Anne-babaların Bilgisayarlı Tomografi (BT) tetkiki

Anne-babaların Bilgisayarlı Tomografi
(BT) tetkiki konusunda bilmesi gerekenler:
Radyasyondan Korunma
Direkt grafi ya da röntgen filmi nedir?
X ışınları iyonizan radyasyon içeren görünmeyen ışın
demetleri olup insan vücudundan geçerken farklı dokular
tarafından değişime uğrayarak görüntü oluştururlar. Sonuç olarak
kemikleri, akciğerleri ve birçok organı gösteren iki boyutlu bir görüntü oluşur.
Bilgisayarlı tomografi nedir?
Bilgisayarlı tomografide(BT) vücudun etrafında dönen bir kaynaktan çıkan X
ışınları kullanılarak üç boyutlu görüntü elde edilir. Bu ışınlar çok sayıda “kesit”
oluşturur ve bilgisayar da bu kesitleri görüntüye dönüştürür. Bu görüntüler, tek bir direkt
grafiden (röntgen filmi) daha çok bilgi içerir.
Bu tetkiklerde ne kadar radyasyon kullanılmaktadır?
Hepimiz hergün toprak, taş, bina malzemeleri, hava, su ve kozmik radyasyon yoluyla az miktarlarda
radyasyon alıyoruz. Buna doğal olarak alınan radyasyon denir. Direkt grafi (röntgen) ve BT de kullanılan
radyasyon her gün karşılaştığımız doğal radyasyon ile karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma hastanın tetkik
sırasında aldığı göreceli radyasyon dozunu anlamada yardımcı olabilir. (Örneğin, bir batın BT tetkiki ile,
20 ay boyunca maruz kalacağımız doğal radyasyon miktarına eş radyasyona maruz kalırız).
Radyasyon kaynağı
Gün olarak doğal radyasyon
Doğal radyasyon.............................................. 1 gün
Akciğer filmi (tek yönlü).................................... 1 gün
Beyin BT........................................................... 8 ay’a kadar
Batın BT........................................................... 20 ay’a kadar
www.imagegently.org
Tanı ve tedavi amaçlı radyasyonun ne tür
riskleri olabilir?
Tanı amaçlı radyasyonun kansere neden olduğuna dair kesin bir
kanıt bulunmamaktadır. Ancak bazı büyük çaplı araştırmalar
düşük doz radyasyonun bile kanser riskini çok az da olsa
arttırdığını göstermiştir. Radyasyon güvenliğinden sorumlu ulusal
ve uluslarası kuruluşlar şu noktada aynı görüştedirler: Kansere
yol açtığı bilinen bir eşik radyasyon dozu yoktur; bu nedenle en
düşük dozda radyasyonun bile çocuklarımıza zarar verebileceğini
düşünerek davranmak çocuklarımızı korumak için en güvenli
yaklaşımdır.
Radyasyona bağlı kanser riskini tüm nüfusun istatiksel kanser riski
ile karşılaştırmak en anlamlısıdır: Bir bireyin yaşamı süresince
kanserden ölme riskinin yaklaşık % 20-25 olduğu tahmin
edilmektedir. Diğer bir deyişle, hiç radyasyon almamış her 1000
çocuktan 200-250’si kanser nedeniyle ölecektir. Öte yandan,
yaşamında sadece bir BT tetkiki yaptıran bir çocuğun radyasyona
bağlı kanser riskinin yaklaşık % 0.03-0.05 oranında artacağı
tahmin edilmektedir. Bu tahminler bütün nüfusun riski olup tek
bir bireyin riskini temsil etmemektedir. Her ne kadar radyasyon
riskini tahmin etme yöntemleri sınırlı olsa da bu bilgiler bize,
bir BT tetkinin kansere neden olma riskinin çok düşük olduğunu
göstermektedir. Ancak bugüne kadar yapılan araştırmalar düşük
de olsa bir riskin varlığını ve bu riskin kümülatif olabileceğini
vurgulamaktadır.
Çocuğumun radyasyon alma riskini nasıl en
aza indirebiliriz?
Çocuğunuzun bir görüntüleme tetkiki sırasında alacağı radyasyon
dozunu en aza indirmek için çeşitli önlemler vardır. Koruyarak
Görüntüleyelim kampanyasının amacı bu bilinci oluşturmaktır ve
aşağıda belirtilen stratejileri kapsamaktadır:
Koruyarak Görüntüleyelim, temmuz
2007’de kurulan Çocukların
Görüntülenmesinde Radyasyon Güvenliği
Birliğinin bir eğitim ve bilinçlendirme
kampanyasıdır. Sağlık ile ilgili
derneklerden oluşan bir birliktir ve amacı
çocukların ulusal çapta yüksek kalitede
ve güvenli görüntülemesini sağlamaktır.
Pediatrik Radyoloji Derneğinin yanı sıra
33 diğer derneğin ( pediatrist, radyolog,
tıbbi fizikçi ve radyasyon güvenliği )
uzmanlarından oluşan 500 000’den fazla
kişiyi kapsamaktadır.
www.imagegently.org
• Görüntüleme tetkikleri ancak kesin bir tıbbi yarar varsa
kullanılmalıdır.
• Radyasyon dozu çocuğun yaşı ve ağırlığı dikkate alınarak iyi
görüntü verecek en düşük doza ayarlanmalıdır.
• Tetkik sadece incelenmesi gereken bölgeye
sınırlandırılmalıdır.
• Birden fazla tetkik yapmaktan kaçınılmalıdır.
• Eğer mümkünse alternatif tanı yöntemleri ( ultrasonografi,
manyetik rezonans görüntüleme ) kullanılmalıdır.
Eğer radyasyon riski ile ilgili hala endişelerim
varsa kiminle konuşmalıyım?
Öncelikle tetkiki isteyen doktor ile konuşmalısınız. Çocuğunuzun
doktoru ile radyolog ( ki o da bir doktordur ) yapılabilecek en
iyi tetkikin hangisi olduğuna birlikte karar verebilirler. Eğer hala
sorularınız varsa radyolog doktor ile görüşmek istediğinizi belirtin.
Bu broşürdeki bilgiler pediatristinizin öneri ve tedavilerinin
yerini almamalıdır. Her çocuğun özellikleri ve durumuna göre
doktorunuzun farklı tanı ve tedavi yaklaşımları olabilir.