Sunum için tıklayınız. - 2.Uluslararası Su ve Sağlık Kongresi

ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU
GELİŞTİRME PROGRAMINDA
SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SU
Prof. Dr. Murat TOPBAŞ
ÇPSSGP Koordinatörü
KTÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
1
Yrd. Doç. Dr. Talat BAHÇEBAŞI
Bir Hayalin Yolunda…
(20 Haziran 1962 – 25 Ağustos 2013)
Onu sevgi, saygı, özlem ve minnetle anıyoruz.
2
Sunum İçeriği
A. Programın Gerekçesi
B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları Konusundaki
Deneyimler
B.1. Farklı ülke deneyimleri
B.2. Türkiye’nin deneyimleri
C. Program Geliştirme Süreci
D. Programın İçeriği
E. Programın Ulusal Politika Haline Gelmesi
F. ÇPSSGP’DA SU…
3
A. Programın Gerekçesi
4
4
İshal
Salgını
Sağlık
Bakanlığı
(Sağlık Kurumları)
5
İshal
Salgını
Su
Sağlık
Bakanlığı
(Sağlık Kurumları)
6
İshal
Salgını
Su
Su kaynağı
Su Deposu
Suların
dezenfeksiyonu
Sağlık
Bakanlığı
(Sağlık
kurumları)
Şehir
Şebekesi
7
İshal
Salgını
Su
Su
kaynağı
Su Deposu
DSİ
Şehir
Şebekesi
İller Bankası
Sağlık
Bakanlığı
(Sağlık
kurumları)
Suların
dezenfeksiyonu
Belediyeler
İl Özel İdareleri
Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı
İç İşleri Bakanlığı
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı
İnşaat Firması
Boru Üreticileri
8
Klor Üreticileri
Akut Gastroenteritlerin Önlenmesi
 En büyük görev kimin?
Sağlık sektörü mü?
ya da
Topluma sağlıklı ve güvenli içme-kullanma
suyunu sağlamakla görevli kurumlar mı?
9
Trafik Kazaları
Sorunun Çözümü
 Tam donanımlı ambulans?
 Yolların durumu?
 Toplumun farkındalığı / duyarlılığı?
 Yasal düzenlemeler?
10
Depremde…
Sorumluluk kimde?
 Sağlık hizmet sunumu?
 Kentleşme ve yapılaşma ile ilgili kurum ve
kuruluşlar?
11
Bağışıklama Hizmetleri
 Tek başına sağlık sektörü mü?
 Diğer sektörlerin sorumlulukları?
 Aşı üretimi, depolama, üretim yerinden
kullanım yerine kadar transfer
 Tıbbi atıkların bertarafı
12
Hipertansiyon, Obesite, Diyabet
 Önlemede temel rol kimin?
 Sağlık sektörü?
 Sağlıklı beslenme?
 Gıda güvenliği?
 Fiziksel aktivite için düzenlenmiş alanlar?
13
Organ Bağışı ve Nakli
 Organ yetmezliklerinin tedavisi
 Sadece hastanelerde sağlanan bir sağlık
hizmeti mi?
 Organ bağışı için kamu, özel kurum kuruluş ve
toplumun desteği?
14
Farklı Bakabilmek…
• Özel idareler köylere su şebekesi yapmıyor,
muhtarlıklar yetersiz kalıyor:
Sağlık teşkilatı klorlasın
• Köpek sayısı çok arttı, kuduz vakaları çıkabilir:
Sağlık teşkilatı aşılama yapsın
• Hava kirliliği var, kanser oluyoruz:
Sağlık teşkilatı nerede
15
15
Finans k.
İnsan
kaynağı
Afet
yönetimi
İlaç fab
araştırma
hastane
eczane
İlk yardım
medik.m.
e
trafik
İNSAN-TOPLUM
cihaz ür.
ulaşım
SAĞLIK
eğitim
bilişim
iklim
iletişim
barınma
aktivite
gıda
çevre
İş h.
16
Finans k.
TEMEL
İŞLEVLER
İnsan
kaynağı
Afet
yönetimi
İlaç fab
araştırma
eczane
hastane
İlk yardım
LİDERLİK
medik.m.
e
İNSAN-TOPLUM
FİNANSMAN
cihaz ür.
trafik
KALİTELİ
HİZMET
ulaşım
SAĞLIK
eğitim
bilişim
KAYNAK YARATMA
iklim
iletişim
barınma
aktivite
gıda
çevre
İş h.
17
ÇÖZÜM:
Çok Sektörlü Sağlık
Sorumluluğunun Geliştirilmesi
18
B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları
Konusundaki Deneyimler
19
B.1. Farklı Ülke Deneyimleri
20
DSÖ Politikalarındaki Gelişmeler
Alma-Ata 1978
Health 2020
Devletin tamamı
Toplumun tamamı
Tüm politikalarda sağlık
21
Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu
Eylül 2011’de Bakü’de toplanan DSÖ Avrupa Bölgesi
Toplantısı Health 2020 Sağlık hedefleri:
1.Birlikte çalışmak
2.Daha iyi sağlık
3.Sağlık yönetişiminin iyileştirilmesi (tüm sektörlerdeki
kilit aktörler ve karar vericilerin sağlık alanındaki
sorumluluklarının ve sağlığın geliştirilmesinde
potansiyel rollerinin farkında olmalarının sağlanması)
4.Ortak stratejik amaçlar belirlenmesi
5.Bilgi paylaşımının güçlendirilmesi
6.Katılımın artırılması (hasta odaklı hizmet sunumu ve sağlık okuryazarlığının artırılması)
22
22
Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu
• DSÖ 65. Dünya Sağlık Asamblesi
19–21 Ekim 2011’de, Brezilya, Rio de Janeiro’da
Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Dünya Konferansı
• Tüm Üye Ülkeleri;
TÜM POLİTİKALARDA SAĞLIK
(HEALTH in ALL POLICIES)
anlayışını benimsemeye davet etmiştir.
23
Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu
Sağlık 2020, "Herkes İçin Sağlık" değerleri
2 stratejik hedef:
– Herkes için sağlığın iyileştirilmesi ve sağlık
eşitsizliklerinin azaltılması
– Sağlık için liderliğin ve katılımcı yönetişimin
iyileştirilmesi
24
Farklı Ülke Deneyimleri
 Interdepartmental Public Health Committee (2002,
Macaristan)
 National Public Health Committee (2004, Fransa)
 Traffic Safety Committee (2004, Slovakya)
 Food and Nutrition Action Plan (2010, Arnavutluk)
 Health Task Force in all Policies (2010, ABD)
 Joined-up Government :The Finnish Government
System
25
Ancak bu örnekler arasında
• Hem sağlık konularında, hem de tüm
politikalarda sağlığı kapsayan
• Tüm sektörleri ve tüm paydaşları aynı anda bir
araya getiren
• Bütüncül, sistematik ve kapsamlı
bir örnek bulunmamaktadır.
26
C. Programın Geliştirilme Süreci
BÖLÜM 1:
KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ
27
27
Bir Hayalden Programa…
 2009 yılı Ağustos ayında, ülkemizde çok
sektörlü sağlık sorumluluğunu geliştirmeye
yönelik bir çalışmanın tohumları atılmaya
başlandı.
 Program Koordinatörü: Dr. Talat Bahçebaşı
 Program içeriği oluşturuldu:
 Amaç
 Kapsam
 Süreç
28
ÇSSSGP
(25 Ağustos 2013 sonrası)
Proje Koordinatörleri
• Prof. Dr. Murat TOPBAŞ
• Prof. Dr. Süleyman GÖRPELİOĞLU
• Dr. Hüseyin İLTER
• Uzm. Dr. Derya ÇAMUR
• Prof. Dr. Ferruh N. AYOĞLU
• Dr. Levent ALKAN
• Murat GÜRSEL
29
Sağlığın
Geliştirilmesi
Sağlığın
Korunması
Tedavi
Rehabilitasyon
30
o İlk resmi toplantısı 09 Mart 2011 tarihinde
gerçekleştirildi.
o Bölüm 1. Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesine
Çok Paydaşlı Yaklaşım
o Bölüm 2. Tedavi ve Rehabilite Edici Sağlık
Hizmetlerinde Çok Paydaşlı Yaklaşım
31
24
5 gün
Çalıştaylar
32
138
Sağlık Bakanlığı
uzmanı
24
5 gün
Çalıştaylar
33
138
37 Üniversite
235 Akademisyen
Sağlık Bakanlığı
uzmanı
24
5 gün
Çalıştaylar
34
138
37 Üniversite
235 Akademisyen
Sağlık Bakanlığı
uzmanı
24
5 günlük
Çalıştaylar
134 Kurum
386 Temsilci
35
36
37
38
39
D. Programın İçeriği
40
BÖLÜM 1:
SAĞLIĞIN KORUNMASI VE
GELİŞTİRİLMESİNE
ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM
41
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 1. Biyolojik Çevrenin Geliştirilmesi
1.1. Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesi
1.2. Hayvan Sağlığının Geliştirilmesi
BİLEŞEN 2. Gıda Güvenilirliği ve Sağlıklı Beslenmenin
Geliştirilmesi
2.1. Gıda Güvenilirliği ve Besin Kalitesinin Artırılması
2.2. Sağlıklı Beslenme
42
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 3. Sağlığın Bireysel Belirleyicilerinin
Geliştirilmesi
3.1. Özbakımın Geliştirilmesi
3.2. Ağız-Diş Sağlığının Korunması
BİLEŞEN 4. Sağlığın Sosyal Belirleyicilerinin Geliştirilmesi
4.1. Sosyal Statülerin İyileştirilmesi
43
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 5. Yaşam Alanlarının Geliştirilmesi
5.1. Sağlıklı Yaşam Alanlarının Sağlanması
5.2. Okul Sağlığı
5.3. Umuma Açık Yerlerin İyileştirilmesi
5.4. Sosyal Alanların Geliştirilmesi.
5.5. Sağlık Tesisleri Yönetiminin Geliştirilmesi
5.6. Turizm Sağlığının Geliştirilmesi
5.7. Mezarlıkların Düzenlenmesi
44
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 6. Fiziksel Çevrenin Geliştirilmesi
6.1. SU SAĞLIĞI VE SU KALİTESİNİN ARTIRILMASI
6.2. Hava Kalitesinin İyileştirilmesi
6.3. Elektromanyetik Güvenliğin Sağlanması
6.4. Atıkların Bertaraf Edilmesi
6.5. Gürültünün Önlenmesi
6.6. İklim Değişikliği Politikalarının Geliştirilmesi
6.7. Ekosistem Sürdürülebilirliğinin Sağlanması
6.8. Nükleer ve Radyasyon Güvenliğinin Sağlanması
45
45
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 7. Kimyasal Çevrenin Geliştirilmesi
7.1. Giysilerin Güvenilirlik ve Kalitesinin Artırılması
7.2. Oyuncak Güvenilirliğinin Artırılması (Çocuk gereçleri)
7.3. Kozmetiklerin / Deterjanların Güvenilirliğinin
Artırılması
7.4. Kimyasal Maddelerin Güvenliğinin Sağlanması
46
46
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 8. Tıbbi Cihaz ve Ürünlerin Güvenli ve Akılcı
Kullanımının Geliştirilmesi
8.1. Tıbbi Ürünlerin (Biyolojik Ürün ve İlaçlar)
Güvenilirliğinin Artırılması
8.2. Tıbbi Cihazların Güvenilirliğinin Sağlanması
8.3. Mikro ve Nanoteknoloji İle Üretilmiş Malzemelerin
Güvenli Kullanımının Sağlanması
8.4. Bitkisel Ürünlerin Güvenilirliğinin Sağlanması
47
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 9. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetiminin
Geliştirilmesi
9.1. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetimi
9.2. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörlerinin
Azaltılması
9.3. Kanserden Korunma
9.4. Ruh Sağlığının Korunması ve Geliştirilmesi
9.5. Genetik Hastalıkların Önlenmesi
48
48
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 10. İş Sağlığının Geliştirilmesi
10.1. İş Sağlığının Geliştirilmesi
10.2. Gayrisıhhi Müesseselerin Etkilerinin Azaltılması
BİLEŞEN 11. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Kazaların
Önlenmesi
11.1. Ulaşım Güvenliğinin Geliştirilmesi
11.2. Kazaların Önlenmesi ve İlkyardım
11.3. KBRN ve Biyoterörizmin Etkilerinin Azaltılması
11.4. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Müdahale
49
49
Bölüm 1
Programın Bileşenleri ve Hedefleri
BİLEŞEN 12. Kanıta Dayalı Sağlık İletişiminin
Geliştirilmesi
12.1. Sağlık İletişiminin Geliştirilmesi
12.2. Sağlık Bilişiminin Geliştirilmesi
50
Programın Dokümantasyon Yöntemi
51
51
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Okulu Sağlığı Analizi
Ana
okulu
Yüksek
öğretim
Okulu Sağlığı
İlk öğretim
Lise
Çıraklık
52
52
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Anaokulu Sağlığı Analizi
Bina
İklimlendirme
Tuvaletler
Mimari
Oyun alanı
Kullanılan
malzeme
Yemekhane
Sınıf
Ana Okulu
Sağlığı
Taşıma sistemi
yöntemler
Eğitim gereçleri
Genel
Temizlik
Eğitim
Güvenlik
Ulaşım
53
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Anaokulu Sağlığı Analizi
Bina
İklimlendirme
Tuvaletler
Mimari
Oyun alanı
Kullanılan
malzeme
Yemekhane
Sınıf
Ana Okulu
Sağlığı
Taşıma sistemi
yöntemler
Eğitim gereçleri
Genel
Temizlik
Eğitim
Güvenlik
Ulaşım
54
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde
İş Tanımı Ana Hatları
Eylem
İşbirliği
Yapacak
Yapacağı
Kuruluş
Kuruluş
Ne
Yapar?
Uygulama
Stratejisi
Varlığı
Ne
Zaman
Yapar?
Nasıl
Yapar?
Niçin
Yapar?
55
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde
Uygulama Stratejileri
Eylem
Sorunlar
Yapacak
Kuruluş
Eylem Planı
Varlığı
Mevzuat
Düzenleme
Kurumsal
İnsan
Düzenlemeler Kaynakları
56
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde
Eylem Planı
Eylem
Yapacak
Kuruluş
Kısa Vade
(2012-2015)
Orta Vade
(2016-2020)
Uzun Vade
(2021- +)
Mevzuat
Düzenleme
Kurumsal
Düzenlemeler
İnsan
Kaynakları
57
Programın Dokümantasyon Yöntemi
Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde
Faaliyet Planlaması
Eylem:
Sorunlar:
Mevzuat Düzenleme
2014
Faaliyetler
Yapacak
Kuruluş Q1 Q2 Q3 Q4
….
…
2015
Q1
Q2
Q3
2016 Orta Uzun
+ Vade Vade
2016
Q4
Q1
Q2
Q3
Q4
Kurumsal Düzenleme
….
…
İnsan Kaynakları
….
…
58
14 Cilt
3168 Sayfa
1218 Hedef
59
BÖLÜM 2:
TEDAVİ VE REHABİLİTE EDİCİ SAĞLIK
HİZMETLERİNDE
ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM
60
Çalışma Başlıklarımız
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kardiyovasküler Hastalıklar
Solunum Sistemi Hastalıkları
Gastrointestinal Sistem
Hastalıkları
Dermatolojik Sorunlar
Kulak, Burun, Boğaz Sorunları
Endokrin, Beslenme ve
Metabolitik Bozukluklar
Göz Hastalıkları
Genitoüriner Sistem Hastalıkları
Kadın Hastalıkları ve Doğum
Çocuk Hastalıkları
Sosyal Pediyatri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Hematoloji
Onkoloji
İmmünolojik ve Allerjik
Bozukluklar
Kas-İskelet Sistemi ve Bağ
Dokusu Bozuklukları
Nörolojik Bozukluklar
Psikiyatrik Bozukluklar
Ağız ve Diş Hastalıkları
Enfeksiyon Hastalıkları
Yaralanmalar
Zehirlenmeler
Geriatri
Çalışma Başlıklarımız
(özel konular)
•
•
•
•
•
•
•
Hasta Hakları
Hasta Güvenliği
Sağlık İnsangücü Planlaması
Klinik Araştırmalar
Laboratuvarlar
Sağlıkta Sağlıklı İletişim
Acil Durumlar ve Afetler Ortaya Çıktığı Andan
İtibaren Çok Paydaşlı Sağlık Sorumluluğunun
Geliştirilmesi
E. Programın Ulusal Politika Haline
Gelmesi
63
1. Sağlık Bakanlığı
Health
2020
2010-2014
Stratejik Planı
2013-2017
Stratejik Planı
Çok Sektörlü
Sağlık
Sorumluluğunu
Geliştirme
Programı
64
2. Kalkınma Bakanlığı
10. Kalkınma Planı’nda (2014-2018) Sağlık
Politikaları başlığı ilk maddesi:
“Koruyucu sağlık hizmetleri çok sektörlü bir
yaklaşımla gerçekleştirilecektir.”
65
3. Başbakanlık Genelgesi
2014/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi
23 Aralık 2014 tarihli Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğü girdi
ÇPSSGP’DA SU…
67
Durum Analizi-1
A. İçme- Kullanma Suyunun Sağlanması ve Kalitesinin
Arttırılması
A.1. Su Kaynağı Yönetimi
A.2. Havza Alanı Yönetimi
A.3. İsale Hattı Yönetimi
A.4. Arıtma ve Arıtma Tesisi Yönetimi
A.5. Su Deposu Yönetimi
A.6. Su Dezenfeksiyon Kalitesinin Sağlanması
A.7. Şehir İçi ve Bina İçi Su Şebekesi Yönetimi
A.8. İçme- Kullanma Suyunun İzlenme Kalitesinin Yükseltilmesi
68
Durum Analizi-2
B. Ambalajlı Suların Kontrolünün Sağlanması
C. Tarımsal Sulamanın Geliştirilmesi
D. Termal Suların Düzenli Kullanımı ve Kontrolü
E. Yüzme Suları Ve Havuzlarının Kontrolü
F. Atık Suların Kontrolü, İyileştirilmesi ve Geri Dönüşümünün
Sağlanması
G. Sanayide Kullanılan Suların Kontrolü
H. Yağış Sularının Toplanması ve Geri Dönüşümde Kullanılması
I. İklim Değişikliğinde Suların Kontrolü
İ. Enerji Amaçlı Kullanılan Suların İzlenmesi
J. Doğal Afetlerde Su Yönetimi
69
70
71
Hedef Sayısı
92
Sorumlu Kurum Sayısı
9
Yardımcı Kurum Sayısı
76
72
Sorumlu Kurumlar / Kuruluşlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
T.C. Başbakanlık
T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
T.C. İç İşleri Bakanlığı
T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı
Yerel Yönetimler
T.C. Sağlık Bakanlığı
73
http://www.thsk.gov.tr/component/k2/cok
-paydasli-saglik-sorumlulugunu-gelistirmeprogrami.html
74
ÇPSSGP
– HEP BİRLİKTE HAZIRLADIĞIMIZ
– DİĞER ÜLKELERE DE ÖRNEK OLACAK BİR
«HALK SAĞLIĞI PROGRAMI»
75
76
TEŞEKKÜRLER
77