docLise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardım Eğitiminin Etkililiğinin
download 
Şikayet Transkript
Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardım Eğitiminin Etkililiğinin
Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi DOI NO: 10.5578/JSS.6806 Pakize Özyürek1 Fatma Bayram2 Gülbahar Beştepe3 Yeşim Ceylantekin4 Yeliz Ciğerci5 Yasemin Çelik6 Nazmiye Kuyucuoğlu7 Şemsettin Karaca8 Safiye Temel9 Asuman Ylmazer10 Özet Çalşmann amac Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerine verilen iki günlük eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi amaçlanmştr. Çalşmann evreni, Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerinden oluşmakta olup, küme örnekleme yöntemi ile belirlenen beş lisedeki 1 Eylül 2008 - 1 Eylül 2009 tarihleri arasnda görev yapan toplam 195 öğretmen örneklem grubunu oluşturmuştur. Öğretmenlere araştrmac eğitimciler 1 Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected]. 2 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. fbayramåku.edu.tr 3 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected] 4 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected] 5 Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected] 6 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected] 7 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlk Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. [email protected] 8 Prof.Dr., Katip Çelebi Üniversitesi, Tp Fakültesi, Deri ve Zührevi Hastalklar ABD. 9 Uzman Hemşire, Hacettepe Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi. 10 Öğretim Görevlisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Atatürk Sağlk Hizmetleri MYO, [email protected] 183 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 tarafndan toplam 16 saat olmak üzere temel ilkyardm bilgileri, temel yaşam desteği konusunda görsel ve uygulamal olarak eğitim verilmiştir. Tüm katlmclara eğitim öncesi ve sonras 33 soruluk anket formu uygulanmştr. Verilerin analizlerinde t testi ,Anova testi kullanlmştr. Öğretmenlerin aldklar son test puan ortalamas ( 80.52 ± 11.25) ön test Giriş puan ortalamasndan (48.51 ±14.18), anlaml olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0.05).Sosyoloji Ön ve son disiplini test uygulamasnda yankltoplumsal hastaya, burkulma ve için aileen fazla kurumu, yapy olan ortaya krkl hastaya yaklaşm sorular doğru olarak cevaplandrlmştr. Öğretmenler çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada okullarda en sksağlayan karşlaştklar ilk yardm durumlarn baylma/sara, bulunmalarn birincil etkiye gerektiren sahip sosyal gruplarn başnda kanama, küçük yaralanmalar olduğunu ifade etmişlerdir. gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ bilgilerinin yetersiz olduğu saptanmştr. Öğretmenlere değişim,Öğretmenlerin geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini yaplacak ilkyardm eğitimlerinin önemi ortaya çkmştr. sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Her düzeydeki kurumlarnn temel ilkyardm eğitimi dönüşümün aile sosyaleğitim kurumu ile ilişkisiprogramlarnda ele alnmaktadr. verilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta kelime: İlkyardm; Yaşamaçlmasyla Desteği; Eğitim. kurtuluşAnahtar olmuştur. Sarp snr Temel kapsnn hem daha önce birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumluAid ve Thehalk Efficiency Evaluation of The Training Basic First olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Given to High School Teachers üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Abstract Kapnn kişilere göre değişmektedir. sahip olduğu This studyetkileri was aimed to evaluate the efficiency ofİnsanlarn two days training given sosyal statüler veteachers roller, bu değişikliğin Bir performed pansiyon to the high school working in Afyonen citybüyük center.faktörüdür. This study was işletmecisi için çok olumlu etkilerden aile içerisindecity eş in cluster sample method selected five high bahsedilebilirken, schools located in Afyonkarahisar center betweenolan 01 September September 2009. N=195 teachers konumunda kadnlar 2008-01 için böyle olmayabilmektedir. Ayrca created çocuk the ve study sample . Data have been evaluated with t-test, ANOVA analysis in gençlerde etkilenmişlerdir. independent groups. Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. average of point FAK of of postcüzdann test ( 80.52 gösterip ± 11.25) Ancak The 2011 ylnda sadece biramong lira teachers verip nüfus were considerably higher than that of pre test (48.51 ±14.18), (p<0.05). The Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle questions of the subjects which were given the more correct answers were, serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps respectively, approach to burned, sprains of and fracture of. Most common değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann situations which require first aid are told to be, respectively, Fainting, hemorrhage ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. and minimal injury by teachers. First aid knowledge among teachers were considered to be insufficient. Lectures 1. on first Teorik aid mustÇerçeve be included in curricumulus of training and education instutions of various levels. 1.1. Aile Key words: First aid; Basic life support; Training. Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydanaGiriş gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarnUlusal en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda İlkyardm Bilim Danşma Kurulu’na (Theinsanlarn National bir Firstarada Aid bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun Science Advisory Board) göre ilkyardm herhangi bir kaza ya da yaşam temelinde düşüren yer alr. bir durumda sağlk görevlilerinin yardm sağlanncaya tehlikeye Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 184 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr (Yürümez, 2007:17-20). kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye gitmesini Sağlk Bakanlğ tarafndan 22.05.2002 tarihli Resmi Gazetede önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut 24762 say ile yürürlüğe giren İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn (Yürümez, 2007:17-20). bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac; Bakanlğ 22.05.2002 tarihli ilkyardm Resmi Gazetede fertlerinSağlk ve toplumun temeltarafndan sağlk bilgisinin artrlmas, bilgi ve 24762 say ile yürürlüğe İlkyardm Yönetmeliğine göreözel tüm kurum kurum ve becerisinin toplumun hergiren bireyine öğretilmesi, her kamu, ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, bu bulundurulmas zorunludur eğitimlerinin (Nayir, 2011:123-27). yönetmeliğin amac; doğrultuda ilkyardmc yetkili Bu kuruluşlar tarafndan fertlerin ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm bilgi ve düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde ilkyardm bilen, kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, bu uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal doğrultuda ilkyardmc eğitimlerinin yetkili kuruluşlar tarafndan olarak eğitilmeleri ilkyardmda örgütlenmenin temelini oluşturmaktadr düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana Evde, iş%34’ünün yerinde, ilkokulda, Askeri birliklerde bilen, gelen ölümlerin beş, %54’ünün ise ilk otuz ilkyardm dakika içerisinde uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27olarak eğitilmeleri ilkyardmda temelini oluşturmaktadr 32). Başka bir deyişle, ilkyardmörgütlenmenin uygulamalarnda zamann çok değerli (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana olduğu düşünülürse, ilkyardm hizmetlerinin yalnzca sağlk personeline gelen ölümleringerektiği, %34’ünün ilk beş, %54’ünün ise ilktakdirde otuz dakika içerisinde braklmamas toplum katlm sağlandğ çok daha etkili meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve 32). Başka sahip bir deyişle, ilkyardm uygulamalarnda zamann çokvedeğerli becerisine olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin diğer olduğu düşünülürse, ilkyardm hizmetlerinin yalnzca sağlk personeline çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak braklmamas gerektiği, sağlandğ takdirdesakat çok daha etkili öğretmenlerin yapacağ toplum doğru katlm müdahaleler, öğrencinin kalmasn olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve önleyebilir ya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer Güler, 1994:5-15). çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak Okullarda en sk kanama, solunum yetmezliği, baylma, öğretmenlerin yapacağ doğru müdahaleler, öğrencinin sakat kalmasn konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, önleyebilir ya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; üst solunum yolu enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, ishal, kusma, karn Güler, 1994:5-15). ağrs, burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk yardma gereksinim Okullarda (Erkan, en sk 2006:3-5). kanama, solunum duyulmaktadr Ayrca yetmezliği, hastane baylma, dşnda konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, gençlerde/çocuklarda oluşan kalp durmalarnn sadece % 2-10’ u yaşama üst solunum enfeksiyonlar, enfeksiyonlar, ishal, kusma, karn şansna sahipyolu olmaktadrlar ve deri çoğunluğunda da nörolojik harabiyet ağrs, burkulma, krk, çkk gibi Zamannn durumlardabüyük ilk yardma gereksinim gelişmektedir (Gürsoy, 2008a:16-22). çoğunluğunu okulda duyulmaktadr hastane dşnda geçiren ve okulda(Erkan, kardiyak 2006:3-5). arrest geçiren Ayrca bir öğrenciye en yaknnda gençlerde/çocuklarda oluşan doğru kalp durmalarnn sadece–kalp % 2-10’ yaşama bulunan bir kişi tarafndan yaplacak akciğer masaju yaşama şansna sahip olmaktadrlar ve çoğunluğunda da nörolojik harabiyet şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen gelişmektedir Zamannn büyük çoğunluğunu okulda mortalite ve (Gürsoy, morbidite2008a:16-22). orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yaknnda yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, bulunan bir .kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama 2000:31-38) şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 185 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Ülkemizde öğretmenlerin katlm ile yaplan ilkyardm bilgi düzeyi çalşmalarna snrl sayda olduğu gözlendi. Ayrca, eğitim verilerek ilk yardm eğitim etkinliğinin ölçüldüğü çalşmalara rastlanamad. Bu çalşmada, Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerinin temel ilk yardm ve temel yaşam desteği (TYD) konusunda bilgi düzeylerini Giriş ve verilen ilk yardm eğitiminin etkililiğini saptamak amacyla planlanmştr. Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy Bu çalşmada Afyonkarahisar il merkezinde görev yapanortaya lise çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada öğretmenlerine verilen ilkyardm ve temel yaşam desteği eğitiminin etkili bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyalamaç gruplarn başnda olup olmadğnn belirlenmesi amaçlanmştr. Bu temel doğrultusunda gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ çalşmaya ilişkin alt amaçlar aşağda sunulmuştur. değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini - Eğitim bu öncesinde ilkyardmdeğişim ve temel sağlamaktadr. Bu noktada, çalşma öğretmenlerin ile Hopa’da yaşanan ve yaşam desteği bilgisinin belirlenmesi. dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. - Eğitim sonrasnda öğretmenlerin ilkyardm ve temel Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan desteği bilgisinin her anlamdayaşam zor koşullar yaşayan belirlenmesi. Gürcistan için Sarp snr kaps adeta Öğretmenlerin eğitim öncesi ve sonras ve kurtuluş olmuştur. - Sarp snr kapsnn açlmasyla hem ilkyardm daha önce yaşam desteği kalan bilgisinin karşlaştrlmas. birbirinden temel ayrlmak zorunda akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnnve açlmas olumlu ve - Öğretmenlerin eğitim öncesi sonras ilkyardm olumsuz pektemel çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu yaşam desteği bilgisinin okullara ve cinsiyeteolmak göre üzere aile ilekarşlaştrlmas. ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Kapnn Yöntem etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon Evren Örneklem işletmecisi içinveçok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş Çalşma Eylül 2008 - 1 Eylül 2009 tarihleri Ayrca arasndaçocuk kesitsel konumunda olan 1kadnlar için böyle olmayabilmektedir. ve analitik tipte planlanmştr. Çalşmann evreni, Afyonkarahisar İl gençlerde etkilenmişlerdir. merkezindeki 13 lisede geçişler görev yapan öğretmenlerden oluşmaktadr. Bu Snr kapsndan 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. kapsamda, zaman ve maliyet gibi kstlardan dolay örneklem alnma yoluna Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip gidilmiş olupgeçiş küme yapmak örnekleme yöntemi olmuştur. (Ural ve Klç, seçilen Gürcistan’a mümkün Snr 2013:39) kapsnnileözellikle beş lisede görev yapan ve resmi izinli veya raporlu olan 25 öğretmen serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps dşndaki 195Araştrma öğretmenbu örneklem oluşturmuştur. değişmiştir. değişimigrubunu sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. Bağml ve Bağmsz Değişkenler Çalşmaya katlan öğretmenlerin yaş, cinsiyet, öğretmenlerin 1. Teorik Çerçeve branşlar, ilkyardm eğitimi alma durumlar çalşmann bağmsz 1.1. Aile değişkenlerini oluşturmuştur. Çalşmann bağml değişkenini ise Bu çalşmada aile kurumu bir yer dolaydesteği aileye öğretmenlere uygulanan temel önemli ilkyardm ve tutmasndan temel yaşam dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan bilgilerinden oluşan sorularn ortalama değerleri oluşturmuştur. meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 186 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Verilerin Toplanmas Çalşmada, veri toplama tekniği olarak anket formu kullanlmştr. Söz konusu anket iki temel bölümden oluşmakta olup birinci bölümde katlmclarn demografik özelliklerine (yaş, cinsiyet, çalştğ okul, eğitim kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye gitmesini durumu, görev süreleri, daha önce ilkyardm bilgisi alma) yer verilmiş olup, önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut ikinci bölümde ise konuyla ilgili literatür taranarak temel ilkyardm ve temel araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr yaşam desteği bilgilerini tanmlayan 22 soruya yer verilmiştir. Anketin (Yürümez, 2007:17-20). hazrlanmasnda uzman görüşlerine başvurulmuş olup ayrca genel uygulama Sağlk 22.05.2002 tarihli Gazetede öncesinde pilot Bakanlğ uygulama tarafndan gerçekleştirilerek ve ankete sonResmi hali verilmiştir. 24762 say pilot ile yürürlüğe İlkyardm Yönetmeliğine göre sonras tüm kurum ve Çalşmada uygulamagiren ve eğitim öncesi öntest ve eğitim sontest kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn verilerine ilişkin test tekrar test güvenirlik katsays hesaplanmş olup bu bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac; değer 0.799 olarak hesaplanmştr. fertlerin ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm bilgi ve Çalşmann uygulamas tek gruplu ön test- son test modeli olarak 16becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve 18 Nisan 2009 tarihlerinde iki kez gerçekleştirilmiştir. Çalşmaya alnan kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, bu öğretmenlere 16-18 Nisan 2009 tarihinde toplam 16 saat boyunca temel doğrultuda ilkyardmc eğitimlerinin yetkili kuruluşlar tarafndan ilkyardm konularnda eğitim verilmiştir. Eğitim materyali olarak bilgisayar, düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). projeksiyon cihaz, yaz tahtas, pratik uygulamada da kalp akciğer Evde, iş yerinde, okulda, ilkyardm bilen, canlandrlmasnda temel yaşam desteğiAskeri eğitim birliklerde maketi, hastane öncesi alanda uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal yaral taşma ve tespit materyalleri kullanlmştr. Eğitimler ilkyardm ve olarak eğitilmeleri ilkyardmda temelini oluşturmaktadr temel yaşam desteği kurs sertifikasörgütlenmenin olan hemşire kökenli öğretim elemanlar (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana tarafndan beş okulda eş zamanl olarak verilmiştir. gelen ölümlerin %34’ünün ilk beş, %54’ünün ise ilk otuz dakika içerisinde meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27Verilerin Analizi ilkyardm uygulamalarnda zamann çok değerli 32). Başka bir deyişle, tekniği ilkyardm ile elde edilen verilerin yalnzca SPSS 14.01 Windows olduğu Anket düşünülürse, hizmetlerinin sağlkforpersoneline program ile analiz edildiği çalşmada temelçok ilkyardm ve braklmamas gerektiği, toplum katlm öğretmenlerin sağlandğ takdirde daha etkili temel desteği (Dinçer, sorularna verdikleri her doğru ilkyardm cevaba 4.5 puan olacağyaşam bilinmektedir 2000:31-38). Okullarda bilgi ve verilerek puanolma üzerinden değerlendirilmiş ve 0-49 puan =zayf, becerisine100 sahip sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve 50-74 diğer puan=orta ve 75-100 puan= iyi düzeyde başar şeklinde nitelendirilmiştir. çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak Diğer taraftan, yapacağ betimsel doğru istatistiklerin (say, öğrencinin yüzde, aritmetik ortalama, öğretmenlerin müdahaleler, sakat kalmasn standart sapma) her kurtarlmasn bir grup için önsağlayabilir test ve son (Polat, test ortalamalarnn önleyebilir ya dayansra, hayatnn 2003:27-32; karşlaştrlmas amacyla ilişkili ölçümler için t testi (Paired Sample T Test), Güler, 1994:5-15). her bir test için gruplar bağmsz örneklemler için t Okullarda en karşlaştrmak sk kanama,amacyla solunum yetmezliği, baylma, testi (Independent Samples T Testi), (iki grup: cinsiyet, eğitim alma durumu) konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, ve tek faktörlü analizi (One Way Anova) ishal, (üç vekusma, daha karn fazla üst solunum yoluvaryans enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, grup:okul) kullanlmştr. Varyans sonucunda fark ağrs, burkulma, krk, çkk gibianalizi durumlarda ilk gruplar yardmaarasnda gereksinim bulunmas durumunda farkllğn kaynağ, çoklu karşlaştrma testlerinden duyulmaktadr (Erkan, 2006:3-5). Ayrca hastane dşnda Tukey testi ile belirlenmiştir. Bununla birlikte önsadece test ve%son2-10’ test arasndaki gençlerde/çocuklarda oluşan kalp durmalarnn u yaşama farkn gruplar etkililiğinin tespit ve belirlenmesi için ise ilişkili şansna sahip açsndan olmaktadrlar ve çoğunluğunda da nörolojik harabiyet ölçümler için iki faktörlü varyans analizi uygulanmştr. gelişmektedir (Gürsoy, 2008a:16-22). Zamannn büyük çoğunluğunu okulda geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yaknnda bulunan bir kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 187 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Çalşmann Etik İlkeleri Çalşma için Afyonkarahisar İl Milli Eğitim Müdürlüğünden ve İlgili Okul Müdürlerinden yazl izinler alndktan sonra yaplmştr. Araştrmaclar öğretmenlere çalşmann amacn, takip edilecek süreci, ve olas beklenen Giriş sonuçlar açklamş ve çalşmaya gönüllü katlmlar sağland. Çalşmaya katlan gönüllü öğretmenlerden “Bilgilendirilmiş Olur” onam Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yapy ortaya alnmştr. çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda Bulgular gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ değişim,Çalşma geçirdiğigrubundaki dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini öğretmenlerin yaş ortalamas 39.38±7.94 sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve (min:22 max: 55) yaş olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin %34,9’u (n=68) dönüşümün aile erkek sosyal(n=127), kurumu ile ilişkisi (n=184) ele alnmaktadr. kadn, %65,1’i %94,4’ü lisans mezunu, %28.7’ si (n=56) 12-17 yl görev süresine sahipti. Öğretmenlerin %48,2’si (n=94) daha Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan önce hiç ilkyardm bilgisi almamşken, %42,6’s (n=83) ehliyet alma her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta eğitimleri olmuştur. srasnda, Sarp %9,3’ü şekilde hem eğitimdaha aldklar kurtuluş snr (n=18) kapsnnfarkl açlmasyla önce saptanmştr.ayrlmak Eğitim alan öğretmenlerin %65,6’sbuluşmuş (n=128) hem 10 saatten az, birbirinden zorunda kalan akrabalar de Doğu %27,7’si (n=54) saat, %3,6’ s (n=7) Kapnn 21-30 saat, %3,1’i olumlu 30 saatten Karadeniz halk 10-20 komşusuyla tanşmştr. açlmas ve fazla eğitim etmişlerdir. Öğretmenlerin %71,8’i olumsuz pek aldklarn çok durumuifade beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu(n=140) olmak daha önce ilkyardm müdahalesinde bulunmadklarn, %8,7’si (n=17) üzere aile ilehiçilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan baylma/sara, %7,7’si (n=15) kanama, %4,6’s (n=9) küçük yaralanmalar, olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. %2,1’i Kapnn (n=4) zehirlenme, %2,6’s (n=5) krk, İnsanlarn %1,5’i (n=3) yank etkileri kişilere göre değişmektedir. sahip olduğu durumlarnda ilkyardm müdahalesi uyguladklarn belirtmişlerdir. sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve gençlerde etkilenmişlerdir. Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 188 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Tablo 1. Öğretmenlerin Demografik Özelliklerine Göre Dağlmlar Demografik Özellikler Say (n) Yüzde (%) Yaş gruplar 22-31 yaş 30 15,4 kadar kötüye gitmesini 32-41 yaşhayatn kurtarlmas ya da durumun daha 92 47,2 önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç 42-52yaş 57 aranmakszn mevcut 29,2 araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr 52 ve üzeri yaş 16 8,2 Cinsiyet (Yürümez, 2007:17-20). Kadn Sağlk Bakanlğ tarafndan 22.05.2002 tarihli 68 34,9 Resmi Gazetede Erkek 127 65,1 24762 say ile yürürlüğe giren İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve Mezuniyet Dereceleri kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için Önlisans 9 bir İlkyardmcnn 4,6 bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu Lisans 184 yönetmeliğin amac; 94,4 fertlerinlisans ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm bilgi1,0 ve Yüksek 2 becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve Okullar kuruluşunda bu Anadolu Lisesi personel saylarna göre ilkyardmc 33 bulundurulmas,16,9 Meslek Lisesi ilkyardmc eğitimlerinin yetkili 36 18,5 doğrultuda kuruluşlar tarafndan Anadolu Öğretmen Lisesi 38 19,5 düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Süleyman Demirel Fen Lisesi 51 26,2 Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde ilkyardm bilen, Milli Piyango Fen Lisesi 37 19,0 uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal Görev Süreleri olarak eğitilmeleri ilkyardmda örgütlenmenin temelini oluşturmaktadr 0-5yl 5 2,6 (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana 6-11 yl 55 28,2 gelen yl ölümlerin %34’ünün ilk beş, %54’ünün ise ilk56otuz dakika içerisinde 12-17 28,7 18-23 yl geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; 53 27,2 meydana Uşakl, 2001:2724 üzeri ylbir deyişle, ilkyardm uygulamalarnda 26 zamann çok değerli 13,3 32).ve Başka Daha Önce İlkyardm Eğitim Alma Durumu olduğu düşünülürse, ilkyardm hizmetlerinin yalnzca sağlk personeline Bilgi almadm gerektiği, toplum katlm sağlandğ 94 48,2 braklmamas takdirde çok daha etkili Ehliyet Alrken 83 42,6 olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve Hizmet İçi Eğitim 6 3,1 becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin,12öğrencilerin ve diğer Diğer 6,2 çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak Eğitim Alma Süreleri öğretmenlerin yapacağ doğru müdahaleler, öğrencinin sakat kalmasn 10 saatten az 128 65,6 önleyebilir 10 ve 20 saatya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir 54 (Polat, 2003:27-32; 27,7 Güler,saat 1994:5-15). 21-30 7 3,6 30 üzeri Okullarda en sk kanama, solunum 6yetmezliği, baylma, 3,1 Önceden Müdahalede Bulunma Durumlar konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, Müdahalede Bulunmadm 140 71,8 üst solunum yolu enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, ishal, kusma, karn Kanama 15 7,7 ağrs, yaralanmalar burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk9 yardma gereksinim Küçük 4,6 duyulmaktadr (Erkan, 2006:3-5). Ayrca 4 hastane dşnda Zehirlenme 2,1 gençlerde/çocuklarda oluşan kalp durmalarnn sadece Baylma-sara 17 % 2-10’ u yaşama 8,7 şansna sahip olmaktadrlar ve çoğunluğunda da3 nörolojik harabiyet Yank 1,5 gelişmektedir (Gürsoy, 2008a:16-22). Zamannn büyük Krk 5 çoğunluğunu okulda 2,6 Diğer 2 1,0 geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yaknnda Toplam 195 100 bulunan bir kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 189 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Öğretmenlerin eğitim öncesi temel ilkyardm bilgi düzeyleri 100 puan üzerinden değerlendirilmiş; %45.3’ünün (n=88) zayf, %53.3’ünün (n=104) iyi, %1.53’ünün (n=3) çok iyi düzeyde bilgi sahibi olduğu saptanmştr. Eğitim sonras ise öğretmenlerin %1.53’ünün (n=3) zayf, %27.1’inin (n=53) iyi, %71.2’sinin (n=139) çok iyi bilgi düzeyine sahip olduklarGiriş bulunmuştur. Sosyoloji disiplini aile kurumu, yapy önortaya Öğretmenlerin temeliçin ilkyardm ve temeltoplumsal yaşam desteği test çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin arada puanlar incelendiğinde, %80’inin (n=156) yank, %72.3’ününbir(n=141) bulunmalarn sağlayan birincil sahip sosyal gruplarn başnda burkulma, %62.5’inin (n=122) krketkiye ve %57.4’ünün (n=112) yabanc cisim gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ batmas konusunda bilgi sahibi olduklar saptanmştr. Öğretmenlerin temel değişim, toplumun yeni durumlara göre ilkyardmgeçirdiği ve temel dönüşüm yaşam desteği son test puanlarna göre ise şekillenmesini öğretmenlerin sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan ve %54.3’ünün (n=106) uzuv kopmalarnda yaplacak ilk yardm ve değişim %44.1’inin dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. (n=86) kimyasal madde içiminde yaplacak ilkyardm sorusuna en fazla Sovyet verdikleri, Sosyalist Cumhuriyetler dağlmasnn yanlş cevap diğer sorularaBirliği’nin %90.5 orannda doğruardndan cevap her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta verdikleri görülmüştür. kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem daha önce birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Tablo 2.halk Öğretmenlerin ÖntestSontest Puanlarnn Karşlaştrlmas Karadeniz komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak Test t pek çok SD P Χ ±SS üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi alan bu kapdan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Ön-TestKapnn etkileri48.51 ± 14.18 kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük 26,60faktörüdür. 194Bir pansiyon 0,020* işletmecisi için çok olumlu Son-Test 80.21 etkilerden ± 11.25 bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve * gençlerde etkilenmişlerdir. p<0.05 SD: Serbestlik Derecesi Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. Ancak Çalşmaya 2011 ylnda sadece bir lira ilkyardm verip nüfus cüzdann katlan öğretmenlerin ve temel yaşamgösterip desteği Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle bilgisine ilişkin toplam ortalama ön test ve son test puanlarnn serbest geçişe açlmasndan sonra ölçümler Hopa’nniçin sosyo-ekonomik karşlaştrlmasna yönelik eşleştirilmiş t testi sonuçlar yaps Tablo değişmiştir. Araştrma olaraköğretmenlerin inceleyerek var olann 2’ de verilmiştir (Tablobu 2).değişimi Bulgularsosyolojik incelendiğinde ön-testten ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr.son-test toplam puan aldklar toplam puan ortalamas 48.5128±14.18, ortalamas 80.2051±11.25 olduğu ve ön- son-test bilgi düzeyleri arasnda istatistiksel anlaml fark olduğu saptanmştr (t=-26,6; SD=194; 1. olarak Teorik Çerçeve p=0,02). 1.1. Aile Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 190 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Tablo 3. Öğretmenlerin Temel İlkyardm ve Yaşam Desteği Bilgi Düzeyinin Görev Yaplan Okula Göre Karşlaştrlmas Ön-Test Son-test p kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye t gitmesini Χ ±SStbbi araç gereç Χ ±SSaranmakszn mevcut önleyebilmek amacyla olay yerinde, Anadolu 83.30 olarak ±7.88 atanmlanmaktadr 13.54 0.000* araç ve L. gereçlerle yaplan 48.84 ilaçsz± 12.36 uygulamalar Meslek L. 2007:17-20). 45.00 ± 12.78 74.86±13.66b 9.68 0.000* (Yürümez, Anadolu Öğr. L. 50.57 ± 15.86 80.26±12.01 a 15.74 0.000* Sağlk Bakanlğ tarafndan 22.05.2002 tarihli Resmi Gazetede * Süleyman Demirel Fen L. 48.03 ± 14.89 82.60±10.02 a 13.23 0.000 24762 say ile yürürlüğe giren İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve * Milli Piyango Fen L. 50.16 ± 14.25 79.27±10.57 a 12.68 0.000 kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn F=0.895 F=3.464 bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu* yönetmeliğin amac; p=0.468 p=0.009 fertlerin ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm bilgi ve F1=1.086 p=0.365 *becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve p<0.05 a,b: farkl harfleri içeren gruplar arasndaki fark istatistiksel olarak kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, bu önemlidir. F1:ilişkili örneklemler için iki faktörlü varyans analizi istatistiği doğrultuda ilkyardmc eğitimlerinin yetkili kuruluşlar tarafndan düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Tablo sonuçlara göre, Askeri her bir birliklerde okulun ön ilkyardm test ve sonbilen, test Evde, 3’deki iş yerinde, okulda, puanlar arasnda anlaml bir farkllk bulunmuştur (p<0.05). Ortalama uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal değerleri incelendiğinde tüm okullar için son test ortalamalarnn yükseldiği olarak eğitilmeleri ilkyardmda örgütlenmenin temelini oluşturmaktadr görülmektedir. Diğer taraftan, görev yaplan okula göre öntest puanlar (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana anlaml bir farkllk göstermezken (F=0.895; son test gelen ölümlerin %34’ünün ilk beş, %54’ünün ise p=0.468>0.05), ilk otuz dakika içerisinde puanlar anlaml bir farkllk göstermiştir (F=3.464; p=0.009<0.05). Buna meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27göre meslek lisesinde görev yapan öğretmenlerin sontest puanlarnn 32). Başka bir deyişle, ilkyardm uygulamalarnda zamann çok değerli ( Χ =74.86), diğerlerine ilkyardm göre daha hizmetlerinin düşük olduğu yalnzca saptanmştr. karşlk olduğu düşünülürse, sağlkBuna personeline öğretmenlerin görev yaptklar okul, eğitim program öncesi (öntest) ve braklmamas gerektiği, toplum katlm sağlandğ takdirde çok daha etkili sonras (sontest) puanlar üzerinde anlaml bir farkllk yaratmamştr olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve (F=1.086; becerisine p=0.365>0.05). sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak öğretmenlerin yapacağ Temel doğruİlkyardm müdahaleler, öğrencinin sakat Düzeyinin kalmasn Tablo 4. Öğretmenlerin ve Yaşam Desteği Bilgi önleyebilir ya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; Cinsiyete Göre Karşlaştrlmas Güler, 1994:5-15). Ön-Test Son-test Cinsiyet Okullarda en sk kanama, solunum yetmezliği, baylma, T P Χ ±SS Χ ±SS zehirlenmeler, kafa travmalar, konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, üst solunum yolu deri enfeksiyonlar, Kadn 51.25enfeksiyonlar, ± 13.92 82.22 ± 10.52 16.30 ishal, kusma, 0.000*karn ağrs, burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk yardma gereksinim * Erkek ± 14.16 2006:3-5). 79.12 ± 11.49 Ayrca 21.12 hastane 0.000dşnda duyulmaktadr47.04(Erkan, gençlerde/çocuklarda durmalarnn sadece % 2-10’ u yaşama t=1.99 oluşan kalp t=1.84 şansna sahip olmaktadrlar ve çoğunluğunda da nörolojik harabiyet 0.048*2008a:16-22). p=0.067 gelişmektedir p= (Gürsoy, Zamannn büyük çoğunluğunu okulda geçiren ve okulda kardiyak arrest F1=0.197 p=0.680geçiren bir öğrenciye en yaknnda *bulunan bir kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama p<0.05 F1:ilişkili örneklemler için iki faktörlü varyans analizi istatistiği şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 191 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Tablo 4’deki test sonuçlarna göre, kadn ve erkek öğretmenlerin ön test ve son test puanlar arasnda istatistiksel olarak anlaml farkllk bulunmuştur. Kadn öğretmenlerin temel ilkyardm ve temel yaşam desteği ön test ortalamalarnn ( Χ =51.25), erkek öğretmenlerin ön test ortalamalarna göre ( Χ =47.04) daha iyi olduğu saptanmştr (p<0.05). Ancak, Giriş öğretmenlerin cinsiyet özellikleri, öntest ve son test puanlar için oluşturmadğ aile kurumu, toplumsal ortaya üzerindeSosyoloji anlaml disiplini bir fark görülmüştüryapy (F1=0.197; çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada p=0.680>0.05). bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ Tablo 5. geçirdiği Öğretmenlerin Temel İlkyardmyeni ve Yaşam Desteği Düzeyinin değişim, dönüşüm toplumun durumlara göreBilgi şekillenmesini Daha Önce İlkyardm Bilgisi Alma Durumuna Göre Karşlaştrlmas sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve Son-test Ön-Test dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. Eğitim t P Alma Sovyet Sosyalist Birliği’nin dağlmasnn ardndan Χ ±SSCumhuriyetler Χ ±SS her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta * Evet 49.85 Sarp ± 14.03snr 80.97 ± 11.06açlmasyla 19.57 hem0.000 kurtuluş olmuştur. kapsnn daha önce * Doğu birbirinden ayrlmak hem Hayr 47.07 ±zorunda 13.99 kalan 79.38 ±akrabalar 11.51 buluşmuş 18.10 0.000de Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve t=1.36 t=0.98getirmiştir. Başta aile kurumu olmak olumsuz pek çok durumu beraberinde üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan p= 0.173 p=0.327 olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. F1=0.241 p=0.536 Kapnn etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu * p<0.05statüler F1:ilişkili için iki faktörlü istatistiği sosyal ve örneklemler roller, bu değişikliğin en varyans büyük analizi faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda kadnlar için böyle göre, olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve Tabloolan 5’deki test sonuçlarna daha önce temel ilk yardm gençlerde etkilenmişlerdir. temel yaşam desteği eğitimi alan ve almayan öğretmenlerin ön test ve son test puanlar anlaml farkllk (p>0.05) ancak gruplarn ön Snr arasnda kapsndan geçişler 2011 olduğu ylna kadar pasaportla yaplyordu. test son 2011 test puanlar anlaml farkllk saptanmştr Ancak ylnda arasnda sadece bir lira bir verip nüfusolmadğ cüzdann gösterip (p>0.05). Öğretmenlerin dahamümkün önce temel ilkyardm ve temel yaşamözellikle desteği Gürcistan’a geçiş yapmak olmuştur. Snr kapsnn eğitimi alma durumu, ön test ve son test puanlar üzerinde anlaml bir fark serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps gerçekleştirmediği belirlenmiştir (F =0.241; p=0.536>0.05). değişmiştir. Araştrma bu değişimi1sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veya verilen anlaşlmasnda olacaktr. Öğretmenlere eğitim etkili hakkndaki görüşleri sorulduğunda %71.7’si (n=140) eğitimin yeterli, %10.2’si (n=20) eğitimin yetersiz olarak ifade ederken; %17.9’uÇerçeve (n=35) soruyu yantsz braktklar saptanmştr 1. Teorik (Grafik 1). 1.1. Aile Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 192 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Grafik 1. Öğretmenlerin Verilen İlkyardm Eğitimi Hakkndaki Görüşlerine İlişkin Dağlm kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye gitmesini %17.9 önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr Yeterli (Yürümez, 2007:17-20). %10.2 Yetersiz Sağlk Bakanlğ tarafndan 22.05.2002 tarihli Resmi Gazetede Cevap Yok %76.4 24762 say ile yürürlüğe giren İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac; fertlerin ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm bilgi ve becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, bu doğrultuda ilkyardmc eğitimlerinin yetkili kuruluşlar tarafndan Tartşma düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Bu çalşmann iki amac vard. Bunlardan biri öğretmenlerin ilk Evde, iş bilgi yerinde, okulda,saptamak, Askeri birliklerde ilkyardm bilen, yardm konusunda düzeylerini diğeri ise eğitimin etkililiğini uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal değerlendirmektir. Ülkemizde son yllarda çkan yeni yasa ve uygulamalarla olarak eğitilmeleri örgütlenmenin oluşturmaktadr birlikte tüm devlet veilkyardmda ya özel işletmeler her 20 kişitemelini için ilkyardm ve temel (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; kazalardan sonra meydana yaşam desteği bilgisi olan bir kişiyi istihdam edilmesini gerektirmektedir gelen ölümlerin ilk beş,ön %54’ünün ise ilk otuz dakika içerisinde (Resmi Gazete, %34’ünün 2002). Çalşma test bulgularna göre öğretmenlerin meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, öğrencilerini ilk yardm konusunda bilinçlendirecek ve ilk 2001:27yardm 32). Başka gerektiren bir deyişle, ilkyardmdoğru uygulamalarnda zamann çok eğitime değerli uygulamas durumlarda uygulama yapacak yeterli olduğu düşünülürse, ilkyardm hizmetlerinin yalnzca sağlk personeline sahip olmadklar saptanmştr. Öğretmenlere verilen eğitim ve uygulama braklmamas gerektiği, toplumbilgi katlm sağlandğ etkili sonrasnda çoğunun ilkyardm puanlarnda ±32takdirde puanlkçok birdaha yükselme olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve olduğu görülmüştür. Toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardm becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer bilgi ve becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi bireylerin ilkyardm çalşanlarndr (Dfee, 1998). Okullarda, ilk olarak ulaşacak konusunda sorumluluk almaya teşviki öğrencilere artrma çabasnda eğiticilerin, öğretmenlerin yapacağ doğru müdahaleler, öğrencinin sakat kalmasn yöneticilerin öncelikli olarak bilinçlendirilmesi gereklidir (Avery,1993). önleyebilir ya gruplarnn da hayatnntemel kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, Çeşitli meslek yaşam desteği konusunda bilgi2003:27-32; düzeylerini Güler, 1994:5-15). araştran çeşitli çalşmalar da ilk yardm eğitiminin olumlu etkileri olduğu Okullarda(Ülger, en 2013:151-156). sk kanama, Başka solunum yetmezliği,ise baylma, ifade edilmiştir bir çalşmada annelere konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, verilen ilkyardm eğitiminin değerlendirildiği bir çalşmada, eğitime katlan üst solunum enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, karn annelerin bilgiyolu düzeyinin katlmayanlardan daha yüksek ishal, olduğukusma, görülmüştür ağrs, burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk kesiminde yardma gereksinim (Bayraktar, 2009:47-58). Bu bulgular toplumun her ilkyardm duyulmaktadr (Erkan, 2006:3-5). dşnda eğitimlerinin yaygnlaştrlmasnn faydal Ayrca olacağn hastane düşündürmektedir. gençlerde/çocuklarda oluşan kalp durmalarnn sadece % 2-10’ utamamen yaşama Bizim çalşmamzda ilkyardm eğitiminin yüz yüze, katlmclarn şansna olmaktadrlar ve çoğunluğunda da nörolojik harabiyet birbirini sahip göreceği şekilde ve uygulamalarn orta ksmda yaplabilmesine gelişmektedir (Gürsoy, 2008a:16-22). Zamannn büyük çoğunluğunu okulda olanak sağlayacak şekilde verilmesi ve maket üzerinde uygulama geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yaknnda yaptrlmasnn eğitimin etkililiğini artrdğ düşünülmektedir. Araştrmaclar bulunan kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama tarafndanbiröğretmenlere temel bilgiler verildikten sonra TYD uygulamas şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 193 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 sayaçl göstergeli monitörden doğru-yanlş uygulamalarn sesli sinyal veren yarm vücut yetişkin maketi üzerinde başarl oluncaya kadar uygulamalar yapmalar istenmiştir. Son test TYD sorularna (TYD nabz kontrolü, solunum/ dolaşm masaj says ve kalp akciğer masaj uygulama noktas) öğretmenlerin yaklaşk %86.6’s (n=169) doğru cevap verdiği tespit Giriş edilmiştir. Sosyoloji için aile%71.8’nin kurumu, ilk toplumsal ortaya Çalşmada disiplini öğretmenlerin yardmyapy müdahalesi çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada gerektirecek bir durumla karşlaşmadklarn ifade ettiler. Ankara’ da yaplan bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda benzer çalşmada öğretmenlerin % 68,8'inin, Isparta’da yaplan çalşmada gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, koşullarna göre yaşadğ %55’nin ilkyardm gerektirecek bir günün durumla karşlaşmadklarn değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini belirtmişlerdir. Bu oran çalşmamzn bulgularna göre daha düşük sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve bulunmasna karşn en sk karşlaşlan durum çalşmamzla uyumlu kanama dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. ve baylma olarak saptanmştr (Nayir, 2011: 123-127; Dinçer, 2000:31-38). Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan Polonya’da yaplan çalşmada da okulda öğretmenlerin karşlaştklar en sk her anlamda zor koşullar yaşayankanama, Gürcistanbaylma, için Sarp krk-çkk snr kapsolduğu adeta ilkyardm gerektiren durumlarn kurtuluş olmuştur. Sarp snr kapsnn açlmasyla hem dahayönelik önce görülmektedir (Wanot, 2004:323). Bu bulgulara göre öğretmenlere birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu yaptğmz eğitimde bu konulara ağrlk verilmiştir. Çalşmann ilk yardm Karadeniz halk ölçmeye komşusuyla tanşmştr. açlmas ve bilgi düzeylerini yönelik bölümündeKapnn ise, eğitim öncesiolumlu ve sonras olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak yank, krk-çkklarda, böcek-ar sokmas gibi ilk yardm uygulamalar ilgili üzere ailekatlmclarn ile ilişkili ekonomi, gibi verdiği pek çoktespit alan bu kapdan sorulara yüksekeğitim, orandasağlk doğruveyant edilmiştir. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Öğretmenlerin asidik veya bazik özellikte kimyasal bir madde içen birine yaplacak ilkyardm uygulamalarna cevap verme oran oldukça düşük Kapnn etkileri kişilere göredoğru değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu bulunmuştur. yarsndan böyle sk sosyal statüler veÖğretmenlerin roller, bu değişikliğin en büyükfazlasnn faktörüdür. Bir pansiyon karşlaşabilecekleri bile yanlş uygulama yapabilecekleri ihtimali işletmecisi için çokdurumlarda olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş düşündürücüdür. Çalşmaiçinsonuçlar benzer çalşmalarla paralellik konumunda olan kadnlar böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve göstermektedir (Nayir, 2011: 123-127; Dinçer, 2000:31-38). İlkyardm bilgi gençlerde etkilenmişlerdir. seviyeleri 100 puan üzerinden ön testte 75-100 aras Snr kapsndan geçişlerdeğerlendirildiğinde 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. puan alan öğretmenlerin oran %1.5 (n=3) iken son testte ise %71.2 Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip (n=139)oranna yükseldi. ilinde olmuştur. yaplan çalşmada öğretmelerin ilk Gürcistan’a geçiş yapmakUşak mümkün Snr kapsnn özellikle yardm bilgi düzeyleri %16 olarak saptand (Uşakl, 2001:101-105). Bu serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps sonuç bizimAraştrma çalşmamzn ön test puan oranna göreinceleyerek yüksek bulunmasna değişmiştir. bu değişimi sosyolojik olarak var olann rağmen yeterli bilgiye sahip öğretmen says düşüktür. Çocuk kazalarn ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. önlemede öğretmenlerinin rolünü belirlemek amacyla yaplan bir çalşmada, öğretmenlerin çok aznn bu konuda yeterli bilgilerinin olduğunu ve ilk 1. Teorik yardm eğitimine ihtiyaçÇerçeve duyduklarn belirtilmiştir (Nayir, 2011: 123-127). 1.1. Aile Çalşmaya katlan öğretmenlerin %48,2’sinin daha önce ilk yardm eğitimi Bu almadğ görülmüştür. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu ilkyardm çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye teorik bilgilerini kurslarndan aldklarn ifade etmişlerdir. Nayir ve dair ksa teorik sürücü bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan ark. Isparta il merkezinde çalşmada % 61,5'inin, meydana gelmiş sosyolojikyaptğ birimlerdir. Aile öğretmenlerin de toplumu oluşturan sosyal Dinçer ve en ark. Ankara ilinde çalşmada öğretmenlerin % 62,3'ünün gruplarn önemlisidir. Aileyaptğ ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada ilkyardm eğitimi almadğ bulunmuştur (Nayir, 2011: 123-127; Dinçer, bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun 2000:31-38).Çalşmada daha önce ilk yardm eğitimi alan öğretmenler ile temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 194 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi eğitim almayanlar arasnda bir fark olmadğ görülmüştür. Bu bulgular sonucunda verilen eğitimlerin tekrarlanarak bilgi kaybnn önlenmesi gerektiği düşünülmektedir. Ülkemizde sürücü kurslarnda bu eğitimi ilkyardm sertifikas olmayan eğitimciler tarafndan verildiği bilinmektedir kadar hayatn kurtarlmas ya veda daha kötüye gitmesini (Yürümez, 2007:17-20). Pamuk ark.durumun (2005) çalşmasnda öğretmenlerin önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut konu ile ilgili bilgileri okul dş kaynaklardan temin ettiklerini bildirmişlerdir araç ve 2005:308). gereçlerle yaplan ilaçszgöre uygulamalar olarakilktanmlanmaktadr (Pamuk, Bu bulgulara öğretmenlerin yardm ile ilgili (Yürümez, 2007:17-20). bilgi edinme kaynaklar farkllk göstermekte ve bu farkllkta öğretmenlerin ilk yardm konusunda oranlarda bilgili tarihli çkmamalar Sağlk Bakanlğbenzer tarafndan 22.05.2002 Resmi durumunu Gazetede açklamaktadr (Yürümez, Ayrca öğretmenlerin lisans 24762 say ile yürürlüğe giren2007:17-20). İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve eğitimlerini aldklar de ilk yardm için eğitimi bir kuruluşlarda istihdamüniversitelerde edilen her yirmi personel bir almamalar İlkyardmcnn diğer eksikliği ortaya koymaktadr 2006:3-5). ve ark., amac; (2006) bulundurulmas zorunludur (Nayir,(Erkan, 2011:123-27). Bu Erkan yönetmeliğin yaptklarveçalşmada ilk yardm müdahaleleri fertlerin toplumunkurumlarn temel sağlk bilgisinin artrlmas, konusuna ilkyardmyeterince bilgi ve önem vermediklerinden dolay branşlar arasnda her da bu konu özel ile ilgili bilgili becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, kamu, kurum ve olma durumlar arasnda saylarna farkllk görülmediğini ve ülkemizde öğretmenlerin kuruluşunda personel göre ilkyardmc bulundurulmas, bu branşlar ile ilk yardm bilgileri arasndakiyetkili ilişkiyi kuruluşlar sorgulayan bir veriye doğrultuda ilkyardmc eğitimlerinin tarafndan ulaşlamadğn ifade etmişlerdir (Yürümez, 2007:17-20; Erkan, 2006:3-5). düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Kadn öğretmenler erkek öğretmenlerin ön test ortalama Evde, iş yerinde, ileokulda, Askeri birliklerde ilkyardmpuanlar bilen, karşlaştrldğnda gruplar istatisiksel fark uygulayan kişilerincinsiyet yan sra herkesarasnda bu konuda zaman olarak zamananlaml uygulamal bulunurken, son test ortalama puanlar ile cinsiyet arasnda olarak eğitilmeleri ilkyardmda örgütlenmenin temelinigruplar oluşturmaktadr istatistiksel olarak2006:3-5) anlamllkYaplan bulunamamştr. baz çalşmalarda da (Erkan ve Göz, çalşmalar;Yaplan kazalardan sonra meydana kadnlardaki ilk yardm bilgi düzeyleri daha yüksek bulunmuştur (Nayir, gelen ölümlerin %34’ünün ilk beş, %54’ünün ise ilk otuz dakika içerisinde 2011: 123-127; 2000:31-38; Serinken, 2011:445-449). Uşakl meydana geldiğiniDinçer, göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27(2001)’nn çalşmasnda ise cinsiyet yönünden snf öğretmenlerinin 32). Başka bir deyişle, ilkyardm uygulamalarnda zamann çok değerli ilkyardm bilgileri konusunda bir farkayalnzca rastlanamamştr (Uşakl, olduğu düşünülürse, ilkyardmanlaml hizmetlerinin sağlk personeline 2001:101-105).gerektiği, Kadnlarn evde katlm de çocuklarla daha takdirde çok ilgilenmeleri da braklmamas toplum sağlandğ çok daha ya etkili yazl vebilinmektedir görsel medyada yer2000:31-38). alan haber ve programlarda daha fazla olacağ (Dinçer, Okullarda ilkyardm bilgi ve irdelenmesisahip nedeniyle doğru cevapöğretmenlerin, oranlarnn öğrencilerin olumlu etkilendiğini becerisine olma sorumluluğu ve diğer düşünmekteyiz (Nayir, Serinken, 2011:445-449). çalşanlarndr (Dfee, 2011: 1998).123-127; Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak öğretmenlerin yapacağ %70’i doğru verilen müdahaleler, öğrencinin sakat kalmasn Öğretmenlerin eğitimin etkili olduğunu ifade önleyebilir ya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; etmişlerdir. Bayraktar ve ark.(2009)’ da şoförlere verdikleri ilkyardm Güler, eğitimi1994:5-15). sonrasnda katlmclarn bu eğitimlerin her yl tekrarlanmasnn istendiğiOkullarda belirtilmiştir 2009: 47-58). yllarda en (Bayraktar, sk kanama, solunum Ülkemizde yetmezliği,son baylma, çkan yeni yasa ve uygulamalarla birlikte tüm devlet ve yakafa özeltravmalar, işletmeler konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, her solunum 20 kişi için ve temel desteği bilgisi bir kişiyi üst yoluilkyardm enfeksiyonlar, deriyaşam enfeksiyonlar, ishal,olan kusma, karn istihdam edilmesini gerektirmektedir (Resmi Gazete, 2002) . Bu kapsamda ağrs, burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk yardma gereksinim okullarda görev yapan öğretmenlerin bu türAyrca eğitimlerehastane katlmalardşnda teşvik duyulmaktadr (Erkan, 2006:3-5). edilmesi gerekmektedir. Bu durmalarnn eğitimlerin dşnda gençlerde/çocuklarda oluşan kalp sadece %çeşitli 2-10’ yaralanma u yaşama durumunda yaplacak ilkyardmve uygulamalarn poster okulun farkl şansna sahip olmaktadrlar çoğunluğunda da şeklinde nörolojik harabiyet alanlarna ya (Gürsoy, da öğretmenler odasna aslmas gibiçoğunluğunu basit yöntemlerle gelişmektedir 2008a:16-22). Zamannn büyük okulda öğretmen öğrencilerin ilkyardm bilinçlendirilmesi geçiren ve ve okulda kardiyak arrest geçirenkonusunda bir öğrenciye en yaknnda sağlanabilir. Brezilya’da yaplan bir çalşma ksa televizyon kliplerinin temel bulunan bir kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 195 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 ilkyardm bilgisi üzerinde etkili olduğu bulunmuştur (Yürümez, 2007:1720). Sonuç ve Öneriler Giriş Liselerde görev yapmakta olan öğretmenlerde ilk yardm bilinci oluşturmak üzere planlamş çalşmamz sonucunda Sosyoloji disiplini olduğumuz için aile eğitim kurumu, toplumsal yapy bilgi ortaya çkarmas açsndan önemlidir. Aile, etkisinin toplumdaki bireylerin bir arada düzeyi üzerinde anlaml olumlu olduğu ve öğretmenlerin bulunmalarn sağlayan birincil sağlanmasnda etkiye sahip etkili sosyalolduğu gruplarn başnda bilgi düzey standardizasyonunun saptanmştr. gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ Yaplacak ilkyardm eğitim çalşmalar ile günlük hayatta karşlaşlabilecek değişim, ve geçirdiği dönüşüm toplumun durumlara göreyükselebileceği şekillenmesini kazalar riskli durumlar için halknyeni bilinç seviyesini sağlamaktadr. Bu noktada, bu çalşma ile Hopa’da yaşanan değişim ve düşünülmektedir. dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağlmasnn ardndan Çalşmann Snrllklar her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta lise kapsnn öğretmenlerinde yaplmas kurtuluşÇalşmann olmuştur. yalnzca Sarp snr açlmasyla hem snrllğdr. daha önce Diğer bir snrllk ise eğitim etkililiği sonras hemen son birbirinden ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş test hemuygulamas de Doğu yaplmasdr. Karadeniz halk komşusuyla tanşmştr. Kapnn açlmas olumlu ve olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan Teşekkürler olumlu ya olumsuz etkilenmiştir. Budaçalşmann gerçekleşmesinde öğretmenlerin katlmn sağlayan kişilere göre değişmektedir. sahip olduğu İl MilliKapnn Eğitim etkileri Müdürlüğüne, Okul Müdürlerineİnsanlarn ve çalşmaya zaman sosyal statüler ve öğretmenlerimize roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. pansiyon ayrarak katlan teşekkürlerimizi sunarz. Bir Çalşmann işletmecisi istatistiksel için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş verilerinin analizine yaptğ katklardan dolay Halk Sağlğ Ana konumunda olan kadnlar içinReha böyleDemirel’e olmayabilmektedir. AyrcaÇalşmann çocuk ve Bilim Dal Başkan Doç.Dr. teşekkür ederiz. gençlerde etkilenmişlerdir. proje kapsamnda yürütülmesini sağlayan Afyon Kocatepe Üniversitesi BilimselSnr Projeler Araştrma Komisyon teşekkür ederiz. yaplyordu. kapsndan geçişler 2011Birimine ylna kadar pasaportla Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Gürcistan’a geçişDestek yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle Finansal serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps Çalşma Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araştrma Projesi değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann komisyonluğunca 27.12. 2006 tarihinde 06.SAGMYO.02 genel amaçl proje ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. olarak kabul edilmiştir. Eğitimde kullanlan temel yaşam desteği maketi proje kapsamnda alnd. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 196 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyardm Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Kaynakça AVERY J Gordon, JACKSON R Hugh. (1993), “Children and their accidents”. London: Edvvard Arnold. Department for Education & Employment (DfEE).Gudance on frst ad for schools. kadar hayatn kurtarlmas ya da durumun daha kötüye gitmesini https://www.teachthedifference.org.uk/TTD/PDF/guidance%20on%20first% önleyebilmek amacyla olay yerinde, tbbi araç gereç aranmakszn mevcut 20aid%20for%20schools.pdf. Erişim tarihi:11.06.2012 araç ve gereçlerle yaplan ilaçsz uygulamalar olarak tanmlanmaktadr BAYRAKTAR (Yürümez, 2007:17-20).Nurhan , ŞENOL ÇELİK Sevilay , ÜNLÜ Hayriye, BULUT Hülya. (2009), “Şoförlere Verilen İlk Yardm Eğitiminin Sağlk Bakanlğ tarafndan 22.05.2002 tarihli Resmi Gazetede Etkinliğinin Değerlendirilmesi”. Sağlk Bilimleri Fakültesi Hemşirelik 24762 say ile yürürlüğe giren İlkyardm Yönetmeliğine göre tüm kurum ve Dergisi. pp.47–58 kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyardmcnn DfEE (Department for Education & Bu Employment). bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). yönetmeliğin (1998), amac; “Gudance on frst ad for fertlerin ve toplumun temel sağlk bilgisinin artrlmas, ilkyardmschools”, bilgi ve https://www.teachthedifference.org.uk/TTD/PDF (27.05.2012) becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve DİNÇER Çağlayan, ATAKURT Yldr, ŞİMŞEK Işl. (2000),” bu A kuruluşunda personel saylarna göre ilkyardmc bulundurulmas, study on the ilkyardmc level of the eğitimlerinin first aid knowledge educators working in doğrultuda yetkili of kuruluşlar tarafndan preschools”. Ankara Üniversitesi(Resmi Tp Fakültesi Mecmuas, say. 53(1), ss.31düzenlenmesini hedeflemektedir Gazete,2002). 38. Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde ilkyardm bilen, ENGELAND A, RØYSAMB E, SMEDSLUND and SØGAARD uygulayan kişilerin yan sra herkes bu konuda zaman G zaman uygulamal AJ. (2002), “Effectsilkyardmda of first-aid örgütlenmenin training in junior high schools”, Injury olarak eğitilmeleri temelini oluşturmaktadr Control ve andGöz, Safety Promotion, no.9, pp. 99-106. kazalardan sonra meydana (Erkan 2006:3-5) Yaplan çalşmalar; gelen ölümlerin ilk beş, ise ilk otuz dakika içerisinde ERKAN %34’ünün Mustafa and GÖZ%54’ünün Fügen. (2006), “Determination of the meydana Uşakl, 2001:27teacher’s geldiğini level of göstermiştir knowledge (Engeland, about the2002:99-106; first aid subject”. Atatürk 32). Başka Hemşirelik bir deyişle,Yüksekokulu ilkyardm uygulamalarnda çok değerli Üniversitesi Dergisi. no:9, pp.zamann 3-5. olduğu GÜLER düşünülürse, ilkyardm hizmetlerinin yalnzca sağlk personeline Çağatay and BİLİR Nazmi. (1994), “First aid for braklmamas gerektiği, toplum katlm sağlandğ takdirde çok etkili everyone”. Çevre Sağlğ Temel Kaynak Dizisi. 1. Bask.daha Ankara: olacağ bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda ilkyardm bilgi ve Aydoğdu.no.18, p.5-15. becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer GÜRSOY Ayla1998). andOkullarda, ÇİLİNGİRöğrencilere Dilek. (2008a), “Changes in çalşanlarndr (Dfee, ilk olarak ulaşacak advanced life support: review”. Klinikleri J Med Sci,sakat no.28, pp.916öğretmenlerin yapacağ doğru Türkiye müdahaleler, öğrencinin kalmasn 22. önleyebilir ya da hayatnn kurtarlmasn sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; GÜRSOY Ayla and ÇİLİNGİR Dilek. (2008b), “To Update of the Güler, 1994:5-15). changesOkullarda in basic life en support”. Sağlk solunum Hizmetleri yetmezliği, Dergisi, no., pp. 125sk Frat kanama, baylma, 35. konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yanklar, zehirlenmeler, kafa travmalar, NAYİR USKUN deri Ersin, TÜRKOĞLU Hakan. üst solunum yoluTufan, enfeksiyonlar, enfeksiyonlar, ishal, kusma,(2011), karn “Isparta il merkezinde görevli öğretmenlerin ilkyardm bilgi düzeyleri ve ağrs, burkulma, krk, çkk gibi durumlarda ilk yardma gereksinim tutumlar”. S.D.Ü. Tp Fak. Dergisi, no.18, ss.123-127 duyulmaktadr (Erkan, 2006:3-5). Ayrca hastane dşnda gençlerde/çocuklarda oluşan (2013), kalp durmalarnn sadece ile % İstatistiksel 2-10’ u yaşama ÖZDAMAR Kazm. Paket Programlar Veri şansna Nisan sahip Kitabevi, olmaktadrlar veAnkara. çoğunluğunda da nörolojik harabiyet Analizi, 9. Bask, gelişmektedir (Gürsoy, büyük çoğunluğunu okulda PAMUK N, 2008a:16-22). DRAMALI Zamannn Alev, ÖZCAN Ayşe. (2005), geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yaknnda “Determination of the teacher’s level of knowledge about the first aid bulunan bir kişi tarafndan doğru yaplacak akciğer –kalp masaj yaşama şansn artracaktr (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite orannn azaltlabilmesi için öğretmenlerin temel 197 yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, 2000:31-38) . Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 subject”. IV. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Kitab, Ankara: Kök Yaynclk. p. 308. POLAT S.Aytaç and TURACI Gülen. (2003), “Frst Ad Knowledge And Atttude Of A Polce Tranng School’s Students”. MJAU, no.35, pp.2732. Giriş RESMİ GAZETE (22.05.2002 gün toplumsal ve 24762 Sosyoloji disiplini için aile kurumu, yapy sayl) ortaya .http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-552/ilkyardim-yonetmeligi.html çkarmas açsndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada Erişim tarihi:11.06.2012 bulunmalarn sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplarn başnda SERİNKEN Mustafa, TÜRKÇÜER İbrahim, KARCIOĞLU Özgür, gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullarna göre yaşadğ AKKAYA Semih, UYANIK Emrah. (2011). “Domestic göre accidents involving değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara şekillenmesini women and firstBu aidnoktada, knowledge”. Turkishile Journal of Trauma & değişim Emergency sağlamaktadr. bu çalşma Hopa’da yaşanan ve Surgery, no.17. pp.445-449. dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele alnmaktadr. UŞAKLI Hakan Cumhuriyetler and CENGİZ Birliği’nin Nihal. (2001). “İnvestigation of Sovyet Sosyalist dağlmasnn ardndan Teacher’s Knowledge Levels about the First Aid Working at Elementary her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp snr kaps adeta School Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler kurtuluşin Usak”. olmuştur. Sarp snr Üniversitesi kapsnn açlmasyla hemDergisi, daha no.2, önce pp. 101-105.ayrlmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu birbirinden Karadeniz halk komşusuyla Kapnn açlmas olumlu ve URAL Ayhan ve KILIÇtanşmştr. İbrahim. (2013). Bilimsel Araştrma Süreci olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak ve SPSS ile Veri Analizi, Detay yaynclk 3. Bask Ankara. üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağlk ve gibi pek çok alan bu kapdan ÜLGER Hüseyin , DENİZ Turgut, SAYGUN Meral ve arkadaşlar. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. (2013). “Ambulans personeline verilen eğitimin etkinliğinin Kapnn etkileri göre değişmektedir. İnsanlarn sahip olduğu değerlendirilmesi”. TAF kişilere Prev Med Bull. no.12.pp.:151-156 sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon WANOT J, LUBON D, KURCZABİNSKA D, NOWİCKA M, GOJ işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş K. (2004). “Parents' and caregivers' theoretical and practical knowledge of konumunda olan kadnlar için böyle olmayabilmektedir. Ayrca çocuk ve first aid in case of accidents and minor injuries in children”. Wiadamosci gençlerde etkilenmişlerdir. Lekarskie. no.5, pp.323-6. Snr kapsndan geçişler 2011 ylna kadar pasaportla yaplyordu. YÜRÜMEZ Yusuf, SAĞLAM Hayrettin, KOKEN Reşit, TUNAY Ancak 2011 ylnda sadece bir lira verip nüfus cüzdann gösterip Kamil. (2007). “Evaluaton of the level of knowledge of frst ad and basc Gürcistan’a geçiş yapmak mümkün olmuştur. Snr kapsnn özellikle lfe support of the educators workng n preschools”. Akademik Acil Tp serbest geçişe açlmasndan sonra Hopa’nn sosyo-ekonomik yaps dergisi, no. 5, pp. 17-20. değişmiştir. Araştrma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olann ortaya çkarlmas veya anlaşlmasnda etkili olacaktr. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çalşmada aile kurumu önemli bir yer tutmasndan dolay aileye dair ksa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplarn en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlarn bir arada bulunmalarna yardmc olan bir kurumdur. Dolaysyla aile toplumun temelinde yer alr. Sosyal bilimciler ailenin tanmnn yaplabilmesi ve snrlarnn çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanmşlardr. Kimisi ayn çat altnda 198 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk
