Dökümanın PDF hali için tıklayınız

Kesici-Delici Cisimlerle Yaralanmalar ve Diğer
Kan Maruziyetlerinin Önlenmesi
Yaralanmalar ve Kanla Bulaşan Patojenlerle Temaslar Sağlık Çalışanlarını
Mesleğe Bağlı Ciddi Risk Altında Bırakmaktadır.
Sağlık çalışanlarının kanla bulaşan patojenlere maruz kalma riski gerçek ve ciddi bir risk olup, bireyler ve
sağlık sistemine maliyeti yüksektir.
Sağlik çalişanlarinin bu tip yaralanmalarinin ekonomik maliyeti olup, yetersiz bildirim bulunmaktadir,
ancak bu riskler önlenebilir.
Mesleğe bağlı olarak hepatit B (HBV), hepatit C (HCV) ve insan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV)
dahil olmak üzere kanla bulaşan tehlikeli patojenlere maruz kalmak, tüm dünyadaki sağlık
çalışanlarını ciddi bir sağlık ve güvenlik riski altında bırakmaktadır. İğne ya da bir başka kesicidelici cihaz ya da araç-gereçle deride oluşan en küçük delik bile sağlık çalışanlarını ya da sağlık
kuruluşunda çalışan herkesi 30’dan fazla sayıda patojenle karşı karşıya bırakır.1 Bu patojenler ciddi
ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden infeksiyonlara sebep olabilir. Ayrıca, HBV’nin bulaşması için
en küçük infekte kan miktarı yeterlidir.1 Hemşireler en fazla kana maruz kalan grubu
oluşturmaktadır, çünkü bu olaylar en sık olarak hasta odalarında ve ameliyathanelerde ortaya çıkar.
Bununla birlikte, doktorlar ve yardımcı tıbbi personel de –laboratuar çalışanları, kat görevlileri ve
diğerleri gibi- kontamine (kirli) ürünler kullanımdan önce, kullanım sırasında ve kullanımdan sonra
doğru bir muamele görerek atılmazsa kan maruziyetine açıktırlar.
Güvenlikli cihaz kullanımıyla ve infeks on kontrolünde en iyi uygulamaların uygulanmasıyla, bu
maruziyetlerin çoğunluğu önlenebilirdir.1
Sağlık kuruluşlarının denetimini artırmak ve kan maruziyetleri ile kesici-delici cisimlerle yaralanmalardan
korunma tedbirlerini, gözleminin sıkılaştırılması.
iyon kontrolünde en iyi uygulamaların uygulanmasıyla, bu maruziyetlerin çoğunluğu önlenebilirdir.1
Sağlık kuruluşlarının denetimini artırmak ve kan maruziyetleri ile kesici-delici cisimlerle yaralanmalardan
korunma tedbirlerini, gözleminin sıkılaştırılması.
Kanla bulaşan patojenlere maruziyet sağlık çalışanları için ciddi sağlık sorunlarına sebep olur. Ve
sağlık sitemine önlenebilir maliyetler yükler.
Kanla bulaşan patojenlere ve bunlara karşılık gelen infeksiyon riskine maruz kalmak, sağlık
çalışanları için tüm dünyada bir sorun teşkil etmektedir.
Örneğin Avrupa Birliği’nde, çalışmalar her yıl bir milyondan fazla sayıda iğne batmasıyla yaralanma
yaşandığını tahmin etmektedir.1 Japonya’da, her yıl 450.000-600.000 kesici- delici cisim
yaralanması yaşanmakta olup, bu yılda iki doktor ya da hemşireden birinin bir kesici-delici
cisimlerle yaralanma yaşadığı anlamına gelir.2 Hindistan’da, bu sorun daha akut olup, her ay bir tıp
öğrencisi başına iğne ve şırıngayla kan almakla ilişkili olan 1,5 iğne batmasıyla yaralanma
düşmektedir.1 Yaralanmaların yetersiz bildirimi önemli olup, yapılan çok sayıda çalışma yetersiz
bildirimin %40-80 oranları arasında değiştiğini tahmin etmektedir. 1,2,3,4 Ayrıca, tüm sağlık
kuruluşlarından veri toplamak için gereken altyapıda değişkenlik göstermekte olup, bu açıdan
hastane olmayan sağlık kuruluşları özel bir öneme sahiptir.
Kana maruziyetlerinin maliyetindeki maliyetler…
Kanla dolu olan içi oluklu iğnelerden kaynaklanan perkütan yaralanmalar (yani iğne deriye girdiği
zaman), sağlık çalışanlarının kanla bulaşan patojenlere ve potansiyel olarak fatal olan hastalıklara
maruz kalmalarının birincil yoludur. Bu iğneler kan alma, intravasküler kateterizasyon ve perkütan
enjeksiyon dahil olmak üzere yüksek-riskli işlemlerde kullanılmaktadır. Çok küçük miktarda infekte
kan bile yaşamı tehdit eden bir infeksiyona sebep olabilir.1,2,3 Ayrıca, literature kan ve diğer vücut
sıvılarına mukokütanöz maruziyetlerin büyük oranda sağlık çalışanlarının öncelikle yüzünde ve
başında, ardından da ellerinde meydana geldiğine işaret etmektedir.2
Kan maruziyetlerinin maliyeti –hem dolayımsız hem de dolayımlı maliyet- önemlidir. Dolayımsız
(doğrudan) maliyetler tarama testleri, maruziyet sonrasında yapılan profilaksi ve tedavinin yanı
sıra bunlarla ilişkili laboratuar ve doktor vizitlerini içerir. Dolayımsız maliyet tahminleri vakaya
göre değişkenlik gösterir, fakat yüzlerce dolardan binlerce dolara (ABD) kadar değişkendir.1,2
Birçok çalışmada verinin bulunduğu ülkelerdeki iğne batmasıyla yaralanmaların maliyetini tahmin
edilmiştir. Bu verilerin yaralanma maliyetlerin gösterirken, genellikle yalnızca bildirilen iğne
batmasıyla yaralanmaların kısa dönemli maliyetlerini içerip, uzun dönemli ve dolayımlı maliyetleri
içermediğinin bilinmesi önemlidir.
Bildirilen maliyetler, çalışma yöntemlerindeki ve içerilen maliyetlerin kapsamındaki farklılıklara
bağlı olarak benzer popülasyonlara sahip ülkeler arasında değişkenlik gösterir (Saia ve ark.,
2010).33
* Not düşülen yerler dışındaki referanslar Saia ve ark.’dan (2010) alınmıştır.
Bölge
Yıllık iğne
batmasıyla
yaralanma
sayısı
tahmini
Her bir iğne
batmasıyla
yaralanma için
tahmin edilen tanı
ve tedavi maliyeti
İğne batmasıyla yaralanmalarla ilişkili tahmin edilen
yıllık maliyetler için örnekler
(ABD Doları)
(ABD Doları)
Amerika
Birleşik
Devletleri
Amerika
Birleşik
Devletleri1
236,000
-
500 - 3000 $
-
İğne batmasıyla yaralanmadan kaynaklanan hastalıklarla
ilişkili uzun süreli maliyetler, hukuk davaları va tazninat
ve diğer dolayımlı maliyetler hariç 118-591 $
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki tüm sağlık
çalışanlarında ortaya çıkan iğne batmasıyla yaralanmalar
ve takiben infeksiyonların maliyet analizine dayanan 189
milyon $ (2004 yılında) (edinilmiş HBV, HCV ve HIV
infeksiyonlarının uzun süreli verimlilik ve tedavi
maliyetleri tahminini içerir). Kronik infeksiyona bağlı
maliyet toplamın %20’sidir (Leigh 2007).
Yayımlanmamış bildirimlerde 15-38 milyon $ arasında
olduğu tahmini yapılmaktadır.
Yalnızca HBV ve HCV tedavi maliyetlerinde 6-7 milyon
$ harcanmıştır.
Almanya
700,000
610 $
Yıllık maliyette iğne batmasıyla yaralanmalara bağlı
maluliyet maaşlarından kaynaklanan ek 21-25 milyon $
İğne batmasıyla yaralanan tüm sağlık çalışanlarının
yaralanmadan sonra tanı testlerini yaptırması
durumunda, sadece başlangıçtaki tanı süreci 204 milyon
$ olabilir.
İtalya
28,200
380 $
Uzun süreli tedavi, verimlilik kaybı, hukuktan doğan
maliyet ve çalışanların tazminatı hariç, 10-11 milyon $.
Diğer ülkelerdeki uygulamalarla kana maruziyet oranlarında
azalma gözlenmiştir.
Yaralanan sağlık çalışanının uygun ve yeterli bir maruziyet sonrası tanı ve tedavi almasının sağlanması için
yaralanmaların zamanında ve doğru bir şekilde bildirimi esastır. Kesici-delici cisimlerle yaralanmaların
yetersiz bir biçimde bildiriminin %40-80 oranında olduğu tahmin edilmektedir (Dobie, diğerleri).34 Bildirim
zorunlu olmalı ve yaralanmaları bildiren sağlık çalışanını cezalandırmayan bir ortamda yapılmalıdır.
Sağlık kuruluşlarının denetiminin kanla bulaşan patojenlere maruziyeti önlemek amacıyla çıkartılmış olan
yasalara ve mevzuata uyumu güçlendirmeye yeterli olması çok önemlidir. Maruziyetlerin doğru ve hassas
bir biçimde bildirilmesinin temin edilmesi için gözetimin de artırılması gerekir.
Kesici-delici cisimlerle yaralanmaların ve kan maruziyetlerinin önemli bir kısmı önlenebilir olup,
çok sayıda çalışma güvenlikli cihaz kullanımının iğne batmasıyla yaralanmaların ortaya çıkmasını
dramatik bir biçimde azaltabileceğini göstermiştir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan birçok çalışma 2000 yılında çıkan İğne Batması Güvenliği ve
Önlenmesi Yasası’nın uygulanmaya başlamasından sonra iğne batmasıyla yaralanmalarda
istatistiksel anlamlılık düzeyinde azalmalar olduğunu ve bu azalmaların kullanılan cihaz tipine ve
uygulamalarına göre değişmek üzere %34-88 oranında olduğunu göstermiştir.1,2,3,4,5
Fransa ve Avustralya’da, güvenlikli cihaz kullanımına geçen bazı hastanelerde iğne batması ve
kesici-delisi cisimlerle yaralanmalarda benzer azalmalar görülmektedir.1,2,3,4
Çeşitli ülkelerde, etkili olabilmesi için, kesici-delici cisimlerle yaralanmaları önleme programlarının
eğitim, öğretim, iş uygulamaları kontrolü ve güvenlikli cihaz kullanımının zorunlu hale getirilmesi
ve teşvik edilmesinin bir araya getirmesi gerektiği gösterilmiştir.1,2 Bu unsurların tek başlarına
kullanımlarının kesici-delici cisimlerle yaralanmaların önlenmesinde etkili olduğu kanıtlanmamıştır.
Şimdi sıra da ne var...
Sonra ki adımlar ne olmalı…
Sağlık çalışanlarının güvenliğini korumak etkili bir sağlik bakimi sisteminin temel öğesi olup
çalişanlar, hastalar ve ekonomiler için doğru olan harekettir.
Sağlık çalışanları, bir ülkenin sağlık sistemindeki en değerli varlığıdır. Sağlık çalışanlarının
güvenliğini ve sağlığını korumak, sağlıklı iş gücü ve ekonomik büyümeyi desteklemek için gerekli
olan güçlü sağlık sistemlerinin kurulmasında ve idamesinin sağlanmasında esastır.
Sağlık çalışanlarının yaralanmalara ve iğne batmasıyla yaralanmaların sebep olduğu infeksiyonlara
karşı korumak için oluşturulan kapsayıcı politikalar, iyi sağlık sistemlerinin temel ilkeleri olarak
düşünülmelidir. Bu politikalar, sağlık sistemlerini güçlendirmek ve geliştirmek için planlarla
birleştirilmelidir.
Eğitim ve öğretim, iş uygulamalarının denetimi ve güvenlikli cihaz kullanımının zorunlu olmasını
içeren kesici-delici cisim yaralanmalarını önleme programlarının birçok ülkede kesici-delici
cisimlerle yaralanmaları etkili bir şekilde azalttığı gösterilmiştir.
Referanslar
Tarantola A, Abiteboul D, Rachline A. Infection risks following accidental exposure to blood or
body fluids in health care workers: A review of pathogens transmitted in published cases. Am J Infect
Control, 2006; 34:367-75.
1
Strauss K, Onia R, Van Zundert A A J, ACTA Anesthesiologica Scandinavica (2008) 52, 798-804,
Peripheral intravenous catheter use in Europe: towards the use of safety devices.
2
Jagger J, et al., “The Impact of U.S. Policies to Protect Healthcare Workers from Bloodborne
Pathogens: the Critical Role of Safety-Engineered Devices,” Journal of Infection and Public Health,
Vol. 1, Issue 2, pp. 62-71, 2008.
3
4
EPINet Verileri. Dee May RGN, DMS. Çalışma Dönemi: Temmuz 2000 -Haziran 2001.
Kimura S. Sağlık Çalışanlarında :ğne Batmasıyla Yaralanmalar ne Önlenmesinin durumu üzerine
araştırma. Japonya Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sağlık bilimsel araştırma bursu projesi; Mart
2003:3-7
5
M Varma, G Mehta. Needle stick injuries among medical students. Journal of the Indian Medical
Association 2000 98:436-438.
6
Ref. Clin Perform Qual Health Care, 1999 Apr-Jun; 7(2):88-91, Underreporting of percutaneous
exposure accidents in a teaching hospital in Spain, Benitez Rodriguez E, Ruiz Moruno AJ, Cordoba
Dona JA, Escolar Pujolar A, Lopez Fernandez FJ, Servicio de Medicina Pr
7
Avustralya Güvenlik ve Yardım Konseyi. Avustralyalı hemşirelerin mesleğe bağlı maruziyetleri.
Avustralya Hükümeti Temmuz 2008. Internet adresi:
http://www.ascc.gov.au/ascc/AboutUs/Publications/ResearchReports/OccupationalExposuresinA
ustralianNurses.htm (Ağusto 2008’de erişildi).
8
Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezleri, “Kesici-Delici Cisimlerle Yaralanmaların
Önlenmesi Proramının Tasarımı, Uygulanması ve Değerlendirilmesi Kılavuzu”, Sağlık ve İnsani
Hizmetler Bakanlığı, 2008.
9
10Dobie
DK, Worthington T, Farouqui M, et al., « Avoiding the Point, » Lancet, Vol 359, page 1254,
2002.
11
Jilg W. Allgemeine Hepatitis B-Impfung im Kindesalter. Die gelben Hefte 1996; 3: 107.
Tarantola A, Abiteboul D, Rachline A. Infection risks following accidental exposure to blood or
body fluids in health care workers: A review of pathogens transmitted in published cases. Am J Infect
Control, 2006; 34:367-75.
12
Cardo DM, Culver DH, Ciesielski CA, et al.. A case control study of HIV seroconversion in health
care workers after percutaneous exposure. N Engl J Med 1997; 337:1485-90.
13
Salık Çalışanları Uluslararası Güvenlik Merkezi, Ağustos 2009; "2007 Perkütan Yaralanma
Oranları," EpiNet raporu
14
Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezleri, “Kesici-Delici Cisimlerle Yaralanmaların
Önlenmesi Proramının Tasarımı, Uygulanması ve Değerlendirilmesi Kılavuzu” Sağlık ve İnsani
Hizmetler Bakanlığı, 2008
15
Jagger J, “Direct Cost of Follow-up for Percutaneous and Mucocutaneous Exposures to At-Risk
Body Fluids,” Advances in Exposure Prevention, Vol. 3, No. 3, 1998.
16
Memorandum submitted by the Safer Needle Network to Select Committee on Public Accounts,
Mayıs 2003, Internet adresi
http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200203/cmselect/cmpubacc/704/3051214.htm.
17
ABD Sayıştayı, İğne Batması Güvenliği ve Önlenmesi Yasası’nın Etki Değerlendirmesi; 17
Kasım 2000
18
ABD Sayıştayı, İğne Batması Güvenliği ve Önlenmesi Yasası’nın Etki Değerlendirmesi; 17
Kasım 2000
19
Hofmann, F.; Yazdanpanah, Y.; Kralj, N.; Wittman, A.; Burkowitz, J.; Neukirch, B.; Kavanagh, S., “A
comparison of the incidence and cost of needlestick injuries in Germany, the United Kingdom,
France, and the United States: A-964,” European Journal of Anaesthesiology, June 2006, Volume 23,
p 248, Internet adresi:
http://journals.lww.com/ejanaesthesiology/Fulltext/2006/06001/A_comparison_of_the_incidence_
and_cost_of.892.aspx.
20
Worthington M, Ross J, Bergeron E., “Post-traumatic Stress Disorder after Occupational HIV
Exposure: Two Cases and a Literature Review,” Infection Control and Hospital Epidemiology, 2006;
27:215-217.
21
Jagger J, et al., “The Impact of U.S. Policies to Protect Healthcare Workers from Bloodborne
Pathogens: the Critical Role of Safety-Engineered Devices,” Journal of Infection and Public Health,
Vol. 1, Issue 2, pp. 62-71, 2008.
22
Jagger J and Perry J, “Comparison of EPINet data for 1993 and 2001 Shows Marked Decline in
Needlestick Injury Rates,” Advances in Exposure Prevention, Vol. 6, No. 3, 2003.
23
Hotaling M, “A Retractable Winged Steel (Butterfly) Needle Performance Improvement Project,”
Joint Commission Journal on Quality and Patient Safety, Vol. 35, No. 2, 2009.
24
Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezleri, “Kesici-Delici Cisimlerle Yaralanmaların
Önlenmesi Proramının Tasarımı, Uygulanması ve Değerlendirilmesi Kılavuzu”, Sağlık ve İnsani
Hizmetler Bakanlığı, 2008.
25
Sohn S, et al., “Effect of implementing safety-engineered devices on percutaneous injury
epidemiology,” Infection Control and Hospital Epidemiology, 2004; 25-536-42
26
Lamontage F, et al., “Role of safety-engineered devices in preventing needlestick injuries in 32
French hospitals,” Infection Control and Hospital Epidemiology 2007; 28: 18-23.
27
Rogues AM, et al., “Impact of safety devices for preventing percutaneous injuries related to
phlebotomy procedures in health care workers,” American Journal of Infection Control 2004; 32:
441-4.
28
Whitby M, McLaws ML, Slater K, “Needlestick injuries in a major teaching hospital: the worthwhile
effect of hospital-wide replacement of conventional hollow-bore needles,” American Journal of
Infection Control 2008; 36: 180-6.
29
Jagger J, et al., “The Impact of U.S. Policies to Protect Healthcare Workers from Bloodborne
Pathogens: the Critical Role of Safety-Engineered Devices,” Journal of Infection and Public Health,
Vol. 1, Issue 2, pp. 62-71, 2008
30
31
Advances in Exposure Prevention; vol. 3, no. 4; Libourne study GERES day, 09/2001.
Tuma S, Spekowitz K., “Efficacy of safety-engineered device implementation in the prevention of
percutaneous injuries: a review of published studies, Healthcare Epidemiol, 2006;42: 1159.
32
33 Saia
M, Hofmann F, Sharman J, et al., Needlestick Injuries: Incidence and Cost in the United States,
United Kingdom, Germany, France, Italy, and Spain. Biomedicine International. 2010; 1:41-49
34
Dobie DK, et al., Avoiding the Point, Lancet. 2002; 359:1254