5
A.5.1
A.5.2
Giriş
Đl ve Đlçe Sınırları
Đlin Coğrafi Durumu
Đlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu
Jeolojik Yapı ve Stratigrafi
Metamorfizma ve Mağmatizma
Tektonik ve Paleocoğrafya
1
1
2
2
4
17
18
B. DOĞAL KAYNAKLAR
B.1
B.1.1
B.1.2
B.1.3
B.1.4
B.1.5
B.1.6
B.1.7
B.1.8
B.2
B.2.1
B.2.1.1
B.2.2
B.2.3
B.2.4
B.2.5
B.2.6
B.3
B.4
B.4.1
B.4.2
B.4.3
B.4.4
B.5
B.5.1
B.5.2
B.5.3
B.5.4
Enerji Kaynakları
Güneş
Su Gücü
Kömür
Doğalgaz
Rüzgar
Biyokütle
Petrol
Jeotermal Sahalar
Biyolojik Çeşitlilik
Ormanlar
Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları
Çayır ve Mera
Sulak Alanlar
Flora
Fauna
Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve
Diğer Hassas Yöreler
Toprak
Su Kaynakları
Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
Yeraltı Su Kaynakları
Akarsular
Göller ve Göletler
Mineral Kaynakları
Sanayi Madenleri
Metalik Madenler
Enerji Madenleri
Maden Kanunu’na Tabi Olan Doğal Malzemeler
21
21
21
21
21
21
21
21
24
24
24
25
25
25
27
31
32
32
37
37
38
38
39
40
40
40
40
40
C. HAVA ( ATMOSFER VE ĐKLĐM )
C.1
C.1.1
C.1.1.1
C.1.1.2
C.1.1.3
C.1.1.4
C.1.1.5
42
42
42
43
44
44
44
Đklim ve Hava
Doğal Değişkenler
Rüzgar
Basınç
Nem
Sıcaklık
Buharlaşma
Sayfa iv
C.1.1.6
C.1.1.6.1
C.1.1.6.2
C.1.1.7
C.1.1.8
C.1.1.9
C.1.2
C.1.2.1
C.1.2.2
C.1.2.3
C.1.2.4
C.1.2.5
C.2
C.2.1
C.2.2
C.2.3
C.2.4
C.2.5
C.3
C.3.1
C.3.2
C.4
C.4.1
C.4.1.1
C.4.1.2
C.4.1.3
C.4.1.4
C.4.2
Yağışlar
Yağmur
Kar, Dolu, Sis ve Kırağı
Seller
Kuraklık
Mikroklima
Yapay Elementler
Plansız Kentleşme
Yeşil Alanların Azalması
Isınmada Kullanılan Yakıtlar
Endüstriyel Emisyonlar
Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar
Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar
Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman
Partikül Madde (PM) Emisyonları
Karbonmonoksit Emisyonları
Azot Oksit (NO x ) Emisyonları
Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları
Atmosferik Kirlilik
Ozon Tabakasının Đncelmesi
Asit Yağışlarının Etkileri
Hava Kirleticilerin Çevreye Olan Etkileri
Doğal Çevreye Etkileri
Su Üzerindeki Etkileri
Toprak Üzerine Etkileri
Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri
Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Yapay Çevreye Etkisi (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri
44
44
45
45
45
46
46
46
46
47
49
49
51
52
52
52
52
52
53
53
53
53
53
53
53
54
54
54
D. SU
D.1
D.1.1
D.1.2
D.1.3
D.1.4
D.1.5
D.2
D.3
D.3.1
D.3.2
D.3.3
D.3.4
D.4
D.5
Su Kaynaklarının Kullanımı
Yeraltı Suları
Jeotermal Kaynaklar
Akarsular
Göller, Göletler ve Rezervuarlar
Denizler
Doğal Drenaj Sistemleri
Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri
Yeraltı Suları ve Kirlilik
Akarsularda Kirlilik
Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik
Denizlerde Kirlilik
Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları
Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri
55
55
55
55
57
57
58
58
58
58
65
68
69
71
E. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI
E.1
E.2
E.2.1
E.2.1.1
E.2.1.2
E.2.2
72
75
75
75
75
75
Genel Toprak Yapısı
Toprak Kirliliği
Kimyasal Kirlenme
Atmosferik Kirlenme
Atıklardan Kirlenme
Mikrobiyal Kirlenme
Sayfa v
E.3
E.3.1
E.3.1.1
E.3.1.2
E.3.2
75
75
75
77
77
Arazi
Arazi Varlığı
Arazi Sınıfları
Kullanım Durumu
Arazi Problemleri
F. FLORA - FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1
F.1.1
F.1.1.1
F.1.1.2
F.1.1.3
F.1.1.4
F.1.2
F.1.3
F.1.4
F.2
F.2.1
F.2.2
F.3
F.3.1
F.3.2
F.3.3
F.3.3.1
F.3.3.1.1
F.3.3.1.2
F.3.3.2
F.3.3.3
F.3.3.4
F.4
F.4.1
F.4.1.1.
F.4.1.1.1
F.4.1.1.2
F.4.1.1.3
F.4.1.2
F.4.1.3
F.4.1.4
Ekosistem Tipleri
Ormanlar
Ormanların Ekolojik Yapısı
Đlin Orman Envanteri
Orman Varlığının Yararları
Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları
Çayır ve Meralar
Sulak Alanlar
Diğer Alanlar ( Stepler vb.)
Flora
Habitat ve Toplulukları
Türler ve Popülasyonları
Fauna
Hayvan Yaşama Hakları
Evcil Hayvanlar
Sahipli Hayvanlar
Sahipsiz Hayvanlar
Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban
Hayvanlar
Hayvan Hakları Đhlalleri
Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği
Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin
Đsteneceği Alanlar
Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu
Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”,
“Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”
Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı
Ana Ardıç Tabiat Anıtı
Koca Katran Tabiat Anıtı
3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
Alanları”
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin
“a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”,
“Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı
Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna
Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca
Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsal
ve Üreme Sahaları
Sayfa vi
81
81
81
82
83
84
85
85
86
86
86
86
102
102
104
107
107
107
107
108
108
108
108
108
108
108
110
110
111
112
114
F.4.1.5
F.4.1.6
F.4.1.7
F.4.1.8
F.4.1.9
F.4.1.10
F.4.1.11
F.4.1.12
F.4.1.13
F.4.2
F.4.2.1
F.4.2.2
F.4.2.2.1
F.4.2.2.2
F.4.2.2.3
F.4.2.3
F.4.2.4
F.4.3
F.4.3.1
F.4.3.2
4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi
Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde
Tanımlanan Alanlar
2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan
“Hassas Kirlenme Bölgeleri”
2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu
Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan
Edilen Alanlar
2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar
6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler
3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar
3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar
4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar
30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar
Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması
Gerekli Alanlar
20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi”
(BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli
Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri,
“Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları”
Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona
Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar
23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan
“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği
Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar
13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler
Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme
Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar
Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan
Kıyısal Alanlar
Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2.
Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına
Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve
Doğal Alanlar
Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme
Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi)
Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar
Korunması Gereken Alanlar
Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
Tespit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri
Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)
Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün
ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı
Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının
Tamamı
Sayfa vii
114
115
115
131
131
131
131
131
131
132
132
136
136
136
136
137
137
137
137
138
F.4.3.3
F.4.3.4
F.4.3.5
F.4.3.6
F.4.3.6.1
F.4.3.6.2
F.4.3.6.3
F.4.3.6.4
F.4.3.6.5
F.4.3.6.6
F.4.3.6.7
F.4.3.6.8
F.4.3.6.9
F.4.3.6.10
Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun
veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme
Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları
Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular,
Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Đtibaren
Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler
Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları
Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş
veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı
Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları,
Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu
Alanlar
Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine
Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar
Kuyuluk Mesire Yeri
100. Yıl Mesire Yeri
Erdemli Çamlığı (Talat Göktepe) Mesire Yeri
Şehitlik (Çamdüzü) Mesire Yeri
Đncekum Mesire Yeri
Pullu-1 Mesire Yeri
Pullu-2 (Dikilitaş) Mesire Yeri
Karaekşi Mesire Yeri
Morcakaya Mesire Yeri
Kemer Mesire Yeri
139
139
139
139
139
140
140
141
141
142
142
143
143
143
G. TURĐZM
G.1
G.1.1
G.1.1.1
G.1.1.2
G.1.2
G.2
G.3
G.4
G.5
G.6
145
145
145
151
151
179
187
190
190
190
Yörenin Turistik Değerleri
Yörenin Doğal Değerleri
Konum
Fiziki Özellikler
Kültürel Değerler
Turizm Çeşitleri
Turistik Altyapı
Turist Sayısı
Turizm Ekonomisi
Turizm Çevre Đlişkisi
H. TARIM VE HAYVANCILIK
H.1
H.2
H.2.1
H.2.1.1
H.2.1.1.1
H.2 1.1.2
H.2.1.1.3
H.2.1.1.4
H.2.1.2
H.2.1.2.1
H.2.1.2.2
H.2.1.2.3
H.2.2
H.2.2.1
H.2.2.2
192
193
194
194
195
195
195
195
195
195
196
197
197
197
197
Genel Tarımsal Yapı
Tarımsal Üretim
Bitkisel Üretim
Tarla Bitkileri
Buğdaygiller
Baklagiller
Yem Bitkileri
Endüstriyel Bitkiler
Bahçe Bitkileri
Meyve Üretimi
Sebze Üretimi
Süs Bitkileri
Hayvansal Üretim
Büyükbaş Hayvancılık
Küçükbaş Hayvancılık
Sayfa viii
H.2.2.3
H.2 2.4
H.2.2.5
H.2.2.6
H.3
H.4
H.4.1
H.4.2
H.5
H.5.1
H.5.2
H.5.3
Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)
Su Ürünleri
Kürk Hayvancılığı
Arıcılık ve Đpek Böcekçiliği
Organik Tarım
Tarımsal Đşletmeler
Kamu Đşletmeleri
Özel Đşletmeler
Tarımsal Faaliyetler
Pestisit Kullanımı
Gübre Kullanımı
Toprak Kullanımı
198
198
199
199
199
200
200
201
201
201
201
202
I. MADENCĐLĐK
I.1
I.1.1
I.1.2
I.1.3
I.1.4
I.2
I.3
I.4
I.5
Maden Kanunu’na Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler
Sanayi Madenleri
Metalik Madenler
Enerji Madenleri
Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri
Cevher Zenginleştirme
Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri
Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan
Rehabilitasyon Çalışmaları
203
203
203
204
206
207
207
207
207
J. ENERJĐ
J.1
J.1.1
J.1.2
J.1.3
J.1.4
J.1.5
J.1.6
J.1.7
J.1.8
J.1.9
J.1.10
J.1.11
J.1.12
J.1.13
J.2
J.2.1
J.2.2
J.2.3
J.2.4
J.3
J.4
Birincil Enerji Kaynakları
Taşkömürü
Linyit
Asfaltit
Bitümlü Şist
Hampetrol
Doğalgaz
Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)
Orman
Hidrolik
Jeotermal
Güneş
Rüzgar
Biyokütle
Đkincil Enerji Kaynaları
Termik Enerji
Hidrolik Enerji
Nükleer Enerji
Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi
Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı
Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar
Sayfa ix
209
209
209
209
209
209
209
209
209
209
210
210
210
210
211
211
211
212
212
212
213
K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ
K.1
K.2
K.3
K.4
K.5
K.6
K.6.1
K.6.2
K.6.3
K.6.4
K.6.5
K.7
Đl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu
Etkileyen Etkenler
Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması
Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı
Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu
Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı
Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar
Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı
214
214
218
218
232
232
232
234
238
238
238
238
L. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞME
L.1
L.1.1
L.1.2
L.1.3
L.1.4
L.1.5
L.2
L.2.1
L.2.1.1
L.2.1.2
L.2.1.3
L.2.1.4
L.2.1.5
L.2.2
L.2.2.1
L.2.2.2
L.2.3
L.2.3.1
L.2.3.2
L.2.4
L.3
L.4
L.5
Altyapı
Temiz Su Sistemi
Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi
Yeşil Alanlar
Elektrik Đletim Hatları
Doğalgaz Boru Hatları
Ulaşım
Karayolları
Karayolları Genel
Ulaşım Planlaması
Toplu Taşıma Sistemleri
Kent Đçi Yollar
Araç Sayıları
Demiryolları
Kullanılan Raylı Sistemler
Taşımacılıkta Demiryolları
Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı
Limanlar
Taşımacılık
Havayolları
Haberleşme
Đlin Plan Durumu
Đldeki Baz Đstasyonları Sayısı
239
239
241
244
244
244
245
245
245
245
247
248
248
248
248
249
249
249
250
250
250
251
251
M. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS
M.1
M.1.1
M.1.1.1
M.1.1.2
M.1.1.3
M.1.1.4
M.1.1.5
M.1.1.6
M.1.1.7
M.1.2
M.1.2.1
Kentsel ve Kırsal Planlama
Kentsel Alanlar
Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri
Kentsel Büyüme Deseni
Planlı Kentsel Gelişme Alanları
Kentsel Alanlarda Yoğunluk
Kentsel Yenileme Alanları
Endüstri Alanları Yer Seçimi
Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar
Kırsal Alanlar
Kırsal Yerleşme Deseni
Sayfa x
252
252
252
252
253
255
256
256
256
256
256
M.1.2.2
M.2
M.3
M.3.1
M.3.2
M.3.3
M.3.4
M.3.5
M.3.6
M.3.7
M.3.8
M.3.9
M.3.10
M.3.11
M.4
M.4.1
M.4.2
M.4.3
M.4.4
M.4.5
M.4.6
M.5
M.5.1
M.5.2
M.5.3
M.5.4
M.5.5
M.5.6
M.6
M.6.1
M.6.2
M.6.3
M.6.4
Arazi Mülkiyeti
Altyapı
Binalar ve Yapı Çeşitleri
Kamu Binaları
Okullar
Hastaneler ve Sağlık Tesisleri
Sosyal ve Kültürel Tesisler
Endüstriyel Yapılar
Göçer ve Hareketli Barınaklar
Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar
Bürolar ve Dükkanlar
Kırsal Alanda Yapılaşma
Yerel Mimari Özellikler
Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller
Sosyo - Ekonomik Yapı
Đş Alanları ve Đşsizlik
Göçler
Göçebe Đşçiler ( Mevsimlik )
Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı
Konut Yapım Süreçleri
Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri
Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri
Görüntü Kirliliği
Binalarda Ses Đzolasyonu
Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları
Ticari ve Endüstriyel Gürültü
Kentsel Atıklar
Binalarda Isı Yalıtımı
Nüfus
Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı
Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları
Nüfus Değişim Oranı
256
256
257
258
258
259
260
260
260
260
260
260
260
260
261
261
261
262
262
262
262
262
262
263
263
263
263
263
263
263
265
266
267
N. ATIKLAR
N.1
N.2
N.3
N.3.1
N.3.2
N.3.3
N.3.4
N.3.5
N.3.6
N.3.7
N.3.8
N.4
N.4.1
N.4.2
N.4.3
N.5
N.6
Evsel Katı Atıklar
Tehlikeli Atıklar
Özel Atıklar
Tıbbi Atıklar
Atık Yağlar
Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar
Pil ve Aküler
Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller
Tarama Çamurları
Elektrik ve Elektronik Atıklar
Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar
Diğer Atıklar
Ambalaj Atıkları
Hayvan Kadavraları
Mezbaha Atıkları
Atık Yönetimi
Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu
Sayfa xi
269
275
277
277
281
283
283
283
283
283
283
283
283
285
285
285
285
N.7
N.8
N.8.1
N.8.2
N.8.3
N.9
N.10
Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma
Merkezleri
Atıkların Bertaraf Yöntemleri
Katı Atıkların Depolanması
Atıkların Yakılması
Kompost
Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirilmesi
Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri
285
285
285
286
286
286
286
O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM
O.1
O.1.1
O.1.1.1
O.1.1.2
O.1.1.3
O.1.1.4
O.1.1.5
O.1.2
O.1.3
O.1.3.1
O.1.3.2
O.1.4
O.1.4.1
O.1.4.2
O.1.4.3
O.1.4.4
O.2
Gürültü
Gürültü Kaynakları
Trafik Gürültüsü
Endüstri Gürültüsü
Đnşaat Gürültüsü
Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler
Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü
Gürültü ile Mücadele
Gürültünün Çevreye Olan Etkileri
Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri
Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri
Gürültünün Đnsanlar Üzerine Etkileri
Fiziksel Etkileri
Fizyolojik Etkileri
Psikolojik Etkileri
Performans Üzerine Etkileri
Titreşim
288
288
288
289
289
289
291
291
291
291
292
292
292
292
292
292
292
P. AFETLER
P.1
P.1.1
P.1.2
P.1.3
P.1.4
P.1.5
P.1.6
P.2
P.2.1
P.2.2
P.2.3
P.3
P.3.1
P.3.2
P.3.3
P.3.4
P.3.5
P.3.6
Doğal Afetler
Depremler
Heyelanlar ve Çığlar
Seller
Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları
Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri
Fırtınalar
Diğer Afetler
Radyoaktif Maddeler
Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar
Tehlikeli Maddeler
Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri
Sivil Savunma Birimleri
Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri
Đlkyardım Servisleri
Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı
Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı Đçin Alınan
Tedbirler
Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar
294
294
295
295
298
298
300
300
300
300
301
301
301
301
302
303
303
303
R. SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1
304
Temel Sağlık Hizmetleri
Sayfa xii
R.1.1
R.1.2
R.1.2.1
R.1.2.2
R.1.2.3
R.1.3
R.1.4
R.1.5
R.1.6
R.1.7
R.2
R.2.1
R.2.2
R.2.3
R.2.4
R.2.5
R.2.6
R.2.7
Sağlık Kurumlarının Dağılımı
Bulaşıcı Hastalıklar
Đçme ve Kullanma Sularının Durumu
Denizler
Zoonoz Hastalıklar
Gıda Hijyeni
Aşılama Çalışmaları
Bebek Ölümleri
Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı
Aile Planlaması Çalışmaları
Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri
Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Đyonize Radyasyondan korunma
Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
304
306
308
309
310
310
310
312
312
312
313
313
313
313
313
313
313
313
S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐ
S.1
S.2
S.2.1
S.2.2
Kamu Kurumlarının Çevre Eğitimi Đle Đlgili Faaliyetleri
Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve Faaliyetleri
Çevre Dernekleri
Çevreyle Đlgili Federasyonlar
314
315
315
316
T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA
T.1
T.2
T.3
T.4
T.5
T.6
Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi
Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli
Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi
Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini
Aşmayacak Biçimde, Planlanması
Çevrenin Đnsan Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması
Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Sayfa xiii
317
319
319
319
320
320
TABLOLAR VE ŞEKĐLLER LĐSTESĐ
Sayfa No
Tablo A.1 :
Şekil A.1 :
Şekil A.2 :
Şekil A.3 :
Şekil A.4 :
Şekil A.5 :
Tablo B.1 :
Tablo B.2 :
Tablo B.3 :
Tablo B.4 :
Şekil B.1 :
Şekil B.2 :
Şekil B.3 :
Şekil B.4 :
Şekil B.5 :
Şekil B.6 :
Şekil B.7 :
Tablo B.5 :
Tablo C.1 :
Şekil C.1 :
Tablo C.2 :
Tablo C.3 :
Tablo C.4 :
Tablo C.5 :
Tablo C.6 :
Tablo C.7:
Tablo C.8:
Tablo C.9:
Tablo C.10:
Tablo C.11:
Tablo C.12:
Tablo C.13:
Tablo C.14:
Tablo C.15:
Tablo C.16:
Tablo C.17:
Tablo C.18:
Tablo C.19:
Tablo C.20:
Tablo C.21:
Tablo D.1 :
Đlin Uç Noktalarına Đlişkin Enlem ve Boylamlar
2
Mersin Đli, Đl Sınırlarını Gösteren Harita
3
Đlin Jeomorfoloji Haritası
5-6
Mersin Đli Jeolojik Harita
7
Đlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti
9
Mersin Đlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita
19
Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti
ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti
21
2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama
Güneşlenme Şiddeti ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti
21
Đlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri
21
Mersin Đline ait DSĐ’ nin Akım Gözlem Đstasyonları ve Akım Değerleri
22-23
Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Orman Durumu Haritası
24
Mersin Doğal Vejetasyon Haritası
24
Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Fonksiyon Haritası
25
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Planı
26
Göksu Deltası
27
Mersin Büyük Toprak Grupları
34
Toprakların Dağılımı
37
Mersin Đli Maden ve Enerji Kaynakları
41
Rüzgar Değerleri
43
Mersin Uzun Yıllara Ait Rüzgâr Diyagramı
43
Yerel Basınç Değerleri
44
Bağıl Nem Değerleri
44
Sıcaklık Değerleri
44
Buharlaşma Miktarları(mm)
44
Yağış Değerleri(mm)
45
Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler
45
Sınır Değerlerinin Aşıldığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli
Kömürler
48
Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli
Kömürler
48
Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal Kömürlerin Özellikleri
48
Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
48
Sanayi Amaçlı Đthal Edilecek Kömür Özellikleri
49
Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri
49
Motorlu Kara Taşıtlarının Cinsi ve Sayısı
50
Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar(2007)
50
Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Absorbsiyon
Katsayısı Sınır Değerleri.
50
Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değerleri
51
Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonuna Ait Koordinatlar
51
2007 Yılı Hava Kirliliği Ölçümleri Aylık Ortalama Değerleri
51
52
SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri
PM 10 (Partikül Madde) Değerleri
52
Belgeli Kuyu Listesi
55
Sayfa xiv
Şekil D.1 :
Tablo D.2 :
Tablo D.3 :
Tablo D.4 :
Tablo D.5 :
Tablo D.6 :
Tablo D.7 :
Tablo D.8 :
Tablo D.9 :
Tablo D.10:
Tablo D.11:
Tablo D.12:
Tablo D.13:
Tablo D.14:
Tablo D.15:
Tablo D.16:
Tablo E.1
Tablo E.2
Tablo E.3
Tablo E.4
Tablo E.5
Tablo E.6
Şekil E.1
Şekil E.2
Tablo F.1
Tablo F.2
Tablo F.3
Tablo F.4
Tablo F.5
Tablo F.6
Tablo F.7
Tablo F.8
Tablo F.9
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Tablo F.10 :
Tablo F.11:
Tablo F.12:
Tablo F.13:
Tablo F.14:
Tablo F.15:
Tablo F.16:
Tablo F.17:
Tablo F.18:
Tablo F.19:
Tablo F.20:
DSĐ Genel Durum Planı
Mersin Erdemli Kuyusu
Göksu Nehri Silifke Mansap
Anamur Dragon Deresi Regülatörü
Silifke Akgöl
Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu
Aydıncık Soğuksu Deresi
Göksu Nehri Silifke Memba
Mersin Lamas Çayı
Silifke Bozlağan Deresi
Silifke Paradeniz
Mersin Mezitli Değirmençay
Silifke D-3 Drenaj Kanalı
Su Örneklerinin Alındığı Noktaların Harita Bilgileri
2005 Yılı Su Kirliliği Analiz Sonuçları
Mersin Đli Belediyeleri Atıksu Arıtma Tesisi Đş Termin Planları Đle
Mevcut Durumları
Tarım Topraklarının Đlçeler Đtibarıyla Verimlilik Değerleri
Toprak Reaksiyonu
Toprak tuzluluğu
Toprak Kireci
Organik Madde
Fosfor
Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması
Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli
Kültür Envanteri
Alanın Koordinat Detayları
Yerleşim Birimleri ve Nüfus Dağılımı
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Tarımsal Arazi Analizi
Deltada 2000–2004 Yılları Arasında Avlanan Balık Tür ve Miktarları
Bölgenin 2005 Yılı Đklim Đstatistikleri
Göksu Deltası Florasını Oluşturan Bitki Taksonlarının Dağılımı
Göksu Deltası’ndaki IUCN kriterlerine göre tehdit altındaki bitki türleri
Göksu Deltasında Tespit Edilen Faunaya Đlişkin Sınıflar ve Toplam
Tür Sayısı
Göksu Deltası’nda görülen Dünya Çapında Nesli Tehlike Altındaki
Kuş Türleri
Göksu Deltasında Bulunan Memeli Türleri
Göksu Deltası Sürüngenleri
Göksu Deltası’nda Avlanan Balık Türleri
ÖÇKB’ndeki Arazi Kullanım Durumu ve Đlçeye Oranı
Silifke Đlçesi’nin Mevcut Arazi Durumu
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Toplam Mülkiyet Analizi
Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde Ulaşım
Göksu Deltasında Yetiştirilen Önemli Tarım Ürünleri ve Tahmini
Ekim Alanları
Göksu Deltası’nda DSĐ 62. Şube Müdürlüğünün Şebekesi ile Sulanabilen
Ürünler ve Yetiştirilme Alanları.
Delta’da Büyük ve Küçükbaş Hayvan Varlığı
Sayfa xv
56
59
59
60
60
61
61
62
62
63
63
64
64
65
66
69
72
72
73
73
74
74
76
78
113
115
117
118
118
119
123
124
125
125
125
126
126
127
127
128
129
129
130
130
Tablo G.1 :
Tablo G.2 :
Tablo G.3 :
Tablo G.4 :
Tablo G.5 :
Tablo G.6 :
Tablo G.7 :
Tablo H.1 :
Tablo H.2 :
Tablo H.3 :
Tablo H.4 :
Tablo H.5 :
Tablo H.6 :
Tablo H.7 :
Tablo H.8 :
Tablo H.9 :
Tablo H.10:
Tablo H.11:
Tablo H.12:
Tablo H.13:
Tablo H.14:
Tablo H.15:
Şekil I.1 :
Tablo I.1 :
Tablo J.1 :
Tablo J.2 :
Tablo J.3 :
Tablo J.4 :
Tablo J.5 :
Tablo J.6 :
Tablo J.7 :
Tablo J.8 :
Tablo K.1 :
Tablo K.2 :
Tablo K.3 :
Şekil K. 1 :
Şekil K.2 :
Tablo K.4 :
Şekil K.3 :
Tablo K.5 :
Tablo K.6 :
Tablo K.7 :
Tablo K.8 :
Şekil K.4 :
Şekil K.5 :
Turizm Bölge ve Merkezleri Mülkiyet Durumu
Đlde Bulunan Müzeler
Đlde Bulunan Sit Alanları
Yerel Etkinlik ve Festival Takvimi
Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Konaklama Tesisleri
Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Yeme-Đçme Tesisleri
Ülkelere Göre Turist Đstatistiği – 2006
Đlimiz Tarım Arazisinin Kullanımı
Tarla Ürünleri (2007 Yılı)
Meyveler (2007 Yılı)
Sebzeler (2007 Yılı)
Örtü Altı Sebzeler ve Meyveler (2007 Yılı)
Đlimiz Hayvan Varlığı
Hayvansal Ürünler Üretimi
Su Ürünleri Üretimi
2006 Yılında Đlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu
Đlimizde Organik Tarım Alanları
Đlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler
Yetiştirici Birlikleri
Üretici Birlikleri
2007 Yılında Kullanılan Pestisitler
Đlçeler Bazında Kimyevi Gübre Kullanımı
Đlin Maden Yatakları
Đl Özel Đdaresince 2007 Yılında GSM Đşyeri Açma ve Çalışma
Ruhsatları Verilen Maden Ocakları
Mersin Su Kaynakları Potansiyeli
Đlimizdeki Jeotermal Kaynaklar
2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi, Günlük Ortalama
Güneşlenme Şiddeti ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti
Hidroelektrik Enerji
EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün Mersin Đlindeki Hidroelektrik Santralleri
Đlimizde Đşletmede Olan Diğer Özel Santraller
2007 Yılı Sonu Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı
Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı Abone Sayısı
Đlde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri
Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi
Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları
Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları
Đlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının Đlçelerdeki
Yoğunluğunu Gösteren Harita
Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı (Đmalat Sanayi)
Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı
Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Küçük)
Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Büyük)
Đmalat Sanayi Özet Tablosu
Mersin Firmalar
Đstihdamın Sektörlere Dağılımı
Đstihdamın Đlçelere Dağılımı
Sayfa xvi
145
169
169
180
188
189
190
193
194
195
196
196
197
197
198
198
199
200
200
201
201
201
205
206
209
210
210
211
211
212
212
213
215
216
216
216
217
218
218
219
219
220
220
231
231
Tablo K.9 :
Tablo K.10:
Tablo K.11:
Tablo L.1 :
Tablo L.2 :
Tablo L.3 :
Tablo L.4 :
Tablo L.5 :
Tablo L.6 :
Tablo L.7 :
Şekil L.1 :
Şekil L.2 :
Tablo L.8 :
Tablo L.9 :
Tablo L.10:
Tablo L.11 :
Tablo M.1 :
Tablo M.2 :
Tablo M.3 :
Tablo M.4 :
Tablo M.5 :
Tablo M.6 :
Tablo M.7 :
Tablo M.8 :
Tablo M.9 :
Şekil M.1 :
Tablo M.10:
Şekil M.2 :
Tablo M.11:
Şekil M.3 :
Tablo M.12:
Şekil M.4 :
Tablo M.13:
Şekil M.5 :
Şekil M.6 :
Şekil M.7 :
Tablo M.14:
Şekil M.8 :
Tablo N.1 :
Tablo N.2 :
Tablo N.3 :
Tablo N.4 :
Tablo N.5 :
Tablo N.6 :
Tablo N.7 :
Sanayi Tesislerinden A Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi
Sanayi Tesislerinden Ön Đzin ve B Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi
Đl Sınırları Đçinde Bulunan Sanayi Kuruluşları Atıksu Arıtma Tesisi Durumları
Kimyasal Su Analiz Raporu
Bakteriyolojik Su Analizi Raporu
Büyükşehirde Mevcut Kanalizasyon Hattı Ana Boru ve Uzunlukları
Tarsus Đmar Sınırları Đçinde Mevcut Olan Altyapı Tesisleri
Belediyelerin Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma Tesisi Durumları
2006 Yılı Mersin Đli Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km., Yolcu- Km.,
Ton-Km. Değerleri
Bugünkü Türel Dağılım Yapısı(%)
Đlin Yol Durumunu Gösteren Harita
Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası
31.03.2008 Tarihi Đtibariyle Đl ve Đlçeler Araç Sayısı
Gemi ve Yük Bilgileri ( 2007 Yılı )
Mersin Limanı Mal Cinsine Göre Yükleme-Boşaltma Değerleri
Baz Đstasyonları
Toroslar Belediyesi Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı ve Yoğunluk
1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre
Đlk On Đl,1984-2000
1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarına göre ildeki binaların kullanım amaçları
2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları Đçindeki Binaların
Kullanma Amacına Göre Dağılımı
2006-2007 Öğretim Yılı Đlköğretim Okulu, Öğretmen ve Öğrenci Durumu
2006-2007 Öğretim Yılı Lise Öğretimi Öğrenci Durumu
Çalışan Đl Nüfusunun Đktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000)
Dönemler Đtibariyle Mersin Đlinin Net Göç ve Net Göç Hızı
Yıllara Göre Nüfus Değişimi
Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı
Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları
Đlçelerde Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı
Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı
Mersin Đli 2007 Yılı Nüfus Piramidi
Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu
Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu
2000-2007 Yılı Sayımlarına Göre Đlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğunluğu
ile Yüzölçümleri
Đl Yüzölçümünün Đlçelere Dağılımı
Nüfusun Đlçelere Göre Dağılımı
Nüfus yoğunluğu
Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı
Đlçelerin Nüfus Artış Hızı
Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Oluşum Miktarı
Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu
Mersin Đlindeki Belediyelerin Katı Atık Miktarları ve Durumları-2006
Mersin Đlinde 2006/2007 Yıllarında Oluşan Tehlikeli Atık Tür ve Miktarları
2007 Yılında Sağlık Kurum ve Kuruluşlarından Alınan Tıbbi Atık Miktarları
Đlimizde 2007 Yılı Đçinde Atık Yağlarla Đlgili Durum
Đlimizde Sanayi Kuruluşlarından Toplanan Atık Yağ Miktarları
Sayfa
xvii
232
232
235
240
240
242
242
243
245
245
246
247
249
250
250
251
255
257
257
257
259
259
261
262
263
264
264
264
265
265
265
266
266
266
267
267
267
268
269
269
270
275
277
281
281
Tablo N.8 :
Tablo O.1
Tablo O.2
Tablo O.3
Tablo O.4
Tablo O.5
Tablo O.6
Tablo O.7
:
:
:
:
:
:
:
Tablo O.8 :
Tablo O.9 :
Tablo O.10:
Tablo O.11:
Şekil P.1
Şekil P.2
Tablo P.1
Tablo P.2
Tablo P.3
:
:
:
:
:
Tablo R.1 :
Tablo R.2 :
Tablo R.3 :
Tablo R.4
Tablo R.5
Tablo R.6
Tablo R.7
Tablo R.8
Tablo R.9
:
:
:
:
:
:
Şekil T.1 :
Tablo T.1 :
Tablo T.2 :
Mersin Đlinde Toplama-Ayırma Tesisi Lisans Belgesi/Geçici Çalışma
Đzni Alan Đşletmeler Listesi
Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Endüstriyel Tesisler Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Şantiye Alanı Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Günün Saatlerine Göre Gerekli Düzeltme
Đç Mekân Gürültü Düzeyi Sınır Değerleri
Pencere Durumuna Göre Đçerdeki Düzeltme
Yapılarda Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı ve Etkilenen Đç Alanlar
(Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı)
Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri
Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle
Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin
Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri
Đnşaatlarda Kazık Çakma ve Benzeri Titreşim Yaratan Operasyonların
ve Đnşaat Makinelerinin En Yakın Yapının Dışında Yaratacağı Zemin
Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri
Binalarda, Bina Đçindeki Makine ve Teçhizatın Yaratacağı Titreşimlerin
Sınır Değerleri
Deprem Haritası
Heyelan Risk Haritası
1977-2004 Yılları Arası Orman Yangınları
1977-2007 Yılları Arası Orman Yangınları
Kısmen veya Tamamen Yanan Yapılar ile Diğer Yangınlara Ait
Đstatistik Çizelge
Đlimizde Bulunan Yataklı Tedavi Kurumları
Mersin Đlinde 2007 Yılı Đçerisinde Görülen Bulaşıcı Hastalıkların
Đlçelere Dağılımı
2007 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların Đlçe Bazında ve Aylara Dağılımı
2007 Yılı Gıda, Su ve Bakiye Klor Kontrol Çalışmaları
2007 yılı deniz suyu analizleri
Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar
2007 Yılı Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı
Mersin Merkez ve Tarsus 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı
ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı - ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen
Faaliyetler Listesi
1997-2006 ÇED ve ÇED Ön Araştırma / Proje Tanıtım Dosyası
Raporları Listesi
Sayfa
xviii
284
288
289
289
290
290
290
291
292
293
293
293
296
297
299
299
302
304
304
306
306
308
309
310
311
312
321
322
328
2007 Yılı Mersin Đl Çevre Durum Raporu
A. COĞRAFĐK KAPSAM
A. 1
GĐRĐŞ
Akdeniz Bölgesinde, kuzeyi ve batısı Toros dağları, güneyi Akdeniz ile çevrili olan Mersin Đli
bereketli Çukurova toprakları üzerinde yer almaktadır. Bölgeye dağlar arasından girilmesi ve
görülmesi zor olduğu için Konya Selçukluları döneminde " ĐÇ-EL " denilmiş ve bu ad 2002 yılına
kadar kullanıla gelmiş olup, 28. 06. 2002 tarihinden itibaren "MERSĐN" adını almıştır. Bölge
Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden olduğu halde bugünkü Mersin, Türkiye’nin hemen hemen
en yeni şehirlerinden birisidir. Şehrin kesin olarak hangi tarihte kurulduğu hakkında resmi bir kayda
rastlanmamıştır. Evliya Çelebi 1671 yılında Silifke’den Tarsus’a geçerken, şimdiki Üseleli köyünün
kuzeyinde bulunan Mersinlioğlu isimli bir yerleşim yerinden bahsetmiştir. Texier ise Mersin'in
kuruluş tarihini 1836 yılı olarak belirtmiştir. Adana Vilayet Salnamesi ise, Mersin'in 1257(1841)
yılında birkaç haneli köy olduğunu yazmıştır.
Klasik devirde Kilikya olarak adlandırılan MERSĐN; sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular,
Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir. Mersin ili daha sonra XI.
Yüzyılda Selçuklular, XIV. Yüzyılda Karamanoğulları ve Ramazanoğulları, XV. Yüzyılda da
Osmanlı Đmparatorluğunun eline geçmiştir.
Đl dâhilinde Yumuktepe ve Gözlükulede yapılan kazılarda Mersin'in tarihten önceki
devirlerden beri önemli bir yerleşim merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Kazı sonuçları göstermektedir
ki; Đlin en alt tabakası Neolitik devir izlerini taşımaktadır. Yöre Neolitik devir sonrası Madeni ve Tunç
devri arasında geçiş yapmıştır.
Yöremize daha sonra Eti devrinin girdiği görülür Eti Kralı Hattuşşiş'in yöreyi imar ve iskân
ettiği anlaşılmaktadır. Asur Kralı III. Salamossar'ın müteakiben ele geçirdiği Mersin yöresi, MÖ. 520
tarihinde Đran Hükümdarlığına geçer, MÖ. 334 senesinde Büyük Đskender yöreyi Makedonyalılara
katar.
MÖ. 261-246'da yöreyi Mısır Hükümdarı Batlenios Ogustos zapteder, MÖ. 70 yıllarında
Mersin Romalıların eline geçer, daha sonra kısa süre Araplar tarafından işgal edilirse de Romalılar
Arapları barındırmaz.
Halife Osman zamanında Mersin yöresi Arapların eline geçer, Halife Osman'ın ölmesi
üzerine bölge bu defa Asurluların eline geçer. 718 yılında halifeliğin Abbasilerin eline geçmesi
üzerine 853 yılında Sultan Mehdi yöreyi Abbasi hegomanyasına katar. Daha sonra yöre
Selçukluların eline geçer. Selçuklular döneminde kısmi haçlı istilasına uğrayan yöre Selçukluların
zayıflamasından sonra Karamanoğullarına geçer.
Mersin yöresi Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı idaresi altına girmiştir. 1.Dünya
Harbinde ittifak devletlerinin istilasına uğrayan Mersin, Milli Mücadele ile 3 Ocak 1922'de
kurtulmuştur. 1924 yılında Vilayet olan Mersin 1933 yılında, Merkezi Silifke olan eski Đçel Vilayeti
lağvedilerek, Silifke, Anamur, Gülnar ve Mut Đlçeleri de Mersin'e bağlanmış ve Vilayetin adına Đçel
denmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık, Bozyazı ve Çamlıyayla ilçelerinin
kurulmasıyla Đlin merkez ilçe Mersin ile birlikte 10 ilçesi vardır.
Toros dağlarının kuzeye yalnız iki geçitle yol verdiği Mersin ili E-5 ve E-24 karayolları,
Ortadoğu ülkelerine ve Türkiye’nin her yönüne uzanan demiryolları, Mersin, Taşucu, Anamur sınır
deniz kapılarıyla ülkemizin dışa açık en önemli pencerelerinden biridir. Mersin, Silifke limanları ve
Mersin Serbest Bölgesi Mersin ilinde iş turizminde büyük bir canlılık, uluslararası ticari ilişkilerde
geniş boyutlar kazandırmıştır.
Doğal güzellikleri, ılıman iklimi, hiç sönmeyen güneşi, ince kumlu uzun ve geniş kumsalları,
tarihi-kültürel-folklorik zenginlikleri, canlı iş dünyası ile Mersin yerli yabancı herkesin ilgisini çeken
Akdeniz'in incisidir.
A. 2
ĐL VE ĐLÇE SINIRLARI
Mersin Đli; doğuda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyde Konya, kuzeybatıda Karaman,
batıda Antalya illeri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir (Bkz. Şekil A.1). Đlin ilçeleri sırasıyla şöyledir:
Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla.
1
A. 3
ĐLĐN COĞRAFĐ DURUMU
Mersin ili Akdeniz Bölgesinin Çukurova bölümünün batısında; 32 derece 56 dakika ve 35
derece 11 dakika doğu boylamları ile 37 derece 26 dakika ve 36 derece 01 dakika kuzey enlemleri
arasında bulunmaktadır. Mersin Merkez ilçe 1772, Tarsus 2004, Çamlıyayla 683, Silifke 2560, Mut
2
2518, Gülnar 1563, Erdemli 2039, Anamur 1338, Aydıncık 442, Bozyazı 566 km olmak üzere
2
Mersin ili 15.485 km yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %2 sini kaplar.
Đl doğuda Adana'nın Karataş, Merkez, Karaisalı ve Pozantı; kuzeydoğuda Niğde’nin
Ulukışla; kuzeybatıda Karaman Merkez, Ermenek; kuzeyde Konya'nın Ereğli ve doğuda Antalya'nın
Gazipaşa ilçeleriyle çevrilmiştir. Güneyi Akdeniz ile kuşatılmış olan Mersin ili; kuzeyden Batı ve
Orta Toros Dağlarının yüksek plato ve zirveleriyle Anadolu'nun iç kesimlerinden ayrılmaktadır. Đlin
uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar aşağıdaki Tablo A.1’de görülmektedir.
Tablo. A.1: Đlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar (1/25.000 lik haritalara göre dakika cinsinden yaklaşık olarak
gösterilmiştir.)
YÖNLER
UÇ NOKTALAR
ENLEM(Kuzey)
BOYLAM(Doğu)
- Kuşcular köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N33-b3)
37' 16' 59''
34' 58' 23''
DOĞU
- Avadan köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N34-d4)
37' 02' 48''
35' 06' 45''
BATI
- Anıtlı ( Kaladıran köyü), Alanya ( P29-d4)
36' 05' 06''
32' 33' 41''
KUZEY
- Ara köyünün güneyi, Silifke (O30-o12)
36' 56' 23''
33' 13' 44''
Anamur
Feneri,
Alanya
(P29-c4)
36'
01'
03''
32'
48' 12''
GÜNEY
- Boğaz mevkii, Mersin (O33-c2)
36' 42' 57''
34' 54' 00''
Kaynak: Mersin Valiliği
A. 4
ĐLĐN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJĐK DURUMU
MERSĐN ĐLĐNĐN TOPOGRAFYASI: Mersin il alanı, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde
bulunmaktadır. Đl sınırları içine giren Toros Dağları, Đç Anadolu'nun Konya düzlüğü ile Akdeniz
arasında, yüksek çatılı bir kuşak halinde, Batı - Doğu yönünde uzanır. Đli kuzeyden çevreleyen
Toros Dağları; genç dağlar olup, volkanik granit, gnays ve mikaşistlerden oluşmuştur. Bu dağlar;
Silifke, Gülnar, Anamur ve Mut ilçe topraklarının büyük bölümünü örter. Doğuya gidildikçe,
denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ sırasıyla deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş
düzlüklerde merkez ilçe Mersin ile Tarsus yer alır. Taşeli platosunun batı sınırlarını oluşturan batı
Toros Dağları, Antalya Körfezinin doğusundan Mersin Đline doğru iki kol halinde uzanır. Birinci kol
Alanya ve Gazipaşa ilçelerinin kuzeyinden geçerek Silifke' ye dek uzanır. Đkinci kol, Ermenek
Göksu Vadisi ile Hadim Göksu vadisi arasında il topraklarına sokulur. Daha sonra Mut'un
güneybatısında, her iki vadinin birleştiği yerde son bulur. Orta Toros Dağlarının il alanı içinde kalan
kesimine Bolkar Dağları adı verilir. Göksu Vadisinin doğusundan başlayan Limonlu çayı vadisi,
kaynak alanından sonra düzenli ve yüksek sıralar oluşturan Bolkar dağları, Mersin topraklarını Đç
Anadolu'dan bir duvar gibi ayırır. En yüksek yeri 3524 metre ile Medetsiz tepesidir.
Orta Toros Dağları, Đç Anadolu ile Güney Anadolu’yu birbirinden ayıran sistemli sıralar
oluşturduğundan, güç geçit verir. Orta Torosların tek geçidi Gülek Boğazıdır(1050 metre). Đkinci
önemli geçit ise; Orta Toroslar ile Batı Torosları birbirinden ayıran Göksu Vadisi oluğundaki
Sertavul geçididir. Silifke - Mut karayolu bu geçitten Konya'ya bağlanır.
Đl alanını kaplayan Batı ve Orta Toros Dağlarının temel özelliği, yüksek ve sürekli sıralar
oluşturmasıdır. Bu dağların arasında geniş plato düzlükleri vardır. Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu
ırmağı çevresi dışında geniş sayılabilecek ova yoktur. Đlin bu kesiminde vadiler önemli yer
tutmaktadır. Akarsular, derin vadilere gömülmüş durumdadır. Akdeniz iklim özellikleri, güneyden
kuzeye doğru uzanan bu vadilerden Toros Dağlarının içlerine dek sokulur. Vadilerin yamaçlarında
verimli tarım toprakları bulunan taraçalar yer alır. Bu vadi ve ovaların başlıcaları şunlardır: Göksu
Vadisi, Anamur Vadisi, Tarsus Vadisi, Silifke Ovası, Anamur Ovası, Tarsus ve Berdan Ovalarıdır.
Mersin'de il topraklarının %24 ünü kaplayan plato oluşumları çok önemlidir. Göksu
Vadisinin batısında kalan Mut, Silifke ve Anamur yöresi, Türkiye'nin en önemli Platolarından biri
olan Taşeli Platosunun üzerindedir. Taşeli platosunun Akdeniz’e ve Göksu Vadisine bakan
kesimlerinde, yaz aylarında yöre halkının yaylak olarak kullandığı yaylalar vardır. Bunların
başlıcaları; Silifke de Balandız, Gökbelen ve Kırobası; Anamur'da Kaş, Beşoluk ve Kozağaç;
Gülnar'da Bardat, Tersakan ve Balyaran; Mut'ta Kozlar, Çivi, Söğütözü ve Sertavul yaylalarıdır.
Bolkar Dağının Akdeniz’e bakan yüzlerinde vadilerle parçalanmış plato düzlükleri uzanır.
Kıyıdan 30 - 60 Km. uzaklıkta bulunan bu platolar üzerinde (700-1.500 metre); Merkez Đlçede
Gözne, Fındıkpınarı, Soğucak, Mihrican, Ayvagediği, Arslanköy, Bekiralanı ve Kızılbağ; Tarsus’ta
Namrun ve Sebil; Erdemli’ de Sorgun, Küçükfındık ve Güzeloluk gibi yaylalık alanlar bulunmaktadır.
2
Şekil A. 1: Mersin Đli, Đl sınırlarını gösteren harita.
3
Đlde aşınma ve jeolojik hareketler sonucu oluşmuş birçok mağara vardır. Bunların bazıları
mağaradan çok çukurluk biçiminde olduğunda " Obruk" adıyla da anılmaktadır. Obrukların en
önemlileri " Cennet ", " Cehennem " ve " Kanlıdivane " dir. Narlıkuyu Mağarası, Mersin'e 63 Km
uzaklıktaki Köşkbükü Mağarası ile yine Anamur'un 500 metre kuzeybatısındaki Buğu Deliği
Mağarası ilin en önemli mağaralarıdır.
ĐLĐN JEOMORFOLOJĐSĐ: Mersin ilinin kuzeyinde en yaşlı morfolojik görünüm,
inselberglerle aşırı yüklenmiş 1.000 metre seviyesinden kuzeybatıda hem doğu hem de güney
yönlerine yamaç yapan bir peneplendir. 900–950 metre seviyeleri üzerinde iyi korunmuş
kalıntılardan güneye gidildikçe kalıntıların, Kızıldere 'nin geniş ve derin vadisiyle kesildiği, fakat 900
metre seviyelerinde devam ettiği görülmektedir.
Korucular'ın kuzeyinde; 950–1100 metre yükseltiler arasında yüksek ova kalıntıları görülür.
Masa Dere, Şarlak Dere ve Đçme Dere drenaj sistemleri ile kesilir. Düz zirveli tepeler, Đlin
kuzeydoğusunda 800 metre seviyelerinde görülmektedir. Sığırlı Dağı, kuzeyde Korkun Dere
Vadisinden ve güneyde 250 metre seviyesinde dik yamaçlarla yükselir; fakat her iki taraftaki
yamaçlar keskin bir tepe halinde gelmekte 500–700 metre seviyelerde ova olarak yükselmektedir.
Diğer bir kayacın jeomorfolojik özelliği ise, 300 metre kontur hattı güneybatıda Emirler'den sadece
Kızıl Dere tarafından kesilmiştir; Camili'ye kuzeydoğuya doğru uzanır ve Đçme Dere Vadisinden
önce birden bire kuzeybatıya dönüş yapar. Đçme Derenin 200 metre seviye doğusunda Iğdır'ın her
iki tarafında kuzeydoğu yönünü izlemektedir. Iğdır'ın doğusunda 200 metre kontur tekrar
kuzeybatının etrafında dönüş yapar ve 100 metre kontur. Karacadağ’dan ileriye doğru Deliçay' ın
doğusunda kuzeydoğu yönünü izler.
Đlin genel olarak jeomorfolojik durumuna bakıldığında; geniş plato düzlükleri, Akdeniz kıyı
kuşağı ve Göksu ırmağı çevresindeki geniş ovalar, vadiler önemli yer tutmaktadır. Güneyden
kuzeye doğru uzanan vadiler, Toros Dağlarının içlerine dek sokulmaktadır. Đlin jeomorfolojik haritası
Şekil A.2’ de verilmektedir.
A. 5
JEOLOJĐK YAPI VE STRATĐGRAFĐ
Çevre faktörlerinin en önemlilerinden biri de jeolojik durumdur. Jeolojik alt yapı ve mineral
çeşitleri, o yörenin antropojen tesislere karşı hassas olup olmadığını belirler. Ayrıca jeolojik alt yapı
ve bunun materyal özelliği ise; yörenin jeomorfolojisini belirler. Bir yörenin jeoloji ve jeomorfolojisi
ise; kentlerin veya endüstri tesislerinin, toprak, su, hava kirliliğine ve afetlere karşı hassas olan
yörelere kurulup kurulmadığını ortaya koyar.
M.T.A tarafından yapılan çalışmalar neticesi, Đlin jeolojik durumu (bkz. Şekil A.3); paleozoik,
mesozoik ve eosen yaşlı kayalar üzerine denizin transgresyonun orta miyosende başladığı, alt
miyosenin bu basende aşınım safhasında karakterize edildiğini söyleyebiliriz. Bölgede fosiller ile
tespit edilen bir üst miyosene rastlanmıştır. Pliyosen yaşında; konglomeratik kireçtaşı ve gevşek
kireçtaşı litolojisinde kayalar gelmektedir. Daha üstte; Göksu Vadisi boyunca kısmen ve Silifke
Ovasının tamamını alüvyon kaplamaktadır.
Miyosen basenine temel teşkil eden paleozoik, bir kısım mesozoik ve eosen yaşlı kayalar
mevcuttur. Bütün bunların üzerine orta miyosen diskordan oluşturmaktadır. Sahile yakın Silifke ve
çevresinde orta miyosen ile diskordan pliyoseni örten alüvyonla strafiğrafik istif tamamlanmaktadır.
Mersin ili sınırları içinde yüzeyleyen jeolojik birimler Demirtaşlı, 1986; Gedik ve Diğ., 1979;
Bilgin ve Diğ., 1994, Demirtaşlı ve Diğ., 1983, Ulu, 1983; Ulu, 1998 gibi önceki çalışmalardan
yararlanılarak aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
STRATĐGRAFĐ
Çalışma alanında Özgül (1971) tarafından ayrımlanan birlikler Temel Kayalar, Tersiyer’den
sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayrımlanmıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği, Antalya
Birliği, Geyikdağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkardağ Birliği ve Bozkır Birliği şeklindedir. Örtü Kayaları;
Paleo-otokton Kayalar ve Neo-otokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer’e ait
Belbağ ve Sarıtaş formasyonları Paleo-otokton, Oligosen-Pliyosen yaşlı kayalar ise Neo-otokton
Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Genelleştirilmiş stratigrafik kesit Şekil A.4’de
verilmiştir.
Alanya Birliği
Yörede ilk çalışan Blumenthal (1951) bu metamorfik topluluğunu “Alanya Masifi” olarak
adlandırmıştır. Daha sonra Özgül (1976) Bu topluluğa “Alanya Birliği” adını vermiştir.
•
4
Şekil A . 2 : Đlin Jeomorfoloji Haritası
Ölçek: 1/ 2.000.000
5
6
Şekil A . 3 : Đlin Jeolojik Haritası
MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü
7
1. Bağlıca Formasyonu (Pba)
Alttan üste doğru muskovit şist, mika-kuvars-kalkşist, mika-kuvars şist, kuvars-albitmuskovit şist, kuvars-albit-klorit şist, klorit-kuvars şist, klorit-muskovit-kuvars şist ve klorit-kuvarskalkşist olarak devam eden formasyona Ulu (1983) Bağlıca Formasyonu adını vermiştir.
Formasyon Üst Permiyen ve/veya daha yaşlı olabilir. Birim altındaki Antalya Birliği ile tektonik,
üstündeki Pınarlıkır Formasyonu ile uyumsuz dokanaklıdır (Ulu, 1983).
2. Pınarlıkır Formasyonu (Pmp)
Formasyonu tanımlayan Ulu (1983), formasyonun koyu gri renkli, orta kalın tabakalı,
bitümlü pis kokulu, sparlaşmış kristalize kireçtaşlarından oluştuğunu belirtmiştir. Formasyonun
üstüne Sivastıyayla Formasyonu genelde uyumlu, yer yer uyumsuz olarak gelir. Formasyonun yaşı
Üst Permiyen’dir (Ulu, 1983).
3. Sivastıyayla Formasyonu (Trs)
Birim, Ulu (1983) tarafından adlandırılmıştır. Altta kaba, üste doğru orta-ince taneli,
foliasyonlu, yeşil-sarı renkli pelitikler ile killi karbonat litofasiyeslerinden türeyen formasyonu;
kuvars-muskovit kalkşist,
albit-muskovit-kuvars şist, kuvars-kalk şist, epidot-glokofan şist,
glokofan-epidot şist oluşturur. Birim Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu tarafından
açısal uyumsuzlukla örtülür. Altındaki Üst Permiyen yaşlı Pınarlıkır Formasyonu ile yer yer uyumlu,
yer yer de uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun stratigrafik özelliklerinden dolayı Alt Triyas yaşında
olabileceği düşünülmüştür (Ulu, 1983).
• Antalya Birliği
Bu birlik, Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı bir naptır. Birlik
içinde altı adet formasyon ayırt edilmiştir (Ulu, 1983).
1. Çakmak Formasyonu (ЄOç)
Anamur Đlçesi ve civarında yüzeyleyen formasyonun tabanı çalışma alanında görülmez.
Koyu yeşil-sarı renkli, ince dokulu, kırılgan, fucoides’li, ince katmanlı, mikalı şeyller ile nefti yeşil
renkli, mika pullu, foliasyonlu, çürüme yüzeyli, ince-çok ince katmanlı fillatların ardalanmasından
oluşan birim içinde yer yer dolomit ve yumrulu kireçtaşı kapsar. Formasyon, Üst Permiyen yaşlı
Bıçkıcı Formasyonu tarafın açısal diskordansla örtülür. Birim, yanal olarak dolomit ve kuvarsitlere
geçebilir. Birim Kambro-Ordovisiyen yaşındadır (Ulu, 1983).
2. Narlıca Formasyonu (Dn)
Yüzeylendiği yerlerde tabanı tektonik ilişkili olan birimin alt seviyeleri hakkında bilgi yoktur.
Mostralarında, altta kıymıklı-kırıklı, sarı-yeşil renkli, fosilli şeyl ve kumlu silttaşı ile başlar. Üste
doğru, gittikçe artan karbonat tabakaları da karışır. En üstte kireçtaşları yer alır. Formasyon Üst
Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birime Alt Devonyen
yaşı verilmiştir (Ulu, 1983).
3. Bıçkıcı Formasyonu (Pmb)
Formasyon, en altta yer yer şeyl, kalkşist, kumlu kireçtaşı ardalanması ile başlar, üste
doğru gri renkli, orta-kalın katmanlı, bol fosilli, kalsit damarlı kireçtaşlarına geçer. Bu karbonat
istifinin taban kesiminde bazen kuvarsitik arenitik kumtaşı ile birlikte kömür içeren daha ince taneli
çökeller yer alır. Transgresif ve resifal nitelikli olan Bıçkıcı Formasyonu, oolitli seviyelerle dereceli
olarak orta-kalın katmanlı marnlarla temsil olunan Alt Triyas yaşlı Yöreme Formasyonu’na geçer.
Formasyona Üst Permiyen yaşı verilmiştir(Ulu, 1983).
4. Yöreme Formasyonu (Try)
En altta orta-kalın katmanlı, fosilsiz, stromatolitli kireçtaşlarından, orta-kalın katmanlı,
kumlu, fosilsiz, oolitli kireçtaşlarına geçen istiften oluşan birim, üste doğru, sarı renkli, ince-orta
kalın katmanlı kiltaşı, kırmızı-yeşil-bej renkli orta kalın katmanlı fosilli, killi kireçtaşları ve alacalı
marnlardan oluşmuştur. Yöreme Formasyonu altındaki Bıçkıcı Formasyonu ile genelde geçişli
olmasına rağmen, yersel olarak uyumsuzluk göstermektedir. Birim üstündeki Çamlıca Formasyonu
ile de geçişlidir. Birime Alt Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983).
5. Çamlıca Formasyonu (Trç)
Alacalı marnlar üzerinde sarı renkli, killi kireçtaşı-marn ardalanması ile başlayan birim, üste
doğru filiş fasiyesine geçen kumtaşı-kiltaşı ardalanmasına geçer.
8
Şekil A . 4 : Đlin Genelleştirilmiş stratigrafik kesiti
9
Ölçeksiz
Birim daha üste doğru Halobiya’lı, kırmızı renkli, çörtlü kireçtaşı, radyolarit, sarımtırak-gri
renkli kireçtaşı, bitkili kumtaşı ve kiltaşı nöbetleşmesinden oluşan bir istif sunar. Çamlıca
Formasyonu altındaki Yöreme Formasyonu Đle geçişli, üstündeki Karaçukur Formasyonu ile
diskordanslıdır. Çamlıca Formasyonu’na Orta-Üst Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983).
6. Karaçukur Formasyonu (Krüka)
Formasyon; kumtaşı, şeyl, kireçtaşı ve kırıntılılar içinde çeşitli boyutlardaki bloklardan
oluşur. Birimi oluşturan istiflerin kaba taneliden ince taneliye doğru derecelenmesi ve iç yapısıyla
formasyon tipik bir filiş özelliği taşır. Çoğu yerde şeyl kumtaşından daha yaygındır. Kireçtaşları ise
yersel arakatkılar halinde olup; kil, kum ve pelajik foraminifer kalıntısı içerir. Formasyon altındaki
Çamlıca Formasyonu üzerine diskordansla gelir. Bu formasyon üzerine stratigrafik olarak herhangi
bir birim gelmemektedir. Ancak hem Alanya hemde Aladağ Birlikleri tarafından tektonik olarak
üzerlenir. Birime Mestriştiyen yaşı verilmiştir.
Geyikdağı Birliği
Bu birlik, Orta Torosların naplı yapısının en alttaki otokton veya paraotokton kesimini
oluşturur ve metamorfik olmayan çökel kayalardan meydana gelir. Bu kayalar Erken Paleozoyik
yaşlı karbonat ve silisli-kırıntılılarla temsil olunan bir temel ile bunun üzerine uyumsuz olarak gelen
ve Mesozoyik’ten başlayarak Erken Tersiyer’e kadar çıkan platform karbonatlarından oluşur.
•
1. Hacıishaklı Formasyonu (Єh)
Hacıishaklı Formasyonu altta pembe renkli, çapraz tabakalı kuvarsitler üzerine gelen, bordo yeşil
renkli, ince orta tabakalı ince laminalı silttaşlarından ve en üstte de beyazımsı pembe renkli, çok
kalın tabakalı, çok sert, iri taneli kuvarsitlerden oluşur. Stratigrafik konumuna göre Alt Kambriyen
yaşlı olduğu düşünülmektedir (Demirtaşlı, 1986).
2.Ovacıkışıklı Formasyonu (Єo)
Kambriyen yaşlı Ovacıkışıklı Formasyonu orta-kalın tabakalı, gri renkli, kristalize kireçtaşı ile
başlar. Üstte ise pembe renkli, ince laminalı çörtlü mikritik kiraçtaşlarına geçer. Ovacıkışıklı
Formasyonu alttaki Hacıisaklı ve üstteki Ovacık Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975).
3. Ovacık Formasyonu (ЄOo)
Çalışma alanının güneyinde Ovacık, Büyükeceli, Akdere ve civarında yüzeylenmektedir.
Formasyon kuvarsit bantlarını kapsayan metamorfik şistlerden oluşmaktadır. Formasyonun kalınlığı
Ovacık civarında Demirtaşlı (1986) tarafından 450 metre olarak ölçülmüştür ve formasyonun yaşı
Ordovisyen olarak saptanmıştır. Alt sınırı görünmemekle birlikte, üst sınırını daha genç birimler
uyumsuz olarak oluşturmaktadır (Demirtaşlı, 1975).
4. Eğripınar Formasyonu (Se)
Hacıishaklı ve civarındaki Silüriyen yaşlı kaba klastikler, çakıl taşı ve kumtaşları Demirtaşlı
tarafından Eğripınar Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Formasyonunun kalınlığı 125 m’dir.
Eğripınar Formasyonu’nun üst seviyesinden elde edilen fosiller Alt Silüriyen yaşını vermiştir.
Formasyon alttaki Ovacık Formasyonu ve üstteki Hırmanlı Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı,
1975).
5. Hırmanlı Formasyonu (Sh)
Bu formasyon graptolitli şeyller ile temsil edilir. Uyumlu olarak gelen Hırmanlı, Formasyonu
yaklaşık 200 metre kalınlığa sahip olup yaşı Silüriyen olarak saptanmıştır (Demirtaşlı, 1986).
Başlıca çok ince tabakalı-laminalı silisli siyah şeyller, bazen piritli birimden oluşur. Erken Silüriyen
yaşlı aşağıdaki fosilleri içerir. Monograptus cf. M. Spiralis Geinitz, Monograptus cf. M. scitulum
Lapworth, Climacograptus cf., C. Scalaris Hisinger, Rastrites sp.Yüksek organik içeriği,
biyoturbasyonsuz düzenli laminalanma ve şeyllerin silissiz olması, diğer birçok Alt Paleozoyik siyah
şeyl çökellerine göre derin sınırlı bir havza içinde çökeldiğini gösterir (Demirtaşlı, 1975).
6. Karayar Formasyonu (SDk)
Karayar Formasyonu orta-kalın tabakalı, koyu renkli kireçtaşılarının düzgün ince tabakalı
siyah şeyl ile ardalanmasından oluşmaktadır. Fosil bulgularına göre Karayar Formasyonu’nun yaşı
Üst Silüriyen-Alt Devoniyen olarak belirlenmiştir. Formasyon alttaki Hırmanlı ve üstteki Sığırcık
Formasyonları ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975).
10
7. Sığırcık Formasyonu (Ds)
Sığırcık Formasyonu kireçtaşı, tabana yakın yerlerde kuvarsit-şeylli ardalanmalardan ve
üste doğru kuvarsit-dolomit ardalanmasından oluşmaktadır. Kuvarsit beyaz-sarımsı ve çapraz
tabakalanmalı iken kireçtaşları kalın tabakalanmalı, koyu gri-kahverengi ve Erken Devoniyen yaşlı
crincids, mercanlar (örn. Favosites sp.) ve brakiyopotlar içerir. Sığırcık Formasyonu Büyükeceli
Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmektedir (Demirtaşlı, 1986).
8. Büyükeceli Formasyonu (Db)
Büyükeceli Formasyonu çoğunlukla kireçtaşından ve kireçtaşları ile ardalanan kuvarsitik
kumtaşı, şeyl ve megabreş’den oluşmaktadır. Bu karbonat istifi Demirtaşlı tarafından
adlandırılmıştır (Demirtaşlı, 1975, 1978,). Büyükeceli Formasyonu’na elde edilen fosil bulguları ile
Orta-Üst Devoniyen yaşı verilmiştir. Birim üstteki Akdere Formasyonu tarafından uyumlu olarak
üzerlenir.
9. Akdere Formasyonu (Da)
Çalışma bölgesinde Akdere, Yeşilovacık ve civarında gözlenen, başlıca kireçtaşı ve şeyl
ardalanmasından oluşan formasyon yaklaşık 250 metre kalınlığa sahiptir. Formasyonun alt sınırı
gözlenememekte, üst sınırını ise Permo-Karbonifer yaşlı Belpınartepe Formasyonu
oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Gedik (1979) tarafından Orta-Üst Devoniyen olarak tesbit
edilmiştir (Demirtaşlı, 1975).
10. Korucuk Formasyonu (Ck)
Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1978) vermiştir. Birim, en altta beyaz-kahverengimsi
sarı renkli, kuvarsitlerle başlar, üste doğru çört bant ve yumruları ile farklı kireçtaşı kırıntıları içeren
gri-krem renkli, ince taneli biyoklastik kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı ardalanması ile
devam eder. Formasyonun orta seviyelerini krem renkli oosparit ve dolomit ara katkılı oofelsparitler
oluşturur. Formasyon altında bulunan Akdere Formasyonu ve üzerindeki Đmamuşağı Formasyonu
ile açısız uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt Karbonifer’dir.
11. Đmamuşağı Formasyonu (Ci)
Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1981) vermiştir. Birim taban kesiminde, pembe renkli
demirli kuvarsitlerle başlar, üste doğru sarımsı gri renkli, fusulin’ce zengin, kısmen oolitik
biyomikritlere geçer. Formasyonun en üst kesimlerini alaca renkli şeyl, marn, kumlu kireçtaşı
ardalanması ile bununda üzerinde pembe-beyaz renkli kuvarsitler oluşturur. Formasyon altındaki
Korucuk Formasyonu ile açısız ve üzerindeki Kırtıldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir.
Orta-Üst Karbonifer yaş aralığındadır.
12. Kırtıldağı Formasyonu (Pmk)
Kırtıldağı Formasyonu başlıca koyu griden açık griye kadar değişen renkte, çok kalın
tabakalı, kısmen oldukça dolomitize olmuş fosilli kireçtaşı, pembe-pas renkli çapraz katmanlı
kuvarsit arakatkılarından oluşur. Bu Formasyondan elde edilen mikrofauna Üst Permiyen yaşını
vermiştir. Kırtıldağı Formasyonu Kargıcak Formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Ancak
Kargıcak Formasyonu’nun sıfırlandığı yerlerde Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal
uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1975).
13. Kargıcak Formasyonu (Trka)
Alt-Orta Triyas yaşlı şeyl ve kireçtaşından oluşan formasyon Kırtıldağı Formasyonu’nu
uyumlu olarak üzerler ve Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir.
Formasyon açık bir deniz, dalga tabanı altındaki bir derinlikte çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980).
14. Kuşyuvasıtepe Formasyonu (Trk)
Orta Triyas yaşlı kireçtaşlarından oluşan formasyon, Kargıcak Formasyonu ve Kırtıldağı
Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler. Hacıisaklı civarında ise Dibekli Formasyonu
tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon sığ bir karbonat şelfinde çökelmiştir
(Demirtaşlı, 1980).
15. Sipahili Formasyonu (Єs)
Formasyonun büyük bir kısmı kristalize karbonat çamurtaşı ve vaketaşından oluşur. Ayrıca
hafif metamorfik şeyller ve intraformasyonel çakıltaşları da içermektedir. Formasyonun tabanı
çalışma alanında görülmemektedir. Babadıl Grubu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Đnceleme
alanında Karayar ve Sığırcık Formasyonları üzerine bindirmiştir.
11
Formasyonun kalınlığı 900 m’dir. Güney bölgede yüzeyleyen Ovacıkışıklı Formasyonu’na
litolojik olarak benzediği düşünülerek ve stratigrafik konumuna göre yaşının Alt-Orta Kambriyen
olduğu kabul edilir. Formasyon, bir karbonat platform kenarından kopan parçalar, moloz akıntısı
olarak karbonat platformunun derin kısımlarında yeniden çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980).
16. Babadıl Grubu (ЄDb)
Kireçtaşı, şeyl, kuvarsit kumtaşı ardalanmasından oluşan ince bir Paleozoyik istif
Demirtaşlı (1980) tarafından Babadıl Grubu olarak adlandırılmıştır. Babadıl Grubu, Karbonifer yaşlı
Korucuk Formasyonu ve Üst Permiyen yaşlı Kırtıldağı Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla
üzerlenir. Babadıl Grubu’nu oluşturan formasyonlar içinde Ordovisyen ve Silüriyen yaşını işaret
eden graptolitler, Silüriyen yaşını veren ortoceras ve brakiyopodlar ve Devoniyen yaşını veren
mercanlar bulunmaktadır. Formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonların çökeldiği havzaları
ayıran yüksek bir sırt üzerinde çökelmiş olmalıdır.
17. Murtçukuru Formasyonu (Trm)
Kuvarsitik kumtaşları ile silttaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon Üst Triyas
yaşındadır. Uyumsuz olarak Babadıl Grubu ve Kırtıldağı Formasyonu üzerinde bulunur. Uyumsuz
olarak Yanışlı Formasyonu tarafından örtülür. Formasyonun çok sığ su koşulları altında molas tipi
bir çöküntü havzası içinde çökelmiş olduğu düşünülmüştür (Demirtaşlı, 1980).
18. Yanışlı Formasyonu (Jy)
Formasyon başlıca gri renkli tatlı su gastrapodlarınca zengin çakıllı kireçtaşlarından
oluşmuştur. Kireçtaşı istifi içinde bazen kırmızı renkli demirli kumtaşı ve çakıltaşı ara tabakaları
gözlenmiştir. Birim altındaki Murtçukuru Formasyonu ve üzerindeki Dibekli Formasyonu ile
uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Alt Jura yaşında olduğu sanılmaktadır (Demirtaşlı,
1980).
19. Dibekli Formasyonu (Jd)
Formasyon Alt Jura yaşlı kireçtaşlarından oluşur. Dibekli Formasyonu Kargıcak
Formasyonu, Yanışlı Formasyonu ve Kuşyuvası Tepe Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler
ve Tokmar Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1980).
20. Tokmar Formasyonu (JKrt)
Dolomit-dolomitik kireçtaşı, karbonat çamurtaşı ve vaketaşı ile temsil edilen formasyon Üst
Jura-Alt Kreatase yaşındadır. Formasyon Dibekli Formasyonunu ve bölgelerde yüzeyleyen diğer
yaşlı formasyıonları açısal uyumsuzlukla üzerler ve Hayvandağı Formasyonu tarafından açısız
uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir karbonat şelfinde çökelmiştir.
21. Hayvandağı Formasyonu (Krph)
Karbonatlı çimento ve vaketaşlarından oluşan formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonlar da dahil
olmak üzere Üst Kratase’den yaşlı tüm kaya birimlerini açısal uyumsuzlukla örter ve Miyosen yaşlı
birimler tarafından açısal üzerlenir. Formasyonun yaşı Üst Kretase ve açık deniz karbonat
platformunun kıyısında çökelmiştir.
• Aladağ Birliği
Bu birlik, Geyikdağı Birliği üzerine kuzey-kuzeydoğudan, güney-güneybatıya doğru ilerleyerek
yerleşen bir birliktir. Birlik adı ilk kez Özgül (1976) tarafından kullanılmıştır. Bu nap Üst
Devoniyen’den Üst Kretase’ye kadar değişen yaştaki şelf türü karbonat ve silisli klastik çökel
kayalarını kapsar. Birlik Blumenthal (1947) tarafından Hadım Napı olarak ayırtlanmıştır.
1. Tozlucayayla Formasyonu (DCt)
Formasyon adını Uğuz (1994) ilk kez kullanmıştır. Birim; altta, gri renkli mercanlı kireçtaşı
ara katmanları içeren sarımsı boz renkli, kumlu silttaşı-kiltaşı düzeyleri ile başlar, üste doğru pas
renkli kumtaşı, silttaşı ve seyrek olarak şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyonun taban ilişkisi
tektonik, üstünde yer alan Harzadındağı Formasyonu ile geçişlidir. Bulunan fosillere ve stratigrafik
konumuna göre birimin yaşı Orta-Üst Devoniyen’dir.
2. Harzadındağı Formasyonu (CPh)
Formasyona adını Uğuz (1994) vermiştir. Formasyon gri renkl bol brakiyapod ve tek
mercan içerikli miltaşı, kiltaşı ve killi kireçtaşı ardalanması ile başlar, Koyu gri renkli çört yumrulu
fosil kırıtıları içeren kumlu kireçtaşı-kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Bu düzeylerin üzerinde
beyaz-gül kurusu renkli çapraz tabakalı kumtaşı, kuvarsitik kumtaşı ara düzeyleri yer alır.
12
Daha üstte koyu gri renkli kireçtaşları bulunur. En üstte ise açık gri renkli oolitli-pizolitli
kireçtaşı, kırıntılı kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyon altındaki Tuzlucayayla
Formasyonu ve üzerindeki Dumlugöze Formasyonu ile geçişlidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik
konumuna göre yaşı karbonifer’dir.
3. Dumlugöze Formasyonu (Pd)
Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1976) vermiştir. Birim; altta kumtaşı-kuvarsitik
kumtaşı, şeyl ile Girvanellalı kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu düzey üzerinde yer yer kumtaşı
ve şeyl ara düzeyleri içeren kireçtaşları yer alır. Formasyonun üst bölümü, çoğu tutturulmamış
kiltaşı, marn ile gri renkli kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu formasyon altındaki Harzadındağı
Formasyonu ve üzerindeki Dişdöken Formasyonu geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Üst
Karbonifer-Permiyen yaş aralığındadır.
4. Dişdöken Formasyonu (Trd)
Birim; tabanda kiltaşı marn ara katkılı stramatolitli kireçtaşları ile başlar, üste doğru killi
kireçtaşı ara katkılı küçük pelisipod içeren çamurtaşı-kiltaşı-marn ardalanması ile devam eder.
Bunların üzerinde kiltaşı, marn, killi kireçtaşı ardalanması yer alır. Formasyon alttaki Dumlugöze
Formasyonu ile geçişli, üstteki Gevne Formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve
stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Alt-Orta-Erken Üst Triyas yaş aralığındadır.
5. Gevne Formasyonu (TrJg)
Birim, altta çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı ardalanması ile başlar. Breşli bir
kireçtaşı ile devam eder. Bunun üzerinde resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, çakıllı
kumtaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı marn ardalanması yer alır. Daha üstte çört yumrulu mikritik
kireçtaşları ile ardalanan kiltaşı, marn düzeyleri yer alır. En üstte resifal kireçtaşı ara düzeyleri
içeren çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn, çamurtaşı ardalanması ile devam eden birim kireçtaşı,
kiltaşı, marn ardalanması ile sona erer. Formasyon alttaki Dişdöken Formasyonu ile uyumsuz
üstteki Boğuntu Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre yaşı Geç Üst Triyas’tır.
6. Boğuntu Formasyonu (JKb)
Birim; karasal kökenli, kırmızı, mor renkli çört bileşenli çakıltaşı, kumtaşı ve
çamurtaşlarından oluşmaktadır. Formasyon içinde Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları yer almaktadır.
Formasyon altındaki Gevne Formasyonu ile uyumlu, üstündeki Çakozdağı Formasyonu ile geçişli
ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt-Orta Jura’dır.
7. Çakozdağı Formasyonu (Jkrç)
Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1975) kullanmıştır. Birim ince kiltaşı-marn arakatmanlı,
kalsit dolgulu, sparikalsit çimentolu kireçtaşları ile başlar, yer yer şeker dokulu ve yer yer dolomitik
kireçtaşı-dolomit ara düzeyleri içeren kireçtaşlarıyla devam eder. Birimin en üst düzeyleri yer yer
oolitik kireçtaşlarından oluşmuştur. Formasyon altındaki Boğuntu Formasyonu ile geçişli, üzerindeki
Akçaldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre
formasyon, Jura-Üst Kretase yaş aralığındadır.
8. Akçaldağı Formasyonu (Krüa)
Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) kullanmıştır. Birim; fosilli, bol eklemli, kalsit dolgulu
kumlu kireçtaşı ile karbonat çimentolu kumtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Formasyon
Çakozdağı Formasyonu ve üzerindeki örtü kayaları ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Birim Üst Kretase
yaşlıdır.
Bolkardağı Birliği
Birlik adını, Orta Toroslar’daki Bolkardağları’ndan almıştır. Bu birlik çoğunlukla yeşil şist
fasiyesli metamorfikleri kapsar. Bolkardağı Birliği Menderes masifi ve olasılıkla Kırşehir masifinin
örtüsünü oluşturur. Birliğin en yaşlı birimi Devoniyen şist ve mermerleridir (Özgül, 1976).
•
1. Dumlutepe Formasyonu (Pmd)
Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1997) kullanmıştır. Bolkardağı Birliği’nin en yaşlı birimi
olan formasyon, dolomitik ve kristalize kireçtaşları ile ve bunlarla ardalanan mikalı şeyllerden
oluşur. En üst seviyelerinde boksit cepleri içerir. Birim üzerindeki Gerdekesyayla Formasyonu ile
uyumlu ilişkilidir. Formasyon yaşı Üst Permiyen’dir.
13
2. Gerdekesyayla Formasyonu (Trg)
Şeyl-dolomitik kireçtaşı ve şist ardalanmasından oluşan birimi Demirtaşlı ve diğ. (1975)
adlamıştır. Formasyon tabanda şeyl killi kireçtaşı ardalanması ile başlar. Bunu dolomitik kireçtaşları
şeyl ve killi kireçtaşı ardalanması takip eder, daha üste doğru kurtçuk izli kireçtaşı gözlenir. En
üstte ise şeyl ve kireçtaşı ardalanması yer alır. Dolomitik kireçtaşları ile ardalanan şist içinde yer
yer diyabaz arakatkıları ile glakofan şistler gözlenir. Formasyon alttaki Dumlutepe ve üstteki
Ballıktepe Formasyonları ile uyumlu ilişkilidir. Fosil bulgularına ve stratigrafik konumuna göre AltOrta Triyas yaşındadır.
3. Ballıktepe Formasyonu (TrJb)
Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ.(1994) kullanmıştır. Birim; mermer, kristalize kireçtaşı,
dolomitik kireçtaşı ve dolomitten oluşmuştur. Formasyon altındaki Gerdekesyayla ve üstündeki
Andıklıktepe Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Özcan ve diğ.(1990), birimin metamorfik olmayan;
eşdeğeri olan Loras Formasyonu içinde Alt Anizyen-Üst Jura yaş aralığını veren fosiller bulmuştur.
Buna göre formasyonun yaşı Orta Triyas- Üst Jura yaş aralığında olabileceği kabul edilmiştir.
4. Andıklıktepe Formasyonu (Kra)
Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1994) kullanmıştır. Birim; altta gri renkli, pelajik
çamurtaşı radyolaryalı çört ara bantlı pelajik rekristalize kireçtaşları ile başlar, üste doğru giderek
artan çört bantlarına geçer. Bu istif içerisinde yer yer gri renkli, kristalize türbiditik kireçtaşları ile
yeşilimsi renkli şeyl arakatkıları da gözlenir. Bunların da üstünde çört yumrulu ve radyolaritli, çört
arabantlı kristalize kireçtaşı yer alır ve birim en üstte çört arakatkılı pelajik kristalize kireçtaşları ile
son bulur. Formasyon, altındaki Ballıktepe ve üstünddeki Koçyaka Formasyonları ile geçişli
ilişkilidir. Formasyon’un yaşı Berriasiyen-Alt Mestriştiyen yaş aralığındadır.
5. Koçyaka Formasyonu (Krük)
Formasyon adı ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından kullanılmıştır. Birim; kalsitürbidit,
olistostromal kumtaşı, şeyl ara katkıları ile başlar, üste doğru serpantin, volkanit, çört, lisvenit,
dünit, gabro ve çörtlü kristalize kireçtaşı blokları içeren seviyelerle devam eder. Koçyaka
Formasyonu, altındaki Andıklıktepe Formasyonu ile geçişli, üzerindeki örtü kayalarına ait birimlerle
de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumları ve önceki çalışmalar değerlendirildiğinde birime
Mestriştiyen yaşı verilebilir (Ulu ve diğ., 1994).
Bozkır Birliği
Bu birlik, temel kesimi yersel olarak haritalanabilecek boyutta büyük ofiyolit kütlesi ile,
bunun üzerine çökelmiş pelajik kireçtaşı ve en üstte yeniden çökelen pelajik ve/veye resifal
karbonatlar, spilitler ve/veya radyolaritler, Pedra-Verde tipi yeşil tüfler ile diyabaz, serpantinit ve
diğer ultramafik bloklardan ibaret bir olistostromal melanjdan oluşan kompleks bir naptır.
•
Bozkır Birliği, Toroslar’ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır
Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı ve diğ., 1975).
1. Güneydağı Ofiyoliti (Mof)
Bolkardağları kuzeyinde, Ereğli-Ulukışla havzasında, Ereğli doğusundaki Güneydağı’nda
bulunan başlıca peridodit, gabro, serpantinit gibi derinlik kayaçları ve yastık lavlardan oluşmuştur.
Güneydağı Ofiyoliti üzerinde yer alan globotruncanalı pelajik kireçtaşları (Çiftehan Formasyonu);
tabanında yuvarlak ofiyolit çakıllarından oluşan bir taban çakıltaşı ile başlar. Bu da; bu ofiyolit
kütlesinin Kampaniyen’den önce yerleştiğini gösterir.
2. Çiftehan Formasyonu (Kuç)
Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı ve diğ. (1975) kullanmıştır. Birim tabanda
yuvarlaklaşmış ofiyolit çakılları içeren ince bir taban konglomerası ile başlar. Üste doğru ofiyolitik
olistromlar ve olistolitler ile aglomeralar içeren kumlu pelajik kireçtaşları ile devam eder.
Formasyonun en üst kesimleri çörtlü kireçtaşlarından oluşur. Formasyon altındaki Güneydağı
Ofiyoliti ve üzerindeki Bloklu Filiş ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre formasyon
Kampaniyen- Alt Mestriştiyen yaşındadır.
3. Bloklu Filiş (Krüf)
Birim, ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından tanımlanmıştır. Formasyon tabanda ince bir
çakıltaşı seviyesi ile başlar, üste doğru kiltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması ile devam eder.
Bunların üzerinde çakıltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması yer alır. Daha üste doğru formasyon
içinde çeşitli yaş ve boyutlarda kireçtaşı ve kuvarsit blokları bulunmaktadır.
14
Bloklu Filiş, altındaki Çiftehan Formasyonu ve üzerindeki örtü kayalar ile açısal uyumsuz
ilişkilidir. Fosil kapsamına göre formasyonun yaşı Mestriştiyen’dir.
Örtü Kayaları
‘Birlik’ adı altında toplanan temel kayalar üzerine uyumsuz olarak gelen Paleosen-Eosen
ve daha genç yaşlı birimler ‘Örtü Kayaları’ adı altında incelenmiştir. Örtü Kayaları Miyosen öncesi
yaşlı topluluklarından oluşan ‘Paleo-Otokton Örtü Kayalar’ ile, Miyosen ve sonrası yaşlı birimlerden
oluşan ‘Neo-Otokton Örtü Kayaları’ olarak iki kaya topluluğundan oluşmuştur (Ulu, 1998).
•
1. Paleo-otokton Örtü Kayaları
Bu örtü kayaları içinde, Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu ile Üst Lütesiyen
yaşlı Sarıtaş Formasyonu ayırtlanmıştır.
1.1. Belbağ Formasyonu (Teb)
Formasyon adı ilk kez Ulu (1983) tarafından verilmiştir. Birim; tabanda, Triyas ve daha
yaşlı kaya birimleri ve özellikle Alanya Birliği’nin birimlerinden kopan çeşitli cinste bloklardan
oluşmuş bir taban çakıltaşı ile başlar, üste doğru çörtlü kireçtaşlarından, mikrobreşik kireçtaşlarına,
daha üste doğru da kireçtaşı-kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon, altındaki Alanya
Birliği ile açısal uyumsuz; üzerindeki Sarıtaş Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına
göre birimin yaşı Üst Paleosen-Alt Eosen yaş aralığındadır.
1.2. Sarıtaş Formasyonu (Tes)
Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) vermiştir. Birim; altta kumlu kireçtaşı-kumtaşı
ardalanması ile başlar; üste doğru konglomeratik kumtaşı, çakıltaşı-kumtaşı nöbetleşmesi ile
devam eder. Daha üste doğru kumtaşı, silttaşı ve kumtaşı, kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer.
Formasyon transgresif aşma özelliğine sahip olduğundan daha yaşlı birimler üzerinde açısal
uyumsuzdur. Aladağ Birliği’nin birimleri, formasyonu tektonik olarak üzerler. Fosil kapsamına göre
formasyon Üst Lütesiyen yaşındadır.
2. Neo-otokton Örtü Kayaları
Oligosen-Miyosen ve sonrası yaşlı kayalar bu isim altında toplanmıştır.
2.1. Çavuşlar Formasyonu (Tolç)
Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1983) vermiştir. Birim, başlıca kumtaşı ve çakıltaşı ile
az miktarda şeyl, killi kireçtaşı ve marnlardan oluşur. Formasyon kendisinden daha yaşlı birimler ve
üzerindeki Karaisalı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre
formasyona Oligosen-Miyosen yaşı verilmiştir.
2.2. Karsantı Formasyonu (Tolk)
Formasyon adını ilk kez Yetiş (1988) kullanmıştır. Birim tabanda olistostromal
görünümündeki yeniden çökelen çakıltaşları ile başlar, üste doğru kumtaşı-şeyl ardalanması
belirginleşir. Formasyon, altındaki Bozkır Birliği’ne ait birimler üzerinde açıssal uyumsuz, üzerindeki
Gildirli Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Oligosen yaşındadır.
2.3. Gildirli Formasyonu (Tgi)
Başlıca konglomera-kumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn gibi belirgin üç kaya
biriminden oluşan formasyon, Oligo-Miyosen zamanında bölgede oluşan akarsu, geçiş ortamı
(taşkın ovası, göl, lagün bataklık, kıyı) ve sığ deniz gibi ortam ve alt ortamlarda çökelmiştir. Gildirli
Formasyonu, oturduğu birimler üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Formasyon, Karaisalı
Formasyonu ile düşey geçişlidir. Formasyonunun kalınlığı oturduğu eski topoğrafyanın
(paleotopoğtafya) özelliklerine bağlı olarak çok değişken olup, 1-175 m. arasında değişmektedir.
Schmıdt (1961) bu formasyona Alt Miyosen yaşı vererek Gildirli Formasyonu adını vermiştir.
2.4. Fakırca Üyesi (Tgif)
Üye adını ilk kez Gedik ve diğ. (1979) kullanmıştır. Birim; beyaz-krem renkli görünüşü ile
Gildirli Formasyonu içinde kolayca tanınabilir. Şeyl ve marnlardan oluşan üye yer yer silttaşı
bantları da kapsar. Fakırca üyesi, Gildirli Formasyonu içinde yer alır. Fosil kapsamına göre yaşı Üst
Oligosen- Alt Miyosen’dir.
2.5. Kaplankaya Formasyonu (Tkp)
Formasyon adını ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986) kullanmıştır. Birim; tabanda seyrek çakıllı
kumtaşı-kumtaşı ile başlar, üste doğru kumtaşı-silttaşı ardalanmasına geçer.
15
Bunların da üzerinde marnlar, daha üste doğru da marnlar, killi- kumlu resifal kireçtaşı ile
şeyl ardalanması yer alır. Formasyon, altındaki Gildirli Formasyonu ve üstündeki Karaisalı
Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Fosil kapsamına göre Burdigaliyen- Langiyen yaş aralığındadır.
2.6. Karaisalı Formasyonu (Tka)
Karaisalı Formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı,
gastrapod ve lamelli kavkılı, killi, yumrulu, erime boşluklu, yer yer iyi katmanlı resifal
kireçtaşlarından oluşmuştur. Karaisalı Formasyonunun karbonatlı kıyı (resif) ortamında çökeldiği
söylenebilir. Formasyon Gildirli formasyonu üzerinde bulunmaktadır. Üst seviyelerini yanal ve
düşey geçişli olarak Güvenç Formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Alt-Orta Miyosen
olarak saptanmıştır.
2.7. Köselerli Formasyonu (Tkö)
Formasyon adı ilk kez Gedik (1982) tarafından kullanılmıştır. Ana litolijisi marn olup yer yer
killi kireçtaşı, kireçtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı bantları içerir. Doğrudan temel üzerine geldiği yerlerde
alt sınırı açısal uyumsuz, Gildirli Formasyonu üzerinde uyumludur. Karaisalı Formasyonu ile yanal
ve düşey geçişlidir. Formasyonun yaşı Langiyen-Serravaliyen’dir.
2.8. Cingöz Formasyonu (Tc)
Formasyon adını ilk kez Schmidt (1961) kullanmıştır. Birim; tabanda çakıltaşı, çakıllı
kumtaşı ve amalgamasyonlu kumtaşı ardalanması ile bunları kesen bir seri kanal dolguları ile
başlar, üste doğru daha az çakıllı kumtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasına, daha üste doğru ise
kumtaşı-şeyl ardalanması ile kumtaşı bantları içeren şeyllere geçer. Formasyon, altındaki Karaisalı
Formasyonu ve üzerindeki Güvenç Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Fosil bulgularına göre yaşı
Üst Burdigaliyen- Serravaliyen’ dir.
2.9. Güvenç Formasyonu (Tgü)
Yeşilimsi gri, gri, beyazımsı sarı renklerde olan Güvenç Formasyonu stratigrafik olarak alt
bölümlerde killi kireçtaşı-marn, üst bölümlerde kiltaşı-sittaşı birimlerinin egemen olduğu çökellerden
meydana gelmiştir. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığ-derin deniz
ortamlarında çökelen Güvenç Formasyonu, Karaisalı Formasyonu ile yanal ve düşey geçişli olup,
bazı yerlerde bu formasyon ile yalancı diskordans görünümündedir. Güvenç Formasyonu üzerine,
Kuzgun Formasyonu konkordan ve girik olarak gelmiştir. Formasyon’un yaşı Miyosen'in LangiyenSerravaliyen-Tortoniyen katlarını temsil etmektedir. Birimlerin fasiyes özelliklerine göre Güvenç
Formasyonunun resif önü sığ deniz-derin deniz ortamlarında çökeldiği söylenebilir.
2.10. Kuzgun Formasyonu (Tku)
Çalışılan bölgede sarımsı beyaz, yeşilimsi, gri-syah renklerde olan Kuzgun Formasyonu
kumtaşı-konglomera, resifal kireçtaşı, tüfit ve kiltaşı(Şeyl)-marn-silttaşı gibi belirgin dört birimden
oluşmuştur. Kuzgun Formasyonu alttaki formasyonlar üzerine uyumlu ve geçişli olarak gelir.
Formasyonun üzerine, Handere Formasyonu uyumlu ve geçişli olarak gelmektedir. Kuzgun
Formasyonunun kalınlığı 50-1500 metre arasında değişmekte ve kıyı-sığ deniz ortamı koşullarında
çökelmiştir. Formasyonun yaşı Tortoniyen-Messiniyen’dir.
2.11. Handere Formasyonu (Th)
Beyazımsı, sarımsı, yeşilimsi, gri ve siyah renklerde olan Handere Formasyonu kiltaşı
(şeyl)-marn- silttaşı, fosilli oolitik kireçtaşı, alçıtaşı (jips) ve kumtaşı-konglomera gibi belirgin dört
birimden oluşmuştur. Handere Formasyonu alttaki Kuzgun Formasyonu üzerine uyumlu olarak
gelmektedir ve geçişli dokanaklıdır. Bu formasyon üzerine Kuvaterner birimleri diskordan olarak
gelmektedir. Handere Formasyonunun üzeri genellikle Kuveterner Birimleri ile örtülü olduğundan
kesin kalınlığı bilinmemektedir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı formasyon, kurak-sıcak iklimler ile sık
sık değişen küçük ölçekli transgresyon ve regresyonlar sonucu oluşan sığ deniz ve geçiş (kıyı,
lagün, delta, gelgit) ve akarsu ortamlarında çökeldiği söylenebilir.
2.12. Taraça (Qt)
Bölgede Şenol (1989)’un glasi tipi konglomera veya konglomeratik kaliş olarak tanımladığı
birimin aynısı olanYüksek Seki Konglomeraları aşınma yüzeyleri üzerinde çökelmişlerdir. PliyosenPleyistosen zamanında oluşan bu yüzey, kuzeyden güneye doğru göreceli olarak eğimi azalan
doğu-batı yönünde ondülasyon gösteren, enine ve boyuna onlarca km. uzanımı olan Adana-Mersin
hattı güneyinde denize erişen etekdüzü şeklinde bir morfolojik birimdir. Birim 2-25 cm. boyutlarında
çakıllı, kum, silt ve kil matriksli, karbonat (kaliş) çimento ile sıkı-çok sıkı tutturulmuş, iç yapısız ve
kötü boylanmalıdır.
16
Bu birimin mostrası genellikle Mersin-Tarsus hattının kuzey bölümlerindeki vadi
yamaçlarının üst bölümlerinde, kalişlerin altında sıkça görülmektedir. Alüvyon yelpazesi fasiyes
özelliklerine benzerlik gösteren bu birimin üzerinde genellikle sıvama şeklinde kaliş görülür.
2.13. Kaliş (Qk)
Kaliş (Qk), özelikle killi-kalkerli tortul istiflerin tamamen ayrışmış kesimi içerisinde ve
üzerinde oluşan bir kimyasal tortul birimdir. Suda çözünür tuzlar ve asılı maddenin kimyasal ve
fiziksel özellikleri farklıdır. Bu farklılığın doğal sonucu olarak, kapillarite ile yükselme sırasında yer
yer birbirlerinden ayrılırlar. Bu nedenle kaliş, yüzeye doğru genellikle sertken ve alt dokanağına
doğru yüksek plastisiteli, parlak yüzeyli, dolgulu çatlaklı ve kalker yumrulu killi seviyelerden oluşan
yumuşakken seviyelerini içerir. Sertken, çok sayıda yatay ve yataya yakın ince çökelim
bantlarından oluşup, yüzeye doğru kütlesel görünüm kazanır (Yılmazer, 1991b).
Kaliş, çalışma alanındaki düşük eğimli eski yamaçlarda genellikle denize eğimli olarak
gözlenmekte, genellikle çökeldiği yüzeyin eğimini, daha düşük derecede olmak üzere
yansıtmaktadır. Bu nedenle, ova kesimlerinin dışındaki sahalarda 10 dereceye kadar eğim
kazanabilmektedir. Çalışma bölgesinde kalınlığı, 6 metreye kadar ulaşmaktadır. Kalişlerin yaşı,
Kuvaterner’dir.
2.14. Yamaç Molozu (QYm)
Morfolojik olarak yaşlılar üst seviyelerde ve vadi tabanlarında yer alır. Bunlara dağ
eteklerinde ve vadilerin memba bölümlerinde sıkça rastlanır. Kırıntılar, üzerine oturduğu kayalardan
ve yakın çevredeki birimlerden türemiş olup, blok boyundan kil boyuna kadar değişir ve köşelidir.
Kötü boylanmalı, yaşlıların karbonat çimento ile sıkı tutturulmalarına karşın yenileri gevşektir.
2.15. Delta Çökelleri (Dç)
Siciliyen sonlarında Adana bölgesinde meydana gelen çöküntü alanlarının daha sonra
oluşan akarsu ve kolları tarafından getirilen materyallerle dolması sonucu delta çökelleri birikmiştir
(Şenol, 1989).
2.16. Akarsu Sekisi (SA)
Çalışma bölgesinde genellikle devamlı akan akarsuların vadi tabanında yer alan bu birimin
kalınlığı 0.5-3 metre, genişlikleri 5-3000 metre arasında değişen mercek ve kama şeklindedirler.
Sık sık yan dereler tarafından aşındırılarak parçalara bölünmüşler, küçülmüşler veya yok
olmuşlardır. Yaşlılar karbonat çimento ile orta-sıkı tutturulmalarına karşın daha genç olanlar
gevşektir. Bu akarsular ilk olarak Tirreniyen başlarında oluşmuşlardır (Şenol ve Diğ., 1993).
2.17. Kumullar (Ku)
Yakın tarihte ve günümüzde kıyıda esen şiddetli rüzgarların etkisi ile kıyıdaki kumların
onlarca metre içerilere kadar taşınması sonucu bölgede kıyı kumulları oluşmuştur. Bunlar kıyı
boyunca yayılım gösteren 1-10 metre yükseklikteki tepecikler veya şeritler halindedir. Bitki
örtüsünden yoksun olanlar, rüzgarın etkisi ile hareket ederler ve sık sık yer değiştirirler. Kumulların
kaynak kayasının Miyosen öncesi metamorfikler, mağmatikler, ofiyolitler, Neojen ve daha genç
birimlerden türediği söylenebilir.
A. 5. 1
Metamorfizma ve Mağmatizma
Genel litolojiler ve özellikleri, bütün denizin sığ koşullarda olduğunu ve açık denizlere
irtibatlı bir çanak özelliğini taşıdığına işaret etmektedirler. Çanak kontinentten devamlı bir beslenme
görmemiş, genellikle kimyasal reaksiyonlar fonksiyonlarını sürdürmüşlerdir. Bu çökelmede
mikroorganizmalar büyük rol oynamışlardır. Fauna fazlaca zengin görülmemiş, fakat fertlerin
çokluğu dikkati çekmiştir. Oolitlerin pizolit boyuna (5 cm.ye kadar) erişmeleri temiz denizin
enerjisinin yüksek olduğuna işaret etmektedir. Resif mercanları ise bu denizin sıcaklığının normalin
üzerinde olduğunu ve açık denize geçiş yaptığını ispatlarlar. Đklim ılık veya sıcak geçmiştir.
Silifke'de, Erdemli ve Mersin'in kuzeyinde rastlanan taban konglomerasının hemen
üzerindeki ostrea ve echinid'li seviyeler burdigaliyen yaşını vermişlerdir. Oysa Mut-Kozlar kesitinde
bu fosillere istifin 600 m. de rastlanmıştır. Bu alttaki 600 m.lik seviye kesif karakterli ve yer yer
oolitik kireçtaşları ile temsil edilmiştir. Đçinde sadece geniş yayımlı fosillere rastlanabilmiştir. Ostrealı
seviye burdigaliyen yaşını verdiğine göre bu alttaki istif burdigaliyenin alt seviyesi ve akitaniyen
olarak kabul edilebilir.
17
Orta miyosen denizinin baseni Mut-Silifke şeridinde devamlı çökmekte ve kalın istifin
teşekkülüne zemin hazırlamaktadır. Bu çökelme N-S doğrultulu düşey faylarla kontrol edilmektedir.
Ermenek-Gülnar Đlçeleri yönünde bu çökelmeler tedricen olmuştur. Buna karşılık ErdemliFındıkpınarı çevrelerinde subsidans asgaridir. Bundan dolayıdır ki havzanın bu kesiminde çökelme
kalınlığı orta miyosende 170 m. geçmemiştir. Bu faraziyeden gidilerek yapılan gözlemlerde elde
edilmiştir ki; Mut-Kozlar kesitinde rastlanan 600 m.lik seviyenin karşılığı Silifke-Mersin arası şeritte
yoktur.
Sahil şeridinde orta miyoseni örten pliyosenin altında üst miyosene rastlanmamıştır. Bu da
deniz regresyonunun şimdiki kara kesiminde miyosende olduğuna işaret etmektedir.
A. 5. 2
Tektonik ve Paleocoğrafya
Đlde bulunan tektonik birlikler ve örtü kayaları Şekil A. 5.’de gösterilmektedir.
Çalışma alanı, coğrafik açıdan batıda sağ yönlü Kırkavak fayı, doğuda sol yölü Ecemiş fayı
gibi iki ana doğrultu atımlı fay arasında kalan Orta Toroslar içerisinde yer almaktadır. Orta Toroslar
bu iki fay arasında olduğundan dolayı Batı-Doğu Toroslara göre daha çok güneye hareket eder.
Toros Kuşağının karakteristik özelliklerini daha iyi göstermesinden dolayı Orta Toroslar
üzerinde daha çok araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda stratigrafik, yapısal ve
metamorfik özelliklerinden dolayı, Orta Torosların birçok tektono-stratigrafik kaya birliliğine sahip
olduğu bulunmuştur ( Blumenthal,1947; Özgül, 1971).
Bu kaya birlikleri, tüm Senoniyen Lütesiyen boyunca Orta Torosların kompleks nap yapısı
veren yatay hareketlerle birbirinin üzerine faylanmışlardır: Bu tektono-stratigrafik birimler; Geyik
Dağı, Aladağ Dağ, Boklar Dağı, Bozkır, Antalya ve Alanya birlikleridir.
Üst Kretase sırasında Tetis’in kapanması sonucu tüm Toroslar boyunca ofiyolit bindirmeleri
bu birimler üzerine yürümüşlerdir. Đnceleme alanında bulunan Güneydağı Ofiyoliti, Üst Kretase’den
yaşlı birimler üzerine bindirme ile gelmiştir. Geyikdağı birliliği en altta olmak üzere diğer birlikler
birbirleri üzerine bindirmeler yapmıştır.
Mersin ve çevresinin Landsat TM 432 [RGB] Band Kompoziti ve Çizgisellik haritasına göre
kırık ve fayların genel doğrultusu KD-GB yönlü olmakla beraber KKB-GGD yönlü faylarda çalışma
alanı içinde yaygındır. Fayların genel doğrultusu tüm Toroslarda gelişen bindirme yönlerine
paraleldir.
Torosların sıkışma tektoniğine bağlı olarak formasyonlarda KD-GB yönlü antkinal ve
senklinaller gelişmiştir. Bolkar Dağlarında Büyükeceli civarında kıvrımlanmalar haritalanabilmiştir.
Çalışma alanı içindeki Tersiyer birimlerinde herhangi bir kıvrımlanma gözlenmemektedir.
Ecemiş fayı çalışma alanında Gülek civarında da gözlenen Ecemiş Fay Koridoru, bazı
bölgelerde 5 km genişliğe sahiptir. Tersiyer sediman ları ile dolmuştur. Çalışmacıların çoğu Ecemiş
fay kuşağının sol yönlü doğrultu atımlı fay olduğunu ifade etmişlerdir.
Kalın orta miyosen örtüsünün 2000 m. yüksekliklerde görünüşü, orta miyosenden beriye
Anadolu'nun hiç olmazsa bu kesiminde dipten düşey bir tazyikle yükseldiğine işaret etmektedir.
Orta miyosenin bu yüksekliklerde yalak denebilecek derecede, hiçbir kıvrılmaya maruz kalmadan
bulunması dikkate şayandır.
Denize doğru eğimlerde tedricen artmakta, kıyıda 25 – 35 m.yi bulmaktadır. Ayrıca gelişmiş
eklemler, kırıklar ve E-W doğrultulu gravite fayları ile orta miyosenin hiç bir kompresyona maruz
kalmadan yüksekliğini söyleyebiliriz. Pliyosen çalışılan alan içinde en fazla 400 m. yükseklikte
tespit edilmiştir. Anadolu bu kesimde pliyosen devrine kadar 1500-1600 m.lik bir irtifaya erişen
epiorojenik hareketli yükselmiş ve yükselmektedir.
18
Şekil A. 5: Mersin Đlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita.
19
SONUÇ: Yukarıdaki bölümlerde ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere Toros Dağları Mersin’i bir duvar
gibi Đç Anadolu’dan ayırır. Đlin doğusuna doğru gidildikçe, denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ
sıraları ile deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş düzlüklerde yerleşim merkezleri ve
sanayi kuruluşları yer almaktadır. Mersin sahil bandının çok uzun olması nedeniyle yapılaşmaların
yoğun olduğu yerler kıyı bandı üzerindedir. Jeolojik konum açısından günümüze kadar kalabilen en
yaşlı denizi (190 milyon yıl) Akdeniz’e kıyısı olan ilimizde, kıyı doldurularak alan kazanma işlemleri
yapılmış buda beraberinde denizdeki doğal hayatın etkilenmesine ve kıyıların tahribine yol açmıştır.
Ayrıca Đlin doğusunda yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşları alivyon zemin üzerine ve
kıyıya yakın yerlerde kurulmuştur. Gerekli bilimsel(zemin etüdü vb.) çalışmalar yapılmadan ve
çevre düzeni planları olmadan yerleşim yerlerinin ve sanayi kuruluşlarının kurulması çarpık
yapılaşma, erozyon, deniz kirliliği, su kirliliği gibi birçok çevre problemleri ile karşılaşılmaktadır.
KAYNAKÇA
1.M.T.A. Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA
2.BLUMFENTHAL, M., Cenubi Anadolu Torosların Sahil Sıra Dağlarında Silifke-Anamur Arasındaki
Jeolojik Đncelmeler. MTA Rapor No: 1942. Ankara, 1942.
3.TERNEK, Z., Mersin Tarsus Kuzey Bölgesi Jeolojisi MTA Rapor No: 44/45, Ankara, Aralık 1953,
4.TERNEK, Z., Adana Havzasının Alt Miyosen (Buradgaliyen) Formasyonları, Bunların diğer
Formasyonlarla Olan Münasebetleri ve Petrol Đmkanları. MTA Enstitüsü Dergisi (40), Ankara, 1957.
20
B. DOĞAL KAYNAKLAR
B. 1
ENERJĐ KAYNAKLARI
B. 1. 1
Güneş
Mersin Đline ait yıllık tüketilen toplam güneş enerjisi miktarı ve net olarak ne kadar
kullanıldığı hakkında bir çalışma yoktur. Fakat Đlde iklimin sıcak oluşundan dolayı yaz ve kış
aylarında güneş enerjisinden ısıtmada faydalanılmaktadır.
Tablo B. 1: Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak) ve
Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak)
Đstasyonun Çalışma Süresi 1975-2007
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm Ksm
Arl Yıllık ort.
Günlük
Ort.
Gün.
05:07
05:39
06:48
07:31
08:43
10:01
10:09
10:01
09:24
07:47
05:53
04:54
07:40
süresi (saat,dakika)
Günlük
Ort.
Gün. 208.12 285.95 395.93 478.07 550.78 598.88 585.80 535.67 464.54 344.33 235.42 184.09 405.63
Şiddeti(cal/cm^2.dak.)
Aylık En Yük. Gün. 1.07
1.31
1.81
1.62
1.70
1.88
1.49
1.40
1.37
1.50
1.19
1.34
1.88
Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı -2007
Tablo B. 2: 2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti
(cal/cm^2.dak.) ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak.)
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm Ksm
Arl Yıllık ort.
Günlük
Ort.
Gün. 05:54 05:15 06:50 07:14 09:02 10:15 10:37 09:48 09:32 07:19 06:16 05:56 07:50
Günlük
Ort.
Gün. 221.85 273.50 385.12 457.14 538.43 577.15 570.22 500.88 446.59 322.03 244.74 208.80 395.54
1.21
1.41
1.49
1.40
1.32
1.33
1.27
1.28
1.16
1.14
0.89
1.49
Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı-2007
B. 1. 2
Su Gücü
Mersin Đli dahilindeki akarsuların, DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü’ne ait akım gözlem
istasyonlarında ölçülen akım değerleri Tablo B.4' de verilmektedir.
Denizlerde dalga enerjisi, dalgaların yüksekliği ve hızı hakkında bilimsel bir çalışma
yapılmadığından dolayı bilgi verilememiştir.
B. 1. 3
Kömür
Tablo B.3: Đlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri
Kimyasal Özellikleri
Su
Kül
Kükürt
Yatağın
Bulunduğu Yer
Tarsus-Çamlıyayla
(Linyit)
%19.00
%35.00
%3.50
KCal/Kg
Rezerv(1.000 Ton)
Gör
Muh
Mum
2300
4.458
Jeo
Açıklama
Kapalı Đşletme
B. 1. 4
Doğalgaz
Đl sınırları içinde doğalgaz rezervleri yoktur.
B. 1. 5
Rüzgar
Đl sınırları içerisinde yapılan rüzgar ölçümleri (maksimum rüzgar yönü ve hızı, kuvvetli
rüzgar gün sayısı, fırtınalı gün sayısı) C.1.1.1 Rüzgar konusunda verilmektedir. Rüzgar enerjisi
doğal potansiyeli konusunda ayrıntılı bir çalışma bulunamamıştır.
B. 1. 6
Biyokütle
Đl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır.
B. 1. 7
Petrol
Đl sınırları içerisinde petrol rezervi yoktur. Mevcut olan petrol rafinerisi (Ataş) kapatılarak
petrol depolama tesisine dönüştürülmüştür.
21
Tablo B.4: Mersin Đline Ait DSĐ’ nin Akım Gözlem Đstasyonları ve Akım Değerleri
3
DELĐÇAY –
PUĞKARACADAĞ
PAMUK DERESĐ –
KEŞBÜKÜ
EFRENK ÇAYI –
HAMZABEYLĐ
LAMAS ÇAYI –
SARIAYDIN
GÖKSU NEHRĐ –
KRAVGA KÖPRÜSÜ
KURUCAK DERESĐ –
ÇATALDEĞĐRMEN
PINARLAR DERESĐ –
ANAMUR
KAPLANCA DERESĐ DAĞLIKÖYÜ
ALATA ÇAYI –
SARILAR
Akım(hm )
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
0,284
0,106
0,334
0,896
9,150
3,416
5,703
15,276
2,237
0,835
2,037
5,457
5,529
2,064
13,199
35, 351
35,175
13,133
4,386
11,749
0,610
0,228
1,173
3,142
0,089
0,033
1,502
4,023
0,018
0,007
0,157
0,420
1,867
0,697
1,834
4,913
3,588
1,384
4,367
11,320
14,695
5,669
9,464
24,532
3,701
1,428
3,483
9,028
5,398
2,083
13,316
34,516
56,773
21,903
7,316
18,962
1,825
0,702
3,621
9,386
0,351
0,135
6,159
15,964
0,085
0,033
0,778
2,015
3,923
1,514
3,983
10,324
7,224
2,697
8,508
22,789
22,849
8,531
14,242
38,146
7,713
2,880
7,023
18,811
7,458
2,784
17,803
47,684
107,287
40,056
13,379
35,834
4,646
1,735
8,941
23,948
0,882
0,329
14,963
40,078
0,421
0,157
3,742
10,022
7,025
2,623
6,902
18,487
6,563
2,450
7,730
20,705
24,522
9,156
15,285
40,939
10,772
4,022
9,809
26,273
8,627
3,221
20,594
55,158
111,659
41,689
13,924
37,294
8,936
3,336
17,198
46,063
0,965
0,360
16,374
43,857
0,609
0,227
5,415
14,503
9,003
3,361
8,846
23,692
8,703
3,566
11,248
18,868
27,919
11,439
19,096
37,307
10,862
4,450
10,854
23,943
7,319
2,999
19,174
50,265
115,335
47,253
15,783
33,986
9,516
3,899
20,095
41,977
0,990
0,406
18,435
39,967
0,664
0,272
6,476
13,217
9,215
3,775
9,935
21,590
13,987
5,222
16,473
44,122
44,538
16,629
27,760
74,354
16,320
6,093
14,862
39,806
18,947
7,074
45,229
121,142
205,932
76,886
25,680
68,782
6,178
2,307
11,890
31,845
0,895
0,334
15,183
40,666
0,869
0,324
7,722
20,684
15,303
5,713
15,035
40,271
9,153
3,531
11,140
28,875
78,103
30,132
50,304
130,388
18,666
7,201
17,564
45,527
30,979
11,952
76,419
198,078
237,142
91,490
30,558
79,206
3,014
1,163
5,994
15,536
0,629
0,243
11,039
28,612
0,581
0,224
5,337
13,883
14,909
5,752
15,137
39,234
15,480
5,780
18,232
48,833
90,251
33,696
56,254
150,670
10,138
3,785
9,232
24,726
18,458
6,892
44,064
118,020
229,026
48,173
16,090
43,095
1,403
0,524
2,699
7,230
0,360
0,135
6,116
16,382
0,385
0,144
3,425
9,173
9,290
3,468
9,128
24,447
1,790
0,691
2,179
5,648
55,969
21,593
36,048
93,437
4,015
1,549
3,778
9,792
10,298
3,973
25,402
65,843
57,107
22,032
7,359
19,074
0,674
0,260
1,341
3,476
0,174
0,067
3,057
7,924
0,195
0,075
1,792
4,645
4,998
1,928
5,074
13,153
22
Temmu
z
1,076
0,402
1,268
3,395
21,298
7,952
13,275
35,556
2,193
0,819
1,997
5,349
8,148
3,042
19,452
52,099
37,975
14,178
4,736
12,864
0,293
0,109
0,563
1,508
0,097
0,036
1,651
4,421
0,037
0,014
0,332
0,889
2,173
0,811
2,135
5,718
Ağusto
s
0,641
0,239
0,755
2,021
11,386
4,251
7,097
19,009
1,716
0,641
1,562
4,185
6,931
2,588
16,545
44,313
31,883
11,904
3,976
10,649
0,179
0,067
0,345
0,923
0,068
0,025
1,149
3,079
0,013
0,005
0,112
0,301
1,735
0,648
1,704
4,565
Eylül
Toplam
0,681
0,263
0,829
2,149
8,404
3,242
5,413
14,030
1,652
0,637
1,555
4,030
5,957
2,298
14,695
38,090
30,031
11,586
3,870
10,030
0,237
0,091
0,470
1,219
0,055
0,021
0,959
2,485
0,003
0,001
0,026
0,066
1,198
0,462
1,217
3,154
69,172
2,194
6,922
209,620
409,085
12,975
21,662
673,643
89,985
2,862
6,980
216,926
134,049
4,247
27,158
860,559
1155,326
36,690
12,255
381,344
37,480
1,202
6,194
186,253
5,277
0,177
8,049
247,457
3,879
0,124
2,943
89,770
80,639
2,563
6,744
209,548
Ağusto
s
0,274
0,102
0,386
1,035
Eylül
Toplam
0,747
0,288
1,088
2,819
Temmu
z
0,687
0,256
0,967
2,591
0,232
0,090
0,338
0,877
13,020
0,414
1,561
47,548
6,350
2,371
74,554
199,686
4,055
1,564
49,196
127,516
2,545
0,950
29,880
80,031
2,195
0,820
25,771
69,025
2,570
0,992
31,180
80,818
53,805
1,715
53,943
1610,807
6,923
2,671
39,861
103,321
5,863
2,189
32,669
87,500
1,327
0,512
7,638
19,799
0,550
0,205
3,062
8,201
0,323
0,121
1,801
4,825
0,298
0,115
1,717
4,451
37,210
1,184
17,669
564,709
9,260
3,457
12,862
34,449
10,100
3,897
14,496
37,574
5,180
1,934
7,195
19,271
3,180
1,227
4,564
11,830
1,700
0,635
2,361
6,324
1,440
0,538
2,000
5,357
1,480
0,571
2,124
5,506
54,230
1,728
6,429
191,378
2,810
1,151
12,637
27,009
8,175
3,052
33,504
89,737
19,200
7,407
81,311
210,757
10,635
3,971
43,586
116,740
4,605
1,777
19,502
50,549
2,325
0,868
9,529
25,521
1,870
0,698
7,664
20,527
1,895
0,731
8,025
20,801
61,755
1,958
21,497
674,045
7,310
2,729
2,013
5,391
7,920
3,245
2,393
4,913
8,480
3,166
2,335
6,254
37,700
14,545
10,726
27,802
20,600
7,691
5,672
15,192
9,500
3,665
2,703
7,006
5,310
1,983
1,462
3,916
3,470
1,296
0,955
2,559
3,260
1,258
0,928
2,404
118,920
3,781
2,789
86,771
7,650
2,856
2,784
7,456
8,465
3,468
3,380
6,795
12,885
4,811
4,689
12,558
25,000
9,645
9,401
24,366
17,550
6,552
6,386
17,105
11,150
7,990
6,535
6,715
4,302
2,983
2,440
2,591
4,193
2,908
2,378
2,525
10,867
7,788
6,369
6,545
DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Verileri
126,160
4,002
3,901
121,507
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
GÜLEK DERESĐ –
ÇAMALANI
Akım(hm )
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
0,995
0,371
1,401
3,753
0,445
0,172
0,648
1,680
1,117
0,417
1,573
4,212
0,938
0,350
1,322
3,541
1,275
0,522
1,972
3,227
1,376
0,514
1,939
5,192
3,156
1,218
4,595
11,909
1,778
0,664
2,505
6,709
SOĞUKSU –
AYDINCIK
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
2,085
0,778
24, 480
65,566
2,500
0,965
30,330
78,616
2,330
0,870
27,356
73,270
6,215
2,320
72,969
195,440
8,245
3,378
106,226
178,103
8,060
3,009
94,631
253,459
6,655
2,568
80,739
209,277
ERÇEL DERESĐ –
DEĞĐRMENÇAY
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
0,551
0,206
3,068
8,216
0,980
0,378
5,642
14,623
4,726
1,764
26,334
70,534
6,566
2,451
36,589
98,000
5,358
2,195
32,761
89,306
3,748
1,399
20,883
55,933
SORGUN ÇAYI –
BÜYÜK SORGUN
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
1,230
0,459
1,708
4,576
1,480
0,571
2,124
5,506
5,670
2,117
7,876
21,094
5,610
2,095
7,792
20,871
7,900
3,237
12,041
19,019
AKSIFAT ÇAYI –
AKSIFAT BARAJI
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
1,820
0,680
7,459
19,978
1,745
0,673
7,390
19,155
3,975
1,484
16,291
43,633
2,700
1,008
11,065
29,638
LAMAS ÇAYI –
LĐMONLU
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
4,680
1,747
1,289
3,451
4,940
1,906
1,406
3,643
5,750
2,147
1,583
4,240
LAMAS ÇAYI –
YENĐYURT
Akım(hm3)
Aylık ort.( m3/sn)
Verim (lt/sn/km2)
Akış(mm)
6,575
2,455
2,393
6,408
6,665
2,571
2,506
6,496
8,980
3,353
3,268
8,752
3
23
B. 1. 8
Jeotermal Sahalar
Đl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir.
B. 2
BĐYOLOJĐK ÇEŞĐTLĐLĐK
B. 2. 1
Ormanlar
2003-2012 plan dönemini kapsayan Orman Amenajman Planlarına göre; Đl genel alanı
1.562.899,0 Ha, ormanlık alan 840.347,0 Ha, açıklık alan 722.552,0 Ha’dır. Bu verilere göre Đlimizin
yaklaşık %54' ü ormanlarla kaplıdır. Türkiye genel alanının ise % 27’si ormanlarla kaplı olup ilimiz
orman alanı ülke ortalamasının iki katıdır.
Şekil B. 1: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Orman Durumu Haritası
Kaynak:www.ogm-mersinobm.gov.tr/harita/orman_durumu.html (erişim Nisan 2008)
Şekil B. 2: Mersin Doğal Vejetasyon Haritası
Kaynak: www.ogm-mersinobm.gov.tr/harita/vegetasyon.html (erişim Nisan 2008)
24
Şekil B. 3: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Fonksiyon Haritası (Ölçeksiz)
Kaynak: Mersin Orman Bölge Müdürlüğü
B. 2. 1. 1
Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları
Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır.
B. 2. 2
Çayır ve Mera
Toplam 1.585.300 hektarlık il arazisinin 59.269 hektarı (% 4’ü) çayır ve mera’dır. Amacı
doğrultusunda kullanılırsa erozyonun önlenmesi, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkilemesi
ve biyolojik zenginliğin devamında etkili olması gibi yararları bulunan çayır ve meralar, ilde genel
olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır.
B. 2. 3
Sulak Alanlar
Đlimiz sınırları içerisinde bulunan Göksu Deltası özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak
Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) kriterlerine göre A Sınıfı
Sulak Alan niteliğindedir (Ayrıntılı bilgi için Bkz F.4.1.7.).
Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı olan Göksu Deltası, Mersin Đl merkezinin 85
0
0
km batısında Mersin iline bağlı Silifke Đlçesi’nin güney kenarında 33 17’ Kuzey, 35 59’ Doğu
koordinatları arasında yer almaktadır.
Toplam Alan (ÖÇKB): 228,4 Km² (22.840 Ha) Ova Alanı
Kara Alanı: 118,8 Km² (11.880 Ha)
Toplam Su Yüzeyi Alanı: 109,6 Km² (10.960 Ha)
Deniz Yüzeyi: 86 km² (8.600 Ha)
Karadaki Göl, Irmak ve Azmak Alanı: 23,6 Km² (2.360 Ha)
Kıyı Uzunluğu: 35 km
Aşağıda verilen 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı yürürlükteki plan olup yeni Özel Çevre
Koruma Bölgesi sınırları üzerine işlenmiştir.
25
Şekil B.4: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Planı (Ölçeksiz)
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü
26
Şekil B. 5: Göksu Deltası (Ölçeksiz)
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü
B. 2. 4
Flora
Endemik türler aşağıda verilmektedir.
Fam: Acanthaceae
Cins: Acanthus
Tür: Acanthus dioscoridis var. perringii (Ayı
Pençesi)
Tür:Pimpinella isaurica
Cins: Scandix
Tür:Scandix balansae
Cins:Tordylium
Tür:Tordylium elegans
Tordylium pustulosum
Cins: Torilis
Tür: Torilis triradiata
Fam: Apiaceae
Cins: Bupleurum
Tür:Bupleurum koechelii
Bupleurum lophocarpum
Bupleurum lycaonicum
Bupleurum pauciradiatum
Bupleurum polyactis
Bupleurum subuniflorum
Bupleurum sulphureum
Bupleurum zoharii
Cins: Echinophora
Tür:Echinophora carvifolia (Çördük, Çöyür otu)
Cins: Eryngium
Tür:Eryngium kotschyi (Boğa dikeni)
Cins: Ferulago
Tür:Ferulago pachyloba (Kuzu kişnişi)
Ferulago pauciradiata
Cins: Heptaptera
Tür:Heptaptera cilicica
Cins: Johrenia
Tür:Johrenia alpina
Johrenia silenoides
Cins: Pastinaca
Tür:Pastinaca zozimioides (Kelemenkeşir,
Koyun ekmeği)
Cins:Peucedanum
Tür:Peucedanum chryseum
Cins:Pimpinella
Fam: Araceae
Cins: Biarum
Tür: Biarum eximium
Fam: Aristolochiaceae
Cins: Aristolochia (Loğusa çiçeği, Yılan otu)
Tür:Aristolochia auricularia
Aristolochia cilicica
Aristolochia krausei
Aristolochia stenosiphon
Fam: Asclepiadaceae
Cins: Vincetoxicum
Tür: Vincetoxicum parviflorum
Fam: Aspleniaceae
Cins: Asplenium (Baldırıkara, Bağrıkara)
Tür: Asplenium reuteri
Fam: Asteraceae
Cins: Achillea
Tür: Achillea spinulifolia
Cins: Anthemis (Papatya)
Tür:Anthemis arenicola var. arenicola
27
Tür: Onosma angustissimum
Onosma bornmuelleri
Onosma rutilum
Anthemis fimbriata
Anthemis halophila
Anthemis pauciloba var. pauciloba
Anthemis pauciloba var. sieheana
Anthemis rosea subsp. carnea
Cins: Carduus (Deve kangalı, Deve dikeni)
Tür: Carduus lanuginosus
Cins: Centaurea
Tür:Centaurea amanicola
Centaurea antiochia var. praealta
Cins: Centaurea
Tür:Centaurea calcitrapa subsp. Cilicica
(Çobankaldıran)
Centaurea pichleri subsp. extrarosularis
(Peygamber çiçeği)
Centaurea pinetorum
Centaurea scopulorum var. scopulorum
Centaurea solstitialis subsp. carneola
Centaurea solstitialis subsp. pyracantha
Cins: Cicerbita
Tür: Cicerbita brevirostis
Cins: Cirsium
Tür:Cirsium cilicicum
Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum
Cins: Erigeron
Tür: Erigeron cilicicus
Cins: Geropogon
Tür: Geropogon hybridus
Cins: Helichrysum (Ölmez çiçek)
Tür: Helichrysum chionophilum
Helichrysum pamphylicum
Cins: Hieracium
Tür: Hieracium leucothecum
Cins:Onopordum (Eşek dikeni)
Tür: Onopordum boisseri
Cins: Picris
Tür: Picris campylocarpa
Cins: Prenanthes
Tür: Prenanthes glareosa
Cins:Scorzonera (Yemlik)
Tür: Scorzonera lacera
Cins: Senecio (Kanarya otu)
Tür:Senecio farfarifolius
Cins: Serratula
Tür: Serratula lasiocephala
Cins:Tanacetum (Pire otu)
Tür: Tanacetum argenteum subsp. flabellifolium
Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum
Tanacetum nitens
Cins: Tripleurospermum
Tür: Tripleurospermum conoclinium
Tripleurospermum kotschyi
Cins: Uechtritzia
Tür: Uechtritzia armena
Fam: Boraginaceae
Cins: Symphytum (Karakafes, eşekkulağı)
Tür: Symphytum longisetum
Fam: Brassicaceae
Cins: Aethionema
Tür: Aethionema capitatum
Aethionema demirizii
Aethionema eunomioides
Aethionema schistosum
Cins: Alyssum (Kevke)
Tür: Alyssum aizoides
Alyssum argyrophyllum
Alyssum bulbotrichum
Alyssum cilicicum
Alyssum filiforme
Alyssum floribundum
Alyssum giosnanum
Alyssum praecox var. praecox
Cins: Arabis
Tür: Arabis aubrietioides
Cins: Aubrieta
Tür: Aubrieta canescens subsp. cilicica
Cins: Draba
Tür: Draba acaulis
Draba bruniifolia subsp. heterocoma
var. nana
Draba elegans
Cins: Hesperis (Gecegündüz çiçeği, gece
menekşesi)
Tür: Hesperis campicarpa
Hesperis kotschyi
Fam: Brassicaceae
Cins: Hesperis
Tür: Hesperis matronalis subsp. cilicica
Cins: Isatis (Çivit otu)
Tür:Isatis callifera
Isatis constricta
Isatis frigida
Cins: Thlaspi
Tür: Thlaspi cilicicum
Thlaspi elegans
Thlaspi violascens
Fam:Campanulaceae
Cins: Asyneuma
Tür: Asyneuma limonifolium subsp. pestalozzae
Cins: Campanula (Çıngırak otu)
Tür: Campanula axillaris
Campanula davisii
Campanula isaurica
Campanula macrostyla
Campanula psilostachya
Campanula trachyphylla
Cins: Michauxia (Keçi biciği, Gerçimek, Çeşir)
Tür:Michauxia tchihatchewii
Michauxia thyrsoidea
Tür:Arenaria acerosa
Arenaria kotschyana subsp. kotschyana
Arenaria ledebouriana var. ledebouriana
Fam: Betulaceae
Cins: Alnus (Kızılağaç)
Tür: Alnus orientalis var. pubescens
Fam: Boraginaceae
Cins:Alkanna (Havaciva)
Tür: Alkanna aucherana
Alkanna hispida
Alkanna kotschyana
Alkanna pinardii
Alkanna punctulata
Alkanna sieheana
Cins: Cynoglottis
Tür: Cynoglottis chetikiana subsp. paphlagonica
Cins: Heliotropium (Siğil otu)
Tür: Heliotropium haussknechtii
Cins: Myosotis (Boncuk otu, Kuşgözü)
Tür: Myosotis ramosissima subsp. uncata
Cins: Omphalodes
Tür: Omphalodes luciliae subsp. cilicica
Cins: Onosma (Emzik otu, Yalancı havaciva)
Fam: Caryophyllaceae
Cins: Arenaria
Tür: Arenaria pamphylica subsp. pamphylica
var. turcica
Cins: Bolanthus
Tür: Bolanthus minuartioides
Cins: Bufonia
Tür: Bufonia calyculata
Cins: Dianthus (Hüsnüyusuf, Çin karanfili)
Tür:Dianthus anatolicus
28
Tür: Glycyrrhiza flavescens
Cins: Lathyrus (Müdürmük)
Tür:Lathyrus cilicicus
Lathyrus elongatus
Lathyrus lycicus
Cins: Onobrychis
Tür: Onobrychis argyrea subsp. isaurica (Pişik
taşağı)
Onobrychis cilicica
Onobrychis mutensis
Onobrychis pisidica
Cins: Ononis (Kayışkıran)
Tür: Ononis basiadnata
Cins: Trifolium
Tür: Trifolium aintabense
Dianthus elegans var. actinopetalus
Cins: Gypsophila (Çöven)
Tür: Gypsophila curvifolia
Cins: Minuartia
Tür:Minuartia hybrida subsp. vaillantiana var.
macmeillii
Minuartia isaurica
Minuartia leucocephaloides
Minuartia umbellulifera subsp. umbellulifera
var. umbellulifera
Cins: Petrorhagia
Tür: Petrorhagia peroninii
Cins: Saponaria (Sabun çiçeği)
Tür: Saponaria kotschyi
Cins: Silene (Salkım çiçeği)
Tür:Silene brevicaulis
Silene delicatula subsp. delicatula
Silene pompeiopolitana
Silene squamigera subsp. vesiculifera
Fam: Fabaceae
Cins: Trifolium (Yonca)
Tür:Trifolium caudatum
Trifolium roussaeanum
Cins: Trigonella (Bay otu, Pıltan, Poy otu)
Tür: Trigonella cilicica
Trigonella halophila
Trigonella kotschyi
Trigonella macrorrhyncha
Trigonella plicata
Trigonella raphanina
Trigonella rhytidocarpa
Cins: Vicia (Burçak, Efek)
Tür: Vicia alpestris subsp. hypoleuca (Furçak)
Fam: Crassulaceae
Cins: Rosularia
Tür: Rosularia globulariifolia
Fam: Cyperaceae
Cins: Carex
Tür: Carex divulsa subsp. coriogyne
Fam:Dipsacaceae
Cins: Cephalaria
Tür: Cephalaria cilicica
Fam: Fagaceae
Cins: Quercus
Tür: Quercus petraea subsp. pinnatiloba
Fam: Euphorbiaceae
Cins: Euphorbia (Sütleğen)
Tür:Euphorbia cardiophylla
Euphorbia davisii
Euphorbia rhytidosperma
Cins: Flueggea
Tür: Flueggea anatolica
Fam: Fabaceae
Cins: Astragalus (Geven)
Tür:Astragalus acmonotrichus
Astragalus albicalycinus
Astragalus amoenus
Astragalus angustiflorus subsp. anatolicus
Astragalus berytius
Astragalus chrysochlorus
Astragalus commagenicus
Astragalus eriophyllus
Astragalus huber-morathii
Astragalus leporinus var. hirsutus
Astragalus leporinus var. leporinus
Astragalus melanocephalus
Astragalus mesogitanus
Astragalus oxytropifolius
Astragalus pisidicus
Astragalus plumosus var. plumosus
Astragalus roseocalycinus
Astragalus schizopterus
Astragalus schottianus
Astragalus sericans
Astragalus suberosus subsp. mersinensis
Astragalus vaginans
Astragalus zederbaueri
Cins: Chamaecytisus (Süpürgelik)
Tür: Chamaecytisus drepanolobus
Cins: Cicer (Yabani nohut)
Tür: Cicer floribundum
Cins: Dorycnium
Tür:Dorycnium pentaphyllum subsp.
haussknechtii
Cins: Ebenus
Tür: Ebenus laguroides var. cilicica
Cins: Genista
Tür: Genista involucrata
Cins: Glycyrrhiza (Meyan)
Fam: Gentianaceae
Cins: Gentiana (Centiyana)
Tür: Gentiana boissieri
Fam: Geraniaceae
Cins: Erodium (Đğnelik)
Tür: Erodium cedrorum subsp. salmoneum
Erodium cedrorum subsp. cedrorum
Erodium micropetalum
Erodium pelargoniiflorum
Fam: Guttiferae
Cins: Hypericum (Kantaron)
Tür:Hypericum aviculariifolium subsp.
depilatum var. leprosum
Hypericum imbricatum
Hypericum polyphyllum subsp. polyphyllum
Hypericum rupestre
Hypericum vacciniifolium
Fam: Iridaceae
Cins: Crocus (Çiğdem)
Tür: Crocus biflorus subsp. isauricus
Crocus boissieri
Crocus cancellatus subsp. cancellatus
Crocus cancellatus subsp. pamphylicus
Crocus fleischeri
Crocus reticulatus subsp. hittiticus
Cins: Gladiolus (Karga soğanı)
Tür: Gladiolus anatolicus
Cins: Iris (Süsen, Zambak)
Tür: Iris junonia
Iris stenophylla subsp. stenophylla
Fam: Lamiaceae
Cins: Ajuga
Tür: Ajuga postii
Cins: Ballota
Tür:Ballota rotundiflora
Ballota saxatilis subsp. brachyodonta
Cins: Calamintha
Tür: Calamintha tauricola
29
Cins: Lamium (Ballıbaba)
Tür:Lamium eriocephalum subsp.
eriocephalum
Lamium garganicum subsp. nepetifolium
Lamium tenuiflorum
Cins: Marrubium (Boz ot)
Tür:Marrubium globosum subsp. micranthum
Marrubium heterodon
Marrubium lutescens
Cins: Micromeria (taş nanesi)
Tür:Micromeria cilicica
Micromeria cremnophila subsp. anatolica
Micromeria dolichodonta
Cins: Nepeta (Arı otu)
Tür:Nepeta caesarea
Nepeta isaurica
Nepeta nuda subsp. glandulifera
Nepeta sulfuriflora
Cins: Origanum (Mercanköşk)
Tür:Origanum boisseri
Origanum micranthum
Cins: Phlomis (Çalba, Şalba)
Tür: Phlomis capitata
Phlomis leucophracta
Phlomis monocephala
Phlomis nissolii
Cins: Salvia (Ada çayı)
Tür:Salvia aucheri var. aucheri
Salvia heldreichiana
Salvia hypargeia
Salvia quezelii
Salvia recognita
Cins: Scutellaria
Tür:Scutellaria rubicunda subsp. pannosula
Scutellaria salviifolia
Cins: Sideritis (Dağ çayı)
Tür:Sideritis brevidens
Sideritis cilicica
Sideritis congesta
Sideritis niveotomentosa
Sideritis rubriflora
Cins: Stachys (Dağ çayı, Tüylü çay)
Tür:Stachys bombycina
Stachys cretica subsp. mersinaea
Stachys distans var. cilicica
Stachys euadenia
Stachys longiflora
Stachys pseudopinardii
Stachys rupestris
Stachys sparsipilosa
Cins: Teucrium (Acı yavşan)
Tür:Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum
Teucrium odontites
Cins: Thymus (Kekik)
Tür:Thymus brachychilus
Thymus cherlerioides var. cherlerioides
Thymus revolutus
Fritillaria assyriaca subsp. melananthera
Fritillaria aurea
Fritillaria elwesii.
Cins: Hyacinthella (Sümbül)
Tür:Hyacinthella glabrescens
Hyacinthella heldreichii
Hyacinthella hispida
Cins: Muscari (Dağ Sümbülü)
Tür:Muscari azureum
Muscari massayanum
Cins: Ornithogalum (Akyıldız)
Tür: Ornithogalum alpigenum
Cins: Tulipa (Lale)
Tür: Tulipa armena var. lycica
Fam: Linaceae
Cins: Linum (Keten)
Tür:Linum anisocalyx
Linum olympicum
Fam: Malvaceae
Cins: Alcea (Hatmi)
Tür:Alcea apterocarpa
Tür:Kitaibelia
Kitaibelia balansae
Fam: Oleaceae
Cins: Fraxinus (Dişbudak)
Tür: Fraxinus ornus subsp. cilicica
Fam: Orchidaceae
Cins: Cephalanthera
Tür: Cephalanthera kotschyana
Cins: Ophrys (Salep Otu)
Tür:Ophrys cilicica
Ophrys isaura
Ophrys phrygia
Ophrys transhyrcana subsp. amanensis
Fam: Papaveraceae
Cins: Corydalis (Kaz Gagası)
Tür: Corydalis solida subsp. tauricola
Cins: Papaver (Gelincik)
Tür:Papaver polychaetum
Papaver spicatum var. spicatum
Fam: Plumbaginaceae
Cins: Acantholimon (Pışık Geveni)
Tür:Acantholimonacerosum var., brachystachyum (keven)
Fam: Poaceae
Cins: Alopecurus
Tür: Alopecurus lanatus
Cins: Amblyopyrum
Tür:Amblyopyrum muticum var. loliaceum
Cins: Bromus
Tür: Bromus psammophilus
Cins: Festuca (Yumak Otu)
Tür:Festuca anatolica subsp. anatolica
Festuca cataonica
Festuca glaucispicula
Cins: Piptatherum
Tür: Piptatherum holciforme subsp. holciforme
var. glabrum
Cins: Poa
Tür: Poa speluncarum
Fam: Liliaceae
Cins: Allium (Soğan)
Tür:Allium alpinari
Allium brevicaule
Allium deciduum subsp. retrorsum
Allium gayi
Allium junceum subsp. tridentatum
Allium phanerantherum subsp. deciduum
Allium tauricola
Cins: Asphodeline (Çiriş otu, Dededeğneği)
Tür: Asphodeline cilicica
Cins: Bellevalia (Dağ sümbülü)
Tür:Bellevalia modesta
Bellevalia tauri
Cins: Colchicum (Güz çiğdemi)
Tür: Colchicum balansae
Cins: Fritillaria (Ağlayan Gelin)
Tür:Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis
Fam: Primulaceae
Cins: Cyclamen (Domuz Ağırşağı, domuz turpu,
tavşan kulağı)
Tür:Cyclamen cilicium var. Cilicium (Kır
Menekşesi)
Fam: Ranunculaceae
Cins: Consolida (Mor Çiçek)
Tür:Consolida cruciata
30
Consolida lineolata
Cins: Delphinium (Hezaren)
Tür: Delphinium dasystachyum
Cins: Ranunculus (Düğün Çiçeği)
Tür:Ranunculus demissus var. major
Ranunculus fenzlii
Linaria genistifolia subsp. praealta
Cins: Pedicularis
Tür: Pedicularis cadmea
Cins: Scrophularia
Tür: Scrophularia cryptophila
Scrophularia libanotica subsp. libanotica
var. cappadocica
var. antalyensis
var. nevshehirensis
Scrophularia mersinensis
Scrophularia pinardii
Scrophularia trichopoda
Cins: Verbascum (Sığır kuyruğu, Bozkulak)
Tür: Verbascum brachysepalum
Verbascum chionophyllum
Verbascum cilicicum
Verbascum cucullatibracteum
Verbascum cymigerum
Verbascum flavipannosum
Verbascum glomerulosum
Verbascum inulifolium
Verbascum leianthum
Verbascum linearilobum
Verbascum linguifolium
Verbascum lyratifolium
Verbascum meinckeanum
Verbascum obtusifolium
Verbascum orbicularifolium
Verbascum pellitum
Verbascum protractum
Verbascum pseudoholotrichum
Verbascum pterocalycinum var.
pterocalycinum
Verbascum pterocalycinum var. mutense
Verbascum serratifolium
Verbascum tauri
Verbascum tossiense
Cins: Veronica
Tür:Veronica antalyensis
Veronica balansae
Veronica bombycina subsp. froediniana
Veronica dichrus
Veronica kotschyana
Veronica surculosa
Fam: Thymelaeaceae
Cins: Thymelaea (Çoban Yastığı)
Tür: Thymelaea cilicica
Fam: Resedaceae
Cins: Reseda (Kuzu Otu)
Tür: Reseda balansae
Fam: Rhamnaceae
Cins: Rhamnus (Ak Diken)
Tür:Rhamnus hirtellus
Rhamnus petiolaris (Kırobaası, Cehri)
Fam: Rosaceae
Cins: Alchemilla (Aslan Pençesi)
Tür: Alchemilla paracompactilis
Cins:Amelanchier
Tür: Amelanchier parviflora var. parviflora
(Karagöz)
Cins: Crataegus
Tür: Crataegus aronia var. minuta (Sarı Alıç)
Cins: Potentilla (Beşparmak otu, Hayıt)
Tür: Potentilla calycina
Potentilla tauricola
Cins: Pyrus (Ahlat)
Tür: Pyrus syriaca var. microphylla
Fam: Rubiaceae
Cins: Asperula
Tür: Asperula lilaciflora subsp. mutensis
Asperula stricta . subsp. grandiflora
Cins: Crucianella
Tür: Crucianella sorgerae
Cins: Galium
Tür:Galium adhaerens
Galium brevifolium subsp. brevifolium
Galium cilicicum
Galium dieckii
Galium exsurgens
Galium incanum subsp. psedocornigerum
Galium membranaceum
Galium scabrifolium
Galium shepardii
Fam: Rutaceae
Cins: Haplophyllum
Tür: Haplophyllum myrtifolium
Haplophyllum suaveolens var. cilicicum
Fam: Valerianaceae
Cins:Valeriana (Kedi Otu)
Tür:Valeriana bolkarica
Valeriana speluncaria. var. speluncaria
Valeriana speluncaria var. Glabriuscula
Fam: Scrophulariaceae
Cins: Euphrasia
Tür: Euphrasia minima subsp. davisii
Cins: Linaria (Nevruz Otu)
Tür: Linaria corifolia
Linaria genistifolia subsp. polyclada
B. 2. 5
Fauna
Bir bölgede yaşayan tek hücreli hayvanlardan, zooplanktonlardan, memeli hayvanlara,
kadar gelişerek yoğunlaşan hayvanlar alemi, o bölgenin faunası olarak tanımlanmaktadır. Fauna
bilimsel, ekonomik, kültürel yönden olduğu gibi rekreasyon açısından da büyük önem taşımaktadır.
Mersin ili deniz kenti olması nedeniyle bölgede hem deniz hayvanlarına, hem de karasal
hayvanlara bolca rastlanmaktadır. Akdeniz Bölgesinin en önemli sulak alanlarından biri olan, nadir
ve nesli tehlike altındaki kuş türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarına imkan
sağlayan Göksu Deltası Đlimizde bulunmaktadır.
Nesli tehlikede olan ve Bern ve Barselona sözleşmeleri gereğince koruma altına alınan
deniz kaplumbağaları (Caretta caretta-Chelonia mydas) Kazanlı, Göksu Deltası ve Anamur
kumsallarında, Akdeniz Foku (Monachus monachus) Taşucu-Anamur arasında yaşamaktadır.
(Flora ve Fauna hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler)
31
B. 2. 6
Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer
Hassas Yöreler
Đlimizde Çamlıyayla-Kadıncık Vadisinde Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Cocakderesi Vadisinde
Koca Katran Tabiat Anıtı ve Mut Đlçesinde Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı bulunmakta olup Milli
Park, Tabiatı Koruma Alanı ve Tabiat Parkı bulunmamaktadır. Ana Ardıç ve Koca Katran Tabiat
Anıtları 2.500 m² alana sahip ve anıt ağaç özelliğine sahip birer birey ile temsil edilmektedirler. Ana
Ardıç 2007 yılında 853 yaşındadır. 21 m boyunda, 2.75 m çap ve 7.20 m çevre genişliğine sahiptir
ve dişi bir kokar ardıçtır. Koca Katran ise sedir ağacı olup, 2007 yılında 633 yaşındadır. 40 m
boyunda, 2.34 m çap ve 7.40 m çevre genişliğine sahiptir.
Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtında, 110 milyon yıllık bir oluşumla kratase yaşlı
kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak
ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum
devam etmekte olup son derece güzel görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan
bir şelale bulunmaktadır. Şelaleyi oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengârenk
sarkıtlar mevcuttur. Şelalenin üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır.
Alanı 117.5 ha dır.
Đlimizdeki hassas yörelerden olan Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde bulunan ilimizin
Silifke Đlçesi’nin güneyinde yer almakta olup il merkezinin 85 km batısındadır. Delta; Göksu
Irmağının 10.000 km²’lik havzadan sürükleyip getirdiği tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık
7.000 yılda oluşmuştur. Göksu Deltasının tarihi en azından Neolitik çağa kadar uzanır.
Göksu Deltası’na özelliklerinden dolayı, dört adet koruma statüsü getirilmiştir. Bunlar;
• 1989 yılında Göksu Deltası’nın Paradeniz ve Akgöl’ü içine alan 4350 hektarlık alan Orman
Bakanlığı Milli Parklar Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı
Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir. 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve
Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal
edilerek Göksu Deltası 17/05/2005-25818 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sulak
Alanların Korunmasına Dair Yönetmelik Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir.
• Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, 2 Mart 1990 tarih ve 20449 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Đlan edildikten sonra, Delta’da en
uygun arazi kullanımını öngören 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 17.05.1991 tarihinde
onaylanarak yürürlüğe girmiştir. 228,4 Km2’lik Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı’nda
yukarıda bahsedilen plan çerçevesinde kontrollü hassas zon, tarım alanları, imarlı bölgeler,
kırsal yerleşim alanları, turizm yerleşme alanları, günübirlik alanlar ve kumsal alanlar tespit
edilerek bu bölgenin korunması ile ilgili yasak ve sınırlamalar belirlenmiştir.
Özel Çevre
Koruma Kurumunun görevi ÖÇKB olarak tespit ve ilan edilen alanların sahip olduğu çevre
değerlerini korumak ve mevcut çevre sorunlarını gidermek için tüm tedbirleri almak, bu alanların
koruma ve kullanma esaslarını belirlemek, imar planları yapmak, mevcut her ölçekteki plan ve
plan kararlarını revize etmek ve re’sen onaylamaktır. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi
sınır koordinatları 8/11/2006 Tarih ve 2006/11266 sayılı Kararname ile değiştirilmiştir.
• Göksu Deltası’nın 1994 yılında 6.850 hektarlık bölümü, Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı
Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) listesine dâhil
edilerek koruma altına alınmıştır.
• Bölge 12.02.1996 tarih ve 2380 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun
kararı ile Birinci Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 29.07.2004 gün ve 5 sayılı Adana
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile bölge 1. ve 2. Derece Doğal Sit Alanı
Olarak Đlan edilmiştir.
Deltanın 35 km uzunluğundaki kumsalları iki tür deniz kaplumbağası, adi denizkaplumbağası
(Caretta caretta) ve yeşil denizkaplumbağası (Chelonia mydas) için Türkiye'deki en önemli
yumurtlama alanlarının başında gelmektedir.
B. 3
TOPRAK
Mersin Đli coğrafi konum itibari ile 321 Km uzunluğunda Akdeniz kıyı şeridine ve 0 m’den
2400 m’ye kadar değişen yükseltiye sahip olduğundan, topoğrafyası da değişkendir. Farklı yükselti,
iklim, bitki örtüsü, topografya ve zamanın etkisi ile farklı karakterlerde topraklar oluşmuştur.
32
Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı
arazi tipleri de görülmektedir. Mersin Đli büyük toprak gruplarını gösteren harita, Şekil B.6’da
verilmekte olup Đldeki büyük toprak grupları, özellikleri ve dağılımı aşağıda kısaca açıklanmıştır.
ALÜVĐYAL TOPRAKLAR: Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp depolanan
materyaller üzerinde oluşan A, C profilli genç topraklardır. Mineral birleşimleri akarsu havzasının
litolojik birleşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme
devirlerine bağlı olup, heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir.
Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanarak gelen kireççe
zengin katlardır.
Alüviyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre
sınıflandırılırlar. Bunlardan üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. Đnce bünyeli ve taban
suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt
toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan
yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her
türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır.
Mersin ilindeki büyük alüviyal toprakları, Berdan, Göksu ve Anamur Çaylarının taşınma
ürünü olan sedimentler oluşturmuştur. Toros Dağları denize paralel olduğundan akarsuların boyları
kısa olup, getirdikleri materyallerle oluşturdukları alüviyal topraklar oldukça dar bir alana yayılmıştır.
Bu tip alüviyal topraklara Mersin'in batısından Anamur’a kadar olan kıyı şeridinde sık sık rastlanır.
Büyük alüviyal ovalardan Anamur Ovasındaki alüviyal topraklar ince ve orta bünyeli,
genellikle iyi drenajlı, yer yer yetersiz drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır.
Deniz kıyısına sahil kumullarına varmadan fena drenajlı topraklara da rastlanılır.
Silifke Ovası alüviyal toprakları ise kentin bulunduğu yerden doğu, batı ve güneye doğru
yelpaze şeklinde yayılmıştır. Kent vadi dolgusu toprakları üzerine kurulmuştur. Bu topraklar üstte
killi-tın, alt kotlarda siltli-tın bünyeli, iyi drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır.
Göksu ırmağının her iki kıyısında çok ince kumlu tın bünyeli nehir terası topraklarına rastlanır. Yer
yer kaba bünyeli olan ve az yer kaplayan teraslar da bulunmaktadır. Nehir teraslarından doğu ve
batıya doğru gidildikçe genel olarak ince bünyeli yetersiz drenajlı yer yer hafif tuzlu alüviyal
topraklar gözlenir. Bu grup topraklar güneyde Altınkum ve Kurtuluş Köylerine kadar yayılım
gösterirler. Çiftlik Köyünün doğusundan itibaren koyu grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı
alüviyal topraklar yer alır. Göksu'nun sağ yakasında Kurtuluş Köyünden batıya doğru yine koyu
grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı, tuzlu alüviyaller bulunur. Sökün Köyünden güneye
doğru fena drenajlı, tuzlu delta tabanı toprakları denize kadar uzanır.
Tarsus Ovası alüviyal toprakları oldukça karışık bir dağılıma sahiptirler. Alüviyal
topraklarının haritalama birimlerinin tümünü görmek mümkündür.
Đlin üç önemli alüviyallerinin birbirinden farkları kısaca şöyle özetlenebilir. Anamur
Ovasında yetersiz drenaj, hafif tuzluluk görülmekte, şiddetli tuzluluk fena drenaj şartları ve sodiklik
bulunmamaktadır. Silifke Ovası alüviyallerinde yetersiz ve fena drenaj şartları, tuzluluk görülmekte,
sodiklik bulunmamaktadır. Tarsus Ovasında ise yetersiz ve fena drenaj koşulları ile birlikte hafif ve
şiddetli tuzluluk ve sodiklik mevcuttur. Ancak Tarsus ovasında büyük ölçüde derin drenaj ve ıslah
çalışmaları yapılmış olup, sorun büyük ölçüde giderilmiştir.
Mersin Đlinde alüviyal topraklar 80.723 Ha'dır. Bunun 26.590 hektarı birinci sınıf, 7.637
hektarı ikinci sınıf, 34.083 hektarı üçüncü sınıf, 8.464 hektarı dördüncü sınıf, 3.949 hektarı beşinci
sınıftır.
KOLÜVĐYAL TOPRAKLAR: Dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar vadi tabanlarında
yer çekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş, zerre büyüklüğüne göre alüviyallerdeki gibi
sıralanmamış birikintiler, kolüviyal toprakları oluşturur. Ana madde yumuşak kireç, sert kireç taşı,
şistler, serpantin yada bunlardan oluşmuş torak gövdelerinden taşınmıştır. Buna göre kireçli,
kireçsiz, kaba veya ince bünyeli olabilirler, kısacası taşındıkları materyale göre toprak özellikleri
değişir.
Kolüviyal toprakların alüviyallerden farkı, taşınmış materyalin zerre büyüklüğüne göre
sıralanmaya uğramış olmasıdır. Alüviyal topraklara göre yüzey eğimli ve drenaj iyidir ve daha çok
kurudur. Bunun sonucu olarak daha zayıf bir bitki örtüsüne sahiptirler ve üst toprakta daha az
organik madde birikir.
33
Şekil B.6: Mersin Büyük Toprak Grupları
34
Đlde değişik yükseltilerde ve değişik iklim kesimlerinde bu toprağa rastlanılır. Bitki örtüsü
buna bağlı olarak otlaktan çalılı ormana kadar değişir. Taşlılığın problem olmadığı yerlerde açılarak
işlemeli tarıma alınmıştır.
Toroslarda, sarp engebeler arasına sıkışmış yerleşim noktalarının dolaylarında kolüviyal
topraklar çok değerlidir. Buralarda toprak sekilenerek meyve ve sebze tarımında kullanılır.
Mersin Đlinde kolüviyal topraklar 45.000 hektar kadardır. Bunun 13.000 hektarı I.sınıf,
19.000 hektarı II.sınıf, 8.350 hektarı III.sınıf, 3.800 hektarı IV.sınıf, 750 hektarı VI. sınıf, 100 hektarı
VII. sınıftır.
KĐREÇSĐZ KAHVERENGĐ ORMAN TOPRAKLARI: Şistler, serpantin ve kristal kireçtaşı
üzerinde; orman ve çalı örtüsü altında, zayıf-ileri derecede katmanlaşmış kireçsiz kahverengi
orman toprakları oluşmuştur. Kireçsiz kahverengi oluşumu gösteren sert kalkerler eski olup
Permien yaşlıdır. Şistler devoniyene ve serpantin mesozoike aittir. Serpantin ve bazı şistlerden
ayrışan materyal serbest kireçten yoksundur. Kireç taşından ayrışan materyal yüksek oranda
kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilden yıkanmıştır. Toprak kireçtaşına
oturmasına rağmen köpürmez. Ancak üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla
yıkanırsa oluşumu geriletir. Bu nedenle pH ve bazla doyma yüksektir.
Mersin Đlinde bu gruptaki topraklar Anamur ilçesinin çevresinden Konya ve Antalya sınırına
kadar olan alanda, Arslanköy'ün güneybatısında, Namrun-Gözne Yaylaları arasında Hacıisaklı'nın
batısında yer alırlar.
Đl' deki alanları 355 000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 1000 hektarı III. sınıf, 4000
hektarı IV. sınıf, 13 000 hektarı VI. sınıf, 337 000 hektarı VIII. sınıftır. Genellikle orman örtüsü
altında olup 18 000 hektarında işlemeli tarım yapılmakta, 100 000 hektar kadarı da mera olarak
kullanılmaktadır.
KIRMIZI AKDENĐZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz Toprakları seki ve yüksek arazilerde
kristal kireçtaşı üzerinde oluşmuşlardır. 5 YR' den daha kırmızı renkleri ile tipiktirler. Oluşumunda
kireç yıkanmış, yerine Fe2O3 geçmiştir. Kırmızı rengi veren demir ve bileşikleridir. Organik madde
hızlı ayrıştığından toprakta düşük seviyededir. Kırmızı Akdenizlerin doğal örtüsü Akdeniz iklimine
öz çalı-maki topluluğudur. Pınarlı (Q. ile X) ve meşe (Quercus) topluluğunun baskın türleridir.
Kıyıdan uzaklaştıkça meşe yaygınlaşır. Bu örtü içinde incir, dut, zeytin serpilmiştir.
Kırmızı Akdeniz Toprakları, komşu bulunduğu Kahverengi Orman ve Rendzinalardan,
kırmızı renk özelliğiyle belirli şekilde ayrılır. Kahverengi Orman ve Rendzinalarda renk koyu gri-gri
kahverengidir. Üst toprak organik maddece zengin daha yumuşak kıvamda ve kuvvetli taneli
yapıdadır. Sert kireçtaşı üzerinde oluşan kireçtaşı kahverengi orman toprakları ise Kırmızı
Akdenizlere çok benzer. PH nötr ve hafif baziktir. Organik maddenin düşüklüğü ve kil fraksiyonu
içinde yüksek oranda demir oksitlerinin bulunması nedeniyle su ve besin tutma sığaları ortadadır.
Değişen katyonlar içerisinde Ca+Mg baskındır. Na ve K derinlikle birlikte azalır.
Mersin Đlinde bu grup topraklar Mersin-Silifke Hacıisaklı kıyı şeridinde ve Silifke’nin
kuzeydoğusunda, Erdemli'nin kuzeyinde Konya sınırına kadar uzanırlar. Đldeki alanı toplam 226
000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 500 ha'sı I.sınıf, 500 hektarı II.sınıf, 2000 Ha’sı III. Sınıf,
6000 Ha’sı IV. Sınıf, 13 000 hektarı VI.sınıf, 204 000 hektarı VII. sınıftır.
KIRMIZI KAHVERENGĐ AKDENĐZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz topraklarıyla benzer
özellikler taşıyan bu toprak gurubunu Kırmızı Akdeniz Topraklarından ayıran farklılıkları şöyle
sıralayabiliriz.
-Kırmızı – Kahverengi Akdeniz Toprakları, Kırmızı Akdeniz Topraklarına göre daha alçak
sekilerde, daha az eğimlerde ve daha nemli koşullarda oluşur. Bunun sonucu üst toprak daha koyu
ve kahverengiye kaçan renktedir. Organik madde daha yüksek, toprak gövdesi daha derindir.
-Renk 5 YR’ dir. Renkte organik madde ve nemlilik etkilidir. Kırmızı- Kahverengi Akdeniz
Toprakları kristal kalker çakıllı ve Kalker çimentolu konglomeralar üzerinde; Kırmızı Akdeniz
Toprakları ise kristal kalker üzerinde oluşmuştur. Toprak gövdesiyle konglomera arasında kalınca
bir geçiş katı veya yumuşak kireç katı vardır. Kırmızı Akdeniz Topraklarında solum doğrudan kaya
üzerine oturur.
-Kırmızı- Kahverengi Akdeniz Toprakları; Kırmızı Akdeniz Topraklarından, zonlu ve organik
madde kapsamlarıyla kırmızı çayır, kırmızı kestane, bazende kireçsiz kahverengi orman
topraklarına geçiş özellikleri gösteren bir gurup olarak ele alınabilir. . PH 7,3–7,6 arasındadır.
35
Bu toprak Erdemli-Mersin arasında ve Tarsus kuzeyindeki şeritte yaygındır. Sebze ve
turunçgil tarımında kullanılır. Bu yüzden Đl tarımında önemlidir. Dik eğimler ve taşlı kısımları çalı
örtüsü altındadır.
Mersin Đlinde bu topraklar 85 883 hektarlık bir alan kaplar. 1086 hektarı I.sınıf, 6399 hektarı
II.sınıf, 2555 hektarı III.sınıf, 8755 hektarı IV.sınıf, 5855 hektarı VI.sınıf, 61233 hektarı VII.sınıftır.
RENDZĐNA TOPRAKLARI: Yumuşak yahut parçalı kireçtaşı üzerinde hafif kireç yıkanımı
ve organik madde birikimiyle oluşmuş zayıf A1 ve altında C veya R katlarından ibaret rendzinalar
intrazonal topraklardır. Rengi gri olup kireç oranı yüksek organik madde düşüktür.
Mersin-Tarsus kuzeyi şeridindeki rendzinalar traverten üzerinde oluşmuştur. Traverten
oluşumu arada yahut altta yer yer anhidrit ihtiva eder. Mut güneyinde ise yumuşak Alt Miosen
kalkeri ana maddeyi teşkil eder. Her iki oluşumda kireç oranı %50'nin üzerindedir. Đnce, soluk Al ve
kolayca yüzeye çıkan akçıl C katları dolayısıyla, rendzina toprakları yüzeyden tanınabilir.
Rendzina alanında yağış 400-650 mm. arasında ve sıcaklık yüksektir. Yazlar sıcak ve
kuraktır. Bu koşullarda seyrek, kısa çalı, çayır ve kurakçıl otlar: kekik, geven vb. bitki örtüsünü teşkil
eder. Mut’ta arada seyrek çam görülür.
Tarsus kuzeyindeki traverten alanı sekiler halindedir. Yüzey dalgalıdır. Buranın bir kısmıyla
Mut güneyi ise hafif ve orta eğilimli tepelikler halindedir. Yükselti Tarsus kuzeyinde 100, Mutta 400500 metredir.
Rendzinalar, komşu bulunduğu Kahverengi Orman topraklarına göre daha sığdır, organik
madde daha düşüktür ve kireç oranı yüksektir. Al daha soluk gridir. Kırmızı Akdenizlerdeki kırmızı
renk başlı başına iki toprağın ayırt edilmesi için yeterli özelliktedir. Bu gruptaki topraklar 47813
hektardır. Bunun 3813 hektarı II.sınıf, 5050 hektarı III. sınıf, 4967 hektarı IV. sınıf, 27803 hektarı VI.
sınıf, 6180 hektarı VII.sınıftır.
Çoğunlukla orman vejetasyonu altında otlak, bağ ve kuru tarım arazileri olup verimsizdir.
REGOSAL TOPRAKLAR: Regosal topraklar A ve C horizonlu azonal topraklardır.
Bağlantısız sedimentler üzerinde oluşmuş çok az profil gelişmesi gösteren kültür yapılan alanlarda
zorlukla teşhis edilebilen A horizonuna sahiptirler. Đldeki regosoller kumlu sedimentler üzerinde
gelişmişler ve bütün özelliklerini bu ana maddeden almışlardır. Renk genellikle soluk veya açık
kahverengidir. Organik maddece fakirdirler. Topografya düz ve ondülelidir. Düz düze, yakın hafif
eğilimler arz ederler. Bünye ve topografya olarak iyi geçirgen biliniyorsa da tahliye olanağı
bulunmayan arazilerde yetersiz drenajlı olanlarına rastlanır. Doğal örtü bodur çalılar ve dikenli
otlardır.
Đldeki regosal toprakların alanı 3565 hektardır. Tarsus'un Kulak köyü ile Mersin'in Kazanlı
bucağı arasındaki sahil şeridinde yer alır. Çoğunluğu orman örtüsü altında, mera, sera ve kuru
tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bu guruptaki toprakların 580 hektarı III. sınıf, 2985 hektarı
IV.sınıf tarım arazisidir.
ÇIPLAK KAYALAR (ÇK): Kahverengi Orman, Kireçsiz Kahverengi Orman ve Kırmızı
Akdeniz toprak kuşaklarında, haritalanabilir genişlikte olmayan kaya çıkışları halinde, yahut arada
toprak örtüsü bulunduğu için bu grupların çok sığ, taşlı birimlerine sokulmuş geniş çıplak kaya
yüzeyleri bulunur. Toroslar, özellikle sert kalker oluşumları bu niteliktedir. Ayrıca ilin kuzey
doğusunda ve batıda Antalya Đl sınırında geniş alanlar çıplak kayalıklardan ibarettir. Çıplak
kayalıklarda, adından da anlaşılacağı üzere, toprak örtüsü bulunmaz. Yüzey kaya çatlaklarından ve
birkaç metrekarelik oran oluşturduğu molozlarla örtülüdür. Arada, kaya çatlaklarında ve birkaç
metrekarelik oyuklarda toprak ve çalı ot örtüsü bulunsa da bu örtü ekonomik otlatma için yeterli
değildir. Çıplak kayalıkların eğlence, av ve su toplama alanı olarak değerleri vardır. VIII.sınıftırlar ve
Đlde 79762 hektarlık yer kaplar.
SAHĐL KUMULU (SK): Kıyı kumulları Anamur, Silifke, Mersin, Tarsus sahil şeridinde geniş
olarak bulunurlar. Bu araziler üzerinde tek tük çalı ve ağaç bulunabilir. Profil teşekkülü olmadığı için
regosollere sokulmamışlardır. Toplam alanları 2897 hektar olup değişik topografyaya sahiptirler.
Düz düze yakın eğilimli olanları olduğu gibi orta ve dik eğimli olanları da bulunmaktadır. Kullanma
değerleri olmadığından VIII. sınıftırlar.
IRMAK YATAKLARI (IY): Akarsu boylarında yer alan taşlı, çakıllı yataklar ve yılın büyük
kısmında su altında kalan ince şeritler bu birimde haritalanmıştır. VIII.sınıf olan bu arazi tipi il
yüzeyinde 1056 hektarlık alanı kaplamaktadır.
36
ALÜVĐYAL SAHĐL BATAKLIKLARI: Deniz kıyısında yer alan; deniz ve yüzey akışların
etkisiyle devamlı veya yılın büyük bir bölümünde yaş ya da bataklık durumunda olan topraklardır.
Tuzlu ve sodikliğin her tür ve derecesinde olabilirler. Tarımsal değeri olmayan bu araziler, Tarsus'ta
olup 473 hektar alanı kaplamaktadır.
Đl topraklarının dağılımı Şekil B.7'de verilmektedir.
Şekil B.7: Toprakların Dağılımı
Rendzina
Çıplak Kaya
3%
A lüvyal 5%
5%
Kırmızı Kahverengi
A kdeniz
5%
(Đçel Arazi Varlığı, 1991)
Çeşitli A raziler ve Su
Y üzeyleri
Koluvyal
3% 1%
Kahverengi Orman
42%
Kırmızı A kdeniz
14%
Kireçsiz Kahverengi
Orman
22%
B. 4
SU KAYNAKLARI
Mersin Đli barajlar, akarsular, yeraltı suları, suni göller ve memba suyu olarak zengin su
kaynaklarına sahiptir.
B. 4. 1
Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar
Türkiye'de DSĐ nin ayırmış olduğu 26 akarsu havzasından biri Mersin Đli sınırları içerisinde
bulunmaktadır. Bu havza " Doğu Akdeniz Havzası" dır. Havza kapsamındaki akarsular başka il
sınırları içerisinde doğmakta ve Akdeniz'e dökülmektedir.
Mersin kenti ve Tarsus ilçesinin içme suyu Berdan nehri üzerindeki Berdan barajından
karşılanmaktadır. Mersin Đline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini Đller Bankası ve Köy
Hizmetlerince sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve kuyular kullanılmaktadır.
BERDAN BARAJI: Berdan barajı Tarsus Đlçesi sınırları içindedir. Berdan barajını besleyen
su kaynağı Berdan Nehridir. Berdan Nehrinin toplam uzunluğu 124 Km olup, çıkış noktası Đl sınırları
3
içerisinde kalmaktadır. Berdan Nehrinin debisi 42 m /sn dir. Đl sınırları içerisindeki başlangıç noktası
At Dağı olup Berdan Barajından sonra Kulakköy mevkiinden Akdeniz’e dökülmektedir.
1984 yılında hizmete giren Berdan Barajı; içme suyu, sulama, taşkın koruma ve enerji
üretimi olarak çok amaçlı kullanılmaktadır.
Yüzölçümü
Yüksekliği (talvegten)
Yağış Alanı
Yıllık Ortalama Suyu
Tipi
Kret Kotu
Kret Uzunluğu
Toplam Hacmi
Normal Su Seviyesinde Hacmi
Min. Su Seviyesinde Hacmi
Aktif Hacim
Göl Alanı
: 10.50 km2
: 41.60 m
2
: 1592 km
3
: 1300 hm /yıl
: Zonlu Toprak Dolgu
: 71.60 m
: 590 m
3
: 185.521.000 m
3
: 144 596 000 m
3
: 20 290 000 m
3
:124 306 000 m
2
: 6.55 Km
37
3
Đçme suyu olarak, 3.ünite Arıtma Tesisinin tamamlanmasıyla yıllık 142,5 hm su temin
edebilecek kapasitededir. Mersin-Tarsus kentlerinin 2025 yılı içme suyu ihtiyacı için gerekli olan,
3
Berdan barajından sağlanan 142.5 hm³/yıl içme suyuna ilaveten 121 hm /yıl içme suyu ihtiyacı da
Berdan nehrinin Pamukluk kolu üzerindeki Pamukluk barajından temin edilecektir.
B. 4. 2
Yeraltı Su Kaynakları
Devlet Su Đşlerinden alınan bilgilere göre; Mersin Đlinde Hidrolojik etüt çalışmaları
sonucunda tespit edilen yeraltı suyu bölgeleri ve yıllık verimleri aşağıda verilmektedir.
A. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları
1. Berdan Yeraltı suyu Havzası
2. Deliçay Yeraltı suyu Havzası
3. Efrenk Yeraltı suyu Havzası
4. Mezitli Yeraltı suyu Havzası
Toplam
36
12
3
0.7
51.7
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
B. Silifke Ovası
10 hm /yıl
C. Mersin-Gilindire Ovaları
1. Büyük Eceli Ovası
2. Sipahili Ovası
3. Gilindire Ovası
4. Gözce Ovası
5. Aksaz Ovası
Toplam
0.5
2
1
1
1
5.5
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
hm³/yıl
D. Anamur Ovası
1. Sultan Çayı Havzası
2. Anamur (Dragon) Çayı Havzası
Toplam
3
6 hm /yıl
3
3,5 hm /yıl
9.5 hm³/yıl
3
1.5 hm /yıl
E. Bozyazı Ovası
F. Ovacık-Eğribük Ovaları
3
1. Ovacık Ovası
2. Eğribük Ovası
Toplam
1.17 hm /yıl
3
0.70 hm /yıl
1.87 hm³/yıl
GENEL TOPLAM:
A. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları
B. Silifke Ovası
C. Mersin-Gilindire Ovaları
D. Anamur Ovası
E. Bozyazı Ovası
F. Ovacık-Eğribük Ovaları
TOPLAM
B. 4. 3
54.7
10
5.5
9.5
1.5
1.8
83
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
3
hm /yıl
hm³/yıl
Akarsular
Arazi varlığının çoğunluğu dik-sarp eğimli yüksek arazilerden oluşan Mersin Đli sık bir
akarsu şebekesine sahiptir. Göksu Nehri, Berdan Nehri, Anamur (Dragon) Çayı, Lamas Çayı,
Efrenk Çayı Đldeki önemli akarsular olarak sayılabilir. Bu akarsuların yıllık potansiyeli:
Göksu Nehri
Berdan Nehri
Anamur(Dragon) Çayı
Lamas Çayı
Efrenk Çayı
Diğer Dereler
Toplam (Yerüstü Suyu)
3
: 3.900 hm /yıl
3
: 1.300 hm /yıl
3
: 820 hm /yıl
3
: 210 hm /yıl
3
: 100 hm /yıl
3
: 870 hm /yıl
3
: 7.200 hm /yıl
38
Mersin'de bulunan akarsuların su rejimleri dağlar ve platoların bazı bölümlerinin orman
örtüsünden yoksun olması nedeniyle genellikle düzensizdir. Yüksek oranda mil taşımalarına karşın
akarsular, iyi nitelikli sulama suyu özellikleri göstermektedir.
Göksu: Göksu (Calycadnos) iki kol halinde Batı Toroslardan çıkar. Güneyindeki kol Geyik
Dağlarından çıkar. Uzun olan diğer kol Haydar Dağlarından çıkar. Bu iki kol Mut ilçesinin güneyinde
birleştikten sonra Göksu adını alır. Göksu Silifke'de geniş bir delta meydana getirir. Göksu’nun en
geniş yeri 70 metre, en derin yeri 6-7 metre, en dar yeri 40 metre, uzunluğu 268 km olup Taşeli
Platosu'nun sularını toplayarak Taşucu'nda denize dökülmektedir. Şimdilik Göksu'dan yeteri kadar
faydalanılmamaktadır. Göksu, denizden itibaren tarandığı takdirde Silifke'ye kadar küçük gemilerin
işlemesi uygundur.
Tarsus çayı / Berdan çayı (Cylelnos) : Tarsus çayı, Bolkar Dağları'nın güney eteklerinde
yer alan Namrun Yaylası'nın 30 km kuzey-doğusundan kaynaklanır. Kadıncık Deresi Cehennem
Deresinden oluşan 150 km uzunluktaki Tarsus Çayı, Tarsus'ta denize dökülür. Soğuk olması
nedeniyle Berdan adı verilmiştir. Tarsus Çayı, antik çağda, Tarsus'un içinden geçtiğinden nehir
ağzından Tarsus Limanına kadar gemiler girer-çıkarmış. Bugün, Tarsus Çayından Berdan Barajı
kurularak içmesuyu sulama suyu temininin yanında elektrik üretimi yapılmaktadır. Berdan barajı
aynı zamanda Tarsus Kenti ve Berdan Ovasını taşkınlardan korumaktadır.
Anamur Çayı (Dragon) : Çeşitli kaynak sularının birleşmesi ile suyu bollaşan Anamur
Çayı, Büğüldek yöresinde bir şelaleden döküldükten sonra Anamur'da bir kıyı ovası meydana
getirerek denize dökülür. Uzunluğu 70 km dir.
Limonlu Çayı (Lamos) : Limonlu Çayı, Karaaydın yöresinin kuzeyindeki dağlardan
kaynaklanır. Aksıfat Deresiyle birleşerek büyür ve Limonlu Kasabası'nda denize dökülür. Uzunluğu
130 km dir.
Efrenk Çayı (Müftü Deresi) : Efrenk Çayı, Bolkar Dağlarının güney yamaçlarından
kaynaklanır. 100 km uzunluğundaki Efrenk Çayı Çağlarca yöresinde güneye dönerek Mersin'de
denize dökülür. Aslanköy mevkiinde Aslanköy deresi olarak adlandırılır ve Mersin'in Kuzeyinde
Müftü Deresi adını alır.
Diğer Dereler:
Alata Çayı (Sorgun) : Küçük Sorgun ve Değirmenbaşı Pınarlarının birleşmesiyle Sorgun
Çayı adında devam eder, daha sonra Alata Çayı ismini alarak Erdemli'de denize dökülür. Uzunluğu
90 km dir.
Mezitli Çayı (Liparis) : Fransız gezginlerinden Langlois'un "Klikya 'da Gezi"adlı kitabında
Liparis Çayının suyunun şifalı olduğu; kenarının defne, yabani asma ve yabani güllerle süslü
bulunduğunu yazmaktadır.
Bakır Çayı: Akçalı Dağlarının güney yamaçlarından kaynaklanır ve Anamur'un doğusunda
küçük bir ova meydana getirerek denize dökülür. Uzunluğu 60 km dir.
Sipahi Deresi: Gülnar Đlçesi'nin güneyinden kaynaklanan ve 35 km uzunluğundaki Sipahi
deresi, denize döküldüğü yerde kıyı ovaları oluşturur.
Deliçay Deresi: Deliçay, Değirmendere civarının sularını toplayak orada Değirmendere
adını alır ve Deliçay adıyla Mersin'in doğusunda Kazanlı ve Karaduvar arasında denize dökülür.
Tece Deresi: Fındık pınarı yaylasının suyunu toplayarak güneye iner ve Tece Deresi adını
alarak denize dökülür.
Gilindires Deresi: Tepeköy civarının sularını toplayarak denize dökülür.
Kargıcak Deresi: Torosların 1500-1600 kotlarından doğarak, Karahıdırlı mevkiinden
güneye doğru ilerler ve Kaplanca Deresi adını alır, Kargıcak Deresi olarak denize dökülür.
B. 4. 4
Göller ve Göletler
Đlimizin Silifke Đlçesi sınırları içerisinde bulunan Göksu Deltasında yerüstü su kütlelerinin
alanı 1.600 ha'dan fazladır. Bunların en büyükleri Akgöl (1200 ha) ve Paradeniz Gölü'dür (350 ha).
Bu ikisi artık daimi su kütleleri haline gelmişlerdir. Göksu Irmağının denize döküldüğü yerin
batısında denizle irtibatlı ve suyu tuzlu olan Paradeniz lagün gölü ile daha batıda Akgöl yer
almaktadır. Paradeniz lagünü bir kum seddesi ile denizden ayrılmıştır.
39
Tuzluluk oranı 20-30 gr/litre arasında olan Paradeniz lagünü acı su karakteri taşımakta ve
sığ kısmının derinliği 1.5 m civarındadır. Akgöl’ün suyunun tuz oranı tatlı su denilecek kadar düşük
olup 1.0 gr/litre civarındadır. Bunun sebebi ise deltadaki drenaj kanallarından gelen tatlı su ile
besleniyor olmasıdır.
Drenaj suyu Akgöl'e sulama sistemine bağlı iki kanaldan ve sulanmayan araziyi kurutan
birkaç küçük kanaldan girer ve Paradeniz’e doğru akar. Yerüstü suyu yıl boyunca hareket
halindedir: 1991-1992'de tüm kanallarda su devamlı akmıştır. Akgöl'deki su seviyesi sulamanın en
yüksek olduğu dönemde (Haziran- Ekim) en yüksekte ve oldukça istikrarlıdır. Kış boyunca su
seviyesi yağışa bağlı olarak 0.4 m kadar değişim gösterir. Yeraltı suyu girdisi dışında Akgöl’ün
deltanın havzası ile ilişkisi yoktur ve Göksu nehrinin akışından bağımsızdır.
Paradeniz ve Akgöl’ün bütün yıl boyunca değişen değerleri ile fiziksel, kimyasal özellikleri
bulunmaktadır. Bu göllerde haskefal, sazan, yılanbalığı, karabalık ve diğer bazı balıklar
bulunmaktadır.
Diğer önemli daimi göller Akgöl ile Paradeniz arasında yer alan Kuğu Gölü, Paradeniz’in
doğusundaki aşırı tuzlu Arapalanı Gölü ve nehrin doğudaki yeni koludur. Geçici göller arasında
bugün bir drenaj alanı işlemi görmekte olan doğudaki eski nehir kolları ile sert rüzgarlar ve/veya
yüksek yağış yüzünden su altında kalan Đncekum'un bazı bölümleri sayılabilir. Pirinç tarlaları da
geçici göller olarak kabul edilebilir.
Bir diğer göl ise Keklik Gölü olup; denizle bağlantılı olan bu gölün suyu tuzlu ve durudur,
bol balık yaşar.
Đlimizdeki göletlerden Çavuşlu Göleti Tarsus Đlçesi sınırları içinde bulunmakta olup sulama
amaçlı kullanılmaktadır. Sulanan alan 208 ha’ dır. Tipi toprak dolgu olup, yüksekliği 22 m, kret
3
3
uzunluğu 558 m, maksimum göl hacmi 1.663.000 m ve dolgu hacmi 275.594 m tür.
Yine Đlimizdeki göletlerden Erdemli Đlçesi sınırları içinde bulunan Esenpınar Göleti sulama
amaçlı olup, toprak dolgu tipindedir. Toplam sulanan alan 537 ha’ dır. Göletin yüksekliği 21 m, kret
3
3
uzunluğu 164 m, maksimum göl hacmi 304.190 m ve dolgu hacmi 91.364 m tür.
B. 5
MĐNERAL KAYNAKLARI
Mersin ili maden yatakları bakımından önemli bir yer tutmaktadır. Demir, barit, çimento
hammaddesi, dolamit, manyezit vb. madenler önemli rezervleri oluşturmaktadır (Bkz. Şekil I.1).
B. 5. 1
Sanayi Madenleri
Mersin Đlinde bulunan sanayi madenlerinin rezerv ve kaliteleri Tablo B.5'de verilmektedir.
Mersin Đlinin %87’si dağlarla kaplı bir yapıdadır. Orta Torosların ilin bütünü içerisinde yer
alması nedeniyle madencilik yönünden zengin kaynaklar ihtiva ettiği söylenmekte, ancak yeterli
araştırmaların tamamlanmamasından dolayı fiili durum bunu yansıtmamaktadır.
Đlde çıkartılan Demir Đskenderun Demir Çelik Fabrikaları’nda işlenmekte, linyit Đç Anadolu
yöresine gönderilmektedir. Demir yatakları Anamur, Gülnar ve Silifke Đlçelerinde; krom il genelinde,
linyit Tarsus Çamlıyayla’da bulunmaktadır.
B. 5. 2
Metalik Madenler
Mersin Đlinde bulunan demir, barit, manyezit rezervi ve kalitesi Tablo B.5'de verilmektedir.
B. 5. 3
Enerji Madenleri
Đl sınırları içerisinde bitümlü şist yatakları yoktur. Linyit yatakları bkz. B.1.3.
B. 5. 4
Bakınız I. 1. 4.
40
Tablo B. 5: Mersin Đli Maden ve Enerji Kaynakları
Cinsi
Yeri
Cu-Pb-Zn
Tenör
Açıklamalar
10.000 ton görünür+muhtemel
rezerv
21.000 ton gör+muhtemel
Anamur –Ortakonuş
% 1 S, % 22 Pb, % 28 Zn,%1 CaO2
Pb-Zn
Tarsus-Çiğdemgölü
% 16.75 Zn, % 57.19 Pb
Barit
Anamur- Aşağıkuren Köyü
% 94.15 BaSO4
2.250 ton görünür rezerv
Barit
Silifke-Torul-Çılbayır Köyü
% 77-96 BaSO4
Demir
Silifke – Pelitpınarı Zuhuru
Gülnar-Koçaşlı
Grubu
Besitepe, Taşbaşı Tepe)
% 24-39 Fe2O3
1.000.000 ton görünür+muh.
% 16-50 Fe2O3
Demir
Demir
(Yanışlı,
Gülnar-Dedeler Zuhuru
% 40-57 Fe2O3
Demir
Gülnar-Örendüzü Zuhuru
% 35 Fe2O3
Demir
Anamur-Melleç Yatağı
% 50 Fe2O3
Dolomit
Aydıncık Yatağı
% 19.5 MgO
Dolomit
Silifke Sahası
% 19.45 MgO
Cevher 750 m. Uzunluk ve 100
m. genişliktedir.
5-30 cm kalınlığında
90.000 ton muhtemel
9 841 717 818 ton
gör +
muhtemel 21 287 606 880 ton
mümkün
75.240.000 ton görünür
192.199.366 ton muhtemel
Küçük
mercekler
şeklinde
zuhurlar
Krom
Anamur-Pembecik,
Bahçekayağı,
% 2.15-20.83 P2O5
Tekmen, Karaharnup, Lenger Ky.
Aslanköy Yatağı
% 54 CaO, % 0.24 MgO
% 32.14 CaO, % 19.45 MgO, %0.50
220.000.000 ton gör+muhtemel
Silifke-Ovacık Sahası
SiO2, % 0.76 Fe2O3
Đl Geneli
% 10-48 Cr2O3
1.5-2 milyon ton gör+muh
Manyezit
Mut-Çatalköy
% 45 MgO
100.000 ton muhtemel
Manyezit
Tarsus-Sarıkavak Köyü
% 46 MgO
Çimento
Mersin –Merkez
Çimento
Silifke-Taşucu Sahası
Linyit
Tarsus- Çamlıyayla
111.000.000 ton marn
Kapalı işletme 4.458 ton görünür
rezerv
Sıcak su
Güneyyolu
marn
Su:% 19.00, Kül: % 35.00, Kükürt:
% 3.5, AID K kal/ kg: 2.300
Sıcaklık: 34.5-37.5 0C, Debi:1.6
lt/sn, Potansiyel:0.02 MWt
Fosfat
Dolomit
Dolomit
Kullanım alanı kaplıca
Kuvars
kumu
Kuvarsit
Mersin-Ovacık
Ovacık’ta çok yaygın olarak bulunur
Tuz
Yenice-Arap Ali Yatağı
% 95 NaCl, % 5nCaSO4
64 milyon ton görünür rezerv
Kaynak: MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü
Tarsus
Milyonlarca ton, detaylı etüde ihtiyaç var
KAYNAKÇA
1. DSĐ 6. Bölge Müdürlüğü Dokümanları.
2. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı Verileri.
3. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Đçel Đli Verimlilik Envanteri, Köy Hizmetleri Genel
Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1987.
4. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1985-2006 Ekonomik Raporları, Mersin.
5. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Đnternet Sitesi.
6. TÜBĐTAK Đnternet Sitesi
7. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü
41
C. HAVA ( ATMOSFER VE ĐKLĐM )
C. 1
ĐKLĐM VE HAVA
Mersin Đli Akdeniz iklimimin tipik özelliklerinin ve meteorolojik şartlarının tümüne sahiptir.
Đlin kıyılarında yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi, iç kesimlerde ve
yükseklerde kara iklimi görülür.
Mersin'de yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. 50 yıllık gözlemlerde saptanan en yüksek
sıcaklık 40°C (21.06.1942), en düşük sıcaklık ise -6,6°C (06.02.1950)dir. Yaz aylarının ortalama
sıcaklığı 25- 33°C arasında değişmektedir. Sahil kesimi ile sahilden 15–25 Km. iç kısımlarda ve
yayla eteklerinde 10°C ye varan düşük sıcaklıklar görülmektedir. Kış aylarında sıcaklık ortalaması
9–15°C arasında değişir. Bazı yıllar sıcaklık 0°C nin altına düşmektedir. Kar yağışı sahil kesimlerde
görülmez. Ancak kış aylarında Torosların eteklerinde ve yayla kesimlerinde değişen miktarlarda kar
yağışı ve örtüsü olmaktadır.
Deniz suyu sıcaklık ortalaması 20,8°C dir. Yaz aylarında 25–28°C arasında değişmektedir.
Bu mevsimde kuvvetli rüzgarların olmaması nedeniyle dalga yüksekliği çok düşük olmakta, böylece
uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden istifade edilebilmektedir.
Mersin'de güneybatıdan esen deniz ve kara meltemi, Nisan- Eylül arasındaki altı aylık
sürede gündüzleri denizden karaya doğru, geceleri Toroslardan denize doğru esmekte ve sıcak
yaz mevsiminde serinletici özellik taşımaktadır. Ortalama rüzgar hızı 2.2 m/sn dir. Deniz ulaşımını
etkileyen nitelikteki kuvvetli rüzgarlar azda olsa kış aylarında görülür.
Đlimizde uzun yıllar verilerine göre yıllık yağış toplam miktarı 593,7 mm dir. En çok yağış
Aralık ayında en az yağış ise Ağustos ayındadır. Uzun yıllar ölçümlerine göre yıllık kapalı günler
ortalama 25,3 gündür. Yılın büyük bölümünde hava açık ve az bulutlu geçmektedir. Mersin
yurdumuzun güneşlenme süresi en fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme
süresi 7,4 saat olup yaz aylarında bu süre 8–10 saat arasında değişmektedir. Yıllık Ortalama Bağıl
Nem %69 (1975-2005 yılları) olup, aylara göre %65 - %75 arasında değişmektedir.
C. 1. 1
Doğal Değişkenler
C. 1. 1. 1
Rüzgar
Đlimiz genelinde hakim rüzgar yönü (en fazla süre ile esen rüzgar) kuzeybatı olmakla birlikte
bu durum yıl içinde aylara ve mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Kış ve bahar aylarında
(Mayıs ayı hariç) yaklaşık altı aylık bir periyotta hakim rüzgar yönü kuzey -kuzeybatı yönü iken yaz
aylarında (Haziran-Temmuz-Ağustos ve Mayıs ayında) hakim rüzgar yönü güney-güneybatı
olmaktadır.
Đlimizde kara ve deniz meltemi olarak da bilinen, deniz ve karanın gündüz ve gece farklı
ısınmasından meydana gelen özellikle yaz aylarında sıkça görülen meltem rüzgârı kendini
hissettirmektedir. Bu rüzgar gündüzleri denizden karaya doğru geceleri ise Toroslar üzerinden
denize doğru hafif olarak esmekte, yazın sıcak günlerinde bölgemizde serinletici bir özelliği
bulunmaktadır.
Đlimiz kuzey-kuzeybatısına uzanan Toros dağları nedeniyle özellikle kuzeyli rüzgârlara
kapalı bulunmaktadır. Buna karşın Đlimizin Silifke ve Taşucu civarı Göksu vadisinden kuzeyli
rüzgarlara açıktır. Bu yöremizde sık sık kuvvetli kuzey rüzgârları görülmektedir. Đl merkezinde ise
kuvvetli rüzgarlar güney ve güneybatı yönünden etkili olmaktadır.
Đl merkezinde yıllık rüzgar hızı 2,2 m/sn'dir. Đlimizde en hızlı esen rüzgarın hızı 34,2 m/sn
olup batı güneybatı (WSW) yönündedir. Kuvvetli rüzgârların yıl içinde mevsim ve aylara göre
dağılışı düzensizdir. Uzun süreli ve kuvvetli esen rüzgarlar genellikle kış ve bahar aylarında güneygüneybatı yönünde olmaktadır.
42
Tablo C. 1: Rüzgar Değerleri ( m/s)
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Yıllık
Ort. Rüz. hızı
2,0
2,0
2,1
2,2
2,4
2,7
2,7
2,7
2,4
2,0
1,8
1,9
2,2
En
hızlı
esen SSW WSW SSW
SW
S
NNW NW
SSW SSW SSW SSW
S
WSW
rüzgarın yönü ve hızı 25.2
34.2
26.4
25.0 24.0
19.7
26.2
19.0
25.0
27.9
25.7
24.4
34.2
Ort. Fırtınalı gün
0.7
0.7
0.9
0.7
0.4
0.2
0.0
0.1
0.3
0.6
0.6
0.6
5.8
sayısı
Ort. Kuv.rüz. gün
3.0
3.2
3.6
4.0
2.9
2.6
1.8
2.7
2.6
2.0
2.5
2.6
33.5
sayısı
Şekil C.1 : MERSĐN UZUN YILLARA AĐT RÜZGÂR DĐYAGRAMI
( RASAT SÜRESĐ 33 YIL )
C. 1. 1. 2
Basınç
Mersin'de basınç incelenirse aylar içerisindeki ortalama basıncın değiştiğini görmekteyiz.
Aylar içerisindeki bu değişkenliği şu şekilde izah etmek mümkündür. Yazın ilimiz Basra alçak
basıncının etkisinde kalarak kurak ve nadir yağış alır. Kış aylarında genelde Orta Akdeniz (Girit ve
Yunanistan'dan) gelen alçak basınç etkisinde kalır. Kış aylarında bazen Balkanlardan sarkan
yüksek basınç etkisinde bulunur. Sonbahar ile kış aylarında Sibirya yüksek basıncının etkisinde
kalır.
43
Tablo C. 2: Yerel Basınç Değerleri(hPa)
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Yıllık
Ort. Basınç 1017,8 1016,0 1014,2 1012,1 1011,0 1008,1 1005,0 1005,9 1010,1 1014,0 1016,9 1018,0 1012,4
Max. Basınç 1033,8 1031,1 1028,3 1025,6 1021,9 1015,8 1011,6 1011,9 1020,5 1024,5 1028,2 1031,8 1033,8
Min. Basınç 993,8 993,3 990,6 995,4 998,0 996,9 995,5 998,6 1001,6 1002,4 997,8 998,6 990,6
C. 1. 1. 3
Nem
Đlimizin yıllık bağıl nem ortalaması %69 olup en yüksek değerler yaz aylarında en düşük
değerler ise Ekim ve Kasım aylarında meydana gelmektedir. Đlimizin deniz kıyısında olması
nedeniyle iç kısımlara oranla nem miktarı oldukça fazla bulunmakta, bu da özellikle yaz aylarında
yüksek sıcaklık ile insanlar üzerinde etkili olmaktadır.
Yaz aylarında bazen sabah saatlerinde nisbi nem miktarı %90 civarında seyretmekte, gece
ise rüzgarın kuzey yönüne dönmesi nedeniyle daha düşük olmaktadır. Deniz kıyısıyla iç ve yayla
kesimlerinde nisbi nem miktarı arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır.
Tablo C. 3: Bağıl Nem Değerleri (%)
Yıllık
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
69
Ortalama Nem
67
67
69
71
74
76
76
74
67
63
63
66
12
Min. Nem
12
13
14
17
25
18
25
41
15
16
18
14
C. 1. 1. 4
Sıcaklık
Đl merkezinde uzun yıllar verilerine göre elde edilen yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. Đlde
en yüksek sıcaklık 40°C olarak 21.06.1942 tarihinde, en düşük sıcaklık ise -6,6°C olarak
06.02.1950 tarihinde ölçülmüştür. Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 25–33°C arasında, kış
aylarında ise 9–15°C arasında değişmektedir. Đl genelinde en sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en
soğuk aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. Đlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15
km. iç kısımlarda ve yayla eteklerinde ölçülen sıcaklıklar arasında 10°C ye varan farklılıklar
bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça bu sıcaklık değişimi büyük
değerlere çıkmaktadır.
Tablo C. 4: Sıcaklık Değerleri (C )
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz Ağs
Eyl
Ekm Ksm Arl
Yıllık
Ort. Sıcaklık
10,5 11,1 13,8 17,7 21,5 25,2 28,0 28,3 25,8 21,5
15,9
11,9 19,3
Ort. Yük. Sıcaklık
14,8 15,4 18,0 21,4 24,8 27,9 30,6 31,3 29,9 26,8
21,2
16,4 23,2
Ort. Düş. Sıcaklık
6,9
7,3
9,7
13,6 17,4 21,4 24,5 24,7 21,6 17,2
11,9
8,3
15,4
En düş. sıc. yılı ve 1983 1985 1985 1997 1975 1976 1975 1983 1992 1987 1988 1992 1985
-3,0
-2,5
-3,0
-1,5
3,8
9,8
5,3
18,1 18,0 13,9 8,0
1,8
-0,4
derecesi
En yük. sıc. yılı ve 1987 2002 1975 1975 2007 2002 2007 1985 1999 1994 1992 2005 1999
21,8 24,0 29,5 33,9 35,8 35,0 36,0 37,2 38,5 36,4
30,0
25,5 38,5
derecesi
C. 1. 1. 5
Buharlaşma
Yazların ılık ve kurak geçmesi nedenleriyle, ilimizde bulunan deniz ve akarsular ile sulama
kanallarından buharlaşmalar (Evaporation) meydana gelir. Đlimize ait buharlaşma değerleri
aşağıda verilmektedir.
Tablo C. 5: Buharlaşma Miktarları(mm)
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz Ağs
Eyl
Ekm Ksm Arl
Yıllık
Ort. Buharlaşma
43,8 49,6 77,1 100,3 130,9 154,4 182,8 172,8 145,1 105,6 62,5 44,9 1269,8
Günlük en çok buh.
5,0
8,8
6,6
8,0
10,6 12,4 12,0 10,3 13,2 8,6
6,1
6,0
13,0
C. 1. 1. 6
Yağışlar
C. 1. 1. 6. 1
Yağmur
Đlimizde uzun yıllar gözlemler sonucu ortalama yıllık yağış toplam miktarı 593.7 mm dir.
Akdeniz ikliminin özelliklerine uygun olarak yağış en fazla kış aylarında, en az yaz aylarında
alınmakta olup; Đlimizde en fazla yağış Aralık ve az yağış ise Ağustos ayında meydana gelmektedir.
Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 62 gün civarındadır. Yıllık kapalı günler sayısı 25,3 gündür.
44
Yılın büyük bir bölümü açık ve az bulutlu olarak geçmektedir. Đlimiz yurdumuzun
güneşlenme süresi en fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme süresi 7,4 saat
olup yaz aylarında bu süre 8 ile 10 saat arasında değişmektedir.
Bölgemizde yağışlar genelde depresyonik ve ilimizin kuzeyindeki dağlar nedeni ile
oroğrafik karakterdedir. Bununla birlikte, özellikle bahar aylarında kararsızlık nedeni ile oluşan
konvektif hareketlerle meydana gelen mevzi sağanak yağışlar şeklinde görülmektedir.
Tablo C. 6: Yağış Değerleri(mm)
Yıllık
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm Ksm
Arl
Ort. Toplam Yağış
106,4 79,2 52,7 39,4 23,4
9,1
6,8
4,5
7,0
41,9 86,0 134,4 590,8
Günlük en çok yağış
109,0 102,0 80,8 48,6 49,4 29,7 58,8 30,3 41,2 50,1 86,4 175,4 175,4
C. 1. 1. 6. 2
Kar, Dolu, Sis ve Kırağı
Kar yağışı ve don hadisesi ilimiz sahil kesiminde en az rastlanan meteorolojik olaylardan
biridir. 50 yıllık gözlem sonucu il merkezinde sadece 01.01.1950 tarihinde yerde 2 cm.lik örtü
meydana getiren kar yağışı görülmüştür. Bunun dışında genelde Ocak ve Şubat aylarında ortalama
5 defa karla karışık yağmur olayı meydana gelmektedir. Buna karşı ilimizin kuzey kısımlarında
Torosların eteklerinde, yükseklikle değişen oranlarda kar yağışı ve örtüsü olmaktadır.
Sıcaklığın 0°C nin altına düşmesi nedeni ile meydana gelen don olayı ilimizde özellikle sera
ve narenciye bölgelerinde bazı yıllar zararlara neden olmaktadır. Đlimizde uzun yıllar gözlemlerine
göre il merkezinde ortalama 3 gün don olayı görülmektedir. En fazla donlu gün Ocak ayında
meydana gelmektedir. Đl merkezinden ve sahilden uzaklaştıkça don olayı şiddeti daha fazla
olmaktadır. Özellikle iç çukur sahalarda hava sirkülâsyonunun az olması nedeni ile meydana gelen
don olayı daha etkili olmaktadır.
Meteorolojik olarak yatay görüş uzaklığının her yönde 1000 m ve daha altına düşürecek
kadar yoğun bir bulut tabakası olarak tanımlanan sis olayı Đlimizde ender olarak görülen
meteorolojik bir olaydır. Son 10 yıllık periyot süresinde toplam 27 gün sis hadisesi meydana
gelmiştir. Ortalama yıllık sisli gün sayısı yaklaşık 2 gün civarındadır. Sisin en fazla görüldüğü aylar
ise Nisan ve Mayıs aylarıdır.
Tablo C. 7: Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler
Yıllık
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm Ksm
Arl
Ort. Kar örtülü günler sayısı
0,0
0,0
Ort. sisli günler sayısı
0,2
0,1
0,3
0,8
0,5
0,2
0,2
0,0
0,0
0,1
0,0
2,4
Ort. dolulu günler sayısı
0,2
0,3
0,2
0,1
0,1
0,0
0,2
0,1
0,2
1,4
Ort. kırağılı günler sayısı
2,1
1,2
0,1
1,1
4,3
C. 1. 1. 7
Seller
Đlimizde 50 yıllık gözlem periyodunda en fazla yağış miktarı 26 Aralık 1968 günü 199,5
2
mm/m olarak tespit edilmiştir. Bu yağıştan dolayı il merkezi ve civarındaki birçok ekili alanları su
altında kalmış, önemli maddi hasarlar meydana gelmiştir. Bunun dışında günlük en yüksek yağış
2
miktarı 03.12.2001 günü 175,4 mm/m olmuş ve yine önemli hasarlar meydana gelmiştir.
Bölgemizde yağışlar genellikle sağanak ve gök gürültülü sağanak yağış ile birlikte dolu
şeklinde olduğundan dolayı zaman zaman tarım alanları etkilenmektedir.
C. 1. 1. 8
Kuraklık
Kuraklığın tespitinde her ülke ya da bölgeye özgü meteorolojik ölçütler kullanılmaktadır. Bu
ölçütlere göre Đlimizde uzun yıllar yağış ortalaması kullanılmaktadır. Đlimiz uzun yıllar yağış
ortalaması nedeni ile yarı kurak bir bölge olarak nitelendirilir. Bölgemizde yaşanmış önemli bir
2
kuraklık tespit edilmemiştir. Đlimizde 1982 yılında en az yağış meydana gelmiş olup 209,4 kg/m
olan bu miktar normalin %60 daha altında olmuştur.
Yağış miktarlarında Đl merkezi ve sahil şeridi ile 1000 metrelik yayla şeridi arasında
farklılıklar görülmektedir. Yayla kesimlerinde yıllık yağış toplamı sahil şeridine göre 200-300 mm
daha fazla olmaktadır.
45
C. 1. 1. 9
Mikroklima
Dar bir bölgedeki meteorolojik yönden farklılık olarak tanımlanabilen mikroklima bölgeleri,
ilimizin topoğrafik yapısı nedeni ile birçok kesimlerde görülmektedir. Bölgemiz deniz, ova, dağ
kesimleri gibi birbirine fazla uzak olmayan topoğrafik oluşumun etkisinde bulunmaktadır. Đlin
merkezi ile yakın ilçeleri, sahil şeridi ile yayla ve daha yüksek kesimleri arasında dar bir sahada
farklılıklar olduğu gözlenmektedir.
Yaz ve kış aylarında sahil kesimi ile iç ve yayla kesimi arasında sıcaklık ve nem farkı
hissedilir şekilde belli olmaktadır. Sıcaklıklar, yayla kesimlerinde daha düşük, nem miktarı ise daha
yüksek seviyelerde bunmaktadır. Kuzeydeki Toros dağlarının bazı kesimlerinin iç kısımlara açık
olması nedeni ile (Silifke-Taşucu civarı) bu kısımlarda rüzgarın yön ve hızında diğer kısımlara
oranla farklılıklar olmakta, sıcaklık ve nem miktarı da değişiklik arz etmektedir.
C. 1. 2
Yapay Elementler
C. 1. 2. 1
Plansız Kentleşme
Đlimizde sosyal ve ekonomik nedenlerle kırsal kesimlerden kentlerimize göç olayının
çoğalması ve hızlı kentleşme beraberinde, plânsız ve programsız yapılaşmayı meydana
getirmektedir. Bunun sonucu olarak kentte yapı ve alt yapı, maliyet açısından daha uygun düz ve
düze yakın verimli topraklar üzerine sıçrayarak yayılma göstermektedir.
Đmarsız ve plansız yerleşim düzeni hava kirlenmesini olumsuz yönde etkilemektedir ve
imarsız gelişme düzeni ulaşım, altyapı ve sosyal hizmet standardı açısından çevre sorunları
yaratmaktadır. Đmarsız konut düzeni ile oluşan parçalı dağınık ve yaygın konut gelişmesi
civarındaki tarım topraklarını ve tarımsal faaliyeti devamlı baskı altında tutarak tehdit etmekte,
sonunda bu topraklar spekülasyon konusu olarak arsaya dönüşmekte ve tarımsal faaliyet dışına
çıkmaktadır.
Đlimizin hızla nüfusunun artması ve güneyin ticaret merkezi haline gelmesi sebebiyle
sağlıklı bir fiziksel ve sosyal çevreye kavuşması için desantialize edilmiş bir makroforma şehir
yapısına planlı olarak yönlendirmek gerekmektedir. Đlimizde son 20-25 yılda yeşil alanlar azalmıştır.
Narenciye bahçeleri kesilerek yerine binalar yapılmaya başlanmış, deniz kıyıları yazlık olarak
yüksek katlı binalar yapılarak taş yığını haline getirilmiştir.
C. 1. 2. 2
Yeşil Alanların Azalması
Mersin ili kent içindeki yeşil alan miktarı;
Büyükşehir belediyesi park ve yeşil alan toplamı
Yenişehir belediyesi park alanı toplamı
Akdeniz belediyesi park alanı toplamı
Toros belediyesi park alanı toplamı
Toplam yeşil alan miktarı
2
810.000 m
2
400.000 m
2
270.000 m
2
260.000 m
2
1.740.000 m
Mersin'de uygun bir yeşil alan uygulaması ve düzenli bir yeşil alan sisteminin
oluşturulmasının hava kirliliğinin önlenmesinde önemli bir katkısı olacaktır. Kentin koşullarına
uygun bitki örtüsü seçimi, bu bitkilerin filtrasyon ve absorbsiyon kapasitelerinin belirlenmesi gibi
çalışmalar sonuçlandırıldığında yeşil alanların Mersin’in hava kalitesine katkısı sağlanabilir. Kamu
elindeki boş alanların cadde ve sokak kenarlarının yeşillendirilmesi ile hava kirliliğinin azaltılması ve
temiz havanın artması sağlanacaktır. Yeşil alanlar oksijen üretmekte, karbondioksit kullanmakta,
hava ısı değişimleri yaparak hava çevrimi sağlamakta ve partikül maddeleri bünyesinde
toplamaktadır.
Đlimiz Akdeniz ikliminin etkisindedir. Dolayısıyla kentte Akdeniz doğal bitki örtüsü hakimdir.
Ancak doğal bitki örtüsüne sadece doğal ve insan eli değmemiş alanlarda rastlanmaktadır. Yaşam
alanlarında daha çok kuraklığa ve susuzluğa dayanıklı, soğuk ve yüksek rakımı sevmeyen kültür
türleri kullanılmıştır. Esasında doğal bitki örtüsü bitkileri iklim koşullarına direnç ve dayanıklılık
gösterse de bu türlerin ruderal alanlarda üretilip kullanımı mümkün değildir.
Kent merkezinde büyük bir yeşil alan olan Kültür Park deniz kenarında dolgu alanı olarak
kazanılmıştır. Bu alanda tuzlu deniz rüzgârının etkisi çok yoğun olduğu için kullanılacak bitki türleri
çeşitlilik gösterememektedir. Tuzlu deniz rüzgârına doğal bitki türlerinin daha dayanıklı olduğu ise
bir gerçektir. Kent merkezinde kullanılan bitki türleri;
46
•
Ağaçlar: Palmiye, Hurma, Đskenderun Kauçuğu, Kıbrıs Akasyası, Jagaranda, Yalancı
Orkide, Top Akasya, Turunç, Akça Ağaç, Japon Kavağı, Defne, Oya, Fırça Çalısı, Selvi
Çam, Fıstık Çamı, Okaliptüs, Çınar, Ağaç Ligustrum, Harnup, Süs Eriği, Mimoza, Sarkık
Dut.
•
Çalı gurubu: Japon Gülü, Çin Gülü, Gül, Beyaz Yasemin, Sarı Yasemin, Çalı Mine,
Pitosporum, Mavi Yasemin, Mazı, Acem Borusu, Kartopu, Berberis, Muşmula, Yayılıcı
Ardıç, Amerikan Asması, Gelin Duvağı, Mor Salkım, Zakkum, Ateş Dikeni, Hanımeli,
Leylak, Đspirya, Ligistrum, Taflan.
Kentte kullanım yerlerine göre bitkilendirme planları ve bitki türleri de değişiklik
göstermektedir. Bu çeşitlilik de şu şekilde sıralanabilir:
1. Refüj ve Kaldırım Bitkilendirmesi
•
Ağaçlar: Palmiye, Yalancı Orkide, Yalancı Karabiber, Jakaranda, Fırca Çalısı, Kara
Servi(Doğal Bitki Türü), Mavi Servi, Defne(Doğal Bitki Türü), Turunç(Doğal Bitki Türü),
Süs Eriği, Yalancı Akasya, Oya Ağacı, Đsrail Kauçuğu, Erguva, Japon Kavağı, Çınar,
Ağaç Ligistrum, Harnup(Doğal Bitki Türü).
•
Çalılar: Sarmaşıklar ve Yer Örtücüler, Zakkum(Doğal Bitki Türü), Murt(Doğal Bitki
Türü), Kartopu, Yayılıcı Ardıç, Yasemin, Çalı Mine, Mazı, Japon Şemsiyesi, Drasena,
Papatya, Gül, Buz Çiçeği, Mor Salkım, Muşmula, Berberis, Ateş Dikeni, Pitosporum,
Japon Gülü, Ağaç Hatmi, Biberiye(Doğal Bitki Türü), Taflan, Zambak, Kuşkonmaz,
Begonvil, Yer Minesi, Bahçe Külü, Mevsimlik Türleri.
2. Dolgu yaparak kazanılmış yeşil alan bitkilendirmesi
•
Ağaçlar: Kıbrıs Akasyası(Doğal Bitki Türü), Defne(Doğal Bitki Türü), Đğde(Doğal Bitki
Türü), Palmiye(Doğal Bitki Türü), Harnup(Doğal Bitki Türü), Ilgın(Doğal Bitki Türü),
Zeytin(Doğal Bitki Türü), Đsrail Kauçuğu, Okaliptüs(Uyum Sağlamış), Hurma,
Turunç(Doğal Bitki Türü), Oya Ağacı.
•
Çalılar, Sarmaşıklar ve Yer Örtücüler: Zakkum(Doğal Bitki Türü), Pitosporum, Çalı
Mine, Japon Gülü, Papatya, Kaz Ayağı, Taflan, Murt(Doğal Bitki Türü),Kartopu,
Biberiye(Doğal Bitki Türü), Yayılıcı Ardıç, Buz Çiçeği, Bahçe Külü.
3. Şehir içindeki yeşil alanların bitkilendirilmesi
•
C. 1. 2. 3
Ağaçlar: Palmiye, Yalancı Orkide, Yalancı Karabiber, Jagaranda, Fırça Çalısı, Kara
Servi(Doğal Bitki Türü), Mavi Servi, Defne(Doğal Bitki Türü), Turunç(Doğal Bitki Türü),
Sarkık Dut, Limoni Servi, Alev Ağacı, Süs Eriği, Yalancı Akasya, Oya Ağacı, Đsrail
Kauçuğu, Erguva, Japon Kavağı, Çınar, Ağaç Ligistrum, Harnup(Doğal Bitki Türü),
Altuni Mazı, Salkım Söğüt, Manolya.
Isınmada Kullanılan Yakıtlar
Đlimizde ısınmada genelde LPG tüplü sobalar ve elektrik kullanılmaktadır. Bunlara ilave
olarak son zamanlarda kömür, odun, kalorifer yakıtı ve motorin gibi yakıtlarda ısınma amaçlı olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Đlimizde doğalgaz henüz ısınma amaçlı kullanılmamaktadır. Yalnız
BOTAŞ tarafından başlatılan Güney Doğalgaz Đletim Hattı çalışmaları tamamlanmış olup 2006 yılı
içerisinde doğalgaz sanayide kullanılmaya başlanılmıştır.
Doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde
projelendirilmiş olup yerleşim alanlarında kullanım için herhangi bir girişim ve projelendirme
çalışmaları yapılmamıştır. Hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla doğal gaz kullanımının yerleşim
alanlarını da kapsayacak şekilde programlanması gerekmektedir.
Yerleşim yerlerinde ısınma amaçlı kullanılan yakma sistemlerinden kaynaklanan is, duman,
toz, gaz, buhar ve aerosol halinde dış havaya atılan kirleticilerin hava kalitesi üzerindeki olumsuz
etkilerini azaltmak ve denetlemek amacıyla Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır.
Bu yönetmelik hükümleri doğrultusunda ısınma amacıyla kullanılan yakıtların türleri
belirlenmiş olup kullanılabilecek yakıtlar içinde sınır değerler getirilmiştir. Đlimizde satılabilecek
kömürler için ithalatcı firmalardan Çevre ve Orman Bakanlığınca düzenlenmiş Kontrol Belgesi
mevcut ise diğer belgelerde talep edilerek Kömür Satış Đzin Belgesi düzenlenmektedir.
47
Yerli kömürler için ise üretildiği il valiliğince düzenlenmiş Kömür Uygunluk Belgesi mevcut
ise Kömür Satış Đzin Belgesi düzenlenmektedir. Kömür satış izni bulunmayan, yönetmelikte
belirtilen parametreleri sağlamayan kömürlerin yakılması yasaktır.
Mersin Đli hava kirliliği açısından ikinci derece kirli iller sınıfında yer almakta olup; katı, sıvı
ve gaz yakıtların satışı ve kullanımı ile ilgili denetimler Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Đl Sanayi ve
Ticaret Müdürlüğü, Đl Sağlık Müdürlüğü ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca
yapılmaktadır. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde yakıtlarla ilgili
öngörülen değerler aşağıda belirtilmektedir.
Tablo C. 8: Sınır Değerlerinin Aşıldığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler.
Yerli Kömürlerin Özellikleri
Sınırlar
Kullanılacağı Đller ve Đlçeler
Toplam Kükürt (kuru bazda)
max. % 2
Alt Isıl Değer (orijinalde)
min. 4000 Kcal/kg (-200 tolerans)
Toplam Nem (satışa sunulan)
max. %25
Yönetmeliğin 28 inci maddesine göre
sınır değerlerinin aşıldığı (I.Grup) Đl ve
Kül (kuru bazda)
max. %25
Đlçeler
Şişme Đndeksi*
max. 1
18-150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans
Boyut**
150 mm üstü max. % 10 tolerans)
* Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır.
**Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
Tablo C. 9: Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak Isınma Amaçlı Yerli Kömürler.
Yerli Kömürlerin Özellikleri
Sınırlar
Kullanılacağı Đller ve Đlçeler
max. % 2,3
Alt Isıl Değer (orijinalde)***
min. 3500 Kcal/kg (-200 tolerans)
Yönetmeliğin 28 inci maddesine
Toplam Nem (satışa sunulan)
max. %30
göre sınır değerlerinin aşılmadığı
Kül (kuru bazda)
max. %30
(II.Grup) Đl ve Đlçeler
Şişme Đndeksi*
max. 1
18-150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans,
Boyut **
150 mm üstü max.% 10 tolerans)
* Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır.
**Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
***Alt Isıl Değeri (orijinalde) en az 5000kcal/kg yanabilir kükürt (kuru bazda) oranı en çok yüzde birbuçuk (%1.5) ve diğer
özellikleri bu Tablo’da belirtilen özellikleri sağlayan yerli kömürler mevcut soba ve kazanlarda yakıldığında bacadan atılan
kükürt dioksit konsantrasyonu, bu Tablo’da özellikleri belirlenen kömürün mevcut soba ve kazanlarda yakılmasında bacadan
atılan kükürt dioksit konsantrasyonu eşdeğerini aşmadığı akredite olmuş veya Bakanlıkça uygun görülen laboratuarlar
tarafından belgelenmesi halinde bu Yönetmeliğin 28 inci maddesine göre sınır değerlerin aşılmadığı (II.Grup) il ve ilçelerde
ısınma amacıyla kullanılabilir.
Tablo C. 10: Isınma Amaçlı Kullanılacak Đthal Kömür Özellikleri.
Özellikler
Sınırlar
: max. % 0,9
Alt Isıl Değer (orijinalde)
: min 6200 kcal/kg (- 400 tolerans)
Uçucu Madde (kuru bazda)
: % 12-28 (+1 tolerans)
Toplam Nem (orijinalde)
: max. % 10
Kül (kuru bazda)
: max. %14 (+1 tolerans)
Şişme Đndeksi
: max. 1
: 18-150 mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max. %10
Boyut*
tolerans)
*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.
Tablo C. 11: Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri.
ÖZELLĐK
SINIF 1
Alt Isı Değeri(1)(Kcal/kg) en az
5000
Baca gazına geçen kükürt oranı (%), m/m, enfazla
0,8
Düşme Sağlamlığı (%) m/m, en az
90
Aşınma Sağlamlığı (%) m/m, en az
75
Yastık veya Yumurta Şeklindeki Briketlerde (Kgf), en az
80
Kırılma
Sağlamlığı
Tabanı Düzgün Geometrik Şekilli Briketlerde (Kg/cm2), en az
130
Suya Dayanım(2) (%) en az
70
Isıl Verimi (%) en az
75
Duman Emisyon Oranı (g/kg), en fazla
8
1) Bu özellik, orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır.
2) Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz
48
SINIF 2
4000
1,0
80
65
60
100
70
75
12
Tablo C. 12: Sanayi Amaçlı Đthal Edilecek Kömür Özellikleri.
Alt Isıl Değeri (orijinalde)
: min 6000 kcal/kg (-500 kcal/kg tolerans)
: max. % 1
: max. % 36
Boyut
: 0-50 mm
Tablo C. 13: Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri.
Özellikler
Sınırlar
Alt Isıl Değeri (orijinalde)
Boyut
C. 1. 2. 4
Emisyon Đznine Baca gazında EKHKKY’nde belirtilen sınır değerlerin sağlanması
koşuluyla kısıtlama yok.
Tozumayı önleyici her türlü tedbirin alınması koşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yok
Endüstriyel Emisyonlar
Đlimizde Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğünden alınan bilgilere göre 722 adet (2007 yılı
itibariyle) sanayi tesisi bulunmakta olup bunlardan yarıya yakın kısmı denetlenerek, bu güne kadar
14 adet A Grubu Emisyon Đzni, 60 adet B Grubu Emisyon Đzni olmak üzere toplam 74 tesise
emisyon izni verilmiştir. 109 tesisin ise emisyon izni süreci devam etmektedir.
Đlimizde sanayi tesisleri genellikle il merkezinin doğusunda Mersin-Adana yolu üzerinde yer
almaktadır. Sanayiden kaynaklanan hava kirliliği değerlendirilirken 2872 sayılı Çevre Kanununa
dayanılarak çıkarılan Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
hükümleri uygulanmaktadır. Söz konusu yönetmeliğin amacı: sanayi ve enerji üretim tesislerinin
faaliyeti sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları
kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak
tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk
münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya
çıkmamasını sağlamaktır.
Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri
çerçevesinde tesislerin denetimleri ve emisyon izin işlemleri Çevre Yönetimi Şube Müdürlüğünce
sürdürülmektedir. Sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin kontrolü açısından ilimize sanayicilerin
kullanımına yönelik olarak doğal gazın gelmiş olması önemli bir gelişmedir. Daha detaylı bilgi için
bakınız K. Sanayi ve Teknoloji Bölümüne.
C. 1. 2. 5
Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar
Trafikte seyreden motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan egzoz gazlarının neden olduğu
hava kirliliğinden ve tehlikelerinden, canlıları ve çevreyi korumak amacıyla egzoz gazı kirleticilerinin
azaltılmasını sağlamak ve ölçümler yaparak kontrol etmek üzere Trafikte Seyreden Motorlu Kara
Taşıtlarından Kaynaklanan Egzoz Gazı Emisyonlarının Kontrolüne Dair Yönetmelik esasları
uygulanmaktadır. Mersin ilinde Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı yıllar itibariyle aşağıda verilmektedir.
Trafiğe Kayıtlı Araç Sayısı
2005
2006
2007
276.121
315.883
340.985
Đlimizde egzoz emisyon ölçümleri 12 adet servis istasyonu tarafından yapılmaktadır. Söz
konusu yönetmelik çerçevesinde yetkilendirilmiş işletmeler periyodik olarak denetlenmektedir.
Emniyet Müdürlüğü ile koordineli olarak yol kontrolleri yapılmakta olup araçların uygunluğu kontrol
edilmektedir. 2006 yılı içerisinde 64.491 taşıt, 2007 yılında 46.564 taşıt egzoz gazı emisyon ölçümü
yaptırmıştır.
Mersin Đlindeki motorlu kara taşıtlarının cinsleri ve sayıları Tablo C.14’ de, egzoz gazı
ölçüm yetkisine sahip kuruluşlar ise Tablo C.15’ de verilmektedir.
49
Tablo C. 14: Motorlu Kara Taşıtlarını Cinsi ve Sayısı (31.03.2008 tarihi itibariyle).
ĐL
ĐLÇE
GENEL
TARSUS ERDEMLĐ SĐLĐFKE MUT
GÜLNAR BOZYAZI ANAMUR
MERKEZĐ
TOP.
TOP.
Motosiklet
39.473
18.801
9.815
14.820
5.446
927
1.603
5.900
57.312
96.785
Otomobil
81.199
20.042
7.528
7.990
3.980
1.181
2.350
6.512
49.583 130.782
Minibüs
3.305
1.387
343
549
168
128
52
230
2.857
6.162
Otobüs
3.913
1.024
357
431
185
123
88
255
2.463
6.376
Kamyonet
24.882
8.579
4.970
3.400
1.744
476
817
1.699
21.685
46.567
Kamyon
9.407
3.688
1.051
978
614
267
387
693
7.678
17.085
Traktör
9.161
8.243
1622
2.508
2.101
833
341
781
16.429
25.590
Çekici
5.491
396
17
46
3
8
10
22
502
5.993
Ö.Amaçlı
518
95
40
66
15
23
11
28
278
796
Tanker
909
243
37
54
22
8
6
9
278
1.287
Arazi T.
946
261
47
37
14
7
11
76
453
1.399
Römork
144
15
1
2
3
3
24
168
Yarı Rö.
6.223
405
22
50
1
5
6
13
502
6.725
Toplam
185.571
63.178
25.849
30.930 14.295
3.986
5.685
16.221 160.144 345.715
Kaynak: Đl Emniyet Müdürlüğü
Tablo C. 15: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar(2007).
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
EGZOZ EMĐSYON ÖLÇÜM YETKĐ
BELGESĐ VERĐLĐŞ TARĐHĐ
ĐSTASYON ADI
Otomer Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.
(Atatürk Bulvarı Emek Mah. No:1 Karacailyas/MERSĐN)
Derya Otomotiv Akaryakıt Taş. San. ve Tic. A.Ş.
(Fatih Mah. Yenihal Kavşağı Mezitli/MERSĐN)
Derya Otomotiv Akaryakıt Taş. San. ve Tic. A.Ş. Tarsus Şubesi
(Öğretmenler Mah. Đsmet Akın Cad. No:75/C Tarsus/MERSĐN)
Boranlar Otomotiv. Đnş. Loj. Hizm. Tic. Ve San. Ltd. Şti.
(Atatürk Mah. GMK Bulvarı No:36 Mezitli/MERSĐN)
Bilen Otomotiv Tic. Ltd. Şti.
(H.Okan Merzeci Bulvarı No:425/MERSĐN)
Koluman Motorlu Araçlar San. ve Tic. A.Ş.
(Tarsus Otoyol Çıkışı Yenice/MERSĐN)
Gürsoy Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.
(GMK Bulvarı Merkez Mah. No:546 Mezitli/MERSĐN)
Hekimoğlu Sözmen Otomobil ve Kimyevi Mam. Tic. Ltd. Şti.
(Evren Mah. Atatürk Bulvarı No:32 Karacailyas/MERSĐN)
Turgut Toygar Ltd. Şti.
(Mersin Yolu Üzeri 2.km Silifke/MERSĐN)
Çayan Otomotiv Đnş. ve Tic. Ltd. Şti.
(Yunus Emre Mah.NatoYolu KavşağıYenihal Karşısı No:74 Tarsus/MERSĐN)
Ehil Otom.Demirçelik Đnş.Taah.Nak.Gıda Kırtasiye Tic.ve San.Ltd.Şti.
(Zeki Ayan Mah. Mezarlık Cad. No:61 MERSĐN)
Nar Oto Pazarlama San. Ltd. Şti.
(Sağlık Mah. Antalya Asfaltı Üzeri Anamur/MERSĐN)
14.02.2007
07.02.2007
27.03.2007
07.03.2007
20.02.2007
07.03.2007
17.04.2007
16.04.2007
13.04.2007
30.04.2007
30.07.2007
13.08.2007
Tablo C.16. Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Abcorbsiyon Katsayısı Sınır Değerleri.
Absorbsiyon Katsayısı (m-1)
Taşıta ait Bilgiler
-Normal emişli dizel motorlu
-Aşırı doldurmalı dizel motorlu (Turbo şarjlı)
2.5
3.0
50
Tablo C. 17: Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değerleri.
Karbon
Monoksit
(hacimce % )
TAŞITA AĐT BĐLGĐ
Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olmayan taşıtlar
Rölantide
1/10/1975’den öncekiler
6
1/10/1975-1/10/1986 arasındakiler
4,5
1/10/1986 sonrakiler
3,5
Egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri emisyon kontrol donanımı olan taşıtlar
Rölantide (<2000 min–1) *
Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok ise
En fazla 0,5
70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibaren
En fazla 0,3
Yüksek Rölantide (≥ 2000 min–1)
Taşıt üreticisinin belirlediği bir CO miktarı yok ise
En fazla 0,3
70/220/AT Yönetmeliğinin 98/69/AT değişikliğine göre tip onayı alan taşıtlar veya 2003 model yılından itibaren
En fazla 0,2
Lambda değeri, üreticisinin belirlediği şartlara göre 1+/- 0,03
* 70/220/AT Direktifinin 98/69/AT değişikliğine göre OBD sistemine sahip taşıtlarda alternatif olarak OBD sisteminin doğru
çalışıp çalışmadığının kontrolü de gerçekleştirilebilir.
C. 2
HAVAYI KĐRLETĐCĐ GAZLAR VE KAYNAKLAR
Bakanlığımızın yürüttüğü Hava Kalitesi Đzleme Ağı Projesi kapsamında ilimizde Toros
Devlet Hastanesi’ nin bahçesine kurulan Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu 11 Mayıs 2007 tarihi
itibariyle faaliyete geçmiştir. Đstasyonda Kükürtdioksit(SO2), partikül madde(PM10), sıcaklık, rüzgar
hızı ve yönü, basınç ve bağıl nem gibi parametreler ölçülebilmektedir. Hava kalitesi izleme
istasyonuna ait koordinatlar aşağıda verilmektedir.
Tablo C. 18: Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonuna Ait Koordinatlar
Đstasyon Enlem Ondalık Dereceleri
40 74 820 K
36 645 907 D
Đstasyon Boylam Ondalık Dereceleri
36˚48’27’’ K
Đstasyon Enlem (derece-dakika-saniye)
34˚38’08’’ D
Đstasyon Boylam (derece-dakika-saniye)
Đstasyonun Deniz Seviyesinden Yüksekliği (m)
10
Tablo C. 19: 2007 Yılı Hava Kirliliği Ölçümleri Aylık Ortalama Değerleri
2007 YILI HAVA KĐRLĐLĐĞĐ ÖLÇÜMLERĐ AYLIK ORTALAMA DEĞERLERĐ
Ölçüm yeri : Toros Devlet Hastanesi Bahçesi-Mersin
PM 10 (Partikül Madde) (µg/m3 )
SO2 (Kükürtdioksit) (µg/m3 )
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
73
12
Temmuz
88
0
Ağustos
63
1
Eylül
72
0
Ekim
98
2
Kasım
5
Aralık
158
10
NOT: * Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu 11/05/2007 tarihinde hizmete girmiştir.
* Kasım ayında PM 10 filtresi olmadığı için ölçüm yapılamamıştır.
Ocak
51
Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre SO2 ve PM 10 değerleri, Türkiye
sınır değerlerinin altında görülmektedir.
C. 2. 1
Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman
Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre 2007-2008 kış sezonu (Ekim-Mart
Dönemi) SO2 değerleri aşağıda verilmektedir.
Tablo C. 20: SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri (µg/m3)
SO2 (Kükürtdioksit) Değerleri (µg/m3)
Ölçüm sonuçları
Ekim
Kış sezonu sınır değeri
2
Kasım
5
Aralık
10
Ocak
23
Şubat
14
Mart
5
C. 2. 2
Partikül Madde (PM) Emisyonları
250 µg/m3
Hava kalitesi izleme istasyonu ölçüm sonuçlarına göre 2007-2008 kış sezonu (Ekim-Mart
Dönemi) PM 10 değerleri aşağıda verilmektedir.
Tablo C. 21: PM 10 (Partikül Madde) Değerleri (µg/m3)
PM 10 (Partikül Madde) Değerleri (µg/m3)
Ölçüm sonuçları
Ekim
Kış sezonu sınır değeri
98
Kasım
-
Aralık
158
Ocak
156
Şubat
134
Mart
112
C. 2. 3
200 µg/m3
Karbonmonoksit Emisyonları
3
Karbonmonoksitin uzun vadeli sınır değeri 10.000 µg /m , keza vadeli sınır değeri 30.000
µg /m tür. Mersin’de havada karbonmonoksit ölçümü düzenli olarak yapılamamaktadır.
3
Sanayi kuruluşlarının bacalarında, MSI Compact Ext.III marka bacagazı cihazı ile
karbonmonoksit ölçümleri yapılarak, ölçüm sonuçlarına göre gerekli önlemler aldırılmaktadır.
Đlimizde trafik araçlarından kaynaklanan egzoz gazlarının içindeki karbonmonoksit
gazlarının ölçümleri ve denetimleri yapılmaktadır.
C. 2. 4
Azot Oksit (NO x ) Emisyonları
Azot, yedi çeşit oksit meydana getirmekle birlikte bunlardan hava kirleticisi olarak en
önemlileri NO (azotmonoksit) ve NO2 (Azotdioksit)’dir. Bunlar beraberce (NO + NO2) NOx olarak
3
belirtilmektedir. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde NO2 için KVS değeri 300 µg/m ve NO
3
için KVS değeri 600 µg/m olarak verilmektedir.
Đlimizde sadece bazı sanayi kuruluşların bacalarında baca gazı ölçüm cihazı ile azotoksit
ölçümleri yapılmakta olup, havada azotoksit ölçümü yapılamamaktadır.
Sanayi kuruluşların içinde geçmiş yıllarda Akdeniz Gübre Fabrikasından çıkan azotoksit
emisyonlarının neden olduğu kirlilik, söz konusu tesisin nitrik asit ünitesine katalitik redüktör sistemi
ilave edilmesiyle çözülmüştür.
C. 2. 5
Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları
Yılda ortalama 10.000 km. yol giden ve 1.000 lt. benzin harcayan bir araç havaya 0.12 kg.
kurşun ve 16 kg. hidrokarbon vermektedir. Kirletici gazlar içinde hidrokarbonun %62.4’ü trafikten
kaynaklanmaktadır.
52
3
Hidrokarbonun kısa vadeli sınır değeri 140-280 µg/m Kurşunun uzun vadeli sınır değeri
3
2 µg/m ’tür. Đlimizde havada hidrokarbon ölçümü yapılmamıştır. Trafik araçların egzozundan çıkan
hidrokarbon ve kurşun ölçümleri, egzoz ölçüm istasyonlarında yapılmaktadır.
C. 3
ATMOSFERĐK KĐRLĐLĐK
C. 3. 1
Ozon Tabakasının Đncelmesi
Çeşitli amaçlar için üretilen kloroflorokarbonlar (CFC) ozon tabakasını inceltmekte, bunun
sonucunda çevre ve insan sağlığı olumsuz etkilenmektedir. Ozon tabakasının incelmesine sebep
olan ve kloroflorokarbon ihtiva eden maddelerin başında klor türevleri, plastik köpükler (strafor),
spreyler, aerasoller ve yangın söndürücüler gelmektedir.
Đlimizde ozon tabakasının zararlı faaliyetler olup olmadığı hakkında yeterli bilgi
bulunamamıştır.
C. 3. 2
Asit Yağışlarının Etkileri
Endüstriyel faaliyetlerde, konutları ısıtılmasında, motorlu taşıtlarda, enerji üretimi için termik
santrallerde kullanılan fosil yakıtlar ve kimyasal faaliyetler sonucu atmosfere verilen kükürtdioksit,
azotoksit, partikül ve hidrokarbonlar ile diğer kimyasal maddeler havada asılı kalarak, havadaki
rutubetle zamanla reaksiyona girerek asit yağmurları oluşmaktadır. Oluşan bu asit yağmurları
genelde H2SO3 sülfüroz asit, H2SO4 sülfürik asit ve nitrik asit HNO4 şeklinde yağmur, kar ve sis
içinde çözünmüş olarak yeryüzüne düşer. Asit yağmurlarının zararları şöyledir:
Yeryüzüne düşen asit yağmurları toprağın, akarsu ve göllerin bitkilerin asit dengesini
bozarak, önce hassas canlılar olmak üzere tüm canlıları etkilemekte hatta bazı türlerin ölümüne yol
açmaktadır.
Tarihsel kalıntılara, çelik köprülere, demiryollarının aşınmasına ve tahribatına neden
olmaktadır.
En büyük etki ormanlar ve bitkiler üzerine olmakta, asit yağışları bitkilerin yaprakları ve
meyveleri üzerine düşerek büyüme ve gelişmeyi engellemektedir.
Yeryüzünde su ve toprağa geçen asit yağmurları suyun ve toprağın fizikokimyasal yapısını
değiştirerek, su ve toprakla ilişkide olan canlıları etkilemektedir.
Đlde asit yağışları, asit kar ölçümleri ile asit sis, çiğ, kırağı oluşumu ve asit yağışlarının flora
üzerindeki etkisine dair çalışma bulunamamıştır.
C. 4
HAVA KĐRLETĐCĐLERĐN ÇEVREYE OLAN ETKĐLERĐ
C. 4. 1
Doğal Çevreye Etkileri
C. 4. 1. 1
Su Üzerindeki Etkileri
Hava kirleticileri su kaynaklarının kirlenmesi bakımından da önemli etkenlerdendir.
Özellikle Endüstri bölgelerinde havadaki CO2 ve SO2 düzeylerindeki artışa bağlı olarak, yağmur
damlacıklarının ve su kaynaklarının içerisindeki kirletici konsantrasyonu da artmaktadır. SO2 suda
çözünebildiğinden insanlar ve bitkiler için tehlike arz eder. Asit yağmurları sonucunda başta
sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerde bulunan göller ve yeraltı suyundan pH sürekli
düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların yaşam alanlarını olumsuz olarak
etkilemekte yada tamamen bozulmasına yol açmaktadır.
C. 4. 1. 2
Toprak Üzerine Etkileri
Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit yağmuru
olarak toprağa karışmaktadır. Asit yağmurunun etkisiyle toprak asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip
olmaktadır. Bu durum toprakta yaşayan bakterilerin faaliyetlerini yavaşlatmakta veya onları yok
etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, besin
maddeleri toprağa ulaşamamaktadır.
Emisyonlar içinde yer alan partikül maddeler içinde bulunan ağır metallerde toprak ve bitki
üzerinde yığılmaktadır. Böylece toprak organizmaları üzerinde toksik etki yaparak bunların
ölümüne neden olmakta ve toprağın yapısını bozmaktadır.
53
C. 4. 1. 3
Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri
Hava kirliliği sonucu tek tek veya toplu bitki hatta insan ölümleriyle karşılaşılmaktadır.
Bitkiler üzerinde hava kirlenmesi nekroz adı verilen yaprak dokusunun eğilip bükülmesi kloroosis
adı verilen beyazlanmalar veya diğer renklerdeki lekeler, büyüme bozulmaları etkilerine neden
olabilir.
Kükürt ve azot oksitleri asidik birikimin temel bileşenleridir. Uzun süreli taşınımları kara ve
su ekosistemlerinde olumsuz etkilere yol açan toprak ve suların asidifikasyonuna yol açmaktadır.
SO2 ve ozon bitkilere zararlıdır, özellikle ozon ürün kayıpları ve ormanlara zarar vermektedir.
Bunlar kloroplastların sayısında azalma ile renk solması veya sararma, dış epidermal tabakanın
tahribatı neticesinde yaprak yüzeylerinin parlaklaşması veya yüzeyde benekleşme şeklinde fiziksel
etkiler veya mekanizmalarında aksaklıklar gibi fizyolojik ve biyokimyasal etkilerdir.
Hayvanlarda ise, özellikle SO2 ve NOx’den kaynaklanan solunum yolu hastalıkları ve hatta
ölüme giden vakalara rastlanmıştır.
C. 4. 1. 4
Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Havada en çok rastlanan SO2 olup, üst solunum yollarında tahriş, farenjit, larenjit, astım,
bronşit gibi hastalıklar ile giderek sayısı artan ve yenilmesi güçleşen enfeksiyonlara neden
olmaktadır. Bunun dışında NOx’le ve ozon ile havada bulunan eşitli organik madde, toz ve
buharlarının akciğerlerde ve diğer organlarda amfizem, astım, kanser gibi hastalıklara yol açabildiği
bildirilmektedir.
Geleneksel hava kirleticilerin çoğu, solunum ve kardiyovasküler sistemleri direk etkiler.
Hastalık, ölüm ve akciğer fonksiyon bozukluklarındaki artışlar SO2 ve partikül madde
düzeylerindeki artışlarla ilişkilidir. NO2 ve ozon da solunum sistemini etkiler, bunlara akut maruz
kalma iltihaplı (enflamatuvar) hastalık ve geçirgenliğe duyarlılık, akciğer fonksiyon bozuklukları ve
nefes borusu reaktivitesinde artışlara neden olur. Ozonun aynı zamanda göz, burun ve boğazı
tahriş ettiği ve baş ağrılarına neden olduğu bilinmektedir. CO hemoglobine bağlanabildiğinden
kandaki oksijenin yerini alır, bu da kardiyovasküler ve sinirsel davranış problemlerine yol açar.
Kurşun kemik iliğindeki kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin sentezini engeller, karaciğer ve
böbrekleri bozar ve nörolojik zararlara yol açar.
Hava kirliliğinin doğrudan insan sağlığına etkileri, kirliliğe maruz kalınan süre ve yoğunluk
ile ilgili olup, nüfusun genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Çocuklar ve yaşlılar, solunum ve
kardiyovasküler hastalığı olanlar, alerjik olanlar ve egzersiz yapanlar gibi nüfustaki bazı gruplar
daha çok risk altındadır.
C. 4. 2
Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri
SO2 atmosferde veya metal yüzeylerinde sülfürik asit oluşturmak suretiyle metallerin
korozyon hızlarının artmasına neden olmaktadır. SCV’nin yapılar üzerine etkisi, kireçtaşı ile
reaksiyona girerek suda çözünebilen dolayısıyla yapıların zamanla yıpranmasına yol açan
maddeleri meydana getirme şeklindedir. Ozonun en önemli etkisi kauçuk materyallerini çatlatma
şeklindedir.
Hava kirletici kaynaklardan yayılan emisyonlar görüntü kirliliği oluşturmakla birlikte özellikle
kış sezonunda taşıtların egzoz gazlarından ve yakıtlardan çıkan emisyonların yoğunluk kazanması
nedeniyle görüş mesafesini zaman zaman etkilemektedir.
KAYNAKÇA
1. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı Verileri
2. Mersin Valiliği Planlama Şube Başkanlığı, 1992 Yılı Mersin Đli Envanteri
3. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Verileri.
4. Çevre ve Orman Bakanlığı Web Sitesi
5. Đl Emniyet Müdürlüğü Verileri.
54
D. SU
D. 1
SU KAYNAKLARININ KULLANIMI
D. 1. 1
Yeraltı Suları
3
Đlin yer altı suyu potansiyeli; emniyetli olarak kullanılabilir su miktarı: 83 hm /yıl, fiili
3
tüketilen su miktarı: 90 hm /yıl dır.
Mersin Đlinin yeraltı suyu kaynaklarının bölgeleri ve yıllık verimleri B.4.2.’ de verilmiştir. Đlde,
gerek DSĐ' ce ilan edilmiş yeraltı suyu işletme sahalarında gerekse ilan edilmemiş yeraltı suyu
sahaları dışında 10.03.2003 tarihi itibariyle belgeli kuyu listesi aşağıda Tablo D.1'de verilmektedir.
Tablo D. 1: Belgeli Kuyu Listesi
Đlçe
DSĐ.Kuyu (adet)
ANAMUR
2
GÜLNAR
17
MUT
7
SĐLĐFKE
53
ERDEMLĐ
18
MERSĐN
85
TARSUS
49
TOPLAM
231
Şahıs Kuyu (adet)
9
26
5
50
58
295
116
559
Köy Hizm. (adet)
19
33
12
45
23
76
99
307
Đller Bankası (adet)
Genel Toplam
12
42
3
79
24
8
156
4
103
7
463
5
269
39
1136
DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA
Yeraltı suyu kaynakları gerek sulama gerekse içme suyu olarak cazibe kaynaklarına göre daha
fazla masrafla işletildiğinden sulama ve içme suyu kaynağı olarak ikinci planda düşünülmektedir.
D. 1. 2
Jeotermal Kaynaklar
Đl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir.
D. 1. 3
Akarsular
Đlimizdeki önemli akarsular ve ortalama akış değerleri B Doğal Kaynaklar bölümünde
verilmiştir. Đldeki akarsuların rejimleri düzensiz olmakla beraber birkaçı dışında hepsinin üzerinde
DSĐ tarafından yapılmış olan baraj, bent, regülatörler vasıtasıyla düzensiz akış nispeten uygun
duruma getirilmiştir. Sular iyi nitelikli sulama suyudur. Đlin en büyük akarsuları Göksu ve Berdan
dışındaki akışlar kısa ve yatakları eğimlidir. Dar vadilerden akarlar ve çoğunlukla yatak boyunca
alüviyal taban bulunmaz. Yalnız kıyıya ulaştıkları yerlerde birikinti ovaları oluşmuştur.
En büyük akarsu olan Göksu iki ana kolunu da Konya'dan alır. Mersin ilinde aldığı en
büyük kol Mut'un güneyinde Göksu’ya kavuşan Kurtsuyu' dur. Göksu'nun Karahacılı' da ortalama
3
3
3
akışı 118 m /sn dir. En yüksek akış 1679 m /sn, en düşük akış 26 m /sn dir. Tarsus Çayı Bolkar
Dağlarının Değnek köyü doğusunda kalan kesiminin sularını toplar. Değnek köyü doğusundan
akan Pamukdere, Gülek boğazından akan Yeşiloluk Deresi ve arada kalan Kadıncık deresi başlıca
3
kollarıdır. Tarsus Çayının Muhat Köprüsünde ölçülen ortalama akışı 40 m /sn, en yüksek akış 1222
3
3
m /sn, en düşük akışı 9.33 m /sn dir. Đlin üçüncü büyük akarsuyu Anamur (Dragon) Çayıdır.
3
3
3
Ortalama akış 38 m /sn, en yüksek akış 478 m /sn, en düşük akışı 2,4 m /sn dir. Sakar yayla dağı
ile Güzeloluk arasının sularını toplayan Lamas Çayı Erdemli’nin batısından denize ulaşır. Ortalama
3
akışı 10 m /sn dir. Aslanköy' den gelen ve Mersin’de denize ulaşan Efrenk Çayı (Müftü Deresi) 3.2
3
m lük akışa sahiptir. Yukarda sayılan akarsulardan başka Deliçay, Gilindirez, Tömük, Erdemli,
Ovacık, Aydıncık, Gözce, Aksaz, Bozyazı dereleri de Đl düzeyinde önemli sayılabilecek derelerdir.
Đldeki akarsuların yıllık su potansiyeli toplam 7.200 hm³/yıl’dır. Akarsuların su rejimleri
dağlar ve platoların bazı bölümlerinin orman örtüsünden yoksun olması nedeniyle genellikle
düzensizdir. Yüksek oranda mil taşımalarına karşın akarsular, iyi nitelikli sulama suyu özellikleri
göstermektedir.
Đldeki akarsulardan içme suyu, sulama ve enerji temini gibi birçok amaçla
faydalanılmaktadır. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğünden temin edilen, su kaynaklarının kullanım
durumunu gösteren genel durum planı Şekil D.1’ de verilmektedir.
55
Şekil D. 1: DSĐ Genel Durum Planı
56
D. 1. 4
Göller, Göletler ve Rezervuarlar
Göller: Mersin Đlinde Akdeniz kıyısındaki birkaç set gölünden başka önemli göl yoktur.
Silifke ile Taşucu arasındaki Akgöl, Keklik ve Paradeniz gölü bunların başlıcalarıdır. Keklik gölü ve
Paradeniz gölü deniz ile bağlantılı olduklarından dolayı suları tuzludur. Bu göllerde bol miktarda
balık yaşamaktadır. B.4.4’de göllerle ilgili bilgiler verilmiştir.
Göletler: Mersin Đli sınırları içerisinde sulama amaçlı kullanılmak üzere köy hizmetlerince
yapılıp işletmeye açılan iki adet gölet bulunmaktadır. Bunlardan Tarsus Đlçesi sınırları içerisinde
3
3
bulunan 1.663.000 m maksimum göl hacmine ve 275.594 m dolgu hacmine sahip Çavuşlu
3
Göletinden sulanan alan 208 ha’ dır. Erdemli Đlçesi sınırları içinde bulunan 304.190 m maksimum
3
göl hacmine ve 91.364 m dolgu hacmine sahip Esenpınar Göletinden toplam sulanan alan 537 ha’
dır.
Rezervuarlar: Mersin Đli sınırları içerisinde rezervuar olarak sadece Berdan barajı
3
2
rezervuar bulunmakta olup normal su seviyesinde hacmi 144,5 milyon m , yüzey alanı 6,55 km dir.
Sulama, içme suyu, enerji amaçlı su çekilmektedir. Đçme suyu amacı olduğundan 2872 Sayılı
Çevre Kanununa dayalı çıkartılan "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği"nin madde 16, 17, 18, 19 ve
20.hükümlerine tabi olarak, mutlak koruma, kısa mesafeli koruma, orta mesafeli koruma ve uzun
mesafeli koruma alanları tespit edilmiştir. Đlgili yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesiyle Berdan
barajı rezervuarı korunmuş olacaktır.
D. 1. 5
Denizler
Yüzey alanı 106.000 km2 olan Kuzeydoğu Akdeniz, yarı kapalı bir niteliğe sahiptir.
Akdeniz'i çevreleyen ülkelerdeki hızlı nüfus artışı ve endüstriyel gelişme ile yoğun tarımsal ve
turizm faaliyetleri önemli kirletici kaynakları oluşturmaktadır. Buna karşılık, diğer denizlerimize göre
Akdeniz’deki su sirkülasyonu daha fazla olup, bu durum kirleticilerin dağılmasında ve
seyreltilmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca Akdeniz'in fiziksel yapısı nedeniyle denizdeki
oksijen dağılımı da daha düzenli ve yeterli düzeydedir.
Akdeniz sahilleri, Türkiye'nin en fazla turist çeken, deniz mevsimi ve kumsal kıyı şeridinin
çok uzun olduğu bir bölgemizdir. Bunun yanısıra Mersin, Đskenderun ve Antalya limanları yoğun
deniz trafiğine maruz kalmaktadır. Denizyolu taşımacılığı, denizdeki petrol ve petrol türevleri
niteliğindeki kirleticilerin önemli bir kaynağıdır.
Akdeniz‟in sıcak noktalarından biri olan Mersin Körfezi gerek şehir atıksuları gerekse
kirletilmiş nehir suları ve sanayi atıksu girdisinin yoğun baskısı altındadır. Bu nedenle, MED POL
programına dahil edilen ötrofikasyon izleme ve değerlendirmesi için pilot bölge seçilmiştir. Sahip
olduğu denizler açısından Şanslı bir ülke olan (üç tarafı denizlerle çevrilmiş) Türkiye‟nin taraf
olduğu MED POL programının temel amacı, denizlerimizde kirlilik durumu ve eğilimlerin
belirlenmesi; bu kirliliğe neden olan karasal kaynakları sürekli izleyerek, AB kriterlerine uygun
şekilde gerekli idari ve teknik önlemlerin alınmasını sağlamaktır. MEDPOL Programının kapsamı
Ulusal Koordinatörlerin ortak çabalarıyla genişletilerek yenilenmiş ve Faz IV aşamasına gelinmiştir.
Ülkemizde Çevre ve Orman Bakanlığının koordinatörlüğünde yürütülen Ulusal Đzleme Programın
temel hedefleri, Akdeniz ve Ege Denizi‟ni kirleten karasal kaynakların (nehirler, kentsel ve
endüstriyel atıksular) deşarj kriterlerine uygunluğunu (compliance monitoring of effluents), kirli ve
temiz kıyısal bölgelerinden alınan deniz suyu, biyota ve sediman örneklerinde metal ve organik
kirleticilerin uzun dönemli değişikliklerini izlemek (trend monitoring) ve Mersin Körfezi‟nde
ötrofikasyon izleme ve değerlendirmektir.
Akdeniz ekosistemi insan kaynaklı çevresel baskılara karşı çok hassastır. Bu nedenle,
karasal kirleticilerin izlenmesi ve kıyı sulara ulaşan kirletici yüklerin kontrolü ve azaltılması alıcı
ortamın korunması için gereklidir.
MEDPOL programı kapsamında yürütülen Mersin Körfezi ötrofikasyon izleme çalışmasına
2007‟de devam edilmiştir. Körfezin kıyı sularında belirgin besin tuzları (N, P), asılı katı ve organik
madde kirlenmesi çok belirgindir; yoğun plankton çoğalması ve biyokütlesi artışı vardır. Ancak
Körfezin alt tabaka sularında oksijen eksikliği (doygunluk>90%) gözlenmemiştir. Evsel atıksu deşarj
bölgesinde amonyak ve fosfor kirliliği, nehir girdisi alanında nitrat ve silikat girdileri çok belirgindir.
Kirleticilerin ulaştığı kıyısal sularda TRIX indeksi genellikle 4-6 arasındadır ve ötrofik durumdadır;
açıktaki referans bölgede 0.5-2.0 aralığına düşmektedir.
57
D. 2
DOĞAL DRENAJ SĐSTEMLERĐ
A. Akarsular: Mersin Đlinde akarsuların çoğunluğu Torosların zirvelerinden doğup yaklaşık
100 Km’den az bir uzunlukta denize dökülmekte olup hidrolik eğimleri yüksektir. Göksu Nehri en
uzun nehirdir. Đldeki büyük bir kısmı ilkbahar aylarında en yüksek su taşırlar, sonbahar aylarında en
düşük seviyelerine düşerler. B.4.3’ de verilen Göksu, Berdan, Anamur, Lamas, Efrenk çayları yaz
aylarında da kaynaklarından beslenirler, diğer dereler olarak adlandırdığımızda yaz ayları akımları
çok düşmektedir.
B. Yeraltı Suları: Đldeki yeraltı suları alüvyon ovalardan temin edildiğinden yüzeysel suların
havzalarından beslenirler.
D. 3
SU KAYNAKLARININ KĐRLĐLĐĞĐ VE ÇEVREYE ETKĐLERĐ
D. 3. 1
Yeraltı Suları ve Kirlilik
Uzun yıllar ülkemizde ve dünyada emniyetle kullanılan yeraltı suları son yıllarda artan bir
şekilde kirlenmeye maruz kalmıştır. Yer altı suları kirliliğini, yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden
ayrı tutmak mümkün değildir. Değişik ortamlardaki kirlenme birbiriyle etkileşim içinde olduğundan
yeraltı suyu kirlenmesi "su kirliliği" konuları içerisinde yer alır.
Yeraltı suyu kirlenmesinin en belirgin nedeni kentsel ve endüstriyel atıklardır. Katı, sıvı ya
da gaz atıklar çevreye verildikten sonra iklim durumuna, toprağın yapısına, atığın cinsine ve
zamana bağlı olarak yer altı suyuna taşınırlar.
Yeraltı suyu kirlenmesinin diğer önemli nedenlerinden biri de aşırı çekimdir. Özellikle Đlin
doğu kesiminde yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşlarında ve Mersin-Silifke arasında bulunan tatil
sitelerinde yoğun bir yeraltı suyu kullanımı söz konusudur. Bunun sonucu olarak da yeraltı sularına
olan baskı artmakta, özellikle denize yakın yerlerde tuzlu su girişimi tehdidi yaşanmaktadır.
Đlimizde en önemli yeraltı suyu kirlenme nedeni evsel atıkların fosseptiklerle doğrudan
toprağa verilmesi ve kanalizasyon sistemi yetersizliğidir. Evsel atık sularda bol miktarda bulunan
mikroorganizmalar taşınım sırasında doğal olarak temizlenmeye uğrasa da bir miktar organik
madde ve deterjan gibi parçalanmaya karşı dayanıklı bileşikler yeraltı suyuna ulaşarak içme suyu
açısından sorun yaratabilmektedir.
Egzoz gazındaki zararlı bileşenlerin yağmur sularıyla taşınımı, gübre kullanımı, pestisit ve
hayvan atıkları gibi tarımsal faaliyetler sonucu nitrat (NO3 ) derişimindeki artış kirlilik nedenleri
olarak sıralanabilir.
Đlimizde işletmede olan yer altı suyu havzalarından sadece Efrenk havzasında (DeliçayMezitli arası) aşırı çekimden dolayı deniz suyu girişimi sebebi ile tuzluluk görülmüştür. Diğer
havzalarda kirlilik yönünden problem yoktur. Ancak Tuzlanma yönünden sahilde 100-400 m’lik
şeritte kuyu açılmamalıdır.
Đlimiz sınırları içinde bulunan yeraltı suları; içme suyu, kullanma suyu ve sulama amaçlı
olarak kullanılmaktadır. Yeraltı suları; tarımsal faaliyetler sonucu toprağa verilen pestisit ve
kimyasal gübrelerin aşırı kullanımından, kanalizasyon sistemi olmayan yerlerde evsel atık suların
sızdırmalı fosseptiklere verilmesi ile kentsel ve endüstriyel atıkların çevreye verildikten sonra iklim
durumuna, toprağın yapısına ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına taşınması gibi nedenlerle
kirlenmektedir.
D. 3. 2
Akarsularda Kirlilik
Sağlıklı bir akarsuda biyodinamik bir çevrim sonucu bitki ve hayvan yaşamı ile ilgili olarak
ekolojik bir denge mevcuttur. Evsel ve endüstriyel kirlenme bu dengenin bozulmasına neden olur.
Atık suların akarsulara deşarjı neticesinde, başta yüksek enerji potansiyeline sahip organik
maddeler olmak üzere çeşitli kirleticiler su ortamına girmiş olur. Böylece deşarj noktasının mansap
tarafında kalan kısmında değişmeler meydana gelirken su ortamında doğal bir arıtım süreci de
başlar. Bu süreç akarsuyun özellikleri ve iklim koşulları ile yakından ilgilidir. Organik maddelerin
ayrışması sırasında ortamdaki mevcut oksijen hızlı bir şekilde tüketilmeye başlar ve çözünmüş
oksijen konsantrasyonu azalır.
Kirlenmiş su yatağındaki biyolojik hayat ve ekolojik sistemde değişikliğe uğrar. Çökebilen
maddeler, bulanıklık ve düşük çözünmüş oksijen konsantrasyonu balıkların ve diğer su canlılarının
normal yaşaması dengesini değiştirir.
58
Akarsu boyunca ilerlerken drenaj alanlarının dolayısıyla su miktarının artışıyla
konsantrasyon düşer. Pek çok kimyasal madde reaktif özellikte olduğundan adsorbsiyon, reaksiyon
ve biyolojik ayrışma gibi olaylarla uzaklaşmaktadır. Evsel atık suda bol miktarda bulunan bakteriler
akarsu ortamında koşulların elverişli olmayışı nedeniyle hızla yok olur.
Đlimizde Devlet Su Đşleri Bölge Müdürlüğünce su kirliliğini takip etmek amacıyla mevcut
yerüstü sularından periyodik numuneler alınmaktadır. 2006 yılında alınan su numuneleri analiz
sonuçları aşağıda tablolar halinde verilmektedir.
Tablo D. 2: Mersin Erdemli Kuyusu
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Erdemli Kuyusu
Parametre (mg/L) Ock Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Sıcaklık
16
19
20
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
19
16
18
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
4
4
4
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
72,96
69,12
60,48
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
24,82
24,82
24,82
Toplam Azot
1,46
1,45
2,161
Toplam Fosfor
0
0
0
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
-
Eyl
Ekm
Ksm
17
Arl
2006
Yıllık Ortalama
19
4
54,72
28,36
1,44
0
Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA
Tablo D. 3: Göksu Nehri Silifke Mansap
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Göksu Nehri Silifke Mansap
Parametre (Mg/L) Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
8
164
4
1,1
35,04
14,18
1,79
0,12
-
Mrt
Nis
Mys
Hzr
23
234
4
0,8
31,20
14,18
1,715
0,13
-
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
25
12
95
74
4
4
0,8
0,8
32,64
35,52
35,45
28,36
2,37
1,78
0,10
0
59
Tablo D. 4: Anamur Dragon Deresi Regülatörü
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Anamur Dragon Deresi Regülatörü
Parametre (Mg/L)
Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
11
13
19
11
32
14
22
19
4
0,5
34,56
4
0,5
32,16
4
0,5
26,88
4
0,5
22,08
10,64
0,83
-
10,64
0,86
-
10,64
0,89
-
10,64
1,81
-
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
Tablo D. 5: Silifke Akgöl
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Akgöl
Parametre (Mg/L)
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Ock
Şbt
10
154
24
13
159,84
2304,25
13,39
-
Mrt
Nis
Mys
Hzr
29
264
32
13
84,48
1098,95
15,32
0,06
-
60
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
33
13
216
226
28
32
11
13
193,92
101,76
4076,75
779,90
4,60
14,13
0,06
0,07
Tablo D. 6: Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Kapızlı Pompa Đstasyonu
Parametre (Mg/L)
Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
Mrt
Nis
12
34
4
1,7
132
418,31
2,45
0,25
-
Mys
Hzr
Tmz
23,0
64
8
3,2
36,48
21,27
1,707
0,28
-
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
28,0
13
72
82
8
8
2,8
2,5
36,48
58,56
42,54
35,45
1,9
1,987
0,28
0,28
Tablo D. 7: Aydıncık Soğuksu Deresi
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Aydıncık Soğuksu Deresi
Parametre (Mg/L)
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda
Katı
Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam
Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Ock
Şbt
16
86
4
0,7
21,60
10,64
1,33
0
-
Mrt
Nis
Mys
2006
Yıllık
Ortalama
Hzr
16
15
4
0,7
22,56
10,64
1,34
0
-
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
16
16
17
20
4
4
0,8
0,8
23,04
24,00
10,64
10,64
1,33
1,35
0
0
61
Tablo D. 8: Göksu Nehri Silifke Memba
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Göksu Nehri Silifke Memba
Parametre (Mg/L)
Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
Mrt
Nis
8
146
4
0,8
29,76
10,64
1,325
0,09
-
Mys
Hzr
Tmz
22
184
4
0,8
30,72
10,64
1,204
0,08
-
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
23
12
86
142
4
4
0,8
0,8
34,08
34,56
14,18
28,36
2,15
1,354
0,00
0,00
Tablo D. 9: Mersin Lamas Çayı
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Lamas Çayı
Parametre (Mg/L)
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
2006
Yıllık
Ortalama
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
13
17
19
13
34
22
26
26
4
0,5
63,84
4
0,5
60,48
4
0,5
41,28
4
0,5
58,56
14,18
1,51
-
10,64
1,56
-
17,73
2,41
-
10,64
2,30
-
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
62
Tablo D. 10: Silifke Bozlağan Deresi
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Bozlağan Deresi
Parametre (Mg/L)
Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
Mrt
Nis
11
42
4
0,9
231,84
17,73
2,87
0,12
-
Mys
Hzr
Tmz
23
86
12
2,5
39,36
17,73
2,35
0,13
-
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
28
13
82
78
8
8
2,5
2,5
40,32
58,56
21,27
42,54
2,34
1,38
0,19
0,12
Tablo D. 11: Silifke Paradeniz
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke Paradeniz
Parametre (Mg/L)
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
11
254
64
25
1049,76
12053
25,28
30
316
68
27
948
11344
27,75
-
-
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
2006
Yıllık
Arl
Ortalama
34
15
284
316
64
72
27
29
1040,16
891,84
14534,50
7940,80
5,63
26,6
0,05
0,06
63
Tablo D. 12: Mersin Mezitli Değirmençay
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Mersin Mezitli Değirmençay
Parametre (Mg/L)
Ock
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
7
19
22
9
34
18
47
22
4
0,8
13,44
4
0,8
15,36
4
0,8
54,72
4
0,8
24,96
24,82
2,11
-
24,82
1,94
-
21,27
1,85
-
21,27
2,24
-
Tablo D. 13: Silifke D-3 Drenaj Kanalı
Ölçümü Yapılan Alıcı Ortamın Adı ve Mevkii: Silifke D-3 Drenaj Kanalı
Parametre (Mg/L)
Sıcaklık
Yüzer Madde
Askıda Katı Madde
Yağ Ve Petrol
Kim.Oksijen Đht.
Biy.Oksijen Đht.
Sülfat
Toplam Sülfür
Fenol
Serbest Klor
Toplam Azot
Toplam Fosfor
Arsenik
Toplam Siyanür
Toplam Kurşun
Toplam Kadmiyum
Toplam Krom
Toplam Civa
Toplam Bakır
Toplam Nikel
Toplam Çinko
Toplam Kalay
Toplam Gümüş
Yüzey Aktif Mad.
Arl
2006
Yıllık
Ortalama
Ock
Şbt
10
62
4
1
228
1240,75
2,925
0,18
-
Mrt
Nis
Mys
Hzr
25
132
8
3,3
35,52
17,73
2,2
0,19
-
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
2006
Yıllık
Arl
Ortalama
30
13
78
92
8
8
2,5
2,5
107,52
203,04
244,61
638,10
3,54
2,156
0,2
0,23
64
Çevre ve Orman Bakanlığı'nın koordinatörlüğü ve maddi desteği ile Orta Doğu Teknik
Üniversitesi - Deniz Bilimleri Enstitüsü (ODTÜ-DBE) ve Dokuz Eylül Üniversitesi -Deniz Bilimleri ve
Teknoloji Enstitüsü (DEÜ-DBTE) tarafından ortaklaşa yürütülmekte olan MED POL projesinin 2007
yılı raporuna göre, Doğu Akdeniz’e dökülen nehirlerin kirlilik değerleri oldukça değişken
bulunmuştur. Tüm nehirlerde kirlilik derişimleri önemli mevsimsel değişimler göstermiştir. Yağmurlu
tarım alanları ve kentlerden nehir havzasına taşınan organik ve inorganik kimyasallar, nehirlerin
kirlilik değerlerinde önemli mevsimsel değişimler yaratmışlardır. Yağmurlarla tarım alanları ve
kentlerden nehir havzasına taşınan organik ve inorganik kimyasallar, nehirlerin kirlilik değerlerinde
önemli mevsimsel değişimler yaratmaktadır. Örneğin, 2006 yılı nisan ve mayıs aylarında bu amaçla
yapılan Akdeniz Bölgesi nehirlerinde yapılan ölçümler, yoğun yağışların karadan taşıdığı kirliliğin
nehir suyu kalitesini belirgin şekilde değiştirdiğini açıkça ortaya koymuştur. Nehirlerin yaz ve
sonbahar dönemi kirlilik değerleri benzerdir.
Akdeniz’i besleyen nehir suları her zaman nitrat iyonlarınca zengin bulunmuştur. 20032007 yıllarındaki yıllık ortalama kirlilik değerleri incelendiğinde; nehirlerdeki yıllık salınımların çok
daha düşük olduğu görülmüştür. 2007 yılında Berdan’daki amonyak ve fosfor derişimlerindeki
artışın yanında nitrat artışı da görülmüş olup fosfor derişimi artışı çok belirgin bulunmuştur
(Berdan’daki fosfor derişimi 5 kat artmıştır). Mersin Körfezi’ni etkileyen akarsulardan biri olan
Berdan sularında yüksek amonyum azotu ile 12.5-19 mg/l arasında ve yüksek KOĐ derişimleri
bulunmuştur. Berdan’da nitrat artışı 2006-2007 döneminde devam etmiştir. Lamas ve Göksu’da
belirgin nitrat değişimi yoktur.
Göksu nehrinde 2004-2005 döneminde düşük ve benzer olan fosfat derişimleri, 20062007’de 3-4 kata varan artış göstermiştir. Göksu nehri Akdeniz bölgesindeki nehirler içerisindeki
kirlilik kaynaklarından biridir. TAK yükü en fazla olan nehir, yıl boyunca bulanık akan Göksu’dur.
Göksu nehir suları yağmurdan nehir yatağına ulaşan katı maddeleri denize en fazla taşıyan
akarsudur ve TAK değerleri kış-ilkbahar ve yağmurlu dönem sonrasında çok yükşek ve
değişkendir. Göksu’nun TAK derişimlerinde 2007’de belirgin bir azalma olmuştur. Bu da bölgedeki
yağış rejimi ile yakından ilgilidir. Göksu ve Lamas’ta 2005’ten 2007’ye KOĐ’de belirgin bir azalma,
BOĐ5’de ise %30-40’lık artış vardır. Göksu’da amonyum yükünde artış %50’den fazladır; fakat nitrat
yükünde değişim yoktur.
Akdeniz’in tüm nehirlerinde TP ve fosfat derişimleri ve yüklerinde 2007’de artış olmuştur.
Berdan’da son iki yıldaki düşük KOĐ derişimi ve de yük taşınımı devam etmektedir. Ancak BOĐ yükü
artışı nehire fazla evsel atıksu verildiğinin göstergesidir.
Düşük debili Lamas bölgenin en temiz akarsuyudur ve kirlilik değerleri ortamın doğal
özelliğini yansıtır. Bu temiz nehirde nitrat derişimi her zaman yüksek (yıllık ortalama: 80-115 µM
aralığında), fosfat ise düşüktür (0.2-0.64 µM); bu akarsuda fosfat azlığından dolayı N/P oranı çok
yüksektir (>300). Silikat genellikle 100-130 µM seviyesindedir ve nitrat/silikat molar oranı bire
yakındır. Lamas’ın BOĐ5 ve KOĐ değerleri çok düşüktür ve bu akarsuda organik kirlenme en az
düzeydedir ve bir yönelim görülmemiştir.
D. 3. 3
Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik
Đlimizde bulunan göllerle ilgili bilgiler "B Doğal kaynaklar" kısmında verilmektedir.
Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’nın 2005 yılında, Tablo D.14’de belirtilen
mevkilerde, özel bir şirkete Temmuz-Aralık ayları arasında 6 ay boyunca Su Kirliliği Analizleri
yaptırmış olup sonuçları Tablo D.15’de verilmiştir.
Tablo D. 14: Su Örneklerinin Alındığı Noktaların Harita Bilgileri
Örnek No
Koordinatları
Örnek Alınan Yerin Adı
E
N
36 58 27 38
40 292 67
1
Göksu Nehri Baraj Mevkii
2
Göksu Nehri Şehir Merkezi Çıkışı
36 58 82 72
40 265 78
3
Göksu Nehri Menderes Mevkii
36 59 28 25
40 194 36
4
Bozlağan Kanalı
36 58 41 07
40 212 20
5
Bozlağan Kanalı Akgöl Girişi
36 58 43 75
40 196 87
6
Hurma Kanalı Paradeniz Girişi
36 59 01 87
40 188 78
7
Eski Nehir Yatağı Cırba Deresi
36 59 56 20
40 217 19
8
Atakent Tersakan Mevkii
36 59 64 39
40 286 66
Kaynak: ÖÇKKB, Aralık–2005. “Su Kalitesinin Đzlenmesi Projesi Raporu”
65
TabloD. 15: 2005 Yılı Su Kirliliği Analiz Sonuçları
Parametre
Sıcaklık 0C
Ölçüm
Noktası
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
pH
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
ÇO (mr/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Nitrit Azotu (mg/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Nitrat Azotu (mg/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Fosfat (mg/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
KOĐ (ml/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ortalama
27,2
28,1
29,8
27,5
29,8
29,7
X
28,0
28,6
8,13
8,12
7,83
7,98
7,83
7,93
7,84
7,39
7,88
6,96
7,83
6,60
7,43
6,60
7,98
7,71
7,16
7,28
0,019
0,010
0,020
0,018
0,020
0,210
X
0,124
0,06
0,728
0,693
0,306
0,376
0,306
0,065
X
0,174
0,38
0,039
0,042
0,330
0,019
0,030
0,036
0,028
0,072
0,07
<5
6,32
5,43
8,00
5,43
17,20
36,1
126
29,6
30,6
30,2
29,5
30,2
32,0
X
32,0
30,6
9,17
9,29
8,95
8,50
8,95
9,68
9,01
8,60
9,02
9,28
8,23
6,60
2,86
6,60
4,41
8,05
9,40
6,93
0,004
0,010
0,008
0,016
0,008
0,009
X
0,031
0,01
0,111
0,915
0,694
0,234
0,694
0,162
X
0,119
0,42
0,031
0,037
0,040
0,021
0,040
0,030
0,015
0,779
0,12
<5
<5
12,80
5,96
12,80
30,20
30,4
29,50
24,7
25,8
27,4
24,3
27,4
27,9
X
28,3
26,5
8,11
8,10
7,90
7,29
7,90
7,79
7,84
7,45
7,80
6,89
10,62
2,85
6,37
2,85
4,45
8,80
6,40
6,15
0,003
0,002
0,010
0,010
0,010
0,021
X
0,344
0,06
0,704
0,894
0,169
0,468
0,169
0,934
X
2,740
0,87
0,023
0,040
0,031
0,040
0,031
0,031
0,130
2,240
0,32
<5
<5
8,37
6,40
8,37
7,17
42,6
19,10
22,6
21,3
23,8
22,2
23,8
22,9
X
24,5
23,0
8,19
8,25
8,15
7,75
8,15
7,82
8,12
8,01
8,06
9,55
10,84
10,87
5,85
10,87
5,81
9,44
9,91
9,14
0,009
0,007
0,016
0,015
0,016
0,016
X
0,041
0,02
0,948
0,844
0,330
0,523
0,330
0,400
X
0,891
0,61
0,463
0,814
1,000
0,438
1,000
0,110
0,289
0,518
0,58
<5
<5
8,73
<5
8,73
<5
30,1
10,60
15,7
19,9
16,3
15,6
16,3
17,2
X
16,7
16,8
7,70
7,74
7,34
7,17
7,34
7,52
7,48
7,93
7,53
7,36
7,19
7,99
9,86
7,99
6,30
6,51
3,77
7,12
0,010
0,010
0,010
0,010
0,010
0,010
X
0,002
0,01
0,650
0,770
0,480
0,580
0,480
0,110
X
0,160
0,46
0,080
0,080
0,080
0,110
0,080
0,070
0,059
0,070
0,08
<5
<5
<5
5,04
<5
14
23,4
5,87
12,3
13,3
13,1
12,8
13,1
14,5
X
14,4
13,4
7,64
7,63
7,53
7,41
7,53
7,51
7,06
6,77
7,39
10,69
9,63
9,18
12,64
9,18
11,28
5,59
4,27
9,06
0,001
0,004
0,003
0,001
0,003
0,003
X
0,004
0,00
0,710
0,770
0,550
0,700
0,550
0,640
X
0,320
0,61
0,200
0,020
0,070
0,030
0,070
0,060
0,020
0,060
0,07
<5
<5
<5
<5
<5
<5
1,7
<5
22,0
23,2
23,4
22,0
23,4
24,0
Ortalama
66
24,0
23,2
8,2
8,2
8,0
7,7
8,0
8,0
7,9
7,7
7,94
8,5
9,1
7,3
7,5
7,3
6,7
7,7
6,8
7,61
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
0,03
0,6
0,8
0,4
0,5
0,4
0,4
0,7
0,56
0,1
0,2
0,3
0,1
0,2
0,1
0,1
0,6
0,21
Parametre
AKM (ml/l)
Ölçüm
Noktası
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
TÇM (ml/l)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Renk (Pt-Co)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Bulanıklık (NTU)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Fekal Koliform
(EMS/100ml)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Top. Koliform
(EMS/100ml)
1
2
3
4
5
6
7
8
Ortalama
Temmuz
Ağustos
Eylül
X
X
X
X
X
X
26,80
X
26,80
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
26,90
X
26,90
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
35,50
X
35,50
73,2
242,0
3430
67,8
3430
334
X
71,9
1092,70
X
X
X
X
X
X
X
X
Ekim
Kasım
Aralık
Ortalama
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
34,80
19,50
17,25
26,79
X
X
X
34,80
19,50
17,25
26,79
658,0
389,0
191,7
327,98
486,0
420,0
192,5
335,13
2140
2470
824
2216,00
474,0
261,0
210,0
253,20
2140
2470
824
2216,00
495
1275
266
592,50
X
X
X
6490
2110
1428
2524,98
1840,43
1342,14
562,31
1209,40
X
X
3,39
21,10
33,14
19,21
X
X
5,16
24,20
31,37
20,24
X
X
6,93
27,80
33,50
22,74
X
X
5,16
17,20
29,65
17,34
X
X
6,93
27,80
33,50
22,74
X
X
6,22
48,70
20,60
25,17
X
X
X
X
X
X
X
40,58
7,90
22,87
23,78
10,62
24,96
29,23
21,60
X
X
X
223,00
39,80
6,64
89,81
X
X
X
226,00
47,20
15,50
96,23
X
X
X
68,00
36,50
13,70
39,40
X
X
X
187,00
21,60
6,77
71,79
X
X
X
68,00
36,50
13,70
39,40
X
X
X
88,90
48,70
20,60
52,73
X
X
X
X
X
X
X
X
X
28,40
2,49
2,80
11,23
127,04
33,26
11,39
57,23
X
X
X
40
0
500
180,00
X
X
X
100
0
1100
400,00
X
X
X
0
0
1100
366,67
X
X
X
15
73
148
78,67
X
X
X
0
0
1100
366,67
X
X
X
7
5
85
32,33
X
X
X
X
X
X
X
X
X
2
10
36
16,00
23,43
12,57
581,29
205,76
600
500
600
800
1200
2000
950,00
1600
2000
900
900
1600
3000
1666,67
1600
1600
1100
1200
800
2000
1383,33
1000
900
1000
900
700
1200
950,00
1600
1600
1100
1200
800
2000
1383,33
800
1200
900
800
500
800
833,33
800
1500
1200
800
1000
2000
1216,67
1200
1800
1000
800
900
2000
1283,33
1150,00
1387,50
975,00
925,00
937,50
1875,00
1208,33
Kaynak: ÖÇKKB, Aralık–2005. “Su Kalitesinin Đzlenmesi Projesi Raporu”
ÇO= Çözünmüş Oksijen
KOĐ= Kimyasal Oksijen Đhtiyacı
TÇM= Toplam Çözünmüş Madde
AKM= Askıda Kuru Madde
X= Numune Ölçümü Yapılmamıştır
67
D. 3. 4
Denizlerde Kirlilik
321 km’ lik kıyı bandına sahip olan ilimizde en önemli çevre sorunlarından birini yerleşim
yerlerinin alt yapı eksikliklerinden kaynaklanan su ve deniz kirliliği oluşturmaktadır. Mersin
Büyükşehir Belediyesi ile birlikte toplam 70 belediyeden oluşan ilimizde, belde ve belediyelerin
büyük bir kısmı deniz kenarında yer almaktadır. Bu belde ve belediyelere ait kanalizasyon ve
arıtma tesisi yetersizliği nedeniyle evsel nitelikli atıksular doğrudan veya dolaylı bir şekilde denize
ulaşmakta ve önemli derecede kirlilik oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra liman faaliyetleri, endüstriyel
faaliyetler, tarımsal faaliyetler vb gibi etkenler de sularımızın kirlenmesinde rol oynamaktadır.
Đlimizdeki belediyelerin kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin durumunu için bakınız Tablo L.5.
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca Sahil bandı düzenleme çalışmaları kapsamında
Adnan Menderes Bulvarı üzerindeki Hilton Oteli ile Mezitli arasındaki alanda dolgu ve düzenleme
çalışmaları yapılmış; koşu, yürüyüş ve bisiklet yolları, oturma grupları, spor amaçlı kültür-fizik
aletleri konulmuş, ayrıca gölge yapacak ağaçlar ve süs bitkileri dikilmiştir.
Mersin'de denize ulaşan kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana
kenti batı yakasına ait şehir kanalizasyonunun ve Adana'daki bir kısım sanayi kuruluşlarının atık
sularının deşarj edildiği Tarsus Đlçesi Baharlı Köyü sınırlarındaki TD-O drenaj kanalı, Tarsus
Đlçesindeki sanayi atık sularının taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek
seyreltme usulüne dayanan Mersin Büyükşehir Belediyesi (MESKĐ) derin deniz deşarj hattı
Akdeniz'e ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarındandır.
Đklimsel özellikleri, coğrafi konumu, doğal ve kültürel nitelikleri nedeniyle özellikle yaz
aylarında yoğun bir nüfus artışına sahip olan Đlde yerleşimden kaynaklanan kirlilik göz ardı
edilemez boyutlardadır. Kıyı boyunca yer alan tatil sitesi, otel, motel vb. tesislerin büyük
çoğunluğunda atık su arıtma tesisi bulunmakla beraber bu tesisler verimli çalıştırılamamaktadır.
Yerleşim yerlerinden kaynaklanan atık sular için en iyi çözüm kanalizasyon sistemlerinin yapılarak
toplu arıtmaya geçilmesidir. Bu sağlanamadığı sürece deniz kirliliğinin önlenmesi mümkün
olamayacaktır.
Bunların yanı sıra yoğun bir endüstriye sahip olan Mersin'de sanayi, ticaret ve Serbest
Bölge faaliyetlerine bağlı olarak yoğun bir deniz taşımacılığı ve tanker trafiği yaşanmakta, bu yolla
Akdeniz üzerinde petrol türevleri kirliliği hissedilmektedir.
Đlimizde yer alan sanayi kuruluşları genellikle kıyıya yakın yerlerde kurulmuş olup özellikle
Mersin Merkez Đlçe, Tarsus ve Adana yolu üzerinde yoğunlaşmıştır. Sanayi kuruluşlarından
kaynaklanan su kirliliği J.6.2 bölümümde incelenmiştir.
Đlimizde deniz kirliliği konusunda önemli bir araştırma; MEDPOL programında yürütülen
Mersin Körfezi ötrofikasyon izleme çalışmasıdır. Çalışma kapsamında planlanan 6 sahada
çalışmalar gerçekleştirilerek, ölçüm ve analiz sonuçları değerlendirilmiştir. Buna göre;
Körfezin kıyı sularında belirgin besin tuzları (N, P), asılı katı ve organik madde kirlenmesi
çok belirgindir; yoğun plankton çoğalması ve biyokütle artışı vardır. Ancak Körfezin alt tabaka
sularında oksijen eksikliği (doygunluk >90%) gözlenmiştir. Evsel atıksu deşarj bölgesinde amonyak
ve fosfor kirliliği, nehir girdisi alanında nitrat ve silikat girdileri çok belirgindir. Kirleticilerin ulaştığı
kıyısal sularda TRIX indeksi genellikle 4-6 arasındadır ve ötrofik durumdadır; açıktaki referans
bölgesinde 0.5-2.0 aralığına düşmektedir. Karasal kirletici kaynakların yönetiminde, uygulanabilir
doğru arıtma teknolojisi seçimlerinde deniz ortamının temel oseanografik ve ekolojik özellikleri ile
birlikte alıcı ortam su kalitesi ve kimyasal kirletici özümleme kapasitesi model tahmin sonuçlarının
önemle dikkate alınması gerekmektedir.
MED POL projesi kapsamında değerlendirilen evsel atıklar içinde en kirli olanı arıtılmadığı
için Mersin evsel atığıdır. Bu atıksuyla deniz ortamına yüksek derişimlerde amonyum azotu
girmektedir. Organik madde kirlilik göstergesi olan KOĐ derişimi 411-422 mg/l aralığında ve
SKKY’nin belirlediği ‘sınır değerin’ üstünde bulunmuştur. BOĐ değeri ise 243-171 mg/l aralığında
ölçülmüş ve sınır değere yakındır, fakat altındadır. Arıtılmış evsel sularda ise KOĐ derişimi 18-36
mg/l, BOĐ derişimi 6.4-44.6 mg/l arasında değişmiştir.
TAK değeri 60.34 mg/l diğerlerinden yüksek bulunmuştur. Arıtılmış suda çok düşük olan
TAK, Mersin evsel atığında çok yüksek bulunmuş. TAK derişimi, nehirler içerisinde en yüksek
Göksu nehir sularında bulunmuş. Mersin evsel atığında PAH derişimi (34 µg/l), diğer kaynaklara
kıyasla her zaman yüksek bulunmuş ve kanalizasyon sistemine bilinmeyen (şehir içindeki petrol vb
tesislerden) kaynaklardan önemli girdiler vardır. En yüksek TP değerleri Mersin atık sularında
68
ölçülmüş. Nitrat değerleri Mersin atığında her zaman çok düşük bulunmuş. Fakat amonyak azotu
çok yüksektir. Evsel atıklar içinde en kirli olan Mersin evsel atıksularıdır. Mersin atıksularının
toplam organik ve toplam fosfor (TP) ve TIN derişimleri diğer evsel atıksulardan ve nehirlerden
fazla olduğu için ön arıtımsız denize verilen evsel atıksular Mersin kıyı suları için önemli bir kirlilik
kaynağıdır.
Kısaca, Mersin Körfezi’nde evsel atığın verildiği alanda ve yakın çevresinde yapılan ölçüm
sonuçlarına göre, belirgin besin tuzları (fosfat ve amonyak), organik madde kirliliği açıkça
görülmüş. Işık geçirgenliği kıyı sularda düşük bulunmuş olup, körfezin kıyısal bölgesi yüzey
sularında fazla miktarda TAK bulunmuş.
Ötrofik durumdaki Mersin Körfezinin su kalitesinin gelişmesi için biyolojik arıtma gereklidir;
ayrıca nehir ve atıksularda fosfor yükü azaltılmalıdır.
D. 4
SU VE KIYI YÖNETĐMĐ, STRATEJĐ VE POLĐTĐKALARI
Đlimizde hızlı nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki
farklılığa paralel olarak kıyı boyunca yoğunlaşan yapılaşmanın beraberinde gelişen alt yapı
yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. Özellikle sahillerimizde yoğunluk kazanmış
otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi dinlenme ve turizm amaçlı tesislerde
atık su arıtma sisteminin olmaması veya usulüne uygun şekilde çalıştırılmaması, söz konusu
tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin bozulmasına neden olmakta, bu yolla deniz ve su
kirliliği problemlerini gündeme getirmektedir.
Bu konuda Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği
çerçevesinde denetimler yapılmakta, atık su arıtma tesisi bulunmayan yerlere atık su arıtma
tesislerinin yaptırılması, atık su arıtma tesisi olanların ise atık su arıtma tesislerinin düzgün bir
şekilde çalıştırılması konularında gerekli uyarılar yapılmakta ve cezai müeyyideler
uygulanmaktadır. Ancak bu güne kadar yapılan çalışmalarda müstakil atık su arıtma tesislerinin
yeterli bir çözüm sağlayamadığı, bunun yerine ilçe ve belde belediyelerince kanalizasyon
şebekelerinin oluşturularak toplu arıtma tesislerini yapmalarının daha sağlıklı olacağı
düşünülmektedir.
Bu konu ile ilgili olarak başta sahil belediyeleri olmak üzere alt yapı sorunlarını çözmek
amacıyla belediyeler bir dizi çalışma içerisine girmişlerdir. Mersin ili belediyeleri atıksu arıtma tesisi
iş termin planları ile mevcut durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir.
Tablo D. 16: Mersin Đli Belediyeleri Atıksu Arıtma Tesisi Đş Termin Planları Đle Mevcut Durumları
ĐLÇESĐ
BELEDĐYELER
Mersin
MERKEZ
Akdeniz
Yenişehir
Toroslar
Adanalıoğlu
Arpaçsakarlar
Bahçeli
Çiftlikköy
Davultepe
Dikilitaş
Değirmençay
Dorukkent
Gözne
Karacailyas
Kazanlı
Kuyuluk
Mezitli
Soğucak
Tece
Yalınayak
Yenitaşkent
Arslanköy
Fatih
(Ayvagediği)
AÇIKLAMA
Biyolojik atıksu arıtma tesisi yoktur. Merkez ilçe için derin deniz deşarjı vardır.
13/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde
bulunulmuştur. Karaduvar atıksu arıtma tesisinin ihalesini 2007 yılı içerisinde bitirilmiş
yapımı %40 seviyesinde tamamlanmıştır.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde
bulundukları için kanun gereği, kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi yapma yetkisi
Büyükşehir Belediye Başkanlığında olup arıtma tesisi yapımı için 2 yıllık süre
taahhüdünde bulunulmuştur (09/03/2007-22/08/2009). Mersin Büyükşehir Belediye
Başkanlığı sınırlarında hizmet edilen nüfus 970000 kişidir.
Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyon çalışmalarının devam
ettiği bildirilmiştir.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 50’dir.
02/07/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı taahhüdünde
bulunulmuştur.
69
ĐLÇESĐ
BELEDĐYELER
Fındıkpınarı
Güzelyayla
Tepeköy
Anamur
ANAMUR
Çarıklar
Ören
Erdemli
Arpaçbahşiş
Ayaş
Çeşmeli
Esenpınarı
ERDEMLĐ
Kocahasanlı
Kargıpınarı
Kızkalesi
Kumkuyu
Limonlu
Tömük
Çamlıyayla
ÇAMLIYAYLA
Sebil
Bozyazı
BOZYAZI
Tekmen
Tekeli
AYDINCIK
Aydıncık
Gülnar
Büyükeceli
GÜLNAR
Köseçobanlı
Kuskan
Sütlüce
(Zeyne)
AÇIKLAMA
Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi
mevcut değildir. 09/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi yapımı için iş termin planı
taahhüdünde bulunulmuştur.
Derin deniz deşarjı mevcuttur. 49948 kişiye hitap eden derin deniz deşarjı için % 90
kanalizasyon hattı bitirilmiştir.
Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Çoğunlukla sitelerde paket arıtma sistemi
mevcuttur. 07/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde
bulunulmuştur.
Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 17/08/2005 tarihli üst yazı ile Anamur
Belediyesi Derin Deniz Deşarjından yararlanılmak üzere kanalizasyon sistemine
bağlanılacağı bildirilmiştir.
% 55-60 oranında kanalizasyon mevcuttur. Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla
sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur. 11/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi
için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur.
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu
arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 08/05/2007
tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur.
arıtma tesisi mevcuttur. 12/03/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi
mevcut değildir. 01/08/2006 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde
bulunulmuştur.
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi
bulunmamaktadır. 11/05/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde
bulunulmuştur.
arıtma tesisi mevcuttur. Kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 19/04/2007 tarihinde
atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur.
Belediyeye ait atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Tesisin kesin kabulü 08/08/2007 tarihinde
yapılarak işletmeye açılmıştır.
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus 8000
kişidir. 11/05/2007 tarihinde arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur.
Kumkuyu ve Limonlu Belediyelerine ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 2005
yılında ortak atıksu arıtma tesisi yapılacağı beyan edilmiştir. Çoğunlukla sitelerde paket
atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır.
14/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı taahhüdünde bulunulmuştur.
arıtma tesisi mevcuttur. Onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 10/05/2007
Atıksu arıtma tesisi ve kanalizasyon sistemi mevcut değildir. 01/05/2007 tarihinde atıksu
arıtma tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur.
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma
tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Đller Bankasından onaylı kanalizasyon
sistemi mevcuttur.
Atıksu arıtma tesisi yoktur. Çoğunlukla sitelerde paket atıksu arıtma tesisi mevcuttur.
Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir.
Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 2’dir. 14/08/2006
Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus
oranı % 60’dır. 08/07/2005 tarihli üst yazı ile atıksu arıtma tesisi için iş termin planı
Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Çoğunlukla sitelerde paket
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 90’dır. 01/05/2007
Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Onaylı kanalizasyon sistemi
bulunmamaktadır. 01/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı
70
ĐLÇESĐ
BELEDĐYELER
Silifke
Narlıkuyu
Atakent
Atayurt
SĐLĐFKE
Taşucu
Yeşilovacık
Akdere
Arkum
Uzuncaburç
Mut
MUT
Göksu
Tarsus
Gülek
Yenice
Yeşiltepe
TARSUS
Atalar
Bahşiş
Bağcılar
Huzurkent
D. 5
AÇIKLAMA
Atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Kapasitesi 21.500 m³/gün olan atıksu arıtma tesisi 2007
yılında inşaatı tamamlanarak faaliyete geçirilmiştir.
Belediyeye ait bir adet kısmi atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Hizmet edilen nüfus 3000
kişidir. Kanalizasyona bağlı nüfus oranı % 25’dir. Đkinci Arıtma tesisi yapımı için 6 yıllık
süre taahhüdünde bulunulmuştur.
Atakent Belediye başkanlığına ait bir adet kısmi atıksu arıtma tesisi mevcuttur. Atayurt
Belediyesine ait atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Atakent Belediyesi merkezinin
dışındaki yerleşim yerleri için Atayurt Belediyesi ile birlikte ortak arıtma tesisi yapılacağı
taahhüt edilmiştir.
Belediyeye ait genel atıksu arıtma tesisi ile onaylı kanalizasyon sistemi
bulunmamaktadır. 04/05/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi için iş termin planı
Belediyeye ait genel bir arıtma sistemi bulunmamaktadır.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Kanalizasyona bağlı nüfus % 85’dir. 01/05/2007
Atıksu arıtma tesisi ve onaylı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. 26/08/2005
Atıksu arıtma tesisi mevcut olup deşarj izni bulunmaktadır. 08/11/2001 tarihinde
işletmeye alınan biyolojik atıksu arıtma tesisi 312398 kişiye hizmet etmektedir.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. 20/03/2007 tarihinde atıksu arıtma tesisi iş termin
planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemi mevcut değildir. Đller Bankası
tarafından kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi projeleri hazırlanmıştır.
planı için taahhütte bulunulmuştur. Onaylı kanalizasyon sistemi mevcut değildir.
planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemine bağlı % 30 nüfus oranı
bulunmaktadır.
planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemine bağlı % 75 nüfus oranı
bulunmaktadır.
Belediyeye ait genel arıtım sistemi bulunmamaktadır. 14/05/2007 tarihinde atıksu arıtma
tesisi iş termin planı için taahhütte bulunulmuştur. Kanalizasyon sistemi mevcut değildir.
Atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde
bulundukları için kanun gereği, kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi yapma yetkisi
Büyükşehir Belediye Başkanlığında olup arıtma tesisi yapımı için 2 yıllık süre
SU KAYNAKLARINDA KĐRLĐLĐK ETKENLERĐ
Bu bölümde alt başlıklar halinde verilen konularla ilgili Đlimizde yapılmış bir çalışmaya
ulaşılamamıştır.
KAYNAKÇA
1. DSĐ Bölge Müdürlüğü Đçel Đli Projeleri Genel tanıtım raporu (Adana, Aralık 1991)
2. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları
3. MED POL Projesi 2007 yılı raporu
71
E. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI
E. 1
GENEL TOPRAK YAPISI
Saturasyon (Đşba) yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım toprakları %2.1 kum,
%42.4 tın, %35.3 killi tın ve %20.2 kil bünyeye sahiptir. Bu dağılım Đlde tarım için uygun toprak
bünyesi varlığını göstermektedir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak bünyesi analiz
sonuçları Tablo E.1 de verilmektedir.
Tablo E. 1: Tarım Topraklarının Đlçeler Đtibarıyla Verimlilik Değerleri
Đlçe Adı
Saturasyon (%)
0-30
30-50
50-70
Num. Ad
8
77
187
Merkez
%
2.0
19.2
46.6
Alan ha
948
9099
22085
Num. Ad
5
131
14
Anamur
%
3.3
86.8
9.3
Alan ha
405
10665
1143
Num. Ad
6
76
87
Erdemli
%
2.9
36.5
41.8
Alan ha
709
9242
10584
Num. Ad
9
355
29
Gülnar
%
2.3
90.1
7.4
Alan ha
1208
47332
3887
Num. Ad
134
36
Mut
%
78.8
21.2
Alan ha
37123
10470
Num. Ad
2
92
74
Silifke
%
1.2
54.8
44.0
Alan ha
440
20091
16132
Num. Ad
27
286
530
Tarsus
%
2.2
23.4
43.4
Alan ha
3008
31991
59334
Num. Ad
57
1151
957
Đl Toplamı
%
2.1
42.4
35.3
Alan ha
6718
165543
123635
70-110
125
31.2
14786
1
0.6
74
39
18.8
4785
1
0.2
106
370
30.3
41424
536
19.7
61175
Toplam
110+
4
401
10
100.0
474
47392
151
100.0
12282
208
100.0
25320
394
100.0
52533
170
100.0
47593
168
100.0
36663
9
1222
0.7
100.0
957
136714
13
2714
0.5
100.0
1431
358502
Đçel Đli Arazi Varlığı Kitabı (1991)
Tarım toprakları %10.8 nötr (pH 6.6-7.5), %89.2 alkali (pH 7.5 den büyük) reaksiyona
sahiptir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak reaksiyonu analiz sonuçları Tablo E.2 de
verilmektedir.
Tablo E. 2: Toprak Reaksiyonu
Đlçe Adı
Merkez
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Đl Toplamı
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Toprak Reaksiyonu pH
0-4.5
4.5-5.5
5.5-6.5
-
72
6.5-7.5
26
6.5
3080
87
57.6
7077
38
18.3
4634
99
25.1
13186
9
5.3
2522
13
7.7
2823
24
2.0
2734
296
10.8
36056
Toplam
7.5-8.5
8.5+
375
401
93.5
100.0
44312
47392
63
1
151
41.7
0.7
100.0
5124
86
12287
170
208
81.7
100.0
20686
25320
295
394
74.9
100.0
39347
52533
161
170
94.7
100.0
45071
47593
155
168
92.3
100.0
33840
36663
1198
1222
98.0
100.0
133980
6714
2417
1
2714
89.1
0.1
100.0
32360
86
358502
Tablo E. 3: Toprak tuzluluğu
Đlçe Adı
Merkez
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Đl Toplamı
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Total Tuz (%)
0-0.15
383
95.5
45259
150
99.3
12201
202
97.1
24586
391
99.2
52113
167
98.2
46736
168
100.0
36663
1146
93.8
128238
2607
96.1
345796
0.15-0.35
16
4.0
1896
1
0.78
86
6
2.9
734
2
0.5
263
3
1.8
857
57
4.7
6426
85
3.1
10262
0.35-0.65
2
0.5
237
1
0.3
157
13
1.0
1367
16
0.6
1761
Toplam
0.65+
401
100.0
473.92
151
100.0
12287
208
100.0
25320
394
100.0
52533
170
100.0
47493
168
100.0
36663
6
1222
0.5
100.0
683
136714
6
2714
0.5
100.0
683
358502
Tablo E.3 de ise Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak tuzluluğu analiz sonuçları
verilmektedir. Đşlemeli tarım uygulanan topraklar %96.1 tuzsuz, %3.1 hafif tuzlu, %0.6 orta tuzlu,
%0.2 ise çok tuzludur.
Đl toprakları %7.1 az kireçli, %12.1 orta kireçli, %9.0 kireçli, %26.0 fazla kireçli ve %45.8
çok fazla kireçlidir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak kireci analiz sonuçları Tablo E.4 de
verilmektedir
Tablo E. 4: Toprak Kireci
Đlçe Adı
Merkez
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Đl Toplamı
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Kireç (% CaCO3)
0-1
1-5
48
18
11.9
4.5
5640
2133
63
36
41.7
23.8
5123
2923
34
32
16.3
15.4
4127
3899
32
8
8.2
2.0
4255
1051
2
60
1.2
35.7
440
13089
65
38
5.3
3.1
7246
4238
244
192
9.0
7.1
26831
27333
5-15
73
18.2
8625
26
17.2
2112
36
17.3
4380
33
8.4
4413
2
1.2
571
12
7.1
2603
148
12.2
16679
330
12.1
39383
Toplam
15-25
25+
401
158
104
100.0
39.4
26.0
47392
18672
12322
151
20
6
100.0
13.3
4.0
1287
1633
496
208
73
33
100.0
35.1
15.9
25320
8888
4026
394
298
23
100.0
75.6
5.8
52533
39767
3047
170
154
14
100.0
90.6
8.2
47593
43119
3903
168
88
6
100.0
52.4
3.6
36663
19211
1320
1222
449
522
100.0
36.7
42.7
136714
50174
58377
2714
1240
708
100.0
45.8
26.0
358502
181464
83491
Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. Analiz
sonuçları ortalamasına göre topraklarda %7.7 organik madde çok az, %42.6 az, %26.0 orta, %12.2
iyi ve %11.5 ise yüksek düzeydedir.
73
Đl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi ile organik madde miktarını arttırıcı
önlemlere başvurulması verimde devamlılık ve artış için gereklidir. Mersin Đli topraklarında yapılan
toprak organik madde içeriği analiz sonuçları Tablo E.5 de verilmektedir.
Tablo E. 5: Organik Madde
Đlçe Adı
Merkez
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Đl Toplamı
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Organik Madde (%)
0-1
1-2
89
8
22.2
2.0
10521
248
63
27
41.7
17.9
5124
2199
70
8
33.7
3.8
8533
962
48
154
12.2
39.1
6409
20540
5
73
2.9
42.9
1380
20417
1
19
0.6
11.3
220
4143
112
689
9.2
56.4
12578
77107
209
1157
7.7
42.6
23996
146385
2-3
150
37.4
17725
44
29.2
3588
36
17.3
4380
99
25.1
13186
62
36.5
17371
70
41.7
15288
24.5
20.0
27343
706
26.0
98881
3-4
78
19.5
9241
10
6.6
811
40
19.2
4861
59
15.0
7880
21
12.4
5902
38
22.6
8286
86
7.0
9570
332
12.2
46551
Toplam
4+
401
76
100.0
18.9
47392
8957
151
7
100.0
4.6
12287
565
208
54
100.0
26.0
25320
6584
34
394
8.6
100.0
45.18
52533
9
170
5.3
100.0
2523
47593
40
168
23.8
100.0
8726
36663
90
1222
7.4
100.0
10116
136714
310
2714
11.5
100.0
41989
358502
Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde Olsen Metoduna göre tarım topraklarında
%16,4 fosfor çok az, %24,7 az, %19,0 orta, %13,1 yüksek, %26,8 ise çok yüksek fosfor varlığı
tespit edilmiştir. Bu değerlendirmelere göre fosfor eksikliği gösteren toprakların fosforlu gübrelerle
takviye edilmesi gerekmektedir. Mersin Đli tarım topraklarında yapılan toprak fosfor analiz sonuçları
Tablo E.6 da verilmektedir.
Tablo E. 6: Fosfor
Đlçe Adı
Merkez
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Tarsus
Đl Toplamı
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Num. Ad
%
Alan ha
Yarayışlı Fosfor (P2 05) Kg/Dekar
0-3
3-6
6-9
9-12
39
9.7
4597
25
16.5
2027
18
8.6
2178
78
19.8
10401
47
27.7
13183
20
11.9
4363
217
17.8
24335
444
16.4
61084
52
13.0
6165
17
11.3
1388
16
7.7
1950
42
10.7
5621
9
5.3
2522
19
11.3
4143
200
16.4
22421
355
13.1
44206
63
15.7
7441
36
23.8
2924
42
20.2
5115
97
24.6
12923
56
32.9
15658
26
15.5
5683
351
28.7
39237
671
24.7
88981
81
20.2
9573
35
23.2
2838
26
12.5
3165
79
20.1
10559
27
15.9
7567
31
18.5
6783
236
19.3
26386
515
19.0
66871
74
Toplam
12+
166
401
41.4
100.0
19620
47392
38
151
25.2
100.0
3110
12287
106
208
51.0
100.0
12912
25320
98
394
24.8
100.0
13029
52533
31
170
18.2
100.0
8663
47593
72
168
42.8
100.0
15695
36663
1222
218
100.0
17.8
136714
24335
2714
729
100.0
26.8
358502
97363
E. 2
TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐ
Mersin Đli topraklarının metallerle ve mikrobiyal olarak kirlenmesi üzerine belirgin bir
çalışma henüz yapılmamıştır.
E. 2. 1
Kimyasal Kirlenme
E. 2. 1. 1
Atmosferik Kirlenme
Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır.
E. 2. 1. 2
Atıklardan Kirlenme
Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır.
E. 2. 2
Mikrobiyal Kirlenme
Đl topraklarında mikrobiyal kirlenme ile ilgili bir çalışma bulunamamıştır.
E. 3
ARAZĐ
E. 3. 1
Arazi Varlığı
Mersin Đlinin arazi varlığı 1.585.259 Ha. Olup, bunun büyük toprak gruplarına göre dağılımı
şöyledir:
Büyük Toprak Grubu
Alanı(Ha)
%
Kahverengi Orman Toprakları
Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları
Kırmızı Akdeniz Toprakları
Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları
Alüviyal Topraklar
Redzina Topraklar
Kolüviyal Topraklar
Çıplak Kayalar
Diğer araziler ve su yüzeyleri
TOPLAM
644.939
355.388
226.301
85.883
80.723
47.813
45.031
79.762
19.419
1.585.259
40.7
22.4
14.3
5.4
5.2
3.0
2.8
5.0
1.2
100.0
E. 3. 1. 1
Arazi Sınıfları
Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre Mersin Đlinin toprak dağılımı şöyledir:
Arazi Sınıfı
Alanı(Ha)
%
I. Sınıf
II. Sınıf
III. Sınıf
IV. Sınıf
V. Sınıf
VI. Sınıf
VII. Sınıf
Sınıflandırma dışı(su yüzeyi)
TOPLAM
41.895
44.558
65.103
69.130
173.855
1.095.575
93.230
1.913
1.585.259
2.6
2.8
4.1
4.4
11:0
69.1
5.9
0.1
100.0
Mersin Đli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflamasını gösteren harita, Şekil E.1’ de verilmiştir.
75
Şekil E. 1: Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması
Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002
76
E. 3. 1. 2
Kullanım Durumu
Mersin Đli topraklarının arazi kullanma şekline göre dağılımı şöyledir:
Kullanma Şekli
Alanı(Ha)
%
Orman
Çayır-mera
Fundalık
Kuru tarım alanları
Sulu tarım alanları
Bağ
Özel ( muz, kivi vb. ürünler )
Çıplak kaya, ırmak yatakları kıyı kumulları
Su yüzeyleri
Yerleşim alanları
TOPLAM
743.575
218.830
142.509
224.445
106.068
29.800
19.212
83.715
1.913
15.192
1.585.259
46.9
13.8
9.0
14:2
6.7
1.9
1.1
5.3
0.1
1.0
100.0
Mersin Đli Şimdiki Arazi Kullanım şeklini gösteren harita, Şekil E. 2’ de verilmiştir.
Yukarıdaki çizelgeden görüleceği üzere Mersin Đli topraklarının %46.9’ luk (743.575 Ha)
büyük bir bölümünü orman alanları oluşturmaktadır. Toplam tarım arazilerinin alanı 378.805 Ha.
olup, oranı %23.9’ dur. Bunu 218.830 Ha. ( %13.8) ile çayır- mera alanları; 147.509 Ha (%9.0) ile
fundalıklar izlemekte; 83.715 Ha. (%5.3) alan kullanım dışı (çıplak kaya, ırmak yatakları, kıyı
kumulları) alanları; 1913 Ha. (0.1) su yüzeylerini; 15.192 Ha. (% 1.0) yerleşim alanlarını
oluşturmaktadır.
378.805 Ha. lık toplam tarım alanlarının 224.445 Ha. ı (%59) kuru tarım alanlarını; 106.068
Ha. (%28) sulu tarım alanlarını; 29.800 Ha. ı, (%8) Bağ alanlarını; 19.212 Ha. ı, (%5) muz, kivi vb.
ürün alanlarını oluşturmaktadır.
Köy Hizmetleri envanterlerine göre Mersin Đlinin tarım arazilerinin yaklaşık 160.000 Ha. ı,
ekonomik olarak sulanabilir niteliktedir. Halen bu alanların yaklaşık 125.000 Ha. ı, sulanmaktadır.
Đlde yeterli su kaynakları mevcut olup sulanabilir nitelikteki 35.000 Ha. tarım alanının kuru tarımdan
sulu tarıma geçişi sağlanabilir. Mersin ilinin toprak yapısı ve iklim özellikleri itibariyle tarım
potansiyelinin oldukça yüksek olduğu düşünülürse, başta sulama göletleri olmak üzere, sulama
yapıları yatırımlarına öncelik verilmesi zorunlu görülmektedir.
Tarım alanları ile ilgili önemli sorunların başında I., II.,III. Sınıf tarım alanlarının tarım dışı
amaçla kullanımı gelmektedir. Özellikle son 10-15 yıl içinde, Đmar Yasası’ ndaki değişiklik sonucu
belediyelere verilen yetkilerle I. sınıf tarım alanları, çeşitli amaçlarla kamulaştırılmış, yerleşime
açılmıştır. Diğer taraftan özel sektör ve kamu kuruluşların fabrika, tesis, antrepo ve ardiyeleri, liman
işletmelerine ait tesisler, tır şirketlerinin park yerleri olarak tahsisler sonucu, verimli tarım arazileri
Mersin Đlinde büyük kayba uğramıştır.
Köy hizmetleri tespitlerine göre, 1969-1986 yılları arasında, bu şekilde kayba uğrayan I.
sınıf arazi miktarı, Mersin Đlinde 5.865 Ha. dır. 1986 yılından bu yana tarım dışı amaçla kaybedilen
arazi miktarı hakkında kesin bir rakam olmamakla birlikte, kaybın 10.000 Ha. civarında olduğu
tahmin edilmektedir.
E. 3. 2
Arazi Problemleri
Mersin Đli, deniz seviyesinden 2400 m. yüksekliğe kadar değişen bir topografik yapıya
sahiptir. Farklı eğim ve yüksekliklerde farklı karakterlere sahip topraklar oluşur. Bu özelliklere sahip
Mersin Đli topraklarında bitki yetişmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık,
kayalılık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar
bulunmaktadır. Bu sorunlar kısaca şöyle sıralanabilir:
77
Şekil E. 2: Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli
Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002
78
EROZYON:
Mersin ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun
olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla
alüviyal ve hidromorfik alüviyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bu arazilerin tamamı 105.662
ha. (Đl genelinin %6.7 si) olup, 9.600 hektarı kuru tarım, 87.400 hektarı sulu tarım, yaklaşık 8.000
hektarını da bağ, çayır-mera, orman, fundalık ve yerleşim alanları oluşturur.
Orta derece de erozyona maruz alan 149.380 hektar(% 9.4) olup, bunun 97.255 hektarını
II.,III.,IV ve VI. sınıflarda yer alan kuru tarım alanları oluşturur. Orta erozyon, düze yakın
eğimlerden başlayarak dik (% 20-30) eğimlere kadar etkisini gösterir. En çok hafif ve orta eğimlerde
etkilidir. Dik (%20-30) ve çok dik (%30 +) eğimli arazilerde orta erozyonun görüldüğü yerler doğal
bitki örtüsünün nispeten iyi korunduğu alanlardır. Buralarda eğim genellikle çok dik, toprak sığ,
arazi sınıfı VI. dır.
Đl topraklarının 601.500 hektarında (% 38), doğa örtüsünün tahrip edilmesi veya çok dik
eğimli yerlerde hiç koruma önlemi olmadan atlatma veya tarım yapılması sonucu, şiddetli derecede
erozyon görülmektedir. Sığ ( 50-20 cm) veya çok ( 20-30 cm) topraklı VII. Sınıf niteliğinde olan bu
tür alanların 113.600 hektarı kuru tarım arazisi, 67.500 hektarı mera, 383.360 hektarı orman ve
fundalık, 37.000 hektarı da diğer amaçlarla kullanılan arazilerdir.
Çok şiddetli derecede erozyona maruz alanlar çoğunlukla doğal bitki örtüsü aşırı derece de
tahrip olan meralarla, bir kısım orman bir kısım kuru tarım alanlarından oluşan %40 oranındaki
633.940 hektarlık alanı kapsamaktadır.
Bu duruma göre Mersin Đli topraklarının % 87.4’ ünde (1.385.000 ha.) çeşitli derecelerde
erozyon sorunu bulunmaktadır.
TOPRAK SIĞLIĞI %:
Topraklar, bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin temin edildiği ortamdır. Bitki
gelişiminin yeri olan bu ortam ne kadar derin olursa toprağın bulunduğu iklime adapte olabilen her
türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Oysa Đl topraklarının %92.3 ü (1.463.200 ha.) bu
derinlikten yoksundur.
Đl topraklarının % 7.3 ünü oluşturan 115.140 ha alanda toprak derinliği 90 cm den fazla
olup, bunların %82 si ( 94.415 ha.) düz ve düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Çoğu birinci ve
ikinci sınıf olup daha çok sulu tarımda kullanılmaktadır.
Đl topraklarının % 3 ünü oluşturan 46.440 ha. alanda topraklar orta derin (90-50 cm);
%14.7 sini oluşturan 232.950 ha alanda sığ (50-20 cm); %69 unu oluşturan 1.095.585 ha. alanda
ise çok sığ (20-0 cm) dır.
Sığ ve çok sığ topraklar toplam 1.328.539 ha( % 84 ) saha ile Đl yüzeyinin önemli bir
miktarını teşkil etmektedir. Topraktaki bu sığlığın nedeni yukarıda da belirtildiği gibi eğim ve şiddetli
erozyondur. Sığ topraklar orman, funda, mera bitkileri ve kültür bitkilerinin su ve besin maddeleri
ihtiyacını tam olarak karşılayamadığı için gelişimlerini kısıtlar.
TAŞLILIK – KAYALILIK:
Mersin ilinde 705.160 ha alan toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede
taşlılık ve kayalılık ihtiva etmektedir. Bu alan Đl topraklarının %47.3 ü demektir. Taşlılık ve kayalılık
hem yüzeyde hem de profilde olabilmektedir. Taşlılık ve kayalılığın profildeki oranı arttığından
toprak materyali azalacağından toprakların su ve bitki besinleri tutma gücüde azalır. Đl içinde taşlılık
çoğunlukla sarp ve çok sığ topraklarda görülmektedir. Çok sığ toprakların %49.1 i taşlıdır. Taşlılık
oranı sığ topraklarda %61.6, orta derin topraklarda %44.6 ve derin topraklarda %2.5 dir. Sarp
eğimlerde taşlılık %75.1 dir. Diğer eğim gruplarında taşlılık buna göre çok düşüktür.
DRENAJ:
Daha çok alüviyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir
bölümünde bitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek bulunduğu alan 55.206 Hektar dır. Bunun
yaklaşık 51.000 ha.’ı yetersiz drenajlı, 4.200 ha. lık alanı ise bozuk drenajlı alanlardır. Drenaj
problemi genellikle sulu tarım alanlarında görülmekte olup, kuru tarım alanları, bağ, orman,
fundalıklar ve yerleşim yerlerinde drenaj sorunu bulunmamaktadır.
79
TUZLULUK – SODĐKLĐK:
Mersin Đlinde drenajı bozuk sahaların 46.826 hektarında (toprakların %3’ ü) tuzluluk veya
alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu sorunun başlıca nedenleri:
•
Alüviyal materyalin deniz içinde veya yakınında oluşan ve devam eden depolanması,
•
Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeniyle, tuzların üst topraktan
yıkanamaması,
•
Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısımlarında birikmesi,
•
Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengenin bulunmamasıdır.
Đl içinde toprakların etkilenme durumu ;
Hafif tuzlu
Tuzlu
Hafif tuzlu-sodik
Tuzlu sodik
Sodik
31.775 Ha.
5.503 Ha.
2.165 Ha.
3.643 Ha.
3.743 Ha.
Sulu tarım arazilerinin 43.050 Ha, kuru tarım arazilerinin 575 Ha, meraların 1.316 Ha,
bağların 843 Ha ve yerleşim alanlarının 569 Hektarı bu problemlerden etkilenmişlerdir.
KAYNAKÇA
1. Đçel Đli Arazi Varlığı, 1991, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara
2. Đçel Đli Verimlilik Envanteri ve Gübre Đhtiyaç Raporu, 1987, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
Ankara
3. Ekonomik Rapor, 1992, Mersin ticaret ve Sanayi Odası Yayını, Đçel
4. Köy Hizmetler Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi
5. Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğü Dokümanları.
80
F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F. 1
EKOSĐSTEM TĐPLERĐ
F. 1. 1
Ormanlar
F. 1. 1. 1
Ormanların Ekolojik Yapısı
Mersin Đli, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde bulunmaktadır. Mersin Đlini kuzeyden
çevreleyen Toros Dağları genç dağlar olup; bu dağlar Silifke, Gülnar, Mut ve Anamur çayı
vadisinde, Erdemli'nin batı bölümünde daha alçaktır. Toros Dağlarının batı bölümü Taşeli
Platosunda Yunt Dağı (2.227 m) ile zirve yaparken, doğudaki orta kısmı yüksek sıra dağlar
oluşturmakta ve Medetsiz Tepesi (3.542 m) ile zirve yapmaktadır. 3. zaman oluşumunun hakim
olduğu dağlarda genel olarak kalker formasyonlar mevcuttur.
Doğu-Batı istikametinde denize paralel uzanan dağlar, kuzey-güney istikametinde sarp ve
derin vadilerle parçalanmışlardır. Arazi çok sarp ve meyillidir. Deniz kıyısında az bir ova (Tarsus,
Silifke ve Anamur) vardır. Yüksek rakımlarda Toros Dağlarının üst zonu geniş plato
görünümündedir (Dümbelekdüzü, Kırobası, Taşeli Platosu). 3. zaman oluşumunun hakim olduğu
dağlarda genel olarak kalker formasyonlar mevcuttur.
Đlimizin iklimi, tipik Akdeniz ılıman iklim tipidir. Kışlar ılıman ve yağışlı, yazlar sıcak ve
kuraktır. Bölgede yağışlar alçak-orta zonda yağmur, yükseklerde kar şeklinde düşmektedir.
Vejetasyon döneminde (Haziran- Temmuz-Ağustos aylarında) alçak ve orta zona hemen hemen
hiç yağış düşmez, yüksek yamaçlar kısmen yağış almaktadır. Yıllık yağış 300-1.200 mm arasında
değişmektedir.
Đlimiz genel anlamda kurak bir bölgedir. Bu durum bitki çeşitliliği ve gelişimi üzerinde
sınırlayıcı bir etki yapmakla birlikte yüksek dağların derin vadilerle denize dik bir şekilde yarılması
ılıman deniz iklimi etkisini içerlere doğru taşımaktadır. Bu durum yöremizdeki orman formunu ve
türlerini belirleyici bir etki yapmaktadır. Ormanlarımız, iklim, toprak, bakı ve yükseltiden etkilenen bir
yayılış göstermektedir.
Toprak-Đklim ve Yükseltinin Etkisiyle Bölgemizde Oluşan Orman Formasyonu
Şunlardır:
♣
Maki Alanları: 0-300 m ve fakir topraklar (az ayrışmış kalker) üzerinde maki formasyonu
bulunmaktadır. Kuraklığa dayanıklı, birçoğu her dönem yapraklarını muhafaza eden bu bitki
toplulukları, zeytin, harnup, mersin, pırnal meşesi, kermes meşesi, yabani antep fıstığı, sandal,
diken vb. ağaç türlerinden oluşmaktadır. Maki Akdeniz'e özgü bir bitki topluluğudur.
♣
Kızılçam Ormanları: 0-900 m yükseltiye kadar saf ve karışık orman formasyonu, alçak ve orta
zonda maki türleri ile karışık meşçereler kuran kızılçam, toprak şartlarının iyileşmesine bağlı
olarak ve genellikle saf meşçereler meydana getirir. Kuraklığa dayanıklı bir ağaç türüdür.
Yükseklerde meşe ve ardıcın karıştığı bu ormanlar ilimiz ormanlarının %47,1 ini meydana
getirir.
♣
Ardıç Ormanları: 900-1500 m rakımlarında ardıç ormanlar bulunmakta olup, ardıç ormanları
göknar, sedir ve karaçam ile karışık ormanlar kurduğu gibi geniş alanlarda saf meşçerelerde
oluşturur. Ardıç ormanları sığ ve çok fakir topraklar üzerinde hayatını devam ettirebilirler.
♣
Göknar Ormanları: 1000-1500 m rakımlarında rutubetli ve kuzey bakılarda genellikle ardıç,
sedir ve karaçam ile karışık çok az da (Namrun-Çamlıyayla, Gözne) saf meşçereler meydana
getirirler.
♣
Meşe Ormanları: 1000-1400 m rakımlarda toprak şartlarının daha iyi olduğu rutubetçe iyi
yerlerde görülür. Đlimizdeki mevcut meşe ormanları genellikle otlatma amacı ile tahrip edilmiştir.
♣
Sedir Ormanları: Yöremizde en üst zonda 1200-1800 m rakımlarda sedir ormanlar saf ve yer
yerde göknar, ardıç ile karışık meşçereler kurar. Yurdumuzda sadece Toroslarda bulunan ve
endemik bir tür olan sedir ormanları ekonomik değeri yüksek bir ağaç türüdür. Uzun yıllar çok
büyük tahribat görmüş olan sedir ormanlarının yeniden iyileştirilmesi ve gençleştirilmesi için
ilimizde çok başarılı ve yaygın çalışmalar yapılmaktadır. Tohum ekimi ile yapılan bu başarılı
çalışmalar ülkemiz ölçeğinde örnek ve model bir çalışmadır.
81
♣
Karaçam Ormanları: 1000-1500 m rakımlar arasında iyi toprak üzerinde rutubetçe iyi yerlerde
lokalize bir şekilde Mut, Erdemli, Mersin ve Tarsus yörelerinde genellikle saf bazen de ardıç,
göknar ve sedirle karışık meşçereler kurmaktadır.
Đlimizdeki orman ağaç türleri ve meydana getirdikleri orman formları genel olarak yukarıda
belirtilen şekillerde ifade edilebilir. Bu orman formları ve ağaç türleri toprak ve iklim etkisi ile lokalize
örnekler gösterirler.
Örneğin soğuklara karşı çok duyarlı, kuraklığa karşı çok dayanıklı olan kızılçam ormanı
Göksu, Berdan ve Dragon Çaylarının denize olan açıklığından ve denizin ılıman etkisi nedeniyle
mevcut yayılışından daha yukarılara 1200 m kadar çıkabilirler.
Silifke Göksu Vadisi ve Gülnar-Babadıl Deresi boyunca münferit veya küçük gruplar
halinde servi ormanları ile Çamlıyayla-Kadıncık Vadisinde porsuk ağaçları vardır.
Đlimizde 1990’lı yıllarda Tarsus Đlçesinde Kadıncık I Barajı civarında tespit edilen relikt ve
endemik bir çalı türü olan Flueggea anatolica Gemici bulunmaktadır.
Torosların üst zonları 2000-2500 m rakımlarda orman bulunmaz, buralar mera
niteliğindedir.
F. 1. 1. 2
Đlin Orman Envanteri
Orman amenajman planına göre ilimiz genel alanı 1.562.899 Ha’dır . Bu alanın %54’ü
(840.347 Ha) ormanlık alandır. Mevcut ormanlık alanlar devlet mülkiyetindedir.
♣ Đlimiz Orman Alanları
Verimli Koru Ormanları
Verimsiz Koru Ormanları
Verimli Baltalık Ormanları
Verimsiz Baltalık Ormanları
Toplam Orman Alanı
:
:
:
:
:
378.734 Ha
459.192 Ha
908 Ha
1.508 Ha
840.347 Ha
♣ Đlimiz Ormanlarının Serveti
Verimli Koru Ormanında
:
Verimsiz Koru Ormanında
:
Verimli Baltalık Ormanında
:
Verimsiz Baltalık Ormanında
:
Toplam Servet
:
33.764.881 m³
3.839.947 m³
144.410 m³
6.250 m³
37.755.488 m³
♣ Đlimiz Ormanlarının Verimlilik Gücü (Yıllık Cari Artım)
Verimli Koru Ormanında
:
869.836 m³
Verimsiz Koru Ormanında
:
81.336 m³
Verimli Baltalık Ormanında
:
29.362 m³
Verimsiz Baltalık Ormanında
:
123 m³
Toplam Artım
:
980.657 m³
♣ Ağaç Türlerine Göre Orman Alanı
1-Kızılçam (Çz) Ormanları
:
2-Karaçam (Çk) Ormanları
:
3-Göknar (G) Ormanları
:
4-Sedir (S) Ormanları
:
5-Ardıç (Ar) Ormanları
:
6-Meşe (M) Ormanları
:
7-Okaliptüs (Ok) Ormanları
:
8-Diğer Đbreli Ormanlar
:
9-Diğer Yapraklı Ormanlar
:
10-Karışık Đbreli (S+Ar+Çk) Ormanlar
:
11-Karışık Yapraklı (M+Gn+Çn) Ormanlar :
12-Đbreli+Yapraklı Karışık(M+G+S+Ar) Orm. :
Toplam
:
82
393.545 Ha
15.324 Ha
8.617 Ha
32.361 Ha
144.438 Ha
9.806 Ha
1.580 Ha
1.580 Ha
17.976 Ha
72.765 Ha
99.399 Ha
42.933 Ha
840.347 Ha
1. sıradan 7. sıraya kadar saf ormanlardır. Diğer orman formları karışık formdadır. Đlimiz
ormanları il dahilinde bulunan Anamur, Bozyazı, Erdemli, Gülnar, Mersin, Mut, Silifke ve Tarsus (8
adet) Orman Đşletme Müdürlükleri vasıtası ile 10 yıllık sürelerle yenilenen Amenajman Planına göre
işletilmektedir.
Orman alanlarımızda geçmiş yıllarda odun hammaddesi üretmek amacı ön planda iken,
2002 yılında yenilenen Amenajman Planlarımızda fonksiyonel planlama esasları göz önüne
alınarak orman alanlarının sadece odun üretmek amacı ile değil ayrıca; toplumun ve ekolojik
dengenin ihtiyaçları göz önüne alınarak doğayı koruma, su kaynaklarını koruma, toplum sağlığı,
estetik, turizm, yaban hayatını koruma, gen kaynaklarını koruma ve bilimsel amaçlar gibi birçok
orman fonksiyonu göz önüne alınarak bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak ormanları
işletmek üzere planlanmıştır. 2002 yılından önce odun dışı amaçlar için 101.442,0 hektar olan alan,
yeni fonksiyonel planlama anlayışı ile tüm orman alanlarının % 43’üne tekabül eden 358.449,0
hektara çıkarılmıştır.
Amenajman planlarına göre verimli ormanlarımızın 430.000 m³ kabuklu gövde hacminde
üretim gücü vardır. Ayrıca bozuk ormanların ağaçlandırılması ve rehabilitasyonu nedeniyle de
yaklaşık 50.000 m³ kabuklu gövde üretime alınabilmektedir.
Đlimizde 2007 yılında yapılan endüstriyel odun üretimi 340.200 m³ olup bunlar, 176.800 m³
tomruk, 300 m³ tel direk, 30.100 m³ maden direği, 58.600 m³ sanayi odunu, 57.700 m³ kağıtlık
odun, 14.300 m³ lif yonga odunu, 2.400 m³ sırık-çubuk şeklindedir. Yakacak odun üretim miktarı ise
171.000 ster olmuştur.
Đlimizde yapılan odun dışı ürünlerin üretim miktarları ise; defne yaprağı (kuru) 299.657 kg,
kekik (kuru) 22.218 kg, mersin yaprağı 5.627 kg, biberiye (kuş dili) 17.595 kg, laden yaprağı
188.268 kg, karabaş otu 1.834 kg, sandal yaprağı 86.246 kg, adaçayı 230 kg, acı yavşan 1.791 kg,
deve tabanı (geranium) 1.189 kg, Eranthis hyemalis (sarı kar çiçeği) 2.000 kg, Arum diascorides
(yılanyastığı) 1.601 kg, Galanthus elwesii 295 kg, oğul otu 320 kg, fıstıkçamı kozalağı 125.390 kg,
yosun 225 kg, kamış 35.000 adet, süceyrat odunu 3.678 ster, humus 311.400 kg olmuştur.
F. 1. 1. 3
Orman Varlığının Yararları
Ormanların bu güne kadar birincil yararlanma amacı odun ve kereste temin etmekti. Ancak
son yıllarda (özellikle 1970’li yıllardan sonra) diğer faydaları ön plana geçmiş ve ormanların bir
yaşam birliği olduğu, bünyesinde birçok canlıyı barındırdığı ve bu özelliği ile genetik, biyolojik
çeşitlilik kaynağı olduğu ve bu özelliğinin muhafazası ile geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır.
Bu çalışmalardan en kapsamlı ve dikkat çekici olanı 1992 yılı Rio Konferansıdır. Dünyada
ormancılık açısından yapılan en önemli tespit, ormanların tarımsal ve endüstriyel yayılmacılığın
sonunda yok olduğu ve bu yayılmacılığın temelinde kalkınma sorununun bulunduğu hususudur.
Çevresel endişelerin önemli kısmını ormansızlaştırmanın oluşturduğu görülmüştür. Konferans
ormancılık açısından çok büyük öneme sahip olup dünya ormancılığını derinden etkileyecek ve
köklü yapısal değişikliklere götürecek bir sürenin başlangıcı olmuş ve ormancılık prensipleri
belirlenmiştir. 15 ana madde altında 42 prensipten oluşan bu prensipler özetle;
● Ormanlar, şimdiki ve gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, ekolojik, kültürel ve manevi
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yönetilmelidir.
● Ormanların korunmasının getirdiği yükün paylaşımı bütün ülkelere aittir.
● Ulusal politikalar ve stratejiler, ormanların ve orman arazilerinin sürdürülebilir şekilde
gelişmesine imkan verecek bir çerçeve sağlamalıdır.
● Hükümetler ve ilgili kuruluşlar ormanların, orman kaynaklarının ve orman programlarının
ulusal düzeyde izlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik mevcut mekanizmaları güçlendirmelidir.
Ormanların faydaları;
* Ormanlar; ağaçlarla birlikte diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi canlı
varlıklarla toprak hava, su, ışık ve sıcaklık gibi fiziksel çevre faktörlerinin birlikte oluşturdukları
karşılıklı ilişkiler dokusunu simgeleyen ekosistemler olup, dünya yaşamı için vazgeçilmezdirler.
* Ormanlar yaşantımızın her safhasında ihtiyaç duyduğumuz yapacak ve yakacak
hammadde kaynağıdır. Bunun yanı sıra bitkisel nitelikli tohum, çiçek, kozalak vb. ile mineral nitelikli
çakıl, kum vb.hammadde kaynaklarının bir kısmı da ormanlardan elde edilmektedir.
83
* Ormanlar, bitkiler ve hayvanlar için doğal bir su kaynağıdır. Kar ve yağmur biçimindeki
yağışı yapraklı, dalları, gövdesi ve kökleri ve tutarak sellerin ve taşkınların oluşmasını önler. Ayrıca
yer altı sularının oluşmasına yardım eder.
* Ormanlar erozyonu önler. Ormanlar rüzgarın hızını azaltır, toprağı kökleri ile tutarak
yağışların ve akarsuların toprağı taşımasını önler.
* Ormanlar, yaban hayatı ve av kaynaklarını koruru. Nesli tükenmekte olan hayvanların
üretimi, korunması ve barınmasında koruma alanları oluşturur. Bu sahalar milyonlarca canlının
yuvasıdır.
* Ormanlar bitki örtüsü ve toprak içerisinde büyük miktarda karbon depoladıklarından, ikim
üzerinde olumlu etkiler yapar. Aşırı sıcaklıkları düzenler, bir ısı tamponu gibi görev yapar. Sıcağı
soğuğu dengeler, yaz sıcaklığını azaltırken, kış sıcaklığını artırır, radyasyonu önler.
* Su buharını yoğunlaştırarak yağmur haline gelmesini sağlar. Rüzgar hızını azaltarak
toprak ve kar savurmalarını ve rüzgarın kurutucu etkisini yok eder. Bu nedenle açık alanlara oranla
ormanlarda gündüzler serin geceler ise sıcaktır.
* Ormanlar, eğelenme, dinlenme ve boş zamanları değerlendirme imkanı sağlar. Havası,
suyu, doğal görünümleri ve sakin ortamı ile özellikle şehirlerde yaşayan insanları kendisine çeker.
Bu yönüyle insanların beden ve ruh sağlığı üzerinde olumlu rol oynar.
* Yerleşim alanları çevresindeki hava kirliliğini ve gürültüyü önlemesi ile insan sağlığı
bakımından büyük önem taşır. Ormanların insan sağlığı üzerindeki bütün bu olumlu yararları
nedeniyle büyük kentlerin çevresinde ormanlar yetiştirilmekte, dinlenme yerleri kurulmaktadır.
* Ormanlar, orman içinde ve dışında yaşayan insanlara çeşitli iş alanları sağlar, işsizliği
önlemede etkin rol oynar, böylece köyden kente göçü azaltır.
* Ormanlar, ulusal savunma ve güvenlik bakımından da çok önemlidir. Askeri birliklerin
savaş tesisleri ile araç ve gereçlerinin gizlenmesini, savaş ekonomisi bakımından değer taşıyan
reçine, katran ve tanenli maddelerin elde edilmesini sağlar,
* Ayrıca ormanlar barajların ekonomik ömrünü uzatır, doğal afetleri önler, ülke turizmine
katkıda bulunur,
* Ormanlar, doğal güzellikleri ve sayılmayacak kadar çok faydalarıyla iyi baktığımız
takdirde tükenmez bir doğal kaynaktır.
Ülkemizde ve ilimizde de ormanların odun dışı amaçlar için daha çok miktarda kullanılması
amaçlanmış ve bunun için 358.449 Ha orman alanı muhafazaya alınmıştır. Bu sahalar;
♣
Hidrolojik amaçla yani su kaynaklarının korunması ve iyileştirilmesi,
♣
Av ve yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi,
♣
Halkın piknik ve dinlenme ihtiyacının karşılanması,
♣
Şehir ve kasabaların çevresinde yeşil kuşak olarak görsel amaçla,
♣
Turistik potansiyel olan alanlardaki yeşil dokuyu muhafaza,
♣
Toprak muhafaza, erozyonu önleme,
♣
Gen kaynaklarını, koruma ve bilimsel amaçlar vb için kullanılmaktadır.
F. 1. 1. 4
Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları
Ormandan tarla açmak, izinsiz ağaç keserek ormanları tahrip etmek orman alanlarını
daraltır. Đlk çağlarda Đç Anadolu'nun büyük bir kısmının ormanlık olduğu ancak aşırı faydalanma
sonucu ormanların yok olduğu bilimsel bir gerçektir. Bu gün bu alanların bozulan doğal denge
nedeniyle tekrar ormanlaştırılması mümkün değildir.
Ancak kırsal kesimde bilinçsiz olarak tarım yapma amacı ile yasa dışı eylem olarak bir
kısım orman alanı daraltılmıştır. Son yıllarda sayısı azalan bu tür eylemler geçmişte 1970 li yıllarda
yoğun olarak görülmüştür. Bu türden çalışmalar ormancılıkta 2-b uygulaması olarak ifade edilen ve
mevcut yasalara göre 1981 yılından önce açılmış ve tarım alanına dönüştürülmüş alanlar orman
kadastro komisyonları tarafından belirlenip, orman dışına çıkarılmaktadır.
- 2006 yılında 47.300 Ha. orman kadastrosu yapılmıştır. 2006 sonu itibariyle orman
alanlarının %98’ ine tekabül eden 827.713 Ha orman alanının kadastrosu yapılmıştır. 2007 yılında
30 adet köy orman kadastro programına alınmıştır. Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı
827.000 Ha’dır.
84
- 2006 yılında 522 Ha. orman alanı 2/B çalışması ile orman dışına çıkarılmıştır. 2/B ile
orman dışına çıkarılan alan 20 322 Ha. dır. 2007 yılı içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan
alan 1.700, Ha’dır. Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 22.022 Ha’dır.
- 2006 yılında 74.593 Ha Kadastrosu tamamlanmış alanın tapuya tescili yapılmıştır. 2006
yılı sonu itibariyle tescili yapılan toplam orman alanı 301.672 Ha dır. 2007 yılı itibarı ile tescili
yapılmış ve tahsise alınan orman alanı 384.000 Ha’dır.
- 2007 yılı içerisinde sahipli arazilerde yapılan tapulu kesim sayısı 101 adet olup miktarı
180 Ha’dır.
- Đl genelinde 73,59 Ha büyüklüğünde özel orman mevcuttur. Yapılaşma yok.
- 2007 yıl sonu verilerine göre, 6831 Sayılı Orman Kanunu’nun 16., 17. ve 18. maddelerine
göre ormanlık sahalardan verilen toplam izin adedi 1.675, toplam alan ise 11.127 hektardır.
F. 1. 2
Çayır ve Meralar
Đl arazisinin % 4’ünü (59.269 Hektarını ) çayır ve meralar kaplamaktadır. Çayır ve meralar
genel olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır. Amacı doğrultusunda kullanılırsa
erozyonu önler, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkiler, biyolojik zenginliğin devamında etkili
olmaktadır.
Đl Tarım Müdürlüğü’nce 4342 Sayılı Mera Kanunu Kapsamında Yapılan Çalışmalar
-Tespit Tahdit Tahsis Tescil Çalışmaları: Đlimiz genelinde tüm belde ve köylerimizde 2003
yılı sonu itibariyle tespit tahdit çalışmalarını tamamlamıştır. Bu çalışmaları sonucunda Toplam 103
belde ve köyümüzde 59269 hektar mera yaylak alanlarının tespit ve tahdit işlemleri
tamamlanmıştır. Toplam alanın 15740 hektarı Kadastro görmeyen yerlerden yaylak olarak tespit
tahdidi yapılmıştır. 40402 hektarı ise kadastro gören yerlerden yaylak olarak tespit tahdidi
yapılmıştır. Genel toplamda 56142 hektar yaylak alanımız bulunmaktadır. Buda genel toplamın %
95 ine tekabül etmektedir. Yine ön tespit çalışmaları sonucunda toplam 476 adet belde ve
köyümüzde mera alanlarına rastlanılmamıştır.
Meraların tahsis amacının değiştirilmesine dair 14 üncü madde uygulamalarına ilişkin
olarak; Mut Đlçesi Barabanlı Köyünde 7,7 dekar, Palantepe Köyünde 105,6 dekar, Merkez Đlçe
Dikilitaş beldesinde 44,8 dekar, Bahçeli Beldesinde 9,4 dekar, Silifke Đlçesi Atakent Beldesinde
109,5 dekar, Kurtuluş köyünde 9537 dekar, toplam 9814 dekar mera alanı meralıktan çıkarılmıştır.
Arslanköy yaylak alanı içerisinde 18 dekarlık kısmında boxit madeni üretimi için tahsis
geçici olarak kaldırılmıştır.
Tahsisi yapılan bazı belde/köylerimize ait tespitlerde meraya tecavüzler saptanmış ve 3091
sayılı Yasa çerçevesinde gerekli tedbirler alınmıştır.
Mera Islah Çalışmaları:
2003 yılında, Tarsus Ovasında bulunan Ağzıdelik ve Mantaş Köyleri ile Silifke Deltasının
Kurtuluş Köyünde ıslah çalışmalarına başlanılmıştır. 2004 yılında Alifakı ve 2005 yılında Akarsu ve
2006 yılında ise Çatalca ve Halitağa Köylerinde ıslah projelerinin uygulanmalarına başlanılmıştır.
Kurtuluş Köyünde başlayan proje ise hukuki sebeplerle yarım kalmış ve bu köyü ait 9531 dekarlık
mera alanı 01.11.2005 tarihinde iptal edilerek Maliye Hazinesine terk edilmiştir.
2003 yılında başlayan Ağzıdelik ve Mantaş köylerimizin 1362 dekarlık merası için yatırımlar
2006 yılı sonu itibari ile başarıyla tamamlanmıştır.
2007 yılı sonu itibariyle Tarsus Alifakı-Çatalca-Halitağa-Akarsu ve Erdemli Toros Köyü
olmak üzere toplamda 5 köyde toplam 58925 dekar alanda (bunun 1485 dekarı yapay mera
tesisidir) çalışmalar devam etmektedir. 2008 yılı güz döneminde başlaması planlanan 17 inci
projemiz (Mut/Elbeyli) programa alınmıştır.
Meralara çiftçi ailelerin sahiplenmesi, ıslahına yardım etmesi, otlatma planlarına uyulması
ve düzensiz otlatmanın engellenmesi gibi koruma-kontrol ve yönetimini üstlenecek oluşum olarak
Merkez Đlçe Atlılar, Değnek, Arslanköy, Tepeköy, Tırtar, Tarsus Đlçesi Alifakı, Ağzıdelik, Mantaş ve
Erdemli Đlçesi Toros köylerinde Mera Yönetim Birlikleri kurulmuştur.
F. 1. 3
Sulak Alanlar
Bu başlıkla ilgili ayrıntılı bilgiler F.4. bölümünde verilmektedir.
85
F. 1. 4
Diğer Alanlar ( Stepler vb.)
Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır.
F. 2
FLORA
F. 2. 1
Akdeniz ile sınırlanan ve Mersin’e bağlı Tarsus, Berdan, Silifke Ovaları ve Adana’nın büyük
bölümünü kapsayan Çukurova da, 5-10 m.lerde, çoğu kumul, tuzcul ve sucul olan bir bitki örtüsü
vardır. Ayrıca ova bakışlı alanlarda, yaklaşık 100-200 m. yükseklikteki duvar bitkileri ve yanı sıra,
200-300 m. lerde Mersin Göksu kıyılarındaki gibi, Tamarix smyrnensis, Salix alba, Populus nigra,
P. tremula, Mut köprüsünde lokal P. euphratica, Cupressus sempervirens’ den oluşan farklı bir bitki
yayılımını bulmak mümkündür ( Everest, 2001).
Akdeniz Bölgesindeki vejetasyon katları sıcak Akdeniz, asıl Akdeniz, üst Akdeniz ve
Akdeniz dağ vejetasyonu olarak adlandırılabilir(Akman,1995). Bunları kısaca şu şekilde tanıtabiliriz:
♣
Sıcak Akdeniz vejetasyon katı: 0-500 m.ler arasında gelişir. Maki vejetasyonunun
baskın türleri arasında keçiboynuzu, zeytin, sakız, sandal, kermes meşesi, mersin ve
orman türlerinden kızılçam, Halep çamı gibi türler vardır.
♣
Asıl Akdeniz vejetasyon katı: 500-1000 m.ler arasında gelişir ve başlıca kızılçam,
fıstıkçamı, defne, kermes meşesi, selvi, mazı meşesi gibi vejetasyon serileri ile temsil
edilir. Kızılçam bu yükseltinin üzerinde yerini karaçam ve karışık yapraklı türlerden
oluşan orman vejetasyonuna bırakır.
♣
Üst Akdeniz vejetasyon katı: 1000-1500 m.ler arasında gelişir ve ülkemizde herdem
yeşil olmayan meşelerle karakterize edilir. Başlıca saplı meşe, Macar meşesi ve
kısmen gürgen gibi türlerle temsil edilir.
♣
Akdeniz dağ vejetasyon katı: 1500-2000 m. yükseltiler arasındadır. Karaçam, sedir,
göknar tipiktir.
Akdeniz bölgesi dağlık yapısı ile yaşamak için çok özgün koşullar isteyen endemiklerin
barınmasına zemin hazırlanmıştır. Taşeli platosu’ nda yaşayan 1053 türden 213’ ünün de endemik
olduğu saptanmıştır( Sümbül ve Erik,1990). Örneğin bunlardan Verbascum microcephalum
(Anamur: Akpınar Yaylası,1900 m.) ve Astragalus talassaus ( Anamur: Güneybahşiş köyü, 1840
m.) nesli tehlikedekiler listesinde yer alır.
Mersin ili endemikleri B.2.4. de verilmektedir.
F. 2. 2
Fam: Acanthaceae
Cins :
Acanthus
Tür:
Acanthus dioscoridis var. perringii
Acanthus hirsutus
Acanthus spinosus
Fam: Aceraceae
Cins :
Acer
Tür:
Acer hyrcanum subsp. tauricolum
Acer monspessulanum subsp.
monspessulanum
Acer monspessulanum subsp.
microphyllum
Fam: Alismataceae
Cins :
Alisma
Tür:
Alisma gramineum
Cins :
Damasonium
Tür:
Damasonium alisma
Fam: Amaryllidaceae
Cins :
Galanthus
Tür:
Galanthus elwesii
Galanthus nivalis subsp. cilicicus
Cins :
Narcissus
Tür:
Narcissus serotinus
Narcissus tazetta subsp. aureus
Cins :
Sternbergia
Tür:
Sternbergia clusiana
Sternbergia fischeriana
Cins :
Pancratium
Tür:
Pancratium maritimum (Kum zambağı)
Fam: Anacardiaceae
Cins :
Pistacia
Tür:
Pistacia leutiscus
Pistacia terebinthus subsp. palaestina
Fam: Apiaceae
Cins :
Ainsworthia
Tür:
Ainsworthia trachycarpa
Cins :
Ammi
Tür:
Ammi majus
Cins :
Anthriscus
Tür:
Anthriscus caucalis
Anthriscus lamprocarpa
Cins :
Apium
Tür:
Apium graveolens
Cins :
Biforia
Tür:
Biforia testiculata
Cins :
Bunium
Tür:
Bunium ferulaceum
Cins :
Bupleurum
Tür:
Bupleurum gracile
Bupleurum intermedium
Bupleurum koechelii
Bupleurum lancifolium
Bupleurum lophocarpum
Bupleurum lycaonicum
86
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Tordylium
Tordylium elegans
Tordylium pustulosum
Tordylium syriacum
Cins :
Torilis
Tür:
Torilis leptophylla
Torilis nodosa
Torilis tenella
Torilis triradiata
Torilis ucranica
Fam: Apocynaceae
Cins :
Nerium
Tür:
Nerium oleander
Cins :
Trachomitum
Tür:
Trachomitum venetum subsp.
sarmatiense
Cins :
Vinca
Tür:
Vinca herbacea
Fam: Araceae
Cins :
Arum
Tür:
Arum detruncatum var. virescens
Arum dioscoridis var. liepoldtii
Cins :
Biarum
Tür:
Biarum eximium
Cins :
Eminium
Tür:
Eminium rauwolffii var. kotschyi
Fam: Arecaceae
Cins :
Phoenix
Tür:
Phoenix dactylifera
Cins :
Washingtonia
Tür:
Washingtonia filifera
Fam: Aristolochiaceae
Cins :
Aristolochia
Tür:
Aristolochia auricularia
Aristolochia billardieri
Cins :
Aristolochia
Tür:
Aristolochia cilicica
Aristolochia krausei
Aristolochia maurorum
Aristolochia parvifolia
Aristolochia stenosiphon
Fam: Asclepiadaceae
Cins :
Cynanchum
Tür:
Cynanchum acutum subsp. acutum
Cins :
Cyprinia
Tür:
Cyprina gracilis
Cins :
Periploca
Tür:
Periploca graeca var. graeca
Cins :
Vincetoxicum
Tür:
Vincetoxicum parviflorum
Fam: Aspidiaceae
Cins :
Dryopteris
Tür:
Dryopteris pallida
Fam: Aspleniaceae
Cins :
Asplenium
Tür:
Asplenium haussknechtii
Asplenium onopteris
Asplenium reuteri
Cins :
Phyllitis
Tür:
Phyllitis sagittata
Fam: Asteraceae
Cins :
Achillea
Tür:
Achillea falcata
Achillea kotschyi subsp. kotschyi
Achillea spinulifolia
Achillea wilhelmsii
Cins :
Anacyclus
Tür:
Anacyclus clavatus
Cins :
Anthemis
Tür:
Anthemis aciphylla var. aciphylla
Anthemis arenicola var. arenicola
Anthemis chia
Anthemis coelopoda var. longiloba
Anthemis cotula
Anthemis cretica subsp. cassia
Anthemis cretica subsp. pontica
Bupleurum odontites
Bupleurum pauciradiatum
Bupleurum polyactis
Bupleurum subuniflorum
Bupleurum sulphureum
Bupleurum zoharii
Capnophyllum
Capnophyllum peregrinum
Conium
Conium maculatum
Daucus
Daucus broteri
Daucus guttatus
Echinophora
Echinophora carvifolia
Eryngium
Eryngium bourgatii subsp. heldreichii
Eryngium campestre var. virens
Eryngium creticum
Eryngium glomeratum
Eryngium kotschyi
Falcaria
Falcaria vulgaris
Ferula
Ferula elaeochytris
Ferulago
Ferulago asparagifolia
Ferulago cassia
Ferulago galbenifera
Ferulago pachyloba
Ferulago pauciradiata
Ferulago syriaca
Ferulago trachycarpa
Heptaptera
Heptaptera cilicica
Heracleum
Heracleum humile
Johrenia
Johrenia alpina
Johrenia aurea
Johrenia silenoides
Johrenia tortuosa
Lagoecia
Lagoecia cuminoides
Lecokia
Lecokia cretica
Malabaila
Malabaila secacul
Oenanthe
Oenanthe pimpinelloides
Oenanthe prolifera
Pastinaca
Pastinaca zozimioides
Peucedanum
Peucedanum chryseum
Peucedanum depauperatum
Physospermum
Physospermum cornubiense
Pimpinella
Pimpinella cretica var. cretica
Pimpinella isaurica
Pseudorlaya
Pseudorlaya pumila
Scaligeria
Scaligeria meifolia
Scandix
Scandix australis subsp. grandiflora
Scandix balansae
Scandix iberica
Scandix pecten-veneris
Scandix stellata
Scandix turgida
Smyrnium
Smyrnium connatum
Smyrnium
Smyrnium olusatrum
87
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Anthemis cretica subsp. albida
Anthemis fimbriata,
Anthemis halophila
Anthemis hyalina
Anthemis kotschyana var. discoidea
Anthemis kotschyana var. kotschyana
Anthemis pauciloba var. pauciloba
Anthemis pauciloba var. sieheana
Anthemis pseudocotula
Anthemis rosea subsp. carnea
Anthemis tinctoria var. tinctoria
Artemisia
Artemisia absinthium
Asteriscus
Asteriscus aquaticus
Atractylis
Atractylis cancellata
Atractylis
Atractylis carduus
Bellis
Bellis annva
Bellis perennis
Bombycilaena
Bombycilaena erecta
Cardopatium
Cardopatium corymbosum
Carduus
Carduus acicularis
Carduus argentatus
Carduus lanuginosus
Carlina
Carlina lanata
Carlina oligocephala subsp. oligocephala
Carthamus
Carthamus tenuis subsp. tenuis
Centaurea
Centaurea aegialophila
Centaurea aggregata subsp. aggregata
Centaurea amanicola
Centaurea antiochia var. praealta
Centaurea babylonica
Centaurea calcitrapa subsp. calcitrapa
Centaurea calcitrapa subsp. cilicica
Centaurea cheirolopha
Centaurea pichleri subsp. pichleri
Centaurea
Centaurea pichleri subsp. extrarosularis
Centaurea pinetorum
Centaurea scopulorum var. scopulorum
Centaurea solstitialis subsp. carneola
Centaurea solstitialis subsp. pyracantha
Centaurea spicata
Centaurea triumfettii
Centaurea urvillei subsp. urvillei
Centaurea urvillei subsp. armata
Cephalorrhynchus
Cephalorrhynchus tuberosus
Chardinia
Chardinia orientalis
Chrysanthemum
Chrysanthemum coronarium
Cicerbita
Cicerbita brevirostis
Cichorium
Cichorium glandulosum
Cichorium intybus
Cirsium
Cirsium arvense subsp. vestitum
Cirsium cilicicum
Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum
Cirsium vulgare
Cnicus
Cnicus benedictus var. kotschyi
Conyza
Conyza bonariensis
Crepis
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
88
Crepis alpina
Crepis aspera
Crepis foetida subsp. foetida
Crepis foetida subsp. commutata
Crepis micrantha
Crepis pulchra subsp. pulchra
Crepis reuterana subsp. reuterana
Crepis sancta
Crepis zacintha
Crupina
Crupina crupinastrum
Cymbolaena
Cymbolaena griffithii
Erigeron
Erigeron cilicicus
Eupatorium
Eupatorium cannabinum
Evax
Evax eriosphaera
Filago
Filago eriocephala
Filago pyramidata
Geropogon
Geropogon hybridus
Gundelia
Gundelia tournefortii var. tournefortii
Hedypnois
Hedypnois cretica
Helichrysum
Helichrysum chionophilum
Helichrysum pamphylicum
Helichrysum stoechas
Helminthotheca
Helminthotheca echioides
Hieracium
Hieracium leucothecum
Hymenonema
Hymenonema graecum
Hypochoeris
Hypochoeris glabra
Ifloga
Ifloga spicata
Inula
Inula acaulis var. acaulis
Inula graveolens
Inula heterolepis
Inula oculus-christi
Inula viscosa
Jurinea
Jurinea consanguinea
Jurinea macrocephala
Lactuca
Lactuca intricata
Lactuca saligna
Lamyropsis
Lamyropsis cynaroides
Lapsana
Lapsana communis subsp. pisidica
Lapsana communis subsp. intermedia
Leontodon
Leontodon oxylepis var. oxylepis
Leontodon tuberosus
Logfia
Logfia gallica
Matricaria
Matricaria chamomilla var. recutita
Notobasis
Notobasis syriaca
Onopordum
Onopordum boisseri
Onopordum polycephalum
Pallenis
Pallenis spinosa
Phagnalon
Phagnalon graecum
Picnomon
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
flabellifolium
Picnomon acarna
Picris
Picris campylocarpa
Picris cyprica
Picris pauciflora
Picris strigosa var. strigosa
Pilosella
Pilosella verruculata
Pilosella x auriculoides
Prenanthes
Prenanthes glareosa
Ptilostemon
Ptilostemon diacantha subsp. turcicus
Rhagadiolus
Rhagadiolus stellatus var. stellatus
Scolymus
Scolymus maculatus
Scorzonera
Scorzonera cana var. cana
Scorzonera cana var. alpina
Scorzonera lacera
Scorzonera mollis subsp. szowitzii
Senecio
Senecio doriiformis subsp. orientalis
Senecio farfarifolius
Senecio vernalis
Serratula
Serratula cerinthifolia
Serratula lasiocephala
Siebera
Siebera nana
Sonchus
Sonchus oleraceus
Staehelina
Staehelina lobelii
Steptorhamphus
Steptorhamphus tuberosus
Tanacetum
Tanacetum argenteum subsp.
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
serpentinicola
Alkanna confusa
Alkanna hispida
Alkanna kotschyana
Alkanna pinardii
Alkanna punctulata
Alkanna sieheana
Alkanna
Alkanna tinctoria subsp. anatolica
Anchusa
Anchusa barrelieri var. orientalis
Anchusa barrelieri var. barrelieri
Anchusa officinalis
Anchusa undulata subsp. hybrida
Asperugo
Asperugo procumbens
Brunnera
Brunnera orientalis
Buglossoides
Buglossoides arvensis
Buglossoides incrassata
Cerinthe
Cerinthe minor subsp. auriculata
Cynoglossum
Cynoglossum creticum
Cynoglossum montanum
Cynoglossum officinale
Cynoglottis
Cynoglottis barrelieri subsp.
Cynoglottis chetikiana subsp.
paphlagonica
Cins :
Echium
Tür:
Echium angustifolium
Echium glomeratum
Echium italicum
Cins :
Heliotropium
Tür:
Heliotropium bovei
Heliotropium circinatum
Cins :
Heliotropium
Tür:
Heliotropium dolosum
Heliotropium europaeum
Heliotropium haussknechtii
Heliotropium hirsutissimum
Heliotropium suaveolens
Cins :
Lithodora
Tür:
Lithodora hispidula subsp. hispidula
Lithodora hispidula subsp. versicolor
Cins :
Lithospermum
Tür:
Lithospermum purpurocaeruleum
Cins :
Myosotis
Tür:
Myosotis alpestris subsp. alpestris
Myosotis incrassata
Myosotis lithospermifolia
Myosotis ramosissima subsp.
ramosissima
Myosotis ramosissima subsp. uncata
Myosotis refracta subsp. refracta
Myosotis refracta subsp. paucipilosa
Myosotis speluncicola
Myosotis sylvatica subsp. rivularis
Cins :
Neatostema
Tür:
Neatostema apulum
Cins :
Nonea
Tür:
Nonea obtusifolia
Nonea pulla subsp. scabrisquamata
Cins :
Omphalodes
Tür:
Omphalodes luciliae subsp. cilicica
Cins :
Onosma
Tür:
Onosma albo-roseum subsp.
sanguinolentum
Onosma angustissimum
Onosma aucheranum
Onosma bornmuelleri
Onosma frutescens
Onosma giganteum
Onosma microcarpum
Tanacetum argenteum subsp. canum
var. canum
Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum
Tanacetum nitens
Tanacetum parthenium
Cins :
Taraxacum
Tür:
Taraxacum buttleri
Taraxacum hellenicum
Cins :
Taraxacum
Tür:
Taraxacum sieheanum
Taraxacum syriacum
Cins :
Tolpis
Tür:
Tolpis virgata
Cins :
Tripleurospermum
Tür:
Tripleurospermum conoclinium
Tripleurospermum kotschyi
Cins :
Tyrimnus
Tür:
Tyrimnus leucographus
Cins :
Uechtritzia
Tür:
Uechtritzia armena
Cins :
Urospermum
Tür:
Urospermum picroides
Cins :
Xeranthemum
Tür:
Xeranthemum annuum
Xeranthemum inapertum
Fam: Berberidaceae
Cins :
Leontice
Tür:
Leontice leontopetalum subsp.
leontopetalum
Fam: Betulaceae
Cins :
Alnus
Tür:
Alnus orientalis var. orientalis
Alnus orientalis var. pubescens
Fam: Boraginaceae
Cins :
Alkanna
Tür:
Alkanna aucherana
89
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Erophila
Erophila verna subsp. praecox
Erucaria
Erucaria hispanica
Erysimum
Erysimum goniocaulon
Erysimum repandum
Cins :
Euclidium
Tür:
Euclidum syriacum
Cins :
Fibigia
Tür:
Fibigia eriocarpa
Cins :
Hesperis
Tür:
Hesperis bicuspidata
Hesperis campicarpa
Hesperis kotschyi
Hesperis laciniata
Hesperis matronalis subsp. cilicica
Hesperis pendula
Cins :
Iberis
Tür:
Iberis acutiloba
Iberis attica
Iberis sempervirens
Iberis taurica
Cins :
Isatis
Tür:
Isatis buschiana
Isatis callifera
Isatis constricta
Isatis frigida
Isatis lusitanica
Cins :
Lepidium
Tür:
Lepidium campestre
Lepidium perfoliatum
Cins :
Malcolmia
Tür:
Malcolmia chia
Malcolmia flexuosa
Cins :
Matthiola
Tür:
Matthiola longipetala subsp. bicornis
Cins :
Myagrum
Tür:
Myagrum perfoliatum
Cins :
Nasturtium
Tür:
Nasturtum officinale
Cins :
Neslia
Tür:
Neslia apiculata
Cins :
Ochthodium
Tür:
Ochthodium aegyptiacum
Cins :
Peltaria
Tür:
Peltaria angustifolia
Cins :
Raphanus
Tür:
Raphanus raphanistrum
Cins :
Rapistrum
Tür:
Rapistrum rugosum
Cins :
Sinapis
Tür:
Sinapis arvensis
Cins :
Sisymbrium
Tür:
Sisymbrium officinale
Sisymbrium orientale
Cins :
Sobolewskia
Tür:
Sobolewskia clavata
Cins :
Thlaspi
Tür:
Thlaspi cilicicum
Thlaspi elegans
Thlaspi violascens
Cins :
Torularia
Tür:
Torularia torulosa
Cins :
Turritis
Tür:
Turritis laxa
Fam: Cactaceae
Cins :
Opuntia
Tür:
Opuntia ficus-indica
Fam: Campanulaceae
Cins :
Asyneuma
Tür:
Asyneuma amplexicaule subsp.
amplexicaule var. amplexicaule
Asyneuma limonifolium subsp.
pestalozzae
Asyneuma rigidum subsp. rigidum
Onosma ovalifolium
Onosma rutilum
Onosma tauricum var. tauricum
Onosma tenuiflorum
Cins :
Rochelia
Tür:
Rochelia cancellata
Rochelia disperma var. Disperma
Cins :
Solenanthus
Tür:
Solenanthus stamineus
Cins :
Symphytum
Tür:
Symphytum brachycalyx
Symphytum longisetum
Fam: Brassicaceae
Cins :
Aethionema
Tür:
Aethionema arabicum
Aethionema capitatum
Aethionema demirizii
Cins :
Aethionema
Tür:
Aethionema eunomioides
Aethionema iberideum
Aethionema schistosum
Aethionema spicatum
Aethionema stylosum
Cins :
Alyssum
Tür:
Alyssum aizoides
Alyssum argyrophyllum
Alyssum bulbotrichum
Alyssum cilicicum
Alyssum condensatum subsp.
condensatum
Alyssum contemptum
Alyssum filiforme
Alyssum floribundum
Alyssum giosnanum
Alyssum mouradicum
Alyssum murale var. alpinum
Alyssum praecox var. praecox
Alyssum repens subsp. trichostachyum
var. trichostachyum
Alyssum strictum
Alyssum strigosum subsp. strigosu
Alyssum strigosum subsp. cedrorum
Cins :
Anchonium
Tür:
Anchonium elichrysifolium subsp.
elichrysifolium
Anchonium elichrysifolium subsp.
cilicicum
Cins :
Arabis
Tür:
Arabis aubrietioides
Arabis caucasica subsp. brevifolia
Arabis deflexa
Arabis ionocalyx
Arabis nova
Arabis turrita
Cins :
Aubrieta
Tür:
Aubrieta canescens subsp. cilicica
Cins :
Barbarea
Tür:
Barbarea minor var. eriopoda
Barbarea verna
Cins :
Cardamine
Tür:
Cardamine graeca
Cins :
Cardaria
Tür:
Cardaria draba subsp. chalepensis
Cardaria draba subsp. draba
Cins :
Clypeola
Tür:
Clypeola jonthlaspi
Cins :
Conringia
Tür:
Conringia planisiliqua
Cins :
Draba
Tür:
Draba acaulis
Draba bruniifolia subsp. heterocoma var.
heterocoma
Draba bruniifolia subsp. heterocoma var.
nana
Cins :
Draba
Tür:
Draba elegans
90
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
rapunculoides
Asyneuma virgatum subsp. virgatum
Campanula
Campanula axillaris
Campanula buserĐ
Campanula cymbalaria
Campanula davisii
Campanula delicatula
Campanula drabifolia
Campanula isaurica
Campanula kotschyana
Campanula macrostyla
Campanula peregrina
Campanula phrygia
Campanula psilostachya
Campanula
Campanula rapunculoides subsp.
var. macmeillii
Minuartia intermedia
Minuartia isaurica
Minuartia juniperina
Minuartia leucocephaloides
Minuartia mesogitana subsp. kotschyana
Minuartia mesogitana subsp.
mesogitana
Minuartia multinervis
Minuartia umbellulifera subsp.
umbellulifera var. umbellulifera
Cins :
Petrorhagia
Tür:
Petrorhagia cretica
Petrorhagia peroninii
Petrorhagia saxifraga
Petrorhagia velutina
Cins :
Saponaria
Tür:
Saponaria kotschyi
Saponaria officinalis
Saponaria pumilio
Cins :
Silene
Tür:
Silene aegyptiaca subsp. aegyptiaca
Silene aegyptiaca subsp. ruderalis
Silene behen
Silene brevicaulis
Silene conoidea
Silene delicatula subsp. delicatula
Silene dichotoma subsp. dichotoma
Silene discolor
Silene fabaria
Silene gallica
Silene italica
Silene kotschyi var. maritima
Silene kotschyi var. kotschyi
Silene macrodanta
Silene noctiflora
Silene nocturna
Silene otites
Silene papillosa
Silene pharnaceifolia
Silene pompeiopolitana
Silene rigidula
Silene spergulifolia
Silene squamigera subsp. squamigera
Silene squamigera subsp. vesiculifera
Silene swertiifolia
Cins :
Spergularia
Tür:
Spergularia marina
Cins :
Stellaria
Tür:
Stellaria cilicica
Cins :
Telephium
Tür:
Telephium imperati subsp. orientale
Cins :
Vaccaria
Tür:
Vaccaria pyramidata var. grandiflora
Cins :
Velezia
Tür:
Velezia rigida
Fam: Chenopodiaceae
Cins :
Arthrocnemum
Tür:
Arthrocnemum fruticosum
Arthrocnemum glaucum
Cins :
Chenopodium
Tür:
Chenopodium ambrosioides
Chenopodium botrys
Cins :
Halimione
Tür:
Halimione portulacoides
Cins :
Halopeplis
Tür:
Halopeplis amplexicaulis
Cins :
Petrosimonia
Tür:
Petrosimonia brachiata
Cins :
Salicornia
Tür:
Salicornia europaea
Cins :
Salsola
Tür:
Salsola ruthenica
Salsola soda
Fam: Cistaceae
Cins :
Cistus
Campanula rapunculus var. rapunculus
Campanula retrorsa
Campanula reuterana
Campanula stellaris
Campanula strigosa
Campanula trachyphylla
Cins :
Legousia
Tür:
Legousia falcata
Legousia pentagonia
Legousia speculum-veneris
Cins :
Michauxia
Tür:
Michauxia campanuloides
Michauxia tchihatchewii
Michauxia thyrsoidea
Fam: Caprifoliaceae
Cins :
Lonicera
Tür:
Lonicera etrusca var. etrusca
Lonicera nummulariifolia subsp.
nummulariifolia
Fam: Caryophyllaceae
Cins :
Agrostemma
Tür:
Agrostemma gracilis
Cins :
Arenaria
Tür:
Arenaria acerosa
Arenaria balansae
Arenaria deflexa subsp. pubescens
Arenaria kotschyana subsp. kotschyana
Cins :
Arenaria
Tür:
Arenaria ledebouriana var. ledebouriana
Arenaria pamphylica subsp. alpestris
Arenaria pamphylica subsp. pamphylica
var. turcica
Arenaria rotundifolia subsp. rotundifolia
Arenaria tremula
Cins :
Bolanthus
Tür:
Bolanthus minuartioides
Cins :
Bufonia
Tür:
Bufonia calyculata
Bufonia virgata
Cins :
Cerastium
Tür:
Cerastium chlorifolium
Cerastium fontanum subsp. triviale
Cins :
Dianthus
Tür:
Dianthus anatolicus
Dianthus elegans var. elegans
Dianthus elegans var. actinopetalus
Dianthus strictus var. subenervis
Dianthus strictus var. axilliflorus
Dianthus strictus var. strictus
Cins :
Gypsophila
Tür:
Gypsophila curvifolia
Cins :
Loeflingia
Tür:
Loeflingia hispanica
Cins :
Minuartia
Tür:
Minuartia anatolica var. polymorpha
Minuartia decipienus subsp. Decipiens
Minuartia globulosa
Minuartia hybrida subsp. hybrida
Minuartia hybrida subsp. vaillantiana
91
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cistus creticus
Cistus parviflorus
Cistus salviifolius
Fumana
Fumana arabica var. incanescens
Fumana scoparia
Fumana thymifolia var. thymifolia
Helianthemum
Helianthemum canum
Helianthemum ledifolium var. ledifolium
Helianthemum nummularium subsp.
Carex halleriana
Carex muricata
Carex otrubae
Carex riparia
Cins :
Cyperus
Tür:
Cyperus capitatus
Cyperus glaber
Cyperus rotundus
Cyperus serotinus
Cins :
Eleocharis
Tür:
Eleocharis palustris
Eleocharis uniglumis
Cins :
Fimbristylis
Tür:
Fimbristylis sieberiana
Cins :
Isolepis
Tür:
Isolepis cornua
Cins :
Kobresia
Tür:
Kobresia simpliciuscula
Fam: Dipsacaceae
Cins :
Cephalaria
Tür:
Cephalaria cilicica
Cephalaria dipsacoides
Cephalaria joppica
Fam: Dipsacaceae
Cins :
Dipsacus
Tür:
Dipsacus laciniatus
Cins :
Knautia
Tür:
Knautia integrifolia var. bidens
Knautia integrifolia var. integrifolia
Cins :
Scabiosa
Tür:
Scabiosa calocephala
Scabiosa hispidula
Scabiosa micrantha
Fam: Ebenaceae
Cins :
Diospyros
Tür:
Diospyros kaki
Fam: Elaeagnaceae
Cins :
Elaeagnus
Tür:
Elaeagnus angustifolia
Fam: Ephedraceae
Cins :
Ephedra
Tür:
Ephedra campylopoda
Fam: Equisetaceae
Cins :
Equisetum
Tür:
Equisetum ramosissimum
Fam: Ericaceae
Cins :
Arbutus
Tür:
Arbutus andrachne
Arbutus unedo
Fam: Euphorbiaceae
Cins :
Andrachne
Tür:
Andrachne telephioides
Cins :
Chrozophora
Tür:
Chrozophora tinctoria
Cins :
Euphorbia
Tür:
Euphorbia apios
Euphorbia arguta
Euphorbia aulacosperma
Euphorbia cardiophylla
Euphorbia davisii
Euphorbia exigua var. retusa
Euphorbia helioscopia
Euphorbia herniariifolia var. herniariifolia
Euphorbia kotschyana
Euphorbia macrostegia
Euphorbia microsphaera
Euphorbia peplus var. peplus
Euphorbia peplus var. minima
Euphorbia petiolata
Euphorbia rhytidosperma
Euphorbia rigida
Euphorbia taurinensis
Euphorbia terracina
Euphorbia thompsonii
Euphorbia valerianifolia
Euphorbia virgata
nummularium
Helianthemum nummularium subsp.
tomentosum
Helianthemum racemosum
Helianthemum stipulatum
Fam: Convolvulaceae
Cins :
Calystegia
Tür:
Calystegia sepium subsp. sepium
Calystegia soldanella
Cins :
Convolvulus
Tür:
Convolvulus dorycnium subsp.
oxysepalus
Convolvulus lanatus
Convolvulus pentapetaloides
Convolvulus scammonia
Convolvulus stachydifolius
Cins :
Ipomea
Tür:
Ipomoea purpurea
Ipomoea sagittata
Ipomoea stolonifera
Fam: Cornaceae
Cins :
Cornus
Tür:
Cornus mas
Cornus sanguinea subsp. cilicica
Fam: Corylaceae
Cins :
Carpinus
Tür:
Carpinus orientalis
Cins :
Ostrya
Tür:
Ostrya carpinifolia
Fam: Crassulaceae
Cins :
Rosularia
Tür:
Rosularia globulariifolia
Rosularia libanotica
Cins :
Sedum
Tür:
Sedum hispanicum var. hispanicum
Sedum litoreum
Fam: Cucurbitaceae
Cins :
Bryonia
Tür:
Bryonia cretica
Bryonia multiflora
Cins :
Citrullus
Tür:
Citrullus colocynthis
Citrullus lanatus
Cins :
Cucumis
Tür:
Cucumis meld
Cins :
Ecballium
Tür:
Ecballium elaterium
Fam: Cupressaceae
Cins :
Cuppressus
Tür:
Cupressus sempervirens
Cins :
Juniperus
Tür:
Juniperus drupacea
Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus
Fam: Cynocrambaceae
Cins :
Theligonum
Tür:
Theligonum cynocrambe
Fam: Cyperaceae
Cins :
Bolboschoenus
Tür:
Bolboschoenus maritimus var. maritimus
Cins :
Carex
Tür:
Carex distans
Carex divisa
Carex divulsa subsp. divulsa
Carex divulsa subsp. coriogyne
Carex flacca subsp. serrulata
92
Cins :
Flueggea
Tür:
Flueggea anatolica
Cins :
Mercurialis
Tür:
Mercurialis annua
Cins :
Ricinus
Tür:
Ricinus communis
Fam: Fabaceae
Cins :
Acacia
Tür:
Acacia karroo
Cins :
Alhagi
Tür:
Alhagi pseudalhagi
Cins :
Anagyris
Tür:
Anagyris foetida
Cins :
Anthyllis
Tür:
Anthyllis vulneraria subsp. boisseri
Cins :
Arachis
Tür:
Arachis hypogaea
Cins :
Astragalus
Tür:
Astragalus acmonotrichus
Astragalus albicalycinus
Astragalus amoenus
Astragalus andrachneifolius
Astragalus angustiflorus subsp.
anatolicus
Astragalus angustifolius subsp.
longidens
Astragalus asterias
Astragalus austro-aegaeus
Astragalus berytius
Astragalus chrysochlorus
Astragalus commagenicus
Astragalus depressus var. depressus
Astragalus drusorum var. maroniticus
Astragalus echinatus
Astragalus epiglottis
Astragalus eriophyllus
Astragalus gossypinus
Astragalus gummifer
Astragalus guttatus
Astragalus hamosus
Astragalus huber-morathii
Astragalus leporinus var. leporinus
Astragalus leporinus var. hirsutus
Astragalus melanocephalus
Astragalus mesogitanus
Astragalus nanus
Astragalus oxytropifolius
Astragalus pamphylicus
Astragalus pisidicus
Astragalus plumosus var. plumosus
Astragalus roseocalycinus
Astragalus schizopterus
Astragalus schottianus
Astragalus sericans
Astragalus suberosus subsp. haarbachii
Astragalus suberosus subsp.
mersinensis
Astragalus suberosus subsp. suberosus
Astragalus vaginans
Astragalus zederbaueri
Cins :
Biserrula
Tür:
Biserrula pelecinus
Cins :
Calicotome
Tür:
Calicotome villosa
Cins :
Ceratonia
Tür:
Ceratonia siliqua
Cins :
Chamaecytisus
Tür:
Chamaecytisus drepanolobus
Cins :
Cicer
Tür:
Cicer floribundum
Cicer incisum
Cicer pinnatifidum
Cins :
Colutea
Tür:
Colutea cilicica
Cins :
Coronilla
Tür:
Coronilla coronata
Cins :
Tür:
dorycniifolia
Cins :
Tür:
Coronilla emerus subsp. emeroides
Coronilla parviflora
Coronilla scorpioides
Coronilla varia subsp. libanotica
Cytisopsis
Cytisopsis dorycniifolia subsp.
Dorycnium
Dorycnium hirsutum
Dorycnium pentaphyllum subsp.
haussknechtii
Dorycnium pentaphyllum subsp.
anatolicum
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
unisiliquosa
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
93
Dorycnium rectum
Ebenus
Ebenus laguroides var. cilicica
Factorovskya
Factorovskya aschersoniana
Genista
Genista acanthoclada
Genista albida
Genista involucrata
lycyrrhiza
Glycyrrhiza flavescens
Glycyrrhiza glabra var. glandulifera
Gonocytisus
Gonocytisus angulatus
Hammatolobium
Hammatolobium lotoides
Hedysarum
Hedysarum spinosissimum
Hippocrepis
Hippocrepis ciliata
Hippocrepis unisiliquosa subsp. bisiliqua
Hippocrepis unisiliquosa subsp.
Lathyrus
Lathyrus annuus
Lathyrus aphaca var. affinis
Lathyrus aphaca var. pseudoaphaca
Lathyrus aphaca var. modestus
Lathyrus cassius
Lathyrus cilicicus
Lathyrus elongatus
Lathyrus gorgoni var. gorgoni
Lathyrus laxiflorus subsp. laxiflorus
Lathyrus lycicus
Lathyrus marmoratus
Lathyrus sativus
Lathyrus saxatilis
Lathyrus setifolius
Lathyrus stenophyllus
Lens
Lens ervoides
Lens nigricans
Lotononis
Lotononis genistoides
Lotus
Lotus aegaeus
Lotus halophilus var. halophilus
Lotus palustris
Lotus peregrinus var. peregrinus
Medicago
Medicago constricta
Medicago coronata
Medicago disciformis
Medicago doliata var. muricata
Medicago granadensis
Medicago littoralis var. littoralis
Medicago marina
Medicago noeana
Medicago orbicularis
Medicago polymorpha var. polymorpha
Medicago polymorpha var. vulgaris
Medicago rigidula var. rigidula
Medicago rigidula var. agrestis
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
sativum
Trifolium roussaeanum
Trifolium scutatum
Trifolium tomentosum
Trifolium vesiculosum var. rumelicum
Cins :
Trigonella
Tür:
Trigonella brachycarpa
Trigonella cilicica
Trigonella cylindracea
Trigonella foenum-graecum
Trigonella halophila
Trigonella kotschyi
Trigonella lunata
Trigonella macrorrhyncha
Trigonella monspeliaca
Trigonella plicata
Trigonella raphanina
Trigonella rhytidocarpa
Trigonella spicata
Trigonella spruneriana var. spruneriana
Trigonella spruneriana var. sibthorpii
Trigonella strangulata
Trigonella tenuis
Trigonella velutina
Cins :
Vicia
Tür:
Vicia alpestris subsp. hypoleuca
Vicia canescens subsp. gregaria
Vicia cassia
Vicia cracca subsp. stenophylla
Vicia cuspidata
Vicia ervilia
Vicia faba
Vicia galilaea
Vicia narbonensis var. narbonensis.
Vicia pubescens
Vicia sativa subsp. nigra var. segetalis
Vicia sativa subsp. incisa var. cordata
Vicia sativa subsp. sativa
Vicia sativa subsp. amphicarpa
Vicia sericocarpa var. sericocarpa
Vicia villosa subsp. eriocarpa
Fam: Fagaceae
Cins :
Quercus
Tür:
Quercus cerris var. cerris
Quercus infectoria subsp. boissieri
Quercus ithaburensis subsp. macrolepis
Quercus petraea subsp. pinnatiloba
Quercus robur subsp. robur
Fam: Gentianaceae
Cins :
Blackstonia
Tür:
Blackstonia perfoliata subsp. serotina
Cins :
Centaurium
Tür:
Centaurium erythraea subsp. erythraea
Centaurium erythraea subsp. turcicum
Centaurium maritimum
Centaurium pulchellum
Cins :
Gentiana
Tür:
Gentiana boissieri
Cins :
Gentianella
Tür:
Gentianella ciliata subsp. blepharophora
Fam: Geraniaceae
Cins :
Erodium
Tür:
Erodium cedrorum subsp. salmoneum
Erodium cedrorum subsp. cedrorum
Erodium gruinum
Erodium laciniatum subsp. laciniatum
Erodium micropetalum
Erodium moschatum
Erodium pelargoniiflorum
Cins :
Geranium
Tür:
Geranium asphodeloides subsp.
asphodeloides
Geranium columbinum
Geranium dissectum
Geranium divaricatum
Geranium lucidum
Geranium macrostylum
Medicago rotata var. rotata
Medicago scutellata
Medicago truncatula var. longiaculeata
Medicago turbinata var. aculeata
Medicago turbinata var. chiotica
Melilotus
Melilotus elegans
Melilotus italica
Onobrychis
Onobrychis argyrea subsp. isaurica
Onobrychis caput-galli
Onobrychis cilicica
Onobrychis cornuta
Onobrychis mutensis
Onobrychis oxyodonta
Onobrychis pisidica
Ononis
Ononis adenotricha var. adenotricha
Ononis adenotricha var. stenophylla
Ononis basiadnata
Ononis hirta
Ononis mitissima
Ononis natrix subsp. hispanica
Ononis pubescens
Ononis pusilla
Ononis reclinata
Ononis serrata
Ononis spinosa subsp. antiquorum
Ononis viscosa subsp. breviflora
Pisum
Pisum sativum subsp. sativum var.
Pisum sativum subsp. elatius var.
elatius
Pisum sativum subsp. elatius var.
pumilio
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Podocytisus
Podocytisus caramanicus
Prosopis
Prosopis farcta
Scorpiurus
Scorpiurus muricatus var. subvillosus
Securigera
Securigera securidaca
Spartium
Spartium junceum
Tetragonolobus
Tetragonolobus purpureus
Tetragonolobus requineii
Cins :
Trifolium
Tür:
Trifolium aintabense
Trifolium angustifolium var. angustifolium
Trifolium angustifolium var. intermedium
Trifolium argutum
Trifolium arvense var. arvense
Trifolium boissieri
Trifolium campestre
Trifolium caucasicum
Trifolium caudatum
Trifolium constantinopolitanum
Trifolium echinatum
Trifolium fragiferum var. fragiferum
Trifolium globosum
Trifolium hirtum
Trifolium leucanthum
Trifolium lucanicum
Trifolium nigrescens subsp. petrisavii
Trifolium ochroleucum
Trifolium physodes var. psilocalyx
Trifolium pilulare
Trifolium purpureum var. laxiusculum
Trifolium purpureum var. pamphylicum
Trifolium purpureum var. purpureum
Trifolium repens var. giganteum
Trifolium resupinatum var.
microcephalum
94
Geranium molle subsp. molle
Geranium purpureum
Geranium rotundifolium
Geranium tuberosum subsp. tuberosum
Fam: Globulariaceae
Cins :
Globularia
Tür:
Globularia trichosantha subsp.
trichosantha
Fam: Guttiferae
Cins :
Hypericum
Tür:
Hypericum amblysepalum
Hypericum aviculariifolium subsp.
depilatum var. leprosum
Hypericum hircinum subsp. majus
Hypericum imbricatum
Hypericum lanuginosum var.
lanuginosum
Hypericum lydium
Hypericum origanifolium
Hypericum pallens
Hypericum perforatum
Hypericum polyphyllum subsp.
polyphyllum
Hypericum polyphyllum subsp.
subcordatum
Hypericum rupestre
Hypericum triquetrifolium
Hypericum vacciniifolium
Hypericum venustum
Fam: Illecebraceae
Cins :
Hernieria
Tür:
Herniaria incana
Cins :
Paronychia
Tür:
Paronychia argentea var. argentea
Fam: Iridaceae
Cins :
Crocus
Tür:
Crocus biflorus subsp. isauricus
Crocus biflorus subsp. tauri
Crocus boissieri
Crocus cancellatus subsp. cancellatus
Crocus cancellatus subsp. pamphylicus
Crocus fleischeri
Crocus graveolens
Crocus kotschyanus subsp. kotschyanus
Crocus pallasii subsp. pallasi
Crocus pallasii subsp. dispathaceus
Crocus reticulatus subsp. reticulatus
Crocus reticulatus subsp. hittiticus
Cins :
Gladiolus
Tür:
Gladiolus anatolicus
Gladiolus italicus
Cins :
Hermodactylus
Tür:
Hermodactylus tuberosus var. longifolius
Cins :
Iris
Tür:
Iris histrio
Iris junonia
Iris persica
Iris stenophylla subsp. stenophylla
Fam: Juglandaceae
Cins :
Pterocarya
Tür:
Pterocarya fraxinifolia
Fam: Juncaceae
Cins :
Juncus
Tür:
Juncus bufonius
Juncus fontanesii subsp. pyramidatus
Juncus heldreichianus subsp.
heldreichianus
Juncus inflexus
Juncus littoralis
Juncus rigidus
Juncus sphaerocarpus
Juncus turkestanicus
Fam: Lamiaceae
Cins :
Ajuga
Tür:
Ajuga chamaepitys subsp. laevigata
Ajuga chamaepitys subsp. palestina
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Ajuga chamaepitys subsp. chia var. chia
Ajuga iva
Ajuga orientalis
Ajuga postii
Ballota
Ballota nigra subsp. uncinata
Ballota rotundiflora
Ballota saxatilis subsp. saxatilis
Ballota saxatilis subsp. brachyodonta
Calamintha
Calamintha betulifolia
Calamintha nepeta subsp. nepeta
Calamintha sylvatica subsp. ascendens
Calamintha tauricola
Cyclotrichium
Cyclotrichium origanifolium
Eremostachys
Eremostachys laciniata
Lallemantia
Lallemantia iberica
Lamium
Lamium album
Lamium eriocephalum subsp.
eriocephalum
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
typhoides
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
95
Lamium garganicum subsp. reniforme
Lamium garganicum subsp. nepetifolium
Lamium macrodon
Lamium moschatum var. micranthum.
Lamium tenuiflorum
Marrubium
Marrubium anisodon
Marrubium globosum subsp. micranthum
Marrubium heterodon
Marrubium lutescens
Marrubium vulgare
Melissa
Melissa officinalis subsp. altissima
Melissa officinalis subsp. inodora
Mentha
Mentha longifolia subsp. typhoides var.
Micromeria
Micromeria cilicica
Micromeria cremnophila subsp. anatolica
Micromeria dolichodonta
Micromeria fruticosa subsp. brachycalyx
Micromeria myrtifolia
Molucella
Moluccella spinosa
Nepeta
Nepeta caesarea
Nepeta isaurica
Nepeta italica
Nepeta nuda subsp. albiflora
Nepeta nuda subsp. glandulifera
Nepeta sulfuriflora
Origanum
Origanum boisseri
Origanum majorana
Origanum micranthum
Origanum syriacum var. bevanii
Origanum vulgare subsp. hirtum
Pentapleura
Pentapleura subulifera
Phlomis
Phlomis capitata
Phlomis leucophracta
Phlomis lunariifolia
Phlomis monocephala
Phlomis nissolii
Phlomis pungens var. hispida
Phlomis pungens var. pungens
Phlomis samia
Phlomis syriaca
Prasium
Prasium majus
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
iycaonica
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Prunella
Prunella laciniata
Prunella orientalis
Prunella vulgaris
Rosmarinus
Rosmarinus officinalis
Salvia
Salvia aucheri var. aucheri
Salvia candidissima subsp. occidentalis
Salvia ceratophylla
Salvia frigida
Salvia heldreichiana
Salvia hypargeia
Salvia napifolia
Salvia pinnata
Salvia quezelii
Salvia recognita
Salvia sclarea
Salvia verbenaca
Salvia viridis
Satureja
Satureja hortensis
Satureja thymbra
Scutellaria
Scutellaria altissima
Scutellaria diffusa
Scutellaria heterophylla
Scutellaria megalaspis
Scutellaria rubicunda subsp. pannosula
Scutellaria salviifolia
Sideritis
Sideritis brevidens
Sideritis cilicica
Sideritis congesta
Sideritis montana subsp. remota
Sideritis niveotomentosa
Sideritis perfoliata
Sideritis rubriflora
Stachys
Stachys annua subsp. annua var.
sipyleus
Cins :
Ziziphora
Tür:
Ziziphora capitata
Fam: Lauraceae
Cins :
Laurus
Tür:
Laurus nobilis
Fam: Lentibulariaceae
Cins :
Pinguicula
Tür:
Pinguicula balcanica subsp. pontica
Fam: Liliaceae
Cins :
Allium
Tür:
Allium affine
Allium alpinari
Allium aschersonianum
Allium atroviolaceum
Allium bassitense
Allium brevicaule
Allium cassium
Allium cupani subsp. hirtovaginatum
Allium curtum
Allium deciduum subsp. retrorsum
Allium flavum subsp. tauricum var.
tauricum
Allium gayi
Allium guttatum subsp. sardoum
Allium junceum SM. subsp. tridentatum
Allium lycaonicum
Allium myrianthum var. floribus albidis
Allium neapolitanum
Allium nigrum
Allium pallens subsp. pallens
Allium paniculatum subsp. paniculatum
Allium phanerantherum subsp. deciduum
Allium porrum
Allium roseum
Allium rupicola
Allium schoenoprasum
Allium scorodoprasum subsp.
scorodoprasum
Allium sphaerocephalon subsp. arvense
Allium tauricola
Cins :
Anthericum
Tür:
Anthericum liliago
Cins :
Asparagus
Tür:
Asparagus acutifolius
Asparagus palaestinus
Cins :
Asphodeline
Tür:
Asphodeline brevicaulis subsp.
brevicaulis var. brevicaulis
Asphodeline cilicica
Asphodeline taurica
Cins :
Asphodelus
Tür:
Asphodelus fistulous
Cins :
Bellevalia
Tür:
Bellevalia macrobotrys
Bellevalia modesta
Bellevalia tauri
Cins :
Colchicum
Tür:
Colchicum balansae
Colchicum cilicicum
Colchicum falcifolium
Colchicum kotschyi
Colchicum stevenii
Colchicum szovitsii
Colchicum triphyllum
Cins :
Eremurus
Tür:
Eremurus spectabilis
Cins :
Fritillaria
Tür:
Fritillaria acmopetala subsp. acmopetala
Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis
Fritillaria assyriaca subsp. melananthera
Fritillaria aurea
Fritillaria elwesii
Fritillaria persica
Cins :
Gagea
Tür:
Gagea fibrosa
Stachys bombycina
Stachys cretica subsp. mersinaea
Stachys cretica subsp. garana
Stachys cretica subsp. vacillans
Stachys distans var. cilicica
Stachys euadenia
Stachys inflata
Stachys lavandulifolia var. lavandulifolia
Stachys longiflora
Stachys obscura
Stachys pinetorum
Stachys pseudopinardii
Stachys rupestris
Stachys sparsipilosa
Stachys spectabilis
Stachys woronowii
Teucrium
Teucrium brevifolium
Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum
Teucrium creticum
Teucrium kotschyanum
Teucrium montanum
Teucrium montbretii subsp. montbretii
Teucrium odontites
Teucrium orientale var. puberulens
Teucrium polium
Teucrium spinosum
Thymbra
Thymbra spicata var. spicata
Thymus
Thymus brachychilus
Thymus cherlerioides var. cherlerioides
Thymus cilicicus
Thymus revolutus
Thymus sipyleus subsp. sipyleus var.
96
Tür:
Lavatera punctata
Lavatera trimestris
Cins :
Malva
Tür:
Malva nicaeensis
Cins :
Malvella
Tür:
Malvella sherardiana
Fam: Moraceae
Cins :
Ficus
Tür:
Ficus carica subsp. Rupestris
Cins :
Morus
Tür:
Morus alba
Fam: Musaceae
Cins :
Musa
Tür:
Musa acuminata
Fam: Myrtaceae
Cins :
Eucalyptus
Tür:
Eucalyptus camaldulensis
Cins :
Myrtus
Tür: Myrtus communis subsp. communis
Fam: Najadaceae
Cins :
Najas
Tür:
Najas minor
Fam: Oleaceae
Cins :
Fontanesia
Tür:
Fontanesia philliraeoides . subsp.
philliraeoides
Cins :
Fraxinus
Tür:
Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa
Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia
Fraxinus ornus subsp. cilicica
Cins :
Jasminum
Tür:
Jasminum fruticans
Cins :
Olea
Tür:
Olea europaea var. europaea
Olea europaea var. sylvestris
Cins :
Phillyrea
Tür:
Phillyrea latifolia
Fam: Onagraceae
Cins :
Epilobium
Tür:
Epilobium gemmascens
Epilobium parviflorum
Fam: Orchidaceae
Cins :
Cephalanthera
Tür:
Cephalanthera damasonium
Cephalanthera kotschyana
Cephalanthera kurdica
Cephalanthera longifolia
Cephalanthera rubra
Fam: Orchidaceae
Cins :
Dactylorhiza
Tür:
Dactylorhiza iberica
Cins :
Epipactis
Tür:
Epipactis condensata
Epipactis helleborine
Epipactis microphylla
Epipactis veratrifolia
Cins :
Himantoglossum
Tür:
Himantoglossum affine
Cins :
Ophrys
Tür:
Ophrys argolica subsp. argolica
Ophrys bornmuelleri subsp. grandiflora
Ophrys cilicica
Ophrys ferrum-equinum
Ophrys fleischmannii
Ophrys isaura
Ophrys mammosa
Ophrys phrygia
Ophrys transhyrcana subsp. amanensis
Ophrys transhyrcana subsp.
transhyrcana
Ophrys umbilicata subsp. umbilicata
Cins :
Orchis
Tür:
Orchis anatolica
Orchis coriophora
Orchis italica
Gagea gageoides
Gagea granatellii
Gagea juliae
Gagea luteoides
Gagea peduncularis
Cins :
Hyacinthella
Tür:
Hyacinthella glabrescens
Hyacinthella heldreichii
Hyacinthella hispida
Cins :
Hyacinthus
Tür:
Hyacinthus orientalis subsp. orientalis
Cins :
Muscari
Tür:
Muscari armeniacum
Muscari azureum
Muscari comosum
Muscari massayanum
Muscari parviflorum
Muscari tenuiflorum
Cins :
Ornithogalum
Tür:
Ornithogalum alpigenum
Ornithogalum armeniacum
Ornithogalum lanceolatum
Ornithogalum montanum
Ornithogalum narbonense
Ornithogalum nutans
Ornithogalum oligophyllum
Ornithogalum orthophyllum
Ornithogalum platyphyllum
Ornithogalum ulophyllum
Ornithogalum umbellatum
Cins :
Polygonatum
Tür:
Polygonatum orientale
Cins :
Ruscus
Tür:
Ruscus aculeatus var. angustifolius
Cins :
Scilla
Tür:
Scilla autumnalis
Scilla cilicica
Cins :
Tulipa
Tür:
Tulipa agenensis
Tulipa armena var. lycica
Tulipa humilis
Cins :
Urginea
Tür:
Urginea maritima
Fam: Linaceae
Cins :
Linum
Tür:
Linum anisocalyx
Linum nodiflorum
Linum olympicum
Linum strictum var. spicatum
Linum tenuifolium
Linum usitatissimum
Fam: Loranthaceae
Cins :
Arceuthobium
Tür:
Arceuthobium oxycedri
Cins :
Loranthus
Tür:
Loranthus europaeus
Cins :
Viscum
Tür:
Viscum album subsp. abietis
Viscum album subsp. austriacum
Fam: Lythraceae
Cins :
Lythrum
Tür:
Lythrum hyssopifolia
Lythrum junceum
Lythrum tribracteatum
Fam: Malvaceae
Cins :
Alcea
Tür:
Alcea apterocarpa
Alcea rematiflora
Cins :
Althaea
Tür:
Althaea cannabina
Althaea hirsuta
Cins :
Hibiscus
Tür:
Hibiscus trionum
Cins :
Kitaibelia
Tür:
Kitaibelia balansae
Cins :
Lavatera
97
Orchis laxiflora
Orchis mascula subsp. pinetorum
Orchis morio subsp. picta
Orchis morio subsp. syriaca
Orchis morio subsp. morio
Orchis pallens
Orchis palustris
Orchis papilionacea var. rubra
Orchis punctulata
Orchis purpurea
Orchis sancta
Orchis simia
Orchis spitzelii
Orchis tridentata
Fam: Orobanchaceae
Cins :
Orobanche
Tür:
Orobanche alba
Orobanche anatolica
Orobanche caucasica
Orobanche cernua
Orobanche cilicica
Orobanche elatior
Orobanche fuliginosa
Orobanche hederae
Orobanche lavandulacea
Orobanche minor
Orobanche mutelii
Orobanche nana
Orobanche picridis
Orobanche pubescens
Orobanche ramosa
Orobanche rechingeri
Orobanche schultzii
Fam: Paeoniaceae
Cins :
Paeonia
Paeonia daurica
Fam: Papaveraceae
Cins :
Corydalis
Tür:
Corydalis rutifolia subsp. erdelii
Corydalis solida subsp. brachyloba
Corydalis solida subsp. tauricola
Cins :
Fumaria
Tür:
Fumaria capreolata
Fumaria cilicica
Fumaria densiflora
Fumaria kralikii
Fumaria parviflora
Fumaria petteri subsp. thuretii
Cins :
Glaucium
Tür:
Glaucium corniculatum subsp.
corniculatum
Cins :
Hypecoum
Tür:
Hypecoum procumbens
Cins :
Papaver
Tür:
Papaver argemone subsp. argemone
Papaver gracile
Papaver hybridum
Papaver macrostomum
Papaver persicum subsp. persicum
Papaver polychaetum
Papaver rhoeas
Papaver somniferum var. somniferum
Papaver spicatum var. spicatum
Papaver stylatum
Fam: Phytolaccaceae
Cins :
Phytolacca
Tür:
Phytolacca pruinosa
Fam: Pinaceae
Cins :
Abies
Tür:
Abies cilicica subsp. cilicica
Cins :
Pinus
Tür:
Pinus nigra subsp. pallasiana
Fam: Plantaginaceae
Cins :
Plantago
Tür:
Plantago atrata
Plantago coronopus subsp. coronopus
Plantago cretica
Plantago lagopus
Plantago maritina
Plantago scabra
Fam: Platanaceae
Cins :
Platanus L
Tür:
Platanus orientalis
Fam: Plumbaginaceae
Cins :
Acantholimon
Tür:
Acantholimon acerosum var.
brachystachyum
Acantholimon armenum var. armenum
Acantholimon glumaceum
Acantholimon ulicinum subsp.
lycaonicum
Cins :
Limonium
Tür:
Limonium angustifolium
Limonium sinuatum
Limonium virgatum
Cins :
Plumbago
Tür:
Plumbago europaea
Fam: Poaceae
Cins :
Aegilops
Tür:
Aegilops biuncialis
Aegilops kotschyi
Aegilops neglecta
Aegilops peregrina
Aegilops speltoides var. speltoides
Aegilops speltoides var. ligustica
Cins :
Alopecurus
Tür:
Alopecurus lanatus
Alopecurus myosuroides var. tonsus
Alopecurus utriculatus subsp. Utriculatus
Cins :
Amblyopyrum
Tür:
Amblyopyrum muticum var. loliaceum
Cins :
Ammochloa
Tür:
Ammochloa palaestina
Cins :
Andropogon
Tür:
Andropogon distachyos
Cins :
Aristida
Tür:
Aristida caerulescens
Cins :
Arrhenatherum
Tür:
Arrhenatherum elatius subsp. elatius
Arrhenatherum palaestinum
Cins :
Avena
Tür:
Avena clauda
Avena eriantha
Avena sativa
Cins :
Brachiaria
Tür:
Brachiaria eruciformis
Cins :
Brachypodium
Tür:
Brachypodium pinnatum
Brachypodium sylvaticum
Cins :
Briza
Tür:
Briza humilis
Briza maxima
Briza minor
Cins :
Bromus
Tür:
Bromus alopecuros subsp. caroli-henrici
Bromus alopecuros subsp. alopecuros
Bromus chrysopogon
Bromus commutatus
Bromus diandrus
Bromus fasciculatus
Bromus intermedius
Bromus japonicus subsp. anatolicus
Bromus lanceolatus
Bromus madritensis
Bromus psammophilus
Bromus pseudobrachystachys
Bromus scoparius
Bromus squarrosus
Bromus tectorum
Cins :
Catapodium
Tür:
Catapodium rigidum subsp. hemipoa
Cins :
Cleistogenes
98
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cleistogenes serotina
Corynephorus
Corynephorus divaricatus
Crypsis
Crypsis alopecuroides
Crypsis faktorovskyi
Cutandia
Cutandia memphitica
Cynodon
Cynodon dactylon var. dactylon
Dactylis
Dactylis glomerata subsp. hispanica
Dactyloctenium
Dactyloctenium aegyptium
Digitaria
Digitaria sanguinalis
Echinaria
Echinaria capitata
Elymus
Elymus elongatus subsp. elongatus
Elymus farctus subsp. bessarabicus var.
Paspalum
Paspalum paspalodes
Phalaris
Phalaris brachystachys
Phalaris minor
Phalaris truncata
Cins :
Phleum
Tür:
Phleum boissieri
Phleum subulatum sp. subulatum
Cins :
Piptatherum
Tür:
Piptatherum coerulescens
Piptatherum holciforme subsp.
holciforme var. glabrum
Piptatherum miliaceum subsp. thomasii
Piptatherum miliaceum subsp. miliaceum
Piptatherum virescens
Cins :
Poa
Tür:
Poa annua
Poa caucasica
Poa cenisia
Poa compressa
Poa diversifolia
Poa speluncarum
Poa trivialis
Cins :
Polypogon
Tür:
Polypogon maritimus subsp. maritimus
Polypogon monspeliensis
Cins :
Psilurus
Tür:
Psilurus incurvus
Cins :
Rostraria
Tür:
Rostraria berythea
Rostraria cristata
Cins :
Saccharum
Tür: Saccharum officinarum
Cins :
Schismus
Tür:
Schismus arabicus
Cins :
Sesleria
Tür:
Sesleria alba
Sesleria phleoides
Cins :
Setaria
Tür:
Setaria adhaerens
Setaria glauca
Setaria viridis
Cins :
Sorghum
Tür:
Sorghum halepense var. muticum
Cins :
Sporobolus
Tür:
Sporobolus virginicus
Cins :
Stipa
Tür:
Stipa bromoides
Stipa capensis
Stipa ehrenbergiana
Stipa holosericea
Cins :
Taeniatherum
Tür:
Taeniatherum caput-medusae subsp.
asper
Taeniatherum caput-medusae subsp.
crinitum
Cins :
Themeda
Tür:
Themeda triandra
Cins :
Trachynia
Tür:
Trachynia distachya
Cins :
Triplachne
Tür:
Triplachne nitens
Cins :
Triticum L.
Tür:
Triticum aestivum
Triticum dicoccoides
Cins :
Vulpia
Tür:
Vulpia ciliata subsp. ciliata
Vulpia fasciculata
Vulpia muralis
Vulpia myuros
Vulpia unilateralis
Fam: Polygalaceae
Cins :
Polygala
Tür:
Polygala anatolica
Polygala comosa
bessarabicus
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
var. leporinum
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Cins :
Tür:
Elymus hispidus subsp. barbulatus
Elymus hispidus subsp. hispidus
Elymus libanoticus
Elymus panormitanus
Elymus tauri subsp. tauri
Eragrostis
Eragrostis cilianensis
Eremopoa
Eremopoa capillaris
Festuca
Festuca anatolica subsp. anatolica
Festuca callieri subsp. callieri
Festuca cataonica
Festuca glaucispicula
Festuca jeanpertii subsp. jeanpertii
Festuca pinifolia var. pinifolia
Festuca valesiaca
Gastridium
Gastridium phleoides
Gaudiniopsis
Gaudiniopsis macra
Glyceria
Glyceria plicata
Holcus
Holcus annuus
Hordeum
Hordeum geniculatum
Hordeum murinum subsp. glaucum
Hordeum murinum subsp. leporinum
Imperata
Imperata cylindrica
Lagurus
Lagurus ovatus
Lamarckia
Lamarckia aurea
Lolium
Lolium multiflorum
Lolium subulatum
Lolium temulentum var. temulentum
Melica
Melica eligulata
Melica minuta
Melica persica subsp. inaequiglumis
Milium
Milium pedicellare
Milium vernale subsp. vernale
Milium vernale subsp. montianum
Oryza
Oryza sativa
Panicum
Panicum repens
Parapholis
Parapholis incurva
99
Tür: Reseda balansae
Reseda lutea var. lutea
Reseda orientalis
Reseda phyteuma
Fam: Rhamnaceae
Cins :
Paliurus
Tür:
Paliurus spina-christi
Cins :
Rhamnus
Tür:
Rhamnus alaternus
Rhamnus hirtellus
Rhamnus libanoticus
Rhamnus oleoides subsp. graecus
Rhamnus orbiculatus
Rhamnus petiolaris
Fam: Rosaceae
Cins :
Agrimonia
Tür:
Agrimonia eupatoria
Cins :
Alchemilla
Tür:
Alchemilla paracompactilis
Cins :
Amelanchier
Tür:
Amelanchier parviflora var. parviflora
BOISS.
Amelanchier rotundifolia subsp.
integrifolia
Cins :
Amygdalus
Tür:
Amygdalus orientalis
Cins :
Aphanes
Tür:
Aphanes arvensis
Cins :
Cerasus
Tür:
Cerasus prostrata var. prostrata
Cins :
Crataegus
Tür:
Crataegus aronia var. aronia
Cins :
Crataegus
Tür:
Crataegus aronia var. minuta
Crataegus monogyna subsp. monogyna
Crataegus orientalis var. orientalis
Crataegus stevenii
Cins :
Filipendula
Tür:
Filipendula vulgaris
Cins :
Geum
Tür:
Geum urbanum
Cins :
Malus
Tür:
Malus sylvestris subsp. orientalis var.
orientalis
Cins :
Orthurus
Tür:
Orthurus heterocarpus
Cins :
Potentilla
Tür:
Potentilla calycina
Potentilla kotschyana
Potentilla libanotica
Potentilla micrantha
Potentilla oweriniana
Potentilla reptans
Potentilla speciosa var. speciosa
Potentilla supina
Potentilla tauricola
Cins :
Prunus
Tür:
Prunus domestica
Cins :
Pyracantha
Tür:
Pyracantha coccinea
Cins :
Pyrus
Tür:
Pyrus elaeagnifolia subsp. kotschyana
Pyrus syriaca var. syriaca
Pyrus syriaca var. microphylla
Cins :
Rosa
Tür:
Rosa heckeliana subsp. orientalis
Cins :
Rubus
Tür:
Rubus canescens var. canescens
Rubus sanctus
Cins :
Sanguisorba
Tür:
Sanguisorba minor subsp. magnolii
Cins :
Sorbus
Tür:
Sorbus persica
Sorbus torminalis var. pinnatifida
Sorbus umbellata var. orbiculata
Sorbus umbellata var. umbellata
Polygala monspeliaca
Fam: Polygonaceae
Cins :
Emex
Tür:
Emex spinosus
Cins :
Rumex
Tür:
Rumex bucephalophorus
Rumex pulcher
Rumex tuberosus subsp. tuberosus
Fam: Potamogetonaceae
Cins :
Potamogeton
Tür:
Potamogeton natans
Potamogeton nodosus
Potamogeton panormitanus
Potamogeton pectinatus
Fam: Primulaceae
Cins :
Anagallis
Tür:
Anagallis arvensis var. arvensis
Anagallis arvensis var. Caerulea
Cins :
Androsace
Tür: Androsace maxima
Cins :
Cyclamen
Tür:
Cyclamen cilicium var. cilicium
Cyclamen graecum
Cins :
Lysimachia
Tür:
Lysimachia dubia
Lysimachia linum-stellatum
Fam: Ranunculaceae
Cins :
Adonis
Tür:
Adonis annua
Adonis microcarpa
Cins :
Anemone
Tür:
Anemone blanda
Anemone coronaria
Cins :
Clematis
Tür:
Clematis cirrhosa
Clematis vitalba
Cins :
Consolida
Tür:
Consolida axilliflora
Consolida cruciata
Consolida lineolata
Consolida scleroclada var. scleroclada
Cins :
Delphinium
Tür:
Delphinium dasystachyum
Delphinium kurdicum
Delphinium peregrinum
Delphinium staphisagria
Cins :
Eranthis
Tür:
Eranthis hyemalis
Cins :
Nigella
Tür:
Nigella arvensis var. tauricola
Nigella orientalis
Nigella sativa
Nigella stellaris
Cins :
Ranunculus
Tür:
Ranunculus arvensis
Ranunculus asiaticus
Ranunculus brachylobus subsp.
incisilobatus
Ranunculus chius
Ranunculus cuneatus
Ranunculus demissus var. major
Ranunculus fenzlii
Ranunculus ficaria subsp. calthifolius
Ranunculus ficarioides
Ranunculus grandiflorus
Ranunculus millefolius subsp. millefolius
Ranunculus scandicinus
Ranunculus sericeus
Ranunculus sphaerospermus
Ranunculus sprunerianus
Cins :
Thalictrum
Tür:
Thalictrum minus var. minus
Thalictrum orientale
Fam: Resedaceae
Cins :
Reseda
100
Tür:
Osyris alba
Cins :
Thesium
Tür:
Thesium billardieri
Fam: Saxifragaceae
Cins :
Saxifraga
Tür:
Saxifraga hederacea var. libanotica
Saxifraga hederacea var. hederacea
Fam: Scrophulariaceae
Cins :
Bellardia
Tür:
Bellardia trixago
Cins :
Chaenorhinum
Tür:
Chaenorhinum minus subsp. minus
Cins :
Cymbalaria
Tür:
Cymbalaria microcalyx
Cins :
Euphrasia
Tür:
Euphrasia minima subsp. davisii
Euphrasia pectinata
Cins :
Kickxia
Tür:
Kickxia commutata subsp. graeca
Kickxia lanigera
Cins :
Lesquereuxia
Tür:
Lesquereuxia syriaca
Cins :
Linaria
Tür:
Linaria chalepensis var. chalepensis
Linaria corifolia
Linaria genistifolia subsp. genistifolia
Linaria genistifolia subsp. praealta
Linaria genistifolia subsp. polyclada
Linaria simplex
Cins :
Misopates
Tür:
Misopates orontium
Cins :
Odontites
Tür:
Odontites lutea
Cins :
Pedicularis
Tür:
Pedicularis cadmea
Cins :
Scrophularia
Tür:
Scrophularia canina subsp. bicolor
Scrophularia catariifolia
Scrophularia cryptophila
Scrophularia kotschyana
var. libanotica
var. antalyensis
var. nevshehirensis
var. cappadocica
Scrophularia mersinensis
Scrophularia myriophylla
Scrophularia peregrina
Scrophularia pinardii
Scrophularia rimarum
Scrophularia trichopoda
Scrophularia umbrosa
Cins :
Verbascum
Tür:
Verbascum blattaria
Verbascum brachysepalum
Verbascum chionophyllum
Verbascum cilicicum
Verbascum cucullatibracteum
Verbascum cymigerum
Verbascum flavipannosum
Verbascum galilaeum
Verbascum glomerulosum
Verbascum inulifolium
Verbascum leianthum
Verbascum linearilobum
Verbascum linguifolium
Verbascum lyratifolium
Verbascum meinckeanum
Verbascum obtusifolium
Verbascum orbicularifolium
Verbascum orientale .
Verbascum pellitum
Sorbus umbellata var. cretica
Fam: Rubiaceae
Cins :
Asperula
Tür:
Asperula arvensis
Asperula glomerata subsp. condensata
var. filiformis
Asperula lilaciflora subsp. mutensis
Asperula setosa
Asperula stricta subsp. stricta
Asperula stricta subsp. grandiflora
Asperula xylorrhiza
Cins :
Callipeltis
Tür:
Callipeltis cucullaria
Cins :
Crucianella
Tür:
Crucianella angustifolia
Crucianella latifolia
Crucianella macrostachya
Crucianella sorgerae
Cins :
Cruciata
Tür:
Cruciata laevipes
Cruciata taurica
Cins :
Galium
Tür:
Galium adhaerens
Galium aparine
Galium bracteatum
Galium brevifolium subsp. brevifolium
Galium canum subsp. ovatum
Galium canum subsp. canum
Galium cassium
Galium cilicicum
Galium dieckii
Galium exsurgens
Galium ghilanicum
Galium humifusum
Galium incanum subsp. elatius
Galium incanum subsp.
psedocornigerum
Galium membranaceum
Galium murale
Galium paschale
Galium penicillatum
Galium samuelssonii var. samuelssonii
Galium scabrifolium
Galium setaceum
Galium shepardii
Galium spurium subsp. ibicinum
Galium tenuissimum subsp.
trichophorum
Galium verticillatum
Galium verum subsp. glabrescens
Cins :
Rubia
Tür:
Rubia tenuifolia subsp. brachypoda
Rubia tenuifolia subsp. donietti
Cins :
Sherardia
Tür:
Sherardia arvensis
Cins :
Valantia
Tür:
Valantia hispida
Fam: Ruppiaceae
Cins :
Ruppia
Tür:
Ruppia cirrhosa
Fam: Rutaceae
Cins :
Haplophyllum
Tür:
Haplophyllum buxbaumii subsp.
buxbaumii
Haplophyllum myrtifolium
Haplophyllum suaveolens var. cilicicum
Cins :
Ruta
Tür:
Ruta chalepensis
Fam: Salicaceae
Cins :
Populus
Tür:
Populus euphratica
Cins :
Salix
Tür:
Salix alba
Salix triandra subsp. triandra
Fam: Santalaceae
Cins :
Osyris
101
Cins :
Taxus
Tür:
Taxus baccata
Fam: Thymelaeaceae
Cins :
Daphne
Tür: Daphne gnidioides
Daphne sericea
Cins :
Thymelaea
Tür:
Thymelaea cilicica
Thymelaea hirsuta
Fam: Typhaceae
Cins :
Typha
Tür:
Typha domingensis
Fam: Ulmaceae
Cins :
Celtis
Tür:
Celtis australis
Celtis glabrata
Celtis tournefortii
Cins :
Ulmus
Tür:
Ulmus minor subsp. canescens
Fam: Urticaceae
Cins :
Urtica
Tür:
Urtica pilulifera
Urtica urens
Fam: Valerianaceae
Cins :
Centranthus
Tür:
Centranthus calcitrapa
Centranthus longiflorus subsp.
longiflorus
Cins :
Valeriana
Tür:
Valeriana bolkarica
Valeriana dioscoridis
Valeriana speluncaria var. speluncaria
Valeriana speluncaria var. glabriuscula
Cins :
Valerianella
Tür:
Valerianella balansae
Valerianella costata
Valerianella discoidea
Valerianella locusta
Valerianella orientalis
Valerianella triceras
Valerianella vesicaria
Fam: Verbenaceae
Cins :
Phyla
Tür:
Phyla canescens
Cins :
Vitex
Tür:
Vitex agnus-castus
Fam: Violaceae
Cins :
Viola
Tür:
Viola alba subsp. dehnhardtii
Viola heldreichiana
Viola modesta
Fam: Vitaceae
Cins :
Ampelopsis
Tür:
Ampelopsis orientale
Fam: Zannichelliaceae
Cins :
Zannichellia
Tür:
Zannichellia palustris
Fam: Zygophyllaceae
Cins :
Zygophyllum
Tür:
Zygophyllum album
Verbascum protractum
Verbascum pseudoholotrichum
Verbascum pterocalycinum var. mutense
Verbascum pterocalycinum var.
pterocalycinum
Verbascum serratifolium
Verbascum sinuatum var. sinuatum
Verbascum tauri
Verbascum tossiense
Verbascum xanthophoeniceum
Cins :
Veronica
Tür:
Veronica anagallis-aquatica subsp.
anagallis-aquatica
Veronica antalyensis
Veronica balansae
Veronica bombycina subsp. froediniana
Veronica bornmuelleri
Veronica cymbalaria
Veronica debilis
Veronica dichrus
Veronica hederifolia
Veronica hispidula subsp. hispidula
Veronica kotschyana
Veronica leiocarpa
Veronica macrostachya
Veronica orientalis subsp. orientalis
Veronica pectinata var. glandulosa
Veronica scardica
Veronica surculosa
Veronica syriaca
Veronica trichadena
Veronica triphyllos
Fam: Sinopteridaceae
Cins :
Cheilanthes
Tür: Cheilanthes fragrans.
Cheilanthes persica
Fam: Solanaceae
Cins :
Datura
Tür:
Datura stramonium
Cins :
Hyocyamus
Tür: Hyoscyamus aureus
Cins :
Mandragora
Tür: Mandragora autumnalis
Cins :
Nicotiana
Tür: Nicotiana glauca
Cins :
Solanum
Tür:
Solanum alatum
Solanum dulcamara
Solanum nigrum subsp. nigrum
Cins :
Withania
Tür:
Withania somnifera
Fam: Sterculiaceae
Cins :
Brachychiton
Tür: Brachychiton populneus
Fam: Styracaceae
Cins :
Styrax
Tür: Styrax officinalis
Fam: Tamaricaeae
Cins :
Tamarix
Tür:
Tamarix smyrnensis
Tamarix tetrandra
Fam: Taxaceae
F. 3
FAUNA
F. 3. 1
Mersin Đli, Anamur Đlçesi civarında Kiliya kolonisi olarak adlandırılan, Türkiye sahillerinde
bilinen en kalabalık ve sürekli üreyen tek Akdeniz foku (Monachus monachus) kolonisinin çok
önemli bir bölümü bu alan içinde barınmaktadır. Alan içinde her sene doğum gerçekleşen toplam 4
fok üreme mağarası bulunmaktadır. Bunun dışında türün dinlenmek amacıyla kullandığı irili ufaklı
sayısız deniz mağarası ve kavuk bulunmaktadır.
102
Đlimizde bulunan Mersin merkeze bağlı Kazanlı sahili, Erdemli Đlçesi Alata kumsalı, Silifke
Đlçesi Göksu Deltası ve Anamur sahili ağırlıklı iribaş deniz kaplumbağası olmak üzere her iki tür
deniz kaplumbağası için (Caretta caretta ve Chelonia mydas) önemli üreme kumsallarıdır. Bozyazı
kumsalının kum alımları sonucunda doğal yapısının bozulmadan önce önemli bir deniz
kaplumbağası üreme alanı olmasına rağmen, günümüzde ancak birkaç bireyin yumurta bırakma
amaçlı olarak kullandığı görülmektedir. Diğer taraftan özellikle yeşildeniz kaplumbağasına
(Chelonia mydas) yıl boyunca rastlamak mümkündür.
Kızılliman Burnu’nun iki yanında ve Aksan Adası civarında yıl boyunca gözlenebilen 5–6
bireylik bir şişeburunlu yunus (Tursiops truncatus) ailesi bulunmaktadır.
Doğu Akdeniz akıntı sisteminin bir parçası olarak bölgede doğudan batıya akan akıntılar
Türkiye’nin en güney iki ucu olan Anamur ve Kızılliman Burnu’nu dövmektedir. Burada oluşan
akıntı rejiminin bir sonucu olarak Kızılliman Burnunun doğu yakasında kalan Gökçevlik ile Ören
kıyıları ölü ya da canlı olarak karaya vuran deniz canlıların sıkça görüldügü alanlardır. Bölgede
görülen deniz canlıları arasında Risso yunusu (Grampus griseus), Cuvier yunusu (Ziphius
cavirostris); ayrıca sürü halinde Uzun balina (Balenoptera physalus) görülmektedir.
Dana Adası ve Beşparmak Adası civarında ve dik yalıyarların uzantısı olan infralittoral
zonda tehlike ve tehdit altında türler arasında sıralanan uzundikenli denizkestanesi
(Centrostephanus longispinus), Triton (Charonia tritonis) yaygın olarak görülebilmektedir. Yumuşak
zeminli infralittoral zonda ve özellikle Cymodosea nodosa çayırları içinde Pina (Pinna nobilis),
Deniz Kulağı (Tonna galea) ve Denizatına (Hippocampus ramulosus) rastlamak mümkündür. Deniz
çiçeklilerinin son bulduğu Infralittoral zonun derin sınırından (~33m) itibaren dal süngerlerden
Axinella cannabina ve Axinella polypoides görülebilmektedir. Kuşlardan Boz yelkovan (Calonectris
diomedea) açık denizde, Tepeli Karabatak (Phalacrocorax aristotelis) kayalık kıyılarda ve özellikle
Dana adası ve Beşparmak adasında görülmektedir. Kayalık infralittoralde hassas türlerden
denizkestanesi (Paracentrotus lividus), Karavida (Scyllarides latus) Orfoz (Epinephelus marginatus)
Eskina (Umbrina cirrosa) sıkça görülmektedir. Bölge Doğu Akdeniz’de Orkinos balığının üreme
alanının doğu sınırında yer aldığından özellikle Mayıs-Temmuz arası kalabalık sürülere rastlamak
mümkündür.
Genel olarak tüm Akdeniz’de yumuşak zeminli Infralittoral zon (~0 - ~-30 m. arası) Akdeniz
endemiki deniz çayırları (Posidonia oceanica) ile kaplıyken türün doğu sınırını oluşturan Turgutlar
koyunun doğusunda yoğun Cymodosea nodosa çayırı ile kaplıdır. Ovacık kıyılarında, besin
tercihleri arasında bu deniz çiçeklisini de bulunduran yeşil deniz kaplumbağasına yıl boyunca
rastlanması bu alanın türün bilinmeyen kışlama alanlarından biri olabileceğini göstermektedir.
Diğer taraftan P. oceanica’nin bulunmaması bu bölgenin Kızıldeniz kanalı yoluyla
Akdeniz’e geçip başarılı ve kalabalık popülasyonlar oluşturan Lessepsiyan göçmeni canlıların
yoğun olarak bulunduğu bir alandır.
Bölge ekosisteme yeni katılan ve kendilerine yer bulan bu canlıların doğal dengeye etkileri
henüz bilinmiyor. Ancak alanda yeni gözlenmeye başlamasına rağmen hızla genişlediği gözlenen
Caulerpa racemosa ve özellikle Caulerpa scalpeliformis gibi istilacı türler olarak sınıflandırılan
bitkiler ile juvenil balıklara etkisi olabileceği düşünülen Fistularia commersonii gibi türlerin yakin
gelecekte ekosistem üzerinde önemli baskılara yol açmaları olasıdır. Diğer taraftan yine
Lessepsiyan göçmenlerden olan göçmen midye (Brachidontes variabilis) basta Corallina
mediterranea ve Jania rubens olmak üzere yerli alg türleriyle oluşturdukları yasam-birlikleri
mediolittoral (gel-git zonu) ve üst infralittoral zonun zenginleşmesine neden oldukları da
bilinmektedir.
Karada ise Kargıcak Boğazı’nda, hayvancılıkla uğrasan nomad yörüklerin alana geldikleri
dönemlerde (ayni anda sayılan en fazla birey 24) kalabalık Kızıl akbaba (Gyps fulvus) grupları
gözlenmektedir. Yaz sonunda Ovacık yarımadasının sarp kayalıklarında Ada doğanına (Falco
eleonorae), üreme döneminde Tisan Sazlığı’nda (kaybolmak üzeredir) ve Dana Adası kıyılarında
küçük Angit (Tadorna ferruginea) sürüleri görülmektedir. Yaz ziyaretçilerinden Küçük akbaba
(Neophron percnopterus) Boğsak- Aydıncık arasında barınmaktadır.
Aydıncık adaları olarak bilinen Gilindire adaları, Ada martısının (Larus audouinii)Doğu
Akdeniz’deki sayılı üreme alanlarından biridir.
103
Sancak Burnu, Gemikonagi ve Kurtini koylarının çıkışı ve Yılanlı Ada'da kayalık yüzlek
infralittotal bölgenin tamamını kaplamaktadır. Bu alanda Triton (Charonia tritonis),Pina (Pinna
nobilis), Deniz Kulağı (Tonna galea) görülmektedir. Yüzlegin hemen sonunda başlayan kavkili
çökelin ardından gelen yumuşak zeminde nesli tehdit ve tehlike altında olan Axinella cinsi
süngerlere rastlamak mümkündür
Yüzlegin sığ olduğu alanlarda infralitorral bölge sağlıklı ve gür deniz çayırları (Posidonia
oceanica) ile kaplıdır. Çayır içinde, infralittoralin alt sınırına doğru 20–30 metrelerde Denizatına
(Hippocampus ramulosus), ve bölgeyi kışlama amaçlı kullanan Yeşil Deniz kaplumbağalarına
rastlanmaktadır.
Kayalık infralittoralde hassas türlerden denizkestanesi (Paracentrotus lividus), Karavida
(Scyllarides latus), Orfoz (Epinephelus marginatus) Eskina (Umbrina cirrosa) sıkça görülmektedir.
Bölge Doğu Akdeniz’de Orkinos balığının üreme alanının doğu sınırında yer aldığından özellikle
Mayıs-Temmuz arası kalabalık sürülere rastlamak mümkündür.
Hidrografik olarak subtropik özellik gösteren bu alanda kıyı ekosisteminin olgunlaşmasında
önemli rol oynayan Posidonia oceanica, Cystoseira spp. vb. Atlanto-Mediterranean türlerin
oluşturduğu littoral yasam-birliklerinin bulunmaması Levantdenizini Doğu Akdeniz Ekosistemleri
içinde Kızıldeniz göçmeni türlerin gelerek rahatça kalıcı popülasyonlar oluşturdukları Lessepsiyen
hükümranlığı halini almasına neden olmuştur. Aydıncık kıyıları Levant denizi içerisinde farklı
özelliklere sahip nadir alanlardan biridir. Yapı olarak Levant kıyı ekosistemine gösterdiği
benzerliklerin (Göçmen midye-Brachidontes variabilis ve kırmızı alglerin – Corallina mediterranea
ve Jania rubens oluşturdukları mediolittoral/gel-git zonu yasam-birlikleri) yanında sağlıklı Posidonia
deniz çayırlarına sahip olması alanı deniz biyolojisi açısından oldukça ilginç kılmaktadır.
F. 3. 2
Üstsınıf: TETRAPODA
Sınıf: AMPHĐBĐA (Đkiyaşamlılar)
Fam:Bufonidae
Bufo bofo (Kara kurbağası)
Bufo viridis (Gece kurbağası)
Fam: Hyladiae
Hyla arborea savigyny (Yaprak kurbağası)
Fam: Ranidae
Rana ridibunda ridibunda (Yeşil kurbağa)
Sınıf: REPTĐLĐA (Sürüngenler)
Takım: Tesdunita (Kaplumbağalar)
Fam: Chlonidae (Deniz kaplumbağaları)
Tür:Caretta caretta (Adi deniz kaplumbağası)
Chelonia mydas (Yeşil kaplumbağa)
Emys orbicularis (Benekli kaplumbağa)
Mauremys caspica (Çizgili kaplumbağa)
Tesdudo graeca (Adi tosbağa)
Takım: Squamata (Pullu sürüngenler)
Fam: Chamaelonidae (Bukalemunlar)
Tür: Chamaleo chamaleon (Bukalemun)
Fam:Lacertidae (Kertenkeleler)
Tür:Lacerta danfordi (Toros kertenkelesi)
Fam: Agamidae (Kaya kelerleri)
Tür: Agama stelio (Dikenli keler)
Fam: Gekkonidae (Ev kelerleri)
Tür: Hemidactylus turcicus (Geniş parmaklı keler)
Ophida (Yılanlar)
Typhlopidae
Typhlops vermicularis (Kör yılan)
Boaide
Eryx jaculus (Mahmuzlu yılan)
Colubridae
Colubri rubriceps (Toros yılanı)
Colubri jugularis (Kara yılan)
104
Sınıf: AVES(KUŞLAR)
Fam:Laridae
Tür: Larus minutus (Küçük martı)
Larus canus (Küçük gümüş martı)
Larus cachinnans (Gümüş martı)
Larus mefanocephafus (Akdeniz martısı)
Fam:Sternidae (Denizkırlangıcıgiller)
Tür: Sterna sandvicensis (Kara gagalı sumru)
Fam: Alaudidae (Tarlakuşugiller)
Tür: Galerida eristata (Tepeli toygar)
Galandrella rufescens (Çorak toygar)
Fam: Hirundidae (Kırlangıçgiller)
Tür: Delichon urbica (Ev kırlangıcı)
Hirundo rustica (Kır kırlangıcı)
Fam: Passeridae
Tür: Passer domesticus (Serçe)
Sınıf: MAMMALĐA(MEMELĐLER)
Takım: Insectivora (Böcekçiller)
Fam: Erinaceidae
Tür: Erinaceus concolor (Kirpi)
Fam: Crocidurinae
Tür: Crocidura leucodon (Sivri burunlu tarla faresi)
Crocidura suaveolens (Bahçe sivri faresi)
Alttakım: Megachiroptera (Meyve yarasaları)
Fam: Pteropidae
Tür: Rousettus aegyptiacus (Afrika meyve yarasası)
Alttakım: Microchiroptera (Böcekçil yarasalar)
Fam: Rhinolophidae (Nalburunlu yarasalar)
Tür: Rhinolopus euryale (Akdeniz nalburunlu yarasası)
Rhinolopus hipposideros (Küçük nalburunlu yarasa)
Fam: Vespertiolinidae (Düzburunlu yarasalar)
Tür: Eptessicus bottae (Akdeniz geniş kanatlı yarasası)
Pipistrellus nathusii (Pürtükderili yarasa)
Takım: Lagomorpha
Fam: Leoporidae (Tavşanlar)
Tür: Lepus europaeus (Yabani Tavşan)
Takım: Rodentia (Kemiriciler)
Fam: Muridae (Fareler, sıçanlar)
Tür: Rattus rattus (Siyah sıçan)
Rattus norvegicus (Kahverengi sıçan)
Apodemus sylvaticus (Orman faresi)
Mus musculus (Ev faresi)
Fam: Hystricidae
Tür: Hystrix indica (Oklu kirpi)
Takım: Cetacea (Balinalar ve Yunuslar)
Alttakım: Odontoceti (Dişli balinalar ve yunuslar)
Fam: Delphinidae (Gerçek yunuslar)
Tür: Tursiops truncatus (Siyah yunus)
Delphinus delphis (Yunus(turtak))
Takım: Carnivora (Etçil memeliler)
Fam: Canidae (Köpekler)
Tür: Vulpes vulpes (Kızıl tilki)
Fam: Mustalidae (Gelincikler(sansarlar))
Tür: Mustela nivalis (Gelincik)
Meles meles (Porsuk)
Takım: Artiodactyla( Çift toynaklılar)
Fam: Suidae( Eski dünya domuzları)
Tür: Sus scrofa (Yaban domuzu)
Fam: Bovidae (Koyunlar)
Tür: Capra aegagrus (Yaban keçisi)
105
Üstsınıf: PISCES (BALIKLAR)
Fam: Hexanchidae
Tür: Hexanchus griseus (Boz camgöz)
Fam: Odontaspididae
Tür: Odontaspis ferox (Pamuk balığı)
Fam: Scyliorhinidae
Tür: Scyliorhinus stellaris (Kedi balığı)
Fam: Carcharhinidae
Tür: Carcharhinius plumbeus (Büyük camgöz)
Fam: Triakidae
Tür: Mustelus mustelus (Köpekbalığı)
Fam: Rajidae
Tür: Raja asterias (Vatoz)
Fam: Myliobatidae
Tür: Myliobalis aquila (Çuçuna)
Pteromylaeus bovinus
Fam: Rhinopteridae
Tür: Rhinoptera marginata (Çuçuna)
Fam: Argentinidae
Tür: Argentina sphyraena (Derinsu gümüş balığı)
Fam: Aulopidae
Tür: Aulopus filamentosus (Flamentli zurna balığı)
Fam: Mycophidae
Tür: Benthosema glaciale (Işıldak balığı)
Lobianchia dofleini (Işıldak balığı)
Myctophum punctatum (Işıldak balığı)
Fam: Gasterosteidae
Tür: Gasterosteus aculeats (Dikence balığı)
Fam: Macrouridae
Tür: Coelorhynchus coelorhynchus (Fare balığı)
Hymenocephalus italicus (Kılkuyruk fare balığı)
Fam: Gadidae
Tür: Micromesistius poutassu (Derinsu mezgiti)
Trisopterus minutus (Tavuk balığı)
Fam: Regalecidae
Tür: Regalecus glesne (Büyük kurdela balığı)
Fam: Trachipteridae
Tür: Trachipterus trachipterus (Kağıt balığı)
Fam: Trachichtyidae
Tür: Hoplestethus mediterraneus (Kütük balığı)
Fam: Moronidae
Tür: Dicentrarchus labrax (Levrek)
Fam: Carangidae
Tür: Pseudocaranx dentex (Kral balığı)
Seriola dumerili (Sarı kuyruk)
Fam: Lobotidae
Tür: Lobotes surinamensis (Üç kuyruk balığı)
Fam:Sciaenidae
Tür: Argyrosomus regius (Sanağız-kötek balığı)
Fam: Mullidae
Tür: Mullus barbatus (Barbunya)
Fam: Sparidae
Tür: Boops boops (Kupes)
Lithognathus morymyrus (Mırmır)
Fam: Centracanthidae
Tür: Spicara flexuosa (Đzmarit)
Spicara maena (Meyazgöz-Melena)
Fam: Ammodytidae
Tür: Gymnammodytes cicerelus (Kum balığı)
106
Fam: Trichiuridae
Tür: Lepidopus caudatus (Palaska balığı)
Trichiurus lepturus (Kılkuyruk balığı)
Fam: Luvaridae
Tür: Luvarus imperialis (Đmparator balığı)
Fam: Gobiidae
Tür: Gobius niger (Kömürcü kaya balığı)
Pomatoschistus marmoratus ((Küçük kaya balığı)
Fam: Callionymidae
Tür: Callionymus pusillus (Üzgün balığı)
Fam: Carapidae
Tür: Carapus acus (Đnci balığı)
Fam: Tetraodontidae
Tür: Logocephalus logocephalus (Mavi balon balığı)
Lagocephalus spadiceus (Balon balığı)
Fam: Gobiesocidae
Tür: Gouania wildonowi (Ördek balığı-yapışkan)
F. 3. 3
Hayvan Yaşama Hakları
F. 3. 3. 1
Evcil Hayvanlar
F. 3. 3. 1. 1
Sahipli Hayvanlar
Đldeki sahipli hayvanlar hakkında 5199 sayılı hayvanları koruma kanununa göre Büyükşehir
ve alt birim belediyeleri gerekli kayıtları tutmak ve ıslah çalışmalarını yapmak görevli kılınmışlardır.
Đlimizde 2007 yılı içerisinde Müdürlüğümüzce yapılan denetimler sonucu; 20’si Mersin
Merkez, 2’si Erdemli, 3’ü Silifke, 5’i Tarsus ve 2’si Anamur ilçelerinde olmak üzere toplam 32 adet
ev ve süs hayvanı satış yeri bulunduğu tespit edilmiştir. 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve
ilgili Yönetmelik kapsamında mevcut işyerleri için, ev ve süs hayvanı satan kişilere Büyükşehir
Belediye Başkanlığı ile birlikte 16/17 Kasım 2006 tarihlerinde iki günlük eğitim programı
düzenlenmiş ve 53 kişinin katıldığı programda katılımcılara sertifikaları törenle dağıtılmıştır. Mevcut
işletmeler, Müdürlüğümüzün 2007 yılı denetim programına alınmış ve denetim tarihleri kendilerine
yasa gereği önceden bildirilerek denetimler gerçekleştirilmiştir. Bu konudaki çalışmalar devam
etmektedir.
F. 3. 3. 1. 2
Sahipsiz Hayvanlar
Sokak hayvanlarının korunması konusunda yayımlanan genelgeler ışığında Mersin
Büyükşehir ve Tarsus Belediyelerince tam teşekküllü hayvan barınağı yapılmış olup buralarda
aşılama, kısırlaştırma, işaretleme ve sahiplendirme işlemleri yapılmaktadır.
Mersin Büyükşehir Belediyesine ait Geçici Bakımevi 450 hayvan kapasitesine sahip olup,
mevcut hayvan sayısı 2007 yılı içerisinde yaklaşık 600 ile 650 civarında değişmektedir. 2007 yılı
içerisinde bakımevine giren hayvanlardan 267’si sahiplendirilmiş, 606’sı küpelenerek işaretlenmiş,
köpeklere toplam 1519 doz kuduz ve karma aşı uygulanmış, 63 hayvan alındığı ortama geri
bırakılmıştır. Ayrıca mevcut kapasite dışında bakımevi bünyesinde yaklaşık 250 civarında kedi
barındırılan bir kedi evi bulunmaktadır. Đlimizde 5199 sayılı kanun kapsamında kediler ile ilgili
çalışmalar Mersin Hayvan Dostları Derneği tarafından yürütülmektedir. Bu güne kadar 48 kedi
alındığı ortama geri bırakılmıştır.
Bakımevinde hasta hayvanlar için uygun ilaç ve antibiyotik tedavisi ile gerekli durumlarda
da çeşitli operasyonlar ( Fıtık, Osteosentez) uygulanmaktadır.
Tarsus Belediyesine ait Köpek Bakım ve Islah Evi 6000 m2 alan üzerinde kurulmuş ve
2000 m2 kapalı alana sahip bir bakımevidir. Kapasitesi 500 hayvan olan bakımevinin arka
kısmında ölüler için hayvan mezarlığı da bulunmaktadır. Bakımevinde mevcut hayvan sayısı 2006
yılı içerisinde 250- 300 civarında değişmektedir. Bunlardan yaklaşık 20-25’i bakımevinde sürekli
barındırılan çatal burun av köpeğidir. 2006 yılı içerisinde bakımevine giren hayvanlardan 90’ı
sahiplendirilmiş, 51’i kısırlaştırılmış, 76’sına kuduz aşısı uygulanmış, 47’si küpelenerek
işaretlenmiş, 21’i alındığı ortama geri bırakılmıştır. Köpeklerin alındığı ortama geri bırakılmasına
yönelik halkı bilinçlendirme çalışmaları sürdürülmekte olup, bu konuda broşürler dağıtılarak, afişler
ilçenin değişik yerlerine asılmıştır.
107
F. 3. 3. 2
Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar
Đlimizde nesli tehlike altında olan ve olması muhtemel olan evcil hayvanlar hakkında yeterli
bilgiye ulaşılamamış ancak Çatalburun köpekleri Tarsus ve yakın çevresindeki avcılarımız
tarafından kullanılmakta ve yerel bir av köpeği olarak bilinmektedir. Bu köpek ırkı üzerinde herhangi
bir bilimsel araştırma yapılmamıştır.
F. 3. 3. 3
Hayvan Hakları Đhlalleri
Başta evcil hayvanlar olmak üzere tüm hayvanların insan ve doğa kaynaklı
mağduriyetlerinin önlenmesi, kötü muamelelerden uzak tutulması, gerekli bakım ve gözetimlerinin
yapılması hususunda ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda çalışmalar
yapılmaktadır.
Kaçak ve usulsüz avcılıkla mücadele hususunda, merkez ve ilçelerde bulunan koruma
ekipleri ve Jandarma Komutanlığı ile koordineli olarak çalışmalar yürütülmektedir. Đçişleri Bakanlığı
ile yapılan bir protokol ile gerek duyulduğunda emniyet güçlerinden yardım alınmaktadır.
F. 3. 3. 4
Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği
Đl genelinde hayvan yaşama haklarıyla ilgili yapılan çalışmalarda belediyeler ve gönüllü
kuruluşlarla birebir koordinasyon kurularak birlikte hareket edilmektedir. Đlimizde Valinin
başkanlığında hayvanlarla ilgili mevcut sorunların ve çözüm önerilerinin görüşülmesi amacıyla Đl
Hayvanları Koruma Kurulu toplanmaktadır. Bu toplantılara 5199 sayılı Kanunda belirtilen kamu
kurumlarının yanı sıra belediyeler ve gönüllü kuruluşlardan temsilcilerde katılmaktadır. Toplantıda
alınan kararlar doğrultusunda hayvanlara yönelik çalışmalar Đlimizde belediyeler ve gönüllü
kuruluşlarla işbirliği içerisinde sürdürülmektedir.
F. 4
HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLUP (*) BÖLÜMÜNDEKĐ BĐLGĐLERĐN
ĐSTENECEĞĐ ALANLAR
F. 4. 1
Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
F. 4. 1. 1
2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu
Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları”
ve “Tabiat Koruma Alanları”
Đlimizde Milli Park, Tabiat Parkı ve Tabiatı Koruma Alanı bulunmamaktadır.
2873 Sayılı Milli Parklar Kanununda; tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği
özelliklere ve bilimsel değerlere sahip ve Milli Park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarının
Tabiat Anıtı olarak belirleneceği hükmü yer almaktadır.
Buna göre ilimizde kabul edilen 3 adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır. Bunlar, Çamlıyayla
Đlçesi Kadıncık Vadisinde yer alan Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Cocakdere Vadisinde yer alan Koca
Katran Tabiat Anıtı ve Mut Đlçesinde yer alan Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı’dır.
F. 4. 1. 1. 1
1. Alanın Resmi Adı
2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler)
Sahanın bir kısmı Akdeniz Bölgesi, Mersin Đli Mut ve Gülnar ilçeleri sınırları dahilinde
kalmaktadır. Bir kısmı ise Đç Anadolu Bölgesi, Konya Đli Ermenek Đlçesi sınırları içerisinde yer
almaktadır. Rakımı 200- 250 m. olup, yer aldığı pafta numarası 030d3-030c4’ dür.
3. Alanı
117.5 Ha.
108
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı
110 milyon bir oluşumla kratase yaşlı kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir
kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla
traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum devam etmekte olup son derece güzel
görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan bir şelale bulunmaktadır. Şelaleyi
oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengarenk sarkıtlar mevcuttur. Şelalenin
üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır.
5. Yasal Konumu
Bakanlık Makamının 03.05.2001 tarih ve MPG.MP.2.23.00/42 sayılı Olur’ları Đle 2873 sayılı
Milli Parklar Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak ilan edilmiştir.
6. Yerleşimler ve Nüfusları
Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir. Yıllık ziyaretçi sayısı yaklaşık 300 kişidir.
7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler
Bakınız 4. madde.
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)
8.1. Đklim Özellikleri
Saha Akdeniz iklimi ve Đç Anadolu’nun karasal iklimlerinin etkisi altındadır. Yazları sıcak ve
kurak olup, nem miktarı oldukça düşüktür. Kışları ılıman ve yağışlıdır. Sahile bakan dağların güney
yamaçları yıllık 340-420 mm arasında yağış almaktadır. Genel olarak temmuz-ağustos ayları
arasında esen sıcak kuru poyraz rüzgârı kuraklık koşullarını ve yangın riskini arttırmaktadır.
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)
Saha kuzeyindeki Đç Anadolu platosu ile güneyindeki Toros sıradağları arasındaki geçiş
zonu üzerinde bulunmaktadır. Arazi genel olarak sarp ve kayalık yapıdadır.
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)
Başlıca alt miyosen devrinde oluşan kalker, grimsi kalker-marn, kumtaşı, konglomeralardan
oluşmaktadır. Şelale 110 milyon yıllık bir oluşumla kretase yaşlı kireçtaşlarının faylanması
sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol
karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Bu oluşum halen devam etmektedir.
8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil)
Bakınız 4. madde.
8.5. Toprak Yapısı
Alandaki Toprak yapısı kahverengi orman toprağı ve kırmızı Akdeniz topraklarından oluşan
zayıf karakterli ormanlarla kaplı ve arazi eğimi % 100’ ün üzerindedir. Erozyona müsait
durumdadır. Toprak yapısı oldukça yumuşak ve taşlık bir arazi yapısına sahip olduğu için taş
ve kayaların düşme riski oldukça fazladır.
109
8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve
tehdit altındaki)
Yerköprü şelalesi Tabiat Anıtında kızılçam ağaç türünün yanı sıra meşe, şimşir, ceviz,
menengiç, incir, zakkum, çınar, hayıt, akdiken, üvez, nar, erguvan ve otsu yapıda dardağan, ılgın,
kapari ve keklik türlerinden oluşan son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. Sahada, yaban
domuzu ve balık mevcuttur.
9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil,
turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.)
Sahanın tamamı devlet ormanıdır. Mut Đlçe merkezine 33 km mesafede olup yolun bir kısmı
asfalt bir kısmı da stabilizedir. Saha da (2+2) wc, 4’ lü 1 adet çeşme ve su deposu mevcuttur.
Alan 2872 sayılı Milli parklar Kanununa göre Tabiat Anıtı olarak ayrılmıştır. Sahanın
doğallığının bozulmadan gelecek nesillere aktarılması esastır. Ayrıca yöre halkının dinlenme,
eğlenme, bilgilenme ve doğayı daha yakından tanıma gibi ihtiyaçları karşılayarak koruma-kullanma
dengesini sağlamak esastır.
10. Mevcut Sorunlar
Yerköprü Şelalesini oluşturan su tünelinden önce Gezende Barajı bulunmaktadır. Bu baraj
gölünden su bırakmaların kontrollü yapılması, tünel içindeki sarkıtların zarar görmemesi ve
gezmeye gelen kişilerin suya kapılmamaları açısından ilgili kuruluşlarla koordineli çalışılması büyük
önem taşımaktadır.
F. 4. 1. 1. 2.
Ana Ardıç Tabiat Anıtı
Ana Ardıç Tabiat Anıtı, Çamlıyayla Đlçesinin Kadıncık
Vadisinin Kozpınarı mevkiinde bulunmaktadır. 2.500 m² alanı
kapsamakta ve tabiat anıtına adını veren ardıç ağacı Juniperus
foetidissima türünün dişi bireyi olup 2007 yılı itibarı ile 853
yaşındadır. 21 m boyunda, 2.75 m çap ve 7.20 m çevre
genişliğine sahiptir. Tabiat anıtları pafta listesinde O 32 b2,M 24
b2,M 25 a1 kod numarası ile belirtilmiştir.
Bakanlık Makamının 29/09/1994 tarih ve MPG.
MP.2.TA.01-93 sayılı Olurları Đle 2873 sayılı Milli Parklar
Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak
tefrik ve tesis edilmiştir. Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut
değildir.
F. 4. 1. 1. 3.
Koca Katran Tabiat Anıtı
Koca Katran (Koca Sedir) Tabiat Anıtı, Sebil Beldesi
sınırları içerisinde, Cocakderesi Vadisinde At uçtuğu mevkiinde
bulunmaktadır. Alanı 2.500 m² dir. Tabiat Anıtına adını veren
sedir ağacı, anıt ağaç özelliğini taşımakta olup, 2007 itibarı ile
633 yaşındadır. 40 m boyunda, 2.34 m çap ve 7.40 m çevre
genişliğine sahiptir. Tabiat anıtları pafta listesinde N 33 c4 kod
numarası ile belirtilmiştir.
Bakanlık Makamının 27.09.1994 tarih ve MPG.
MP.2TA.01-87 sayılı Olurları Đle 2873 sayılı Milli Parklar
Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak
ilan edilmiştir. Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir.
110
F. 4. 1. 2
3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları”
Đlimizde tasdik edilmiş beş adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası mevcuttur. Yaban Hayatı
Koruma Sahamız yoktur. Mevcut yaban hayatı geliştirme sahalarında korunan ana tür yaban keçisi
(Capra aegagrus)’dir. Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarımız:
1. Mut-Kesteldağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)
Đlimiz Mut Đlçesi Yıldız-Topluca-Esençay ve Gençali Köyleri sınırları içerisinde yer almakta
olup, rakımı 300-1200 m ve 4546 hektar alana sahiptir. Saha tabii güzelliği, bitki örtüsü ve yeterli
miktarda yaban keçisi potansiyeline sahip olduğundan yaban hayatı geliştirme sahası olarak terfik
edilmiş olup, av turizmine uygundur. 2007 yılı envanterinde 322 yaban keçisi tespit edilmiştir.
2. Silifke- Hisardağ ve Gedikdağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)
4763,5 hektar alana sahip olan saha Silifke Đlçesinin 15 km kuzeybatısında yer almakta
olup, rakım 900 m dir. Orman ve sarp kayalıklardan oluşan saha yaban keçisi koruma alanıdır. Av
turizmi ve rekreasyon amaçlı kullanılan alanın florasını kızılçam, yapraklı türler, otsu bitkiler ve
mantar türleri oluşturur. Faunasını ise başta korunan tür olarak yaban keçisi, yaban domuzu, oklu
kirpi, sincap, porsuk, sansar, tilki, çakal ve muhtelif kuş türleri oluşturur. 2007 yılı envanterinde 697
yaban keçisi tespit edilmiştir.
3. Çamlıyayla- Cehennem Deresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)
29419 hektar alana sahip olan Cehennem Deresi YHGS, Đlimiz Çamlıyayla Đlçesi Sebil
Beldesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Saha içerisinde 1 416 ha lık alanda Arslanköy Beldesi ve
Sadiye
köyünün
sınırları bulunmaktadır.
Asıl
amacı
yaban
hayatını korumak ve
devamlılığını sağlamak
olan saha av sporu ve
turizmine de hizmet
etmektedir.
Sahada
koruma altında olan
yaban keçilerinin yanı
sıra kurt, çakal, domuz,
tilki,
yaban
kedisi,
kuyruksüren, porsuk,
oklu kirpi, yumak kirpi,
sincap,
yarasa
ve
muhtelif kuş türleri
bulunmaktadır. Bülbül
familyasının en iyi ürediği alan olan sahada kekliğin nesli tükenmek üzeredir. Sahada, 2007 yılı
envanterinde sahada 438 adet yaban keçisi varlığı tespit edilmiştir.
4. Tarsus- Hopur - Topaşır Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)
Đlimiz Tarsus Đlçesi Kuşçular köyünün kuzeyinde Çakıt suyunun batısında 9113,5 hektar
alanı kapsayan sahanın rakımı 1300 m dir. Asıl amacı yaban hayatını korumak ve devamlılığını
sağlamak olan saha av sporu ve turizmine de hizmet etmektedir. Sahada koruma altında olan
yaban keçilerinin yanı sıra kurt, çakal, domuz, tilki, yaban kedisi, vaşak, kuyruksüren, porsuk, oklu
kirpi, yumak kirpi, sincap, yarasa ve muhtelif kuş türleri bulunmaktadır. Av turizmi kapsamında
vurdurulan bir yaban keçisinin boynuz uzunluğu (141 cm) olarak dünya rekoru kırmıştır ve sahada,
2007 yılı envanterinde 538 yaban keçisi tespit edilmiştir.
111
5. Tarsus- Kadıncık Vadisi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (YHGS)
8776 hektar alana sahiptir. Ulaşımı Çamlıyayla Đlçesine 6 km kadar mesafe kala yol
ayrımından sağa sapılarak vadiye girilir. Vadi içerisinde Bakanlığımıza ait doğal alabalıkların üretim
tesisi mevcuttur. Burada üretilen doğal alabalıklar daha sonra derelerin zenginleştirilmesi amacı ile
derelere salınmaktadır. 2007 yılı envanteride 214 yaban keçisi tespit edilmiştir. Olukkoyağı Köy
Tüzel Kişiliğince koruma yaptırılmaktadır.
F. 4. 1. 3
2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a
- Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit”
ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun Đle 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu
Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve
Tescili Yapılan Alanlar
Mersin Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden temin edilen sit alanları dökümü tablosunda 184
adet arkeolojik sit, 28 adet doğal sit, 25 adet doğal sit + arkeolojik sit (d+a), 2 adet kentsel sit ve 1
adet tarihi sit olmak üzere toplam 240 adet sit alanı bulunmaktadır. Bunların Đlçelere göre
dağılımları; Anamur’da 6 arkeolojik, 5 doğal, 1 d+a, toplam 12 adet; Aydıncık’ta 9 arkeolojik, 3
doğal, toplam 12 adet; Bozyazı’da 11 arkeolojik, 5 doğal, toplam 16 adet; Erdemli’de 37 arkeolojik,
toplam 37 adet; Gülnar’da 7 arkeolojik, 1 doğal, 1 d+a, toplam 9 adet; Merkez’de 20 arkeolojik, 3
doğal, 2 d+a, 1 kentsel, toplam 26 adet; Mut’ta 7 arkeolojik, 3 d+a, toplam 10 adet; Silifke’de 69
arkeolojik, 7 doğal, 16 d+a, toplam 92 adet; Tarsus’ta 18 arkeolojik, 4 doğal, 2 d+a, 1 kentsel, 1
tarihi, toplam 26 adet sit alanı şeklindedir.
Bunlardan arkeolojik sit alanlarının dışında kalan 56 adet (doğal sit, d+a, kentsel ve tarihi)
sit alanı Kültür Envanteri olarak aşağıda verilmektedir.
112
Tablo F. 1: Kültür Envanteri
ĐLÇESĐ
ADI
ADRESĐ
Mamuriye Kalesi (1.ve 3. derece Arkeolojik Sit
1
ANAMUR
Bozdoğan Köyü
+ 1.Derece Doğal Sit Alanı)
Dragon Çayı ile Orman
2
ANAMUR 1.Derece Doğal Sit Alanı
Kampı Arasında
Diğer Sit Alanları d+a
3
ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Karladıran Köyü
Doğal Sit Alanı
4
ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Nasrettin Köyü Mevkii
Doğal Sit Alanı
5
ANAMUR Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Karaağan Mevkii
Doğal Sit Alanı
6
ANAMUR
7
AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Bozluklu Mevkii
Doğal Sit Alanı
8
AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Sancak Burnu Mevkii
Doğal Sit Alanı
9
AYDINCIK Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Đncekum Mevkii
Doğal Sit Alanı
10
BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı
11
12
13
Köşekbükü Mağarası (1.Derece Doğal Sit
Alanı)
Ovabaşı Köyü
Çubukkoyağı Köyü
Maraştepesi Mev.
BOZYAZI 3.Derece Doğal Sit Alanı
Maraştepesi Mev.
BOZYAZI 3. Derece Doğal Sit Alanı
Maraştepesi Mev.
Tekeli Beldesi, Keltepe
BOZYAZI Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı
Mevkii
14
BOZYAZI Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Tekeli Beldesi
15
GÜLNAR
16
GÜLNAR
17
MERKEZ
18
MERKEZ
19
MERKEZ
20
MERKEZ
21
MERKEZ
22
MERKEZ
23
MUT
24
MUT
25
MUT
26
SĐLĐFKE
27
SĐLĐFKE
28
SĐLĐFKE
29
SĐLĐFKE
30
SĐLĐFKE
31
SĐLĐFKE
32
SĐLĐFKE
33
SĐLĐFKE
Büyük Ada (I. Derece Arkeolojik Sit + I. Derece
Aydıncık Bucağı,
Doğal Sit Alanı)
Büyükeceli Beldesi,
Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı
Akkuyu Mevkii
I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
Gözne Kalesi Çevresi
Eski Askeri Kışla Alanı (Tarihi ve 2. Doğal Sit
Hamidiye Mah.
Alanı)
Deniz Kaplumbağaları Üreme Alanları
Adanalıoğlu Belediyesi
(1.Derece Doğal Sit Alanı)
sınrları içinde
Kazanlı Belediyesi
sınrları içinde
Aslanköy Kasabası,
Mağara (1.Derece Doğal Sit Alanı)
Şekersu Mevkii
Kentsel Sit Alanı
Mavga Kalesi I.Derece Doğal ve Arkeolojik Sit Hacınuhlu Köyü, Kozlar
Alanı
Yaylası Mevkii
Çömelek Köyü Arıkayası
Kalıntılar I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
Mevkii
Mağara ve Kaya Oymaları I.Derece Arkeolojik Hacıahmetli Köyü, Kapız
ve Doğal Sit Alanı
Mevkii
Korasion Antik Şehri (Arkeolojik ve Doğal Sit)
Antik Yerleşim Yeri (I.Derece Doğal ve
Hasanaliler Köyü
Arkeolojik Sit)
Liman Kalesi (I. ve III. Derece Arkeolojik Sit+
Silifke-Anamur Kıyıbandı
1.Derece Doğal Sit Alanı)
Boğsak Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+
Güvercin Adası (I. Derece Arkeolojik Sit+ 1.
Derece Doğal Sit Alanı)
Dana Adası(Pityusan) (I. Derece Arkeolojik Sit+
Aphrodisias Antik Kenti ve Köserelik Adası (I.
ve III. Derece Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Silifke-Anamur Kıyıbandı
Sit Alanı)
Silifke-Anamur Kıyıbandı,
II. ve III. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit
Boğsak Koyunda
113
GRUP
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
TÜR
Doğal Sit
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Mağara
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Doğal Sit Alanı
Diğer Sit Alanları t+d
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Kaplumbağa
üreme alanı
Kaplumbağa
üreme alanı
Doğal Sit Alanı
Mağara
Kentsel Sit
Kentsel Sit
34
SĐLĐFKE
35
SĐLĐFKE
36
SĐLĐFKE
37
SĐLĐFKE
38
SĐLĐFKE
Tahta Limanı 1. Derece Doğal ve Arkeolojik Sit
Alanı
Aşağı Dünya Obruğu (I. Derece Arkeolojik ve
Doğal Sit)
Akhayat Harabeleri (I. Derece Arkeolojik ve
Doğal Sit)
Yelkenli Ada (I.Derece Arkeolojik + Doğal Sit
Alanı)
Nagiduda Adası (1. Derece Arkeolojik Sit ve 1.
Derece Doğal Sit Alanı)
Akdere Köyü, Eğribük
Mevkii
Karadedeli Köyü
Kuzeyinde
Karadedeli Köyü
Kuzeyinde
Silifke - Erdemli |
Uzuncaburç Milli Park
3.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alan
alanı içinde (Tüm Milli
Park sınırları içindeki
alanın bütünü)
I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
Atakent Beldesi
Silifke - Erdemli |
Şeytanderesi (Kocaçay Kanyonu) (1.Derece
Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı) (paftada 5 nolu
alanı içinde Ura Antik
alan)
Kenti ile Kız Kalesi
arasında kalan
Göksu Deltası I.Derece Doğal Sit Alanı
Taşucu ve Atayurt ilçesi
*2.Dereceye dönüştürülüyor
sınırları içinde
Narlıkuyu Köyü Koyu
3.Doğal Sit Alanı
Sınırları
Silifke-Mut Karayolu
Barbaros Anıtı ve Çevresi (1.Derece Doğal Sit
Üzerinde, Göksu Irmağı
Alanı)
Kıyısında
Akdere Beldesi, Eğribük
Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı
Mevkii
40
SĐLĐFKE
41
SĐLĐFKE
42
SĐLĐFKE
43
SĐLĐFKE
44
SĐLĐFKE
45
SĐLĐFKE
46
SĐLĐFKE
Fok Üretme Sahaları 1.Derece Doğal Sit Alanı Yeşilovacık Köyü
47
SĐLĐFKE
Kepez Mağarası (1.Derece DOğal Sit Alanı)
48
SĐLĐFKE
Kuruçay Mağarası
49
TARSUS Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
Tarsus Şelalesi 2.Derece Arkeolojik ve Doğal
TARSUS
Sit Alanı
TARSUS Doğal Sit Alanı
TARSUS
TARSUS
(1.Derece Doğal Doğal Sit Alanı)
Berdan Barajı Mesire Yeri (2.Derece Doğal Sit
TARSUS
Alanı)
52
53
54
55
TARSUS Kentsel Sit Alanı
56
TARSUS Türk Şehitliği I.Derece Tarihi Sit Alanı
SĐLĐFKE
51
39
50
Doğal Sit Alanı
Delta
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Fok Üretme
Sahası
Fok Üretme
Sahası
Kızılisalı Köyü, Sarıveliler
Doğal Sit Alanı Mağara
Mah.
Atakent (Susanoğlu)
Doğal Sit Alanı Mağara
Beldesi sınırları
Đlçe Merkezi
Diğer Sit Alanları Arkeolojik Sit
Şelale Bölgesi
Tarsus belediyesi
Mücavir alanında
Huzurkent Belediye
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit
Kaplumbağa
üreme alanı
Kaplumbağa
üreme alanı
Mesire Yeri
Kent Merkezinin
Kentsel Sit
Kentsel Sit
Kuzeyindeki Büyük Sit
Çamalan Bucağı
Tarihi Sit
Tarihi Sit
Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2007
F. 4. 1. 4
1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsal ve
Üreme Sahaları
F. 4. 1. 5
4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de
Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar
Đlin içme ve kullanma suyu kaynağı olan Berdan Baraj Gölünde mutlak koruma alanı
belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin
alınması amacıyla bu alan içerisinde bulunan yerleşim alanları kaldırılmıştır. Kademeli olarak
kamulaştırma çalışmaları başlatılmış ve hazineye ait alanların ise kiralanmasının yasaklanması için
karar alınarak ilgili daireye bildirilmiştir. Kamulaştırılan alanlar ile hazineye ait alanların
ağaçlandırılması için çalışmalar başlatılmıştır.
114
Berdan Baraj Gölünde kısa mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu
alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla, tarımdan
kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için biyolojik tarım konusunda eğitim çalışmaları planlanarak
uygulamaya konulmuştur.
Yerleşim yerlerinden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için bu alan içerisinde kalan köylere
kanalizasyon yapılması için çalışmalar başlatılmıştır. Ayrıca balık üretim tesislerinin kapatılması için
karar alınmıştır.
Berdan Baraj Gölünde orta mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu
alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar
yürütülmektedir.
Berdan Baraj Gölünde uzun mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu
alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar
yürütülmektedir.
F. 4. 1. 6
2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme
Bölgeleri”
Đlimizde hassas kirlenme bölgesi olarak tespit edilmiş bir alan bulunmamaktadır.
F. 4. 1. 7
2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu
Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan Edilen Alanlar
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi
Göksu Deltası Ramsar Alanı
2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler)
Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı olan Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde
bulunan Mersin Đli’ne bağlı Silifke Đlçesi’nin güneyinde yer almakta olup Mersin Đl merkezinin 85 km
batısında, Adana'nın 140 km güney batısında yer almaktadır. Delta; Göksu Irmağının 10.000
km2’lik havzadan sürükleyip getirdiği tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık 7.000 yılda
oluşmuştur. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, Silifke Đlçesinin güney kenarında Göksu
Irmağı’nın oluşturduğu kıyı ovası üzerindedir. Diğer bir deyişle Orta Doğu' nun en önemli kuş
alanlarından biri olan Göksu Deltası, Göksu Nehri'nin Silifke ve Taşucu arasında denize açıldığı
bölgeyi kapsar. Göksu Nehri'nin batısında iki sığ lagün gölü, Paradeniz ve Akgöl yer alır. Göksu
Deltası’nın rakımı 2 m dir.
0
0
Göksu Deltası, Đçel Đli Silifke Đlçesi sınırları içerisinde, 33 17’ Kuzey, 35 59’ Doğu
koordinatları arasında yer alır.
Tablo F. 2: Alanın Koordinat Detayları
Nokta No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Boylamı
Enlemi
Nokta No
Boylamı
Enlemi
330 54/ 08,37//
360 20/ 08,64//
13
340 00/ 09,59//
360 22/ 44,09//
330 54/ 40,86//
360 20/ 18,77//
14
340 01/ 22,84//
360 22/ 54,84//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 55 33,12
36 20 42,71
15
34 02 06,20
360 22/ 56,88//
330 56/ 05,69//
360 21/ 15,89//
16
340 02/ 47,86//
360 23/ 20,98//
330 57/ 10,65//
360 22/ 02,07//
17
340 03/ 51,47//
360 24/ 15,01//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 57 03,75
36 22 12,41
18
34 04 04,60
360 24/ 02,32//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 57 07,66
36 22 20,60
19
34 06 14,00
360 24/ 05,00//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 57 10,36
36 22 30,49
20
34 06 09,00
360 18/ 37,00//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 57 16,62
36 22 38,21
21
34 01 27,00
360 18/ 29,00//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 57 27,05
36 22 45,23
22
33 58 04,00
360 13/ 16,00//
330 57/ 21,59//
360 23/ 00,55//
23
330 56/ 44,00//
360 13/ 17,00//
0
/
//
0
/
//
0
/
//
33 58 51,58
36 23 17,18
24
33 54 13,00
360 17/ 46,00//
Kaynak: Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü
3. Alanı
3. 1. Toplam Alan (ÖÇKB): 228,4 Km2 Ova Alanı
3. 2. Kara Yüzeyi: 118,8 Km2 kara alanı.
115
3. 3. Toplam Su Yüzeyi Alanı: 109,6 Km
3.3.1:Deniz Yüzeyi: 86 km
2
2
3.3.2: Karadaki Göl, Irmak ve Azmak Alanı: 23,6 Km
2
3. 4. Kıyı Uzunluğu: 35 km.
Ortadoğu ve Avrupa’nın en önemli sulak alanı Göksu Deltası, Orta Torosların eteğinde
bulunan Mersin Đli’ne bağlı Silifke Đlçesi’nin güney kenarındadır. Mersin Đl merkezinin 85 km
2
batısında olan Göksu Deltası, Göksu Irmağının 10.000 km ’lik havzadan sürükleyip getirdiği
tortuların ovada çökelmesi sonucu yaklaşık 7.000 yılda oluşmuştur.
Göksu Deltası özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak
Alanlar Hakkında Sözleşme (RAMSAR) kriterlerine göre “A Sınıfı Sulak Alan Diploması” almış
bulunmaktadır.
Her tarafı tabiat, tarih ve kültür değerleri ile dolu olan ülkemiz gerek doğrudan ülke
içerisinden ve gerekse dünya ülkelerinden kaynaklanan çeşitli kirlenmelerle etkilenmektedir. Çevre
kirlenmesiyle birlikte düzensiz yapılaşma, arazi kullanımındaki yanlış uygulamalar doğayı hızla
tahrip etmektedir. Doğal çevre olarak tanımlayabileceğimiz bitki, hayvan, kuş, balık ve diğer tüm
canlı varlıklar yani “Biyolojik Zenginliklerimiz” yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu canlı
varlıklardan bazılarının nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.
Diğer taraftan hızla kalkınan ve hayat standardı hızla yükselen halkımız, doğanın kendisi
için önemini ve vazgeçilmezliğini kavramıştır. Doğanın korunmasını hem kendisi, hem de gelecek
nesli için istemektedir. Günümüz turizmi tüm dünyada kültür değerlerini devam ettiren, tabii ve
temiz bir çevreye sahip ülkelere kaydığı bilinmektedir. Özellikle doğa turizmi; zengin kültür
değerleri ile birlikte, temiz ve tabii bir çevreye sahip; biyolojik ve ekolojik dengesi bozulmamış
ülkelere büyük gelecek vaat etmektedir.
Ülkemizde gelecek nesillere, bozulmamış zengin bir biyolojik çeşitlilik mirası ve yaşanabilir
sağlıklı, temiz bir çevre bırakmak, dünya turizminden yeterli pay alabilmek ve sürdürülebilir
kalkınmayı sağlamak için “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” adı ile bazı bölgeler tespit edilmiş olup;
benzer çalışmalar bu gün dünya ülkelerinin birçoğunda yapılmaktadır.
Bir ülkenin sanayileşmesi, şehirleşmesi ve tarımda modernleşmesinin yanında, yaşayan ve
gelecek nesillerin refahı ve mutluluğu için çevrenin korunması esastır. Diğer bir ifadeyle, kalkınma
hamlesi ile çevre korumanın dengeli bir şekilde geliştirilmesi gereklidir. Özel Çevre Koruma
Bölgeleri bu anlayışın bir ürünüdür.
5. Yasal Konumu
Göksu Deltası’na özelliklerinden dolayı, dört adet koruma statüsü getirilmiştir. Bunlar;
• 1989 yılında Göksu Deltası’nın Paradeniz ve Akgöl’ü içine alan 4350 hektarlık alan
Orman Bakanlığı Milli Parklar Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından Av ve
Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak ilan edilmiştir. 2004 yılında Çevre ve Orman
Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban
Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal edilerek Göksu Deltası 17/05/2005-25818 tarihinde
Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların Korunmasına Dair Yönetmelik
Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir.
• Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, 2 Mart 1990 tarih ve 20449 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Đlan edildikten
sonra, Delta’da en uygun arazi kullanımını öngören 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı
17.05.1991 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir. 236 km2’lik Göksu Deltası Özel
Çevre Koruma Alanı’nda yukarıda bahsedilen plan çerçevesinde kontrollü hassas zon,
tarım alanları, imarlı bölgeler, kırsal yerleşim alanları, turizm yerleşme alanları,
günübirlik alanlar ve kumsal alanlar tespit edilerek bu bölgenin korunması ile ilgili yasak
ve sınırlamalar belirlenmiştir. Özel Çevre Koruma Kurumunun görevi ÖÇKB olarak
tespit ve ilan edilen alanların sahip olduğu çevre değerlerini korumak ve mevcut çevre
sorunlarını gidermek için tüm tedbirleri almak, bu alanların koruma ve kullanma
esaslarını belirlemek, imar planları yapmak, mevcut her ölçekteki plan ve plan
kararlarını revize etmek ve re’sen onaylamaktır. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma
116
Bölgesi sınır koordinatları 8/11/2006 Tarih ve
değiştirilmiştir.
2006/11266 sayılı Kararname ile
• Göksu Deltası’nın 1994 yılında 6.850 hektarlık bölümü, Özellikle Su Kuşları Yaşama
Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme
(RAMSAR) listesine dâhil edilerek koruma altına alınmıştır.
• Bölge 12.02.1996 tarih ve 2380 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulunun kararı ile Birinci Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 29.07.2004 gün
ve 5 sayılı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun kararı ile bölge 1. ve
2. Derece Doğalt Sit Alanı Olarak Đlan edilmiştir.
Deltada yaklaşık 30.000 kişi yaşamaktadır. Yaz sezonunda yazlıkçıların gelmesiyle bu
rakamın 80.000’e ulaştığı tahmin edilmektedir. Tablo F.3’de 1990, 1997, 2000 ve 2007 nüfus
sayımlarına göre yerleşim birimleri ile nüfusları verilmiştir.
Tablo F. 3: Yerleşim Birimleri ve Nüfus Dağılımı
Yerleşim Yeri
1990
Silifke
46.858
Taşucu
6.743
Atakent
4.725
Atayurt
6.816
Arkum
1.455
Ulugöz
567
Çeltikçi
353
Bahçe
204
Kurtuluş
1232
Sökün
772
Gülümpaşalı
588
TOPLAM
70.313
Göksu Deltası ÖÇKB Nüfus Dağılımı
Silifke Dervişli Mah.
Ulugöz Köyü
Burunucu Köyü
Gülümpaşalı Köyü
Bolacalıkoyuncu Köyü
Taşucu Çavuşbucağı Mah.
Taşucu Kum Mah
Çeltikçi Köyü
Bahçe Köyü
Sökün Köyü
Kurtuluş Köyü
Atayurt Esenbel Mah.
Atayurt Tekir (Çiftlik) Mah.
Atayurt Kıyı Kesimi
Atakent Kuşören Mah.
Arkum Beldesi
Toplam
1997
85.039
8.532
12.238
12.873
2.252
805
205
241
1.166
677
544
124.502
2000
64.827
10.455
14.553
71.20
3.593
509
406
239
1.301
640
516
104.159
2007
52.961
7.820
5.612
7.403
2.359
656
348
180
1.105
534
429
79.407
500
656
708
429
150
600
1000
348
180
534
1105
1000
285
1500
750
2359
13389
Kaynak: ÖÇK Kurumu
7.1 Tarım ve Hayvancılık
Deltada en önemli sektör tarımdır. Tarımsal üretim, deltada yaşayanların %80’den
fazlasının gelir kaynağıdır. Deltada sanayi ve turizm sektörünün gelişmediği dikkate alınırsa tarım
sektörünün yöre insanı için ne kadar önemli olduğu anlaşılabilir. Sulama probleminin çok az olduğu
deltanın 10.180 hektarında alanında tarım yapılmaktadır. Bölgede özelliklinden dolayı iki yılda beş
ürün alınmaktadır. Meyvelerde limon ve çilek, sebzelerde domates ve tahıllardan buğday ve çeltik
en fazla yetiştirilen ürünlerdendir.
117
Hububat tarımı bölgenin her tarafına yayılmıştır. Çeltik daha ziyade tuzlu alanlarda,
Akgöl’ün kuzeyinde Çavuşbucağı’nın güneyinden başlayıp Kurtuluş Sökün köylerinde ekilmektedir.
Ayrıca sol sahilde Cırba deresi ile Irmak arasında çeltik ekimi yapılmaktadır. Đç kesimlerde çilek,
açık ve kapalı sebze yetiştiriciliği yapılırken, deniz seviyesinden daha yukarılarda ise narenciye
yetiştiriciliği yapılmaktadır. Deltada sulanabilir alanlarda susam, yerfıstığı, mısır çeltik ikinci ürün
olarak yetiştirilmektedir.
Bölgedeki Tarımsal faaliyetler içerisinde ikinci sırada gelen hayvancılık; yüksek kesimlerde
mera, ovalık kesimlerde ahır hayvancılı şeklindedir. Üretilen süt; süt ve süt ürünleri olarak
tüketilmektedir. Kümes hayvanları yetiştiriciliği genellikle aile işletmeciliği şeklindedir.
Đki yılda beş ürün alınan Göksu Deltası’ndaki tarım alanları, yurdumuzun diğer bölgelerinde
olduğu gibi miras yoluyla çok küçük parçalara bölünmüştür. Ovanın orta ve kuzey kesimlerindeki
verimli alanlarda miras yoluyla arazilerin parçalanması daha fazla olmuştur. Göksu Deltası Özel
Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisindeki Tarım alanlarının analizleri Tablo F.4’de verilmiştir.
Tarım Alanlarını parçalanmaması için, Özel Çevre Koruma Kurumu hassas zon sınırları içerisinde
20 dönüm, diğer yerlerde ise 10 dönümden küçük ifrazlara müsaade etmemektedir.
Ş
A
H
I
S
KÖY TÜZEL
MALĐYE
HAZĐNESĐ
TOPLAM
Parsel Sayısı
Adedi
%
Hisse Sayısı
Adedi
%
TARIM ALANI
Tablo F.4: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Tarımsal Arazi Analizi
Mülkiyeti
Parselin Cinsi
Toplam Alan
Alanı(m2)
%
0 - 4.999 m2
5.000 - 9.999 m2
10.000 - 14.999 m2
15.000 - 19.999 m2
20.000 - 24.999 m2
25.000 m2 ve Fazlası
Tarım Arazisi
5.457.181
2.998.202
12.837.028
10.465.405
8.462.850
26.138.919
811.715
6,06
14,43
14,26
11,62
9,40
29,03
0,90
2.104
1.852
1.071
609
387
609
22
30,58
26,92
15,57
8,85
5,63
8,85
0,32
3.663
3.162
2.213
1.392
1.048
1.801
22
27,08
23,38
16,36
10,29
7,75
13,31
0,16
Tarım Arazisi
12.877.850
14,30
226
3,28
226
1,67
90.049.150
100,0
6.888
100,0
13.527
100,0
Kaynak: DĐREK, Y., KARACA, Đ. 1999
7.2 Balıkçılık
Bölgede balıkçılık Akgöl, Paradeniz lagünleri ile kıyı balıkçılığı şeklinde yapılmaktadır.
Akgöl’de yılan balığı (Anguilla anguilla), haskefal (Mugil cephalus), Karabalık (Glarias lazera) ve
sazan (Cypinus carpino) avlanmaktadır. Paradeniz’den ise çipura (Sparus aurata), deniz levreği
(Dicentrachus labrax), sinagrit (Dentex dentex), sivriburun (Cantharus lineatus), karagöz (Diplodus
vulgaris), melenurya (Oblada meleruda), sarıgöz (Diplodus sargus), çizgili mercan (Lithognatus
mormyrus), mercan (Pagrus pagrus) avlanmaktadır.
Tablo F.5: Deltada 2000–2004 Yılları Arasında Avlanan Balık Tür ve Miktarları (Kg)
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
TOPLAM
Kefal
23.249
30.153
36.940
26.629
32.625
149.596
Yılan B.
2.762
490
2.223
3.652
3.445
12.572
Avlanan Balık Türleri
TOPLAM
Levrek
Çupra
Çıplak
Diğer
30.987
2.983
1.625
368
38.780
2.580
4.850
707
47.782
2.216
2.227
2.043
2.133
38.164
2.808
1.898
1.100
2.077
44.335
3.872
4.020
251
122
14.4549
14.620
4.469
4.332
200.048
Kaynak: Kurtuluş Balıkçılık Kooperatifi, 2005
7.3 Turizm ve Rekreasyon
Bir ülkenin turizm potansiyelinin varlığı ve sürekliliği, bütün değerli doğal ve kültürel peyzaj
özelliklerinin korunması ve ülkesel ölçekte fiziki ve sosyo-ekonomik bir plana göre
gerçekleştirilmesine bağlı bulunmaktadır. Turizm adına gösterilen hoşgörü, ayrıcalık hatta teşvik
nedeniyle bütün doğal değerlerimiz yağmalanmaktan nasibini almıştır.
Göksu Deltası’nın hem batı, hem de doğu kıyıları tatil siteleri, kamu kuruluşlarına ait sosyal
tesislerin yapımıyla büyük ölçüde tahrip edilmiştir. Delta ÖÇKB ilan edilenden sonra II. Konutların
yapımı disiplin altına alınmış ve bölgenin önemli yerleri yapılaşmaya kesinlikle kapatılmıştır.
118
Göksu Deltası’nın sahip olduğu değerler ve konumu nedeniyle son yıllarda dünyada önemli
ölçüde gelişme gösteren Ekolojik Turizme önemli bir potansiyel oluşturacağı söylenebilir. Bu amaca
yönelik olarak, Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından hazırlanan “Göksu Deltası Özel Çevre
Koruma Bölgesi Yönetim Planı” çerçevesinde, Deltada Giriş Kontrol Kapıları, Bilgilendirme Merkezi,
Yürüyüş Yolları, Bilgilendirme Levhaları, Kuş Gözlem Evleri ve Kuş Gözlem Terasları yaptırılmıştır.
7.4 Kültür
Silifke yöresi zengin bir folklora sahiptir. El sanatları, tahta işçiliği ve dokumacılık Yörük
hayatının önemli geleneklerindendir.
7.5 Tarihi Değerler
Göksu Deltası’nda insan yaşamı cilalı taş devrine kadar uzamaktadır. Deltada M.Ö. birinci
binin başından itibaren, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar Hitit, Asur, Yunan, Roma,
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı egemenliği yaşanmıştır. Deltadaki Hitit Dönemine ait olduğu sanılan
üç höyük, Paradeniz Lagünü kenarındaki kumullarda Roma ve Bizans dönemlerine ait yapı
(Akyapı) mevcuttur. Đncekum yakınında ve Akgöl’ün güneyinde yer alan kumullarda bazı kalıntılar
yer almaktadır. Altınkum ve Gazi Çiftliği’nde yer alan iki yatır, bölgedeki yedi yatırdan ikisidir.
Hacıpaşalar Çiftliği’nde bulunan iki höyük, Roma-Bizans kalıntıları, Ulugöz Su Kovaları Atatürk
Çiftliği ve çevresindeki yapılar tarihi niteliktedir.
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)
Bölgede yarı kurak Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı
ve ılık geçmektedir. Bölgedeki iklim verileri yıllara göre değişmekle beraber, 2005 yılı iklim
istatistikleri tablo halinde aşağıda verilmiştir.
Tablo F.6: Bölgenin 2005 Yılı Đklim Đstatistikleri
AYLAR
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Toplam
Ortalama
En Yüksek
15,9
15,9
20,7
24,1
27,5
30,3
33,1
33,7
31,7
27,1
20,0
18,4
298,4
24,9
Sıcaklık OC
En Düşük
7,6
6,4
10,0
12,7
15,7
19,1
23,9
23,6
20,5
16,3
11,1
9,1
176,0
14,7
Ortalama
10,9
10,5
14,8
17,9
21,3
24,6
28,2
28,3
25,1
20,4
14,8
12,5
229,3
19,1
Ort. Nispi
Nem (%)
65,8
65,4
69,6
67,6
70,0
71,3
73,8
71,4
61,5
48,4
45,2
51,7
761,7
63,5
Buharlaşma
Miktarı(mm)
Yağış Miktarı (mm)
2,1
124,2
2,8
36,7
3,6
10,7
4,7
22,4
6,0
0,7
6,4
29,2
7,2
6,5
6,9
26,3
5,9
42,4
3,6
105,1
2,2
33,8
57,9
431,5
4,8
36,0
Kaynak: Silifke Meteoroloji Müdürlüğü,2006
Tablodaki verilere göre, 2005 yılında toplam yağış 431,5 mm’dir. Bölgede en fazla yağış
Ocak ayında olurken, Temmuz ve Ağustos aylarında hiç yağış düşmemiştir. Yıllık buharlaşma
miktarı ise 57,9 mm olup, ortalama buharlaşma miktarı 4,8 mm’dir. Buharlaşmanın en yoğun
olduğu aylar Mayıs-Eylül arası, en düşük olduğu aylar ise Aralık-Şubat ayları arasıdır. Yıllık
ortalama sıcaklık 19,1 0C’dır. Kış ortalaması 11,3 0C, yaz ortalaması ise 27,3 0C civarındadır.
Haziran-Eylül arasında en yüksek olan sıcaklıklar, Aralık-Mart arasında en düşük değeri
bulmaktadır. Geçmiş yıllarda sıcaklığın Aralık-Şubat arasında sıfırın altına düştüğü görülmüştür.
Akdeniz’in diğer bölgelerinde olduğu gibi Göksu’nun yerel rüzgârları dağ zinciri ve
aralarındaki boşlukların konumu nedeni ile oluşmaktadır. Göksu Deltası, batıdan esen siklonik
lodos ve Göksu Vadisi’nden esen poyraz gibi sert rüzgârları ile tanınır. Yaz ayları boyunca bölgede
devamlı değişen bir rüzgâr sistemi vardır. Kara ile deniz arasındaki sıcaklıklardan dolayı meltemler
oluşur. Gün boyunca denizden karaya doğru sert bir rüzgâr eser, gece ise yön değiştirir.
Yıl boyunca ortalama %63,5 olan havanın nispi nem oranı, büyük ölçüde rüzgârın yönüne
bağlıdır. Bölgedeki hâkim rüzgâr kuzeybatıdan estiğinde karadan kuru havayı getirir ve nem oranı
119
%45-50’lere kadar düşer. Hava durgun olduğunda veya meltemler estiğinde nem oranı yükselir.
Bölgedeki nem oranına nehir, lagün, azmaklar, deniz ve çeltik ekimi etki etmektedir.
Genelde Akdeniz kıyılarında kıyıya paralel yükseltiler, bu yükseltilerle deniz arasındaki yer
yer düzlükler ve göreli olarak düz bir kıyı deseni görünümlüdür. Bölge de bu yapının bir özelliğini
göstermektedir. Silifke’den doğuya doğru dağlar ile deniz arasındaki açılım giderek genişlemekte,
Mersin’e kadar da hemen hemen tümüyle eğim açısından yerleşilebilir nitelikte alanlar bütünü
oluşturmaktadır.
Göksu Nehri’nin taşkınları sonucu oluşmuş Göksu Deltası, alanı genelde düz ve düze
yakın bir topografyaya sahiptir. Nehir bankları ve kıyı kumulları bu düz taşkın ovası içindeki küçük
yükseltileri ve eski nehir yatakları ise yer yer dar bir şerit halinde uzanan çukur alanları
oluşturmaktadır. Yükseltiler ve çukur alanların yükseklik ve derinlikleri 1-3 metreden fazla değildir.
Ovada eğim genel olarak kuzeyden güneye doğrudur. Ayrıca nehir yatağının kenarında yer
alan nehir banklarından çevreye doğru özellikle Akgöl ve Paradeniz’e doğru eğim bulunmaktadır.
Akgöl ve Paradeniz ovanın en çukur kesimlerinde yer alır.
Göksu Deltası’nın ve jeomorfolojisi, halen peyzajı değiştirmeyi sürdüren dinamik süreçlerin
bir sonucudur.
8.2.1 Göksu Nehir Havzası
Üst kretase devrinde Anadolu Katmanı Arabistan Katmanı’nın üzerine binerek geniş, sığ bir
denizden Toros Dağları’nın yükselmesine neden olmuştur. Pliosen Devri’nin başlarında, yeni bir az
nemli subtropikal dönem başlamış, nehirlerin yol açtığı yer biçimi oluşumu Toros Zincirine hâkim
olmuştur. Büyük ve derin akış vadileri oluşmuş, erozyon yüzünden karanın içlerine, kuzeye doğru
ilerlemişlerdir. Dağların etekleri boyunca deltasal kıyı ovaları da oluşmuştur. Taşucu’nun batısında
kıyıyı sınırlayan dağlar Akdeniz’e doğru dik yamaçlarla inerek uçurumlu kıyılar oluşturmuştur.
Göksu Nehri Havzası’nda çoğunlukla Devoniyen, Orta Permiyen, Lütesiyen yaşlı oluşuklar
yüzeyleşmektedir.
8.2.2 Göksu Deltası
Göksu Deltası değişken gel-gitsiz bir deniz üzerinde oluşmuş, uzantı deltaların tipik bir
örneğidir. Göksu Nehrinin sürüklediği tortu miktarı oldukça fazla, dalga ve akıntıların aşındırdığı
miktar aşırı değildir.
Deltanın doğal morfolojisi; kopuk menderesler, terkedilmiş nehir yatakları, kıyısal sırtlar,
setler ve taşkın çanaklardan oluşan bir nehir peyzajı ile sonuçlanmıştır. Bu bölge çok eskiden
tarımsal araziye dönüştürülmüş ve bugün tipik bir kazanılmış toprak görünümü sergilemektedir.
8.2.3 Đncekum
Deltanın en tipik özelliklerinden biride Đncekum Burnu olarak bilinen ince kumlu uzantıdır.
Đncekum’un tipik şekli doğudan gelen ve nehir tortusunu sürükleyen kıyı akıntısıyla, Taşucu
Körfezi’nde oluşan güneybatıya doğru zayıf ikinci bir akıntının bileşkesiyle ortaya çıkmıştır.
8.2.4 Kumullar:
Deltanın çeşitli bölümlerinde kıyı kumulları görülür. Kuzeyden güneye uzanan doğu
sahilinde 4–5 km uzunluğunda kesintisiz delta kıyı çizgisinin ilerleme aşamalarını gösteren simetrik
paralel kumsal silsilesi bulunur. Akgöl ve Paradeniz Lagünü arasında yer alan iç kısım kumulları
alçak ve daha az belirgindir. Bunların çoğu tarım arazilerine dönüştürülmüştür.
8.2.5 Kıyı Sularının Fiziksel Özelliği
Göksu Deltası kıyı sularının etki alanı oldukça geniştir. Şiddetli ve soğuk kış rüzgârları
(poyraz) kıyı sularının kademeli olarak aniden soğumasına ve tuzluluğun artmasına neden olurlar.
Silifke ve Göksu Nehri’nin akmakta olduğu alanda Devoniyen, Orta Permiyen, Üst Jura, Üst
Kretase, Lütesiyen, ve Miyosen yaşlı oluşuklar yüzeyleşmektedir. Devoniyen çakıl taşı, dolomitik
kireç taşı, kuvarsit ve kilişistlerle; Permiyen, pizolitli ve olitli kireçtaşlarıyla Üst Jura, kireçtaşı ve
dolomitleşmiş kireçtaşlarıyla; Üst Kretase ise, pelajik kireçtaşları ve melanj özellikleri
serpantinitlerle temsil edilmektedir. Bunları trangresif olarak örten Lütesiyen ise, breş özellikli küçük
120
bir kireçtaşı yüzleği ile belgelenmektedir. Devoniyen’den kaya birimlerini transgresif olarak örten
Miyosen tortuları ise birbirleri ile yanal ve düşey geçişler gösteren çakıltaşı, kumtaşı, marn ve resif
kireçtaşları ile belirlenir. Miyosen’e ait seriler bölgede geniş yayılıma sahiptir.
Yörede ölçülü stratigrafi kesitleri yapılmış ve bu kesitler, alınan örneklerin litoloji ve fauna
özelliklerinin saptanmasından sonra birbirleri ile denettirilmiştir.
Temel kara birimleri olarak Karaütük Formasyonu, Ağılderesi Formasyonu, Taşucu
Formasyonu, Geyikdağı Formasyonu bulunmaktadır.
Bölgenin bir kısmı rusubi, bir kısmı da alüviyoner araziden ibarettir. Torosların en zengin
eteklerini oluşturan Özel Çevre Koruma Bölgesi, taşlı, kalker yerlerle derin olmayan ve tepelerle
çevrili vadiler arasındaki kumlu, killi ve kireçli topraklardan ibarettir.
Yörede bulunan jeolojik birimler şunlardır.
•
•
•
•
•
•
•
Alüvyon: Kil kum ve çakıllardan oluşmaktadır. Deniz kıyısına yakın kesimler kum bazı
kil kapsamının yoğunlaştığı durumlarda bataklık özelliğini kazanmıştır. Kalınlığı 60
metreye kadar ulaşmaktadır.
Traverten: Bej, açık kahverengi, yumuşak ve kırılgan olup, erime özelliğine sahiptir.
Miosen Kireçtaşı: Bej, sarımsı renkli, yumuşak tebeşirimsi olup, erime özelliğine
sahiptir.
Kretase Kireçtaşı: Krem-bej renkli, kıvrımlı ve kırıklıdır. Karstik ve erime özelliğine
sahiptir.
Karışık Seri: Şist, kalker, kuvarsit, şeyl ve kumtaşı ardışıklıdır. Üyelerine göre yer yer
tabakalı yer yer masif görünmektedir.
Kristalize Kireçtaşı (Mermer): Siyahımsı renkte ve mat özelliktedir. Bol çatlaklı olup,
çatlakları kalsit dolguludur.
Metamorfik Seri: Gri-yeşil, kahverengindedir. Şistik özellikte olup, 1-10 cm şistleşme
yüzeylerine sahiptir. Kıvrımlanma ve kırım düzlemleri oldukça yaygındır.
Yörede jeolojik evrim içerisinde, çok hareketli özelliğinden dolayı kıvrımlı, kırıklı
yapılaşmalar, faylaşma ve karstlaşmadan doğan erime boşlukları görülebilmektedir. Metamorfizme
sonucu sistozite yüzeyleri gelişmiş, başlangıçta yatay tabakalı olan yapıda 50-90 derece eğime
varan değişimler olmuştur. Yüksek topografyalarda kaya kopmaları, yol yarmalarında ise toprak
kayması ve heyelanlar mevcuttur.
8.4.1 Hidroloji
8.4.1.1 Göksu Havzası
Göksu Nehir Havzası’nın, Silifke’nin yukarısından Deltanın başlangıcına kadarki
2
bölümünün yağış alanı yaklaşık 10.000 km ’dir. En yüksek zirveler havzanın batı kısmında yer alır
ve 2.500-3.000 m. Arasında değişir. Havza, Göksu Nehri ve onun kolu olan Ermenek Çayı
tarafından derin vadilerle bölünmüştür. Vadilerin yamaçları oldukça dik ve meyilli olup, birçok aktif
ve fosilleşmiş heyelan bölgesi ile doludur. Nehir Taşeli Platosunda doğar ve Toroslar boyunca derin
bir kanyondan akar.
Göksu Havzası’nın değişik noktalarına yılda 400 mm ile 1.400 mm yağış düşmektedir. En
yüksek yağış havzanın güneybatı ucundaki dağlara, en az yağış ise Mut’un kuzeybatısındaki
bölgelere düşer. Yağışın %60’ı kışın, %25’i sonbaharda ve %15’i ise diğer dönemlerde düşer.
Havzanın kuzey bölümündeki kış yağışının büyük bölümü kar şeklinde olup, bu durum Nisan
ayındaki maksimum kar suyu akışına yol açar.
3
Göksu Nehri’nin yıllık ortalama debisi 130 m /sn civarında olup, bu bakımdan Akdeniz’e
dökülen ırmaklarımızdan Ceyhan’dan sonra ikinci sıradadır. En yüksek akış dağlardaki karların
erimesi ile Nisan ayında olup, Eylül ayında en düşük seviyeye ulaşır.
Taşkınlara normalde, nehir havzasında hem Ermenek hem de Gökçay kollarında oluşan
sert fırtınalar yol açar. Silifke’den geçen akış miktarı birkaç saat içerisinde en yüksek değere ulaşır.
Taşkınların oluşmasına sebep olan bir başka etken de esen ılık lodosun ani kar erimesine neden
olmasıdır. Taşkınlar Akgöl, Paradeniz ve ırmağın sol tarafının alt kesimlerinde etkili olur. Ancak
Mart-2004’te olan taşkında Silifke Şehir Merkezinden başlamak üzere 48.000 hektar alan sular
altında kalmıştır.
121
Uzun dönemli hidrografi, havzadaki minimum akışı 100 m3/sn civarında tutan, önemli bir
yeraltı suyunun varlığını göstermektedir. Yağışlara göre yeraltı su miktar değişmektedir.
8.4.1.2 Göksu Deltası
Göksu Deltası, Göksu Nehri havzasından taşınan tortular tarafından oluşturulmuş ve
oluşturulmaktadır. Nehir suyu delta boyunca nehir yatağından denize akmakla birlikte, aynı
zamanda deltayı oluşturan tortuların arasından da akar. Ayrıca deltanın kuzeydoğusundaki sürekli
akan kaynaklar, deltanın etraftaki dağların biriktirdiği derin su katmanları ile dağ ve tepelerden akan
sel suları da deltayı beslemektedir. Deltaya tek deniz suyu girdisi kimi fırtınalı zamanlarda kıyı
şeridinin taşkına uğraması şeklindedir. Bu deniz taşkınları toprak ve taban suyunda tuzluluğun
artmasını da sağlar.
En önemli su çıkışları, özellikle sürekli ve süreksiz yerüstü su kütlelerinde meydana gelen
yüzeysel ve bitkisel buharlaşma (evaporasyon), drenaj suyunun kanallardan ve nehirden denize
taşınması ve derin su katmanlarındaki suyun doğrudan denize akmasıdır.
Deltadaki en önemli su kütleleri, taban suyu, kanallar, sürekli ve mevsimsel göller ile
denizdir.
Delta litolojisi, birbirine karışmış kumlar, killer, miller ve çakıl katmanları içerecek şekilde
oldukça değişkendir. Kabuk yatay ve düşey olarak hızla değişkenlik gösterir. Maksimum kalınlığı 15
metre olan taban suyu katmanının geçirgenliği nispeten düşüktür. Tek kuyudan fazlaca su
çekilmesi, geniş bir alandaki artezyen uçlarını zayıflatır. Taban suyunun en önemli kaynağı olan
nehir, aynı zamanda derin yeraltı suyunun boşaltılması işlevini de görür.
Halen yerüstü su kütlelerinin toplam alanı 2.000 hektardan fazladır. Akgöl ve Paradeniz
Lagünü deltanın en büyük yerüstü su kütlesidir. Akgöl’ün su yüzeyi sulamanın en fazla olduğu
Mayıs sonu ile Ekim sonu arasındaki dönemde en yüksekte ve nispeten sabittir. Yıl boyunca
yağışların sulamanın (çeltik sulaması) durumuna göre Akgöl’deki su seviyesinde ortalama 0,40 m.
değişim olmaktadır.
Deltanın diğer önemli yerüstü su kütleleri Kuğu Gölü, Arapalanı Gölü, Cırba’dır. Sürksiz
göller arasında Sazlıkgölü, Fiyat Gölü, Turna Gölü ile zaman zaman şiddetli fırtınalar veya aşırı
yağış sonucunda su altında kalan Đncekum’un bazı bölümleri sayılabilir.
8.4.2 Hidrojeoloji
Bölgede yeraltı ve yerüstü kaynaklar açısından olumluluk göstermektedir. Dereler,
kaynaklar ve yeraltı suları mevcuttur. Dereler genel olarak tarımsal kirlenmeye açıktır. Kaynakların
çoğu karstik özelliktedir ve sulamada kullanılmaktadır. Yeraltı suyunu ise hem alüvyon zemin hem
de kireçtaşları içermektedir. 5–15 metre derinlikte yeraltı suyu vardır.
Bölge yeraltı ve yerüstü kaynakları açısından olumluluk göstermektedir. Dereler, kaynaklar,
yeraltı suları mevcuttur. Dereler genel olarak tarımsal kirlenmeye açıktır. Kaynakların çoğu karstik
özelliktedir ve sulamada kullanılmaktadır. Yeraltı suyunu hem alüvyon zemin hem de kireçtaşları
içermektedir. 5-15 metre derinliklerde yeraltı suyu bulunmaktadır.
3
Göksu Nehri'nin yıllık ortalama debisi 130 m / sn. dir. Yeraltı suyu potansiyeli 100 m3/sn
civarındadır. Halen yerüstü su kaynağının 2.000 hektardan fazladır. Akgöl (1200 ha.) ve Paradeniz
Gölü (390 ha.).Yörede su kullanımı artezyenlerle sağlanmaktadır. Kirlilik olarak evsel kaynaklı
kirlilik ve tarımsal amaçlı kullanılan zirai ilaçlar ve gübrelerdir.
Doğu Akdeniz Havzası’nda on büyük toprak grubu saptanmasına rağmen, Göksu Deltası
Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde Kahverengi Orman, Kırmızı Akdeniz, Alüvyal ve
Kolüvyal toprak grupları olmak üzere üç grup toprak yer almaktadır.
Özellikle akarsularca taşınmış ve yatay katlar halinde dizilim gösteren genç birikintiler,
alüvyal toprak materyalini oluşturmaktadır. Göksu Irmağı’nın oluşturduğu Delta Doğu Akdeniz
Havzası’nın en büyük alüvyal ovalarından birisidir. Besin Maddelerinin zenginliği nedeniyle
genellikle tarımsal yönden zengindir. Kolüvyal topraklar ise, dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde
dar vadi tabanlarına yer çekimi ve küçük birikintilerle sürüklenmiş zerre büyüklüğüne göre alüvyon
topraklardaki gibi sıralanmamış birikintiler oluşturur.
Kahverengi orman toprakları, yörenin yüksek kesimlerinde görülür. Tipik orman toprağı
karakteristiğinde olup, kuru tarım ve meyve yetiştiriciliğine uygundur.
122
Kırmızı Akdeniz toprakları ise, seki ve yüksek arazilerde kristal kireçtaşı üzerinde
oluşmuşlardır. Kırmızı renkleriyle tipiktirler. Organik madde hızla ayrıştığından toprakta düşük
seviyededir. Kırmızı toprakların doğal örtüsü Akdeniz iklimine öz çalı ve maki topluluğudur.
Göksu Deltası toprakları jeolojik yapılarına göre kalker ve şistlerden oluşmuştur. Alüvyal
kolüvyal karakterde orta ve ağır bünyeli topraklar çoğunluğu oluşturmaktadır. Bölgede topraklar az
ve orta derecede tuzluluk içermesine rağmen sol sahilde denize yakın olan sahalar ile, sağ sahilde
güney kısımlar yüksek tuzluluğa sahiptir. Alkalilik önemli bir problemdir. Bölgede 67.000 dekar alan
tuzlu, 72.000 dekar alan tuzlu-alkali, 21.600 dekar alan yetersiz drenajlı olarak görülür.
Bölgede hafif bünyeli topraklara, denize yaklaştıkça ve Göksu Irmağı kenarlarında
rastlanmaktadır. Orta bünyeli topraklar daha ziyade ovanın batı sahilinde daha az olmak üzere,
doğu sahilinde, Gülümpaşalı köyünün kuzey sınırlarında kendini göstermektedir. Ovanın bir kısım
topraklarının az ve orta derecede tuzluluk içermesine rağmen batı sahilde denize yakın sahalar ile,
doğu sahilde güney kısımlar yüksek bir tuzluluğa sahiptirler. Horizonlardaki bu tuzluluğun sebepleri;
•
•
•
Torakların alt kısımlarında mevcut hidromorfik tuzlu alüvyal toprakların oluşu ve bu
tuzlu alüvyal topraklardan tuzların kapilarite ile üst horizonlara çıkması,
Yüksek tuzlu taban suyunun varlığı,
Denizde rüzgar aracılığı ile tuz kristallerinin taşınmasıdır.
tehdit altındaki)
8.6.1 Flora
Denizden ortalama 2 metre yükseklikte bulunan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma
Bölgesi’nin doğal bitki örtüsünü, Akdeniz’in maki formasyonu ile birlikte yoğun kumul bitkileri ve tuz
stepleri oluşturmaktadır. Göksu Deltasında yapılan incelemeler, deniz kıyısından kuzeye doğru
gidildikçe doğal bitki örtüsünün değişim gösterdiğini ortaya koymuş, ancak kıyı boyunca farklı bir
değişimin olmadığı gözlenmiştir. Bölgede doğal bitki örtüsünün yanında kültür bitkilerinin de,
mevcudiyeti bulunmaktadır. Doğal bitki örtüsünün özellikle kumsal kumul vejetasyonu şeklinde
yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Kum yapısının içerisinde bulunan zengin floranın yanında fazla
miktarda verimli otlar ve deltanın güneyi Akgöl ve Paradeniz çevresindeki geniş alanlar alçak ve
yatık bir şekilde halofit bitki örtüsüyle kaplı bulunmaktadır. Bitkilerin varlığı toprak tuzluluğuna ve
taşkın periyodunun süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
1994 yılında Çukurova Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada en fazla bitki türleri
sırasıyla Graminea, Compositae ve Leguminasae familyalarına ait olup, bitki türleri ve sahip
oldukları familya aşağıda tablo halinde çıkarılmıştır.
Tablo F.7: Göksu Deltası Florasını Oluşturan Bitki Taksonlarının Dağılımı
Latince
Gramineae
Compositae
Leguminasae
Chenopodiaceae
Umbelliferae
Cyperaceaceae
Liliaceae
Labiatae
Euphorbiaceae
Familya
Türkçe
Buğdaygiller
Toplu Çiçekliler
Baklagiller
Ispanakgiller
Şemsiyegiller
Sazgiller
Soğangiller
Ballıbabagiller
Sütleğengiller
Tür
%
55
12,47
53
12,01
44
9,97
26
5,98
18
4,08
15
3,40
15
3,40
11
2,40
11
2,40
Diğer
194
43,89
TOPLAM
442
100,00
Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölge Müdürlüğü
Sayısı
Delta florasını oluşturan türlerin %44’ü tek yıllık, %7’si iki yıllık geri kalan %49’u ise çok
yıllıktır. Yine saptanan türlerden %85’i otsu bitki, %12’si çalı ve %3’ü ise ağaç formundadır. Otsu
bitkilerin oldukça yaygın olması; deltada geçmişte ağaç ve çalıların zarara uğradığının belki de
birçok türünün kaybolduğunun göstergesidir.
Deltaya göçmen kuşlar aracılığı ile birçok bitki türü taşınmıştır. Sonuçta deltanın kapalı bir
ekosistem olmadığı dışarıdan göç türünün olduğu anlaşılmaktadır. Deltada bitkiler kendi ekolojik
isteklerine cevap veren yerlerde oldukça hakim hale gelmişlerdir.
123
Deltanı büyük bölümü ekili tarım arazisidir. Yine de geniş doğal ve yarı doğal alanlar
mevcuttur. Göksu Deltası’nda;
• Tarım alanları,
• Kumullar,
• Lagünler,
• Tuzcul Sulakalanlar,
• Nehrin Delta Đçinde Kalan Kısmı,
• Tekfur Bataklığı,
• Drenaj Kanalları
• Ağaç Dikimi
habitat tipleri vardır.
Tablo F.8: Göksu Deltası’ndaki IUCN kriterlerine göre tehdit altındaki bitki türleri
LATĐNCE
TÜRKÇE
IUCN Karegorisine Göre Önemi
V
Beta adenensis
Adana Pancarı
E
Beta trojana
E
Onopordum boisseri
Doğu Eşek Dikeni
R
Hipercum polyphyllum subsp. Polyphyllum
Çok Yapraklı Kızıl Ot
V
Allium junceum sm. subps. tridentaum
Adi Sahil soğanı
nt
Allium scabrifolum
E
Bromus psammophilus
E
Trigonella arenicola
V
Plantago crassifolia
Kuzu Dili
E
Brassica tournefortii
R
Cyprina gracilis
R
Mesembryanthemum nodiflorum
Buz Çiçeği
V
Pancratium maritimum
Kum Zambağı
R
Arum dioscoridis sm. var. Liepoldtii
Benekli Yılan Yastığı
R
Arthrocnemum glaucum
E
Atriplex patula
Adi Karapazı
R
Chenopodium album subps.album var. mycrophyllum
R
Halopeplis ampelixiculis
R
Salsola kali
Adi Soda Otu
V
Seuda confusa
V
Helianthemum stipulatum
Yaprakcıklı Güneş Gülü
V
Ambrosia maritima
Sahil ambrosyası
R
Carthamus tenius subps. tenius
Aspir
V
Eclipta prostrata
Yatık Örtü Otu
I
Avena clauda
R
Bromus pseudoprachystachys
V
Cutabtia memphitica
R
Dactyloctenium aegyptium
Beş Parmak Otu
R
Elymus farctus subps. farctus
Otlak Arpası
R
Juncus rigidus
Kofa Otu
E
Alhagi mannifera
R
Lathyrus gorgoni var. pillosus
Sulak Mürdümüğü
V
Limonium graecum var. graecum
V
Anemone coronaria
Manisa Lalesi
R
Ziziphus lotus
Adi Hünnap
R
Bupleurum lancifolium
Sivri Tavşan Kulağı
V
Daucus littoralis
Yabani Havuç
R
Heliotropium bovei
Bambul Otu
E
Zygophyllum album
Yabani Kimyon
R
Melilotus elegans
Taş Yoncası
Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı
E= Nesli Tehlike Altında, R= Ender Nadir Türler, V= Hassas Türler,
I= Nadir Bitki Olmasına rağmen, bilgi eksiği olan türler
nt: Tehdit altında olmayan sayıları fazla bitkiler.
Deltada toplam 442 bitki türü bulunmaktadır. Bunların 8’i endemik, 32’si ise nadir ve
hassas türlerdir.
8.7.2 Fauna
Göksu Deltası biyoçeşitlilik açısından zengin bir alandır. 633 adet omurgalı ve omurgasız
tür tespit edilmiştir.
124
Tablo F.9: Göksu Deltasında Tespit Edilen Faunaya Đlişkin Sınıflar ve Toplam Tür Sayısı
SINIF
Tespit Edilen Tür Sayısı
Rotifera
13
Cladocera
3
Copepoda
3
OMURGASIZLAR
Anelida
5
Mollusca
5
Crustacea
7
Đnsecta
215
Balıklar
7
Đkiyaşamlılar
4
Kuşlar
328
OMURGALILAR
Memeliler
13
Kaplumbağalar
6
Kertenkele
14
Yılan
10
TOPLAM
633
Kaynak: “Göksu Deltası ÖÇKB Yönetim Planı” 1999
8.7.2.1 Kuşlar
Delta kuşbilimsel (ornitolojik) önemi açısından Akdeniz ve Avrupa’nın en önemli
sulakalanlarından biri olarak kabul edilir. Don olayının az görüldüğü iklimi tatlı sudan tuzluya
değişen çok çeşitli su ortamının varlığı, deltayı Türkiye’nin diğer bölgelerinde seyrek görülen
göçmen, kışlayan ve kuluçkaya yatan birçok kuş türü için çekici kılar.
450 türden oluşan Türkiye kuşlarının 328’i Göksu Deltasında görülür. Deltanın kuşlarının
70’i kesinlikle, 20’si büyük olasılıkla burada üremektedir. Türkiye’nin 140 ulusal ve uluslar arası
öneme sahip kuş türünün 106’sı; dünya çapında yok olma tehlikesi altında olan 24 kuş türünden
12’si Göksu Deltası’nda görülebilmektedir. Sazhorozu (Porphyrio porphyrio) Göksu Deltası’nın
sembolü olmuş ve kuş gözlemcileri tarafından sürekli izlenen bir türdür.
Tablo F.10: Göksu Deltası’nda görülen Dünya Çapında Nesli Tehlike Altındaki Kuş Türleri
IUCN Statüsü
Avrupa Statüsü
Türkçe Adı
Latincesi
NT
V
Küçük Karabatak
Phalacocorax pygmen
V
V
Tepeli Pelikan
Pelicanus crispus
V
L
Sibirya Kazı
Branta ruficollis
V
V
Pasbaş Pakta
Aythyra nyroca
V
E
Yaz Ördeği
Marmorenetta angustirostris
V
E
Dikkuyruk
Oxyura lencocephella
V
E
Büyük Orman Kartalı
Aquila clanco
V
E
Şahkartal
Aquila heliaca
V
V
Küçük Kerkenez
Falco naumanni
V
V
Bıldırcın Kılavuzu
Crex crex
V
E
Toy
Otis tarda
C
Đnce Gagalı Kervan Çulluğu
Numenius tenuirostis
CD
L
Ada Martısı
Larus audoinii
Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı,1999
V= Hassas, C= Kritik, CD= Korumaya Bağımlı, L= Bölgesel, E= Tehlike Altında, NT= Nesli Tehlike Altında
8.7.2.2 Memeliler
Taşucu Körfezi, Türkiye kıyılarının en doğuda bulunan Akdeniz Foku (Monachus monacus)
topluluğunu barındırmaktadır. Yunus türleri de özellikle kışın kıyılarda görülmektedir.
Tablo F.11: Göksu Deltasında Bulunan Memeli Türleri
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Meriones tristami
Koşar Fare
Lepus capensis
Yaban Tavşanı
Erinaceus europaaeus
Kirpi
Meles meles
Porsuk
Lutra lutra
Su samuru
Mustella nivalis
Gelincik
Vulpes vulpes
Tilki
Canis aureus
Çakal
Sus scnofa
Yaban Domuzu
Dolphinus dolphinus
Yunus
Globicenphala melaena
Pilot Balina
Monachus monachus
Akdeniz Foku
Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı,1999
125
8.7.2.3 Sürüngenler
Göksu Deltası ve onu çevreleyen tepeler çok çeşitli ve çok yoğun bir sürüngen
populasyonu barındırır. Bu çeşitliliğin nedeni Göksu deltası’nın hem Avrupa ve hem de Asya
türlerini barındırmasıdır. Bölge iki kıta arasındaki köprünün bir parçasıdır. Diğer önemli faktörler ise;
zengin dağlık alanların yakın olması, arada engellerin olmaması ve bölgenin az görülen iklim
özellikleridir. Tepelerle delta arasındaki geçiş bölgesi hemen hemen tümüyle el değmemiş olması
ve sürüngenlerin kolayca geçebileceği tarım arazilerinden oluşur.
Göksu Deltası, Türkiye kıyılarında belirlenmiş 17 deniz kaplumbağası üreme alanından
birisidir. Deltada yuvalayan kaplumbağalarla ilgili çalışmalar 1991 yılında başlamış olup, 2004 ve
2005 yıllarında Kurum Başkanlığı tarafından bölgede konu ile ilgili çalışmalar yapılmıştır.
Tablo F.12: Göksu Deltası Sürüngenleri
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Cyrtopodion kotschyi
Đnce Parmaklı Keler
Hemydactylus turcisus
Geniş Parmaklı Keler
Stellio stellio
Dikenli Keler
Chamaeleo chamaeleon
Adi Bukalemun
Lacerta danfordi
Toros Kertenkelesi
Ablepharus kitaibelii
Đnce Kertenkele
Chalcidus ocellatus
Benekli Kertenkele
Mabuya aurata
Tıknaz Kertenkele
Mabuya vittata
Şeritli Kertenkele
Blanus strauchi
Kör Kertenkele
Ophysopselegans
Tarla Kertenkelesi
Typhlops vermicularis
Kör Yılan
Coluber najadum
Kara Yılan
Coluber rubriceps
Toros Yılanı
Coluber jugularis
Đnce Yılan
Malpolon monspessulanus
Çukurbaşlı Yılan
Netrix netrix
Yarısucul Yılan
Netrix tesselata
Su Yılanı
Telescopus fallax
Kedigözlü Yılan
Eirenis modestus
Uysal Yılan
Vipera lebetina
Koca Engerek
Mauremys caspita
Çizgili Kaplumbağa
Emys orbilcularis
Benekli Kaplumbağa
Testudo graeca
Adi Tosbağa
Caretta caretta
Adi Deniz Kaplumbağası
Chelonia mydas
Yeşil Kaplumbağa
Trionix triunguis
Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası
Kaynak: Göksu Deltası’nın Biyolojik Zenginliğinin Tespiti Đle Ekolojik Peyzaj ve Optimal Arazi Kullanımı Planlaması
8.7.2.4 Balıklar
Deltada fiziksel özellikleri itibarıyla büyük çeşitlilik gösteren ve bu yüzdende balık türleri
bakımından değişkenlik gösteren su ortamları vardır. Bunlar arasında en önemlileri nehir yatakları,
drenaj kanalları, çeltik tarlaları, göller, lagünler ve kıyı sularıdır. Deltadaki dinamik sistem gerek
doğal süreçlerle kendiliğinden gerekse insanlar etkisiyle gelişmektedir. Su kütlelerindeki şartlar
değiştikçe balık türleri de değişmektedir.
Tablo F.13: Göksu Deltası’nda Avlanan Balık Türleri
Bilimsel Adı
Türkçe Adı
Cyprinus carpino
Sazan
Glarias gariepiens
Aynalı Sazan
Glariaslazera
Karabalık
Mugil cephalus
Has Kefal
Anguilla anguilla
Yılan Balığı
Dicentranchus labrax
Levrek
Sparus aurata
Çipura
Lisa saliens
Kefal
Cantharus lineatus
Sivriburun
Diplodus vulgarir
Karagöz
Gambusia affinis
Sivrisinek Balığı
Kaynak: Göksu Deltası ÖÇKB Yönetim Planı,1999
126
8.7.2.5 Böcekler
Çok farklı beslenmeleri nedeniyle böceklerin besin zinciri içerisinde çok önemli bir yeri
vardır. Deltada 10 takıma bağlı 99 familyaya ait tanısı yapılan 215 tür bulunmuştur.
8.7.2.6 Đkiyaşamlılar
Göksu Deltası’nda; Gece Kurbağası (Bufo viridis), Ova Kurbağası (Rona ridibunda),
Toprak Kurbağası (Pelobates syriacus) ve Ağaç Kurbağası (Hyla savignii) olmak üzere 4 tür
kurbağa tespit edilmiştir.
9.1 Yerleşimler
Deltadaki yerleşim yerlerinden Silifke ilçe, Taşucu, Atakent, Atayurt ve Arkum belde
statüsünde olup, Ulugöz, Çeltikçi, Bahçe, Kurtuluş, Sökün ve Gülümpaşalı köy statüsündedir.
Köyler ile Arkum Beldesi’nin tamamı, Silifke’nin Atik Mahallesi, Atakent’in Kapızlı Mahallesi,
Taşucu’nun Çavuşbucağı ve Kum Mahalleleri ile Atayurt’un Gaziçiftliği ve Esenbel Mahalleleri
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisindedir.
Ova ve vadilerde gelişme gösteren yerleşimler, iklim ve ulaşım avantajları nedenleriyle dağ
eteklerine oranla daha fazladır. Koruma bölgesinde genellikle alüvyal toprakların varlığı ve iklim
özelliklerinin elverişliliği kırsal yerleşimin oluşmasına en önemli etkenlerdir. Göksu Deltası’nda
bulunan yerleşimlerin deltanın doğu ve batı kesimlerinde daha yoğun ve kapladıkları alanın I. Sınıf
arazilerde yaklaşık 9.740 dekar ve II. Sınıf arazilerde yaklaşık 1.430 dekar olmak üzere toplam
11.170 dekar olduğu saptanmıştır. Az yoğun olduğu bölgelerde yerleşimlerin I. Sınıf araziler
üzerinde daha fazla olduğu ve bu arazilerde 1.020 dekar, II. Sınıf arazilerde yaklaşık 1.630 dekar
ve IV: Sınıf arazilerde 640 dekar olmak üzere toplam 3.290 dekar alana yayıldığı tespit edilmiştir.
Koruma alanındaki yerleşim alanlarının toplamı ise yaklaşık 14.460 dekardır.
Deltanın doğu kısımlarında özellikle Kamuya ait Eğitim ve Dinlenme Tesisleriyle, tatil
sitelerinin yoğunluğunun fazla olması nedeniyle deltanın bu kesimleri adeta düzensiz bir kent
görünümündedir. Deltanın batı kıyısında ise Taşucu Kum Mahallesi’nde bulunan tatil evlerinin
sayısı ise 5.000’i geçmiştir. Özellikle yaz aylarında bu mahallenin nüfusu 10.000’i geçmektedir.
9.2 Arazi Kullanımı
Đlçedeki 253.558 hektar arazinin, 36.336 hektarında kuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım
yapılan alanların %70,8’inde meyil %12’den fazladır. %78,9’u sığ ve çok sığdır. 13.141 hektarında
sulu tarım yapılmaktadır. % 95,7’si düz ve derindir. Düz alanların %%60,7’sinde çoraklık problemi
vardır. %7,3’ü çıplak ve kaya görünümündedir.
Tablo F.14: ÖÇKB’ndeki Arazi Kullanım Durumu ve Đlçeye Oranı
ARAZĐ CĐNSĐ
MĐKTARI (hektar)
Đlçe Arazisine Oranı (%)
Ekilen Arazi Toplamı
8.003
28
Tarıma Elverişli Sulanan Arazi Toplamı
8.672
67
Tarıma Elverişli Meyve Bahçesi
531
33
Tarıma Elverişli Narenciye Bahçesi
828
60
Kaynak: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi,1994
Tablo F.15: Silifke Đlçesi’nin Mevcut Arazi Durumu
ALANI
Kuru Tarım (nadaslı)
31.590
Kuru Tarım (nadassız)
4.746
Sulu Tarı
7.208
Yetersiz Sulu Tarım
3.233
Bağ (kuru)
4.077
Zeytin
985
Mera
44.436
Orman
91.082
Fundalık
50.948
Yerleşim Alan (yoğun)
1.117
Yerleşim Alanı (az yoğun)
836
Sahil Durumu
2.043
Çıplak Kaya
9.897
Su Yüzeyleri
1.360
TOPLAM
253.558
127
9.3 Mülkiyet Analizi
•
•
•
•
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde 10.748 adet parselde toplam mülkiyet
2
alan 108.168.800 m olup, söz konusu bu arazi 18.469 hissedar tarafından
kullanılmaktadır.
2
2
Toplam alan içersinde 90.049.150 m tarımsal arazi olup geri kalan 18.119.650 m arazi
ise tarım dışı (arsa, ev, camii, okul, yol, bataklık, göl, çorak arazi vs.) amaçla
kullanılmaktadır.
2
2
2
90.049.150m tarım arazisinin 76.359.585m ’si şahıslara, 12.877.850 m ’si maliye
2
hazinesine ve 811.715 m ’si ise köy tüzel kişiliğine aittir.
2
76.359.585 m olan şahıs arazileri 6.632 parça olup, 13.279 hissedar tarafından
kullanılmaktadır.
2’
76.359.585 m lik şahıslara ait tarım arazisi 6 sınıfta incelenmiştir. Bu incelemede çıkan
sonuçlar.
Tablo F.16: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Toplam Mülkiyet Analizi
Parselin Cinsi
ŞAHIS
TARIMALANI
Mülkiyeti
0 - 4.999 m2
5.000 - 9.999 m2
10.000 - 14.999 m2
15.000 - 19.999 m2
20.000 - 24.999 m2
25.000 m2 ve Fazlası
Ev ve Arsa
Kanal
KÖY TÜZEL
DEVLET SU
ĐŞLERĐ
MALĐYE
HAZĐNESĐ
Tarım Arazisi
Diğer*
Kanal
Diğer**
Tarım Arazisi
Arsa
Diğer***
Toplam Alan
Alanı(m2)
%
Parsel Sayısı
Adedi
%
Hisse Sayısı
Adedi
%
5.457.181
12.998.202
12.837.028
10.465.405
8.462.850
26.138.919
,05
12,02
11,87
9,68
,83
24,16
2.104
1.852
1.071
609
387
609
19,58
17,23
9,96
5,67
,60
5,67
3.663
3.162
2.213
1.392
1.048
1.801
19,83
17,12
11,98
7,54
5,67
9,75
3.060.258
242.608
2,83
0,22
2.140
189
19,91
1,76
2.851
552
15,44
3,00
811.715
339.690
0,75
0,31
22
22
0,20
0,20
22
22
0,12
0,12
3.049.904
56.800
2,82
0,05
1.186
28
11,04
0,26
1.186
28
6,42
0,15
12.877.850
226.496
10.377.606
766.288
108.168.800
11,91
0,20
9,59
0,71
100
226
67
89
147
10.748
2,10
0,62
0,83
1,37
100
226
67
89
147
18.469
1,22
0,36
0,48
0,80
100
D Đ Ğ E R****
TOPLAM
Kaynak: DĐREK, Y., KARACA, Đ. 1999, ,“Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Mülkiyet Analizi Đnceleme Raporu”
*
: Camii, Okul, Mezarlık, Mera, Arsa vs. ** : Tarla, Arsa, Ev vs.
*** : Tarla, Bahçe, Ev, Arsa, Mera, Çorak Arazi, Göl, Bataklık, Fundalık vs. Alan.
****: Belediye, Vakıf, Dernek, Özel Yapı Kooperatifleri Đle Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Mülkiyetler.
9.4 Alt Yapı
•
Bölgeye ulaşım genellikle kara yolu ile sağlanmaktadır. Mersi-Antalya kıyı yolu
üzerinde bulunan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesinin, doğu, batı ve kuzey
olmak üzere karadan üç yönden giriş ve çıkış kapısı vardır. Bu iki yönlerden Delta
kuzeyden Silifke-Karaman-Konya yönündeki yol ile Đç Anadolu, Ege ve Marmara
Bölgelerine, batıdan Anamur-Alanya-Antalya kıyı yolu ile Türkiye’nin güneybatı sahil
illerine, doğudan Mersin-Adana yolu ile Türkiye’nin diğer bölgelerine ve Ortadoğu’ya
ulaşır. Bu giriş ve çıkış yollarından başka bölge, Taşucu Limanı’ndan Akdeniz’e ve
Kıbrıs’a ulaşılmaktadır.
•
Bölgenin altyapı eksikliği kanalizasyon şebekesinin ve arıtma tesislerinin
yetersizliğidir. Silifke Belediyesi’ne ait ortak arıtma tesisi Đller Bankası desteği ile
yaptırılmış ve kullanıma açılmıştır. Böylece Göksu Irmağı evsel nitelikteki kirliliği önemli
şekilde engellenmiş olacaktır. Atakent Beldesi’nde Kanalizasyon şebekesi ve arıtma
tesisleri mevcuttur. Bu tesisle ilgili ekipman araç gereç ihtiyacı 2007 itibariyle Özel
Çevre Koruma Kurumu’nun maddi desteği ile karşılanmıştır. Bu tesiste kapasite
büyütme çalışması yapılacaktır. Taşucu Belediyesi ortak arıtma tesisi temeli 2007 tarihi
itibariyle atılmış olup kanalizasyon iletim boruları Özel Çevre Koruma Kurumu
Başkanlığı tarafından satın alınarak bu hatların döşeme işlemlerine başlanmıştır.
128
•
Bölgede düzenli bir çöp depolama tesisi de bulunmamaktadır. Ancak Taşeli Belediyeler
Birliği tarafından ortak olarak kullanılması amacıyla yapılacak olan “Göksu Deltası Özel
Çevre Koruma Bölgesi Düzenli Katı Atık Depolama Tesisi” için porje çalışması 2007
tarihi itibariyle Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı tarafından yaptırılmış olup
Çevre Etki Değerlendirme ve uygulama aşamasına gelinmiştir
•
Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisindeki yerleşim birimlerinde
içme ve kullanma suyu ihtiyaçları Arkum Beldesi, Silifke Belediyesi Mücavir alanında
bulunan Kurtuluş, Sökün, Bahçe, Çeltikçi köylerinde yaptırılan ayaklı içme suyu
depoları ve iletim borularının yenilenmesiyle bu ihtiyaçlar karşılanmıştır.
•
Enerji hattı kıyı boyunca 34 KW gücünde tek hat olarak devam etmektedir. Koruma
alanı içindeki yerleşim yerlerinin tamamında elektrik mevcuttur.
•
Özel Çevre Koruma alanı içerisindeki bütün yerleşim birimlerinde haberleşme ağı
mevcuttur.
9.5 Ulaşım
Göksu Deltasının çevre ile bağlantısı doğu ve batı olmak üzere iki yönden gelen E-24
standart yolla sağlanmaktadır. Koruma Bölgesi’nde ise bütün yerleşim birimlerinin yolları
mevcut olup, bu bölümlerin Silifke Đlçe Merkezine uzaklıkları aşağıdaki gibidir.
Tablo F.17: Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde Ulaşım
Birim Adı
Silifke Merkeze
Uzaklığı (km)
Atakent
Atayurt
Arkum
Ulugöz
Çeltikçi
Bahçe
Sökün
Kurtuluş
Gülümpaşalı
12
8
11
2
4
5
6
7
5
Yolun
Cinsi
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Asfalt
Açıklama
Silifke-Mersin Karayolu üzerindedir
Silifke-Mersin Karayolu üzerindedir
Atayurt’tan sonra 3 km güneydedir.
Silifke-Antalya Karayolu üzerindedir.
Silifke-Sökün Köyü yolu üzerindedir.
Silifke-Sökün Köyü yolu üzerindedir.
Çeltikçi Köyünden sonra 4 km güneydedir.
Sökün Köyüne 1 km mesafededir.
Silifke-Antalya karayolunun 1 km güneyindedir.
9.6 Tarım Envanteri
9.6.1 Bitkisel Üretim
Bitkisel üretim için yaklaşık 8500 ha toprak işlenmektedir. Kişi başına 7,5 da tarım arazisi
düşmektedir. Ortalama arazi büyüklüğü ise 1,6 ha’dır (Uygun ve Arkadaşları, 1994). Tarımsal
çalışmalar tarla ve bahçe tarımında yoğunlaşmış durumdadır. Tarımsal potansiyelin
belirlenmesinde rol oynayan toprak yapısı ve iklim, üretim deseninin çeşitlenmesine ve üretim
miktarının artmasına neden olmaktadır.
Bu özellikler (toprak ve iklim) çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine imkân vermektedir.
Göksu Deltası’nın bu yapısı, bir yandan buğday ve arpa gibi karasal iklim bitkilerinin diğer yandan
yer fıstığı, turunçgiller ve turfanda sebzeler gibi sıcak iklim bitkilerinin yetişmesine imkân veren çok
zengin bir tarımsal yapı oluşturmaktadır. Delta’da Ürün Deseni ve Ekim alanları Tabloda verilmiştir.
Çilek bugün Delta’da karlılığı en yüksek olan “birinci ürün” konumundadır. Domates en
yaygın olarak yetiştirilen ürün olmasına rağmen, karlılığı çileğe oranla düşük olduğundan “ikinci
tercih” konumundadır. Delta çilek üretiminde Akdeniz Bölgesinde yaklaşık %50, limonda Türkiye
üretiminde yaklaşık %6’lık bir paya sahiptir.
Tablo F.18: Göksu Deltasında Yetiştirilen Önemli Tarım Ürünleri ve Tahmini Ekim Alanları
ÜRÜN ADI
EKĐM ALANI (da)
Buğday
17000
Yerfıstığı
14000
Susam
13000
Bakla
10000
Mısır
3000
Çeltik
3000
Limon
15000
Çilek
12000
Domates
9000
Kaynak: Đlçe Tarım Müdürlüğü, 1997, Silifke
129
Susam, yerfıstığı ve mısır ikinci ürün olarak ekilmektedir. Özellikle çilek ve limonun diğer
ürünlere nazaran ekonomik getirisi daha fazla olduğundan üretim alanlarında artışlar
gözlenmektedir
Bölgemizde bitkisel üretim planlaması yapılmaktadır. Üretim geleneksel olarak ve o yıl
pazar fiyatlarına göre yapılmaktadır. Özellikle 1996 ve 1997 yıllarında limon yetiştiriciliğinin çok
karlı olması yüzünden Delta’daki limon üretim alanlarında yaklaşık %20’lik artış meydana gelmiştir.
Yerfıstığı ve susam da geleneksel olarak tarımı yapılan bitkiler arasındadır.
Göksu Deltası su kaynakları açısından zengin olması 1972 yılında DSĐ I. Merhale Sulama
Projesi ile 51300 ha alanın sulamaya açılması geriye kalan kısmın ise çiftçilerin I. Merhale
Projesinin uç noktalarından temin ettikleri su, yeraltısuyu ve yer yer drenaj kanallarından temin
edilen suyla sulanmaktadır. Göksu Deltası’nda sulanabilen arazi ve ürün deseni Tabloda
çıkartılmıştır.
Tablo F.19: Göksu Deltası’nda DSĐ 62. Şube Müdürlüğünün Şebekesi Đle Sulanabilen Ürünler ve Yetiştirilme Alanları.
Sulanan Alan (da)
Bitki Adı
Toplam Alan(da)
Sağ Sahil
Sol Sahil
Narenciye
6992
5092
Çilek
3678
3136
12084
6814
Sebze Bahçesi
2386
2989
5375
Yerfıstığı
4879
2431
7310
Susam
Bakliye
1144
2518
354
4600
1498
7118
Mısır
2821
1356
4177
Çeltik
4812
350
5162
Diğer Bitkiler
TOPLAM
869
30099
893
1762
21201
51300
(Kaynak: Silifke ve Göksu Sulama Birlikleri,1999, Silifke)
9.6.2 Hayvancılık
Hayvancılık Göksu Deltası’nda mera alanlarının az olması, yoğun toprak işleme ve yem
bitkileri tarımının yetersiz olmasından fazla gelişme göstermemiştir. Aile işletmeciliği şeklinde olup,
hemen hemen her ailede 1–2 büyükbaş hayvan bulunmaktadır.
Tablo F. 20: Delta’da Büyük ve küçükbaş hayvan varlığı
SIĞIR
KÜÇÜKBAŞ
HAYVAN
TEK TIRNAKLILAR
Kültür
1445
Melez
2600
Yerli
380
Koyun
3970
Keçi
3690
At
157
Katır
19
Eşek
117
KÜMES
Tavuk
23100
HAYVANI
Diğer
1680
ARI
Fenni
1370
KOVANI
Yerli
TOPLAM: 4425
TOPLAM: 7660
TOPLAM: 293
TOPLAM: 24780
TOPLAM: 1390
20
Kaynak: Đlçe Tarım Müdürlüğü, 2001, Silifke
10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.)
Bölgedeki sorunları şu alt başlıklar şeklinde sıralayabiliriz.
KUM ALIMLARI: Göksu Deltası 35 km’lik kıyı şeridi ve 400 ha’lık kumsala sahiptir. Gerek
kıyılardan, gerek kum tepelerinden ve gerekse de Göksu nehir yatağından kum alımı yasaklanmış
durumdadır. Ancak belediyeler ve çiftçiler tarafından kaçak kum alımları yapılmaktadır.
KIYI VE TOPRAK EROZYONU: Göksu Nehrinin yatağını değiştirmesinden dolayı, eski
yatağı olan Cırba Deresi mevkii kıyıları deniz tarafından erozyona maruz bırakılmaktadır.
130
Đzin alınmadan açılan derin kuyu ve artezyenlerden aşırı ve bilinçsizce çekilen yeraltı
suyuna tuzlu deniz suyu girişimi olmakta, sulamada kullanılan bu tuz oranı yüksek su toprağı
çoraklaştırarak erozyona neden olmaktadır
KARA AVCILIĞI: Göksu Deltasında kara avcılığı Merkez Av Komisyonu Kararıyla
yasaklanmıştır. Ancak bölge yerel halk ve çevre halkı tarafından avlanma sahası olarak
kullanılmıştır. Avlanmanın yasaklanmasından yöre halkı büyük bir rahatsızlık duymaktadır.
ANIZ VE SAZ YANGINLARI: Göksu Deltasında senede 2-3 ürün alma imkanı olduğundan
çiftçiler hasattan sonra tarlayı en kısa zamanda ekime hazırlayabilmek için anız yakmaktadırlar.
Anız yakmak yasak olmasına rağmen halen bu uygulamaya devam edilmektedir. Yine çobanlar
tarafından yeni otlakların ortaya çıkmasını sağlamak ve tarla açmak amacıyla saz yangınları
çıkarılmaktadır.
TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐ: Göksu Deltası’nda 2 yılda 5 ürün kaldırılmaktadır. Bu Durumda birim
alandan en yüksek verimin alınabilmesi için yoğun bir kimyasal gübre ve ilaç kullanılmasını
gerektirmektedir. Yoğun olarak kullanılan bu kimyasallar toprakta tarımsal kaynaklı kimyasal
kirliliklere neden olmaktadır.
Göksu Deltası’nda tarımsal faaliyetlerde kullanılan zirai mücadele ilaçları ve gübrelerin
kullanımı ülkemiz ortalamasından iki kat daha fazla olduğu ortaya çıkmaktadır. Yoğun kullanımın
dışında bilinçsiz ve kontrolsüz kullanımlar sonucunda toprak ve su kaynaklarının kirlenmesi ile
ürünlerde kalıntı problemlerinin ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bölgemizde kirlenmelerin
etkileri Akgöl, Paradeniz ve Drenaj kanallarında ötrifikasyon ve balık üretimlerinin azalması
şeklinde kendisini göstermektedir.
Doğal sazlık ve bataklık alanlarında özel mülkiyet arazileri vardır. Çiftçilerimiz bu alanlarda
tarımsal faaliyetlerde bulunmaktadır. Bunun sonucunda da doğal bitki örtüsü bozulmaktadır.
EVSEL VE KENTSEL ATIKLAR: Bölgede Silifke ilçe merkezi ve Taşucu merkezi hariç
diğer yerleşim birimlerinin kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. Atık sular arıtılmadan doğal
çevreye veya fosseptik çukurlarına bırakılmaktadır.
F. 4. 1. 8
2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar
Đlimizde 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alan bulunmamaktadır.
F. 4. 1. 9
6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler
Bakınız F.1.1.
F. 4. 1. 10
3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar
F. 4. 1. 11
3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar
F. 4. 1. 12
4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar
F. 4. 1. 13
30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar
RAMSAR Sözleşmesi olarak bilinen "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası
Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme" gereğince Bakanlar Kurulu'nun 15.03.1994 tarih ve
9415434 sayılı kararı ile RAMSAR listesine dahil edilmiş önemli sulak alanlarımızdan biri Göksu
Deltası’dır.
Göksu Deltası’nda; 2004 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü tarafından Av ve Yaban Hayatı Koruma Sahası statüsü iptal edilerek Göksu Deltası
17/05/2005-25818 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sulak Alanların Korunmasına Dair
Yönetmelik Kapsamında “Sulak Alan” ilan edilmiştir.
Ayrıntılı bilgi için bakınız F.4.1.7.
131
F. 4. 2
Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması
Gerekli Alanlar
F. 4. 2. 1
Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN
Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası
Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme
Alanları”
Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınan Caretta caretta ve Chelonia mydas türü
deniz kaplumbağalarına ait 20 üreme alanından 4’ü ilimiz sınırları içerisinde bulunmaktadır. Bu
alanlar Kazanlı, Anamur, Alata Kumsalı ve Göksu Deltasıdır. Bunlardan Anamur önemli bir Caretta
caretta, Alata ve Kazanlı ise önemli Chelonia mydas türü deniz kaplumbalarının üreme alanıdır.
Göksu Deltasında ise her iki tür birbirine yakın oranlarda yumurtlamaktadır.
Yine Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan Akdeniz Fokunun Đlimiz sınırları içerisindeki
yaşama ve üreme alanı Taşucu-Anamur arasındaki kayalık sahillerdir. Sayısı dünyada son derece
azalmış olan Akdeniz Foku (Monachus monachus), Türkiye dahil sadece birkaç ülkenin kıyılarında
yaşam savaşı vermektedir. Dünyada 400-450, Ülkemizde ise 50 civarında Akdeniz foku
yaşamaktadır.
1977 yılından başlayarak Türkiye'de resmen koruma altına alınmış olan Akdeniz Foku
gerek ulusal mevzuatlar gerekse uluslararası anlaşmalarla koruma statüsüne sahip olmuştur.
Ancak kıyılardaki yapılaşmalar sonucunda yaşam alanlarının yok olması, yasadışı ve aşırı balıkçılık
faaliyetleri sonucu balık stoklarının azalması, kıyı balıkçıları tarafında kasten öldürülmeleri, fok
mağaralarına turistik dalışlar ve benzeri rahatsızlıklar ile deniz kirliliği gibi faktörler Akdeniz Foku ve
yaşam alanlarının hızla yok olmasına neden olmaktadır.
KAZANLI KUMSALI
Kazanlı Kumsalı
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı mücavir alan sınırları içerisinde bulunan Kazanlı
Beldesi, Mersin merkeze yaklaşık 15 Km mesafede olup koordinatları aşağıda verilmektedir.
Koordinatları:
36:29:13 N
36:28:58 N
34:26:41 E
34:28:22 E
3. Alanı
3.1. Toplam Alan (km²)
3.2. Kara Yüzeyi (km²)
2
3.3. Su Yüzeyi (km )
3.4. Kıyı Uzunluğu: 4.4 km.
Kazanlı kumsalı Deniz Kaplumbağaları yuvalama alanı, 1. Derece Doğal Sit Alanıdır.
Kumsal dalgaların kıyıya ulaştığı nokta çakıllı olmasına rağmen genelde ince kumludur. 1988
yılında yapılan alan çalışmasında kumsal 4 bölüme ayrılarak incelenmiş ve diğer yıllarda yürütülen
çalışmalarda da aynı bölünme tekrarlanmıştır. Bu bölümler:
♣
Soda Sanayi A.Ş. (Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası) önündeki kumsal (K4).
Kumsalın genişliği 10-20 metre arasındadır.
♣
Fabrikanın eski mendireğinden belediye plajı başlangıcındaki atık dereciğine kadar
olan kumsal (K3). Kumsalın genişliği 5-20 metredir.
♣
♣
Atık dereciğinden Altınkum Turistik Tesislerine kadar uzanan kumsal (K2).
Turistik tesislerden drenaj kanalının ağzına kadar uzanan kumsal (K1). Dalgaların
kıyıya ulaştığı noktadan 20-30 metre sonra kumullar ve bitki örtüsü başlamaktadır. Bu
bölgedeki kumulların yüksekliği 1-1,5 metredir.
132
♣
Alanda 2007 yılında WWF (Tabiatı Koruma Vakfı) ile yapılan ortak çalışma ile koruma
sonucunda 174 yuva tespit edilmiş ve yuvalardan çıkan yavruların denize ulaşması
sağlanmıştır.
5. Yasal Konumu
Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı
I. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999)
Kazanlı Beldesi, nüfusu 10386.
Kazanlı Beldesi Mersin Merkez Đlçe sınırları içerisinde kalmakta olup tarım ve sanayinin iç
içe yaşandığı bir yerdir.
8. Fiziksel Özellikler
Bakınız C.1.
8.2. Jeomorfoloji(Topografya vb. morfolojik özellikler)
Bakınız A.4.
Bakınız A.5.
8.4. Hidroloji-Hidrobiyoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil)
Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır.
Bakınız E.1.
tehdit altındaki)
Bakınız F.2 ve F.3.
Kazanlı kumsalı; endüstri, tarım, yerleşim ve yerel turizm problemlerinin etkisinde olan bir
alandır. Yörede yoğun olarak yapılan ekonomik faaliyet seracılıktır. Öte yandan endüstriyel bir
alandır ve çeşitli iş alanlarına sahiptir.
Kıyı erozyonu, sahipsiz köpekler, kumsaldaki çöpler, kaçak kum alımı, yasal olmayan
yapılar, denize yakın olan seralar.
GÖKSU DELTASI
Delta; Su Kuşları Üretme ve Koruma Sahası (1989), Özel Çevre Koruma Alanı (1990),
Ramsar Alanı (1994), I. Derece Doğal Sit Alanı (1996), Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı,
Önemli Kuş Alanı ve Önemli Bitki Alanı’dır.
Deniz kaplumbağaları açısından Alan 5 ana bölgeye ayrılarak incelenmektedir:
♣
Göksu I: Seka Kağıt Fabrikası-Fener arası; 10.4 km
♣
Göksu II: Fener-Dalyan arası ; 5.8 km
♣
Göksu III:Dalyan-Göksu Nehri; 2.6 km
♣
Göksu IV: Göksu Nehri- Ağabeydin Paşa Deresi; 7.5 km
♣
Göksu V: Ağabeydin Paşa Deresi-Atayurt 2. Nolu Günü Birlik Alan; 2.4 km
133
♣
Delta Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer aldığından Deniz Kaplumbağası
koruma ve izleme çalışmaları bu müdürlük tarafından yürütülmekte ve ihale edilmektedir.
Göksu Deltası envanter bilgileri için Bakınız F.4.1.7
ANAMUR KUMSALI
Anamur Kumsalı
Anamur ilçesinin kuzey-doğu ile güney-batısı boyunca yer alan kumsal yaklaşık 13 Km
uzunluğundadır. Alan, güneyde Anamur Burnu ve kuzeyde Pullu Orman Kampı ile sınırlanmıştır.
Koordinatları : 36:00:43 N
36:03:10 N
32:28:56 E
32:32:55 E
3. Alanı
2
3.1. Toplam Alan (km )
2
3.2. Kara Yüzeyi (km )
2
3.4. Kıyı Uzunluğu: 12.7 km.
Kumsal 4 bölgeye ayrılarak incelenmektedir:
♣
Anamur I Kumsalı: Anamurium-Sultan Çayı arası
♣
Anamur II Kumsalı: Sultan çayı - Dragon çayı arası
♣
Anamur III Kumsalı: Dragon Çayı - Mamure Kalesi arası
♣
Anamur IV Kumsalı: Mamure Kalesi – Pullu Orman Kampı arası
♣
Alanda Bakanlığımızca 2007 yılında yapılan koruma ile 1084 yuva tespit edilmiş ve
bu yuvalardan yavruların denize ulaşması sağlanmıştır.
5. Yasal Konumu
1. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999)
Anamur Belediyesi, nüfusu 49.948.
Anamur Đlçesi Torosların eteğinde Akdenize kıyısı olan emsalsiz bir tarım ve turizm
merkezidir. Sıfır rakımdan 1500 rakıma kadar yüksekliklerde tarım alanı bulunmaktadır. Sulu ve
kuru tarımın her türlüsü yapılmaktadır.
Đlçede bu güne kadar büyük çapta sanayi tesisi kurulmamıştır. Tarıma dayalı küçük çaplı
atölyeler mevcuttur.
Đlçe D-400 Devlet Karayolu üzerinde bulunmakta olup, bu yolun Silifke-Anamur, AnamurGazipaşa arasındaki bölümünün çok dar ve virajlı olması ilçenin ulaşımını güçleştirmektedir.
Geçmişi Antik Çağlara uzanan Anamur Đlçesinin adı, eski "ANEMORĐUM" adından
gelmektedir. Latince kökenli olan "ANEMORĐUM" ismi "RÜZGARLI BURUN" anlamına gelmektedir.
Bilinen tarihe göre Finikeliler, Hitit ve Asurlular'ın, daha sonra Đranlıların, sonra da Romalıların eline
geçmiştir. Romalılardan Bizanslılara geçen Anamur, Bizanslılar zamanında yeniden inşaa
edilmiştir. Selçuklu Hükümdarı Alaaddin KEYKUBAT "ERTOKUŞ BEYĐ" kıyı şehirlerinin alınmasına
memur etmiş, o da 1228'de Anamur'u zaptetmiştir. Daha sonra Karamanoğullarının idaresine
geçen Anamur, bilahare Osmanlı Đmparatorluğu Birliğine katılmıştır. 1859 yılında Osmanlı Đdare
Teşkilatında Müdürlük, 1869 yılında ise Kaymakamlık olmuştur.
134
Đlçenin iklimi karakteristik Akdeniz iklimi olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve
yağışlıdır.
tehdit altındaki)
Anamur I Bölgesi: Anamurium Antik Kenti ve çevresi, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı
statüsüne sahip olması nedeniyle koruma altındadır. Sultan Çayı’na doğru kumsalın gerisinde tatil
siteleri ve ikinci konutlar yer almaktadır.
Anamur II Bölgesi: Sultan Çayından Dragon Çayına doğru kumsal daha ince kumluk bir
yapıda devam etmektedir. Kumsal, günübirlik turizme açık olup, genişliği 45 m’ye ulaşmaktadır.
Gerisinde tatil siteleri ve turistik amaçlı çeşitli tesisler bulunmaktadır.
Anamur III Bölgesi: Mamure Kalesinden dolayı sahilin bu kesimi Arkeolojik Sit Alanı
statüsündedir. Bu nedenle etrafında yapılaşmaya izin verilmemektedir.
Anamur IV Bölgesi: Kumsalda kumluk alan gittikçe azalmaktadır. Alanda, elle kullanılabilen
araçlarla yapılan küçük ölçekli balıkçılığın yanı sıra, trol ve gırgır ile balık avcılığı yapılmaktadır.
Kaçak kum ve çakıl alımı, sahipsiz köpekler, ışık ve gürültü kirliliği.
ALATA KUMSALI
Alata Kumsalı
Mersin Đli Erdemli Đlçesinde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü sınırları içerisinde
bulunmaktadır.
3. Alanı
2
3.1. Toplam Alan (km )
2
3.2. Kara Yüzeyi (km )
2
3.4. Kıyı Uzunluğu: 3,0 km.
♣
Alata kumsalı Deniz Kaplumbağaları yuvalama alanı, 1.Derece Doğal Sit Alanıdır.
Kumsal dalgaların kıyıya ulaştığı nokta çakıllı olmasına rağmen genelge ince
kumludur.
♣
Alan Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü sınırları içerisinde bulunmaktadır.
♣
Alanda 2007 yılında Bakanlığımızın yaptığı çalışma ile koruma sonucunda 70 yuva
tespit edilmiş ve yuvalardan çıkan yavruların denize ulaşması sağlanmıştır.
5. Yasal Konumu
1. Derece Doğal Sit Alanı
135
Arpaçbahşiş Beldesi, nüfusu 6,136.
Arpaçbahşiş Beldesi Mersin Đli Erdemli Đlme sınırları içerisinde kalmakta olup tarım ve yerli
turizm aktivitelerinin iç içe yaşandığı bir yerdir.
Bakınız C.1.
Bakınız A.4.
Bakınız A.5.
Bakınız E.1.
tehdit altındaki)
Bakınız F.2 ve F.3.
Alata kumsalı; yerleşim ve yerel turizm problemlerinin etkisinde olan bir alandır. Yörede
yoğun olarak yazlık site kullanımı nedeniyle insan baskısı olmaktadır.
Kıyı erozyonu, sahipsiz köpekler ve yazlıkçı insan aktiviteleri.
F. 4. 2. 2
Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi)
Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar
Nesli tehlike altında olan deniz kaplumbağaları ve Akdeniz fokunun yaşama ortamları olan
ve F.4.2.1’de belirtilen alanlar Barselona Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmıştır.
F. 4. 2. 2. 1
23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan “Akdeniz’de
Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı”
Olarak Belirlenmiş Alanlar
Söz konusu protokol gereği, Taşucu’ndaki Akdeniz foku yaşama alanları özel koruma alanı
olarak ilan edilmiştir.
F. 4. 2. 2. 2
13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi
Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar
F. 4. 2. 2. 3
Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar
Akdeniz Foku yaşama alanı olan Taşucu sahilleri.
136
F. 4. 2. 3
Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. Maddeleri
Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve
“Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar
F. 4. 2. 4
Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların
Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar
Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13.
F. 4. 3
Korunması Gereken Alanlar
F. 4. 3. 1
Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan,
Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)
Mersin ilinin tamamını kapsayan Mersin-Karaman Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli
Çevre Düzeni Planı Bakanlığımızca onaylanmış ve yürürlüğe girmiştir. Planda ilimiz sınırları
içerisinde mevcut özellikleri korunacak alanlar ile yapılaşma yasağı getirilen alanlar kapsamında
gösterilen bölgeler şu şekilde sıralanabilir:
•
Silifke-Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi
•
Tarsus-Kadıncık Vadisi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
•
Mut-Kestel Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
•
Tarsus-Hopur Topaşır Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
•
Mut-Hisardağı ve Gedik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
•
Çamlıyayla-Cehennem Deresi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
•
Mersin-Kazanlı Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları
•
Mersin-Erdemli-Alata Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları
•
Mersin-Silifke Göksu Deltası Sulak Alanı
•
Mersin-Silifke-Göksu Deltası Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları
•
Mersin-Anamur Deniz Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları
•
Mersin-Gazipaşa-Anamur Arası Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Bozyazı-Kızılliman Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Bozyazı-Kızılliman ve Anamur-Sancak Burnu Arası Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Bozyazı-Aydıncık Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Aydıncık Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Yeşilovacık-Taşucu Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Beşparmak Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Dana Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Aksaz Adası Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Büyük Ada (Gilindire Adaları) Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Yelkenli Ada Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Anamur-Pullu Orman Dinlenme Yeri Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Anamur-Karaağan Burnu Akdeniz Foku Yaşam Alanları
•
Mersin-Aydıncık Adaları Önemli Kuş Alanları
•
Mersin-Silifke-Göksu Deltası Önemli Kuş Alanları
•
Mersin-Silifke-Göksu Deltası Önemli Bitki Alanları
137
F. 4. 3. 2
Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve
Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan
I. ve II. Sınıf Đle Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı
Tarımsal Gelişim Alanları:
Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilimizde de özellikle 1985 yılından sonraki 10-15 yıllık
dönemde, I. II. ve III. Sınıf tarım arazileri adeta tarım dışı amaçlı kullanımların istilasına uğramış ve
çeşitli yapılaşmalar nedeni ile tarım potansiyeli yüksek yüzbinlerce dekar arazi, meskûn alan haline
getirilmiştir.
Toprak kaynaklarını korumak ve sürekliliğini sağlamak için alınması gereken önlemlerin
başında tarım dışı tüm yapılaşmaları, verimsiz veya düşük verimli araziler üzerinde
gerçekleştirmeye yönelik bir “ Tarım Dışı Amaçlı Arazi Kullanım Planlaması “nın ülke düzeyinde
hazırlanarak en kısa sürede uygulamaya konulmasıdır (Tarsus - Nacarlı Köyünde oluşturulan
Mersin – Tarsus Organize Sanayi Bölgesi’ nin oturduğu alan VI. VII. Sınıf araziler olup, bunun en
güzel örneğidir ).
Mersin-Adana arasındaki I. Sınıf tarım alanlarının sanayi tesisleri kurularak elden
çıkartıldığı göz önünde bulundurulursa, Nacarlı Köyünde tarım dışı alan üzerine kurulu bulunan
sanayi bölgesinin, o kadar alanı tarıma kazandırdığı düşünülebilir. Şu halde iyi bir planlama ile
verimli tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanılması önlendiği ölçüde, kurtarılan tarım arazileri
“ Tarım Gelişim Alanı “ olarak kazanılmış olmaktadır.
Diğer taraftan kuru tarımdan sulu tarıma geçişle birim alandan elde edilen gelirin
arttırılması, tarım alanlarından kazanç olarak kabul edilebilir. Örneğin Erdemli-Silifke arasındaki
Lamas Vadisi’ nde, Lamas Çayından sulamalarla hiç yararlanılamayan ve haritalama birimi olarak
IV. VI. Ve VII. sınıf olarak gösterilen 2.000 Ha civarındaki tarım dışı olarak kabul edilen araziler,
sulamayla birlikte II. III. sınıf arazi niteliği kazanmıştır.
I. II. III. Sınıf Tarım Alanları:
Tarımsal üretimde önemli bir yeri olan I. II. III. sınıf tarım alanlarının tarım dışı amaçla
kullanılmasının kesinlikle önlenmesi gerekmektedir.
I. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 42.000 Ha. civarında olup, bunun % 63.5’ i
alüviyal, % 31.3’ ü kolüviyal, % 1.2’ si kahverengi orman, % 1.4’ ü kahverengi kireçsiz orman, %
2.6’ sı ise kırmızı Akdeniz toprak guruplarında yer almaktadır. I. sınıf arazilerin 2000 yılı sonu
itibariyle hemen hemen tamamında sulu tarım yapılmakta, 1990 yılı itibariyle 1.600 Ha.’ı yerleşim
yeri olarak kullanılmaktadır. 2000 yılı itibariyle yerleşim alanlarının 5.000 Ha’ a çıktığı tahmin
edilmektedir.
II. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 45.000 Ha. civarında olup, bu arazilerin
% 17.1’ i alüviyal, % 42.8’ i kolüviyal, % 16’ sı kahverengi orman, % 1.2’ si kırmızı akdeniz, % 14.4’
ü kırmızı kahverengi Akdeniz, % 8.5’ i ise redzina toprak guruplarında yer almaktadır. Đlde II.sınıf
arazilerin yaklaşık 19.000 hektarı kuru tarım, 20.000 hektarı sulu tarım, 1.000 hektarı bağ tarımı,
100 hektarı muz, 2.000 hektarı turunçgil, 1.000 hektarı funda ve orman arazisi, 700 hektarı çayırmera arazisi olarak kullanılmakta, 1.200 hektarı ise yerleşim alanı haline gelmiş bulunmaktadır.
III. sınıf tarım alanlarının ildeki toplam miktarı 65.000 Ha. civarındadır. Alüviyal toprakların
% 42.2’ si, kolüviyal toprakların % 18.4’ ü, kahverengi orman topraklarının % 0.2’ si, kırmızı
Akdeniz topraklarının % 0.9’ u, kırmızı kahverengi Akdeniz topraklarının % 3’ ü, redzina
topraklarının % 10.6’ sı, regesol toprakların % 16.3’ ü bu sınıfa girer. III. Sınıf arazilerin 20.000
hektarında kuru tarım, 37.000 hektarında sulu tarım, 4.000 hektarında bağ, 1.000 hektarında
turunçgil yetiştiriciliği yapılmakta olup, 2.000 hektarı ise yerleşim alanıdır.
Özel Ürün Platasyon Alanlar:
Belirli toprak ve iklim istekleri bulunan muz, zeytin, turunçgil, harnup, dut, incir, kivi, Antep
fıstığı gibi ürünler özel ürün adı altında toplanmaktadır. Özel ürün alanlarının ilimizdeki miktarı
6.000 hektar civarındadır. Özel ürün gurubu içinde yer alan turunçgiller genellikle I. II. ve III. sınıf
sulu tarım arazileri içinde yer almakta olup, muz Anamur Đlçesine özgüdür. Başlangıçta sulu tarım
arazileri içine tesis edilen muz bahçeleri, son yıllarda II. III. IV. VI. ve VII. Sınıf alanlara
kaydırılmıştır. VI. ve VII. sınıf arazilerde muz temini için terslama şeklinde ıslah çalışmalarında artış
kaydedilmektedir.
138
Bu guruptaki ürünlerden zeytin, Tarsus ve Mut’ ta ağırlıkta olmak üzere Torosların
eteklerinde; 400 m. Kotuna kadar alanlarda yetiştirilmektedir. Harnup, dut ve incir ise, yine Toros
eteklerinde aile ve iç pazar ihtiyaçları nispetinde yetiştirilmektedir.
F. 4. 3. 3
Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya
Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi
Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı
Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler Đle Bu Alanların Kıyı Kenar
Çizgisinden Đtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler
Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13.
F. 4. 3. 4
Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları
Bakınız B.4 ve D.1.
F. 4. 3. 5
Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş
veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar,
Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik
ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar
Göksu Deltası, Anamur, Alata ve Kazanlı deniz kaplumbağaları yuvalama kumsalları,
Taşucu Akdeniz Foku yaşama ve üreme alanı.
F. 4. 3. 6
Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan
Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar
Đlimiz sınırları içerisinde 10 adet mesire yeri bulunmaktadır. Bu yerler;
♣
Mersin Kuyuluk Mesire Yeri
♣
♣
Mersin 100.Yıl Mesire Yeri
♣
♣
♣
Silifke Çamdüzü (Şehitlik) Mesire Yeri
Tarsus Kaburgediği-Morcakaya Mesire Yeri
Aydıncık Đncekum Mesire Yeri
♣
♣
Silifke Kemer Mesire Yeri
♣
♣
Anamur Pullu I Mesire Yeri
F. 4. 3. 6. 1
Mut Karaekşi Mesire Yeri
Anamur Pullu II (Dikilitaş) Mesire Yeri
Kuyuluk Mesire Yeri
Mersin Fındıkpınarı yolunun 10.Km de
bulunan 19.83 Ha büyüklüğünde bir
alandır.
Kaynak Değeri: Özellikle yazın serin
havası ile Kızılçam ormanı ile
rekreasyon amaçlı kullanıma çok
uygundur.
Özellikle ilkbaharda okul gezileri ve
çeşitli dernek ve örgütlerin şenliklerinin
yapıldığı bir alandır.
Mevcut tesisler: Kırgazinosu, büfe,
basketbol ve voleybol sahaları, şenlik
alanı, çocuk parkı, wc ve piknik
üniteleri.
Müstecir tarafından işletilmektedir.
139
F. 4. 3. 6. 2
100. Yıl Mesire Yeri
Mersin-Antalya yolu üzeri Mezitli ve Davultepe Beldeleri arasında deniz kenarında
bulunmaktadır.
Kaynak Değeri: Akdeniz’e bitişik zengin bir okaliptüs, kıbrıs akasyası ve fıstık çamı ormanı.
Mersin Đline en yakın insanların denize girebileceği ve piknik yapabileceği bir yerdir.
Toplam alanı 22.98 Ha olup Đl Müdürlüğümüzce işletilmektedir.
Mevcut tesisler, kır gazinosu, büfe, soyunma kabinleri ve wc, duşlar, piknik üniteleri ve
basketbol sahaları bulunmaktadır.
F. 4. 3. 6. 3
Erdemli Đlçesi çıkışında hem çadırlı kamp alanı hem de piknik alanı olarak kullanılan bir yerdir.
Kaynak Değeri : Kullanışlı sahil bandı ve yaşlı ve görkemli Fıstık Çamı ormanıdır.
Yaklaşık alanı 26.14 Ha olup sahip olduğu tesisler: Kırgazinosu, büfe,fırın, duş ve soyunma
kabinleri, wc, çocuk parkı,piknik üniteleri.
Müstecir tarafından işletilmektedir.
140
F. 4. 3. 6. 4
Çamdüzü (Şehitlik) Mesire Yeri
Mersin Đli Silifke Đlçesini Gülnar Đlçesine bağlayan asfalt yolun 15.Km bulunmaktadır.
Kaynak değeri: Manzara güzelliği, Kızılçam ormanı ve temiz havasıdır.
5.68 Ha büyüklüğünde olup sahip olduğu tesisler: kır gazinosu, büfe çocuk oyun alanı ve piknik
üniteleri ile wc’dir.
Đhalesi 31.12.2007 tarihinde sona ermiş olup 2008 yılında ihale edilecektir.
Çamdüzü Mesire Yeri aynı zamanda Şehitlik Mesire Yeri olarak da bilinmektedir. Çünkü bu
alanın hemen karşısında 1974 Kıbrıs Barış Harekâtında hayatını kaybeden aziz şehitlerimiz
anısına bir hatıra ormanı tesis edilmiştir. Bu alanda ziyaretçi merkezi ve müze bulunmaktadır.
F. 4. 3. 6. 5
Đncekum Mesire Yeri
Mersin Đli Aydıncık Đlçesi sahil bandında bulunmaktadır. Đlçeye mesafesi 5 km’dir.
Deniz ve kızılçam ormanından oluşan manzara bütünlüğü vardır.
Alanı 23.71 Ha olup, mevcut tesisler büfe, piknik üniteleri, wc ve soyunma kabinleridir.
Đhalesi 31.12.2007 tarihinde sona ermiş olup 2008 yılında ihale edilecektir.
141
F. 4. 3. 6. 6
Pullu-1 Mesire Yeri
10.3 hektarlık alanı ile 1970 yıllarından itibaren yöre halkının eğlence, dinlence ve rekreasyon
ihtiyaçlarını karşılayan mesire
yeri 1980 yılında tescillenmiştir.
Müstecir eli ile işletilmektedir.
Saha Anamur Đlçesine 8, Bozyazı
Đlçesine
7
Km
mesafede,
Antalya-Mersin devlet karayolu
bitişiğindedir. Alan Orman Genel
Müdürlüğü mülkiyetinde olup A
tipi mesire yeri olarak hizmet
vermektedir. Alt yapı olarak;
müstakil trafo, toprak altı su ve
elektrik şebekesi, sıhhi tesisat
kompleksleri,
su
deposu
mevcuttur. Üst yapı olarak; piknik
ocakları, şezlong, gölgelik, ahşap
masalar, soyunma kabinleri vs. mevcuttur.
F. 4. 3. 6. 7
Pullu-2 (Dikilitaş) Mesire Yeri
Anamur –Bozyazı ilçe sınırında bulunan mesire yeri 33.5 hektar büyüklüğünde olup, Anamur
ilçesine 9, Bozyazı ilçesine 5 Km mesafededir. Alan, Antalya-Mersin devlet karayolu bitişiğinde
yer almaktadır.
1990 yılında tescil edilmiş ve Anamur Orman Đşletme Müdürlüğü denetiminde hizmet vermeye
başlamış, daha sonra Doğa Koruma Milli Parklar Mühendisliği denetiminde, zaman zaman
idare tarafından işletilmiş ve halen ihale yoluyla kiraya verilmiş olup müstecir tarafından
işletilmektedir.
Saha A Tipi günübirlik ve çadırlı kamp olarak hizmet vermektedir. Alt yapı olarak; Toprak altı su
ve elektrik şebekeleri ve su deposu mevcuttur. Üst yapı olarak; iki adet sıhhi tesisat kompleksi,
kontrol kulübesi, idare binası, misafirhane, büfe, çocuk oyun bahçesi mevcuttur. Kumsalda
gölgelik şezlong mevcut olup sahada yeter miktarda piknik masası vardır. Müstakil trafo elektrik
problemini çözmektedir.
142
F. 4. 3. 6. 8
Karaekşi Mesire Yeri
Mut Doğa Koruma ve Milli Parklar Mühendisliği hizmet alanında bulunan Karaekşi Mesire Yeri
ve Alabalık Üretim Đstasyonu, Mut-Kozlar yaylası yolu üzerinde ve Mut Đlçesine 7 Km.
mesafededir.
Saha 1965 yılında tesis
edilmiş olup, alanı 8.5 Ha’ dır
ve günübirlik piknik alanıdır.
Özelliği orman ve dere
kenarı
oluşudur.
Saha
tamamen çınar ağaçları ve
kızılçam ağaçları ile kaplıdır.
Karaekşi mesire yeri alabalık
üretim istasyonu ile iç içe
bulunmaktadır.
Sahada
bulunan
balık
üretme
havuzlarında değişik yaş,
boy ve ağırlıkta alabalık
görmek ve saha içerisinde
bulunan kırgazinosunda taze
alabalık yemek mümkündür.
Saha içerisinde 1 adet kır gazinosundan başka, 1 adet satış büfesi, 3 adet wc, çocuk oyun
alanı, otopark ve yağmur barınağı mevcuttur. Ayrıca yeterli sayıda piknik masası ve ocak
mevcuttur.
Karaekşi mesire yeri ve alabalık üretim istasyonu işletmeciliği, 2001 yılında 10 yıllığına özel
sektöre ihale edilmiş olup işletmeciliği halen özel sektör eliyle yürütülmektedir.
F. 4. 3. 6. 9
Morcakaya Mesire Yeri
Saha 8.00 hektar olup 15.06.2004
tarihinde
Kaburgediği-Morcakaya
Mesire Yeri olarak tescil edilmiştir.
Söz konusu sahada 6831 Sayılı
Orman Kadastro Kanunu çalışmaları
yapılmış
ve
orman
olarak
kesinleşmiştir. Saha Ankara-Adana
eski E-5 karayolunun 3. km. batısında
ve
Adana-Çamlıyayla
yolu
üzerindedir.
Vejetasyon örtüsü orman olup,
genelde kızılçam ağaçları mevcuttur.
Mesire yerinin ziyaretçi kullanımına
açılabilmesi için çalışmalar devam
etmektedir.
F. 4. 3. 6. 10
Kemer Mesire Yeri
Saha Silifke Đlçesi sahil bandında bulunmaktadır. Đl merkezine 125 km, Đlçe merkezine mesafesi
40 km’dir.
Saha A tipi mesire yeri olup, kızılçam, maki, kumsal ve denizden oluşan manzara bütünlüğüne
sahiptir.
Alanı 38.61 Ha olup, mevcut tesisler piknik üniteleri, duş-wc ve amfi tiyatrodur.
1991 yılında tescil edilmiştir.
143
KAYNAKÇA
1. Ekim, T., 1989, List of Threathened and Endemik Plants of Turkey.
2. Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları, Amfibiler, Sürüngenler ve Memeliler. T. C. Çevre
Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü yayınları, Ankara.
3. Sulak Alanların Korunması ıucn- The World Conservation Union (Türkçe Çeviri: DHKD),
1990, Đstanbul.
4. Batı Đçel Kıyı Kesimi Nazım Đmar Planı Raporu, Kültür ve Turizm Bakanlığı T.C. Turizm
Bankası A.Ş., 1988, Ankara.
5. Göksu Deltası’nın Doğal ve Kültürel Potansiyelinin belirlenmesi ve Kullanımlar Yönünden
Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, Ömer Gürkal, 1992, Adana.
6. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü verileri.
7. TÜBĐTAK Internet Sitesi.
8. Oruç, A.; Türkozan, O; Durmuş, S.H., Deniz Kaplumbağalarının Đzinde, Deniz
Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları Değerlendirme Raporu, Kasım-2003, Đstanbul.
9. Akdeniz Foku Önemi ve Türkiye’de Korunması, SAD-AFAG, 1998, Ankara.
10. Everest, A., 2001; Osmaniye, Adana ve Đçel Yaylaları ile Genel Vejetif Yapıları, Đçel.
11. www.ogm.gov.tr.
144
G. TURĐZM
G. 1
YÖRENĐN TURĐSTĐK DEĞERLERĐ
Mersin yöresi, Coğrafi konumu, tarihi, turizmi, sosyal yapısı ile ülke genelinde önemli bir
yerleşim bölgesidir. Bu özellikleri Mersin’e turizm açısından çok önemli avantajlar sağlamaktadır.
Coğrafi konumu, tarih ve kültür birikiminin sağladığı bu avantajlar Mersin'in turizm potansiyelinin
oluşumunda en belirgin etkendir.
Akdeniz bölgesinde bulunması nedeniyle tropik Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü
yöremizde, yılın büyük bölümü güneşli geçmekte, uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden
istifade edilebilmektedir. Sahil kesiminden kuzeye doğru çıkıldıkça kara iklimi görülmeye başlar. Bu
durum ilimizde yaz aylarında önemli bir yayla turizminin doğmasına neden olmuştur. Yöremizde 2030 km uzaklıkta denizden veya yayla olanaklarından faydalanmak, iki iklimi aynı gün bir arada
yaşamak mümkündür.
Đlimizin 321 km. uzunluğundaki kıyı bandından 108 km.si kumlu doğal plajlardan
oluşmaktadır. Akdeniz’ in tabiat harikası koylarından sahil şeridimiz de payını almıştır.
Turizmde önemli bir yer tutan, tarihi ve kültürel değerler bakımından da yöremiz çok
zengindir. Neolitik dönemden itibaren bir yerleşim yeri olan yöremizde Kalkolitik, Hitit, Roma,
Bizans ve Osmanlı uygarlıkları bu dönemlerinden kalma birçok arkeolojik ve tarihi eserler
bulunmaktadır. Mersin merkezde ilk yerleşim yerlerinden olan Yumuktepe ve Soli Harabeleri;
Anamur'da Anamuryum Harabeleri ve Mamure Kalesi; Erdemli'de Kanlıdivane Harabeleri, Ayaş,
Korikos, Adamkaya Kabartmaları; Aydıncık'da Dört Ayaklı Anıt Mezar; Bozyazı'da Arsione, Nagidos
ve Softa Kalesi; Gülnar’da Meydancık Kale; Mut'da Alahan Manastırı; Silifke’de Cennet Cehennem,
Silifke Kalesi, Tekir Ambarı, Jüpiter Tapınağı, Aya Tekla, Holmi Öreni, Silifke Afrodisyası,
Uzuncaburç, Olba; Tarsus’ da Kleopatra Kapısı, Gözlükule Höyüğü, Aziz St. Paul Kuyusu ve
Kilisesi, Eshab-ı Kehf Mağarası, Donuktaş, Roma Yolu en önemlileridir.
G. 1. 1
Yörenin Doğal Değerleri
G. 1. 1. 1
Konum
Tablo G. 1: Turizm Bölge ve Merkezleri Mülkiyet Durumu
Sır
a
No
Turizm Bölge / Merkez
Adı
Orman
2A+2B TOP
Hazine
Şahıs
Tesbit Dışı Yerler
( Kumsal, Dere ve Yollar )
Toplam
1 Narlıkuyu Turim Bölgesi
61 HA
….
288 HA
62 HA
635 HA
1046 HA
2 Ortaburun Turizm Bölgesi
53 HA
2 HA
….
22 HA
14 HA
91 HA
49 HA
1470 HA
….
938 HA ( Mera )
3573 HA
Karboğazı
Kültür
3 Turizm
Koruma
Gelişim Bölgesi
ve
ve 1116 HA
4 Ovacık Turizm Bölgesi
95 HA
….
….
….
….
95 HA
5 Kargıcak Turizm Bölgesi
72 HA
….
….
….
….
72 HA
6 Melleç Turizm Bölgesi
9 HA
4 HA
3 HA
9 HA
5 HA
30 HA
7 Boğsak Turizm Bölgesi
888 HA
169 HA
6 HA
96HA
………..
1159 HA
…..
246 HA
603 HA
……
2383 HA
Tarsus Kültür ve Turizm
8 Koruma
ve
Gelişim 1534 HA
Bölgesi
Đl sınırları içerisinde bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ilan edilen Turizm
Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin konum ve özellikleri aşağıda açıklanmaktadır.
145
MERSĐN MELLEÇ TURĐZM MERKEZĐ
Mersin il sınırları içinde, Anamur ilçesinin
1,5 km. batısında yer almaktadır.
28 ha
genişliğindeki alan özel ve orman mülkiyetindedir.
1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım Đmar
Planında turizm kullanım alanları kapsamındadır. Bu
alanda
plan
ile
1000
yatak
kapasitesi
hedeflenmektedir.
(19.04.1989/20144
edilmiştir.)
sayılı
ORMAN ALANI
R.G.’de
ilan
2A ALANI
2 B ALANI
ORMAN SAYILMAYAN ALAN
Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü-2007
MERSĐN OVACIK TURĐZM MERKEZĐ
Mersin ili sınırları içinde Silifke ilçesinin 29 km.
güney batısında yer almaktadır. 95 ha genişliğindeki
alan tümüyle orman mülkiyetindedir.
1/25000 ölçekli Batı Đçel kıyı kesimi Nazım Đmar
Planında
turizm kullanım alanları kapsamındadır..
(19.04.1989 / 20144 sayılı R.G.’de ilan edilmiştir.)
MERSĐN KARGICIK TURĐZM MERKEZĐ
Mersin il hudutları içerisinde, Silifke ilçesinin 2
km. güneybatısında yer almaktadır. 72 ha alanın tümü
orman mülkiyetindedir.
1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım
Planında
tatil
köyü
kullanımındadır.
Planlanan alanda 900 yatak kapasitesi
hedeflenmektedir.
Đmar
(19.04.1989
edilmiştir.)
/
20144
sayılı
R.G.’de
ilan
146
MERSĐN ORTABURUN TEPESĐ MEVKĐĐ TURĐZM MERKEZĐ
Mersin il sınırları içerisinde Aydıncık Đlçesinin
1.5 km.doğusunda yer almaktadır. 100 ha genişliğindeki
alan hazine ve orman mülkiyetindedir.
1/25000 ölçekli batı Mersin kıyı kesimi Nazım
Đmar
Planı
kapsamında
turizm
tesis
alanı
kullanımındadır.
Planlanan alanda 2.500 yatak kapasitesi
hedeflenmektedir. (19.04.1989 / 20144 sayılı R.G.’de
ilan edilmiştir.)
MERSĐN-TAŞUCU BOĞSAK TURĐZM MERKEZĐ
Taşucu – Boğsak Turizm Merkezi, Mersin Đline 90
km. uzaklıkta bulunmakta olup, Silifke Đlçesi Taşucu
Beldesinin batısından başlayarak kıyı kesimi boyunca
devam etmekte ve Boğsak yerleşmesini içine alıp Tahta
koyuna kadar uzanmaktadır.
(PAFTA NO: P31-b4-c1)
19.10.2006 Tarih ve
26324 Sayılı Resmî Gazete yayınlanan 2006/11033
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi olarak
ilan edilmiştir
147
MERSĐN-NARLIKUYU AKYAR TURĐZM MERKEZĐ
Konumu ve Özellikleri: Narlıkuyu-Akyar Turizm
Merkezi, Mersin Đli, Silifke Đlçesi’nin 20 km doğusunda, Kız
Kalesine 5 km uzaklıkta yer almakta olup Narlıkuyu
yerleşimi, Cennet ve Cehennem Obruklarını, Astım-Dilek
Mağarasını içermektedir.
(PAFTA NO: P32-a1)
19.10.2006 Tarih ve 26324 Sayılı Resmî Gazete
yayınlanan 2006/11033 sayılı BAKANLAR KURULU
KARARI ile Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir.
MERSĐN TARSUS KÜLTÜR, TURĐZM KORUMA VE GELĐŞĐM BÖLGESĐ
Konumu ve Özellikleri: Tarsus Đlçesinin güneyinde
Akdeniz’e kıyısı bulunan merkeze ulaşım, çevresinde
bulunan köy ve belde yollarından sağlanmaktadır. Ulaşım
sorunu bulunmamaktadır. Turizm Merkezi içerisinde ve
çevresinde bulunan bakir alanlar turizm yatırımlarına
uygun olmakla birlikte, kamping ve golf turizmi içinde
imkânlar
sunmaktadır.
10.940
yatak
kapasitesi
hedeflenmektedir. (31.12.2004 / 25687 sayılı R.G.’de ilan
edilmiştir.)
Merkez sahip olduğu doğal ve fiziksel potansiyel
nedeniyle turizm açısından birinci derecede önem arz
etmektedir.Bu nedenle Bakanlığımızca ihale edilen
planlama çalışmaları çerçevesinde,bahse konu bölgeye
ilişkin 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve 1/5000 ölçekli
Nazım Đmar Planı ilgili Bakanlıklar,Belediyeler ve Yerel
Birimlerle yapılan bir dizi toplantı sonucu mutabakata
varılarak 4957/2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca
Bayındırlık ve Đskan Bakanlığınca 06/02/2004 tarihinde
onaylanmıştır.Anılan planlama çalışması ile, 7.000 yatak
kapasitesi yaratılmakta ve 2 adet golf alanı, 1 adet
günübirlik tesis alanı öngörülmektedir.
148
MERSĐN-TARSUS KARBOĞAZI KÜLTÜR, TURĐZM KORUMA VE GELĐŞĐM BÖLGESĐ
Gülek Kasabasından 5 km. asfalt, 8 km.
stabilize toplam 13 km.lik yol ile KARBOĞAZI
’na ulaşılmaktadır. Kış Sporlarının her çeşidinin
yapılabilmesine
müsait
olan
Karboğazı,
Uluslararası Kayak Federasyonu ’nun (FIS) Alp
Disiplini kayak yarışmalarında istemiş olduğu
pistin uzunluğu, çıkış ve varış arasındaki kot farkı
ile diğer faktörlerin tamamına sahip bulunmakta,
3585
m.lik zirvesi ile 2000-3000
rakımları
arasında bulunan 10 km.lik doğal kayak pisti,
Ekim ayından itibaren Haziran ayına kadar 7-8 ay
kaliteli kar tutma
özelliği ile dağcıların,
kayakçıların ve turizm yatırımcılarının cazibe
merkezi olacaktır. (PAFTA NO: KOZAN N33a2;a4)
08.12.2006 Tarih ve 26370 Sayılı Resmî
Gazete yayınlanan 2006/11264 sayılı BAKANLAR
KURULU KARARI ile Kültür ve Turizm Koruma ve
Gelişim Bölgesi olarak ilan edilmiştir.
Mersin Đlindeki doğal değerleri ilçe bazında şu şekilde sıralayabiliriz:
MERSĐN: Mersin'de Gümüşkum(100.Yıl), Kuyuluk, Çopurlu ve Gözne (Kale Çamlığı)
orman içi dinlenme yerleri mevcuttur. Halka açık plajları ise Kazanlı Dinlenme Tesisleri, Viranşehir
Sahil Yolu, Mezitli Halk Plajı, Soli Turistik Tesisleri Plajı, Gümüşkum Orman Đşletmesi Plajı, Atatürk
Plajı ve Taşkıran Tesisleridir.
Mersin'de yaz mevsiminin oldukça sıcak ve bunaltıcı olması nedeniyle yaz aylarında
özellikle yerli halk yaylalara çıkmaktadır. Mersindeki başlıca yaylalar şunlardır: Gözne yaylası,
Soğucak Yaylası, Mihrican Yaylası, Fındıkpınarı Yaylası, Arslanköy Yaylası.
ÇAMLIYAYLA: Çamlıyayla Đlçesi, bol güneşli, rüzgârlı olmayan serin havası ve içimi çok
iyi olan suyu, çeşitli doğal güzelliklerinin yanında dağ ve av turizmi ile insanların doğa ile kaynaşıp
yaşayabileceği eşine az rastlanan yaylalarımızdan biridir. Çatak, Büklü Boyun, Ana Ardıç, Kadıncık
Irmağı, Papazın Bahçesi, Çakırlı Rink Yolu, Mehribakan Mağarası, Hacı Sarının Mağarası, Saydibi
Mağarası, Karain Mağarası belli başlı doğal güzellikleridir.
Bunların içinde en önemlisi olarak sayabileceğimiz Papazın Bahçesi bir vadi içerisinde yer
almaktadır. Asırlık sedir ve söğüt ağaçlarının altında kaynayan buz gibi soğuk pınarları, temiz
havası ve alabalık üretim tesisleri ile olağanüstü doğal bir güzelliğe sahiptir.
ERDEMLĐ: Erdemli ilçesi birçok doğal değerlere sahip olup bunlardan en bilinenleri
Cennet-Cehennem ve Astım-Dilek Mağarasıdır. Cennet Çöküğü Mağarası Narlıkuyu Belediyesi
sınırları içerisinde bulunmakta olup bir yeraltı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla, tavanın
çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Elips biçimindeki ağız kısmı, çapları 250 m.
ve 110 m. olup, derinliği 70 m.dir. Çökük tabanının güney ucunda 200 m. uzunluğunda ve en derin
noktası 135 m. olan büyük bir mağara girişi ve bu mağaranın ağzında küçük bir kilise vardır.
149
Cennet çöküğünün içine her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş bir merdivenle inilir.
Kiliseye 300 basamakla varılır. Kiliseden sonraki mağaranın bitim noktasında mitolojik bir yeraltı
deresinin sesi duyulur.
Cennet Çöküğünün 75 m. kuzeyindeki Cehennem çukuru da Cennet Çöküğü gibi
oluşmuştur. Ağız çember çapları 50 m. ve 75 m., derinliği 128 m. dir. Kenarları içbükey olduğu için
içerisine girmek mümkün olmamaktadır.
Astım - Dilek Mağarası Cennet Çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. Đçine helezonik
demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı toplam uzunluğu 200 m. yi bulan galeriler silis
minerallerinin birikmesiyle oluşmuş çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağarada
sıcaklık ortalaması 15°C olup nem oranı yazın %85, kışın %95’e ulaşır.
Bunların dışında Erdemli'de Çamlık, Kumkuyu ve Kargagediği orman içi dinlenme yerleri
mevcuttur. Kocahasanlı Halk Plajı, Kocahasanlı Kumsal Halk Plajı, Kocahasanlı Meris Halk Plajı,
Ayaş Halk Plajı, Kumkuyu Belediyesi Halk Plajı, Kızkalesi Halk Plajı, Tömük Aile Plajı, Kargıpınarı
Belediyesi Halk Plajları ile Güzeloluk, Sorgun, Pınarbaşı, Nohutlu, Mühlü ve Güneyli Yaylaları
Đlçenin diğer doğal güzellikleri olarak sayılabilir.
SĐLĐFKE: Silifke ilçesi orman içi dinlenme yerleri; Kemer (Yeşilovacık), Çamdüzü ve
Akyar'dır. Kapızlı Halk Plajı, Susanoğlu Halk Plajı, Atayurt Belediyesi Halk Plajı, Akkum Halk Plajı,
Taşucu Halk Plajı, Akçakıl Plajı, Đncekum Plajı, Boğsak Halk Plajı, Yeşilovacık Halk Plajı ile
Kırobası (Mara), Balandız (Gümüşlü) ve Gökbelen Yaylaları Đlçenin diğer doğal güzellikleri olarak
sayılabilir.
AYDINCIK: Đncekum orman içi dinlenme yeri ve Söğüt, Karagöl ve Göcün Yaylaları önemli
doğal güzellikleridir.
BOZYAZI: Doğal sahil şeridi ile Koz Ağacı, Tersakan ve Elmagözü Yaylaları görülmeye
değerdir.
SĐLĐFKE: Silifke ilçesinin en önemli doğal güzelliği; Akdeniz ve dünyada doğal özelliklerini
koruyabilmiş ve içerisinde barındırdığı çeşitli kuş türlerinden dolayı Uluslararası A Sınıfı Sulak Alan
olan Göksu Deltasıdır. Bunun dışında Kırobası, Balandız ve Gökbelen Yaylaları ile Akdeniz
sahilindeki en ilginç ve en eski mağara olan Çaltı Mağarasıdır.
ANAMUR: Anamur da; Anamur Pullu Orman Đşletmesi Plajı, Belediye Halk Plajı, Altınkum
Plajı, Yalı Mokamp, Mini Mokamp, Ünlüselek Tesisleri Plajı ve Anamuryum Mokamp Plajları ile Kaş
ve Abanoz Yaylaları mevcuttur. Bunların dışında önemli sayılabilecek doğal güzellikleri şunlardır:
Pınarlar Şelalesi: Anamur-Ermenek karayolu üzerinde gezinti ve piknik alanıdır. Anamur'un
bir kısmı içme suyunu buradan karşılamaktadır.
Çukurpınar Mağarası (Düdehi): Anamur'un kuzeyinde 46 km uzaklıkta 1880 m
yüksekliktedir. Taşeli Platosundaki Sugözü yakınında Çukurpınar Yaylasındadır. 1990 yılında
bulunan ve Türkiye'nin en büyük mağarası olduğu söylenen bu mağaranın tahmin edildiğinden de
büyük olabileceği söylenmektedir. Son araştırmaya göre 800 m derinlikte olup, 394 m derinliğe
kadar inilmiştir. Araştırmalar halen sürdürülmektedir. Şimdiki araştırmalara göre dünyanın ikinci
büyük mağarasıdır.
2
Keşbükü Mağarası: 500 m lik bir alana oturmuş olan mağaranın kalın sütunlarından
anlaşıldığına göre 20.000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu görülür. Nem oranı %80, hava basıncı
762mm ve sıcaklığı 18 derece olan Keşbükü Mağarası üç bölümden meydana gelmiştir. Birinci
bölümün adı Huzur olup, basınç 761 mm dir. Đkinci bölümün adı Şifa olup basınç 760mm, sıcaklık
18 derece, nem ise %80 dir. Üçüncü bölümün adı Dilek olup, basınç 760 mm, sıcaklık 18.2 derece,
rutubet ise %82 dir.
Buğu Mağarası (Buğu Deliği): Şehir merkezinin kuzeyinde 1500 m uzaklıkta sarkıt ve
dikitleri ile oldukca ilginçtir.
Bicikli Mağarası: Anamur Abanoz yaylasında, 700m uzunluğunda ve 7 bölümden oluşan bir
mağaradır. Đçindeki sarkıtların memeye benzemesi ve uçlarından su damladığı için Bicikli adı
verilmiştir.
GÜLNAR: Yayla konumundaki ilçede Bardat, Tersakan, Akoba, Balyan ve Kuskan
yaylaları ile şifalı olan Kafesin Suyu (kaplıca) mevcuttur.
150
MUT: Đlçenin en önemli doğal güzellikleri olarak, Karekşi orman içi dinlenme yeri, Sason
Kanyonu Mağaraları, Gökden Kapız Bölgesi Mağaraları, Çayırharman Mağarası, Karıkoca
Mağarası, Karain Mağarası, Kıravga Mağarası, Alaoda Mağarası, Kozlar yaylası, Dağpazarı
Yaylası, Sertavul Yaylası ile romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelen Hocantı Kaplıcası sayılabilir.
Sason Kanyonu Mağaraları Mut Đlçesi, Çömelek Köyü, Köyönü Mevkiinde kalmaktadır.
Göksu Nehrine dökülen Sason Deresi 12 Km. uzunluğunda olup, Mut’a 46 Km uzaklıktadır.
Kanyonun duvarlarında Antik Çağa ait kaya mezarları ve mağaralar mevcuttur. Kimi yerde 200 m.
ye varan derinliği ve çevresindeki yırtıcı kuşları ile ilgi çekmektedir.
TARSUS: Karabucak orman içi dinlenme yeri, Gülek Yaylası ve halka açık olan doğal plajı
en önemli güzellikleridir.
G. 1. 1. 2
Fiziksel Özellikler
Đlimizde bulunan doğal kaynakların fiziki özellikleri hakkındaki bilgiler G.1.1.1 Konum
bölümünde açıklanmıştır.
TESBĐT EDĐLMĐŞ SICAK SU KAYNAKLARI HAKKINDA GENEL BĐLGĐ
•
Güneysu-Güneyyolu Đçmesi; Eski Gözne yolu üzerinde, Mersin merkez ilçenin doğu
bölümünde ve merkez ilçeye 12 km. uzaklıkta, Camili Köyü sınırları içerisinde yer
almaktadır. 37° sıcaklıkta ve sertlik derecesi (pH) 8 olan içme müshil itkili olup, herhangi bir
tesise sahip değildir.(Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları yapılmıştır.)
•
Tarsus Keşbükü Đçmesi; Tarsus ilçesi, Ulaş Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Ulaş
Köyü Keşbükü mevkiinde yer alan içme, ilçeye 20 km. uzaklıktaki çam ormanları içerisinde
bulunmaktadır.18° sıcaklıktaki suyun sertlik derecesi (pH) 8’dir.Su acı ve iyotlu olup, mide
ve bağırsak hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaynak civarında tesis
bulunmamaktadır. (Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları yapılmıştır.)
•
Saparca Ilıcası; Silifke ilçesine 27 km.uzaklıkta ve Silifke-Mut karayoluna 1 km.mesafede,
Göksu Nehri kıyısındadır. Granit kayalar arasından çıkan suyun sıcaklığı 35° olup, sertlik
derecesi 6,87’dir.Suyun romatizma, mide ve deri hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir.
Kaynak civarında tesis bulunmamaktadır.(Bakteriyolojik Analiz ve Su Analizi Raporları
yapılmıştır.)
•
Tarsus Akçakoca Đçmesi; Tarsus ilçesinin 10 km.kuzeyinden çıkan 16° sıcaklığındaki suyun
müshil etkili olduğu söylenmektedir. Kaynak civarında herhangi bir tesis bulunmamaktadır.
•
Mut Hocantı Kaplıcası; Mut ilçesinin 15 km.batısında yer alan Hocantı Köyünün 1
km.güneyinde yer alan su deniz seviyesinin 360 m.üzerinde iki ayrı noktadan çıkmaktadır.
Suyun romatizma ve deri hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaynak civarında tesis
bulunmamaktadır.
G. 1. 2
Kültürel Değerler
Sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar,
Selçuklular, Karamanoğulları, Ramazanoğulları, Osmanlıların eline geçen Mersin Đli, bu birikimin
sonucunda oldukça zengin kültürel değerlere sahiptir. Đlde çok sayıda tarihi ve arkeolojik eser ile sit
alanları mevcut olup bunlardan en önemlileri aşağıda verilmektedir.
TARĐHĐ ESERLER VE ÖRENYERLERĐ
MERSĐN MERKEZ
♣ Mersin Müzesi: Kent merkezindeki Kültür Merkezi'nin doğu cephesindedir. Arkeolojik ve
etnografik eserler üç ayrı salonda teşhir edilmektedir. Taş eserlerin sergilendiği birinci salonda;
Roma dönemine ait mermer insan başları, heykel ve steller ile anforalar yer almaktadır. Pişmiş
kilden (Terracota) yapılmış terliksi formdaki mezarlar, Pompeipolis antik kentinde bulunmuştur.
Đkinci salonda; Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden Yumuktepe ve Gözlükule kazılarından
çıkarılan Yeni Taş, Bakır Taş ve Eski Tunç dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bunlar iki
kulplu kaplar, ikili, üçlü, dörtlü sepet kulplu fincan şekilli kaplar, gaga ağızlı testiler ve çeşitli boyalı
kaplardır. Ayrıca Eski Tunç, Urartu, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli çanak,
çömlek, cam ve bronz eserler, bronz, gümüş ve altın sikkeler bu salonda sergilenmektedir.
151
MÖ 2. Bine ait kurşun figür, Hitit Đmparatorluk dönemine ait mühürler dikkat çeken
eserlerdir. Hayvan başlı gümüş, Urartu bilezikleri ve çeşitli dizi boncuklar, klasik ve Helenestik
Çağ'a ait Lechyos, Kylix ve Sigilatalar ile Roma dönemine ait çeşitli form ve büyüklükteki cam
eserler, altın diadem ve küpeler sergilenmektedir. Etnoğrafik eserlerin bulunduğu üst kattaki
üçüncü salonda; gümüş süs eşyaları, tesbihler, işlemeli kadın elbiseleri, peşkirler, ağaç ve bakır
eşyalar, kilimler, nazarlıklar ile tabanca, kama ve barutluklar yer almaktadır. Müze bahçesinde ise
çeşitli dönemlere ait taş eserler ile Pithoslar sergilenmektedir. Đçel müzesinde 999 sikke ve 446
etnografik eser bulunmaktadır.
♣ Atatürk Evi ve Müzesi: Mersin Belediye binasının kuzeyinde, Atatürk Caddesi üzerindedir.
1917 yılında Đsviçreli Krizmon tarafından yaptırılmış, daha sonra Tahinci ailesince satın alınan ev,
1980 yılında kamulaştırılmıştır.
Atatürk 20 Ocak 1925 tarihinde eşi Latife hanımla birlikte Mersin'e geldiğinde bu evde 11
gün misafir edilmişti. Bu yapı günümüzde Atatürk Evi ve Müzesi olarak düzenlenmiştir. 2 katlı
müzenin 1. Katında, Atatürk'ün değişik tarihlerde Mersin'i ziyaretleri ve Kurtuluş savaşı ile ilgili
fotoğraf ve belgeler yeralır.2.katında ise çalışma, dinlenme, yatak ve misafir odaları ile şahsi
eşyaları bulunur. Daha önce konferans salonu olarak hizmet veren salon DÖSĐĐM olarak hizmete
açılmıştır.
♣ Yumuktepe: Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Sistemli arkeolojik kazılar Đngiliz
John Garstang başkanlığında 1936-1937 yıllarında yapılmıştır. II. Dünya Savaşı'nın başlaması
nedeniyle ara verilen kazılar 1946'da yeniden başlanıp 1947'de sonuçlanmıştır. 1992 yılında
Đstanbul Üniversitesi ve Roma Üniversitesi işbirliği ile hazırlanan "Yumuktepe Arkeolojik Kazısı"
1993 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Yaklaşık 15 yıl sürecek kazı çalışmaları yaz aylarında
sürdürülmektedir.
Yumuktepe'de ilk yerleşme Neolitik dönemde başlamış ve kesintisiz olarak kalkolitik, Tunç,
Hitit, Bizans ve Đslami devirlerde de devam etmiştir. 33-25 katmanlar Neolitik döneme aittir. Bu
dönemde taş temelli evler, yün eğirmeye yarayan kirmenler, bakır oltalar, obsidyen ve akmak
taşından yapılmış araçlar, taş mühür, ok uçları, dokumacılıkta kullanılan ağırsak, çanak, çömlekler
bulunmuştur. 29-13 katmanlar ise Kalkolitik dönemi kapsar. Yapı tipleri taş temelli evler ile yuvarlak
temelli silolardır.
Son Kalkolitik dönemde savunma duvarlarıyla çevrili köy tipi yerleşime geçilmiştir.
Askerlerin oturduğu sura bitişik evlerde fırın, yerel kaplar, temellerin altında seramik ve özel eşyalı
mezarlar vardır. Orta Tunç çağı ise 12-9. katmanları kapsar ve ĐÖ 2000-1500'e tarihlenir. Bıçak,
mızrak, mühür, kadın heykelciği, ayaklı kadeh ve gaga ağızlı testicikler bulunmuştur.
Hitit dönemi ise 7-5. Katmanlar arasında ve ĐÖ 1500-1200'e tarihlenir. Sur duvarları testere
biçimindedir. Evler Sokaklar vardır. En üst katlar Grik, Bizans ve Đslami dönemi kapsar. Grek
katmanında Kıbrıs tipi seramik Bizans ve Đslami katmanda ise sırlı seramik bulunmuştur.
Höyüğün 2.5 m. derinliğinde bulunan bir kale harabesi Boğazköy'de bulunan kale
harabesinin küçük bir örneği olup, Poligonal tarzda inşa edilmiştir. 2003 kazı sezonunda ortayla
çıkarılan buluntular arasında Neolitik, Kalkolitik ve Ortaçağ dönemlerine tarihlenen kandiller,
boncuk dizileri, kemik süs iğneleri, taş ağırşaklar, kemik aletler yer almaktadır. Yumuktepe’den
çıkarılan yüzlerce eser, Mersin Müzesinde sergilenmektedir.
♣
Soli – Viranşehir ( Soloi- Pompeiopolis ): Mersin'in 14 km batısında, deniz kenarında
bulunan Soloi antik kenti, MÖ 7. Yüzyılda Rodoslu koloniciler tarafından kurulmuş, kente güneş
anlamına gelen Soloi adı verilmiştir. Darius( MÖ 521-485) zamanında, Klikyayı ele geçiren persler
için Soloi önemli bir liman kenti olmuş ve adına sikke darbedilmiştir. Pers- Yunan savaşları
sırasında, MÖ 449 yılında Klikyayı bir süre işgal eden Atinalılar, Soloi’yi yönetim merkezi
yapmışlarsa da, bir yıl sonra yapılan Kilyos Barışı ile burayı Perslere geri vermişlerdir. MÖ 333 de
Asya seferine çıkan Aleksander, Soloi yi Pers işgalinden kurtarmıştır. Filozof Chrysippoz ile takım
yıldızları ve Fenomenler hakkında öğretici şiirler yazan matematikçi ve astronom Aratos, MÖ 3.
Yüzyılda Soloi'de yaşamışlardır.
Soloi antik çağlarda Kıbrıs Adası ve Mısır'a yapılan ticaretle zenginleşti. Kent Seleukos
Krallığı'nın son yıllarında Klikya korsanlarının denetiminde kaldı. Roma yönetimi Akdenizdeki
korsan faaliyetlerine son vermek amacıyla, MÖ 64 yılında Pompeius'u görevlendirdi, Đtalya'dan
başlayarak Yunanistan ve Kilikya'ya kadar olan bölgelerde korsan faaliyetlerine son vererek
Soloi'ye geldi. Burayı da korsanlardan temizledi. Yürüttüğü büyük operasyonun zaferi anısına, kenti
yeniden imar ederek, adını Pompeipolis olarak değiştirdi.
152
Bizans döneminde, Hristiyanlığın resmi din olarak kabul edilmesinin ardından, Soloi,
Piskoposluk merkezi yapıldı. Kent 527 yılında meydana gelen büyük yer sarsıntısı ile tamamen
harap oldu. Yeniden inşa edilmeye çalışılsa da bu yüzyıldan sonra yoğunlaşan Sasani ve
Müslümün Arap akınları nedeniyle yeniden eskisi gibi imar edilemedi ve terk edildi. Bu nedenle
ören yerine Viranşehir de denilmektedir.
Pompeipolis kentinde liman, sütunlu cadde, tiyatro, Roma hamamı, kent duvarları, nekropol
su kemeri gibi yapılar bulunmaktaydı. Günümüzde dağ kapısından deniz kapısına kadar uzanan
korint başlıklı 200 sütunlu yoldan, 41 adet sütun ayakta kalmıştır. Bunlardan 33 adeti başlıklı olup
insan aslan ve kartal kabartmaları ile süslenmiştir. Ayrıca liman, hamam kalıntıları, su kemeri
bugüne kadar ulaşabilmiş kalıntılar arasındadır.
Mersin Müzesinde kente ait eserler sergilenmektedir. Petersburg Hermitage Müzesinde,
Bizans dönemine ait bir kiliseden götürüldüğü anlaşılan altın ve gümüş objeler bulunmaktadır. 2003
yılı kazı sezonunda ortaya çıkarılan mermer Dionyzos, pan(satyr) ve leopar üçlü kompozisyon
gurup heykeli ve bir başka ikili heykel gurubu ve bir başı olmayan bayan mermer heykeli bulunarak
Mersin Müzesine nakledilmiştir.
♣
Zephyrium: Mersin'in antik yerleşimi olarak kabul edilen Zephrium kentine ait bilgiler çok
azdır. Eski Halkevi(Günümüzdeki Kültür Merkezi) civarında yapılan temel kazılarında ve Çavuşlu
Mahallesinde elde edilen bazı buluntular, eski Vilayet Konağı'nın ( Günümüzde Sağlık Müdürlüğü)
yapımı sırasında ortaya çıkan horosan duvarlar, mermerden yapılmış sütun ve sütun başlıkları,
Mersin Müzesi(nde bulunan mermer Aslan başı ile devşirilmiş bazı mimari yapı elemanları, antik
Zephyrium kentine ait arkeolojik belgeleri oluştururlar. Öteyandan 19. Yüzyılda Mersin'e gelen
C.Texier, W.M.Leake gibi gezginler, yayınlarında burada gördükleri Zephyrium kentine ait
kalıntılardan sözederler. Örneğin V.Langlois, Pompeipolis'den Mersin'e geldiğinde: "Deniz
kenarında evler vardır ve bu evlerin olduğu yerde eski bir kent harabesi bulunmaktadır ki, burası
eski Zephyrium kentidir.
♣
Anchıale (Karaduvar): Kalıntıları Mersin kentinin doğusunda olan bu antik yerleşim yeri
için Strabon, Aristobulos'u kaynak göstererek, Asur Kralı Sardanapal'ın Tarsus ile birlikte
Anchiale'yi bir gün içinde inşa ettiğini yazar. Gezgin Coğrafyacı bu abartılı bilgi nakline devamla:
Sardanapal'ın mezarının burada olduğunu ve sağ elinin parmaklarını şaklatır durumda bir taş
heykelinin bulunduğunu ve Asur dilinde yazılmış bir kitabede "Anakyndarakes oğlu Sardanapal,
Anchiale’yi ve Tarsus'u bir günde kurdu. Ye, iç, neşelen, çünkü diğer şeyler bundan daha değerli
değildir." şeklindeki metnin, parmakların anlamını açıkladığını söyler.
Anchiale, M.Ö.333 tarihinde Pers Kralı 3.Darıus ile yapmış olduğu Đssos savaşından
hemen önce Alexander tarafından alınmıştı. Burada su kemerleri, yapı kalıntıları, bir höyük,
Romalılardan kalma Mozaikli bir hamam kalıntısı vardır.
♣
Dikilitaş: Bekirde Köyünün güneyinde yüksekliği 15 metre, genişliği 4 metre, kalınlığı 2
metre olan bir dikilitaş vardır. Üzeri işlenmiş bulunan bu taşın MO. 7. Yüzyılda Yunanlıları yenen
Asurluların bir zafer anıtı olduğu bilinmektedir.
♣
Bezm-i Alem Valide Sultan Çeşmesi: Mersin kentinin en eski Đslami yapısıdır. Eski
Cami'nin güneybatı köşesindedir. Üzerinde Sultan Abdulaziz'in tuğrası bulunan mermer kitabesine
göre, Sultan Abdulaziz tarafından Sultan Abdulmecit'in annesi Bezm-i Alem Sultan adına 1861
yılında deniz kenarında yapılmıştır. Ügen alınlığı ve payeleri ile antik görünümde yöreye özgü,
ilginç bir mimari sentezdir. 1964 yılında onarılmıştır.
♣
Eski Cami: Sultan Abdülmecit’in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan adına 1870 yılında
yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı, ahşap beşik çatılı, tek minareli cami 1901 yılında onarım
görmüştür.
♣
Müftü Cami: Müftü deresinde Müftü köprüsünün yanındadır. Mersin'in eski
camilerindendir. Müftü Emin Efendi tarafından 1884 yılında cami ve medrese olarak inşa edilmiştir.
19. yüzyıl geç dönem tarzında süslemeli, tuğralı mihrabı vardır.
♣
Ulu Cami: 1898 yılında Sultan II. Abdülhamit zamanında, Saydalı Abdulkadir Seydavi
öncülüğünde halk tarafından yaptırılan eski Gümrük Meydanı'ndaki (Günümüzde Ulu Çarşı) Yeni
Cami yıktırılmış, yerine büyük ve modern Ulu Cami inşa edilmiştir. Cami üç katlıdır. Zemin katta
2000 kişilik ibadet mekânı ve son cemaat yeri bulunmaktadır. Ayrıca bodrum katında 400 kişilik
konferans salonu olan caminin, iç yüzeyinde ilk defa bu camide uygulanan rumi ve hatai desenli
Kütahya çinisi ile profilli ve oymalı ahşap malzeme kullanılmıştır. Đbadet mekânına giriş tavanında
153
rumi desenli renkli malakari rölyef uygulanmıştır. Mihrabı çini ve ahşap karışımıdır. Mukarnaslı
alçıdan yapılmış olup, üst kavsarasının yüzeyi altın varak kaplanmıştır. 2 şerefeli iki minaresi
vardır.
♣
Avniye Camii: Minaresinin önceleri ahşap olması nedeniyle, Tahtalı Camii adıyla da
bilinen yapı, Mahmut Şami-Sümen tarafından bağışlanan arsa üzerinde 1898 yılında inşa edilmiştir.
♣
Hazreti Mikdat (Muğdat) Camii: Ankara Kocatepe Camii'nden sonra, Cumhuriyet
döneminin ikinci büyük cami Muğdat Semti'ndedir. Cemaat yeri, ana kubbe, son cemaat yeri ve
mahfil katından ibaret olan ve klasik Osmanlı mimarisi tarzındaki yapı, toplam 5.500 kişiliktir.
Camiinin üç'er şerefeli ve 81 m yüksekliğinde 4 adet minaresi bulunmaktadır.
♣
Đtalyan Katolik( Katedral) Kilisesi: Sultan Abdulmecit tarafından 1853 yılında verilen bir
fermana dayanılarak kilise mekanının inşaatına başlanmış ve yönetimi Capucins Rahiplerine
verilmiştir. Günümüzde uray caddesi üzerinde bulunan saat kuleli kilise kompleksi, diğer birimleri ile
1898 yılında bitirilmiştir.
Kesme kireç taşından avlulu anıtsal bir yapı olan Đtalyan Katolik Kilisesi, Vatikan tarafından
1991 yılında Đtalyan Katolik(Katedral) Kilisesi olarak değiştirilmiş ve güney, Güneydoğu Anadolu,
Karadeniz Bölgesi, Suriye, Irak, Đran ve Rusya'daki katolik kiliselerine bağlanmıştır. Mersin ve
yöresindeki Katolik cemaat için ibadete açıktır.
♣
Arap Ortodoks Kilisesi: Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Arap Ortodoks Kilisesi,
Mersin'in ilk sakinlerinden, Dimitri ve Taunus Nadir tarafından bağışlanan arsa üzerine 1878 yılında
inşa edilmiştir. Đbadete açıktır.
♣
Hamamlar: Eski çağlardan beri, liman kentlerinde hamamların bulunması geleneği,
19.yüzyıl Mersin kenti için de geçerliydi. Modern yapılaşma ve yaşam tarzı nedeniyle, tarihi
hamamlar günümüzde kullanılmamaktadır. Bunlardan ayakta olanlar; Kiremithane Mahallesi'nde
1903 yılında yapılan Hadra hamamı, Hastane Caddesi yakınında Küçük Hamam ile Merkezde
(Çarşı) içinde ticarethanelerin yer aldığı Büyük Hamamdır.
♣
Atatürk Anıtı: Kültür Merkezinin önündeki alanda bulunan bronz anıt, 1944 yılında
Heykeltraş Kenan Yontuç tarafından yapılmıştır.
♣
Refah Şehitleri Anıtı: II. Dünya Savaşı yıllarında 23 Haziran 1941 tarihinde, Mısır'a eğitim
amacıyla gönderilen Türk ordusu mensuplarını taşıyan Refah Gemisi, Mersin açıklarında bandırası
bilinmeyen bir gemi tarafından torpillenerek batırıldı. Anıt, "Refah faciası" olarak bilinen bu olayda
şehit olan 167 subay, astsubay ve erin anısına yaptırılmıştır.
AYDINCIK
♣
Aydıncık Liman Kalesi
Kentin güneyindeki yarımadayı çevreleyen surlar ve kaleye ait kalıntılar, günümüzde de
görülebilmektedir. Tarihi kaynaklarda güçlü bir kale olarak söz edilen Liman Kalesi, Antik Çağlar'da
ve özellikle ortaçağ ve sonrasında, kente yönelik yoğun saldırılara, güçlü savunma sistemiyle
direnmiştir. 19.ncu y.y.dan itibaren gezenlerin uğrak yeri olmaktan çıkan limanın işlevini yitirmesi ile
terk edilen kale, kent yapılaşmasında taşocağı gibi kullanılmış ve günümüze ulaşan bazı duvar
kalıntıları dışında yok olmuştur.
♣
Liman Hamamı: Liman girişinde bulunan, kentin kısmen ayakta kalabilen antik
yapılarından biridir. Ön ana mekanı günümüze kadar ulaşmış bulunan ve büyük bir kompleks
olduğu anlaşılan hamamın bütününe ait görsel bilgi kaynağı, M.S 5. y.y. da yapılmış olan bir liman
mozaiğidir.
♣
Tiyatro: Günümüzde toprakla kaplı olan tiyatronun varlığı yapının moloz taşlarla örülen sırt
duvarının oluşturduğu yarım daire biçimindeki kavisten anlaşılmaktadır.
♣
Anıt Mezar (Dört Ayak): Kent merkezinde, büyük kesme kireç taşlarıyla yapılmış ve halk
arasında "Dört Ayak" olarak bilinen anıt mezar, Đlçenin en ilgi çeken antik yapısıdır. Kare planlı
ayak üzerine baldahinli olarak oluşturulmuş piramidal çatılı anıt mezar M.S. geç 2 veya 3
y.y.başlarına tarihlenmektedir. Pramidal mimari yapısıyla, mausoleum mezar geleneğinin devam
ettiğini göstermekte olup, oldukça iyi korunmuş durumdadır.
♣
Kentin yakın çevresinde görülebilen diğer yapılar, Aydıncık-Gülnar yolu üzerinde 15.km.de
orman içindeki kaynaktan kente su getiren kemerler ve kanallar günümüze kadar ulaşan yapılardır.
154
BOZYAZI
♣
Nagidos: Kelenderis gibi bölgenin en eski kentlerinden biri olan Nagidos'un kalıntıları
Bozyazı Đlçesinde, kıyıya yakın bir tepe üzerindedir. Hakkında çok az bilgiye sahip olunan kentten
günümüze ulaşan kalıntılar, bu tepenin zirvesine yakın yerdeki surlardan ibarettir. Ayrıca Bozyazı
Çayı üzerindeki köprünün ilk biçiminin Roma çağında yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bir
suyolu kalıntısı ile bir hamamın temelleri yine Geç Roma, Bizans çağı kalıntıları arasında sayılabilir.
Nagidos'un M.Ö.V.ve IV. Yüzyıllarda Pers egemenliği altında olduğu, bu dönemde basılan
satraplık sikkelerinden anlaşılmaktadır. Hellenistik Çağ'da, Mısır'daki Ptolemioslar'ın etkisi altına
girmiş ise de, ardından gelen korsan baskıları kentin zayıflamasına yol açmıştır. Orta Çağda ise,
önemsiz ve yerleşmenin sadece kıyıya çok yakın Bozyazı Adası (Nagidussa) üzerinde
yoğunlaştırdığı anlaşılmaktadır.
♣
Kilise Burnu: Bozyazı'ya 14 km. uzaklıkta Akkaya köyü sınırları içerisinde, halk arasında
Kilise Burnu olarak bilinen, geç Roma ve erken Bizans dönemine ait bir ören yeridir. Burada sur,
sarnıç, bir kilise ve diğer yapılara ait kalıntılar bulunmaktadır. Surun dışında kuzeybatı yönünde
ikisi yanyana , biri arkada olmak üzere üç adet 1. ve 2. Yüzyıl'a ait Memurium mezarlarına benzer
yapıda mezarlar vardır.
♣
Maraş Tepesi (Arsione): Bozyazı'nın 2 km. doğusunda Maraş Tepesi üzerinde kurulu olan
yerleşim, Mısır Kralı Ptolemaios'un eşi Kraliçe Arsione adını taşıyan antik bir liman kentidir. M.Ö.
3.yüzyılda kurulduğu sanılan kentin görülebilen en önemli kalıntıları iki katlı mozaik döşeli mezarlar
ile öteki yapı kalıntılarıdır.
♣
Softa Kalesi: Đlçenin 10 km. doğusunda Mersin yolu üzerinde "Fidik" denilen tepe
üzerinde kurulmuştur. Eski çağlardan beri korsanlar ve Romalılar tarafından kullanılan kale, burçlu
görünümünü orta çağda almış olup, Bizans döneminde onarım görmüş ve sonra Türkler tarafından
kullanılmıştır. Surların içinde birkaç su sarnıcı ile orta çağa ait hamam kalıntıları bulunmaktadır.
♣
Çaltı Mağarası: Bozyazı’ya 45 km uzaklıkta Lenger Köyü'nün 5 km kuzey doğusunda Çaltı
Yaylasındadır. Derinlik 40 m merdiven inişli, 2 katlı 2000 m2 lik bir alana yayılmıştır. Mağaradaki
dikit ve sarkıt tahminen 70.000 yıllık büyük sütunlar halinde oluşmuştur. Sarkıt ve dikitlerin çoğu
beyaz ve kırmızı renkte olup, Akdeniz sahilindeki en ilginci ve eskisidir.
ÇAMLIYAYLA
♣
Lampron (Namrun) Kalesi: Çamlıyayla'nın en önemli tarihi kalıntısı, Đlçenin kuzey
yamacında tepe üzerindeki Namrun Kalesi'dir. Günümüzdeki yuvarlak burçlu yapısı Orta
Çağlar'dan kalmadır.
ERDEMLĐ
♣
Korykos (Kara Kalesi): Mersin-Erdemli-Silifke karayolunun 60. Km'sinde Kızkalesi
beldesindedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere, Đslami devirlerde de iskan
görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin MÖ 4. yüzyıla ait olduğu
anlaşılmıştır. MÖ 1.yüzyılda kendi adına sikke darbettirmiştir. Herodot bu kenti Gorges adında
Kıbrıslı bir prensin kurduğunu yazar. Korykos, Kilikya bölgesinin bir liman kenti olduğundan çok el
değiştirmiştir. MÖ 4. yüzyılın sonunda Seleukhos Nikador Silifke kentini kurduğunda, Korykos'u
yönetimi altına almıştır. Kent, MS 72 yılında Roma egemenliğine girmiş ve 450 yıl Roma
yönetimine bağlı kalmış, bu dönemde tarım alanında büyük bir gelişme göstererek zeytinyağı ihraç
merkezi olmuştur.
Bizanslılar zamanında Arap istilalarına karşı etrafı kuvvetli surlarla çevrilmiştir. 13. yüzyılda
Kilikya Ermeni Krallıkları döneminde önemli bir ticaret limanı olmuş, Ceneviz ve Venedik
gemilerinin uyğrak limanı durumuna gelmiştir. Korykos 1448 yılında Karamanoğlu Đbrahim Bey
tarafından ele geçeirilerek, yeniden imar edilmiştir. Örenyerinde iç ve dış kale kiliseler, sarnıçlar, su
kemerleri, kaya mezarları, lahetler ve taş döşemeli Roma yolları kısmen ayakta dır. Adını, adadaki
kaleden almaktadır.
Kare planlı kale, içiçe iki sıra surdan oluşmaktadır. Etrafı hendekle çevrilmiştir. Kaleye giriş
bugün mevcut olmayan hareketli bir köprüyle sağlanmakta idi. Bugünkü haliyle kale, tipik Orta Çağ
mimari özelliklerini yansıtmaktadır.2003 yılında Karayollarının yol yapım çalışmaları sırasında
Korykos’ta üç adet kaya mezarına rastlanılmış, burada yapılan kurtarma kazısında M.Ö.2,
M.Ö.4.yy.’lara ait sikkeler, koku şişeleri, cam tabaklar, kâseler, kandil, çift kulplu vazo, testi, pişmiş
toprak parfüm kabı, kemik ve metal kullanım eşyaları ortaya çıkarılmıştır.
155
♣
Kızkalesi (Deniz Kalesi): Korykos sahil kalesinin 200 m. açığındaki küçük adacık
üzerindeki kaleye "Kızkalesi" denir. Büyük bölümü ayakta olan Kızkalesi'nin kuzey ve güney uçları
sekiz kuleyle korunmuştur. Kalenin dış çevre uzunluğu 192 m.dir. Kızkalesi ile sahildeki kale
denizden bir yolla bağlanmış, denizden gelecek saldırılara karşı önlem alınmıştı.
Karamanoğlu Đbrahim Bey tarafından 1448 yılında onarılan Kızkalesi bugün Mersin
turizminin sembolü haline gelmiştir.2001-2002 yılları arasında Mersin Müzesi tarafından kurtarma
kazısı ve temizlik çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda bir yapı kompleksi ortaya
çıkarılmış olup, bu kompleksin içinde yer alan şapel, mozaik ve opus sectile’den oluşan taban
döşemeleri, sarnıçlar ortaya çıkarılmıştır. Şapel içerisinde sekiz adet iskelet bulunmuştur. Bunlar
kilisenin yapım tarihi olan M.S.4-6 yy.’dan sonraya tarihlenmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar
esnasında Rahibe Teresa Kolyesi bulunmuştur.
Kızkalesi Efsanesi
Korykos'ta yaşayan Krallardan biri, bir kız çocuğu olsun diye gece gündüz Tanrıya
yakarmaktadır. Sonunda dileği yerine gelir ve kız büyüdükçe güzelliği ve yardımseverliği ile
herkesin sevgisini kazanır. Günlerden bir gün kente bir falcı gelir. Kral onu saraya çağırtır, kızının
geleceğini öğrenmek ister. Falcı prensesin eline bakınca irkilir ama bir şey söylemez. Kral
zorlayınca "Kralım" der, Kızınızı bir yılan sokacak. Bu yazgıyı hiçbir şey bozamayacak der ve siz
dahi engel olamayacaksınız deyip oradan ayrılır. Kral, kıza bir şey söylemez ama düşüncelere
dalar. Sonunda kıyıya yakın küçük bir adacık üzerinde, ak taşlardan bir kale yaptırmaya karar
vererek kaleyi yaptırır ve kızını buraya kapatır. Olan biteni bilmediğinden kızı üzülmekte, günden
güne eriyip gitmektedir. Günün birinde saraydan kaleye gönderilen bir üzüm sepetinin içinden çıkan
bir yılan kızı sokar ve öldürür.
♣
Elaiussa- Sebaste: Silifke-Mersin karayolu üzerinde Mersin'e 52 km. uzaklıkta olup
Kumkuyu Belediyesi, Ayaş (Merdivenlikuyu) da yer almaktadır. Şehir ĐÖ II. yüzyıl sonlarında
kurulmuştur. Strabon'a göre, bu şehrin bir bölümü kara parçasında bir bölümü de karşı taraftaki
adanın üzerinde yer almakta olup, bu antikkent Elaiussa ve Sebasta kentlerinin birleşmesi ile
meydana gelmiştir. Elaiussa daha eskidir. ĐÖ 41 yılında Antious tarafından Kapadokya Kralı olarak
atanan ve ĐÖ 20 yılında Elaiussa'nın çevresinde bulunan dağlık Klikya'yı Augustus'tan almış olan
kara parçası haline gelince kent eski önemini yitirmiştir.
Eski adının tepesi ile batı yamacı ve adanın birleştiği kara parçası kumla kaplıdır. Kumların
altında Kral Archelaos'tan önceki zamanlara ait çeşitli tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlar iyi
korunmuş 5 nefli Bazilika, tiyatronun caveası (Theatron oyuğu), su kemerleri, kilise kalıntıları,
zeytinyağı ve su sarnıçları, iki mermer sütunlu saray saray kapısı, bu kapının 50 m. kuzeyinde
çeşitli hayvan resimlerini içeren döşeme mozaikli Jüpiter tapınağıdır. Jüpiter tapınağı 612 sütunlu
bir Roma mabedi olup, erken Hıristiyanlık döneminde (5. Yüzyıl) kiliseye çevrilmiştir.
Şehrin mezarlığı (Nekropal), doğu ve kuzeydedir. Burada antik bir yolun iki yanında taş
lahit ve mezarlar vardır. Bir lahitin üzerindeki yazıt şöyledir: "Hijinos'nun oğlu Plütinos, sağlığında
Sebaste mezarlığında kızı için bir lahit yaptırdı. Öldükten sonra oraya yalnız kızı gömülecektir. Eğer
başka biri gömülürse bu kişinin ailesi Maliyeye 600, belediyeye 300 dinar ödeyecektir." Đki katlı bir
anıt mezarın cephesindeki kabartmada ortada kanatlarını açmış bir kartal, ayaklarının altında bir
yılan, kartalın sağ ve solunda zincirle bağlanmış birer çocuk ve çocukları birer kolları zincirlidir.
Aynı zincir üzerinde birbirine bakan iki aslan vardır. Bu yapıtların hepsi Roma devrine aittir.2003
kazı sezonunda ortaya çıkarılan buluntular arasında M.Ö.1,M.S.1.yy. arasına tarihlenen mermer
Afrodithe Heykelciği, pişmiş toprak kadın büstü ve Attis Heykelciği, çok sayıda cam
Unguentariumlar, gözyaşı şişeleri, koku kapları, altın küpe ve bilezik parçaları, cam kase ve
tabakalar, sikkeler, süs eşyaları ortaya çıkarılmış olup Mersin Müzesinde teşhire sunulmuştur.
♣
Öküzlü Ören yeri: Ayaş Kasabasına 12 km. uzaklıktadır. Kanlıdivane-Çanakçı köyü yol
ayırımından stablize bir yolla gidilir. Örenyeri Genç Helenistik, Roma, Erken Bizans dönemlerinde
yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı yer yer sağlam durumdadır. Bazilikası,
sarnıçları halen ayaktadır. Lahitler kente girişi sağlayan stablize yolun kenarında bulunmaktadır.
♣
Tırtar (Akkale): Akkale, Mersin-Silifke karayolu üzerinde Mersin'e 49 km. uzaklıktadır. Geç
Roma döneminde kurulmuştur. Denize hakim bir noktada bulunan Akkale'de 2-3 katlı bir ana yapı
ve bunun doğusunda haç planlı, iki katlı küçük bir bina; güneyinde iki uzun dehliz halinde bir alt ana
yapı; bir su sarnıcı, hamam yıkıntısı ve deniz kıyısında küçük bir sarnıç ve limanı bulunmaktadır.
Büyük bir zeytinyağı ihraç merkezi olan Akkale'de 15.000 ton zeytinyağı alabilecek kapasitedeki
sarnıç halen ayaktadır.
156
♣
Paşa Türbesi: Ayaş- Korykos yolu üzerinde olan bir Selçuklu eseridir. Türbe 1220 yılında
Aktaşoğlu Sinan Bey tarafından yaptırılmıştır.
GÜLNAR
♣
Kırshu (Meydancık Kalesi): Gülnar'dan 10 km. uzaklıkta Tırnak Köyü yakınında sarp bir
tepenin üzerinde 750 metre uzunluğunda 150 metre genişliğindeki düzlüğünde yer alır. Konumu ve
savunmadaki önemi nedeniyle asırlar boyunca bir yerleşim merkezi olarak kullanılmıştır.
Đ.Ö.7.y.y. ve 6. y.y.da Luvi Kral ailesinin kurduğu kent, Đ.Ö. 5. ve 4. yy'da Perslerin askeri ve
idari kenti, Đ.Ö. 3.ve 2. yy.da da Mısır Krallarının garnizonu olarak kullanılmıştır. Anıtsal giriş kapısı,
tepenin doğu eteğinde bulunan mezar, Pers kabartmaları ile kazı sırasında çıkan ve şimdi Silifke
Müzesi'nde sergilenmekte olan Hellenestik Çağ'a ait sikkelerin çıkarıldığı konak önemli kalıntılardır.
♣
Zeyne Türbesi: Gülnar'dan Mut'a giderken 26 'ncı km. de Zeyne (Sütlüce)
Kasabasındadır. Geniş bir bahçe içerisinde inşa edilen ahşap çatı örtülü ve ahşap direkli ana geçit
kısmına, zaman zaman mezar odalarına ilavesi ile meydana gelmiştir.
Bahçede ise mezarlar bulunmaktadır. Zeyne Türbesi olarak bilinen Şeyh Ali Semerkandi
Türbesi, Beylikler dönemi eseridir. Bir küllüye olması gereken yapı gruplarından sadece türbe
ayakta kalabilmiştir. Görünüşte psikolojik rahatsızlığı olan hastaların ziyaret ettikleri ve kurban
kestikleri türbenin, külliyenin bir parçası olduğuna dair yazılı bir kaynak bulunamamıştır.
Ali Semerkandi ile ilgili bir efsane anlatılır. Çobanlıkta yapmış olan Semerkandi öğle
sıcağında hayvanları susuzluktan yanmış vaziyette iken, yoldan geçen bir Türkmenin sert sözleri ile
karşılaşır. Buna çok üzülen Semerkandi dua ederek elindeki sopasını kayaların ortasına vurur ve
su fışkırır. Hayvanlarını sulayarak susuzluktan kurtarır. Bu yer halen mesire yeri olarak
kullanılmaktadır.
♣
Şeyh Ömer Türbesi: Gülnar Đlçesi'ne bağlı Şeyh Ömer Köyündedir. Türbede Bahri Ölüm
adlı Kur-an tefsirinin yazarı yatmaktadır. Türbe sekizgen planlı olup, düzgün kesme taşlarla
örülmüştür. Üzerindeki büyük kubbe betonla tamir edildiğinden eski özelliği hakkında tam olarak
bilgi alınamamıştır.
MUT
♣
Mut Kalesi: Şehrin içindeki kalenin inşa tarihi bilinmemektedir. Bugünkü hali
Karamanoğulları devri karakterini gösterir. Dikdörtgen şeklindeki kalenin dört burcu ve içinde iç kale
diye adlandırılan bir kulesi vardır.
♣
Alahan Manastırı: Evliya Çelebi'nin "Ustasının elinden yeni çıkmış gibi duruyor" diye
anlattığı Alahan Manastırı Karaman karayolu üzerinde, Mut'un 20 km. kuzeyinde, orman ürünleri
deposunun yanından sağa sapılan ve 4-5 km. içeride Geçimli (Malya) köyü civarındadır. 1000-1200
m. yükseklikte ve Göksu Vadisine bakan dik bir yamaca oturtulmuştur.
Hıristiyanlığın Kapadokya ve Likonya (Konya)' da yayılması sırasında bu yeni dini kabul
edenlerin takibe uğraması, inanmayanlar tarafından öldürülme korkusu, Hz. Đsa'ya inananları dağlık
bölgelerdeki mağara kaya oyuklarında ibadete zorlamıştır. Đsa'nın havarilerinden St. Paul ve yine
Tarsus'ta yaşamış Hristiyan öncülerinden Barnabas 441 yılında Hıristiyanlığı yaymak için KonyaKapadokya ve Antalya-Antakya'ya kadar maceralı yolculuklar yapmıştır. Đşte bu iki Hristiyan Aziz'in
gezileri sırasında konakladıkları her yerde anılarına mabetler yapılmıştır. Alahan Manastırı
bunlardan biridir.
440-442 yıllarında yapılmış olduğu tahmin edilen Alahan Manastır Külliyesi, Batı Kilisesi,
Manastır, Doğu Kilisesi, kayalara oyulmuş keşiş odacıkları ve çevredeki mezarlardan oluşmaktadır.
Kilise binaları, Ayasofya Müzesi ile ortak mimari özellikleri taşımaktadır. Süslemesinde usta bir taş
oymacılığı görülür. Đlk kilise korint başlıkla iki dizi sütunla üç nefe ayrılmıştır. Narteksten ana
mekana geçilen kapının atkı ve yan dikmeleri kabartmalarla süslüdür. St. Paul, St. Pierre
figürlerinden başka bir çelengi taşıyan altışar kanatlı Cebrail, Mikail'in simgesel yaratıkları ezişi,
kükreyen aslan, kartal ve öküz sembolleri, incil yazılarının tasvirleri, üzüm salkımları, asma
yaprakları ve balık motifleri zengin bir şekilde tasfir edilmiştir.
Kiliselerin doğusundaki geniş avlunun güneyinde dinsel törenlerin yapıldığı dehliz, 11 m.
uzunluğunda kemerli ve sütunlu bir galeri şeklindedir. Galerinin ortasında kalabalık kabartma
süsleme ile her yanı işli büyük bir niş bulunmaktadı. Galeride apsisli vaftizhane ve karşısında
Alahan Manastırının en görkemli yapısı olan mezarlar bulunmaktadır. Bu mezarların kuzey duvarı
157
kayaya yontulmuş, üst örtüsü yoktur. Ana nefin ortası ilginçtir. Burası paye ve sütunlara oturan dört
kemerle örtülü kare planlı bir kule biçimindedir. Kule yukarıda sekizgene dönüştürülmüştür. Kapı
çerçevesi süslüdür.
Alahan Manastırının Mezarlarından birinin kitabesinde şöyle yazılmıştır. "Burada çok
mümtaz, Flavius Severinus ve Flavius Cadalaippus'un Konsüllüğün'den sonra Đndictio'nun 15.
Senesinin 13 Şubatında Mukaddes oruçlarının ilk haftasının Salı günü ölmüş olan hatırası
mukaddes kurucu T. yatıyor." Ayrıca, Maya Köyü yakınlarında vade içinde ve yeraltında kırmızı ve
yeşil boyalı "Renkli kilise" vardır. Bu kilise yeni gibi görünmektedir.
♣
Mavga Kalesi: Kozlar Yaylası yakınında Mut' tan 16 km. uzaklıkta olup, sağlam kalan bir
burcundaki kitabeye göre Alaattin Keykubat'ın emri üzerine 1230 yıllarında yapılmıştır. Sarp ve dik
kayalar üzerine yapıldığından görünüşü ürperti vermektedir. Yüksekliği 150 m. dir. Kale içindeki
odalar, ağırlar, yemeklikler, sulama tekneleri ve içi Horasan harcı ile sıvanmış su sarnıçları
kayalara oyularak oluşturulmuş olup büyük emek harcanmıştır.
♣
Dağpazarı Öreni: Mut' un 45 km. kuzeyindeki bu köyde antik bir şehre ait kalıntılar vardır.
Bizans kilisesi ile 15 X 5.50 m. ölçüsündeki taban mozaik ilgi çekicidir. Kilise köyün ortasına ve en
yüksek yerine kurulmuştur. Uzaklardan heybetli görünür. Hayvan figürleri ve geometrik motifler
bulunan mozaikler görülmeye değerdir. Köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılan
sarnıçlar vardır.
♣
Balabol Örenleri: Mut'un batısında 40 km. uzaklıktaki Yalnızcabağ Köyü yakınındaki
Değirmenlik yaylasındadır. Büyük bir antik yerleşim alanı olduğu görülmektedir. Çok sayıda lahit ve
duvar kalıntıları vardır.
♣
Lalağa Camii: Karamanoğlu Đbrahim Bey' in emirleri ile Lalaağa tarafından yaptırılmıştır.
Kare planlı ve tek kubbeli caminin son cemaat yeri, beş küçük kubbe ile örtülmüştür.
♣
Kümbetler: Lalağa Camisinin doğusunda iki türbe vardır. Üzeri konik çatı ile örtülü
olduğundan bunlara kümbet demek daha doğru olur. Muntazam kesilmiş küfeki taşları ile yapılmış
kümbetlerin birinde üç, diğerinde dört mezar vardır. Bunlardan biri Karamanoğullarından Musa
Bey'e (Lalaağa) aittir.
♣
Sartavul Hanları: Karaman karayolunun Toros dağlarını aştığı en yüksek nokta olan
Sartavulbeli'nin Mut tarafındadır. Mut' a 38 km. uzaklıktadır. Yolcuların sıkıntılarını ve ölümle
sonuçlanan kazaları önlemek için Sartavul Beli'nin Mut ve Karaman tarafında 5' er km. arayla
Tonoz örtülü birer han yapılmıştır. Halen; köylüler arasında kış günleri gidiş-gelişlerde ve herhangi
bir arızaya uğrayan otobüs yolcuları bu hanlarda bulunmaktadır.
♣
Karacaoğlan Heykeli: Çınaraltı Parkında Belediyenin girişimi ile Mut' lu Heykeltıraş
Hüseyin Gezer tarafından ücretsiz yapılan Pleglas heykel, Mut şenlikleri sırasında 8 Haziran 1973
günü yapılan törenle açılmıştır.
SĐLĐFKE
♣
Silifke Kalesi: Temel tespitlerine göre Helenistik veya erken Roma dönemine ait olduğu
anlaşılan kale, geçirdiği onarım ve değişiklikler sonucu bugün bir Ortaçağ kalesi görünümündedir.
Silifke’ye hakim, 185 m yüksekliğinde bir tepe üzerinde yapılmış olan, etrafı kuru hendekle çevrili
oval biçimdeki kalenin içinde kemerli galeriler, su sarnıçları, depolar ve diğer yapı kalıntıları
bulunmaktadır.
Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname’sinde, XVII. yy’da Silifke Kalesi’nin 23 burcu
olduğunu, içinde bir cami ve 60 ev bulunduğunu yazar. Ancak, burçların bir kısmı ve kale içi
tamamen yıkık durumda olduğundan tam tespiti yapmak mümkün değildir. Halen görülebilen 10
adet burç mevcuttur.
♣
Taşköprü: Şehir merkezinin ortasından geçen Göksu (Kalykadnus) Nehri’nin üzerindedir.
Đ.S. 77 - 78 yıllarında Kilikya Valisi L.Octavius Memor tarafından dönemin imparatoru Vespasianus
ve oğulları Titus ile Domitianus adına yaptırılmış olduğu 1870 yılında yapılan bir onarımda bulunan
taş kitabeden anlaşılmaktadır. Yedi gözü bulunan ve Roma uygarlığı örneklerinden biri olan
Taşköprü, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde onarım görmüştür.
158
♣
Roma Tapınağı: Şehir merkezinde bulunan ve doğu ile güney yanlarındaki sütun
tabanlıkları orijinal şekilde korunmuş olan tapınağın uzun kenarında 14’er, kısa kenarında 8’er
sütun bulunmaktaydı. Ancak, her biri 10 m boyundaki Korint başlıklı bu sütunlardan bugün sadece
biri ayakta kalmış olup 3 tanesi de yıkılmış durumda yerdedir.
1980 yılında Kültür Bakanlığı’nca başlatılan kazı çalışmaları aralıklarla devam etmektedir.
Đ.S. II. yy’da yapılmış olduğu anlaşılan tapınak V. yy’da planında önemli değişiklikler yapılarak
kiliseye dönüştürülmüştür.
Đ.S. V. yy’da yaşamış tarihçi Zosimos “Tapınak, ovadaki ürünlerine musallat olan
çekirgelerden kurtulmak için Güneş ve Sanat Tanrısı Apollon’dan yardım isteyen ahali tarafından,
çekirgeler Apollon’un gönderdiği kuş sürüsünce yok edilince O’na bir şükran ifadesi olarak
yaptırılmıştır” diyorsa da Zeus adına yaptırıldığı da söylenmektedir.
♣
Cambazlı Kilisesi: Adamkayalar’dan sonra Hüseyinler Köyü’nden geçilip Cambazlı
Köyü’ne varılır. Cambazlı’nın helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir yerleşim
merkezi olduğu Uzuncaburç (Diocaesarea) ve Ura (Olba) ile Kızkalesi (Corycus)’ne döşeme antik
bir yolla bağlantılı olmasından ve günümüze kadar gelebilmiş zengin kalıntılarından
anlaşılmaktadır. Burada, kaya mezarlarının yanısıra birer küçük mabedi andıran anıtmezarlar,
lahitler, sarnıç ve özellikle köyün girişinde bulunan kilise görülmeye değer tarihi kalıntılardır.
Cambazlı Kilisesi, benzerleri arasında orijinal özelliklerini korumuş en iyi durumdaki
örneklerden biridir. Kuzey cephesi tamamen kapalı olan yapının içindeki iki sütun dizisinden
sağdaki Korint başlıklı bütün sütunlarla bunların üstünde sıralanan galeri sütunları ayaktadır. V.
yüzyıla ait 20 m X 13 m ölçülerindeki kilisenin apsisi ve tüm duvarları sağlamdır.
♣
Aya Tekla Yeraltı Kilisesi (Meryemlik): Taşucu yolu üzerinde 4. Kilometreden sağa
dönülüp bir km gidildiğinde Hristiyanlığın en eski ve en önemli merkezlerinden biri olan Meryemlik’e
varılır. Meryemlik’in tarihi Azize Tekla’nın buraya gelişi ile başlar.
Đsa Peygamber’in havarilerinden St. Paul’ün vaazlarından etkilenen 17 yaşındaki Tekla
kendini Hıristiyanlık dinine adar. St. Paul’ün bu değerli öğrencisi Konya ve Yalvaç’ta Hıristiyanlığı
yaymak için propaganda yaparken paganların baskılarına maruz kalıp, öldürüleceğini öğrenince
kaçıp Seleucia’ya gelir ve sonradan kiliseye çevrilen bir mağarada saklanır. Sığındığı mağaradan
yöredeki insanlara çok tanrılı dine karşı Hıristiyanlık inancını yayarken mucizeler yaratarak
hastaları da iyileştirir. Yine öldürüleceği bir sırada bu mağarada kaybolduğuna inanılır.
Aya Tekla’nın içinde yaşadığı mağara onun kayboluşundan sonra Hıristiyanlarca kutsal
sayılmış; ta ki bu din Đ.S. 312 yılında serbest bırakılıncaya kadar gizli bir ibadet yeri olarak
kullanılmıştır. Bu mağara daha sonra IV. yy’da kiliseye dönüştürülmüştür.
Hıristiyanlığın resmen kabulünden sonraki dönemlerde birçok yapı ile bezenen
Meryemlik’te Mağara Kilisesinden başka, bu mağaranın üzerinde bugün sadece apsisinin bir
bölümü ayakta kalan Azize Tekla Kilisesi; imparator Zenon tarafından Aya Tekla’ya ithafen
yaptırılan kilise ile Kuzey Kilise; hamam, birçok sarnıç, mezarlıklar ve şehir suru kalıntıları
günümüze kadar gelmiştir.
♣
Taşucu (Holmi): Silifke - Antalya karayolunun 10. km’sindeki Taşucu’nun bulunduğu
yerde Đ.Ö. VII. yy’da kurulan eski Holmi kolonisinden bugüne hiçbir tarihi eser kalmamıştır. Holmi
uzun süre varlığını sürdürmüş, ancak korsan saldırıları nedeniyle Đ.Ö. IV. yüzyıldan sonra
zayıflamaya başlamıştır. Büyük Đskender’in komutanlarından ve Suriye Krallığı’nın kurucusu
Selefkos Nikator şehrin bu zayıf durumunu fırsat bilerek kolayca ele geçirmiş; halkını da bugünkü
Silifke’nin bulunduğu yere yerleştirmiştir.
Yolcu trafiği açısından Türkiye ile KKTC arasındaki en önemli kapı olan Taşucu, bugün
modern bir turistik belde olarak hızla gelişmektedir. Taşucu’nunu 2 km batısındaki bir tepenin
güney yamacında yerli halkın Manastır diye isimlendirdiği antik Mylai örenyerinde geç Roma ve
erken Bizans dönemlerine ait yapı kalıntıları bulunmaktadır.
♣
Liman Kalesi: Taşucu - Antalya karayolunun hemen kenarında ve deniz kıyısındadır.
Taşucu’na 7 km mesafedeki kale Osmanlı yapısı olup, XIV. yy’da inşa edilmiştir. Günümüze dek
kalan az tahrip görmüş kalelerden biridir.
♣
Boğsak Adası (Nesulion): Boğsak koyundaki Boğsak Adası’nda Roma ve erken Bizans
dönemlerine ait evler, mezarlar, sarnıçlar ve kilise kalıntıları bulunmaktadır.
159
♣
Tokmar Kalesi (Castellum Novum): Taşucu - Antalya karayolunun 22. Kilometresinde
kuzeye ayrılan 5 km’lik asfalt bir yolla ulaşılan Tokmar Kalesi, denize hakim bir tepe üzerine inşa
edilmiştir. Güneyi yalçın bir kaya ile çevrili kalenin kuzeyinde savunma burçları vardır. XII. yy’da
yapıldığı tahmin edilmektedir.
♣
Kilikya Afrodisiası: Halk arasında Ovacık Yarımadası olarak bilinen, arkeoloji
literatüründe Kilikya Afrodisiası diye geçen bu antik yerleşim merkezine Silifke - Anamur
karayolunun 35. Kilometresinde güneye ayrılan tali bir yolla varılır. Đ.Ö. XII. yy’da yapıldığı tahmin
edilen ve toplam uzunluğu 4 kilometreye yaklaşan kiklopik sur duvarları ve burçlar görülebilen en
eski kalıntılardır.
Antik kentin en önemli eseri St. Pantaleon Kilisesi’dir. Đ.S. IV. yy’a ait kilisenin tabanı
tamamen mozaikle kaplıdır. Geometrik şekiller, bitki ve kuş motifleriyle süslü mozaik taban oldukça
iyi korunmuş durumdadır. Şövalye evleri, sarnıçlar ve nekropol görülebilecek diğer antik
kalıntılardır.
♣
Kıbrıs Barış Harekatı Şehitleri Hatıra Ormanı: Kıbrıs Barış Harekatı’nda şehit düşen 454
subay, astsubay, erbaş ve erimizin anısına Silifke - Gülnar yolunun 5. kilometresinde, Çamdüzü
mevkiinde bir Hatıra Ormanı oluşturulmuştur.
1976 yılında tamamlanan ve 9 hektarlık bir alanı kaplayan Şehitlikte, Atatürk Anıtı ve tören
alanı ile çevresinde şehitlerimizin sembol mezarları vardır. Her mezar yanına bir de ağaç dikilmiştir.
Şehitlikte ayrıca, 220 Kıbrıs Türk Mücahidi Şehitleri anısına bir de abide bulunmaktadır.1974 Kıbrıs
Barış Harekatı’nda ele geçen Rum tank, top, zırhlı araç ve silahların bir kısmı burada
sergilenmektedir.
♣
Frederik Barbarossa Anıtı: Roma - Germen Đmparatoru Frederik Barbarossa, III. Haçlı
Seferi’nde ordusu ile Filistin’e giderken 10 Haziran 1190 günü Ekşiler Köyü yakınlarında Göksu
Irmağı’nda boğulmuştur. 1971 yılında Alman Büyükelçiliği tarafından Frederik Barbarossa’nın
boğulduğu yere taptırılan anıttaş Silifke - Konya karayolunun 9. kilometresinde yolun hemen sağ
kenarındadır.
♣
Demircili
(Imbriogon)
Anıtmezarları: Silifke - Uzuncaburç karayolunun 10.
kilometresinde, antik Imbriogon şehrinin soylularına ait tek ve çift katlı anıtmezarlar vardır. Dört
tanesi hemen yol kenarında bulunan anıtmezarlar Đ.S. II. yy Roma dönemi kalıntılarıdır.
♣
Uzuncaburç (Diocaesarea): Mersin ’in en önemli ve en iyi korunmuş tarihi kalıntıları
Silifke’nin 30 km kuzeyindeki Uzuncaburç beldesindedir. Helenistik çağda merkezi Uzuncaburç’un
4 km doğusundaki (ura) Olba Krallığı’nın ibadet yeri olan bugünkü Uzuncaburç yerleşim yeri, Roma
döneminde, Đ.S. 72 yılında Đmparator Vespasianus zamanında Olba’dan ayrılarak Diocaesarea
(Tanrı-Đmparator Kenti) adıyla özerk, kendi adına para basabilen yeni bir site durumuna getirilmiştir.
Diocaesarea’daki Zeus Tapınağı, burç ve piramit çatılı anıtmezar Selefkoslar, yani
Helenistik; sütunlu cadde, tiyatro, tören kapısı, çeşme, Şans Tapınağı ve Zafer Kapısı Roma
döneminden kalma yapılardır. V. yy’da Hıristiyanlığın yörede gelişmesi ile Zeus Tapınağı kiliseye
dönüştürülmüş, ayrıca yeni kiliseler de yapılmıştır. Bizans döneminin ardından Anadolu Türkleri
buraya şehrin sembolü olan yüksek burcun ismini vererek “Uzuncaburç” demişlerdir.
♣
Uzuncaburç’taki Belli Başlı Kalıntılar Şunlardır:
Sütunlu Cadde: Tiyatronun önünden geçen sütunlu cadde Zeus Tapınağı’nın yanında kent
kapısından gelen diğer bir sütunlu cadde ile kesişir ve Şans Tapınağı’nda son bulur. Đ.S. I. yy’dan
kalma Sütunlu Cadde’deki sütunların hepsi yıkılmış ve mimari parçalarının çoğu yok olmuştur.
Tören Kapısı: Đ.S. I. yy’dan kalma Tören Kapısı her biri 1 m çapında ve 7 m yüksekliğinde
Korint başlıklı sütunlarla heybetli bir yapıdır. Sütun gövdelerinden çıkan konsollar üzerinde
zamanında heykeller bulunmaktaydı. Yarısı yıkılmış olan Tören Kapısı’nın 5 sütunu ayaktadır.
Zeus Tapınağı: Tören Kapısı’ndan sonra antik çeşmeyi geçince sütunlu caddenin solunda
bir avlu içerisindeki Zeus Tapınağı’nın Selefkos Nikator (Đ.Ö. 312 - 295) tarafından yaptırılmış
olduğu düşünülmektedir. Zeus Tapınağı, Anadolu’da dört bir yanı tek sıra 36 sütunla çevrili, Korint
tarzında Peripteros planlı, en eski tapınaklardan biri olarak sanat tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Romalılar tarafından da kullanılan tapınak, Hıristiyanlık döneminde, V. yy’da, önemli değişikliklerle
kiliseye çevrilmiş; cella’sı yıkılıp sütunların araları örülmüş ve buralara kapılar konmuş,
doğusundaki sütunlar kaldırılarak yerlerine apsis eklenmiştir.
160
Zeus Tapınağı iki bin seneyi aşkın yaşı ve bugünkü muhteşem görünümü ile geçen
zamana meydan okurcasına hala ayakta durmaktadır.
Şans Tapınağı (Tychaeum): Sütunlu caddenin bitimindeki Şans Tapınağı Đ.S. I. yüzyılın
ikinci yarısında yapılmıştır. Bugün beşi ayakta olan, 6’şar m yüksekliğindeki yekpare granit 6
sütunun taşıdığı arşitravdaki kitabe, tapınağın kentin soylularından Oppius ile eşi Kyria tarafından
yaptırılıp kente hediye edildiğini bildirmektedir.
Zafer Kapısı: Güney - kuzey yönündeki ikinci sütunlu yol üzerinde ve Zeus Tapınağı’nın
kuzeyinde bulunan kapının ortasında bir büyük; yanlarında iki küçük kemerli girişi vardır.
Üzerindeki kitabede, depremde zarar gören kapının Roma Đmparatorları Arcadius (395 - 408) ile
Honorius (395 - 423)’un birlikte yönetimleri sırasında önemli ölçüde onarım gördüğü yazılıdır.
Anıtsal nitelikli kapının çeşitli yerlerindeki konsollarda vaktiyle heykel ve büstlerin yer aldığı
anlaşılmaktadır. “Zafer Takı” görünümlü bu muhteşem yapı Zafer Kapısı olarak anılır.
Tiyatro: Roma Đmparatorları Marcus Aurelius (161 - 180) ile Lucius Verus (161 - 169)’un
birlikte yönetimleri sırasında yapılmış olduğu burada bulunan bir yazıttan anlaşılmaktadır. Yer
olarak doğal çukur bir arazi seçilerek oturma basamakları arazinin meyilinden faydalanılarak
yapılmıştır.
Helenistik Anıtmezar: Uzuncaburç beldesinin güneyindeki bir tepe üzerinde yapılmış olan
anıtmezar Dor biçimindeki mimarisi ile yörede tektir. Piramit çatılı, 15 m yüksekliğindeki mezaranıt
5,5 m X 5,5 m ölçülerinde kare planlıdır. 2300 yıllık anıtmezarın Selefkoslar veya Olba Krallığının
yöneticilerinden birine ait olduğu tahmin edilmektedir.
Helenistik Yüksek Kule: Şehri çevreleyen surların kuzeydoğu kenarında bulunan 5 katlı
kule 16 m X 13 m oturumunda ve 23 m yüksekliğinde olup yapımında hiç harc kullanılmamıştır. Her
katı kendi içinde bölümlere ayrılmış olan kule, yöneticilerin yaşadığı bir mekan olduğu kadar,
tehlike anında halkın sığındığı ve şehir hazinesinin korunduğu güvenli bir yer olarak ta
kullanılmaktaydı. Kule kapısı üzerindeki yazıttan, Đ.Ö. III. yüzyılın 2. Yarısında Tarkyares tarafından
yaptırılmış olduğu anlaşılan kule, geçirdiği yangın sonucu vali Petronius’un emriyle Đ.S. III. yy
sonlarında onarım görmüştür. Eski paraların üstünde amblem olarak kullanılan bu gözetleme ve
barınma kulesi yüksek oluşu nedeniyle bugünkü beldenin ismine de kaynak olmuştur: Uzuncaburç.
Kiliseler: Hristiyanlığın bölgeye gelmesiyle, V. yy’da Zeus Tapınağı’ndan dönüştürme
kiliseden başka üç kilise daha yapılmıştır. Bunlar, kule yakınındaki Stefanos Kilisesi, nekropoldeki
Mezarlık Kilisesi ve tiyatro yanındaki küçük bir kilisedir. Bunlardan çok az kalıntı mevcuttur.
Nekropol: Kentin kuzeyindeki bir vadinin her iki yamacına yayılmış olan nekropol sahası,
hem Helenistik, hem Roma, hem de Bizans dönemlerinde kullanılmış olup kaya oyma çok sayıda
mezar vardır.
♣
Ura (Olba): Uzuncaburç’un 4 km doğusundaki Ura, Helenistik dönemde Olba Krallığı’nın
merkezi ve önemli bir ticaret şehri idi. Bir tepenin üzerinde kurulmuş bulunan antik kentten
günümüze kadar gelebilmiş kalıntılar arsında çeşme binası, su kemeri, evler, tiyatro ve nekropol
bulunmaktadır.
Buradaki en önemli yapıtlardan biri olan çeşme binası Septimus Severus (Đ.S. 193 - 211)
zamanında yaptırılmıştır. Lamus Deresi’nden alınan su kanal, tünel ve akuadüklerle bu çeşmeye
akıtılıyordu.
Diğer bir önemli eser ise nekropolün bulunduğu vadi üzerine kurulmuş, 150 m
uzunluğunda, 25 m yüksekliğinde dört kemerli akuadüktür. Bu su kemerinin korunması ve çevrenin
gözetlenmesi için kuleler inşa edilmiş olması yapının önemini göstermektedir. Antik çeşme ile aynı
dönemde yapılmış olan su kemeri, Bizans Đmparatoru II. Justin yönetimi sırasında, 566 yılında
onarım görmüştür. Çeşmenin yanında bulunan tiyatro binasından bazı oturma basamakları ile
sahnenin bir bölümü günümüze dek kalabilmiştir. Olba kentinin oldukça geniş olan nekropol
sahasında kaya mezarları ve lahitler görülebilir.
♣
Polmonıus Roma Hamamı Ve Üç Huri Mozaiği: Mersin’den yaklaşık 67 km. mesafede
Narlıkuyu koyunun kenarında bulunur. Hamamın bir bölümü ile mitolojide “Gratiae” diye bilinen
“ÜÇ HURĐ’ “ yi temsil eden renkli taban mozayiği bir bina içinde korunmaya alınmıştır. Yapıt 4.yy.
Roma çağından kalmadır.
161
♣
Cennet Cehennem Çökükleri: Bir yeraltı deresinin yol açtığı kimyasal erozyonla tavanın
çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Eski çağlardan “Korikos Mağaraları “ diye
bilinen bu doğal harikalardan ilk göçüğün dibindeki mağaranın dibinde bulunan mağaranın, Ejder
Typhon’un meskeni olduğu söylenir. Mağaranın ağzında, Paulus adında bir dindar adamın
yaptırdığı küçük bir kilise vardır. Cennet çöküğünün içinde her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş
bir merdivenle inilir. Kiliseye 300 basamakta varılır. Kiliseden sonra mağaranın bitim noktasında
mitolojik bir yeraltı deresinin sesi duyulur. Cennet çöküğünün 75.kuzeyindeki Cehennem çukuru da
cennet çöküğü gibi oluşmuştur.
♣
Astım-Dilek Mağarası: Cennet çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. Đçine helozonik
demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı, toplam uzunluğu 200m.yi bulan galeriler çok ilginç
şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağara ışıklandırılmış olup, astım hastalarına iyi geldiği
bilinmektedir.
TARSUS
♣
Eski Cami- St. Paul Kilisesi: Çarşıbaşındaki Kilisenin 1102 yılında St. Paul Katedrali
olarak yapıldığı söylenmektedir. Roma sitilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, dışa
bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları ile dikkat çekicidir. 1415 yılında Ramazanoğlu
Ahmet Bey tarafından onarılarak camiye çevrilmiştir. . Bazı kaynaklarda Ortaçağın başlarına ait bir
Ayasofya Kilisesinden söz edilir ve Papa'nın elçisi Mainz Piskoposu Konrad Von Wittelsbach'ın 6
Ocak 1198'de burada, Ruppenlerden l.Leon'u Ermeni Kralı olarak tanıdığı ve taç giydirmiş olduğu
anlatılır.1704'de Tarsus'a gelen P.Lucas'da burada bir Grek ve bir Ermeni Kilisesinden söz ederek
Ermeni kilisesinin Paulus'un kendisi tarafından inşaa edildiğini belirtir.1851 yılında Tarsus'a gelen
V.Langlois de bu kiliseyi ziyaret etmiştir. Roma stilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş,
dışa bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları dikkat çekicidir.
Kilisenin bahçesine batı yönde bulunan ve cephesi oldukça süslü bir kapıdan girilir.Yapı bu
bahçe içerisinde yaklaşık 460 m2.lik bir alanı kapsamaktadır.Kesme taşlarla inşaa edilen yapının
dış uzun cephelerinde kör kemerler bulunmaktadır.Batıdaki ana kapıdan girilen salonun genişliği
19.30 m.,uzunluğu 17.50 m.dir.Girişin sağında ve solunda birer yarım plaster sütun ve bu
sütunların hizasında salonu üç sahına (nef) ayıran,ikişerli iki sıra halinde dört serbest sütun yer
alır.Kuzey ve güney duvarlarda da yine yarım sütunlar bulunmaktadır.Aslında bu sütunlar gri renkli
granit olup,antik çağ yapılarına ait olmaları muhtemeldir.Orta salonun genişliği 12.60 m.olup,üzeri
tonozludur.Tavanın merkezine rastlayan bölümde,ortada Hz. Đsa olmak üzere doğuda Yohannes ve
Mattaios, batıda Marcos ve Lucas'ın freskleri bulunmaktadır.Yapının kuzey-batı köşesinde ise bir
çan kulesi yer almaktadır.Yapı ve çevresi yıl içerisinde oldukça büyük bir restorasyon görmüş,
çevre düzenlemesi ve istimlak ile düzenlenmiştir.
♣
Aziz Paulus: Hıristiyanlık dininde Đsa'nın 12 havarisinden biridir. Yahudi kökenli bir aileden
gelen Paulus ya da Yahudi adı olan Saul M.S. 3 yılında Tarsus’ta doğmuştur. Baba mesleği olan
çadır bezi dokumacılığı yapmıştır. 13 yaşına doğru hahamlıkla ilgili öğrenim görmesi için Kudüs'e
gönderildi. Doğduğu kent olan Tarsus'a döndüğünde çifte vatandaşlık hakkını elde etti yani hem
Tarsus hemde Roma vatandaşı oldu. M.S.34'e doğru yeniden Kudüs'e gitti. Hıristiyanlık dinini
yaymaya ve öğrenim görmeye devam etti. Bu arada Antakya'da Hıristiyanlık öncülerinden
Barnabas ile Hıristiyanlık konusunda çalışmalar yapan Saul adını Roma adı olan Paulus ile
değiştirdi. M.S.36 yılında hiç ummadığı bir anda Đsa ile karşılaştı. Bu karşılaşma sonrasında Đsa'nın
yolunda ilerleyeceğini açıkladı. Hıristiyan inancının temel öğelerini öğrendi. Tarsus'a döndüğünde
Hıristiyanlık çalışmalarına devam etti. Ve bir Hıristiyan topluluğu kurdu 43 yılında Barnabas’la
yeniden karşılaşan Paulus Hıristiyanlığa inananları ziyaret için tekrar Kudüs'e gitti. Barnabas ile
ayrılan Paulus ikinci dinsel görevine Silas ve Timetheos adlı din adamları ile devam etti. Suriye,
Kilikya, Anadolu, Efes, Kayseri, Filibe, Selanik, Pire'ye gitti. Bazı söylentilere göre M.S.62 yılında
serbest bırakıldığı, bazı söylentilere göre ise de M.S. 66'da idam edildiği söylenmektedir.
♣
St. Paul Kuyusu: Tarsus Đlçe Merkezinde, Kızılmurat Mahallesinde Cumhuriyet Alanının
yaklaşık 300 m kadar kuzeyinde, eski Tarsus evlerinin yoğun olduğu bölgede, öteden beri St.
Paul’un evinin yeri olarak kabul edilen bir avluda bulunan kuyu, St.Paulus Kuyusu olarak bilinir. Bu
evin bahçesinde yakın zamana kadar yapılan küçük bir kazı çalışmasında bazı duvarlar ortaya
çıkarılmıştır. St.Paulus'un Hıristiyanlık için önemine bağlı olarak, bu kalıntıların ve kuyunun çok
eskiden beri kutsal sayılması, kentte yakın zamana kadar yaşayan Hıristiyan cemaatinin inancının
izleri olarak yorumlanmaktadır.
162
Halen çevre düzenlemesi ve çevre istimlakleri yapılmış olan kuyunun çapı 1.15 m dir. Ağız
taşının silindir biçiminde olmasına karşın, asıl kuyu gövdesi kare biçimindedir ve dörtgen kesme
taşlarla yapılmıştır. Derinliği 38 m olan kuyunun suyu yaz- kış hiç eksilmez. Kudüs'e hacı olmak için
yöreden geçen Hıristiyanlarca kutsal sayılan bu kuyu suyundan içilir. Bunun yanı sıra yapılan kazı
çalışmalarında St.Paulus'un doğduğu ev olarak tahmin edilen evin taş duvarları St.Paul
Kuyusu'nun hemen yanında gün ışığına çıkarılmıştır.
♣
Tarsus Müzesi: Tarsus Müzesi,1557 Yılında Ramazanoğullarından Kubat Paşa tarafından
açık avlulu medrese olarak yaptırılan ve 1966 yılında restore edilen Kubat Paşa Medresesi’nde
uzun süre hizmet vermiştir. Daha sonra Tarsus Kültür Merkezi bünyesinde düzenlenen bir binaya
taşınan Müzede 5234 adet Arkeolojik, 1639 adet Etnoğrafik ve 26841 adet sikke olmak üzere
toplam 33734 adet eser bulunmaktadır. Eserler Paleotik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Urartu, Grek,
Roma, Bizans, Selçuklar, Osmanlı devletine aittir.
♣
Gözlükule: Neolitik Çağda (Đ.Ö. 5000) toprak tepe üzerinde kurulmuş en eski medeniyeti
yaşamasıyla Anadolu kültürüne ışık tutan önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Đlk çağda Tarsus
limanı olarak kullanılmıştır. Şehrin güneydoğusunda bugün park olarak ağaçlandırılmış 300 m.
uzunluğunda ve 22 m. yüksekliğinde bir höyüktür.
Burada 1934-1938 ve 1947 yıllarında Hetty Goldman tarafından yapılan Arkeolojik
kazılarda, Neolitik dönemden Đslam dönemine kadar çeşitli yapıtlar bulunmuştur. Neolitik döneme
ait, sıva parçaları, opsidon araç ve gereçler, ok uçları, küçük mızraklar, seramikler, Kalkolitik
döneme ait içerisinde ölülerin gömüldüğü küpler, testi ve çömlekler, aynı mimari tarzda yapılmış üst
üste ev tabanları. Tunç dönemine ait Tunç silahlar, mühürler, dörtgen planlı taş ve kerpiç evler gibi
ilk mimari kalıntıları. Bu çağda kentleşme ve sınıflaşma ortaya çıkmış, kent yangından sonra
surlarla çevrilmiştir. Hitit döneminde Kuziwatna Kralı Isput Ahşu ile Hitit Kralı Telepinus arasında
yapılan anlaşmanın küçük bir bölümü, Gözlükule'de bu anlaşmayı yapan Đsput Ahşu'nun çevresi
çivi ile yazılı, ortası Hiyeroglif bir mührü, Hitit kralı 3. Hattuşil'in karısı Hepa'ya ait mühür, bir arazi
bağışı ile ilgili bir çivili yazılı Hitit tableti, bir din adamı tasvir eden kristal bir heykelcik ve Boğazköy
surlarına benzer bir kale kalıntıları bulunmaktadır. Gözlükule'de çıkarılan eserler Adana Müzesi'nde
sergilenmektedir.
♣
Donuktaş: Đlçenin, Tekke Mahalesinde bulunan Donuktaş Đlçedeki anıtların en eskisi olarak
bilinmektedir. Yapı özellikleri ile bir Roma mabedi olması muhtemeldir. Dikdörtgen şeklinde iç içe
bölümleri bulunan çok eski bir yapıdır. Tekke Mahallesindedir. Gayet kalın dış duvarların boyu 115
m., yapının genişliği dıştan dışa 43 m, yüksekliği 7 m, kalınlığı 6.60 m.dir. Prof. Nezahat Baydur'un
yürüttüğü kazı çalışmalarından, bu yapının tapınak olduğu anlaşılmıştır.
Donuktaş' ı gezen gezginlerden Sefir Barbaro, 1545 yıllarında yazdığı eserinde buranın bir
saray olduğunu yazar, Hollanda'nın Tarsus Konsolosu Barker, 1835'de yazdığı "Kilikya" adlı
eserinde "Donuktaş bir kral ailesi mezarıdır. Fakat Serdanapol'ın mezarı değildir. Çünkü Serdanpol
Ninova'da yakılmıştır." Demektedir. Donuktaş bazı kitaplarda da Jupiter Mabeti olarak geçmektedir.
Bir efsaneye göre Donuktaş bir hükümdarın sarayı olup Gözlükule üzerindeymiş, Hükümdar burada
kızı ile yaşarmış, zamanın peygamberi bu hükümdara darılarak sarayına tekme vurmuş. Saray ters
dönerek yuvarlanmış ve bugün bulunduğu yere düşmüş.
♣
Eshab-ı Kehf Mağarası: Tarsus'un kuzeybatısında 14 km. uzaklıkta Dedeler Köyündedir.
Kuran-ı Kerim'de Kehf Suresinde sözü edilen bu mağara Müslüman ve Hıristiyanlarca kutsal sayılır.
Mağaraya 15-20 merdivenle inilir.
Eshab-ı Kehf Mağarasına ait bir efsane halk arasında anlatılır; "Mitolojik tanrılara inanışın,
gücünü kaybettiği dönemlerde, tek Tanrıya inandıkları için eziyet edilmekten kaçan Hristiyan dinine
mensup Yemliha, Mekseline, Mislina, Mernuş, Sazenuş, Tebernuş ve Kefeştetayuş adında yedi
genç, Putperestliğe dönmeyi kabul etmediklerinden Rum Hükümdar Dakyanus’un huzuruna
çıkarılmışlar. Bu hükümdar, Putperestlik dinine bağlı kalmalarını, aksi takdirde kendilerini
öldürteceğini söyleyerek birkaç günlük zaman vermiş. Köpekleri Kıtmir ile birlikte bu yedi genç
ölümden kurtulmak için verilen süreden faydalanarak kaçmışlar ve bu mağaraya sığınmışlar. Allah
tarafından kendilerine 300 yıl süre bir uyku verilmiştir. Đlk uyanan, yiyecek almak için kente gider
ama elinde bulunan zamanı geçmiş para yüzünden yakalanır. Yakalayan parayı nerede bulduğunu
ve oraya götürülmesini ister. O da yalnız olmadığını yedi arkadaşıyla beraber mağarada kaldığını
söyler. Onunla birlikte mağaraya geldiğinde yedi yavru kuşun tünediği bir yuvadan başka bir şey
görmemiştir. Bu nedenle burası Yedi Uyurlar Mağarası diye de anılır."
163
Halk arasında ziyaret dağı olarak bilinen dağ, konik biçimi ve topoğrafik görünümü itibariyle
doğal bir özellik arz eder. Mağara 300 m2 büyüklüğünde 10 m yüksekliğindedir. Mağaranın içinde 3
tünel mevcuttur. Eshab-ı Kehf Mağarasının yanına Osmanlı Padişahı Abdülaziz tarafından 1873
yılında bir mescit yaptırılmıştır.
♣
Altından Geçme (Roma Hamamı): Roma Đmparatorluk çağından kalma, Tarsus'un
görkemli yapılarından olan Hamam kalıntısı Đlçe merkezinde olup, Eski Cami'nin 50 m kuzeyinde
yer almaktadır. Hamam kalın Horasan tabakaları, moloz taşlardan ve tuğlalardan yapılmıştır. Kalın
duvarın içinde yer yer baca ve havalandırma künkleri ve duvar içinde tuğladan kör kemerler
mevcuttur.
Hamamın doğusundaki duvarlar kısmen sağlam olarak kalmış ve üstünü kubbeyle örtülü
olduğu yarım kalan kubbe ayaklarından anlaşılmaktadır. M.S. 2-3. yy"a ait olduğu tahmin edilen
yapının kuzey ve batı bölümleri tamamen yıkılmış, güney duvarında 3.5 m. genişlikte, 4 m
yükseklikte delik açılmak suretiyle yol geçirilmiştir. Bu nedenle buraya halk tarafından altından
geçme denilmektedir.
♣
Eski Hamam (Şahmeran Hamamı): Yeni Vakıf Đş hanının yanında, Kızılmurat Mh.'de yer
almaktadır. Romalılardan kalma bir hamam temeli üzerine Ramazanoğulları tarafından yapıldığı
söylenir. Roma döneminden kalan hamam Altından Geçme'nin uzantısı, Eski Hamam'ın olduğu
yere kadar uzanır. Kapının yanındaki kitabede H. 1290, M. 1873 yılında onarım gördüğü yazılıdır.
Mahmut paşa Vakfı olarak bilinir. Restore edilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur.
Efsanevi Yılanlar Padişahı Şahmeran'ın burada kesildiğine ve kanının bu hamamın
duvarlarına sıçradığına inanıldığından "Şahmeran Hamamı" da denir. Plan şeması dört eyvanlı tipe
giren Eski Hamam, yapılan değişikliklerle eski durumunu kaybetmiş, sıcaklık ve havlet
kısımlarından oluşmuştur. Halk arasında şahmeran olarak bilinen yapı, . Hamam, kuzey güney
arkasında olup, dikdörtgen plan ihtiva etmektedir. Duvarları moloz taştan inşa edilen yapı genel
olarak Türk hamamı özelliklerin göstermektedir. Soyunma yeri, ılıklık, sıcaklık ve külhan bölümünün
üzeri kubbe ile örtülüdür. Ayrıca 10 ahşap loca ve ortada sonradan betonla çevrilmiş bir havuz
vardır.
♣
Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı): Kleopatra Kapısı, Tarsus'un girişindedir. Bizans
Döneminde inşa edilen kent surlarının Dağ Kapısı, Adana Kapısı ve Deniz Kapısı bulunuyordu.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Tarsus'u anlatırken bu kapı için Đskele kapısı ismini takmıştır.
Kapının yapımında Horasan harcı kullanılmıştır. Kapının kenarı at nalı şeklinde ve yerden
yüksekliği 6.17 m, derinliği ise 6.18 m. dir. Tarsus'un 18. Yüzyıl sonlarına kadar oldukça sağlam üç
kapılı surları, 1835 yılında Mısırlı Đbrahim Paşa tarafından yıktırılmış ve sadece iki ayak üzerinde
tek kemerli deniz kapısı kalmıştır.
Mısır'ın ünlü kraliçesi Kleopatra' nın sevgilisi Romalı General Antonius ile Tarsus’ta
buluşmak üzere geldiklerinde, o zamanın limanı olan Gözlü Kule'de büyük bir törenle
karşılanmışlar ve Deniz Kapısından şehre geldiği söylenir. Bu nedenle Deniz Kapısına Kleopatra
Kapısı da denir
♣
Onur Yazıtı (Yeni Hamam): Yeni Hamam Đlçemiz Merkezinde Ulu Camiinin yanında yer
almaktadır. Hamamın giriş kapısı üzerindeki kitabeden 1785 tarihinde yapılmış olduğu
belirtilmektedir. Bu kitabenin onarım sonrası konulduğu sanılmaktadır. Hamam klasik Türk
hamamlarının özelliğini taşımaktadır. Hamamda soyunma, ılıklık, sıcaklık külhan olmak üzere dört
bölüm mevcuttur. Soyunma yeri beşik tonozla, ılıklık ve sıcaklık bölümü kubbe ile örtülüdür.
Sekizgen planlı sıcaklık kısmında dört yanda eyvanlar ve bunlar arasında halvet odaları
bulunmaktadır.
Yeni Hamam'ın duvarında bulunmakta olan bu yazıt 1982 yılında yerinden çıkarılıp şimdiki
yeri olan Kleopatra Kapısının kuzeyine yerleştirilmiştir. Boyu 1.45 m. eni 0.52 m.dir. Romalılar
zamanında bir heykelin kaidesi olarak kullanılmıştır. Üzerindeki yazıtın Türkçe çevirisi şöyledir.
"Bu heykel imparatorluk tapınağının koruyuculuğunu iki kez yapmak, gerek kent, gerekse
Kilikya eyalet yönetiminde bazı sivil ve resmi işlerde özel sorumluluk ve yetkilere sahip olmak ve
bağımsız eyalet meclisi kurmak gibi pekçok ve seçkin ayrıcalıklarla onurlandırılmış bulunan Kilikya,
Đsaura ve Lycaonia eyaletlerine başkanlık eden, en büyük, en güzel ve en önde gelen başkent olan
Severus Alexander'in Septimus Severus'un Caracalla'nın ve Handrianus'un kenti Tarsus tarafından
dindar ve talihli efendimiz imparator Marcus Aurelius Severus Alexander'in esenliği için dikilmiştir."
164
Yazıt, Severus Alexander'in imparator olduğu yıllar arasında yani ĐS 222-235 yıllarına
tarihlenmiştir.
♣
Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü): Modern Tarsus kentinin doğusunda bulunan
Justiniaus köprüsüne halk tarafından eskiden şehre girişte alınan Bac Vergisinden dolayı Bac
Köprüsü denilmektedir. Adana-Ankara karayolunun Tarsus girişinde ve kuzeyindedir. Berdan
(Tarsus) Çayı üzerindeki köprü, Đ.S.VI. yüzyılda Bizans Đmparatoru Justiniaus (Đ.Ö.527-566)
tarafından yaptırılmıştır. Birkaç kez ve en son olarak 1978 yılında restore edilmiştir. Eski
dönemlerde köprüden geçme paralı olduğundan bu köprüye vergi anlamına gelen Bac adı
verilmiştir.
♣
Makam-ı Şerif Camii ve Daniyal Peygamber Kabri: Bu cami'nin içinde Daniyal
Peygamberin makamının bulunmasından dolayı Makam-ı Şerif Camii olarak da anılmaktadır.
Bulunduğu mahalleye ismini vermiş olan Makam Camii, bu gün müze binası olarak kullanılan Kubat
Paşa Medresesi’nin 10-15 m kuzeybatısında yer alan ana mekanı dikdörtgen planlı, tonozlu ve
kemerlidir. Makam-ı Şerif Camii merkezinde 1857 yılında yapılmıştır. Yeni bir bölüm de eklenmiştir
Yeni yapıdan eski kısma üç kapı açılmakta ve üç basamakla ana makama inilmektedir.
Burası basık bir kubbe ile örtülüdür. Mihrabı düz ve sadedir. Doğusunda Daniyal Peygamberin
kabri yer almaktadır. Bu nedenle camiye "Makam Camii" adı verilmiştir. Daniyal Peygamber 2.
Babil Kralı Nebukadnesar (Đ.Ö. 605-562) zamanında yaşamış, Yahudileri Babil esaretinden ilmi ve
kehanetleriyle kurtarmış bir peygamberdir. Rivayete göre Babil Kralı rüyasında Đsrailoğullarından
Gelecek bir erkek çocuğun kendi tahtını sarsacağını bildirmesi üzerine israiloğullarından doğan
erkek çocukların öldürülmesini emretmiştir. Bu nedenle Daniyal Peygamber doğunca onu dağ
başında bir mağaraya bırakmıştır. Mağarada bir erkek ve bir dişi aslan himayesinde büyüyen
Daniyal, delikanlı olunca kavmi arasına karışmıştır.
Bir kıtlık senesinde Tarsus'a davet edilen Daniyal Peygamber'in Tarsus'a gelmesiyle birlikte
bolluk olmuş. Bu nedenle Daniyal Peygamber Babil' e geri gönderilmemiş, ölünce de Tarsus'ta
şimdiki Makam Camiinin bulunduğu yere gömülmüştür. Hc.17. yılında Hz. Ömer devrinde Tarsus
fethedilince, Daniyal Peygamberin mezarı açtırılmış burada büyük bir lahit içerisinde altın iplikle
dokunmuş kumaşa sarılı ayet uzun boylu bir ceset görülmüştür. Başından geçen maceraların
sembolü olarak parmağındaki yüzüğün taşına biri erkek olan iki aslanın arasında genç bir çocuk,
dişi aslan onu yalıyor şeklinde işlenmiştir. Cesedin Yahudiler tarafından çalınmaması için, Hz.
Ömer’in emri üzerine önceki yerine gayet derince defnettirilip üzerinden de Berdan Nehrinden
gelen ufak bir çayın suyunu kabrin üzerinden geçecek şekilde akıtıp hiç kimsenin kabre el
sürmeyeceği şeklinde emniyete alınmıştır.
Nitekim caminin son tamiratı sırasında çok derinlerde caminin arka ve alt kısmında suyun
giriş yerinde gayet kalın ve gayet muntazam mazgal demirleri çıkmıştır. Daniyal Peygamberin
cesedi, bu mazgallardan geçen suyun çok aşağısındadır.
♣
Ulu Cami (Cami-i Nur): Cami-i Nur adıyla anılan ve bulunduğu semte de Cami-Nur ismini
veren bu cami, Tarsus merkezinde yer alan Türk-Đslam sanatının önde gelen eseridir.1579 yılında
Ramazanoğullarından Piri Paşanın oğlu Đbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır. Selçuk-Osmanlı
üslubunda tek şerefeli minaresi olan cami Sen Piyer Kilisesi kalıntılarının üstüne yapılmıştır.
Yapıda tümüyle kesme taş kullanılmıştır. 47X13 m. boyutlarında dikdörtgen plana sahip caminin iç
avlusuna 10 m. yüksekliğinde, 7.20 m. genişliğinde olup, doğu, kuzey ve batı bölümlerini kapsayan
14 mermer sütunun taşıdığı revak vardır. Avlu taş levhalarla kaplı olup, ortada (H.1323) tarihli
onarım kitabesi bulunan bir şadırvanı mevcuttur. Camiye kuzey yönünden abidevi portalla girilir. Bu
portal Memlük mimarı özelliklerini taşıyan siyah beyaz mermerlerle süslüdür. Son cemaat yeri,
doğu- batı doğrultusunda 14 adet baklava dilimli sütunların taşıdığı orijinal kiremitlerle örtülü 16
kubbeden revaklı ve 5 kapılı avlu yer alır. Caminin iç mekan sütunları "Đran Kemeri" adı verilen yarı
sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Caminin mimber, mihrap ve müezzin mahfili mermerden
yapılmıştır.
Caminin doğu bölümünde ayrı mekanda Hazreti Şit ve Lokman peygamberlerin makamları
ve Abbasi Halifesi olan ve Pozantı’da 833 (H.218) yılında ölen Me'mun'un kabri bulunmaktadır.
Cami Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 01.11.1990 gün ve 696 sayılı kararı ile
tescil edilmiştir.
♣
Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları: Tarsus Đlçe Merkezinin kuzeyinde Berdan (Kydnos)
Çay'ı üzerindedir. Berdan nehrinin bu bölümünde nehir suyu 4-5 metrelik bir yükseklikten dökülerek
şelale meydana getirmektedir. Romalılar döneminde şelalenin bulunduğu alan nekropol (mezarlık)
165
olarak kullanılmıştır. Şelalenin bulunduğu alanda konglomera yapıya sahip kayalara oyularak
yapılmış mezarlar nehrin akış yükseltisi altında ortaya çıkmasından sonra oldukça tahrip olmuş
durumdadır.
♣
Cumhuriyet Alanı Antik Kenti: Tarsus Đlçesi Merkezinde çok katlı otopark projesi temel
hafriyat çalışmaları esnasında zemin seviyesinin 5 m. altında antik bir yola tesadüf edilmiştir. 68
m.lik bölümü ortaya çıkarılan yolun genişliği 7 m. olup, poligonal teknikte bazalt taştan inşa
edilmiştir. Yolun altında 1.70 m. yükseklikte, 70 cm. genişlikte orijinal kanalizasyon sistemi ve tali
kanallarla, cadde kenarlarında konglomera taştan yağmur sularını toplayan kanallar mevcuttur.
Antik yolun sağ tarafında sütunlu stilabot yer almaktadır. Roma döneminde yapıldığı tahmin edilen
yolun Bizans ve Đslami dönemlerde de kullanıldığı yapılan çalışmalardan anlaşılmıştır. Kazı
çalışmaları devam etmektedir.
♣
Antik Mezar Kalıntısı: Tarsus Đlçesi, Caminur Mahallesi, 305 ada, 21 parsel üzerinde
yapılan Emniyet Sarayının temel atma hafriyat esnasında ortaya çıkan kesme kireç taşından inşa
edilen anıt mezarın güneyinde bir giriş kapısının bulunduğu, girişin her iki yanında birer kilinesi
bulunan bir oda ile bağlantılı ikinci bir odanın bulunduğu görülmüştür. Üst bölüm ikinci katta, orta
zemine açıklığı olan ve yanlarda kilineler bulunan bir mekan ve bu mekanın kuzeyinde yüksek
kilineli bir mekanın daha mevcut olduğu tespit edilmiştir. Müze Müdürlüğünce yürütülen çalışmalar
sonucunda mezar içinde bulunan pişmiş toprak lahitler ve diğer buluntular Müze Müdürlüğüne
taşınmıştır.
♣
Roma Yapı Kalıntısı: Tarsus Đlçesi Merkezi, Eski Ömerli Mahallesi, 875 ada, 101 parselde
Milli Eğitim Bakanlığı’nca yaptırılmak istenen Barbaros Hayrettin Lisesi inşaatı hafriyat çalışmaları
sırasında zeminden 3.30 m. alt seviyede açığa çıkan, Roma döneminde yapıldığı belirlenen yapı
kalıntısı dikdörtgen planlı olup, beşik tonozludur. Kesme kalker taşından yapılma, sıvalı, doğu batı
ekseninde olan koridorun uzunluğu 37.13 m. genişliği 3.30 m. dir. Doğu batı doğrultusunda uzanan
koridorun kuzey cephesinde 8 kapı açıtı, güney cephesinde ise kazı sonucu açığa çıkarılan bir
merdiven girişi, binaya girişi sağlayan ve içi temizlenen, duvarları freskli, zemini mozaikli oda ve 3
kapı açıtı bulunmaktadır. Doğu cephede de kemerli bir kapı açıtı bulunmaktadır. Roma yapısı
Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 19.01.1998 gün ve 2951 sayılı kararı ile
tescil edilmiş ve koruma altına alınmıştır.
♣
Bilal-i Habeş Makamı Ve Mescidi: Bilal-i Habeşi Makamı ve Mescidi, Ulu Caminin
güneybatı tarafında bulunmaktadır. Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V.)' in müezzini olan Bilali Habeşi'nin Hz. Ömer zamanında feth edilen yerleri ziyareti esnasında Tarsus'a geldiği, kırkkaşık
denilen yerde, yani şimdiki makamı ve mescidi bulunan yerde ezan okuyup, namaz kıldırdığı için 7.
Yüzyılda makamı, 16.yüzyılda da mescidi inşa edilmiştir. Mescid kara planlı olup, üstü büyük bir
kubbeyle örtülüdür. Üç bölümlü, üç kubbeli son cemaat mahalli mevcuttur. Đçeride Bilal-i Habeşi'ye
ait makam kısmı vardır. Ayrıca mescidin yanına bir de kuyu inşa ettirilmiştir. Osmanlı arşiv
belgelerinde, 1519 tarihinde Bilal-i Habeşi makamı adına bir vakfın kurulduğu anlaşılmaktadır.
♣
Mencek Baba Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Tekke Mahallesinde bulunmaktadır.
Nakşibendi Şeyhlerinden Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Halk tarafından Mencek Baba diye
adlandırılan türbeye ait kitabe, güneydeki giriş kapısının üzerinde yer alır.
Osmanlı Devleti arşiv belgelerinde Mencek Zaviyesi (Küçük Tekke) olarak kayıtlara giren
yapının, vakfiyesinden anlaşıldığına göre Đmam Kuseyrizade Şeyh Abdullah Mencek tarafından
inşa edilmiştir. Yine aynı zat tarafından H.781 (M.1379)' da vakfiyesi de tanzim edilmiştir.
Vakfiyesinden Orta Asya'dan ve Doğu Türkistan'dan Anadolu'ya gelen ve gelecek Türklerin
uğramaları ve konaklamaları için kurulmuş olduğu ifade edilmektedir. Đçeride bir mezar sanduka yer
almaktadır. Güney tarafında bir mihrabı bulunan yapının kubbesinde dekoratif anlamda renkli
süslemeler görülmektedir
♣
Duatepe Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Kleopatra kapısının kuzeydoğusunda, Gözlükule
Höyüğünün batı eteğinde Karamehmetler Đlköğretim okulunun bahçesinde bulunmaktadır. Osmanlı
Devleti zamanında yapıldığı tahmin edilen türbe, taş yığma avlu içerisinde yer almaktadır. Yapı
kare planlar ve kubbelerden oluşmuş olup, bugünkü durumu bakımsız ve harap bir vaziyettedir.
♣
Mehmet Felah Türbesi: Tarsus Đlçesi Merkezi, Adana Caddesi üzerinde bulunan
Demirkapı Camiinin içerisinde yer almaktadır. Türbe Tarsus'u Ermenilerden alan Halep Saltanat
Naibi Harzemli Seyfettin Timur'un şehit düşen kumandanı Felahoğlu Nureddin adına Osmanlı
Padişahı II. Abdulhamit tarafından (1903 yılında) yaptırılmıştır.
166
♣
Kubad Paşa Medresesi: Tarsus Đlçesi Merkezi. Tabakhane Mahallesinde bulunmaktadır.
1970 yılından 2002’li yılına kadar Tarsus Müze binası olarak kullanılmıştır. Yapı
Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın kardeşi Kubad Paşa tarafından 1553 tarihinde medrese olarak
inşa edilmiştir. Medrese dikdörtgen planlı olup, ortada avlunun etrafında 16 oda sıralanmıştır.
Orijinalinde iki katlı, tek eyvanlı, açık avlulu medreseler grubundandır. 1970 yılında yapılan
onarımlarda orijinal şeklini büyük ölçüde kaybetmiştir. Tamamen kesme taştan yapılan medresenin
girişi batıdan görkemli, süslemeli, Selçuklu stilinde orijinal bir kapıdan sağlanmaktadır. Medrese
odalarının tavanları tonozlu olup, odalarda birer ocak bulunmaktadır.
♣
Kırkkaşık Bedesteni: Tarsus Đlçesi Merkezinde, Ulu Caminin hemen yanında
bulunmaktadır. Bedesten Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın oğlu Đbrahim Bey tarafından 1579
tarihinde Ulu Cami ile birlikte yaptırılmıştır. Medrese ve Đmarethane olarak kullanılmış olup tarihi bir
değere sahiptir. Dikdörtgen plana sahip yapı, kesme taştan yapılmıştır. Üzeri beş adet kubbe ile
örtülüdür. 1960-1961 yıllarında büyük bir onarım görmüş ve kapalı çarşı olarak kullanıma açılmıştır.
Şu anda dükkan olarak kullanılan 18 oda mevcuttur. Yapıya doğu, batı ve kuzeybatıda bulunan
kapılardan girilmektedir. Giriş kapıları beşik tonozludur.
♣
Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı: Sağlıklı Köyü Tarsus'a 15 km. uzaklıkta olup, köyün
yukarı dağlık kısmında ana kaya üzerinde taş levhalarla döşeli Roma yolu vardır. Roma yolu
yüksek bir yerde olup, buradan Tarsus ve civarı sahile kadar görülebilmektedir. Yolun genişliği
yaklaşık üç metredir ve 3 km. lik kısmı sağlam durumdadır. Yolun her iki tarafında bulunan korkuluk
duvarı yol boyunca devam etmektedir. Yol güzergahı üzerinde Roma ve Bizans devirlerine ait
mezarlar ve yolla ilgili yazılı onarım kitabeleri bulunmaktadır. Söz konusu bu roma yolu üzerinde
kemerli bir yapı vardır. Bu kapının zafer takı ve kilikya sınırlarının başlangıç yeri olduğu veya sınır
kapısı olarak yapıldığı tahmin edilmektedir. Tek sıra kesme taştan yapılan kapının genişliği 8.80 m,
yüksekliği ise 5.20 m.dir.
♣
Çavuşlu Köyü Gözetleme Kulesi: Tarsus-Pozantı karayolunun 25. Km.sinden sağa
dönülerek 7 km. stablize yoldan sonra Çavuşlu Köyü mevkiindeki gözetleme kulesine ulaşılır.
Vadiye hakim bir tepe üzerinde bulunan ve ortaçağda inşaa edilen gözetleme kulesi dörtgen planlı,
duvarları kesme taştan yapılmıştır. Đki katlı olan yapının orta kat ahşap kiriş yerleri görülmektedir.
♣
Gülek Kalesi: Tarsus Đlçesine bağlı Gülek Beldesinin kuzeydoğusunda yüksek kayalık dağ
üzerindedir. Gülek Boğazına hakim olan kale, oldukça düzgün taşlardan özenle yapılmıştır. Kalenin
surları savunmaya zayıf noktalardan köşeli ve yuvarlak kulelerle takviye edilmiştir. Kaleye giriş,
kemerli abidevi bir kapıdandır. Kale oldukça tahrip olmuş durumdadır.
♣
Sarışıh Hanı: Sarışıh Hanı, Tarsus Đlçesi, Çukurbağ Köyü, Sarışıh Mahallesi yerleşim
alanının batısında bulunmaktadır. Han doğu-batı eksenli olup, tahminen 30 m. uzunluğunda, 12 m
genişliğinde ve 5-6 m yüksekliğindedir. Dikdörtgen planlı han küçük kesme taşlardan Horasan harcı
ile yapılmıştır. Güney cephede yuvarlak tonozlu giriş koridoru bulunmaktadır. Hanın içi yuvarlak
tonozludur. Tonozun üstü dıştan beton ile doldurulmuştur. Yapının muhtemelen beylikler
döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Hanın yanında bir de çeşme bulunmaktadır.
♣
Tarsus Şehitler Abidesi: Tarsus Đlçe Merkezi, Cumhuriyet Caddesi üzerindedir. Tarsus'un
kurtuluşunda şehit düşenlerin anısına, 1955 yılında yaptırılmıştır. Kurtuluş Savaşında Tarsus'un
çeşitli yerlerinde şehit olanların naaşları alınıp, bu anıtın altındaki katafanga konulmuştur. Adana
Koruma Kurulunca tescil edilerek koruma altına alınmıştır.
♣
Çam Alan Türk Şehitliği: Tarsus-Ankara E-5 karayolunun 47. Km.sindeki Çamalan
Kasabasında şehit düşen bir subay ve 29 ere aittir. Adana Koruma Kurulunca tescil edilerek
koruma altına alınmıştır.
♣
Eshab-I Kehf Şehitliği: Tarsus Çamlıyayla karayolunun 20. Km.sinde yolun sol
tarafındadır. Ulaş Köyü sınırları içerisindedir. Đçerisinde 4 adet mezar bulunmaktadır. Şehitlik Sadi
AKŞAHĐN isimli bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Burada yatan şehitlerin Tozkoparan
Müfrezesine mensup oldukları söylenmektedir.
♣
Su Kemeri: Tarsus Đlçe Merkezinin 700-800 m kuzeydoğusunda bulunan Su Kemeri 10X3
m. ebatlarında, 12 m. yüksekliğindedir. Yapının içi moloz taşlardan harç kullanılarak yapılmış,
yüzeyi ise tuğla ile düzgün bir şekilde inşaa edilmiştir.
167
♣
Mahmut Ağa Höyüğü: Tarsus- Adana karayolunun sağ tarafında Mahmutağa Köyünün
bitişiğinde bulunmaktadır. Geniş yayvan höyüğün üst kısmı tarla malikince düzeltilmiş ve tahrip
edilmiştir. Höyükte Hitit dönemine kadar olan katlar tespit edilmiştir. Höyük Adana Koruma
Kurulunca tescil edilmiştir.
♣
Aliefendioğlu Köyü Höyüğü: Tarsus Đlçe Merkezine bağlı Aliefendioğlu Köyü sınırları
içinde yer almaktadır. Höyük Adana Koruma Kurulunun 21.10.1992 tarih ve 1311 sayılı kararı ile
tescil edilmiştir.
♣
Nacarlı Köyü Höyüğü: Tarsus Đlçesi, Nacarlı köyü sınırları içinde yer almaktadır. Höyük
köyün batısında yüksek bir tepelik üzerinde olup, üst düzeyde yoğun Roma Bizans dönemi seramik
kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca köyün içinde geçen dere üzerinde tek kemer göze sahip bir
ortaçağ köprüsü vardır. Höyük koruma altına alınmıştır.
♣
Tepe Köyü Höyüğü: Tepeköyü sınırları içinde bulunan höyük doğal bir tepe üzenrinde yer
almaktadır. Höyükte su sarnıçları, toprağa gömülü pt. küpler ve yoğun yapı malzemeleri
bulunmaktadır. Höyük koruma altına alınmıştır.
♣
Kaklık Taşı Köyü Nekropol Alanı Ve Örenyeri: Kaklıktaşı Köyü sınırları içinde vadiden
batıya yükselen kaya kütlesine oyulmuş Roma devrine ait mezarlar topluluğu bulunmaktadır. Kaya
mezarlarından içeri girildiğinde geniş mezar odası ve ortada dikdörtgen çukurluk ve mezar odasının
yanlarında ölü hediye nişleri yer almaktadır. Söz konusu nekropol alanının çevresinde küçük
yerleşim alanları mevcuttur.
♣
Karadiken Köyü Mezar Anıtı: Karadiken Köyünde yüksekçe tepe üzerinde dışı kesme
taşlardan yapılmış mezar anıta M.S.2. nci - 3.cü yy. tarihlenmektedir. Anıtın üst kısmı yıkılmıştır. Đç
örgüsü ara kısım molozlarla doldurulmuştur.
♣
Belen Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Belen Köyü yakınında kireç taşı kayalık
üzerinde M.S.2 ve 3. yy. Roma devri lahit ve kaya mezarların bulunduğu nekropol alanı
bulunmaktadır. Yakın çevresinde küçük bir örenyeri mevcuttur.
♣
Keşbükü Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Keşbükü Köyü sınırları içinde anayola girişin
sağ ve solunda M.S. 3-4. yy.a tarihlenebilen geniş bir nekropol alanı bulunmaktadır. Nekropol
alanının doğusunda tepe düzlüğü üzerinde aynı devre tekabül eden bina ve su sarnıcı kalıntıları
yer alır. En ilgi çekici olanı, yolun sol girişindeki kayaya oyulmuş mezarlardır. Keşbükü köyünün
içinden geçen çayın geldiği güzergah içinde iki adet mezar ve bir adet küçük bir kaya tapınağı
bulunmaktadır. Tapınağın kaya civarına yazılmış beş satır yazı mevcuttur.
♣
Çevreli (Muhat Köyü Kilise Kalıntısı): Köy yakınında bir adet 6-7. yy' a ait kilise kalıntısı
bulunmaktadır. Kilisenin apsis ve yan duvarlarının bir bölümü ayakta kalabilmiştir. Kilisenin
duvarları çok tahrip olmuş, apsisin arka kısmı yıkılmıştır.
♣
Çokak Köyü Han Kalıntısı ve Örenyeri: Çokak Köyü sınırları içinde Kuzoluk mevkiinde
büyük bir han kalıntısı yer almaktadır. Duvarlarının bir kısmı sağlam olarak günümüze kadar
gelmiştir. Han kompleksine yakın kayalık arazi üzerinde yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca bir de
çeşme binası mevcuttur.
ANAMUR
♣
Anamur Müzesi: Müzede etnografik ve arkeolojik eserler bölümü, kütüphane,
fotoğrafhane, laboratuar, konservasyon ve sanat galerisi gibi üniteler bulunmaktadır. Arkeolojik
bölümde helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bozyazı’daki kazıda
bulunan kabartma motifli altın diadem; Anamur Nekropolünde bulunan 36 parça ajurlu Bizans
yapısı altın objeler, bronz athena, kantar ağırlığı, Müzenin önemli eserleri arasında yer almaktadır.
Anamur kazılarında çıkartılan ve çoğu mitolojiksahneleri içeren bitki ve geometrik desenli
insan figürlü zengin mozaik örnekleri ile Đ Ö 6. Yüzyıla ait ve Aydıncık'ta bulunan, kırmızı ve siyah
figür tekniğinin en güzel uygulamaları olan Lekitoslar, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait
taş kitabe, mil taşları, taş pişmiş topraktan heykeller ve kabartmalar, Anamur kazılarında bulunan
insan yüzlü kandil örnekleri, taşın bir dantel gibi işlendiği bitkisel süs ve hayvan figürlü taş işleme
örnekleri Müzede sergilenmektedir. Etnografi bölümünde, geleneksel sanatların örnekleri, yörük
eşyaları ve "Post Yanışlı" kilim türleri, zengin bir koleksiyon oluşturmaktadır.
168
♣
Mamure Kalesi:: Silifke-Anamur karayolu üzerinde, Anamur’un 6 km. güneydoğusunda yer
alan kalenin denizden ve karadan gelecek saldırıları önlemek amacıyla mazgalları yanında üç
tarafından çevrili koruma hendekleri bulunmaktadır. Romalılar, Bizanslılar ve Karamanoğulları ile
Osmanlılar tarafından da kullanılmış olan kalenin içinde cami, çeşme ve hamam gibi Türk-Đslam
mimari eserleri mevcuttur.
♣
Eski Anamur (Anemurıum): Anamur’un 6 km. güney batısında Anamur burnunun
doğusundaki antik kent, Romalılar tarafından kurulmuş ve Bizanslılar devrinde imar görmüştür.
Bazilika, hamam, tiyatro, Odeon mimari kalıntıları, çok katlı mezarlar ile taban mozaikleri ile ünlü
hamam ve ev kalıntıları vardır.
MÜZELER
Tablo G. 2: Đlde Bulunan Müzeler
MÜZELER
YILLIK ZĐYARETÇĐ SAYISI
KURULUŞ
TARĐHĐ
MÜLKĐYETĐ
ESER
SAYISI
YERLĐ
YABANCI
TOPLAM
ANAMUR MÜZESĐ
1995
Hazineye tahsisli
11.822
1.597
276
1.873
ARKEOLOJĐ MÜZESĐ
1978
Kültür Bakanlığı
ATATÜRKEVĐ VE
ETNOĞRAFYA MÜZESĐ
1992
25.089
93
25.182
MERSĐN MÜZESĐ
1978
14.966
ÖZEL AMPHORA MÜZESĐ
1997
Taşucu Eğitim ve Doğal
Hayatı Koruma Vakfı
319
SĐLĐFKE ATATÜRK EVĐ
MÜZESĐ
1987
288
3.565
38
3.603
SĐLĐFKE MÜZESĐ
1958
20.803
3.530
159
3.689
SĐLĐFKE NARLIKUYU
MÜZESĐ
1975
4.108
782
4.890
TARSUS MÜZESĐ
1999
1.054
204
1.258
TARSUS ST. PAUL ANIT
MÜZESĐ
2004
Vakıflar Genel Müdürlüğü
756
1.707
2.463
55.658
3.259
58.917
34.841
83.039
15.959
15.959
Tablo G. 3: Đlde Bulunan Sit Alanları
No ĐLÇESĐ
ADI
Anamorium Antik Kenti (I. , II. ve III.
1
ANAMUR
Derece Arkeolojik Sit Alanı)
Azıtepe
Kalıntıları
I.Derece
2
ANAMUR
Arkeolojik Sit Alanı
3
ANAMUR
1.Derece Arkeolojik Sit Alanı
4
ANAMUR
5
ANAMUR
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
Kilise Burnu Höyüğü I.Derece
Mezar Kalıntıları I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı
Mamuriye Kalesi (1.ve 3. derece
Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Sit
Alanı)
6
ANAMUR
7
ANAMUR
8
ANAMUR
9
ANAMUR
10
ANAMUR
11
ANAMUR
12
ANAMUR
13
14
AYDINCIK
AYDINCIK
1.Derece Doğal Sit Alanı
Fok Üretme Sahaları 1.Derece
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Köşekbükü Mağarası (1.Derece
Doğal Sit Alanı)
I.Derece Arkeolojik SĐt Alanı
I.Derece Arkeolojik SĐt Alanı
ADRESĐ
GRUBU
TÜRÜ
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Çarıklar Bucağı, Azıtepe
Mevkii
Ören Beldesi Anemurium
Örenyeri sahilinde
Bozdoğan Köyü
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Akyaka Tekeli Kasabası
Arkeolojik Sit
Höyük
Anıtlı
(Kaladıran)
Köyü,Yarıkkaya Mevkii
Arkeolojik Sit
kalıntı
Bozdoğan Köyü
Diğer
Alanları
d+a
Dragon Çayı ile Orman
Kampı Arasında
Karladıran Köyü
Nasrettin Köyü Mevkii
Karaağan Mevkii
Ovabaşı Köyü
Atatürk Mah.
Cumhuriyet Mah.
169
Sit
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Doğal Sit
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Mağara
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
No
15
ĐLÇESĐ
AYDINCIK
16
AYDINCIK
17
AYDINCIK
18
AYDINCIK
19
AYDINCIK
20
AYDINCIK
21
AYDINCIK
22
AYDINCIK
23
AYDINCIK
24
AYDINCIK
25
BOZYAZI
26
BOZYAZI
27
BOZYAZI
28
BOZYAZI
29
BOZYAZI
30
31
32
BOZYAZI
BOZYAZI
BOZYAZI
33
BOZYAZI
ADI
3. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Bodurkale 1.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Kalıntılar I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Alanı
Kaya Mezarı 1.derece Arkeolojik sit
alanı
Mezarlar 1.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Örenyeri 1.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Antik Arsinoe Kenti III. Derece
Antik Arsinoe Kenti (1. ve 3. Derece
Arkeolojik Sit alanı
III. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Arkeolojik Sit
kalıntı
Arkeolojik Sit
kaya mezarı
Arkeolojik Sit
Mezar
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Çatakboğazı Mev.
Bozluklu Mevkii
Sancak Burnu Mevkii
Đncekum Mevkii
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Sit
Sit
Sit
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Harabe
Denizciler Mah.Susanlık
Mevkii
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Deniztepe Mevkii
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Çubukkoyağı
Köyü
Maraştepesi Mev.
Çubukkoyağı
Köyü
Maraştepesi Mev.
Çubukkoyağı
Köyü
Maraştepesi Mev.
Tekeli Beldesi, Keltepe
Mevkii
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
BOZYAZI
37
BOZYAZI
38
BOZYAZI
3. Derece Doğal Sit Alanı
39
BOZYAZI
ERDEMLĐ
kalıntı
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
36
43
Arkeolojik Sit
Soğuksu Mev. Saplı Ada
ve çevresi
Sancak
Burnu
Mev.Sancak Burnu ve
çevresi
Eskiyörük Köyü Saray
Gediği Mev.
Kelenderis Antik Kenti
Nekropolünün bir parçası
Arkeolojik Sit
Antik Yerleşim Alanı
Arkeolojik Sit Alanı)
ERDEMLĐ
Kale
Çubukkoyağı
BOZYAZI
42
Arkeolojik Sit
Antik Arsinoe Kenti
Antik Arsinoe Kenti
Antik Arsinoe Kenti
35
ERDEMLĐ
Bodurkale Mev.
1.ve 3.derece Arkeolojik Sit Alanı
Susanlık Kalesi Örenyeri
41
TÜRÜ
Arkeolojik Sit
Softa (Sycae) Kalesi (1. ve 3.
Dörtayak
Harabesi
(3.Derece
BOZYAZI
BOZYAZI
GRUBU
Arkeolojik Sit
Çubukkoyağı
Köyü
Maraş tepesi Mevkii
34
40
ADRESĐ
(I.derece
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Elauissa Sebaste Antik Kenti (I. ve
III. Derece Arkeolojik Sit Alanı)
*3.derecenin bir bölümü 1.ve 2
derece arkeolojik sit alanına
dönüştürülüyor
Korykos Antik Kenti (I. ve III.
Lamus Antik Kenti (I.Derece
Arkeolojik Sit)
Öküzlü Antik Kenti (1.ve 3.Derece
44
ERDEMLĐ
45
ERDEMLĐ
I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı
46
ERDEMLĐ
47
48
ERDEMLĐ
ERDEMLĐ
I. Derece Arkeolojik Sit
49
ERDEMLĐ
1.derece Arkeolojik sit Alanı
50
ERDEMLĐ
1.derece Arkeolojik sit alanı (Sarnıç
ve
Đnsitü
lahitlerin
yoğun
bulunduğu)
Tekeli Beldesi
Sit
Sit
Sit
Sit
Sit
Doğal Sit
Doğal Sit
Doğal Sit
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Ayaş Köyü, Merdivenli
Kuyu Yöresi
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Ayaş Köyü
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Limonlu Bucağı
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Batı Sandal Köyü Öküzlü
Mev.
Ayaş
Köyü
sınırları
içinde
Yapısıgüzel ve Hayrat
Mevkii
Köşkerli Mevkii
Ayaş Seldesi
Kumkuyu
Beldesi
Kanlıdivane örenyeri ark.
sit
alanına
dahil
edilmiştir.
170
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
No
ĐLÇESĐ
ADI
Tömük Höyük (I.Derece Arkeolojik
Sit)
Tırtar (Akkale) Kalesi (I. ve III.
Eğin Alanı Örenyerindeki Kalıntılar
I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
51
ERDEMLĐ
52
ERDEMLĐ
53
ERDEMLĐ
54
ERDEMLĐ
Kalıntılar (1. ve 3. derece Arkeolojik
Sit Alanı)
55
ERDEMLĐ
Nekropol
56
ERDEMLĐ
Nekropol Alanı (1.derece Arkeolojik
Sit)
57
ERDEMLĐ
58
ERDEMLĐ
59
ERDEMLĐ
60
ERDEMLĐ
61
ERDEMLĐ
62
ERDEMLĐ
63
ERDEMLĐ
64
ERDEMLĐ
65
ERDEMLĐ
66
ERDEMLĐ
67
ERDEMLĐ
68
ERDEMLĐ
69
ERDEMLĐ
70
ERDEMLĐ
71
ERDEMLĐ
72
ERDEMLĐ
73
ERDEMLĐ
74
ERDEMLĐ
Çeşmeli Örenyeri (I. ve III.Derece
Kanlıdivane Örenyeri (I. ve III.
Derece Arkeolojik Sit)
Üçtepeler
Örenyeri
I.Derece
Çatıören Örenyeri (1.ve 3.Derece
Yanıkhan
Örenyeri
(1.Derece
Yeniyurtkale Örenyeri 1.Derece
Şamlıgöl Örenyeri
Örenyeri (1.ve 3.Derece Arkeolojik
Sit Alanı)
Saraykale Örenyerinde bulunan
Antik Kula ve Kalıntılar (1.ve
3.Derece Arkeolojik Sit Alanı)
Sit Alanı)
Sit Alanı)
Üçayak Örenyerindeki Kalıntılar I.
ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Sit Alanı)
Örenyeri I. ve III. Derece Arkeolojik
Sit Alanı
Sit Alanı)
Yeniyurt Kalesi ve Örenyeri I. ve III.
Derece Arkeolojik Sit Alanı
Tosunlu
Örenyeri
1.derece
Arkeolojik sit alanı
Sarnıç 1.derece Arkeolojik sit alanı
75
ERDEMLĐ
Yer Altı Mezarı (Arkeolojik Alan)
76
ERDEMLĐ
Tapureli
Örenyeri
77
ERDEMLĐ
Antik yerleşim alanı
Arkeolojik sit alanı
78
GÜLNAR
79
GÜLNAR
Afrodisias Kenti (Arkeolojik Sit
Alanı)
I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı
80
GÜLNAR
81
GÜLNAR
Berenice III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
82
GÜLNAR
83
GÜLNAR
Nekropol
(1.Derece
1.Derece
ADRESĐ
GRUBU
TÜRÜ
Elvanlı Bucağı
Arkeolojik Sit
Höyük
Tırtar Köyü
Arkeolojik Sit
Kale
Arkeolojik Sit
kalıntı
Karayakup Köyü, Eğin
Alanı Mevkii
Limonlu beldesi sınırları
içinde
Kuşçarpaçağı
tepesi Mev.
Ayaş Yöresi, Kanlı Divan
Örenyerinin Đçinde
Kocahasanlı
Beldesi
Kızılkaya
Mev.
Çet
Tepesinde
Elvanlı Bucağı, Çeşmeli
Yöresi
Arkeolojik Sit
Kalıntılar
Arkeolojik Sit
Nekropol
Arkeolojik Sit
Nekropol
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Ayaş Yöresi
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Kocahasanlı Bucağı
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Karaahmetli Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Batısandal Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Yeniyurt Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Dağlı Mev.
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Çiriş Köyü Şahar Mevkii
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Veyselli Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Yeniyurt Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Ayaş Beldesi Batısandal
Köyü
Ayaş Beldesi Hisarınkale
Mev.
Kızkalasi
Saraykale Mev.
Beldesi
Ayaş
Beldesi
Yemişkumu
Mah.Kabaçam Mev.
Kızkalesi
Beldesi
Hıdırkale Mev.
Hüsametli Köyü Üçayak
Örenyeri
Batısandal Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Sarnıç
Arkeolojik Sit
Yer Altı Mezarı
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Yerleşim Yeri
Ovacık Bucağı
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Aydıncık Bucağı
Aydıncık Bucağı, Sit
sınırları dışında kalan
batı ve doğu antik
nekropol sahaları
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Nekropol
Ayaş Köyü, Kız Kalesi
Yöresi
Tapureli Köyü Kestel
Mev.
Ayaş
Beldesi
Kanlıdivane
Örenyeri
arkeolojik sit alanına
dahil ediliyor
Aydıncık
Bucağı,
Yelkenli (Yılanlı) Ada
Ovacık
Bucağı
(Afrodisias Kentinde)
171
No
ĐLÇESĐ
84
GÜLNAR
85
GÜLNAR
ADI
Meydancıkkale Örenyeri I.Derece
Büyük Ada (I. Derece Arkeolojik Sit
+ I. Derece Doğal Sit Alanı)
Doğal Sit Alanı
Pompeipolis Antik Kenti (I. ve III
86
GÜLNAR
87
MERKEZ
88
MERKEZ
I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı
89
MERKEZ
90
MERKEZ
91
MERKEZ
92
MERKEZ
93
MERKEZ
94
MERKEZ
95
MERKEZ
96
MERKEZ
97
MERKEZ
98
MERKEZ
99
MERKEZ
100
MERKEZ
101
MERKEZ
102
MERKEZ
103
MERKEZ
104
MERKEZ
105
MERKEZ
106
MERKEZ
Gavurkale ve Asarkale I.Derece
Höyük
Kazanlı Höyüğü I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı
Çandır (Paperon) Kalesi (1.Derece
Manavşa
Kalesi
(1.Derece
Belenkeşlik
Kalesi
(1.Derece
Kaleburnu
Kalesi
I.Derece
Tepeköy
Kalesi
(1.Derece
Tece Kalesi I. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Alanı
Kaya Mezarları (I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı)
Antik Liman (I. Derece Arkeolojik
SĐt)
Nekropol alanı 1.ve
Arkeolojik sit Alanı
3.derece
Nekropol Alanı 1.derece Arkeolojik
sit Alanı
Nekropol Alanı I. Derece Arkeolojik
Sit Alanı
Çatalçeşme Örenyeri 1.derece
Arkeolojik sit Alanı
I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit
Alanı
Eski Askeri Kışla Alanı (Tarihi ve 2.
Doğal Sit Alanı)
Deniz
Kaplumbağaları
Üreme
Alanları (1.Derece Doğal Sit Alanı)
Deniz
Kaplumbağaları
Üreme
107
MERKEZ
108
MERKEZ
109
MERKEZ
110
MERKEZ
111
MERKEZ
Mağara (1.Derece Doğal Sit Alanı)
112
113
MERKEZ
MUT
114
MUT
Kentsel Sit Alanı
Sazon
Kanyonu
ve
çevresi
(1.Derece Arkeolojik Sit Alanı)
ADRESĐ
GRUBU
TÜRÜ
Emirhacılı Köyü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Büyükeceli
Akkuyu Mevkii
Beldesi,
Sit
Sit
d+a
Fok Üretme Sahası
Mezitli (Viranşehir)
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Nazım imar planı sınırları
içerisinde
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Mezitli
(1.derece
arkeolojik sit alanından
3. derece arkeolojik sit
alanına dönüşüyor.)
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Güzelyayla Beldesi
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Mezitli Bucağı
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Kale
Değirmençay Köyü
Arkeolojik Sit
Kale
Belenkeşlik Köyü
Arkeolojik Sit
Kale
Kaleburnu Köyü, Belen
Mevkii
Arkeolojik Sit
Kale
Tepeköy Beldesi
Arkeolojik Sit
Kale
Tece Kasabası
Arkeolojik Sit
Kale
Arkeolojik Sit
kalıntı
Arkeolojik Sit
kaya mezarı
Arkeolojik Sit
Liman
Arkeolojik Sit
Nekropol
Kuyuluk beldesi
Arkeolojik Sit
Nekropol
Mezitli Beldesi
Arkeolojik Sit
Nekropol
Soğucak Beldesi
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Kazanlı Beldesi
Çandır
içinde
Köyü
sınırları
Mezitli-Soli Pompeipolis
Antik
Limanı
ve
çevresinde
Aslanköy
Kasabası,
Ambarlıtaş Mevkii
Mezitli
Soli-Pompeipolis
Örenyerinde sit
dışında
alanı
Merkez
Diğer
Sit
Alanları
Diğer
Sit
Alanları
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Doğal
Sit
Alanı
Kentsel Sit
Arkeolojik Sit
Kentsel Sit
Arkeolojik Sit
Çömelek Köyü
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Köprü
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Gözne Kalesi Çevresi
Hamidiye Mah.
Adanalıoğlu Belediyesi
sınrları içinde
Kazanlı
Belediyesi
sınrları içinde
Aslanköy
Kasabası,
Şekersu Mevkii
MUT
Kıravga Köprüsü
Köprübaşı Köyü sınırları
içerisinde
116
MUT
Dağpazarı Köyü Yerleşim Alanı III.
Derece Arkeolojik Sit Alanı
Dağpazarı Köyü
117
MUT
Adrassus
Örenyeri
(I.Derece
118
MUT
Alahan
Örenyeri
(I.Derece
115
Diğer
Alanları
Doğal
Alanı
Yalnızcabağ
Köyü,
Balabolu
(Balapbolu)
Mevkii
Mut-Karaman Karayolu
Üzerinde
172
d+a
t+d
Kaplumbağa üreme
alanı
Kaplumbağa üreme
alanı
Mağara
No
ĐLÇESĐ
119
MUT
122
MUT
123
SĐLĐFKE
124
SĐLĐFKE
125
SĐLĐFKE
126
SĐLĐFKE
127
SĐLĐFKE
128
SĐLĐFKE
129
SĐLĐFKE
130
SĐLĐFKE
ADI
Örenyeri I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Mavga Kalesi I.Derece Doğal ve
Kalıntılar I.Derece Arkeolojik ve
Doğal Sit Alanı
Mağara ve Kaya Oymaları I.Derece
Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
Demircili Köyü Antik Yerleşim Alanı
Uzuncaburç (Olba) Antik Kenti
(I.Derece Arkeolojik Sit)
Ura Antik Kenti (I.derece Arkeolojik
Sit)
Holmi antik kenti (I. ve III. Derece
Ayatekla
(Meryemlik)
Antik
Yerleşim Alanı (I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı) (3.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
Antik Kent 1.derece Arkeolojik sit
Alanı
Cennet-Cehennem
Obrukları
(
I.Derece Arkeolojik Sit)
Ören Tepesi (Arkeolojik Sit)
120
MUT
131
SĐLĐFKE
132
SĐLĐFKE
Arkeolojik Sit Alanı (III.Derece)
133
SĐLĐFKE
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
134
SĐLĐFKE
I., II., III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
121
MUT
135
SĐLĐFKE
III.Derece Arkelojik SĐt Alanı
136
SĐLĐFKE
Cambazlı Köyü Antik Örenyeri
137
SĐLĐFKE
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
Cambazla Köyü Antik Örenyeri
138
SĐLĐFKE
139
SĐLĐFKE
140
SĐLĐFKE
141
SĐLĐFKE
142
SĐLĐFKE
143
SĐLĐFKE
144
SĐLĐFKE
145
SĐLĐFKE
146
SĐLĐFKE
147
SĐLĐFKE
148
SĐLĐFKE
(Gökburç ve Kompleksi)
Kelenderis Nekropol Alanları (1. ve
3. Derece Arkeolojik Sit Alanı)
Kalınören veya Kaçıkören (2.
Alataş (3.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
Nagidius (1. Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
ADRESĐ
Yeşilyurt (Sinabiç) Köyü,
Ardıçlı Tepe Üzerinde
Hacınuhlu Köyü, Kozlar
Yaylası Mevkii
Çömelek Köyü Arıkayası
Mevkii
Hacıahmetli Köyü, Kapız
Mevkii
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Demircili köyü
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Uzuncaburç
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Ura Köyü
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Antik Kent
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Çamlıbel
köyü
(karaböcülü)
Hasanaliler Köyü
Demircili köyü
Mara köyü, Kale ve
Yakın çevresi
Mukaddem Mah.
Ayatekla
(Meryemlik)
Antik Yerleşim Alanının
Doğu Kısmında Kalan
Bölümü
Bizans Sur Duvarının
Đçinde Bulunduğu Bölge
Cambazlı Köyü (Kilise,
lahit
mezarlar,
bazı
sarnıç gruplarının ve
yoğun mimari kalıntıların
bulunduğu bölge)
Cambazlı
Köyü
(Sarnıçların, tahrip olmuş
heroon tipi iki mezar ve
bir
lahit
mezarın
bulunduğu yoğun köy
yerleşim alanı)
Đmamlı Köyü, Çingenli
Mevkii
Ovacık
Köyü,Gökburç
Mevkii
Tosmurlu Köyü
Seki Mev.
Taşlık
Karadere (3.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
Gilindire(Kelenderis)
(I.Derece
Deniztepe (I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
1.Derece Arkeolojik
(paftada 4 nolu alan)
Silifke
- Erdemli
|
alanı
içinde
Yukarı
Hüseyinler köyü sınırları
içinde kalan
Sit
Alanı
173
GRUBU
TÜRÜ
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Sit
Sit
Sit
d+a
d+a
d+a
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
No
ĐLÇESĐ
ADI
149
SĐLĐFKE
1.Derece Arkeolojik
150
SĐLĐFKE
I.,II. ve III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
151
SĐLĐFKE
1.Derece Arkeolojik
Sit
Alanı
152
SĐLĐFKE
1.Derece Arkeolojik
Sit
Alanı
153
SĐLĐFKE
I.,II. ve III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
154
SĐLĐFKE
155
SĐLĐFKE
156
SĐLĐFKE
Sit
Alanı
Güvercin Adası ve çevresi 1.Derece
1.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı
157
SĐLĐFKE
3.Derece Arkeolojik sit Alanı
158
SĐLĐFKE
159
SĐLĐFKE
(Taşhan)
I.Derece Arkeolojik sit Alanı
160
SĐLĐFKE
3.derece Arkeolojik sit Alanı
161
SĐLĐFKE
II. Derece Arkeolojik Sit Alanı
162
SĐLĐFKE
3.Derece Arkeolojik sit alanı
(boğsak camiinin bulunduğu)
163
SĐLĐFKE
164
SĐLĐFKE
Sinekkale Harabeleri (I.Derece
Arkeolojik Sit)
Karakabaklı Harabeleri (I. Derece
Arkeolojik Sit)
Işıkkale Harabeleri (I. Derece
Arkeolojik Sit)
Böğrüdelik
Höyüğü
(I.
ve
III.Arkeolojik Sit)
Höyük
Gülümpaşalı
Höyüğü
I.Derece
165
SĐLĐFKE
166
SĐLĐFKE
167
SĐLĐFKE
168
SĐLĐFKE
169
SĐLĐFKE
Cingantepe Höyüğü
170
SĐLĐFKE
Maltepe Höyüğü
171
SĐLĐFKE
172
SĐLĐFKE
173
SĐLĐFKE
174
SĐLĐFKE
175
SĐLĐFKE
176
SĐLĐFKE
177
SĐLĐFKE
178
SĐLĐFKE
179
SĐLĐFKE
Attepe Höyüğü
Kilise Burnu Höyüğü (1. Derece
Mancınık
Kalesi
(I.Derece
Tokmar Kalesi (I.Derece Arkeolojik
Sit Alanı)
Keşlik Kalesi (1.Derece Arkeolojik
Sit Alanı)
Yapı Kalıntısı (3.derece Arkeolojik
Sit Alanı)
GözleyentepeYapı
Kalıntısı
(I.derece Arkeolojik Sit)
GözleyentepeYapı
Kalıntısı
(III.Derece Arkeolojik Sit)
Alanı
ADRESĐ
Silifke
- Erdemli
|
alanı içinde Kızkalesi
Belediyesi ile Hüseyinler
köyünün
arasında
karayolunun doğusunda
ve batısında kalan
GRUBU
TÜRÜ
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Atakent
Beldesi
Susanoğlu Mev.
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Güvercin Adası Mev.
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Silifke
- Erdemli
|
alanı içinde Kızkalesinin
3 km. kuzeyinde
Silifke
- Erdemli
|
alanı içinde Kızkalesinin
kuzeyinde
Adamkayaların üzerinde
Akdere
Beldesi
Çayırlıbük Mev. Eğritaş
Tepesi
Saray Mah.
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Mukaddem Mahallesi
taşucu beldesi Reşadiye
Mah.
Mukaddem Mahallesi
Taşucu
Beldesi
Đmamuşağı Köyü Boğsak
Mah.
Karadedeli Köyü Sınırları
içinde
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Karadedeli Köyü
Karadedeli
Kuzeyinde
Köyü
Susanoğlu Yöresi
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Harabe
Arkeolojik Sit
Harabe
Arkeolojik Sit
Harabe
Arkeolojik Sit
Höyük
Uzuncaburç
Arkeolojik Sit
Höyük
Gümüşpaşalı Köyü
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Kızılisalı Köyü, Mancınık
Mevkii
Arkeolojik Sit
Kale
Akdere Köyü
Arkeolojik Sit
Kale
Arkeolojik Sit
Kale
Arkeolojik Sit
kalıntı
Yeşilovacık Beldesi
Arkeolojik Sit
kalıntı
Yeşilovacık Beldesi
Arkeolojik Sit
kalıntı
Karadedeli
Kabasakallı
Arkeolojik Sit
kalıntı
Silifke ve Mut
Sınırları Đçinde
Silifke ve Mut
Silifke ve Mut
Đlçesi
Đlçesi
Đlçesi
Narlıkuyu
Beldesi
Hasanaliler Köyü
Yeşilovacık
Beldesi
Gözleyentepe
174
ve
Köyleri
No
ĐLÇESĐ
180
SĐLĐFKE
181
SĐLĐFKE
182
SĐLĐFKE
183
SĐLĐFKE
184
SĐLĐFKE
ADI
Anıt (Kaya) Mezarları I.Derece
Boğsak Koyu (2. ve 3. Derece
Astım (Dilek) Mağarası (III. Derece
Arkeolojik Sit)
Nekropol
Nekropol
(Konut,W.C,Kaya
Mezarlarını içeriyor)
185
SĐLĐFKE
Nekropol
186
SĐLĐFKE
Örenyeri (III.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
187
SĐLĐFKE
Örenyeri (I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
188
SĐLĐFKE
189
SĐLĐFKE
190
SĐLĐFKE
191
SĐLĐFKE
192
SĐLĐFKE
193
SĐLĐFKE
194
SĐLĐFKE
195
SĐLĐFKE
196
SĐLĐFKE
197
SĐLĐFKE
198
SĐLĐFKE
199
SĐLĐFKE
200
SĐLĐFKE
201
SĐLĐFKE
202
SĐLĐFKE
203
SĐLĐFKE
204
SĐLĐFKE
Örenyeri (I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
Tek Kadın Antik Yerleşimi I. Derece
Kültesir Antik Yerleşimi (I. Derece
Arkeolojik Sit)
Bakırtepe Örenyeri (1. Derece
Korasion Antik Şehri (Arkeolojik ve
Doğal Sit)
Antik Yerleşim Yeri (I.Derece Doğal
ve Arkeolojik Sit)
Liman Kalesi (I. ve III. Derece
Arkeolojik Sit+ 1.Derece Doğal Sit
Alanı)
Boğsak Adası (I. Derece Arkeolojik
Sit+ 1.Derece Doğal Sit Alanı)
Güvercin
Adası
(I.
Derece
Arkeolojik Sit+ 1. Derece Doğal Sit
Alanı)
Dana Adası(Pityusan) (I. Derece
Arkeolojik Sit+ 1.Derece Doğal Sit
Alanı)
Aphrodisias
Antik
Kenti
ve
Köserelik Adası (I. ve III. Derece
Arkeolojik Sit + 1.Derece Doğal Sit
Alanı)
II. ve III. Derece Arkeolojik ve Doğal
Sit
Tahta Limanı 1. Derece Doğal ve
Aşağı Dünya Obruğu (I. Derece
Arkeolojik ve Doğal Sit)
Akhayat Harabeleri (I. Derece
Arkeolojik ve Doğal Sit)
Yelkenli Ada (I.Derece Arkeolojik +
Doğal Sit Alanı)
Nagiduda
Adası
(1.
Derece
Arkeolojik Sit ve 1. Derece Doğal
Sit Alanı)
ADRESĐ
GRUBU
TÜRÜ
Say Mah.
Arkeolojik Sit
kaya mezarı
Arkeolojik Sit
Koy
Hasanaliler Köyü
Arkeolojik Sit
Mağara
Arkeolojik Sit
Nekropol
Arkeolojik Sit
Nekropol
Arkeolojik Sit
Nekropol
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Arkeolojik Sit
Ören Yeri
Say Mah.
Susanoğlu
Yöresi
(Korasion Antik kenti
Đçinde)
Kızılisalı Köyü, Gökeren
Mevkii
Gündüzler
Köyü,
Kaletepe
(Gavurtepe)
Mevkii
Hacıisaklı
Köyü,
Bakırtepe Mevkii
Ovacık Köyü, Tek Kadın
Mahallesi
Karadedeli
Köyü
Kuzeyinde
Yeşilovacık beldesi
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Diğer
Alanları
Sit
Hasanaliler Köyü
Silifke-Anamur
Kıyıbandı,
Koyunda
Akdere Köyü,
Mevkii
Karadedeli
Kuzeyinde
Karadedeli
Kuzeyinde
Boğsak
Eğribük
Köyü
Köyü
Sit
Sit
Sit
Sit
205
SĐLĐFKE
3.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit
Alan
Silifke
- Erdemli
|
alanı içinde (Tüm Milli
Park sınırları içindeki
alanın bütünü)
206
SĐLĐFKE
I.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit
Alanı
Atakent Beldesi
Diğer
Alanları
Sit
SĐLĐFKE
Şeytanderesi (Kocaçay Kanyonu)
(1.Derece Arkeolojik ve Doğal Sit
Alanı) (paftada 5 nolu alan)
Silifke
- Erdemli
|
alanı içinde Ura Antik
Kenti ile Kız Kalesi
arasında kalan
Diğer
Alanları
Sit
207
175
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
d+a
No
ĐLÇESĐ
208
SĐLĐFKE
ADI
Göksu Deltası I.Derece Doğal Sit
Alanı *2.Dereceye dönüştürülüyor
209
SĐLĐFKE
3.Doğal Sit Alanı
210
SĐLĐFKE
Barbaros
Anıtı
ve
Çevresi
211
SĐLĐFKE
Doğal Sit Alanı
Doğal Sit Alanı
Kepez Mağarası (1.Derece DOğal
Sit Alanı)
212
SĐLĐFKE
213
SĐLĐFKE
214
SĐLĐFKE
Kuruçay Mağarası
215
TARSUS
Donuktaş
(Dönüktaş)
216
TARSUS
217
TARSUS
218
TARSUS
219
TARSUS
220
TARSUS
221
TARSUS
I.ve 3.Derece Arkeolojik Sit Alanı
222
TARSUS
223
TARSUS
Gözlükule Höyüğü
224
TARSUS
Eski Höyük
225
TARSUS
226
TARSUS
227
TARSUS
228
TARSUS
229
TARSUS
230
TARSUS
231
TARSUS
232
TARSUS
233
TARSUS
Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı
234
TARSUS
Tarsus Şelalesi 2.Derece Arkeolojik
ve Doğal Sit Alanı
235
TARSUS
236
TARSUS
237
TARSUS
238
TARSUS
239
240
I.Derece
Gözlükule I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Kalıntılar I. ve III. Derece Arkeolojik
Sit Alanı
Cumhuriyet
Meydanı
I.Derece
Höyük (I. ve III. Derece Arkeolojik
Sit)
Aliefendi Höyüğü (I. ve III.Derece
Nacarlı Höyüğü (I. ve III.Derece
Mahmutağa
Höyüğü
I.Derece
Gülek Kalesi ve Çevresi (1.derece
Böğrüeğri
Kalesi
I.
Derece
Hamam Kalıntısı (Roma Hamamı )
(1.Derece Arkeolojik Sit Alanı)
Kapı ve Yol (I.Derece Arkeolojik Sit
Alanı)
ADRESĐ
Taşucu ve Atayurt ilçesi
Narlıkuyu Köyü Koyu
Sınırları
Silifke-Mut
Karayolu
Üzerinde, Göksu Irmağı
Kıyısında
Akdere Beldesi, Eğribük
Mevkii
GRUBU
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
TÜRÜ
Sit
Sit
Delta
Doğal Sit
Doğal
Alanı
Sit
Sit
Kızılisalı
Köyü,
Sarıveliler Mah.
Atakent
(Susanoğlu)
Beldesi sınırları
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Tekke Mah.
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Sen Pol Kuyusunun
Bulunduğu Ada
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Höyük
Arkeolojik Sit
Kale
Böğrüeğri Köyü
Arkeolojik Sit
Kale
Şehitkerim Mah.
Arkeolojik Sit
kalıntı
Bağlıklı Köyü
Arkeolojik Sit
yol
Yeşilovacık Köyü
Tepe Köyü, Ören Mevkii
Donuktaşın
kuzey
doğusunda
Đncirlikuyu Köyü
Ulaş Hacıhamsalı Ören
Mah.
Adliye
Kuzeyinde
Binasının
Mahmutağa Köyü
Aliefendi
Köyü,
Karabucak Mevkii
Nacarlı Köyü sınırları
içerisinde
Mahmutağa Köyü
Doğal Sit Alanı
Şelale Bölgesi
Deniz
Kaplumbağaları
Üreme
Deniz
Kaplumbağaları
Üreme
Alanları (1.Derece Doğal Doğal Sit
Alanı)
Berdan
Barajı
Mesire
Yeri
Tarsus
belediyesi
Mücavir alanında
Diğer
Alanları
Diğer
Alanları
Doğal
Alanı
Doğal
Alanı
Huzurkent
Đlçe Merkezi
Belediye
TARSUS
Kentsel Sit Alanı
Kent
Merkezinin
Kuzeyindeki Büyük Sit
TARSUS
Türk Şehitliği I.Derece Tarihi Sit
Alanı
Çamalan Bucağı
Sit
Sit
Sit
Sit
Sit
Sit
Doğal Sit
Fok Üretme Sahası
Fok Üretme Sahası
Mağara
Mağara
Arkeolojik Sit
d+a
Doğal Sit
Sit
Kaplumbağa üreme
alanı
Doğal
Alanı
Sit
Kaplumbağa üreme
alanı
Doğal
Alanı
Sit
Mesire Yeri
Kentsel Sit
Kentsel Sit
Tarihi Sit
Tarihi Sit
176
KÜLTÜR
Bütün bu arkeolojik tarihi eserlerin yanında binlerce yıllık bir yerleşim bölgesi olmasının
sonucu olarak ortaya çıkan kültür ve folklor değerler arasında el sanatları, yörük örf ve adetleri,
mutfağı, halk oyunları, türküleri, ezgileri ile Mersin çok farklı ve renkli bir görünüm vermektedir.
Özellikle Eski Mersin adı verilen Taşeli Yöresinde yöreye özgü tipik folklor özellikleri bulmak
mümkündür. Halk oyunları, türküleri, mutfağı, gelenek görenekleri, el sanatları ile bu bölge turizm
açısından çok önemli konumdadır.
HALK OYUNLARI
Mersin merkez ve köylerinde oynanan halk dansları, Çukurova ve Taşeli yöresi oyunlarıdır.
Đçel zengin bir folklora sahiptir. Silifke, Anamur, Mut, Gülnar halk oyunları ile uluslararası ün
yapmıştır. Bu oyunlardaki figürler, hasat zamanını (ekip-biçme) ve hasadı simgelediği gibi çeşitli
hayvan taklitlerinden oluşmaktadır. Keklik dansını buna örnek olarak gösterebiliriz.
Çukurova dansları ikili ve dörtlü zamanlı davul ve zurna eşliğinde toplu olarak oynanan
danslardır. Dans enaz üç kişi ile oynanır. Davul zurna etrafında yarım ay oluşturulur. Mersin,
Erdemli ve Tarsus'ta halay oyunları oynanır. Halay türküsüz ve sözsüz sadece enstrümantal
oynanır. Halay başını çeken oyuncu, oyunun disiplinin sağlanması yanında, solo hareketleri ile
eskiden Türklerin çok saygıdeğer kişileri diz çökerek selamlama geleneğini de yansıtan örnekler
sergiler.
Taşeli yöresi dansları yerleşim birimine göre Mut yöresi oyunları, Anamur ve Silifke yöresi
dansları adlarını almışlardır. Temelde danslar aynı olmakla birlikte bazı figürlerde ufak tefek
değişiklikler vardır. Taşeli bölgesi, kaşık dansları bölgesidir. Keman, klarnet, kabak kemane ve
davul kullanılan çalgılardandır.
Silifke türküleri üç ana bölümde ele alınmaktadır. Bunlar:
1-Oturak Havaları (Hafız Mektepten gelir, Urfani, Kerem, Koşma, Bitim'ola,Mendil bağlama)
2- Oyun Havaları (Portakal Zeybeği, Çaya Vardım Zeybeği, Kıbrıs Zeybeği, Her Yanı Elma
Zeybeği, Yaktım Mangalı Zeybeği)
Zeybekler: Mersin yöresindeki (Tarsus dışında) müzik ve oyunlarda tam bir hareketlilik ve
çabukluk hakimdir. Halkın yaşam tarzı, müzik ritimlerine yansımıştır, yani 9/8,7/8 gibi oynak ritimli
ezgiler çoğunluktadır. Tekenin tos vuruşu, kekliğin sekişi, yörüğün göçü, yayla yollarında
hareketlilik, birer ritim kaynağı olmuştur. Türklerin önemli bir özelliği de Đslamiyeti bin yıldır kabul
etmesine rağmen inançlarında tabiatın (Şamanizim) etikilerinin görünmesidir.
Silifke Oyunları: Dört erkek, dört kız ve Đki erkek, iki kız oyuncu ile, bazen altı oyuncu ile
oynanır.
Mut Oyunları: Aydoğar Mut Kalesinde, Mut Gelin Okşaması, Beşiği Şamdan, Tımbıllı,
Mandilli,Çay Zeybeği, Serenler Zeybeği, Kulun Olam, Tek Zeybeği gibi oyunlar üç kız, üç erkek
oyuncudan oluşan bir grupta oynanır.
Gülnar Oyunları: Sallama, Tımbıllı, Yayla Yolları gibi oyunlar 6 erkek oyuncu ile oynanır.
Tarsus Oyunları: Şirvani, Çiçek Dağı, Kırkhan Gelin, Pekmez, Tarsus Halayı, toroslar
halayı gibi oyunlar 3 kız, üç erkek ile oynanır.
Mersin'de oynanan diğer bir oyun çeşidi de samahlardır. Samahlar, bağlama eşliğinde
oynanır. Mersin Đlçe merkezine bağlı köylerde samahlar genel olarak Tahtacı denilen geçimini
katırları ile tomruk çekerek temin eden gruplar tarafından oynanan dini oyunlardır. Mersin'de
samah oynanan bölgelerde diğer bir oyun türü de "Mengiler"dir. Mengilerde samaha benzer ve
toplu oynanan oyunlardır ve dokuz zamanlıdır.
Avşar, Salur, Cerit, Bozdoğan, Menemenci, Aydınoğlu, Kürkçü ve Barabanlı gibi aşiret köy
ve oymaklarının oluşturduğu etnik yapı kendine has bir kültür üretmiştir.
EVLENME, DÜĞÜN
Düğünler oğlan tarafının ekonomik durumuna göre çoğunlukla gösterişli bir biçimde ve
bayram havası içinde yapılmaktadır. Bölgede "Başlık Alma" geleneği yoktur. Köylerde delikanlı, kızı
görücü göndererek ister. Kız evi vermezse ve kızın evlenmeye gönlü varsa oğlan tarafından
kaçırılır.
177
Görücüler, oğlanın anası, kız kardeşi ve diğer akrabaları yaşlı, hatırı sayılır kadınlardan
seçilir. Kız verdikten sonra akrabalar, komşular çağrılır ve şerbet ikram edilir. Nişanda nişan
yüzüğünden başka gelin kıza çeşitli takılar takılır. Düğünden önce oğlan evi tarafından kızın
annesine, babasına, kardeşlerine ve diğer akrabalarına giyecek türünden hediyeler gönderilir. Kız
evi de oğlana, annesine, babasına ve akrabalarına aynı tür hediyelerle karşılık verir. Köy düğünleri
genellikle üç gün sürer. Geceli gündüzlü davul zurna eşliğinde şenlikler yapılır. Düğün sevincini
bütün köy yaşar. Bü tür düğün törenleri şehir merkezinde tümüyle kalkmıştır. Açık alanlar veya
kapalı salonlarda yapılan bir akşamlık eğlenceler ile düğün yapılır. Bölgede resmi nikâh olmadan
kız verilmemektedir. Dini nikâh resmi nikâhtan sonra yapılır.
YÖREYE HAS YEMEKLER
Mersin yöresindeki kültürel çeşitlilik doğal olarak mutfak kültürüne de yansımış, özellikle
arap ve Yörük mutfağının etkileşimi kendine özgü, yeme içme biçimi ortaya çıkarmıştır.
Yemeklerde bulgur ayrı bir önem taşır. Đçli köfte, çiğ köfte, yeşil mercimekli köfte, topalak, batırık,
kısır gibi yemeklerinin temel maddesi bulgurdur. Bunun yanında doğada kendiliğinden yetişen
ebegümeci, ısırgan, kuzukulağı, kenger, gırnaz vb. otlardan sebze yemekleri ve kebap çeşitleri
yöreye has yemeklerdir.
Mersin mutfağının temel özelliği bol baharatlı yemekleri ve tatlılarıdır. En önemli tatlıları
cezerye, paluza, samsıra, bandırma, taktak helvası, künefe, kerebiç, pekmez ve yoğurt helvasıdır.
Bölgeye özgü lagos balığı, şiş, tava, ızgara olarak Mersin mutfağında ayrı bir önem taşır.
Saç üstünde yapılan börek, sıkma ve mantı çok yaygındır. Son yıllarda bölgeye özgü tantuni ile
ciğer kebabı, şiş kebabı, lahmacun ve Adana kebabı bütün lokantaların vazgeçilmez yemekleri
olmuştur.
Çorbalar : Yöre mutfağında çorbanın önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Çorba öğünlerin
başlıca yemeğidir. Buğday ürünleri ve yoğurtla hazırlanan çorbalara tereyağı, salça ve naneyle
lezzet verilmektedir. Đklimin sıcak oluşu nedeniyle özellikle yaz aylarında çorbalar soğuk olarak da
tüketilebilmektedir. Yöreye has çorbalara örnek olarak; yüzük "yüksük" çorbası, tatar çorbası, sütlü
çorba, parapara, mırmırık, dahanlı "tahinli" çorbası, dövme çorbası, terteşir çorbası
YEREL GĐYSĐLER
Yazın, Toros yaylalarından, kışın yayla eteklerine ve sahile inen Varsak Türkmenlerinden
olan Mersin'in eski halkı, giyimde geçmiş ile tam bir bağlantı kurar. Kadınlarda, paralı başlık, örgülü
uzun saç, üç etek, uzun don, konçlu çizme gibi tipik türk giysileri vardır.
KADIN GĐYĐMĐ: Beyaz kumaş üzerine siyah puanlı yazma başa takılır. Altına, önü altın
paralarla süslenmiş ve arkada dize kadar uzunlukta siyah ibrişimden yapılmış saç takılır. Vücudun
iç kısmına, parlak renkte göğnek adı verilen iç gömlek giyilir üzerine "kutnu" denilen, kırmızı ve sarı
renkler hakim olan parlak bir kumaştan yapılma üç etek giyilir. Üç eteğin boyu dize kadar olup iki
yanı yırtmaçlı ve ön kısmı açıktır. Üç eteğin üzerine koyu renkte (bordo kahverengi ) üzerinde
yünden tozaklar bulunan önlük takılır. Nce bir kuşak bu önlüğün üzerine bağlanır. Altta ise özellikle
kırmızı ve sarı renklerinden oluşan ipeğimsi şalvar giyilir. Ayakta kırmızı renkte deriden yapılma altı
lastik ön kısmı sivri çizme vardır.
ERKEK GĐYĐMĐ : Başa, tepesi üçgen biçiminde sivri, iki yandan 75'er cm. uzunlukta iki
parça kafaya geçirilip kulaklar kapanmayacak şekilde sarılarak arkadan bağlanıp sarkıtılır.
Erkekler vücudun iç kısmına "Güdük" adı verilen, parlak kumaştan gömlek giyerler. Üzerine
üç metre uzunluğunda 20 cm. eninde kuşak kuşanırlar sırta son olarak koyu renkte, ön kısmının
uçlarına ve arkasına sim ile motif işlenen cepken giyilir. Kolların kısa ve geniş olmasına dikkat
edilir.
Alt kısma, kalın kıldan dokunmuş, yandan işlemeli, orta peyiği kısa, koyu renkte özellikle
kahverengi renginde dembe adı verilen şalvar giyilir. Ponponları dış kısımda kalacak şekilde
bağlanan sağlam bir ip çoraba bağlanır birkaç defa dolanır.
Erkeklerin ayaklarında, kırmızı renkte deriden yapılmış, altı siyah lastik ön kısmı sivri ve
arkasında konç kısmı bulunan yemeni vardır.
178
EL SANATLARI
Kırsal kesimde halkın boş zaman uğraşları çok değişiktir. Günlük işleri olan hayvancılık,
tarım işlerinden vakit kaldıkça çeşitli el işleri yapılmaktadır. Đçel çevresinde Đğne Oyası ve Kilim
dokumacılığı yaygındır.
Erdemli: Dağ köylerinde asılları göçebe olan Türkmenlerin (Yörük) yaşama biçimini
yansıtan motifleri ile dokunmuş kıl heybe, çuval ve kilimler renkleri ve çizgileri ile ilgi çeker.
Silifke: Halk Eğitim merkezinin açtığı kurslarda makrome, tül-bez seramik çiçekler
yapılmaktadır. Say mahallesinde sıcak dövme, demir araç ve gereçler, ayrıca evlerde nakış piko,
trikotaj işleri yapılmaktadır. Akdara ve Işıklı köylerinde sepet, bıçak; Çatak Kıca ve Kavak, Kırobası,
Sarıaydın, Karadedeli, Hasanaliler köylerinde çul, çuval gibi dokumalar yapılmaktadır,
Gülnar: Kazanlı, Saray mahallelerinde bölgeye özgü halılar, kilimler dokunmaktadır.
Mut: Kilim dokumacılığı çok yaygındır. Kıldan dokunan bu kilimler geometrik ve bitki motifli
olup renk uyumu mükemmeldir. Bu kilimler desenlerine göre değişik isimler alırlar. "Mor Ayak ",
"Yürek Üstü" gibi. Dağ köylerinde koyun ve keçisini otlatan çoban boş zamanlarında ya kaval
çalarak yada ağaçtan yaptığı tek mil ile çorap örerek, ip eğirerek geçirir.
Hiç bir teknik araç kullanmadan eğrilip bükülen ipliklerden, çoraptan başlığa kadar çeşitli
giyecek eşyası dokunur. Đplikler kökboyası ile boyanır. Özellikle Hacı Ahmetli Köyünde dokunan kıl
heybe, kilim ve çullar, renk, desen ve dokunuş bakımından yörenin bütün özelliklerini taşır. Mut'un
yakın köylerinde genç kız ve kadınların işledikleri beyaz danteller de çok ünlüdür.
Bozyazı: Boncuktan çanta, kolye, kemer, bilezik, su kabağından biblolar, abajurlar
yapılmaktadır.
Anamur: Bozdoğan, Güleç, Karalarbahşiş köylerinde koyun yönünden bölgeye özgü
desenlerde karakteristik "Ala Kilim" ve seccade dokunmaktadır.
Tarsus: Halk Eğitim Merkezi ve Kız meslek Lisesi öncülüğünde kamıştan biblo ve buğday
sapından tablo ve benzeri eşyalar yapılmaktadır.
Çamlıyayla (Namrun) : Sebilde yapılan iğne oyaları yörenin en özgün etnoğrafik
eserleridir. Biçimlerine bu iğne oyaların "Mindilli", "Kızlar Coşturanı", "Adalya", "Menekşe", "Sevda
Çiçeği", "Kayıklı", Karpuz Çiçeği", "Berber Aynası","Elma Çiçeği", Gül Domuru", gibi adlarla
anılmaktadır.
Ayrıca Đlimizde bulunan ĐÇEV Đçel El Sanatları Vakfı tarafından çeşitli yörelerimize özgü
ürünler üretilerek satış reyonlarında halka arz edilmektedir.
FESTĐVALLER VE ÖZEL GÜNLER
Đlin yerel etkinlik ve festival takvimi Tablo G.4’de verilmektedir.
G. 2
TURĐZM ÇEŞĐTLERĐ
Turizm çağımızın en önemli sosyal, kültürel ve ekonomik olgularından biridir. Turizmin
çeşitlendirilmesi "12 aya yayma politikası" ülke turizminde yeni arayışların başlangıcıdır. Turizmi 12
aya yaymak politikasını gerçekleştirebilmek için öncelikle ölü sezon tabirini ortan kaldırmalı,
turizmin sadece deniz, kum ve güneşten oluşmadığını kış aylarında da turizm faaliyetlerinin var
olduğunu vurgulamak gerekir. Sonuç olarak ülkemizde, genellikle kıyı bölgeleri üzerinde
yoğunlaşmış bulunan turizm ve turizm yatırımlarının iç bölgelere kaydırılması ve yıl boyu turizmin
canlandırılması, gerekli tanıtım ve çalışmaların yapılarak, turizmin bilincinin belirli kalıplardan
çıkartılması, insanlarımızın turizm konusunda bilinçlendirilmesi ülke turizmine ve turizm anlayışına
büyük yarar sağlayacaktır.
179
Tablo G. 4: Yerel Etkinlik ve Festival Takvimi
ETKĐNLĐK ADI
YERĐ
TARĐHĐ
ĐLÇESĐ
DÜZENLEYEN
Mersin’in Düşman
işgalinden Kurtuluşu
Mersin
03 Ocak
Merkez
Büyükşehir
Başkanlığı
Kıravga Erik ve Kültür
Festivali
Kıravga
Nisan 3. Haftası
Mut
Göksu Belediye Başkanlığı
Kültür
Tarım
Türkmen Şöleni
Erdemli
Mayıs
Erdemli
Tertip Komitesi
Kültür
Uluslararası Silifke
Kültür Festivali
Silifke
20-25 Mayıs
Silifke
Silifke Bel.
Kültür,Turizm
Kazanlı Biber ve
Chelonia Mydas (Yeşil
DenizKaplumbağaları)
Şenlikleri
Kazanlı
Çevre Haftası Đçerisinde
Mersin
Kazanlı
Başkanlığı
Şeyh A.Semerkandi
Anma Sevgi ve
Kardeşlik Günü
Gülnar
Haziran 1.Haftası
Gülnar
Kült.Tur.Bak.-Sütlüce Bel.
Anma Günü
Kayısı Festivali
Mut
Haziran 1.Haftası
Mut
Mut Kaymakamlığı-Bel.
Tarım Ür.
Kıbrıs Barış
Har.Kutlama ve Şehitler
Anma Günü
Silifke
20 Temmuz
Silifke
Silifke Kaymakamlığı
Kıbrıs çık.
Kültür Şenliği
Dorukkent
Ağustos 1-4. Haftası
Mersin
Dorukkent
Başkanlığı
Kültür
Konur Köyü 1. Yayla ve
Kültür Şenliği
Konur Köyü
Ağustos 1-4.Haftası
Gülnar
Gülnar Kaymakamlığı ve
Kültür
Konur Köyü Muhtarlığı
Güme 1. Yayla ve Bal
Şenliği
Güme Köyü
Ağustos 2.Haftası
Mut
Güme Köyü Muhtarlığı
Tarım
Taşucu Çevre Festivali
Taşucu
Ağustos 2.Haftası
Silifke
Taşucu Bel.
Çevre Etk.
Muz-Çilek Festivali
Ören
15-22 Ağustos
Anamur
Ören Bel.
Tarım
Ür.Kültür Turizm
Şeftali Bayramı ve
Kültür ve Turizm
Festivali
Güzelyayla
21 Ağustos
Mersin
Güzelyayla
Başkanlığı
Đncir Şenliği
Dereköy
Ağustos 4.Haftası
Mut
Dereköyü Muhtarlığı
Nure Sofi Anma Töreni
Yalnızcabağ
Ağustos 4.Haftası
Mut
Yalnızcabağ
Muhtarlığı
Gözne 30 Ağutos Yayla
Şenliği
Gözne
24-30 Ağustos
Mersin
Gözne Belediye Başkanlığı Yayla etkinliği
Soğucak Kültür ve
Güreş Şenlikleri
Soğucak
28-29 Ağustos
Mersin
Soğucak
Başkanlığı
Belediye
Kültür Sanat Etkinlikleri
ve Şeftali Festivali
Tepeköy
28-29 Ağustos
Mersin
Tepeköy
Başkanlığı
Belediye Kültür
Tarım
Yayla Şenlikleri
Gökbelen
29-30 Ağustos
Silifke
Silifke Bel.
Yayla Etk.
30 Ağustos Mar.Fevzi
Çakmak’ı Anma ve
Yayla Şenlikl.
Kırobası
30 Ağustos
Silifke
Kırobası Köy Muhtarlığı
Zafer Etk. Ve
Yaylacılık
Uzuncaburç tarihturizm-kültür ve üzüm
Festivali
Uzuncaburç
Eylül 1. Haftası
Silifke
Uzuncaburç
Başkanlığı
Elma-Üzüm Kültür
Şenliği
Çömelek
Eylül 1.Haftası
Mut
Çömelek Köyü Muhtarlığı
Mersin Briç Turnuvası
Merkez
Eylül 1-4. Haftası
Mersin
Mersin
Büyükşehir
Spor
Belediye Başkanlığı
Mersin Festivali
Merkez
Eylül 1-4.Haftası
Mersin
Mersin
Büyükşehir
Kültür Turizm
Belediye Başkanlığı
Mersin Uluslararası
Müzik Festivali
Merkez
30 Eylül-12 Ekim
Mersin
Kültür ve Sanat Derneği
Kültür
Arkeoloji Günleri
Merkez
1-3 Ekim
Mersin
Đçel Sanat Kulübü
Kültür
Felsefe Günleri
Merkez
29-31 Ekim
Mersin
Đçel Sanat Kulübü
Kültür
Uluslar arası
Karacaoğlan
Sempozyumu
Mut
Kasım 1.Haftası
Mut
Mut Kaymakamlığı
Sempozyum
180
KONUSU
Belediye
Anma Töreni
Belediye Tarım
Çevre
Belediye
Belediye Tarım
Kültür
ve
ve
ve
Tarım Ür.
Köy
Anma
Yayla Etkinliği
ve
Belediye Tarih-turizm
ve kültür
Tarım
Ür.Kültür Turizm
KONGRE TURĐZMĐ: Đlimiz coğrafi konumu, tarih ve kültürel zenginlikleri ile alt ve üst yapısı
yurtdışı ulusal ve uluslararası bir turistik merkez hüviyetinde olup aynı zamanda bir ticaret şehri
görünümündedir.
Đlimizde kongre turizmine hizmet verecek solanlarda mevcuttur. Turistik otellerin kongre
salonlarının dışında Mersin Kültür Merkezi'nde 600 kişilik Ticaret ve Sanayi Odasında 250 ve 300
kişilik, Tarsus Đlçesinde 500 kişilik ve Anamur ilçesinde 250 kişilik Kültür Merkezi Salonu
bulunmaktadır. Bunlardan başka alternatif turizm modeli olan uluslar arası kongre turizmine hizmet
verebilecek tesisin Đlimize yapılması ve finansmanının özel sektör ve devlet katkısıyla
gerçekleşmesi mümkün olabilir. Đlimizde yer alan Serbest Bölgenin işlerliği de gözönüne
alındığında böyle bir projenin gerçekleşmesi halinde Akdeniz ve Ortadoğu Ülkeleri ile uluslar arası
bir ortam oluşacaktır. Ayrıca dünyaya ilimizin tanıtımını ve gelişimini sağlayan prestij kazandırırken
ülkemizin ve ilimizin kamu yönetimindeki başarısının da göstergesi olacaktır.
Kongre turizmi sayesinde toplam istihdam amacıyla ilimize gelen misafirlerin alış veriş gücü
artarak turizm sektörünün yanısıra alt sektörlerde de ekonomik bir canlılık ortaya çıkacaktır. Gerek
meslek gurupları itibari ile gerekse de yöresel ve ülkesel yüzeyde ilimizin önemi artacaktır.
DAĞ VE KIŞ TURĐZMĐ: Mersin ve çevresinde kış turizmi ve kış sporlarına uygun yer olarak
Torosların bir çok bölümü belirlenmiştir. Orta Toros Dağları'nın bir bölümünü oluşturan Bolkar Dağı,
Niğde ve Đçel arasında yer alıyor. Bolkar Dağı'nın kuzey yamaçları kayak yapmaya uygun olduğu
gibi yüksek zirvelerine tırmanışlar için kulvarları bulunmaktadır. Mersin'de Aslanköy, Çamlıyayla
kayak turizmi açısından elverişli yapısıyla turizm alanında hizmet verilebilinir.
Karboğazı yaylası kış sporları ve yayla turizmi açısından ülkemizde hatta dünyada eşine
rastlanmayan bir doğa harikasıdır. Toroslarda 3000 metreye varan yükseklikte bulunan bölge
mayıs ayına kadar 6-7 ay kar saklaması ve kar kalitesinin konunun uzmanlarınca çok yüksek
olduğu uluslar arası platformlarda bu özelliğini ayrı bir avantaj oluşturacağı ifade edilmektedir.
Karboğazı yaylası, kış sporları ve kayak merkezi projeleri tamamlandığında, turizm bütün bir yıla
yayılarak bölgemizin potansiyeli ortaya çıkacak dolayısıyla ekonomik katkı sağlayacaktır. Aynı
şekilde Erdemli Đlçesi'nde 1700 metre yükseklikteki Karakızderesi'de hem kış sporları, hem olta
balıkçılığı, hemde yayla ve trekking turizmi açısından önemli olanlardan biridir. Bu alanların turizm
merkezi ilan edilmeleri halinde yerli ve yabancı yatırımcıların ilimize çekilmeleri mümkün olacaktır.
YAYLA TURĐZMĐ: Đlimiz Mersin'de yaz aylarında 35-45 derece nem oranı ise kıyı
kesiminde %80-95 arasında değişmektedir. Bu sıcaklıkta nem özellikle Haziran, Temmuz, Ağustos
hatta Eylül aylarında kıyı kesiminde yaşamayı oldukça güçleştirmektedir. Deniz kıyılarının
kalabalığı, deniz kirliliği, gürültü, betonlaşma insanları doğa ile iç içe yaşamaya iten yeni bir turizm
potansiyeli canlanmaktadır. Canlanan bu turizm yayla turizmidir. Yaylalarımızın pek çoğunda
Elektrik, Su, PTT, Sağlık Ocağı ve Altyapı gibi hizmetler mevcuttur.
Đlimizde çok sayıda yayla bulunmakta olup, yaz aylarında insanlar Toroslardaki çeşitli
yaylalara göç etmektedirler. Bunlardan bazıları Mersin Merkezde Aslanköy, Gözne, Ayvagediği,
Kızılbağ, Soğucak(Bekiralanı), Fındıkpınarı, Sunturas(Çağlarca), Yeniköy, Çamlıyayla’da Namrun,
Tarsus'ta Gülek,
Erdemli'de Sorgun, Karakız, Avgadı(Aydınlar), Güzeloluk, Silifke'de,
Balandız(Gümüşlü), Gökbelen, Kırobası(Mara), Uzuncaburç, Mut’da Sertavul, Kozlar, Dağpazarı,
Anamur’da Abanoz, Kaş Yaylaları, Mersin nüfusunun büyük bir bölümünün yaz aylarında
konakladığı yerlerdir.
TERMAL TURĐZMĐ: Đlimiz ve ülkemizin gelişen nüfus artışı, sanayi, aşırı göç ve
kentleşmenin etkisi ile meydana gelen çevre kirliliği olumsuz kent yaşamı ile çalışma şartlarının
yaratmakta olduğu güçlükler nedeni ile sağlığı bozulan toplumlarda üretim gücü gittikçe
azalmaktadır. Günümüzde suni ilaçların yanısıra doğal şifalı su kaynakları tedavi şeklinde önem
kazanmaktadır.
Đlimiz şifalı su kaynakları bakımından şanslı sayılabilecek bir il olmasına karşın bu
kaynakların çoğu ilimiz ve ülke genelinde hizmet edebilecek şeklinde düzenlenememiştir. Đlizde
Güneysu-Güney Yolu içmesi 38 derece sıcaklıktaki müshil etkili suyu, Tarsus Đlçesi'nde çam
ormanı içerisinde 16 derece sıcaklıktaki mide ve bağırsak hastalıklarına iyi gelen acı ve iyotlu suya
sahip Keşbükü içmesi, Silifke Đlçesi'nde 37 derece sıcaklıktaki romatizma ve deri hastalıklarına iyi
gelen Saparca Ilıcası bulunmaktadır. Sözkonusu şifalı su kaynaklarının çevresinde tesis ve
181
konaklama imkanı bulunmamakta olup bulundukları araziler Özel Mülkiyet, Kamu veya Belediye ile
Đl Özel Đdare Müdürlüklerine aittir.
ĐNANÇ TURĐZMĐ: Đnsanların dini inançlarını gerçekleştirmek için, inanç merkezlerini
görmek amacıyla yaptıkları gezilerin, turizm olgusu içinde değerlendirilerek, bölgemizde bulunan
dinsel mekanların “Đnanç Turizmi” kapsamı içinde turizme açılması ile ülke ve bölgemiz
ekonomisine katkı sağlanmaktadır. Đlimizde inanç turizmi açısından önemli olan birçok merkez
vardır. Bölgemizde bulunan dini mekanlardan bazıları aşağıda verilmekte olup, asfalt ve düzenli
yollarla ulaşım kolay ve rahattır.
•
St. Paul Kilise Müzesi
•
St.Paul Kuyusu
•
Aya Tekla (Meryemlik - Hagıa Thekla)
•
Alahan Manastırı
•
Kanlıdivane (Kanytelleıs)
•
Eshab-I Kehf Mağarası
•
Makam-I Şerif Camii Ve Daniyal Peygamber Kabri
•
Ulu Camii
MAĞARA TURĐZMĐ: Đlimizde bulunan mağaraların bazıları aşağıda verilmektedir.
• CENNET ÇÖKÜĞÜ MAĞARASI: Narlıkuyu Kasabası,Hasanaliler Mahallesinde yer
almaktadır.Bir yer altı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla,tavanın çökmesi sonucu meydana
gelmiş büyük bir çukurdur. Çukurun tabanında 260 m. uzunluğunda bir mağara vardır.
• CEHENNEM ÇUKURU: Narlıkuyu Kasabası,Hasanaliler Mahallesinde Cennet Çöküğü ile
yanyana bulunmaktadır. Bir yer altı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla,tavanın çökmesi
sonucu meydana gelmiş 130 m. derinliğinde büyük bir çukurdur.
• ASTIM-DĐLEK MAĞARASI:Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Hasanaliler Mahallesinde
Cennet çöküğünün 300 m güneybatısındadır. Đçine helezonik demir bir merdivenle inilir. Birbirine
bağlantılı, toplam uzunluğu 200 metreyi bulan galeriler çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle
süslüdür. Đçi ışıklandırılmış olup, mağaranın astımlılara iyi geldiğine inanıldığı ve içinde dilek
tutulduğu için Astım - Dilek Mağarası denmiştir. Mağarada sıcaklık ortalaması 15 derece santigrat
olup, nem oranı yazın %85, kışın %95'e ulaşır.
Cennet ve Cehennem çökükleri ile Astım - Dilek Mağarası çevresindeki ağaç ve çalı
dallarına burayı ziyarete gelenler dilek dileyip bez parçası bağlarlar
• KÖŞEKBÜKÜ MAĞARASI: Anamur ilçesi Ovabaşı Köyündedir. Đlçe Merkezine 9 km.
uzaklıktadır. 20.000 yıllık bir geçmişe sahip olan mağara 500 m2.lik bir alana oturmuştur. Çevrede
oturanların inanışına ve tecrübelerine dayanılarak elde edilen bilgiler bu mağaranın astım
hastalarına iyi geldiği söylenmektedir. Bu konuda belli bir program içinde ve her defasında 4'er
saatlik süreler içinde kalmak şartıyla astımlı hastaların şifa bulduğu bilinir. Mağarada nem oranı %
80, hava basıncı 762 milibar ve sıcaklık 18 derecedir. Mağara 3 bölümden meydana gelmiştir.
Birinci bölümün adı Huzur, ikinci bölümün adı Şifa, üçüncü bölümün adı ise Dilek'tir.
• EKĐZĐN DÜDENĐ MAĞARASI: Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Kızılisalı Mah. Gökören
Mevkiindedir. Mersin-Antalya karayolunun Kızılisalı Mah.'ne ayrılan asfalt tali yolun 8. Km.sinden
itibaren 2 km. Batıya gidilerek ulaşılır. 5-6 metre çapında, 135 metre derinliğinde dik bir düdendir.
• SUMAKLI DÜDEN MAĞARASI: Silifke Đlçesi Narlıkuyu Kasabası, Hasanaliler Mah.
Sumaklı Mevkiinde yer alır.Mersin-Antalya karayolunun Hasanaliler Mah.ne ayrılan asfalt tali yolun
5. Km.sinde ulaşılan Hasanaliler Köyü'nün 1.5 Km. batı-güneybatı yönündedir.125 metre
derinliğinde bir düdendir.
• ÇUKURPINAR MAĞARASI (DÜDEN): Anamur ilçesi, Sugözü Köyü hudutlarında yer
alır.Đlçe merkezine 46 km. uzaklıkta olup,1880 m. yükseklikte Taşeli Platosundadır.Mağaraya giden
yol stabilizedir.1990 yılında bulunan ve Türkiye'nin en büyük mağarası olduğu söylenen bu
mağaranın tahmin edilenden de büyük olabileceği söylenmektedir. Son araştırmalara göre 1450
182
m.'ye kadar inilmiştir. Şimdiki araştırmalara göre dünyanın ikinci büyük mağarasıdır. Henüz
ziyaretçilere açılmamıştır.
• ÜĞÜ MAĞARASI: Anamur ilçesi, Güneybahşiş Köyündedir. lçe Merkezine 12 km. uzaklıkta
olup, Toros Dağlarındadır. Ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. Yaklaşık 5 km.lik kısmı stabilize
kaplıdır. Mağara 3.zamanın miyosen devri kalkerlerinden oluştuğu ve mağaraya 3 m. çapında
dairesel formda bir delikten girilmektedir. Mağara içi, birbirine geçit veren beş ayrı bölümlü olup,
toplam 450 m. uzunluğundadır. Tavan yüksekliği 10-20 m.dir. Altı adet göl vardır. Henüz
ziyaretçilere açık değildir.
• BĐCĐKLĐ MAĞARASI: Anamur ilçesi, Abanoz Yaylasındadır. Đlçe merkezine 60 km.
uzaklıkta olup,1500 m yüksekliktedir. Yolu asfalt kaplıdır. Mağara 700 m. uzunluğunda ve yedi
bölümden oluşmaktadır. Đçindeki sarkıtların memeye benzemesi ve uçlarından su damladığı için
Bicikli adı verilmiştir.
• MEHRĐBAKAN MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi Yukarı Suçatı mevkiindedir.
Sebil Kasabasına 45-50 km. uzaklıkta olup,45 km. orman yolu sonunda 3-4 km. patika keçi yolu ile
ulaşılır. Dağlık ve sarp kayalıklardadır. Tabii, doğal bir mağaradır. Uzunluğu 50-60 m. olup,
genişliği 35-40 m.yi bulmaktadır. Tarihi bir mağaradır.
• HACI SARININ MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi, Çandık Kalesi mevkiindedir.
Sebil Kasabasına uzaklığı 55 km. olup, yaklaşık 50 km. orman yolu sonunda 4-5 km. patika keçi
yolu ile ulaşılan mağara dağlık bir alandadır. Tabii ve doğal bir mağara olup, 3-4 m.
genişliğindedir.150-200 m. uzunluğundaki mağaranın sonu görünmez.
• SAYDĐBĐ MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesinde Cehennem Deresi çayının
doğduğu yer olan Gövbürlek Mevkiindedir. Sebil kasabasına 80 km. uzaklıkta olup,50 km. orman
yolu,30 km. ırmak boyu yaya keçi yolu ile ulaşılır. Tabii, doğal mağara olup, uzunluğu yaklaşık 200250 m. dir. 4-5 m. genişliğindeki mağaranın içerisi su ile Irmak suyunun en aza indiği dönemlerde
mağaraya girilebilir.
• KARAĐN MAĞARASI: Çamlıyayla ilçesi, Sebil Beldesi, Zevzekdibi Mevkiindedir. Sebil
Kasabası-Çamlıyayla anayolunun 400 m. yukarısında ulaşımı kolay bir yerdir. Tabii, doğal bir
mağara olup, tahmini uzunluğu 200-250 m. genişliği 10-15 m. kadardır.(Aynı mevkide aynı
özellikleri taşıyan 2 adet mağara daha bulunmaktadır.)
• DEREKÖYÜ KUZEYĐ MAĞARASI: Mut Đlçesi, Dereköyünde bulunmaktadır. Mut'a 40 km.,
Dereköyüne 2 km. uzaklıkta olup,yolu ham topraktır. Araştırma yapılmamıştır.
RAFTĐNG PARKURLARI:
1-GÖKSU IRMAĞI: Hem Göksu Irmağı hemde kolu olan Ermenek Çayı üzerinde rafting
yapmak mümkündür. Göksu üzerinde Mut'tan Silifke'ye kadar olan uzun parkur üzerinde yer yer
kanyonlardan geçilerek yer yer düzlüklerden geçilerek aktivite gerçekleştirilir. Su yüzeyi yaz
aylarında da uygundur.Kolay bir parkur olup,bölgeye gelen turistlere alternatif bir sportif faaliyet
yaşatılabilir.
2-LAMAS ÇAYI: Lamas Çayının yukarı çığırları bu iş için uygundur. Çay biraz dar olmakla
beraber profesyonellere zevk verebilir. Yaz aylarında da faaliyet uygundur.
3-ZAMANTI IRMAĞI: Seyhan Nehrinin Toros Dağları arasında akan Zamantı Irmağı da
rafting faaliyetine uygundur.
TREKKĐNG PARKURLARI:
1-LAMAS KANYONU: Đki tarafı dik duvarlı bir kanyondur. O rtasında Lamas Çayı akar.
Çay çeşitli bitki örtüsü ve sarmaşıklar arasında şelaleler yaparak akar.Kanyonun sol duvarında,bir
zamanlar Korykos şehrine su taşıyan oyma kanalları görebilirsiniz.Patika bir yol kanyon boyunca
uzanır.Yaz aylarında çayda yüzmek mümkündür.Kanyonda istenildiği kadar yürünebilir.
2-AYVA GEDĐĞĐ-NAMRUN PARKURU: Cehennem Deresinde piknik yapılarak yer yer
Sedir ormanları içinde yürüyüşün mümkün olduğu bir parkurdur. 2 günlük parkurdur.
183
3-FINDIKPINARI-ARSLANKÖY: Bin metrenin üzerinde bir yürüyüş parkurudur. Toros
Dağlarının muhteşem bitki örtüsü ve doğa güzellikleri arasında yürüyüş gerçekleştirmek
mümkündür. 2 günlük parkurdur.
4-MANAVŞA PARKURU: Mersin Merkez ilçesinin 21 km.kuzeyindeki Erçel(Değirmençay)
Köyünün kuzeyinde çam ormanları içerisinde gidiş-gelişli bir parkurdur. Yürüyüş günlük olarak
düzenlenebilir.
5-ÇUKURKEŞLĐK PARKURU: Portakal, Limon ağaçları ve doğal bitki örtüsü arasında bir
vadi içerisinde yürüyüş tamamlanır. Günlük olarak düzenlenir.
6-DARBOĞAZ-NAMRUN: Önce Bolkar Dağlarının kuzey sırtlarındaki 2200 mt.de Meydan
Yaylasına çıkılıp kamp yapılır.Diğer gün Çinili Göl ve Karagöl'ün olduğu vadiden sırtlara
çıkılır.Arada bir kamp daha kurularak Namru'a ulaşılır. Yürüyüş 3 günlük olarak düzenlenebilir
7-CEHENNEM DERESĐ VADĐSĐ: Cocak Vadisinden girilir. Ayvagediği altından çıkılır. Zorlu
bir parkurdur. Yoğun ve yaşlı sedir ormanları ile kaplıdır.
8-GÜZELOLUK-EREĞLĐ PARKURU: Torosların kısmen düz sırtından yürünür.
Yaylalardaki Yörük obalarıyla karşılaşılan Torosları güneyden kuzeye kateden bir parkurdur.
Yürüyüş 3 günlük olarak düzenlenebilir.
9-DÜMBELEK DÜZÜ-YILDIZ DAĞI: Bilindiği gibi Bolkarlardan batıya doğru Toros
Dağlarının üstü düzlüktür. Bu düzlükten güney-kuzey olarak Yıldız Dağına çıkılır. Bu mevkiinin
rakımı 3150 mt.'dir.
10-GÖKSU DELTASI: Silifke ovasında kuş cennetinde Paragöl-Dalyan-Göksu Ağzı
arasında 1 günlük ilginç bir doğa yürüyüşü gerçekleştirilebilir.
11-GÖKSU NEHRĐ YÜRÜYÜŞÜ: Frederich Barbarossa Anıtından itibaren vadi içerisinde
kuzey yönünde 1 veya 3 günlük yürüyüş yapılabilir.
12-ERMENEK ÇAYI: Ermenek Çayı ve şelaleler içerisindeki manzarada yürüyüş 1 günlük
olarak düzenlenebilir.
13-DRAGON ÇAYI: Anamur ilçesi sınırları dahilinde akan Dragon çayı boyunca yürüyüş 2
günlük olarak düzenlenebilir.
14-GEÇĐMLĐ-DĐŞKEŞ-KÖPRÜBAŞI-KRAVGA PARKURU: Mut ilçesinin kuzeyinde yukarı
Göksu Vadisi çevresindedir. Köprübaşında 1 günlük konaklama yapılabilir.
15-ÇÖMELEK YÜRÜYÜŞLERĐ:
a)Muhteşem manzaralarıyla karşımıza çıkan Sason Kanyonu'nda zor ama heyecan
verici bir günlük yürüyüştür.
b)Göğden Yaylası yürüyüşü Meyva bahçeleri arasında gidilen bir günlük yürüyüştür.
16-DOĞU SANDAL-ŞAKNA YÜRÜYÜŞÜ: Sandal Köyü'nün doğusundan başlayıp
Şakna'ya kadar uzanan bir yürüyüş parkurudur.
ANTĐK ĐZLENĐMLĐ TREKKĐNG PARKURLARI:
1-SAĞLIKLI KÖYÜ-ROMA YOLU-TARSUS: Tarsus'un kuzeyindeki Sağlıklı Köyü civarında
bir Roma Takının altından geniş ve gösterişli yola girilir. Yol Toros Dağlarını güney-kuzey aşıp
Đvriz'e iner. St.Paul'un 2.gezisinde bu yoldan Derbe'ye gittiği düşünülmektedir.Parkur,3 çadır
konaklamalı bir parkurdur.
2-ŞEYTAN VADĐSĐ: Antik Olba'da Diocaiseria ve Ura şehirleri gezildikten sonra
Aquaduck'ün altından vadiye girilir. Kaya mezarları ve değişik bitki örtüsü seyredilerek 7
km.yürüyüş olarak düzenlenir. Günlük parkurdur.
3-URA-KORYKOS: Ura'dan Korykos Roma yolundan günlük düzenlenen yürüyüş
parkurudur. Tercihen 2 günlük olarakta düzenlenir.
4-KĐLĐKĐA AFRODĐSĐAS PARKURU: Mersin-Antalya yolundan ayrılan 14 km.lik bir
parkurdur. Orman, Dana Adası ve deniz manzaralarıyla bezenmiş parkurda yürüyüş Antik Şehire
kadar uzanır.
184
5-DEMĐRCĐLĐ (ĐMBRĐGON)-SĐVRĐ KALE PARKURU: Yoğun Antik Dönem kalıntıları
arasında gerçekleştirilen yürüyüş günlük olarak düzenlenir.
6-HANÇERKALE-GÖKBURÇ-TEKKADIN ÖRENYERLERĐ PARKURU: Makilik bir alan
içerisinde yoğun olarak Roma ve Bizans medeniyetlerinin görüldüğü güzel bir parkurdur. Yaklaşık 5
km. uzunluğundaki parkurda yürüyüş günlük olarak düzenlenir.
7-KARAKABAKLI-IŞIKKALE-SĐNEKKALE PARKURU: Makilik alanda yoğun kalıntılar
izlenerek yürüyüş tamamlanır. Yürüyüş günlük olarak düzenlenir.
8-KORYKOS NEKROPOL YOLU VE ADAMKAYALAR PARKURU: Çok miktarda kilise,
lahit ve kaya mezarları arasında gerçekleştirilen yürüyüş günlük olarak düzenlenir. Yaklaşık 5
km.lik bir parkurdur.
JEEP SAFARĐ PARKURLARI:
1-AVGADI, GÜZELOLUK-ĐVRĐZ, KONYA EREĞLĐSĐ PARKURU: Kısmen asfalt olan yol
Güzeloluk'tan sonra toprak bir yolla Đvriz'e ulaşır.
2-GÖZNE – AYVAGEDĐĞĐ - CEHENNEM DERESĐ – SEBĐL - NAMRUN PARKURU:
Ayvagediğinden sonra çam ormanlarıyla kaplı ve muhteşem manzaralı bir yoldan Cehennem
Deresine inilir. Derenin karşısına geçilerek gidilen yol Sebil Kasabasına ulaşır. Namrun'dan
(Çamlıyayla) Kadıncık Barajı yoluna sapılır.
3-LAMAS-ESENPINAR-KIZILGEÇĐT-UZUNCABURÇ-SĐLĐFKE PARKURU: Söz konusu köy
ve kasabalardan geçilerek gidilen parkurdur.
4-ERDEMLĐ-KIROBASI-ÇÖMELEK-MUT PARKURU: Erdemli ilçesinden Kırobası (Mara
Köyü’ne ve Çömelek Köyü'nden Mut ilçesine uzanan bir parkurdur.
5-SĐLĐFKE-UZUNCABURÇ-KIROBASI-MAVGA KALESĐ-DAĞPAZARI KALESĐ-ALAHAN
MANASTIRI PARKURU: Silifke ilçesinden başlayıp, Uzuncaburç- Kırobası Yaylası'ndan geçerek
Mavga Kalesi-Dağ Pazarı Kalesi ve Alahan Manastırına kadar uzanan ilginç doğa manzaralarıyla
dolu bir parkurdur.
6-AYDINCIK-ŞEYH ÖMER-GEZENDE-MUT PARKURU: Aydıncık ilçesinden başlayıp,
Şeyh Ömer, Gezende'den devam edip Mut Đlçesinde sona eren bir parkurdur.
7-ANAMUR-KAZANCI-ERMENEK-MUT PARKURU: Anamur ilçesinden başlayıp, Kazancı
ve Ermenek'ten geçerek Mut ilçesinde sona eren bir parkurdur.
8-DRAGON ÇAYI PARKURU: Anamur (Çarıklar Köyü Köprüsü) ilçesinden Dragon Çayı
boyunda kuzeye, çayın doğduğu yere kadar uzanan bir parkurdur.
SU ALTI DALIŞ TURĐZMĐ: Sualtı Turizmi, dünyada iklimin müsait olduğu birçok ada ve
deniz ülkesinin ekonomisinde önemli bir paya sahiptir. Ülkemizde, son yıllarda potansiyel gösteren
sualtı dalış sporları turizmimize ciddi bir katma değer sağlamaya başlamıştır. Profesyonel dalış
merkezlerimiz dalış yapmak isteyen ehliyetli kişilere rehberlik yaptığı gibi bu sporu öğrenmek
isteyenlere de uluslararası geçerliliği olan sertifikalar verebilmektedir.
Sualtı sporları ile ilgili kazalarda ilk yardım ve tedavi konusunda gerekli olan ve ülkemizde
çok az sayıda bulunan hiperbarik tedavi istasyonlarının sahil bantlarımızda mümkün olduğunca
çoğaltılması su sporları için fayda ve gelişme sağlayacaktır.
Đlimizin 321 km. uzunluğunda elverişli ve doğal bir sahile sahip olması, deniz sporlarında
faal bir il olmasına neden olmaktadır. Mersinde bulunan Su Altı Dalış Parkurları; Akyar (Silifke),
Narlıkuyu (Silifke), Susanoğlu (Silifke), Ertur(Silifke), Kızkalesi (Erdemli), Paşa Türbesi (Silifke),
Taşucu (Silifke), Boğsak (Silifke), Tisan-Mavikent, Büyükeceli, Aydıncık olarak sıralanabilir.
AV VE OLTA BALIKÇILIĞI TURĐZMĐ: Doğu Akdenizin en uzun sahil bandına ve bu kıyının
paralelinde uzanan eşsiz Toros Dağları'na sahip ilimizde, Av ve Olta Balıkçılığı için her türlü alt yapı
müsaittir. Turizmde önemli bir yeri olan bu çeşit için cazibe yaratarak ilgilileri bölgemize çekmek
amacıyla Toros Dağları'nın 1700 rakımında bulunan Karakızderesi Yaylası’ndaki
"Karakızderesi
Göledi’nde Su Sporları ve Sportif Olta Balıkçılığı " projesi yapılmış ve bu yörenin Turizm Merkezi
ilan edilmesi talep edilmiştir. Ancak, teknik yetersizlikten dolayı bu projeyi ele alamamış olup realize
edildiğinde turizmin bu çeşidi bölgemiz ve ülkemiz turizmi için önemli rol oynayacaktır.
185
Đlimizdeki yaban hayatı koruma sahalarında yalnız Çamlıyayla/Cocak-Cehennem Deresi
Dağ Keçisi koruma sahası av turizmine açılmıştır. Burada 1 Ağustos-31 Aralık,1 Mart-31 Mart
tarihleri arasında Dağ Keçisi avı yapılmaktadır.
-Her zaman vurulabilen hayvanlar: Yaban Domuzu,Kurt,Çakal.
-Belirli zamanlarda Avlanabilen Hayvanlar: Keklik, Tavşan, Bıldırcın(1 Kasım-28 Aralık),
Ördek, Kaz, Çulluk(1 Kasım-28 Şubat).
Sahilden Toroslara kadar uzanan alanda yaban hayatı oldukça zengindir. Dağ Keçisi,
Domuz, Tavşan, Kurt, Çakal, Turaç, Keklik, Şahin ve Doğan buralarda bulunan hayvan türleridir.
SAĞLIK TURĐZMĐ: Mersin şifalı su kaynakları bakımından zengin bir il olmasına karşın,
buralarda tesis ve konaklama imkânı azdır. Đlde: Mersin Güneysu- Güneyyolu içmesi(Mersine bağlı
Camili köyüde bulunur, 37 derece sıcaklığa sahiptir.), Tarsus Keşbükü içmesi (18 derece sıcaklıkta
suya sahiptir.), Silifke- Saparca Đçmecesi (Silifke Đlçesi, Keben Köyünde bulunmakta olup 35 derece
sıcaklığa sahiptir.) bulunmaktadır.
EKO TURĐZMĐ: Doğanın korunması ve doğa ile başbaşa zaman geçirmeye dayalı Eko
Turizm ile ilgili olarak ilimizde Silifke Belediyesi'nin çalışmaları vardır. Paris’te bulunan Akdeniz
Şehirler Birliği (Medcidies Network) üyesi olan Silifke Belediyesi, birliğin bünyesinde 1996 yılında
Çevresel Değerlendirme (Envinanmental Audit) adlı bir rapor hazırlanmış ve raporda Silifke'nin
mevcut sosyo kültürel ve ekonomik yapısı, sorunları ve gelişme potansiyelinin ne olduğu
konularında tespitler yapılmış, Kasım 1997 yılında yine birliğin çatısı altında Eko Turizm projesinin
geliştirilmesi için ön fizibilite raporu hazırlanmıştır. Rapor sonucunda Eko Turizmin geliştirilmesi için
Pilot Proje kararı alınmıştır.
Ayrıca raporda Türkmen Uşağı Köyü'nden başlayarak Uzuncaburç'a kadar uzanan
güzergahta yürüyüş yolu ve çevre düzenlemelerinin yapılması daha sonraki dönemlerde projenin
genişletilerek farklı alanlarda farklı düzenlemelere gidileceği belirtilmiştir. Turizmin
çeşitlendirilmesine katkı sağlayacak bu projenin uluslararası nitelikte değerlendirilmesi ve
desteklenmesi gerekmektedir.
BOTANĐK TURĐZMĐ: Endemik bitki, dünyada sadece belli bir bölgede yetişen, dünyaya
yayılış yeri belli bir bölge olan bitkilerdir. Ülkemizde 9.000 çeşit bitki vardır ve bunun 3.000 çeşidi
endemik bitkidir. Ülkemizde en çok endemik bitkiye sahip olan ilimiz 512 bitkiyle Antalya’dır. Đkinci
sırada 410 bitkiyle Konya, üçüncü sırada 349 bitkiyle Mersin’dir.
Mersin ilinde bulunan endemik bitkilerden bazılarının Mersin adıyla anıldığı, bazılarının ilçe
adlarıyla , bazılarının ise ili çevreleyen dağların adıyla anıldığı tesbit edilmiştir. Bazıları tehlike
sınırında olup, nesli tükenmektedir. Bu bitkilerin isimlerinin incelenmesinden sonra şu sonuçlara
varılmıştır.
a)Bazı bitkilerin uluslararası literatürdeki isminin Mersin’in ismiyle anıldığı görülmüştür. Örneğin;
1-Mersin geveni.
b)Bazı endemik bitkilerin isimlerinin antik Kilikya uygarlığının adıyla anıldığı görülmektedir. Örneğin:
1-Kilikya Loğsa otu
2-Kilikya Peygamber Çiçeği
3-Kilikya Pelemiri
4-Kilikya Orkidesi (çok değerli)
5-Kilikya yoğurt otu
6-Kilikya kekiği
c)Bazı endemik bitkiler Mut ve Gülnar civarında hüküm süren antik Đsaurya devletinin ismiyle
anılmaktadır. Örneğin:
1-Đsaurya Çiğdemi
2-Đsaurya Orkidesi
3-Đsaurya çan çiçeği
d)Mersin’in bazı endemik bitkileri onun sadece belli ilçelerinde bulunmaktadır ve ilçeler bu bitkilere
isimlerine vermişlerdir. Örneğin:
1-Mut yapışkanotu
2-Anamur geveni
186
3-Mut korungası
4-Mut sığırkuyruğu
e)Mersin’in bazı endemik bitkilerine ildeki dağlar isimlerini vermişlerdir. Örneğin:
1-Toros yabani soğanı
2-Toros Bellevaliası
3-Toros Meryemotu
4-Bolkar Valerinası
5-Bolkardağı Veronikası
f)Eski Yunan ve Roma mimarlığında, en estetik görünümlü olan Korint nizamı başlıklı sütunlar
yapraklarla süslüdür. Bu yapraklar Akantus bitkisinin tasvirleridir. Ülkemizde birkaç tane endemik
akantus bitkisi vardır ve Mersin’de bu bitkinin Aksnthus Hirsutus adındaki endemik türü yetişir.
Uzuncaburç gibi önemli ören yerlerine gittiğimizde sütun başlıklarının korint nizamlı olduğu ve
Akantus yaprağı tasvirleriyle süslü olduğu görülür. Buradan da anlaşılacağı gibi endemik bitkiler
Kültür Turizmi içerisinde önemli bir yer almaktadır.
g)Mersin turizmi açısından önemli bir yer olan Pompeipolis antik kenti duvarları içinde, çok güzel
çiçekleri olan ve dünyada sadece bu antik kent duvarları içinde yaşayan, bu antik kentin ismiyle
anılan Pompeipolis Silenesi yetişmektedir. Bu bitki yok olma tehlikesi altındadır. Eğer bitki antik
kent ile birlikte korunursa ve tanıtılırsa buranın çok ilgi çekeceği düşünülmektedir.
ORNĐTOLOJĐ (KUŞ GÖZLEMCĐLĐĞĐ): Göksu Deltası nadir ve nesli tehlikeye düşmüş kuş
türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarını imkan sağlayan uluslararası önemde olan
sulak bir alan olup, içerisinde bir çok endemik bitkiyi de barındırmaktadır. Ayrıca dünyanın sayılı
kuş göçü yollarından birisidir.
Göksu Deltasında, 450 türden oluşan Türkiye kuşlarının 332 türü barınmaktadır. Delta
dünyanın çeşitli yerlerinden gelen Kuş bilimcilerin (Ornitolog) büyük ilgisini çekmektedir. Türkiye’nin
diğer bölgelerinde seyrek görülen göçmen, kışlayan ve kuluçkaya yatan birçok kuş türü burayı
çekici kılar.
Bu kuşlardın saz horozu, yaz ördeği, yalıçapkını, kızıl bacak, kızıl şahin, balıkçıl, sakar
meke, yeşilbaş ördek göksu deltasında sürekli, flamingo ise kışın barınmaktadır.
ÖZEL ĐLGĐ TURĐZMĐ: Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni gelişmeye başlayan bu
turizm çeşidi için, Đlimizin kuzeyini kaplayan eşsiz güzelliklerle dolu Toros Dağları'nın bitki
örtüsünün muhteşem görüntüsü insanları cezbetmektedir.
Zenginliklerle dolu olan yöremizde, özel ilgi turizmi için profesyonel ve amatörlere resim
yapabilme, fotoğraf çekebilme, eko meraklısı koleksiyonculara yönelik kelebek, böcek avları ve
endemik bitki türlerine ilgi duyanlara değişik bir turizm çeşidi olarak sunulabilecek ortam mevcuttur.
G. 3
TURĐSTĐK ALTYAPI
Đlimizdeki Turistik belgeli konaklama tesislerinin bulundukları yerler ile sınıfı ve
kapasiteleri: Tablo G.5’de verilmektedir.
Đkinci Konut Alanlarının Turizme ve Çevreye Etkileri: Bölgemizin turistik bir yapıya
sahip olması nedeniyle kıyı şeridi yazlık otel, motel ve tatil siteleri gibi yoğun olarak ikinci konutlar
tarafından işgal edilmiştir. Bu nedenle mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükü
artmakta turizm, ulaşım ve sanayi gelişimi tarım alanları ile korunması gereken çevresel kaynakları
tahrip etmektedir.
Bu yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde
olmakta ve bu şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle MersinSilifke arasında kıyı alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok
organizmanın üreme alanı olan bölgeler yok olmaktadır. Ayrıca belde belediyelerinin atıksu altyapı
tesislerinin olmaması ve yapılaşma nedeniyle yaz dönemlerinde olağanüstü boyutlarda artan atıksu
miktarının denize deşarj edilmesi deniz suyunda kirlilik yükünü artırmıştır.
187
Tablo G. 5: Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Konaklama Tesisleri
SINIF
ODA YAT.
ADRESĐ
AÇIKLAMA
5 YIL.
249
638
K.Milliye Cd.No:165
Turizm Đşl.Bel.
1
TESĐS ADI
TAKSĐM
INTERNATIONAL
2
MERSĐN HĐLTONSA
5 YIL.
189
428
Đ.Đnönü Bulv.Fener Civ.
Turizm Đşl.Bel.
3
TAŞUCU MAĐ
RESORT
5 YIL.
121
258
Cumhuriyet Mah.Atatürk Cad.No:97 Taşucu
Turizm Đşl.Bel.
4
MERSĐN OTELĐ
4 YIL.
102
207
Camişerif Mah.Đsmet Đnönü Bulv. No:62-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
5
SAHĐL MARTI OTEL
4 YIL.
61
134
Akdeniz Mah. GMK bul. No:709-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
6
TARSUS
OTELĐ
4 YIL.
50
104
K.Paşa Mh.Şelale Mev.Tarsus
Turizm Đşl.Bel.
7
ALTIN ORFOZ OTELĐ
4 YIL.
112
232
Susanoğlu Köyü Kuruçay Mevkii,Atakent/Silifke
Turizm Đşl.Bel.
8
ANEMURĐON OTEL
4YIL
74
150
A.Türkeş Bul.Kumtepe Mevkii Bozyazı
Turizm Đşl.Bel.
9
PINEPARK
CL.
4 YIL.
68
232
Yeşilovacık Beldesi-4 km. Silifke-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
4 YIL.
80
160
Sultaşa Mevkii-Çiftlik Köyü-4.Bölge Bucağı-Mezitli
Turizm Đşl.Bel.
BEST
MERSĐN
HOLĐDAY
10 SULTAŞA OTEL
11 GONDOL OTELĐ
3 YIL.
78
140
GMK Bul.No:20 Yeni Otog.Karş.
Turizm Đşl.Bel.
12 NOBEL OTELĐ
3 YIL.
68
140
Đstiklal Cad.No:101
Turizm Đşl.Bel.
13 MĐSTUR OTELĐ
3 YIL.
68
120
Camiişerif mah. 5248 sk. No:3-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
14 SOLĐ OTELĐ
3 YIL.
85
189
Menderes Mh. Soli-2 sitesi G Blok E-Mezitli-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
15 KĐLĐKYA OTELĐ
3 YIL.
75
162
Akdeniz Mah. Alikiya Cd.Kızkalesi/Erdemli-Mersin
Kısmi
Đşl.Bel.
Turizm
16 MAMURE OTEL
3 YIL.
40
80
Kumtepe Mevkii/Bozyazı
Turizm Đşl.Bel.
17 BÜYÜK YALÇIN OTEL
3 YIL
72
144
Turgut türkalp Mah.79001 Sok.No:21-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
3 YIL
84
204
Tırtar Mah.Silifke Cad.Talu Sokak 4/A Kumkuyu
Turizm Đşl.Bel.
3 YIL.
63
141
Akdeniz Mh.Alikiya Cd. No:25 Kızkalesi/Erdemli
Turizm Đşl.Bel.
3 YIL.
70
140
Đskele Mh.Đnönü Cd. No:5 Anamur-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
3 YIL.
31
65
Mavi Deniz Mh.1.plaj yolu. Deniz Sk.No:25-K.Kalesi
Turizm Đşl.Bel.
OLBĐOS
MARĐNA
18 RESORT
19 ADMĐRAL HOTEL
GRAND
20 HOTEL
KIZKALESĐ
21 OTEL
HERMES
DENĐZ
22 JASMĐN COURT OTEL 3 YIL.
10
20
Viranşehir Mah.380 Sk. No:30 Mezitli - Mersin
Kısmi Tur.Đş.Belg
23 EYLÜL HOTEL
3 YIL.
79
170
Mavi Deniz Mah.Silifke Cad.no:138-K.Kalesi/Erd.
Turizm Đşl.Bel.
24 BAYRAKLI OTELĐ
2 YIL.
20
37
Mersinli Ahmet Cd.No:7
Turizm Đşl.Bel.
25 GÖKHAN OTELĐ
2 YIL.
28
56
Turizm Đşl.Bel.
26 ASYAKA OTELĐ
2 Yıl
40
80
Soğuksu Cad. Mahmudiye Mah. No:20
Müfide Đlhan Mh.Akdeniz Cd. 140. NO: 13
Mersin
27 YA-KA OTELĐ
2 YIL.
15
30
Kızkalesi,Akdeniz Mh. /Erdemli
Turizm Đşl.Bel.
28 TOLYA OTEL
2 Yıl
25
50
Çankaya Mah4.Sok.N0:6 Susanoğlu/Silifke
Turizm Đşl.Bel.
29 PARK HOTEL YALÇIN
2 Yıl
30
59
Üç Ocak Mah.Mersinli Ahmet Cad.No:33 Mersin
Turizm Đşl.Bel.
SĐLĐFKE
30 OTELĐ
2 YIL.
24
50
Gazi Mah.Atatürk Cad.Silifke
Turizm Đşl.Bel.
31 YAŞAT OTELĐ
2 YIL
39
81
Mesudiye Mah. 5113 sok.Maliye Binası Arkası-Mersin
Turizm Đşl.Bel.
32 LUNA PĐENA OTEL
2 YIL.
32
68
Đskele Mahallesi Đnönü Caddesi Anamur/MERSĐN
Turizm Đşl.Bel.
33 AKDENĐZ OTEL
2 YIL.
36
61
Üç Ocak Mah. 115. Cad. No:29 Mersin
Turizm Đşl.Bel.
34 DAVUT OTEL
2 YIL.
15
30
Ayaş Kasabası,Yemişkumu Mah.Erdemli
Turizm Đşl.Bel.
2 YIL.
12
24
Akdeniz Mah.Ahmet Erol Cad. No: 38 Kızkalesi
Turizm Đşl.Bel.
36 YAN OTELĐ
1 YIL.
21
42
Tahsin Soylu Cad./Anamur
Turizm Đşl.Bel.
37 AKTAŞLAR OTEL
1 YIL.
21
42
Bahçe Mah. Đstiklal Cd. No:126 Mersin
Turizm Đşl.Bel.
38 OLBA OTEL
1 YIL.
22
45
Reşadiye Mh. Sahil Cad. No:73 Taşucu - Silifke
Turizm Đşl.Bel.
39 ĐNTERMOT-BOĞSAK
M
65
134
Boğsak mevkii/Taşucu/Silifke
Turizm Đşl.Bel.
ANGEL
35 OTELĐ
GÖKSU
SAADET
188
Turizm Đşl.Bel.
40 ATAKENT PANSĐYON
41 DAVUT OTEL
42 ATAKÖY PALMĐYE
P
27
54
Susanoğlu Kasabası/Silifke
Turizm Đşl.Bel.
APART
10
50
Kumkuyu Kas.Ayaş. Mah./Erdemli
Turizm Đşl.Bel.
168
504
Akdeniz Mh.Şehit Y.Yılmaz Cd.Kargıpınarı/Erdemli.
Turizm Đşl.Bel.
APART
T O P L A M
2579 5755
Kaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü- 2007
Turistik Nitelikteki Eğlence Yerleri:
Tablo G. 6: Đlimizdeki Turizm Đşletme Belgeli Yeme-Đçme Tesisleri
TESĐSĐN ADI
TEMĐZ YAYLA RESTAURANT
ALĐBABA KORDON
ŞĐMAL YILDIZI
MĐLANOS PĐZZA
BOTANĐK GARDEN
ĐNTERMOT BOĞSAK
ÖZ TROPĐCANA
TÜRÜ
LOKANTA
LOKANTA-BAR
YÜZER LOKANTA
LOKANTA
LOKANTA
LOKANTA
BAR
SINIFI
LOKANTA
LOKANTABAR
YÜZER
LOKANTA
LOKANTA
LOKANTA
LOKANTA
BAR
KAPASĐTESĐ
200 kişilik
80 kişilik
104 kişilik
95 kişilik
80 kişilik
50 kişilik
25 kişilik
MĐKTAR
KĐŞĐ
505
LOKANTA
5
25
BAR
1
104
YÜZER YEM.ĐÇ.
1
634
TOPLAM
7
Turistik Tesislerin Yer Seçimi Kriterleri:
Mersin'in sahip olduğu kültürel ve turistik
zenginlikler bölgeye olan göçün artmasına neden olmuştur. Sahil bandının uzun oluşu nedeniyle
kıyıda yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış
göstermektedir. Bu hızlı göçe bağlı olarak artan nüfus, yanlış yapılan yer seçimi sonucu plansız ve
çarpık kentleşmeye, alt yapısı olmayan bu alanlarda deniz ve çevre kirlenmesine neden olmaktadır.
Ulaştırma, Đçme-Kullanma Suyu Kaynak ve Đsale Sistemleri: Sahip olduğu tarım, sanayi
ve ticaret potansiyeli ile ülke ekonomisinde önemli bir yeri bulunan Mersin, turizm alanında aynı
gelişmeyi gösterememiştir. Halbuki bir yanda sahip olduğu tabiat ve iklim özellikleri bir yanda da
kara, deniz ve hava bağlantıları bakımından Mersin, yurdumuzun turizme en elverişli bölgelerinden
birisi olup, özellikle Ortadoğu ülkelerinin turizm talebine konu olabilecek konuma ve şartlara sahip
bulunmaktadır.
Mersin de kara ve deniz ulaşımı mevcut olup, yeterli değildir. Antalya-Anamur-Silifke
Karayolunun son derece virajlı oluşu Antalya-Kapadokya yol güzergahının yöreden geçirilmesini
ister istemez engellemektedir.
Bölgede Taşucu Limanının bulunuşu ve bu limanın dışa açılan bir kapı olması nedeni ile
Taşucu-Girne, Mersin- Magosa feribot seferleri yerli ve yabancı turizmin gelişmesi açısından
yörenin bir avantajıdır. Yat barınma yeri olarak da ilde; Hacıisaklı, Bozyazı, Taşucu ve Mersin yat
baseni halen faaldir. Bunların dışında Mersin yat limanı inşaatına 1994 yılında başlanmış olup, 500
yat kapasitelidir. 1996 yılında inşaatına başlanan Erdemli-Kumkuyu yat limanı ise 250 yat
kapasitelidir.
Turizm potansiyelinin bilinçli olarak kullanılması ve yöreye turist akımının sağlanması için
kara-deniz yolu ulaştırmacılığı yanında hava yolu ulaştırmacılığı da büyük önem taşımaktadır.
Mersin ilinin dışa dönük turizme açılmamasının en önemli nedeni turizme yönelik bir uluslararası
hava limanına sahip olmamasıdır. Şu anda Đlimizin hava ulaşımı Adana Şakirpaşa Havaalanından
sağlanmaktadır ( 67 km).
189
G. 4
TURĐST SAYISI
Tablo G. 7: Ülkelere Göre Turist Đstatistiği - 2006
ÜLKENĐN ADI
A.B.D.
ALMANYA
ARJANTĐN
AVUSTURALYA
AVUSTURYA
AZERBAYCAN
B.ARAP EMĐRLĐK.
BELÇĐKA
BAHREYN
BREZĐLYA
BULGARĐSTAN
CEZAYĐR
ÇEK CUMH.
ÇĐN H. CUMH.
DANĐMARKA
ERMENĐSTAN
FAS
FĐLĐPĐNLER
FĐNLANDĐYA
FRANSA
G.AFRĐKA CUMH.
G.KORE
GÜRCĐSTAN
HĐNDĐSTAN
HOLLANDA
ĐNGĐLTERE
IRAK
ĐRAN
ĐRLANDA
ĐSPANYA
ĐSRAĐL
ĐSVEÇ
ĐSVĐÇRE
ĐTALYA
KAZAKĐSTAN
G. 5
TOPLAM
GĐRĐŞ
1463
3174
223
1777
85
50
51
400
21
33
106
0
2
56
78
15
0
32
14
644
5
73
219
39
1212
727
1517
318
56
61
281
197
109
618
0
GECELEME
2695
5679
228
4741
120
138
197
757
43
35
180
0
3
168
152
39
0
45
27
2127
13
92
459
128
1723
1726
3372
678
86
140
765
344
189
958
0
ÜLKENĐN ADI
JAPONYA
K.K.T.C
KANADA
KUVEYT
LĐBYA
LÜBNAN
MACARĐSTAN
MAKEDONYA
MISIR
MOLDOVA
NORVEÇ
PAKĐSTAN
POLONYA
ROMANYA
RUSYA FED.
S.ARABĐSTAN
SĐNGAPUR
SLOVAKYA
SLOVENYA
SUDAN
SURĐYE
TUNUS
TÜRKMENĐSTAN
UKRAYNA
ÜRDÜN
YUGOSLAV. F. CU
YEMEN
YUNANĐSTAN
MĐLLĐYETSĐZ
DĐGER ÜLKELER
YABANCI TOPLAMI
TOPLAM
GĐRĐŞ
124
454
127
47
130
2329
52
2
66
2
117
4
30
75
492
659
33
44
0
72
7506
6
0
55
165
0
2
197
27
569
27042
GECELEME
383
762
276
167
182
4871
62
2
207
2
124
8
32
141
1979
1990
200
144
0
94
16912
17
0
112
364
0
4
260
46
976
58364
TÜRKĐYE
175845
232336
GENEL TOPLAM
202887
290700
TURĐZM EKONOMĐSĐ
Son yıllarda Valiliğimiz ve bağlı birimlerinin, Mersin kamuoyunu oluşturan Sivil Toplum
Örgütleri, Meslek Odaları, Özel Sektör Kuruluşları ve gönüllü kişilerle sağlanan koordinasyon
sonucu, göreceli olarak artan kalkınma hızıyla, halkın refah seviyesinin yükseltilmesi çalışmalarıyla,
gelecekte Đlimizin bir dünya şehri olacağına inanılmaktadır.
Bölgemizde bulunan tarihi, kültürel ve doğal kaynakların, turizmi çeşitlendirerek ve bütün
bir yıla yayarak değerlendirilmesi çalışmaları yoğun bir hızla devam etmektedir.
G. 6
TURĐZM ÇEVRE ĐLĐŞKĐSĐ
Coğrafi konumu ve çok eski dönemlere kadar uzanan geçmişi ile önemli bir yerleşim yeri
olması, tarih ve kültür birikimi, 321 km. lik çok uzun bir kıyı bandına sahip olması gibi nedenlerle
Mersin Đli yaz aylarında yoğun bir turistik hareket yaşamaktadır.
Özellikle kıyı bandında yoğunlaşan ikinci konut ve turistik tesislerin hızla artması ilimizde
önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır. Yaz nüfusunun artmasına paralel olarak artan önemli
miktarda atıksu, yeraltı suları, toprak ve denizin kirlenmesine neden olmaktadır. Çoğu Đlçe ve belde
190
belediyelerinin altyapı, araç, gereç ve personel yetersizliği gibi nedenlerle söz konusu konut ve
tesislerin katı atıkları düzenli olarak toplanıp bertaraf edilememekte, yaz aylarında hava sıcaklığının
yüksek olması nedeniyle de koku ve haşere sorunu ortaya çıkmaktadır.
130
Ayrıca yanlış imar uygulamaları sonucunda bakir kıyı alanları, kumsallar ve birinci sınıf
tarım arazileri talan edilmekte ve kıyılar estetikten yoksun beton yığını olan ikinci konutlarla
dolmaktadır. Yanlış yer seçimi nedeniyle dağ-deniz sirkülasyonunu engelleyecek şekilde yapılan bu
konutların çoğu görsel kirliliğe de neden olmaktadırlar.
KAYNAKÇA
1. Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Çalışmaları
2. Ekonomik Rapor, 2000-2005, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
191
H. TARIM ve HAYVANCILIK
H. 1
GENEL TARIMSAL YAPI
Ilıman iklimi, verimli arazi yapısı, çalışkan insanlarıyla, tarımsal üretimde avantajlara sahip
olan Mersin ili, tarihi geçmişinde de tüm bu özellikleri sayesinde önemli bir tarım merkezi olmuştur.
Mersin tarımının gelişmesinde, ilin elverişli iklim ve toprak yapısının yanında, Çukurova bölgesinin
önemli payı vardır.
Tarihçe:
1832'de bölgeyi ele geçiren Mısırlı Đbrahim Paşa, 8 yıl bölgeyi bağımsız bir eyalet olarak
idare etmiştir. Yönetimi sırasında tarımın geliştirilmesi için, Tarsus Ovası Sulama Projesi'ni
hazırlatmış, Mısır ve Suriye'den pamuk tohumuyla şeker kamışı, Kıbrıs’tan da kaliteli buğday ve
arpa tohumları getirmişti, iyi cins arpa ilk defa bu dönemde ekilmeye başlanmıştır. Suriye'den
tarımda çalıştırmak amacıyla getirttiği yetişmiş işçiler, bölge tarımında yararlı olmuşlardır. 19.
yüzyılın sonlarında Đngilizlerin ve Almanların bölgedeki pamuk üretimini geliştirmeye yönelik
faaliyetleri olmuştur. 1857 yılında kurulan Manchester Cotton Suply Ass. Şirketinin girişimi ile 1864
yılında Mısır'dan getirilerek üreticiye dağıtılan tonlarca tohum, bölgedeki pamuk tarımına büyük
yarar sağlamıştır.
1880 tarihli Adana Vilayet Salnamesi’nde; yörede buğday, arpa, susam, pamuk ve nohut
üretimi olduğu; üretimin bir kısmının Avrupa'ya ihraç edildiği, diğer kısmının bölgede kullanıldığı;
üretilen portakal, limon, elma, şeftali gibi meyve ve patlıcan, bamya vs.nin Adana ve Mersin'de
tüketildiği anlaşılmaktadır.
Mersin; Adana ve Tarsus’taki tarımsal gelişmeye bağlı olarak, Çukurova'nın başlıca iskelesi
durumuna gelmişti. 1886'da Adana-Mersin demiryolunun açılması, bir yandan Mersin iskelesinin
önemini artırırken, bir yandan da pamuk tarımının gelişmesine, sebze ve meyve üretiminin artarak
pazara yönelmesine yol açmıştır. Mersin ilinin iklim ve toprak özellikleri, birçok meyve türünün
yetişmesine olanak sağlamış ve meyve yetiştiriciliği en önemli tarım kollarından biri durumuna
gelmiştir, ilin kıyıdaki ovalık kesimlerine hakim olan Akdeniz iklimi, Toros yaylalarında kışları karlı
ve soğuk, yazları serin iklime dönüşür. Bu nedenle kıyı kesimlerinde muz ve turunçgiller gibi sıcak
kuşak meyveleri, iç kesimlerde de ise sert iklim koşullarına daha dayanıklı meyve türlerinin üretimi
yaygınlaşmıştır, ilin bu değişik iklim yapısı, birçok meyvenin yetişmesine elverişli doğal koşulları
hazırlamış ve meyve türlerinde büyük bir çeşitlilik sağlamıştır.
1960'lı yıllarda kaliteli ve yüksek verim alabilmek amacıyla, tarıma önemli yatırımlar
yapılmıştır. Berdan I ve Berdan II sulama kanalları bu dönemde açılmış, sulu tarıma geçiş
sağlanmış, narenciye ekimi ile sebzecilik teşvik edilmiştir. Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte özellikle
narenciye üretiminde büyük bir artış olmuş ve narenciye ihracatı Mersin dış ticaretinde uzun yıllar
en önemli ihraç maddesi olmuştur.
Toroslar'ın eteklerine kadar uzanan kıyı kesimlerinde tabii bitki örtüsü makidir. Toroslar ise
zengin ormanlarla kaplıdır. Ormanları çam, ladin, köknar gibi ağaç türleri oluşturur.
Ovalar ve Ürünleri:
Yenice ve Tarsus ovaları ile Mersin'i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon Arazi, ilin doğu
kıyılarında yer alan en geniş düzlüklerdir. Mersin'den batıya doğru uzanan kıyı şeridi Erdemli,
Hacıishaklı, Aydıncık, Bozyazı ve Anamur'da görüldüğü gibi yer yer, bir kaç km genişliğinde
büyükçe düzlükler halini almakta ve Silifke çevresinde de genişçe bir ova bulunmaktadır. Birçok
yerde Toroslar, ormanlık veya makilik, dik yamaçlar halinde Akdeniz'e kadar inmektedir.
Mersin ilinde, Tarsus’tan Anamur'a kadar bütün kıyı ovaları, tarım alanında önemli yer
tutar. Tarıma en uygun yerler Tarsus, Mersin, Erdemli, Aydıncık ve Anamur ovalarıdır. Akdeniz kıyı
şeridi ve dağ etekleri arasında bulunan ovalarda turunçgillerin her çeşidi, özellikle portakal
üretimine yer verilmektedir. Portakal dışında Mandalina, limon ve greyfurt da yetiştirilen ürünler
arasındadır.
Turunçgiller, soğuk olmayan ılıman ve nemli yerlerde yetiştirilen bir ürün cinsidir, Mersin
ilinin deniz kıyıları Đle Toroslar' ın etekleri arasında kalan, doğudan batıya doğru yeşil bir şerit gibi
uzanan ovalarda turunçgil; Mersin ve Erdemli' de, portakal, limon ve mandalina yetiştirilmektedir.
192
Silifke'nin Göksu vadisi ve Erdemli ovası en iyi cins limonların yetiştirildiği yerlerdir.
Anamur'da yeni açılan sulama tesisleri, limon dikimine önem kazandırmış, ayrıca burada ünlü
Anamur muzunun seracılığı da yapılmaktadır. Aydıncık ve Gülnar'ın Ovacık yörelerinde de
turunçgil bahçeleri bulunmaktadır.
Turunçgillerden sonra diğer önemli tarım ürünü ise örtü altı yoluyla yetiştirilen sebzeciliktir.
Turfandacılık Mersin ovasının kıyıya yakın yörelerinde yapılmaktadır. Bu yörede topraktan yılda iki
veya üç defa ürün alınır, ilkbaharda domates, biber, hıyar, patlıcan ve kabak turfanda olarak
yetiştirilir. Bu ürünler toplandıktan sora, aynı alanda "güzlük" denilen marul, taze fasulye, turp,
kabak ve hıyar gibi ürünler dikilir. Üçüncü olarak Sonbaharda aynı alana bu defa bakla, soğan,
pırasa, ıspanak, marul dikilmektedir.
Yaylalık yörelerde elma, şeftali, kiraz yetiştirilmektedir. Daha önceleri Silifke ve Tarsus
yaylalarında yetiştirilen turfanda kayısının merkezi günümüzde Mut ilçesi olmuştur. Mut, yurt
çapında turfanda sofralık şekerpare kayısısı ile ün kazanmıştır.
Dalgalı arazilerde bağcılık önemli bir yer tutmaktadır. Turfanda olarak satılan Tarsus
Beyazı ve Recep üzümleri, bölgenin en iyi cins bağ ürünleridir ve dış ülkelere de gönderilmektedir.
Dağlık ve yaylalık yörelerde buğday, arpa, çavdar ve nohut gibi tahılların ekimi yapılmaktadır.
Mersin'in dalgalı arazi bölgelerinde melengiç ağaçlarına aşı yapılarak Antepfıstığı
yetiştirilmektedir. Bu yörede yetiştirilen zeytin ağaçlarından zeytinyağı ve sofralık zeytin üretim
yapılmaktadır.
Çoğu Silifke'de olmak üzere, kıyı ovalarında çilek ekimi yapılmakta ve toplanan çilekler,
plastik kutularda bozulmadan çevre illere gönderilmektedir.
Yenidünya, erik, incir, Trabzon hurması, ayva ve badem gibi meyveler, Mersin'in elverişli
yörelerinde yetiştirilmektedir. Bu meyveler çevrede tüketildiği gibi diğer illere de pazarlanmaktadır.
Tarsus ve Silifke'de pirinç; Mut, Anamur ve Silifke ovalarında yerfıstığı, susam; Gülnar, Mut
ve diğer yaylalık yörelerde nohut, mercimek, kuru fasulye, Tarsus ve Yenice ovalarında ise pamuk
üretimi yapılmaktadır.
H. 2
TARIMSAL ÜRETĐM
Mersin Đli yüzölçümünün önemli bir bölümünü ( % 87’si) dik, çok dik ve sarp eğimli araziler,
% 7 si ovalar ve % 6’sı ise dalgalı arazilerden oluşmaktadır. Yüzölçümünün % 53’ünü ise
(8403.347 Hektarı) orman ve fundalıklar ve % 4’ünü (59.282 Hektarını ) çayır ve meralar
kaplamaktadır.
Tarıma elverişli araziler, 406.000 Hektar olup;
Đl yüzeyinin yaklaşık % 26’sını
oluşturmaktadır. Bunun 261.868 hektarı (% 64’ü) kuru tarım ve nadas alanı, 144.132 hektarı ise
(% 36’sı) sulu tarım alanıdır. Tarım arazisinin kullanım durumu Tablo H.1’ de verilmektedir.
Tablo H. 1: Đlimiz Tarım Arazisinin Kullanımı
ALAN (Hektar)
(%)
253.791
63
54.536
13
22.208
5
36.470
9
30.121
7
2.856
1
6.000
2
18
406.000
100
Đl Tarım Müdürlüğü -2007
TARLA ARAZĐSĐ
BAHÇE ARAZĐSĐ
BAĞ ARAZĐSĐ
SEBZE ARAZĐSĐ
ZEYTĐNLĐKLER
DELĐCELĐK
SAKIZLIK
SÜS BĐTKĐLERĐ
TOPLAM
Polikültür tarımın yapıldığı Đlimizde ürün deseni itibariyle zengin bir çeşitlilik göstermektedir.
Kuru tarım alanlarının yaygınlığı nedeniyle en çok tarla bitkileri üretimi yapılmakta olup, gerek ekim
alanı gerekse üretim miktarı bakımından buğday ön sırayı almakta ve en çok Tarsus ve Mut
ilçelerimizde üretilmektedir.
193
Sulu tarım alanlarında yaygın olarak narenciye, elma, şeftali, kayısı, muz, kiraz, çilek
yetiştirilmektedir. Ayrıca açık tarla ve örtü altı sebzeciliği tarımsal ekonomi içinde çok büyük bir
paya sahiptir. Son yıllarda zeytin ve bağ yetiştiriciliği de önem kazanmış olup; 22.208 hektarlık
alanda bağcılık ve 30.121 hektarlık alanda zeytincilik yapılmaktadır.
H. 2. 1
Bitkisel Üretim
Đklim koşulları ve arazi yapısına göre ilimizde oldukça çeşitli tarımsal ürünler
üretilebilmektedir. Mersin, tarımsal üretim bakımından; Türkiye’nin yaş meyve ve sebze üretiminin
genel olarak % 6.69’unu karşılamaktadır. Türkiye üretiminin; Limonda % 68’ ini, portakalda %
18’ini, mandalinde %16’sını, greyfurtta %14’ünü, şeftalide % 15.1’ini, çilekte %53.7’sini, muzda %
58’ini, üzümde % 4.7’sini, keçiboynuzunda % 60.3’ünü, yeni dünyada % 24.78’ini, marul(kıvırcık) %
21.1’ini, sakız kabağında % 18’ini, hıyarda % 13’ünü, patlıcanda %10.6’sını, domateste %
5.6’sını, biberde (Dolmalık) % 15.8’ini, biberde (Sivri) % 11.2’sini sağlamaktadır.
1970’li yıllarda başlanılan örtü altı sebze yetiştiriciliği tünelden ahşap iskeletli seraya, demir
konstrüksiyonlu plastik seradan cam seraya doğru bir gelişme göstermiştir. Antalya ilinden sonra 2.
il konumundadır. 1940’lı yıllarda başlanılan sera yetiştiriciliği de yıldan yıla üretim alanı ve üretim
çeşitliliği yönünden artış göstermektedir.
Mersin ilinde iklimsel özelliğe bağlı olarak ilk ve son turfanda üzüm ve şeftali ürünleri
yetiştirilebilmektedir.
Đlde modern teknoloji kullanımı üst seviyede olup yüksek seraların tamamında damlama
sulama sistemi yerleştirilmiş, meyve bahçelerinde de bu sistem yaygınlaşmaya başlamıştır. Ayrıca
tarım alet ve makine kullanımı Türkiye ortalamasının üzerinde olup, 230 dekarlık araziye bir traktör
düşmektedir.
H. 2. 1. 1
Tarla Bitkileri
Tablo H.2: Tarla Ürünleri (2007 Yılı)
ÜRÜN ADI
Buğday
Arpa
Yulaf
Çavdar
Çeltik
Mısır (l. ve II.Ürün)
Pamuk
Soya (I. ve ll.ürün)
Susam (I. ve ll.ürün)
Ayçiçeği
Yerfıstığı (l. ve II.Ürün)
Nohut
K.Fasulye
Y.Mercimek
K.Mercimek
Börülce kuru
Burçak Dane
Fiğ Dane
Fiğ
Yonca
Sorgum
Tritikale
Silajlık Mısır
Burçak K.Ot
Korunga
Patates
Kuru Soğan
Kuru Sarmısak
EKĐMALANI (Dekar)
1.331.801
236350
600
4650
6973
342416
44200
21170
27650
12900
9000
219210
1900
710
210
30
1034
200
190.869
915
423
5000
14503
650
1.922
2.580
5290
1220
194
VERĐM (Kg/Da)
275
192
200
161
531
1.038
650
353
122
300
182
93
115
100
81
100
140
200
642
6.570
4.553
15
4.662
115
3.733
3.014
1.805
462
ÜRETĐM (Ton)
366581
45420
120
748
3702
355537
28730
7477
3382
3870
1641
20300
218
71
17
3
145
40
122600
6012
1926
75
67616
75
7174
7775
9548
564
H. 2. 1. 1. 1
Buğdaygiller
Bakınız Tablo H.2.
H. 2. 1. 1. 2
Baklagiller
Bakınız Tablo H. 2.
H. 2. 1. 1. 3
Yem Bitkileri
H. 2. 1. 1. 4
Endüstriyel Bitkiler
H. 2. 1. 2
Bahçe Bitkileri
H. 2. 1. 2. 1
Meyve Üretimi
Tablo H. 3: Meyveler (2007 Yılı)
ÜRÜN ADI
Armut
KAPLADIĞI ALAN
(Dekar)
MEYVE VEREN AĞAÇ
SAYISI
AĞAÇ BAŞINA ORT.
VERĐM (Kg)
ÜRETĐM
(TON)
2.935
119.344
41
4.947
Ayva
405
27.574
46
1.273
Elma
46.286
894.251
72
64.594
Yenidünya
3.001
69.201
51
3.531
Erik
17.441
343.976
54
18476
Kayısı
63.709
985.117
67
65.912
150
7.840
29
226
Kiraz
12.143
229.455
43
9.870
Şeftali
39.482
1.717.815
44
75.482
Vişne
20
1136
209
237
A.Fıstığı
5.492
234.985
4
1036
Ceviz
6.393
97.360
43
4.181
Badem
6.074
267.013
26
6.834
2.000 Kg/Da
300
Kızılcık
Böğürtlen
Avakado
Çilek
150
138
2.660
37.540
Dut
63
168
3.762 Kg/Da
141.240
-
24.990
39
982
Đncir
3.668
111.672
130
14.549
Keçiboynuzu
2.420
137.479
56
7.744
Kivi
114
3.150
Muz
24.163
Nar
4.910
T.Hurması
2.908
Üzüm
Toplam Bağ Alanı
:222.083 Da.
18
56
5.989 Kg/Da
144.717
244.618
38
9.363
101.764
38
3.822
Meyve Veren Bağ Alanı:
207.233 Da.
1.239 Kg/Da
256.840
ZEYTĐN
301.210
3.742.549
32
120.063
*Limon
136.772
3.834.057
114
435.652
*Portakal
85.951
2.343.873
117
273.067
*Mandalina
36.829
1.045.150
92
96.468
*Turunç
-
1800
56
100
*Altıntop
6.264
138.433
176
24.402
265.816
7.363.313
*TURUNÇGĐL
TOPLAM
829.689
195
H. 2. 1. 2. 2
Sebze Üretimi
Tablo H. 4: Sebzeler (2007 Yılı)
ÜRÜN ADI
EKĐMALANI (Dekar)
Beyaz Lahana
Kırmızı Lahana
Göbekli Marul
Kıvırcık Marul
Aysberg Marul
Ispanak
Pırasa
Pazı
Nane
Maydanoz
Roka
Tere
Taze Fasulye
Taze bakla
Taze Bezelye
Taze Barbunya
Taze Börülce
Bamya
Balkabağı
Kavun
Karpuz
Sakızkabağı
Hıyar
Acur
Patlıcan
Domates
Biber
Taze Sarımsak
Taze Soğan
Havuç
Turp
Karnabahar
Brokoli
Mantar
VERĐM (Kg/Da)
1686
2350
10429
19160
5940
6625
14.530
250
1.515
3.276
25
25
22.050
15838
8.382
1.550
310
4.232
110
2345
2625
3915
8470
1565
9308
61.485
16.716
1060
5546
240
1040
4426
2486
6.403
1.663
2.422
1.750
2.499
1.477
5.181
1.000
1.830
1.925
880
880
956
605
862
697
510
575
2.955
3.462
3.686
2.889
3.916
1.609
3.185
8.594
1.983
1.141
1.472
2.133
1.767
2.112
1.502
Tablo H. 5: Örtü Altı Sebzeler ve Meyveler (2007 Yılı)
ÜRÜN ADI
EKĐM ALANI (Dekar)
Domates
23.516
Hıyar
10.614
Biber
19.786
Kabak
6090
Karpuz
18.268
Kavun
350
Patlıcan
8.180
Fasulye (taze)
1190
Diğerleri (marul, semiz otu, Şeftali,nane)
413
Üzüm
429
Çilek
15.635
Muz
20.578
Kayısı
83
ÜRETĐM (Ton)
10795
3907
25254
33.530
14845
9785
75275
250
2.772
6.306
22
22
21.087
9584
7.222
1.080
158
2.432
325
8119
9675
11.310
33165
2518
29.649
528.420
33.154
1209
8162
512
1838
9347
3733
10
VERĐM (Kg/Da)
ÜRETĐM (Ton)
10.316
242.594
11.576
122.870
4.864
96.240
4.035
24.575
5.995
109.508
3.229
1130
6.802
55.639
1.609
1915
1.085
448
2.979
1.278
3.911
61.145
5.993
123.320
928
77
Đlimiz örtü altı alanı toplamı 125.186 Dekar olup; toplam cam sera alanı 6.807 Dekar,
toplam plastik sera alanı 67.229 Dekar, toplam yüksek tünel alanı 30.032 Dekar, toplam alçak tünel
alanı ise 21.118 Dekardır.
196
H. 2. 1. 2. 3
Süs Bitkileri
Bakınız Tablo H. 1. Bu konu ile ilgili başka bilgi bulunamamıştır.
H. 2. 2
Hayvansal Üretim
Mersin hayvancılık konusunda da oldukça büyük bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Son
yıllarda mera hayvancılığı yanında besicilikte de gelişme görülmektedir.
Tablo H . 6: Đlimiz Hayvan Varlığı (2007 yılı)
CĐNSĐ
Büyükbaş Hayvanlar
Sığır
Manda
Küçükbaş Hayvanlar
Koyun
Keçi
Tek tırnaklı
At
Katır
Eşek
Deve
Kanatlı Hayvanlar
Tavuk (Yumurtacı)
Tavuk Et. (Broiler)
Hindi
Kaz
Ördek
Arı Kovanı (fenni)
Arı Kovanı ( eski tip)
Tablo H . 7: Hayvansal Ürünler Üretimi (2007)
CĐNSĐ
Süt
Yoğurt + Yağ + Peynir
Et (Kırmızı)
Et (Beyaz)
Keçi Kılı + Yapağı
Bal
Yumurta
H. 2. 2. 1
2007 (Adet)
88.106
88.102
4
640.573
241.046
399.527
8.162
2.002
1.793
4.337
30
4.920.768
274.871
4.642.000
2.429
263
1.205
151.064
545
ÜRETĐM MĐKTARI (Ton)
142.690
31.623
4.912
8.297
299
3.066
2.473
Büyükbaş Hayvancılık
Hayvancılık, Mersin'in dağlık kesimleriyle eşik alanlarında yaşayan nüfusun önemli geçim
kaynaklarından biridir, ilin dağlık bölgelerinde tahıl tarımı yanında, hayvancılık da yapılır. Bunun
dışında, hayvancılık il genelinde, küçük işletmeler için yardımcı gelir ve gıda kaynağı olarak da
önem kazanmıştır.
Đlde, 1950'lerde tarımda makineleşmenin hızlanmasıyla ve ekim alanlarının genişlemesiyle
birlikte, meralar azalmaya başlamış, bunun sonucu olarak yem sıkıntısı baş göstermiştir. Bu durum,
daha çok mera hayvancılığı yapan işletmeleri besi ve süt hayvancılığına yönelmiştir.
Đlde bahçe tarımının gelişmesiyle birlikte, çiftlik gübresi kullanımının giderek önem
kazanması, hayvansal ürünlerin tüketimindeki artış ve yurt dışına pazarlama olanaklarının
doğması, besi hayvancılığının giderek yaygınlaşmasında başlıca etkenler olmuştur.
Diğer taraftan 1960'lı yılların başından sonra hayvansal ürünlerde verimliliği artırmayı
amaçlayan tohumlama çalışmaları da hayvancılığı olumlu yönde etkilemiştir. Mersin'de meraların
az olması nedeniyle, mera hayvancılığı yerine, besicilik yapılmaktadır. Et tüketiminin artışı,
limandan canlı hayvan dış satımının kolayca yapılması ve yem fabrikasının bulunması gibi
nedenler, ahır besiciliğinin gelişmesini sağlamıştır. Bakınız Tablo H.6.
H. 2. 2. 2
Küçükbaş Hayvancılık
Bakınız Tablo H.6.
197
H. 2. 2. 3
Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)
Kümes hayvanları yetiştiriciliğinde genellikle aile işletmeciliği yaygındır. Bakınız Tablo H.6.
H. 2. 2. 4
Su Ürünleri
Đlin Akdeniz’e kıyı olması nedeniyle Đlde balıkçılık önemlidir. Ayrıca tatlı su ve kültür
balıkçılığında da tesisler mevcuttur. Đlimiz hayvansal üretiminde su ürünleri de önemli yer
tutmaktadır. Göksu ırmağı, Berdan, Dragon, Lemas çaylarında sazan, alabalık, kaya balığı, tatlısu
kefali, yayın, levrek, yılan balığı avlanmaktadır.
Tablo H. 8: Su Ürünleri Üretimi (2007)
ÜRÜNLER
Deniz Balıkları
Diğer Deniz Ürünleri
Tatlı Su Balıkları
Kültür Balıkları
TOPLAM
ÜRETĐM
2.640 TON
196 TON
48 TON
400 TON
3.284 TON
Đlde kıyı ve kıyı ötesi balıkçılığı yapılmaktadır. Akarsuların denize getirmiş oldukları besin
maddeleri nedeniyle, akarsuların denize döküldüğü yerler verimli av sahalarıdır. Đlin avlanma bandı,
Tarsus ırmağı ağzından başlar; Silifke ilçesindeki Paradeniz ve Akgöl dalyanlarını içine alarak
Anamur ilçesine dek uzanır. Tatlı su balıkçılığı, kurulan işletmeler ile akarsu, dere ve çayların yanı
sıra göl, gölet ve baraj göllerinde yapılmaktadır.
Tablo H. 9: 2006 Yılında Đlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu
Seyhan,Berdan,Göksu Nehirleriyle Lemas, Bozyazı ve Dragon Çaylarının denize
döküldüğü mansaplar ile Viranşehir ve Tırtar açıkları verimli av sahalarıdır. Silifke Đlçesi
hudutları dahilinde bulunan ve 2.100 Ha. Alana sahip olan Paradeniz-Akgöl dalyanı da
önemli av sahalarımızdan biridir. Ayrıca Đlimiz, Kazanlı kasabasında deniz ürünleri (kefal ve
levrek) üretimi yapılmaktadır.
Av Sahaları
Balıkçı Teknelerinin Barındığı
Karaduvar, Mersin, Taşucu, Yeşilovacık, Aydıncık ve Bozyazı.
Liman ve Barınaklar
Bağlı Olduğu Limanlara Göre Liman Başkanlıklarına bağlı toplam balıkçı teknesi sayısı 680’dir. Bunların 418’i Mersin,
Balıkçı Teknelerinin Sayısı
182 ‘si Taşucu, 80’i ise Anamur limanına bağlıdır.
Balıkçı Teknelerinin Ayırımı
Trol 125 Adet, Gırgır 40 Adet ve Küçük Balıkçı Teknesi 515 Adet.
Đlimizde Avcılık
Trol (Sürütme Ağı), Gırgır (Çevirme Ağı), Uzatma Ağları (Molozma, Palamut, Kefal ve
Barbunya ağları), Paraketa ile yapılmaktadır.
Avlanan Balıklar
Đlimizde avlanan balıkların (Deniz Ürünlerinin) başında Lagos, Barbunya, Mercan, Dil,
Đskarmoz, Mezgit, Karides, Mürekkep Balığı, Kalamar, Levrek, Karagöz, Çipura, Đstavrit,
Đzmarit, Mırmır, Kırlangıç, Karakulak, Halili, Sardalya, Turna, Kolyoz gelmektedir.
Đlimizin 2005 Yılı Su Ürünleri Deniz Balıkları üretimi: 990 Ton, Diğer Deniz Ürünleri Üretimi: 100 Ton, Tatlı Su Balıkları
üretimi
ve Kültür Balıkları Üretimi: 153 Ton’ dur.
1380 Sayılı Yasa Çerçevesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mersin Tarım Đl
Đlimizde Su Ürünleri Avcılığı ve
Müdürlüğü’nce yapılmaktadır. Ayrıca Sahil Güvenlik Komutanlığı kontrol destek hizmetlerini
Kontrolü
de yürütmektedir.
Đlimizde hali hazırda faal durumda bulunan ve istihsal ve satış amacıyla kurulmuş olan
Đlimizdeki Đstihsal ve Satış
kooperatifler Karaduvar-Mersin, Silifke-Yeşilovacık, Taşucu, Aydıncık ve Anamur’da
Amacıyla Kurulmuş Koop.
bulunmaktadır.
Tatlı Su Balıkçılığı
Đlimizde tatlı su balıkçılığı, tesis edilen işletmeler ile akarsu, dere ve çaylarda avcılık yoluyla
ayrıca göl-gölet ve baraj göllerinin balıklandırılması şeklinde olmaktadır. Đşletmelerin
tamamında Gökkuşağı Alabalığı yetiştirilmektedir. Đlimiz sınırları dahilinde faal halde 20
adet alabalık işletmesi bulunmakta ve bunların üretim miktarı yıllara göre değişmekle
beraber toplam ortalama 225 Ton/Yıl’dır. Ayrıca 1 adet akvaryum balıkları yetiştiriciliği
işletmesi bulunmaktadır.
Balıklandırma ve
Kerevitlendirme Projesi
2006 yılında ilimiz sınırları içerisinde bulunan Gölpınar Göletine 50.000 adet, Fındıklı
Göletine 5.000 adet, Değirmençay Göletine 10.000 adet, Kösbucağı Göletine 5.000 adet,
Esenpınar Göletine 50.000 adet, Karakız Göletine 10.000 adet, Çavuşlu göletine 45.000
adet, Hortu Göletine 15.000 adet aynalı sazan yavrusu atılmıştır.
Su Ürünleri Pazarlama
Satış Tekniği
ve
Đlimizde su ürünlerinin pazarlanması çoğunlukla komisyoncular tarafından yapılmaktadır.
Bir bölümü de kurulmuş bulunan su ürünleri kooperatiflerinin açmış oldukları satış büroları
tarafından yapılmaktadır. Çok az bir bölümü ise istihsal yapanlar tarafından
pazarlanmaktadır. Pazarlanan balıkların çoğu taze olarak tüketilmektedir. Bir bölümü de
başta Đstanbul, Ankara, Đzmir ve Antalya’ya olmak üzere iç pazarlara da gönderilmektedir.
Kaynak: 2006 Yılı Mersin Ekonomik Raporu
198
H. 2. 2. 5
Kürk Hayvancılığı
H. 2. 2. 6
Arıcılık ve Đpek Böcekçiliği
Arıcılık, son yıllarda gelişen ve geliri yüksek olan bir geçim alanı olmuştur. Mersin'de
1968'de kurulan Bal Kooperatifi sayesinde arıcılık yeni tekniklerle yapılmaktadır. Göçebe arıcılık ile
yılda üç defa aynı kovandan bal alınabilmektedir.
Bakınız Tablo H.6
H. 3
ORGANĐK TARIM
Ekolojik (organik) Tarım; üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar
her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Ekolojik tarımın amacı; toprak ve su
kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır.
Organik tarımda temel öğe; ekolojik dengenin korunarak, bitkisel ve hayvansal üretimin
birlikte aile işletmeciliği şeklinde yapılması, dolayısıyla üretimden tüketime kısa devrelerin kurularak
kendi kendine yeterliliğin sağlanmasıdır.
Tüketiciye güvenilir, kaliteli ürünler sunmak üzere organik ürün ve girdilerin üretiminin
geliştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirlerin alınmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi
amacıyla 3.12.2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5262 nolu ‘Organik Tarım Kanunu’ ve
ekolojik dengenin korunması, organik tarımsal faaliyetlerin yürütülmesi, organik tarımsal üretimin ve
pazarlamanın düzenlenmesi, geliştirilmesi, yaygınlaştırılmasına ilişkin usul ve esasların
belirlenmesi amacıyla 2005 yılında yürürlüğe giren ‘Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına
Đlişkin Yönetmelik’ dahilinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yetkilendirilen Kontrol ve Sertifikasyon
Kuruluşlarından (KSK) 7 adeti ilimizde organik tarım yapan üretici ve müteşebbis ile sözleşme
yapmak suretiyle aktif olarak faaliyet sürdürmektedirler.
Tablo H. 10: Đlimizdeki Organik Tarım Ürün ve Üretici Dağılımı
Üretim alanı
Üretici Sayısı
Sıra
Ürün adı
(ha)
(adet)
1
Muz
63,774
83
2
Buğday
87,1
32
3
Zeytin
355,18
127
4
Nohut
265,4
35
5
Bağ
40,02
108
6
Çilek
4,49
8
7
Elma
5,6
6
8
Erik
0,4
2
9
Arı Çiçeği
1
1
10
Domates
0,15
1
11
Fiğ
1,08
1
12
Kaysı
25,16
7
13
Kiraz
8,43
2
14
Korunga
2,7
1
15
Limon
6,3
3
16
Mandalina
3,48
2
17
Portakal
3,31
3
18
Salatalık
1
3
19
Şeftali
3,6
2
20
Yenidünya
4,3
2
21
Nar
162,104
3
22
Y.Mersini
6,48
5
TOPLAM
1051,058
437
Tahmini verim
(ton)
3.634
1.053,09
234,78
226
355
3,5
1,5
25
1,5
61
13
77
40
105
126
60
90
950
16
Đlçe dağılımı
Anamur-Bozyazı
Gülnar
Mut-Tarsus
Gülnar
Mut, Silifke
Anamur-Bozyazı
Bozyazı
Bozyazı-Mut
Merkez
Erdemli
Merkez
Tarsus-Bozyazı-MutBozyazı-Çamlıyayla
Merkez
Anamur-Tarsus-Bozyazı
Tarsus
Tarsus-Bozyazı-Erdemli
Aydıncık-Erdemli-Bozyazı
Anamur-Tarsus
Tarsus
Tarsus, Silifke
Merkez
KSK’ları ile sözleşme imzalayan Organik Üretim (hayvansal-bitkisel) yapan (doğadan
toplayan, üreten) üreticilerin üretmiş olduğu organik ürünlerin % 85 ‘i GEÇĐŞ ÜRÜNÜ olarak
çoğunlukla da iç piyasada tüketilmektedir.
199
KSK’larının periyodik aralıklarla Tarım Đl Müdürlüğüne bildirmiş olduğu Organik Tarım
yapmak üzere sözleşme imzalamış olan müteşebbisler (üretilmiş organik ürünleri işleyen,
depolayan, pazarlayan) ile üreticilerin üretmiş olduğu ürün dağılımı Tablo H.10’de çıkarılmıştır.
08/09/2004 tarih ve 25577 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Đyi Tarım
Uygulamaları (ĐTU) yönetmeliği çerçevesinde Moody International, EcasBelg.Den.Ltd Şti. ve D.N.V
Ltd.Şti tarafından belgelendirilen 10 adet üretici Đ.T.U sertifikası almıştır. Etko Ekolojik Ltd.Şti. ve
CTR Bel.Den.Ltd.Şti. yetki alarak faaliyet göstermektedir. Đlimizde, bu şirketle ortak faaliyet
gösteren 6 firma bulunmaktadır. 2006-2007 üretim sezonunda 90 adet üretici EUREPGAP
sertifikası alarak yaklaşık 80.000 ton narenciye ihracatı yapmıştır. Ayrıca domates, biber, patlıcan,
patates, üzüm ve havuç gibi ürünlerde de iyi tarım uygulamalarına uygun ihracat yapılmıştır.
II.Dönemde Đyi Tarım Uygulamaları Konusunda 1 radyo konuşması ve 8 çiftçi toplantısı yapılmış
220 çiftçi toplantıya katılmıştır.
H. 4
TARIMSAL ĐŞLETMELER
Polikültür tarımının uygulandığı ilimizde tarım sektörünün önemli bir yeri vardır. 2000 nüfus
sayımına göre 1.651.400 olan Đlimizde nüfusun % 39.4 ü köylerde yaşamakta ve yaklaşık 130.000
aile geçimini tarımdan sağlamaktadır.
Đlimizde 2007 yılı itibarı ile 191 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 46 adet Sulama Birliği,
9 adet Su Ürünleri Kooperatifi, 2 adet Üst Birlik olmak üzere toplam 248 adet Tarımsal Amaçlı
Kooperatif bulunmaktadır. Ancak bunların ilçelere göre dağılımları elde edilememiştir. Đlimizde
bulunan tarımsal amaçlı kooperatifler, yetiştirici birlikleri ve üretici birlikleri aşağıda tablolar halinde
verilmektedir.
H. 4. 1
Kamu Đşletmeleri
Mersin’de kurumsal yapılara baktığımızda Tarım Đl Müdürlüğü, TMO, DSĐ ve Đl Özel Đdaresi,
MTSO, Mersin Đhracatçı Birlikleri gibi kamu kurumları tarıma hizmet vermek için çalışmalar
yürütmektedir.
Tablo H . 11 : Đlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler
TARIMSAL
SULAMA
ĐLÇE ADI
KALKINMA
KOOPERATĐFĐ
KOOPERATĐFĐ
MERKEZ
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
ERDEMLĐ
GÜLNAR
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM (2006)
yılı)
23
22
3
20
8
13
11
25
20
40
185
SU ÜRÜNLERĐ
KOOPERATĐFĐ
4
4
2
1
1
10
2
3
7
5
39
2
1
1
1
3
8
ÜST
BĐRLĐK
TOPLAM
KOOPERATĐF
SAYISI
31
27
6
22
9
23
13
28
30
35
234
Đl Tarım Müdürlüğü-2006
Tablo H . 12: Yetiştirici Birlikleri
KURULUŞ
TARĐHĐ
ÜYE
SAYISI
Holsteın-Freısıan Damızlık Süt Sığırı
Yetiştiricileri Birliği
1997
398
Soy kütüğü çalışmaları
Suni tohumlama
Arı Yetiştiricileri Birliği
2003
275
Destekleme ödemelerinin takibi, üyelerin temsili ve
sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar
Tavuk Yetiştiricileri Birliği
2004
25
Üyelerin temsili ve sorunlarının çözümüne yönelik
çalışmalar
Keçi Yetiştiricileri Birliği
2006
BĐRLĐK
FAALĐYET KONUSU
Üyelerin temsili ve sorunlarının çözümüne yönelik
çalışmalar
200
Tablo H . 13: Üretici Birlikleri
SIRA NO ĐLÇESĐ
1
Mersin
2
Silifke
3
Erdemli
4
Silifke
5
Silifke
6
Silifke
7
Bozyazı
8
Silifke
9
Mut
10
Gülnar
11
Gülnar
12
Anamur
13
Silifke
14
Mut
15
Çamlıyayla
16
Bozyazı
17
Tarsus
18
Merkez
19
Mersin
20
Silifke
21
Erdemli
BĐRLĐĞĐN ADI
Merkez Süt Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Böğürtlen Üreticileri Birliği
Erdemli Đlçesi Turunçgil Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Turunçgil Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Örtüaltı Sebze Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Çilek Üreticileri Birliği
Mersin Đli Organik Muz Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Erik Üreticileri Birliği
Mut Đlçesi Bal Üreticileri Birliği
Gülnar Đlçesi Üzüm Üreticileri Birliği
Gülnar Đlçesi Elma Üreticileri Birliği
Anamur Đlçesi Muz Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Kayısı Üreticileri Birliği
Mut Đlçesi Meyve Fidanı Üreticileri Birliği
Çamlıyayla Đlçesi Sert Çekirdekli Meyve Ür.Bir.
Bozyazı Đlçesi Çilek Üreticileri Birliği
Tarsus Đlçesi Süt Üreticileri Birliği
Merkez Sert Çekirdekli Meyve Ür.Bir.
Mersin Đli Muz Üreticileri Birliği
Silifke Đlçesi Süt Üreticileri Birliği
Erdemli ilçesi Örtüaltı Sebze Üreticileri Birliği
ÜYE SAYISI
86
16
552
32
59
17
16
50
54
74
25
117
17
17
52
19
18
178
453
16
H. 4. 2
Özel Đşletmeler
Bakınız Tablo H. 11, Tablo H.12, Tablo H.13.
H. 5
TARIMSAL FAALĐYETLER
H. 5. 1
Pestisit Kullanımı
Tarım Đl Müdürlüğü verilerine göre 2007 yılında kullanılan pestisitler Tablo H.14’ de
verilmekte olup, topraktaki birikimleri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır.
Tablo H. 14: 2007 yılında kullanılan pestisitler
Đnsektisitler (ton)
Fungusitler (ton)
Herbisitler (ton)
Akarisitler (ton)
Nematosit (ton)
Kışlık Ve YazlıkYağlar (ton)
Demirli Bileşikler (Ton)
Diğerleri (ton)
Toplam (ton)
H. 5. 2
250,166
894,003
39,768
101,800
1074,957
718,609
96,805
19,877
3.195,985
Đl Tarım Müdürlüğü–2007
Gübre Kullanımı
Đlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı tablo H. 15’ de verilmekte olup, topraktaki birikim
miktarı ve çevrede olan etkileri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır.
Tablo H. 15: Đlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı.
SAF N (ton)
SAF P2 O5 (ton)
SAF K2 O (ton)
ĐL TOPLAMI
25293,15
5302,15
3960,81
MERKEZ
4393,63
1600,55
853,19
ANAMUR
743,44
405,48
417,69
AYDINCIK
88,13
46,65
35,80
BOZYAZI
296,67
62,22
128,41
ÇAMLIYAYLA
51,06
12,96
3,66
ERDEMLĐ
1921,79
462,41
514,20
GÜLNAR
423,31
57,10
43,93
MUT
1009,75
336,71
208,27
SĐLĐFKE
1518,70
206,27
227,71
TARSUS
14846,68
2111,80
1527,95
Đl Tarım Müdürlüğü - 2007
201
H. 5. 3
Toprak Kullanımı
Tarımsal faaliyetlerde toprak kaybını (erozyon) engellemek üzere Đl Tarım Müdürlüğünce
eğitim ve yayın faaliyetleri sürdürülmektedir.
KAYNAKÇA
1. Đl Tarım Müdürlüğü Çalışmaları
2. Mersin Valiliği Web Sayfası, Erişim 07.03.2007
3. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1999-2006 Ekonomik Raporları, Mersin.
202
I. MADENCĐLĐK
I. 1
MADEN KANUNU’NA TABĐ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER
Đlimizdeki maden yatakları için bakınız Şekil I-1.
I. 1. 1
Sanayi Madenleri
CIMENTO HAMMADDELERI ( Cmh )
Silifke-Tasucu Sahası:
Tenor:Rezerv: 111 000 000 ton marn
DOLOMIT ( Dol )
Aydıncık Yatağı:
Tenor: % 19.5 MgO
Rezerv: 9 841 717 818 ton görünür+ muhtemel, 21 287 606 880 ton mümkün,
Silifke Yatağı:
Tenor: % 19.45 MgO
Rezerv: 75 240 000 ton görünür, 192 199 366 ton muhtemel
Silifke- Ovacık Yatağı:
Tenor: % 32.14 CaO, % 19.45 MgO, % 0,50 SiO2, % 0,76 Fe2O3
Rezerv: 220 000 000 ton görünür+ muhtemel
KIRECTASI ( Kct )
Aslanköy Yatağı:
Tenor: % 54 CaO, % 0.24 MgO
Rezerv: KROM ( Cr )
Đl geneli: 150 ye yakın krom yarma ve ocağı bulunmaktadır. Bunların 40 kadarı büyük
boyutta olup isletme yapılmıştır.
Tenor: % 10 - 48 Cr2O3
Rezerv: 1,5 - 2 milyon ton muhtemel+mümkün
KUVARS KUMU
Tarsus civarında, milyonlarca ton, detaylı etüde ihtiyacı var.
KUVARSĐT
Ovacık civarında çok yaygın olarak bulunmaktadır.
TUZ
Yenice- Arap Ali Yatağı
Tenor: % 95 NaCl, %5nCaSO4
Rezerv: 64 milyon ton görünür rezerv
I. 1. 2
Metalik Madenler
BAKIR-KURSUN-CINKO ( Cu-Pb-Zn )
Anamur-Ortakonus Yatağı:
Tenor: % 22 Pb, % 28 Zn, % 1 S, % 1 CaO2
Rezerv: Yataktan geçmiş yıllarda 60 000 ton üretim yapılmıştır. Halen 10 000 ton rezerv
vardır.
203
BARIT ( Ba )
Mersin ili ve civarı: Bilinen barit yatakları aşağıda verilmiştir.
TENOR
(% BaSO4)
94.15
77-96
YER
Mersin-Anamur-Asagikuren K.
Mersin-Silifke-Torul-Cilbayir K.
REZERV (ton)
2 250 görünür
70 000 görünür+muhtemel
DEMIR ( Fe )
Silifke-Pelitpınarı Zuhuru:
Tenor: % 24-39 Fe2O3
Rezerv: 1 000 000 ton görünür + muhtemel. Sahadan bir miktar cevher alınmıştır.
Gülnar-Kocaşlı Grubu(Yanıslı, Besi T., Taşbası T., Kocaşlı )zuhurları:
Rezerv: 550 000 ton civarında görünür+muhtemel. Yanışlı' nın büyük bir kısmı alınmış
olup diğer zuhurların tenorları çok düşüktür.
Gülnar-Dedeler Zuhuru:
Rezerv: Cevher 750 m. uzunluk,100 m. genişliğinde bir alana yayılmıştır.
Gülnar-Örendüzü Zuhuru:
Tenor: % 35 Fe2O3
Rezerv: 5-30 cm. kalınlığında cevher
Anamur-Melleç Yatağı:
Tenor: % 50 Fe2O3
Rezerv: 90 000 ton muhtemel.
FOSFAT ( P )
Anamur-Pembecik, Bahcekayagi, Tekmen, Karaharnup, Lenger Köyleri zuhurları:
Tenor: % 2.15-20.83 P2O5
Rezerv: Küçük mercekler seklinde zuhurlar.
MANYEZIT ( Mag )
Mut-Çatalköy:
Tenor: % 45 MgO
Rezerv: 100 000 ton muhtemel
Tarsus-Sarıkavak Köyü:
Tenor: % 46 MgO
Rezerv: 36 642 ton görünür+muhtemel
I. 1. 3
Enerji Madenleri
Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri aşağıda
verilmektedir.
YATAĞIN
BULUNDUĞU
YER
Tarsus-Namrun
KĐMYASAL ÖZELLĐKLERĐ
REZERV(1.000 ton)
SU
KÜL
KÜKÜRT
AID
K kal/kg
GÖR
%19.00
%35.00
%3.50
2300
4458
MUH
MUM
JEO
AÇIKLAMA
Kapalı Đşletme
Mut-Kargacık
Ekonomik Değil
Mut-Kargacık
Mostra
204
Şekil I . 1: Đlin Maden Yatakları
205
I. 1. 4
Sanayi Madenleri :
Ruhsat Sayısı
:9
Üretim Yöntemleri : Açık Đşletme
Çalıştırdığı Đşçi
: SSK
Rezervleri
: MĐGEM
Katma Değer
: MĐGEM
Metalik Madenler :
Ruhsat Sayısı
: 14
Üretim Yöntemleri : Açık Ocak Đşletmesi
: SSK
Rezervleri
: MĐGEM
Katma Değer
: MĐGEM
Enerji Madenleri : Doğal Malzemeler :
Ruhsat Sayısı
: 30
Üretim Yöntemleri : Açık Ocak Đşletmesi
: SSK
Rezervleri
: MĐGEM
Katma Değer
: MĐGEM
Đlimiz sınırları içerisinde Đl Özel Đdaresince 2007 yılında verilen GSM işyeri açma ve çalışma
ruhsatları Tablo Đ.1’de verilmiştir.
Tablo I. 1: Đl Özel Đdaresince 2007 Yılında GSM Đşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Verilen Maden Ocakları
ĐLÇE ADI
ANAMUR
FĐRMA ADI
Mehmet ALTUN Likya Mer.San. Ve Tic.Ltd Şti.
ANAMUR
Mehmet KOYUNCU Madencilik
Yertaş Madencilik Yertaş Đnş.Tur.San.ve
Tic.Ltd.Şti
ANAMUR Eroğlu Yol Asfalt Ltd.Şti.
BOZYAZI Bozyazı Belediyesi
ÇAMLIYAYLA Karayolları 5.Bölge Müdürlüğü
ERDEMLĐ Bur-Can Mad.Taah.Nak.Pet.Ltd.Şti.
ERDEMLĐ Koyunoğlu Mad. Turz.Đnş.Tic.ve San.AŞ:
ERDEMLĐ Çandıklı Ali Mad.Pet.Ltd.Şti.
ERDEMLĐ Kromad_Serdar Mad.Đnş. Tic. Ltd Şti.
ERDEMLĐ Minsan Mad.San ve.Ltd.Şti.
ERDEMLĐ Astra Mermer Mad. San. Tic. AŞ.
ERDEMLĐ Pluto Mad.San. Ve Tic.Ltd. Şti.
ANAMUR
FAALĐYET KONUSU
Barit Madeni
Kurşun-Çinko Katmiyum
Madeni
YERĐ
Anamur Köprübaşı
Çinko
Anamur Malaklar
Taş Kırma ve Eleme
Kum-çakıl Ocağı
Taş Ocağı
Dolamit Maden Ocağı Đşl.
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Krom maden Ocağı
Doğaltaş Mer. Ocağı
Krom maden Ocağı
Anamur Ormancık
Çopurlu Hacıhıdırlı Mev.
Belçınar Köyü
Karamehmetli
Koramşalı
Gücüş
Kösbucağı
Kösbucağı
Hacıalanı
Sorgun
Sorgun
Karahıdırlı
Sıraç
Karayakup
Erdemli -Hacıalan Yaylası
Mevkii
Erdemli -Gücüş
Beydili Taşseki
Beydili-Taşseki
Beydili-Taşseki
Beydili-Kartallık
Beydili-Büyükalan
Arıkuyusu-Kızılalan
Arıkuyusu-Kızılalan
Bozağaç Menekşederesi
ERDEMLĐ
Çandıklı Ali Madencilik San.ve Tic.Ltd.Şti.
Krom Zenginleştirme Tesisi
ERDEMLĐ
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
GÜLNAR
Erdemli Köylere Hizmet Götürme Birliği
Uğur Soğutma Mak.TS.
Mehmet GÜZEL
Naturelmar Mad. San.AŞ.
Kum-Çakıl Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
Mermer Ocağı
206
Anamur Ormancık
ĐLÇE ADI
GÜLNAR
GÜLNAR
MUT
MUT
MUT
MUT
SĐLĐFKE
SĐLĐFKE
SĐLĐFKE
FĐRMA ADI
Tevfik BADEMCĐ
FAALĐYET KONUSU
Kayraktaşı
II.Grup Mermer Ocağı
Uğur Soğ.Mak.Teks.Mad.ve Mer.San.ve Tic.A.Ş.
Đşletmesi
Güvenilir Mad.Nak.Mer.Đth.Đhrc.San. Ve Tic.Ltd.Şti. Mermer Traverten Ocağı
Necati BOZCU
Kum-çakıl Ocağı
Mustafa ŞĐMŞEK
Kum-çakıl Ocağı
Mehmet YALÇIN
Kum-çakıl Ocağı
Teknomar Mer. Mad. Ltd.Şti.
Blok Mermer
Teknomar Mer. Mad. Ltd.Şti.
Blok Mermer
II.Grup Mermer Ocağı
Uğur Soğ.Mak.Teks.Mad.ve Mer.San.ve Tic.A.Ş.
Đşletmesi
YERĐ
Sipahili
Gülnar-Beydili Köyü Taşseki
Mevkii
Yerebakan Köyü
Evren
Kadıköy
Kurtsuyu
Đmamuşağı Köyü
Đmamuşağı Köyü
Silifke-Boğsak Köyü
Silifke-Karakaya Köyü
Kocabük Mevkii
Taşobası
Tepeçaylak
Ulaş
Dadalı
Taşcılı
Kurbanlı
SĐLĐFKE
Arif ÇIRAK
Kum-Çakıl Ocağı
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
TARSUS
Tüsan Yapı AŞ.
Eker Mad.Ltd.Şti.
Norm Dış Tic.
Eker Mad.Ltd.Şti.
Eker Mad.Ltd.Şti.
Đskenderun Demirçelik
Đnkaya Madencilik
Özdemirler Mad.San. Ve Tic.Ltd.Şti.
Çimsa Çimento San.Tic.A.Ş.
TARSUS
Çimsa Çimento San.Tic.A.Ş.
TARSUS
TARSUS
Süheyla SARIOĞLU
Sebahattin ILDIR
TARSUS
Soda Sanayi A.Ş.
MERKEZ
Camiş Mad.A.Ş.
2. Grup Doğaltaş
Kum-çakıl Ocağı
2.Grup mermer
Alçıtaşı
Çimento Kili
Silis Kumu
4. Grup Alçıtaşı
Doğaltaş Mer. Ocağı
Sağlıklı Köyü
2.Grup Kalker Maden Ocağı
Sucular Köyü
1(b)grubu Çimento kili Maden
Kurbanlı
Ocağı
2.Grup Mermer Ocağı
Belen Köyü
2.Grup Mermer Ocağı
Kurtçukuru
II.Grup Kireçtaşı Ocağı Kırma
Tarsus- Karadiken Köyü
Eleme Tesisi
Dolamit Ocağı Kırma Eleme
Merkez-Kurudere
Tesisi
Đl Özel Đdare Müdürlüğü-2007
I. 2
MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN YAPILDIĞI YERLERĐN ÖZELLĐKLERĐ
Đlimize ait jeolojik bilgiler bölüm A’da verilmektedir.
I. 3
CEVHER ZENGĐNLEŞTĐRME
Đlimizde altı adet cevher zenginleştirme tesisi bulunmakta olup, krom zenginleştirmesi
yapılan bu tesislerde gelen hammadde konsantre krom haline getirilmektedir.
I. 4
MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN ÇEVRE ÜZERĐNE ETKĐLERĐ
Madencilik Kanunu kapsamında il genelindeki ocakların ÇED Yönetmeliği çerçevesinde
çevresel özellikleri incelenerek değerlendirilmektedir. Üretim sırasında belirli ocaklarda patlayıcı
madde kullanılmaktadır. Patlayıcı maddenin kullanımı sırasında 14.08.1987 Tarih ve 87/12028
Karar Sayılı Patlayıcı Maddelerin Satın Alınması, Nakli, Muhafazası ve Kullanım Đşlemleri
Tüzüğüne ve bu Tüzüğün 14.09.1999 Tarih ve 23695 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan
değişikliklerine uygun olarak Emniyet Müdürlüğünden izin alınarak kullanılır.
I. 5
MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐ SONUCUNDA ARAZĐ KAZANIM AMACIYLA
YAPILAN REHABĐLĐTASYON ÇALIŞMALARI
Đl genelinde madencilik faaliyetleri sonucu arazi kazanılması amacıyla yapılan
rehabilitasyon çalışmaları ilgili yönetmelikler çerçevesinde takip edilmektedir. 14/12/2007 tarih ve
26730 sayılı ‘Madencilik Faaliyetleri Đle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması
Yönetmeliği’nin amacı, orman sayılan alanlar dışındaki madencilik faaliyetleri, malzeme ve toprak
temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya bırakılan atıklarla bozulan doğal yapının,
doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. Bu yönetmelik gereğince
‘Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Formatı’na göre Plan hazırlanmaktadır. 8/12/2007 tarih ve
26724 sayılı ‘Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, Đşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği’
orman sayılan alanlar dışındaki yerlerden, kum, çakıl ve benzeri maddelerin çevreye ve insan
207
sağlığına zarar vermeyecek şekilde alınması, işletilmesi ve kontrolü ile ilgili esasları
düzenlemektedir. Bu yönetmelik kapsamında ‘Çevre Yönetimi Planı’ hazırlanmaktadır.
Madencilik kapsamdaki faaliyetler, CED Yönetmeliği gereğince hazırlanan ÇED Raporu ve
Proje Tanıtım Dosyasında öngörülen ve proje sahibi tarafından taahhüt edilen hususların yerine
getirilip getirilmediği kontrol edilir. Faaliyetler ekonomik ömürlerini tamamladıktan sonra, faaliyet
sahipleri tarafından gerekli düzenlemeler (sahanın görünümünü mevcut topografyaya uygun hale
getirmek, ağaçlandırmak vb.) yapılarak çevreye vermiş oldukları tahribatlar önlenmektedir.
KAYNAKÇA
1. MTA Web Sitesi (www.mta.gov.tr)
2. M.T. A Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA
3. Đl Özel Đdare Müdürlüğü, MERSĐN
208
J. ENERJĐ
J. 1
BĐRĐNCĐL ENERJĐ KAYNAKLARI
J. 1. 1
Taşkömürü
Đlimiz sınırları içerisinde geniş kapsamlı kullanılacak vaziyette kömür cevheri yoktur.
J. 1. 2
Linyit
Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri I.1.3’de
verilmektedir.
J. 1. 3
Asfaltit
Đlimiz sınırları içerisinde asfaltit rezervi bulunmamaktadır.
J. 1. 4
Bitümlü Şist
Đlimiz sınırları içerisinde bitümlü şist rezervi bulunmamaktadır.
J. 1. 5
Hampetrol
Đlimiz sınırları içerisinde hampetrol rezervi bulunmamaktadır.
J. 1. 6
Doğalgaz
Đlimiz sınırları içerisinde doğal gaz rezervi bulunmamaktadır.
J. 1. 7
Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)
Đlimiz sınırları içerisinde uranyum ve toryum rezervi bulunmamaktadır.
J. 1. 8
Orman
Orman Amenajman Planlarına göre ilimiz genel alanı 1.562.899,0 hektardır. Bu alanın %
54’ü (840.347 Ha) ormanlık alandır. Đlimiz ormanlarında 33.764.881 m³ verimli koru, 3.839.947 m³
verimsiz koru, 144.410 m³ verimli baltalık, 6.250 m³ verimsiz baltalık olmak üzere toplam
37.755.488 m³’lük servet vardır. Đlimiz ormanlarından her yıl endüstriyel odun üretiminin yanı sıra
yakacak odun üretimi de yapılmaktadır. 2007 yılında 165.000 m³ tomruk, 500 m³ tel direk, 40.000
m³ maden direği, 49.000 m³ sanayi odunu, 79.000 m³ kağıtlık odun, 45.000 m³ lif yonga, 1.500 m³
sırık olmak üzere toplam 380.000 m³ endüstriyel odun üretimi ile 63.000 ster koru (etadan), 4.000
ster baltalık (etadan) ve 53.000 ster saha temizliği, enkaz vs kaynaklı toplam 120.000 ster yakacak
odun üretimi programa alınmıştır. 120.000 ster yakacak odunun 62.000 steri şehir ve kasaba,
53.000 steri 31.madde, 5000 steri 32.madde ihtiyacıdır.
J. 1. 9
Hidrolik
Đlimiz Doğu Akdeniz havzası içerisinde yer almakta olup, DSĐ. verilerine göre ilimizin su
kaynakları potansiyeli Tablo J.1’de verilmektedir.
Đlimiz deniz kıyısında yer almaktadır, ancak dalga potansiyeli ve dalga enerjisi konusunda
yapılan bir çalışmaya ulaşılamamıştır.
Tablo. J. 1: Mersin Su Kaynakları Potansiyeli
MERSĐN SU KAYNAKLARI POTANSĐYELĐ
SU POTANSĐYELĐ
(hm3/YIL)
Yerüstü suyu
7 200
GÖKSU NEHRĐ
3 900
BERDAN ÇAYI
1 300
ANAMUR (DRAGON) ÇAYI
820
LAMAS ÇAYI
EFRENK ÇAYI
210
100
Diğer Dereler
870
Yeraltı suyu
Toplam Su Potansiyeli
87
7 287
209
SU YÜZEYLERĐ
ha
Doğal Göl Yüzeyleri *
1 230
AKGÖL-PARADENĐZ
1 230
Baraj Rezervuar Yüzeyleri *
655
BERDAN BARAJI
Seddelemeli Rezervuarlar Yüzeyleri *
655
-
Gölet Rezervuarı Yüzeyleri *
19
Akarsu Yüzeyleri **
410
GÖKSU NEHRĐ
200
BERDAN NEHRĐ
150
ANAMUR ÇAYI
LAMAS ÇAYI
20
40
Akarsu Yüzeyleri **
Toplam Su Yüzeyi
1 500
2 314
Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü-2007
* Doğal göller, baraj, gölet ve seddelemeli rezervuarların normal su seviyesindeki yüzeylerine ait alanlardır.
** Akarsuların sürekli su taşıyan ana kollarının ortalama akış şartlarını temsil eden su yüzeylerine ait alanlardır.
J. 1. 10
Jeotermal
Đlimizde bulunan jeotermal kaynağın özellikleri ve kullanımı Tablo J.2’ de verilmektedir.
Tablo. J. 2: Đlimizdeki Jeotermal Kaynaklar
KAYNAK
JEOTERMAL
SICAKSU
Sıcaklık
Debi
ALAN
KAYNAK
o
ADI
ADI
( C)
(lt/sn.)
GÜNEYYOLU
Güneyyolu
34,5-37,5
1,6
SONDAJ
Potansiyel
Sıcaklık
o
(MWt)
( C)
0,02
-
Debi
(lt/sn.)
DEð.
Potansiyel
(MWt)
KURULU
TESIS
BEL.
Kaplıca
*
Kaynak: MTA Web Sitesi-Erişim 2008
* Türkiye Jeotermal Envanteri-1996
Not: Sondajlardaki potansiyel değerleri, kuyuların ilk üretim debilerinin toplamına göre hesaplanmıştır.
MTA Genel Müdürlüğü tarafından 1963 yılında başlatılan ve 1989 yılından itibaren durma
noktasına gelen jeotermal enerji arama çalışmaları 2005 yılında başlatılan seferberlikle
hızlandırılmıştır. Đlimizde yapılan çalışmalar sonucunda, Mersin-Camili (45,5 °35,5 l/s) ve MersinMut-Keben’ de (45 °C, 30 l/s) sera, konut ısıtması ve termal turizme uygun jeotermal akışkanlar
elde edilmiştir.
J. 1. 11
Güneş
Bölgemizin iklim özelliği sonucu her mevsim güneşi görmek mümkündür. Bunun sonucu
olarak, güneş enerjisi en çok su ısıtılması amacıyla (özellikle konutlarda) kullanılmaktadır. Đlimizde
güneş enerjisinden faydalanmak amacıyla geliştirilen; termal santraller, güneş pilleri, güneş
kolektörleri gibi proje bulunmamaktadır.
Tablo. J. 3:2006-2007 Yılı Günlük Ortalama Güneşlenme Süresi (saat,dakika), Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti
(cal/cm^2.dak.) ve Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddeti ( cal/cm^2.dak.)
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl Yıllık ort.
Günlük
Ort.
Gün. 05:54 05:15 06:50 07:14 09:02 10:15 10:37 09:48 09:32 07:19 06:16 05:56 07:50
Günlük
Ort.
Gün. 221.85 273.50 385.12 457.14 538.43 577.15 570.22 500.88 446.59 322.03 244.74 208.80 395.54
1.21
1.41
1.49
1.40
1.32
1.33
1.27
1.28
1.16
1.14
0.89
1.49
Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı-2007
J. 1. 12
Rüzgar
Đlimizde rüzgar enerjisinden faydalanmaya yönelik bir proje bulunmamaktadır. Đlimize ait
rüzgar değerleri C.1.1.1’ de verilmektedir.
J. 1. 13
Biyokütle
Đl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır.
210
J. 2
ĐKĐNCĐL ENERJĐ KAYNAKLARI
J. 2. 1
Termik Enerji
Đlimizde Çukurova Elektrik A.Ş.'ne ait bir termik santral bulunmakta, ancak 1996 yılından
beri faaliyet göstermemektedir.
J. 2. 2
Hidrolik Enerji
Akarsu gücünden faydalanılarak elde edilen enerji (Elektrik) çeşididir. Đlimizin hidroelektrik
enerji durumu aşağıda verilmektedir.
Tablo. J.4: Hidroelektrik Enerji
GWh/yıl , %
MW , %
Etüt programında yer alan veya
129, %12
460, % 12
ileriki yıllarda ele alınacak olan
1 KADINCIK III-IV HES
90
334
2 EFRENK BARAJI VE HES*
26
90
3 SARIKAVAK BARAJI VE HES(EĐE)*
12
32
4 DĐNÇ REGÜLÂTÖRÜ VE HES
1
4
(EĐE)*
Planlama ve kesin projesi
576, %54
1919, %49
tamamlanan
1 KAYRAKTEPE BARAJI VE HES
290
768
2 MUT BARAJI VE HES
91
270
3 PAMUKLUK BARAJI VE HES
15
72
4 LAMAS I ve II HES
26
165
5 LAMAS III ve IV HES (YĐD)
38
193
6 SĐLĐFKE II HES (EĐE)
41
81
7 ALAKÖPRÜ BARAJI VE HES (EĐE)
26
116
8 OTLUCA HES (EĐE)*
49
254
Đnşa Halinde Olan
1.6, % 0
9, % 0
1 LAMAS-GÖKLER HES (YĐD)
1.6
9
2005 Yılı Yatırım Programında Olan
Đşletmede Olan
365,7, %34
1508, %39
1 ANAMUR HES
0,6
2
2 BOZYAZI HES
0,4
1
3 SĐLĐFKE HES
0,4
2
4 ZEYNE HES
0,3
2
5 DERĐNÇAY (HOCANTI) HES
0,4
1
6 KADINCIK I HES
70
345
7 KADINCIK II HES
56
320
8 BERDAN HES (YĐD)
10
48
9 GEZENDE HES
159,3
528
10 PAMUK HES (Otoprodüktör)
19,8
81
11 BĐRKAPILI HES (Otoprodüktör)
48,5
178
Đl Hidroelektrik Enerji Toplamı
1072,3, %100
3896, %100
* 4628 sayılı Piyasa Kanunu’na göre müracaat eden HES’ler.
Kaynak: DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü verileri- 2007
Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğünün Đlimizdeki hidroelektrik santralleri
aşağıdaki tabloda verilmektedir.
Tablo. J.5: EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nün Mersin Đlindeki Hidroelektrik Santralleri
Bulunduğ
Hizmete
Kurulu
Gücü Yıllık
Üretimi
Tipi
Güvenilir Enerji
u Đlçe
Giriş Yılı
(MW)
(kWh)
GEZENDE
MUT
1994
BARAJ
159,375
528.000.000
130.000.000
MUT-DERĐNÇAY
MUT
1968
KANAL
0,880
3.600.000
2.000.000
ANAMUR
ANAMUR
1966
KANAL
0,840
3.500.000
2.000.000
BOZYAZI
ANAMUR
1974
KANAL
0,424
1.000.000
500.000
SĐLĐFKE
SĐLĐFKE
1966
KANAL
0,400
2.150.000
1.500.000
ZEYNE
GÜLNAR
1971
KANAL
0,328
1.000.000
500.000
KADINCIK 1
TARSUS
1971
BARAJ
70,000
315.000.000
200.000.000
KADINCIK 2
TARSUS
1974
BARAJ
56,000
307.000.000
189.000.000
TOPLAM
288,247
1.161.250.000
525.500.000
Kaynak: Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü Verileri-2007
Santral Adı
211
Tablo. J. 6 : Đlimizde Đşletmede olan diğer özel santraller
Santral Adı
Enerji Kaynağı
Santral Yeri
SEKA
AKGÜBRE
SODA
ENERJĐSA
Buhar
Gaz-Buhar
Buhar
Gaz-Buhar
Taşucu
Mersin
Kazanlı
Yenitaşkent
Đşletmeye Alınış Kurulu
Güç Yıllık
Üretim
Tarihi
(MW)
(GW)
Ocak 1984
20.6
138
Kasım 1999
12.1
64.8
Ocak 2002
19.8
108
Eylül 2003
65
504
Kaynak: Mersin Enerji Raporu (www.emo.org.tr)
Taşucu’nda bulunan SEKA kapanmıştır. Çimsa fabrikası karşısında bulunan Enerjisa, yakıt
olarak nafta kullanmakta iken ekonomik olmadığından yakıt dönüşümü yaparak Haziran 2005
itibariyle doğalgaz kullanımına başlanmıştır. Soda fabrikası sahasında Temmuz 2005’te tesis
yapımına başlanan 126,1 MW elektrik üretecek gaz trübinine dayalı bir kojenerasyon tesisi
kurulmuş ve Eylül 2006’da elektrik, Kasım 2006’da da buhar üretimi başlayarak Mersin
Kojenerasyon Tesisi devreye girmiştir.
J. 2. 3
Nükleer Enerji
Ülkemizde nükleer santral kurma ile ilgili çalışmalar ilk defa Đlimiz Gülnar Đlçesi, Büyükeceli
Kasabası sınırları içerisinde bulunan Akkuyu mevkiinde yapılmış ve Türkiye Atom Enerjisi
Kurumundan 1976 yılında Yer Lisansı alınmıştır. Đlk ihalesi 1977 yılında yapılmış ve ihaleyi
kazanan firma (Asea-Atom) ile 1980 yılına kadar yapılan görüşmelerden sonuç alınamamıştır.
Đkinci ihale 1983 yılında anahtar teslimi esasına göre yapılmış, daha sonra yap-işlet-devret
modeline dönüştürülmüştür. Đhaleye giren Stemens-KWU Firması ile General Elektrik Firmaları
ihaleden çekilmişlerdir. Kanada AECL firması ile yapılan görüşmeler firmanın yap-işlet-devret
modeli içinde getireceği kredilere devlet garantisi konusunda ısrarlı olması sebebiyle
sonuçlandırılamamıştır.
TEAŞ'ın yaptığı üretim planlamasına göre 2010 yılına kadar %3 ve 2020 yılına kadar %9
oranda kapasite payına sahip olacak nükleer santrallerin ilkinin 2005 yılında işletmeye girmesi ön
görülmekte olup, inşaat süresi göz önünde tutularak nükleer santral tekrar 1993 yılı yatırım
programına alınmış ve 17 Aralık 1996 tarihinde ihaleye çıkartılmıştır. Nükleer santralin tesis süresi
6.5 yıl olup, sözleşmenin 1998 yılında yürürlüğe girmesi ve ilk ünitenin 2005 yılında diğer ünitelerin
birer yıl ara ile servise girmesi planlanmıştır.
Bakanlar Kurulu' nun 01.03.2000 tarihinde yapılan toplantısında; Türkiye'de nükleer santral
kurulması, Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili sürecin tamamlanması yönünde karar çıkmıştır. Hali
hazırda santralle ilgili herhangi bir gelişme bulunmamaktadır.
J. 2. 4
Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi
Đlimizde yenilenebilir elektrik enerjisi üretimi konusunda bir çalışma bulunmamaktadır.
J. 3
ENERJĐ TÜKETĐMĐNĐN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
Đlimizde enerji tüketiminin sektörlere dağılımı konusunda ayrıntılı bilgiye ulaşılamamıştır.
Ancak Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğünden alınan bilgilere göre 2007 Yılı Sonu
Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Tablo J.7’de, Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı
Abone Sayısı Tablo J.8’ de verilmektedir.
Tablo J. 7: 2007 Yılı Sonu Đtibariyle Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı
MESKEN
TĐCARET
RESMĐ DAĐRE
SANAYĐ
T.SULAMA
ÜCRETLĐ AYD.
ÜCRETSĐZ AYD.
DĐĞER
TOPLAM
TÜKETĐM (kWh)
854.474.882
379.643.175
117.838.431
710.436.724
75.988.078
107.002.023
0
199.013.379
2.444.396.692
Kaynak: Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü, 2007
212
Tablo J. 8: Mersin Đli 2006 Yılı Sonu Ayrıntılı Abone Sayısı
Abone Grubu
(Ag+Og)
Resmi Daire
Meskenler
Genel
Aydınlatma
Anamur
Merkez
1.040
256.412
Bozyazı
170
Aydın- Çamlıcık
yayla
Erdemli
Gülnar
Mut
80
59
42
304
168
25.997 10.536
4.236
9.527
50.087
12.470
Silifke
224
397
23.244 51.764
Tarsus
Toplam
502
2.986
93.579 537.852
1.749
146
90
65
29
475
174
224
448
505
3.905
Đçme ve
Kullanma Suyu
198
22
19
13
15
39
45
39
65
134
589
Hayır Kurumları
310
50
58
14
12
169
73
59
72
147
964
Arıtma Tesisleri
3
9
3
1
Şantiye ve
Geçici
4.261
400
240
51
85
501
49
125
743
814
7.269
Sanayi
1.235
59
32
14
7
70
110
158
78
869
2.632
Şehit Aileleri
469
10
7
1
6
45
6
25
42
139
750
TicarethaneYazıhane
43.963
2.834
1.128
491
443
8.377
853
2.438
5.848
Đbadethane
Aydınlatması
216
18
25
6
599
5.578
828
5.297 10.783
65.672
14.782
Tarımsal
Sulama, Kültür
7.141
2
1
4.820
3.162
353
8
3.202
12.145 78.520
51
325
3.761
1.824 31.268
29.738 63.226
110.712 667.069
Belirsiz
Genel Toplam
0
316.997
34.509 15.353
Kaynak: Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü, 2006
J. 4
ENERJĐ TASARRUFU ĐLE ĐLGĐLĐ YAPILAN ÇALIŞMALAR
Đlimizde enerji tasarrufu ile ilgili çalışmalar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı birimleri
tarafından yürütülmektedir. Enerji tasarrufu konusunda hazırlanan ilan ve broşürlerle halkımızın
bilinçlenmesi sağlanmaktadır.
Bunun dışında Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü tarafından enerji
tasarrufuna yönelik olarak mevcut işletme gerilimi 15 kV olan bölgeler, kademe kademe 30 kV
işletme gerilimine dönüştürülerek ve havai hatlar yer altına alınarak hat kayıpları ve trafo
kayıplarının azaltılması gibi çalışmalar yürütülmektedir.
KAYNAKÇA
1. DSĐ Web Sayfası (www.dsi.gov.tr)
2. DSĐ VI. Bölge Müdürlüğü Dokümanları
3. MTA Web Sayfası (www.mta.gov.tr)
4. Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. Mersin Đl Müdürlüğü Dokümanları
5. Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü Araştırma ve Bilgi Đşlem Daire Başkanlığı
Dokümanları
6. TEĐAŞ Genel Müdürlüğü Dokümanları
7. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü web sitesi (www.ogm-mersinobm.gov.tr)
8. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Dokümanları
9. Elektrik Üretim Anonim Şirketi Web Sitesi (www.euas.gov.tr)
213
K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ
K. 1
ETKENLER
ĐLDE SANAYĐNĐN GELĐŞĐMĐ, YERSEÇĐMĐ SÜREÇLERĐ VE BUNU ETKĐLEYEN
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde büyümenin ve kalkınmanın gerçekleştirilmesinde
temel koşul sanayileşmedir. Sosyal ve kültürel alanlarda sağlanacak yapısal değişimler
sanayileşme ile birlikte ve ona bağımlı olarak gerçekleşmektedir. Çünkü sanayi modern ve
kalkınmış toplumlarda ekonominin temelini oluşturmaktadır.
Avrupa ve Ortadoğu arasında köprü ve ara bölge durumunda olan ve ülke ekonomisinde
önemli yer tutan Mersin Đlinde tarım ve ticaret sektörlerinin yanında en gelişmiş sektör sanayi
sektörüdür. Ekonomik durum ve coğrafi konum göz önünde bulundurularak ulaşım imkanları, arazi
şartları, su ve enerji temini avantajının yanında Đlde sanayinin gelişmesini güçlendiren en önemli
özellikler; deniz kenarında bulunması, Türkiye’nin 3. büyük limanına sahip olması, serbest bölge
olması, Đç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleriyle karayolu bağlantısı
bulunması, hammadde kaynaklarına yakın olması ve iklim şartlarının yılın 12 ayında çalışmaya
müsait olmasıdır.
Mersin de 1957 yılında Türkiye’nin tek özel petrol rafinerisi olan ATAŞ (Anadolu
Tasfiyehaneleri A.Ş.) ın ve Çukurova Elektrik Termik Santralinin kurulması ile başlayan
sanayileşme süreci geçtiğimiz on yıl içerisinde daha bir hız kazanmıştır. Đlk yıllarda petrol rafinerisi
çevresinde yoğunlaşan sanayi kuruluşları bugün Tarsus Đlçesini de içerisine alan bir dağılım ve
büyüme sergilenmektedir. Taşucu' nda bulunan Seka Akdeniz Müessesi Kağıt Fabrikası dışında
hemen hemen tüm sanayi Mersin-Adana Karayolu etrafında bulunmaktadır.
Geçmiş yıllarda Ülkemizin genelinde olduğu gibi Mersin Đlinde de çevre problemlerinin bu
kadar güncel olmaması, çevre korumaya yönelik örgütlü, etkin bir araştırma ve planlama
yapılmasını zorlayıcı kılacak yasa ve teşkilatlanmış kurumların bulunmaması ve çevreye olan
duyarsızlıktan ötürü, başta Silifke Đlçesi Taşucu Beldesinde bulunan Seka Kağıt fabrikası olmak
üzere deniz kıyısında kurulan Soda, Kromsan ve Akdeniz Gübre vb. fabrikalarının yer seçimleri
yanlış yapılmıştır. Günümüzde sanayi kuruluşları yer seçimi ÇED Yönetmeliği doğrultusunda
gerçekleştirilerek tesisin olası çevresel etkileri ve alınacak önlemler bu yönetmelik hükümlerine
göre düzenlenmektedir.
K. 2
GENEL ANLAMDA SANAYĐNĐN GRUBLANDIRILMASI
Sanayi sektörünün doğrudan yarattığı üretim ve istidam olanakları dışında diğer sektörler
üzerindeki etkileri bir yörenin gelişmesi açısından son derece önemlidir. Mersin GSYĐH’si içinde
sanayi sektörünün payı %26,6, imalat sanayide yarattığı katma değerin Türkiye içerisindeki payı
%3,05’dir. 2002 genel sanayi ve işyerleri sayımı birinci aşama sonuçlarına göre; 43.854 işyeri
sayısı ile Mersin, Türkiye genelinde %2,33’lük payla 8.sırada yer almaktadır. Ortalama 110.624
çalışan sayısı ile ise Türkiye içerisinde %1,71’lik payla 11.sıradadır.
Đlimizde sanayi sektörünün genel yapısını inceleyecek olursak, küçük sanayi siteleri ve
organize sanayi bölgeleri sanayinin gelişmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Đlimizdeki
işletmelerin bölgesel olarak dağılımına bakıldığında, %20,3’ü OSB ve KSS’ lerde yerleşik
durumdadır.
Đlimizde Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü KSS bilgi formlarına göre düzenlenmiş olan Küçük
Sanayi Siteleri bilgileri Tablo K.1’ de verilmektedir.
Mersin’de sanayinin gelişmesine büyük katkı sağlayan organize sanayi bölgeleri, sanayinin
ihtiyaç duyduğu alanlarda uygun alt yapı ve çevre imkânlarının, kentsel gelişmeyi yönlendirebilecek
yerel girişimci ve ortaklıklar tarafından, orta ve büyük ölçekli sanayi kuruluşlarının kurulup
geliştirilmelerinin sağlanması ve istihdam alanları oluşturulması amacıyla kurulmuştur. Đlimizde 1’i
faaliyete geçmiş, 2’sinde çalışmaları devam eden 3 organize sanayi bölgesi mevcuttur.
214
• Mersin-Tarsus Organize Sanayi Bölgesi
• Silifke Organize Sanayi Bölgesi (Kamulaştırması tamamlandı. Bedel arttırma davaları
devam ediyor. Elektrik tesisatı ve elektrik trafosu tamamlandı. Su tesisatı çalışmaları devam ediyor.
14 parselin tahsisi yapıldı. 2 firmaya inşaat ruhsatı verildi. 1 Firma inşaata başladı.)
• Anamur Organize Sanayi Bölgesi (kurulacağı alan ile ilgili arazi tespit çalışmaları devam
etmektedir)
Tablo K. 1: Đlde Bulunan Küçük Sanayi Siteleri
ADI
ĐŞYERĐ
SAYISI
DOLULUK
ORANI %
ĐSTĐHDAM
SAYISI
KSS'DE YER ALAN MESLEK GRUPLARI
Metal Đşleri ve Tornacı, Soğuk Demirci, Oto
Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı,
126
100%
750
Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Damper
Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı
ERDEMLĐ KÜÇÜK
182
100%
600
SANAYĐ SĐTESĐ
Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı
Metal Đşleri ve Tornacı, Demir Doğramacı, Oto
MERSĐN KÜÇÜK
Tamircisi, Oto Elektrikçi, Oto Kaportacı, Damperci,
SANAYĐ SĐTESĐ (Đçel
704
97%
3000
Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı,
1 + Đçel 2)
Soğutma Sistemi Đmalatçısı, Elektrikçi, PVC Plastik
Doğramacı, Boya Đmalatçısı
MUT KÜÇÜK
99
100%
300
Tamircisi, Oto Kaportacı, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı,
SANAYĐ SĐTESĐ
Elektrikçi, Bobinajcı
Metal Đşleri ve Tornacı, Sıcak Demirci, Oto
SĐLĐFKE KÜÇÜK
204
100%
780
SANAYĐ SĐTESĐ
Đmalatçısı, Sobacı, Zirai Alet Đmalatçısı, Elektrikçi,
PVC Plastik Doğramacı
TARSUS KÜÇÜK
273
99%
1900
SANAYĐ SĐTESĐ
Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı, Elektrikçi, PVC
Plastik Doğramacı
TIRMIL KÜÇÜK
Karoserci, Ağaç Đşleri ve Mobilyacı, Soğutma
433
80%
1500
SANAYĐ SĐTESĐ
Sistemi Đmalatçısı, Elektrikçi, PVC Plastik
Doğramacı
Metal Đşleri ve Tornacı, Metal Dökümcü, Demir
YENĐCE KÜÇÜK
250
Doğramacı, Motor Tamircisi, Ağaç Đşleri ve
SANAYĐ SĐTESĐ(inşaat 38
(öngörülen)
Mobilyacı, Elektrikçi, Su Tesisatçısı
halinde)
MEZĐTLĐ KÜÇÜK
130
100%
250
Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, Ağaç
SANAYĐ SĐTESĐ
Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı
BOZYAZI KÜÇÜK
48
100%
150
Tamircisi, Oto elektrikçisi, Oto Kaportacı, Ağaç
SANAYĐ SĐTESĐ
Đşleri ve Mobilyacı, Sobacı
Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, KSS Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008)
DĐĞER
KSS
DESTEK KREDĐSĐ ALAN KÜÇÜK SANAYĐ SĐTELERĐ
ANAMUR KÜÇÜK
SANAYĐ SĐTESĐ
MERSĐN TARSUS ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ
1976 yılında Bakanlar Kurulu tarafından kurulmasına karar verilen Mersin Tarsus Organize
Sanayi Bölgesinin yer seçimi 1992 yılında yapılmıştır. Bölge Tarsus’a 12 km, Mersin’e 24 km,
Serbest Bölgeye ve limana 22 km uzaklıkta Huzurkent Beldesi’nin kuzeyinde 380 ha’lık bir alana
kurulmuştur.
1994 yılında başlanan altyapı inşaatları 1998 yılında tamamlanmış ve 1995 yılından
itibaren de sanayi parselleri tahsis edilmeye başlanmıştır. Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü OSB bilgi
formlarına göre düzenlenmiş olan Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesine ait bilgiler Tablo K.2’
de, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları Tablo K.3’de verilmektedir.
215
Tablo K. 2: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi
ADI
MERSĐN TARSUS ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐ
TAHSĐS EDĐLEN PARSEL DURUMU
BÜYÜKLÜĞÜ
380 Hektar
PARSEL SAYISI
151 Adet
(Firma Sayısı 140)
TAHSĐS EDĐLEN ANCAK FAALĐYETE
10 Adet
(Firma Sayısı 5)
GEÇMEYEN PARSEL SAYISI (*)
ĐNŞAATA BAŞLAYAN PARSEL
32 Adet
(Firma Sayısı 32)
SAYISI (*)
ÜRETĐME GEÇEN PARSEL SAYISI (*)
101 Adet
(Firma Sayısı 95)
BOŞ PARSEL SAYISI
0 Adet
(Üretimi Durduran Firma Sayısı 8)
BÖLGEDE YER ALAN AĞIRLIKLI
Metal Sanayi
SEKTÖR GRUBU
MEVCUT ĐSTĐHDAM (kişi)
5.700
BÖLGEDEKĐ ĐTHALAT TUTARI
Bilinmiyor
BÖLGEDEKĐ ĐHRACAT TUTARI ($)
65.000.000
YABANCI YATIRIMCI ORANI (%)
4% (5 Firma)
Mevcut bölgeye ilave olarak 278 hektarlık (47 parsel) gelişme alanı projesi
ĐLAVE AÇIKLAMALAR
vardır. Bu projenin kamulaştırması %91 oranında tamamlanmıştır.
Gelişme alanı projesinin, büyükşehir belediyesi katı atık depolama tesisi
SORUNLAR
projesi ile ilgili yer tespiti sorunları Danıştay'a intikal etmiştir.
Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, OSB Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008)
Tablo K.3: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları
Đnşaat
Proje
Üretimini
Faaliyetteki
Halindeki
Aşamasındaki
Durduran
Sektör Grubu
Firma Sayısı
Firma Sayısı
Firma Sayısı
Firma Sayısı
Metal Sanayi
21
8
2
0
Tıbbi gereçler / Boya / Petrol Ürünleri ve Kimya San.
10
7
1
2
Gıda Sanayi
11
6
0
2
Plastik Ürünleri ve Ambalaj Sanayi
9
5
0
1
Makine Sanayi
8
3
1
0
Çimento ve Yapı Malzemeleri Sanayi
10
2
0
0
Cam Sanayi
6
0
0
0
Tekstil ve Giyim Sanayi
5
0
0
1
Ağaç ve Orman Ürünleri Sanayi
5
1
0
0
Alkol, Tütün ve Tütün Ürünleri Sanayi
4
0
0
1
Otomotiv Yan Sanayi
2
0
1
0
Kağıt Sanayi
2
0
0
1
Kozmetik Sanayi
2
0
0
0
TOPLAM
95
32
5
8
Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, OSB Bilgi Formu(Güncelleme Tarihi 25/01/2008)
Toplam
31
20
19
15
12
12
6
6
6
5
3
3
2
140
Organize Sanayi Bölgesi’nde üretime geçen firmaların sektörel dağılımı incelendiğinde;
ağırlıklı olarak Metal Sanayi, Tıbbi gereçler / Boya / Petrol Ürünleri ve Kimya Sanayi ve Gıda
Sanayi olduğu görülmektedir.
Şekil K. 1: Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Sektör Grupları
216
Şekil K. 2: Đlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının
Đlçelerdeki Yoğunluğunu Gösteren Harita
217
Ölçeksiz
Şekil K.2’de Organize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Sitelerinin ilçelerdeki dağılımı, Đl
Özel Đdare Müdürlüğünden temin edilen taş ve kum-çakıl ocakları simgesel olarak gösterilmiş olup
sanayi kuruluşları ise sayılarının çok olması nedeniyle sadece yoğunluklu bölgelerde temsili olarak
işaretlenmiştir.
K. 3
SANAYĐNĐN ĐLÇELERE GÖRE DAĞILIMI
Đl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki SEKA Kağıt fabrikasının(şuanda faaliyette
değil) dışında, sanayi ilin doğusunda ve Mersin-Adana karayolu üzerinde yoğunluk kazanmıştır.
Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün verilerine göre firmaların sektör bazında ilçelere dağılımı
(imalat sanayi) Tablo K.4’ de verilmektedir.
Tablo K. 4: Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı (Đmalat Sanayi)
ĐLÇELER
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ERDEMLĐ
GÜLNAR
MERSĐN
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
Genel
Toplam
GıdaDokuma- içkigiyim-deri tütün
8
1
3
11
1
54
155
25
2
22
16
57
72
283
Kağıt
Kimyapetrolkömürkauçukplastik
2
Medikal
1
7
62
1
5
23
13
88
1
1
(31.12.2007)
Metal
ana
sanayi
Metal
eşyamakine
ve
teçhizat
1
Orman
ürünleri
Taş ve
toprak
1
1
1
4
43
49
15
63
3
3
15
1
9
38
2
2
14
59
86
59
61
Genel
Toplam
12
1
3
18
1
472
30
31
154
722
Kaynak:Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü
Şekil K. 3: Firmaların Sektör Bazında Đlçelere Dağılımı
K. 4
SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ĐŞYERĐ SAYILARI VE ĐSTĐHDAM DURUMU
Devlet Đstatistik Enstitüsü "1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama
Anketi" bulgularına göre Mersin Đli'nde 1-9 büyüklük grubundaki işyerleri toplam işyerlerinin
%94,56’sını, istihdamın %38,98’ini, katma değerin %4,71’ini oluşturmaktadır. 10+ büyüklük
grubundaki işyerleri ise toplam işyerlerinin %5,44’ünü, istihdamın %61,02’sini, katma değerin
%95,29’unu temsil etmektedir.
1-9 işçi çalıştıran firmalarda yıllık olarak ortalama çalışanların sektörel dağılımı
incelendiğinde, çalışanların %27’si orman ürünleri ve mobilya sanayi, %22’si metal eşya mak.
sanayi, %21’i gıda, içki ve tütün sanayinde çalışmaktadır. 10 ve daha üstü işçi çalıştıran firmalarda
ise; çalışanların, %23 ‘ü gıda, içki ve tütün sanayi ve yine aynı oranda metal eşya mak. sanayinde,
%19’u dokuma, giyim eşyası ve deri sanayinde yoğunlaşmıştır.
218
1-9 büyüklük grubunda işyeri sayısı bakımından en önemli sektörün orman ürünleri ve
mobilya sanayi, 10+ büyüklük grubunda ise, metal eşya-makine, teçhizat, ulaşım aracı, ilmi ve
mesleki ölçme aletleri sanayi olduğu gözlenmiştir. Yaratılan katma değerin en fazla olduğu sektör,
1-9 büyüklük grubunda yine orman ürünleri ve mobilya sanayi, 10+ büyüklük grubunda ise, kimyapetrol, kömür, kauçuk ve plastik ürünleri sanayi’dir.
Sanayi gruplarına göre Mersin Đlinin işyeri (1-9 büyüklük grubu) sayısı (Ücretle çalışanların
yıllık ortalama sayısı ve çalışanların yıllık ortalama sayısı) Tablo K.5 ve Tablo K.6’de verilmektedir.
Tablo K. 5: Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Küçük)
1997
ÜCRETLE ÇALIŞANLARIN YILLIK ÇALIŞANLARIN
ORTALAMA SAYISI
ORTALAMA SAYISI
1985
1992
1997
1985
1992
1997
743
1094
1190
1610
1880
2220
2578
839
608
624
374
517
1637
1466
1252
692
1064
1074
1009
1644
1711
2049
3234
3092
70
98
107
205
228
231
306
357
340
35
167
42
53
171
78
197
424
137
239
36
181
265
337
390
437
663
645
842
1037
37
97
22
9
124
47
36
254
74
43
38
647
1060
871
698
1490
1455
1589
2989
2509
39
100
53
32
80
76
68
210
150
94
TOPLAM
3206
4040
3834
4395
5564
6488
8994
11469
11184
SEKTÖR
ĐŞYERĐ SAYISI
1985
1992
31
436
597
32
816
33
34
YILLIK
1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama Anketi
Tablo K. 6: Sanayi Gruplarına Göre Mersin Đli'nin Đşyeri Sayısı(Büyük)
SEKTÖR
ĐŞYERĐ SAYISI
31
32
33
34
35
36
37
38
39
TOPLAM
1985
19
18
3
3
12
10
0
11
0
76
1992
32
16
8
6
7
10
1
28
0
108
1997
74
50
59
11
22
19
1
69
1
306
ÜÇRETLE
ÇALIŞANLARIN ÇALIŞANLARIN
YILLIK
YILLIK ORTALAMA SAYISI
ORTALAMA SAYISI
1985
1992
1997
1985
1992
1997
633
987
1915
654
1027
1987
6570
3642
7189
6590
3650
7295
145
157
1168
150
169
1207
1194
1165
1161
1194
1169
1177
3236
2160
2033
3240
2164
2039
2330
1593
2796
2342
1601
2808
0
173
10
0
173
10
1259
1165
2861
1269
1191
2898
0
0
15
0
0
19
15367
11042
19148
15439
11144
19440
1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri Sayımı Tarama Anketi
Sanayi Grupları
31. Gıda, Đçki ve tütün sanayi
32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi
33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi
34. Kağıt-kağıt ürünleri ve basım sanayi
35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik ürünleri sanayi
36. Taş ve toprağa dayalı sanayi
37. Metal ana sanayi
38. Metal eşya-makine ve teçhizat, ulaşım aracı, ilmi ve meslekî ölçme aletleri sanayi
39. Diğer imalat sanayi
Mersin’de bulunan küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarının mevcut kapasitelerinin
kullanımını, tam kapasite ile çalışmalarını etkileyen faktörleri belirlenmesi ve uygulamaya konulan
ekonomik politikaların işyerleri üzerindeki etkilerinin ölçülmesi amacıyla Mersin Ticaret ve Sanayi
Odası üyeleri arasında 2004 yılı başlangıç olmak üzere üçer aylık dönemler itibariyle düzenli olarak
Mersin ili imalat sanayi eğilim anketi düzenlemektedir. Ankete cevap veren işyerinden elde edilen
bilgilere göre, imalat sanayinde 2004 yılının ikinci yarısı ile başlayan üretim, iç talepte yavaşlama
eğilimlerinin 2005 yılının ilk yarısında da devam etmiştir. Söz konusu yavaşlamanın, kapasite
kullanımı üzerindeki etkiside açıkta gözlenmektedir. Firmaların tam kapasite ile çalışmalarına etki
eden faktörlere dönemler itibariyle bakıldığında, “talep yetersizliği” ilk sıradaki yerini korumaktadır.
219
2005 yılında “finansman sorunu”nun önceki dönemlere göre payında yükseliş olduğu göze
çarpmaktadır. Bu genel sorunların yanında bürokratik engeller, düşük kur, rekabet güçlüğü, ham
petrol fiyatlarındaki artış dış satışlarda görülen önemli sorunlar arasında yer almaktadır.
Tablo K. 7: Đmalat Sanayi Özet Tablosu
Đmalat sanayii özet tablosu, 2001, (10 +)
A. Toplam
B. Devlet sektörü
C. Özel sektör
Đşyeri sayısı
Çalışanların yıllık ortalama sayısı Ücretle çalışanların yıllık ortalama sayısı
147
14.825
14.803
1
828
828
146
13.997
13.975
Mersin
A
B
C
Kaynak: DĐE,Đmalat sanayii özet tablosu, 2001
Diğer taraftan il sanayi ve ticaret Müdürlüğünün verilerine göre ilde 31.12.2007 tarihi
itibariyle 722 adet tesis bulunmakta olup, bunlardan 10 ve daha fazla kişi çalıştıranlar Tablo K.8’de
verilmektedir.
Tablo K. 8: Mersin Firmalar
ĐLÇE
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
KURULUŞ ÇALIŞAN
FĐRMA ÜNVANI
YILI
SAYISI
1994
134
Çelkonsan Makina San. ve Tic. A.Ş.
Daysan Un Yem ve Plastik Fabrikaları
1986
25
San.ve Tic. A.Ş.
1991
49
Mersin Un Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.
1991
18
Tekli Orman Ürünleri San. ve Tic. Ltd.Şti.
MERSĐN
1992
21
Beta Kimya Sanayi Tic.Ltd.Şti.
TARSUS
1998
11
Kimya Endüstri Merkezi
Đnş.Taah.Tic.San.Ltd.Şti.
MERSĐN
2002
13
Toros Plastik Ambalaj San.ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
1984
11
MERSĐN
MERSĐN
1991
2001
21
22
MERSĐN
2001
32
TARSUS
1995
48
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
TARSUS
TARSUS
1995
1993
1996
1995
1996
11
11
20
32
20
Bayamtaş Bayamlar Tarım Ürün.Tic.ve
San.A.Ş.
Sevan Dış Ticaret Ltd.Şti.
Berrin Mis-Mersan Kasa Sanayi
Boztaşlar Hur. Pls. Metal. Đnş. ve
Malz.Turz.San.Tic.Ltd.
Teknik Masura Amb.Nak.
Pet.Ürün.San.ve Tic.A.Ş.
Astra Gıda San ve Tic.Ltd.Şti.
Yuvam Toprak Sanayi ve Tic.A.Ş.
Akbayrak Otomotiv Tic.San.Ltd.Şti.
Hıdıroğlu Gıda San. ve Tic.Ltd.Şti.
Dna Tekstil Ürünleri San. ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
1996
37
Oxyvıt Kimya Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1993
1994
1991
10
115
25
TARSUS
1997
153
TARSUS
MERSĐN
1993
1995
20
41
MERSĐN
1985
30
SĐLĐFKE
1995
49
TARSUS
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1994
1992
1995
1964
174
22
26
12
TARSUS
1992
64
Çağrı Asansör Đmalat San.Ve Tic.Ltd.Şti
Durak Tekstil San. Ve Tic.Ltd.Şti.
Tekinler Dış Ticaret Limited Şirketi
Sct Filtre Otomotiv Sanayi Ve Ticaret
Ltd.Şti.
Özdemirler Madencilik San.Tic.Ltd.Şti.
Uğur Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Mehmet Kürek - Dondurmacı Halil
Pastanesi
Pişirgen Makina Đmalat San. Demir Sac
Profil Tic. Ltd. Şti
Kristal Turizm Đnş.San .Ve Tic.Ltd.Şti.
Ersoylar Đnş.San.Ve Tic Ltd.Şti.
E.A.S. Asansör San. Đnş.Ve Tic.Ltd.Şti.
Metin Boğa
Avşarlar Kuru Yemiş Đmalat. San Ve
Tic.Ltd.Şti.
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Çelik Konst.
metal ana sanayi
Un - Kepek
gıda-içki-tütün
Un - Kepek
Kereste Mamülleri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
kimya-petrol-kömürkauçuk-plastik
Sıvı Deterjan
Kimyasal Yapı Ürünleri
220
Plastik Poşet
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
K.Mercimek
Römork
gıda-içki-tütün
metal eşya-makine ve teçhizat
Plastik Granür
Kağıt Karton Masura
dokuma-giyim-deri
K.Mercimek
Tuğla
Oto Bakım
Un - Kepek
Konfeksiyon
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
kimya-petrol-kömürK3 Vitamin ve Kopleksi
kauçuk-plastik
Asansör Motajı
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
Oto Filtre
Kırma Taş
Konfeksiyon
taş ve toprak
dokuma-giyim-deri
Cezerye
gıda-içki-tütün
Römork
Yemek
Etriye Çiroz
Asansör Motajı
Pulvarizatör
Reçel-CezeryeKuruyemiş
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
ĐLÇE
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
ANAMUR
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
KURULUŞ ÇALIŞAN
FĐRMA ÜNVANI
YILI
SAYISI
1988
19
Sadullah Ceviz Gıda San Ve Paz.A.Ş.
1994
45
Akdeniz Çivi Ve Tel San.Ve Tic.Ltd.Şti.
1987
66
Aral Endüstri Ürünleri San. Ve Tic.A.Ş.
Kılıç Tar.Gıda Haf. Pet. Turz. San Ve
1997
32
Tic.Ltd.Şti.
Cms Tar.Ürün. Đhr.Đth.Paz.San. Ve
1996
72
Tic.Ltd.Şti.
1999
56
Lider Gıda San. Ve Dış Tic.Ltd.Şti.
European Tobacco Sigara Ve
2002
150
Tütüncülük San.Ve Tic.A.Ş.
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Cezerye-Helva-Lokum
Tel , Çivi
Kesme Şeker
gıda-içki-tütün
metal ana sanayi
gıda-içki-tütün
Sarartılmış Muz
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Sigara
gıda-içki-tütün
MERSĐN
1996
28
Niğde Plastik San. Ve Tic.Ltd.Şti.
Plastik Granül
MERSĐN
1977
25
Kırma Taş Đmalatı
MERSĐN
1992
55
Tüsan Yapı Sanayi Anonim Şirketi
Dövenci Sac Prof.Demir
Đmlt.Đnş.Taah.Tic Ve San.Ltd.Şti.
taş ve toprak
Çelik Konst.
metal ana sanayi
MERSĐN
1992
10
Aracılar Plastik San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Kablo Soyma
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1989
1996
2000
12
35
19
MERSĐN
1997
84
MERSĐN
1998
19
TARSUS
1999
47
TARSUS
1997
13
ERDEMLĐ
1993
35
MERSĐN
1992
23
MERSĐN
2000
72
MERSĐN
1995
47
MERSĐN
1987
45
MERSĐN
MERSĐN
1996
1999
48
42
Aslan Asansörleri Aslan Nisir
Đnterpalet Palet Đmlt. San.Ve Tic.A.Ş.
Naturel Gıda San. Ve Tic. A.Ş.
Narpak Narenciye Paketleme. Ve Dış
Tic.A.Ş.
Prima Gıda Đhtiyaç Maddeleri Ambalaj
San.Ve Tic. Ltd. Şti.
Koluman Kögel Treyler Sanayi A.Ş.
Üçyıldızlar Un Ve Yem
Tar.Ür.Nak.Đnş.Taah.Turz.
Menas Mersin Zirai Ürün.Đşleme Đhr.Ve
San.Tic.A.Ş.
Seyhan Đnş.Hızarcılık Turizm San.Ve Tic.
Ltd.Şti.
Ahmet Servet Sönmez Sönmez Ticaret
Đntertim Ltd.Orman Ür.Đth.Đmlt.Đhr.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Akyürek Kardeşler Tarım Ür.Mak.Taş.Ve
Mad.San.Tic. Ltd. Şti.
Türkeli Çadır Sanayi Nak. Ve Tic. Ltd.Şti.
Turkpulse Dış Ticaret A.Ş.
TARSUS
1975
27
As Karo Bekir Ovacıllı
TARSUS
1989
15
Aysal Plastik Sanayi A.Ş.
MERSĐN
1994
13
TARSUS
2001
19
TARSUS
1999
32
MERSĐN
2000
13
MERSĐN
1991
80
MERSĐN
1988
120
MERSĐN
MERSĐN
1982
1985
10
27
Hasancaoğlu Đnşaat Gıda Taahhüt
Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Atılım Un Pet.Tar.Ür. Nak. Gıda San.Ve
Tic. Ltd.Şti.
Soylu Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
As-Pen Madencilik Pvc Đnşaat
Malz.Tic.Ve San.Ltd. Şti
Memişoğlu Tarım Ürünleri Tic.Ltd.Şti.
Toros Đnşaat Đmalat Taahhüt Tic.Ve
San.Ltd.Şti
Çukurova Baharatları Adil Dolgun
Arı Elektrik San.Ve Tic.Ltd.Şti.
TARSUS
1994
27
Ilgaz Đnşaat Ticaret Ltd.Şti.
MERSĐN
2000
34
TARSUS
2006
28
MERSĐN
MERSĐN
2000
1998
47
12
MERSĐN
1994
34
Solar Isı Sistemleri San.Ve Tic. Ltd.Şti.
Demirağ Đnş.Tur.Ve Mak San. Tic.
Ltd.Şti. Tarsus Şubesi
Gürsoy Oto San. Ve Tic.Ltd. Şti.
Dan Gıda Sanayi Ticaret A.Ş.
Arıcılar Kereste Đnş. Taah.
Tic.San.Ltd.Şti.
221
Asansör Motajı
Ambalaj San. Palet
K.Mercimek
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Yarı Römork
Un Ve Yem
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Palet ,Sandık
orman ürünleri
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
Ambalaj San. Palet
orman ürünleri
Tarım Makineleri
gıda-içki-tütün
Çadır, Tente
K.Mercimek
Karo Ve Hazır
Basamak
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
Poşet
taş ve toprak
Plastik Mamülleri
Sucuk (Kangal)
gıda-içki-tütün
Un - Kepek
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Mermer Döşeme
taş ve toprak
K.Mercimek
Prefabrik Yapı
Elemanları
Baharat
Elektrik Malzemeleri
Prefabrik Yapı
Elemanları
Güneş Isı Kollektörü
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
Çelik Konst.
metal ana sanayi
Oto Bakım
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
Ambalaj San. Palet
orman ürünleri
taş ve toprak
taş ve toprak
metal ana sanayi
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
MERSĐN
1985
16
MERSĐN
1993
10
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
TARSUS
2000
1997
1993
2001
20
45
21
17
MERSĐN
1997
38
MERSĐN
2001
21
MERSĐN
1989
21
MERSĐN
1992
12
MERSĐN
2002
49
TARSUS
TARSUS
MERSĐN
1980
1989
1984
39
27
37
TARSUS
2000
65
ERDEMLĐ
2003
10
MERSĐN
1996
47
MERSĐN
1987
10
MERSĐN
2000
19
MERSĐN
1993
26
MERSĐN
1988
48
MERSĐN
2001
47
TARSUS
2002
26
MERSĐN
1985
28
MERSĐN
2000
10
TARSUS
1998
25
MERSĐN
2002
21
ERDEMLĐ
1995
26
MUT
1997
11
MERSĐN
1984
10
TARSUS
2003
46
SĐLĐFKE
1997
26
TARSUS
1993
13
MERSĐN
2002
15
MERSĐN
1988
11
MERSĐN
1994
28
FĐRMA ÜNVANI
Can Kimya Sanayi Ve Tic.A.Ş.
Gürsoy Otomotiv Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti.
(Mıtsubıshı)
Bys Dış Ticaret A.Ş.
Serdar Ambalaj Nak.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Oris Đnşaat Taahhüt San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Star Yem Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Derya Otomotiv Akaryakıt Taş.San.Ve
Tic.A.Ş.
Yiğit Dondurma Külah Gıda
Market.Mak.Taş.
Yaşar Cam Đthalat Đhr.San.Tic.Ltd.Şti.
Cengizler Demir Sac Müh. San. Tic. Ltd.
Şti.
Onur Mobilya Teks. Ürün. Day. Tük. Mal.
Tic.Ve San.Ltd.Şti.
Meysan Mensucat Yan San. Ve Tic. A.Ş.
Çayan Otomotiv Đnş.Tic.Ltd.Şti.
Boranlar Đnş. Ticaret Ltd.Şti.
Güney Süt Sanayi Ve Gıda
Mad.Tic.Ltd.Şti.
Çiftlikköy Et Ve Süt Ürünleri Gıda
Bes.San.Tic.Ltd.Şti.
Opat Otomotiv Đnş. Elek. Turz. Gıda Paz.
San. Tic. Ltd.Şti.
Sameks Tarım Ürün.Dış Tic.Ve
San.Ltd.Şti.
Narsan Tarım Ürün.Gıda San.Paz.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Yummy Meyve Suları Gıda Sanayi
Ticaret A.Ş.
Şahinoğlu Tarım Ürünleri
Đth.Đhr.San.Tic.Ltd.Şti.
Nail Çivi Ve Tel Demir San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Şılbırlar Gıda Ürn.Ve
Amb.Malz.San.Tic.Ltd.Şti.
Đncom Endüstriyel Mak. Đtha.Đhr.Ve
Tic.A.Ş.
Memişsan Gıda Ve Ambalaj Paz.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Rma Yatırım Makina Ve San.Tic.Ltd.Şti.
Aydeniz Gıda Pas. Tarım Ür.Đnş. Tur.
San. Tic. Ltd.Şti.
To-Ya-Şa Tarım Ür.Narenciye Amb.
Paz.Tur.Đnş.Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti
Mutlu Yem Gıda Tar.
Hayv.Oto.Nak.Tic.San.Ltd.Şti.
Yasemin Gıda Maddeleri Paz.Ve Dış
Tic.Ltd.Şti.
Rota Nakliyat Turizm Đnş.Teks.San Ve
Tic.Ltd.Şti.
Silifke Yağ-Küsbe Gıda
Tar.Pet.Ür.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti
Özak Sınai Ve Tıbbi Gazlar San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Merka Lastikçilik Otomotiv
Pet.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Empo Endüst. Müh.Mak.Maden
Đnş.Tur.San.Tic.Ltd.Şti.
Aksun Tarımsal Ürünler Đth.Đhr.San.Ve
Tic.Ltd
222
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Yapıştırıcı Solüsyon
Oto Bakım
K.Mercimek
Teneke Kutu
K.Mercimek
Karma Yem
gıda-içki-tütün
metal ana sanayi
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
Oto Bakım
Dondurma Külahı Ve
Kağıt Helva
Cam Boya Baskısı
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
Perforje
metal ana sanayi
Mobilya
orman ürünleri
Karton Konik Masura
Oto Bakım
Oto Bakım
dokuma-giyim-deri
Süt Ürünleri
gıda-içki-tütün
Yoğurt
gıda-içki-tütün
Oto Bakım
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Meyve Suyu
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Çivi Tel
metal ana sanayi
Narenciye
gıda-içki-tütün
Keçi Boynozu Unu
gıda-içki-tütün
Pirinç
gıda-içki-tütün
Polietilen Depo
Pasta Tatlı Dondurma
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Karma Yem
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Pamuk Yağı
gıda-içki-tütün
Gaz Oksijeni
Kaplama Lastik
Tarım Makinaları
Narenciye
gıda-içki-tütün
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
MERSĐN
1995
15
MERSĐN
1997
36
TARSUS
2003
23
MUT
2003
23
MERSĐN
1997
25
MERSĐN
2001
12
MERSĐN
1987
42
MERSĐN
1994
19
TARSUS
1991
20
MERSĐN
1992
16
MERSĐN
1994
18
MERSĐN
1962
12
tarsus
2002
47
MERSĐN
1999
32
MERSĐN
2002
33
MERSĐN
1994
41
TARSUS
1982
44
TARSUS
TARSUS
1993
1988
26
35
TARSUS
1979
42
MERSĐN
MERSĐN
2000
1993
11
17
MUT
2000
10
MUT
1996
10
MERSĐN
1996
10
TARSUS
1995
15
MERSĐN
1987
22
TARSUS
1995
30
TARSUS
1986
11
ANAMUR
1994
14
TARSUS
1996
12
MERSĐN
2001
26
MUT
1996
38
TARSUS
2004
10
MERSĐN
2000
36
MERSĐN
1995
13
FĐRMA ÜNVANI
ÜRETĐM KONUSU
Deniz Seyahat Turzm Gıd.Đnş.Prt.Tic.Ve
Kırma Taş
San.Ltd.Şti
Paletsan Ahşap Ürünleri Đnş.Đth.Đhr.Ve
Ambalaj Sandığı
Tic.Ltd.Şti.
Zafer Atalay Gıda San.Đth.Đhr.Ve
Tavuk Ayağı Đşlenmesi
Tic.Ltd.Şti.
Merih Gıda Süt Ürürnleri Yem Ve
Peynir
Hayvancılık Ltd.Şti.
Bağlar Mobilya Đnş. Taah. Turizm. Gıda
Kanepe
San. Ve Tic.Paz.Lmt.Şti.
Karacan Gıda Turizm Tic. ve San Lmt Şti
Yaş Pasta
Güney Panjur Alm.Doğ.Đnş.Taah.Ve
Alimünyum Doğrama
Tic.Lmt.Şti
Bilgin Orman Ürünleri San.Ve
Mutfak Dolabı
Tic.Lmt.Şti.
Akanyıldız Ambalaj Sanayi Ve
Baskılı Ambalaj Kutu
Matbaacılık Lmt.Şti.
Jüpiter Metal Sanayi Üretimi Ve Satış
Tüplü Ve Elk.Ocak
Org.Lmt.Şti.
Doğan Gıda Ziraat Taşımacılık Veticaret
Narenciye
Lmt.Şti.
Kayınlar Koll.Şti.Mehmet Kayın-Fatma
Kereste
Kayın
Mayer Yem San.Mak.Tar. Ür. Tav.Gıda
Yem
Nak.Paz.Đth.Đhr
Otomer Otomotiv San.Ve Tic.A.Ş.
Oto Bakım
Yürek Metal Makina Đml.San.Org.Hiz.Ve
Đş Makinası Kabini
Tic.Ltd.Şti.
Develi Gıda Sanayi Ve Ticaret Lmt.Şti.
Ekmek
Sirkeciler Toprak Nakl.Đnş.San.
Tuğla
Tic.Ltd.Şti.
Özeray Tuğla Fabrikası Ltd.Şti.
Tuğla
Lider Kiremit Ve Tuğla Fabrikası Ltd.Şti.
Tuğla
Tahin - Tahin HelvasıOkyay Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Reçel
Akdem Dış Ticaret Ltd.Şti.
K.Mercimek
Çek-El Elektrik San.Tic.Ltd.Şti.
Asansör Motajı
Aydoğanlar Gıda Tar. Hay. Nak. Tic. Ve
Zeytin Yağı- Zeytin
San.Ltd.Şti.
Dilekçi Gıda Tar.Hay.Nak.San.Ve
Bulgur
Tic.Ltd.Şti.
Rana Unlu Mamulleri Gıda Nakliye
Tahmil Tahliye Hay. Oto.Đnş.Tur.Akary.
Ekmek
San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Pres Ahşap Kapı Ve
Isın Mobilya San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Kasası
Assk Püskürtme Tabancaları San.Ve
Püskürtme Tabancası
Tic.Ltd.Şti.
Sönmezler Elkt.Sıhhı Tes.Taah.Tic.Ve
Güneş Isı Kollektörleri
San.Ltd.Şti.
Akşif Pamuk Sanayi Ve Dış Ticaret A.Ş.
Pamuk
Anamur Güven Gıda Đnş.Turizm San.Ve
Süt Ürünleri
Tic.Ltd.Şti.
Ak Metal Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Külçe Kurşun
Pms Medikal Ambalaj Sanayi Ve
Đndikatör
Tic.Ltd.Şti.
Güvenilir Maden.Nak.Mer. Đth.Đhr.San.Ve
Traverten Blok
Tic.Ltd.Şti
Gülbahar Mağaz.Kava.Teks. Đnş.
Konfeksiyon
Turz.Tic.Va San.Ltd.Şti.
Kalekim Kimyevi Madd.Sanayi Ve
Yapıştırıcı Derz Dolgu
Tic.Ltd.Şti.
Özgür Demir Çelik
Çelik Konst.
Kontstrüks.Đnş.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
223
SEKTÖR
taş ve toprak
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
metal ana sanayi
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
taş ve toprak
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
metal ana sanayi
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
metal ana sanayi
taş ve toprak
dokuma-giyim-deri
taş ve toprak
metal ana sanayi
ĐLÇE
TARSUS
MERSĐN
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
KURULUŞ ÇALIŞAN
FĐRMA ÜNVANI
YILI
SAYISI
2001
49
C.P.Standart Gıda San.Ve Tic.A.Ş.
Gökşenler Yeld.Đnş.Or.Ür. Mak.Su
1998
26
Rüzg.Sant.Tur.Ltd.Şti
Demak Hububat Ve Bak. Mak. Gıda
2004
14
San.Ve Tic.Ltd.Şti
G.Ç.S.Metal Çatı Đzolasyon
2002
44
Taah.Tic.Ve.San.Ano.Şirk.
1994
10
Memiş Gıda San Ve Tic.Ltd.Şti.
1972
690
Çimsa Çimento San.Ve Tic.A.Ş
2001
31
Gedizler Otomotiv Tic.Ve San.A.Ş.
1996
37
Temeller Gıda San.Tic.Ltd.Şti.
1968
199
Çukurova Makina Đmalat Ve Ticaret A.Ş.
1971
671
Berdan Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Çağtaş Makina Đnşaat Sanayi Ve Ticaret
1993
10
Ltd.Şti.
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Karma Yem
Yel Degirmeni, Çay Bahçesi,
Pergole, Gazebo
gıda-içki-tütün
Değirmen Makinaları
orman ürünleri
metal eşya-makine ve
teçhizat
Sandeviç Panel Ve
metal ana sanayi
Çatı Sistemleri
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
Gri Ve Beyaz Çimento
taş ve toprak
Oto Bakım
Un-Kepek
gıda-içki-tütün
Loader, Forklift
Kumaş
dokuma-giyim-deri
Asansör Motajı
TARSUS
1993
403
Seçil Plastik Kauçuk San.Ve Tic.Ltd.Şti
Kauçuktan Fitil
TARSUS
1996
46
Ova-Sca Packagıng Ambalaj San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Oluklu Mukavva
kağıt
MERSĐN
1994
68
Elginay Otomotiv San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Oto Karoser, Şase
metal eşya-makine ve
teçhizat
TARSUS
1976
104
Yonga Levha
orman ürünleri
MERSĐN
1994
10
Su Pompası
MERSĐN
MERSĐN
SĐLĐFKE
TARSUS
MERSĐN
TARSUS
1985
1992
1993
1985
1986
1995
29
80
122
25
36
26
Samedoğlu Orman Ürün.Değ.San.Ve
Tic.A.Ş.
Kızıltanlar Đnşaat Pompa
Mak.Đml.San.Tic.Ltd.Ş
Bilgi Pazarlama Ve Ticaret Ltd.Şti.
Aygar Narenciye San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Adas Ağaç San.Đnş.Ve Tic.Ltd.Şti.
Aysal Ambalajve Sünger San.Ltd.Şti.
Ariş Dorse Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Okyay Un Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Etriye
Narenciye
Kereste
Ambalaj Sandığı
Yarı Römork
Un
MERSĐN
1969
857
Soda Sanayi A.Ş.
MERSĐN
1980
45
MERSĐN
1989
233
TARSUS
1942
30
MERSĐN
1972
678
Arbel Bakliyat Hububat San.Ve Tic.A.Ş.
Toros Tarım San.Ve Tic.A.Ş. Mersin
Fabrikası
Çukurova Sanayi Đşlçt.A.Ş.
Çukurova Đnşaat Makinaları San.Ve
Tic.A.Ş.
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
MERSĐN
1992
21
Çakay Plastik San.ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1997
1990
1987
1983
1992
1996
25
10
316
41
14
10
MERSĐN
1996
40
MERSĐN
2005
16
MERSĐN
1993
32
MUT
1994
13
MERSĐN
2000
14
MERSĐN
2001
11
TARSUS
1997
26
MERSĐN
2003
56
MERSĐN
2001
20
Gökçeoğlu Asansör Đnş ve Tic. Ltd.Şti.
Say Tarım Ürün.Tic.Ve Paz.Ltd.Şti.
Somaş Madencilik Đnş.San.Ve Tic.A.Ş.
Polmak Gıda End.A.Ş.
Mersin Şeker San.Ve Tic.A.Ş.
Maraton Asansör San.Ve Tic.Ltd.Şti
Aşut Fiberglass Ticaret Ve Sanayi
Ltd.Şti.
O-T Tasarım Mobilya Dek.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Targıd Tarım Ve Gıda Ürünleri
San.Tic.Ltd.Şti
Atsanlar Gıda San. Ve Ticaret Ltd.Şti.
Han Tohumculuk Gübre Kükürt
Tar.Ürü.Taş.Sa.Ltd.Şti
Sabay Madencilik Dış Ticaret Ltd.Şti.
Rensan Tavukçuluk Gıda Süs
Bit.Hay.Yem San.Ltd.Şti
Arma Pamuk Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Celiller Tar.Ve Gıda Ürü
Đth.Đhr.Nak.San.Tic.Ltd.Şti.
Soda
224
K.Mercimek
Kalsiyum Amonyum
Nitrat
Đplik-Kumaş
Fren-Pim-Burç-MilPabuç-Bıçak
Asansör Motajı
Soya Fasulyesi
Çinko Kurşun
Fıstık Ezmesi
Kırılmış Mercimek
Asansör Motajı
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
Muhtelif Boru
Ahşap Dolap
orman ürünleri
Polietilen Poşet
Meyvesuyu
Konsantresi
Salamura Zeytin
Öğütülmüş Kükürt
Pomza Taşı
Tavuk Yemi Katkı
Maddesi
Hidrofil Pamuk
Narenciye
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
FĐRMA ÜNVANI
MERSĐN
2002
42
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1998
1995
1996
2001
1997
1984
1999
1993
2003
1996
136
98
71
36
115
117
121
125
120
154
MERSĐN
1992
123
MERSĐN
2002
19
MERSĐN
1996
97
MERSĐN
1998
49
Altunorak Kalıp Makina Ve Çelik
Kons.Đmal.San.Tic.Ltd.
Arteks Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Lale Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Model Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Asteks Tekstil Giyim San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Başkent Konf.Ve Tıp Hiz.San.Tic.Ltd.Şti.
Süper Star Konf.Ve Dış Tic.Ltd.Şti.
Đçel Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Đpekyolu Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Starline Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti
Palmiye Tekstil Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti.
Đnter Mode Konfeksiyon Ve Dış Ticaret
Ltd.Şti.
Madammode Konfeksiyon Sanayi Ve
Ticaret Ltd.Şti.
Tuncay Đş Dorse Đm.Oto Yd.Par. Pet.
Ü.Gıd.Mad.Nak.San.Ve Tic. Ltd .Şti.
Dekoratif Cam Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
MERSĐN
1997
20
Şeker Gıda Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
1998
95
MERSĐN
1995
103
MERSĐN
1988
56
MERSĐN
2003
10
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
2003
1992
1994
2002
112
105
19
286
MERSĐN
1997
20
MERSĐN
2003
74
MERSĐN
MERSĐN
1994
2001
136
105
MERSĐN
2004
61
TARSUS
2003
11
MERSĐN
2001
114
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
1998
1996
1999
119
117
140
MERSĐN
2003
10
TARSUS
2001
26
MERSĐN
2004
42
MERSĐN
1978
258
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
2002
1993
1999
52
11
64
MERSĐN
1996
125
MERSĐN
2002
134
TARSUS
1994
13
Aksan Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret
Ltd.Şti.
Megastar Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret
Ltd.Şti.
Dönüş Đth.Đhr.Tic.A.Ş.
Melih Gıda Sebze Meyva Koms.Nak.Ve
Dıştic.Ltd.Şti
Mcb Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Mersin Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Flaş Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Dh Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti
Özcanlar Day.Tük.Mal. Ulusl. Taş.Pet.Ve
Gıda Paz.Ltd.Şti
Hartmann Cotton Đndustrıes Pamuk
San.Ve Tic.Ltd.Şti
Doğateks Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti
Erkon Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Teks-Team Gıda Nak.Tem.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Torunlar Gıda San.Ve Tic.A.Ş.
Safir Tekstil Endüstri Mak. Ve Otomotiv
San.Ltd.
Eleks Konfeksiyon Sanayi Ve Tic.Ltd.Şti.
Konteks Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Merkon Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti
Elit Orman Ürün. Đnş. Taah. Turz. San.Ve
Tic.Ltd.Şti
Sistem Kalıp Makina Kimya Silah San.Ve
Tic. Ltd. Şti.
Gül-Paş Tem.Madde.Gıda
Dağ.Taş.San.Ve Tic.Ltd.Şti
K-L Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret
Ltd.Şti
Yamaç Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti
Ece Tekstil Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
M-A Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd.Şti.
Rbk Tekstil Ve Yapı Malz. San.Ve
Tic.A.Ş.
Raysi Konfeksiyon Sanayi Ve Ticaret
Ltd.Şti.
Orsan Orman Ürünleri Değerlendirme
225
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Makine Kalıbı
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Römork
Dekoratif Cam
taş ve toprak
Mum
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Narenciye
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
Mobilya
orman ürünleri
Hidrofil Pamuk
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Pirinç
gıda-içki-tütün
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
Mobilya
orman ürünleri
Kuru Sıkı Tabanca
metal ana sanayi
Şoklanmış Gıda
gıda-içki-tütün
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
Hidrofil Pamuk
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Ambalaj San.
orman ürünleri
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
FĐRMA ÜNVANI
Tur.
1997
1992
1993
27
25
24
Hıdır Eke Doruk Konfeksiyon Ticaret
Şimşek Otomotiv San.Ve Tic.Ltd.Şti
Sedir Orman Ürün.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
SĐLĐFKE
1996
11
Özkaymak Pas.Lok. Tur.Gıda Đnş.Tic.Ve
San.Lt.
MERSĐN
1998
30
Pasifik Kağıt.Kır.Turm Nak.Đnş.San.Ve
Tic A.Ş.
MERSĐN
1993
17
Pogi Giyim San.Teks.Ve Tic.Ltd.Şti.
TARSUS
2004
12
TARSUS
1996
49
1998
10
TARSUS
TARSUS
2004
1987
10
48
TARSUS
2002
12
MERSĐN
1993
16
MERSĐN
2003
12
MUT
1996
16
MERSĐN
2000
100
MERSĐN
1988
120
TARSUS
2004
19
MERSĐN
1994
10
TARSUS
1998
16
SEKTÖR
Konraplak
MERSĐN
MUT
MERSĐN
MERSĐN
ÜRETĐM KONUSU
Aklale Filtreli Sigara Tüpü Gıda Tekstil
Đnş.Nak.Đth.Đhr. San. Ve Dış Tic. Ltd. Şti
Gözde Giyim Tekst.Ürün.Ev
Eşy.San.Tic.Ldt.Şti
Ak-Kimet Akdeniz Kim. Medik. San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Modelal Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti
Özbal Çelik Boru Sanayi Ve Tic. Ltd. Şti.
Sena Gıda Tem.Pls.Đnş.San.Ve
Tic.Ltd.Şti
Sarışık Makine Gıda San.Ve Tic.Ltd.Şti
MERSĐN
1998
163
MERSĐN
1997
18
MERSĐN
2004
109
MERSĐN
1994
18
MERSĐN
2001
20
MERSĐN
1997
20
TARSUS
2003
79
TARSUS
2003
30
MERSĐN
MERSĐN
2001
1992
12
38
Aytekin Profil Ferforje Sera Malz.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Eşim Tarım Aletleri Oto.Ve Tur.Tic.Ve
San.Ltd.Şti
Santes San.Tes.Đnş.Đml. Mont.
Mak.Taah.Tic.A.Ş.
Teknolojik Yapılar Đnş. Đmal. Mon. Mak.
Pro. Taah. Tic.Ve San. Ltd.Şti.
Nil-Can Kimya Petrol Ür. Amb. Nakl.
Hurda San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Öz Gıda Tic.ve San. Mümessillik Ltd. Şti.
Merse Đnşaat Mobilya Sigorta Aracılık
Hizm.Petrol Ür. Otom. San.Ve Tic. Ltd. Şti.
Güral Tekstil Elektronik Taşıt Petrol Ve
Gıda Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Göçmen Yapı Ele.Đnş.Taah.San.Ve
Tic.Ltd.
Bermudo Tekstil
Elek.Tıb.Mal.San.Ti.Ltd.Ş
Medsan Mekan Düzenleme
San.Tic.Ltd.Şti
Sevinç Metal Ve Otomotiv San.Ve
Tic.Ltd.Şti.Mersin Serbest Bölge Şubesi
Özşahin Çekyat Mob.Ltd.Şti.
Medikar Tıbbi Ve End.Gaz
Ekip.Đml.Ta.A.Ş.
Sadamir Dış Ticaret Ltd.Şti. Tarsus
Şubesi
Mehmet Rasim Narin Dış Tic.A.Ş.
Salt Cam San.Ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
1998
97
Onteks Teks.San.Ticaret Ltd.Şti.
TARSUS
1985
17
TARSUS
MERSĐN
1986
1989
23
8
MERSĐN
1992
13
MUT
2000
16
MERSĐN
1997
12
Ersa Ambalaj Ve Kimyevi Mad.San.Ve
Tic.L
Tarsus Đmar Ticaret Ltd.Şti.
Hu-Ba Gıda Sanayi Ve Tic.A.Ş.
Sadıkoğlu Đthalat Đhracat Gıda ve Orman
Ürünleri Paz.Tur. Đnş. San.veTic.Ltd. Şti.
Nural Gıda Tarım Hizmet Hayvancılık
Turizm Tic.Ve San.Ltd.Şti.
Öz Đnterdeka Telk.Đnş.ve
226
Konfeksiyon
Tabldot Yemek
Kereste
Baklava
Cez.Dond.Pasta,Loku
m
Kağıt,Bob.Ebatlama
Muh.Kağ.Ke
Eşofman,Ceket,Etek,G
öml.Kab.
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
Filtreli Sigara Tüpü
gıda-içki-tütün
Konfeksiyon (Muhtelif)
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
kağıt
dokuma-giyim-deri
Tıbbi Malzeme
(Eldiven)
Bayan Đç Çamaşırı
Çelik Boru
dokuma-giyim-deri
metal ana sanayi
Meyve Suyu
gıda-içki-tütün
Balıkçı Vinci, Dişli,
Muh.Mak.Prç.
Açık Sac Profil,
Ferforje
medikal
metal ana sanayi
Römork
Komple Sınai Tesisat
metal ana sanayi
metal ana sanayi
Narenciye
gıda-içki-tütün
Madeni Yağ
Akrilik Küvet
taş ve toprak
T-Shırt-Atlet-EşarpEtek-Gece.
dokuma-giyim-deri
Soğuk Hava Tesisi
metal ana sanayi
Gömlek, Bluz
dokuma-giyim-deri
Betonarme Direk
taş ve toprak
Çeşitli Mak.Parç.Motor
Aksamı
Oturma Grubu
orman ürünleri
Hastaneler Đçin Tıbbi
Gaz Sis
Narenciye
gıda-içki-tütün
K.Mercimek
Tamperli Cam(6 Mm)
Pantolon Veya
Ceket,Etek
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
dokuma-giyim-deri
Ekmek
K.Mercimek
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
Mısır Unu
gıda-içki-tütün
Hazır Yemek
gıda-içki-tütün
Telefon Şeb.Hattı
metal ana sanayi
Baskılı Naylon Torba
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
FĐRMA ÜNVANI
Mak.San.Tic.Ltd
1993
2004
1987
17
13
368
TARSUS
2002
18
TARSUS
1979
18
TARSUS
2001
12
MERSĐN
1994
21
Menta Tarım Đlaç.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
MERSĐN
1991
12
Gürbüz Demir Ticaret ve Sanayi Ltd.Şti.
MERSĐN
2004
18
Muhyeddin Esenli-Vizyon Koltuk
MERSĐN
2005
10
Rıfat Turgut - Mersin Şubesi
ANAMUR
2000
17
Güngörler Đnşaat Harfiyat Petrol Gıda
Maddeleri Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti.
MERSĐN
2003
10
Haşim Çiftçi-Çiftsan Torna
1994
39
ERDEMLĐ
2004
50
TARSUS
1993
42
MERSĐN
1987
18
TARSUS
1996
14
MERSĐN
1997
9,00
TARSUS
1998
5,00
MERSĐN
2004
30
MERSĐN
1990
40
MERSĐN
1976
32
TARSUS
1993
42
MUT
2004
15
MERSĐN
2002
56
MERSĐN
2002
13
MERSĐN
1992
10
TARSUS
2005
14
TARSUS
2001
16
TARSUS
1998
27
TARSUS
1999
15
SEKTÖR
Metal Don.
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
ÜRETĐM KONUSU
Serhat Narenciye Sar.Pak. Đhr.Đth.Ltd.Şt
Er-Palet Orman Ürün.Đnş.Gıda San. Tic. Ltd.
Asküçük Dış Ve Đç Ticaret Ltd.Şti.
Kalyoncu Nakliyat Turizm Tic.Ve
San.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi
Doğan Plastik Ve Petrokimya Kollektif
Şirketi - Mehmet Turhan Ünlüdoğan Ve
Zeynep Behiye Ünlüdoğan
Yeşilova Çırçır Ve Prese Tekstil Yem
Tarım Ür.Akary.San.Ve
Tic.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi
Narenciye
Palet (20 Dm3)
Narenciye
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Hurda
Plast.Granül,Teknik
Çiğit Pamuk
dokuma-giyim-deri
Npk Lı Gübre Bitkisel
Org.Güb.
Ferforşe,Flanş,Metal
Direk
Kanepe Grubu, Oturma
Gurubu
Plastik Ürün
(Kasa,Sepet,Kova Vb.)
Kum, Mıcır
taş ve toprak
Ağır Sanayi Makina
Parçaları
Gelbul Đnşaat Petrol Doğalgaz Sistemleri
Turizm Mobilya Tekstil Sanayi Ticaret
Çelik Konst.
Ltd. Şti.
Koyunoğlu Madencilik Turizm Đnşaat
Krom
Tic.Ve San. A.Ş. Erdemli Şubesi
(Konsantre)Cevheri
Berdan Makina Civata Somun Ve Yedek
Civata,Saplama,
Parça San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Somun
Modek Mobilya Üretim Sanayi Ve
Dolap, Kapı,
Dekorasyon Ticaret Ltd. Şti.
Masa,Sandalye
Tüzün Yağ Yem Tarım Ürünleri Gıda
Üzüm Çekirdeği Yağı
Kozmetik Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Şimşekoğulları Gıda Sanayi Ve Ticaret
Soslu Mısır
Ltd. Şti.
Orgün Đnşaat Ve Malz.Tarım Ür. Tekstil
Elkn. Petr.Gıda San.Ve Taş.Tic.Ltd.Şti.
Keçiboynuzu Çekirdeği
Tarsus Şubesi
Cemre Bebe Çocuk Ger.Teks. Ür.San.Ve
Çocuk Tulumu
Tic.Ltd.Şti.Mers.Şb.
Tav-Sa Tavukçuluk Sanayi Ve Ticaret
Piliç Eti
Ltd. Şti.
Büyükbaş Karkas Et,
Đşlenmiş Büyükbaş Eti,
Hadi Doğan - Mersin Et Entegre Tesisleri
Đşlenmiş Küçükbaş Eti,
Küçükbaş Karkas Et
Alaca Akar.Nak.Madenc. Đnş.San.Ve
Kırma Taş (Mıcır)
Tic.Ltd. Şti.
Ere Hidroelektrik Üretim Tic.A.Ş.Mut
Elektrik Enerjisi
Şubesi
Mondi Packaging Mersin Ambalaj San.
Kağıt Torba
A.Ş.
Meras Đnş. Mak. Elk.Taş.Gıda
Asansör
Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti
Gürsu Mühendislik San. ve Tic. Ltd. Şti.
Pompa, Hidrofor
Camiş Madencilik A.Ş.Or. San.
Öğütülmüş Dolamit,
Bölg.Kalker Dolamit Tesisi Tarsus
Öğütülmüş Kalker
Şubesi
Görallar Gıda Tarım Kuruyemiş San.Ve
Cezerye, Helva, Kahve,
Tic.Ltd. Ş.
Kuruyemiş, Lokum, Reçel
Kaya Müh.Mak.Đnş.Mad.Elek.
Çelik Konst.
Otomasyon San.Ve Tic. Ltd.Ş
Atılan Tekstil Ve Taşım.San.Tic.Ltd.Şti.
Helva, Reçel, Tahin
227
orman ürünleri
metal ana sanayi
orman ürünleri
taş ve toprak
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
kağıt
taş ve toprak
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
MERSĐN
2005
39
MERSĐN
1990
13
MERSĐN
2005
27
SĐLĐFKE
1997
10
MERSĐN
1991
10
MERSĐN
1992
16
MERSĐN
2003
19
TARSUS
2005
10
TARSUS
2005
13
MERSĐN
2004
15
MERSĐN
2005
21
TARSUS
2000
21
ANAMUR
1992
14
MERSĐN
1997
19
TARSUS
1997
28
MERSĐN
1996
25
MERSĐN
2003
74
SĐLĐFKE
1975
427
MERSĐN
2006
11
MERSĐN
2006
21
MERSĐN
1997
17
ERDEMLĐ
2004
20
MERSĐN
1995
22
MERSĐN
1996
14
MERSĐN
2001
19
ERDEMLĐ
2005
13
MERSĐN
1996
48
MERSĐN
MERSĐN
1990
2004
170
10
TARSUS
2003
10
BOZYAZI
1996
16
MERSĐN
2001
12
MERSĐN
2005
13
FĐRMA ÜNVANI
Saf Makina Madencilik Đnşaat Sanayi Ve
Ticaret A.Ş
Işık Tarım Ürünleri Sanayi Đç Ve Dış
Ticaret Ltd. Şti
Petek Değirmencilik San.Ve
Tic.A.Ş.Mersin Şubesi
Şimşekler Đnşaat Ve Malz. Nakl.
Kuyum.Tarım Gıda Tic.Ve San. Ltd. Şti
Öz-Ak Plastik Ambalaj San. Ve Tic.Ltd.
Şti.
Güvenpen Plastik Đnş.Malz.Tic.Ve San.
A.Ş.
Trend Konfeksiyon San.Ve Tic.Ltd.Şti
Seda Gıda Mad.San.Dağ. Ve Tic. A.Ş.
Tarsus Yenice Şubesi
Kaptanoğlu Plastik Nakl.Gıda Đnş.Petrol
Ür.San.Ve Tic. Ltd. Şti
Özlen Kimya Đmalat Gıda Đnş.
Nak.Tur.Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd.
Ccm Tekstil Ve Ambalaj Dış Tic. Ltd. Şti
Güneş Makina Yedek Parça Đm. Mob.
Gıda Madd.San.Ve Tic.Ltd. Şti
Yılmaz Gıda Đnşaat Turizm Tic. ve San.
A.Ş
Acem Mobilya Đnşaat Beyaz Eşya Tekstil
Ve Ev Eşyaları Paz.San.Ve Tic. Ltd. Şti
Talmak Tarım Alet Makina Đmalat San.Ve
Tic. Ltd. Şti.
Cihan Pvc Đnşaat Ve Malz.
Teks.Hayv.Gıda Mad.Petrol Ür.San.Ve
Tic. Ltd. Şti.
Usta Metal Turizm Gıda Temizlik
Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti.
Sümer Holding A.Ş. Taşucu Kağıt Sanayi
Đşletmesi (Seka)
Bedesten Geri Dönüşüm San.Ve
Tic.Ltd.Şti.
Durum Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Mersin Fabrikası
Bilgin Đnşaat Ve Đnşaat Malzemeleri
Otomotiv Nakliye Gıda Turizm Tic.Ve
San.Ltd. Şti.
Bur-Can Madencilik Taah.Nak. Petrol
Özaltın Đnşaat Ağaç Đşleri Tic. ve San.
Ltd. Şti.
Salman Beton Yapı Malz.Đnş. Taş. Taah.
Tic. ve San.Ltd.Şti.
Birlik Gıda Paketleme Orman Ürünleri
Petrol Nakliye Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti.
Topal Narenciye Tarım Đnş. Nak.
Tur.Gıda Dış Tic.Ve San. Ltd. Şti
Santek Sanayi Đmalat Đnşaat
Müteahhitliği Demir Hırdavat Tic. Ltd. Şti.
Mersin Makina Sanayi A.Ş.
Đsa Akçakaya- Akçakaya Tekstil
Petsa Kağıt Gıda San.Ve
Tic.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi
Ayyıldız Gıda Tarım Ür.Đnş.
Malz.Taş.Mob.San.ve Tic. Ltd. Şti.
Özcanlar Atılım Taşımacılık Dayanıklı
Tüketim Malları Đnşaat San. ve Tic. Ltd.
Şti.
Otat Tarım Ürünleri Taşımacılık Sanayi
Ve Ticaret Ltd. Şti
228
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Çelik Malzeme
metal ana sanayi
Bakliyat Ve Hububat
Unu
gıda-içki-tütün
Un - Kepek
gıda-içki-tütün
Cilalı Mermer Plaka
taş ve toprak
Pvc Kapı Ve Pencere
Doğraması
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Salça Üretimi
gıda-içki-tütün
Plastik Granül
Plastik Kasa
Deterjan, Şampuan,
Kolanya
Pp Polietilen Çuval
Muh.Otomotiv Yedek
Parçaları
Yoğurt, Tereyağ,
Peynir
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
Mobilya
orman ürünleri
Rotatiller(Toprak
Frezesi)
Pvc Doğrama
taş ve toprak
Muhtelif Đş Makinesi
Yedek Parç.
Kraft Kağıdı
kağıt
Plastik Granül
Makarna
gıda-içki-tütün
Briket, Parke Taşı,
Bordür Taşı
taş ve toprak
Dolomit
taş ve toprak
Dolap, Đç Kapı,
Pencere
orman ürünleri
Beton Boru
taş ve toprak
Narenciye
gıda-içki-tütün
Narenciye
gıda-içki-tütün
Çelik Konst.
metal ana sanayi
Makine Ekipmanları
Konfeksiyon
dokuma-giyim-deri
Çocuk Bezi
dokuma-giyim-deri
Muz Sarartma
gıda-içki-tütün
Mobilya
orman ürünleri
Kırmızı Đç Mercımek
gıda-içki-tütün
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
MERSĐN
2003
15
MERSĐN
2006
30
MERSĐN
2000
22
TARSUS
2004
23
TARSUS
2004
12
TARSUS
2006
13
TARSUS
1998
31
MERSĐN
2004
30
MERSĐN
1986
25
MERSĐN
1978
28
MERSĐN
2000
10
MERSĐN
1996
18
SĐLĐFKE
1996
52
MERSĐN
2006
11
MERSĐN
2001
12
MERSĐN
1997
98
MERSĐN
1995
21
MERSĐN
2006
21
MERSĐN
2006
20
MERSĐN
2006
10
MERSĐN
2001
14
MERSĐN
1998
15
TARSUS
1992
127
MERSĐN
1996
17
SĐLĐFKE
1997
12
MERSĐN
2006
16
MERSĐN
1999
27
MERSĐN
1996
17
TARSUS
2006
13
MERSĐN
2006
17
MERSĐN
1996
10
MERSĐN
2002
11
TARSUS
1996
46
MERSĐN
1987
13
MERSĐN
2001
12
FĐRMA ÜNVANI
ÜRETĐM KONUSU
Kayacı Makine Đmalat Ve Taahhüt
Konveyör, Kreyn Vb.
Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
Đmalatı Đle Çelik Konst.
Doğa Beton Çimento Đnş. Taah. Madc.
Pet. Kim. Mad. Đm. Đth. Đhr. Nakl. Turz.
Hazır Beton
San. Tic. A.Ş.
Nida Tekstil Gıda Đhtiyaç Mad. San.Ve
Konfeksiyon
Tic.Ltd.Şti.
Osmanoğlu Un Gıda Zirai Ürünler
Un - Kepek
Temizlik Tarım Đnşaat Nakliye Đthalat
Đhracat Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti.
Unoteks Giyim San. ve Tic. Ltd. Şti.
Konfeksiyon
Cıncıkcam Mozaik Plastik Tic. ve San.
Granül
Ltd. Şti
Özen-Đş Mak. Torna San. ve Tic. Ltd. Şti.
Bardak Kalıbı - Ring
Đl-Giy Tekstil Petr. Ür.
Muhtelif Giyim
Nakl.Gıda.Elkt.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Yumateks Tekstil Ve Konfeksiyon
Muhtelif Giyim
San.Tic.Ltd.Şti.
Mühendis Müteahhit - Mehmet Özcan
Çelik Konst.
Üret Mühendislik Makina Tarım Isıtma
Çelik Konst.
Sist. Pet. Ür. Đth.Đhr.San.ve Tic. Ltd. Şti.
Gökler Narenciye Yaş Sebze Meyve
Narenciye
Atacan Aksoy Đnşaat Turizm Dış Ticaret
Mıcır
Ve Sanayi Ltd. Şti.
Maralı Đnşaat Taahhüt Mobilya Makine
Ahşap Ev
Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Sun Kuruyemişleri Đnşaat Tekstil Gıda
Kuruyemiş
Otomotiv Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti.
Vur-Mak Vuruşkan Makina Sanayi Ve
Hazır Beton Santrali
Ticaret A.Ş.
Hekimoğlu Sözmen Otomotiv Ve Kimyevi
Oto Bakım
Mamuller Tic. San. Ltd. Şti.
Masdekor Mob.San.Ve Tic. Ltd. Şti.
Mutfak Dolabı, Dolap, Kapı
Yelmad Madencilik Đnşaat Nakliyat Petrol
Kırmataş
Tekstil Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
(Mıcır,Çakıl,Vb.)
Mersin Yılmazlar Ambalaj Ve Lojistik
Ahşap Palet
Akaryakıt San.Tic. Ltd.Şti.
Alfa Mobilya Dekorasyon Orman Ür.
Kapı
Đnş.San.Tic.Ltd.Şti.
Tülü Đnş.Taah.Nakl. Müh. Emlak
Trafik Đşaret Levhası
Elk.Elkn.San.Ve Tic. Ltd.Şti.
Ateşler Gıda Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Kuruyemiş
Toros Mobilya Orman Ürünleri Sanayi Ve
Çekyat
Ticaret Ltd. Şti.
Gökler Gıda Maden Oto Alım Satım Ve
Salamura Siyah Zeytin
Turizm Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti
Oryap Ahşap ve Yapı Ürünleri Nak.
Kereste Palet
Petrol Ürün. ve Tur. San.ve Tic. Ltd. Şti.
Yaren Orman Ve Tarım Ür. Đnşaat San.
Kereste Palet
Ve Tic.Ltd. Şti.
Haspen Plastik Đnşaat Turizm Ve
Pvc Doğrama
Doğrama Ticaret Ve Sanayi Ltd. Şti.
Miroil Akaryakıt Dağıtım ve
Madeni Yağ
Paz.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi
Mersin Lastik Kaplama Otomotiv
Kaplama Lastik
Akaryakıt Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Sac Kasa, Profil, Vb.
Bezmez Profil Đnşaat San.ve Tic. Ltd. Şti.
Sacdan Mamul Ürün
Benur Gıda Kimya San.ve Ticaret A.Ş.
Kırılmış Kırmızı Đç Mercimek
Selen Taşımacılık Ev Tekstili Ve Tekstil
Gömlek-Bluz
Ürünleri Tic.Ve San.Ltd. Şti.
Sezai Ahmet Hallaç
Narenciye
Akbaşlar Petrol Kağıt Ve Ambalaj Turizm
Oluklu Mukavva Kutu
Gıda Nakliye San. Tic. A.Ş.
229
SEKTÖR
taş ve toprak
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
dokuma-giyim-deri
metal ana sanayi
metal ana sanayi
gıda-içki-tütün
taş ve toprak
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
taş ve toprak
orman ürünleri
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
gıda-içki-tütün
orman ürünleri
orman ürünleri
metal ana sanayi
gıda-içki-tütün
dokuma-giyim-deri
gıda-içki-tütün
kağıt
ĐLÇE
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
TARSUS
TARSUS
MERSĐN
TARSUS
MERSĐN
KURULUŞ ÇALIŞAN
FĐRMA ÜNVANI
YILI
SAYISI
2007
22
Erhan Çontar
1994
23
Tevfik Uzunboy - Denizkızı Pastanesi
Demireller Tarım Madencilik Petrol San.
2004
18
ve Tic. Ltd.Şti. - Mersin Şubesi
Ünisaş Medikal Elektronik Gıda Ve
1999
31
Tük.Mad.Hizmet Đşleri Ticaret Ltd. Şti.
1981
18
Hasan Aytekin -Aytekin Profil San.ve Tic.
Sas Tarım Ürünleri Sanayi Ve Ticaret
2003
10
Ltd.Şti. - Mersin Şubesi
Mtn Reklam Hizmetleri Tekstil Tarım
1996
27
Hayvancılık Đnşaat Taahhüt San.
Tic.Ltd.Şti.
Tarsus Örnek-Đş Metal Plastik Sıhhi
2004
16
Tesisat Makina Teçhizat Đnşaat Sanayi
Ve Ticaret Ltd. Şti
Mertar Temizlik Đlaçlama Yemekçilik
2005
18
Gıda Taşım. Teks. San. Ve Tic.Ltd.Şti.
Arı Profil Çelik Konstrüksiyon Đnşaat
Taahhüt Madencilik Tekstil Tüp Dolum
1997
13
Boşaltım Bakım Ve Đmalat Satış Sanayi
Ticaret Ltd. Şti.
Vatan Oluklu Mukavva San. Ve Dış Tic.
2005
43
A.Ş.
Bayrak Karasör Đmalatı Ve Pazarlama
1992
35
Telekomünikasyon San.ve Tic. Ltd. Şti.
MERSĐN
2003
12
MERSĐN
1999
20
MERSĐN
2004
21
MERSĐN
2001
11
ERDEMLĐ
2005
17
MERSĐN
2007
10
MERSĐN
2006
15
MERSĐN
2006
18
MERSĐN
MERSĐN
MERSĐN
2006
2003
1993
17
140
11
SĐLĐFKE
1997
11
TARSUS
1996
28
MERSĐN
1995
50
MERSĐN
1977
12
TARSUS
1993
10
TARSUS
2005
16
MERSĐN
1988
66
MERSĐN
1993
14
TARSUS
2007
22
MERSĐN
2007
10
MERSĐN
2003
45
Sebahattin Güreşçi - Akınsan Torna
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Pasta
Pasta
gıda-içki-tütün
gıda-içki-tütün
Boksit Madeni
taş ve toprak
Hazır Yemek
gıda-içki-tütün
Profil
metal ana sanayi
Narenciye
gıda-içki-tütün
Tabela
metal ana sanayi
Güneş Enerji Sistemi
metal ana sanayi
Yemek
gıda-içki-tütün
Çelil Konstrüksiyon
metal ana sanayi
Oluklu Mukavva Kutu
kağıt
Karasör
Muhtelif Makine ve
Mak. Yedek Parçaları
Yapı-San Kapı Ve Pencere Sistemleri
kimya-petrol-kömürPlastik Doğrama
San.Tic.Ltd.Şti.
kauçuk-plastik
Acar-Lazer Kesme Çelik Konstrüksiyon
Çelik Konstrüksiyon,
metal ana sanayi
Makina ve Makina Yedek Parça Đmalatı
Talaşlı Đmalat
Paz. Đhr. Đth. Taahhüt San. ve Tic. Ltd.Şti.
Öz Vural Gıda Turizm Nakliyat Đthalat
Narenciye
gıda-içki-tütün
Đhracat Bilardo Sanayi Ve Ticaret Ltd. Şti.
Karagözler Gıda Lojistik Ticaret Ve
Narenciye
gıda-içki-tütün
Sanayi Ltd. Şti.
Denis Bertamini
Lavaş Ekmek
gıda-içki-tütün
Volgiz Mobilya Dekorasyon Đnşaat
Mobilya
orman ürünleri
S.E.A.Oil Enerji Ve Petrol Ürünleri
kimya-petrol-kömürOrganik Gübre Ve Kimyasal Ürünler
Madeni Yağ
kauçuk-plastik
Gıda Đnşaat Tekstil San.Ve Tic.Ltd. Şti.
Ahmet Özgür-Bema Elektronik
Hoparlör
Zirve Endüstri A.Ş.
Çelik Kontrüksiyon
metal ana sanayi
Hür-Mer Đnşaat Tic. Ve San. Ltd. Şti.
Mutfak Tezgahı, Küvet
taş ve toprak
Hacı Kasaplar Gıda Mandıra Đnşaat Nak.
Peynir, Tereyağı Vs.
gıda-içki-tütün
Zir. San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Kuyucu Sondajcılık Ziraat Makinaları
Tarım Hayvancılık Turizm San. Ve Tic.
Çatı Kaplama
taş ve toprak
Ltd. Şti.
Tilaga Turizm Madencilik Yatırım Ve
Konsantre Krom
taş ve toprak
Đşletmeciliği A.Ş. - Mersin Şubesi
Cevheri
Mustafa Kurtuluş - Kurtuluş Gıda
Sarartılmış Muz
gıda-içki-tütün
Ermak Çelik Konstrüksiyon Makina
Çelik Konst.
metal ana sanayi
Đmalat Montaj Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Tek-Ka Teknik Kağıt San.ve Tic. Ltd. Şti.
Gri Karton
kağıt
Sağnak Uluslararası Nakliyat Ve Ticaret
Narenciye
gıda-içki-tütün
Ltd. Şti.
Özdaş Yapı Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
Mobilya
orman ürünleri
Kasım Makine Đmalat Yedek Parça
Kaynak Makinesi
San.ve Tic. Ltd. Şti.
Power Plastik Branda Sanayi Ltd. Şti.
Branda
dokuma-giyim-deri
Mercam Cam Pazarlama Đnşaat Sanayi
Cam
taş ve toprak
Ve Ticaret Ltd. Şti.
230
ĐLÇE
KURULUŞ ÇALIŞAN
YILI
SAYISI
MERSĐN
2001
38
MERSĐN
2005
12
MERSĐN
2002
10
MERSĐN
2007
85
MERSĐN
2007
18
TARSUS
2007
30
FĐRMA ÜNVANI
Emis Endüstriyel Makine Đmal Servis
San.ve Tic. A.Ş.
Mislina Unlu Mamülleri ve Gıda Sanayi
Ticaret Ltd. Şti.
Akay Pirinç Yağ Gıda Taşımacılık San.ve
Tic. Ltd. Şti.
Rubin Konfeksiyon Mensucat Tekstil
San. ve Dış Tic.Ltd.Şi.
Doal Otomotiv Makina Đmalat Enerji
Đnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
Özbal Metal Pazarlama Taşımacılık Boru
Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
ÜRETĐM KONUSU
SEKTÖR
Çelik Konst.
metal ana sanayi
Ekmek
gıda-içki-tütün
Pirinç
gıda-içki-tütün
Gömlek-Bluz
dokuma-giyim-deri
Sanayi Makina Arsm
ve Parçaları
Çelik Boru
metal ana sanayi
Şekil K. 4: Đstihdamın Sektörlere Dağılımı
Şekil K. 5: Đstihdamın Đlçelere Dağılımı
231
K. 5
SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE ENERJĐ KULLANIMI
Yapılan araştırmalara göre Mersin'deki sanayi tesisleri için bu bilgileri içerecek bir çalışma
bulunmamaktadır. Bilgilerin elde edilebilmesi için, sanayi guruplarının her biri için teker teker
inceleme yapılması gerekmektedir. Elektrik enerjisine ilişkin veriler ise J.2 Bölümünde
verilmektedir.
K. 6
SANAYĐDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER
K. 6. 1
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği
Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini
etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki olup, çevre koruma açısından gerekli önlem alınmadığı takdirde
çevre üzerinde ve toplumda olumsuz sonuçlar doğuran dengesizlik sorunu ortaya çıkmaktadır.
Sanayileşme sürecinde yanlış uygulamalar giderek kaynak tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine,
kalkınmadan beklenen yararların giderek kayıp olmasına neden olmaktadır.
Đlimiz sınırları içerisinde endüstriyel kuruluşlardan emisyon izni alınması istenmekte olup,
ilimizdeki sanayi tesislerinin Emisyon Đzni durumları Tablo K.9 ve Tablo K.10’da verilmektedir.
Đlimizde sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde projelendirilerek BOTAŞ
tarafından başlatılan Güney Doğalgaz Đletim Hattı çalışmaları tamamlanarak 2006 yılı içerisinde
doğalgaz sanayide kullanılmaya başlanılmıştır. Sanayi tesislerinin bir kısmı doğalgaz bağlantılarını
tamamlamış ve doğalgaz kullanmaya başlamış olup bir kısmı ise bağlantı aşamasındadır. Đlimizdeki
sanayi kuruluşlarının doğal gaz altyapı sisteminin tamamlanması ile sanayiden kaynaklanan
sorunun çözüleceği düşünülmektedir.
Tablo K. 9: Sanayi Tesislerinden A Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi
Tesisin Adı
Paşabahçe Cam San. Tic. A.Ş.
Mogaz Petrol Gazları A.Ş.
Çimsataş
Soda Sanayi A.Ş. Kromsan Fab.
Cam Đş Elek. Üretim A. Ş
Opet Petrolcülük A.Ş.
Ataş Anadolu Tasfiyehanesi A.Ş.
Shell Gaz Tic. San. A.Ş.
Toros Tarim San. Ve Tic. A.Ş.
Tuta Petrolcülük A.Ş.
Siyam Petrolcülük San. Ve Tic. A.Ş.
Balpet Petrol Đnş. Turz. Gıda Teks.
San. Ve Tic. Aş.
Anadolu Cam San. Aş
Akmetal San Tic Ltd Şti
Petrol Ofisi A.Ş.
Alpet Altınbaş Petrol Ve Tic A.Ş.
Tesisin Adresi
Tekkeköyü Civarı Pk:607 Yenitaşkent Mersin
Ataş Bitişiği Karaduvar Mah.
Mersin Tarsus Yolu 11. Km Pk:634
Kazanlı
Soda Sanayi Đçi Kazanlı
Karaduvar Mah. 65182 Sk. No.2
Karaduvar Mah.
Karaduvar Mah. Ataş Yanı
Karaduvar Mah. No.3
Karaduvar Mah. 1031 Sok. No.5 Mersin
Kazanlı
Kromsan Karşısı Kazanlı
Faaliyet Konusu
Bardak vb. Üretimi
Lpg Dolum ve Depolama
Đnşaat Makineleri Üretimi
Krom Bileşikleri Üretim
Elektrik Üretimi
Akaryakıt Dolum ve Depolama
Lpg Dolum ve Depolama
Kimyevi Gübre Üretimi
Toroslar Mah. Yenitaşkent
OSB 11. Cad. No 13
Liman D Kapısı
Soda Sanayi Karşısı Kazanlı
Cam Üretimi
Kurşun Geri Kazanım
Tablo K. 10: Sanayi Tesislerinden Ön Đzin ve B Grubu Emisyon Đzni Bulunanlar Listesi
Tesisin Adı
Tesisin Adresi
Faaliyet Konusu
Miroil Akar. Yak. Dağ. Paz. Đnş.
Mersin Adana Yolu Üzeri D-400
Madeni Yağ Üretimi
San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Karayolu 11. Km
Dekoratif Cam Mercan Paz. Đnş.
Akbelen Mah. Akbelen Cad. No:166
Dekoratif Cam Đmalatı
San Ve Tic.
Tarsus Biodizel Ürt. T. Tic. ve San.
Ali Fakı Köyü
Biodizel Üretimi
Ltd. Şti.
Kadoğlu Petrolcülük Taş. Tic. San.
Akaryakıt Dolum ve
Kazanlı
Đth.Đhr. A.Ş.
Depolama
Rensan Tav. Gıda Süs Bit. Hay.
Karakütük Köyü Kurbağalı Mevkii
Rendering Tesisi
Yem San. Tic. Paz. Ltd. Şti.
Tarsus E-35 Yolu 35. Km Mersin
Zefirium Đç. Gıda ve Eks. Üretim.
0SB R.K.Yücelen Cad. No.6
Alkollü Đçecek Đmali
Pet. Đnş. Day. Tük. Mal.
Oyak Beton San. Tic. A.Ş.
Adana Yolu Üzeri 5. Km. Mersin
Hazır Beton
Oyak Beton San. Tic. A.Ş.
OSB 7. Cad. No.1
Hazır Beton
232
Durumu
Ön Đzinli
Đzinli
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Tesisin Adı
Doğapet Kimya Yağ Akr. San. ve
Tic. Ltd. Şti.
Vatan Oluklu Mukavva
Yalçınlar Biodizel San.
Yunus Müş. Taah. Đnş. Đç Dış Tic.
Ltd.Şti.
Merzeci Biodizel Tic.
Seçil Plastik
Đnkaya Madencilik ve Petrol Ürün.
San. Tic.Ltd.Şti.
Özçağlar Petr. ve Đnş. Malz. Tic.
Ltd.Şti.
Necati Bozcu
Tüsan Yapı San. A.Ş.
Yertaş Đnş. Turz. San. Maden Tic.
Ltd. Şti.
Denizler Akary. Mad. Đnş. Nakl.
Gıda San. Tic. Ltd.Şti.
Merin Đnş.Mad. San. ve Tic. Ltd.Şti.
Ova Sca Packaking Amb. San. ve
Tic. A.Ş.
Mithat Kızarmaz
Cam Đş Madencilik A.Ş.
Doğa Beton Çimento Đnş.Taah.
Đth.Đhr.San.Tic.Ltd.Şti
Akpet Akaryakıt Dağ. A.Ş.
Yamangaz Tic. A.Ş.
Ataş Liman Tesisleri
Özalışık Yağ San Biodizel ve
Enerji Ltd. Şti.
Saim Budin Madencilik
Çimsa Çim. San Tic Aş.
Tesisin Adresi
Topraktepe Mevkii Hal Arkası No.3
Kazanlı
OSB 5 Cad. No.8
1032 Sok. No.50 Yalınayak
Tırmıl San. Sitesi H2 Blok No.5
Yunusoğlu Köyü
Faaliyet Konusu
Biodizel ve Madeni Yağ
Üretimi
Oluklu Mukavva
Biodizel Üretimi
Kuvars Kumu Kırma Eleme
Tesisi
Biodizel Üretimi
Plastik Mamul Üretimi
Ön Đzinli
Đzinli
Topçu Köyü Tarsus
Alçı Taşı Ocağı
Ön Đzinli
Evrenli Köyü Mersin Kayseri Yolu
Üzeri 7 Km. Niğde
Evren Kırkayak Köyü Mut Çamlısu
Mah. Bahçeiçi Sok. No.3 Ermenek
Karaman
Đr 67779 Kadelli Köyü Tümbek Mevkii
Tarsus
Kalker Ocağı Kırma Eleme
Tesisi
Ön Đzinli
Kum Çakıl Ocağı
Ön Đzinli
Tesisi
Ön Đzinli
Ar 2006 6917 Malaklar Köyü Anamur
Çinko Ocağı
Ön Đzinli
Kum Ocağı
Ön Đzinli
Tesisi
Ön Đzinli
Mukavva
Đzinli
Kum Çakıl Ocağı
Đzinli
Kalker Dolomit Öğütme Tesisi
Đzinli
Hazır Beton
Ön Đzinli
Đzinli
LPG Dolum ve Depolama
Ön Đzinli
Akaryakıt Dolum
Đzinli
Biodizel
Ön Đzinli
Đzinli
Ön Đzinli
Hebilli
Ar 2006 1474 Hebilli Kum Boğazı
Mevkii
Ar 2007 02105 Boynuz Gediği Mevkii
Çavak Köyü Mersin
Adana Yolu Üzeri Beydeğirmeni
Mevkii Tarsus
Otoyol Viyadüğü Altı Bozön Köyü
Mersin
OSB 8 Cad. No. 3
Bahçelievler Mah.Soda Hal Yolu
No.14
Akdeniz Mah. Kervan Yolu Sok.
No.18.Kazanlı
Arıklı Mevkiii Yenice
Liman Đçi Nusratiye Mah. 836 58
Parsel
Tarkan Mevki Ptt Deposu Arkası
Karacailyas
Đmambekirli Köyü Silifke
Esenli
Fevzi Çakmak Cad. 5. Km Murtluca
Mevki Atayurt Silifke
Durumu
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Mehmet Zeki Bozbey
Çankaya Mah. Hastane Cad. No 63
Şahin Ramatçılık
European Tobacco Sigara Ve
Tütüncülük Aş.
Cam-Đş Madencilik Anonim Şti.
Dekoratif Cam Sanayi Tes Lmd Şti
Ayhanlar Yol Asfaltları San. Ltd Aş.
Deniz Seyahat Turz. Đnş. Tic Ltd
Şti
Başak Cam San Tic Ltd Şti
Sanayi Sit. B Blok No 26 Mersin
Barit Ocağı
Doğal Taş Mermer
Tesisi
Kum Ocağı Konkasör Tesisi
Hebilli
Ramatçılık
OSB 164 Ada 5-6 Parsel
Sigara Üretimi
Đzinli
Yeşilovacık Isıklı
OSB 183 Ada 1 Nolu Parsel
Sağlıklı Köyü Tarsus
Kuvarsit
Dekoratif Cam Đmali
Taş Ocağı-Konkasör
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Doruklu Đçme Mevki
Taş Ocağı Konkasör
Đzinli
Akdeniz Mah. 28 Sk. No 4 Karacailyas
C.Şerif Mah. Đsmet Đnönü Bul. Güvenç
Đş Merkezi A Blok 2/3
Kösbucağı Köyü Erdemli-Kurtuluş
Mah. 19 Sk No 17/11 Emek
Seyhan/Adana
Erçel Köyü
Dekoratif Cam ve Met.
Đzinli
Krom Zenginleştirme
Đzinli
Krom Zenginleştirme
Đzinli
Kalker Konkasör
Đzinli
Akarca Köyü Ayıbeleni Mevki
Krom Madeni
Đzinli
Đzinli
Tırtar Kırma Eleme Tesisi
Arslanköy Boksit Ocağı
Đzinli
Đzinli
Abdullah Ateş
Minsan Madencilik San Tic A.Ş.
Koyunoğlu Madencilik Turz. Đnş.Tic
San A.Ş.
Koyunoğlu Madencilik Turz. Đnş.Tic
San A.Ş.
Güngörler Đnş.Ltd. Şti.
Demireller Madencilik
Demireller Madencilik
Emirşah Köyü Küçük Kuzu Mevki
Anamur
Tırtar Köyü Mersin
Đsmet Đnönü Bul. 5306 Sk Güven Đş
233
Ön Đzinli
Ön Đzinli
Đzinli
Tesisin Adı
Şişecam Madencilik San ve Tic
A.Ş.
Uğur Soğutma Mak.Teks. San Ve
Tic A.Ş.
Ayhanlar Asfalt Plent Tesisi
Gözne Belediye Başkanlığı
Kalemaden End. Ham Maddeler
Soda Sanayi A.Ş.
Alaca Akr. Nakl. Mad. San Tic Ltd
Şti
Özdemirler Madencilik San Tic Ltd
A.Ş.
Vuruşkan Mak. San ve Tic A.Ş.
Elginay Otomotiv San ve Tic Ltd
Şti.
Hazar Mak. San. Tic Lmd Şti
Fritolay Gıda San ve Tic A.Ş.
Doğan-Mahmut Narin Dış Tic. A.Ş.
Hıdıroğlu Gıda San. ve Tic Ltd Şti
Mizan Tavukçuluk Entegre Et.San.
ve Tic. Aş.
Coca-Cola Đçecek A.Ş.
Targıd Tarım ve Gıda Ürün San Ve
Tic Lmt Şti.
Okyay Un Sanayi ve Tic. A.Ş.
Mey Alkollü Đçkiler San ve Tic A.Ş.
Akdem Tarım Ürün. San ve Tic
Ltd. Şti.
Agnova Tarım Tic San. Ltd. Şti.
Apet Anadolu Petrol ve Maden
Yağ San Tic Ltd Şti.
Mason Oto San Tic Paz. Ltd Şti.
Toros Tarım
Tesisin Adresi
Merkezi A Blok Kat2 No4
Faaliyet Konusu
Durumu
Kargıcık
Kuvarsit
Đzinli
Taş Seki Mevki Gülnar
Mermer
Đzinli
Aslankar Beldesi Yavca Mevki
Sağlıklı Köyü Kavaklıca Mevki
Kebendibi Taşocağı
Kumboğazı Mevki Hebilli Köyü
Karadiken Köyü
Đr 3367 Dolomit Ocağı
Kum Ocağı
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Tarsus Sağlıklı Köyü Ütük Mevki
Đzinli
OSB 162 Oda 11/12 Parsel
Kum Çakıl Ocağı-Konkasör
Tesisi
Makina Đmalatı
Đzinli
OSB 7. Cad. No 4
Oto. Karesör Üretimi
Đzinli
Toprak Tepe Mevki Kazanlı Mersin
OSB 13. Cad No2
Adana Yolu 11. Km Bahçeli
Mersin Yolu Üzeri 2. Km No 36f
Tarsus Mersin
Halitağa Yolu Üzeri Reşadiye Köyü
Tarsus
Adana Yolu Üzeri 12. Km Yaka Köyü
Mevki
Karaduvar Mah. 65184 Sk. No 12
Mersin
Adana Yolu Üzeri 2. Km Tarsus
OSB R.K. Yüceler Cad No 16
Hamurlu Köyü Girişi Cumhuriyet Cad.
No 41 Yeni Taşkent
OSB 175 Oda 5 Nolu Parsel
Emek Mah. Köprüler Cad. 11/1
Karacailyas Mersin
Emek Mah. Köprüler Cad. 11/1
Karacailyas Mersin
Parmak Kurdu Köyü
Su Pompası Đmalatı
Cips Đmalatı
Bakliyat
Đzinli
Đzinli
Đzinli
Un Fabrikası
Đzinli
Piliç Eti Üretimi
Đzinli
Gazlı Gazsız Đçecek Üretimi
Đzinli
Sağlıklı Köyü Tarsus
Đzinli
Meyve Suyu Konsantre
Üretimi
Un Fabrikası
Suma Đmali
Đzinli
Đzinli
Bakliyat
Đzinli
Tarım Đlaç Üretimi
Ön Đzinli
Madeni Yağ Đmalatı
Đzinli
Madeni Yağ Đmalatı
Đzinli
Kireçtaşı Ocağı
Đzinli
Đzinli
► Đlimiz Tekkeköy civarında kurulu bulunan çimento fabrikası beyaz ve gri çimento üretiminde
bulunmaktadır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği EK-8/Liste A/2.3 kapsamında emisyon
iznine tabi bir tesistir ve EK-7/3.6 grubunda özel emisyon sınırlarına tabidir. Elektrostatik toz
3
çöktürücü kullanıldığından, toz konsantrasyonu 120 mg/m olarak sınırlandırılmıştır. Ölçüm
sonuçları sınır değerlerin altında kalmaktadır.
► Đlimizde asbestin üretildiği ve işlendiği tesis yoktur.
► Đlimizde maden izabe ve asit fabrikalarından yayılan SO2, NO, HF gibi gazların insan
sağlığına ve kültür bitkilerine etkileri hakkında yapılmış bir çalışma bulunamamıştır.
► Đlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır.
K. 6. 2
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği
Sanayi kuruluşları yönünden incelendiğinde Đl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki
SEKA Kağıt fabrikasının dışında sanayi ilin doğusunda ve Mersin Adana karayolu üzerinde
yoğunluk kazanmıştır. Diğer taraftan son yıllarda Ortadoğu’daki gelişmelere paralel olarak
Mersinde çok sayıda Petrol Dolum Tesisi kurulmuş, bu tesisler boru hatları ve denizde bulunan
SPM tesisleri ile birlikte bir dizi çevre problemlerini de birlikte gündeme taşımıştır. Bu nedenle
yoğun endüstri faaliyetlerin yaşandığı Mersin’de izleme ve kontrol mekanizması önemli bir
oynamaktadır.
Mersin Đli sınırları içerisinde faaliyet gösteren bazı sanayi kuruluşları ve atıksu arıtma tesisi
durumları aşağıda tablo halinde verilmektedir.
234
Tablo K. 11: Đl Sınırları Đçinde Bulunan Sanayi Kuruluşları Atıksu Arıtma Tesisi Durumları
Sanayi Tesisinin Adı
Yeri
Faaliyet Alanı
Arıtma Tesisi
Var mı?
Evet
Çelkonsan Makina Sanayi ve Ticaret Mersin Tarsus 17 Km. P.K.520
A.Ş.
Mersin
Ataş Mersin Terminali
P.K.37
33001 Karaduvar Mersin
Soda Sanayi A.Ş. Kromsan Krom Kazanlı Bucağı Yanı Pk.654Bileşikleri Fabrikası
Mersin
Soda Sanayi A.Ş. Soda Fabrikası
Kazanlı Bucağı Yanı Pk.654Mersin
Durak Tekstil San. ve Tic.Ltd.Şti.
Serbest Bölge M Ada 5/4 Parsel
3.Sok No:4 Mersin
Anadolu Cam San. A.Ş.
Yenitaşkent Kasabası, Toroslar
Mah. Tekke Cad. No:1 - Mersin
Paşabahçe Cam Sanayi ve Tic. A.Ş. Yenitaşkent Kasabası, Tekke
Mersin Fabrikası
Köyü Mevkii, P.K. 607- Mersin
Petrol Ofisi A.Ş. Mersin Terminali
Liman D Kapısı Yanı 33020
MERSĐN
Coca-Cola Đçecek A.Ş.
Adana Yolu 12. Km Yakaköy
Mevkii- Mersin
Hadi Doğan - Mersin Et Entegre Kazanlı Bucağı Soda San.Yolu
Tesisleri
Üzeri - Mersin
O/Pet Petrolcülük Sanayi ve Tic. A.Ş. Karaduvar Mah.1031 Sok. No:4
– Mersin
Enerji Petrol Ürünleri Pazarlama A.Ş. Yenisu Mevkii Adanalıoğlu Mersin
Aytemiz (Akpet) Akaryakıt Dağ. ve Karacailyas Belediyesi- Mersin
Pazarlama A.Ş.
Siyam Petrolcülük Dağıtım A.Ş.
Soda Yolu Kromsan Fabrikası
Karşısı Kazanlı-Mersin
Altınbaş Petrol(Alpet) ve Tic.A.Ş.
Kazanlı Beldesi Soda Sanayi
Karşısı- Mersin
Tuta Petrolcülük A.Ş.
Karaduvar Mah. 6598 Sok.Mersin
Balpet Petrol Ür. Taş. San. ve Tic. Soda
Fabrikası
–Kromsan
A.Ş.
karşısı-Mersin
G.S. Petrol (Yuropet) Ür. Tic. Ltd.Şti. Karaduvar Mah. 6594 Sok.
No:55-Mersin
Cms Tar.Ürün. Đhr.Đth.Paz.San. ve Mersin-Tarsus Yolu 12 Km. No:
Tic.Ltd.Şti.
168 Mersin
Dövenci Sac Prof. Demir Đmlt. Đnş. Keresteciler Sitesi 6232 No:14Taah.Tic ve San.Ltd.Şti.
Mersin
Narpak Narenciye Paketleme. ve Dış Yenitaşkent Beldesi - Mersin
Tic.A.Ş.
Minsan Madencilik Sanayi ve Ticaret Musalı Köyü Mersin
A.Ş.-Mersin Şubesi
Çimsa Çimento San.ve Tic.A.Ş Toroslar Mah. Tekke Cad. P.K.
Mersin Fabrikası
614 33013 Yenitaşkent / MERSĐN
Aygar Narenciye San.ve Tic.Ltd.Şti. Mersin-Tarsus Kara.Üzeri 18.Km
Toros Tarım San. ve Tic.A.Ş. Mersin
Fabrikası
Çukurova Đnşaat Makinaları San.Ve
Tic.A.Ş.
Etap Tarım ve Gıda Ürünleri Ambalaj
San. Tic. A.Ş.
Arteks Konfek. San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Lale Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Model Tekstil Sanayi ve Ticaret
Ltd.Şti.
Çelik Konst.
X
Petrol Ürünleri
X
DĐB Var
Krom Kimyasalları
X
DĐB Var
Soda Üretimi
X
DĐB Var
Konfeksiyon
KANALĐZASYONA BAĞLI
Cam Ambalaj (şişe ve
sınai kap)
Cam Eşya (zücaciye)
Akaryakıt Depolama ve
Dağıtım
Alkolsüz
Đçecekler,
Meşrubat Üretimi
Hayvan Kesimhanesi
X
DĐB Var
X
DĐB Var
X
DĐB Var
X
DĐB Var
X
DĐB Yok
X
Petrol Depolama ve
Dolum Tesisi
Petrol Depolama ve
X
DĐB Var
Dolum Tesisi
Petrol Depolama ve
X
DĐB Var
Dolum Tesisi
Petrol Depolama ve
X
DĐB Var
Dolum Tesisi
X
DĐB Var
Petrol Depolama ve
Dolum Tesisi
Petrol Depolama ve MESKĐ kanalizasyon sistemine bağlı
Dolum Tesisi
ama bağlantı izin belgesi yok
Petrol Depolama ve
X
DĐB Var
Dolum Tesisi
Petrol Depolama ve MESKĐ kanalizasyon sistemine bağlı
Dolum Tesisi
ama bağlantı izin belgesi yok
X
Muml.
Sarart.
Narenciye
Çelik Konst.
X
Muml.
Narenciye
Krom Cevheri
Sarart.
Gri ve Beyaz Çimento
Muml.
Sarart.
Narenciye
Karaduvar Mah. 132.Cad. No:3 Kalsiyum
Amonyum
33002 Mersin
Nitrat
Mersin-Tarsus Kar.11.Km.Mersin Fren-Pim-Burç-MilPabuç-Bıçak
Mersin - Tarsus Karayolu 10.Km. Meyve Suyu
Kazanlı-Mersin
Dr.Ayhan Aybar Bul.No:26 Ada 2- Konfeksiyon
2 Parsel Serb.Böl.Mersin
Yalçın Alaybeyoğlu Bul.0 Ada 4/4 Konfeksiyon
Parsel Ser.Böl.Mersin
Yalçın Alaybeyoğlu Bul.0 Ada 14 Konfeksiyon
Parsel No:32 Se.Bö.Mersin
235
Hayır
Deşarj
Đzin
Belgesi
Durumu
X
DĐB Var
X
X
DĐB Var
X
X
DĐB Var
X
DĐB Var
X
DĐB Var
Kanalizasyona Bağlı
Yeri
Konfeksiyon
Deşarj
Đzin
Belgesi
Evet
Hayır
Durumu
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Faaliyet Alanı
Başkent Konf.Ve Tıp Hiz. San. Tic. 0 Ada 4/1 Parsel Serbest Bölge
Ltd.Şti.
Mersin
Süper Star Konf.Ve Dış Tic.Ltd.Şti.
E Ada 1,2/Parselserbest Bölge
Mersin
Đçel Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. N Ada 3/4 Parsel Serbest Bölge
Mersin
Đpekyolu Konfek.San.Ve Tic.Ltd.Şti. Yalçın Alaybeyoğlu Cad.E Ada
3/1 Pars.Serb.Böl.Mersin
Starline
Konfeksiyon
San.Ve Yalçın Alaybeyoşlu Bul.P Ada 3/4
Tic.Ltd.Şti
Parsel No:29 Mersin
Palmiye Tekstil Sanayi ve Tic.Ltd.Şti. Mersin Serbest Bölgesi
Đnter Mode Konfeksiyon ve Dış Aa Ada 14 Parsel Serbest Bölge
Ticaret Ltd.Şti.
Mersin
Aksan Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret Yalçın Alaybeyoğlu Cad.No:11
Ltd.Şti.
Serbest Bölge-Mersin
Megastar Konfeksiyon Sanayi ve D-2 Cadde No:1 Serbest Bölge
Ticaret Ltd.Şti.
Mersin
Dönüş Đth.Đhr.Tic.A.Ş.
Soda Sanayiyolu Üzeri Trt Civarı
Kazanlı/Mersin
Mersin
Konfeksiyon
San.Ve V Ada 6/7 Parsel Serbest
Tic.Ltd.Şti.
Bölge.Mersin
Mds Konf.San.Ve Tic.Ltd.Şti.
B-2 Cad.No:3 Ada 1/1-3 Parsel
Serbest Böl.Mersin
Dh Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti Yalçın Alaybeyoğlu Cad.F Ada
3/4 Parsel - Mersin
Hartman Cotton Đndustrıes Pamuk Mümin Özyurt Cad.No:17 Serbest
San.Ve Tic.Ltd.Şti
Bölge-Mersin
Doğateks
Konfeksiyon
San.Ve B Ada 2.Cad. No:1 Serbest
Tic.Ltd.Şti
Bölge- Mersin
Erkon Tekstil San.Ve Tic.Ltd.Şti.
Serbest Bölge Y Ada 6/4-5-6
Parsel-Mersin
Teks-Team Gıda Nak.Tem.San.Ve Çat Mah.Abdi Đpekçi Cad.No:2/ATic.Ltd.Şti.
Mersin
Safir Tekstil Endüstri Mak. ve Yalçın Alaybeyoğlu Cad.L Par.
Otomotiv San.Ltd.
No:17 Serb.Bölg. Mersin
Eleks
Konfeksiyon
San.
ve V Ada 1/1-1/2 Parsel Serbest
Tic.Ltd.Şti.
Bölge Mersin
Konteks
Konfeksiyon
San.Ve 1 Ada 2/1 Parsel Serbest Bölge
Tic.Ltd.Şti.
Mersin
Merkon
Konfeksiyon
San.Ve D Ada 1/2 Parsel Serbest Bölge
Tic.Ltd.Şti
Mersin
K-L Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret N Ada 2/3-3/2 Parsel Serbest
Ltd.Şti
Bölge Mersin
Yamaç Tekstil Sanayi ve Ticaret I Ada 4/2-5/1 Parsel Serbest
Ltd.Şti
Bölge - Mersin
M-A Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. Y Ada 6/8 Parsel Dr.Ayhan Aybar
Bulv.No:14 Serbest Bölge - Mersin
Rbk Tekstil ve Yapı Malz. San.Ve T Ada 6/1 - 7/2 Parsel Serbest
Tic.A.Ş.
Bölge-Mersin
Raysi Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret N Ada 3/3 Parsel Serbest BölgeLtd.Şti.
Mersin
Santes
San.Tes.Đnş.Đml.
Mont. Tırmıl Kss G-1 Blok No:3 Mersin
Mak.Taah.Tic.A.Ş.
Teknolojik Yapılar Đnş. Đmal. Mon. Tırmıl Kss I-2 Blok No:2-3 Mersin
Mak. Pro. Taah. Tic.Ve San. Ltd.Şti.
Güral Tekstil Elek.Taş.Pet.Ve Gıda Mersin Serbest Böl. Y.Alayb.
San Ti.
Cad.K.Ada 5/2- Mersin
Bermudo Tekstil Elek.Tıb.Mal.San. V Ada 3/2 Parsel Serbest BölgeTic.Ltd.Ş
Mersin
Onteks Teks.San.Ticaret Ltd.Şti.
F/Ada 2/3-3/2 Parsel Serbest
Bölge- Mersin
Asküçük Dış ve Đç Ticaret Ltd.Şti.
Bekirde Yolu Đkinci Kanal No.62Mersin
236
Muml. Sarart.
Narenciye
Konfeksiyon
Arıtma Tesisi
Var mı?
X
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Hidrofil Pamuk
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
T-Shırt-Atlet-EşarpEtek-Gece.
Gömlek, Bluz
Pantolon veya Ceket,
Etek
Muml. Sarart.
Narenciye
Yeri
Mersin-Tarsus OSB
ABS Alçı Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
Atalar Mah.Çiçekli
Yenice
Mersin-Tarsus Kar.18 Km.Kanlı
Köp. Mevk.Huzurkent-Tarsus
Elvanlı
Yolu
1.Km
No:72
Kargıpınarı-Erdemli
Adana Cad. Beydeğirmeni Mevkii
No:67 - Tarsus
Org. San. Böl. Cumhuriyet Bulv.
No:23 Mersin
Karakürk Köyü Kurbağalı Kuyu
Mevkii Tarsus
Mersin-Tarsus Osb 251 Ada 3
Parsel Huzurkent Tarsus
Mersin-Tarsus Osb
Aşut Fiberglass Ticaret ve Sanayi
Ltd.Şti.
Rensan Tavukçuluk Gıda Süs Bit.
Hay. Yem San.Ltd.Şti
Miroil
Akaryakıt
Dağıtım
ve
Paz.Ltd.Şti.Tarsus Şubesi
Fritolay Gıda San. Ve Tic. A.Ş.
Kağıt Torba
Muhtelif Đş
Yedek Parç.
X
Makinesi
Makine Ekipmanları
X
Hazır Beton Santrali
X
Biyodizel
X
Meyve Suyu
X
DĐB Var
Piliç Eti
X
DĐB Yok
Oto Filtre
X
DĐB Yok
Sigara
OSB Kanalizasyonuna Bağlı
Deşarj Đznine Tabi Değil
X
DĐB Var
Düz Cam
Muml. Sarart.
Narenciye
Süt Ürünleri
X
X
Loader, Forklift
X
Kanalizasyona
Bağlı
DĐB Var
Kumaş
Kauçuktan Fitil
X
X
DĐB Var
DĐB Yok
Yonga Levha
Kanatlı Hayvan
üretimi
Piliç Üretimi
Yem OSB Kanalizasyonuna Bağlı
Cam Yünü
Oluklu Mukavva
X
DĐB Yok
X
DĐB Var
X
DĐB Var
Taşıt Đmalat ve Bakım
X
DĐB Yok
Servisi
Vitamin K3
Cad.No:30 Alçı
X
DĐB Var
Oxyvit Kimya Sanayi A.Ş.
Okyay Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Deşarj
Đzin
Belgesi
Evet
Hayır
Durumu
Faaliyet Alanı
Mondi Packaging Mersin Ambalaj Yalçın Alaybeyoglu Bul. E Ada
Sanayi A.Ş.
No:10 Serb.Böl.Mersin
Usta Metal Turizm Gıda Temizlik Yeni Taşkent Belediyesi D-400
Đth.Đhr.San.Ve Tic. Ltd. Şti.
Karayolu 14.Km. 400 Sok.Mersin
Mersin Makina Sanayi A.Ş.
Toroslar Mah.Tekke Cad. No:14
Yenitaşkent Mersin
Vur-Mak Vuruşkan Makina Sanayi ve Mersın Adana Karayolu 15.Km
Ticaret A.Ş.
Yakaköy Mevkii Mersin
Ser-Port Yağ Biodizel Sanayi ve Yenimahalle
Soda
San.Yolu
Depolama Ticaret (Mersin Şubesi) Ltd. Üzeri Kazanlı Mersin
Şti.
Yummy Meyve Suları Gıda Sanayi Mersin - Adana Karayolu Üzeri 13
Ticaret A.Ş.
Km. Mersin
Tav-Sa Tavukçuluk Sanayi ve Ticaret Anadolu Mah.Cumhuriyet Cad.40
Ltd. Şti.
Sok.No:10 Yenitaşkent Mersin
Sct Filtre Otomotiv Sanayi ve Ticaret Bağcılar Beldesi Tarsus
Ltd.Şti.
European Tobacco Sigara ve Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad.
Tütüncülük San.Ve Tic.A.Ş.
No:8 Huzurkent - Mersin
Trakya Cam San. A.Ş. Mersin Tarsus OSB
Atatürk
Cad.
No:1
Fabrikası
Huzurkent -Mersin
Lider Gıda San. ve Dış Tic.Ltd.Şti.
Tarsus Adana K.Yolu 5 Km.
Mahmutağa Köyü Tarsus
Güney Süt Sanayi ve Gıda Mad. Tic. Yunus Emre Mah. Nato Yolu Bul.
Ltd. Şti.
No:58 Tarsus
Çukurova Makina Đmalat ve Ticaret Adana Yolu Üzeri Pk.61-Tarsus
A.Ş.
Berdan Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. Adana Asfaltı Üzeri 7 Km.-Tarsus
Seçil
Plastik
Kauçuk
San.Ve Tarsus Anada Karayolu 7.Km
Tic.Ltd.Şti
Tarsus
Civarı
No:18Samedoğlu Orman Ürün.Değ.San.Ve Beydeğirmeni
Tic.A.Ş.
Tarsus
Mizan Tavukçuluk Entegre Et Sanayi Mersin Tarsus Organize San. Böl.
ve Ticaret A.Ş. Yem Fabrikası
5 Ada 1 Parsel Tarsus
Mizan Tavukçuluk Entegre Et Sanayi Halitağa Yolu Üzeri Reşadiye
ve Ticaret A.Ş.
Köyü Tarsus
Đzocam Sanayi Tic. A.Ş.
Mersin-Adana Karayolu 6.Km.
PK.69 -Tarsus
Ova-Sca Packagıng Ambalaj San.Ve Adana Yolu Üzeri Beydeğirmeni
Tic.Ltd.Şti.
Mevkii-Tarsus
Koluman Motorlu Taşıtlar A.Ş.
Oto Yol Çıkışı Yenice - Tarsus
Kalyoncu Nakliyat Turzm Tic.Ve
San.Ltd.
To-Ya-Şa Tarım Ür.Narenciye Amb.
Paz.Tur.Đnş.Đth.Đhr.San.Ve Tic.Ltd. Şti
Arıtma Tesisi
Var mı?
MEY Alkollü Đçkiler San. ve Tic. A.Ş. Mersin-Tarsus Osb
Muml. Sarart.
Narenciye
Muml. Sarart.
Narenciye
Tahin - Tahin HelvasıReçel
Muhtelif Boru
Tavuk
Yemi
Maddesi
Madeni Yağ
Cips Üretimi
Suma Üretimi
237
X
X
X
Katkı
DĐB Yok
K. 6. 3
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği
Sanayiden kaynaklanan toprak kirliliği hakkında yapılmış bir çalışma olmamakla birlikte,
ilimizdeki büyük sanayi kuruluşlarının bir çoğunun birinci, ikinci ve üçüncü sınıf tarım arazileri
üzerinde kurulduğu bilinmektedir.
K. 6. 4
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği
Sanayiden kaynaklanan gürültü kirliliği genelde o işyerinde çalışan insanların sağlıklarının
bozulmasına ve iş kaybına yol açar, sanayide gürültü kirliliğine karşı alınması gereken önlemler
yeterli olmadığı zaman çalışanlara kulaklık ve ses basıncından koruyan elbiseler verilir.
Yüksek gürültüye maruz kalan kişiler gürültü kontrol yönetmeliğinde belirtilen süre kadar
çalışırlar. Sanayiden kaynaklanan gürültü ile ilgili bakınız O. Gürültü Bölümü.
K. 6. 5
Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar
Mersin ilindeki sanayi kuruluşları tehlikeli atık yönünden değerlendirildiğinde birkaç sanayi
kuruluşu ön plana çıkmaktadır.
Merkez ilçeye bağlı Kazanlı kasabasında faaliyet gösteren Soda Sanayi A.Ş.ne ait
3
Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikasında 1,5 milyon m civarında tehlikeli atık bulunmakta olup halen
fabrika sahası içerisinde depolanmaktadır. 1984 yılında üretime başlamış olan Kromsan
fabrikasında Sodyum bikromat üretim prosesi sonucu oluşan atıklar Cr+6 bileşikleri ihtiva etmesi
nedeniyle tehlikeli atık olarak değerlendirilmektedir. Özel işlemli arazi depolaması yapılarak
bekletilen atıkların nihai bertarafına yönelik teknolojik çalışmalar devam etmekte olup bu çalışmalar
tamamlanıncaya kadar olabilecek çevresel etkilerin önlenmesi için atıkların üzerinin (HDPE)
geçirimsiz tabaka ile kaplatılmıştır. Kromsan Fabrikasında geçtiğimiz yıllarda yapılan teknolojik
yenilikler sayesinde fabrikada 2001 yılından itibaren tehlikeli atık oluşmamaktadır.
Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips
2
(CaSO4x2H2O) atıkları, fabrika sahasında 200 000 m lik alanda üç adet jips havuzunda
depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş
yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda
çalışmalar yapılmaktadır.
Diğer sanayi kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli ve zararlı atıklar ile ilgili bilgilere
H.Atıklar Bölümünde yer verilmiştir. Sanayi tesislerinin arıtma tesis bilgileri Tablo T.10’da
verilmektedir.
K. 7
SANAYĐ TESĐSLERĐNĐN ACĐL DURUM PLANI
Đlimiz sınırları içerisinde bulunan sanayi kuruluşlarının endüstriyel kazalara karşı kendi
bünyelerinde hazırlamış olduğu “Endüstriyel Kazalar Acil Durum Planları” mevcut olup, bu planlar
kapsamında ihtiyaç duyulması halinde Valilik olarak destek sağlanmaktadır.
KAYNAKÇA
1 . Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları.
2 . Başbakanlık Devlet Đstatistik Enstitüsü Başkanlığı, “1997 Yılı Mersin Đli Đmalat Sanayi Đşyerleri
Sayımı” Tarama Anketi Sonuçları.
3 . Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Verileri.
4 . Ekonomik Rapor , 2006, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası .
5. Mersin Valiliği Web Sitesi.
238
L. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞME
L. 1
ALTYAPI
L. 1. 1
Temiz Su Sistemi
Mersin Kenti ve Tarsus Đlçesinin içme suyu Berdan Nehri üzerindeki Berdan barajından
karşılanmaktadır. Mersin Đline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini Đller Bankası ve Đl Özel
Đdaresi (Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığı)’nce sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve
kuyular kullanılmaktadır.
3
2
Mersin’in en önemli su kaynağı 87.500.000 m / gün’ lük depolama hacmi ve 10.520 Km
göl alanına sahip olan Tarsus Berdan Barajı, Mersin’in su ihtiyacının %90’ını karşılamaktadır.
Berdan Barajından alınan ham su, Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde arıtılmaktadır. Tesisler
Fransız-Türk firmalarının ortaklığında 1.kısım 1984, 2.kısım 1991, 3.kısım 1999 yıllarında hizmete
alınmıştır. Her kısmın kapasitesi 130.000 m³/gün olmak üzere tesisin toplam kapasitesi 390.000
m³/gün (yaklaşık 4.500 lt/sn) olup bunun %75’lik kısmı (3.375 lt/sn) Mersin Şehrine tahsis edilmiştir.
Halen günde 240.000 m³ su üretilmekte, bunun 200.000 m³’ü Mersin’e, 40.000 m³’ü ise
Tarsus’a verilmektedir.
Berdan Arıtma Tesisinden alınan su Karacailyas’a kadar cazibe ile gelmekte ve Karacailyas’da
bulunan terfi merkezi ile D1 deposuna ulaştırılmaktadır. D1 deposundan P1 terfi merkezi (pompa
3
istasyonu) ile 3800 m uzunluğunda Ø 1000 mm’ lik borularla 20.000 m lük D2 ve D3 depolarına,
3
4550 m uzunluğunda Ø 1000 mm lik borularla 8.000 m lük D3 deposunda bulunan P2 terfi merkezi
3
ile2584 m uzunluğunda, Ø 500 mm’ lik borularla 5.000 m hacmindeki D4 ve 5562 m uzunluğunda
3
Ø 700 mm’ lik borularla 5.000 m lük D6 depolarına, D4 deposunda bulunan P3 terfi merkezi ile
3
850 m uzunluğunda Ø 500 mm’ lik borularla 5.000 m lük D5 deposuna, D6 deposundan da P4 terfi
merkezi ile de Kocavilayet deposuna iletilmektedir. Mevcut depolara terfi edilen su şebeke ile
hizmete sunulmaktadır 2005 yılında Berdan II. Đsale Hattı tamamlanmıştır. 1.isale hattı ile şehir
merkezi, Karacailyas, Dikilitaş, Arpaçsakarlar, Yalınayak beldelerine içme suyu verilmekte iken,
2.isale hattından sonra Mezitli, Kuyuluk, Dorukkent, Çiftlikköy, Adanalıoğlu, Kazanlı, Huzurkent’in
%90’ına, Yenitaşkent’in Homurlu Mahallesi gibi yerleşim yerlerine ve Mersin Üniversitesi Çiftlikköy
Kampüsü’ne de Berdan Đçme suyu verilmiştir. Đsale hatlarının üst kotlarında bulunan Yenitaşkent’in
Tekke ve Yakaköy Mahalleleri, Huzurkent’in Nacarlı ve Bağlarbaşı Mahalleleri ayrıca Bağcılar ve
Bahçeli Beldelerine terfi merkezleri ile içme suyu verilmesi mevcut isale hattında sorunlara sebep
olmaktadır. Bu yerlere Berdan içme suyu arıtma tesisinden gelecek ayrı bir isale hattının
yapılmasının planlanmakta olduğu, su sıkıntısı yaşanmaması için bu yerlerin kuyu ve kaynak suları
ile desteklendiği belirtilmektedir.
Đçme suyu Berdan Arıtma Tesislerinde üretilen içme-kullanma suyu tesislerden Mersin’e Ø
1400 mm çaplı ve 2006 yılında işletmeye alınan Ø 1200’lük borular içeren iki isale hattıyla
gelmektedir.
Đsale hatlarının üst kotlarında bulunan yerleşim yerlerinde içme suyu verilmesi mevcut isale
hattında sorunlara sebep olduğu için bu yerler kuyu ve kaynak suları ile desteklenmektedir. yeni
katılan muhtelif köy ve beldelerinde açılmış 95,20 lt/sn kapasiteli 36 adet yer altı kuyusu ve 47 lt/sn
kapasiteli 8 adet artezyen kuyusu bulunmaktadır.
Köylerimizde içme suyu ihtiyacı kuyular ve kaynaklardan sağlanmasına rağmen, içme
suyunun sulama amaçlı kullanılması nedeniyle su sıkıntısı çekilmektedir. Sulama suyunun köylere
temin edilmesi Đl Özel Đdaresi tarafından yapılmaktadır Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde
arıtılmaktadır asında değişik çaplarda FONT, ASBEST, HDPE, PVC ve CTP borulardan
oluşmaktadır. Pik ve asbestli eski boruların HDPE borulara dönüştürülmesine başlanmış, yaklaşık
200 km uzunluğunda içme suyu borusu döşeme işlemi tamamlanmıştır. Mersin Büyükşehir
belediyesi sınırları yeni beldelerin katılımıyla genişlemiş olup, beldelerdeki mevcut ve yeni yapılan
içme suyu şebeke uzunluğuyla toplam 2221 km’ye ulaşmıştır.
Đçme suyundan alınan numunelerin Mersin Büyükşehir Belediyesince yapılan analiz
sonuçları Tablo L.1 ve Tablo L.2’ de verilmektedir.
239
Tablo L. 1: Kimyasal Su Analizi Raporu (numunenin alındığı tarih 25.12.2007)
PARAMETRELER
SICAKLIK
GÖRÜNÜŞ
RENK
TAD ve KOKU
BULANIKLIK
TORTU
pH
ĐLETKENLĐK
TOPLAM SERTLĐĐK (CaCO3)
NĐTRĐT (NO2)
NĐTRĐT AZOTU (NO2-N)
NĐTRAT (mg/l) (NO3)
NĐTRAT AZOTU(mg/l) (NO3-N)
AMONYAK (mg/l) (NH3)
AMONYAK AZOTU (mg/l) (NH3N)
AMONYUM
(NH4)
KLOR (Cl2)
DEMĐR (Fe)
MANGAN (Mn)
ALÜMĐNYUM (Al+³)
SĐYANÜR (Cn‾)
KLORÜR (CI‾)
SÜLFAT (SO4‾²)
ARSENĐK (As)
BAKIR (Cu)
CĐVA (Hg)
KADMĐYUM (Cd)
KROM (Cr)
KURŞUN (Pb)
SODYUM (Na)
BĐRĐM
(0C)
Hazen
JTU
µs/cm
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
µg/l
mg/l
mg/l
µg/l
mg/l
µg/l
µg/l
µg/l
µg/l
mg/l
ANALĐZ DEĞER
SAĞLIK BAKANLIĞI ĐNSANĐ
TÜKETĐM AMAÇLI SULAR
YÖNETMELĐĞĐ
12,6
Berrak
<5
<5
Normal
0,1
0,6
Yok
8
6,5≤pH≤9,5
317
2500
180
0,009
0,50
0,003
4,9
50
1,1
0,02
0,01
0,02
0,50
0,5
0,5
0,01
0,2
0,016
0,05
0,14
0,2
1
50
18
250
20
250
<5
10
0
2
0
1
<1
5
0
50
1
10
9,007
200
Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi-MESKĐ Genel Müdürlüğü
Tablo L. 2: Bakteriyolojik Su Analizi Raporu (numunenin alındığı tarih 30.01.2008)
KOLĐFORM ORGANĐZMA (100 ml)
E.COLĐ (100 ml)
SALMONELLA
SHIGELLA
ANALĐZ
SAĞLIK BAKANLIĞI ĐNSANĐ TÜKETĐM AMAÇLI SULAR
SONUCU
YÖNETMELĐĞĐ
YOK
Bulunmayacak
YOK
Bulunmayacak
YOK
Bulunmayacak
YOK
Bulunmayacak
Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi-MESKĐ Genel Müdürlüğü
Berdan Đçme Suyu Arıtma Tesislerinde arıtılan suyun %25’ini alan Tarsus 3 basınç
bölgesine ayrılmış olup, 2 adet 15000 m³ gömme betonarme ile 1 adet betonarme 2250 m³
kapasiteli depo vardır. Depolardan birine su cazibe ile diğer iki depoya ise terfi pompaları ile
aktarılmaktadır. Tarsus’ta Ø63 ile Ø 1200 mm çaplarında çelik, düktil, açb, Pvc az miktarda font
boru olmak üzere yaklaşık 530 Km içme su şebekesi mevcuttur. 2030 yılına kadar yeterli su
planlaması yapılmıştır.
Anamur Đlçesi, içme su ihtiyacını kış aylarında Karaguz kaynağından, yaz aylarında ise 6
adet içme suyu derin kuyularından pompalar ile sağlanmaktadır. Şebekenin uzunluğu yaklaşık 150
km’dir. Şebekeler pvc, çelik, açb, ctp ve font borulardan oluşmaktadır. Su kalitesi ölçümleri her ay
düzenli olarak şebekenin değişik yerlerinden numune alınarak analizleri yapılmaktadır.
Bozyazı Đlçesi’nde 2 Adet içme suyu sondaj kuyusu bulunmakta, 33lt/sn ve 25lt/sn
kapasiteli devamlı su mevcut. NO2(Nitrit) = 0 NH4 (Amonyum)=0 AL(Alüminyum)=0 Fe
(Demir)=0.0225, Depolar arası bağlantı borusu çelik boru ve AÇP. Dağıtım Şebekesi ana boruları:
AÇP, Tali Borular PVC. Toplam Şebeke uzunluğu: 180 km’dir.
240
Aydıncık Đlçe sınırları içerisinde su kaynaklarının içme suyu olarak kullanılan miktar
ortalama olarak 75 lt/sn’dir. Dağıtım şebekesi pwc boru, irsaliye hattı ise çelik borudur. Đrsaliye hattı
12 km olup dağıtım şebekesi 50 km’dir.
Gülnar Đlçe sınırları içerisindeki su kaynaklarından içme suyu olarak kullanılan miktar
ortalama olarak 35 lt/sn’dir. Dağıtım şebekesi pvc ve aspes boru irsaliye hattı ise çelik borudur.
Đrsaliye hattı 17 km olup dağıtım şebekesi 70 km’dir.
Silifke Đlçesi’ne verilen temiz su kaynaklarının (içme suyu) kapasitesi yıllık 2.051.924 m³’tür.
Đhtiva ettikleri mineraller; iletkenlik 445 µs/cm, pH=7.74, Nitrit (NO2) =0.0481 mg/lt, Amonyum
(NH4)= 0.0002 mg/lt, Demir (Fe)= 0.0185 mg/lt’dir. Đlçedeki toplam içmesuyu şebeke uzunluğu 315
km’dir.
Erdemli Đlçesi’nde içme suyu kapasitesi 200 lt/sn’dir. Yaz mevsiminde özellikle Haziran,
Temmuz, Ağustos, Eylül aylarında ihtiyaca cevap vermemektedir. Mineraller acısından ise; suyun
kireç oranı yüksektir. Boru kalitesi astbestli ve pvc boru olup kalitesi düşüktür. Şebeke uzunluğu
150 km’dir.
Çamlıyayla Đlçesi’nin içme suyu ihtiyacı doğal kaynaklardan arıtmasız olarak
karşılanmaktadır. Kapasite olarak yaz ve kış ortalaması nüfusun ihtiyacına cevap verecek
yeterliliktedir. Suların kullanıma sunulması çelik, asbest ve plastik borularla sağlanmakta olup
uzunluk 400-450 km kadardır.
L. 1. 2
Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi
Đl merkezinde ilk kanalizasyon sistemi 1940'larda yapılmış olup, daha sonra değişik
zamanlarda yapılan sistemin bir bölümünü oluşturmaktadır. Kanalizasyon sistemi geçmiş yıllarda
ıslah edilmiş, ancak hala yağış sonrası akışları kaldıramayacak durumdadır ve zaman zaman
taşkın problemleri olmaktadır.
Minimum Ø 200 beton büz borularla konut ve işyerlerinden alınan atık sular, metrajı Tablo
L.3 ‘de verilmekte olan toplama sistemi vasıtasıyla; Efrenk deresinin batısı batı pompa istasyonuna
doğru, doğusu ise merkez pompa istasyonuna iletilmektedir. Batı pompa istasyonundan Merkez
pompa istasyonuna aktarılan atık sular buradan Ø 1200 ve Ø 1600’lük deşarj hattı bağlantısıyla
denizin 2000 m içine deşarj edilmektedir. 2007 yılı itibariyle mevcut kanalizasyon şebeke uzunluğu
1433 Km’ dir.
Mersin merkezde hali hazırda atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır. Büyükşehir Belediyesi
sınırları içerisindeki alt kademe belediyeleri (Akdeniz, Toroslar, Yenişehir) kanalizasyon sistemi
%95 oranında yapılmıştır. Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, Huzurkent, Yalınayak Belediyelerinde
kanalizasyon sistemi bulunmakta, Çiftlikköy ve Adanalıoğlu Beldelerinde ise kanalizasyon sistemi
%50 oranında mevcuttur. Atıksular Mezitli’de denize, diğer yerlerde ise en yakın derelere
boşaltılmaktadır. Diğer beldelerde ise kanalizasyon sistemi mevcut olmayıp, atıksular foseptik
çukurlarında toplanmakta, bu çukurlar dolduklarında vidanjörlerle en yakın kanalizasyon sistemine
aktarılmaktadır.
Büyükşehir Belediye sınırlarında içinde atıksuların arıtılması ile ilgili yapılan fizibilite
çalışmalarına göre 3 ayrı bölgede arıtma tesisi önerisi yapılmış. Bunlardan en önemli ve büyüğü
Yenişehir, Çiftlikköy, Toroslar, Akdeniz, Dorukkent, Arpaçsakarlar, Yalınayak, Dikilitaş, Karacailyas,
Bahçeli, Bağcılar, yenitaşkant, Adanalıoğlu, Kazanlı ve Huzurkent olmak üzere 15 beldenin
atıksularının Karaduvar Atıksu Arıtma Tesislerinde arıtılması, diğeri Tece, Davultepe, Mezitli ve
Kuyuluk beldelerinin atıksuları Mezitli’de yapılacak atıksu arıtma tesisinde arıtılması, üçüncüsü ise
atıksuların merkezi atıksu arıtma sistemine ulaştırılmasının coğrafik koşullardan dolayı maliyeti çok
artırmasından dolayı Gözne, Soğucak, ve Değirmençay’da lokal atıksu arıtma sistemlerinde
arıtılması önerilmiş.
MESKĐ Genel Müdürlüğü’nce Avrupa Yatırım Bankasından temin edilen dış kredi ile;
● merkez pompadan Karaduvar Atıksu Arıtma Tesisine 2xØ1600’lük borularla yaklaşık 10 km’lik
terfi hattı,
● 8 adet terfi merkezi ile, Huzurkent ve diğer beldelerin atıksularını Karaduvar Atıksu Arıtma
Tesisine ulaştıracak yaklaşık 28 km’lik terfi hattı,
● 2 km uzunluğunda deniz deşarjı,
241
● 1.050.000 kişiye hitap eden ve ilavelerle 1.500.000 kişiye hitap edecek olan karbon, azot ve
fosfor giderimli atıksu arıtma tesisinin ihalesi 2007 yılı içerisinde bitirilmiş olup yapımı %40
seviyelerinde tamamlanmıştır. 2009 şubat ayında bitirilmesinin hedeflendiği belirtilmektedir.
Mezitli Atıksu Arıtma Tesisinin yeri belirlenmiş, projesi bitirilmiş, kamulaştırma işlemi %20
oranında gerçekleştirilmiş ve halen devam etmektedir. Kamulaştırma işlemleri bittikten sonra
yapımına başlanılacaktır. Atıksuyu Tece, Davultepe, Kuyuluk beldelerinden ve Mezitli pompa
istasyonundan Mezitli Atıksu Arıtma tesisine iletecek terfi hatlarının projeleri yaptırılmıştır. Terfi
hatları ihalesinin 2008 yılı içerisinde yapılması planlanmıştır.
Tablo L. 3: Büyükşehirde Mevcut Kanalizasyon Hattı Ana Boru Çap ve Uzunlukları
KESĐT (BORU)
Ø 200- Ø 400
Ø 500
Ø 600
Ø 700
Ø 800
Ø 1000
Ø 1200
Ø 1600
Ø 2000
Toplam
UZUNLUK (Km)
1.342,091
14,570
20,557
4,700
19,572
16,511
10,652
3,437
0,910
1.433
Tarsus’ta kanalizasyon sistemi ayrık sistemdir. 370 km uzunluğunda çeşitli çaplarda (Ø200,
Ø250, Ø300, Ø400, Ø500, Ø600, Ø700, Ø800, Ø900, Ø1000, Ø1200, Ø1400 mm) HDPE beton
kanalizasyon boru sistemi ile 220 km uzunluğunda yine çeşitli çaplarda Ø250 mm’den Ø2600 mm
çapa kadar yağmur suyu hattı vardır. 10.000 kadar kanalizasyon pissu parsel bacası, 5000 adet
yağmur suyu ızgarası mevcuttur. Kanalizasyon hatlarının tümü Karabucak Atıksu Arıtma Tesisine
bağlı olup, yağmursuyu hatları ise Berdan Nehrine şehrin farklı noktalarından deşarj olmaktadır.
Tablo L. 4: Tarsus Đmar sınırları içinde mevcut olan altyapı tesisleri.
YAPILAN ĐŞLER
SÖZLEŞME II
SÖZLEŞME I
FAHRETĐN PAŞA MAH
BERDAN PĐKNĐK ALANI
2006 YILI KANALĐZASYON VE DRENAJ ĐNŞAATI
KEMALPAŞA SANAYĐ SĐTESĐ ALTYAPI ĐNŞAATI
ESKĐ KANALĐZASYON HATLARI KANALĐZASYON
VE DRENAJ ĐŞLERĐ YÖNETĐCĐLĐĞĐ
TOPLAM
KANALĐZASYON
HDPE-BETON m
78.539,00
77.050,00
4.326,00
17.639,69
8.897,00
200.000,00
6.886,00
393.337,69
DRENAJ
BETON m
39.085,00
96.163,00
1.376,00
8.546,00
2.524,00
147.694,00
ĐÇME SUYU
PVC-DCI-AÇB m
37.488,00
53.540,00
3.678,00
9.354,00
422.000,00
526.060,00
Đlimizde atıksu arıtma tesisi bulunan tek ilçe merkezi Tarsus olup, 2002 yılından beri
faaliyette olan arıtma tesisine ait özellikler aşağıda verilmektedir:
● Tarsus’un 2 km güney batısında kurulan atıksu arıtma tesisinde, atıksu arıtımı aynı anda çamur
stabilizasyonu ve nitrifikasyon ve denitrifikasyon işlemlerinin kontrolüne imkân veren modifiye
3
edilmiş uzun havalandırmalı arıtma prosesi ile yapılmaktadır. Kapasitesi 42.983 m /gün, 1. aşama
EN 312 000 hedef yılı 2010, 2. aşama EN 436 000 hedef yılı 2010 dur.
● Biyolojik arıtma işleminden arta kalan fazla çamur, mekanik olarak susuzlaştırıldıktan sonra
tarımda kullanılmakta, kuru ve granüler formda sıhhi bir üretim olarak çiftçilere dağıtılmaktadır.
Fazla çamur yağmurlu ve mahsul alma dönemlerinde, daha sonra kullanılmak üzere
depolanmaktadır.
Anamur’da kanalizasyon hat uzunluğu yaklaşık 160 km dir. Şebekede Q200, Q300, Q400,
Q500 ve Q1000 lik beton borular kullanılmıştır. Đsale hattı Q1000 borulardan yapılmış olup, derin
deniz deşarjı yapılmaktadır. Deşarj borusu Q500 CTP ebadında ve 1560 m uzunluğundadır. Arıtma
tesisi projesi hazırlanmış olup, ilerleyen yıllarda çalışmalar yapılacaktır. Yağmur suları ızgaralar
sayesinde ve kapalı açık baks sistemi ile denize ulaşmaktadır.
Aydıncık Đlçesinde atık su ve yağmur suları toplama kanalizasyon şebekesinin % 5 ‘i
tamamlanmıştır.
242
Çamlıyayla’da atık su bertarafı fosseptik çukurları aracılığı ile yapılmakta olup arazi yapısı
tamamen yağmur sularının bir dereye ulaşacağı şekilde meyilli olması sebebiyle yapılmış bir
yağmur suyu toplama sistemi bulunmamaktadır.
Gülnar Đlçesinde atık su ve yağmur suları toplama kanalizasyon şebekesinin % 85’i
tamamlanmıştır.
Bozyazı Đlçesinde kanalizasyon ve arıtma sistemi yok.
Erdemli Đlçesi sınırları içerisindeki altyapı sistemi ayrık sistem olarak yapılmakta olup,
bugüne kadar yaklaşık 40 km kanalizasyon şebekesi ile 15 km yağmur suyu şebekesi yapımı
tamamlanmıştır. Belediye sınırları içerisinde mevcut bir atıksu arıtma tesisi bulunmamaktadır.
Ancak atıksu arıtma tesisi yeri kamulaştırılması, zemin etüt raporu, çed raporu ve projesi 2006 ve
2007 yıllarında tamamlanarak inşaata hazır hale getirilmiştir. Arıtma Tesisi inşaatına 2008 yılı
içinde başlanması planlanmaktadır.
Silifke’de toplam kanalizasyon şebekesi uzunluğu 195 km’dir. Kanalizasyon şebekesinden
bağımsız yağmur suyu drenaj şebekesi mevcuttur. Kapasitesi 21.500 m³/gün olan atıksu arıtma
tesisi 2007 yılında inşaatı tamamlanarak faaliyete geçirilmiştir.
Đlimizdeki belediyelerin kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin durumunu Tablo L.5’ de
verilmektedir.
Tablo L. 5: Belediyelerin Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma Tesisi Durumları
ĐLÇE
MERKEZ
KANALĐZASYON SĐSTEMĐ OLAN
BELEDĐYELER
Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki
alt kademe belediyelerinde (Akdeniz,
Toroslar, Yenişehir) kanalizasyon sistemi
%95 oranında yapılmıştır.
Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, Huzurkent,
Yalınayak Belediyelerinde bulunmakta,
Çiftlikköy ve Adanalıoğlu Beldelerinde %50
oranında mevcuttur.
ARITMA
TESĐSĐ OLAN
BELEDĐYELE
AÇIKLAMALAR
Yok
Büyükşehir Bld.’nin derin deniz deşarjı
var. Mezitli Bld.’nin ise derin deniz deşarjı
çalışmaları devam ediyor. Büyükşehir
Belediyesi’nce (dış kredi desteğiyle) 15
civarında beldenin atıksularının arıtılacağı
Karaduvar atıksu arıtma tesisinin ihalesini
2007 yılı içerisinde bitirilmiş yapımı %40
seviyesinde tamamlanmış.
Mezitli atıksu arıtma tesisinin yeri
belirlenmiş,
projesi
bitirilmiş,
kamulaştırma işlemi bittikten sonra
yapımına başlanacak.
Derin deniz deşarjı var.
ANAMUR
Đlçe merkezinde 160 km.
Yok
AYDINCIK
Atık su ve yağmur suları toplama
kanalizasyon şebekesinin % 5 ‘i
tamamlanmıştır.
Yok
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
MUT
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Đlçe merkezi (%85)
Đlçe Merkezi
ERDEMLĐ
Đlçe Merkezi (%70), Kargıpınarı (kısmen)
SĐLĐFKE
Đlçe Merkezi, Atakent (kısmen)
TARSUS
Đlçe Merkezi, Atalar (kısmen), Huzurkent
(kısmen)
Kargıpınarı,
(kısmen)
Erdemli ilçe merkezinde atıksu arıtma
tesisi ile ilgili işlemler tamamlanmış olup,
inşaatına 2008 yılı içinde başlanması
planlanmaktadır.
Silifke Merkez,
Narlıkuyu(kısm
en), Atakent
(kısmen)
Tarsus Merkez
Sahil belediyelerimizde yoğunlaşmış olan turizm tesisleri ve tatil siteleri atık suları için Su
Kirliliği Kontrol Yönetmeliği gereğince yaptırılan müstakil atıksu arıtma tesisleri, projelendirme ve
özellikle işletme problemlerinden dolayı deniz kirliliğinin önlenmesinde soruna çözüm olamamıştır.
Bütün bunlardan da anlaşılacağı üzere, Đlimizde Tarsus, Silifke Đlçesi dışında kanalizasyon
ve atıksu arıtma tesisi sorununu tam olarak çözen ilçe belediyesi bulunmamakta olup, başta sahil
belediyeleri olmak üzere alt yapı sorunlarını çözmek amacıyla belediyeler bir dizi çalışma içerisine
girmişlerdir.
243
L. 1. 3
Yeşil Alanlar
Mersin Büyükşehir Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde bakmakla sorumlu olunan şehir
parkları, rekreasyon alanları, yeşil alanlar ve orta refüjlerin toplam alan yüzölçümü 690.820 m²’dir.
Büyükşehir sınırları içerisindeki kişi başına düşün yeşil alan miktarının tam olarak belirlenebilmesi
için ilçe belediyelere ait toplam yeşil alan miktarının da belirlenmesi gerekmektedir. Çünkü sadece
büyükşehire ait yeşil alan miktarı şehrin sahip olduğu yeşil alanların tümünü oluşturmamaktadır. Bu
nedenle bu konu ile ilgili net bir rakam verilememiştir. Büyükşehir belediyesince orta refüj, kaldırım
ve parklarda, limon, akasya türleri, Đskenderun Kauçuğu, palmiye, kurtbağrı, Akçaağaç, dişbudak,
erguvan, çınar, jakaranda, yalancı akasya, fırça çalısı, manolya, defne, Japon kavağı, zakkum,
ardıç, yalancı karabiber, muz, servi, taflan, kadın tuzluğu, ateş dikeni, oya, yasemin, iğde, fıstık
çamı, grevillaağacı, süs eriği, ılgın, keçiboynuzu, kartopu, oya ağacı, avize, peru zakkumu, agave
gibi ağaçlar/çalılar kullanılmaktadır.
Mersin Büyükşehir Belediyesinin alt birim belediyelerinden Akdeniz Belediyesi içindeki yeşil alan
miktarı 360 dönüm, kişi başına düşün yeşil alan miktarı 1,5 m²’dir. Yenişehir Belediyesi sınırları
içerisindeki toplam yeşil alan miktarı 673.710 m² olup kişi başına 5.30 m² yeşil alan düşmektedir.
Toroslar Belediyesi sınırları içerisindeki parklar 181.920 m²’dir.
Mersin'de uygun bir yeşil alan uygulaması ve düzenli bir yeşil alan sisteminin oluşturulmasının
hava kirliliğinin önlenmesinde önemli bir katkısı olacaktır. Kentin koşullarına uygun bitki örtüsü
seçimi, bu bitkilerin filtrasyon ve absorbsiyon kapasitelerinin belirlenmesi gibi çalışmalar
sonuçlandırıldığında yeşil alanların Mersin’in hava kalitesine katkısı sağlanabilir. Kamu elindeki boş
alanların cadde ve sokak kenarlarının yeşillendirilmesi ile hava kirliliğinin azaltılması ve temiz
havanın artması sağlanacaktır. Yeşil alanlar oksijen üretmekte, karbondioksit kullanmakta, hava ısı
değişimleri yaparak hava çevrimi sağlamakta ve partikül maddeleri bünyesinde toplamaktadır.
Tarsus’ta kent içindeki park toplam alanı 279,901 m² olup, toplam yeşil alan miktarı (aktif,
pasif ve park alanları dahil) 507,450 m², kişi başına düşen yeşil alan miktarı 2,34 m²’dir. Anamur
imar planında toplam 98.4 Ha yeşil alan ayrılmış olup kişi başına 8,9 m² yeşil alan düşmektedir.
Aydıncık uygulama imar planına göre kişi başına düşen yeşil alan miktarı 5,5 m² olup kullanılan
bitki türü çam ve palmiyedir. Bozyazı’da kent içerisindeki planlama alanında meydan, otopark ve
yeşil alanlar yeterli ve dengeli dağılımı yapılmıştır. Gülnar’daki uygulama imar planına göre kişi
başına düşen yeşil alan miktarı 10 m²’dir. Silifke kent merkezindeki toplam yeşil alan yüzölçümü
156.000 m² olup kişi başına yaklaşık 2,5 m² yeşil alan düşmektedir. Erdemli’de kent içindeki toplam
aktif yeşil alan yüzölçümü imar planına göre yaklaşık 74.79 hektardır. Kişi başına 17.8 m² yeşil alan
düşmektedir. Kent dokusuna uyum sağlamış bitki türü makidir. Yerleşme genelinde pasif yeşil alan
olarak bahçeler, ağaçlar ve fundalıklar yeşil bir görünüm oluşturmaktadır. Yerleşme sınırları
içerisinde mesire alanı olarak kullanılan Erdemli Çamlığı yer almaktadır. Ayrıca belediye sınırları
içerisinde kuzey ve kuzey-katı kesimlerde orman kapsamında oldukça büyük araziler mevcuttur.
Bunun dışında yerleşme içi ve civarında narenciye bahçeleri ve tarım alanları bulunmaktadır.
Çamlıyayla Đlçesinde toplam yeşil alan miktarı planlar üzerinde ölçülen yaklaşık değerlere göre
330.000 m²’dir. Bitki örtüsü açısından ilçeyi çevreleyen ormanlardaki bitki örtüsü ile yerleşim alanı
içerisindeki meyve ağaçları birlikte karma bir yeşil örtü oluşturmaktadır.
L. 1. 4
Elektrik Đletim Hatları
Đlde daha önceki yıllarda olduğu gibi ihtiyaçların niteliğine göre AG+OG şebeke tevsii, trafo
ilavesi ve havai hattın yeraltı şebekesine dönüştürülmesi gibi işler için proje tesis çalışmaları
yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Enerji tüketiminde kaynaklardan maksimum fayda
sağlanabilmesi için enerji dağıtım sisteminde kullanılan malzemelerin uygunluğuna önem
verilmektedir.
L. 1. 5
Doğalgaz Boru Hatları
Đlimizde doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde
projelendirilmiş ve kullanılmaya başlanılmıştır. Fakat yerleşim alanlarında kullanımı için herhangi
bir girişim ve projelendirme çalışması yapılmamıştır.
244
L. 2
ULAŞIM
L. 2. 1
Karayolları
L. 2. 1. 1
Karayolları Genel
Đlde toplam 508 km devlet yolu, 635 km Đl yolu, 183 km otoyol olmak üzere toplam 1326 km
karayolu ağı bulunmaktadır. Devlet yollarının 124 km’si beton asfalt, 384 km’si sathi kaplama; il
yollarının ise 5 km’si stabilize, 3 km’si beton asfalt, 627 km’si sathi kaplamadır. Đl sınırları içinde
bulunan hareket halindeki TCK araçlarının (123 adet) motorin ve benzin tüketim toplamları sırasıyla
892.734 ve 48.762 olmuştur.
Đlin yol durumunu Şekil L.1, devlet yolları trafik hacim haritası Şekil L.2, 2006 yılı otoyol ve
devlet yolunda taşıt-km., yolcu-km., ton-km. değerleri Tablo L.6. de verilmektedir.
Tablo L.6: 2006 Yılı Mersin Đli Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km, Yolcu- Km, Ton-Km Değerleri
Devlet Yolu
904530
TAŞIT-KM
Otoyol
554200
Toplam
1458730
Devlet Yolu
2603502
YOLCU-KM
Otoyol
2004613
Toplam
4608115
YÜK+TON-KM
Devlet Yolu
Otoyol
Toplam
1917579
2222214
4139793
Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü-2007
L. 2. 1. 2
Ulaşım Planlaması
Yapılan Mersin Ulaşım Etüdü’nde, kişilerin ulaşım türü seçimini yaşadıkları bölgenin sosyoekonomik özelliklerine göre yaptıklarını varsayan “ toplu” yaklaşım benimsenmiştir. Bu nedenle,
yolculuk yatırımında olduğu şekilde, uyulmamadan çok bir analiz konusu söz konusudur.
Tablo L.7: Bugünkü Türel Dağılım Yapısı (%)
AMAÇ GRUBU
Ev-Đş
Bireysel
Toplu taşım
Düşük
31.42
68.58
Orta
34.54
65.46
Yüksek
43.80
56.20
GELĐR
GRUBU
Ev-Okul
Bireysel
4.96
4.57
5.16
Diğer
Toplu taşım
Bireysel
Toplu taşım
95.04
22.36
77.64
95.43
24.20
75.80
94.84
29.73
70.27
Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Trafiğe kayıtlı taşıt sayıları ile Mersin’in 1999 yılsonu nüfusu karşılaştırıldığında kentte
1000 kişiye düşen özel otomobil sayısının 92 olduğu görülmektedir. Mersindeki otomobil sahipliği
oranı, Ülkenin diğer kentleri arasında orta sıralarda yer almaktadır.
Konut anketlerine göre, araçlı yolculukların % 17.6’ sı özel otomobille yapılmaktadır. Taşıt
doluluk etüdü sonuçları da Mersin’de seyir halinde olan otomobillerde taşıt başına ortalama 1.85
kişinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Aynı etüt sırasında yolcu taşıyan taşıtların 2/ 3’ ünü özel
otomobillerin oluşturmasına karşın, bu ulaşım türünde yolculuk yapanların toplamın %30’undan az
olduğu ortaya çıkmıştır. Konut anketlerinden ise, otomobille yapılan yolculukların yaklaşık % 70’ ini
ev ile çalışma yeri arasındaki yolculukların oluşturduğu öğrenilmiştir.
Yollar üzerindeki doruk - saat toplam taşıt trafiği ( bireysel + toplu ulaşım ) incelendiğinde
Gazi Mustafa Kemal, Adnan Menderes ve Cumhuriyet Bulvarının birçok kesimi üzerinde 2000 ob/
saat üzerinde trafik gözlenmiştir. En yüksek saatlik trafik 3256 ob olarak Gazi Mustafa Kemal
Bulvarı üzerinde Tulumba Kavşağı ile Đstiklal Caddesi arasında bulunmuştur.
Toplu taşım yolcu talebinde de Gazi Mustafa Kemal Bulvarı ve Đsmet Đnönü Bulvarı talebin
yoğunlaştığı yerler olarak gözükmektedir. Her iki bulvarda da 12000 yolcu/ saat / yön’ ün üstünde
talep olan kesimler vardır. En yüksek talepler Gazi Mustafa Kemal Bulvarında Devlet Hastanesinin
doğusunda ( 20260 yolcu) ve Tulumba Kavşağının batısında (19660), Đsmet Đnönü Bulvarında ise
Orduevi önünde (18110) görülmektedir.
Konut anketinden elde edilen bilgilere göre yolculukların % 1,4’ü motosikletle, %1,3’ü
bisikletle %38,1’i yaya olarak yapılmaktadır. Bu oran, okul yolculuklarında %57,6’ya ulaşmaktadır.
245
Şekil L. 1 : Đlin Yol Durumunu Gösteren Harita
Ölçeksiz
246
Şekil L. 2 : Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası
Ölçeksiz
Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü
PLANLAMA BAŞMÜHENDĐSLĐĞĐ
DEVLET YOLLARI
TRAFĐK HACĐM HARĐTASI
0-2000
2000-4000
4000-6000
6000-8000
8000-10000
10000-15000
15000-20000
20000-30000
OTOMOBĐL
OTOBÜS+
ORT.YÜK.TAŞ
SAĐMBEYLĐ
KAMYON+TIR
1069
85
216
YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK
TAŞIT HACMĐ 2005
4728
1791
5433
KOZAN
POZANTI
ERMENEK
MUT
541
100
159
1089
215
313
1303
309
399
831
135
333
1250
245
313
9746
1572
1239
ERDEMLĐ
8598
1009
3260
2237
2002
3223
CEYHAN
9746
1572
1239
1188
243
296
2022
259
426
4006
431
673
783
2
489
14693
2595
5470
FEKE
3121
495
406
6177
815
852
2589
296
500
3880
441
753
YUMURTALIK
KARATAŞ
6064
SĐLĐFKE
1364
319
451
2143
6664
1184
748
7547
737
1912
ANAMUR
SAMANDAĞ
YAYLADAĞI
L. 2. 1. 3
Toplu Taşıma Sistemleri
Kent içi taşımacılıkta minibüs, belediye otobüsleri, halk otobüsleri, servis araçları ve taksiler
kullanılmaktadır. Şehiriçi ulaşım rahat olmakla birlikte; yol çalışmaları, kavşak düzenlemeleri
sebebiyle zaman zaman aksamalar meydana gelebilmektedir.
Konut anket sonuçlarına göre, kentteki yolculukların %5,2’ si otobüslerle yapılmaktadır. Bu
oranın içinde Büyük Şehir Otobüs Müdürlüğü tarafından yönetilen Belediye Otobüslerinin payı
%25’in altında olup geri kalanlar Özel Halk Otobüsleri ile taşınmaktadır. Doluluk etüdü sonuçlarına
göre Belediye ve Halk otobüslerinde gün boyu ortalama doluluk 23,48 kişidir. Bu değer, en yüksek
sabah duruk saatlerinde 1. kordonda merkez yönünde (51,2), en düşük akşam 19:00’ dan sonra
yine merkez yönünde olmaktadır.
Belediye’nin işlettiği otobüslere ek olarak kullanılan halk otobüsleri, 81 taşıtlık bir filo ile
toplam 5 hatta işletme yapmaktadır. Konut anketleri, Mersinde yapılan toplam yolculukların
%14,1’inin servislerle yapıldığını ortaya koymaktadır. Servislerin toplam yolculuktaki payı çalışma
yolculuklarında %9,1’e ve okul yolculuklarında %13,9’za ulaşmaktadır. Böylece, servislerin
Mersin’de dolmuşlar ve özel otomobillerden sonra en çok kullanılan taşıt olduğu ortaya
çıkmaktadır.
247
Dolmuş-minibüsler Mersin’deki en önemli ulaşım türüdür. Toplam yolculukların %29,8’i
araçlı yolculukların %48,1’i (yaklaşık yarısı) dolmuşlarla yapılmaktadır. Göreli olarak düşük taşıt
kapasitesi ve az hat sayısına sahip olmasına karşın dolmuşlar yaygın ve etkin bir hizmet
vermektedir. Taşıt doluluk etüdünden minibüslerdeki doluluk ortalama 9,5 kişi, midibüslerde ise
15,0 kişi olduğu belirlenmiştir.
Mersin Büyükşehir Belediye’sinin denetiminde ticari ruhsatlı 800 adet dolmuş
çalışmaktadır. Bütünü ile kentsel taşıma yapan Mezitli (104 adet) ve kısmen kente hizmet veren
Meskoop (112 adet) Kooperatiflerindeki taşıtlar bu sayıya dahil değildir.
Dolmuşlar yıllık ortalama 9.000.-litre, özel halk otobüsleri yıllık 21.600.-litre, belediye
otobüsleri ise yıllık ortalama 1.566.000.-litre mazot tüketmektedir.
L. 2. 1. 4
Kent Đçi Yollar
Bütün sahil kentlerinde olduğu gibi, Mersin’de de yolculuk hareketleri, yarım daire
biçimindeki bir yerleşme şeması içinde MĐA’na yönelik ışınsal koridorlar üzerinde yer almaktadır.
Ayrıca, bütün benzer kentlerde olduğu gibi, bu hareketlerden sahile yakın olanları daha fazladır ve
daha uzak noktalardan başlamaktadır. Ancak, nazım planda öngörülen ana yol ağı şemasının bu
ışınsal hareketlerle tam uyum halinde olduğu söylenemez. Bu, özellikle Yenişehir Belediyesi içinde
daha belirgindir.
Günümüzde, doğuda Cumhuriyet Caddesi (Adana Yolu) hem bölgesel hem de kentsel
yolculuklar için tek taşıyıcı görevini görmektedir. Batıda GMK Bulvarı yolculukların ana
omurgasıdır. Sahile sonradan açılmış olan Adnan Menderes Bulvarı, batı yönünde devamlılığı
olmadığından GMK Bulvarının yükünün çok az bir bölümünü alabilmektedir.(kaldı ki, kent-deniz
ilişkisinin bozulmaması için bu zaten istenmeyen bir sonuçtur.) GMK Bulvarı ayrıca, yukarıda sözü
edilen ışınsal yolların eksikliği nedeniyle, kendine dikey arterlerle bağlanan kuzey-batıda ki konut
alanlarının ek yükünü de taşımaktadır.
Kuzey ve kuzeydoğu yönünde, sırayla Akbelen Bulvarı, Kuvayi Milliye Caddesi, Çiftçiler
Caddesi ve Akdeniz Caddesi birer ışınsal arter görevini üstlenmektedir. Bunlar dışında, henüz
çevreleri gelişme halinde olduğundan son halini almamış olan batıda Đsmet Đnönü Bulvarı’nın
Yenişehir’de kalan kısmı ve doğuda Turgut Özal Bulvarı da kıyıya dik önemli arterlerdir. Okan
Merzeci Bulvarı da yeni tamamlanmış olmakla beraber, özellikle batı ve kuzeyde şimdiden dairesel
biçimli yolculuklara hizmet vermeye başlamıştır.
Başlangıçta Karayolları Genel Müdürlüğü’nce kent geçişi olarak yapılan GMK Bulvarı,
günümüzde Merkezi Đş Alanları’nı kuşatan bir iç çevre yolu işlevini görmektedir. MĐA içinde, batı
yerleşmelere yönelik hareketler Đstiklal Caddesi, Đsmet Đnönü Bulvarı ve kısmen Silifke Caddesi
tarafından taşınmaktadır. Kentin doğusu ile MĐA arasındaki yolculuklar daha çok GMK Bulvarı’nın
doğu kesimi, Cemal Paşa Caddesi ve Đsmet Đnönü Bulvarı üzerine yüklenmektedir. MĐA içinde,
kuzey-güney doğrultusunda Kuvayi Milliye ve Zeytinli Bahçe Caddeleri en önemli arterlerdir.
Burhan Felek ve Çakmak Caddeleri de aynı doğrultuda hizmet veren başlıca yollardır.
Mersin kent bütünü içinde MĐA içindeki bazı yollar dikkate alınmaz ise bir kapasite sorunu
bulunmamaktadır. Hatta pek çok yolun gereğinden geniş olduğu anlaşılmaktadır. Kapasite kullanım
oranı 0,5’den küçük olan yolları sayısı çok fazladır. Bu durum yollardaki hızın artması sonucunu
vermektedir. Yol gereğinden geniş olduğundan yaya hareketleri zaten zorlaşmış iken taşıtların
hızının artması güvenliği önemli oranda azaltmaktadır.
Kent bütününde araçların kullandığı trafik yollarının ve yaya yollarının toplam planlanan
alan içindeki oranı % 4.75’ dir.
L. 2. 1. 5
Araç Sayıları
Đl Emniyet Müdürlüğü’nden temin edilen bilgilere göre Đlimizdeki araç sayısı Tablo L.8 ’de
verilmektedir.
L. 2. 2
Demiryolları
L. 2. 2. 1
Kullanılan Raylı Sistemler
Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır.
248
Tablo L.8: 31.03.2008 Tarihi Đtibariyle Đl ve Đlçeler Araç Sayısı
ĐL
TARSUS ERDEMLĐ SĐLĐFKE MUT
GÜLNAR BOZYAZI ANAMUR
MERKEZĐ
Motosiklet
39.473
18.801
9.815
14.820
5.446
927
1.603
5.900
Otomobil
81.199
20.042
7.528
7.990
3.980
1.181
2.350
6.512
Minibüs
3.305
1.387
343
549
168
128
52
230
Otobüs
3.913
1.024
357
431
185
123
88
255
Kamyonet
24.882
8.579
4.970
3.400
1.744
476
817
1.699
Kamyon
9.407
3.688
1.051
978
614
267
387
693
Traktör
9.161
8.243
1622
2.508
2.101
833
341
781
Çekici
5.491
396
17
46
3
8
10
22
Ö.Amaçlı
518
95
40
66
15
23
11
28
Tanker
909
243
37
54
22
8
6
9
Arazi T.
946
261
47
37
14
7
11
76
Römork
144
15
1
2
3
3
Yarı Rö.
6.223
405
22
50
1
5
6
13
Toplam
185.571
63.178
25.849
30.930 14.295
3.986
5.685
16.221
Kaynak: Đl Emniyet Müdürlüğü-31.03.2008
L. 2. 2. 2
ĐLÇE
TOP.
57.312
49.583
2.857
2.463
21.685
7.678
16.429
502
278
278
453
24
502
160.144
GENEL
TOP.
96.785
130.782
6.162
6.376
46.567
17.085
25.590
5.993
796
1.287
1.399
168
6.725
345.715
Taşımacılıkta Demiryolları
Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır.
L. 2. 3
Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı
L. 2. 3. 1
Limanlar
A. TĐCARĐ LĐMAN-ĐSKELELER
1. Anamur Belediye Đskelesi
2. Taşucu Belediye Đskelesi
3. Taşucu Seka Limanı
4. Mersin Limanı
Mersin Liman Başkanlığı Bölgesindeki Tesisler:
a. Mersin Uluslararası Liman Đşletmeciliği A.Ş. Limanı
b. Mersin Serbest Bölge A.Ş.
c. Ataş Rafinerisi A.Ş.
d. Petrol Ofisi A.Ş.
e. Siyam Petrolcülük San. ve Tic. A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği)
f. Altınbaşlar Petrol Ürünleri Dep. Dağ. A.Ş.-ALPET (Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği)
g. Tuta Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği)
h. Opet Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra Đşletmeciliği)
i. GS Petrol Ürünleri Tic. Ltd. Şti
j. Balpet Petrol Ürünleri Taşımacılık San. Tic. A.Ş.
k. Enerji Petrol
tarafından işletilmektedir.
B. DĐĞER TESĐSLER
1. Çamlıbel yat Limanı ve Balıkçı Barınağı
2. Karaduvar Balıkçı Barınağı
3. Bozyazı Balıkçı Barınağı
4. Yeşilovacık Balıkçı Barınağı
5. Taşucu Balıkçı Barınağı
6. Mersin Marina
7. Erdemli- Kumkuyu Marina
249
MIP Mersin Limanı Özet Bilgiler :
Mendirek Durumu
mendirek mevcuttur
Rıhtım Derinliği
Elleçleme Ekipmanları
Pilotaj, Romörkaj Hizmeti
Limana Gelen Gemi Adedi
Limana Gelen Gemilerin Tonajları
: Toplam uzunluğu 4.472 mt.lik iki adet,
: - 6, - 14.5 mt
: Her tip yük ve gemi için mevcut
: Mevcuttur.
: 2007 ( 3815 Gemi)
: 50.000 GT’ye kadardır.
Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü verilerine göre 2007 yılı gemi ve yük
bilgileri Tablo L.9’ da verilmektedir.
Tablo L. 9: Gemi ve Yük Bilgileri (2007 Yılı)
Mersin Limanı (MIP, SPM Taşucu SEKA Limanı, Bozyazı
ve
tesisleri, Serbest Bölge Taşucu ve Yeşilovacık Aydıncık
Balıkçı
ve ATAŞ dahil)
Balıkçı Barınakları
Barınakları
Gelen Gemi Sayısı
4106
1569
54
Gelen Gemilerin Toplam Tonajı (GRT)
27091034,57
2275622,96
7729,99
Demirde Bekleyen Gemi Sayısı
Yolcu Sayısı
46742
217526
453
Dökme Kuru Yük (Ton)
4986968,687
332498
Dökme Sıvı Yük (Ton)
4068174,207
Genel Kargo (Ton)
153813,337
Elleçlenen Yük Miktarı (Ton)
9208956,231
332498
Konteyner (TEU)
798737*
Konteyner (TEU)
29961
33393
*Konteynerlerle taşınan yük miktarı 9.055.062,24 ton
Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü-2007
LĐMAN
L. 2. 3. 2
Taşımacılık
Mersin Deniz Ticaret Odası verilerine göre 2007 yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma
Bilgileri Tablo L.10’ da verilmektedir.
Tablo L.10: Mersin Limanı Mal Cinsine Göre Yükleme-Boşaltma Değerleri (2007/TON)
YÜKLEME (TON)
MAL CĐNSĐ
S.NO
DAHĐLĐ ĐHRACAT TRANSĐT TOPLAM
DAHĐLĐ
1
PETROL
190.602 273.426
175
464.203
797.310
ÜRÜNLERĐ
2
MADEN
16.097 2.138.604
28.322
2.183.024
---3
GENEL YÜK
24.731
887.246
151.226 1.063.203 297.453
4
ÇĐMENTO
---974.763
80.145
1.057.315
---5
KĐMYASALLAR
---275.364
6.401
281.765
928
6
TAHIL
6.047
183.043
1.519
190.610
---7
PAMUK
---61.487
10.566
72.054
---8
TEKSTĐL
---190.221
11.048
201.269
---9
SODA
65.270
379.274
---444.544
---10
YĐYECEK MLZ.
---620.138
56.925
677.063
---11
DĐGER
12.300
503.465
251.607 764.962
7.760
TOPLAM
315.047 6.487.031 597.934 7.400.012 1.103.451
2007 YILI GENEL
TOPLAMI
17.890.102 TON
(YÜKLEME+BOŞALTMA)
BOŞALTMA (TON)
ĐTHALAT TRANSĐT
3.082.528
1.280
TOPLAM
3.881.118
134.236
1.047.789
8.203
1.403.949
595.848
644.845
358.769
7.539
375.264
796.861
8.455.831
139.730
1.573.773
12.132
1.458.243
596.426
670.069
393.339
7.539
424.363
1.333.358
10.490.090
5.435
228.531
652
53.366
579
25.224
34.571
---49.100
532.070
930.808
Mersin Deniz Ticaret Odası-2007
L. 2. 4
Havayolları
Đlimizde hava limanı bulunmadığından, havayolu ulaşımı yapılmamaktadır. En yakın hava
limanı Adana'da bulunmaktadır.
L. 3
HABERLEŞME
Đlimizdeki genelindeki kablo istatistiki bilgileri kapasite bazında olup, uzunluk ve cins (yer
altı+kablo) anlamında herhangi bir istatistik tutulmamaktadır. Ayrıca söz konusu bilgiler 1/1000
ölçekli aydınger paftalarında muhafaza edilmektedir. 2007 yıl sonu itibariyle kablo kapasite bilgileri;
Prensibal Kapasite: 711.750; Lokal Kapasite: 1.010.250
250
L. 4
ĐLĐN PLAN DURUMU
Đlin imar durumuna ait bilgiler M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama konusunda verilmiştir.
L. 5
ĐLDEKĐ BAZ ĐSTASYONLARI SAYISI
Kişisel cep telefonları ile çift yönlü haberleşmeyi mümkün kılan ve bunu sağlamak için tesis
edilmiş anten birimlerinden oluşan GSM baz istasyonlarının kurulması, işletilmesi, ölçüm yöntemleri
ve denetlenmesi ile ilgili hususlar Telekomünikasyon Kurumu uhdesinde olup, ancak yer seçimi
yapılırken kurum Mahalli Çevre Kurulunun görüşünü almaktadır.
Telekomünikasyon Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğünden verilere göre il sınırları dahilinde
bulunan baz istasyonlarının durumu aşağıda Tablo L. 11’ de verilmektedir.
Tablo L. 11: Baz Đstasyonları
ĐŞLEM
YAPILDI
KAP.DIŞI
YAPILMADI
ĐL TOPLAMI
SAYI
587
52
5
644
Telekomünikasyon Kurumu’nun bilgilerinden derlenmiştir (25/01/2008 tarihi itibari ile)
KAYNAKÇA
1. Mersin Büyükşehir Belediyesi Çalışmaları
2. Mersin Đli Đlçe Belediyeleri Çalışmaları
3. Mersin Đli Emniyet Müdürlüğü Mersin Trafik Denetleme Şubesi Çalışmaları
4. Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları
5. Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü Çalışmaları
6. Mersin Deniz Ticaret Odası Çalışmaları
7. (http://www.meski.gov.tr/asp/meski-tr.pdf)
8. Telekomünikasyon Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğü Çalışmaları
9. Mersin Đl Telekom Müdürlüğü Çalışmaları
251
M. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS
M. 1
KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA
M. 1. 1
Kentsel Alanlar
M. 1. 1. 1
Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri
Kent formunun oluşumunda, doğal veriler kesin belirleyici değildir. Ancak sınırlayıcı ve
değiştirici özellikleri olabilmektedir.
Mersin Đlinin genel doğal yapı özellikleri şöyledir: Đl Çukurova'nın batısında kıyı boyunca
uzanan alüvyal bir arazi üzerinde bulunmaktadır. Đlin kuzeyi kuzeydoğu-güneybatı istikametinde
boydan boya uzanan Orta Toros silsilesi ile çevrilidir. Güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca bir kavis
çizerek Mersin Körfezini oluşturur. Taşucu ve Anamur körfezleri Đlin batı kesiminde ikinci dereceden
önemli körfezlerdir.
Yenice ve Toros Ovaları ile Mersin’i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon arazi, Đlin doğu
kesiminde yer alan düzlüklerdir. 10 ilçesi bulunan Mersin'de dağlık araziler ilin büyük bir bölümünü
kapsar. Çoğu yerde denize kadar uzanan Toros Dağları dik-sarp eğimli yamaçlar uzun sırtlar ve
yüksek düzlükler halindedir. Doğal bitki örtüsü, denizden yükseltilere doğru bir kesit alındığında,
çalılar, çalı-orman karışımı ve yükseltilerde çam ve mera desenini sergiler. Yine yüzölçümünün
önemli bir bölümünü dikey, çok dik ve sarp eğimli araziler oluşturmakta olup bu arazilerin büyük
çoğunluğu orman ve funda örtüsü altında bulunmaktadır.
Đl coğrafi konumu nedeniyle sanayi, ticaret ve aynı zamanda 321 km'lik sahil bandından
dolayı turizm kentidir. Kentsel nüfusun hızla artması özellikle Đlin batı kesiminde düzensiz ve alt
yapısız bir yapılanmaya yol açmıştır. On yıl öncesine kadar var olan geniş narenciye bahçeleri
görüntüsü yerini büyük beton bloklara bırakmıştır. Dolayısıyla kent formunun oluşmasındaki en
önemli etkenler, ilin coğrafi konumu, verimli arazi yapısı, deniz kıyısında bulunması ve hüküm
süren Akdeniz iklimidir. Kentin fiziki coğrafyasına ilişkin ayrıntılı bilgiler diğer bölümlerde
verilmektedir.
Kentin mikrokliması bakımından olumlu bir sahil kenti oluşu, kente "II. Konut" anlayışını
getirmiştir. Yapılaşmanın en önemli etkeni olan II. konut, özellikle yazın insanların tatillerini
geçirebilmek için satın aldıkları konutlardır. 1970'lerde Mersin'e çok yakın sahil alanlarında
başlamış, ancak şu anda Silifke'ye kadar uzanan sahil kesimini tamamen kaplamıştır.
Kentte yaz sıcaklığı çok yüksek dereceye ulaştığından yayla olarak tanımlanan yüksek
kotlu alanlarda yapılaşma eğilimi yaygınlaşmıştır. Bu eğilim Gözne ve Çamlıyayla yerleşimlerinde
yoğun olarak gözlenmektedir. Ancak yaylalardaki yapılaşma, doğal çevreyi bozarak çevrenin
korunması kaygısı olmadan gelişmektedir.
Mersin'in yerleşme biçimi tek merkezli kent nitelikleriyle, kıyı yerleşmesi niteliklerini bir
arada taşır.
M. 1. 1. 2
Kentsel Büyüme Deseni
Türkiye'nin son yarım asırlık gelişmişlik düzeyi ve ekonomik değişimine bağlı olarak gelişen
kırdan-kente ve kentten-kente süren göç olgusu doğal olarak Mersin'i de çok yakından etkilemiştir.
Bu etkenler Đlin coğrafi konumu, iklimsel özellikleri, ticaret ve ihracat merkezi olarak hızlı gelişimi ile
birleşince kentsel yapıda bir bozulma yaşanmış,15-20 yıl gibi kısa bir sürede kent, kocaman beton
blokların boy gösterdiği bir yapıya bürünmüştür.
Mimarlar odası Mersin Şubesinin tespitlerine göre Mersin nüfusunun %17 sini eski Mersinli,
%25 ini Mersin'in diğer ilçelerinden gelenler, %28 ini Doğu ve Güneydoğu Anadolu, %10 unu
Karadeniz Bölgesi, %20 sini ise diğer iller ve geçici yerleşenler oluşturmaktadır. Yeni gelenlerin
Mersin ve çevresinde yerleşme, barınma, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının yeterince
karşılanamayışı nedeniyle, plansız bir kentleşme süreci yaşanmaktadır. Öte yandan, kentsel ve
teknik altyapı sunumundaki ve kamu hizmetlerindeki yetersizliklerin yanı sıra, yeterli imarlı arsa
üretilemeyişi, kentsel rantların yüksek olması da imar hakları üzerindeki baskıyı artıran bir unsur
olarak ortaya çıkmaktadır.
252
Hızlı nüfus artışı ve düzensiz kentleşme, bir yandan plansız olarak hisseli parseller
üzerinden gecekondulaşan, diğer yandan imarlı olmakla birlikte yoğun, sosyal ve teknik altyapıdan
yoksun bir kentsel çevre oluşturmaktadır(1995 yılı itibariyle kentteki konutların %34'ü
gecekondulardan oluşmaktadır).
Đlk planlama çalışmaları 1938 yılında Jansen tarafından yapılan Mersin'de, hızlı kentleşme
yalnızca Mersin kentini değil, yakın etki alanında yer alan yerleşmeleri de olumsuz yönde
etkilemekte ve benzer süreçler bu bölgelerde de yaşanmaktadır. Kentin belli bir büyüklüğe
ulaşması ve gerçekleştirilen bölgesel altyapı yatırımları mekansal desantrilize olma eğilimlerini
arttırmaktadır. Ancak bu desantrilizasyon planlı olmayıp parçacı bir yaklaşımla mevzi planlar yolu
ile gerçekleştiğinden, değerli orman ve tarım alanlarını tehdit etmektedir. 1980 de onanan Kent
Bütünü Çevre Düzeni Nazım Planı gerek uygulama araçlarının olmayışı, gerekse yeterli kontrolün
yapılmayışı ve kuruluşlar arasında yeterli eşgüdümün sağlanamayışı nedeniyle geçerliliğini
tamamen yitirmiştir.
Kentin mekansal gelişme eğilimleri, son on yılda önemli ölçüde değişmiştir. Gerek hızlı
kentleşme, gerekse yapılan yeni yatırımlar bu eğilimleri yönlendirmektedir. Mersin kentinin fiziki
gelişmesi 1985’lere kadar doğu-batı yönünde yoğunlaşmış; batıda Mezitli, Davultepe, Tece,
doğuda Karacailyas ve Huzurkent yerleşmeleri ile bütünleşmiştir. Ancak gerek buralardaki aşırı
yoğunlaşma, gerekse planlı gelişme stratejilerinin sonucunda kentsel gelişmeler kuzeye de
yönelmiştir. Plandaki ana ulaşım bağlantıları ve ikinci çevre yolunun açılması, kentin bugünkü
yoğun ve kompakt yapısının dönüşümünü sağlayarak, Mersin'in yaya ulaşımına dayalı tek akslı
yapısını değiştirmektedir. Kentteki üst ve orta gelir gruplarının yer seçim tercihleri kıyıya bağımlı
olmaktan çıkmış, mikrokliması olumlu ve flora bakımından zengin kuzeydeki yamaçlara yönelmiştir.
Güneykent Projesinin uygulanması da çevresindeki konut talebini arttırıcı bir unsur olmuştur.
Konut yer seçimi eğilimlerinin değişmesi, batı kesimin yoğun, altyapısı yetersiz ve
genellikle yazlık kullanımlı bölgeler oluşmasına yol açmıştır. Kentin batı kesiminde onanlı nazım ve
uygulama planlarının dışında, oluşan konut talebi sonucunda bu alanlar nazım plan ölçeğinde
kentsel gelişmeye açılmış ve böylece batı kesimindeki tarım eşiği aşılmıştır.
M. 1. 1. 3
Planlı Kentsel Gelişme Alanları
Mersin kentinin Đlk planları 1938 yılında Jansen tarafından yapılmıştır. Daha sonra 1960 lı
yıllarda Đller bankası tarafından imar planları yapılmış, 1/10.000 ölçekli nazım imar planı 1963
yılında, uygulama imar planları 1966 yılında tamamlanmıştır. 1975 yılında ise, belediye tarafından
oluşturulan danışmanlar kurulunca eylem planı niteliğinde bir çalışma yapılmıştır.
Mersin kentini yakın çevresi ile birlikte ele alan ilk planlama çalışması ise, 1979 yılında
Mersin kent bütünü 1/25.000 nazım imar planı, Đmar Đskan Bakanlığı ve Mersin Belediyesi
tarafından ortaklaşa yapılmış ve 24.11.1980 tarihinde onanarak yürürlüğe girmiştir. Planlama alanı
Mersin Kentinin belediye ve mücavir alanları ile çevresindeki Mezitli, Kazanlı, Karacailyas,
Huzurkent belediye ve mücavir alanlarını ve mücavir alan sınırları dışındaki kırsal yerleşmeleri
kapsamaktadır. Planlamanın hedef yılı olan 2000'de Mersin Kent nüfusunun 622.000 kişi, mücavir
alandaki 11 kırsal yerleşme ile birlikte planlama nüfusunun 665.000 kişi olacağı kestirilmiştir.
Mersin Kent nüfusu, sosyo-ekonomik verilerdeki değişimlerden ötürü, öngörülerin üstünde artış
göstermiştir. Tahmin edilenin üstünde gerçekleşen nüfus artışının yanı sıra, uygulama planları ve
planlama araçlarındaki yetersizlikler nedeni ile nazım planı fiziki hedefleri, nüfus ve yoğunluk
dengesi bozulmuştur.
1980 yılında nazım planın onanmasından sonra, uygulama planlarının hazırlanmasına
geçilmiştir. Alt ölçekli planlama çalışmaları yapılması için, belediye tarafından planlama birimleri
oluşturulmuştur. 1984 yılına kadar 1/1.000 ve 1/5.000 ölçekli planların hazırlanması sürmüştür.
1980 lerin ikinci yarısında, kentsel gelişme projeleri, ıslah imar planları, toplu konut alanları ve
sanayi bölgeleri gibi planlama ve uygulama çalışmaları yapılmıştır. Kentsel gelişmeye yapılan
olumlu müdahaleler olarak, Güneykent Toplu Konut Projesi (840 Ha alanda, 34.000 konut, 156.000
nüfus), Akbelen Gecekondu Önleme Projesi (2.500 konut), Islah Đmar Planı ve uygulamaları,
gelişme alanlarında arazi ve arsa düzenleme çalışmaları, kuzey (yeni Gözne yolu) ve batı
kesimindeki kıyı yolu ve rekreasyon alanları, ikinci çevre yolu çalışmaları sayılabilir.
1988 yılında, belediye tarafından Mersin Kent bütünü ve mücavir alanlarını kapsayan
1/25.000 ölçekli nazım imar planın yaptırılmıştır. 1991 yılında onanan plan, Mersin'in yürürlükteki
planıdır. Planlama alanı 8470 ha, planlama nüfusu 1.240.000 kişidir.
253
1991 planının sosyo-ekonomik varsayımları nüfus hedefleri ve mekansal öngörüleri bulunmakla
birlikte esas itibariyle, önceki nazım plan hedeflerinden önemli ölçüde sapmış olarak yapılmış
1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarının bütünleştirilerek nazım plan ölçeğinde yansıtıldığı bir
revizyon planı niteliğindedir.
1991 planının hedef yılı 2005 için kent nüfusu 960.000 kişi, çalışanlar 240.000 kişi olarak
kestirilmiştir. Plan döneminde kentte imalat, ticaret ve hizmetler sektörlerinde gelişme olacağı
varsayılmıştır. Nazım imar planında, uygulama imar planlarının nüfus kapasitesi olan 1.240.000
nüfus öngörülmüştür. Bu nedenle, nazım planda yeni kentsel gelişme bölgesi de açılmamış, hedef
yılına kadar planın %77 oranında doyuma ulaşacağı varsayılmıştır.
Kentin şu andaki durumuna bir göz atacak olursak; dışalım ve dışsatımda uzmanlaşan
gelişmiş bir ticaret ve sanayi merkezi olan kentte, 1980'lerin başında 1960'lardan farklı olarak çeşitli
işlevsel bölgeler ayrışmış durumdadır.
Kent Merkezi: Kentin " merkezi iş alanları " (MĐA) çevre yolu eğrisi ile bu doğu-batı
doğrultusunda kesen Đsmet Đnönü Bulvarının sınırladığı alan içinde yer almaktadır. Çevre yolunun
(GMK Bulvarı) çizdiği, biçimi yarım daireye yaklaşan eğriyle, kıyıyı izleyerek kenti doğu-batı
doğrultusunda geçen Đsmet Đnönü Bulvarının kesişme noktaları, MĐA' nın iki yanında farklı işlevsel
alanlara geçilen sınırları oluşturmaktadır.
Batıdaki kesişme noktası çevresinde oluşan " prestij ticaret alanı" Đsmet Đnönü Bulvarı
üzerinde doğuya doğru da uzanmaktadır. 1970 lerde açılan Đsmet Đnönü Bulvarı'nın batı kesimi
üzerinde, çok katlı lüks apartmanlar, çeşitli bürolar ve kaliteli mal satan mağazaların bulunduğu iş
hanları, Mersin ve Toros Otelleri ile lokantalar bulunmaktadır.
MĐA'yı Kuzey-Güney doğrultusunda bölen Kuvayi Milliye Caddesinin iki yanında farklı
işlevsel alanların oluştuğu gözlenmektedir. Kuvayi Milliye Caddesinin batısında her türlü perakende
ticaret işyerleri, avukatlık ve mühendislik büroları, doktor muayenehaneleri gibi yerler vardır. Bu
kesimdeki merkezlik işlevleri kıyıdan içeriye doğru modernden geleneksele doğru kademeleşen bir
biçimde yerleşmiştir. Orta ve yüksek gelir gruplarına hizmet veren alışveriş merkezleri ile çeşitli
büro ve işyerleri, prestij, ticaret aksı olan Đsmet Đnönü Bulvarı ile hemen arkasındaki Atatürk
Caddesi arasında kalan yollar üzerinde yer almaktadır.
Özellikle 1970'ten sonra Ortadoğu bunalımıyla ilintili olarak limanın öneminin artmasıyla
kentteki ticaret kesmi, dışalım-dışsatımda uzmanlaşmıştır. Kent merkezindeki dışalım-dışsatımla
uğraşan işyerleri MĐA içinde, Kuvayi Milliye Caddesinin doğusunda kalan kesimde yoğunlaşmıştır.
Mersin'in bir dışalım-dışsatım merkezi olması nedeniyle kente gelen çok sayıda TIR kamyonu, oto
onarımcılığı ve oto yedek parça satıcılığının gelişmesine yol açmaktadır. Bu işyerleri MĐA'nın
kuzeyinde, GMK Bulvarı çevresi ile Çakmak Caddesi üzerindedir.
Sanayi Alanları: Küçük imalat sanayi, kentin kuzeydoğusunda küçük sanayi sitesi ile
MĐA'nın kuzey ve doğu kesimlerinde GMK Bulvarı çevresinde yer almaktadır. Küçük sanayi
sitesinin yapımına 1969 da başlanmış, ilk aşamada 423 işyeri bitirilerek site 1976 da faaliyete
girmiştir. Kentin doğusuna Tırmıl yöresinde 800 dönümlük bir alanda 2. Sanayi sitesinin yapımı için
hazırlıklar tamamlanmıştır. Kimya, cam, çimento, tekstil, ambalaj gibi dallarda büyük tesisler
şeklinde üretim yapan sanayi kuruluşları liman çevresinden başlayarak, kentin doğusunda MersinTarsus karayolu boyunca yer alır.
Konut Alanları: Kentte konut alanları bunları kullananların sosyal ve ekonomik konumlarına
göre ayrışmıştır. Sanayileşmenin başladığı 1950 lerden sonra kent mekanında farklı işlevsel
alanların ayrışması sürecine koşut olarak, konut alanlarındaki ayrışma da hız ve belirginlik
kazanmıştır. 1970 lerden başlayarak batıda üst gelir guruplarının yerleştiği kıyı kesimlerindeki
yazlık evler ve bahçeler hızla 8-9 katlı apartmanlara dönüştü. Bunu izleyen yıllarda, üst gelir
gruplarının ardından eski kentin dışına taşan yeni orta gelir grupları, Silifke karayolunun kuzeyinde
yer yer mütahitler, yer yer de kooperatiflerce yapılan çok katlı apartman ve sitelere yerleşti. Kırdan
göç edenler ise kente yakın çevre köylere yerleşmiş ve böylece Karaduvar, Çavuşlu, Yalınayak,
Menteş ve Çiftlik Köyleri işçi mahalleleri olarak kente katılmıştı. Bunun yanı sıra aynı yıllarda Çay,
Yenimahalle, Siteler, Gündoğdu, Osmaniye, Demirtaş, Portakal, Bahçe-Barbaros gece kondu
mahalleleri oluşmuştur.
Mersinde serbest bölge kurulması 1980 lerin ikinci yarısında göçü kışkırtmış, özellikle
yatırım döneminde kentteki nüfus artışı ve yatırımlarda bir patlamaya neden olmuştur. Kentin doğu
kesiminde Tarsus yolu boyunca gelişen sanayi alanında ve kentin tüm planlarında 1996 yılı 1/25
000 ve 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planlarıyla yeni düzenlemeler getirilmiştir.
254
Gelişmelerin planlı olarak yönlendirilebilmesi için duyarlı bölgelerde "Özel Proje Alanı "
tanımlanmış, kamunun bu alanlarda planlama ve uygulama sürecinde aktif müdahale ederek
kontrol etmesi ve yönlendirmesi amaçlanmıştır. Otoyolun kent bağlantıları duyarlı noktalar olarak
görülmektedir. Bu nedenle kuzeyde çöp fabrikası alanında, doğuda da hal tesislerinin kuzeyinde
özel proje alanları tanımlanmıştır.
•
5.3.1999 tarihinde özel proje alanı (70 ha'lık) 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli imar planı
tamamlandı.
•
5.8.1999 tarihinde mücavir alan sınırları genişletildi.
•
3.11.1999 tarihinde rekreaktif amaçlı Adnan Menderes dolgu alanı sınırı genişletilmesi ile
ilgili planlar yapıldı.
Söz konusu planlar kentsel gelişmeye yapılan olumlu müdahaleler olarak değerlendirilebilir.
Planlama kapsamına giren çevre belediyelerin çoğu son yıllarda kurulmuştur. Bölgedeki
eski belediyeler olan, Mezitli, Kazanlı ve Karacailyas Belediyeleri planları 1980 lerin ilk yarısında
yapılmaya başlanmıştır. Kazanlı Belediyesinin planları 1977 yılında onanmış ve birçok defa plan
değişikliği yapılmıştır. Karacailyas Belediyesinin 1981 yılında 1/1.000 ve 1/5.000 planları
onanmıştır. Mezitli Belediyesinin 1980 li yılların ilk yarısında onanmış, daha sonra 1984 yılında
bakanlıkça revizyonu yapılmıştır. Ayrıca 1985 yılında ıslah imar planları ve kıyı uygulaması için kıyı
revizyonu yapılmıştır. Yeni kurulan belediyelerden birçoğu planlarını Đller Bankası aracılığı ile ya da
kendi imkanları ile yaptırmıştır. Halen planı bulunmayan belediyeler Evci-Sarıibrahim, Çiftlik ve
Yenitaşkent Belediyeleridir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun yürürlüğe girmesi ile birlikte Büyükşehir Belediyesi
sınırları genişletilmiştir. Doğuda Huzurkent, batıda Tece, kuzeyde Gözne dahil olmak üzere toplam
22 adet il kademe belediyesi Büyükşehir belediyesi çatısı altında toplanmıştır.
Đlimiz sınırlarının tamamını kapsayan, Mersin-Karaman Planlama Bölgesi 1/100 000 Ölçekli Çevre
Düzeni Planı Çevre ve Orman Bakanlığınca hazırlanmış, 04.06.2007 tarihinde onaylanmış, gelen
itirazlar değerlendirilerek nihai olarak ve 02.01.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
5216 sayılı yasa ile sınırları genişleyen Büyükşehir alanı ile ilgili yeniden, bütüncül ve rasyonel bir
planlama anlayışı ile üst ölçekli plan kararlarına uygun olarak, Büyükşehir belediyesi tarafından
1/25000 ölçekli Nazım Đmar Planı hazırlanmış ve onaylanmıştır.
M. 1. 1. 4
Kentsel Alanlarda Yoğunluk
Toroslar Belediyesinden edinilen bilgilere göre Đmar Planı sınırları içerisinde 2002 yılında yapılan
numarataj çalışması ve aile anketi sonuçlarına göre mahallelere göre nüfus dağılımı ve yoğunluk
aşağıdaki şekildedir.
Tablo M . 1: Toroslar Belediyesi Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı ve Yoğunluk
MAHALLELER
Akbelen
Alsancak
Çağdaşkent
Çavuşlu
Çukurova
Demirtaş
Güneykent
H.Okan Merzeci
Halkkent
Korukent
Kurdali
Mithat Toroğlu
Mustafa Kemal
Osmaniye
Portakal
Sağlık
Selçuklar
Toroslar
NÜFUS(kişi)
16102
10036
8546
4844
12830
16764
18037
1437
18688
230
23227
6667
2054
9890
1805
12531
10797
5475
YÜZÖLÇÜMÜ(hektar)
110
42
220
70
190
67
65
160
145
336
135
55
59
36
85
50
66
57
YOĞUNLUK(kişi/hektar)
146.4
239.0
38.8
69.2
67.5
250.2
277.5
9.0
128.9
0.7
172.1
121.2
34.8
274.7
21,2
250.6
163.6
96.1
255
Tozkoparan
Turgut Türkalp
Turunçlu
Yusuf Kılıç
Zeki Ayan
Karaisalı *
TOPLAM
12769
4398
9892
6648
2763
1300
217730
71
50
40
60
50
28
2247
179.8
88.0
247.3
110.8
55.3
46,4
96,9
Kaynak: Toroslar Belediye Başkanlığı-2007
* Karaisalı verileri 2007 yılına aittir.
Yenişehir Belediyesinden alınan bilgilerde ise belediye sınırları baz alındığında sahil kesimi
E=1.50 ile en yoğun yapılaşmanın olduğu bölge, H.Okan Merzeci Bulvarı ve üstü E=1.25 ile ikinci
yoğun bölge ve kuzeye doğru E=0.90 ve daha sonra E=0.35 olarak kademelenerek düşen bir
yoğunluk hiyerarşisi gözlendiği ifade edilmektedir.
M. 1. 1. 5
Kentsel Yenileme Alanları
Akdeniz ilçesi, kentsel sit alanı koruma amaçlı plan yapımı (17.07.1998) ile eski kent
dokusunun tamamen yenilenmesini ve tarihi kent dokusunun korunmasını amaçlamaktadır. Ayrıca
belediyeler ve Valilik tarafından çeşitli yerlerde bulunan tarihi yapılarla ilgili restorasyon çalışmaları
yapılmaktadır.
M. 1. 1. 6
Endüstri Alanları Yer Seçimi
Sanayi alanları genelde kent merkezinin doğusunda D-400 karayolu üzerinde ve Kazanlı
bölgesinde yoğunlaşmıştır. Bu alanlarda daha çok anorganize sanayi alanları yer alırken, Mersin
Tarsus Organize Sanayi Bölgesi Bahçeli ve Bağcılar Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Yine aynı şekilde Silifke ilçesinde Tosmurlu da bir Organize sanayi bölgesi kurulmuştur.
M. 1. 1. 7
Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar
Belediye sınırları içinde yer alan tarihi nitelikli kültür varlıkları kamu ve özel mülkiyete ait
taşınmaz kültür varlıklarıdır. Gerek kamuya ve gerekse özel mülkiyete ait olan bu yapılar Kültür
Bakanlığı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı ile restore edilmektedir. Bunlar;
Atatürk Evi, Devlet Opera ve Balesi (Kültür Merkezi) olarak kullanılan eski Halk Evi Binası,
Büyükşehir Belediye Binası eski Gülnar Oteli, Latin Đtalyan Katolik Kilisesi, Ortadoks Kilisesi
Binaları, Mersin Sanat Kulübü gibi Kamu yapıları ile özel mülkiyete ait Osmanlı Bankası, eski Yaşar
Bank Binası, Dış Bank Binası, Dil Test Dershanesi, Büyük Hamam, Küçük Hamam gibi özel
mülkiyete ait yapılardır.
Bunların dışında Tren Gar Binası, Kasaplar Çarşısı, Tevfik Sırrı Gür Lisesi, Đl Halk
Kütüphanesi ve ayrıca özel mülkiyete ait birçok mesken(konut) bulunmaktadır. Bu yapıların tamamı
eski Mersin olarak tanımlanan kent merkezinde yer almaktadır.
Kent merkezi kentsel sit alanı olarak tanımlı alanda yapılacak çalışmaların tamamlanması
ile tarihi doku oluşturulacak ve turizm açısından değerli alanlar yapılabilecektir. Ancak bu tür
yapılarda yapılan restorasyon çalışmaları mülkiyet sahibi kurumlar ile özel kişi veya kurumlarca
yapılmakta olup Mersin Büyükşehir Belediyesince şu anda böyle bir çalışma yapılmamaktadır.
Kent içerisinde güneyde sahil kısmında yaklaşık 10 hektar alanda yer alan Atatürk Parkı
olarak tanımlı park ve rekreasyon alanı turizm açısından kente olanak sağlamakta olup, Büyükşehir
Belediyesince yenileme ve düzenleme çalışmaları kapsamında bulunmaktadır.
M. 1. 2
Kırsal Alanlar
M. 1. 2. 1
Kırsal Yerleşme Deseni
M. 1. 2. 2
Arazi Mülkiyeti
M. 2
ALTYAPI
Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler "Ulaşım ve Altyapı" başlığı altında incelenmiştir.
256
M. 3
BĐNALAR VE YAPI ÇEŞĐTLERĐ
Tablo M. 2: 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre Đlk On Đl,1984-2000
Bina Sayısı
Sıra No
Đller
1984
2000
(%)
Türkiye
4.387.971
7.838.675
78,6
1
Đstanbul
505.224
869.444
72,1
2
Đzmir
325.092
522.243
60,6
3
Ankara
266.879
384.489
44,1
4
Konya
191.057
333.645
74,6
5
Bursa
147.334
270.023
83,3
6
Adana
146.862
253.447
72,6
7
Antalya
82.578
233.802
183,1
8
Mersin
92.028
206.089
123,9
9
Manisa
128.782
191.806
48,9
10
Balıkesir
94.193
176.067
86,9
Tablo M. 3: 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarına göre ildeki binaların kullanım amaçları
Toplam
Tümü
Çoğunluğu Çoğunluğu
Eğitim
Resmi
Bina
Konut
Đşyeri
Sağlık
Din
Yıl
Konut
Konut dışı
Kültür
daire
sayısı
(*)
1984 92.028 76.795 6.449
1.318
6.598 216
30
256
186
2000 206.089 157.799 26.618
2.646
15.466 713
160
579
526
(1) Tümü işyeri binaları ticari, sanayi, sosyal spor tarımsal binaların toplamıdır.
Konut
dışı
Diğer Bilinmeyen
karışık
158
6
16
841
674
67
Kaynak:DĐE
257
526
44
22
17
6
3
4
4
4
8
1
2
3
7
12
8
5
4
1
3
9
3
5
2
3
5
16
5
4
10
13
5
3
11
1
24
5
841
220
63
14
2
10
6
1
3
4
2
2
2
1
3
8
1
5
2
0
5
3
4
1
2
12
17
0
1
3
15
0
7
3
4
38
20
Bilinmeyen
579
88
28
33
1
0
5
5
2
6
4
1
3
4
4
5
8
5
2
5
13
1
3
0
1
4
19
5
24
15
12
4
3
8
2
19
4
Diğer
433
103
23
35
4
2
1
3
4
2
1
3
0
1
6
3
3
1
3
3
21
2
1
0
1
2
14
2
1
7
5
1
2
10
3
15
0
Tarımsal
713
96
50
58
6
4
6
4
16
1
1
3
3
2
1
2
4
9
5
5
15
0
2
2
2
0
23
2
4
14
6
6
9
8
3
22
7
Konut
Dışı
Karışık
Dini
3.120
1.148
114
46
1
3
14
5
3
8
2
14
6
17
4
5
0
23
11
8
168
0
7
2
57
22
278
0
8
6
6
0
2
20
3
217
17
Resmi
Daire
10.163
3.160
398
331
14
18
19
47
12
54
25
13
14
27
56
27
15
90
40
16
383
19
45
18
21
32
410
22
21
68
187
24
11
70
56
288
55
Sağlık,
Sosyal,
Spor
29.284
5.488
2.687
3.043
220
397
69
225
178
155
281
233
328
34
13
98
3
151
105
131
299
233
126
21
101
75
779
6
189
135
844
266
383
29
719
843
219
Eğitim,
Kültür
157.789
15.884
20.954
8.356
737
435
990
395
464
658
133
218
375
1.636
2.366
1.925
993
739
1.185
968
1.931
788
1.038
533
482
922
4.125
771
1.290
1.346
3.124
1.160
712
4.514
375
4.753
849
Sanayi
206.089
26.357
24.386
11.987
997
894
1.142
716
688
940
480
498
779
1.734
2.475
2.136
1.039
1.047
1.372
1.145
2.854
1.050
1.238
583
676
1.169
5.735
821
1.577
1.611
4.228
1.482
1.154
4.675
1.183
6.483
1.281
Ticari
Konut
MERSĐN
Akdeniz
Toroslar
Yenişehir
Adanalıoğlu
Arpaçsakarlar
Arslanköy
Bahçeli
Çiftlikköy
Davultepe
Değirmençay
Dikilitaş
Dorukkent
Fatih
Fındıkpınarı
Gözne
Güzelyayla
Karacailyas
Kazanlı
Kuyuluk
Mezitli
Soğucak
Tece
Tepeköy
Yalınayak
Yenitaşkent
Anamur
Çarıklar
Ören
Aydıncık
Bozyazı
Tekeli
Tekmen
Çamlıyayla
Sebil
Erdemli
Arpaçbahşiş
Konut ve
Konut
Dışı
Karışık
Belediyenin
Adı
Toplam
Tablo M. 4: 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları Đçindeki Binaların Kullanma Amacına Göre Dağılımı
Binanın Kullanma Amacı
1.910
50
4
25
6
19
27
18
1
34
25
8
40
4
10
45
6
11
8
4
4
0
1
2
2
91
28
1
30
2
11
8
9
0
2
247
93
672
92
30
26
0
2
1
9
0
7
3
1
3
1
0
10
1
6
7
2
6
0
6
2
2
4
11
7
5
5
5
8
13
2
15
17
11
67
4
3
3
0
1
0
0
1
3
2
0
2
0
0
0
0
1
3
0
0
1
0
0
2
0
15
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
Bilinmeyen
Diğer
Konut
Dışı
Karışık
Tarımsal
Dini
Resmi
Daire
Sağlık,
Sosyal,
Spor
Eğitim,
Kültür
Sanayi
Ticari
Konut
Konut ve
Konut
Dışı
Karışık
Binanın Kullanma Amacı
Toplam
Belediyenin
Adı
Ayaş
562
512
14
14
1
2
13
2
4
0
0
0
0
Çeşmeli
901
660
167
34
11
3
1
3
1
3
16
2
0
Esenpınar
620
472
55
25
0
6
1
2
5
1
51
2
0
Kargıpınarı
2.180
1.881
221
59
2
6
2
0
5
2
0
2
0
Kızkalesi
404
153
72
155
12
3
0
2
1
5
1
0
0
Kocahasanlı
Kumkuyu
869
757
743
598
75
81
12
29
5
9
4
2
2
0
3
0
2
0
8
5
14
23
1
10
0
0
Limonlu
1.023
664
211
30
6
9
1
2
5
9
20
65
1
Tömük
Gülnar
2.377
2.774
1.389
1.974
644
366
88
295
25
13
7
13
2
7
3
22
7
13
30
14
168
23
14
34
0
0
Büyükeceli
588
412
89
42
5
3
7
7
2
2
4
14
1
Köseçobanlı
Kuskan
1.091
743
196
174
747
508
10
19
5
6
12
4
1
1
5
2
11
2
3
6
78
20
19
1
4
0
Zeyne
Mut
569
5.380
303
3.607
232
1.219
10
314
2
63
0
21
0
7
8
24
2
24
11
20
1
61
0
19
0
1
Göksu
Silifke
843
10.505
416
8.526
229
919
32
732
9
80
8
49
1
21
4
22
5
26
2
46
127
42
9
41
1
1
Akdere
Arkum
662
1.558
582
1.472
24
51
9
14
1
4
3
1
0
2
1
2
4
2
1
4
32
5
4
0
1
1
Atakent
1.746
1.404
225
69
9
6
2
2
4
3
15
7
0
Atayurt
2.378
2.234
45
59
2
3
4
3
6
6
0
16
0
Narlıkuyu
1.020
762
42
70
0
6
5
3
4
2
109
17
0
Taşucu
2.905
2.660
66
123
13
6
10
14
2
10
0
1
0
Uzuncaburç
Yeşilovacık
Tarsus
562
1.710
33.303
526
1.556
28.464
6
87
2.771
13
35
1.344
1
2
317
4
5
76
1
6
28
5
7
38
5
6
61
0
5
113
0
0
51
1
1
34
0
0
6
Atalar
403
366
17
12
1
1
0
1
1
1
2
1
0
Bağcılar
639
485
16
52
52
4
0
4
4
1
14
6
1
Bahşiş
549
503
4
23
2
1
1
2
5
7
0
1
0
Gülek
Huzurkent
1.707
2.433
1.129
1.988
473
324
41
33
9
25
4
8
1
5
9
1
4
9
5
2
29
38
2
0
1
0
Yenice
3.205
2.482
69
251
183
30
13
27
10
29
82
25
4
Yeşiltepe
511
372
109
9
0
2
0
3
2
1
8
3
2
M. 3. 1
Kamu Binaları
Mersin’de bir ilde idari yapılanma içerisinde bulunması gereken tüm resmi kurumlar
mevcuttur. D.I.E’nün 1984-2000 yılları arasını kapsayan kullanım amacına göre bina sayısı
istatistiklerine göre, resmi kurum bina sayısı ve oranları 1984 yılı için 256 adet ile %0.27; 2000 yılı
için 579 adet ile yine %0.28’dir. Görüldüğü gibi, resmi kurumlara ait bina sayılarında nitelik olarak
önemli bir artış söz konusudur.
Kamu binalarının yer seçiminin kent formuna etkileri konusunda bir çalışmaya
ulaşılamamıştır.
M. 3. 2
Okullar
Mersin Valiliği Web sitesinden (erişim nisan 2007 ) alınan bilgilere göre 2005-2006 Eğitim Öğretim
yılında Mersin il genelinde 738 okulda 332 bin 408 öğrenci öğrenim görmekte, 16 bin 97 öğretmen
görev yapmaktadır. Derslik başına düşen öğrenci sayısı ilköğretimde 34, genel liselerde 35, meslek
liselerinde 24’tür.
258
Tablo M. 5: 2006-2007 Öğretim Yılı Đlköğretim Okulu, Öğretmen ve Öğrenci Durumu *
Okul Sayısı
Đlçe Adı
Şehir
Köy
Mersin
163
10
Anamur
9
20
Aydıncık
5
3
Bozyazı
10
8
Çamlıyayla
1
5
Erdemli
15
52
Gülnar
3
20
Mut
11
37
Silifke
15
38
Tarsus
46
61
Toplam
278
254
* Resmi ve Özel Okulları kapsamaktadır.
Öğretmen
sayısı
Şehir
Köy
Toplam
Toplam
133105
1634
134739
5062
5363
3607
8430
410
1360
219
1579
78
2460
1219
3679
180
410
797
1207
68
7570
11299
18869
903
1592
2596
4188
187
4981
4169
9150
376
8224
6619
14843
690
40845
10009
50854
1570
205910
41628
247538
9524
Öğrenci Sayısı
Toplam
173
29
8
18
6
67
23
48
53
107
532
Tablo M. 6: 2006-2007 Öğretim Yılı Lise Öğretimi Öğrenci Durumu
Genel Lise
Meslek Liseleri
Đlçe Adı
Öğrenci Sayısı
Öğrenci Sayısı
Mersin
29210
12042
Anamur
1835
1052
Aydıncık
290
Bozyazı
1123
Çamlıyayla
236
Erdemli
4195
1442
Gülnar
521
518
Mut
1418
764
Silifke
2733
1896
Tarsus
10631
4539
Toplam
51902
22543
Özel Lise
Öğrenci Sayısı
1141
151
132
764
2188
Đl’de yüksek öğrenim alanında biri resmi (Mersin Üniversitesi), biri özel (Çağ Üniversitesi) olmak
üzere iki üniversite ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ne bağlı Deniz Bilimleri Enstitüsü ile Selçuk
Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır.
•
1992 yılında kurulan ve üç kampüse yerleştirilen Mersin Üniversitesi’nde toplam 11 fakülte,
3 enstitü, 17 yüksekokul bulunmaktadır. 2006 yılı sonu itibariyle 21.598 öğrencinin öğrenim
gördüğü Mersin Üniversitesi’nde 76’sı Profesör,123’ü Doçent, 266’sı da Yardımcı Doçent
olmak üzere toplam 1.301 öğretim elemanı görev yapmaktadır.
•
Erdemli’de bulunan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nde; Fiziksel ve Kimyasal Oşinografi,
Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği, Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Bölümleri mevcut olup, 14 öğretim
üyesi bulunmakta ve 15 öğrenci öğrenim görmektedir.
•
Selçuk Üniversitesi Silifke-Taşucu Meslek Yüksekokulu’nda, 22 öğretim üyesi bulunmakta
ve 1.260’ı Đktisadi ve Đdari Programlar Bölümü’nde, 596’sı Teknik Programlar Bölümü’nde
olmak üzere toplam 1.856 öğrenci öğrenim görmektedir.
•
1997’de Mersin ve Adana arasında Yenice’de kurulan ve Mersin’e 35 km. uzaklıkta olan
Çağ Üniversitesi’nde, üç fakülte, bir yüksekokul ve bir enstitü bulunmaktadır. 2006 yılı
itibariyle 1.635 öğrencinin eğitimini sürdürdüğü Çağ Üniversitesi’nde; 14’ü Profesör, 3’ü
Doçent, 16’sı Yardımcı Doçent olmak üzere toplam 101 akademik personel görev
yapmaktadır. Çağ Üniversitesi öğrenci sayısı, 2006-2007 öğretim yılında 2005-2006
öğretim yılına göre %18, akademik personel sayısı ise %12 oranında artmıştır.
Đl genelinde Mersin’de 29, Anamur’da iki, Bozyazı’da üç, Mut’ta dört, Erdemli’de sekiz, Silifke’de
yedi, Tarsus’da 16, Gülnar’da üç, Aydıncık’ta bir ve Çamlıyayla’da iki olmak üzere toplam 75 özel
öğrenci yurdu bulunmaktadır. Yurtlardaki öğrencilerin sayısı 1887’si ortaöğrenim, 321’si
yükseköğrenim olmak üzere toplam 2208’dir.
M. 3. 3
Hastaneler ve Sağlık Tesisleri
Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler R.1.1’ de verilmektedir.
259
M. 3. 4
Sosyal ve kültürel Tesisler
Bakınız Tablo M.5.
M. 3. 5
Endüstriyel Yapılar
Đldeki sanayi kuruluşları Şekil K.1’ de verilmektedir.
M. 3. 6
Göçer ve Hareketli Barınaklar
M. 3. 7
Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar
Bölgemizin turistik bir yapıya sahip olması, sahil bandının uzun oluşu gibi nedenlerle kıyıda
yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Bu
yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde olmakta ve bu
şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle Mersin-Silifke arasında kıyı
alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok organizmanın üreme alanı
olan bölgeler yok olmaktadır. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi G Turizm ana başlığı altında
verilmektedir.
M. 3. 8
Bürolar ve Dükkânlar
Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3’ de verilmektedir.
M. 3. 9
Kırsal Alanda Yapılaşma
M. 3. 10
Yerel Mimari Özelikler
Mersin 19.yüzyıl kenti olması nedeniyle daha önceki yüzyılın getirdiği geleneksel Osmanlı
dokusuna sahip değildir. Osmanlı kentlerinde mahalleler genellikle cami ve külliyelerin etrafında
yoğunlaşmıştır. Konutlar bu ticaret alanlarının dışında yer almıştır. Mersin'de ise kentin merkezini
belirleyici bir anıtsal mimari odağı yoktur. Esas yerleşim, ticaret yaşamının gerçekleştiği, Camiişerif
Mahallesindedir ve bu yerleşim batıya ve kuzeye doğru yönelen mahallelerle genişletilmiştir.
Limana inen veya kıyıya paralel olarak uzanan geniş sokaklarda ticaret yapan esnafa ait depodükkan üstü konut evler çoğunluktadır. Daha büyük bahçeli evler Hamidiye Mahallesinde ve
bugünkü Atatürk Caddesi civarında yer alır. Geleneksel Osmanlı kentlerinde rastlanan konak tipi
yönetici eşraf evleri burada yerini tüccar evlerine bırakmıştır.
Tanzimat sonrası inşaat kurallarına uygun olarak inşaa edilen Mersin evleri simetrik
cephelidir. Simetrik görüşlü cephelerde ana giriş bazen kemerlerin içinde yer alan bazen üçgen
alınlıkla taçlandırılmış, iki yanı sütunlu kapılarla vurgulanmıştır. Lentolu ve söveli çift kanatlı
pencerelerin yanı sıra ikiz kemerli veya oval pencereler ve mutlaka bunlarda yer alan panjurlu
kepenkler sokak cephelerinin değişmez özelliğidir. Bunlara hareket kazandıran öğe ise, giriş
üstünde yer alan cumbalar ve balkonlardır. Mersin'de iç sofalı evler yaygındır. Evin ana eksenini
oluşturan dikdörtgen bir sofanın üç yanına odalar yerleştirilmiştir. Sofanın sokağı veya bahçeye
bakan cephesinde kapalı veya açık bir balkon yer alır. Mersin evlerinde fazla bezeme yoktur.
Mersin evleri kentin kozmopolit ve zengin kültürel yapısıyla bütünleşmiştir. Mersin'de
birlikte yaşayan ama farklı köken, gelenek ve inançlara sahip insanlar ortak bir beğeni
sergilemişlerdir.
Metropol: Mimar Cengiz Bektaş tarafından projelendirilmiş olup, 12.000 M2. Alan üzerine
inşaa edilmiştir. 175 metre yüksekliğinde 52 katlı Mersin Metropol Gökdeleni, Türkiye’nin ilk
gökdeleni ve Frankfurt-Singapur hattı üzerinde en yüksek betonarme binadır. Metropol
gökdeleninin en üstündeki 15 katı Mersin Taksim Group Oteli'ne ait olup 5 yıldızlı yüzme havuzu
sağlık ve spor tesislerine sahip turizm işletme belgeli tesisimizdir. Ayrıca metropolde 24 saat
alışveriş merkezleri, dev fıskiyeli çocuk bahçeleri, 600 kişilik konferans salonu, açık hava sineması,
tiyatro ve dinlenme mekanları bulunmaktadır.
M. 3. 11
Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller
Kentteki yapılaşma karkas formatında olup, bina yapımında kullanılan yöreye özgü yapı
malzemeleri ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır.
260
M. 4
SOSYO - EKONOMĐK YAPI
M. 4. 1
Đş Alanları ve Đşsizlik
Tablo M. 7: Çalışan Đl Nüfusunun Đktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000)
12 + Yaşlarda
Đktisadi Faaliyet Kolu
Erkek
Kadın
Toplam
%
Tarım-Orman, Balıkçılık
161.850
192.637
354.487
57.6
Madencilik ve Taş Ocakçılığı
768
28
796
0.1
Đmalat sanayi
39.210
7.280
46.490
7.6
Elektrik-Gaz-Su
1.336
157
1.493
0.2
Đnşaat Bayındırlık Đşleri
26.968
406
27.374
4.4
Toptan-Perakende Tic. Lok. ve Otel
49.493
7.892
57.385
9.3
Ulaştırma-Haberleşme-Depolama
19.323
1.442
20.765
3.4
Mali Kurumlar
10.053
4.484
14.537
2.4
Toplumsal Hizmetler
66.806
24.401
91.207
14.8
Đyi Tanımlanamayan Faaliyetler
361
82
443
0.07
Genel Toplam
376.168
238.809
614.977
100
2000 Genel Nüfus Sayımında uluslar arası tanımlar esas alınarak işsizlik bilgileri
derlenmiştir. Buna göre Mersinde işsizlik oranı % 10,2’dir. Bu oran, işgücündeki her 100 kişiden
10’unun işsiz olduğunu göstermektedir.
Bu oran erkek nüfusta %11,5 iken, kadın nüfusta %8,2’dir. Đşsizlik oranı ilçe merkezlerinde
il merkezinden yüksektir, işsizlik oranı ilçe merkezlerinde %23,7, il merkezinde %22,7 iken,
köylerde %1,7’dir.
Đl merkezi ve Đlçe merkezlerinde kadınların işsizlik oranı, erkeklerin işsizlik oranından daha
yüksek Đken, köylerde erkeklerin işsizlik oranı kadınlardan daha yüksektir. Đl merkezinde işsizlik
oranı kadınlarda %32,7, erkeklerde %20, ilçe merkezlerinde kadınlarda %31,2, erkeklerde %21,8,
köylerde ise kadınlarda % l,4, erkeklerde %1,9’dur. Đşsiz nüfusun %60’ı 30 yaşından küçüktür.
1980-2000 döneminde, mersin ilinde işgücüne dahil olmayan nüfusun, çalışabilir nüfus
içindeki oranı sürekli bir artış göstermektedir. Bu dönemde işgücüne dahil olmayan nüfusun yıllık
artış hızı ‰ 49.4’dür. Bu hız erkeklerde ‰ 64,2, kadınlarda ise ‰ 43’ tür.
Türkiye istatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu Hanehalkı işgücü Anketi sonuçlarına göre; 2006
yılında Mersin ve Adana bölgesinde, kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 ve daha yukarı
yaştaki) nüfus 69 bin kişi artmıştır. Söz konusu artışta kadın nüfustaki artış etkili olmuştur. 2006
yılında işgücüne katılma oranı önce yıla göre 1,2 puanlık artış göstererek %47,8 e yükselmiştir.
Erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,4 puanlık artışla %73,1 e, kadınlarda ise 2,5 puanlık artışla
%23,3 olarak gerçekleşmiştir.
2006 yılında istihdam edilenlerin sayısı önceki yıla göre 69 bin kişi artarak 1 milyon 87 bin kişiye
ulaşmıştır. Đstihdamın cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde; erkeklerde %2,6 , kadınlarda ise
%22,5 oranında artış olduğu görülmektedir. Söz konusu dönemde istihdam edilenlerin %52,3
hizmetler, %26,1 tarım, %21,5 i ise sanayi sektöründedir. Bir önceki yıla göre hizmetler sektöründe
istihdamda %10,1, sanayi sektöründe %5,9, tarım sektöründe ise %1,8’lik artış olmuştur.
TR62 (Adana, Mersin) bölgesi, istatistiksel amaçlı bölge sınıflaması Düzey 2’de yer alan 26 adet
bölge içerisinde, 2005 yılında %17,2’lık işsizlik oranı ile 2. sırada yer alırken, 2006 yılında söz
konusu oran 1 puanlık azalışla % 16,2 seviyesine gerilemiştir. Ancak sıralamadaki yeri 1. Sıraya
yükselmiştir. 2006 yılında bu bölgede kadınlarda işsizlik oranı önceki yıla göre 4,3 puan gerileyerek
%20,4, erkeklerde işsizlik oranı ise 0,3 puan gerileyerek %14,8 olmuştur.
M. 4. 2
Göçler
Şehrimiz ve bölgemizin sahip bulunduğu sanayi istihdam imkânları yanında tarım, ticaret
ve diğer hizmet sektörlerinin nüfus göçünde öteden beri çekici bir rol oynadığı bilinmektedir. Mersin
Đli özellikle 1980 sonrası son derece yoğun iç göçle karşı karşıyadır. Bu göçün ana nedenleri;
-Đklim özellikleri,
-Tarım topraklarının verimli olması
-Büyük sanayi kuruluşlarının bulunması
-Đş imkânlarının fazla olması,
-Serbest bölgenin faaliyete geçmesi
261
-Limanın bulunması
-Terör baskısı gibi zikredilebilir.
2000 yılı nüfus sayımı sonuçları göçün eskiye oranla azaldığını göstermektedir.
Tablo M. 8: Dönemler Đtibariyle Mersin Đlinin Net Göç ve Net Göç Hızı
Dönemler
Aldığı Göç
Net Göç
Net Göç Hızı(‰)
1975-1980
73.699
40.273
57,5
1980-1985
89.444
49.593
56,5
1985-1990
131.573
74.717
68,3
1995-2000
117.894
18.429
12,4
Mersin Valiliğince 1997 yılında yaptırılan bir araştırmaya göre Mersin ve Tarsus’ta nüfusun
%70’i göçle gelen nüfustur. Bunun %30’u diğer illerden, %70’i de Doğu ve Güney Doğu Đllerimizden
göç eden yurttaşlarımızdan oluşmaktadır.
2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre, Mersin ilinde 1995-2000 döneminde yerleşim yerleri (il
merkezi, ilçe merkezi, bucak ve köy) arasında göç eden nüfus 163.448, iller arasında göç eden
nüfus 117.894’dür. Buna göre, 1995-2000 döneminde her yüz kişiden 11’i yerleşim yerleri
arasında, 12’si ise iller arasında göç etmiştir.
1995-2000 döneminde, yerleşim yerine göre göç hareketliliğinde en önemli de¤işim, şehirden köye
olan göçlerde meydana gelmiştir. Şehirden köye göç eden nüfusun büyüklü¤ü,1985-1990
dönemine göre yaklaşık 1,3 kat artış göstermiştir.1995-2000 döneminde, yerleşim yerine göre göç
eden nüfusun %32’sini şehirden köye olan göçler oluşturmuştur.
Yerleşim yerleri arasında göç eden nüfusun çoğunluğu, şehirden şehre göç etmektedir. Şehirden
şehre göç eden nüfusun büyüklüğü 1985-1990 dönemine göre yaklaşık 22 bin azalırken, göç eden
nüfus içindeki oranı; 1985-1990 döneminde %62,7’den, 1995-2000 döneminde %49,6’ya
düşmüştür.
M. 4. 3
Göçebe Đşçiler ( Mevsimlik )
Đlimiz coğrafi konumu itibariyle yoğun göç alan bir bölge olma özelliğinden dolayı inşaat,
tarım, turizm vb. alanlarda göçebe işçi barındırmakta olup, ancak bunların sayıları ve nitelikleri
hakkında kesin bir bilgi bulunamamıştır.
M. 4. 4
Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı
Bu konu ile ilgili yeterli bilgi bulunamamıştır.
M. 4. 5
Konut Yapım Süreçleri
Bölge ikliminin inşaat yapımına doğrudan katkı sunması ile birlikte yılın 12 ayında inşaat
işleri devam etmektedir. Ancak ülkemizin son yıllarda yaşadığı ağır ekonomik buhran nedeniyle yap
sat türü işler durmuş bununla birlikte konut yapı kooperatif işleri de aynı şekilde işlevini
tamamlayarak durma noktasına gelmiştir. Daha önceden yapılaşmanın oluşturduğu yapılar özellikle
konut bazında yeterince konut fazlalığı bulunmaktadır. Bununla birlikte dış göçün etkisi gece kondu
olmamakla beraber izinsiz ve imara aykırı yapılaşmalar bulunmaktadır. Bu tür yapılaşmalarla ilgili
olarak yürürlükte bulunan mevzuatlar uygulanmakta olup öncelikle imar ıslah plan çalışmaları
yapılmakta ve planlı yapılaşmanın gerekleri olarak imar parselleri üretilmektedir.
M. 4. 6
Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri
Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3 konusunda verilmektedir.
M. 5
YERLEŞĐM YERLERĐNĐN ÇEVRESEL ETKĐLERĐ
M. 5. 1
Görüntü Kirliliği
Günümüzde kentsel alanlardaki hızlı büyümenin neden olduğu bir kirlilik türü de görüntü
kirliliğidir. Mersin ili yoğun göç alan ve nüfus artış hızı yüksek olan bir bölgedir. Bu yoğunluk kentin
fiziki yapısını da değişime zorlayarak 15-20 katlı büyük beton blokların boy göstermesine yol
açmıştır. Bunun yanında kentin varoşlarındaki gecekondulaşma, nerdeyse kent merkezinde
sayılabilen çöp alanı, küçük sanayi siteleri ile diğer çevre sorunları beraberinde görüntü kirliliğini de
gündeme getirmektedir.
262
M. 5. 2
Binalarda Ses Đzolasyonu
M. 5. 3
Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları
Đlimizde hava alanı bulunmamaktadır.
M. 5. 4
Ticari ve Endüstriyel Gürültü
M. 5. 5
Kentsel Atıklar
Kentimizde katı atılar Toroslar belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp döküm
alanında bertaraf edilmektedir. Atık toplama işlemi Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir Belediyeleri
tarafından yürütülmektedir.
Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi N Atıklar bölümünde verilmektedir.
M. 5. 6
Binalarda Isı Yalıtımı
Yerel yönetimlerce ‘Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği’ ne ve T.S.E. Standartlarına uyulmaya
çalışılmaktadır.
M. 6
NÜFUS
Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) veri tabanına göre 2007 yılı Mersin'in nüfusu
1.595.938 dir.
M. 6. 1
Nüfusun Yıllara Göre Değişimi
Mersin Đl nüfusu, sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı aşağıda tablo ve grafikler halinde
verilmektedir.
Tablo M. 9: Yıllara Göre Nüfus Değişimi
YILLAR
NÜFUS
1940
257.709
1945
279.484
1950
317.929
1955
371.667
1960
444.523
1965
511.273
1970
590.943
1975
714.817
1980
843.931
1985
1.034.085
1990
1.266.995
1997
1.515.302
2000
1.651.400
2007
1.595.938
Kaynak: TÜĐK
263
Şekil M. 1: Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı
Kaynak: TÜĐK
Tablo M. 10: Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları
1990 Genel Nüfus Sayımı
ĐLÇELER
2000 Genel Nüfus Sayımı
2007 Nüfus Sayımı
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
Toplam
Şehir
Köy
MERKEZ ĐLÇE
548.923
422.357
126.566
733.660
537.842
195.818
825.299
623.861
201.438
ANAMUR
66.400
38.817
27.583
83.864
49.948
33.916
63.850
35.789
28.061
AYDINCIK
10.882
7.040
3.842
11.501
7.941
3.560
11.647
7.851
3.796
BOZYAZI
31.238
22.168
9.070
43.835
26.314
17.521
26.161
15.414
10.747
ÇAMLIYAYLA
19.440
8.826
10.614
18.964
8.806
10.158
11.844
4.272
7.572
ERDEMLĐ
100.563
30.042
70.521
142.355
40.175
102.180
126.745
43.721
83.024
GÜLNAR
33.854
7.360
26.494
38.292
10.503
27.789
33.785
11.021
22.764
MUT
56.303
17.600
38.703
74.373
36.482
37.891
66.356
31.520
34.836
SĐLĐFKE
107.685
46.858
60.827
156.351
64.827
91.524
111.698
52.961
58.737
TARSUS
291.965
187.508
104.457
348.205
216.382
131.823
318.553
229.921
88.632
TOPLAM
1.267.253
788.576
478.677
1.651.400
999.220
652.180
1.595.938
1.056.331
539.607
Kaynak: TÜĐK
Şekil M. 2: Đlçelerde Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı
Kaynak: TÜĐK
264
M. 6. 2
Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı
Tablo M. 11: Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı
YAŞ
KADIN
TOPLAM
ERKEK
GRUBU
0-4
122.812
63.171
59.641
5-9
142.614
73.285
69.329
10-14
149.226
76.337
72.889
15-19
144.502
73.826
70.676
20-24
140.485
74.277
66.208
25-29
138.815
69.901
68.914
30-34
127.467
62.921
64.546
35-39
119.097
58.840
60.257
40-44
115.259
57.268
57.991
45-49
97.358
48.371
48.987
50-54
85.204
42.922
42.282
55-59
63.999
31.619
32.380
60-64
47.086
22.743
24.343
65-69
36.308
17.279
19.029
70-74
28.885
13.540
15.345
75-79
20.913
9.041
11.872
80-84
10.994
4.217
6.777
85-89
3.262
1.081
2.181
90+
1.652
473
1.179
Toplam
1.595.938
801.112
794.826
Kaynak: TÜĐK
Şekil M. 3: Mersin Đli 2007 Yılı Nüfus Piramidi
Eğitim düzeyi, 6 ve daha yukarı yaştaki nüfus için derlenmiştir. Mersin Đlinde, okuma yazma
bilenlerin oranı %89 olup, cinsiyetler arasında önemli bir fark gözlenmektedir. Bu oran erkek nüfus
için %94 iken, kadın nüfus için %84'tür. Mersin ili il merkezinde okuma yazma bilenlerin oranı
%88'dir.
Okuma yazma oranı ilçe merkezlerine göre incelendiğinde en yüksek oranın %94 ile Silifke ilçe
merkezinde olduğu görülmektedir. Bu ilçe merkezinden sonra Çamlıyayla, Gülnar ve Mut ilçe
merkezleri okuma yazma oranının en yüksek olduğu yerleşim yerleridir. Bu ilçe merkezlerinde
okuma yazma oranı %93 iken, diğer ilçe merkezlerinde %87'nin üzerindedir.
Köylerde okuma yazma oranı erkek nüfus için %95, nüfus için %85'tir.
25 ve daha yukarı yaştaki nüfus Đçinde en az ortaokul mezunu olanların oranı, tüm yerleşim
yerlerinde, erkek nüfusta kadın nüfustan oldukça yüksektir. En az ortaokul mezunu olanların oranı il
merkezinde erkeklerde %43 kadınlarda %27, ilçe merkezlerinde erkeklerde %42 kadınlarda %25
düzeyinde iken, köylerde bu oran erkeklerde %31 ve kadınlarda %18'dir.
Tablo M. 12: Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu
Eğitim Durumu(6+ Yaştaki Nüfus
Erkek
Kadın
Okuma Yazma Bilmeyen
40703
117280
Toplam
157983
Okuma Yazma Bilen
689398
610180
1299578
Bir Okul Bitirmeyen
167546
164349
331895
Đlkokul
268173
269301
537474
Đlköğretim
25173
20482
45880
Ortaokul
62719
38505
101224
Ortaokul Dengi Meslek Okulu
2539
1158
3697
Lise
91906
73777
165683
Lise Dengi Meslek Okulu
24761
14724
39485
Yükseköğretim
46339
27774
74113
Mezuniyeti Bilinmeyen
17
110
127
Okuma Yazma Durumu Bilinmeyen
6
22
28
265
Şekil M. 4: Cinsiyete Göre Đlimizde Okuryazarlık ve Eğitim Durumu
Okuma Yazma Durumu Bilinmeyen
Erkek
Mezuniyeti Bilinmeyen
Kadın
Yükseköğretim
Lise Dengi Meslek Okulu
Lise
Ortaokul Dengi Meslek Okulu
Ortaokul
Đlköğretim
Đlkokul
Bir Okul Bitirmeyen
Okuma Yazma Bilen
Okuma Yazma Bilmeyen
-800000
M. 6. 3
-600000
-400000
-200000
0
200000
400000
600000
800000
Đl ve Đlçelerin Nüfus yoğunlukları
2
Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir km ye düşen kişi sayısı, il genelinde 103 ve il
merkezinde 466 iken, ilçelere göre 17 ile 159 kişi arasında değişmektedir (2007).
Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Silifke Đlçesinde nüfus yoğunluğu 44, yüzölçümü
en küçük olan Aydıncık ilçesinde nüfus yoğunluğu 26 kişidir.
Tablo M. 13: 2000-2007 Yılı Sayımlarına Göre Đlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğunluğu ile Yüzölçümleri
2000
ĐLÇELER
YÜZÖLÇÜMÜ(Km2 )
NÜFUS
TOPLAM
15.485
MERKEZ
1.772
ANAMUR
AYDINCIK
2007
NÜFUS YOĞUNLUĞU
NÜFUS
NÜFUS YOĞUNLUĞU
1.651 400
107
1.595.938
103
733.660
414
825.299
466
1.338
83.864
63
63.850
48
442
11.501
26
11.647
26
BOZYAZI
566
43.835
77
26.161
46
ÇAMLIYAYLA
683
18.964
28
11.844
17
ERDEMLĐ
2.039
142.355
70
126.745
62
GÜLNAR
1.563
38.292
24
33.785
22
MUT
2.518
74.373
30
66.356
26
SĐLĐFKE
2.560
156.351
61
111.698
44
TARSUS
2.004
348.205
174
318.553
159
Şekil M. 5: Đl Yüzölçümünün Đlçelere Dağılımı
266
Şekil M. 6: Nüfusun Đlçelere Göre Dağılımı
Şekil M. 7: Nüfus yoğunluğu
M. 6. 4
Nüfus Değişim Oranı
Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Mersin
Đlinin nüfusu yaklaşık 7,8 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 1 651 400 ‘e yükselmiştir. 2007 yılında
ise düşüş göstererek 1 595 938’ e düşmüştür.(2007 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS)
Veri Tabanı’na göre)
1927-2000 döneminde Đlin nüfusu sürekli artış göstermiştir. Đlde en düşük yıllık nüfus artış
hızı ‰ 10,7 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ‰ 40,6 ile 1980-1985 ve
1985-1990 dönemlerinde görülmüştür. 1990-2000 dönemindeki yıllık nüfus artış hızı ‰ 26,5 tir.
2007 yılında ise ‰ - 4,9 dur.
Tablo M. 14: Đlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı
ĐLÇE
TOPLAM
MERKEZ
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
ERDEMLĐ
GÜLNAR
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
2000
Toplam
1.651 400
733.660
83.864
11.501
43.835
18.964
142.355
38.292
74.373
156.351
348.205
Şehir
999.220
537.842
49.948
7.941
26.314
8.806
40.175
10.503
36.482
64.827
216.382
Köy
652.180
195.818
33.916
3.560
17.521
10.158
102.180
27.789
37.891
91.524
131.823
2007
Toplam
1.595.938
825.299
63.850
11.647
26.161
11.844
126.745
33.785
66.356
111.698
318.553
267
Şehir
1.056.331
623.861
35.789
7.851
15.414
4.272
43.721
11.021
31.520
52.961
229.921
Köy
539.607
201.438
28.061
3.796
10.747
7.572
83.024
22.764
34.836
58.737
88.632
Yıllık nüfus artış hızı ‰
Toplam
Şehir
Köy
-4,88019
7,940169 -27,0682
16,81408 21,19441 4,042232
-38,9509
-47,6197
-27,072
1,80207
-1,62831
9,169503
-73,7366
-76,4026
-69,8239
-67,245
-103,335
-41,9715
-16,5922
12,08322 -29,6577
-17,8889
6,877286 -28,4939
-16,2939
-20,885
-12,0087
-48,0429
-28,8805
-63,3608
-12,7145
8,669948 -56,7089
Đl’ e bağlı bulunan 9 ilçeden Tarsus Đlçesi 318 553 nüfusu ile en fazla nüfusa, Aydıncık
Đlçesi ise 11 647 nüfusu ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir.
Şekil M. 8: Đlçelerin Nüfus Artış Hızı
KAYNAKÇA
1. Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Adana Bölge Müdürlüğü
2. Đl Planlama Müdürlüğü
3. Ekonomik Rapor, 2000–2006, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Mersin
4. Mersin Kent Bütünü ve Yakın Çevresi 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım Đmar Planı
Planlama Raporu, Eylül 1996
5. TÜĐK Web Sayfası
6. Mersin Valiliği Web Sayfası
268
N. ATIKLAR
N. 1
EVSEL KATI ATIKLAR
Evsel katı atıkların ana bileşenlerini kâğıt, cam, plastik, metal, çürüyebilir maddeler ve inert
maddeler oluşturur. Bu temel bileşenlerin miktarları ülkeden ülkeye, kentten kente, yerel koşullara,
mevsimlere, tüketim alışkanlıkları gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Đlimiz merkezinde katı atıklar Toroslar Belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp
döküm alanında bertaraf edilmektedir. 2007 yılında bertaraf edilen katı atık miktarı 190.749.526 kg,
tıbbi atık miktarı ise 757.492 kg. dır.
Atık kompozisyonu hakkında; Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca verilen evsel atık
kompozisyonu Tablo N.1'de, JICA (Japon Uluslararası Đşbirliği Kurumu) tarafından 1998 yılında
hazırlanan "Adana-Mersin Bölgesel Katı Atık Yönetim Etüt Çalışma Raporu" nda Mersin için
yapılan araştırmadan alınan bilgilere göre atık kompozisyonu ise Tablo N.2'de verilmektedir.
Tablo N. 1: Mersin Büyükşehir Belediyesi Evsel Atık Kompozisyonu
Atık Kategorisi
Evsel Atık
Mutfak Atığı
70.77
Kağıt
13.80
Tekstil
3.43
Bitki ve Tahta
1.04
Plastik
6.42
Deri ve Lastik
0.17
Metal
0.72
Şişe ve Cam
2.55
Seramik ve Taş
0.96
Muhtelif
0.14
Toplam
100.00
Görünür Birim Ağırlık
0.29
Tablo N. 2: Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu
Ticari
Atık Kategorisi
Evsel Atık
Lokanta
Diğer Dük.
Pazar
Kurum
Cadde
Park
Mutfak Atığı
72.69
73.95
30.24
73.31
15.95
3.39
-
Kağıt
14.30
55.16
50.44
10.60
68.09
6.36
0.42
Tekstil
2.76
0.38
0.87
1.33
0.85
0.42
-
Bitki ve Tahta
1.04
0.04
0.44
2.43
2.28
30.08
63.60
Plastik
5.41
5.19
9.93
2.80
7.41
8.47
0.42
Deri ve Lastik
0.18
0.02
0.22
0.94
0.28
-
-
Metal
0.56
0.56
2.51
0.73
1.42
3.81
-
Şişe ve Cam
1.83
3.94
4.69
2.04
3.13
1.27
1.26
Seramik ve Taş
1.07
0.76
0.44
5.63
0.57
7.63
11.3
Muhtelif
0.08
-
0.22
0.18
-
38.56
23.01
Toplam
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
0.29
0.51
0.08
0.34
0.04
0.15
0.08
Görünür Birim Ağırlık
Kaynak: Adana-Mersin Bölgesel Katı Atık Yönetim Etüt Çalışma Raporu-1998
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince belediyelerin her yıl doldurmak ve Çevre
Bakanlığı’na göndermekle yükümlü oldukları “ Çöp Geri Kazanım Đstasyonları ve Depolama
Sahaları” na ilişkin Genelge ekindeki Kontrol Listesi’nden ve Müdürlüğümüz çalışmalarından
edinilen bilgilere göre hazırlanan ve belediyelerin katı atık durumlarını gösteren Tablo N.3'de
verilmektedir.
269
Tablo N. 3: Mersin Đlindeki Belediyelerin Katı Atık Miktarı ve Durumları - 2006
Kişi Başına
Toplanan
Üretilen
Belediye
Ortalama Katı
Nüfus
Ortalama Katı
Mevcut Bertaraf Yöntemi
Adı
Atık Miktarı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
(Kg/Gün)
Düzensiz Depolama ( x )
MERSĐN
Düzenli Depolama ( )
BÜYÜKŞEHIR
570
736.496
0.77
Kompost
( )
BELEDIYESI
Yakma
( )
Diğer
( )
Kuyuluk / MERKEZ
Kompost
( )
5066
1
5
Yakma
( )
Diğer
( )
Aslanköy/ MERKEZ
Kompost
( )
4627
0.432
2
Yakma
( )
Diğer
( )
Kazanlı / MERKEZ
10.386
0,4
3,5
Kompost
( )
Yakma
( )
Diğer
( )
Düzensiz Depolama ( )
4.6
2
2300
Soğucak/ MERKEZ
Kompost
( )
Yakma
(x)
Diğer
( )
Çiftlikköy/ MERKEZ
Kompost
( )
5590
1.44
22.5
Yakma
(x)
Diğer
( )
Arpaçsakarlar /
5000
1.2
6
Kompost
( )
MERKEZ
Yakma
( )
Diğer
( )
Fatih / MERKEZ
4188
1
4.5
Kompost
( )
Yakma
( )
Diğer
( )
Gözne/ MERKEZ
Kompost
( )
0.8
5979
Yakma
(x)
Diğer
( )
Fındıkpınarı /
Kompost
( )
4298
2
MERKEZ
Yakma
(x)
Diğer
( )
Güzelyayla /
3269
0,1
1.1
Kompost
( )
MERKEZ
Yakma
(x)
Diğer
( )
Tepeköy / MERKEZ
2317
0,5
Kompost
( )
Yakma
( )
Diğer
( )
Dikilitaş / MERKEZ
Kompost
( )
3518
0,486
1,7
Yakma
( )
Diğer
( )
270
Toplanan Atıklar
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
(x)
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x )
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
(x)
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Belediye
Adı
Nüfus
Mezitli / MERKEZ
34 616
Davultepe/
MERKEZ
10300
Tece / MERKEZ
Bahçeli / MERKEZ
Kişi Başına
Üretilen
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Kg/Gün)
Toplanan
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
Yaz: 20
Kış: 10
3
30
Kış: 17.000
Yaz:40.000
1
Yaz: 40
Kış: 17
4000
0,5
2
Karacailyas /
MERKEZ
9250
Yenitaşkent/
MERKEZ
3 800
2
Adanalıoğlu/
MERKEZ
7 187
Yaz: 5
Kış: 3
Yalınayak/
MERKEZ
1.2
3000
12
Yaz: 15
Kış: 10
Değirmençay /
MERKEZ
1649
0.2
Yaz: 1
Kış: 2
Dorukkent/
MERKEZ
3800
0.6
2.3
215 889
Kış: 1.080
Yaz: 1.240
2500
0.3
TARSUS
Yeşiltepe /TARSUS
Bağcılar /TARSUS
4251
Kış: 233
Yaz: 267
0.6
2.5
271
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
(x)
(x)
(x)
( )
( )
( )
( )
( x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( x)
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
Toplanan Atıklar
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Belediye
Adı
Nüfus
Kişi Başına
Üretilen
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Kg/Gün)
Yenice / TARSUS
17199
0,5
Atalar /
TARSUS
3454
0.5
Bahşiş / TARSUS
Huzurkent /
TARSUS
Gülek /TARSUS
5770
0.35
1.1
2
Yaz: 30
Kış: 25
23.800
9799
Toplanan
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
0.5
5
ÇAMLIYAYLA
8706
0.5
3.6
Sebil/
ÇAMLIYAYLA
4894
0.2
1
ANAMUR
49948
1
49
Çarıklar/ ANAMUR
5439
1
6
Ören / ANAMUR
6500
1.5
4
AYDINCIK
BOZYAZI
Tekmen / BOZYAZI
7983
26000
5983
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
( )
( )
( )
( )
(x)
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
Toplanan Atıklar
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
1
8
0.3
Yaz: 18
Kış: 12
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
3
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
0.5
272
Belediye
Adı
Tekeli / BOZYAZI
MUT
Göksu / MUT
SĐLĐFKE
Akdere/ SĐLĐFKE
Narlıkuyu / SĐLĐFKE
Nüfus
7503
Kişi Başına
Üretilen
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Kg/Gün)
0.3
31.400
2674
Yaz: 1,5
Kış: 1
64.500
Yaz: 1.209
Kış: 0,790
Yaz: 78
Kış: 51
4476
0.5
0.5
7626
Yaz:1
Kış: 0,5
Yaz: 15
Kış: 5
Yaz: 90
Kış: 30
3
Atakent / SĐLĐFKE
14.553
Yeşilovacık/
SĐLĐFKE
5.548
1
Taşucu / SĐLĐFKE
Arkum / SĐLĐFKE
Uzuncaburç /
SĐLĐFKE
ERDEMLĐ
2
Yaz: 7
Kış: 5
Yaz:3
Kış: 0,5
Atayurt / SĐLĐFKE
Toplanan
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
8658
1
10.446
3593
7
25.5
0.750
Yaz: 8
Kış: 4
4798
1
5
40 175
1.5
50
273
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
(x )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
Toplanan Atıklar
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
(x)
( )
( )
Belediye
Adı
Nüfus
Ayaş / ERDEMLĐ
4467
Kumkuyu /
ERDEMLĐ
4600
Limonlu/
ERDEMLĐ
Kocahasanlı/
ERDEMLĐ
Tömük / ERDEMLĐ
Çeşmeli/
ERDEMLĐ
5173
Kişi Başına
Üretilen
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Kg/Gün)
Toplanan
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
Yaz: 1
Kış: 1
Yaz: 15
Kış: 4.5
2
9.2
2
10
7.103
20
Yaz:50.0
00
Kış:
12.000
Yaz: 50
Kış: 10
6448
1
Yaz: 1
Kış: 0.5
6
Esenpınar/
ERDEMLĐ
3.929
1
5
Arpaçbahşiş/
ERDEMLĐ
7446
0.5
Yaz: 10
Kış: 3
8139
Yaz:1
Kış: 0.5
Yaz:20
Kış: 5
Kızkalesi/
ERDEMLĐ
Kargıpınarı /
ERDEMLĐ
13.189
1
13.1
GÜLNAR
10.500
1-1.2
10-12
Büyükeceli
/GÜLNAR
3.018
Sütlüce (Zeyne) /
GÜLNAR
2650
1
360
274
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
(x)
(x)
( )
( )
( )
(x)
(x)
( )
( )
( )
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
Toplanan Atıklar
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
( x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Belediye
Adı
Nüfus
Kuskan/
GÜLNAR
3518
Köseçobanlı/
GÜLNAR
N. 2
Kişi Başına
Üretilen
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Kg/Gün)
5.550
0,2
1
Toplanan
Ortalama Katı
Atık Miktarı
(Ton/Gün)
2.2
1.1
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Düzensiz Depolama
Düzenli Depolama
Kompost
Yakma
Diğer
Toplanan Atıklar
(x)
( )
( )
(x)
( )
(x)
( )
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
Evsel
Endüstriyel
Tıbbi
Diğer
(x)
( )
( )
( )
TEHLĐKELĐ ATIKLAR
Đlimizde sanayinin yoğun olması tehlikeli atıkların üretimi, depolanması, geri kazanımı,
taşınması ve bertarafı konularında problemleri de beraberinde getirmektedir. Tehlikeli Atıkların
Kontrolü Yönetmeliği gereğince atık üreticisi olan sanayi kuruluşlarına her yıl doldurmaları gereken
Atık Beyan Formu doldurtularak, sektörlere göre oluşan atık türleri, atık miktarları ve bertaraf
yöntemleri hakkında bilgi edinilmekte ve yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerekli işlemler
yapılmaktadır. Atık Beyan Formları doğrultusunda hazırlanan ve 2006-2007 yıllarına ait olan bilgiler
Tablo N.4' de verilmektedir.
Tablo N . 4: Mersin Đlinde 2006 / 2007 Yıllarında Oluşan Tehlikeli Atık Tür ve Miktarları.
NO
ATIK
KODU
(EWC)
TOPLAM ATIK MĐKTARI
YÖNETMELĐKTEKĐ ADI
2006 ton/yıl
2007 ton/yıl
1
02 01 05 Tarımsal kimyasal madde atıkları
---
0.025
2
03 01 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
2
2
3
04 02 14 Organik çözücüler içeren perdah atıkları
0.6
0.6
4
04 02 16 Saha içinde özellikle krom içeren atık suların arıtılmasından kaynaklanan çamurlar
5
05 01 03 Tank dibi çamuru
--1461,32
11,96
38,60
6
05 01 09 Tehlikeli madde içeren saha içi atıksu arıtma işlemlerinden kaynaklanan çamur
---
42,92
7
---
48,134
8
06 01 03 Hidroflüorik asit
---
5,2
9
400
400
10 06 04 03 Diğer atık patlayıcılar
17,09
---
11 06 05 02 Tehlikeli maddeler içeren saha içi atık su arıtma işlemlerinden kaynaklanan çamurlar
6,91
4,4
12 06 06 02 Tehlikeli sülfürler içeren atıklar
-----
1,060
1.06
13 08 01 13 Đçinde organik çözücüler yada tehlikeli maddeler bulunan boya ve vernik çamurları
14 08 03 06 Halojenli olmayan çözücüler içeren mürekkep çamurları
10
10
15 08 03 12 Tehlikeli madde içeren atık mürekkep
0,001
---
16 08 03 17 Tehlikeli madde içeren atık baskı tonerleri
1,301
1,74
17 08 04 09 Organik çözücüler yada tehlikeli maddeler içeren atık yapışkanlar ve macunlar
0,788
0.2
18 10 01 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
Tehlikeli maddeler içeren ve (elektrikli ark fırınlarının) gaz arıtımı sonucu ortaya çıkan
19 10 02 07 katı atıklar
20 10 04 02 Birincil ve ikincil üretim cüruf ve demir hurdaları atıkları
0,09
---
0,12
---
21 10 11 15 Tehlikeli maddeler içeren ve baca gazı arıtımından kaynaklanan katı atıklar
40
38,84
95
49,88
22 10 11 19 Tehlikeli maddeler içeren ve saha içi atık su arıtma işlemleri kat atıkları
---
14,64
23 10 13 99 Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar
2
---
24 12 01 06 Halojen içeren madeni bazlı makine yağları (emülsiyon ve solüsyonlar hariç)
25 13 01 06 Sadece madeni yağ içeren hidrolik yağlar
10,08
---
0,43
0,15 ton – 250 lt
26 13 01 07 Diğer hidrolik yağlar
---
45 lt/yıl
27 13 01 10 Mineral bazlı, klor içermeyen hidrolik yağlar
1700 lt/yıl
1,7
275
NO
ATIK
KODU
(EWC)
YÖNETMELĐKTEKĐ ADI
TOPLAM ATIK MĐKTARI
28 13 01 11 Sentetik hidrolik yağlar
120
29 13 02 02 Klorlu olmayan motor, şanzıman ve yağlama yağları
92,86
54,294
30 13 02 05 Mineral bazlı klor içermeyen makine, şanzıman ve yağlama yağları
27,1
9,86 ton - 630 lt
52,16 ton210 lt
230,26
60
50,48
38,175 ton130 lt
9,442 ton- 210 lt
-----
501,080
300,1
31 13 02 06
Sentetik motor şanzıman ve yağlama yağları
32 13 02 07 Hazır ve çözünebilir makine, şanzıman ve yağlama yağları
33 13 02 08
Diğer makine, şanzıman ve yağlama yağları
34 13 04 03 Diğer denizcilik seferlerinden kaynaklanan sintine yağları
35 13 05 05 Diğer emülsiyonlar
---
36 13 05 06 Yağ/su separatöründen (ayırıcısından) çıkan yağ
1,23
24,32
37 13 05 07 Yağ/su separatöründen (ayırıcısından) çıkan yağlı su
0,001
12,66
38 13 07 01 Fuel-oil ve mazot
---
168,37
39 13 07 02 Benzin (petrol)
9,56
87,67
--117,734
51,75
331,672
42 16 01 13 Fren sıvıları
---
0,62
43 16 01 07 Yağ filtreleri
---
0.13 ton - 50 lt
16 01 07 den 16 01 11’e ve 19 01 14 ’de bahsedilenlerin dışındaki tehlikeli maddeler
44 16 01 21
içeren bileşenler
21,62
---
40 15 01 10 Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren yada tehlikeli maddelerle pislenmiş ambalaj
41 15 02 02
45 16 05 06
Tehlikeli maddelerle kirlenmiş absorbanslar, filtre malzemeleri (aksi belirtilmemiş ise
yağ filtreleri dahil), temizleme bezleri, koruyucu giyisiler
Tehlikeli maddelerden oluşmuş yada tehlikeli maddeler içeren, laboratuar kimyasalları
karışımları da dahil, laboratuar kimyasalları
0,82
46 16 06 01 Kurşun piller
69,22
3,257
47 16 06 02 Nikel kadmiyum piller
48 16 06 03 Civa içeren piller
0,008
---
0,112
0.0004
49 16 06 06 Pil ve akümülatörlerden ayrı toplanmış elektrolitler
8,425
3,5
50 16 07 99 Diğer tehlikeli maddeler içeren atıklar
---
0,06
51 16 08 07 Tehlikeli maddeler içeren kullanılmış katalizörler
---
67,28
Metalürjik olmayan proseslerden kaynaklanan, tehlikeli madde içeren astarlar ve
52 16 11 05
refraktörler
---
7,28
53 17 02 04 Tehlikeli maddeler içeren yada tehlikeli maddeler bulaşmış ahşap, cam ya da plastik
---
300 adet/yıl
54 17 04 09 Tehlikeli maddeler içeren metal atıkları
---
7,42
55 17 04 10 Yağ katran ve diğer tehlikeli maddeler içeren kablolar
---
5,180
56 17 05 03 Tehlikeli maddeler içeren toprak ve kayalar
17,3
803,04
--224,86
0,428
0,34
6,6
2
57 17 06 01 Asbest içeren yalıtım malzemeleri
58 18 01 03
Enfeksiyonu engellemek amacı ile toplanmaları ve atılmaları özel işleme tabi olan
atıklar
59 19 08 11
Endüstriyel atıksuyun biyolojik arıtılmasından kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren
çamurlar
60 20 01 21 Flüoresan tüpler (lambalar) ve diğer civa içeren atıklar
3,08
2,51
61 20 01 27 Tehlikeli maddeler içeren boya, mürekkepler, yapıştırıcılar ve reçineler
---
0.0256
---
0,010
---
0,180
62 20 01 33
16 06 01 ve 16 06 02 yada 16 06 03 de bahsedilen pil ve akümülatörler ve bu pilleri
içeren karışık 63akümülatörler
63 20 01 37 Tehlikeli maddeler içeren ahşap
276
N. 3
ÖZEL ATIKLAR
N. 3. 1
Tıbbi Atıklar
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği ilimiz merkez ilçede bertaraf sorumlusu olan
Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu iş için özel hazırlanan bir adet araç ve ekiple tıbbi
atıkların ayrı olarak toplanması, taşınması ve nihai bertaraf işlemlerine 1995 yılında başlanmıştır.
Sağlık kuruluşlarından toplanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne ait çöp depolama
alanının ayrı bir bölümünde bertaraf edilmektedir. Ancak, projesine uygun bir şekilde
kullanılmamasından dolayı ekonomik ömrünü tamamlayan düzenli depo alanında tıbbi atıkların
bertaraf edilme koşulları yönetmelik şartlarına çok uygun değildir.
Đlimiz merkez ilçede 2007 yılı itibariyle tıbbi atıkları ayrı olarak toplanan ve bertaraf edilen
sağlık kuruluşları ile tıbbi atık miktarları, Tablo N.5 verilmektedir.
Tablo N. 5: 2007 Yılında Sağlık Kurum ve Kuruluşlarından Alınan Tıbbi Atık Miktarları
Sağlık
Kurumunun
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Adı
ADANALIOĞLU
11
28
30
15
24
11
7
13
SAĞ.O.TAB.
M.ADNAN ÖZÇELĐK
38
58
23
29
43
24
63
11
S.O.TAB.
ARPAÇBAHŞĐŞ S.O.
32
17
21
24
29
27
15
19
TAB.
ARPAÇSAKARLAR
0
36
30
5
7
12
17
26
S.O.TAB.
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Toplam
14
21
0
19
193
7
115
11
110
532
59
33
33
60
369
17
41
24
39
254
6
0
6
3
2
3
0
0
0
0
8
0
28
27
28
40
13
40
21
17
12
24
22
38
23
305
ÇAMLIBEL S.O.TAB.
0
37
19
97
86
31
40
50
70
61
78
127
696
ÇAVAK S.O. TAB.
7
3
6
8
2
4
0
4
5
5
4
8
56
ÇAY MAH S. O. TAB.
34
31
26
0
19
10
4
6
47
29
61
0
267
ÇEŞMELĐ S.O. TAB.
20
31
19
14
15
19
18
13
21
23
18
18
229
M.ÇĐFTLĐK S.O.TAB.
M.ÇUKUROVA
MAH.S.O.TAB.
DAVULTEPE
SAĞ.O.TAB.
DERĐ VE ZÜHREVĐ
H.DĐSP.
MERSĐN DEVLET
HAST.
DĐKĐLĐTAŞ
SAĞ.O.TAB.
ERDEMLĐ DEVLET
HAST.
ERDEMLĐ 1NOLU
S.O.TAB.
ERDEMLĐ 2 NOLU
S.O.TAB.
ERDEMLĐ 3 NOLU
S.O.TAB.
M.GÖKKUŞAĞI
S.O.TAB.
8
43
12
4
4
22
20
8
10
10
18
30
189
93
39
39
32
41
26
28
20
12
44
45
8
427
49
56
76
41
71
91
114
55
78
88
136
174
1029
7
3
8
2
7
6
4
4
16
0
6
3
66
BAHÇELĐ S.O.TAB.
M.ÇAĞDAŞKENT
S.O.TAB.
GÖZNE S.O.TAB.
HALK SAĞ.
LABORATUVARI
HUZURKENT
SAĞ.O.TAB.
M.IĞDIR KÖYÜ
S.O.TAB.
KALITSAL KAN
HAST.MERK.
KARACAĐLYAS
S.O.TAB.
19490 18654 19410 14508 15704 17288 18222 18273 17557 18736 10993 10413 199248
9
11
18
2
11
3
4
4
7
4
6
15
94
2053
1798
3290
1986
2250
2250
2420
2435
3041
1874
3386
2938
29721
28
4
0
0
12
0
25
0
0
0
0
0
69
16
9
0
32
5
3
8
30
9
9
12
24
157
17
22
18
16
25
29
26
12
22
16
24
60
287
0
7
0
0
0
0
12
4
0
0
9
0
32
0
0
10
4
5
4
5
6
11
6
6
0
57
396
248
454
515
560
478
358
155
322
284
472
116
4358
56
29
28
25
36
21
29
21
20
33
42
32
372
10
16
17
6
16
10
10
11
0
0
0
44
140
47
54
65
48
70
85
133
147
76
176
78
180
1159
109
93
37
26
18
74
70
55
22
22
47
17
590
277
Sağlık Kurumunun
Adı
KARADUVAR
SAĞ.O.TAB.
KARGIPINARI
SAĞ.O.TAB.
KAZANLI SAĞ.O.TAB.
KOCAVĐLAYET
SAĞ.O.TAB.
KUYULUK
SAĞ.O.TAB.
DR.MEHMET ĐNAN
ANA ÇOCUK SAĞ.
MEZĐTLĐ 1 NOLU
S.O.TAB.
MEZĐTLĐ 2 NOLU
S.O.TAB.
RESUL SAĞ.O. TAB.
S.YANPAR SAĞ.
O.TAB.
SITMA SAVAŞ
DĐSP.B.TAB.
ŞEVKET SÜMER
MAH.S.O.T.
M.SOĞUCAK
SAĞ.O.TAB.
TECE SAĞ. O.TAB.
TOROS DEVLET
HASTANESĐ
T.D.H. SANAYĐ SEMT
POL.
TOZKOPARAN
SAĞ.O.TAB.
M.ÜNĐVERSĐTE A.U.
HAST.
VEREM SAVAŞ DĐSP.
M.YALINAYAK
SAĞ.O.TAB.
YENĐ
MAH.SAĞ.O.TAB.
YENĐTAŞKENT
SAĞ.O.TAB.
MERKEZ 1 NOLU SAĞ
O.TAB.
MERKEZ 2 NOLU
S.O.TAB.
MERKEZ 3 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 4 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 5 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 6 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 7 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 8 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 9 NOLU S.O.
TAB.
MERKEZ 10 NOLU
S.O. TAB.
MERKEZ 11 NOLU
S.O. TAB.
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Toplam
6
6
7
0
6
4
0
4
15
7
0
4
59
89
55
38
43
62
54
79
72
68
52
89
90
791
10
76
21
19
14
26
20
21
23
27
28
5
290
12
11
7
15
0
15
8
9
24
15
16
16
148
6
17
8
5
18
6
6
0
17
0
16
38
137
64
92
120
64
88
64
85
30
88
130
198
157
1180
23
35
28
51
50
14
81
33
16
62
80
82
555
59
134
121
126
132
43
170
111
114
179
160
239
1588
6
5
7
4
7
2
0
9
9
6
6
0
61
44
30
64
22
20
35
43
38
50
37
38
92
513
6
3
4
8
0
5
3
3
3
4
4
0
43
12
22
19
17
65
63
19
9
33
0
99
0
358
8
0
0
4
12
5
4
9
0
6
0
0
48
59
29
49
41
44
35
114
19
47
92
32
103
664
8452
7625
9890
6464
7993
8386
8271
5976
6905
8725
9229
9488
97404
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
65
51
47
35
38
38
40
20
27
29
59
60
509
17033 17962 20555 14477 17085 19770 15266 15257 16547 17826 22195 21203 215176
16
4
17
7
8
13
6
8
6
7
17
4
113
129
109
116
57
77
84
44
33
31
0
127
68
875
16
55
53
23
73
115
0
98
0
207
46
134
820
20
16
20
14
12
0
35
51
8
20
12
0
208
117
123
127
42
62
60
40
63
45
55
104
120
958
92
32
33
50
29
17
25
6
0
56
8
151
499
24
76
14
23
50
14
6
21
11
14
0
0
253
110
165
100
91
106
129
64
42
106
104
93
96
1206
154
160
86
95
184
84
71
84
266
224
111
195
1714
60
28
54
33
69
34
52
24
47
89
72
58
620
62
42
74
24
8
63
14
39
14
28
48
39
455
55
64
51
52
106
42
50
15
77
116
60
94
782
52
12
31
41
45
28
20
29
23
40
143
68
532
96
109
55
42
78
33
75
43
30
4
25
8
598
41
114
58
43
30
88
37
64
56
60
62
64
717
278
Sağlık Kurumunun
Adı
MERKEZ 12 NOLU
S.O. TAB.
MERKEZ 13 NOLU
S.O. TAB.
MERKEZ 14 NOLU
S.O. TAB.
MERKEZ 15 NOLU
S.O. TAB.
MERKEZ 16 NOLU
S.O. TAB.
N.SÖZMEN
Z.ÖZ.ÇOC. BAK.R.
M. KIZILAY KAN
ĐSTASYONU
MEZĐTLĐ SAHĐL
S.O.TAB.
MERSĐN ĐL KONT.
LAB.
M.KADIN
DOĞ.ÇOCUK HAST.
Ö.AKADEMĐ TIP
MERK.
Ö.AKDENĐZ TIP
MERK.
AK-MED MERSĐN
Ö.SAĞ. H.
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Toplam
62
34
42
61
26
22
12
40
0
11
73
117
500
8
69
45
40
20
21
32
16
18
53
58
31
411
8
22
26
6
23
19
28
12
0
24
30
9
207
83
54
82
32
57
0
111
53
28
124
70
138
832
14
13
11
7
9
19
5
11
6
12
12
11
130
0
0
23
2
12
2
3
4
0
0
0
0
46
286
222
404
583
534
406
188
355
197
347
61
262
3845
0
0
0
0
8
14
58
13
17
40
49
47
246
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8449
8421
16870
16
8
9
14
41
20
40
30
14
12
20
11
235
20
14
12
11
9
6
316
7
7
10
7
5
424
0
0
23
38
17
36
207
87
119
60
220
169
976
ANADOLU CAM SAN.
4
21
15
11
10
14
3
4
6
18
21
14
141
ARIKAN POL.
ATA MERSĐN Ö.
SAĞ.HĐZM.
ATA ERDEMLĐ
DĐYALĐZ MERK.
7
10
7
4
3
9
7
0
0
11
3
0
61
1635
1385
1412
1054
1016
1062
852
912
950
1064
1079
1087
13508
361
155
416
259
289
339
380
369
365
299
519
409
4160
ATAŞ
0
0
0
22
0
0
0
0
0
0
0
0
22
AYÇARE Ö. TIP. POL.
22
37
22
14
10
26
51
42
41
34
31
23
353
BEYAZ TIP POL.
20
19
19
15
16
17
19
12
9
9
9
2
166
COCA-COLA ĐÇ.A.Ş.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
93
0
0
93
Ö. ÇAMLIBEL POL.
7
16
11
7
8
6
8
17
6
8
7
0
101
ÇĐMSA A.Ş.
4
13
0
15
0
11
0
0
14
0
0
8
65
ÇĐMSATAŞ A.Ş.
Ö.YENĐ DEVA TIP
MERK.
M.DĐYABET
HASTANESĐ
Ö.DĐAMER DĐYALĐZ
MERK.
0
0
91
22
20
36
0
66
15
0
24
0
274
45
32
26
45
40
29
18
101
31
154
90
123
734
285
239
428
261
264
267
204
199
302
258
267
209
3183
0
0
141
319
854
701
1076
851
1059
1470
1148
1104
8723
50
37
13
13
14
34
83
51
23
18
0
18
354
Ö. DOĞUŞ TIP POL.
ĐLGĐ TIP POL.
0
0
20
11
5
3
9
4
0
4
0
0
56
DR. FATĐH ERAY M.
DR. UĞUR KARATAŞ
M.
DUYGU TIP M. ANAÇOC. S.
Ö.M. FĐZYOMED FĐZĐK
TED.
Ö.GÖNÜL ŞĐFA TIP
POL.
30
10
16
8
11
14
11
16
7
7
6
6
142
0
9
14
13
13
19
19
18
26
17
17
37
202
298
281
178
179
326
274
404
371
230
351
307
329
3528
4
0
3
3
0
6
0
5
0
2
0
4
27
17
9
8
17
15
14
17
13
5
6
15
6
142
36
17
33
13
16
17
27
9
9
8
15
4
204
GÜNEŞ TIP HĐZM.
279
Sağlık Kurumunun
Adı
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Toplam
GÜVEN TIP POL.
0
8
0
11
0
4
0
0
17
0
21
0
61
IMC. HASTANESĐ
4679
4688
6158
5591
4946
4740
4120
3193
3269
4462
4690
5126
55662
ĐLGĐ TIP POL.
4
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
11
Ö.M.KURTULUŞ POL.
32
28
4
15
31
15
4
9
8
17
3
19
185
LABORATUVAR 33
21
13
16
27
12
19
24
15
14
3
9
6
179
VĐZYON GÖZ MERK.
Ö.MERSĐN LĐMAN
POL.
MERSĐN DĐYALĐZ
MERK.
Ö.M.FĐZĐK
TED.REH.MERK.
YENĐ GÖKSU TIP
HĐZM.
MEZĐTLĐ DUYGU TIP
MERK.
225
206
154
92
92
44
45
61
37
64
98
74
1192
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
46
0
46
1410
1191
1534
1498
1969
1408
1199
708
851
1029
1039
935
14771
7
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10
0
0
0
40
72
94
46
77
56
50
41
38
514
227
210
254
245
283
156
313
277
129
276
198
160
2728
453
261
250
300
331
281
213
198
256
208
165
209
3125
0
0
0
0
0
0
0
61
65
129
147
110
512
8
0
60
11
7
6
19
0
57
24
4
0
196
OPET PET. A.Ş.
0
0
4
0
2
2
0
2
2
14
2
0
28
ÖNDER SAĞ. KAB.
MERSĐN ÖZDE TIP
MERK.
2
0
2
0
6
0
6
2
0
0
0
0
18
365
400
432
533
439
487
636
727
403
690
476
499
6087
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1653
2188
1558
1885
1657
1450
1522
1693
1970
1818
1823
21033
4
6
3
4
3
3
5
0
0
4
3
45
0
10
0
8
4
0
0
7
0
0
0
29
306
535
815
680
612
679
588
603
816
636
360
6924
75
54
54
26
70
57
32
22
16
39
97
65
607
11
2
6
7
11
7
4
9
6
8
7
4
82
919
863
856
677
894
864
1069
1737
1454
1566
1577
1756
14232
TEZ Ö. SAĞ.HĐZM.
23
13
11
4
14
12
9
9
9
7
16
12
139
TOROS TARIM SAN.
TOROS TIBBĐ TAHLĐL
LAB.
6
1
0
0
3
0
0
0
0
0
5
0
15
7
4
4
0
3
1
0
2
0
0
0
0
21
TRAKYA CAM SAN.
Ö.M. UZMAN ATA TIP
MERK.
6
7
10
35
9
6
6
4
4
8
20
7
122
236
403
477
259
500
533
725
526
442
466
455
517
5539
MODERN TIP MERK.
Ö. MSM GID.KONT.
LAB.
ODAK PATOLOJĐ VE
SĐST.L.
0
PETROL OFĐSĐ A.Ş.
RNC MERSĐN
1816
HEMODĐYALĐZ
SAĞLIK TIBBĐ TAHLĐL
10
LAB.
SEYĐTOĞLU SAĞ.KAB
0
.
M.SĐSTEM Ö.TIP
294
MERK.
SODA SAN. A.Ş.
TANI TIBBĐ TAHLĐL
LAB.
TANRIÖVER-DOĞUŞ
HAST.
ÜNAL LAB.
5
2
1
1
0
3
2
0
0
0
0
0
14
ÖZEL YAŞAM POL.
Ö. YENĐŞEHĐR
HASTANESĐ
25
0
36
20
18
21
27
24
21
18
11
6
227
454
339
278
289
463
337
514
402
249
179
197
158
3859
ZAFER POL.
0
0
0
0
8
0
0
0
0
0
0
0
8
Ö.ŞEKERCĐ TIP POL.
M.NEFROLOJĐ
Ö.DĐYALĐZ M.
8
16
12
0
0
10
13
19
11
7
20
34
150
0
0
0
0
0
0
183
291
247
367
503
656
2247
Ö. MERSĐN POL. 2
0
0
19
24
22
14
16
22
30
24
24
24
219
FRĐTOLAY GID.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10
0
10
20
280
Sağlık Kurumunun
Adı
M.CAN DĐYALĐZ
MERK.
MARĐNA Ö.DĐYALĐZ S.
MERK.
Ock
Şbt
Mrt
Nis
Mys
Hzr
Tmz
Ağs
Eyl
Ekm
Ksm
Arl
Toplam
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
56
56
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ö.TOROS HASTANESĐ
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
DĐAMER Ö. TIP MERK.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
64211 62030 72497 54667 62141 64781 61962 57834 59633 66848 73668 72405 772677
TOPLAM:
N. 3. 2
Atık Yağlar
Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre “ Özel Đşleme Tabi Atıklar ” kapsamına
giren atık yağlarla ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 21/01/2004 tarih ve
25353 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği
hükümleri doğrultusunda çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda ilimizde bulunan atık yağ
üreticilerine Atık Yağ Beyan Formları doldurtulmuştur. Atık yağlar kategorilerine ayrılarak
yönetmelik gereği ya yakıt olarak kullanılmakta ya da bertaraf edilmek üzere lisanslı tesislere
gönderilmektedir.
Yıl içinde 5/12/2007 tarihine kadar yapılan çalışmalarda 38 iş yeri denetlenmiştir. Ayrıca bu
tarihe kadar toplanabilen taşıma formu sayısı 177 adet olup; toplanan yağ miktarı kg. cinsinden
1 019 780 dir. Ayrıca taşıma lisansı verilen firma sayısı 3 araç lisans sayısı da 4’tür.
Đlimizdeki en büyük atık madeni yağ üreticileri büyük fabrikalar ve araç bakım servisleridir.
Bunların dışında birçok küçük işletme bulunmaktadır.
Đlimizde 2007 yılı içinde atık yağlarla ilgili durum Tablo N.6 ve ilimizde sanayi
kuruluşlarından toplanan atık yağ miktarları Tablo N.7 da verilmektedir.
Tablo N . 6: Đlimizde 2007 Yılı Đçinde Atık Yağlarla Đlgili Durum
YILLAR
2007
Atık Madeni Yağ
Üreten Resmi ve
Özel
Kurum/Kuruluş
Sayısı (*)
48
Toplanan
Atık Yağ
Taşıma
Form Sayısı
177
ATIK MADENĐ YAĞLAR
Atık Madeni Yağ
Toplam
Taşımak Üzere
Atık
Lisans Alan
Madeni
Yağ
Firma
Araç
Miktarı
Sayısı
Sayısı
(kg)
1.019.780
3
Geri Kazanım Tesisi
Var (**)
Lisanslı
Yok
Lisansız
4
Tablo N . 7: Đlimizde Sanayi Kuruluşlarından Toplanan Atık Yağ Miktarları
Toplanan
ATIK YAĞ MĐKTARI (kg/yıl)
TESĐSTE ATIK
Atık Yağ
I
III
YAĞ ÜRETEN
Taşıma
KAYNAKLAR KATAGO II KATAGORĐ KATAGO
Form
RĐ
RĐ
Sayısı
Şanzıman ve
3.150
3
Karter Yağları
Şanzıman ve
3.350
3
Karter Yağları
Şanzıman ve
82.440
7
Karter Yağları
Makine Yağı
36.040
2
Motor Yağı,
655.830
32
Slop Yağı
Makineve
1.740
1
Şanzımanyağ
NO
KURUM/KURULUŞLARIN
ĐSĐMLERĐ
1
AKBAYRAK Honda Servis
2
ALOĞLU Otomotiv
3
ALPET
4
ANADOLU CAM Fabrikası
5
ATAŞ Rafinerisi
6
BERDAN Tekstil Fabrikası
7
BĐLEN Tofaş Servisi
Motor Yağı
8.790
7
8
BĐROLLAR Otomotiv
Motor Yağı
1.280
1
281
ATIK YAĞIN
GÖNDERĐLDĐĞĐ
BERTARAF TESĐSĐ
PET-DER
PET-DER
ASK Geri Dönüşüm
G.D.S. Dönüşüm
Gülbahar Kimya Pay
Metal San.T
ACIÖZ Petrol
1)Pet-Der
2)DENGE Petrol
ACIÖZ Petrol
Toplanan
Atık Yağ
I
III
Taşıma
KATAGO II KATAGORĐ KATAGO
Form
RĐ
RĐ
Sayısı
ATIK YAĞ MĐKTARI (kg/yıl)
TESĐSTE ATIK
KURUM/KURULUŞLARIN
NO
YAĞ ÜRETEN
ĐSĐMLERĐ
KAYNAKLAR
Motor Yağı
6.020
8
ATIK YAĞIN
GÖNDERĐLDĐĞĐ
BERTARAF TESĐSĐ
1)ACIÖZ Petrol
2)PET-DER
PET-DER
9
BORANLAR Otomotiv
10
BORUSAN Otomotiv
Motor Yağı
5.000
3
11
CEYLAN Otomotiv
Motor Yağı
1.000
1
12
ÇAYAN Otomotiv
Motor Yağı
2.900
4
13
ÇĐMSATAŞ
33.850
9
14
ÇOKGÜN Otomotiv
Motor Yağlama
Yağı
Motor Yağı
350
1
15
DERYA Otomotiv
Motor Yağı
12.300
11
16
ERGĐN Otomotiv
Motor Yağı
10.690
3
17
ERŞEN Otomotiv
Motor Yağı
1.000
1
18
GEDĐZLER Otomotiv
Motor Yağı
2.000
1
PET-DER
19
GÖKDENĐZLER Otomotiv
Motor Yağı
1.700
2
20
GÜRSOYLAR Otomotiv
Motor Yağı
7.610
8
21
GÜVERCĐN Lada Servisi
Motor Yağı
830
4
PET-DER
1)ACIÖZ Petrol
2)AKDAĞ Petrol
3)PET-DER
PET-DER
22
HEKĐMOĞLU Citroen Srv
Motor Yağı
2.300
4
23
ISUZU Servisi
Motor Yağı
2.800
5
24
ĐMAMKAYALI Renault
Servisi
Motor Yağı
9.950
8
25
ĐSOTLAR Otomotiv
Motor Yağı
6.650
4
PET-DER
1)PET-DER
2)SE-Petrol
1)AKDAĞ Petrol
2)PET-DER
3)DENGE Petrol
PET-DER
26
ĐZOCAM Fabrikası
Makine Yağı
2.260
1
27
KAPTAN Otomotiv
Motor Yağı
450
1
28
KAVALCIOĞLU Otomotiv
Motor Yağı
4.400
3
PET-DER
1)PET-DER
2)AKDAĞ Petrol
1)ACIÖZ Petrol
2)URAN Madeni Yağ
PET-DER
PET-DER
1)ACIÖZ Petrol
2)AKDAĞ Petrol
PET-DER
29
KAVĐ Petrolcülük
Motor Yağı
1.350
2
ŞAHĐNBEY
1)ACIÖZ Petrol
2)AKDAĞ Petrol
SE-Petrol
30
KILIÇLAR Ford Kargo
Motor Yağı
1.040
1
PET-DER
31
KOLUMAN Otomotiv
KÖKSALLAR Güney
Petrolcülük
MERĐN Otomotiv
Motor Yağı
26.350
5
Motor Yağı
12.650
6
Motor Yağı
1.000
2
PET-DER
1)AKDAĞ Petrol
2)URAN Madeni Yağ
PET-DER
Motor Yağı
250
1
ŞAHĐNBEY
Motor Yağı
1.420
1
AKDAĞ Petrol
36
MEZĐTLĐ Belediyesi
MUHĐTTĐN NEZĐH
Otomotiv
OLKAN Otomotiv
Motor Yağı
600
2
PET-DER
37
ONUK Otomotiv
Motor Yağı
3.500
2
PET-DER
38
OPAT Petrolcülük
Motor Yağı
12.120
2
PET-DER
39
Motor Yağı
120
1
Motor Yağı
24.320
3
41
OXYVIT Kimyacılık
PAŞABAHÇE Cam
Sanayi
PO Petrol Ofisi
Motor Yağı
260
1
PET-DER
1)ASK Geri Dönüşüm
2)URAN Madeni Yağ
42
SHELL Gaz
Motor Yağı
350
1
43
SEÇĐL Plastik
Atık Madeni Yağ
3.380
2
44
SĐSTEM Wolkwagen
Servisi
Motor Yağı
720
1
45
SODA Sanayi
Motor Yağı
6.160
1
46
TOROS Tarım A.Ş.
Atık Madeni Yağ
7.280
2
47
TRAKYA CAM Fabrikası
YÜKSEKTEPELĐ Volvo
Servisi
TOPLAM
Motor Yağı
6.540
2
URAN Madeni Yağ
ve Taşımacılık
1)ACIÖZ Petrol
2)ASK Geri Dönüşüm
CAN Kimya
Motor Yağı
540
1
DENGE Petrol
32
33
34
35
40
48
691870
327910
282
PET-DER
1)ACIÖZ Petrol
2)URAN Madeni Yağ
AKDAĞ Petrol
N. 3. 3
Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar
Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği gereği ilimizde bulunan tüm belediyelerden
lisanslı firmalarla anlaşma yapılması ve bitkisel atık yağların ayrı toplatılması çalışmalarına
başlanması istenilmiştir.
Bu çerçevede Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir belediyelerince taşıma ve geri dönüşüm
lisansı olan Paksoy firması ile bitkisel atık yağların toplanması için ön çalışma yürütülmektedir.
N. 3. 4
Pil ve Aküler
Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan ve 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü
Yönetmeliğin 25. ve 29’ncu maddeleri kapsamında atık pil ve akümülatörlerin çevreye zarar
vermeden düzenli bir şekilde evsel katı atıklardan ayrı olarak toplanması, taşınması, ayrıştırılması,
geri kazanılması veya bertaraf edilmelerine ilişkin faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla pil ve
akümülatör üreticileri ve ithalatçıları tarafından kurulan ( TAP, AKÜDER, TÜMAKÜDER gibi )
derneklerden biri olan “ AKÜDER ” derneği Đlimizde de faaliyetlerine başlamış olup; kendisine bağlı
hurda akü toplayıcısı olarak çalışan 3 ana bayii ile atık akülerin geçici depolama alanlarında ayrı
olarak toplanması, lisanslı araçlarla taşınması ve ilgili geri kazanım tesislerine ulaştırılması
konusunda çalışmalarını sürdürmektedir.
AKÜDER’den yetki belgesi alarak çalışan bayiiler dışında derneğe bağlı olmayıp aktif
faaliyet gösteren tüm işyerlerinin ( tespit edilebilen hurdacılar v.s. ) denetimi ve yetki belgeleri ile
geçici depolama izinlerinin takibi Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. Đlimizde hurda akü geri kazanımı
konusunda tek firma olan AK METAL San. ve Tic. Ltd. Şti. ise ( 14.12.2006 – 14.12.2009 ) 3 yıl
süre ile Bakanlığımızdan aldığı lisansı ile tüm bölgede Müdürlüğümüz denetiminde çalışmalarına
devam etmektedir.
Ayrıca atık piller konusunda da şehrin belli yerlerinde pil toplama noktalarının oluşturulması
ve pil geri kazanımı konusunda Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Taşınabilir Pil Üreticileri ve
Đthalatçıları Derneği arasında bir protokol düzenlenmiş olup; konu ile ilgili çalışmalar kapsamında,
kampanyalar, eğitim ve seminerler de devam etmektedir.
N. 3. 5
Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller
Đlimizde faaliyet gösteren ve 1971 yılında kurulan Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat
kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips (CaSO4x2H2O) atıkları, fabrika sahasında
2
200000 m lik alanda üç adet jips havuzunda depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi
faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel
atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır.
N. 3. 6
Tarama Çamurları
Đlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır.
N. 3. 7
Elektrik ve Elektronik Atıklar
Đlimizde bu tür atıklarla ilgili bilgi bulunamamıştır.
N. 3. 8
Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar
N. 4
DĐĞER ATIKLAR
N. 4. 1
Ambalaj Atıkları
Mersin Đlinde ambalaj atıkları üç yöntemle toplanarak ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
Bunlar;
•
Belediyenin düzensiz depolama alanında yapılan ayıklama çalışmaları
•
Sokak toplayıcıları
•
Belediyeler ve lisans/geçici çalışma izinli firmaların yürüttüğü kaynağında ayrı toplama
çalışmaları
283
2007 yılı sonu itibari ile Mersin’de faaliyet gösteren ekonomik işletmeler;
•
Ambalaj Üreticisi Toplam Firma Sayısı:17
•
Piyasaya Süren Toplam Firma Sayısı: 84
Evsel Atık
3%
6%
3% 3%
Mutfak Atığı
Kağıt
14%
Tekstil
Plastik
71%
Şişe ve Cam
Muhtelif
Yukarıda Mersin ilindeki çöp kompozisyonu verilmiştir. Burada organik atıklar dışında kalan
atıkların kompozisyonu değerlendirilebilir atık kompozisyonudur. Yani bu atıklar içerisinde ambalaj
atıkları da yer almaktadır.
Tablo N . 8: Mersin Đlinde Toplama-Ayırma Tesisi Lisans Belgesi/Geçici Çalışma Đzni Alan Đşletmeler Listesi( Mayıs 2008
Đtibariyle)
Lisans/
Lisans Geçici Ambalaj Atık
No
Türü Çalışma
Cinsi
Đzni
Lisans
Geçerlilik
Süresi
(aralığı)
121
GDT
L
Plastik
18.10.2007
18.10.2010
122
TAT
L
Ambalaj
Atıkları
29.01.2008
29.01.2011
123
TAT
L
Cam, Plastik,
Metal, Kağıt,
Kompozit
11.10.2006
11.10.2009
147
TAT
GÇĐ
Cam, Plastik,
Metal, Kağıt,
Kompozit
14.08.2007
14.02.2008
148
TAT
GÇĐ
Cam, Plastik,
Metal, Kağıt
27.08.2007
27.02.2008
151
TAT
L
Cam, Plastik,
Metal, Kağıt,
Kompozit
31.01.2008
31.01.2011
152
TAT
GÇĐ
Cam, Plastik,
Metal, Kağıt,
Kompozit
15.10.2007
15.04.2008
169
GDT
L
Plastik
18.12.2007
18.12.2010
187
GDT
L
Plastik
20.08.2007
20.08.2010
Đşletme Sahibi
BOZTAŞLAR HURDA
PLASTĐK VE METAL ĐNŞ.
VE MALZEMELERĐ
TURĐZM NAKLĐTAT SAN.
VE TĐC. LTD. ŞTĐ.
AKBAŞLAR PETROL
KAĞIT VE AMBALAJ
SAN. TĐC. A.Ş.
CVS AMBALAJ MALZ.
HĐJ. ÜRÜN TÜK. MAD.
TĐC. LTD. ŞTĐ.
Tesis Adresi
Đletişim Bilgileri
Soda Yolu Üzeri Kanal
Üstü Minibüs Durağı yanı
No:24 YALINAYAK
0 324 235 99 73
0 324 235 99 75
Şevket sümer Mah. 5945
Sokak No:3 MERSĐN
0324 2356546
0324 2343838
Cami Şeirf Mah. Atatürk
0 324 451 38 38
Cad. Topraktepe Mevkii
0 324 451 38 4
Kazanlı
Mesudiye Mahallesi
AKSAN AKBAŞ KAĞIT
Fasihkayabalı Caddesi
0324 2292735
SANAYĐ TĐCARET
Özay Apt. No: 50 Kat:1/4
0324 2292734
LĐMĐTED ŞĐRKETĐ
MERSĐN
AKASMA TAŞIMACILIK
Tarsus Mersin Karayolu
ĐNŞ.MAD.AKARYAKIT VE 17.km Ankara Gazozu
03244541228
ĐNERT KATI ATIKLARI
Fab.Yanı Bağcılar Mevki
0324 4541229
SAN. VE TĐC.LTD.ŞTĐ
No:27 MERSĐN
KAYA-SAN HURDACILIK
Çukurova Mahallesi 85242 0324 3244010
NAK. ĐNŞ. TAAH. VE
Sokak No.5/A MERSĐN
0324 3244011
SAN. LTD. ŞTĐ.
BOZTAŞLAR HURDA
Soda Yolu Üzeri Kanal
PLASTĐK VE METAL ĐNŞ.
0 324 235 99 73
Üstü Minibüs Durağı yanı
VE MALZEMELERĐ
0 324 235 99 75
No:24 YALINAYAK
TURĐZM NAKLĐTAT SAN.
VE TĐC. LTD. ŞTĐ.
Yaramış Mah.Mollakerim
DOĞAN PLASTĐK VE
0324 6160737
Cad.No:93 Beydeğirmeni
PETROKĐMYA KOLL.ŞTĐ.
0324 6160270
Mevkii Tarsus/MERSĐN
Atalar Mah. Cemal Gürsel
ÖZGÜR ATERMĐT SAN.
0324 6544747
Cad. YeniceVE TĐC. A.Ş
0324 6514746
Tarsus/MERSĐN
284
N. 4. 2
Hayvan Kadavraları
N. 4. 3
Mezbaha Atıkları
N. 5
ATIK YÖNETĐMĐ
N. 6
KATI ATIKLARIN MĐKTAR VE KOMPOZĐSYONU
Bakınız N.1.
N. 7
KATI ATIKLARIN BĐRĐKTĐRĐLMESĐ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE TRANSFER
ĐSTASYONLARI
Đl genelinde evsel nitelikli çöpler belediyeler veya yetkilerini devrettikleri kişi veya kuruluşlar
tarafından toplanmaktadır. Ancak çöpler toplanırken kaynağında ayırma işlemi yapılmadığından
imha ve geri kazanımda büyük sorunlar meydana getirmektedir. Belediyeler tarafından yüksek
maliyet ve teknik yetersizlik nedeniyle geri kazanım konusunda pilot projeler dışında kapsamlı
çalışmalar yapılamamaktadır.
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin uygulanmasında özellikle küçük ölçekli
belediyelerde teknik ve mali yetersizlikler nedeniyle güçlükler yaşanmaktadır. Düzenli depo alanı
yapım maliyetinin çok yüksek olması, çöp dökümü yapılabilecek uygun bir alan bulunamaması,
finansman sorunu, teknik bilgi ve araç yetersizliği gibi nedenlerden dolayı belediyeler, çöp alanı yer
seçimi konusunda gereken hassasiyeti gösterememektedir. Özellikle belediyelerin yer seçiminde
ve düzensiz çöp dökümünde yapmış olduğu hatalar nedeni ile bölge halkı projelendirilmiş olan katı
atık düzenli depo alanlarına da karşı çıkmaktadır.
Đlimiz Merkez ilçede katı atıkların bertarafı, düzensiz depolama yapılan Çavuşlu çöp
alanında gerçekleştirilmektedir. Kent merkezine çok yakın olan ve kentin büyümesiyle birlikte
yerleşim yerlerinin içinde kalan bu alan insan ve çevre sağlığı için büyük bir risk oluşturmaktadır.
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alanının rehabilite çalışmalarına ocak 2008
tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin devam
etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir.
Merkez ilçedeki hastane, sağlık ocakları, poliklinikler vb. sağlık kuruluşlarından
kaynaklanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin tıbbi atık taşıma aracıyla ayrı
toplanarak, düzenli depo alanının ayrı bir bölümünde bertarafı sağlanmakla birlikte yapılan işlem
yeterli değildir.
Đlçe bazında ise Tarsus’ta 2003 yılından itibaren de ilçede faaliyet gösteren sağlık
kuruluşlarının tıbbi atıkları ayrı olarak toplanmaya başlanmıştır. Diğer ilçe ve belde belediyeleri
içerisinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının sayısının az olması, belediye imkanlarının yeterli
olmaması gibi nedenlerden dolayı sağlık kuruluşları tıbbi atıklarını kendi imkânlarıyla bertaraf
etmektedirler.
Tarsus-Adana karayolu üzerinde ve merkez ilçede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarından
kaynaklanan tehlikeli atıklar; Belediyeye ait bir tehlikeli atık bertaraf tesisinin olmaması nedeniyle
ya kendi imkanlarıyla fabrika sahasında geçici depolanmakta ya da Bakanlıktan lisans alan tehlikeli
atık bertaraf tesisine (ĐZAYDAŞ) gönderilmektedir. Zararsız olduğu tespit edilen atıklar ise,
Belediye çöplüğünde veya Organize Sanayi Bölgesi’nde depolanmaktadır. Bu atıkların bir kısmı da
yeniden kazanılmaktadır.
N. 8
ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERĐ
N. 8. 1
Katı Atıkların Depolanması
Bkz. Tablo N.3.
285
N. 8. 2
Atıkların Yakılması
Đlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır.
N. 8. 3
Kompost
1985 yılında faaliyete geçen Kompost Tesisi toplanan çöp miktarındaki artış, üretim
kapasitesindeki azalma ve tesisin ihtiyaca cevap verememesi nedeniyle Mersin Büyükşehir
Belediyesi tarafından 2004 yılında devre dışı bırakılmıştır.
N. 9
ATIKLARIN GERĐ KAZANILMASI VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ
Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilimizde de geri kazanılabilen atıkları kaynağında ayrı ayrı
toplayacak bir sistem pilot projeler dışında hayata geçirilememiştir. Mevcut sistemde belediyeler
tarafından yapılan toplama çalışmaları, çöp alanlarında yapılan ayıklamaya dayanmaktadır. Bu
sistem ile yapılan çalışmada ancak belirli miktarda atık toplanabilmektedir.
Đlimizde 2002 yılında Mersin Çevre Koruma Vakfı tarafından Kağıt Toplama Kampanyası
başlatılmıştır. Kampanyanın yoğun ilgi görmesi nedeniyle bu çalışma Kampanya niteliğinden
çıkmış, Vakfın bir faaliyeti olarak bugüne kadar devam ettirilmiştir. Çevre Koruma Vakfı (özel şirket
olarak) tarafından 400 noktada dağıtılan kağıt kumbaralarda toplanan atık kağıtlar, vakfın toplama
araçlarıyla toplanmakta ve geri dönüşüm tesislerine sevk edilmektedir. Atık kağıt toplama işlemi ile
Kampanyanın başlangıcı olan 11/04/2002 tarihinden beri toplamda 2.955 ton atık kağıt Vakıfça
toplanmış ve geri dönüşümü sağlanmıştır.
Diğer bir çalışma Yerel Gündem 21 Mersin Kent Konseyi Projeleri kapsamında yürütülen
“Mersin Katı Atık Geri Dönüşüm Projesi” dir. Yerel Gündem 21 Mersin Kent Konseyi Çevre
Komisyonunca; doğal kaynakları ve çevreyi korumak, Ülke ekonomisine katkı sağlamak, enerji
tasarrufu sağlamak ve en önemlisi sokak çocuklarını eğitmek amacı ile Mersin Katı Atık Geri
Dönüşüm Projesi 2003 yılında başlandı. Pilot olarak belirlenen 3 mahallede başlanılan çalışma
bugün 14 mahallede sürdürülmektedir. Proje kapsamında önce gerekli eğitimler ÇEVKO Vakfı ile
ortaklaşa çalışılarak verilmiş ve gerekli alt yapı sağlanmıştır.
14 mahallede devam etmekte olan proje kapsamında mahallelere ve okullara toplam 3366
adet plastik bidon, 3000 adet karton kutu dağıtılmış olup projenin başladığı 2003 yılından 2007 yılı
sonuna kadar toplanan katı atık miktarı(cam, plastik, kağıt ve metal karışık olarak) 2.102,89 ton
dur. Su anda ayda 100 ton katı atık toplanmaktadır. Projeden elde edilen gelirin bir kısmı Projenin
sürdürülmesine bir kısmı da sokakta çalışan ve sokakta yaşayan çocukların eğitimine
harcanmaktadır.
Son olarak Toroslar Belediyesi Kaynağında Ayrı Toplama Projesi; kaynağında ayrı toplama
çalışması için ilk olarak nüfusu 600 kişi olan bir sitede başlanılacak, bu bölgedeki çalışma 1(bir) ay
sürecektir. Bu sürede yapılacak hazırlıklarla, Toroslar belediyesi sınırları içinde bulunan ve yaklaşık
nüfusu 700 kişi olan başka bir sitenin dâhil edilmesiyle çalışma devam edecektir. Seçilen pilot
bölgede yaşayan insanlara öncelikle kaynağında ayrı toplama çalışması, geri dönüşüm ve önemi
konularında gerekli eğitimler verilecek ve konuyla alakalı broşürler dağıtılacaktır.
N. 10
ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐ
Bu gün pek çok yerleşim merkezinde olduğu gibi Mersin'de de atıklar uygun koşullarda
biriktirilememekte ve toplanan atıklar çöp alanına gelişi güzel dökülmekte, ayıklama işlemleri son
derece sağlıksız koşullarda devam etmektedir.
Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından şehir merkezine uzaklığı 8 km olan çöp depolama
alanı, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yer seçimi kriterlerine göre planlamasına rağmen zaman
içerisinde çarpık ve plansız yerleşim nedeniyle çöp alanı etrafında gecekondu şeklinde
yapılaşmalar gerçekleşmiştir. Bu sebeple çöp depolama alanı yerleşim alanlarıyla birleşmiş duruma
gelmiştir. Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alnının rehabilite çalışmalarına Ocak
2008 tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin
devam etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir.
286
Büyükşehir belediyesi dışındaki diğer belediyelerin de çöp alanları nedeniyle çeşitli
problemleri bulunmaktadır. Đlde hiçbir belediyenin düzenli çöp depolama alanı bulunmayıp, çöpler
vahşi depolanmakta ve dolayısıyla çevre kirliliği yaratmaktadır. Genellikle orman arazilerine, dere
yataklarına yapılan çöp dökümünden dolayı toprak ve su kaynakları etkilenmektedir.
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile Çevre ve Orman Bakanlığının 2003/8 sayılı
Genelgesi doğrultusunda, katı atık depo sahalarının rehabilite edilmesi ve düzenli depo alanı
yapmak üzere alternatif alanların belirlenmesi için belediyelerle işbirliği içinde çalışmalar
yürütülmektedir.
KAYNAKÇA
1. The Study on Regional Solid Waste Management for Adana - Mersin ın The Repuplıc of
Turkey, Fınal Report, January 2000.
2. Mersin Büyükşehir Belediyesi Verileri.
3. Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları.
287
O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM
O. 1
GÜRÜLTÜ
Gürültü insan ve toplum üzerinde olumsuz etki yapan rahatsız edici sesler olarak
tanımlanabilir. Gürültü, modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkan çevre sorunlardan biri olup,
tüm insanları hatta canlıları tehdit eden bir çevre kirliliğidir. Kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve
ruh sağlığını bozan, gelişigüzel ses dalgaları olarak da tarif edilmektedir.
Sesin iki temel karakteristiği frekansı ve şiddetidir. Sesin şiddeti desibel olarak ölçülür ve
desibel insan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir
ses birimidir. Frekans ise; ses dalgalarının birim zamandaki titreşim sayısıdır ve birimi Hertz’dir
(Hz).
Đnsan kulağı orta frekanstaki ses yani 1000-5000 Hz. arasındaki sesleri en iyi algılar. Bu
algılamaları ölçmek için bir değerlendirme eğrisi bulunmuştur. Ses basınç seviyesinin ölçümüne
yardımcı olan eğri, uluslararası düzeyde (A) harfi ile belirtildiği için gürültü birimi olarak dB(A)
kullanılır.
Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri; fiziksel, psikolojik, fizyolojik ve performans
etkileri olarak dört grupta toplanabilir. Yüksek seviyedeki gürültülerde, belirli sürelerde kalma
sonucunda ortaya çıkan işitme hasarları, uzun yıllar gürültünün en önemli biyolojik etkisi olarak
biliniyordu. Ancak çeşitli çalışmalar göstermiştir ki, gürültü; yüksek tansiyon, hızlı kalp atışı,
kolesterol artışı, solunum hızlanması, adale gerilmesi gibi daha ciddi rahatsızlıklara da sebep
olmaktadır.
O. 1. 1
Gürültü Kaynakları
O. 1. 1. 1
Trafik Gürültüsü
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği uyarınca kara yolundan
kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterlerden Kara Yolu
Çevresel Gürültü Sınır Değerleri aşağıda verilmektedir.
Stratejik gürültü haritası hazırlanması zorunlu olan kara yollarının geçtiği alana ve zaman
dilimine bağlı olarak, Yönetmeliğin’ nin 20 nci maddesinin(a) bendi çerçevesinde yapılan
değerlendirme sonuçlarına göre kara yolu çevresel gürültü düzeyi Lgündüz ve Lgece cinsinden Tablo
O.1’ de verilen sınır değerleri aşamaz.
Tablo O.1: Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Alanlar
Kırsal alanlar
Gürültüye duyarlı alanlar (eğitim, kültür ve sağlık
alanları), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri
Yerleşim alanları
Đş alanları ve yerleşim alanları
Endüstriyel alanlar
Yenilenmiş/Onarılmış yollar
Lgündüz (dBA)
Lgece (dBA)
55
45
60
50
Mevcut yollar
Lgündüz (dBA)
Lgece (dBA)
60
50
65
55
63
53
68
58
65
55
70
60
67
57
72
62
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği
Yine aynı şekilde Raylı sistemlerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün
önlenmesine ilişkin kriterler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde
açıklanmış olup kent merkezinde ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır.
Mersin’de en yoğun trafiğin yaşandığı ana caddelerde, kavşaklarda yapılan ölçüm sonucu
trafiğin yoğunluğuna bağlı olarak gürültü seviyeleri değişiklik göstermektedir. Đlde Trafik kaynaklı
gürültünün azaltılması amacıyla;
Susturucusuz veya ses giderici diğer parçaları olmadan motorlu kara taşıtlarının
çalıştırılmaması,
Kamuya açık yerlerde çalıştırılan motorlu taşıtların çıkardıkları gürültülerin Yönetmelikte verilen
sınır değerleri aşmaması,
288
Bir motorlu araç üzerinde veya içinde korna ile veya ses çıkaran başka bir cihaz ile tehlike
uyarısı vasfı taşımayan ses yapmasının yasaklanması,
vb. faaliyetler sürdürülmektedir.
O. 1. 1. 2
Endüstri Gürültüsü
Endüstriyel tesislerden kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine
ilişkin kriterler Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilmiştir.
Endüstri tesislerinin bulunduğu alana ve tanımlanan zaman dilimine bağlı olarak söz
konusu Yönetmeliğin 20 nci maddesinin (a) bendi çerçevesinde yapılan değerlendirme sonuçlarına
göre, endüstriyel tesisler için çevresel gürültü düzeyleri Lgündüz ve Lgece cinsinden Tablo O.2’de
verilen sınır değerleri aşamaz. Bu değerler Yönetmeliğin Ek-VII Liste A ve B sinde sıralanan
eğlence yerleri dışındaki tüm tesisler için uygulanır.
Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin
zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı
olarak tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının
tedavisi yapılamamaktadır.
Tablo O. 2: Endüstriyel Tesisler Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Lgündüz (dBA)
Alanlar
Lgece (dBA)
Endüstriyel alanlar (sanayi bölgeleri)
70
60
Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı endüstriyel)
68
58
Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı yerleşim)
65
55
Kırsal alanlar ve yerleşim alanları
60
50
O. 1. 1. 3
Đnşaat Gürültüsü
Şantiye alanındaki faaliyet türlerine ve zaman dilimine bağlı olarak çevresel gürültü
düzeyleri Lgündüz cinsinden Tablo O.3 deki sınır değerleri aşamaz. Ayrıca kullanılan ekipmanlara
bağlı olarak şantiye faaliyetinde ortaya çıkan darbe gürültüsü LCmax 100 dBC’yi aşamaz.
Tablo O. 3: Şantiye Alanı Đçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri
Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım)
Lgündüz (dBA)
Bina
70
Yol
75
Diğer kaynaklar
70
Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetlerinin Tablo O.3’
de verilen gündüz zaman dilimi (07:00 - 19:00) dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde
sürdürülmesi yasaktır. Tatil beldelerinde, turistik alanlarda ve benzeri durumlarda tüm şantiye
faaliyetleri büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları
veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir.
Diğer gürültü kaynaklarına göre inşaat gürültüsü süreklilik göstermez. Ancak olduğu zaman
da önemli derecede rahatsızlık verir. Bu alanda Mersin'de şikayet olduğu zaman yerinde denetim
yapılarak gerekli önlemlerin alınması ve belli çalışma saatleri dışında çalışmamaları için
uyarılmaktadır.
O. 1. 1. 4
Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler
Yerleşim alanlarındaki çevresel gürültü esasları ile yerleşim alanı içerisinde bulunan
yapılardaki yalıtım kriterleri Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde
belirtilmiştir. Bu kriterlerden bazıları aşağıda verilmektedir.
● Söz konusu Yönetmeliğin 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddelerinde belirtilmeyen zaman
dilimleri için günün saatlerine bağlı olarak Tablo O.4 deki düzeltmeler yapılır.
289
Tablo O. 4: Günün Saatlerine Göre Gerekli Düzeltme
Günün Saatleri
Düzeltme (dBA)
Gündüz saatleri
0
Akşam Saatleri
-5
Gece Saatleri
-10
● Yerleşim alanı içinde bulunan yapı tiplerine göre iç mekânlarda, iç mekân gürültü düzeyi
Leq dBA cinsinden Tablo O.5 de verilen sınır değerleri aşamaz. Đç mekân gürültü düzeyi sınır
değerleri pencerenin kapalılık durumunu yansıtmakta olup, pencerenin açık durumuna göre iç
mekân gürültü düzeylerinin belirlenmesinde Tablo O.6 de verilen düzeltmeler yapılır.
Tablo O. 5: Đç Mekân Gürültü Düzeyi Sınır Değerleri
Kullanım Alanı
Leq (dBA)
Zaman Dilimi (h)
30
Sürekli
30
Sürekli
Kültürel
Alanları
25
Sürekli
30
Sürekli
35
Sürekli
Sağlık
Alanları
25
Sürekli
Okullarda derslikler, okul öncesi binaların içi, laboratuarlar,
35
Ders sırasında
Eğitim
Tesisleri özel eğitim tesisleri, özürlüler tesisler ve benzeri.
Spor salonu, yemekhane
55
Faaliyet süresince
Alanları
Okul öncesi yatak odaları
30
Uyku sırasında
30
Uyku sırasında
Turizm Yerleşme Otel, motel, tatil köyü, pansiyon ve benzeri yatak odası
Alanları
Konaklama tesislerindeki restoran
35
Yemek süresince
Sit Alanları
Arkeolojik, doğal, kentsel, tarihi ve benzeri.
55
Sürekli
Büyük ofis
35
Çalışma sırasında
Toplantı salonları
35
Büyük daktilo veya bilgisayar odaları
60
Oyun odaları
60
Oyun süresince
Ticari Yapılar
Özel büro (uygulamalı)
50
Çalışma süresince
Genel büro (hesap, yazı bölmeleri)
60
Đş merkezleri, dükkanlar ve benzeri.
60
Ticari depolama
45
Faaliyet süresince
Lokantalar
45
Ofisler
45
45
Kamu
Kurum Laboratuvarlar
Kuruluşları
Toplantı salonları
35
Bilgisayar odaları
45
Spor Alanları
Spor salonları ve yüzme havuzları
55
Faaliyet süresince
Yatak odaları (şehir içinde)
40
Gece süresince
Yatak odaları (şehir dışında)
35
Gece süresince
Gündüz-akşam
Oturma odaları (şehir içinde)
55
Konut Alanları
süresince
Gündüz-akşam
Oturma odaları (şehir dışı)
40
süresince
Gündüz-akşam
Oturma odaları (şehir kenarı)
45
süresince
Servis bölümleri (mutfak) (şehir içi, dışı ve şehir kenarı)
60
Faaliyet
süresince
Tiyatro salonları
Tesis Sinema salonları
Konser salonları
Konferans salonları
Tesis Yataklı tedavi kurum ve kurumları, dispanser, poliklinik,
bakım
ve huzur
evleri
ve benzeri.
Dinlenme
ve tedavi
odaları
Tablo O. 6: Pencere Durumuna Göre Đçerdeki Düzeltme
Pencere durumu
Düzeltme (dBA)
Pencere açık
+10
Pencere kapalı
0
● Yine söz konusu Yönetmeliğin 31 inci maddesine ekli, Tablo O.7 de verilen gürültüye
duyarlı faaliyet alanlarının yakınında, bitişiğinde alt ve üstünde faaliyetini sürdüren; spor tesisleri,
ticari yapılar, kamu kurum kuruluşları, tabanca ve tüfek poligonları, alışveriş merkezleri, tedavi
merkezleri, halı ve oto yıkama yerleri, depolama tesisleri, depolama ve sevkıyat işlemleri, atölye ve
imalathane ve benzeri gibi diğer gürültülü yapı ve alanlardan çevreye yayılan gürültü düzeyinin Leq
cinsinden ölçülen mevcut arka plan gürültü düzeyini 5 dBA’den fazla aşmaması ve Tablo O.5 de
verilen iç mekân gürültü düzeyi sınır değerlerinin sağlanması gerekir.
290
● Bitişik nizam yapılarda; ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan ve bitişik duvarlar
aracılığıyla, mekanik merkezlerde (tesisat dairelerinde) yer alan veya yapı içinde herhangi bir yerde
bulunan soğutma fanı, hava kanalları, temiz ve pis su tesisatı, jeneratör, hidrofor, kompresör,
yakma kazanı, asansör, çöp bacaları ve benzeri kaynaklardan iletilen gürültü düzeyi Tablo O.5 de
verilen iç mekân gürültü düzeyi sınır değerini 3 dBA’dan fazla aşamaz.
Tablo O. 7: Yapılarda Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı ve Etkilenen Đç Alanlar (Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı)
Yapı Tipleri
Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı
Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı
Konutlar
Sirkülasyon ve tesisat alanları, otoparklar, garajlar,
Yatak odaları, oturma, yemek, çalışma, müzik
çamaşırlık, asansörler, hidrofor, merdivenler, ev
odaları, doktor evlerinde muayene ve bakım
atölyeleri, müzik çalışma odaları, çocuk bahçeleri,
odaları, dinlenme terasları ve avlular.
spor alanları.
Okullar
Sınıflar, okuma odaları, konferans salonları, Avlular ve oyun yerleri, spor salonları, atölyeler,
idari mekanlar, revir ve bakım odaları, müzik stüdyoları, mutfak ve tesisat alanları,
laboratuvarlar, ana okullarında uyuma otoparklar ve garajlar.
mekanları.
Hastaneler
Hasta yatak odaları, bekleme alanları,
Tesisat merkezleri, asansör ve mutfak ve servis
ameliyathane, özel bakım yerleri, dinlenme
alanları, otoparklar ve garajlar.
alanları, koridorlar ve idare odaları.
Đdari Yapılar
Çalışma mekanları.
Ticarethaneler
Gürültülü
satış
alanları,
oyun
mahalleri,
Bürolar, satış alanları, teşhir yerleri ve
kafeteryalar, otopark ve garajlar, tesisat alanları ve
lokantalar.
diğer servisler.
Oteller
Yatak odaları, dinlenme salonları, yemek
Tesisat hacimleri, mutfak ve servis alanları, otopark
salonları, toplantı salonları, idare mekanları,
ve garajlar, açık lokantalar, diskotek, düğün salonu
manzara terasları, dinlenme avlu ve
ve diğer gürültülü eğlence ve spor alanları.
bahçeleri.
Gürültülü çalışma alanları, bilgisayar merkezleri,
tesisat merkezleri, sirkülasyon alanları, kafeterya,
mutfak ve diğer servis alanları, garaj ve otoparklar.
O. 1. 1. 5
Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü
Đlimizde havaalanı bulunmadığından bu konuda çalışma yapılmamıştır.
O. 1. 2
Gürültü ile Mücadele
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği kişilerin beden ve ruh
sağlığını, huzur ve sükûnunu gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi için, çevresel
gürültüye maruz kalmanın etkileriyle mücadele etmeye yönelik esas ve kriterleri belirlemek ve bu
kriterlerin gürültü kaynakları bazında uygulanması için;
a) Değerlendirme yöntemleri kullanılarak hazırlanan gürültü haritaları ve akustik raporlar ile
çevresel gürültüye maruz kalma düzeylerinin belirlenmesi,
b) Çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi,
c) Gürültü haritaları ve akustik rapor sonuçları esas alınarak; özellikle çevresel gürültüye
maruz kalma düzeylerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere yol açmasının mümkün olduğu ve
çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya
yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması,
d) Gürültü haritası ve akustik rapor hazırlanması zorunlu olmayan diğer gürültü
kaynaklarından yayılan çevresel gürültüyü azaltmaya yönelik kontrol tedbirlerinin alınması,
amacıyla hazırlanmıştır.
Söz konusu Yönetmelikle çevresel gürültünün kontrolüne ilişkin genel ilkeler, sınırlamalar,
yetki ve sorumluluklar açıklanmakta olup, bu çerçevede gürültü konusundaki işlemler
yürütülmektedir.
O. 1. 3
Gürültünün Çevreye Olan Etkileri
O. 1. 3. 1
Gürültünün Fiziksel Çevreye Etkileri
Mersin Đli hızlı ve plansız bir kentleşme süreci yaşamaktadır. Kent imar planlarında
gürültüye duyarlı alanların belirlenerek, gürültüye karşı tampon bölgelere yer verilmesi
gerekmektedir.
291
O. 1. 3. 2
Gürültünün Sosyal Çevreye Etkisi
Kişileri huzursuz eder, sözel iletişimi engeller, çalışma etkinliğini azaltır, karakter
değişikliğine neden olabilir.
O. 1. 3
Gürültünün Đnsanlar Üzerine Etkileri
O. 1. 3. 1
Fiziksel Etkileri
Gürültünün fiziksel etkisi, geçici veya kalıcı işitme hasarları şeklinde görülür. Ani ve yüksek
sesin kulak zarını parçalaması, hassas korti tabakasını düzelmeyecek şekilde hasara uğratması
başlıca etkilerdir. Ani zarar oluşturmayacak düzeydeki gürültüde uzun süre kalan kişilerde sürekli
işitme kayıpları görülebilir. Yüksek ses, tüy hücrelerini zedeleyerek, korti organında çökme
oluşturarak yada işitme hücrelerini zedeleyerek işitme duyusuna zarar verir. Bu durum işitme kaybı
ve işitme eşiğinin kaybına sebep olur.
O. 1. 3. 2
Fizyolojik Etkileri
Gürültünün fizyolojik etkileri kas gerilmeleri, stres, kan basıncındaki artış, kalp atışlarının ve
kan dolaşımının değişmesi, gözbebeğinin büyümesi ve uykusuzluktur. Bunların çoğu kısa süreli
etkilerdir. Stres ve uykusuzluk gürültünün kısa süreli etkilerindendir. Ayrıca migren, ülser, gastrit vb.
hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün önemli etkisi olabileceği öne sürülmektedir.
O. 1. 3. 3
Psikolojik Etkileri
Gürültü; insanlarda sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zihinsel
etkilerde yavaşlama ve iş veriminin azalmasına yol açmaktadır. Bu sonuçların çoğu gürültü
ortamında çalışan kişiler üzerinde yapılan gözlemlere dayanmaktadır.
Tablo O.8: Bazı Gürültü Türlerinin Desibel Dereceleri ve Psikolojik Etkileri
Gürültü Türü
Uzay Roketleri
Canavar Düdükleri
Kulak dayanma sınırı
Makineli delici
Motosiklet
Kabare Müziği
Metro gürültüsü
Tehlikeli bölge
Çalar Saat
Telefon zili
Đnsan sesi
Uyku gürültüsü
O. 1. 3. 4
Db Derecesi
Psikolojik Etkisi
170
Kulak ağrısı, sinir hücrelerinin bozulması
150
140
120
Sinirsel ve psikolojik bozukluklar (III.Basamak)
110
100
90
Psikolojik belirtiler (II.Basamak)
85
80
70
60
Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
30
Psikolojik belirtiler (I.Basamak)
Çevre ve Orman Bakanlığı Đnternet Sitesi, Erişim 2007
Performans Üzerine Etkileri
Đş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etkilerdir.
Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da
azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır.
O. 2
TĐTREŞĐM
Titreşim bir sistemin denge konumu etrafında yaptığı salınımlardır. Gürültü kontrolü
açısından titreşim kontrolü, titreşerek ses yayan yüzeylerin titreşim genliklerinin azaltılmasıyla
sağlanır. Bunun içinde titreşimin sönümlenmesi, titreşim yaratan kaynağın ses yayan yüzeylerden
yalıtılması gibi yöntemler uygulanabilir.
Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde Çeşitli titreşim
kaynaklarının neden olacağı çevresel titreşimin kontrol altına alınmasına ilişkin esaslar belirtilmiştir.
Buna göre maden ve taş ocakları ile benzeri alanlarda patlama nedeniyle oluşacak titreşimlerin en
yakın yapının dışında yaratacağı zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek değerleri Tablo O.9,
inşaatlarda kazık çakma ve benzeri titreşim yaratan operasyonların ve inşaat makinelerinin en
yakın yapının dışında yaratacağı zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek değerleri (1 Hz- 80 Hz
arasındaki frekans bantlarında ) Tablo O.10, binalarda, bina içindeki makine ve teçhizatın yaratacağı
titreşimlerin sınır değerleri Tablo O.11’ de, verilmektedir.
292
Tablo O.9: Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Yapının
Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri
Titreşim Frekansı (Hz)
1
4-10
30-100
Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı
(Tepe Değeri-mm/s)
5
19
50
Tablo O.10: Đnşaatlarda Kazık Çakma ve Benzeri Titreşim Yaratan Operasyonların ve Đnşaat Makinelerinin En Yakın
Yapının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin Đzin Verilen En Yüksek Değerleri (1 Hz- 80 Hz arasındaki frekans
bantlarında )
Yerleşim Bölgelerinde
Sanayi ve Ticari Bölgelerde
Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s)
Sürekli Titreşim
Kesikli Titreşim
5
10
15
30
Tablo O.11: Binalarda, Bina Đçindeki Makine ve Teçhizatın Yaratacağı Titreşimlerin Sınır Değerleri
Đzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı
(rms değer-mm/s)
1*
1.5
8-100
0.3
3.5
1**
8-100
0.6
Titreşim Frekansı (Hz)
Konutlarda
Ofislerde
* 1Hz-8 Hz arasında, 1.5 mm/s’den 0.3 mm/s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır.
** 1Hz-8 Hz arasında 3.5 mm/s’den 0.6 mm/ s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır.
KAYNAKLAR
1. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği.
2. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, Đnternet Sitesi
3. SODAN, R., (1997). Gürültü El Kitabı, Gürültü Yönetmeliği ve Gürültü Yapanlara Verilecek
Cezalar, Ankara
4. Türkiye Çevre Atlası-96, Mili Eğitim Basımevi, Đstanbul.
293
P. AFETLER
P. 1
AFET OLAYLARI
P. 1. 1
Depremler
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar
halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsma olayına Deprem denir. Başka bir
ifadeyle yerkabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi yada yanardağların püskürme
durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır.
Đlimizin coğrafi ve jeolojik yapısı incelendiğinde traverten ve kireç taşından oluştuğu,
mevcut yapı cinslerinin genelde betonarme, karkas ve yığma olduğu, şu andaki verilere göre aktif
bir deprem bölgesi olmadığı, ancak Adana ve civarında oluşan depremlerin Đlimizi etkilediği
bilinmektedir.
Đlimiz, Bakanlar Kurulu’nun 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem
bölgeleri Haritasına göre 3. derece deprem bölgesi kuşağındadır. Ayrıca yerleşim bölgelerine göre
hazırlanan Deprem Risk Tablosu aşağıdaki gibidir.
YERLEŞĐM YERĐ
DEPREM BÖLGESĐ
Mersin (Merkez)
Aslanköy
Gözne
Kazanlı
Kuzucubelen
Fındıkpınarı
Tepeköy
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
ERDEMLĐ
Elvanlı
Güzloluk
GÜLNAR
Ovacık
MUT
Sarıkavak
SĐLĐFKE
Kırobası
Taşucu
TARSUS
Gülek
Yenice
3
4
3
3
3
4
4
5
5
5
3
4
4
4
5
5
5
5
4
4
4
3
3
3
Ancak MTA Genel Müdürlüğünün 1999 yılında yerinde inceleme yaparak hazırlamış olduğu
“Đçel Đlinin Arazi Kullanım Potansiyeli” adlı kitabına göre, ilimizin depremselliğini etkileyen aktif fay
hatları aşağıdaki gibidir.
•
Ecemiş Fay Zonu: Mersin ilinin kuzeyinde yer alan KD-GB yönlü, Ecemiş Fay Aktivitesinin
en genç izlerini Pınarbaşı ’ nın kuzeydoğusundaki alüvyon yelpazesinde görmek
mümkündür.
•
Karaisalı – Karsantı Fay zonu: Karaisalı ve Karsantı ilçeleri arasında değişik uzunluk ve
doğrultuda gelişmiş olan, çok sayıda kırıktan oluşmuş bir fay zonudur. Etkilediği morfolojik
birimlere göre sol yönlü doğrultu atımlı bir faydır.
•
Yumurtalık Fayı: KD-GB doğrultulu, 62 km. uzunluğunda sol yönlü doğrultu atımlı bir
faydır.
•
Karataş Fayı: 67 km. uzunluğunda KD-GB doğrultulu ve doğrultu atımlı bir faydır.
294
•
Öşün Fayı: Bolkar Dağlarında, Yeşildere - Aslanköy arasında yer alır. Farklı doğrultudaki
iki faydan, daha batıda yer alan yaklaşık 20 km. uzunluğa sahip olup doğu-batı
doğrultuludur.
•
Mut Fay Zonu: 1996 deprem bölgeleri haritasına ve yukarıda
tablosuna göre mut Đlçesi 5. derece deprem bölgesi olarak
yılında MTA Genel Müdürlüğü’nün yerinde yapmış olduğu
Đlçesinde 17 km. uzunluğunda 3 km. genişliğinde aktif bir fay
zonu yaklaşık D-B doğrultuludur.
belirtilen yerleşim bölgeleri
belirlenmiştir. Ancak 1999
inceleme sonucunda Mut
hattı bulunmuştur. Mut fay
Tarih içerisinde Mersin ve çevresini etkileyen depremler, Mersin merkez olmak üzere 180
km. yarıçaplı bir alanda meydana gelmiştir. Meydana gelen 66 depremin yeri incelendiğinde oluşan
depremlerin Mersin’e 115 km., Tarsus’a 90 km. uzaklıkta olduğu belirlenmiştir.
Đlin deprem haritası Şekil P.1’de verilmektedir.
P. 1. 2
Heyelanlar - Çığlar
Heyelanların oluşumu, heyelan yönündeki kırık zonların yönü, eğimlerine bağlı olarak
heyelanın oluşu ve çevreye verdiği zarar boyutları değişmektedir. Heyelanların oluşumunda etken
olan nedenler ayrışma, kırıklık, temel zeminin içinde yumuşak zemin varlığı, yağış ve iklimdir.
Đlimizde son olarak 14.10.2006 tarihinde Gülnar Đlçesi Delikkaya köyünde heyelan meydana
gelmiştir. Kasım ve Aralık 2001 tarihlerindeki şiddetli yağışlarla birlikte ve sonrasında, toplam 28
belde, köy ve mahallede meydana gelen heyelanların birçoğu, 1969 yılında gerçekleşen heyelan
bölgelerinde olmuştur.
Heyelanlar, depremler olmadığı zamanlarda da ortaya çıkan bir yer hareketidir. Özellikle
çok yağışlı mevsimlerde, yamaçlarda konumlanmış gevşek ve dolgu tabakalar, altlarındaki sağlam
zemin üzerinde ve eğim yönünde hareket ederler. Depremler sırasında bu tür alanlarda büyük
ölçekli heyelanlar tetiklenebilmektedir. Đlimiz genelinde heyelan risk haritası Şekil P.2’de
verilmektedir.
Đlimiz sınırları dahilinde küçük heyelanlar mevcut olup bunların önlenmesi için çeşitli
tedbirler alınmaktadır. Akdeniz Đklimi özelliği yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı olması ve
topoğrafik şeklin çok dik yamaçlardan oluşmaması nedeniyle Đlimiz sınırları dahilinde önemli çığ
olayları meydana gelmemiştir.
P. 1. 3
Seller
Đlimizde zaman zaman fırtına ile birlikte şiddetli yağış, dolu ve kar erimesi nedeniyle sel ve
su baskını afetleri meydana gelebilmektedir. Đlimiz merkez ve ilçelerinde dere taşmaları ve
kanalizasyon tıkanmalarından dolayı da birçok konut ve işyerinin bodrum ve zemin katları su
altında kalabilmekte, binlerce dönüm ekili ve dikili araziler zarar görebilmektedir.
1968 yılında Tarsus Đlçesine bağlı bazı köylerde, 1980 yılında Yenice kasabasında ve bazı
köylerde, 1987 yılında Tarsus Đlçesi bazı köylerinde, 1988 yılında Yenice Kasabasında ve bazı
köylerinde, 06/07/1998 ve 24/12/1998 tarihlerinde Đlimiz ve ilçelerinde, şiddetli yağışlardan dolayı
arazi, konut, eşya ve gıda hasarları meydana gelmiştir. Bunların dışında 05.05.2000 tarihinde
meydana gelen dolu ve sel afetinde; ilimiz merkez köylerinde, Tarsus, Çamlıyayla ve Mut Đlçesi
köylerinde tarım alanları zarar görmüştür.
Ayrıca, 20 Kasım – 18 Aralık 2001 tarihleri arasında Đlimiz Merkez ve Đlçelerini kapsayan
büyük bir sel felaketi yaşanmıştır. Bu sel felaketinde, 8 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. 83
konut ağır, 1 işyeri yıkık, 78 konut ve 9 işyeri orta hasarlı, 4989 konut, 961 işyeri az hasarlı olmak
üzere 6121 konut ve işyeri zarar görmüştür. 7606 çiftçi ailesine ait toplam 119.767 Dekar ekili dikili
arazi ise %40-100 zarar görmüştür.
Son olarak 31 Ekim 2006 gecesi ilimiz ve ilçelerinde başlayan aşırı yağışlar neticesinde sel
felaketi yaşanmıştır. Bu sel felaketinde, 1 vatandaşımız hayatını kaybetmiş, 1950 adet konut, 415
adet işyeri, 31 adet depo ve 9 adet ahır sele maruz kalmıştır. Đlimizde yaşanan bu son sel ve taşkın
afetinde, Kriz Merkezi başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşların kurtarma ve yardım
ekipleriyle tüm araç, gereç, iş makineleri ve personeli, diğer illerin kurtarma ekipleri büyük bir özveri
ile çalışmışlardır.
295
Şekil P. 1: Deprem Haritası
Kaynak: Afet Đşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi Đnternet Sitesi
296
Şekil P . 2: Heyelan Risk Haritası
Sel
Heyelan
Kaynak: Đl Sivil Savunma Müdürlüğü-2006
297
P. 1. 4
Orman ve Otlak Yangınları
Bölgemizde hakim olan Akdeniz iklimi ormanlarımızı, orman yangınlarına karşı çok hassas
kılmıştır. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü verilerine göre 1977-2004 yılları arası 28 yıllık orman
yangınları Tablo P.1’ de; 1977-2007 yılları arası 31 yıllık orman yangınları Tablo P.2’de verilmektedir.
2007 yılı verilerine göre son 5 yılda toplam 339 Adet yangın çıkmış ve 1232 Hektar ormanlık
alan zarar görmüştür.
Mersin’ de son 31 yılda çıkan orman yangınların yıllık ortalamasının (Adet: 71, Yanan Orman
Alanı: 375 Ha ) 2004, 2005, 2006 ve 2007 yılları ile kıyaslanması aşağıda verilmektedir.
2004 Yılı
2005 Yılı
2006 Yılı
59 ADET
Yanan Alan (Ha):
24.24
15 KAT AZALDI
48 ADET
Yanan Alan (Ha):
13.38
28 KAT AZALDI
50 ADET
Yanan Alan (Ha):
29.33
13 KAT AZALDI
2007 Yılı
128 ADET
Yanan Alan (Ha):
1053,15
2.8 KAT ARTTI
Orman yangınlarını önleme ve mücadele konusunda kanun ve mevzuatın öngördüğü bütün
tedbirler Mersin Orman Bölge Müdürlüğünce alınmış bulunmaktadır. Yangın söndürme planları
hazırlanarak, ışınsal metotla yerleri tespit edilmiş olan yangın gözetleme kuleleri ile ormanlık alanlar,
yangın mevsiminde günün 24 saati gözetlenmektedir.
Bunların yanında ormanların korunması, yangınları önleme ve mücadele konularında
bölgedeki halka eğitim verilmektedir.
P. 1. 5
Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri
Ormanlar diğer canlı varlıklar gibi bakteri, mantar, böcek gibi biyolojik zararlılardan (biyotik) ve
çığ, kar, sel gibi doğal olaylardan (abiyotik) zarar görebilmektedir. Ormanların, alanlarının, biyolojik
çeşitliliğinin ve doğal yapılarının muhafazası, biyotik ve abiyotik zararlara karşı korunması ulusal
ormancılık amaçlarındandır.
Ormanlardaki biyolojik dengenin korunmasını, zararlı böcek ve hastalıklara karşı en uygun,
etkili ve ekonomik müdahale metotlarının uygulanmasını sağlamak ve ekonomik müdahale
metotlarının uygulanmasını sağlamak Orman Bölge Müdürlüğünün görevleri arasındadır. Mersin
Orman Bölge Müdürlüğünde görülen bazı böcek türleri ve uçma zamanları;
Blastophagus minör (Küçük Orman Bahçıvanı) 1 Mart
Blastophagus piniperda (Büyük Orman Bahçıvanı) 1 Mart
Ips sexdentatus (Oniki Dişli Çam Kabuk Böceği) 2 Nisan-Haziran
Orthotomicus erosus (Akdeniz Çam Kabuk Böceği) 3 Nisan-Haziran-Temmuz
Pissodes notatus (Çam Kültür Hortumlu Böceği) 1 Mayıs
Pityokteines curvidens (Göknar Büyük Kabuk Böceği) 2 Mart-Temmuz.
Orman ve ağaçlandırma sahalarında görülen böceklerle mücadelede esas; ekonomik ve
çevresel etkenlerin uyumunu bozmayacak mücadele yöntemini seçmektir. Ormanlarımızda zarar
yapan böcekler ile mücadele metodları şunlardır.
1- Kimyasal Mücadele: Zararlı böceklerin zehir etkisi yapan maddeler kullanılarak yok edilmesidir.
Ancak bu kimyasal ilaçlar eko sisteme olumsuz etkileri nedeniyle kullanılmamaktadır. Bunun yerine
organik insektisid tercih edilmektedir. Kitin önleyici organik ilaçlar tırtılın 1. ve 2. gömlek safhalarında
başarılı sonuç vermektedir.
2- Mekanik Mücadele: Zararlı böceklerin bulunduğu materyalin ormandan uzaklaştırılması şeklinde
yapılmaktadır. Yumurta paketlerinin toplanması, keselerin dal makası yardımıyla alınması böcekli dal
veya gövdenin kesilmesi gibi.
3- Biyoteknik Mücadele: Zararlı böceğin eşeysel koku salgılayan feromon tuzakları ile toplanmasıdır.
Tuzaklar yerden 150 cm yüksekliğe asılmalıdır. Tuzaklar arası mesafe 50 metre olmalıdır. Tuzak
toplama kavanozunda 1 cm küplük bir hacimde 600 böcek bulunuyorsa; böcek populasyonu zarar
sınırının üstündedir. Toplama kavanozu kontrol edilerek sayım yapılmalıdır.
298
Tablo P. 1: 1977-2004 Yılları Arası Orman Yangınları
ANAMUR
YILLAR
BOZYAZI
ERDEMLĐ
Yanan
Alan
GÜLNAR
Yanan
Alan
MERSĐN
Yanan
Alan
1.072,79
64
169,67
698
6.200,21
210,30
11
28,80
92
523,30
165
19,90
34
9
2
Adet
652,42
0,90
12,30
6
TOPLAM
Adet
Adet
137
101
TARSUS
Yanan
Alan
Yanan
Alan
317
2.998,82
125
SĐLĐFKE
Adet
Adet
Adet
MUT
Yanan
Alan
Yanan
Alan
Yanan
Alan
Adet
Yanan
Alan
1977-89
arası
106
989,50
1990
19
235
1991
5
20
9
14,80
2
98
1
0,70
7
7,50
9
27,60
7
24,60
40
193,20
1992
19
261,29
15
53,35
9
11
2
8,20
2
2,50
27
188,20
6
18,30
80
542,84
1993
24
54,83
13
10,20
28
304,88
15
13,40
20
14,93
41
453,48
18
26,62
159
878,34
1994
22
172,50
2
1,80
22
21,21
12
12,90
12
74,10
33
19,79
20
32,78
123
335,08
1995
10
9,85
10
11,50
12
11,57
16
16,49
3
13
28
212,31
20
15,43
99
290,15
1996
7
16,65
6
3,15
6
18,98
19
3,83
3
3,80
16
5,23
16
9,98
73
61,62
1997
12
70,76
5
3,35
19
52,52
3
0,61
2
21,03
15
386,33
8
5,10
64
539,70
1998
15
13,42
6
25,50
20
16,71
4
0,12
8
11,61
13
20,53
12
6,15
78
94,09
1999
14
8,11
6
10
6
1,80
34
26,03
5
0,07
16
9,18
24
19,11
19
9,64
124
83,94
2000
7
1,470
8
6,70
13
3,190
15
39,670
4
2,055
8
24,900
11
11,130
11
7
77
96,115
2001
2
0,550
6
5,09
9
3,910
20
60,380
4
0,170
7
4,820
9
10,060
10
10,200
67
95,18
2002
5
293,030
10
12
5
0,940
13
95,070
4
1,08
5
6,850
13
19,340
7
3,030
62
421,34
2003
6
1,60
4
0,31
2
0,25
16
95,89
1
0,30
3
4,10
16
6,26
6
3,02
54
111,73
2004
6
0,77
4
4,00
9
2,15
20
9,46
2
0,54
1
1,20
13
4,77
4
1,35
59
24,24
TOPLAM
279
2149,33
38
38,10
121
151,99
367
3872,49
195
378,365
243
871,84
467
2667,23
239
371,67
1949
10501,02
Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü
Adet
Adet
11
16,10
Tablo P. 2: 1977-2007 Yılları Arası Orman Yangınları
1977-2004
ĐLÇELER
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
ERDEMLĐ
GÜLNAR
MERSĐN
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
Adet
279
Miktarı (Ha)
2149,33
38
38,10
121
367
195
243
467
239
1949
151,99
3872,49
378,365
871,84
2667,23
371,67
10501,02
2005
Adet
5
4
9
2
8
2
1
Miktarı (Ha)
0,96
0,41
3,94
0,2
1,66
0,03
2,5
12
5
48
2,68
1
13,38
2006
Adet
2
1
10
5
4
2
4
3
10
9
50
Miktarı (Ha)
0,55
0,01
7,14
2,5
0,48
0,17
1,85
0,116
13,5
3,02
29,336
2007
Adet
12
9
25
Miktarı (Ha)
46,755
916,853
45,042
TOPLAM
Adet Miktarı (Ha)
298
2197,595
14
917,273
82
94,222
7
2,7
6
2,53
139
156,66
14
7,21
385
3879,9
17
8,56
217
391,275
7
1,94
253
873,896
25
13,961
514
2697,371
13
10,3
266
385,99
128
1053,151
2175 11596,88
Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü
299
4- Biyolojik Mücadele: Zararlı böcek populasyonunu azaltmak için canlı organizmalardan
yararlanmak suretiyle yapılan mücadeledir. Böcekçil kuşlar biyolojik mücadelede önemli yer
tutmaktadır.
Çam keseböceğinin parazitlerinin çoğalmalarını amaçlayan adacık yöntemi de biyolojik
Mücadele çeşididir. Adacık yöntemi ile keselerin içinde bulunan parazit sineklerinin uçarak çam
kese tırtıllarının üzerine yumurta bırakması sağlanır. Böylece tırtıllar parazitlenir. Adacığın tesisi
tırtıllar toprağa inmeden 4-5 hafta önce tamamlanmalıdır. Ada üzerine 250-300 kese atılabilir. Bu
keseler her gün karıştırılmalıdır.
Zararlı böcekleri parçalayarak yiyen yırtıcı böcekler suni yollarla çoğaltılarak ormana
bırakılır, bu böcekler diğer mücadele yöntemlerinin uygulanması sırasında da korunurlar. Çam
keseböceği ile biyolojik mücadele kapsamında Calosoma sycophanta yırtıcı böceği üretilerek,
zararlının yoğun olduğu ibreli orman alanlarına bırakılmaktadır.
5- Biyolojik Đnsektisid ile mücadele: Patojen mikroorganizmalar kullanılarak yapılan mücadeledir.
Örneğin Bacillus thuringiensis kurstaki bakterisinin sporlarını ihtiva eden preparatlardan yararlanılır.
Bacillus thuringiensis bakterisi ile ilaçlanmış ibreleri yiyen tırtılların iç organlarında hastalık
oluştuğundan gelişimi durmaktadır.
6- Entegre Mücadele: Tüm mücadele yöntemlerini birlikte ya da birini diğeriyle kombine etmek
suretiyle uygulanmasıdır. Entegre mücadelede hedef; zararlıların doğal düşmanlarının
çoğalmasına yardım etmektir.
P. 1. 6
Fırtınalar
24.02.2002 tarihinde Đlimiz Silifke Đlçesi Atayurt, Arkum ve Narlıkuyu Beldelerinde meydana
gelen şiddetli fırtına ve hortum nedeni ile ekili ve dikili alanlarda(seralarda) %80 zarar meydana
gelmiş, resmi ve özel işyerlerinin çatıları uçmuştur.
26.02.2002 tarihinde Đlimiz Erdemli ilçesinde şiddetli fırtına olmuş ekili ve dikili alanlarda
%70-%100 arası hasar meydana gelmiş, binaların çatıları uçmuş, camilerin minareleri zarar
görmüştür.
Đlimiz Merkez ve bazı ilçelerinde 07.02.2003 tarihinde 4-5 dakika süren ve hızı saatte 128
Km.’ ye ulaşan şiddetli fırtına, yağış ve hortum meydana gelmiştir. Đlimiz Bayındırlık ve Đskan
Müdürlüğünün Hasar tespit Raporuna göre, incelenen 147 konut, işyeri ve resmi binadan yıkık 1,
hasarlı oturulamaz 31, az hasarlı oturulur 83, sağlam 32 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, Silifke
Đlçesinde fırtınadan dolayı 1500 dekar bakla ve çilek, 50 adet zeytin ağacı,108 adet arı kovanı ve 6
adet cam sera, doludan 3400 dekar bakla ve çilek %45 civarında zarar görmüştür.
Son olarak 26-27/12/2006 tarihinde meydana gelen fırtınadan dolayı Aydıncık ve Bozyazı
ilçelerinde toplam 153 dekar ekili dikili arazi zarar görmüş, 28-29/12/2006 tarihinde meydana gelen
don olayında Mersin merkeze bağlı Tece, Davultepe, Kuyuluk, Dikilitaş, Karacailyas ve Gökkuşağı
köy ve kasabalarında 1060 dekar narenciye bahçesi %20-70 oranında zarar görmüştür
P. 2
DĐĞER AFETLER
P. 2. 1
Radyoaktif Maddeler
Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamış olup, radyoaktif maddeleri tespit etmek ve
zararlarından korunmak için Đl Acil Kurtarma ve Yardım Ekiplerinin içerisinde bir NBC Ekibi
kurulmuş, hızlı mücadele için de Đl Sivil Savunma Müdürlüğünce bir NBC Timi oluşturulmuştur.
Ayrıca Đl Sağlık Müdürlüğünce kimyasal zehirlenme ve radyoaktif maddelere maruz kalacak
insanların tedavisi için detay planı hazırlanmıştır.
P. 2. 2
Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar
Đlimizde hâlihazırda faaliyet gösteren 9 adet SPM tesisi ( petrol platformu ), petrol
sevkıyatında kullanılan 2 adet iskele, 1 adet rıhtım, çok sayıda dolum tesisi ve bu tesislerle bağlantı
sağlayan boru hattı bulunmaktadır. Ancak bugüne kadar afet olarak değerlendirilecek petrol ve
diğer tehlikeli atıkların dökülmesi veya kaza olayı olmamıştır. Küçük çaplı dökülmeler olmuş ve
bunlarla ilgili gerekli işlemler yapılmıştır.
300
P. 2. 3
Tehlikeli Maddeler
Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamıştır.
P. 3
AFETLERĐN ETKĐLERĐ VE YARDIM TEDBĐRLERĐ
Afet zararları denilince akla gelen ilk şey can ve mal kaybıdır. Büyük afetler peşlerinden
taşkın, heyelan, yangın, kaya düşmesi, çığ ve zeminin sıvılaşması gibi olayları da getirebilir. Bu
nedenle afetlere karşı alınabilecek tedbirler çok önemlidir. Bu tedbirler;
•
Afetlerin hangi bölgelerde, hangi büyüklüklerde olabileceği doğru bir şekilde tespit edilerek
ve bu bölgelerde afetlere karşı en az zarar görebilecek yapıların yapılması,
•
Afetlerin ne zaman ve hangi büyüklükte meydana gelebileceğinin önceden bilinip, bölge
halkına alarm vererek can kaybının azaltılması,
•
Afetlerin oluşmasına engel olacak veya en az zararla atlatılmasını sağlayacak önlemlerin
alınması,
olarak sıralanabilir.
Bunların dışında afete karşı alınabilecek tedbirlerden biri de yoğun bir halk eğitimidir. Afet
sırasında telaşa kapılmayan, ne yapacağını bilen bir halk kitlesi en az uzman bir kurtarma teşkilatı
ve hazırlıklı yöneticiler kadar önem taşımaktadır.
Afet Yönetimi ile Kurtarma ve Yardım Faaliyetlerinin hızlı, etkin, planlı ve koordineli
olmasının gerekliliği, Ülkemizde yaşanan afetlerden sonra bir kez daha anlaşılmıştır. Bu nedenle,
muhtemel afetlere karşı arama-kurtarma ve yardım faaliyetlerinin hızlı bir şekilde organizasyonu ile
bir dizi tedbirler alınarak Đlimizin tüm kaynakları tespit edilmiştir. Ayrıca destek illerden gelecek araç
gereç, personel ve malzeme alınması, depolanması, dağıtımı planlanmış, sanayi kuruluşlarının
olası yangınlara karşı tedbirleri bir kez daha gözden geçirilmiş, çadır kentler geçici iskan yerleri ve
kriz merkezinin yerleşeceği yerler, enkaz dökme yerleri, ek mezarlık alanları tespit edilerek Mersin
Đli afet rehberi hazırlanmıştır. Söz konusu rehber 2006 yılı itibariyle güncelleştirilerek ilgili birimlere
dağıtılmıştır.
P. 3. 1
Sivil Savunma Birimleri
Đlimiz Sivil Savunma Müdürlüğüne, 586 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince 30
kişilik Arama-Kurtarma Ekibi kadrosu tahsis edilmiştir. Ancak, bugüne kadar 15 personel
atanmıştır. Kadro tamamlanıncaya kadar Kamu Kurum ve Kuruluşlardan geçici olarak 5 personel
alınarak eğitilmiş olup toplam 18 personel ile hizmet vermektedir. Arama-Kurtarma araç ve
malzemeleri Đl Özel Đdaresi bütçesinden karşılanmıştır.
Sivil Savunma Arama-Kurtarma Ekibi kurulduğu Şubat 2001 yılından buyana birçok
kurtarma olayına katılmıştır. 24 saat üzerinden vardiya sistemi ile çalışan ekip, 2001 yılı Mayıs
ayından, 2007 yılı Aralık ayı sonuna kadar, 401 olaya müdahale etmiş, 198 yaralı kurtarılmış, 134
adet ceset de sıkıştıkları yerden çıkarılmıştır.
Ayrıca, Đlimizde Kamu Kurum ve Kuruluşların araç ve personelinden oluşan 107 kişilik Đl
Acil Kurtarma ve Yardım Ekibi ve NBC (kimyasal) Timi, 4 kişiden oluşan Dalgıç Ekibi, 50 kişilik
gönüllü vatandaşlarımızdan oluşan Arama-Kurtarma Ekibi, Sivil Savunma Planlamasına göre
halkımızdan yükümlülük verilen 177 kişilik Kurtarma Ekibi ile 1137 kişiden oluşan Kamu Kurum ve
Kuruluşların Kurtarma Ekipleri mevcuttur.
P. 3. 2
Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri
Đlimizin sanayi ve ticaret merkezi olması, Türkiye’nin en önemli limanlarından biri ile
şehrimizde serbest bölgenin bulunması ve nüfusun günden güne artması kentimizin önemini daha
da arttırmaktadır. Bu nedenle Đl Yangın Koordinasyon Kurulu zaman zaman toplanarak risk
bölgelerini belirlemekte, gerekli değerlendirmeleri yaparak alınacak tedbirlerle ilgili planlamaları tüm
resmi, özel kurum ve kuruluşlara yaptırmaktadır. Bu bağlamda, Đl Yangın Koordinasyon Kurulu
Başkanlığının 08.06.2007 tarih ve 1 no lu kararı ile yenilenen “Đl Yangın Önleme, Söndürme ve
Kurtarma Planı” Đlde bulunan tüm resmi ve özel kamu kurum ve kuruluşlarına gönderilmiştir. Ayrıca,
yıl içerisinde, Đlimizde bulunan kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar ile özel sektöre ait bina ve
fabrikalarda “Yangın Önleme Denetimleri” yapılmaktadır.
301
Kısmen veya tamamen yanan yapılar ile diğer yangınlara ait istatistik çizelge Tablo P. 3’ de
verilmektedir.
Yangının Nedeni
Yangın Kaybı
Yanan yerin inşa
Yanma Derecesi malzemesine göre
cinsi
Tablo P. 3: Kısmen veya Tamamen Yanan Yapılar ile Diğer Yangınlara Ait Đstatistik Çizelgesi
Bina
AtölyeOtOdunYangınları
Đmalath
SamanOrmanMotorlu
Kömür
aneÇöpFidanlık
Araç
Yangının Türü
Deposu
Fabrika
Ekin
Yangınla
Yangınl
Ka
Yangınl
vb.
vb.
Özel
rı
arı
mu
arı
yangınl
Yangınl
arı
ar
Ahşap
1
31
2
1
Karkas
1
Betonarme
18
229
25
14
Çelik
Diğer
2
3
2
147
3
23
30
Toplam
21
264
29
147
18
23
30
Başlangıçta
1
26
1
1
16
9
Söndürülen
Kısmen
Yanarak
18
203
23
101
12
7
21
Kurtarılan
Tamamen Yanan
2
35
6
45
5
Toplam
21
264
29
147
18
23
30
Halk
1
Đnsan
Görevli
Büyük baş
Hayvan
Küçükb
aş
5.0
Maddi zarar(kesin
veya tahmini) YTL
00
Elektrik Kontağı
12
LPG, Doğalgaz vb.
Ocak, Soba, Kalorifer
Kazanı
Baca Tutuşması
Sigara ve kibrit
Akaryakıt
Patlayıcı Madde
Yıldırım Düşmesi
Sabotaj
6
Diğer
3
P. 3. 3
Diğer
Yangınl
ar
Genel
Toplam
17
1
37
55
52
1
287
247
587
19
73
28
413
8
55
-
101
587
1
-
2
2
198.0
50
120
11
-
-
-
-
-
-
2
2
38.200
46.050
1.900
175.000
47.000
70.200
581.400
8
2
52
-
-
-
1
8
2
200
16
4
-
-
-
-
-
-
4
20
12
30
67
4
15
19
76
1
3
14
3
23
6
2
4
25
5
5
12
9
83
12
15
29
231
Kaynak: Đl Sivil Savunma Müdürlüğü - 2007
Đlk Yardım Servisleri
Đlk yardım servisi, sivil savunma servislerinden biri olup Mersin Đli içerisinde mevcut resmi
ve gayri resmi kurum ve kuruluş, tesis ve müesseseler de mevcuttur.
Başlıca görevleri: Barış döneminde, deprem, sel, fırtına gibi doğal afetlerde, savaş
sırasında, düşman taarruzlarında, il ve ilçe hizmet binasında meydana gelebilecek yıkıntıların
tesiriyle yaralanan veya hastalananlara ilk sıhhi yardımı yapmaktadır.
Đlimiz Sivil Savunma Planlamasına göre Đlk Yardım ve Ambulans Servisinin Başkanı Đl
Sağlık Müdürüdür. Bununla ilgili gerekli planlamalar yapılmıştır. Yaralı veya hastalara ilkyardım
yaparak, bunların ayrımlarını sağlayarak, ilkyardım merkezleri ve hastanelere taşımak üzere 24
saat üzerinden hizmet veren 24 adet Acil Sağlık Đstasyonu (12 adet A tipi, 8 adet B tipi ve 4 adet C
tipi), tam donanımlı 36 adet Ambulans ile Đlimiz genelinde toplam 80 adet Ambulans mevcuttur.
Đlimizde, başta Mersin olmak üzere tüm yurtta ilkyardım uygulayıcı ve eğitimcileri
yetiştirmek, halkta ilkyardım bilinci geliştirmek, doktor ve diğer sağlık personelini ileri yaşam desteği
konularında eğitmek ve bu konularda eğitimci yetiştirmek suretiyle kaza, hastalık, doğal afet ve
diğer nedenlere bağlı önlenebilir ölüm ve sakatlık oranlarını azaltmak amacıyla Mersin Üniversitesi
Đlkyardım Araştırma ve Uygulama Merkezi kurulmuş olup 7.05.2005 tarih ve 25808 sayılı resmi
gazetede yönetmeliği yayınlanmıştır.
302
P. 3. 4
Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı
Mersin Đli içerisinde olağanüstü hal oluştuğu durumlarda afetzedelerin ve mültecilerin bir
yerde iskan edilmesi (yerleştirilmesi), yiyecek, giyecek ihtiyaçları, Đl Afet Müdürlüğü ve Sivil
Savunma Đl Müdürlüğü tarafından yürütülür.
Afetzedelerin iskanı ile ilgili Đl Kriz Merkezi, Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü mevcut plan
üzerinde çalışmalarına devam etmektedir. Mültecilerin iskanı ile ilgili olarak ise, Köy Hizmetleri Đl
Müdürlüğünce “ Göçmen Yerleştirme Planı”, Đl Emniyet Müdürlüğünce de “ Mülteci ve Sığınanların
Nakil ve Barındırma Planı” yapılmıştır.
P. 3. 5
Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınması Đçin Alınan Tedbirler
Tehlikeli ve zehirli maddelerin sınırlararası taşınması için Valilik, Belediye, Đl Çevre ve
Orman Müdürlüğü ile Liman Başkanlığı gerekli tedbirleri almaktadır.
P. 3. 6
Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar
Afetler ve büyük endüstriyel kazaların meydana gelmesi durumunda, bunların yarattığı
tehlikelerin önlenmesi için, Kamu Kurum ve Kuruluşları ile büyük fabrika ve işyerlerine gerekli
Planlamalar yaptırılmıştır. Böyle durumlarda Endüstriyel Kazalara Acil Müdahale Planı ve Deniz
Kirliliğine Acil Müdahale Planı uygulanmaktadır.
KAYNAKÇA:
1. Đl Sivil Savunma Müdürlüğü Dokümanları.
2. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Dokümanları.
3. www.ogm-mersinobm.gov.tr.
303
R. SAĞLIK VE ÇEVRE
R. 1
TEMEL SAĞLIK HĐZMETLERĐ
R. 1. 1
Đlimizde bulunan yataklı tedavi kurumları Tablo R.1’de, Sağlık ocaklarının dağılımı ise
Tablo R.2’de verilmektedir.
Tablo R.1: Đlimizde Bulunan Yataklı Tedavi Kurumları
SIRA
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
ĐLÇESĐ
KURUMUN ADI
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Tarsus
Tarsus
Tarsus
Anamur
Erdemli
Gülnar
Mut
Silifke
Aydıncık
Bozyazı
Toplam
Mersin Devlet Hastanesi
Mersin Toros Devlet Hastanesi
Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi
Mersin Ünv. Tıp. Fak. A. U. Hast.
Özel Tanrıöver-Doğuş Hastanesi
Özel Mersin Diyabet Hastanesi
Özel Yenişehir Hastanesi
Özel ĐMC Hastanesi
Tarsus Devlet Hastanesi
70.Yıl Devlet Hastanesi
Özel Dr. Ö. Sayar Hastanesi
Anamur Devlet Hastanesi
Erdemli Devlet Hastanesi
Gülnar Devlet Hastanesi
Mut Devlet Hastanesi
Silifke Devlet Hastanesi
Aydıncık Devlet Hastanesi
Bozyazı Devlet Hastanesi
18 Yataklı Tedavi Kurumu
KAMU –ÜNĐV.ÖZEL
576
Kamu
465
Kamu
(2007 altı aylık) 278
Kamu
368
Üniversite
30
Özel
40
Özel
27
Özel
43
Özel
221
Kamu
542
Kamu
29
Özel
150
Kamu
120
Kamu
25
Kamu
50
Kamu
215
Kamu
30
Kamu
30
Kamu
3239
18
Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü -2007
YATAK SAYISI
Tablo R. 2: Sağlık Ocakları Dağılımı
MERSĐN MERKEZ ĐLÇE
SIRA
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
MERKEZ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
MERKEZ 2 NOLU(70.YIL) S.O.
4 NOLU M.TĐCARET BORSASI S.O.
ABDURRAHMAN SERTTAŞ (5 Nolu)
PALMĐYE (11 NOLU) SAĞ. OCAĞI
ARPAÇSAKARLAR SAĞLIK OCAĞI
ARSLANKÖY SAĞLIK OCAĞI
AYVAGEDĐĞĐ SAĞLIK OCAĞI
AYŞE GÜLSEVER (KÜRKÇÜ) S.O.
BEKĐRALANI SAĞLIK OCAĞI
ÇAĞDAŞKENT SAĞLIK OCAĞI
ÇAMLIBEL SAĞLIK OCAĞI
304
ÇAY MAH.SAĞLIK OCAĞI
ÇAVAK SAĞLIK OCAĞI
ÇUKUROVA (75.YIL) SAĞ.OC.
DAVULTEPE SAĞLIK OCAĞI
DEĞĐRMENÇAY SAĞLIK OCAĞI
DĐKĐLĐTAŞ SAĞ.OC.
EMĐRLER SAĞLIK OCAĞI
FINDIKPINARI SAĞLIK OCAĞI
GÖKKUŞAĞI SAĞLIK OCAĞI
GÖZNE SAĞLIK OCAĞI
GÜZELYAYLA SAĞLIK OCAĞI
HÜSEYĐN DAĞLI (ÇĐFTLĐK) S.O.
IĞDIR SAĞLIK OCAĞI
ĐSA ÖNER (KARADUVAR) S.O.
KARACAĐLYAS SAĞLIK OCAĞI
KAZANLI SAĞLIK OCAĞI
KOCAVĐLAYET SAĞLIK OCAĞI
KUYULUK SAĞLIK OCAĞI
KUZUCUBELEN SAĞLIK OCAĞI
M.ADNANA ÖZÇELĐK SAĞLIK OCAĞI
MEZĐTLĐ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
MEZĐTLĐ 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI
MEZĐTLĐ SAHĐL SAĞLIK OCAĞI
SIRA
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
RESUL SAĞLIK OCAĞI
SABĐHA CAN(ADANALIOĞLU)S.O.
SELAHATTĐN YANPAR S.O
SOĞUCAK SAĞLIK OCAĞI
ŞEVKET SÜMER MAH. SAĞ. OCAĞI
TECE SAĞLIK OCAĞI
TEPEKÖY SAĞLIK OCAĞI
TOZKOPARAN SAĞLIK OCAĞI
YALINAYAK SAĞLIK OCAĞI
YENĐTAŞKENT SAĞLIK OCAĞI
YENĐMAHALLE SAĞLIK OCAĞI
DORUKLU SAĞLIK OCAĞI
ANAMUR ĐLÇESĐ
ANAMUR 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
ANAMUR 3 SAĞLIK OCAĞI
ANAMUR 4 SAĞLIK OCAĞI
ÇARIKLAR SAĞLIK OCAĞI
KARADERE SAĞLIK OCAĞI
ÖREN SAĞLIK OCAĞI
AYDINCIK ĐLÇESĐ
AYDINCIK MERKEZ SAĞLIK OCAĞI
BOZYAZI ĐLÇESĐ
BOZYAZI 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
BOZYAZI 3 NOLU SAĞLIK OCAĞI
AKYAKA SAĞLIK OCAĞI
TEKMEN SAĞLIK OCAĞI
ÇAMLIYAYLA ĐLÇESĐ
ÇAMLIYAYLA MERKEZ SAĞ. OCAĞI
SEBĐL SAĞLIK OCAĞI
SARIKAVAK SAĞLIK OCAĞI
ERDEMLĐ ĐLÇESĐ
ERDEMLĐ 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
ALĐBEYLĐ SAĞLIK OCAĞI
ARPAÇBAHŞĐŞ SAĞLIK OCAĞI
AYAŞ SAĞLIK OCAĞI
ÇEŞMELĐ SAĞLIK OCAĞI
ELVANLI SAĞLIK OCAĞI
ESENPINAR SAĞLIK OCAĞI
GÜZELOLUK SAĞLIK OCAĞI
HÜSAMETLĐ SAĞLIK OCAĞI
KARGIPINARI SAĞLIK OCAĞI
KIZKALESĐ SAĞLIK OCAĞI
KOCAHASANLI SAĞLIKOCAĞI
KÖSBUCAĞI SAĞLIK OCAĞI
KUMKUYU SAĞLIK OCAĞI
LĐMONLU SAĞLIK OCAĞI
SARIKAYA SAĞLIK OCAĞI
TÖMÜK 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
TÖMÜK 2 NOLU SAĞLIK OCAĞI
GÜLNAR ĐLÇESĐ
GÜLNAR MERKEZ SAĞLIK OCAĞI
ALANBOĞAZ SAĞLIK OCAĞI
SIRA
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
GÜLNAR ĐLÇESĐ
DAYICIK SAĞLIK OCAĞI
GEZENDE SAĞLIK OCAĞI
ĐSHAKLAR SAĞLIK OCAĞI
KUSKAN SAĞLIK OCAĞI
OVACIK (BÜYÜKECELĐ) SAĞ.OCAĞI
SÜTLÜCE (ZEYNE) SAĞLIK OCAĞI
MUT ĐLÇESĐ
MERKEZ. 1 NOLU SAĞLIK OC.
MERKEZ. 2 NOLU SAĞLIK OC.
DAĞPAZARI SAĞLIK OCAĞI
HACIAHMETLĐ SAĞLIK OCAĞI
KÖPRÜBAŞI SAĞLIK OCAĞI
KÖSELERLĐ SAĞLIK OCAĞI
SARIKAVAK SAĞLIK OCAĞI
SUÇATI SAĞLIK OCAĞI
SĐLĐFKE ĐLÇESĐ
SĐLĐFKE 1 NOLU SAĞLIK OC.
ATAKENT SAĞLIK OCAĞI
ATAYURT SAĞLIK OCAĞI
GÖKBELEN SAĞLIK OCAĞI
KEBEN SAĞLIK OCAĞI
KIROBASI SAĞLIK OCAĞI
KURTULUŞ SAĞLIK OCAĞI
NARLIKUYU SAĞLIK OCAĞI
TAŞUCU SAĞLIK OCAĞI
UZUNCABURÇ SAĞLIK OCAĞI
YEŞĐLOVACIK SAĞLIK OCAĞI
TARSUS ĐLÇESĐ
TARSUS 1 NOLU SAĞLIK OCAĞI
ATALAR SAĞLIK OCAĞI
BAĞCILAR SAĞLIK OCAĞI
BEYLĐCE SAĞLIK OCAĞI
ÇAMALAN SAĞLIK OCAĞI
ÇĐÇEKLĐ SAĞLIK OCAĞI
DÖRTLER (DAMLAMA) SAĞ. OCA.
DEDELER SAĞLIK OCAĞI
GÜLEK SAĞLIK OCAĞI
HACIHAMZALI SAĞLIK OCAĞI
HUZURKENT SAĞLIK OCAĞI
KARADĐKEN SAĞLIK OCAĞI
KURBANLI SAĞLIK OCAĞI
ÖZELBAHŞĐŞ SAĞLIK OCAĞI
YENĐCE SAĞLIK OCAĞI
YEŞĐLTEPE SAĞLIK OCAĞI
YENĐ MAHALLE SAĞLIK OCAĞI
305
R. 1. 2
Bulaşıcı Hastalıklar
MERSĐN
164
22
145
7
ANAMUR
37
15
103
9
380
5
3
1
82
213
1
33
713
1
24
54
223
3
25
22
2
101
TĐFO
8
2
27
6
BOZYAZI
1
ÇAMLIYAYLA
81
12
3
6
1
6
GÜLNAR
MUT
ŞARK ÇIBANI
73
AYDINCIK
ERDEMLĐ
KUDUZ RĐSKLĐ
TEMAS
KIZAMIKÇIK
OLASI
KIZAMIK
KABAKULAK
HEPATĐT C
HEPATĐT B
HEPATĐT A
GONORE
BRUCELLA
AKUT KANLI
ĐSHAL
Tablo R. 3: Mersin Đlinde 2007 Yılı Đçerisinde Görülen Bulaşıcı Hastalıkların Đlçelere Dağılımı
ĐLÇELER
ŞARBON
Mersin Đlinde 2007 yılı içerisinde il merkezi ve ilçelerinde bir yıl içerisinde görülen bulaşıcı
hastalıklar Tablo R.3’de, bulaşıcı hastalıkların ilçelere ve aylara dağılımı ise Tablo R.4’de
verilmektedir. Tablolardaki verilerden de anlaşılacağı gibi Bazı hastalıklar mevsimsel olarak yazla
birlikte artmakta, kırsal kesimlerde ise kuduz şüpheli ısırık vakaları ve şark çıbanı gibi zoonotik
hastalıklar doğal olarak daha sık görülmektedir.
4
SĐLĐFKE
3
6
13
5
1
2
16
15
4
1
69
103
124
12
619
TARSUS
5
10
TOPLAM
254
60
145
4
21
11
4
1
3
229
12
161
0
58
30
1629
166 12
Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü - 2007
2
4
HEPATĐT A
BRUSELLA
AKUT KANLI ĐSHAL
Tablo R. 4: 2007 Yılı Bulaşıcı Hastalıkların Đlçe Bazında ve Aylara Dağılımı
ĐLÇELER
Ock.
12
MERSĐN
0
ANAMUR
0
AYDINCIK
0
BOZYAZI
0
ÇAMLIYAYLA
0
GÜLNAR
1
ERDEMLĐ
0
MUT
0
SĐLĐFKE
0
TARSUS
TOPLAM
13
ĐLÇELER
Ock.
2
MERSĐN
1
ANAMUR
0
AYDINCIK
0
BOZYAZI
0
ÇAMLIYAYLA
0
GÜLNAR
1
ERDEMLĐ
0
MUT
1
SĐLĐFKE
1
TARSUS
TOPLAM
6
ĐLÇELER
Ock.
4
MERSĐN
0
ANAMUR
0
AYDINCIK
0
BOZYAZI
0
ÇAMLIYAYLA
0
GÜLNAR
0
ERDEMLĐ
0
MUT
0
SĐLĐFKE
1
TARSUS
TOPLAM
5
Şbt.
13
0
0
0
0
0
0
0
0
1
14
Şbt.
3
1
0
0
0
0
0
0
0
1
5
Şbt.
2
0
0
0
0
0
2
0
0
3
7
Mart
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8
Mart
0
1
0
0
0
0
2
0
0
0
3
Mart
1
1
0
0
0
1
0
0
0
2
5
Nis.
12
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12
Nis.
2
0
0
0
0
0
1
0
0
1
4
Nis.
4
1
0
0
0
0
0
0
0
0
5
Mys.
9
0
0
0
0
0
1
0
0
0
10
Mys.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
3
Mys.
2
1
0
0
0
0
1
0
0
1
5
Hzr
15
0
0
0
0
0
2
0
0
2
19
Hzr
1
0
0
0
0
0
1
0
1
1
4
Hzr
4
1
0
0
0
0
0
0
0
1
6
306
Tem.
15
0
0
0
0
0
16
1
0
0
32
Tem.
0
0
0
0
0
0
1
0
0
2
3
Tem.
6
0
0
0
0
0
0
0
1
0
7
Ağs.
33
0
0
0
0
0
19
0
0
1
53
Ağs.
6
1
0
0
0
0
2
0
1
0
10
Ağs.
9
0
0
0
0
0
0
0
0
0
9
Eyl.
10
0
0
0
0
0
11
3
0
1
25
Eyl.
5
1
0
0
0
0
4
2
0
0
12
Eyl.
8
1
0
0
0
5
0
0
0
1
15
Ekm Ksm.
9
19
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10
6
0
0
0
0
0
0
19
25
Ekm Ksm.
1
1
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
1
0
5
2
Ekm Ksm.
12
17
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12
17
Arl.
9
0
0
0
0
0
15
0
0
0
24
Arl.
1
0
0
0
1
0
0
1
0
0
3
Arl.
4
0
0
0
0
0
0
0
0
6
10
TOPLAM
164
0
0
0
0
0
81
4
0
5
254
TOPLAM
22
7
0
0
1
0
12
3
5
10
60
TOPLAM
73
5
0
0
0
6
3
0
1
15
103
ŞARK ÇIBANI
OLASI KIZAMIK
KUDUZ RĐSKLĐ TEMAS
KABAKULAK
HEPATĐT B
ĐLÇELER
MERSĐN
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
ERDEMLĐ
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
ĐLÇELER
MERSĐN
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
ERDEMLĐ
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
ĐLÇELER
MERSĐN
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
ERDEMLĐ
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
ĐLÇELER
MERSĐN
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
ERDEMLĐ
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
ĐLÇELER
MERSĐN
ANAMUR
AYDINCIK
BOZYAZI
ÇAMLIYAYLA
GÜLNAR
ERDEMLĐ
MUT
SĐLĐFKE
TARSUS
TOPLAM
Ock.
12
0
0
0
0
0
1
0
0
1
14
Ock.
82
0
0
0
0
0
15
0
3
4
104
Ock.
49
11
0
4
0
1
5
0
17
14
101
Ock.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ock.
0
4
0
0
0
1
0
14
0
0
19
Şbt.
21
0
0
0
0
0
2
0
0
0
23
Şbt.
50
1
0
1
0
0
10
1
3
4
70
Şbt.
65
18
0
1
0
4
9
0
6
9
112
Şbt.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Şbt.
0
2
0
0
0
5
0
18
0
0
25
Mart
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
Mart
36
2
0
0
0
0
4
2
3
5
52
Mart
13
11
0
3
3
0
3
0
15
15
63
Mart
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mart
0
2
0
0
0
5
0
23
7
0
37
Nis.
10
0
0
0
0
0
0
6
0
1
17
Nis.
56
3
0
0
0
1
6
1
1
5
73
Nis.
56
16
0
2
2
5
7
0
18
16
122
Nis.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nis.
0
3
0
0
0
9
0
10
3
0
25
Mys.
2
0
0
0
0
0
0
0
2
0
4
Mys.
51
7
0
0
0
0
2
3
5
11
79
Mys.
8
17
2
5
0
1
16
0
29
19
97
Mys.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mys.
0
3
0
2
0
0
0
11
2
0
18
Hzr
27
0
0
0
0
0
1
0
0
0
28
Hzr
62
10
0
0
0
0
2
1
1
6
82
Hzr
113
17
0
1
2
6
21
0
17
8
185
Hzr
37
0
0
0
0
0
0
0
0
21
58
Hzr
0
2
0
0
0
1
0
4
0
0
7
307
Tem.
7
2
0
0
0
0
0
0
0
0
9
Tem.
13
7
0
0
0
1
2
1
0
11
35
Tem.
87
23
0
6
2
4
35
0
20
21
198
Tem.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Tem.
0
2
0
2
0
0
0
3
0
0
7
Ağs.
4
1
0
0
0
0
1
0
0
0
6
Ağs.
9
3
0
0
1
0
1
0
0
1
15
Ağs.
30
23
0
3
2
0
36
1
17
25
137
Ağs.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ağs.
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
5
Eyl.
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
7
Eyl.
9
2
0
0
0
0
1
2
0
5
19
Eyl.
117
23
2
3
8
4
32
0
12
6
207
Eyl.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Eyl.
0
4
0
0
0
1
0
1
0
0
6
Ekm
8
0
0
0
0
0
1
0
0
0
9
Ekm
3
7
0
0
0
0
2
0
0
6
18
Ekm
64
19
2
2
2
0
19
0
30
10
148
Ekm
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ekm
0
1
0
0
0
0
0
4
0
0
5
Ksm.
3
0
0
0
0
0
0
0
0
1
4
Ksm.
3
19
0
0
0
1
2
0
0
6
31
Ksm.
96
19
0
1
1
0
22
1
28
14
182
Ksm.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ksm.
0
3
0
0
0
0
0
4
0
0
7
Arl.
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
Arl.
6
21
0
0
0
0
7
2
0
5
41
Arl.
15
16
0
2
2
0
18
0
20
4
77
Arl.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Arl.
0
1
0
0
0
0
0
4
0
0
5
TOPLAM
103
3
0
0
0
0
6
6
2
4
124
TOPLAM
380
82
0
1
1
3
54
13
16
69
619
TOPLAM
713
213
6
33
24
25
223
2
229
161
1629
TOPLAM
37
0
0
0
0
0
0
0
0
21
58
TOPLAM
0
27
0
4
0
22
0
101
12
0
166
ŞARBON
TĐFO
ĐLÇELER
Ock.
1
MERSĐN
0
ANAMUR
0
AYDINCIK
0
BOZYAZI
0
ÇAMLIYAYLA
0
GÜLNAR
0
ERDEMLĐ
0
MUT
0
SĐLĐFKE
0
TARSUS
TOPLAM
1
ĐLÇELER
Ock.
0
MERSĐN
0
ANAMUR
0
AYDINCIK
0
BOZYAZI
0
ÇAMLIYAYLA
0
GÜLNAR
0
ERDEMLĐ
0
MUT
0
SĐLĐFKE
0
TARSUS
TOPLAM
0
R. 1. 2. 1
Şbt.
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
Şbt.
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
Mart
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mart
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Nis.
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
1
Nis.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mys.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mys.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Hzr
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
Hzr
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Tem.
1
0
0
0
0
0
3
0
0
0
4
Tem.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Ağs.
Eyl. Ekm Ksm. Arl. TOPLAM
0
1
0
0
0
8
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
12
Ağs.
Eyl. Ekm Ksm. Arl. TOPLAM
0
0
1
0
0
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
1
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
0
1
4
Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü - 2007
Đçme, Kullanma ve Sulama Suları
Đlimiz Merkez Đlçe ile Tarsus Đlçesinin içme ve kullanma suyu Tarsus Đlçesi sınırlarında
bulunan Berdan Baraj Gölünden sağlanmaktadır. Baraj çıkışında içme suyu arıtma tesisi mevcut
olup, şebekeye arıtıldıktan sonra verilmektedir. Đl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Halk Sağlığı
Laboratuarında şebeke çıkışı analizleri sürekli yapılmaktadır. Bu merkezler dışındaki yerleşim
birimlerinin içme ve kullanma suyu akarsulardan, göllerden ve yeraltı su kaynaklarından
sağlanmakta ve kontrolleri en yakın sağlık kuruluşlarınca yapılmaktadır.
Yine ilimizde bulunan turizm tesisleri ve sitelere (ikinci konut) ait yüzme havuzlarının
kontrolleri de ilgili sağlık ocaklarınca yapılmaktadır.
Tablo R. 5: 2007 Yılı Su ve Bakiye Klor Kontrol Çizelgesi
ĐÇME VE KULLANMA SUYU KONTROLÜ
BAKTERĐYOLOJĐK
KĐMYASAL
BAKĐYE KLOR KONTROL
NUMUNE
SAYISI
G.M.T.
U.DEĞĐL
NUMUNE
SAYISI
G.M.T.
U.DEĞĐL
TOPLAM
NUMUNE
SAYISI
OCAK
ŞUBAT
MART
NĐSAN
MAYIS
HAZĐRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
159
202
179
169
318
287
381
337
303
203
373
141
10
15
14
22
49
58
59
70
52
24
27
17
107
75
136
103
159
163
170
163
133
106
86
102
2
2
4
3
16
15
6
3
7
14
0
4
266
277
315
272
477
450
551
500
436
309
459
243
TOPLAM
3052
417
1503
76
308
KONTROL
SAYISI
KLOR
YOK
4286
5108
4432
5322
5111
5074
4447
5870
5579
4069
6752
4051
464
333
296
393
598
584
851
580
733
329
980
228
4555
60101
6369
Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü- 2007
R. 1. 2. 2.
Denizler
321 km lik kıyı bandına sahip Mersin Đli hızlı nüfus artışı ve göç nedeniyle yoğun ve
düzensiz bir yapılanma, alt yapı yetersizliği, liman faaliyetleri, turistik faaliyetler, tarımsal faaliyetler
ve endüstriyel faaliyetler nedeniyle su kirliliği problemleri ile karşı karşıya kalmaktadır.
Merkez Đlçe Mersin'in doğusundan Adana'ya kadar sanayi kuruluşları, batısında ise
Antalya'ya kadar turizm amaçlı ikinci konut ve turistik tesisler sıralanmaktadır. Đlin batı yakasında
bulunan turizm ve dinlenme amaçlı tesisler alt yapı yetersizliğinden dolayı neredeyse varlık nedeni
olan deniz ve çevre değerlerinin bozulmasına ve kirlenmesine yol açmaktadır. Mersin-Silifke kıyı
bandında bulunan köyler bu yoğun yapılanmadan dolayı yasal prosedürlerini tamamlayarak
belediye konumuna geçmiş, Mersin Anamur kıyı bandı iç turizme açılarak plansız ve gelişigüzel bir
yapılanmaya sahne olmuştur. Söz konusu tesislerin büyük bir çoğunluğunda müstakil atıksu arıtma
tesisi bulunmakta ancak sağlıklı bir şekilde çalıştırılamamakta ve atık sular arıtma tesisinden
geçtikten sonra çeşitli yollarla denize ulaşmaktadır. Bu tesislerin kontrolleri numuneler alınmak
suretiyle yapılmaktadır.
Đlimizde Tarsus Belediyesi dışında Büyükşehir Belediyesi dahil olmak üzere belediyeler alt
yapı problemini tam olarak çözememiştir. Arıtılmamış atıksuların deşarj edilmesi Akdeniz’e ulaşan
en büyük kirlilik kaynağıdır. Bunların dışında irili ufaklı sanayi kuruluşlarından kaynaklanan kirlilikler
ve Adana ilinin kirliliğini toplayarak ilimiz sınırları içerisinde denize bırakan DSĐ' ne ait TD0
kanalının meydana getirdiği kirlilikler gözlenmektedir.
Đlimiz Ortadoğu'nun Avrupa'ya açılan kapısı ve bir liman şehri olması sebebiyle gemi ve yat
trafiği çok yoğundur. Gemilerden ve yatlardan kaynaklanan sintine ve balast suları için ilimizde 5
adet lisanslı atık kabul tesisi mevcuttur.
Mavi Bayrak Kampanyası dışında Đl Sağlık Müdürlüğünce Đlimiz kıyı şeridinde bulunan 28
Umuma açık plajlar ve 3 adet kirlilik araştırması olmak üzere Toplam 31 adet Numune alma
noktaları tespit edilmiş olup, Mavi Bayrak Projesinde olduğu gibi Nisan ve Ekim ayları arasında 15
günde bir plajlardan su numuneleri alınarak, gerekli analizleri yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde
toplam 431 deniz suyu numunesi alınmış olup, 66 adedi kirli, 365 adedi ise temiz olarak analiz
raporları gelmiştir. Kirli olan plajlardan bağlı olduğu Belediye Başkanlıklarına halkın denize
girmemeleri için bilgi verilmek ve ayrıca kirlilik araştırması yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde alınan
deniz suyu analizleri Tablo R.6’ da verilmektedir.
Tablo R. 6: 2007 yılı deniz suyu analizleri
NORMAL DENĐZ SUYU SONUÇLARI
TOPLAM
TEMĐZ
KĐRLĐ
OCAK
ŞUBAT
MART
NISAN
MAYIS
HAZĐRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKĐM
KASIM
ARALIK
0
0
0
28
62
62
93
62
62
62
0
0
0
0
0
24
52
52
77
50
59
51
0
0
0
0
TOPLAM
431
365
MAVĐ
BAYRAK
PROJESĐ
0
0
0
0
4
16
10
32
10
32
16
48
12
32
3
32
11
32
0
0
0
0
66
224
Mavi Bayrak Uluslar arası bir kampanya olup, Türkiye Çevre Eğitim Vakfı, Sağlık, Turizm
ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen uluslar arası bir kampanyadır. Đlimiz kıyı
şeridinde 16 odak nokta tespit edilmiş olup, 24 Nisan ve 23 Ekim ayları arasında 15 günde bir
numune alınmaktadır. Plajlarından alınan Mavi Bayrak deniz suyu numunelerinin Total Koliform
,Fekal Koliform,Fekal Streptakak, E.Coli yönünden analizleri yapılmaktadır. 2007 yılı içerisinde 224
adet Mavi Bayrak deniz suyu numunesi alınmıştır. Değerlendirme yukarıda belirttiğimiz Bakanlıklar
ve Çevre Eğitim Vakfınca yapılmaktadır.
309
Đlimiz Kıyı şeridinde 4 adet Mavi Bayrak ödülü almış Plajlarımız bulunmaktadır.
1 - Bozyazı - Anemurion Otel – Mamure Otel
2 – Erdemli / Kızkalesi - Kızkalesi Halk Plajı
3 – Silifke - Altın Orfoz Oteli
4 - Silifke / Yeşilovacık - Pine Park Tatil Köyü
R. 1. 2. 3
Zoonoz Hastalıklar
Đl Sağlık Müdürlüğü’nden temin edilen verilere göre Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda
görülen Zoonotik Hastalıklar Tablo R.7’ de verilmektedir.
Tablo R. 7: Mersin Đlinde 2007 Yılında Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar
Hastalığın Adı
Kuduz
Brusellosis
Leptospirosis
Antraks (Şarbon)
Salmonellosis (tifo)
Tüberkülosis
Uyuz
Chlamydiosis
Listeriosis
Q Humması
Sıtma
Toxoplazma
Ekinokokkosis
Sistiserkoz
Distamatosis
Kalazar
Leishmaniosis
Trichomoniasis
Teniasis
Ascaridiosis
Trişiniosis
Shigellosis
Tuleramie
Tutulan Sayısı
Ölen Sayısı
60
4
12
284
1213
4
1
166
85
68
6130
R. 1. 3
Gıda Hijyeni
Gıda denetim ve gıda işyerleri çalışma izinleri 05.06.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5179
Sayılı Kanun ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığına devredilmiş olup, bu tarihten itibaren denetimler Đl
Tarım Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.
R. 1. 4
Đl Sağlık Müdürlüğü tarafından yapılan aşılama çalışmaları Tablo R.8’ de verilmektedir.
310
1902
0
1854
2
1993
0
1674
7425
1902
0
1854
2
1993
0
1674
0
7425
1909
0
1874
0
1965
0
116
5864
2238
2
0
2240
2000
18
0
2018
259
0
0
0
0
0
2217
138
2258
145
2560
164
7482
1330
1272
327
147
70
1816
400
264
656
297
140
1757
0
1
32
512
900
6875
13223
311
2328 2647 2594 2426 27012
23
1
8
2
0
1860 2326 2586 2387 26577
41
0
6
6
0
1877 1976 2369 2415 26858
63
0
6
6
0
1789 1841 2172 2022 23891
7855 8810 9735 9250 104465
2328 2647 2594 2426 27012
23
1
8
2
0
1859 2326 2586 2387 26576
41
0
6
6
0
1878 1976 2369 2415 26859
63
0
6
6
0
1789 1841 2172 2022 23891
1289
0
0
800
0
7855 8810 10535 9250 105754
2309 2620 2560 2439 26496
9
2
0
1
0
1842 2285 2575 2366 23046
0
0
0
0
0
1832 1928 2345 2354 20259
0
0
0
0
0
648
93
94
73
42
6078 6927 7554 7201 70458
2405 2542 2415 2026 26173
37
1
11
4
4
19
0
0
0
0
2406 2553 2419 2030 26241
2397 2722 2645 2477 27702
265
34
21
31
21
291
0
9
4
31
2431 2752 2680 2529 28258
3701
284
244
266
218
0
0
0
0
26588
0
0
0
0
5
0
0
0
0
908
0
0
241
594
913
0
0
241
594
2583 2563 2496 2239 27713
173570
224
1103 11295 386
2398 2558 2502 2268 28625
116
121
1239 11223 170104
2576 2342 2205 1943 30324
81104
131
48067 5414 133
8028 56754 126815 119205 511440
1350 1432 1395 1170 16970
1156 1378 1301 1253 15640
4723
395
439
472
380
2119
159
190
228
193
1138
135
104
120
120
1845 2111 2121 1946 23620
4132
287
315
337
362
4360
185
203
225
232
22992
614
701
1050 682
4493
255
367
449
389
2689
177
233
290
280
1518 1819 2351 1945 38666
0
0
0
0
0
1
0
0
0
0
2027
28
45
9
187
4933
594
405
374
326
7537
791
778
723
458
5409 3946 4256 4602 57047
11535 10536 11229 10634 150801
ORAN
(%)
1845
0
1925
1
2127
3
1684
7585
1845
0
1925
1
2127
3
1684
0
7585
1835
0
1949
0
2055
0
58
5897
2116
0
0
2116
1902
20
46
1968
279
0
0
0
0
0
2055
167
1956
1239
2907
185
8509
1435
1431
362
145
90
2028
357
281
657
305
148
1748
0
0
275
503
808
5788
12585
TOPLAM
1884
1
2056
0
2167
7
1855
7970
1884
1
2056
0
2167
7
1855
0
7970
1931
1
2043
0
2085
0
112
6172
1907
4
0
1911
1918
14
25
1957
388
0
3
0
0
0
2412
1402
1909
1269
2937
1995
11924
1486
1426
366
175
100
2067
373
344
9273
363
188
10541
0
0
547
320
498
6482
21941
ARALIK
2272
5
2226
11
2403
12
2054
8983
2272
5
2226
11
2403
12
2054
0
8983
2231
3
2130
0
2194
0
22
6580
1796
8
0
1804
2343
22
10
2375
334
0
26
0
65
65
2118
278
2197
50939
2982
24638
83152
1684
1487
433
204
81
2205
390
1171
6377
424
315
8677
0
0
20
495
809
5419
19309
KASIM
AĞUSTOS
2235
4
2322
5
2212
7
2138
8923
2235
4
2322
5
2212
7
2138
0
8923
2164
0
2213
0
1924
0
15
6316
1981
2
2
1985
2239
16
15
2270
355
0
25
1
0
1
2031
49020
2251
1678
2718
108
57806
1604
1391
395
158
69
2013
403
245
785
437
216
2086
0
0
4
366
615
3914
10602
EKIM
TEMMUZ
2389
1
2318
10
2455
22
2356
9551
2389
1
2318
10
2455
22
2356
485
10036
2356
1
2131
0
1563
0
10
6061
2310
1
3
2314
2472
28
8
2508
344
0
338
0
7
7
2469
7530
2454
159
2576
109
15297
1553
1310
422
198
109
2039
341
290
787
446
267
2131
0
0
215
436
548
4142
11064
EYLÜL
HAZIRAN
ŞUBAT
MAYIS
KKK
NISAN
POLĐO
HĐB
HEPATĐT B
TETANOZ
2123
0
2228
0
2354
0
2214
8919
2123
0
2228
0
2354
0
2214
1
8920
2084
0
1638
0
14
0
0
3736
2133
0
2
2135
2138
26
42
2206
409
0
2193
1
0
1
2226
202
2749
110
2264
69
7620
1302
1042
304
150
63
1559
279
393
705
385
218
1980
0
0
462
331
346
2858
8838
MART
0-12 2367
13-60 1
2
0-12 2489
13-60 0
3
0-12 2510
13-60 0
RAPEL
2092
9459
TOPLAM
0-12 2367
1
13-60 1
0-12 2489
2
13-60 0
0-12 2510
3
13-60 0
RAPEL
2092
ĐLKOKUL 1
3
9462
TOPLAM
0-12 2058
1
13-60 1
2
0-12 0
13-60 0
3
0-12 0
13-60 0
RAPEL
13
2072
TOPLAM
13
2316
13-60 0
OKUL 12
2328
TOPLAM
0-12 2449
BCG
13-60 14
OKUL 101
2564
TOPLAM
PPD
321
DĐF-TET.
0
KIZAMIKÇIK
24003
1
3
5
1
TET-DĐF
ĐLKOKUL
TOPLAM 4
1.
0
2304
DOZ
diğer 161
2.
0
3125
DOZ
diğer 853
3.
0
2314
DOZ
diğer 91
8848
TOPLAM
GEBE 1
1229
GEBE 2
1193
GEBE 3
428
GEBE 4
172
GEBE 5
77
1870
TT2 TOP.
GEBE D1
288
GEBE D2
527
GEBE D3
705
GEBE D4
376
GEBE D5
217
GEBEDEĞĐLTOPLAM 2113
OKUL
LĐSE 1 0
D
0
0
Đ
1-4 203
G
5-9 271
E
10-14 263
R
15-+ 3356
9305
TOPLAM
DBT
1
OCAK
AŞILAR
YAŞ
GRUBU
Tablo R. 8: Aşılama Çalışmaları
85
83
84
75
85
83
84
75
83
72
64
2
82
0
87
87
90
95
53
74
R. 1. 5
Bebek Ölümleri
Đl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre bebek ölüm hızı şöyledir:
2007
2006
2005
2004
2003
Yılı Bebek Ölüm
Yılı Bebek Ölüm
Yılı Bebek Ölüm
Yılı Bebek Ölüm
Yılı Bebek Ölüm
hızı
hızı
hızı
hızı
hızı
‰ 14,1
‰ 20,6
‰ 22,6
‰ 23,4
‰ 27,6
2007 Yılı Bebek Ölümleri;
• 0-7 GÜNLÜK ÖLÜM SAYISI
: 171 …. % 57,7
: 36 …... % 12,2
TOPLAM BEBEK ÖLÜM SAYISI
: 89….... % 30,1
: 296
Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı;
Sayı
Bebek Ölüm Nedeni
%
1- Prematürite …………………………………. 80 …………………27
2- Konjenital Anomali ………………………… 62 ……………….…21
3- RDS …………………………………………. 27 ……………….. 9,1
4- Sepsis ………………………………………. 23 ……………..… 7,8
5- Perinatal Asfiksi ………………………….... 19 ………………... 6,4
6- Diğer ………………………………………… 85 …………….… 28,7
Toplam ……………………………………..…296……………….. 100
R. 1. 6
Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı
Đl Sağlık Müdürlüğü çalışmalarına göre 2007 yılı bütün ölenlerin yaş ve cins gruplarına
dağılımı Tablo R.9 da verilmekte olup, ölüm nedenleri aşağıda sıralanmaktadır.
ÖLÜM NEDENLERĐ
Trafik Kazaları…………………………….49………..……..% 0,9
Kalp Hastalıkları……………………….1514…………….…% 26,6
Kanserler ……………………...............545.………………% 9,6
Diğer …………………………………...3574..……………..% 62,9
AYLAR
TOPLAM
R. 1. 7
CĐNSĐYET
Tablo R. 9: 2007 Yılı Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı
E
K
T
YAŞ GRUPLARI
TOPLAM
0
1.- 4
5.- 9
10.- 14
15.- 24
25.- 44
168
128
296
42
36
78
17
14
31
27
12
39
60
37
97
177
123
300
45.- 49
50.- 64
65 +
141
718
1859
3209
60
396
1667
2473
201
1114
3526
5682
Aile Planlaması Çalışmaları
Bebek,Çocuk,Ergen,Yetişkin (Olgun),Yaşlı kısaca toplumu oluşturan kadın erkek tüm
bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri ve aile sağlığında önemli rol oynayan Aile planlaması;
bireylerin istedikleri zaman istedikleri sayıda bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmaları, aile
planlaması ünitelerimizin mevcut olduğu tüm kurumlarımızda isteyen bireylerin doğru bilgi almaları
ve kendilerine en uygun yöntemi seçmeleri için danışmanlık eğitimi verilmektedir.
312
2007 yılında 243.082 kişi aile planlaması polikliniklerine başvurmuştur. Bunlardan 228.613
kişiye danışmanlık verilmiş olup, 47.812 kişide ilk defa yönteme başlamıştır.
Aile Planlamasında Kullanılan Yöntemler ve Bu Yöntemlerden Faydalanan Kişi Sayısı :
RĐA
Hap
Enjeksiyon
Kondom
Vazektomi
Tüpligasyon
: 10.225 Kişi
: 88.269 Kişi
: 18.746 Kişi
: 100.507 Kişi
:
5 Kişi
: 1.220 Kişi
Toplam 218.972 kişi etkili bir yöntemden yararlanmıştır.
R. 2
ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RĐSKLERĐ
R. 2. 1
Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Đlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır.
R. 2. 2
Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
R. 2. 3
Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
R. 2. 4
Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
R. 2. 5
Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
R. 2. 6
Đyonize Radyasyondan korunma
R. 2. 7
Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
KAYNAKÇA
1. Đl Sağlık Müdürlüğü Çalışmaları
313
S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐ
Çevrecilik günümüzde güncel bir akım olmanın yanı sıra büyük bir ilgi alanı olmuştur.
Çevrenin ve doğal dengenin bozulması insanları çevreye karşı daha duyarlı ve sorumlu
davranmaya yöneltmiştir. Günümüzde hızla artan çevre sorunlarının önlenmesi ve çevrenin
iyileştirilmesinde eğitimin rolü çok önemlidir.
Çevre eğitimi, insanların yaşadıkları çevreyi daha iyi tanımaları, korumaları, çevre kirliliğini
önlemeleri ve daha sağlıklı yaşayabilmeleri için gösterdikleri gayret ve etkinliklerin tümüdür.
S. 1
KAMU KURUMLARININ ÇEVRE EĞĐTĐMĐ ĐLE ĐLGĐLĐ FAALĐYETLERĐ
Çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi için ilimizde, çevre ile ilgili dernek, vakıf, gönüllü
kuruluşlar, basın-yayın organları, özellikle yaygın eğitim kurumları ile işbirliği içerisinde etkin
çalışmalar yürütmektedir.
Eğitimin doğuştan itibaren başladığı görüşünden hareketle, öncelikle okul öncesi çevre
eğitimine ağırlık verilerek, çocuklara çevreyi tanıtıcı, tabiatı sevdirici mesajlar yanında, çevre
sorunlarının oluşturduğu tehlikeler hakkında bilgi verilmektedir.
Öğrencilerin eğitimi için okullarda belli bir program dâhilinde eğitim yapılmakta, çevre ile
ilgili konularda seminer, video, kaset, slayt, sergi v.b. faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu programlar
dâhilinde öğrencilere; temiz, sağlıklı büyüme ve yaşama, doğayı ve tarihi zenginlikleri koruma,
yaşanan çevreyi daha güzel yaşanabilir bir duruma getirme konularında bilgi verilmekte ve çevre
konulu ödevlerde öğrencilere yardımcı olunmaktadır. Ayrıca Bakanlığımızdan temin edilen çevre
konulu çizgi filmler okullarda gösterilmekte, konu ile ilgili broşür ve afiş dağıtımı yapılmaktadır.
Çevre Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14.10.1999 tarihinde imzalanan işbirliği
protokolü çerçevesinde; 2001yılından itibaren Đlimizdeki pilot okullarda “Uygulamalı Çevre Eğitimi”
başarı ile uygulanmaktadır.
Tablo S. 1: Uygulamalı Çevre Eğitimi Tablosu
EĞĐTĐM UYGULANAN YIL
2001–2002 Öğretim Yılı
TOPLAM
EĞĐTĐM UYGULANAN OKUL SAYISI
20 adet Đlköğretim okulu
Kaynak: Mersin Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü
Proje süresince, öğretmen ve öğrencilere çevrenin önemi, değerlendirilebilir katı atıklar,
bitki ve hayvan varlıklarının korunması ve çevre kirliliği konularında görsel ve basılı materyallerle
desteklenerek eğitim verilmektedir. Ayrıca değerlendirilebilir katı atıkların kaynağında ayrı
toplanması ve geri kazanım konularında kağıt toplama kampanyası Mersin Çevre Vakfı tarafından
başlatılmış olup, Đl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından belirlenen pilot okullar ile kamu kurum ve
kuruluşları ile bazı sanayi tesislerinde kampanya başlatılmıştır. Bu kapsamda belirlenen pilot
okullarda katı atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımı konularında çalışmalar
yapılmış, okullara kağıt toplama kutuları konulmuş ve belirli zamanlarda bu kutularda toplanan katı
atıklar alınarak en çok kağıt toplayan okul 5 Haziran Dünya Çevre Gününde ödüllendirilmiştir.
Örgün eğitimde, eğitimin ana faktörü olan öğretmenlerin bilgilendirilmesine önem
verilmektedir. Bunun yanı sıra okullar arası resim, kompozisyon, şiir yarışmaları, çeşitli temizlik,
ağaç dikme vb. faaliyetler düzenlenerek öğrencilerin teşviki sağlanmaya çalışılmaktadır
Dünya çevre günü ve çevre haftası, orman, sağlık, turizm haftaları gibi özel gün ve
haftalarda çevreyi tanıtıcı ve çevre kültürünü geliştirici özel programlar hazırlanarak afiş, pankart,
slayt, video gösterileri düzenlenmekte ve çevre stantları açılarak tanıtım yapılmaktadır.
Yine ilimizde faaliyet gösteren çevre gönüllüleri derneği, lions, rotary, rotarack, sroptimistler
gibi kulüp ve derneklerin çevre ile ilgili düzenledikleri programlara katılım sağlanmakta ve onların
çalışmaları desteklenmektedir.
314
S. 2
ÇEVRE ĐLE ĐLGĐLĐ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALĐYETLERĐ
S. 2. 1
Çevre Dernekleri
MERSĐN ÇEVRE GÖNÜLLÜLERĐ DERNEĞĐ
Mersin Çevre Gönüllüleri Derneği, 6 Haziran 1991 yılında kurulmuştur. Derneğin amacı,
Mersin ilindeki çeşitli çevre sorunlarına çözümler bulmak, yeşil ve temiz Mersin'i korumak,
kaybedilenleri yeniden kazanmak için sivil toplum örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile
birlikte çalışmalar yapmak.
Derneğin Çevre Eğitimi faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz;
- Đlk ve orta dereceli okullarda çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi amacı ile
konferans, panel düzenlemek, ağaçlandırma komisyonları oluşturmak,
- Hatay, Đskenderun, Ceyhan, Adana, Mersin, Silifke ve Taşucu Çevre Gönülleri Dernekleri,
Doğu Akdeniz Çevre Gönülleri (DAÇE ) derneği adı altında, Doğu Akdenizin çevre
sorunlarına çözüm aranması için çalışmalar yapmak,
- Katı atıkların geri kazanılması amacı ile geri kazanılabilen atıkların( pil, kağıt, pet,vs. )
toplanması yönünde kampanyalar düzenlemek, düzenlenenlere katılmak.
- Đl ve ilçelerde yer alan önemli yeşil alanların (Atatürk Parkı yeşil alanı vb. ) korunması
- Doğal Hayatın Korunması yönünde çalışmalar yapmak (Caretta Carettaların korunması)
-Hava Kirliliğinin korunması yönünde, motorlu araçlardan kaynaklanan kirliliğin azaltılması
için bisiklet yollarının ve DDY' larının arttırılması yönünde girişimlerde bulunmak,
- 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlama etkinlikleri kapsamında Çevre ve
Orman Đl Müdürlüğü'nce hazırlanan kutlama etkinliklerine katılmak,
- Yerel radyo ve TV 'lerde çevreyle ilgili programlara katılmak.
TEMA VAKFI
TEMA Vakfı 12 Ekim 1992 tarihinde 30 saygın işadamı ve 8 devlet müsteşarlığının
desteğiyle kurulmuştur.
Amacı; öncelikle ulusumuza, onun temsilcilerine, partilere ve hükümetlere, resmi ve özel
kuruluşlara, eğitim kurum ve kuruluşlarına, basın-yayın organlarına, toprak erozyonunun önemli
sonuçlarını ve ülkemizin çöl olma tehlikesini anlatmak, bütün kesimlerin düşünce ve gönül birliğini,
desteğini sağlayacak doğrultuda kamuoyu oluşturarak erozyonu önleme hareketini başlatmak ve
sürdürmektir.
Vakfın eğitim çalışmaları içerisinde, Türkiye genelinde düzenlenen eğitim seminerlerinde
erozyon tehlikesinin kamuoyuna tanıtılması için gönüllü erozyon eğitmenlerini yetiştirmektir. Ayrıca,
eğitim yayınları hazırlanarak basılmakta ve okullarda erozyonu anlatan konferanslar verilmektedir.
DOĞAL HAYATI VE ÇEVREYĐ KORUMA DERNEĞĐ (DOĞAKOD )
Doğal Hayatı ve Çevreyi Koruma Derneği; doğayı ve çevreyi korumak, insanlarda çevre
bilinci uyandırmak, her türlü kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, üyeler arasında dayanışma ve
yardımlaşma sağlamak amacıyla 1993 yılında kurulmuştur.
Derneğin Çevre Eğitimi Faaliyetleri içerisinde; 1994' de Çevre Bakanlığı Gönüllü kuruluşlar
işbirliği toplantısına katılım, Dünya Ormancılık Haftası kutlamaları, Radyo ve TV 'de Acık Oturumlar
düzenlemek, Nükleer Enerji Konferansı, Đlköğretim Okulları arasında Doğa-Çevre konulu Resim
Yarışması, 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlamaları yer almaktadır.
BĐSĐKLETLĐ YAŞAM DERNEĞĐ
Bisikletli Yaşam Derneği’nin amacı motorlu araç egemenliğinin tüm dünyayı etkisi altına
alarak, doğal yaşamı tehdit etmesi, ülke ekonomisine önemli giderler sağlaması, insanların işlerine,
okullarına, seyahatlerine, aynı zamanda spor yaparak huzurlu, gürültüsüz, ekonomik, ekolojik
olarak doğaya en uyumlu ulaşım aracı olan bisikletle gidebilmenin koşullarını yaratmaktır.
Derneğin Faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz:
315
-Derneğin çevre eğitimi faaliyetleri içerisinde 1992-2001 tarihleri arasında çevre eğitim
tasarımı oluşturularak özellikle göç alan bölge seçilmiş; okul idaresi, öğrenciler, yöre halkı,
belediye, mimarlar odası, çocuk tiyatrosu yazarı, M.E. Üniversitesi, Orman Bölge
Müdürlüğüne Almanya‘da uygulanmış proje örneklerinden çalışmalar sunulmuştur.
-1995-1997 yılları içerisinde Mersin kıyılarını araştırma ve koruma dosyası kapsamında;
Taşucu- Gazipaşa, Kazanlı- Seyhan Nehri arasındaki bölgede son derece önemli kültürel
ve doğal güzelliklerin saptanması, bunları korunması, gelecek kuşaklara aktarılması
amaçlanmıştır.
ÇEVRE DOSTLARI DERNEĞĐ
2001 yılında kurulmuş olan dernek çevre değerlerini korumak ve çevre kirliliğini önlemek
amacı doğrultusunda çeşitli faaliyetler yürütmektedir.
S. 2. 2
Çevreyle Đlgili Federasyonlar
Đlde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır.
316
T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA
Çevre Yönetimi; optimal kaynak kullanımını çevresel zararların minimize edilmesini, insan
ihtiyaçları ve doğal kaynaklar arasındaki dengeyi sağlar ve yönlendirir. Uygulama, değerlendirme
ve planlama yaklaşımlarını içinde bulunduran çevre yönetimi orta ve uzun vadeli çevre
stratejilerinin gerçekçi ve tutarlı olmasını sağlar.
Çevre yönetimi, temelde insan ve doğa ilişkilerini, gelişimini, nüfus artışı, ekonomik
büyüme, enerji kullanımı, yaşam standardı, eğitim ve kaynaklar gibi dinamik parametrelerin
etkileşimlerini ve bu konulardaki bilgileri geniş bir düşünce çerçevesinde bir arada ele alır.
Çevre yönetiminde, insan faaliyetlerinin çevreye olan istenmeyen etkilerini
düşüncesi optimal kaynak kullanımı ve çevresel zararların minimize edilmesi, kaynak-etki
parçalarını oluşturur. Çevre problemlerinin, birbirinden ayrılmış sorunlar olmadığı,
birbirleriyle karşılıklı ilişki içerisinde oldukları göz ardı edilmeden bütün konular çevre
çerçevesinde birlikte değerlenmelidir.
T. 1
önlemek
zincirinin
bunların
yönetimi
ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐNĐN VE ÇEVRESEL TAHRĐBATIN ÖNLENMESĐ
Çukurova'nın batı ucunda Torosların eteğinde kurulmuş olan Mersin Đli, tarihi ve doğal
güzellikleriyle, verimli tarım topraklarıyla, turizmiyle, sanayisiyle, limanıyla, 321 km’ lik sahil bandı
ve iklimiyle ülkemizin en önemli cazibe merkezlerindendir. Bu nedenle ilde özellikle iç göçlerin
meydana getirdiği hızlı bir nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki
farklılığa paralel olarak kıyı boyunca var olan yapılaşmanın yol açtığı çevre sorunlarının yanı sıra,
alt yapı yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. Đlimizde genellikle sahil şeridi
boyunca yerleşmiş olan belde ve belediyelerin birçoğunda alt yapı sistemi bulunmamaktadır.
Bunun sonucu olarak da özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan
sahillerimizde yoğunluk kazanmış olan otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi
dinlenme ve turizm amaçlı tesislerin bir kısmında atık su arıtma sisteminin olmaması, olanların ise
usulüne uygun çalıştırılmaması, söz konusu tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin
bozulmasına neden olmaktadır.
Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, kurulduğu tarihten bu yana özellikle kıyı şeridi boyunca
görülen çarpık kentleşme ve alt yapı yetersizliği sonucu ortaya çıkması muhtemel kirliliklere engel
olunması, yerel yönetimlerle işbirliği içinde bu konudaki sorunların giderilmesi için rehberlik hizmeti
sunmak ve yerleşim yerlerine yönelik tek tek arıtım üniteleri yerine mümkün olduğu kadar merkezi
arıtma sistemlerine kavuşturulması konusunda destek sağlama çalışmalarını sürdürmektedir.
Đlimizin özellikle batı kesiminde var olan turistik yapılaşmanın yanında özellikle MersinAdana karayolu üzerinde yoğun bir sanayileşme yaşanmaktadır. 1960'lı yıllarda Ataş rafinerisi ve
Çukurova Termik Santralinin kurulmasıyla başlayan sanayileşme süreci son 10 yıl içerisinde
serbest bölge ve organize sanayi bölgesinin faaliyeti ile birlikte daha bir hız kazanmıştır. Ancak tüm
dünyada olduğu gibi sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmeler sadece insan hayatını
kolaylaştırmakla kalmamış, insanın doğa üzerindeki gücünü artırarak bir dizi çevre problemini de
beraberinde getirmiştir.
108 km' si doğal kumsaldan oluşan 321 km' lik kıyı bandına sahip Mersin’de denize ulaşan
kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana kenti batı yakasına ait şehir
kanalizasyonu ve Adana’daki bir kısım sanayi kuruluşlarının atık sularının deşarj edildiği Tarsus
ilçesi Baharlı köyü sınırlarındaki TD-0 drenaj kanalı, Tarsus ilçesindeki sanayi atıksularının
taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek seyreltme usulüne dayanan Mersin
Büyükşehir Belediyesi derin deniz deşarj hattı Akdeniz ‘e ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarıdır.
Sayıları gün geçtikçe artan sanayi tesisleri ve tatil sitelerinden kaynaklanan kirliliğin
giderilmesi için Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce denetim yapılarak arıtma sistemlerinin çalışıp
çalışmadığı kontrol edilmekte, deşarj edilen atıksulardan numune alınarak, numunenin analizi
neticesinde Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen deşarj standartlarına uygun olmayan
tesislere uyarılar yapılmakta veya daha önce yapılan uyarılar dikkate alınarak cezai müeyyideler
uygulanmaktadır.
317
Bölgemizde mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükünün artması
nedeniyle yaşanan su ve deniz kirliliğinin yanı sıra önemli diğer bir konu da; yanlış imar
uygulamaları sonucu ilin kıyı alanlarının beton bloklarla çevrilmesi, tarım alanları ile korunması
gereken çevresel kaynakların tahrip edilmesidir. Yine buna paralel olarak kumsallardan yoğun
olarak kum ve çakıl alınması kıyı kirliliğini arttırıcı nedenlerden birini oluşturmaktadır.
Mersin Đlinde su kaynakları genel olarak oldukça zengindir. Bu gerçek kirlilik durumunu
hafifletmektedir. Bununla beraber suyun çok az olduğu bölgeler vardır. Öte yandan Mersin Đlinin
içme suyu için kullanılan yeraltı suyu rezervlerinin büyük bir bölümü tüketilmiş ve içme suyu için
yüzey suları giderek daha fazla kullanılmaya başlanılmıştır.
Yeraltı sularının kalitesine ilişkin verilere göre çok sayıda fosseptik ve açık tuvalet ile
sanayi ve tarımsal faaliyetlerin yol açtığı sızıntıların bu su kaynaklarına karıştığı belirlenmiştir. Bazı
bölgelerde evsel atık sular yeraltı su mağaralarına deşarj edilmekte ve buralardan yeraltı su
kaynaklarına karışabilmektedir.
Su kaynaklarımız ve denizlerimizin korunması, mevcut kirliliğin giderilmesi konusunda
çeşitli çalışmalar yapılmış olup, devam etmektedir. Uzun yılların birikimi olan bu sorunların
çözümünde kısa vadeli çözümlerin yanında uzun vadeli çalışmalara da ihtiyaç duyulduğu bir
gerçektir. Denizlerimizle diğer yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarımız arıtma sistemi olmayan veya
olduğu halde çalıştırılmayan tesislerin atık su deşarjları ile kirletilmektedir. Bu noktadan hareketle
Müdürlüğümüz denetim faaliyetlerini giderek artırmaktadır.
Đlimiz sınırları içerisinde içme suyu kaynağı olarak kullanılan yeraltı, yerüstü su
kaynaklarının korunması konusunda ilgili Belediyeler, DSĐ ve Müdürlüğümüzce ilgili Yönetmelikler
kapsamında çeşitli çalışmalar (içme suyu kaynaklarının koruma altına alınması, mutlak koruma
alanlarının oluşturularak kamulaştırılması vb.) yapılmakta olup, bu çalışmalar çoğunlukla maddi
yetersizlikler nedeniyle tamamlanamamaktadır.
Coğrafi konumu sebebiyle zengin tarım topraklarına sahip olan ilimizde önemli bir çevresel
tahribat da tarımsal alanlarda yaşanmaktadır. Mersin Đlinde 1970'li yıllardan itibaren görülen
sanayileşme ve hızlı nüfus artışı köyden kente olan göçü artırarak, yeni yerleşim alanlarının
oluşmasına neden olmuştur. Bunun sonucu, şehirlerde plansız ve kontrolsüz yapılar oluşmuş ve
yerleşme alanları verimli tarım arazilerine yayılmıştır. Bir taraftan bina ve tesislerin kapladığı
alanlar, diğer taraftan şehirlerden kaynaklanan kirlilik nedeniyle yakın çevresinde verimli araziler
kullanılamaz hale gelmiştir.
Tarım topraklarımızın amaç dışı kullanıldığı diğer önemli bir sektör sanayi alanıdır. Birçok
sanayi tesisi, ulaşım ve diğer altyapı kolaylıkları nedeniyle düz ve verimli arazilere yerleşmiştir.
Gerek kapladığı alan gerekse kirletici emisyon ve deşarjları ile çevresinde bulunan tarım arazileri
ve bitkileri olumsuz yönde etkilemiştirler. Đlimizde kentleşme, sanayi alanları nedeniyle tarım dışı
kalmış önemli arazilerin varlığı yıllardır kamuoyu tarafından bilinmektedir. Mersin ve Tarsus
yöresinde çok verimli ova ve araziler bir daha kullanılamayacak şekilde tarım dışı kalmıştır.
Tarım topraklarının amaç dışı kullanımının engellenmesi ve yanlış tarımsal uygulamalar
sonucu tarım topraklarının tahribinin önlenmesi konusunda, mevcut mevzuat çerçevesinde ilgili
kurum ve kuruluşların da katılımıyla, özellikle çiftçi eğitimi olmak üzere çeşitli çalışmalar
yürütülmektedir.
Yine ilimizde yaşanan önemli çevre sorunlarından biride katı atıkların neden olduğu
kirliliktir. Tüketimin çeşitlenerek artması, hayat standardının değişmesi, kişi başına düşen katı atık
miktarını artırmış ancak bu atıkların toplanması ve imha edilmesinde istenilen seviyeye
ulaşılamamıştır. Kent çevrelerinde oluşan çöp sahaları hem toprağı kullanılmaz hale getirmekte
hem de başta sağlık olmak üzere çeşitli çevre sorunlarına neden olmaktadır.
Đlimiz Merkez ilçede katı atıkların bertarafı, düzensiz depolama yapılan Çavuşlu çöp
alanında gerçekleştirilmektedir. Kent merkezine çok yakın olan ve kentin büyümesiyle birlikte
yerleşim yerlerinin içinde kalan bu alan insan ve çevre sağlığı için büyük bir risk oluşturmaktadır.
Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığınca çöp alanının rehabilite çalışmalarına ocak 2008
tarihi itibariyle başlanılmış, ancak yerşeçimi yapılmış olan yeni alanla ilgili yasal işlemlerin devam
etmesi nedeniyle rehabilite edilen alanın bir bölümüne hala çöp dökülmektedir.
318
Bunun dışında kalan ilçe ve belde belediyelerin sadece birkaçında düzenli depo alanı yapılmak
üzere alan belirleme çalışmaları yapılmıştır. Düzenli depolama yapılması ve değerlendirilebilir
atıkların yeniden değerlendirilmesi ile çöp ve katı atıkların neden olduğu çevre kirliliği bir ölçüde
giderilebilecektir.
Mersin Đli hava kirliliği açısından ikinci derece kirli iller sınıfında yer almaktadır. Đlimizde
hava kirliliği problemi henüz diğer şehirlerdeki boyutlara ulaşmamakla beraber, gelişen endüstriyel
faaliyetler ve motorlu taşıtlardaki artışla birlikte önlem alınmadığı takdirde yoğunlaşabileceği
beklenilmektedir. Herkesin soluduğu havanın kalitesini öğrenmesi amacıyla, Çevre ve Orman
Bakanlığı tarafından ilimize tahsis edilen Hava Kalitesi Đzleme Đstasyonu Toros Devlet Hastanesi’
nin bahçesine kurularak faaliyete geçmiştir.
Yerleşim yerlerinde ısınma amaçlı kullanılan yakma sistemlerinden kaynaklanan is, duman, toz,
gaz, buhar ve aerosol halinde dış havaya atılan kirleticilerin hava kalitesi üzerindeki olumsuz
etkilerini azaltmak ve denetlemek amacıyla Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü
Yönetmeliği hükümleri uygulanmaktadır.
T. 2
DOĞAL KAYNAKLARIN, EKOLOJĐK DENGELER ESAS ALINARAK, VERĐMLĐ
KULLANIMI, KORUNMASI VE GELĐŞTĐRĐLMESĐ
Ekonomik gelişmenin hedefi insanlara daha iyi bir yaşam sağlamak olmasına rağmen,
havası, suyu, toprağı ve bitki örtüsü zedelenmiş ya da tahrip edilmiş ve doğal kaynakları ekonomik
sistemi işletemeyecek hale gelmiş bir ülkede bu hedefe ulaşmak imkanı olmayacaktır.
Ekonomik gelişme lehine, optimum bir birleşim düşünülmeden doğal kaynakların üretim
dışı kalması, gelecekte bu girdilerin güçlükle teminine, miktarca azalmasına ve kalitesizleşmesine
neden olacaktır.
Doğal kaynaklar açısından birçok zenginliğe sahip olan ilimizde son yıllarda yaşanan
gelişmelere paralel olarak doğal kaynak kullanımıyla ilgili sorunlarda artmaktadır. Verimli tarım
arazilerinin yanlış ve amaç dışı kullanımı, su kaynaklarının yeterince değerlendirilememesi ve
çeşitli nedenlerle kirliliğe maruz bırakılması, zengin bir çeşitliliğe sahip olan flora ve faunanın
bilinçsizce tahribi vb. çevre sorunlarının yaşandığı ilimizde çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir.
Yapılan uygulamalarda doğal kaynakların ekolojik dengeler esas alınarak, verimli bir
şekilde kullanılması ve korunması amacıyla mevcut mevzuatlar göz önünde bulundurularak Mahalli
Çevre Kurulu kararları doğrultusunda hareket edilmektedir.
T. 3
EKONOMĐK VE SOSYAL FAALĐYETLERĐN, SONUÇLARININ ÇEVRENĐN
TAŞIMA KAPASĐTESĐNĐ AŞMAYACAK BĐÇĐMDE, PLANLANMASI
Ekonomik büyüme, çevreye zarar riskini her zaman yanında getirerek çevre kaynakları
üzerine artan bir basınç yüklemektedir. Bu nedenle kaynak kullanımının tahrip edici bir tarzda değil,
devamlılığı sağlayacak bir anlayış içerisinde ele alınması ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu ise
ancak sürdürülebilir kalkınma kapsamında gerçekleştirilebilir. Gerek kalkınmanın gerekse
kaynakların kullanımının, tahrip edici, bozucu bir şekilde değil, devamlılığı sağlayacak bir anlayış
içinde ele alınması ve yönetilmesi sürdürülebilir kalkınmanın temel hedefidir.
Çevre yönetimi, insan faaliyetleri ile doğal çevrenin çeşitli bileşenleri arasındaki ilişkiyi
incelemektedir. Çevre açısından tamiri sonradan mümkün olmayan yada tamiri için, büyük
maliyetleri gerektiren hatalardan korunabilmek için bütün faaliyetlerde çevre boyutu dikkate
alınmalıdır.
T. 4
ÇEVRENĐN ĐNSAN - PSĐKOSOSYAL ĐHTĐYAÇLARIYLA UYUMUNUN
SAĞLANMASI
Çevre kirlenmesi sosyal, ekonomik, teknolojik ve global olmak üzere değişik boyutlara
sahiptir. Çevre kirliliği genellikle fiziksel ağırlıklı olarak ele alınmaktadır. Oysa insan çevre
etkileşiminin bir diğer yönü de psikolojik boyutudur. Günümüzde insan-çevre etkileşimine yeni bir
boyut kazandırılarak "görsel kirlenme "kavramı ortaya çıkarılmıştır. Görsel kirlilik çevresel tüm
kirlilikleri içine alan, özellikle kentlerde mimarlık ve şehircilik eserlerinin insan ölçeğiyle
uyumsuzluğundan, kentsel yeşil alanların standart ölçütlerin altında kalmasından, tarihi ve kültürel
değerlerin korunmaması nedeniyle beton yığınları arasında kalmasından ve diğer çevreyle
uyumsuzluk nedenlerinden kaynaklanmaktadır.
319
Çevre kirlenmesinin fiziksel boyutu insanların biyolojik pek çok uyumsuzluğuna ve
hastalığına neden olurken, görsel boyutunun da insan psikolojisindeki olumsuzlukları göz ardı
edilemez.
T. 5
ÇEVRE DUYARLI ARAZĐ KULLANIM PLANLAMASI
Orman alanlarında geçmiş yıllarda odun hammaddesi üretmek amacı ön planda iken 2002
yılında yenilenen Amenajman Planlarında fonksiyonel planlama esasları göz önüne alınarak orman
alanlarının sadece odun üretmek amacı ile değil ayrıca; toplumun ve ekolojik dengenin ihtiyaçları
göz önüne alınarak doğayı koruma, su kaynaklarını koruma, toplum sağlığı, estetik, turizm, yaban
hayatını koruma, gen kaynaklarını koruma ve bilimsel amaçlar gibi birçok orman fonksiyonu göz
önüne alınarak bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak, ormanları işletmek üzere
planlanmıştır. 2002 yılından önce odun dışı amaçlar için 101.442 Hektar olan alan, yeni fonksiyonel
planlama anlayışı ile tüm orman alanlarının % 43’ üne tekabül eden 363.546 hektara çıkarılmıştır.
Çevre Düzeni Planı
Çevre Düzeni Planları, dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik
kararlarla ekolojik kararların bir arada tasarlanmasına imkan veren, rasyonel doğal kaynak
kullanımını sağlamak üzere kalkınma ve varsa bölge planları temel alınarak alt ölçekli planlara
esas olmak üzere hazırlanan ve ana arazi kullanım kararlarını, stratejileri ve hedefleri belirleyen
plan notları ve plan açıklama raporuyla bütün olan üst ölçekli fiziki planı ifade eder.
Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla, ekolojik kararların
bir arada düşünülmesine imkan veren rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere,
Kalkınma Planları ve Bölge Planları temel alınarak çevre düzeni planlarını hazırlamak veya
hazırlatmak, onaylamak ve uygulanmasını sağlamak, görevi Çevre ve Orman Bakanlığımızın
sorumluluğuna verilmiştir. Bu çerçevede 4856 sayılı Kanun uyarınca yetki ve sorumluluğu
Bakanlığımıza verilen Çevre Düzeni Planlarının, kapsadığı alan ve ölçeği 5491sayılı Kanun’un 6,
maddesi (b) bendi ile belirlenerek, Bakanlığımızca yapılacak, yaptırılacak ve onaylanacak Çevre
Düzeni Planlarının havza ve bölge bazında 1/50 000 ve 1/100 000 ölçekli olacağı belirlenmiştir.
Kırsal ve Kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların Koruma-Kullanma dengesi
içerisinde en uygun ve verimli şekilde kullanılması ancak üst ölçekte alınacak arazi kullanım
kararlarıyla mümkün olabilmektedir.
Đlimize ait 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planlarının yapımı/yaptırılması ile ilgili her türlü iş ve
işlemler Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü) ile Valiliğimiz arasında
19/08/2005 tarihinde imzalanan protokol gereği, Bakanlığımızca gerçekleştirilmiş olup, “MersinKaraman Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı 02.01.2008 tarihinde kesin olarak
onaylanmış ve yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
2025 yılı hedef alınarak hazırlanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ana kararlarında
Mersin Đli, hizmetler ve sanayi sektörünün ön planda olacağı, ancak tarım ve sanayi sektörlerinin
eşgüdümünün sağlanması yönünde tarımsal sanayinin destekleneceği bir il olarak belirlenmiştir.
Mersin’in deniz turizmi potansiyelinin yanı sıra, kalkınmada önemli fırsatlar sunan kültür, inanç ve
doğa turizmi potansiyelleri ile birlikte değerlendirileceği bir gelişim göstermesi desteklenmektedir.
Çevre Düzeni Planı Mersin ve Karaman illeri bütününde, sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre
yaratılmasını; tarımsal, turistik ve tarihsel kimliğin korunmasını ve Türkiye’nin kalkınma politikaları
kapsamında, sektörel gelişme hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri doğrultusunda,
planlı bir gelişme ve büyümeyi hedeflemektedir. Planın amacına yönelik planlama ilke ve
hedeflerini, planlama ana kararlarını, gelişme önerilerini ve sorunlara müdahale stratejilerini
kapsamaktadır. 1/100 000 ölçekli Mersin Karaman Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı Mersin
Merkez ve Tarsus’u içine alan kısmın Haritası Şekil T.1’de verilmektedir.
T. 6
ÇEVRESEL ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ
Mersin Đli genelinde sektörel bazda 2007 yılı içerisinde ÇED Olumlu/Olumsuz ve ÇED
Gereklidir/Gerekli Değildir kararları verilen faaliyetler aşağıda Tablo T.1’de ve 1997-2007 yılları
arasında ÇED ve ÇED Ön Araştırma Raporu/Proje Tanıtım Dosyası adet listesi ise Tablo T.2’ de
gösterilmektedir.
320
Şekil T.1: Mersin Merkez ve Tarsus 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı
321
Ölçeksiz
Tablo T. 1: ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI -ÇED GEREKLĐ/GEREKLĐ DEĞĐLDĐR KARARI VERĐLEN FAALĐYETLER LĐSTESĐ
2007 YILI ATIK-KĐMYA TESĐSLERĐ PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
FAALĐYET SAHĐBĐ
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
ÇED
OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖRÜ
01
Atıksu Arıtma Tesisi
Mut Belediye Başkanlığı
Mut
Barabanlı Köyü
02.02.2007
237.12/670
ÇED Gerekli Değildir
Atık
02
Tarım Đlaçları Üretim Tesisi
Agnova Tarım Tic. San. Ltd.
Şti.
Tarsus
Mersin-Tarsus OSB
17/01/2007
237.08-302
Kimya
03
Biodizel Üretimi
Doğa Pet. Kimya yağ
akaryakıt San. Tic.Ltd. Şti.
8 pafta 529 nolu parsel
13/03/2007
237.03/1598
Kimya
04
Çimento Esaslı Fayans
Yapıştırıcı Derz Dolgu Mad.
Đmalatı ve Silikon Dolgu
Kartuş Dolumu Tesisi
Kalekim Mersin Ltd. Şti.
Merkez Đlçe-Mersin
Serbest Bölgesi
FF Ada, 5-6 Nolu
Parsellerde
17/04/2007
237.03-2419
Kimya
05
Yapı Kimyasalları Üretim
Tesisi
EKY Eczacıbaşı Koramic
Yapı Kimyasalları San. ve
Tic. A.Ş.
Tarsus OSB
251 ada 7 nolu parsel
18/05/2007
210.01/3104
Kimya
06
Atıksu Arıtma Tesisi
Taşucu Belediye Başkanlığı
Silifke -Taşucu
1333,289,290,301,297,294,
291 ve 286 nolu parseller
23/05/2007
210.01-3203
Atık
07
Oksijen Üretim Tesisi
Soda Sanayi Kromsan Krom
Bileşikleri fabrikası
Merkez Đlçe
Kazanlı
25.06.2007
210.01.3935
Kimya
08
Madeni ve Müstahzarları
Üretimi
Tarsus OSB
06/04/2007
237.03/2213
Kimya
09
Gümüş Geri Kazanım Tesisi
Tırmıl Sanayi Tesisi
Mersin Merkez
AD Blok No:27
13/07/2007
237.03-4354
Kimya
10
Madeni Yağ Üretim
Ortadoğu Petrol Đnş. ve Kim.
Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.
Tarsus OSB
Rüştü 174 ada 3 numaralı
parsel
28/09/2007
237.03-6412
Kimya
11
Röntgen Đkinci Sularından
Gümüşün Geri Kazanımı
Atahan Kimya ve Ramatçılık
Merkez Đlçe -Tırmıl
Sanayi Sitesi
23-P-II Pafta 6219 Ada, 2
nolu parsel
11/09/2007
237.03-5793
Atık
Saoil Enerji ve Petr. Ürn.
Org. Güb. Ve Kim. Ürn.
Gıda. Đnş. Teks. San. Tic.
Ltd. Şti.
Sercan Mad. Hiz. Otomotiv
Đnş. Nak. San. ve Tic. Ltd.
Şti.
Merkez Đlçe-Kazanlı
322
2007 YILI PETROL-MADENCĐLĐK TESĐSLERĐ PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
01
SEKTÖRÜ
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
26.04.2007
238.02.-2582
Madencilik
Fıdık Mevkii P30C09A
pafta, 101 ada,1098 parsel
24.05.2007
238.02-3236
Madencilik
Silifke
P32a1 Pafta AR:200701977
Ruhsat nolu saha
Madencilik
Eker Mad.Đnş.Nak. Oto.Hay. San. ve
Tic. Ltd Şti.
Tarsus-Dadalı Köyü
ĐR 63372
05/06/2007
6010-32270
19.06.2007
3821
Madencilik
Mut-Narlıdere Köyü
Sertavul(33/2005-47 nolu
Hammadde üretim izin
belgeli saha
Madencilik
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
lV. Grup Arama
Ruhsatlı Dünit Ocağı
Erol DAYANÇ
Tarsus-Pirömerli
AR:20054948
02
Mermer Ocağı
Uğur Soğ. Mak. Teks. Ser. Baskı
Mad. ve Mer. San. ve Tic. A.Ş.
Silifke
Boğsak ĐR: 66070
03
Kalker Ocağı
Çimsa Çimento San. ve Tic. A.Ş.
Tarsus/Sarıibrahimli
AR:20050298
04
Mermer Ocağı
Gülnar-Beydili
ĐR: 20063023
05
Boksit Ocağı
Đrfan Arslan
Silifke,Taşucu
06
Krom Konsantre Tesisi
Kromad-Serdar Mad. Đnş.San. Tic.
Ltd. Şti.
Erdemli, Sorkun Köyü
07
Kil Ocağı
Çimsa çimento San ve Tic. A.Ş.
Merkez-Camili Köyü
08
Mermer Ocağı
09
Mermer Ocağı
10
Mermer Ocağı
11
Kalker Ocağı
Merkez
Esenli Köyü
AR:20061984
12
Traverten Đşleme Tesisi
Norm Dış Tic. Ltd. Şti.
Tarsus OSB
251 ada, 8 parsel
13
Kalker Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
Erdemli-Çanakçı Köyü
AR:20069975
14
Çinko Ocağı
Aycan Loj.taşocağı
işl.Nak.Đnş.Pet.Tic.ve San.Ltd. Şti.
Yertaş Đnş.Tur.San.ve
Mad.Tic.Ltd.Şti.
Anamur-Malaklar Köyü
Araplar mah. AR.20066917
15
Mermer Kesme, Đşleme
ve Sayalama Tesisi
Uğur Soğutma Mak. Teks. Serigrafi
Baskı Mad. ve Mer. San. Tic. A.Ş.
Mersin-Gülnar Beydili
Köyü
Büyük Alan Mevkii,
P30005A4 pafta, 9,10 ve 11
nolu parseller
Mehmet YILDIZ
Aydıncık-Eskiyörük Köyü
Abdullah ATEŞ
16
17
18
19
I (A) Grubu Maden
Ocağı (Toprak ve Taş
Hafriyatı) Đşletmeciliği
Kalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi
Alçıtaşı Ocağı ve
Konkasör Tesisi
Sertavul Taş Ocağı ve
Konkasör tesisi
ÇED OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
19/01/2007
238.03/355
15/01/2007
238-02.02/371-2475
18/01/2007
238-02.02.01-537
26/02/2007
238-02.02.01/1992-11184
12/03/2007
238.03-1562
15/03/2007
238.01-1635
21.03.2007
002903/16874
22.03.2007
002982/17296
22.03.2007
002987/17294
22.03.2007
002983/17295
27/03/2007
3169-18159
06/04/2007
238.02-2224
24/05/2007
210.01/3222
18/05/2007
3094
OLUMLU/ OLUMSUZ
FAALĐYET SAHĐBĐ
Boğsak(ĐR:57529 nolu
saha)
ĐR:36765 Ruhsat nolu saha
içinde
ER:3109511
Taşseki mevkii
(AR:20063016)
Taşseki mevkii
(AR:20063024)
Velihoca mevkii
(AR:20064120)
Gülnar, Beydili
Gülnar, Beydili
Gülnar, Beydili
323
22/12/2006
10888/64151
20
Kalker Maden Ocağı
Kırma Eleme Tesisi
Mersin Yenişehir Belediyesi
Merkez Đlçe-Çavak Köyü
21
Krom Ocağı
Minsan Madencilik San. ve Tic. A.Ş.
22
Krom Ocağı
23
Doğaltaş-Mermer Ocağı
ve Konkasör tesisi
24
Mermer Ocağı
25
Çimento Kili Ocağı
26
Kil Ocağı
Taşocağı ve Konkasör
Tesisi
Eleme Tesisi
II. Grup Doğaltaş
Maden Ocağı
Demir maden Ocağı ve
Kırma-Eleme Tesisi
27
28
29
30
Kromad-Serdar Mad. Đnş.San. Tic.
Ltd. Şti.
Yelmad Mad. Đnş.Nak. Pet. Tekst.
San. ve Tic. Ltd. Şti.
Eker Mad.Đnş.Nak. Oto.Hay. San. ve
Tic. Ltd Şti.
Merkez Đlçe-Çelebili Köyü
(332006-08 Nolu Ham Mad.
Đzin Belgesi
AR:20069700 Ruhsat nolu
saha içinde
içinde
ĐR:73440 ve ĐR:72827
ruhsat nolu sahalar
Gülnar, Beydili
Taşseki Mevkii
Tarsus-Taşçılı Köyü
ĐR: 74433
Merkez Đlçe-Ayvagediği
ĐR:74352
Denizler Akar. Mad. Đnş. Nak. Gıd.
San.ve Tic. Ltd. Şti.
Merkez Đlçe-Hebilli Köyü
AR:20061474
H.C.G. Đnş.ve Tic.A.Ş.
Silifke ilçesi, yeni mah.
ĐR:72300
Merkez ĐlçePuğkaracadağ
AR:20067374
VEYSĐ GÜNEŞ
Tarsus-Gürlü Köyü
AR:200703765
31
Mermer ocağı
Teknomar Mer. Mad.San.Tic.Ltd.
Şti.
Silifke-Đmamuşağı Köyü
ĐR: 62462
32
Eleme Tesisi
Merkez Đlçe-Gözne
Darısekisi Mevkii
33
Krom Ocağı
Hasyürek
Mad.Đnş.Taah.Nak.Trz.San ve Tic.
Şti.
Erdemli-Sıraç Köyü
ĐR: 32482
34
Serpantin Ocağı
Erol DAYANÇ
Tarsus-Pirömerli Köyü
AR:200705505
35
Kuvars Kumu Ocağı
Denis Seyahat Tur. Gıda Đnş. Petrl
Tic. Đnş. San. Ltd. Şti.
36
Kuvarsit Ocağı
Anamur Belediye Başkanlığı
Anamur-Çeltikçi Köyü
33/2005-6 Hammadde
Üretim belgeli saha
Merin Đnş. Mad. San. Tic. Ltd. Şti.
Merkez Đlçe-Çavak Köyü
AR:200702105
37
38
Kalker Maden Ocağı
Kırma-Eleme Tesisi
Taşocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
Tarsus-Gürlü Köyü
Sarıkum mevkii ÜĐ:33/2005
3073862
Erdemli-Karayakup Köyü
AR:200709189
Erdemli Đlçesi ile
Arslanköy Belde sınırları
200610689 Ruhsat Nolu
saha
39
Krom Ocağı
Pluto Madencilik Sanayi ve Ticaret
Ltd. Şti.
40
Boksit Ocağı ve KırmaEleme Tesisi kapasite
artırımı
Demireller Tarım Madencilik Petrol
San. Tic. Ltd. Şti.
324
22/12/2006
10872-63716
02/07/2007
238.03-4105
04/07/2007
238.03-4164
04/07/2007
7154-37673
10.07.2007
7425-38816
18/07/2007
4563
10/07/2007
7418/38809
17/07/2007
774/40289
26.07.2007
8143/42343
15.08.2007
8877/45762
27/08/2007
210.01/5364
16/08/2007
9216
16.08.2007
8981/46040
03.10.2007
210.01/6481
01/10/2007
10575-53955
12/04/2007
238.03-2327
16/10/2007
210.01-6704
15/10/2007
11043-56453
08.11.2007
12352/62043
30/11/2007
238.03/8001
30/11/2007
210.01/8002
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
ÇED Gerekli Değildir.
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
41
42
43
44
45
23/07/2007
238.04/4646
08/11/2007
238.04/7349
Krom Konsantre Tesisi
Koyunoğlu Madencilik A. Ş.
Merkez Đlçe-Akarca
ĐR:20054511
Krom Maden Ocağı
Koyunoğlu Madencilik A. Ş.
Erdemli-Karahıdırlı
ĐR:6047 Ruhsat Nolu Saha
Yunus Müşavirlik Taah. Tur. Đnş. Đç
ve Dış Tic. Ltd. Şti.
ĐR:20057667
07/12/2007
210.01/8198
Mehmet Zeki BOZBEY
Merkez Đlçe-Camili-Esenli
Erdemli-Esenpınar Köyü
AR:200700400 Ruhsat nolu
saha
3114054 Erişim Numaralı
Saha
18/12/2007
238.03/8500
07/12/2007
238.02/13265
Kuvars Kumu Malzemesi
Yıkama, Kurutma ve
Paketleme Tesisi
Kuvars Kumu Ocağı ve
Eleme Tesisi
Taş Ocağı ve Konkasör
Tesisi
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
Madencilik
2007 YILI ENERJĐ YATIRIMLARI PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
FAALĐYET SAHĐBĐ
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
1
Lamas III-IV HES
TGT Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş.
Erdemli-Yeniyurt Köyü
Lamas Çayı üzeri
2
380 Kv Mersin TM
Đskenderun ĐKS ve mersin TM
TEĐAŞ Genel Müdürlüğü
Mersin
3
Efrenk Barajı ve HES
Aksa Enerji Üretim A.Ş.
Merkez Đlçe
Efrenk Deresi üzeri
4
Azmak HES Projesi
Özgür Elektrik Üretim A.Ş.
Mut
Ermenek Çayı üzerinde
ÇED
OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
29.01.2007
228.07/550
15.02.2007
161
22/10/2007
228.07-11331-58806
30/11/2007
228.07/8008
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖRÜ
Enerji
ÇED OLUMLU
Enerji
ÇED OLUMLU
Enerji
Enerji
2007 YILI KIYI YATIRIMLARI PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
1
-
FAALĐYET SAHĐBĐ
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
ÇED OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖRÜ
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖRÜ
Turizm-Konut
Turizm-Konut
2007 YILI TURĐZM-KONUT YATIRIMLARI PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
FAALĐYET SAHĐBĐ
1
Tatil Sitesi 740 konut
Kargı Đnş. Turz. San. Tic. Ltd. Şti.
2
3 Yıldızlı Mediterranean
Otel
Aslan Oto. Petrol Ür. Tur. Đnş. Nak.
Hipermarket San. ve Tic. Ltd. Şti.
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
Erdemli-Kargıpınarı
Beld.
Silifke Atakent Beldesi,
Susanoğlu Mahallesi
Akdeniz Mah. 29M4a
pafta,267 ada 2 nolu parsel
Sancıbucağı
325
ÇED OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
15.02.2007
210.01-910
23/02/2007
229.02-1134
3
4
5
5 Yıldızlı Otel (120 oda)
Den-Şah Otel
407 Konutluk Toplu
Konut Projesi”
Den-Şah Turizm Đşletmecilik Đnş. San.
ve Tic. A.Ş.
Turistik Otel
Ahmet AKYÜREK
Silifke-Taşucu
Reşadiye Mah. 21 pafta,
5915 parsel
28.02.2007
229.02-1245
07/03/2007
229.01-1451
29/03/2007
229.02-1937
26/03/2007
229.01-1821
Toplu Konut Đdaresi Başkanlığı
Erdemli Ayaş Beldesi
Katırbastığı Mevkii
Silifke
Taşucu
Anamur-Ören Toplu
Konut Projesi “900
Konut”
4 Yıldızlı Otel (101 oda)
ÖZ-DE
Başbakanlık Toplu Konut Đdaresi
Başkanlığı
Anamur Ören Beldesi
Atatürk Mah. 104 ada, 158
parsel
Öz-De Đnş. Taah. Tur. Nak. Ak. San.
Tic. Ltd. Şti.
Erdemli,
Ayaş Köyü
Kaynarca
8
Tatil Sitesi (Konut)
Sinanoğlu Đnş. tic. San. Ltd. Şti.
Erdemli-Çeşmeli Beldesi
9
Sunguroğlu Oteli
10
Mamure Turistik Otel
6
7
Sunguroğlu Đnş. Tur. San. ve Tic. Ltd.
Şti. (Alim Sunguroğlu)
Şahin Karo Đth. Đhr. Dah. Tic. Ve San.
Ltd. Şti.
Silifke-Boynuinceli Köyü
Atatürk Mah. 29M2B Pafta
Acıca Mevkii 6/1-2 Pafta
477 nolu Parsel
Bozyazı-Beyreli
Mahallesi
Göl Mevkii
16/04/2007
229.02/2382
10/09/2007
229.02-5762
08/11/2007
210.01-7347
11/12/2007
229.02/8317
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
Turizm-Konut
2007 YILI SANAYĐ TESĐSLERĐ PROJELERĐ
No
FAALĐYET ADI
FAALĐYET SAHĐBĐ
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
ÇED OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖR
Ü
1
Kağıt Üretim Tesisi
Tek-Ka Teknik Kağıt San. ve
Tic. Ltd. Şti.
Tarsus Organize
Sanayi Bölgesi
180 ada, 7 numaralı parsel
22/01/2007
210.01-410
Sanayi
2
Cam Eşyası Üretimi
Paşabahçe Cam San. A.Ş.
Merkez ĐlçeYenitaşkent Kasabası
Tekke Köyü Mevkii
26/04/2007
236.05/2583
Sanayi
3
Cam Yünü Üretimi
Đzocam Tic. San. A.Ş.
Tarsus
D.400 Karayolu Üzeri 6. Km
23/03/2007
236.05/1819
Sanayi
Ova-Sca Packaging Ambalaj
San. ve Tic. A.Ş.
Tarsus
Beydeğirmeni
20.08.2007
210.01/5236
Sanayi
Durum Gıda San. Ve Tic. A.Ş.
Merkez Đlçe-Kazanlı
Beldesi
Topraktepe Mevkii, 23UI
Pafta, 4607 nolu Parsel
14/12/2007
228/8409
Sanayi
Vatan Oluklu Mukavva San.ve
Dış Tic. AŞ
Tarsus OSB
180Ada,6 Parsel
24/07/2007
236.12/4676
Sanayi
4
5
6
Đlave 1 adet kutu katlama
makinesi ve 1 adet kutu katlama
ve yapıştırma makinesi ile
kapasite artışı
Akışkan Yataklı Buhar Üretim
Tesisi
Oluklu Mukavva Üretim Tesisi
326
2007 YILI TARIM-GIDA SANAYĐ TESĐSLERĐ PROJELERĐ
ĐLÇE/KÖYÜ
MEVKĐSĐ
ÇED OLUMLU/OLUMSUZ
KARAR TARĐHĐ
OLUMLU/OLUMSUZ
SEKTÖRÜ
Silifke
Evkafçiftliği Köyü
Köy civarı mevkii
21/03/2007
239.04/1736
Tarım-Gıda
Gülnar, Büyükeceli
O13D1D Pafta 118
ada 21 nolu parsel
16.04.2007
239.04-2381
Tarım-Gıda
Mutpey Gıda Hayvancılık Tarım
Nak. Tic. ve San. Ltd. Şti.
Mut- Karşıyaka
Mah.
O30.C09D Pafta 413
Nolu Parsel
19/06/2007
239.05/3843
Tarım-Gıda
Kontinü sistem Zeytinyağı
Fabrikası
Akçal Gıda Tarım Hayv. Đnş.
Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.
Silifke-Keben Köyü
Mursal Mevkii 3 Pafta
471 Parsel
17/05/2007
239.04/3047
Tarım-Gıda
5
Zeytinyağı ve Prina Üretim
Tesisi
Özerler Gıva ve Veterinerlik
Hizm. Turz. San. Tic. Ltd. Şti.
Silifke-Keben Köyü
25/05/2007
239.04/3259
Tarım-Gıda
6
Süt ve Süt Ürünleri Üretim Tesisi
Abdülmenaf KESĐCĐ
Merkez Đlçe-Iğdır
Köyü
Değirmendere Mah. 5.
Pafta 903 nolu Parsel
Kocaseki Mevkii 033-A
pafta, 1136 ve 1137
nolu parseller
13/07/2007
239.05-4353
Tarım-Gıda
7
Karma Hayvan Yemleri ve Ham
Yağ Üretim Tesisi
Kocayusuf Yem San. ve Tic.
Ltd. Şti.
Tarsus
Kamberhüyüğü
Köyü/Yenice
07/08/2007
Tarım-Gıda
19/11/2007
210.01/7647
Tarım-Gıda
19/11/2007
239.04/7648
Tarım-Gıda
No
FAALĐYET ADI
1
Zeytinyağı Üretim Tesisi
2
3
Süt Đşleme Tesisi
4
FAALĐYET SAHĐBĐ
S.S. Sayılı Güneydoğu
Evkafçiftliği Tarım Satış
Kooperatifi
S.S. Büyükeceli Tarımsal
Kalkınma Kooperatifi
713 nolu parsel
8
Şarap ve Sirke Üretim Tesisi
Çerçiler Mimarlık Mühendislik
Đnş. ve Tic. Ltd. Şti.
Silifke -Tosmurlu
Köyü
9
Özerler Gıda ve Veterinerlik
Hizm. Turz. San. Tic. Ltd. Şti.
Silifke- Tosmurlu
Köyü
Erenler Mevkii
Organize Sanayi
Bölgesi sınırları
içerisinde, 8/2 pafta,
1574 nolu parsel
Erenler Mevkii(Silifke
OSB)
10
Kontinü Sisten Zeytinyağı sıkma
Tesisi
Hacıhamzalı Köyü Tarımsal
Kalkınma Kooperatifi
TarsusHacıhamzalı Köyü
Karapınar Mevkii 2614
nolu parsel
07/12/2007
239.04/8197
Tarım-Gıda
11
Başak Tar. Hay. Koz. Turz. Đnş.
Ltd. Şti.
Mut-Kıkkavak Köyü
Bahçearası Mevkii,
508 nolu parsel
03/12/2007
239.04/8044
Tarım-Gıda
327
Tablo T. 2: 1997-2007 ÇED ve ÇED Ön Araştırma / Proje Tanıtım Dosyası Raporları Listesi
ĐLÇE
ÇEVRESEL ETKĐLERĐ
ÖNEMSĐZ/ÇED
GEREKLĐ DEĞĐLDĐR
ÇEVRESEL
ETKĐLERĐ
OLUMLU
ÇEVRESEL ETKĐLERĐ
ÖNEMLĐ
TOPLAM
MERKEZ
107
19
-
126
TARSUS
93
5
3
101
SĐLĐFKE
31
2
1
34
MUT
25
1
-
26
ERDEMLĐ
46
3
-
49
ANAMUR
14
-
14
GÜLNAR
11
-
11
AYDINCIK
3
-
3
ÇAMLIYAYLA
2
1
3
BOZYAZI
6
-
6
GENEL
338
5
373
30
328
Yeni mah. 187 sok. No:4 Mezitli / MERSĐN
Telefon: (0 324) 357 08 20/125
Faks: (0 324) 357 08 23
e-posta: [email protected]
Elektronik ağ: www.mersin-cevreorman. gov.tr
329

tc mersđn valđlđğđ đl çevre ve orman müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Slayt 1

2014-2015 sezonu Mersin Basketbol ERKEKLER ligleri ile ilgili

1-AMAÇ Tarsus (Mersin) Uygulama imar planı

YAPI dergi2.qxd

kanada

indekiler Contents - Mersin Ticaret Ve Sanayi Odası

TEBE Bulten 25.indd - Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

İDOL 3, 4 - ARKEOLOGLAR DERNEGİ

n? - Elektral

Türkiye`de Yetişen Dorycnium Miller. (Fabaceae) Türlerinin