PDF halini indirmek için tıklayınız - BİF

Transkript

ISSN
'4734;&0*392*70*?å
ARIM
KENTSEL TASA
STRATE/åLERå
1
)4K:? E>LL Nå;ERSåTESå
MåMARLIK +AKLTESå +EN 'åLåMLERå ENSTåTS
đE-åR ;E 'L,E 5LANLAMA ANA 'åLåM )ALI
KENTSEL TASARIM 5R4,RAMI
2
3
> MNRFW 4QLZS ATåLA
A
'TWST[F 'JQJIN^J 'FĒPFSæ
BİF (Bornova İçin Fikirler) …
Bir kenti tasarlamak, o kent için bir yașam hayal etmek ve bu hayali gerçekleștirmeye çalıșmak, yerel
yönetimlerin en önemli görevleri arasındadır. Bornova Belediyesi olarak, bu görevi yerine getirirken en önem
verdiğimiz unsurlardan bir tanesi ortak akıl ilkesidir. Bizler Bornova’da, Bornova için üretilen tüm fikirleri kentimizde
yer alan tüm yerel inisiyatiflerin ve paydașların katılımı ile ele alıyor ve geliștiriyoruz. Bu sebeple, kentimizde yașayan
tüm paydașlarımızı koordine edip yönlendirmeyi de önemli önceliklerimiz arasında görüyoruz.
Bu doğrultuda hedefimiz tüm paydașlarımızla beraber kent yașamını tasarlamak ve sürdürmektir. Özellikle
üniversitelerle birlikte geliștirdiğimiz ve geliștirmeye devam ettiğimiz projelerle bu hedefimize bir adım daha
yaklaștığımızı düșünmekteyiz.
Göreve geldiğimiz günden itibaren Kentsel Tasarım Müdürlüğümüz koordinasyonunda pek çok üniversite
ile ortak proje üretilmektedir. Üretilen bu projeler, Bornova’nın geleceğinin tasarlanması için ortaya konan fikirler
ve hayallerdir. Bu fikir ve hayallerin tamamını hayata geçirmek belki olanaksızdır ancak, Bornova’nın geleceğinin
tasarlanması noktasında ortaya konan her bir düșünce, her bir fikir, ulașmak istediğimiz hedef için feyz alacağımız
önemli basamak tașlarını olușturmaktadır.
Tüm bu çalıșmalardan seçilen projeleri BİF (Bornova İçin Fikirler) ana bașlığı ile yayımlayarak Bornova’nın
geleceğine dair fikirleri paylașmak istedik.
Sonuç olarak, BİF Yayınlarının bir bașlangıç olması ve yerel yönetimler ile bilginin üretim merkezi
olan üniversitelerimizin iș birliğinin geleneksel hale gelmesini diliyor, ortak projelerde bizlerle birlikte çalıșan
üniversitelerimize, öğretim görevlilerimize ve öğrenci arkadașlarımıza sonsuz teșekkürler ediyoruz.
4
'4RN4
4;A KENT MERKE?åå
ARIM STRATE/åLERåå
KENTSEL TASA
Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
đeMir ve B®lLe 5lFnlFmF &nF Bilim DFlæ
0entsel 9FsFræm 5roLrFmæ
:7D :7B&3 DE8.,3 574/E(9 .
,Ü?
574/E >3E9å(å8å EDå97
åUek ?BE0 832E?
574/E E0åBå
årem Erin
BeyzF 0FrFsu
Deniz 9eUe
Didem Ersoy
-FtiHe BoÕum
2ustFKF 9FĒæ
ykü >FvFĒFl
:rFl Dede
5
)T )WW åUJP ?'EK SNME?
?
Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Șehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Kentsel Tasarım
Programı URD.5125 Urban Design Project I stüdyosu kapsamında hazırlanan bu çalıșma Bornova Belediye’sinin
üniversiteler ile ortak çalıșma hazırlama ve kentin sorunlarına ortak çözüm üretme düșüncesinin sonucu olarak
üretilmiștir. Çalıșma kapsamında öğrencilerimiz ile birlikte gerçekleștirdiğimiz alan araștırmalarının yanı sıra Bornova
Belediyesi, Kentsel Tasarım Müdürlüğü ile toplantılar gerçekleștirilmiș ve fikir paylașımlarında bulunulmuștur.
Çalıșma konusunun belirlenmesi ile ilgili verilerin sağlamasında sağladıkları kolaylık ve ilgileri için öncelikle
Bornova Belediye Bașkanı, Y.Mimar, Kentsel Tasarım Uzmanı, Sayın Olgun ATİLA’ya, Kentsel Tasarım Müdürü,
Y.Mimar Deniz DAYANGAÇ’a, Y.Șehir Plancısı Özlem ȘENYOL KOCAER’e, Șehir Plancısı Aysun ÇAKAR’a ve tüm
Bornova Belediyesi, Kentsel Tasarım Müdürlüğü çalıșanlarına teșekkürlerimizi sunarız.
6
ååN)EKåLER
,åRåđ
İpek Özbek Sönmez
2'4RN4;A KENT MERKE?åNåN TANITIMI ;E ANALå?LERå
2.1. İZMİR KENTİNDEKİ KONUMU VE ÇEVRE İLİȘKİLERİ
İrem Erin- Hatice Boğum
2.2. TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ GELİȘİMİ VE SOSYO-MEKANSAL ÖZELLİKLER
İrem Erin
2.3.İMAJ ANALİZİ
İrem Erin
2.4.TARİHSEL İZLER VE KÜLTÜREL ÇEȘİTLİLİK
Öykü Yavașal
2.5.MEKANSAL KULLANIM ÇEȘİTLİLİĞİ
Ural Dede
2.6.YAPI NİTELİKLERİ
Mustafa Tașçı
2.7.TAȘIT ULAȘIMI
Ural Dede
2.8.YAYA ERİȘİMİ
Deniz Tepe
2.9. İMAR PLANLAMA KARARLARI
İrem Erin
3KENTSEL TASARIM -E)E+LERå ;E ,ENEL TASARIM STRATE/åSå
3.1.SENTEZ
Didem Ersoy – Mustafa Tașçı
3.2. TASARIM STRATEJİSİ ȘEMASI
İrem Erin – Öykü Yavașal
4KENTSEL TASARIM STRATE/åLERå
4.1.KENTSEL TARİHİ POTANSİYEL
İrem Erin
Tarihi Farkındalık ve Bilgilendirme
Tarihi Öğelerde Algılanabilirlik
Yapısal Onarım
Tarihsel Sosyal Yeniden Canlandırma
Tarihsel Yeniden İșlevlendirme
4.2.KENTSEL ÇEKİM NOKTALARI
Didem Ersoy
4.2.1.ANALİZ
4.2.2. STRATEJİLER
Aydınlatma-Ișıklandırma
Bilgilendirme
Arındırma
Tanımlama -Belirginleștirme
Yer Olușturma
4.3.ORTAK YAȘAM ALANLARI
4.3.1.ANALİZ
Beyza Karasu – Öykü Yavașal
4.3.2.STRATEJİi
Öykü Yavașal
Yeniden Canlandırma
Tanımlama
Sokak Sanatını Teșvik Etme
Aydınlatma /Güvenliği Sağlama
Çeșitlilik
Katılım
4.4. YÜRÜNEBİLİRLİK
Deniz Tepe
4.4.1.Yürünebilirlik Analizi
Kaldırım Niteliği
Kaldırım Kullanımı
4.4.2.STRATEJİ: YÜRÜNEBİLİRLİK
Genel Yaya Erișimi Stratejileri
Kaldırım Kullanımı Stratejileri
Kaldırım Düzenlemesi Stratejileri
4.5.SOKAK MOBİLYALARI
4.5.1.Analiz - Didem Ersoy- Beyza Karasu
4.5.2.Strateji - Didem Ersoy
Dinlenme
Toplanma / Sosyalleșme
Çevreye Uyum
Aydınlatma
Sınırlandırma
Ayrıștırarak Atık Toplama
İklim Koșullarından Korunma
4.6.BİNA CEPHELERİ
Mustafa Tașçı – Beyza Karasu
4.6.1.Bina Cephelerinin Görsel Açıdan Analizi
4.6.2.Stratejiler
Cephelerde Arındırma
Bina Cephelerine İlișkin Öneriler
Açık Cephe Kullanımı
İklim Koșullarından Korunma
Tanıtma
4.7.KENTSEL DOĞAL PEYZAJ
Hatice Boğum
Genel İlkeler
Mevcut Duruma Yönelik Öneriler
5)EÔERLEN)åRME ;E NERåLER
5.1 YAYALAȘTIRMA ÖNERİSİ
İrem Erin, Hatice Boğum,Öykü Yavașal, Mustafa Tașçı,Ural Dede
5.2.TRAFİĞİN YAVAȘLATILMASI ÖNERİSİ
Deniz Tepe, Didem Ersoy,Beyza Karasu
KAYNAKLAR
8
,ååRåđ
TASARIMIN TEMEL -E)E+ ;E STRATE/åLERå
9
Dünya’da ve ülkemizde kentleșme hızı ve kentsel alanda yașam
talepleri her geçen gün artmaktadır. Söz konusu talepler
kentlerde nüfus, yapı ve araç yoğunluklarının artıșına, kentsel
çevrelerin yașam kalitesinde ise azalmalara neden olmaktadır.
Oysaki sağlıklı, kaliteli kentsel çevrelerde yaşamak tüm kentlilerin
hakkıdır. Bu nedenle kentsel çevrelerdeki yașam kalitesini
arttıracak uygulamaların gerçekleștirilmesi gerekmektedir.
Günümüzde yașam kalitesi, sürdürülebilirlik ve yașanabilirlik
kavramlarıyla da ilișkilendirilmektedir. Șöyle ki, kentin planlanması
ve tasarımında doğal çevreye, yerel, sosyal ve kültürel özelliklere
duyarlı yaklașım biçimlerinin benimsenmesi yoluyla yașam
kalitesinin arttırılabileceği ve yașanabilirliğinin sağlanmasına
katkıda bulunulabileceği düșüncesi benimsenmektedir.
Bornova kenti, merkez bölgesinde gerçekleștirmiș olduğumuz
araștırma ve öneriler sürdürülebilirlik, yașanabilirlik ve
yașam kalitesi sorgulamalarına dayanan bir çerçeve içinde
gerçekleștirilmiștir. Bu kapsamda öncelikle kentin merkez
bölgesi, sosyal ve mekânsal özellikleri ile anlașılmaya çalıșılmıș,
daha sonra bölgenin sorunlarına çözüm olușturabilecek kentsel
tasarım stratejileri geliștirilmiștir. Çalıșma kapsamında Küçük
Park, Büyük Park, Süvari caddesi, Mustafa Kemal caddesi, Eski
Çarșı Bölgesi ve tarihi dokunun yer aldığı kentsel sit alanı genel
analiz alanı olarak belirlenmiștir. Ancak merkez alanda, alansal
kullanımlara ilișkin daha detaylı analizler Büyük Park ve Küçük
Park arasında kalan kesimde gerçekleștirilmiștir (Bkz. Șekil 1).
Çalışma temel olarak üç bölümden oluşmaktadır. Birinci
bölümde kent merkezinin yapısal özellikleri, mekânsal analizler
ve kullanıcıların kentsel mekânı kullanım alıșkanlıkları gözlemler
yoluyla belirlenmeye çalıșılmıș, raporlar ve verilerin haritalara
aktarımı ile belgelenmiștir. Bu kapsamda Bornova kent
merkezinin geneline ilișkin olarak merkezin İzmir kentindeki
konumu ve çevresi ile olan ilişkilerinin analizi, tarihsel süreç
içerisindeki gelișimi ve sosyo-mekansal özellikleri, imaj analizi,
mekansal kullanım çeşitliliğini tanımlayan arazi kullanım durumu
analizi, yapı nitelikleri analizi, tașıt ve yaya ulașımı analizleri ile
mevcut imar planı analizleri gerçekleștirilmiștir. Merkezin genel
yapısal özelliklerini değerlendiren bu analizler merkeze ilișkin
genel olarak güçlü ve zayıf yönlerin tespit edilmesini sağlamıștır.
Söz konusu tespitler doğrultusunda kent merkezine ilișkin
kentsel tasarım teması, genel hedefleri ve stratejileri belirlenmiștir.
Çalışmanın ikinci bölümünde ise kent merkezinde Küçük
Park ve Büyük Park arasında kalan kesime ilişkin daha
detaylı alan kullanım durumu ve görsel çevre özellikleri analizi
gerçekleştirilmiştir (Bkz. Şekil1.1) Bu alanda gerçekleştirilen
analizler, detaylı kentsel tasarım stratejilerinin de belirlenmesini
sağlamıştır. Bu kapsamda gerçekleştirilen analizler ve stratejiler
kentsel tarihi potansiyel, kentsel çekim noktaları, ortak yașam
alanları, yürünebilirlik, sokak mobilyaları, bina cepheleri ve
kentsel doğal peyzaj konuları üzerinedir
Gerçekleștirilen analiz ve sentez çalıșmaları sonucunda Bornova
kent merkezinin geleceğine yönelik olarak öncelikle tasarımın
teması, hedefler ve ana tasarım stratejileri belirlenmiștir. Proje
kapsamında Bornova kent merkezinin geleceğine yönelik
yașanabilir, sağlıklı, güvenli, tarihi değerlerini koruyan ve
güçlendiren canlı bir kent merkezi hedefi belirlenmiștir.
GELENEKSEL ÇARȘI
MODERN ÇARȘI
TARİHİ POTANSİYEL
DİNLENİM
EĞLENCE REKREASYON
ùHNLO
HEDEF
YAȘANABİLİR, SAĞLIKLI, GÜVENLİ, TARİHİ DEĞERLERİNİ
KORUYAN VE GÜÇLENDİREN CANLI BİR KENT MERKEZİ
Proje kapsamında belirlenmiș olan temel kentsel tasarım
stratejileri, alt stratejiler ve mekânsal önermeler ile güçlendirilmiștir.
Mekânsal önermelerin çıkıș noktasını ise tasarımın teması
olușturmuștur. Tasarımın teması “BAĞLANTI” dır .
TEMA: BAĞLANTI
t
(&-&/&,4&-o.0%&3/
t
(&±.Čğo(Ã/$&-
t
:&3&- )"-, o %½/&.4&- ,6--"/*$*-"3
(ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ)
t
%63"ą"/o)"3&,&5-Č
t
(&/±:&5Čğ,Č/o:"ğ-*
FARKLI KİMLİK BÖLGELERİ
Bornova kent merkezinde gerçekleștirilmiș olan analizlerde
çok yoğun ve özel kullanım bölgeleri tespit edilmiștir. Bu
bölgeler özel kimlik bölgeleri olarak adlandırılmıștır. Özel kimlik
bölgelerinden birincisi, geleneksel çarșı olarak adlandırdığımız
bölgedir. 17.yüzyıl öncesinde çevresindeki kırsal bölgenin
merkezi konumundaki Bornova, kasaba görünümündeyken,
17. Yüzyılda Frenk tüccarların yerleșimi ile birlikte gelișme
göstermiștir. 19. yüzyılda ise İzmir kentini ard alanlarına bağlayan
demiryolu ve karayollarının inșa edilmesi ile yerleșmenin
nüfusu artmıș ve ilk belediye teșkilatı 1881 yılında kurulmuștur.
(Mert, 2002; Birol Akkurt, 2004). 19.yüzyıldan bu yana yoğun
olarak kullanılan Bornova’nın kırsal kesimine de hizmet eden
geleneksel çarșı kısmen de olsa bugün varlığını sürdürmektedir.
Bu nedenle bu özel nitelikleri nedeniyle geleneksel çarșı birinci
kimlik bölgesi olarak tespit edilmiștir. Geleneksel çarșı bölgesinin
bir diğer özelliği ise çoğunlukla yașlı kullanıcılar tarafından tercih
edilmesidir. Kahvehaneler ve zanaat üretiminin hala var olduğu
dükkânları ile geleneksel çarșı aynı zamanda bir sosyalleșme
alanıdır (Bkz.Șekil 1.1).
)RWR÷UDI%RUQRYDNHQWPHUNH]LQGH\HUDODQ*HOHQHNVHO
dDUúÕ
)RWR÷UDI$OLEHUWL.|úNøQJLOL]PLPDU&ODUNWDUDIÕQGDQ
\ÕOÕQGDLQúDHGLOPLúWLU
Bornova merkezinde yapılan araștırma sonucunda tespit edilen
ikinci kimlik bölgesi ticaret kullanımının yoğun olarak yer aldığı .D\QDNZZZL]PLUNXOWXUWXUL]PJRYWU
modern çarșı bölgesidir. Merkez bölgede çoğunlukla birinci
ve ikinci katlarda, çok sınırlı bir bölgede ise daha üst katlarda
Bornova kent merkezi, kullanımlar, kullanıcılar ve yapısal
da ticaret ve hizmetler kullanımları yayılmıștır. Bu bölge tüm
Bornova halkı ve çevre yerleșmelerden gelenler tarafından ticari özellikler açısından ilçenin çok kimlikli bir bölgesi olup geçmişten
faaliyetler için kullanılmaktadır (Bkz.Șekil 1.1).
gelen kozmopolit yapının toplumsal ve mekânsal yansımaları
bugün de izlenebilmektedir. Ancak çevredeki yoğun kentsel
Üçüncü kimlik bölgesi Bornova halkı tarafından tercih edilen gelișmeler ve üç adet üniversite kampüsünün de bu çevrede yer
sosyalleșme ve eğlence bölgesidir. Bu bölge içerisinde kentin alması nedeniyle Bornova Kent merkezinde özellikle eğlence ve
önemli odak noktalarını olușturan Küçük Park’ta bulunmaktadır. rekreasyon bölgesi olarak adlandırılan bölgede așırı yoğun bir
Ayrıca, kafe ve restoranların yoğun olarak yer aldığı Süvari kullanım talebi mevcuttur. Yoğunluğa bağlı olarak da mekansal
Caddesi de bu bölge içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle bölge
kullanımlara ve çevresel etkenlere ilișkin çok çeșitli sorunlar
çevredeki üniversite gençliği tarafından yoğunlukla kullanılan bir
izlenmektedir.
sosyalleșme ve eğlence bölgesi kimliğine sahiptir (Bkz.Șekil 1.1).
Söz konusu sorun ve potansiyellerin değerlendirilmesi
Bu bölgenin hemen bitișiğinde bunan Büyük Park ise Bornova sonucunda bölgede yașanabilir, sağlıklı bir kentsel çevrenin
halkının dinlenim gereksinmelerini karșılaması nedeniyle geliștirilebilmesi hedefleri doğrultusunda Bornova kent
dördüncü bölge olarak tarif edilmiștir (Bkz.Șekil 1.1).
merkezinin “Bağlantı” teması etrafında gelișme göstermesinin
merkezde dengeli bir gelișmeye olanak sağlayacağı kanısına
Beșinci kimlik bölgesini ise Levanten köșklerinin yoğun olarak varılmıștır. Șöyle ki, yaratılacak olan yürüyüș güzergâhları ile
yer aldığı tarihsel potansiyeller bölgesi olușturmaktadır. Eski var olan çekim noktaları arasındaki kopukluğun giderilmesi,
Rum mahallesinin, Katolik kilisenin ve Levanten köșklerinin aynı zamanda yaratılacak yeni çekim odakları ile Küçük Park
bulunduğu bölgede tarihi kültür varlığı niteliğindeki yapıların bir ve civarındaki yoğunluğun kent merkezinin diğer kesimlerine
kısmı korunmuș, bir kısmı ise oldukça bakımsız durumdadır. de yayılmasının sağlanabileceği düșünülmüștür. Böylelikle
Bölgede son yıllarda, köșklerin kullanımında dönüșümler hem Küçük Park ve civarındaki așırı yoğunluğun dengeli bir
olduğu tespit edilmiștir. Kimi köșk müze kullanımına, kimisi ise hale getirilmesi, hem de alanın bugün itibarıyla kullanılmayan
kafe ve restoran kullanımlarına dönüșmüștür. Söz konusu bölge bölgelerinin canlandırılmasının olanaklı hale gelebileceği
tarihi yapı potansiyeli nedeniyle önemli bir turistik çekim merkezi düșünülmektedir. Bu çerçevede gerçekleștirilmiș olan Bornova
durumundadır (Bkz.Șekil 1.1).
Kent Merkezi tasarım stratejisi ile geleneksel olarak gelișmiș çarșı
bölgesi ile modern anlayıș ile gelișmiș olan kentsel doku, geçmiș
ile günümüz, yerel halk ile dönemsel kullanıcı olan üniversite
gençliği, durağan ve hareketli bölgeler, genç, yetișkin ve yașlı
nüfus arasında bağlantının sağlanmasına olanak tanıyabilir.
FARKLI KİMLİK BÖLGELERİ KULLANICILAR VE
KULLANIMLAR ARASI BAĞLANTI
Dönemsel kullanıcılar - Yerel halk: Öğrenci olması nedeniyle ya
da çeşitli nedenlerle Bornova’da ikamet eden kesimin sıklıkla
Küçük Park ve çevresi ile Süvari Caddesi’ni kullandığı tespit
edilmiştir. Geleneklere bağlı yerel halk ise geleneksel çarşı ve
pazar alanında yoğunluk yarattığı gözlemlenmiştir. Bu alanlar
arasındaki bağlantı (1)Süvari Caddesi üzerinden Mustafa Kemal
Caddesi’ni dik keserek ve (2) Cumhuriyet Meydanı’nın etrafından
)RWR÷UDI %L]DQV WDU]ÕQGD ¶GH LQúD HGLOPLú RODQ dolaşarak sürekliliğin devam ettiği ve erişimin artırıldığı iki hat
üzerinden kurulacaktır (Bkz. Şekil 1.2)
.DWROLN.LOLVHVL
Kaynak: www.izmirkulturturizm.gov.tr
11
Genç - Yașlı kullanıcılar: Çoğunluğu üniversite öğrencilerinden
olușan genç kullanıcıların genellikle Küçük Park çevresindeki
kafelerde vakit geçirdiği, orta yaș ve üstü kullanıcıların
da çarșı içinde bulunan kahvehanelerde vakit geçirdiği
gözlemlenmektedir. Her iki grubun da Büyük Park’ı kullandığı,
Büyük Park’ın bu açıdan ortak mekân olduğu görülmektedir. Bu
nedenle, üç alan arasında kalan Süvari Caddesi iki farklı kullanıcı
tipi arasında bağlantı niteliğinde bulunup sürekliliği sağlanarak
güçlendirilmesi gereken bir cadde olma potansiyeline sahiptir.
(Bkz. Șekil 1.3).
belirli günlerde spor etkinlikleri ve yarıșmaların düzenlenmesi
Büyük Park’ın kullanıcı sayısını arttıracak, eğlence ve dinlenim
kullanımları arasındaki bağlantıyı da sağlamıș olacaktır (Bkz. Șekil
1.6). Bağlantı temasını temel alan tüm değerlendirmeler sonucu
Süvari Caddesi’nin öncelikli tasarlanması, güçlendirilmesi
ve sürekliliğinin sağlanması gereken bir hat olduğu ortaya
çıkmaktadır.
Modern – Geleneksel: Modernlik ve geleneksellik kullanımlar
üzerinden değerlendirilmiștir. Kahvehaneler ve geleneksel
ürünlerin satıldığı eski çarșı gelenekseli yansıtırken, kafe
ve restoranlar modern kullanımlar olarak ele alınmıștır. Bu
bağlantının sağlanmasında da Süvari Caddesi bir hat olarak
ön plana çıkmaktadır. Bu caddede fonksiyonların devamlılığı ve
yaya akıșının sağlanması esas olmaktadır (Bkz. Șekil 1.5).
ùHNLO%D÷ODQWÕ
ùHNLO%D÷ODQWÕ
ùHNLO%D÷ODQWÕ
)RWR÷UDI3HWHUVRQN|úNQQ\\¶GDNXOODQÕPKDOLQGHNL
GXUXPX
.D\QDNKWWSZZZL]PLUNXOWXUWXUL]PJRYWU
Eğlence – Dinlenim: Eğlence kullanımları Küçük Park ve çevresi
ile Süvari Caddesi’nin Büyük Park’a kadar olan kısmı olarak
değerlendirilmiştir. Dinlenim ise kent içinde büyük bir yeșil alan
ve birçok peyzaj öğesinin bulunduğu ferahlama alanı olan
Büyük Park olmaktadır. Eğlenceye yönelik aktivitelerin Süvari
Caddesi’nde Büyük Park’tan sonra seyreldiği düșünülürse,
caddenin sürekliliğinde kopukluğun bu noktadan itibaren
bașladığı söylenebilir. Bu durumda eğlence aktivitelerinin
cadde boyunca devam ettirilmesine ek olarak Büyük Park’ta
ùHNLO%D÷ODQWÕ
12
TASARIM STRATEJİLERİ
Kentsel okuma ve analizlerde önemli bir yer tutan Kevin Lynch’in,
kent imgesine ilișkin geliștirmiș olduğu temel yaklașım biçimi bu
çalıșmanın da temelini olușturmuș. Lynch (1960,2011), kentin
okunaklı olması gerektiğini belirtir, kent okunaklı olabiliyorsa,
tanımlanabilir sembollerle bir doku olușturup, görsel olarak
kavranabilir. Kiși kaybolmușluk hissi yașamaz, kolektif hafıza
gelișir ve kiși böyle bir kentsel çevrede kendini güvende
hisseder, kentsel faaliyetler anlam kazanır. Bu çalıșmada da
Lynch’in temel kentsel okuma ve önermelerinden yola çıkılarak
merkez bölgenin tasarım stratejileri belirlenmiștir.
Söz konusu hedefin sağlanabilmesi için belirlenmiș olan
stratejiler ise sekiz ana bașlık etrafında șekillenmiștir. Temel
kentsel tasarım hedef ve stratejileri șöyledir;
ANA STRATEJİLER
%
ALANIN DENGELİ KULLANIMININ SAĞLANMASI
%
KENTİN TARİHİ POTANSİYELİNİN
ALGILANABİLİRLİĞİNİN VE FARKINDALIĞININ
SAĞLANMASI
%
TARİHİ ENTEGRASYON
%
ÇEKİM NOKTALARININ OLUŞTURULMASI
%
TRAFİĞİN SAKİNLEȘTİRİLMESİ
%
YÜRÜNEBİLİRLİĞİN VE ERİȘİLEBİLİRLİĞİ
GÜÇLENDİRİLMESİ
%
ORTAK YAȘAM ALANLARININ TÜM GRUPLAR İÇİN
ÇEKİCİ HALE GETİRİLMESİ
%
GÖRSEL ALGININ GÜÇLENDİRİLMESİ
Tasarım stratejileri ana ve alt stratejiler olmak üzere çok
çeșitli önermelerden olușmaktadır. Kentsel tarihi potansiyel
konusunda tarihi farkındalık ve bilgilendirme, tarihi öğelerde
algılanabilirlik, yapısal onarım, tarihsel sosyal yeniden
canlandırma, tarihsel yeniden ișlevlendirme gibi alt stratejilerin
geliștirilmesi uygun bulunmuștur. Kentsel çekim noktaları
için ise aydınlatma-ıșıklandırma, bilgilendirme, arındırma,
tanımlama-belirginleștirme, yer olușturma gibi tasarım stratejileri
önerilmiștir. Ortak yașam alanlarının yeniden canlandırılması,
tanımlı hale getirilmesi, bu alanlarda sokak sanatının teșvik
edilmesi, aydınlatma ile güvenliğin gecede sağlanması, çeșitlilik
içeren tasarımlara olanak tanınması ve ortak yașam alanlarının
tasarımında katılımcı süreçlerin geliștirilmesi gerektiği örnekler
üzerinden tartıșılmıștır. Bornova kent merkezinde yaya ağırlıklı
sistemin, yürünebilirliğin güçlendirilmesi için ise genel yaya erișimi,
kaldırım kullanımı ve kaldırım düzenlemelerine ilișkin stratejiler
geliștirilmiștir. Sokak mobilyalarına ilișkin olarak ise dinlenme
ve sosyalleșme gibi farklı kullanımlara olanak sağlayacak
çeșitlilikte sokak mobilyalarının kullanımı, sokak mobilyalarının
kullanıldıkları çevre ile uyum içerisinde olmaları gerektiği, aynı
zamanda sokak mobilyaları ile aydınlatma ve sınırlandırma gibi
ișlevlerin yerine getirildiği belirtilmiștir. Atık toplama konusunda
ise ayrıștırmanın önemi ve ayrıștımayı teșvik edecek tasarımlara
da yer verilmesi gerektiği konusunda stratejiler geliștirilmiștir.
Bornova kent merkezinin tasarımına ilișkin olarak geliștirilmiș
bir diğer tasarım stratejisi konusu ise bina cephelerindeki
düzenlemelere ilișkindir. Bina cephelerine ilișkin görsel analiz
sonuçlarına dayanarak, öncelikle cephelerde arındırma
konusunda stratejiler geliștirmiștir. Ayrıca bina cephelerine ilișkin
öneriler, açık cephe kullanımı ile iklim koșullarından korunmaya
olanak sağlayacak cephe düzenlemelerinin neler olabileceği ile
ticari kullanımın olduğu cephelerde tanıtım levhalarının büyüklük
ve tiplerine ilișkin öneriler geliștirilmiștir. Stratejilerin son bölümünü
ise merkez alandaki doğal peyzaj stratejileri olușturmaktadır.
Çalışma öneriler kısmı ile sonlandırılmıștır. Bornova kent merkezi
tasarım stratejileri çalıșmasında Süvari caddesinin farklı bölge,
ișlev ve kentsel kimlikleri birbirine bağlayan önemli bir bağlantı
hattı olduğu tespiti üzerine tasarım stratejileri Süvari caddesi
üzerinde uygulanmıştır.
13
14
2 '4RN4;A KEENT MERKE?åNåN
TANITIMI ;E ANALå?LERå
15
21 å?MåR KENTåN)EKå K4N:M: ;E E;RE
åLåđKåLERå
İzmir İli’ne bağlı bir ilçe olan Bornova kent merkezinin
kuzeydoğusunda yer almaktadır. Bornova, İzmir’in
Menemen, Karșıyaka, Bayraklı, Konak ve Kemalpașa
ilçelerinin yanı sıra Manisa İli ile komșudur ve bu sebeple
İzmir’i Ege Bölgesi ile İç Anadolu’ya bağlayan yolların
kavșak noktasıdır. İzmir-İstanbul yolu Bornova’dan geçerek
İzmir’i Manisa, Balıkesir, Bursa ve İstanbul’a bağlamaktadır.
İzmir-Ankara yolu ise yine Bornova üzerinden Ușak, Afyon,
Eskișehir ve Ankara’ya bağlanmaktadır. Bornova İlçesi,
dağlarla çevrili olup Yamanlar Dağı’nın yamaçları ile Bornova
Ovası’na kurulmuștur. 29 mahallesi ile ilçe merkezinin alanı
37 km2, 12 köyü ile birlikte toplam alan ise 205 km2’dir.
Nüfusu merkezde 419.624; belde ve köylerde 6.866 olmak
üzere toplamda 426.490’dır. İș ve eğitim olanakları, sosyal
konumu nedeniyle gündüz hareketli nüfus da dahil olmak
üzere toplam nüfus 1.000.000 civarında olmaktadır.
ùHNLO%RUQRYD¶QÕQ.RQXPX
16
22 TARå-SEL SRE åERåSåN)EKå
,ELåđåMå ;E S4SY4MEKANSAL
?ELLåKLER
TARİHSEL SÜREÇ
Bornova’nın tarihi 8500 yıl öncesine kadar uzanmaktadır ve ilçe
birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıștır. Ege Bölgesi’nin bilinen en
eski yerleșimine ait kalıntıları prehistorik dönemde zengin bitki örtüsü
ve hayvan kaynaklarına sahip uygun çevre koșulları olan Bornova
Ovası içerisinde yer alan Yeșilova Höyüğü’nde bulunmuștur.
Bornova Ovası’nda Yeșilova Höyüğü dıșında bu döneme ait
Yassıtepe Höyüğü, Bayraklı, Pınarbașı, Bornova Anadolu Lisesi
höyükleri de bulunmaktadır (Bornova Belediyesi, 2014).
ùHNLO%RUQRYD+|\NOHUL
.D\QDNKWWSZZZKDONL]EL]FRP\HUHO\RQHWLPOHU
ERUQRYDGDWDULKH\ROFXOXNVDJOD\DFDNSURMHKKWPO
Tarihte Birun-u Abad, Burunabad, Burnova, bournabat gibi
benzer isimlerle anılan Bornova’da yerleșim Amazonlar, Hititler,
İonlar, Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Makedonyalılar, Bergama
Krallığı ve Romalılar gibi pek çok uygarlık tarafından Hellenistik
Çağ, Roma ve Bizans dönemlerinde de sürmüștür (Bornova
Belediyesi, 2014, Arıkan; Mert, 2002).
Protestan, bir Katolik ve bir Ermeni, iki Rum kilisesi bulunmaktaydı
(Mert, 2002).
19. yüzyılda kozmopolit bir yapıya sahip olan Bornova yerleșimi
incelendiğinde toplulukların belli mahallelerde özellikle kendi
dini yapılarının çevresinde yoğunlaștığı görülmektedir. Osmanlı
yerleșmelerine özgü olan cami etrafında çarșı ve konut alanları
olușturma geleneği Bornova’da da Büyük Cami, çevresinde
gelișen tek katlı dükkânlardan olușan arasta nitelikli Büyük Çarșı
ve onları çevreleyen Müslüman mahalleleri olarak görülmektedir. Bu
alanın kuzeydoğusunda yamaç üzerine yayılmıș Ermeni ve Yahudi
mahalleleri de bugünkü Bornova Meydanı’na yakın konumlanan
Ermeni kilisesi ve Havra çevresinde șekillenmiștir. Merkezin
doğusunda Rum mahalleleri, güneyinde ise Levanten konut alanları
ile Katolik Kilisesi bulunmaktadır (Birol Akkurt, 2004). Bornova’nın
tarihsel kimliği ile bütünleșmiș belli bașlı köșkleri olan Wood
Petterson, Giraud, Charlton Whittal, Alberti, Baltac, Wilkinson,
Paterson, Aliotti, Murat, Pandespanya köșklerinin bir kısmı yok
olmuș, bir kısmı harabeye dönüșmüș, bir kısmı ise koruma
altındadır. (Arıkan)
ùHNLO%RUQRYD¶GD7RSOXPVDO<DSÕ
.D\QDN%LURO$NNXUW
Bornova’da Türk hakimiyeti 1076 yılında hakimiyetin Emir Çaka
Bey’e verilmesi ile bașlar. Osmanlı Dönemi’ne ait belgelere
bakıldığında 1530 yılında Bornova’nın, İzmir kazasına bağlı bir
köy olduğu anlașılmaktadır. Yine bu döneme ait muhasebe
defteri kayıtlarında geçen “hafta bazarı durdur” ibaresine göre
Bornova’da haftada bir kez pazar kurulduğu anlașılmaktadır. Bu
durum Bornova’nın köyden farklı bir yapısının ve ișlevinin olduğunu
ortaya koymaktadır, çünkü yerleșim çevresindeki köyler arasında
bir pazar, bir mübadele merkezi niteliğindedir (Arıkan). Kayıtlara
göre 18. yüzyılda Bornova’nın 16 köyü kapsayan bir bucak olduğu
anlașılmaktadır (Mert, 2002).
17. yüzyılda İzmir’e yerleșen Frenk tüccarların zamanla Bornova’yı
zamanla yazlık olarak kullanması ile kasaba gelișmiș ve 1861’de
ücretli karayolu, 1865’te ise demiryolu ile kent merkezine
bağlanmıștır (Birol Akkurt, 2004). 1881 yılında nüfusu artan ve
gelișen yerleșimin ilk belediye teșkilatı kurulmuștur (Bornova
Belediyesi, 2014). 1891 yılında, köyleri ile birlikte 8110 nüfuslu
Bornova’da düzenli ve geniș bir çarșı, gösterișli köșkler, bir
postahane, bir hükümet binası, iki cami, dört mescit, bir havra, bir
ùHNLO%RUQRYD¶GD7RSOXPVDO<DSÕ
.D\QDN%LURO$NNXUW
1
Levanten topluluğun kültürel hayatta etkin ve baskın
olduğu bu dönemde kurulan okulların yanı sıra İngiliz Spor
Kulübü ve bu kulübe ait geniș golf sahaları ile tenis kortları
bulunmaktadır (Birol Akkurt, 2004). Türkiye’deki ilk futbol
maçı 1890 yılında İngiliz denizcilerle, İzmirli gençler arasında
Bornova’da yapılmıș, ilk atletizm müsabakaları da 1895
yılında Bornova’da gerçekleșmiștir (Bornova Belediyesi,
2014). 1900 yılında istasyon binası çevresinde jimnastik
müsabakaları ve ilk bisiklet müsabakası Bornova’da
düzenlenmiștir. Levanten kültürünü takiben yerleșimde
Müslüman ve Rum toplulukların sosyal hayatta rol aldığı
görülmektedir (Birol Akkurt, 2004).
sanayi tesislerinin açılmasının ardından hızla kentleșmiș ve
göç almıștır (Mert, 2002). 1957 yılında Bornova ilçe statüsüne
yükselmiștir (Arıkan, ??). İlçede en hızlı yapılașma dönemi
1970’li yıllarda yașanmıștır. Bu dönemde, Ege Üniversitesi
ve askeriyenin varlığı nedeniyle doğuya doğru gelișemeyen
ilçe kuzeye ve batıya doğru gelișme göstermiștir. Merkeze
eklenen mahallelerde göçle birlikte gelen gecekondulașma
probleminin yașanması üzerine bugün İnönü ve Atatürk
olarak bilinen mahalleler “gecekondu önleme bölgesi”olarak
imara açılmıș ve özellikle 1985’ten sonra hızlı bir büyüme
sağlamıștır. Buna paralel olarak 1980’lere kadar helen geniș
tarım alanı fonksiyonunu sürdüren ova nedeniyle birbirinden
ayrılmıș olan Bornova mahalleleri yeni konut alanlarının
eklenmesi sonucu tek parça bir alana dönüșmüștür. Aynı
zamanda batıda bulunan ve körfeze kadar uzanan geniș
tarım alanları da imara açılmıș ve çok katlı siteler alanda yerini
almıștır. Günümüze değin Bornova ilçesi bir yandan büyük
ölçüde merkezden İzmir yönüne doğru gelișmiș, bir yandan
da ovanın dolması sebebiyle Manisa yolu çevresine (Evka-3)
ve Ege Üniversitesi kampüsünün güneyine doğru gelișmeye
bașlamıștır. Bununla beraber sanayi alanları doğuya doğru
yayılmıștır (Mert, 2002).
ÇALIȘMA ALANI
ùHNLO%RUQRYD$WOHWL]P0VDEDNDODUÕ
.D\QDNKWWSOHYDQWLQHKHULWDJHFRPQRWHKWP
ùHNLO%RUQRYD%LVLNOHW0VDEDNDODUÕ
.D\QDNKWWSOHYDQWLQHKHULWDJHFRPSDQLRQLDQKWP
1919-1922 yılları arasında Yunan ișgalinin ardından
gerçekleșen mübadele sonrası toplumsal yapı değișmiștir.
Yerleșimi terk eden Rum nüfusun yerini Girit Adası’ndan
gelen mübadiller, Balkanlar’dan göçmenler ve Anadolu’dan
gelen halk almıștır. Mübadele sonrası Levanten topluluk
varlığını korusa da, 1925-1930 ile 1940-1960 yılları arasında
olușan toplumsal ve ticari değișimler sonrası yok olmaya
bașlamıștır (Birol Akkurt, 2004). Cumhuriyetin kurulması
ile birlikte Bornova’da șehileșme hareketleri bașlamıș ve
ilk fenni harita 1927 yılında çizilmiștir. 1914 yılında Büyük
Çay ve Küçük Çay mahallelerinin Ergene ve Erzene olarak
değiștirilmesinin ardından bu mahallelerin merkezden batıya
doğru ilerlemesi ile 1933 yılında Kazım Dirik Mahallesi
olușmuștur (Mert, 2002). Bu gelișmelere paralel olarak 1922
yılında Bornova Ziraat Mektebi kurulmuștur ve 1933 yılında
Atatürk tarafından ziyaret edilmiștir (Bornova Belediyesi,
2014). 1934 yılında Cumhuriyet Meydanı yapılmıștır. 1940
yılında ilk “Bornova İmar Planı” yapılmıștır. 1950’lere kadar
zirai faaliyetler içinde olan ve Levantenler’in yerleștiği bir bölge
olan Bornova, 1956 yılında Ege Üniversitesi’nin kurulması ve
Çalıșma alanı 75 ha alanı kaplamaktadır. Kazımdirik, Ergene
ve Erzene mahallelerinin kesiștiği alanda konumlanan
çalıșma alanı Bornova’nın kent merkezini içine almaktadır.
18
23åMA/ ANALå?å
Proje alanı içerisinde Mustafa Kemal Caddesi, Süvari Caddesi
ve Fevzi Çakmak Caddesi en güçlü bağlantılar niteliğindedir.
Alanı sınırlandıran bir eșik olmamakla beraber, Mustafa Kemal
Caddesi boyunca uzanan refüj alanın kuzeyinden güneyi
geçiște sınırlayıcı bir unsur olmaktadır. Ayrıca, tarihi köșklerin
duvarları geçirgenliği ve erișimi kısıtlamakta, gerek fiziksel
gerekse psikolojik olarak alanda sınırlar olușturmaktadır.
Alanda farklı ișlevleri ve özellikleri barındıran birçok bölge
bulunmaktadır. Mustafa Kemal Caddesi’nin iki tarafı ticari
fonksiyonlara ayrılmıș olup, Süvari Caddesi’nin çevresi zemin
katlarda çoğunlukla kafe ve restoran ișlevlerini barındırmaktadır.
Bunlara ek olarak gelenksel çarșı ve pazar alanı mevcuttur.
Birçok donatının bulunduğu alanda donatıların Cumhuriyet
Meydanı çevresinde yoğunlaștığı görülmektedir. Alanın
güneydoğusunda tescilli yapıların yoğunlaștığı organik forma
sahip bir bölge bulunmaktadır. Yüksek yoğunluklu konut
alanlarına ek olarak, Büyük Park bașta olmak üzere Mehmet
Suphi Kula Parkı ve Peterson Köşkü çevresi gibi birçok yeşil
alan bulunmaktadır. Alanda önemli bağlantıların kesiştiği birçok
odak bulunmaktadır. Cumhuriyet Meydanı ve Küçük Park en
önemli odakları oluşturmaktadır. Aynı şekilde birçok önemli
yapının bulunduğu alanda Hükümet Konağı, Peterson Köşkü
ve Bornova Belediyesi en belirgin nirengi noktaları olmaktadır.
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Tanımsız bölgelerin olmaması
¾Alanda birçok kullanımın beraber bulunması
¾Farklı nitelikte ticaret alanlarının bulunması
¾Yeșil alanların bulunması
¾Donatı çeșitliliğinin olması
¾Tarihi ve tescilli yapıların bulunması
¾Birçok odak noktasının bulunması
¾Birçok nirengi noktasının bulunması
ZAYIF YÖNLER
¾Mustafa Kemal Caddesi üzerindeki refüjün sınırlayıcı
bir niteliğinin olması ve yaya geçirgenliğini kısıtlaması
¾Ticaret, donatı ve rekreasyon alanlarının çokluğu
nedeni ile yoğun trafiğin olması
¾Tarihi köșklerin duvarlarının sağır cepheli sokaklar
olușturması
ùHNLOøPDM$QDOL]L
¾Tanımsız odakların bulunması ve bu odakların
karmașaya yol açması
19
24TARå-SEL å?LER [J KLTREL
EđåTLåLåK
,L YNLER
TARİHİ SİVİL MİMARİ NİTELİĞİNDEKİ YAPILAR
Bornova kent merkezinde tanımlanmıș, Doğal Sit Alanı ve
Kentsel Sit Alanları bulunmaktadır. Doğal Sit Alanı, Büyük
Park’ı kapsarken; Kentsel Sit Alanı olarak tanımlanmıș 5 farklı
alan mevcuttur. Çalıșma alanı içerisinde 30 adet tescilli yapı
bulunmakta olup; bunların 11 tanesi kentsel sit alanlarından
herhangi birine dâhil değildir (Șekil 2.4.1).
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Tarihi Sivil Mimarlık Örneği Yapılar
¾Nirengi Niteliğinde Yapılar
¾Eski çarșıda yapılan sokak ve cephe iyileștirmeleri
ZAYIF YÖNLER
¾Tarihi yapıların algılanma ve erișim güçlüğü / Fiziki
Bariyerler
¾Tescilli bina duvarlarının yazılar ile görsel olarak
kirletilmesi
¾Korunamayan ve kullanılmayan atıl durumda tarihi
yapıların bulunması (Örn: Peterson Köșkü)
¾Eski çarșıda üst örtü ihtiyacına rağmen, eksikliğinin
olması
¾Tescilli yapılardan bazılarının Kentsel Sit Alanı dıșında
kalması
Peterson Köșkü, șimdiki kullanımlarıyla Villa Levante ve Kafe
Pi, tarihi sivil mimari yapılara örnektir. Atıl durumda olan ve
strüktürel onarım ve restorasyona ihtiyaç duyan Peterson
Köșkü aksine; diğer örneklerin ticari amaçlı kullanılıyor olması,
bu tarihi değerlerin yitip gitmesine engel olması bakımından
alanın güçlü yönlerindendir.
2
ùHNLO7HVFLOOL<DSÕODUÕQ$ODQøoLQGHNL'D÷ÕOÕPODUÕ
21
NİRENGİ NİTELİĞİNDEKİ TARİHİ YAPILAR
BORNOVA BELEDİYE BİNASI
ùHNLO 1LUHQJL 1LWHOL÷LQGHNL <DSÕODUÕQ $ODQGDNL
.RQXPODUÕ
Tescilli olan Bornova Belediye Binası, Büyük Park içerisinde;
Süvari Caddesi ve Fevzi Çakmak Caddesi arasında kalan,
Süvari caddesinde bulușma ya da referans noktası olarak da
tanımlanabilir.
PETERSON KÖȘKÜ
KATOLİK KİLİSESİ
Cumhuriyet Meydanından cephe alan Katolik Kilisesi
ulașılabilir konumdadır. Fakat duvar ve Kazım Karabekir
Caddesine cephesi olan ufak dükkanlar, Kilise’nin
algılanmasını zorlaștırmakta ve görüntü kirliliği yaratmaktadır.
Peyzaj düzenlemelerinin yapıldığı Peterson Köșkü, henüz
restore edilmemiș ve ișlevlendirilmemiștir. 133 dönüm
arazide, 38 odalı bu köșk restore edildiği takdirde alan
içerisinde önemli bir kullanıma dönüșme potansiyeline
sahiptir.
ESKİ ÇARȘIDA UYGULANMIȘ OLAN SOKAK VE
CEPHE DÜZENLEMELERİ
ATATÜRK KİTAPLIĞI
1880 yılında inșa edilen tarihi bina restore edilerek, içerisindeki
birçok eser ile Bornova Halkının kullanımına sunulmuștur.
Kentsel Sit Alanı olan, Geleneksel Çarșıda, iyileștirme
projesi kapsamında yapılan döșeme, cephe ve aydınlatma
düzenlemeleri alanın kalitesini ve kullanırlığını arttırmıștır.
22
?AYI+ YNLER
ESKİ ÇARȘIDA ÜST ÖRTÜ İHTİYACI
TARİHİ YAPILARIN ALGILANMA VE ERİȘİM GÜÇLÜĞÜ
/ FİZİKİ BARİYERLER
Eski Çarșı’da görüntüde kirlilik yaratmasından dolayı; üst
örtü kullanımlarına düzenleme getirilmesi gerektiği veya alan
dokusuna uygun üst örtü tasarlanıp uygulanması gerektiği
görülmektedir.
TESCİLLİ YAPILARDAN BAZILARININ KENTSEL SİT
ALANI SINIRLARININ DIȘINDA KALMASI
TESCİLLİ YAPILARIN GÖRSEL OLARAK
KİRLETİLMESİ
Yüksek bahçe duvarlarına sahip olan bu bölgede duvar
yazıları ve duvar yanı araç parkları da kötü bir görüntü
yaratmaktadır.
Ayrıca, bu bölgelerde sokak ve kaldırımlara rastgele park
eden araçlar tarihi bölgenin algılanabilirliğini engellemektedir.
KORUNAMAYAN VE KULLANILAMAYAN ATIL
DURUMDAKİ TARİHİ YAPILAR
ùHNLO .HQWVHO 6LW $ODQÕ 6ÕQÕUODUÕ GÕúÕQGD NDODQ
\DSÕODU
Peterson Köșkü dıșında çalıșma alanı içerisine bulunan
atıl durumda binalar tespit edilmiștir. Bu binalar Hükümet
Konağının kuzey kesiminde yer almaktadır.
1 ve 2 no.lu binanın ve çevresinin de kötü durumda, bakımsız
olduğu ayrıca mevcut kullanımının olmadığı; yakın çevresinin
otopark olarak kullanıldığı görülmektedir.
Çalıșma alanı içerisinde bulunan 30 adet tescilli yapıdan
11 tanesinin Kentsel Sit Alanı sınırları dıșında kaldığı
belirlenmiștir. Kentsel Sit Alanı sınırına çok yakın olan
bu yapıların, sit alanına dahil edilerek yeni bir Kentsel sit
alanı sınırı belirlenmesi tarihi dokuya gelebilecek zararların
önlemesi açısından önem tașımaktadır
23
25 MEKANSAL K:LLANIM EđåTLåLåÔå
Bornova kent merkezinde gerçekleștirilmiș olan alan
analizi sınırları içerisinde ișlevlerin mekânsal dağılımları
ve yoğunlaștıkları bölgeler tespit edilmeye çalıșılmıștır.
Tespitlerimiz zemin kat ve üst katların genel analizine
dayanmaktadır. Șekil 2.6.1’de yer alan zemin kat arazi
kullanım durumu haritasında alan içerisinde zemin katların
hangi ișlevler tarafından kullanıldığı belirtilmiștir.
Söz konusu tespitlere göre Bornova kent merkezinde zemin
katlarda “Ticaret” kullanımının yoğun olduğu görülmektedir.
Ticari kullanımlar merkezde oldukça geniș bir bölgeye
yayılmıș durumdadır. Bunun en önemli nedeni merkezin Ege
Üniversitesi ve Yașar Üniversitesi kampüslerine yakınlığı ile
açıklanmaktadır. Çok sayıdaki üniversite öğrencisi Bornova
kent merkezindeki ticari faaliyetlerden yararlanmaktadır.
Özellikle kampus girișlerine yakın olan Küçük Park civarında
kafe ve restoran türü kullanımlar yoğunlașmakta, bu
kesim adeta üniversite kampüslerinin bir parçası gibi ișlev
göstermektedir.
Ayrıca Bornova merkezinin toplu tașım güzergahlarının,
güçlü ulașım bağlantılarının ve metro istasyonunun yakınında
olması var olan kullanım yoğunluğunun bir bașka nedenidir.
Bölgede aynı zamanda Büyük Park, Peterson Köșkü Parkı
ùHNLO=HPLQNDW$UD]L.XOODQÕP'XUXPX
gibi büyük dinlenme merkezlerinin ve sosyo-kültürel yapıların
olması Bornova kent merkezinin mekânsal kalitesi ve sosyokültürel olanakları açısından avantaj sağlamaktadır.
Bornova kent merkezini üst kat arazi kullanım durumuna
göre incelediğimizde üst kat arazi kullanımlarında “Konut”
kullanımının diğer arazi kullanımlarına göre yoğun olduğu,
bölge tamamında üst kat kullanımlarda konut kullanımının
fazla olduğu tespit edilmiștir. Üst kat kullanımlarında konuttan
ticari kullanımlara dönüșüm sadece Cumhuriyet Meydanı
etrafındaki birkaç yapıda gerçekleșmiștir. (Șekil 2.6.2)
Zemin kat arazi kullanım durum analizi sonucunda arazi
kullanım türlerinin belirli caddeler boyunca yoğunlașarak
güzergâhlar olușturdukları tespit edilmiștir. Belirli caddelerde
bazı kullanımlar açısından önemli miktarda yoğunlașma
olduğu, bazı bölgelerde ise az kullanımdan dolayı ıssızlașma
ve yapı kalitesinde buna bağlı olarak düșüș tespit edilmiștir.
Mustafa Kemal Caddesi Bornova Kent merkezi içerisine
tașıt ve yaya erișimi sağlayan en önemli ulașım akslarından
birisidir. Kazım Karabekir Caddesi ve Fevzi Çakmak
Caddesi de bu önemli aksın devamlılığını sağlayan önemli
ulașım aklarıdır. Caddesi’nin geniș olması, Hükümet konağı
ve bankaların bu bölgede yer alması üst kat kullanım türlerini
etkilemiștir.
24
ùHNLOhVW.DWODU$UD]L.XOODQÕP'XUXPX
Süvari Caddesi ise Bornova Kent merkezi içerisinde yaya
kullanımının en yoğun olduğu önemli ulașım akslarından
birisidir. Cadde üzerinde zemin kat kullanım durumu
incelendiğinde ticari kullanımlarının diğer kullanımlara göre
yoğun olduğu görülmektedir. Cadde üzerindeki kafe, bar,
restoran gibi eğlence mekanları niteliğinde kullanımların
diğer ticari kullanımlara oranla daha fazla olduğu tespit
edilmiștir. Ege Üniversitesi’nin ve önemli dinlenme
mekanlarının bölgede yer alması Süvari Caddesi üzerindeki
zemin kat arazi kullanım durumunu etkilemektedir. Üst kat
arazi kullanım durumu incelendiğinde bölge genelinde konut
kullanım türünün yoğunluklu olduğu görülmektedir.
25
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Ticaret kenti olması
¾Üniversite kenti olması
¾Eğlence kenti olması
¾Dinlenme kenti olması
¾Ana ulașım aksı üzerinde kafe ve restoran
kullanımlarının ticari bir aks olușturulması,
¾Birbirine yürüme mesafesinde yer alan ticari
kullanım ve odakların olması
¾Zemin kat kullanımlarının yoğunluklu ticaret
olmasına rağmen üst kat kullanımlarının konut
olması ve mahalle özelliğini korumuș olması
ZAYIF YÖNLER
¾Ticari kullanımların bazı bölgelerde așırı yoğun
olması
¾Ticari kullanımların yoğunluğuna bağlı olarak bina
estetiğini olumsuz etkilemesi
¾Ticari kullanımlarının yaya ve tașıt yollarında așırı
kullanıma neden olması
7LFDULNXOODQÕPODUÕQ\R÷XQODúWÕ÷Õ.D]ÕP.DUDEHNLU
&DGGHVL0XVWDID.HPDOYH6YDUL&DGGHOHUL
26
26YA5I NåTELåKLERå
Bornova kent merkezindeki yapılașmanın büyük bir
kısmının betonarme karkas tarzda, ortalama 4-5 kat ve
üzerindeki yapılașmalardan oluștuğu görülmüștür. Ancak
bina kat sayıları genel olarak zemin katta, ticari kullanımların
yoğunlaștığı ana arterler üzerinde (Örneğin Mustafa Kemal
ve Kazım Karabekir Caddeleri boyunca) 8-9 kat seviyelerine
çıkmaktadır; ayrıca eğlence fonksiyonlarının yoğun olarak
bulunduğu Küçük park civarı ve Süvari Caddesi gibi bölgeler
de kat yüksekliği açısından diğer bölgelere göre daha
yüksektir.
KAT
SAYISI
1 KATLI
2 KATLI
3 KATLI
4 KATLI
5 KATLI
6 KATLI
7 KATLI
8 KATLI
9 KATLI
10 KATLI
TOPLAM:
BİNA KAT SAYISI DAĞILIMLARI
ADEDİ
TOPLAM İÇİNDEKİ YÜZDESİ
(%)
175
147
120
76
208
61
121
93
90
10
1.101
% 15,90
% 13,35
% 10,90
% 6,90
% 18,90
% 5,55
% 11,00
% 8,45
% 8,10
% 0,90
% 100
Konutların yoğunlaștığı ve ana arterlerin arasında kalan
bölgelerin ortalama kat sayıları 4-5 civarında seyretmektedir.
Tarihi ve tescilli nitelikteki yapılar ise ortalama 1-2 katlıdır ve
bu yapıların yakın çevresinde de diğer yoğun yapılașmanın
aksine düșük yoğunluklu yapılașma görülmektedir. Aynı
zamanda, tarihi yapılașmanın olduğu bölgedeki yapı
nizamlarının da ayrık/bahçeli olması nedeniyle bölgenin
geri kalan kısmından ayrıștığı gözlenmiștir. Analiz alanında
toplam 1.101 adet bina bulunmaktadır, bu binaların kat
sayılarına göre dağılımları tablo 2.6.1. de gösterilmiștir.
7DEOR%LQD.DW6D\ÕVÕ'D÷ÕOÕPODUÕ7DEORVX
Ağırlıklı olarak 4 kat ve üzeri (alanın ~% 60 lık kısmını
kaplamaktadırlar) yapılașmaya sahip bir dokuya sahip
bölgenin ortasında, Büyük park- Cumhuriyet MeydanıMurat Köșkü odaklarının olușturduğu kentsel açık alanlar
ile tescilli yapıların bulunduğu 1-2 katlı yapılașmanın olduğu
bölgeler, çevrenin yoğunluğunu azaltan ve bu nedenle önemli
bir potansiyel olarak değerlendirilmeleri gereken kesimlerdir.
Söz konusu bölgenin ayrık nizamda, oldukça geniș bahçe
alanları ve düșük kat yüksekliği ile yapılașmıș olması, bu kısmı
çalıșılan alanın genelinden ayrı bir noktaya getirmektedir.
Ayrıca bu bölüm deprem vb. doğal afet anlarında doğal bir
güvenli toplanma alanı olarak kullanılabilecek potansiyele
sahiptir.
Bölgedeki tarihi-tescilli nitelikli yapıların büyük bir kısmı ișlev
değișikliğine uğramıșlardır. Pek çoğu yeme-içme, kafe gibi
ișlevler ile kullanılmaktadırlar. Çoğunluğu ișlev değiștirerek
kullanılan bu yapıların birbirlerine yürüme mesafesinde, belli
bir bölge içerisinde toplanmıș olmaları ve çok az bir kısmının
kullanılamayacak kadar yıpranmıș olması bölge geneli için
olumlu özellik olarak görülmektedir. Bu durum, yapıların
toplandığı bölgenin tamamının, ileriki dönemlerde belli
bir ișlev ile kullanılmak üzere projelendirilmesinde kolaylık
yaratacak bir unsurdur.
Bölgenin geri kalanı, özellikle 7-10 kat arasında yapılașmaların
bulunduğu alanlar, bazı noktalarda, doğal gün ıșığının
kullanımını sınırlandırmaktadır; bu durum (kat yüksekliklerinin
fazla olması) çevre algılanabilirliğini de düșürmektedir. Ayrıca,
kat yüksekliklerinin artması ile olușan nüfus yoğunluğu
beraberinde otopark kısıtlılığını da getirmektedir. Bu nedenle
bölgedeki yüksek katlı yapılașmalar, alanın geneli için
olumsuz özellik teșkil etmektedir.
Analiz alanının büyük kısmı (dıșarıdan yapılan gözlemlere
göre) strüktürel onarım gerektirmeyen yapı kalitesine
sahiptir. Yapılan çalıșmalarda bölge genelindeki yapıların
yaș ortalamasının 20-25 civarında olduğu, belli noktalarda
ortalamanın bu değerlerin de üzerine çıktığı gözlenmiștir. Bu
nedenle görsel incelemelere göre bakım ihtiyacı bulunmadığı
tahmin edilen binaların da orta-uzun vadede yenilemeonarım ihtiyaçlarının olușacağı düșünülmektedir.
Bölgedeki apartman tarzı yapılașmaların genelinde,
birbirini tamamlayacak nitelikte dil birlikteliği kullanılmadığı
görülmüștür. Bu nedenle, özellikle bazı noktalardaki
yapılașmaların, yapılacak yüzeysel onarımlar ile bölge
standartlarına katkı sağlayabilecekleri tahmin edilmektedir.
2
ùHNLO%LQD.DW6D\ÕODUÕ
Bölgedeki trafik yoğunluğu özellikle toplu tașım amaçlı
araçların çalıștığı arterler üzerinde yüksek seviyelerdedir,
ara sokaklarda ise bu yoğunluk azalmaktadır. Bu nedenle
bu arterler üzerindeki yapıların, bölgenin diğer kısımlarındaki
ùHNLO<DSÕ1LWHOLNOHUL
yapılara göre daha yüksek oranda tașıt kaynaklı hava
kirliliğine maruz kaldığı ve daha sık yenilenme gereksinimi
duydukları görülmüștür.
28
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Birbirine yürüme mesafesinde çok sayıda tarihi
miras niteliğinde tescilli yapı bulunması
¾Tescilli yapıların pek çoğunun onarım sonrasında
kullanılabilir olması.
¾Tarihi miras niteliğindeki binaların belli bir bölgede
toplanmıș olması
¾Büyük park-Cumhuriyet Meydanı-Murat köșkü
arasındaki bölgenin, diğer alanlara göre düșük
yoğunlukta yapılașmasının olması
¾Deprem durumunda toplanılacak, düșük kat
sayısına sahip, geniș açık alanlara sahip bölgelerin
bulunması
2 :LAđIM TAđIT ERåđåMå
Kent içi ulașımda erișilebilirliğin sağlanabilmesi için ulașım
ağının bütün kullanıcılara kolaylık sağlayıcı nitelikte olması
gerekmektedir. Ulașım ağı içerisinde yer alan erișim sistemi
çeșitliğinin birbirleri ile entegre olması ve bağlantı noktalarının
nitelikli olması gerekmektedir. Birbirleri ile entegre olmuș
ulașım yolları ve bunların sağladığı kullanım kolaylığı kentiçi
ulașım ağının güvenliğini ve erișilebilirliğini arttırmaktadır.
Bornova kent merkezi içerisinde yapılan tașıt erișimi ve ulașım
analizleri ile proje sınırları içerisindeki ulașım ağında tașıt ve
yaya kullanım yoğunlukları, trafik akıș yönü, araç park yerileri,
ulașım güzergahları ve kademelenmesi incelenerek tașıt ve
yayalar için sağladığı olanak ve zorluklar tespit edilmiștir.
%|OJHJHQHOLQHJ|UHGúN\R÷XQOXNWDDFLOGXUXPODUGD
WRSODQDELOHFHNDoÕNDODQODU
2QDUÕPJ|UPúYHELUELULQH\DNÕQPHVDIHOLWDULKL\DSÕODU
ZAYIF YÖNLER
¾Alanın büyük kısmında yüksek katlı,
yoğun
yapılașmanın bulunması
¾Bazı noktalardan bina yükseklikleri nedeniyle gün
ıșığından kısıtlı faydalanılabilmesi
¾Dar sokaklarda yüksek yapılar nedeniyle çevre
algılanabilirliğinin düșük seviyede kalması
¾Yüksek yoğunluk nedeniyle bölgede otopark
sıkıntısının ortaya çıkması
¾Bölgedeki konut stokunun yașlanmaya bașlaması,
yenileme ihtiyacının artması
<NVHNNDWOÕ\R÷XQ\DSÕODúPÕúVRNDNODU
2WRSDUNVÕNÕQWÕVÕ
ùHNLO7D¿NDNÕú\|Q7HN\|QoLIW\|Q
Trafik akıșı analizi ile tașıt yolları üzerindeki trafik yönleri
tespit edilmiștir. Yapılan analiz çalıșması sonucunda; yaya
kullanımının yoğun olduğu bölgelerde trafiğin kontrollü
akıșını ve yaya güvenliğini sağlamak amacı ile tek yönlü trafik
akıșının sağlandığı tespit edilmiștir. Özellikle yaya ve tașıt
kullanımının yoğun olduğu ve yolların karma kullanıldığı Büyük
park, Küçük park, Süvari caddesi ve çevrelerinde tek yönlü
trafik akıșı sağlanmaktadır. Bu bölgelerde kafe, restoran
gibi kullanımların yoğun olması ve cadde üzerinde ticari
aks olușturması tașıt ve yaya yoğunluğunu arttırmaktadır.
Söz konusu yoğunluk, trafik akıșında aksamalara ve yaya
kullanıcılar için güvenlik sorunlarına neden olabilmektedir.
Bu sorunların en aza indirilebilmesi ve trafiğin kontrollü
olabilmesi, yaya güvenliğinin arttırabilmesi için tek yön trafik
akıșı uygulandığı tespit edilmiștir. Cumhuriyet Meydanı
çevresinde ve eski çarșı bölgesinde ise yaya kullanıcı
yoğunluğunun azalması ile birlikte çift yön trafik akıșı olduğu
tespit edilmiștir.
Bornova kent merkezinde tașıt yolları tașıdıkları trafik yüküne
ve genișliklerine bağlı olarak kademelenme içerisindedirler.
Merkezin en önemli ulașım akslarını olușturan Mustafa
Kemal Caddesi, Kazım Karabekir Caddesi, Fevzi Çakmak
Caddesi ve bu caddeleri çevre yoluna bağlayıcı nitelikte
olan Gediz Caddesi ile Zafer caddesi üzerinde tașıt trafik
yoğunluğunun kent içerisinde ki yoğunluğa oranla fazla
olduğu tespit edilmiștir. Bu caddelerin Bornova Kent Merkezi
içerisinde birinci derece ulașım yolu olması ve çoğunlukla çift
yönlü olarak kullanılması tașıt yoğunluğu arttırmıștır. Ayrıca
Mustafa Kemal Caddesi ile İbrahim Hakkı Caddesi arasında
bağlantıyı sağlayan caddelerde de tașıt trafik yoğunluğunun
fazla olduğu görülmektedir.
29
Kent merkezinde yapılan incelemede toplu tașım araçlarının
Mustafa Kemal caddesi, Kazım Karabekir Caddesi, Fevzi
Çakmak Caddesi ve Gediz Caddesini kullandığı tespit
edilmiștir. Yaya kullanıcıların yoğun olduğu Küçük Park,
Büyük Park ve Süvari Caddesine toplu tașım araçlarının
girmediği tespit edilmiștir. Metro hattının ve toplu tașım
duraklarının yaya kullanıcılara yürüme mesafesinde
olduğu tespit edilmiștir. Yapılan incelemede toplu tașım
güzergahlarının Bornova kent merkezine ulașımı rahat
sağlayıcı nitelikte olduğu tespit edilmiștir.
ùHNLO7DúÕWWD¿N\R÷XQOX÷X
Süvari caddesi üzerinde trafik akıșının tek yön olmasınında
etkisiyle tașıt trafik yoğunluğunun orta derece olduğu
görülmektedir. Mustafa Kemal Caddesi ve Süvari Caddesi
arasında geçișleri sağlayan cadde ve sokaklar ile Kazım
Karabekir Caddesi ve Fevzi Çakmak Caddesi arasında
geçișleri sağlayan cadde ve sokaklarda trafik akıș
yoğunluğunun ortada derece olduğu görülmektedir.
Küçük park, Büyük park ve Süvari Caddesi çevresinde
yer alan sokak ve caddelerde kafe ve restoran gibi ticari
kullanımların ve eğlence mekanlarının yoğunlaștığı bölgelerde
tașıt trafik yoğunluğunun diğer caddelere oranla az olduğu
tespit edilmiștir. Tarihi yapıların yoğun olduğu Kazım
Karabekir Caddesi ve Fevzi Çakmak Caddesi arasındaki
bölgede tașıt trafik yoğunluğunun az olduğu görülmektedir.
Eski çarșı ve çevresindeki sokaklarda ise tașıt trafik
yoğunluğunun az olduğu tespit edilmiștir. Tașıt trafik
yoğunluğun az olmasında,ticari kullanımların da azalıyor
olmasının etkisi vardır. Hükümet Konağının kuzeyindeki
sokaklarda da tașıt trafik yoğunluğunun en az olduğu tespit
edilmiștir.
ùHNLO7RSOXWDúÕPJ]HUJDKODUÕ
3
Șekil 2.7.4 Otoparklar ve araç park yerleri
31
Bornova kent merkezinde otoparklar ve araç park yeri
analizinde bölge içerisindeki park yerlerinin yoğunluğu
ve kullanım dengesi değerlendirilmiștir. Merkez bölgede
araçlar yoğunluklu olarak yol kenarına park eedilmektedir.
Küçük park ve Eski Çarșı çevreleri ise motorsiklet ve bisiklet
parkı olarak kullanılmaktadır. Büyük park ve Süvari caddesi
çevresinde de yine yol kenarına ve kaldırımları park eden
araçların yoğun olduğu görülmüștür. Yaya yoğunluğunun
ve ticari yoğunluğun fazla olduğu Küçük park, Büyük Park
ve Süvari caddesinde aynı zamanda kaldırımlara park
eden araç sayısının da oldukça fazla olduğu görülmektedir.
Yol kenarına ve kaldırıma park eden araçlar yayaların
kaldırım kullanımını ve donatılar arasındaki güvenli erișimini
engellemektedir (Bkz. Șekil 2.7.4)
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Çevre ile güçlü ulașım bağlantı sağlayacak tașıt
güzergahlarının varlığı
¾Potansiyel yürüyüș rotaları
¾Çok çeșitli toplu tașım sistemlerinin olması
ZAYIF YÖNLER
¾Araç yoğunluğuna karșın otopark olanaklarının çok
kısıtlı olması
¾Tașıtların sokakları ișgal etmesi
¾Araç trafiğinin yoğunluğuna bağlı olarak trafik
sıkıșıklığı
¾Refüjlü yollarda karșıdan karșıya geçme zorluğu
¾Refüj sınırlayıcılarının çok yüksek olmasının psikolojik
sınır etkisi yaratması
¾Refüjlerdeki geçiș boșluklarının dar olması nedeniyle
yaya hareketlerinin sınırlanması
¾Yaya geçiș ișaretlerinin eksikliği
¾Dağınık ve belirsiz duraklar
¾Toplu tașıma tarifeleri ve rotaları ile ilgili sınırlı bilgi
sunumu
28YAYA ERåđåMå
Bornova kent merkezinde yaya erișimi açısından yapılan
değerlendirmelerde sokaklardaki yaya kullanımının oldukça
yoğun olduğu tespit edilmiștir. Merkez içinde ve çevresinde
önemli tașıt yollarının bulunması, toplu ulașım araçlarının
geçiș noktaları olması, önemli ticari aktivitelerin, restoran,
kafe gibi sosyalleșme mekânların bulunması ve bu birimlerin
belirli caddelerde özelleșmesi, idari birimlerin sıklığı ve
Bornova için önem teșkil eden parkların bu alanda yer
alması, yaya yoğunluğunu arttıran en önemli etkenlerdir.
YAYA YOĞUNLUĞU ANALİZİ
Alanının geneli incelendiğinde bazı güzergâhlar üzerinde
yaya yoğunluğunun diğer güzergâhlardan fazla olduğu
izlenmektedir. (Bkz. Șekil 2.8.1)Ayrıca çok yoğun yaya
kullanımının olduğu güzergâhlara bağlanan sokaklarda
da çoğunlukla yoğun yaya kullanımı gözlenmektedir.
Ara sokaklarda ve tașıtın da az kullandığı sokaklarda ise
genellikle yaya yoğunluğu da azalmaktadır.
<R÷XQOX÷XD]RODQDUDVRNDNODU
2UWD\D\D\R÷XQOX÷XQDVDKLSVRNDNODU
dRN\R÷XQ\D\DNXOODQÕPÕQDVDKLSVRNDNODU
Alan sınırı içerisinde Süvari Caddesi gibi sokaklar
incelendiğinde, bu sokakların birbiriyle doğru orantılı bir
șekilde hem tașıt hem de yaya yoğunluğu bakımından en
yoğun sokaklar olduğunu görmekteyiz. Bu durum sokağın
kullanımı açısından bazı sorunlara yol açmaktadır. Kafe,
restoran gibi yayaların yoğun olarak kullandığı ticari birimlerin
yer aldığı ve yaya kullanımının yoğun olarak tercih edildiği
bu güzergâhta, tașıt trafiğinin varlığı hem yayanın sokak
boyunca rahat hareket etmesini engellemekte, hem de
görsel çevre estetiği açısında sorunlara neden olmaktadır.
32
ùHNLO<D\D<R÷XQOX÷X+DULWDVÕ
33
YÜRÜYÜȘ MESAFELERİ
SOKAK YOĞUNLUK ANALİZLERİ
Bornova kent merkezinde yayaların yürüyerek yaklașık
8 dakikalık bir süre içerisinde önemli alanlara ulașımını
sağlayabildikleri tespit edilmiștir (Bkz. Șekil 2.8.2)
Yürünebilirlik açısından erișilebilirlik çok önemli bir konudur
ve alanın yaya yoğunluğunu arttıran bir etkendir. Așağıdaki
șekilde bu mesafeler detaylı bir șekilde ele alınmıștır.
Proje alanı içerisinde yaya erișimi açısından en yoğun olarak
kullanıldığı gözlemlenen caddelerin kullanım özelliklerine
ilișkin analizlere yer verilmektedir.
Mustafa Kemal Caddesi
Kısa sürelerde çok fazla önemli konuma ulașma imkânı
sağlayan bu alanın yürümeye elverișli olması gerekmektedir.
Gerekli yerlerde tașıt ve yaya birbirinden ayrılmalı ve
yürümeye elverișli hale getirilmelidir.
Analiz alanı içerisinde en yoğun kullanımı olan caddedir. Tașıt
trafiğinin ve yaya yoğunluğunun çok fazla gözlemlendiği
bu caddede, üst katlardaki konut kullanımına karșın zemin
katlarda ticari birimlerin çokluğu dikkat çekmektedir. Ayrıca
önemli bir geçiș bölgesidir. Alanda bulunan kültürel önemi
ùHNLO RGDN QRNWDVÕ DODQÕQ RUWDVÕQGD 6YDUL & DOÕQDUDN yüksek olan Peterson köșkü, pazar yeri, vergi dairesi gibi
KD]ÕUODQPÕúWÕU
kullanımlar, yaya yoğunluğunu önemli ölçüde arttırmaktadır.
Șekilde 2.8.2’de, merkezi bir konumdan 2 dakikalık bir
yürüyüș mesafesinde Büyük Park’a, Belediye’ye ulașılabildiği
belirtilmektedir. 5 dakikalık bir yürüyüș mesafesinde ise,
Süvari Caddesi’nde bulunan kafe kullanımlarına, Peterson
köșküne, tarihi Bornova evlerine ve önemli bir kavșak
noktasına çıkan Cumhuriyet meydanına ulașılabilir. Aynı
șekilde 8 dakikalık bir yürüyüș mesafesinde kuzeyde bulunan
Așık Veysel Rekreasyon Alanına, hükümet konağına, Ankara
Caddesine ve metroya ulașılabilmektedir.
Zafer Caddesi
Tașıtın ve yayanın çok yoğun olarak bulunduğu caddelerden
birisidir. Caddenin yoğun olmasının nedeni, Süvari caddesine
ulașması ve Mustafa Kemal Caddesi ile Bornova’nın en yoğun
caddesi olan Ankara Caddesi arasında bir geçiș konumunda
olmasıdır. Metroya ulașım açısından da önemlidir. İki tarafı
bol ağaçlıklı ve yürüyüșe elverișli șekilde bașlayan cadde,
Ankara caddesine doğru yürümesi zor daralan bir sokak
haline gelmektedir.
34
Süvari Caddesi
Süvari Caddesi’nde yaya yoğunluğunun diğer alanlara göre
daha çok yoğun olduğu tespit edilmiștir. Süvari Caddesi, kafe
ve Restoran kullanımları açısından özelleșmiș bir alandır. Ve
günün her saati yoğun bir șekilde kullanılmaktadır. Bornova’nın
en önemli sokaklardan biridir. Ayrıca Büyük park ve belediyenin
bu caddede bulunması önemini arttırmaktadır. Ancak tașıt
kullanımının yoğun olması yayalar için sıkıntı yaratmaktadır.
Gediz Caddesi
Gediz Caddesi ise Zafer Caddesi’nin paralelinde ona alternatif
bir yol olarak görülmektedir. Ankara caddesinden, Mustafa
Kemal Caddesi’ne ulașmada önemli rol oynamaktadır.
Alanda ufak park kullanımların olması ve İngiliz mezarlığının
bulunması yaya yoğunluğunu arttırıcı etkenlerdendir.
Fevzi Çakmak Caddesi
Kazım Karabekir Caddesi
Kazım Karabekir Caddesi, Hükümet Konağı ve Gençlik caddesi
arasında kalan önemli bir caddedir. Önemli bir kavșak noktasına
bağlanması, Katolik klisesinin olması, idari birimlerin bulunması
ve konut altı ticari birimlerin çokluğu, alanda yaya yoğunluğu
arttıran etkenlerdendir.
Fevzi Çakmak Caddesi, Büyük Park’ın yanından Cumhuriyet
Meydanına ulașan bir cadde olduğundan yayanın yoğun
olarak kullandığı bir caddedir. Ayrıca gündüz ve gece yoğun
olarak kafe, restoran ve özel günlerde kullanılan Edward
Whittal Garden’ın olması, sokağın hem canlı hem de yeșil ve
yaya kullanımına elverișli olmasına neden olmuștur.
35
Merkez alan içerisinde yaya yoğunluğunun haftanın her
günü ve saatinde çok yoğun olduğu gözlemlenmektedir.
Bir önceki sayfalarda değinilen önemli caddelerde yaya
yoğunluğu haftalık ve günlük olarak gözlemlendiğinde
așağıdaki gibi bir tablo ortaya çıkmaktadır.
Zafer Caddesi ve Mustafa Kemal Caddesinin olduğu
kısımdaki kavșak noktasında fotoğrafta görüldüğü üzere
engelli erișime uygun unsurlar bulunmaktadır. Fakat yaya
geçidi çizgisi hiç görülmemektedir ve kaldırıma bağlayan
eğimler farklı materyallerle belirginleștirilmemiștir
Özellikle üniversite kampüslerinin Bornova kent merkezine
yakınlığına bağlı olarak çevrede çok sayıda kafe gibi
kullanımların bulunması nedeniyle özellikle hafta sonları
alan çok yoğun olarak kullanılmaktadır. Parkların, sosyal ve
kültürel tesislerin ve ticari birimlerin çeșitliliğinden dolayı her
yaș grubu hafta sonu bu alana çekmektedir
Ayrıca, ticari ve idari birimlerin fazlalığı, büyük park
kullanımlarının bulunması hafta içi özellikle öğlen saatleri bu
caddelerin yoğun olarak kullanılmasının nedenidir. Çalıșan ve
çalıșmayan kesim, bu nedenle hafta içi bu alanda yine yoğun
olarak gözlemlenmektedir. Üniversitenin de bulunmasından
ötürü öğlen saatleri öğrenciler tarafından kafe bölgesinde
bir yoğunluk artıșına neden olmaktadır. Ancak alanı genel
olarak değerlendirdiğimizde, hafta sonları ve hafta içi öğlen
saatleri yaya yoğunluğunun en fazla olduğu tespit edilmiștir.
Yaya Geçit Olanakları Analizi
Proje alanı içerisinde yapılan yaya geçit olanakları analizinde
sadece tașıtın ve yayanın çok yoğun olarak kullanıldığı
caddelerde yaya geçitleri olduğu tespit edilmiștir. Bu
caddelerin aynı zamanda alanın toplu tașım güzergâhları
olduğu görülmektedir. Ticari kullanımların ve aktivitelerin
yoğun olduğu caddelerde yaya geçitleri artıș göstermektedir.
Kavșak noktalarında bulunan yaya geçitleri hem sıkça
bulunmaktadır hem de engelli erișimine uygundur.
ùHNLO<D\D*HoLWOHUL
Yaya geçitleri analizi haritasından anlașıldığı üzere, yaya
geçitleri sadece, Mustafa Kemal Caddesi, Kazım Karabekir
Caddesi ve Gençlik caddesinde bulunmaktadır. Yaya’nın
tașıtın aynı șekilde çok yoğun kullanıldığı Gediz, Zafer ve
Süvari Caddelerinde yaya geçidi eksikliği bulunmaktadır.
Yaya geçit olanaklarını sağlayacak ișaret levha olmaması ve
tașıtların yol kenarı ve kaldırımlara park etmesi bu bölgelerde
yaya erișimini zorlaștırmakta, yaya güvenliğini düșürmektedir.
Yine aynı șekilde yaya geçitlerinin hepsinin çizgileri silinmiș
ya da görülmemektedir. Yaya geçitleri engelli erișimine
uygun görülse de hissedilebilir yer çizgileri bulunmamaktadır
ve farklı karakteristik özellikteki yer döșemelerinin olmadığı
görülmektedir.
Yaya geçitlerinin olmadığı orta ve az yoğunluğa sahip
caddelerde yayalar karșıdan karșıya geçerken güçlük
çekmektedirler. Arabaların düzensiz bir șekilde yola park
etmesi bunun en önemli etkenlerindedir.
36
29 åMAR 5LANLAMA KARARLARI
Birinci fotoğraf, Mustafa Kemal Caddesinden çekilmiștir
ve belirsiz yaya çizgileri görülmektedir. İkinci fotoğraf ise
Zafer Caddesindeki geçișleri engelleyen park etmiș araçları
göstermektedir.
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Eğlence, ticaret ve dinlenim ağırlıklı kullanımlar ile
tarihi yapıların bulunduğu İlginç yürüyüș rotalarının
bulunması
¾Toplu ulașım araçlarına yakınlık
¾Ağaçlıklı ve geniș yaya yollarının bulunması
¾Yaya potansiyelinin olması
¾Üniversite’nin bulunmasından kaynaklı genç
nüfusun fazlalılığı
¾Bu genç nüfusun yürüyüșü tercih etmesi
¾Zemin katta ticari faaliyetlerin bulunmasına bağlı
olarak yaya kullanımına talep olması
¾İdari birimlerin fazlalığı
¾Kafe-restoran kullanımlarının belirli yerlerde
özelleșmesi
¾10 dakikalık bir yürüyüșle alanda ulașılabilirlik
¾Çok sayıda parkın alan içerisinde bulunması
¾Yaya geçitlerinin kısmen engelli erișimine uygun
olması
¾Kavșak noktalarında yaya geçitlerinin sık olması
¾Tașıtın yoğun olduğu caddelerde yaya geçitlerinin
bulunması
Çalıșma alanını kapsayan Bornova’ya dair ilk imar planı
1964 yılında hazırlanmıștır. Plan, 1980 yılında revizyona
uğramıștır. 1991 yılında geleneksel çarșı alanı sit alanı
olarak ilan edilmiștir. Kentsel sit alanına ilișkin planlama
çalıșmaları devam etmektedir. Bunlara ek olarak, Süvari
Caddesi ve çarșının art alanında münferit dönüșümler
gerçekleșmektedir. 1964 yılında hazırlanan ve 1980’de
revizyona uğrayan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı’na
göre Mustafa Kemal Caddesi 25.00 m’lik yol ile çalıșma alanı
içerisinde birinci derece yol olmakla beraber yol genișlikleri
20, 17 ve 15 metre olarak kademelenmektedir. İzmir raylı
sistemlerine ilișkin projede mevcut metro hattı Evka 3
durağından, Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Bornova
Merkez durağına bağlanmaktadır. İmar Planı’na göre metro
çıkıșının olduğu Kars İlkokulu ve Santa Maria Katolik Kilisesi’ni
kapsayan alanda yayalaștırma yapılmıștır. Buna ek olarak,
Küçük Park’ı doğudan çevreleyen iki sokakta yayalaștırma
yapılmıștır. Ulașım problemleri cul de sac șeklinde tasarlanan
otopark alanları ile çözülmeye çalıșılmıștır. Bunun yanı sıra
cep otoparkları tasarlanmıștır. Mevcut kullanımlar büyük
ölçüde korunmuș, Peterson Köșkü’nün batısında kalan
inșaat alanı kültür merkezi alanı olarak planlanmıștır. Santa
Maria Katolik Kilisesi’nin doğusunda kalan alan özel proje
alanı olarak belirlenmiștir.
ZAYIF YÖNLER
¾Belirsiz yaya güzergâhlarının olması
¾Kullanılabilir belirli bir yaya yolunun olmaması
¾Belirli bölgelerde tașıt trafiğinden kaynaklı yayanın
yürüme ve karșıya geçme sıkıntısı
¾Geniș bașlayan yolların daralarak geçilmesi zor hale
gelmesi
¾Kaldırımların ișgalinden kaynaklı yürüyüș zorluğu
¾Ișıklandırmanın az olmasından kaynaklı belirli
sokaklarda akșam kullanımının azalması
¾Yeșil alanlara ulașmada güçlük
¾Yaya geçit çizgilerinin belirsiz ve algılanmıyor olması
¾Bazı tașıt yoğunluğunun fazla olduğu caddelerde
yaya geçidi eksikliği
¾Engelliler için güvenlikli geçidi sağlayan unsurların
eksik olması
¾Yaya geçitlerinin bulunduğu yerlerde trafik
levhalarının eksik olması
ùHNLOø]PLU0HWUR3ODQÕ
.D\QDNKWWSZZZL]PLUPHWURFRPWUKDEHUBD\ULQWL
DVS["LG 7\SH 3
ùHNLOøPDU3ODQÕ
38
3 KENTSEL TASAR
RIM -E)E+LERå ;E
,ENEL TASARIM STRATE/åSå
39
3.1. SENTEZ
ùHNLO6HQWH]
Çalıșma alanı içerisinde yapılan analizler sonucunda șekil
3.1. de görülen sentez ortaya çıkmıștır.
Alan kullanım çeșitliliği bakımından zengindir. Ticaret
kullanımları geleneksel çarșı çekirdeğinde yoğunlașmıștır.
Caddeler üzerinde ise konut altı ticari kullanımları yaygındır.
Cafe ve restoran kullanımları özellikle Süvari Caddesi
ve Küçük Park çevresinde toplanmıșlardır. Söz konusu
kullanımların kısmen birbirleriyle iletișim halinde olduğu
görülmekle birlikte kullanımların birbirine tam olarak entegre
olamadıkları gözlenmektedir. Örneğin ticaret-konut ya da
cafe/restoran-konut kullanımları birbirleriyle içiçe geçmiș
durumda iken cafe/restoran ve ticaret kullanımlarının bir
arada olduğu, ön plana çıkan bir bölge görülmemektedir.
Bölgedeki konut kullanımı ağırlıklı olarak söz konusu
sektörlerin üst katlarında yer seçmiștir. Bu durum, bölgelerin
kendi içlerinde çeșitli tasarım kararları alınabilmesi açısından
bir fırsat yaratmaktadır.
Sosyal donatılar, Cumhuriyet Meydanı yakın çevresinde
konumlanmıșlardır. Alan içerisindeki eğitim tesislerinin büyük
bir kısmı burda bulunmaktadır. Ulașım açısından bölgenin
en merkezi bölümü durumundaki bu bölgenin ilerleyen
dönemlerde de mevcut potansiyelini koruyacağı (sosyal
donatı ve eğitim kurumları açısından) tahmin edilmektedir.
Alan geneline bakıldığında Büyük park ve Peterson
köșkünün bulunduğu kısımların, bölge genelindeki en yoğun
yeșil alanlar oldukları görülmektedir; bunun yanısıra Suphi
Kula Parkı gibi daha küçük ölçekli yeșil alanlar yoğun bina
dokusu içerisinde yakın çevresinin nefes almasına imkân
veren odaklar haline gelmektedir.
Tescilli yapılar, alan içerisinde toplu halde bir merkez
olușturmușlardır. Söz konusu bölgenin koruma stratejileri
ile yeniden yorumlanması ile bölge geneli için ciddi bir
potansiyelin ortaya çıkabileceği düșünülmektedir. Zira söz
konusu alan içerisinde bireysel anlamda yapılan uygulamalar
ile bölgenin son dönemde cafe/eğlence alanı haline geldiği
gözlemlenebilmektedir (Bkz. Cafe Pi, Cafe Alin’s örnekler).
Tescilli yapıların yoğunlaștığı bu bölgenin, çalıșma alanının
tamamına entegre olacak șekilde özel olarak ele alınmasının
bölge açısından ciddi bir potansiyel yaratabileceği
düșünülmektedir.
Alan genelinde 3 büyük odak göze çarpmaktadır. Birincisi
Cumhuriyet Meydanı ve çevresi, ikincisi Büyük Park ve
üçüncüsü ise Küçük Parktır. Nirengi noktaları ise genel
olarak odak noktalarının çevrelerinde bulunmaktadırlar.
Tașıt yoğunluğu Mustafa Kemal, Zafer, Gediz, Gençlik,
Fevzi Çakmak ve Kazım Karabekir caddelerinde üst
yoğunluktadır. Ara sokaklarda ise yoğunluk ciddi oranda
azalmaktadır. Ancak bölge genelinde yașanan otopark
sıkıntısı nedeniyle belli noktalarda, ara sokaklar üzerinde
de yoğunluk yașandığı gözlenmiștir. Yaya yoğunluğu ise
tașıt yoğunluğu ile paralellik göstermiștir. Buna ek olarak
eğlenme ve dinlenme aktivitelerinin olduğu yerlerde (Büyük
Park, Küçük Park ve Süvari Caddesi) yayaların yoğun olarak
bulunduğu gözlemlenmiștir. Alan içerisinde bir açık ve bir
katlı otopark olmak üzere iki tane otopark alanı mevcuttur.
Belli noktalara önerilebilecek yeni otopark yapıları ile
öncelikle otopark sorununun azaltılmasının gerekli olduğu
düșünülmektedir. Akabinde, belirlenen ara sokaklarda
yapılabilecek yayalaștırma/trafik yavașlatma çalıșmaları
ile sokak kullanımlarının yayalar açısından rahatlaması
sağlanabilecektir.
Sonuç olarak çalıșma alanının genelinin zemin katlarda
ticaret/eğlence; üst katlarda ise konut kullanımı ile șekillendiği
ve kullanıcı profili açısından standart özellikler gösterdiği
gözlenmiș olup bölge için gelișim potansiyeli olușturduğu
düșünülen alanların (Küçük park-Süvari Caddesi hattı ile
tescilli binaların bulunduğu bölüm) bölgeyle etkileșiminin
detaylı irdelenmesinin faydalı olacağı düșünülmektedir.
4
3.2. TASARIM STRATE/åLERå đEMASI
Yapılan analiz çalıșmaları, gözlemler ve görüșmeler sonucu,
Bornova kent merkezinde belirlenen çalıșma alanı içerisinde
kullanım, kullanıcı ve doku çeșitliliği tespit edilmiș, bunların bir
bütün içinde zenginlik sağladığı fakat dengesiz bir dağılımda
olduğunun ve potansiyelinin yeterince değerlendirilemediği
görülmüștür. Bu sorunun nedeninin kullanımlar ve kullanıcılar
arasındaki kopukluktan ve erișim engellerinden kaynaklandığı
sonucuna varılmıș; bu doğrultuda projenin temasının bağlantı
olmasına karar verilmiștir. Proje kapsamında kopukluk olduğu
tespit edilen dönemsel kullanıcılar-yerel halk, genç-yașlı
kullanıcıları; güncel-geçmiș, modern-geleneksel ve eğlencedinlenme kullanımları arasında bağlantıyı sağlama temel
alınmıștır. Bu bağlantı șöyle sağlanmaktadır:
Yapılan analiz çalıșmalarının sentezlenmesinin ardından
kararlaștırılan tema ile uyumlu olacak șekilde Bornova kent
merkezi için; “Yașanabilir, sağlıklı, güvenli tarihi değerlerini koruyan
ve güçlendiren canlı bir kent merkezi” hedefi belirlenmiștir. Bu
hedefe ulașma amaçlı șu stratejiler geliștirilmiștir:
%
ALANIN DENGELİ KULLANIMLARININ
SAĞLANMASI
%
KENTİN TARİHİ POTANSİYELİNİN
ALGILANABİLİRLİĞİNİN VE FARKINDALIĞININ
SAĞLANMASI
%
TARİHİ ENTEGRASYON
%
ÇEKİM NOKTALARININ OLUŞTURULMASI
%
TRAFİĞİN SAKİNLEȘTİRİLMESİ
%
YÜRÜNEBİLİRLİĞİN VE ERİȘİLEBİLİRLİĞİ
ARTTIRILMASI
%
ORTAK YAȘAM ALANLARININ TÜM GRUPLAR İÇİN
ÇEKİCİ HALE GETİRİLMESİ
%
GÖRSEL ALGININ GÜÇLENDİRİLMESİ
Bu bağlamda olușturulan stratejilerde öncelikle ulașım ve otopark
sorunlarına çözüm getirilerek, bölgedeki karmașayı engellemek
ve yașanabilir, kullanımları dengeli bir Bornova yaratmak adına
birtakım çözümler getirilmiștir. 1/1000 ölçekli Uygulama İmar
Planı’nda da belirtildiği üzere metro hattının Bornova merkeze
kadar uzaması ve Cumhuriyet Meydanı’nda istasyonun yer
alması ile toplu tașıma gelișecektir. Toplu tașımayı teșvik etmek
ve araç kullanımını gerek İzmir merkezde, gerekse Bornova’nın
yaya kullanımının ağırlıklı olduğu kesimlerde azaltmak amacıyla
meydanın altında metro ile bağlantı kurulacak șekilde bir yeraltı
otoparkı tasarlanmıștır. Otopark sorununa çözüm getirecek ve
yol üstü parklanmanın da önlemesine yardımcı olacak bu yeraltı
parkının yanı sıra yaya yoğun bölgelere giriși caydırma amaçlı
çalıșma alanının çeperlerinde üç adet katlı otopark önerilmiștir.
Bunlara ek olarak, genç nüfus potansiyelini göz önünde
bulundurarak otomobil kullanımı yerine bisiklet kullanımını teșvik
etme amaçlı üniversite ve odak noktalara ulașımın sağlandığı
bisiklet yolları ve bisiklet park noktaları tasarlanmıștır.
Yürünebilirliği artırmak ve kent merkezindeki canlılığın,
potansiyeli bulunan fakat daha az kullanılan çalıșma alanının
doğusu ve kuzeydoğusuna doğru akıșını sağlamak amaçlı
yayalaștırma önerileri getirilmiștir. Bașta eğlence-dinlenme,
dönemsel kullanıcılar-yerel halk, modern-geleneksel ve gençyașlı bağlantılarının odağında olan Süvari Caddesi olmak üzere,
Küçük Park ve çevresi, Cumhuriyet Meydanı çevresi, geleneksel
çarșının olduğu alan ve bu alanlar arası akıșı sağlayacak olan
sokaklar yayalaștırılmıștır. Tașıt yollarının yaya yollarıyla kesiștiği
noktalarda bu yollar mevcut niteliğine göre yayalaștırılmıș ya
da cul-de-sac șeklinde tasarlanmıș böylece odaklar arası yaya
akıșının sürekliliğinin sağlanması sağlanmıștır. Alanda yapılan bu
değișiklikler nedeniyle trafik akıșının sağlıklı bir șekilde devam
edebilmesi için tek yön-çift yön uygulamaları gözden geçirilmiștir.
Ulașıma ilișkin kararlara ek olarak, alanın dengeli kullanımlarının
sağlanması, Küçük Park ve çevresindeki yoğunluğun diğer
bölgelere aktarılması amacıyla iki yeni odak noktası belirlenmiș,
mevcuttaki odak noktalarının (Küçük Park, Büyük Park,
Cumhuriyet Meydanı, geleneksel çarșı giriși) ise kent mobilyaları
nitelikli hale getirilerek güçlendirilmesi önerilmiștir. Belirlenen yeni
odak noktaları ile tarihi eserlerin yoğunlaștığı bölgelere doğru
yoğunluğu dağıtması amaçlanmıștır.
Tarihi bölgede yayalaștırma sonucu olușan meydan, alanın
kamusallașmasına ve daha güvenilir hale gelmesine olanak
sağlayacaktır. Buna benzer bir șekilde Hükümet Konağı’nın
kuzeyinde kalan alan değerlendirilerek, sanatçılar sokağına
dönüștürülecektir.
Süvari Caddesi’nin sonundaki yaya yolu da eskiden olduğu gibi
sahaflar sokağına dönüșecek, fakat öncekinden farklı olarak
alanın nitelikli sergi-satıș alanına dönüșebilmesi için alan kent
mobilyalarıyla desteklenecektir.
Büyük Park ve tarihi bölge arasında kalan eski sinema, eski
kullanımı devam edecek șekilde açık hava sineması olarak
yeniden faaliyete geçirilecektir.
Geleneksel çarșı ile Pazar alanı arasında kalan ve niteliksiz
yapılarda oto tamircilerinin bulunduğu sokak zanaatkârlar
sokağına dönüștürülecektir.
Pazar haftanın bir gününden yedi gününe çıkarılacak; böylece
tek günlük yoğunluk dağıtılacak, geleneksel ürünlerin üretimi
teșvik edilerek daha çok kullanıcıya erișimi sağlanacak ve
Bornova’ya özgü niteliği sağlamlaștırılacaktır.
Alınan bu kararlar ile odak noktaları, çekim noktaları ve
donatıların bulunduğu alanlar arasında kesintisiz yaya akıșı
aktiviteler ve ișlevlendirilmiș sokak ve binalar ile sağlanacaktır.
Yoğun olarak kullanılan ve merkezin güçlü odaklarından olan
Büyük Park’taki kullanımlar yapı yoğunluğunu arttırmıș, bu
alanın dinlenim niteliğini azaltmıștır. Ortak yașam alanlarını
daha çekici hale getirmek amacıyla, Büyük Park’taki belediye
binası, gençlik merkezi, kültür merkezinin, daha nitelikli hizmet
vermeye olanak sağlayacak alanlara tașınması gerekmektedir.
Bu bağlamda inșası devam eden kültür merkezinin tașınması
durumunda yapı yoğunluğu azalacak ve dinlenme alanı olan
büyük parkı rahatlatacaktır. Ayrıca atıl durumda bulunan
Peterson Köşkü›nün restore edilerek gençlik ve eğitim merkezi
olarak kullanılması, hem tarihi bir değerin yok olmasına engel
olacak hem de mevcutta Büyük Park’ta bulunan gençlik
merkezinin daha fazla olanaklara sahip olacak şekilde yeniden
değerlendirilmesine imkân verecektir.
41
ùHNLO.HQWVHO7DVDUÕP6WUDWHMLOHUL
42
4. KENTSEL TASAR
RIM STRATE/åLERå
43
4.1. KENTSEL TARå-å 54TANSåYEL
Bağlantı teması doğrultusunda geçmiș-güncel ve gelenekselmodern bağlantısını sağlama amaçlı kentsel tarihi potansiyel
kentin tarihi potansiyelinin algılanabilirliğinin ve farkındalığının
sağlanması stratejisi doğrultusunda değerlendirilmiș ve üç
alt hedef altında projelerle desteklenmiștir. Bu üç alt hedef
%Bölgenin tarihine ilișkin farkındalığın artırılması,
%Tarihi ögelerin algılanabilirliğinin artırılması,
%Tarihe referans veren aktivitelerin artırılması olarak
belirlenmiștir.
TARİHSEL FARKINDALIK VE BİLGİLENDİRME
gQHUL.XOODQÕP7DULKL<DUÕPDGDøVWDQEXO
Bölgenin Tarihine Dair Broșürlerin Hazırlanması.
Bölgeyi tanıtım amaçlı broșürlerin hazırlanması gerek yerleșik
nüfusun gerek dıșarıdan ziyarete gelen vatandașların bölgeyi
tanımasında dolayısıyla bilinç ve farkındalığın artmasında
etkili olacaktır. Bu broșürler bilgi merkezlerinin yanı sıra kafe
ve restoranlarda da dağıtılabilir.
Levanten Köșklerinin Duvarlarının Bilgilendirme ve Sergileme
Amaçlı Kullanılması
Psikolojik bir engel olușturmanın yanı sıra sağır duvarlar
nedeniyle güvenlik problemi yaratan köșk duvarlarının
Bornova tarihine referans verecek șekilde sergi amaçlı
kullanımlarla değerlendirilebilir. Geçmișe ait fotograflar,
bilgi levhaları ve Bornova hakkında söylenen sözler gibi
unsurların sergilenmesi, engellerin minimuma indirgenmesi
ve halkın tarih konusunda bilinçlendirilmesi açısından
önemli olmaktadır. Ayrıca ilgi çekici unsurların bu duvarlarda
sergilenmesi ıssız kalan duvarlı sokakların canlanmasını
sağlayacak ve güvenlik hissini artıracaktır.
Tarihte Bornova Hakkında Sözler:
1872’de Julius Seiff:
gQHUL*QH\$YXVWUDO\D7XU%URúU
ZZZNVNRSHFRPDXSRUWIROLRUIGVWRXUEURFKXUH
Bilgilendirme Tabelaları ve Plastik Öğelerin Tasarlanması
Bornova’nın kimliğine uygun olarak tasarlanacak ve
seçilmiș noktalara yerleștirilecek bilgilendirme tabelaları
ve plastik ögeler bölgenin tarihinin tanınması açısından
fayda sağlayacak, ilgi çekecek ve estetik bir görünüm
olușturacaktır.
³*]HO ø]PLU PDQ]DUDVÕQÕQ GR÷XVXQGD D÷Do YH oHúLWOL
ELWNLOHUOHGROXELUDODQGD\D\ÕODQYHND\DOÕNVÕUDGD÷ODUÕQ
RUWDVÕQGD +DFÕODU %RUQRYD YH 3ÕQDUEDúÕ N|\OHUL
'R÷X¶GDQ oRN $YUXSD¶\Õ oD÷UÕúWÕUDQ R J]HOLP EDKoHOL
HYOHUL\OHELUoLoHNJLELDoPDNWDGÕU6LYULND\DOÕNVÕUWÕ\OD
X]D\ÕS JLGHQ <DPDQODU 'D÷Õ YH HVNL DGÕ\OD 6LS\OXV
EXJQN DGÕ\OD 0DQLVD 'D÷Õ NX]H\H RODQ J|Uú
VÕQÕUODPDNWDGÕUdÕSODNGD÷ODUÕQ]HULQGHQEDNÕOGÕ÷ÕQGD
JQH\GH\HúLOWHSHOHULQDUDVÕQGDQJHoLSJLGHQGHPLU\ROX
YH NÕYUÕPODUOD DNÕS JLGHQ 0HOH]¶LQ ]HULQH NXUXOX
ELU WDEOR J]HOOL÷LQGHNL LNL VX NHPHUL J|UOHELOLU´
(Pınar i.’den aktarılan Mert, 2002, s.20)
20. yy bașları Nimet Arzık:
³ %RUQRYD¶\Õ \ÕOODU VRQUD J|UG÷PGH JHQH JDULS
ELU NRORQL\GL DPD NRORQODU ELU KD\OL \DúODQPÕúODUGÕ
+DOD VHoNLQOHU SL\DVDVÕQGD EDEDPÕQ ]DPDQÕQÕQ
-LUR¶ODUÕ /DIRQWHQ¶OHUL 6RODUL¶OHUL YDUGÕ +DOD oLoHNOL
EDKoHOHU LoLQGH øQJLOL] WLSL YLOODODUGD \DúÕ\RUODUGÕ
%LUWDNÕP SRVDVÕ] YH WDVDVÕ] LQVDQODUGÕ +DOD D\DNODUÕQÕ
EULo R\QDUNHQ WDQGÕUGD ÕVÕWÕ\RUODUGÕ \RUJDQODU
|UWS %X \]GHQ oR÷X øQJLOL] DULVWRNUDWODUÕ JLEL
URPDWL]PD ROPXúWX %H\OHULQ oDOÕúPDGÕNODUÕ oDOÕúPD
RGDODUÕQGD GXYDUODUGD DWPDGÕNODUÕ WIHNOHU FDPOÕ
GRODSODUGD WHPL] NXSDODUÕ YDUGÕ +DOD NDGÕQODUÕ
J]HO EDNÕPOÕ YH PLQLPXP GX\JXOXGXUODU .XOS
\DúDPÕ VUHU KDOD ø]PLU¶GH GL÷HU %RUQRYDOÕODU LoLQ
KD\DW LSHN DNÕúÕ\OD DNÕ\RU %DORODU RSHUHWNHU³
(Arzık N.’den aktarılan Mert, 2002, s.24)
44
0HYFXW.XOODQÕP%RUQRYD.|úNOHULQLQ'XYDUODUÕ
Yok Olmuș Önemli Tarihi Yapıların Yerlerinin Döșeme
Tașı veya Farklı Tasarım Ögeleri ile İșaretlenmesi
Yok olmuș yapılar tespit edilerek bulundukları noktaların
tasarım ögeleri ile temsili bir șekilde belirtilmesi kollektif
belleğin canlanmasına katkı sağlayacaktır.
gQHUL.XOODQÕP%HUOLQ'XYDUÕ$OPDQ\D
ZZZORQHO\SODQHWFRPHXURSHWUDYHOWLSVDQG
DUWLFOHV
TARå-å ÔELER)E AL,INA'åLåRLåK
Boș veya Kamusal Kullanıma Ayrılmıș Köșklerin
Restoran, Kafe, Kütüphane vb. Șeklinde
İșlevlendirilmesi
Atıl durumdaki köșklerin kamusal kullanıma açılması veya
restoran, kafe gibi ticari faaliyetlerle ișlevlendirilmesi hem
güvenlik açısından, hem estetik açıdan, hem de tarihle
bütünleșme açısından önemli olmaktadır. Mevcutta kitaplık,
müze, kafe, otel șeklindeki bu uygulamalar artırılmalıdır,
mevcut olan uygulamaların da düzenli ișlerliği ve devamlılığı
sağlanmalıdır.
Tarihi Yapıların Çevresinde Bulunan Uygunsuz ve Kötü
nitelikteki Yapıların Yıkılması
0HYFXW'XUXP.DWROLN.LOLVHVLgQ1LWHOLNVL]<DSÕODU
gQHUL&RUGRED$UMDQWLQ
øVWDQEXO+HUNHVLoLQ(ULúLOHELOLU%LU.HQW(PEDUT7UNL\H
Tarihi yapıların çevresinde bulunan niteliksiz yapılar,
6UGUOHELOLU8ODúÕP'HUQH÷L
eserlerin algılanabilirliğini azaltmakta ve olumsuz bir çevre
yaratmaktadır. Örneğin Santa Maria Kilisesi’nin çevresindeki
ticari yapılar yapının önünü kapamakta ve düzensizlik
nedeniyle olumsuz bir çevre yaratmaktadır. Bu gibi yapılar
tespit edilmeli ve yıkılmalıdır.
45
gQHUL
ZZZWKHHGLEOHEXVVWRSRUJ
0HYFXW'XUXP$WÕO.|úNOHU
gQHUL
KWWSVVPHGLDFDFKHDNSLQLPJFRP[D
EGEDEGEFGGFFHFMSJ
dR÷DOWÕOPDVÕgQHULOHQ8\JXODPD.DPXVDO2ODUDN
øúOHYOHQGLULOHQ.|úNOHU
Yıkılacak durumda olmayan yapılar için ise belirli
sınırlandırmalar ve kriterlerin olduğu bir düzenleme gereklidir.
Tarihi Bölgelerin ve Tarihi Odakların Çevresindeki Araç Park
Yerlerinin Sınırlandırılması
Tarihi bölgelerde olușan yol üstü parklanma hem tarihi
eserlere erișimi azaltmakta, hem de dar olan tarihi sokaklarda
trafik ve kaos yaratmaktadır. Bu parklanmalar alan dıșında yer
alan yer altı otoparkları ya da katlı otoparklara yönlendirilerek
engellenmeli ve tekrar olușumuna karșı önlemler alınmalıdır.
0HYFXW'XUXP<ROhVW3DUNODQPD
Tarih Rotasının Olușturulması, Rotanın Yer Döșemesi veya
Farklı Yönlendirici Öğelerle Tanımlanması
Tarihi nitelikteki yapıların takibini kolaylaștıracak bir tarihi
rotanın olușturulması ve tasarım ögeleri ile bu hattın
belirlenmesi, göz ardı edilen tescilli alanların canlanmasını
sağlayacak ve tarihi farkındalığı artıracaktır.
gQHUL
KWWSPHGLDFDFKHHFSLQLPJFRP[H
EGHEGEGGGGIGEEMSJ
46
gQHUL3LD]]DGHO&DPSLGRJOLR5RPDøWDO\D
KWWSPHGLDFGQWULSDGYLVRUFRPPHGLD
SKRWRVSLD]]DZLWKVWDWXHRIMSJ
YA5ISAL 4NARIM
gQHUL
ZZZYLFWRQDFRPEORJFDWHJRU\%HLQVSLUHG
DUFKLWHFWXUDOOLQHV
Tescilli Yapıların Orijinaline Uygun Bir Șekilde Restore
Edilmesi
Tescilli binalar ve duvarlar orjinal haline uygun olarak restore
edilmeli ve korunmalıdır.
Tarihi Yapıları Odak Gösterecek ve Vurgulayacak Șekilde
Tasarım Düzenlemelerinin Yapılması
Kentsel tasarım düzenlemeleri önemli nirengi noktaları
ve tarihi eserleri vurgulayacak, ortaya çıkaracak șekilde
düșünülmelidir.
gQHUL%UDVRY5RPDQ\D
KWWSDJRUDWUDYHOUR¿OH
KRWHODWWUDFWLRQLPDJHSKSBMSJ
0HYFXW'XUXP+DUDEH'XUXPXQGDNL.|úNOHU
Önemli Tarihi yapıların ıșıklandırılması
Önemli yapılar gece de fark edilmesi ve güvenlik hissinin
artması açısından ıșıklandırılmalıdır.
4
TARİHSEL SOSYAL YENİDEN CANLANDIRMA
Geleneksel Üretim ve Tüketim Biçimlerinin Geleneksel
Çarșıda ve Pazar Alanında Yeniden Canlandırılması
Geleneksel çarșıda ve pazar alanında, geleneksel üretim ve
tüketim biçimlerinin artması teșvik edilecektir.
Pazarın Haftanın Her Gününde Olması ve Pazarda Yöresel
Ürünlerin Satılması
Bornova’nın tarihinde de önemli bir yer tutan pazar haftanın
her günü yapılacak ve misket üzümü gibi Bornova’ya ve
İzmir’e özgü üretimlerin satıșı teșvik edilecektir.
%RUQRYD¶GD\\%DúODUÕQGD$WOHWL]P0VDEDNDODUÕ
.D\QDNKWWSOHYDQWLQHKHULWDJHFRPQRWHKWP
Bisiklet Yarıșlarının Gelenekselleștirilerek Düzenli Olarak
Yapılması
Türkiye’de ilk bisiklet yarıșlarının Bornova’da gerçekleșmesi
referanslı bisiklet yarıșları düzenlencektir.
%RUQRYD¶GD\\%DúODUÕQGD%LVLNOHW0VDEDNODUÕ
KWWSOHYDQWLQHKHULWDJHFRPSDQLRQLDQKWP
TARİHSEL YENİDEN İȘLEVLENDİRME
Süvari Caddesi’ni Cumhuriyet Meydanı’na bağlayan ve
eskiden sahafların bulunduğu alan yeniden aynı șekilde
ișlevlendirilecek ve canlandırılacaktır.
0HYFXW'XUXP6DKDÀDU6RND÷ÕQÕQ*QP]
gQHUL1DVFKPDUNW9L\DQD$YXVWXU\D
KWWSEORJVLODVFRUSFRPLQGH[SKS"DUFKLYHV
9LHQQDV1DVFKPDUNW3DUW,KWPO
KWWSZZZZLHQYLHQQDFRPQDVFKPDUNWSKS
.XOODQÕPÕ
Futbol Maçı ve Spor Aktivitelerinin gelenekselleștirilmesi ve
kutlanması
Türkiye’de ilk futbol maçının Bornova’da yapılmasını referans
alarak futbol karșılașmaları ve
atletizm aktivitelerinin
gelenekselleștirilmesi ve kutlanması sağlanacaktır.
gQHUL'XUXP6DKDÀDUÕQ%XOXQGX÷X6RND÷ÕQ
*HoPLúWHNL+DOLQH<HQLQGHQ'|QúWUOPHVL
48
Eski Açık Hava Sinemasının Yeniden Aynı İșlevle
Açılması
Bornova Parkı karșısında bulunan eski açık hava sineması
yeniden ișlevlendirilecek geçmiș ve güncel bağlantısı dinamik
Bornova merkezinin durgun tarihi merkeze bağlanması ile
fiziksel, geçmiște var olan bir aktivitenin tekrarlanması ile
sosyal açıdan kurulacaktır.
(VNLoDUúÕJLULúL
6DQWD0DULQD.DWROLN.LOLVHVLYH+NPHW.RQD÷Õ
0HYFXW'XUXP(VNL$oÕNKDYD6LQHPDVÕQÕQ
*QP]GHNL.XOODQÕPÕ
4.2. KENTSEL EKåM N4KTALARI
4.2.1.Analiz
Kentlerde, o kenti diğerlerinden farklı ve özel kılan belirli
noktalar, ișaretler ya da odaklar olarak tarif edebileceğimiz
yerler vardır. Bunlar aynı zamanda kentlerin çekim noktaları
olma özelliğini tașırlar. Bu noktaların özelliği yașayanlar
tarafından kolaylıkla hatırlanabilir olmaları ve kentsel hafıza da
önemli bir yer tutmalarıdır. Söz konusu kentsel noktalar bu
özellikleri nedeniyle yașayanları, ya da ziyaretçileri kendilerine
çekmektedir. Bu nedenle bu çalıșmada bu noktaları çekim
noktaları olarak tarif edilmișlerdir.
Bornova kent merkezinde çekim noktalarının üç ayrı
bölgede gruplanmıș oldukları tespit edilmiștir. (Bkz. Șekil
4.2.2). Birinci bölgede Eski Çarșı, Hüseyin İsabey Camii,
Hükümet Konağı ve tarihi Santa Marina Katolik Kilisesi yer
almaktadır. Bu alan genel olarak Bornova’nın yerel halkı
tarafından kullanılmaktadır. Eski Çarșı ișlevini yitirmemiștir
ancak çevredeki yüksek katlı yapılașmanın yarattığı baskının
da etkisiyle tarihi niteliği zaman içerisinde yıpranmıștır.
Günümüzde Eski Çarșı’da gerçekleștirilmiș olan restorasyon
uygulamaları dokunun tarihi özelliklerinin yeniden
kazanılmasına neden olmuștur. Yerel halkın kullanımına hitap
eden alıșveriș mağazaları, kahvehaneler ve çay bahçeleri
ile kentin önemli bir çekim merkezini olușturmaktadır. Alan
içerisinde kalan eğitim tesisleri de merkezin çekiciliğine
katkıda bulunmaktadır.
ùHNLO.HQWVHOdHNLP1RNWDODUÕ$QDOL]L
Çekim noktalarının olușturuğu ikinci küme ise Büyük Park
ve çevresindeji odak ve nirengi noktalarından olușmaktadır.
Parkın görsel çevre niteliği sadedir. Park içerisinde bulunan
belediye binası, nikâh dairesi ve gençlik merkezi kullanımları
yaya hareketliliğini arttırmaktadır. Park yerel halk, öğrenciler,
yașlı, genç ve çocuklar tarafından kısacası tüm Bornova
halkı tarafından aktif ve yoğun olarak kullanılmaktadır.
%\N3DUN
49
4.2. KENTSEL EKåM N4KTALARI
STRATE/åLERå
AYDINLATMA-IȘIKLANDIRMA
8÷XU0XPFX
.OWU0HUNH]L
3RUWDNDO&DIH
Kentlerdeki var olan odaklar, tarihi niteliği olan simgesel yapılar
gibi çekim noktalarının ıșıklandırılması algılanabilirliklerini
güçlendirirken aynı zamanda dikkat çekmelerine olanak
tanır. Binaların fiziksel durumlarına zarar vermeden ve
cephe özelliklerini ön plana çıkararak yapılan aydınlatma
çalıșmalarının sonuçları bașarılı olmaktadır.
Küçük Parkın ve Metro istasyonundan olușan çevre üçüncü
çekim bölgesini olușturmaktadır. Genellikle öğrencilere ve
gençlere yönelik kullanımların bu alanda toplandığını ve
görsel çevrenin diğer odak noktalarından daha farklı olduğu
göze çarpmaktadır. Gençlere ve öğrencilere yönelik kafeler,
kitapçılar & kırtasiyeciler, alıșveriș mağazaları vb. kullanımları
bu alanda yoğunlașmıș ve görsel çevreyi etkilemișlerdir.
Metro ve çıkıșındaki otobüs (ilk & son) duraklarının Bornova
ile konumu, küçük parkının karșılama noktası olmasına
sebep olmaktadır.
0HWURGDQ.oN3DUNDJHoLú\DSDQDQDDNV
gQHUL /RQGUD¶GDNL %LJ %HQ 6DDW .XOHVL |UQH÷LQGH GH
J|UOG÷ ]HUH ÕúÕNODQGÕUPD QLUHQJL QRNWDODUÕQÕQ
DOJÕODQDELOLUOL÷LQLoRN|QHPOLELoLPGHHWNLOHPHNWHGLU
.D\QDNKWWSEORJOLJKWLQQRYDWLRQVFRPWKHULJKW
OLJKWLQJOLJKWVRXWDWELJEHQHDUWKKRXUSKRWRV
.oNSDUN
5
BİLGİLENDİRME
ARINDIRMA
Çeșitli biçimlerdeki bilgilendirme kentsel odak noktalarının,
simgesel yapıların ve noktaların öneminin algılanmasını
sağlar ve söz konusu öğeler daha belirgin hale gelirler.
Bilgilendirme tabelaları kendi bașlarına farkındalık yaratırken
içerilerikleri ile odaklara yönelim sağlar. Așağıdaki örneklerde
kentsel odak noktaları çeșitli tanıtım tabelaları ile daha tanımlı
hale gelmișlerdir.
Kentlerde pek çok odak ve nirengi niteliğinde çekim noktası
olmasına karșın pek çoğunun çeșitli görsel kirlilik unsurları
ile gizlendiği ve görsel algının yok edildiği görülmüștür.
Bu nedenle kentsel çekim noktlarının daha belirgin ve
algılanabilir olmaları için görsel algıyı kısıtlayan unsurlardan
temizlenmeleri ve arındırılmaları gerekmektedir.
Mevcut: Küçük parktaki trafo ve motorsiklet parktaki
görsel algıyı kısıtlamakta ve Küçük parkın çekim noktası
olma özelliğini olumsuz yönde etkilemektedir.
gQHUL
KWWSPDUNVEXURFUDWLNFRPSRVW
Öneri: Bu nedenle söz konusu unsurlar kaldırılmalıdır.
Çevredeki yapılarda görsel sadeleșme sağlamak özellikle
tarihi odakların algılanmasında önemli rol oynamaktadır.
gQHUL
KWWSZZZUXVVHOOGHVLJQFRPLQGH[SKS"S 51
TANIMLAMA -BELİRGİNLEȘTİRME
0HYFXW7DULKLNLOLVHQLQoHYUHVLQLQNDUPDúÕNOÕ÷Õ
Zemin Döșemesi: Odak noktalarının belirgin hale
gelmesindeki bir diğer unsur yer döeșemesidir. Dikkat çeken
yapıların (bina, heykel,ağaç vs.) bulunduğu zeminde döșeme
kalitesi önem tașımaktadır. Bununla birlikte algılanabilirliği
arttırmak adına döșeme seçimi sade ve diğer alanları
tanımlayan döșemelerden farklı olarak seçilmelidir. Örneğin
Seville kent meydanında olduğu gibi zeminde farklılașma
yapılarak hem görsel açıdan hemde mekan kalitesi açısından
daha cazip hale geldiği gözlemlenmektedir.
gQHULø]PLU6DDW.XOHVL
KWWSKHLGLQLQJXQOXJXEORJVSRWFRPWUELU
]DPDQODUL]PLUPDQ]DUDODUKWPO
İzmir kentinin simgelerinden birisi olan saat kulesi örneğinde
görüldüğü gibi yapının bulunduğu zeminde gerek kot farkı
gerekse döșeme farkı olușturularak vurgulama yapılmıștır.
Kot farkından olușan hareketlenme ise oturma alanı olarak
tasarlanmıș odak direkt olarak saat kulesine çekilmiștir.
Boșluk yaratma: Zeminde farklı tasarımlar yapılarak
olușturulacak meydanlarda yeni odaklar yaratma
yolunda bir seçenek olarak görülebilir. Yoğun kent
dokusu içerisinde daha fazla yapı üretmeksizin zemin
tasarımı yapılarak alan algısı güçlendirilebilir. Küçük
Park ın konumu düșünüldüğünde zemin tasarımı için
uygun bir alan olabillir.
gQHUL6HYLOOH.HQW0H\GDQÕ
ZZZKDSS\WHOOXVFRPJDOOHU\SKS"LPJBLG Yönelim: Odaklara ve nirengilere yönlendirme sağlanması
odakları vurgulamak için kullanılan yaygın yöntemler arasında
gelmektedir. Topografik hareketler, alansal yönelimler
odağın konumunu vurgulayıcı ișaretlendirmeler örnek olarak
gösterilebilir.
52
YER OLUȘTURMA
4.3.4RTAK YAđAM ALANLARI
Yeni odak noktaları ve nirengiler olușturulabilir. Sanatsal
öğeler, yer döșemesi, su öğesi gibi düzenlemeler ile
birlikte bulușma noktaları olușturulabilir. Bornovanın
tarihsel kișilerinin heykelleri ile ortak yașam alanlarında
yeni odaklar olușturabilinir. Örneğin. Peterson köșkü bu
anlamda bir potansiyel olarak değerlendirilebilir. Tarihsel
odaklar olușturmak açısından Bornova birçok potansiyeli
barındırmaktadır.
4.3.1. ANALåZ
Ortak yașam alanları, konut gibi özel kullanımlar harici;
sokak, meydan, park gibi insanların bir arada olduğu;
özgürleștiği kamusal ve yarı özel mekânlardır. İyi tasarlanmıș
ortak kullanım alanları, kentlinin yașam kalitesini arttırır ve
kentlilik bilincinin artmasını sağlar.
ANALİZ: AÇIK MEKÂNLARDA SOSYALLEȘME
Bornova kent merkezinde, açık mekânlarda çok çeșitli ve
sürekli aktif bir soysal yașamın var olduğunu söyleyebiliriz.
Gözlemlerimize göre Bornova kent merkezinde farklı yaș
grupları merkezin farklı kesimlerinde sosyalleșmektedir.
Örneğin, gençlerin, yașlıların, çocuklu ailelerin bir arada
bulundukları mekânlar farklılașmaktadır.
İlçede bulunan üç üniversite nedeniyle çok sayıdaki üniversite
öğrencisi kentin sosyal yașamına katkıda bulunmaktadır.
Özellikle, Bornova’nın en önemli caddelerinden biri olan
Süvari Cadde’si üzerinde bulunan kafe ve restoranlar,
gençlerin yoğun olarak vakit geçirdiği ve sosyalleștiği
mekânlardır. Büyük Park, Küçük Park ve Süvari Caddesi,
üniversitelilerin sosyalleșmesine olanak sağlayan en elverișli
açık mekânlardır. (Șekil 4.3.1)
gQHUL7RZQ+DOO6TXDUH6ROLQJHQ*HUPDQ\
ZZZODQGH]LQHFRPLQGH[SKSWRZQKDOO
VTXDUHVROLQJHQE\VFDSHODQGVFKDIWVDUFKLWHNWHQ
gQHUL0DUN7ZDLQKH\NHOL0RQURYLD+DON.WSKDQHVL
KWWSVFVWDWLFÀLFNUFRPBED
FMSJ
Buna ek olarak merkezin doğu kesiminde tarihi yapıların
bulunduğu kesimlerde de gençlerin sosyalleșme
mekânlarının olduğu tespit edilmiștir. Yașlılar ise genellikle
geleneksel çarșının olduğu kesimde kahvelerde sosyalleșme
olanağı bulmaktadır. Çocuklu ailelerin ise Büyük Parkı tercih
ettikleri görülmüștür. (Șekil 4.3.2)
53
Büyük Park
Konumu ve niteliği itibariyle her yaș grubuna hitap etmektedir.
Çocuklar için çocuk oyun alanı bulunmaktadır. Burada
aileler de çocuklarıyla zaman geçirebilmektedir. Parkta
aynı zamanda spor, dinlenme, eğlence, rekreatif, kermes
gibi fonksiyonlar da gerçekleștirilebilmektedir. Ancak bazı
zamanlar sadece geçiș amacıyla kullanılmaktadır.
Büyük Park yașlı nüfus grupları içinde önemli bir sosyalleșme
alanıdır. Meydandaki kamelya özellikle yașlıların ve yürüyüș
yapan yetișkinlerin dinlenme ihtiyacını karșılamaktadır.
Park her yaștan kullanıcı tarafından tercih edilen bir alan
olması nedeniyle farklı yaș grupları açısından bir kesișme
ve iletișim alanı niteliği de tașımaktadır. Bu nedenle Büyük
Park’ta farklı yaș gruplarının birlikte sosyalleștiklerini
söyleyebiliriz.
<U\ú\ROODUÕ]HULQGH\HUDODQEDQNODUWP\Dú
JUXSODUÕLoLQGLQOHQPHRODQD÷ÕVXQPDNWDGÕU
3DUNLoHULVLQGHG]HQOHQPLúELUVRV\DOOHúPHDODQÕ
ùHNLO2UWDN.XOODQÕP$ODQODUÕQÕQdDOÕúPD$ODQÕ
øoHULVLQGHNL.RQXPODUÕ
%\N3DUN¶WD\HUDODQoLoHNOLNJLELRWXUPDRODQD÷Õ
VXQDQPHNDQODUVRV\DOOHúPHRODQD÷Õ\DUDWPDNWDGÕU
%\N3DUN¶WD\HUDODQoRFXNR\XQDODQÕSDUNÕ
oRFXNODULoLQELUoHNLPPHUNH]LKDOLQHJHWLUPLúWLU
3DUNLoLQGH\HUDODQVSRUDODQÕELUGL÷HUIDDOL\HWDODQÕQÕ
ROXúWXUPDNWDGÕU
54
Süvari Caddesi
Gençler bu aks üzerinde sosyalleșme olanağı bulmaktadır.
Aynı zamanda cadde üzerinde yer alan kafe ve restoranlar
bu alanı çekim merkezi haline getirmiștir. Birkaç
butiğin de bulunduğu cadde de alıșveriș faaliyetleri de
gerçekleștirilebilmektedir.
Küçük Park ve Büyük Parkı birbirine bağlayan ve yoğun bir
șekilde üniversite gençliği tarafından kullanılan önemli bir
akstır (Șekil 4.3.1).
Yol boyunca bulunan kafeler, restoranlar ve barlar genç
nüfus grupları için önemli bir çekim bölgesi olușturmaktadır
&DGGHER\XQFD\HUDODQNDIHYH
UHVWRUDQODU
$÷DoOÕNOÕELU\RORODQ6YDULFDGGHVL
<ROER\XQFD]HPLQNDWODUGD
NDIHUHVWRUDQNXOODQÕPÕ
Küçük Park
Metroya yakın olması ve Bornava merkeze erișimde içinden
geçilmesi itibarıyla önemli bir konuma sahiptir (Șekil 4.3.3).
Küçükpark üniversiteye yakın olması nedeniyle gençlerin
yoğun olarak toplanma alanı olarak gelișmiștir.
ùHNLO
Alanda bulunan kafe ve yeme-içme mekanları, gençler için
çekim noktası olușturmakta ve bölgede canlılık, yoğun
hareketlilik algısı olușmaktadır. Gençler için Çekici bir sosyal
mekana dönüșmüștür.
55
Șekil 4.3.2. Ortak Yașam Alanları Kullanıcı Grupları ve
Dağılımları
Ortak yașam alanları kullanıcılarının belirli yerlerde
yoğunlaștığı ve belirli yerlerde seyrekleștiği görülmektedir.
Bu durum; mekansal kullanımın çeșitlilik göstermesine
bağlı olmakla birlikte, ortak yașam alanlarının niteliksiz
olması, ortak alanlar arası bağlantının güçsüz olmasından
kaynaklandığı söylenebilmektedir.
Süvari Caddesi Küçük park ve Büyük parkı birbirine
bağlayan, ticari ve hizmet faaliyetlerinin bir arada bulunduğu
en kuvvetli akstır.
Küçük park konumu itibarı ile; geçiș, toplanma, dinlenme
fonksiyonlarını bir arada bulunduran bir mekandır. Fakat alan
niteliksiz ve tanımsız bir haldedir.
GÜÇLÜ YÖNLER
-Çekim noktalarının fazla ve yoğun olduğu bir kamusal
yașam algısı olușturması
-Ortak yașam alanlarının çoğunlukla canlı ve hareketli olması
-Üniversite öğrencileri ve gençler için sosyalleșme ortamı
sağlaması
-Alanın genel olarak gençler tarafından aktif olarak
kullanılması
-Açık mekânlarda ağaç ve bitkilendirmenin sıkça var olması
-Ticaret, eğlence, alıșveriș, yeme-içme fonksiyonlarının bir
arada bulunması
-Her yaș grubuna hitap edecek açık mekânlar olması
-Sosyalleșmeyi teșvik eden bir yerleșimin olması
-Ortak yașam mekânlarının kolay erișilebilir olması
-Açık kamusal alanların birbirine yakın olması, dolayısıyla
yürüyerek erișime olanak tanıması
ZAYIF YÖNLER
ùHNLO6YDUL&DGGHVL%D÷ODQWÕVÕ
ùHNLO.oN3DUN¶ÕQ$ODQGDNL'L÷HU2GDNODUOD
øOLúNLVL
-Yașlılar için uygun, yeterli ve güvenli bir açık alan olmaması
-Çocuklar için yeterli açık alanların ve oyun alanlarının
olmaması
-Ortak yașam alanlarının așırı yoğun kullanımı
-Ortak yașam alanlarında așırı kullanıma bağlı olarak olușan
mekânsal karmașa.
-Ortak yașam alanlarının tașıt trafiği ile kesintiye uğratılması
-Ortak yașam alanlarında alanı tanımlayan simgesel/sanatsal
öğelerin yer almaması
-Ortak yașam alanlarının tanımsızlığı, birbirleri ile olan
bağlantıların sağlanamaması
56
4.3.2. STRATE/åLER
YENå)EN (ANLAN)IRMA
ESKİ KULLANIMLARIN TEKRAR HAYATA GEÇİRİLMESİ VE
POTANSİYEL ALANLARIN OLUȘTURULMASI
Bornova kent merkezinde; dengeli bir alan kullanımının
gelișmesi ve var olan ortak yașam alanlarındaki yoğunluğun
hafifletilmesi açısından yeni ortak yașam mekânlarının
geliștirilmesi gerektiğine karar verilmiștir. Ayrıca, farklı yaș
gruplarının kullanımına uygun dengeli aktivite olanakları
(etkinlik, sergi konser, kermes vb.) yaratılması da önem
tașımaktadır. Bu kapsamda önerilen yeni ortak yașam
alanları șöyledir.
1. Meydan
2. Eski Sahaflar Çarșısı
3. Sanat Sokağı
&XPKXUL\HW PH\GDQÕQÕQ NX]H\LQGH L\LOHúWLUPH JHUHNHQ
E|OJHGHVDQDWVRND÷ÕROXúWXUXOPDVÕE|OJH\HVDQDWoÕODUÕQ
oHNLOPHVLLOH\HQLGHQFDQODQGÕUPDVD÷ODQDELOLU
$WÕO GXUXPGD NXOODQÕOPD\DQ ERú ELQDODU VDQDW
DW|O\HOHULQHG|QúWUOHELOLU
TANIMLAMA
ORTAK YAȘAM ALANLARININ TANIMLANMASI VE
İYİLEȘTİRİLMESİ
Ortak yașam alanları; ağaçlandırma, bitkilendirme, tașınabilir
bitkiler, ya da sınırlayıcı öğeler, sanatsal öğeler kent mobilyaları
ile tanımlı ve nitelikli alanlar haline getirilebilir.
.HQWVHO VLW DODQÕ LoHULVLQGH \HQL ELU PH\GDQ WDVDUÕPÕ YH
úHNLOGHNLDNVODUÕQÕQ\D\DODúWÕUÕOPDVÕ|QHULOPLúWLU
0HYFXW'XUXP
.oN3DUN
(VNLVDKDÀDUoDUúÕVÕ\HQLGHQFDQODQGÕUÕODELOLU
+DIWDQÕQEHOLUOLJQOHULQGHVHUJLVDKDÀDU
LNLQFLHOoDUúÕVÕJLELNXOODQÕPODU\HUDODELOLU
gQHUL.XOODQÕP
3DULV5HVVDPODU7HSHVL
5
Paris Ressamlar tepesi örneğinde olduğu gibi küçük bir
meydan dahi, haftalık ya da aylık program düzenlemeleriyle
aynı zamanda çeșitli sanatsal aktivitelere de olanak verecek
șekilde ișlevlendirilebilir.
GEREKLİ SOKAK MOBİLYALARININ SAĞLANMASI
Bornova kent merkezinde büyük bir bölümünde sokak
mobilyalarının yetersiz olduğu, hiç olmadığı ya da dağınık
konumlandığı tespit edilmiștir (Șekil 4.3.4). Söz konusu
yetersizlik ve eksikliklerin giderilmesi ortak yașam alanlarının
iyileștirilmesi açısından önem tașımaktadır.
Aydınlatma elemanlarında olduğu gibi sokak mobilyaları da,
karakter ve kullanımına uygun olarak çeșitlilik gösterebilecektir.
Bu konuya ‘Görsel Çevre’ bașlığında değinilecektir.
Kent Mobilyalarının düzenlenmesi ve gerekli yerlerde
eksikliklerinin giderilmesi; ortak yașam alanlarını tanımlayacak,
aralarındaki bağlantıyı fiziksel olarak tamamlamakla kalmayıp
bu bağlantının algılanmasını güçlendirecektir.
ùHNLO.HQW0RELO\DVÕøODYH(GLOPHVL*HUHNHQ$ODQODU
58
S4KAK SANATINI TEđ;åK ETME
SANAT ÖĞELERİ YA DA SANATSAL AKTİVİTELER İLE;
BÖLGEYE SANATÇI GRUPLARIN ÇALIŞMA YAPMAK
ÜZERE DAVET EDİLMESİ
Görüntü kirliliğine sebep olan trafo vb altyapı
elemanlarının yer altına alınıp gizlenmesi veya alana
uyumlandırılması
Mevcut Durum
(159. Sk)
0HYFXW'XUXP6N
3DULV 5RWWHUGDP YH %UNVHO¶GHQ gUQHN 8\JXODPDODU
2UWDN \DúDP PHNkQODUÕQGD GR÷D øOH HWNLOHúLPH RODQDN
WDQÕ\DFDNHQX\JXQWDVDUÕPODUD\HUYHULOPHVL
0HYFXW'XUXP.oNSDUN
gQHUL.XOODQÕPODU
.D\QDNKWWSZZZELNHP\GD\FRP
OMHSRWDVDGDVQMRVWLLYL]LMDEXGXFQRVWLXXPMHWQRVWL
PRQHFDURQ
.D\QDNKWWSZZZÀLFNUFRP
SKRWRVDUWIDQLQSRRO
UDLQERZVUDLQERZVUDLQERZV
Sağır duvarların bitkilendirme, sanat öğeleri ya da
aydınlatma gibi unsurlarla çekici hale getirilmesi
gQHUL8\JXODPDODU
.D\QDNZZZDUFKHOORFRPHQSURMHFWOLQNFLW\
QDWXUH
.D\QDNKWWSZZZDUFKLWHFWXUHQHZVSOXVFRP
SURMHFWLPDJHV
59
Sokaklar, parklar gibi kentsel ortak yașam alanlarında
yașayanların kendilerini doğal ortamda hissedecekleri
tasarımların kullanılmasına önem verilmelidir.
Ortak yașam alanlarına yönlendiren, dikkat çeken; döșeme,
ișaret, aydınlatma ve bitkilendirme düzenlemelerinin yapılması
0HYFXW'XUXP
3UDJ
gQHUL.XOODQÕPODU
.D\QDNKWWSVDOEHLXQGVHLGHGHGRUIODQGNXQVWHLQ
LQWHUHVVDQWHVSURMHNW
.D\QDNKWWSZZZH[SORVLRQFRP
SHGHVWULDQFURVVLQJVWXUQHGLQWRXUEDQDUWVDQGDGV
Sokak sanatı, sanatsal aktiviteler, heykeller, semboller; ortak
yașam alanlarını tanımlamada ve yeniden canlandırmada
oldukça önemlidir. Ortak yașam alanlarında alanı simgeleyen,
çekim noktası olușturan, alanın farkındalığını ve dolayısıyla
kullanımını arttırmak amacıyla heykeller, enstalasyonlar ve
sembolik tasarımlara yer verilmeli, sanatsal öğeler kamusal
alanlarda yer almalıdır.
5RWWHUGDP
3UDJ
6
AY)INLATMA ,;ENLåÔå SAÔLAMA
Bornova kent merkezinde gerçekleștirilen aydınlatma
analizi çalıșmasında ortak yașam alanlarında aydınlatmanın
yeterince sağlanmadığı tespit edilmiștir. Bu nedenle alanda
bazı kesimlerde șekil 4.3.6 ’de görüldüğü üzere aydınlatma
elemanı ilave edilerek ortak yașam alanlarının canlandırılması
önerilmektedir.
EđåTLåLåK
Bornova kent merkezinin tekdüze gelișimi, bazı ortak yașam
alanlarının kalitesini ve yașanabilirliğini düșürmektedir. Buna
bağlı olarak, günün her saati yașanabilir, kullanılabilir canlı ve
çeșitliliğe sahip mekânlar yerine, belirli zaman dilimlerinde
kullanılan, cansız mekânlara dönüşmektedir.
Kamusal alanlarda endüstri ürünlerinin kullanılması sebebiyle
tek tipleșen kent mobilyaları, kent mekânlarını engellemek
için, yöre özelliklerinin kamusal alanda birer tasarım öğesi
veya sanatsal öğeye dönüșerek kentsel alanda yer bulması
çeșitliliği arttıracak ve bahsi geçen tekdüze gelișime engel
olacaktır.
ùHNLO.HQW0RELO\DVÕøODYH(GLOPHVL*HUHNHQ$ODQODU
Buna ek olarak, kent merkezindeki açık alanlar farklı
karakterlere sahiptir ve bu da alanlarda, farklı yerleșim ve
kullanım ihtiyaçları doğurmaktadır. Dolayısıyla alandaki kent
mobilyaları, peyzaj öğeleri ve alanlardaki kullanımların farklılık
göstermesi gerekmektedir.
Ortak yașam alanlarında çeșitliliğin arttırılması alan
bütünündeki tekdüzeliği kıracak; farklı tasarıma sahip kent
mobilyaları, spor alanları bașka bir deyișle ‘farklı ortak yașam
alanları’ olușmasını sağlayacak; alana canlılık ve hareketlilik
kazandırılacaktır.
Aydınlatma elemanlarının düzenlenmesi, eksik alanlarda
eklenmesi ile alanda güvenlik hissi arttırılacak ve alanın
canlanması sağlanacaktır.
Ortak Yașam Alanlarının karakter ve kullanımlarına göre
aydınlatma öğelerinin niteliği değișiklik gösterecektir.
61
KWWSZZZVODWHFRPEORJVWKHBH\H
EXVBE\BVSDQLVKBDUWLVWBFROOHFWLYHBPPPPBLVBWKHB
ZRUOGBVBPRVWBREYLRXVBEXVBVWRSKWPO
:http://www.huffingtonpost.com/cranetv/
http://bostonstreets.org/2012/12/artistic-bicycle-parking/
KWWSZZZSLQWHUHVWFRPSLQ
http://ds-lands.com/places/museums-quartier.html
KWWSZZZGHVLJQERRPFRPGHVLJQVWUHHWIXUQLWXUH
ELOOERDUGVE\LEPRJLOY\IUDQFH
KWWSZZZSLQWHUHVWFRPSLQ
http://travel.nationalgeographic.com/travel/city-guides/
vienna-photos-1/
62
KATILIM
Ortak yașam alanlarının çekici, cazibeli mekanlara
dönüşmeleri, sanat, mizah ve yerelin yașam șeklinin kamusal
alanlara uyarlanması ile mümkün kılınabilir. Söz konusu
çekicilik; tekdüzelikten değil çeșitlilikten beslenmektedir.
Dolayısıyla alanda çeșitliliğin sağlanmasının temeli, katılımcı
bir tasarım ve planlama süreci ile mümkündür. Farklı
aktörlerin tasarım sürecine katılmasıyla çeșitliliğin olanaklı
hale gelmesine örnek olarak Darlington Yaya Kalbi Projesi
verilebilir.
DARLINGTON YAYA KALBİ PROJESİ
“Yaya Kalbi projesi, Darlington kent merkezinin, sokak sanatı
ile yeni kamusal mekanlar olușturarak dönüștürülmesini
kapsamaktadır. Proje kapsamında kenti diğerlerinden ayıran
özelliklerin yansıtılması ve merkezinde ekonomik canlanmanın
sağlanması hedeflenmiștir. Proje dahilinde yapılan
düzenlemelerde çiçekliklerle çevrelenerek bir alan yaratılmıș,
.D\QDNZZZGDUOLQJWRQWRZQWDONFRXN
yer döșemeleri için granit kullanılmıș, oturma alanları, su
öğesi ve yerel pazar alanı düzenlemesi gerçekleștirilmiștir.
Proje kamusal farkındalık konusunda önemli bir örnek
olmasıyla birlikte, kentin imajını ve yașam kalitesini de
arttırmıștır. 2007 yılında bașlayan proje ile kentin ticari çekim
merkezi olması amaçlanmıștır. Bu nedenle merkezin büyük
kısmı yayalaștırılmıș, özel araçların kullanımı için merkez
çevresinde özel park yerleri olușturulmuștur. Tasarım
ekibinin çok disiplinli yapısı projenin önemli bir bileșenidir.
Projede yönetici tasarımcıların yanında, sanatçılar, toplumsal
araștırmacılar, ıșıklandırma mühendisleri ve yol mühendisleri
de yer almıștır. Tasarım sürecinde hem halkın, hem de özel
ilgi gruplarının katılımı projenin en önemli özelliğidir. Örnek
olarak merkezdeki esnafın ve temsili engelli grupların projeye
dahil olması toplumsal farkındalığı arttırmıș, daha güvenli bir
çevre olușumunda belirleyici bir faktör olmuș, böylece kent
merkezinde de yeniden canlanma sağlanmıștır” (Ozbek
Sonmez,2014).
63
4.4.YRNE'åLåRLåK
4.4.1.YRNE'åLåRLåK ANALåZå
Kaldırım niteliği proje alanında yürünebilirliğin incelenmesi
açısından önemlidir. Așağıda kaldırım niteliği bakımından
çeșitli konularda incelemeler bulunmaktadır.
KALDIRIM NİTELİĞİ
Kot Farklılıkları ve Sorun Yarattığı Noktalar
Proje alanının geneline baktığımızda yaya’nın yoğun olarak
gözlemlendiği caddelerde ki kaldırımlarda yüksek kotlar
bulunmamaktadır. Cadde ile kaldırım arasında az fark
bulunması yürünebilirlik açısından önemlidir. Az ve düzenli
kot farklılıklarının bulunması dolayısıyla hem tașıt ve yaya
birbirinden ayrılmıș hem de kaldırıma çıkmada yașanılan
sıkıntılar giderilmiștir.
Birinci fotoğraf, Zafer Caddesi’nden çekilmiștir. Kafelerin
sıklıkla bulunduğu sokakta düzenli bir kaldırım yapısı
görülmektedir. İkinci fotoğraf, Süvari Caddesinden
çekilmiștir; ağaçlıklı ve kısa kaldırımlar bulunmaktadır.
Üçüncü fotoğraf Mustafa Kemal Caddesine bağlanan orta
yoğunluklu caddelerden çekilmiștir. Yine kot farklılıkların az
ve düzenli olduğu görülmektedir.
Yaya’nın seyreldiği az yoğun olarak nitelendirdiğimiz
caddelerde ise kaldırımlarda ve kot farklarında düzensizlikler
bulunmaktadır. Bazı ara sokaklarda kaldırım dahi
bulunmamakta bazılarında ise kesintilere uğramaktadır ve
sorun yaratmaktadır.
']HQOL.DOGÕUÕP<DSÕVÕ
$÷DoOÕNOÕNÕVDNRWOXNDOGÕUÕPODU
64
Basamaklar ve Rampalar
Engellilerin Erișimi
3DUN<HUL*LULúOHUL
Proje alanında birçok önemli yaya ve tașıt yolu ve
kamusal alan kullanımları bulunmaktadır. Alanın geneline
baktığımızda bu önemli yaya yollarında karșıdan karșıya
geçiș noktalarında ve kaldırımı kesen sokaklardan geçilirken
kaldırımlar hep rampayla sonlanmaktadır. Erișilebilirlik ve
yürünebilirlik açısından kaldırımlarda rampaların bulunması
çok önemlidir ve alan bu konuda zengindir.
Yukarıda gösterilen fotoğraf Büyük Park’ın Fevzi Çakmak
Caddesinden olan girișidir. Hem materyal farkıyla hem de
ufak bir rampayla alana giriș kolaylaștırılmıștır.
Alanda pek basamak olmadığı dikkat çekmiștir. Kaldırımların
kot farklılıkların küçük olmasından kaynaklı herhangi bir
basamak kullanımı yoktur. Așağıdaki fotoğraflar Zafer
Caddesinden çekilmiștir. Fotoğraflar da bulunan basamaklar
ticari birimler ile kaldırım arasında bir sınır belli etmek için
bulunmaktadır.
Karșıdan karșıya geçișler ve kaldırım inișleri genel olarak
engelli erișimine uygundur. Fakat bu uygunluğun yine
sadece yoğun olarak kullanılan caddelerde olduğu
görülmektedir. Proje alanının yüksek-orta-az yoğun tüm
caddeleri incelendiğinde görme engelli yürüyüș bandı nadir
olarak görülmüștür ve sürekliliği bulunmamaktadır. Yoğun
bir yaya sirkülasyonunun gözlemlendiği bu alanda büyük bir
eksikliktir.
Yaya’nın orta ve az yoğunlukta görüldüğü caddelerde ise
engelli ulașımı sıkıntılıdır. Kesintisiz yollar bulunmamakta ve
kaldırım üstlerinde birçok engelle karșılașmaktadırlar. Kimi
yerde yol üzerine araç park edilmesinden ötürü kaldırımlarda
da süreklilik bozulmakta ve kimi zaman da karșıya geçilecek
noktalarda engellerle karșılașmaktadırlar.
(QJHOWHúNLOHGHQHOHNWULNGLUHNOHULYHD÷DoODU
0D÷D]D|QEDVDPDNODU
*HoLúOHULHQJHOOH\HQXQVXUODU
6ÕQÕUWHúNLOHGHQEDVDPDNODU
65
KALDIRIM KULLANIMI
Yapılan analizlere göre alan içerisinde kimi yerde dar kimi
yerde geniș olsa dahi her sokakta kaldırımın bulunduğu
tespit edilmiștir. Kaldırım kullanımı analizi, masa-sandalye
kullanımı ve mağaza sergileme alanlarını kapsamaktadır.
Bu analize göre en çok masa-sandalye kullanımı Süvari
Caddesi boyunca ve Süvari Caddesine bağlanan
sokakların genelinde görülmektedir. Bu da bize Restoran
ve Kafe kullanımlarının en çok Süvari Caddesinde olduğunu
göstermektedir.
Mağaza sergileme alanlarına baktığımızda ise en çok görülen
yerlerin Mustafa Kemal Caddesi gibi ticari yoğunluğa sahip
olan caddede olduğunu görmekteyiz. Süvari Caddesinde
ve ona bağlanan sokaklarda yine belli aralıklarda mağaza
sergileme alanları artıș göstermektedir.
Kaldırım Kullanımı Analizi
Konut dokusunun hâkim olduğu yerlerde kaldırımlarda
ise kafeler ya da mağaza sergileme alanı ile ilgili engelle
karșılașılmamaktadır. Bazı yerlerde kaldırıma park eden
araçlar yaya geçișlerini engellenmektedir.
.DOGÕUÕPDSDUN
.DOGÕUÕPDWDúDQVHUJLDODQÕ
øQúDDWoDOÕúPDODUÕ
Kaldırım Kullanımı Haritası
Kaldırım İșgalleri
Kaldırım ișgali yaya hareketinin yoğunluğuna bağlı olarak
artmaktadır. Gerek sergileme alanı olarak gerekse kafelerin
kaldırıma tașması sonucu kaldırımlar hareketin zorlaștığı
yerler haline gelmektedir. Özellikle Mustafa Kemal Caddesi,
Süvari Caddesi ve Küçük Park çevresinde kaldırım ișgalleri
vardır.
*HoLúL]RUODúWÕUDQWUDIRODU
66
Mustafa Kemal Caddesi üzerinde ticarethaneler yoğunlaștığı
için, kaldırım mağaza sergileme alanı olarak ișgal edilmektedir.
Yer yer reklam tabelaları ve panolar geçiși zorlaștırmaktadır.
Süvari Caddesinde kafelerin kaldırım üzerine masa sandalye
ya da menü panoları koymaları sonucu kaldırımlarda hem
görsel kirlilik hem de geçiș zorluğu yașanmaktadır. En
belirgin ve en çok kaldırım ișgali ise Küçük Park çevresinde
göze çarpmaktadır. Gerek mağaza sergileme alanı gerekse
kafelerin masa-sandalye dağıtımları yoğunlașmıștır. Bazı
noktalarda kaldırımlarda yayaların geçiși engellendiği gibi
araçların hareketine engel olmaktadırlar.
.DOGÕUÕPGDQ\RODWDúDQNDIHPDVDODUÕ
<RODWDúDQVHUJLOHPH
0XVWDID.HPDO&DGGHVL
GÜÇLÜ YÖNLER
¾Yaya’nın yoğun olarak gözlemlendiği caddelerde
geniș kaldırımların bulunması
¾Park girișlerinde kaldırım yüksekliklerinin azalması
¾Önemli caddelerde kaldırıma araçların park
etmemesi
¾Kaldırımlarda kaliteli malzeme kullanımı
ZAYIF YÖNLER
¾Sergileme alanı ve otopark gibi kullanımlar ile
kaldırımların ișgal edilmesi
¾Engelli kullanımına uygun olmayan düzensiz kot
farklıları
¾Belirli bölgeler dıșında kaldırımların düzensizliği
¾Ticari ișyerlerinin kaldırımları ișgal etmesi
¾Kaldırımlarda süreksizlik
¾Dar ve düzensiz kaldırımlar
¾Kaldırımların sık kesintilere uğraması
¾Görme engelli yürüyüș bantlarının sınırlı sokaklarda
olması
¾Kaldırımlardaki tabela ve pano karmașası
¾Kaldırım döșemelerinin bazı sokaklarda uyumsuz
ve bağlantısız olması
6
4.4.2 YRNE'åLåRLåK STRATE/åLERå
Yaya odaklı bir kent yaratmak kentsel sürdürülebilirlik ve
yașanabilirliğin sağlanması açısından çok önemlidir. Yaya’nın
güvenle yürüyebileceği, kesintisiz, sürekli yaya yollarının
olması, herkesin her zaman erișebileceği yaya odaklı yerlerin
bulunması gerekmektedir.
Alanda yoğun bir yaya kullanımı olmasına rağmen kesintisiz,
rahat, çekici bir yürüyüș rotası ve ağı bulunmamaktadır.
Bunları sağlayan bir yürüyüș rotası insanları yürümeye
teșvik edebilir ve alanı daha iyi deneyimlemelerini ve vakit
geçirmelerini sağlayabilir.
Așağıdaki öneriler kısmında önemli yaya güzergâhlarında
yürünebilirliği daha güçlü kılacak tasarım öneriler ve
örneklerine yer verilmiștir.
0HYFXW.XOODQÕP±<U\úQ=RU2OGX÷X*]HUJkKODU
GENEL YAYA ERİȘİMİ STRATEJİLERİ
gQHUL.XOODQÕP±%XHQRV$LUHV$UJHQWLQD
ùHNLO2GDNQRNWDODUÕYH$QD\D\D$÷Õ
ZZZLWGSRUJVXVWDLQDEOHWUDQVSRUWDZDUG
¿QDOLVWEXHQRVDLUHVDUJHQWLQD
*]HUJkKÕgQHULOHUL
Yayaların Alanı Deneyimlemelerinin Sağlanması
Güçlü Bir Yürüyüș Aksının Olușturulması ve Sürekliliğinin
Sağlanması
Süvari Caddesi’nin güney ucu, İZBAN istasyonuna ve
Ege Üniversitesi kampüsü girișine ve restoran, kafe
gibi faaliyetlerin yoğun olarak bulunduğu Küçük Park’a
uzanmaktadır. Kuzey’de ise Büyük Park’a ve Cumhuriyet
Meydanı’na erișime olanak vermektedir. Yoğun kullanılan
faaliyetler açısından değerlendirildiğinde Süvari Caddesi
söz konusu faaliyetleri ve odak noktalarını birbirine
bağlayan önemli bir güzergâhtır. Günümüzde caddede
çok yoğun tașıt trafiği bulunmamakta ancak, daha çok
yaya yoğunluğu izlenmektedir. Süvari caddesi gelecekte
daha fazla yayanın kullanımına olanak tanıyacak bir sokak
niteliği tașımaktadır. Bu nedenle Bornova Kent Merkezi
tasarım stratejisi çalıșmasında caddenin ana yaya güzergâhı
olarak tasarlanması uygun bulunmuștur. Ayrıca kuzeyde
ve güneyde bazı sokakların da yaya güzergâhı olarak
kullanılması önerilmiștir.
Olușturulan yürüyüș aksına yaya erișimi rahat olmalıdır ve bu
güzergâhta Yaya’nın mevcut durumda karșılaștığı engellerle
karșılașmaması ve yürüyüșünün rahatça gerçekleștirilmesi
gerekmektedir.
Belli alanlara koyulan yönlendirici ve bilgilendirici haritalar,
çeșitli yön tabelaları yayanın daha iyi alanı deneyimlemesini
sağlar ve erișilebilirliği arttırır.
gQHUL%LOJLOHQGLUL+DULWDVÕ±%HOoLND$QYHUV
ZZZÀLFNUFRPSKRWRVUDOIBKHUUPDQQ
gQHUL<|Q7DEHODVÕ±+ROODQGD
ZZZLWGSRUJVXVWDLQDEOHWUDQVSRUWDZDUG
¿QDOLVWEXHQRVDLUHVDUJHQWLQD
68
Tüm Yaya Ağının “Herkes İçin Erișilebilir” Olacak
Șekilde Yeniden Düzenlenmesi
Erișilebilirlikten bahsettiğimizde herkesin, her zaman ve
her yere erișmesi esastır. Yolların, kaldırımların, geçișlerin
herkes için erișilebilir olması ve belirli tasarım kriterlerinin
alanın her yerinde uygulanması gerekmektedir. Yașlı, çocuk,
engelli, aile, bebek arabası-bavul süren, sporcu, çalıșanlar
ve bunun gibi her kesimden insanın yürüyebileceği rahat,
engelsiz, sürekli yaya yollarının olması gerekmektedir.
Allanın her yerinde görme engelli yürüyüș bandı olmalı ve
sürekliliği sağlanmalıdır.
gQHUL±.DOGÕUÕPGDQ<ROD*HoLúOHU
.D\QDNKWWSZZZDUPRUWLOHFRP
Tașıtın ve Yaya’nın yoğun olarak kullandığı caddelerde
trafik ıșıklarında çeșitlilik sağlanmalıdır. Engellilere, yayalara,
bisikletlilere özel ișaretlemeler sağlanmalıdır ve sinyalizasyon
sistemleri geliștirilmelidir.
0HYFXW'XUXP*|UPH(QJHOOL<U\ú%DQGÕQÕQ
2OPDPDVÕ
gQHUL±8\DUÕ7DEHODODUÕ
KWWSLPJDUFDGHFRPURDGVDIHW\VLJQV
gQHUL±-DSRQ\D%DQJNRN
.D\QDNKWWSZZZVDXHUEXUJHURUJGRQD
SKRWRDFFHVVKWP
gQHUL±7UD¿N/DPEDODUÕ
ZZZÀLFNUFRPSKRWRVQLQH
0HYFXW'XUXP±.DOGÕUÕPGDQ<ROD*HoLúOHU
69
Akșam saatlerinde ve kötü hava koșullarında yaya erișimi
daha iyi sağlanırsa yaya’nın alanda deneyimi arttırılır,
her durumda erișiminin rahat ve engelsiz bir biçimde
gerçekleștirilmesi sağlanmıș olur.
0HYFXW'XUXP<D\D*HoLWOHUL
gQHUL$NúDP.XOODQÕPÕ
3DULVùDQ]HOL]H&DGGHVL
ZZZNDWKU\QJUHHOH\GHVLJQVFRP
gQHUL<D\D*HoLWOHUL±%UH]LO\D&XULWLED
KWWSVUXQQLQJLQKHHO]GRWFRPZRUGSUHVVFRPWDJ
FUHDWLYHDGYHUWLVLQJ
Tașıt Ve Yaya Arasındaki Güvenlik Önlemlerinin
Arttırılması
Yaya ve tașıt yolu arasında kaldırım olsun ya da olmasın her
zaman güvenli bir ayrım olușturulmalıdır. Bu ayrım, doku
farkları, ağaçlandırma, sınır elemanları ile sağlanabilir.
gQHULhVWgUW.XOODQÕPÕ±$PHULND1HZ2UOHDQV
ZZZQROD3,&FRPVWKDVK\O5(EEWGSXI
%RXUERQ6WLQWKH)UHQFK4XDUWHURI1HZ2UOHDQV
Mevcut Durum - Yaya ve Tașıt Ayrımı
Yaya Geçitlerinin Arttırılması Ve Belirginleștirilmesi
Tașıtın ve yayanın çok yoğun olarak kullanıldığı caddelerde
yaya geçitleri arttırılmalıdır. Ayrıca silinmiș ve bozulmuș
durumda olan yaya geçitleri belirginleștirilmelidir ve hem
tașıt hem de yaya tarafından algılanabilirliği arttırılmalıdır.
Öneri Yaya ve Tașıt Ayrımı – Kolarado / Denver
www.denverpost.com/ci_18810058
KALDIRIM KULLANIMLARI STRATEJİLERİ
Yaya yollarının kesintisiz, engelsiz ve sürekli olması çok
önemlidir. Ticari birimlerin kaldırım üzerine ürün sergileme
alanları kurması, bozuk yollar, basamaklar, direkler, kafelerin
masa ve sandalyeleri ve reklam panoları yayaların rahat
yürümesini engeller. Bu yüzden yaya yolları bu engellerden
temizlenmelidir ve belirli tasarım kriterleri geliștirilmelidir.
Kaldırımlara araç park edilmesine izin verilmemelidir ve
kaldırımın daraldığı ara sokaklarda, kaldırım üzerlerinde
hiçbir engel teșkil edici șeylere izin verilmemelidir.
0HYFXW'XUXP±.DOGÕUÕPODUD3DUN(GLOPHVL
ùHNLOgQHUL.DOGÕUÕP.XOODQÕPÕ
Engelsiz Ve Sürekli Yaya Yollarının Olușturulması
Alanda yaya yollarının üzerlerinde bulunan engeller
temizlenmelidir ve yaya erișiminin rahat ve engelsiz bir
biçimde gerçekleștirilmesi sağlanmalıdır.
gQHUL±+ROODQGD$UDo3DUN&HSOHUL
KWWSVELF\FOHGXWFKZRUGSUHVVFRP
MXQFWLRQGHVLJQLQWKHQHWKHUODQGV
Yaya yoluna dönüștürülen sokaklarda kaldırımlar
kaldırılmalıdır.
0HYFXW 'XUXP ± 6YDUL &DGGHVL¶QGH .DOGÕUÕP hVW
(QJHOOHULQ%XOXQPDVÕ
gQHUL±%HOoLND6W1LFRODV
KWWSXUEVFDSHEORJZRUGSUHVVFRP
gQHUL'XUXP±1HZ<RUN6DQ)UDQFLVFR
ZZZZQ\FRUJVWRU\SHGHVWULDQVXUYH\
ZDQWVWRJHWDOHJXSRQZDONLQJGDWD
gQHUL±%HOoLND6W1LFRODV
KWWSXUEVFDSHEORJZRUGSUHVVFRP
1
Sergileme Alanlarına Belirli Sınırlamalar Getirilmesi
Kaldırım Üstü Ağaçlandırmaya Belirli Sınırlamalar Ve
Kriterler Getirilmesi
Yaya güzergâhlarında kaldırımda vitrin önündeki sergileme
alanının genișliği kaldırımın en fazla 1/3 ü kadar olmalıdır.
Kaldırımlar yapılacak olan ağaçlandırma düzenli bir șekilde
yapılmalı ve sınırlandırılmalıdır. 200 cm’den dar kaldırımlarda
ağaçlandırma yapılmamalıdır.
Yayalaștırılmıș yollarda ise sergileme alanı en fazla 2 m
genișlikte olmalıdır. 2 m. den dar kaldırımlarda yürüyüșü
engelleyebileceğinden sergilemeye olanak tanınmamalıdır.
0HYFXW.XOODQÕP±']HQVL]$÷DoODQGÕUPD
0HYFXW.XOODQÕP<D\D<ROXQGD6ÕQÕUODQGÕUÕOPDPÕú9H
6RND÷D7DúDQ.XOODQÕP
gQHUL.XOODQÕP±$PHULND6HDWWOH
ZZZSZSODFRPSURMHFWVVHDWWOHIHGHUDOFRXUW
Kaldırım üzerindeki ağaçların görme engelliler tarafından
fark edilebilmesi için, ağaç diplerinde çevre ile zıt renklere
gQHUL.XOODQÕP<D\D<ROXQGD6ÕQÕUODQGÕUÕOPÕú2WXUPD sahip ızgaralar veya çakıllar yerleștirilmelidir.
$ODQÕKWWSVXQVHWYDOO\WXPEOUFRP
0HYFXW'XUXP±$÷Do'LSOHULQLQ)DUNOÕODúPDPDVÕ
0HYFXW.XOODQÕP±P¶GHQ'DU.DOGÕUÕPODU
gQHUL.XOODQÕP±&P¶GHQ%\N9H5DKDW
<UQHELOHQ.DOGÕUÕPODU
'RZQWRZQ'HVLJQ*XLGH&LW\RI/RV$QJHOHV
gQHUL.XOODQÕP±$YXVWUDO\D0HOERXUQH
2
Kaldırımlarda ağaçlandırma için ayrılacak alanın genișliği 75120 cm arasında olmalıdır. Ayrıca, kaldırım kenarına koyulan
bitkilendirme ve saksı elemanlarının en az 120 cm’lik yaya
genișliğine olanak vermesi gerekmektedir.
Yaya kaldırımının boyuna eğimi, yalnız hareket eden tekerlekli
sandalye kullanıcıları da hesaba katılarak, maksimum % 5
olmalıdır.
Yola inerken düșmeye neden olabilecek basamaklar
kaldırılmalıdır ve eğimli yüzeyler tercih edilmelidir.
ùHNLO.DOGÕUÕPGDQ<RODøQLú
ùHNLO$÷DoODQGÕUPDøoLQ$\UÕODFDN$ODQÕQ
*HQLúOLNOHUL
.D\QDN76¶GDùHNLOGH÷LúWLULOHUHN\HQLGHQ
oL]LOPLúWLU
.D\QDN76ùHNLOGH÷LúWLULOHUHN\HQLGHQ
oL]LOPLúWLU
Emniyet șeridi olarak kullanılabilecek ağaç șeridi veya
bitkilendirme șeridi minimum 50 cm olmalıdır.
ùHNLO.DOGÕUÕPGDQ<D\D*HoLGLQHøQLú
.D\QDN76¶GDùHNLOGH÷LúWLULOHUHN\HQLGHQ
oL]LOPLúWLU
Geçiș noktalarında ve kaldırımlarda belli aralıklarda kaldırımla
yol rahat rampalarla aynı seviyeye indirilmelidir ve bu alanlar
gQHUL±:DVKLQJWRQ)RUG/HZLV%XOYDUÕ7DVDUÕPgQHULVL farklılaștırılmalıdır.
ZZZXUEDQFROODERUDWLYHFRPIRUWOHZLVERXOHYDUG
KWPO
Yüksek kot farkı olan kaldırımlarda kot farkı azaltılmalıdır.
KALDIRIM DÜZENLEMESİ STRATEJİLERİ
Kaldırım Geneli Ölçülendirme Kriterlerinin Geliștirilmesi
Kaldırımlarda ve yaya yollarında yürüyüș için bırakılacak
alanın genișliği en az 1,5 m olmalı ve en az iki kișinin geçișine
olanak sağlamalıdır.
Kaldırım yükseklikleri 3-15 cm arasında olmalıdır ve düzenli
aynı șekilde devam etmelidir.
gQHUL.XOODQÕP±+ROODQGD
KWWSVELF\FOHGXWFKZRUGSUHVVFRP
3
4.5.S4KAK M4'åLYALARI
4.5.1.ANALåZ
Bornova Proje alanında bulunan, yaya ve araç; hareket ve
duraklamalarını yönlendirecek kentsel mobilyalar, donatı
elemanları; banklar, saksılar, çöp kutuları, aydınlatma
elemanları vs. tasarımlar, bölgeyi tanımlamakta, olușturulan
kentsel kimliği tamamlamaktadır.
BANK-SAKSI-ÇÖP KUTULARI
BANKLAR
Çalışılan detay alanında, incelenen ve tespit edilen çok az
sayıda kent mobilyası, bank/oturma elemanı bulunduğunu
kabul edebiliriz. Tüm sokaklar ve caddeler, sadece transit
geçiş alanları olarak algılanmakta, sıkıcı ve anti-sosyal
imaj oluşturmaktadır. Yayalar için dinlenme ihtiyacının
karşılanmadığı bu alanda bazen, insanlar bulundukları
yerlerde kısa süreli oturma gereksinimi duyabilmektedir.
ùHNLO6RNDN0RELO\DODUÕ$ODQøoLQGHNL'D÷ÕOÕPÕ
4
SAKSILAR
ÇÖP KUTULARI
Yeșil alanı az ve sert zeminlerle kaplı açık mekanlarda, mekanı
bölmek, sınırlarını belirlemek ve yeșil donatıyı sert zeminle
birleștirmek amacıyla çeșitli malzeme, ölçü ve formlardaki
saksılardan faydalanılmıș. Beton, ahșap, pișmiș toprak,
plastik esaslı malzemelerin alanda kullanımını görmekteyiz.
Saksılar mekana renk, çeșitlilik ve canlılık kazandırmıștır.
Özellikle Süvari Cadde’si üzerinde bulunan kafeler arasında
bölücü; kaldırımla kafe arasında sınır belirleyici niteliğiyle,
mekanların daha algılanabilir alanlar olması sağlanmıș, görsel
ve estetik bütünlük olușturulmuș. Ayrıca sıkıcı beton binalar
arasında çevreye yeșil görünüm katan, kentsel kaliteyi arttıran
unsurlar olarak algılanmaktadırlar. Bazen de mekan önlerine
araç park edilmemesi için sokağa konulan engel objelerine
dönüșüyorlar.
Aynı sokak veya cadde de aynı form, renk, ölçü ve malzemeden
olușmuș çöp kutularının kullanıldığı görülmektedir. Çöp
kutularının bu șekilde standartlaștırılması, kișilerin algılamasını
ve kullanımını arttıran bir özellik olarak değerlendirilebilir.
Sokakların ve caddelerin temizlik oranı, alanda bulunan
çöp kutularının çokluğuyla doğru orantılıdır. Genelde iki
apartmana bir çöp kutusu düșmektedir. Bir sokakta beș ile
yedi arasında değișen sayılarda çöp kutuları bulunmaktadır.
Ancak bazen, sokağın görsel algısını bozabiliyorlar. Gerek
düzensiz sıralanmaları, gerek farklı tip, renk ve boyutta çöp
kutularının bir araya konulmasıyla, gerekse aracını park
etmek isteyen araç sahipleri tarafından kaldırımı ya da yolu
ișgal edecek șekilde bırakılmasıyla düzensiz ve özensiz bir
sokak algısına mahal verebiliyorlar.
)DUNOÕúHNLOUHQNYHER\XWWDo|SNXWXODUÕJ|UVHOER]XNOXN
\DUDWPDNWD
']HQVL] YH |]HQVL] EÕUDNÕOPÕú o|S NXWXODUÕ NDOGÕUÕP YH
VRNDNODUÕQNXOODQÕPÕQÕROXPVX]\|QGHHWNLOHPHNWH
5
AYDINLATMA ELEMANLARI
Sokakların gece kullanımına olanak sağlayan en önemli
kent mobilyası aydınlatma elemanlarıdır. Alanda bulunan
aydınlatma elemanları; uzun aydınlatma, kısa aydınlatma
olarak gruplanabilir. Malzeme, renk ve biçim bakımından
bütünlük sağlanmıș, her sokakta aynı tür aydınlatma
elemanı kullanılmıș. Alan genelinde uzun aydınlatma elemanı
kullanılırken, sokakların/caddelerin ișlevselliğine göre bu
kullanım değișiklik göstermektedir. Örneğin; belediyenin
karșısından gelen(Mustafa Kemal Caddesi’ne bağlantılı)
sokakta her iki türün bir arada kullanıldığı görülmektedir.
Her sokakta üç, dört tane uzun aydınlatma yerleșimi
bulunmaktadır. Ancak bu sayı güvenli yürünebilirlik açısından
yetersiz gelmektedir. Örneğin; kısa aydınlatmaların kullanımı
çok yetersizdir. Özellikle akșamları, belli saatlere kadar yoğun
kullanımı olan sokakların ve caddelerin kısa aydınlatmayla
desteklenip, daha güvenilir ortamlar olușturulması gerekir.
Süvari Caddesi ve Mustafa Kemal Caddesi’nde kullanılan
aydınlatma elemanları renk, form ve malzeme bakımından
bir bütünlük sağlamazken, sayı olarak yetersiz olmaları da
özellikle akșamları güvenlik açısından sorun teșkil etmekte
ùHNLO$\GÕQODWPD(OHPDQODUÕ$ODQøoLQGHNL'D÷ÕOÕPÕ
Güçlü Yönler
-Kent mobilyası olarak saksıların; alanı daha yeșil algılanabilir
kılmaları
-Sadece bitki olarak değil; bölücü, sınırlayıcı elaman olarak
kullanılırken; görsel ve estetik bütünlük sağlamaları
-Alandaki çöp kutuları sayı oranlarının yeterli olması
-Aydınlatma direklerinin tek tip olup, gözü yormaması
Zayıf Yönler
-Alanda direkt olarak bir kentsel mobilya algısının olușmaması
-Var olan kent mobilyaları arasında da bir bütünlük ve uyum
görülmemesi
-Oturma yerlerinin yetersiz olması
-Aydınlatma elemanlarının yetersiz ve tanımsız olması
-Kent mobilyalarının (çöp kutuları, aydınlatma elemanları,
saksı, bank) düzensiz dizilimi
-Kent mobilyalarının bakımsız ve düzensiz olması
-Aynı; cins kent mobilyalarının, farklı; malzeme, renk ve
formda olmaları
-Bankların bakımsız ve hava șartlarına uyumsuz olmaları
(ahșap)
6
Kaldırımların Yer Döșemelerinin Belirli Kriterlerde
Olması
4.5.2. STRATE/åLER
Yaya kaldırımı yüzeyi kaymaz nitelikte, kaldırım döșemeleri
bitișik ve boșluksuz olmalıdır. Bozuk ve yıpranmıș durumda
olan kaldırımların bakımları yapılmalıdır.
Çalıșmanın bu kısmında Bornova kent merkezinde sokak
mobilyaları çeșitliliği ve ișlevi arttırmak için geliștirilmiș
tasarım stratejileri değerlendirilecektir.
Yer döșemesi karmașası ortadan kaldırılmalıdır.
Sokak mobilyalarına ilișkin stratejiler ișlevleri ile ilișkilendirilerek
örnekler ile sunulmuștur.
DİNLENME
Oturma elemanları çok çeșitli ișlevleri yerine getirebilir.
Örneğin kısa süreli dinlenme, uzun süreli dinlenme, grupların
bir arada sosyalleșmesi gibi farklı ișlevlere uygun oturma
elemanı seçenekleri sunulmalıdır. Kısa süreli dinlenme
seçeneğine genellikle yol üzerinde kaldırımlarda gereksinim
duyulabilirken, kaldırımların genișlediği yaya ceplerinde ya
da küçük meydanlarda da sosyalleșmeye olanak tanıyacak
oturma elemanı gruplarına ihtiyaç duyulabilir. Parklar gibi
doğal ortamın daha fazla hissedildiği alanlarda ise uzun
süreli kullanımlara daha fazla talep olușmaktadır. Bu
kesimlerde dinlenime ve yeme-içme ihtiyaçlarına da uygun
olarak oturma elemanı seçenekleri sunulmalıdır.
0HYFXW'XUXP±'DUYH%R]XN.DOGÕUÕPODU
UZUN SÜRELİ DİNLENME
gQHUL.DOGÕUÕPODU%DUFHORQD
gQHUL3DUNODULoLQGR÷D\DX\XPOXYHNRQIRUOXELUEDQN
ZZZSLQWHUHVWFRPSLQ
0HYFXW'XUXP±.DUÕúÕN<HU'|úHPHOHUL
gQHUL3H\]DM|÷HOHULQHX\XPOXRWXUPDQLWHVL
ZZZSLQWHUHVWFRPSLQ
gQHUL.XOODQÕP±'DQLPDUND.RSHQKDJ
KISA SÜRELİ DİNLENME
TOPLANMA / SOSYALLEȘME
gQHUL
ZZZDUFKLWRQLFFRPSPVKWYHUVLRZHVWHLIHO
ZHUNH
gQHUL
ZHUNH
ÇEVREYE UYUM
gQHUL
ZHUNH
gQHUL
ZZZDUFKLWRQLFFRPSPVKWLQWHUYHUDPPFLWH
Sokak mobilyalarında çeșitliliğin sağlanması aslında
mobilyaların yerleștirileceği yer ile ilgilidir. Fiziki çevrenin ișlevi,
yapılașma biçimi ve doğası seçimlerde belirleyici olmaktadır.
Așağıdaki örneklerde çevresi ile uyumlu sokak mobilyası
örneklerine yer verilmiștir. Bornova kent merkezi bu açıdan
çok özellikli bir kentsel çevredir. Dinlenme alanı olan Büyük
Park, Eğlence aksı olan Süvari caddesi, ticari kimliğin ağır
bastığı Mustafa Kemal Caddesi, Eski Çarșı ve tarihi bölge
farklı fiziksel, ișlevsel ve doğal olanaklar sunmaktadır.
Bu nedene her bölge için sokak mobilyası seçiminde
çeșitlenme olanağı yaratılabilecektir. Malzeme uyumu
kadar konumlarınında önemli olduğu sokak mobilyalarının
yerseçimleri alanda hareketi kısıtlamayacak șekilde olmalıdır.
8
AYDINLATMA
Alan tanımlama, sokağın çekiciliğini arttırma ve güvenliği
sağlama adına sokak aydınlatmaları ciddi bir önem
tașımaktadır. Doğru kurulmuș aydınlatma sistemi ile hem
enerji tasarrufu hemde kullanım için güven veren çevre
olușturmak mümkündür. Tablo 4.5.2.1. de standartlara
uygun olarak kullanılabilecek farklı sokaklara ve kullanımlara
yönelik aydınlatma araçları çeșitliliği verilmiștir.
Kullanım yeri
Yoğun trafik yolları
Trafiği az yollar
Ana caddeler
Çarșılar
Fazla trafikli oturma bölgesi sokakları
Az trafikli oturma bölgesi sokakları
Meydanlar, kavșaklar
gQHUL+HP\D\DKHPDUDoWUD¿÷LD\GÕQODWPDVÕLoLQ
NXOODQÕODELOHFHND\GÕQODWPDDUDoODUÕoHúLWOHULYH|OoOHUL
ZZZQR\DOHGFRPWUVD\IDODU
DVS"/DQJXDJH,' FLG LG Aydınlatma aracının
Ara uzaklığı /
Yüksekliği (m)
yüksekliği
8 – 12
3–5
6–8
5–8
8 – 12
3–4
6 – 10
3–4
6–8
4–5
4–6
5–8
10 – 15
3–4
7DEOR .XOODQÕODFDN D\GÕQODWPD DUDoODUÕQGDNL
|]HOOLNOHU
ZZZEXWXQVLQDYODUFRPGLVD\GLQODWPDKHVDSODUL
KWPO
km’deki
sayısı
20 – 30
20 – 30
25 – 30
30 – 40
25 – 35
30 – 40
Ișık akısı (lm)
6500 – 10000
2000 – 4000
8000 – 20000
5000 – 10000
3000 – 5000
600 – 2500
10000 -20000
9
SINIRLANDIRMA
Sınırları tanımlamak adına yapılan düzenlemeler kent
içerisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun en belirgin
örnekleri kot farkı, zemin döșemesi ayrıșması ve çeșitli
öğelerle (dubalar, saksılar, levhalar vs) yönlendirme olarak
görülmektedir. Bornova içinse kullanım kolaylığı açısından
kot farkını kullanmak yerine, zemin döșemesi farklılaștırma
ve sınırlayıcı öğelere yönelinebilinir. Engelliler, yașlılar ve
çocuklar göz önünde bulundurulduğunda, daha güvenli bir
geçiș imkanı olușturulması için kot farklarının kaldırılıp farklı
sınırlandırma yollarına gidilmelidir.
Sokaklarda yaya ve tașıt yolunu güvenli bir biçimde
ayırmak adına lineer bitki grupları ve dubalar kullanılabilir.
Bu kullanımın yaya ve tașıt yollarında geçiși engellememesi
adına en fazla 1 metre en az 50 santimetre bir güvenlik bandı
içerisinde tutulmaları gerekmektedir. Dubaların standart bir
ölçüsü olmamakla birlikte güvenlik açısından kolay görünür
ve zarar verici yüzeylere sahip olmaması gerekir.
gQHUL
ZZZEXLOGLQJVFRPSURGXFWFDWHJRU\
gQHUL
KWWSDQVZHULQJROLYHUEORJVSRWFRPWU
VLQJDSRUHSDUWLGXULDQGLPVXPKWPO
gQHUL
ZZZDXVWLQWH[DVJRYEORJYLEUDQWDXVWLQXUEDQ
IRUHVW
AYRIȘTIRARAK ATIK TOPLAMA
Katı atıkların ayrıștırılarak toplanması sürdürülebilirlik
ve yașanabilirlik ilkeleri açısından çok önemlidir. Ancak
ayrıștırmanın aynı zamanda teșvik edici de olması
gerekmektedir. Bu nedenle ayrıștırmayı teșvik edecek
simgesel tasarım özelliği tașıyan atık toplama kutularına da
uygun alanlarda yer verilebilir.
gQHUL
ZZZUHOLDQFHIRXQGU\FRPEORJEROODUGV
DVLWHZLGHDSSURDFKWRVHFXULW\
gQHUL7HWULVR\XQXWDVDUÕPÕD\UÕúWÕUPDQLWHOHUL
KWWSLQKDELWDWFRPWHWULVVKDSHGWUDVK¿OOHGVWUHHW
IXUQLWXUHHQFRXUDJHVUHF\FOLQJLQDUJHQWLQD
8
İKLİM KOȘULLARINDAN KORUNMA
Kent mobilyaları kaliteli malzemeden seçilip mevsim șartlarına
uygun olmalıdır. İșlevsel, tasarımsal çözümler içeren kent
mobilyaları görsel çevre kalitesini arttıracaktır. Yağmur, güneș
ve rüzgar gibi iklimsel zararlı etkileri aza indirirken kullanıcıya
kullanım çeșitliliği sunabilmelidir. Örneklerde konuya ilișkin
çarpıcı ve kullanıcıyı çeken tasarımlar incelenebilir.
gQHUL$\UÕúWÕUPD\ÕWHúYLNHGHQD\UÕúWÕUPDNUHOHUL
ZZZEXVWOHUQHWLQGH[SKSDUWLFOHSDFPDQBUHF\FOLQJB
FRQWDLQHUVBZLQBLEHULDQBXUEDQBHTXLSPHQWBSUL]H
Her iki örnekte de ayrıștırmayı teșvik eden özel tasarımlara
yer verilmektedir.
Așağıdaki örneklerde ise yol üzerinde ayrıștırmayı teșvik
eden sokak mobilyası örneklerine yer verilmiștir. Özellikle
evcil havyan atıklarının da ayrıștırıldığı toplama kutularının
olușturulması evcil hayvanların çokça bulunduğu kentlerimiz
açısından çok önemlidir. Katı atıkların düzenli olarak
toplanabilmesi için düzenli aralıklarla sokaklarda yer almaları
gereklidir.
0HYFXW0HYVLPúDUWODUÕQDX\PD\DQNHQWPRELO\DODUÕ
gQHULZZZSLQWHUHVWFRPSLQ
gQHULZZZDUFKLWRQLFFRPSPVKWFU\VWDOPPFLWHB
SURUHI
gQHULZZZDUFKLWRQLFFRPSPVKWFU\VWDOPPFLWHB
SURUHI
81
4.6. 'åNA (E5-ELERå
4.6.1. 'NSF (JUMJQJWNSNS ,®WXJQ AæIFS ASFQN_N
Bornova Kent Merkezinde bina cephelerinde yapmıș
olduğumuz görsel analizlerde, cephelerdeki en önemli
sorunun gerçekleștirilmiș olan ilaveler olduğu tespit edilmiștir.
İzmir kentinin diğer kesimlerinde de izlediğimiz üzere, klima,
panjur, tanıtım levhaları ve balkon kapatma șeklindeki ilaveler
bina estetiğine zarar vermektedir. Bina cephelerinde estetik
açıdan sorun yaratan bir bașka unsur ise bitișik nizamdaki
yapıların uyumsuz renkler ile boyanmıș olmalarıdır. Kușkusuz,
bu tür ilaveler özellikle kentlerin merkezi kesimlerinde ticari
kullanımların yoğunlașması ile birlikte artmakta ve olumsuz
etkiler de fazlalașmaktadır.
Bina cephelerinde estetik sorunların algılandığı bir bașka alan
ise zemin katlardaki mağaza cepheleridir. Mağazaların isim
tabelalarının çok çeșitli büyüklük, renk ve biçimde olması ve
çok farklı malzemelerin kullanılması bina cepheleri arasında
uyumsuzluğa neden olurken, sokağın genel estetiğini
olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca kafe, restoran gibi
ticari faaliyetlerin yer aldığı zemin kat kullanımlarında tente
gibi bina cephesine yapılan ilavelerde çok çeșitli biçim,
büyüklük ve malzemeden olușmaktadır.
=HPLQNDWWLFDULNXOODQÕPODUÕQFHSKHOHULQGHNLX\XPVX]
YHoRNoHúLWOLPD÷D]DWDEHODODUÕ
%LUELUOHULLOHX\XPVX]RODUDNLODYHHGLOPLúWHQWHOHUYH
NDSDWPDODU
%LQDFHSKHOHULQGH\HUDODQoRNVD\ÕYHoHúLWWHNLLODYHOHU
%LUELUOHULLOHX\XPVX]RODUDNER\DQPÕúELQDFHSKHOHU
82
4.6.2.STRATEJİLER
Bina cepheleri, bir bölgenin kimlik ve belleğinin olușumunda
önemli rol oynar. O bölgeyi, içinde bulundurduğu yapıların
dıș görünüșleri, renkleri vs. ile hatırlarız. Ayrıca, bina dıș
cepheleri, binaların yol, meydan, yeșil alan ve diğer ortak
kamu alanlarına açılan tüm dıș cepheleri görsel ve estetik
anlamda önemli rol üstlenir. Alan genelinde, bölgenin estetik
ve mimari dokusunu bozmayacak, yoğun kullanımı olan
aksların daha algılanabilir ve bütünlüğünün sağlanabilmesi
için bazı stratejiler öngörülmüștür. Bu stratejiler alanı
iyileștirmek adına önemli kriterler içermektedir.
¾Bina dıș cephe silüeti çıkartılmıș, bu silüetlere
perspektif fotoğraf düzeltmesi getirilmiș, binaların
cepheleri(silüetleri) grafik olarak olușturulmuș ve
cephe tasarımları yapılmıștır.
¾Cepheler, üzerine yerleștirilen birçok objeden
arındırılarak görüntü kirliliğini ortadan kaldıracak bir
sadeleșmeyle yeniden düzenlenmiștir.
¾Cephelere birbirleriyle uyum sağlayacak renk
skalaları önerilmiștir.
¾Cephelerde
açıklıklara
bulunulmuștur.
yönelik
önerilerde
¾Ticaret aksı üzerindeki cephelerin birbirleriyle
alakasız form, renk, materyal kullanılması vs. gibi
görüntü kirliliği olușturan unsurlarının bir düzene
sokularak, aksın daha canlı ve tanımlanabilir bir hal
alması sağlanmıștır.
ùHNLO%LQDFHSKHOHULQHLOLúNLQ|QHULOHUGHEXOXQXODQDNVODU±6YDUL&DGGHVLYH0XVWDID.HPDO&DGGHVL
83
Cephelerde Arındırma
¾Binanın ön sokak cephesinde klima montajının
sınırlandırılması, mümkün olduğunca yan cephelere
ve balkon içlerine tașınması
¾Ticari kullanımların yer aldığı binalarda özellikle
zemin kat kullanımlarının olduğu kesimlerde cephe
renkleri açısından homojenlik sağlanması.
Așağıda yer alan örnekte Mustafa Kemal Caddesi’ne bakan
bina cepheleri analiz amacıyla seçilmiștir. Cepheler 1 no.lu
resimde mevcut durumları ile gösterilmiștir. 2. așamada
cephelerdeki klima ve tabela gibi ilaveler kaldırılmıștır. 3.
așamada ise cephelerin sokak üzerinde daha uyumlu bir
görsel estetik sunmaları için cephe renkleri uyumlu hale
getirilmiș ve daha homojen bir görünüm elde edilmeye
çalıșılmıștır.
0XVWDID.HPDO&DGGHVL]HULQGH]HPLQNDWWDWLFDUL
DNWLYLWHQLQEXOXQGX÷XNHVLPGHELQDFHSKHOHULQLQ
PHYFXWGXUXPX
Bina Cephelerine İlișkin Öneriler
0XVWDID.HPDO&DGGHVL]HULQGHWLFDULDNWLYLWHQLQ
EXOXQGX÷XNHVLPGHELQDFHSKHOHULQGHQLODYHOHULQ
NDOGÕUÕOPDVÕGXUXPXQGDFHSKHOHUGHNLL\LOHúPH|QHULVL
Süvari Caddesi, Küçük Park ve Büyük Park arasında kalan,
özellikle yoğun yaya kullanımı olan bir akstır. Bu güzergâh
boyunca irili ufaklı birçok, ticari dükkânlar bulunmakta ve
çoğu kafe, restaurant, catering, vs. hizmet veren perakende
ticareti yapan birimler yer almaktadır. Yakın çevresindeki
eğlence, ticaret, konut ve kamusal alan ișlevleri nedeniyle,
Bornova için önemli bir ana arter konumundadır.
Mevcutta bu alanda bulunan yapılar, kent silueti açısından
düzensiz ve bakımsız binalar olup, kısmi olarak revize edilmiș
yapılar da vardır. Ancak, bu aks insanların yoğun olarak
kullandıkları, zaman geçirdikleri, bulunduğu konum itibariyle
de kolay ulașılabilir bir aks olarak daha net algılanabilir olması
için bina cephelerinin bir düzene ve arındırmaya yönelik
uygulamalarıyla daha sade ve canlı bir aks haline getirilmesi
için bazı stratejiler mevcut-öneri șeklinde anlatılmaktadır.
0XVWDID.HPDO&DGGHVL]HULQGHWLFDULDNWLYLWHQLQ
EXOXQGX÷XNHVLPGHELQDFHSKHOHULQGHQLODYHOHULQ
NDOGÕUÕOPDVÕYHFHSKHUHQNOHULQLQX\XPOXSDVWHOWRQODU
LOH\HQLOHQPHVLGXUXPXQGDFHSKHOHUGHNLL\LOHúPH|QHULVL
0HYFXW±%LQD]HULQGHNLNOLPDODUÕQ|QFHSKHGHJ|UQW
NLUOLOL÷LROXúWXUPDVÕKHUNDWWDDoÕNOÕNODUDIDUNOÕPDWHU\DO
X\JXODQPDVÕ
84
0HYFXW±7LFDUHWDNVÕ]HULQGHEXOXQDQFHSKHOHULQ
ELUELUOHUL\OHX\XPVX]OX÷X
ùHNLO%LQDFHSKHOHULLoLQ|QHULOPLúUHQNVNDODODUÕ
¾Her renk skalasının en koyu rengi, bölgedeki zemin
kat aktivitesi için önerilmiș olup, bu șekilde zemin kat
kullanımlarının ön plana çıkarılması amaçlanmıștır.
ùHNLO6YDUL&DGGHVL]HULQGHWLFDULDNVD\|QHOLN
ELQDFHSKHG]HQOHPHVL|QHULOHUL
Öneri – Ticaret aksı üzerinde bulunan bina cephelerinin
iyileștirilmesi
¾Bazı binaların katlarında tekrar eden orijinal
pencereler bozulmuș, bu durumdaki binalarda
orijinal pencere tekrarı önerilmiștir.
¾Açıklıklara ait materyallerin görsel bütünlük
bakımından
aynı
malzemeden
kullanılması
önerilmiștir.
¾Mevcutta bakımlı durumdaki binalar için sadece
yeni renk alternatifleri önerilmiș olup bakımsız
durumdaki binalar için ise cephe yenilemeleri
tavsiye edilmiștir. Özelliği olan binalarda ise (cephe
süsleri, çıkmalar gibi) özelliklerini ortaya çıkartacak
renkler ve uygulamalar önerilmiștir.
¾Ticari kullanımların yer aldığı zemin katlarda, cephe
renklerinde görüntü kirliliği olușmaması ve gözü
yormamak için homojenlik sağlanması, sokak
boyunca fonksiyon devamlılığının kuvvetlendirilmesi
için hepsinin aynı renk olması önerilmiștir.
¾Sadece ticari katlara, tekrarın sağlandığı aynı
malzemeden olușan doğramaların kullanılması ve
cephenin en az %50 sinin kapı ve pencerelerden
olușması ve içerinin görülmesi önerilmiștir.
¾Proje alanındaki binalarda genellikle zemin kat
vitrin görünümleri kötü durumdadır. Aynı binada
yan yana ilișkisiz dükkan vitrinleri mevcuttur. Bu tip
müdahalelere de dükkan sayısı aynı kalmak șartıyla
yeni dükkan cephelerinin olușturulmasının uygun
olacağı düșünülmektedir.
¾Tabelalar dükkan cephelerini ortalayarak ve yeterli
uzunlukta, yükseklik min 40cm; max 75 cm olarak
önerilmiștir.
¾Tentelerin de aynı malzeme, renk ve form da olmaları
görsel ve estetik açıdan bütünlük sağlayacak
șekilde tasarlanmıștır.
85
AÇIK CEPHE KULLANIMI
Ticari kullanımların yer aldığı bölgelerde kapalı cepheler
olușturulmamalıdır. Genel olarak, ticari kullanımların olduğu
ana caddelerde mağaza cephelerinin en az %50’si cam
veya kapı olarak açık cephe șeklinde bırakılmalı geçirgen
olmalıdır. Böylelikle sokakla ticari birim kullanımları arasındaki
etkileșim sokağın canlılığına katkı sağlayacaktır.
OKUNABİLİRLİK
GÖRSEL KARMAȘADAN ARINDIRMA
¾Mağazaların isim tabelaların görsel karmașaya
neden olmaması için belirli büyüklükte, șekil ve
malzeme kullanılarak üretilmeleri gereklidir.
¾Mağaza isimlerinin en fazla 40 cm. yükseklikte
harflerden olușacak biçimde duvarlara monte
edilmesi görsel kirliliği önleyebilecektir.
¾Mağaza isimlerinde kullanılacak harfler, yazılı
basında da ağırlıklı olarak kullanılan 5 karakter
içinden seçilmelidir. (Örneğin Times New Roman,
Century Gothic, Arial, Tahoma ve Calibri)
0HYFXW0D÷D]DFHSKHOHULQGHWDEHODGÕúÕQGDNLUHNODP
DPDoOÕHOHPDQODUNDOGÕUÕOPDOÕGÕU
¾Harfler için paslanmaz çelik, pleksiglas ve demir
malzemeler arasından seçim yapılabilekcektir.
gQHUL0D÷D]DFHSKHOHULQLQPLQLPXPVLDoÕN
RODUDNEÕUDNÕOPDOÕGÕU
¾Mağaza cephelerinde görüntüyü kesen reflekte
camlar kullanılmamalı, Camlar, mağaza içinin
görünmesine ve sergilemeye elverișli olmalıdır.
¾Mağazanın ön cephesinde giriș kapısının olması
güvenlik amacıyla teșvik edilmelidir.
gUQHNWHPD÷D]DLVLPOHULNR\XUHQNIRQ]HULQGH
EHOLUOLE\NONWHNLKDUIHOHULQ\HUOHúWLULOPHVLLOH
JHUoHNOHúWLULOPLúWLU5RGRV
86
¾Tenteler bahçe kullanımı olmayan mağaza
cephelerinde en az 2.75 metre yükseklikte
yerleștirilmelidir. Süvari Caddesi gibi bahçe
kullanımının olduğu bölümlerde ise mekan hissinin
arttırılması ve tașıyıcı sistemin sorun olușturmaması
için yükseklik 2.40 metre civarına kadar düșürülebilir.
gUQHNWHPD÷D]DLVLPOHULKDUÀHULQGR÷UXGDQELQD
FHSKHVLQHPRQWHHGLOPHVLLOHEHOLUOHQPLúWLU3UDJ
gUQHNWHPD÷D]DLVLPOHUL\LQHEHOLUOLE\NONWHNL
KDUÀHULQGR÷UXGDQELQDFHSKHVLQHPRQWHHGLOPHVLLOH
EHOLUOHQPLúWLU3UDJ
İKLİM KOȘULLARINDAN KORUNMA
Tente genișliği mağazaların önündeki oturma alanı ve
sergileme alanlarından genișliğinden daha geniș ve uzun
olmamalıdır. Tentenler yayaları ve mağazaların önünde
oturanları korumak amacıyla binadan en az 1,00 metre
uzaklığa kadar açılmalıdır. Bahçe kullanma imkânı bulunan
bölgelerde (örn: Süvari Caddesi vb.) tenteler maksimum
4 metre uzaklığa kadar açılabilecektir, Bahçe kullanımı
olamayan alanlarda ise maksimum 1,50 metre kadar açılım
yapılabilecektir.
¾Tentelerde kapatıcı malzeme olarak tekstil ürünü
malzemeler kullanılmalı, metal ve plastik malzeme
kullanımından kaçınılmalıdır.
¾Tentelerde tek ve düz renk kullanımı tercih edilmeli,
görsel karmașayı önlemek amacıyla desen yada
çizgili olmamalıdır.
¾Tente eğimleri sokak bütünlüğünün sağlanması için
aynı eğime sahip olmalıdır.
¾Tarihi dokuda görsel ve tarihi öneme sahip bina
cephelerinde tente kullanılmamalı ve söz konusu
tarihi cephelerin görüntüsü engellenmemelidir.
gUQHNWHELQDFHSKHVLQGHWHQWHNXOODQÕOPDPÕúROPDVÕ
ROXPOXELU|]HOOLNRODUDNJ|UOPHNWHLNHQWDEHODQÕQ
NXUXPLVPLQLQVDGHFHEHOLUOHQHQVWDQGDUWODUGDNLKDUÀHU
LOH\D]ÕOPDVÕ|QHULOPHNWHGLU
Geleneksel çarșıda, bölgede gölgelendirme gereksinimini
karșılamak için tarihi yapıların üzerine ilave edilmiș brandalar
çıkartılmalı.
8
TANITMA
0HYFXW±6YDUL&DGGHVLER\XQFDELUELULQGHQIDUNOÕ
PDO]HPHUHQNYHIRUPGDNXOODQÕOPÕúWHQWHOHU
%LUELUOHULLOHX\XPOXRODUDNNXOODQÕOPÕúWHQWHOHU
3UDJ
ZZZSKRWRVKRSFDIHFRPYLGHRSURGXFWVRUQDPHQWV
RUQDPHQWVKWP
KWWSFORYHUVLJQVEORJFRPFDWHJRU\UHFRPPHQGV
Mağaza cephelerinde tanıtım amaçlı takılacak levhaların
belirli ölçülerde olması, görsel kirliliği engelleyecektir.
gUQHNWHPD÷D]DFHSKHDoÕNOÕNODUÕQDX\JXQWHQWH
NXOODQÕPÕJ|UOPHNWHGLU5RGRV
¾Bina cephelerine mağaza adlarının yazılı olduğu
tanıtım levhaları minimum40.cm, maksimum 75 cm
ölçülerini geçmemelidir.
¾Levhaların renk, biçim ve malzemeleri çeșitlilik
gösterebilir. Süvari caddesi gibi modern yapıların
olduğu kesimlerde daha modern tasarımlar, tarihi
yapıların bunduğu kesimlerde ise daha geleneksel
tasarımlara yer verilebilir.
7HQWHOHUVÕQÕUOÕRWXUPDDODQÕQÕQJHQLúOL÷LQLDúPDPDOÕYH
VRNDNWDNDSDOÕOÕNKLVVL\DUDWPDPDOÕGÕU5RGRV
88
4. KENTSEL )4ÔAL 5EYZA/
GENEL İLKELER
Farklı cephe özelliklerine sahip yapıların bir araya gelmesi
ile olușan görsel kirliliği perdelemek için bitkilerin varlığından
yararlanılabilir.
Canlı bir materyal olan bitkiler farklı kullanımlarda farklı
ișlevsel ve estetik sonuçlar sağlayabilir. Burada önemli olan
konu hedeflenen etkiyi iyi belirlemek ve buna uygun tasarımı
geliștirmektir.
Bornova kent merkezinde de yapı kat yükseklikleri așırı
olmamakla beraber yüksektir. bu durum etrafına yüksek katlı
yapıların konușlandığı dar sokaklarda kullanıcılar üzerinde
bir baskı olușturabilmektedir. Kamusal alanda genișlik
ve ferahlık hissi kullanıcıların psikolojilerini olumlu yönde
etkilemektedir. Yüksek yapılarla çevreli mekanları bitkilerden
faydalanarak insan ölçeğine indirgemek mümkündür. Bu
șekilde hapsolma hissi de azaltılmıș olur.
'DUVRNDNODUGDD÷DoNXOODQÕPÕøVSDQ\D
KWWSLQGXOJ\FRPSRVW\%$7*,1JUHHQURRI
0HNDQHWNLVL]D\ÕIFDGGH|UQH÷L%HOoLND
%LWNLOHUGHWDYDQHWNLVLYHSHUGHOHPH|]HOOL÷L
ZZZ
ODQGH]LQHFRPLQGH[SKSSLWWVWUHHWPDOOE\
WRQ\FDURDUFKLWHFWXUHSLWWBVWUHHWBPDOOE\WRQ\BFDURB
DUFKLWHFWXUH
øQVDQ|OoH÷LQHLQGLUJHPH|UQH÷LøVSDQ\D
KWWSKLWFKKLNHUVKDQGERRNFRPPDGULG
VSDLQFLW\JXLGH
Aynı șekilde, çok geniș cadde ve sokaklarda mekan
etkisi kaybolmakta ve bu tanımsızlık mekan algısını
güçleștirmektedir. Sık ve belirli aralıklar ile dikilen ağaçlarda
mekan etkisi güçlüdür. Yaprak döken ağaçlarda bu etki
oldukça az iken her dem yeșil ağaçlarda süreklidir.
89
*HQLúFDGGHOHUGHELWNLNXOODQÕPÕLOHPHNDQKLVVLQLQ
JoOHQGLULOPHVL|UQH÷L%DUFHORQDøVSDQ\DKWWS
LQGXOJ\FRPSRVW\%$7*,1JUHHQURRI
Bitkiler; ağaçlar, çalılar, otsu türdeki bitkiler ve yer örtücüler
olarak sınıflandırılabilir. Yer örtücü bitkiler, yerden en fazla 20
cm boylanırlar ve taban etkisi oluștururlar. Otsu türler, çalı ve
ağaç grubu bitkiler mekanda duvar etkisi yaratabildiği gibi
taç yapısına göre bazı ağaç türleri de tavan etkisi yaratabilir.
%LWNLOHULQROXúWXUGX÷XGXYDUYHWDYDQHWNLVL|UQH÷L
øQJLOWHUH
ZZZODQGH]LQHFRPLQGH[SKSZDUULRU
VTXDUHJDUGHQV
Bitkiler dokuları açısından kaba ya da ince dokulu olabilirler.
Kaba dokulu bitkiler, fiziksel açıdan daha kesin hatlara
sahiptirler. Kamusal alanda koyu gölge sağlanması istenen
alanlarda tercih edilebilirler. İnce dokulu bitkiler ise daha
yumușak hatlara sahiptirler ve daha dekoratiftirler.
Bitkilerin vurgulama, yönlendirme, perdeleme gibi özellikleri
kamusal alanlarda fayda sağlar. Ekolojik özelliklerinden
sürekli faydalanılabildiği gibi olușturulan bitki öbeklerinin
genișliği, yüksekliği ve sıklığı ayarlanarak gürültü kontrolü de
sağlayabilmektedir.
%LWNLOHULQROXúWXUGX÷XWDEDQYHGXYDUHWNLVL|UQH÷L
'DOODV
ZZZFDUIUHHLQELJGFRPBBBDUFKLYHKWPO
9
Ağaç türlerinin belirli aralıklarla dikilmiș olması estetik
açıdan uygun olacaktır. Ayrıca, yol ağaçlandırmasında bitki
seçimine giderken egzoz gazlarına dayanıklı olan bitki türleri
seçilmelidir.
Süvari Caddesi
Çevre koșulları sebebiyle genellikle ıșığa yönelim, yanlıș
dikim, bakımsızlık ve diğer koșullar sebebiyle ağaç
gövdelerinde büyüme esnasında eğilme, bükülme gibi
konular söz konusu olur.
Bu tip sorunlarla karșılașmamak için ağaç dikimi esnasında
ağaç çevresini korumak ve gelișimini kontrol etmek adına
gövde koruma çitleri kullanılabilir. Bu tipte bir kullanım
düșünülmediği taktirde bile herekler yardımı ile ağaç
gövdesini yönlendirmek gerekmektedir.
Ağaç köklerinin suyu bir noktaya değil her noktasına
alabilmesi için köklerin üzerini döșemelerde kapatmak
doğru bir uygulama olmayıp, ağaç altı ızgaraları kullanmak
ișlevsel ve estetik açıdan daha uygun olacaktır.
%LWNLOHULQSODVWLN|JH\LYXUJXOD\ÕFÕYHJUOW|QOH\LFL
úHNLOGHNXOODQÕPODUÕ1HZ<RUN
ZZZEX]]IHHGFRPEULDQJDOLQGRWKHQYVQRZV
QHZ\RUNFLW\
Bitkiler renkleri itibariyle yapılar ile güçlü bir kontrast
oluștururlar. Bu fark mekânın algılanmasını kolaylaștırmakta,
kimi zaman da yönlendirme, vurgulama ve sınırlandırma
gibi ișlevler için kullanılmaktadır. Bu șekilde meydanlarda
bir plastik ögeyi çevreleyerek vurgulamak, yol ayrımlarını ve
yaya geçitlerini bitkiler ile belirtmek ya da özellikle trafikte
dikkat dağıtıcı ıșıklı ilan panosu gibi pek çok öge bitkiler ile
perdelenip maskelenebilir.
Ağaç dikiminde aralıkların mümkün oldukça eșit olması (6-10
metre uygun olacaktır) görsel açıdan tatmin edici olmaktadır.
Hele ki bu tipte dar caddeler için bu etki daha fazladır.
Ağaç türü seçiminde net kararlar alıp planlı șekilde dikimler
yapılması alle etkisini de arttıracaktır. Daha az tür çeșidinin
kullanılması fakat aynı tür ağaçların yan yana kullanılması bu
etkiyi daha güçlü kılacaktır.
MEVCUT DURUMA YÖNELİK ÖNERİLER
Mustafa Kemal Caddesi
Araç yolu bitkilendirmesinde dikkat edilecek unsur; orta
refüjde kullanılan çalı grubu bitki boyları, karșı șeritlerde
bulunan araçların far ıșıklarını birbirlerine ve aynı șekilde
yayalara iletmeyecek șekilde minimum 150 cm yükseklikte
olmalıdır. Ayrıca bu yükseklikte kullanılan çalı grubu bitkiler
arasında boșluk bulunmaması trafikte güvenliği sürdürecektir.
$UDoYH\D\D\ROXDUDVÕQGDELWNLNXOODQÕPÕ|UQH÷L
1HZ<RUN
ZZZELRKDELWDWVFRPSURMHFWVQHZ\RUNFLW\
VWRUPZDWHUSLORWV
0HYFXWGXUXPXJ|VWHUHQ|UQHN6YDUL&DGGHVL
91
MEYDANLAR
Meydan ağaçlandırması tehlike arz etmeyecek șekilde
düșünülmelidir. Kimi zaman araçların birbirlerini takip
etmelerinin gerektiği düșünülerek asla engel olușturmamalıdır.
Bu nedenle refüj merkezinden kenarlara doğru yapılacak
bitkilendirmelerin merkeze daha yakın olması ya da
yoğunluğun kenarlara doğru seyrelmesi sağlanmalıdır. Çalı
türleri ya da mevsimlik türlerin de kullanımı ile desteklenerek
estetik açıdan dikkat çekici bir uyum yakalanabilir. Özellikle
kavșaklarda kullanılan plastik ögeleri vurgulamak ve bir odak
noktası olușturmak için de bitkilerin gücünden yararlanmak
mümkündür.
$÷DoDOWÕÕ]JDUD|UQH÷L
$OOHHWNLVL\DUDWDQ*LQNJRD÷DFÕ|UQH÷L
ZZZODELWHQSURGRWWLDOFRUTXHZZZ
DSDUWPHQWWKHUDS\FRPHDV\RUJDQL]LQJ
WHFKQLTXHV
Yaya trafiğinin kaldırımda aktif olduğu bu caddelerde kaldırım
üzerinde kullanılan ağaçların taçlanma boyunun alçaktan
olmamasına (2,5 m üstü) dikkat edilmelidir.
Süvari Caddesi dar bir cadde olup yüksek yapılarla sınırlıdır.
Yüksek boylu ağaçlar, yapıların getirdiği hapsolma hissini
daha da tetiklemektedir. Ağaç türü seçiminde orta boylu
ağaçların tercih edilmesi, mevcut durumda kullanılan
ağaçlara nazaran ağacın görsel algılanabilirliğini arttıracak,
sadece ağaç gövdesinin algılanmasından daha etkili
olacaktır.
Son olarak ağaçlandırmada aralıkların eșitliği kadar
hizamalar da oldukça önemlidir. Bu konuya bir standart
getirmek gerekirse, araç trafiği de düșünülerek kaldırımdan
1 m içeride yapılan bir ağaçlandırma uygun olacaktır. Bu
standardın cadde boyunca sağlanması alle etkisini de
arttıracaktır.
%LWNLOHULQSODVWLN|JH\LYXUJXOD\ÕFÕYHJUOW|QOH\LFL
úHNLOGHNXOODQÕPODUÕ1HZ<RUN
ZZZEX]]IHHGFRPEULDQJDOLQGRWKHQYVQRZV
QHZ\RUNFLW\
92
5. )EÔERLEN)åR
RME ;E NERåLER
93
5.)EÔERLEN)åRME ;E NERåLER
Bornova kent merkezinde gerçekleștirilen analiz ve sentez çalıșmaları sonucunda merkezin yașam kalitesinin güçlendirilmesi
ve canlılığın tüm bölgelerde dengeli bir biçimde hissedilebilmesi için genel bir tasarım stratejisi olușturulmuștur. Bu stratejiyi
takiben alt stratejiler ile merkezin gelecekteki gelișimine ilișkin öneriler sunulmaya çalıșılmıștır. Söz konusu değerlendirmeler
ve stratejiler ıșığında Bornova kent merkezinde önemli bir yaya kullanım potansiyeli sunan Süvari caddesinin yeniden
düzenlemesi konusunda iki alternatif geliștirilmiștir. Alternatiflerden bir tanesi sokağın tamamen yayalaștırılmasını öngörürken,
diğer alternatif sokakta kısmi yayalaștırma ve trafiği yavașlatma önerisi sunmaktadır. Çalıșmanın bu bölümünde her iki öneri
projeye yer verilmiștir.
5.1. S;ARå (A))ESå RNEÔåN)E YAYALAđTIRMA NERåSå
Yapılan tüm analiz, sentez çalıșmalarına ek olarak; Bornova Kent Merkezi’nin yașanabilir, canlı bir kent merkezi olması
hedefi doğrultusunda çeșitli tasarım stratejileri geliștirilmiștir. Bu stratejilerin temelini ‘bağlantı’ teması olușturmaktadır. Bu
kapsamda kent merkezindeki ulașım, kullanım, kullanıcı, mekânsal organizasyon konularındaki kopukluğun giderilmesi;
kamusal mekânlar, kullanıcılar ve kullanımları arasındaki bağlantının sağlanabilmesi için alan içerisinde ‘bağlayıcı’ konumda
bulunan Süvari Caddesi’nin yayalaștırılması ve kent merkezindeki trafiğin azaltılarak yavașlatılması öngörülmüștür.
Yayalaștırma projesinde öngörülen diğer hususlar, bahsedilen kopuklukların giderilmesinin yanı sıra günün her saati
kullanılan Süvari Caddesi’nin yoğunluğundan faydalanarak hem alanı kullanıcılar açısından rahatlatarak kaldırım ișgallerinin
önüne geçilecek hem de yüklenecek kullanımlar ve tasarım stratejileri ile caddenin yakın çevresinde güvenli kamusal alanlar
olușmasına imkân sağlayacaktır.
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL
Proje alanı “Süvari Caddesi” boyunca zemin katta ticari faaliyetlerin bulunduğu bölümlerde bu faaliyetlerin korunduğu,
herhangi bir faaliyetin bulunmadığı (Caddenin doğu ucundaki bölüm gibi) kısımlarda ise yeni aktivitelerin önerildiği bir plan
șeması dâhilinde yayalaștırma projesi hazırlanmıștır. Tasarım için cadde, enine ve boyuna kesitlerde ayrı ayrı ele alınarak
irdelenmiș ve nihai sonuca ulașılmıștır.
Buna göre caddenin enine (kısa) kesiti dikkate alındığında zemin katlardaki dükkan kullanımlarının yolla direk ilișki kuracak
șekilde, herhangi bir daimi ayırıcı kullanılmadan, günübirlik eğlence-dinlenme fonksiyonlarıyla sokağa dâhil olması
planlanmıștır. Bu amaçla sokağın ortasındaki ~7 m lik kısım acil müdahaleler ve günübirlik servislerin kullanılabilmesi
amacıyla istendiğinde tașıt girebilecek șekilde boș ve engelsiz bırakılmıștır. Bu bölümün her iki tarafında ortalama ~30-50
m lik aralıklarla görsellerde yer alan oturma-ağaçlandırma birimleri ile kısa aydınlatma elemanları yerleștirilmiștir. Bu birimler
ile bina kullanım alanları arasında kalan hat, cadde boyunca yeșil alan olarak kurgulanmıș ve hali hazırda bulunan ağaçlara
yapılan eklemeler ile “yeșil bant” haline getirilmiștir. Yeșil bant sonrasında ise kot farklılıkları dikkate alınarak kurgulanmıș
zemin kat ticari kullanımlar yer almaktadır.
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL&DGGH%R\XQD.HVLWL
94
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL
&DGGH(QLQH.HVLWL
Caddenin boyuna (uzun) kesitinde ise bina cephelerindeki uyumlu ve zemin kat ticari kullanımlar için belirlenmiș standartlar
dikkate alınmıștır. Buna göre Cadde üzerindeki tüm binaların belli renkler ve bu renklerin tonlarına göre boyanması, tüm
ticari kullanımlarda belirlenen ebatlardaki tentelerin kullanılması ve tüm dükkân tabelalarının kaldırılarak dükkan isimleri için
sadece harflerin tercih edilmesi önerilmiștir. Ayrıca tüm bina cephelerinin klima ve tabela gibi görüntü kirliliği olușturacak
elemanlardan temizlenmesi öngörülmüștür.
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL6DKDÀDUdDUúÕVÕ3ODQÕ
Günübirlik kullanımların olduğu bölümlerde yukarıdaki yaklașımlar geliștirilirken caddenin doğusunda kalan ve Bornova
Meydanı ile caddenin bütünlüğünü tamamlaması adına potansiyel teșkil ettiği düșünülen alanda bir “Sahaflar Çarșısı”
önerilmiștir. Caddenin bu bölümünde öncelikle Fevzi Çakmak Caddesi üzerindeki yoğun trafikten kurtularak, caddeye daha
davetkâr bir giriș sağlanabilmesi adına ufak bir meydan, bir yeșil alan kurgusu ve su öğesi bir arada değerlendirilerek ele
alınmıștır. Bu ufak meydandan giriș alındıktan sonra ~100 m’lik kısım sahaflara ayrılmıștır. Sahafların satıș birimleri, standart
cadde kurgusunda kullanılan oturma birimlerinin yerine geçmiș ve oturma birimlerinin yerine satıș birimleri yerleștirilerek
sokak kurgusu bütünleștirilmiștir.
95
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL6DKDÀDUdDUúÕVÕ*|UQú
Süvari Caddesi yayalaștırma projesindeki en önemli amaç, caddede mevcut günübirlik ticari kullanımların caddedeki yaya
hareketleri ile bütünleșmesini engelleyen tașıt trafiği ile park yerlerinin kaldırılması ve ardından olușacak geniș boșluğun
tamamının yayalar tarafından kullanılabilmesidir. Bu amaçla dükkânların bahçe kullanım bölümlerinin çok keskin hatlarla ve
elemanlarla sokaktan ayrıșması engellenmek istenmiș, dükkânların bahçelerinde sadece tente kullanımı önerilmiștir. Sokak
üzerindeki mekânsal farklılașmalar ise sadece zemin döșemesindeki malzeme kullanımı ile ifade edilmiștir.
6YDUL&DGGHVLgUQH÷LQGH<D\DODúWÕUPDgQHULVL&DGGH(QLQH.HVLWL
96
5.2.TRA+åÔåN YA;AđLATILMASI NERåSå
Amaç: Tașıt ve yaya trafiğinin birlikte uyumlu bir șekilde aktığı, tașıt trafiği yoğunluğunun azaltıldığı, yaya kullanımını teșvik
eden düzenlemelerin yapıldığı bir Süvari Caddesi olușturmak
PROJEYE GENEL BAKIȘ
ùHNLO3ODQ
Projenin amacı göz önünde bulundurulduğunda, yaya kullanımının önemli bir bileșen olduğu açıktır. Buna göre kaldırım
kullanımları projenin amacının gerçekleșmesinde temel araçtır. Süvari Caddesinin en kesitinin dar olması, ön bahçelerin ticari
kullanımlar tarafından aktif kullanılması ve kaldırımların ișgal edilmesi ciddi sınırlayıcılar olmuștur. Trafiği yavașlatmak adına
araç trafiğinin tek șeride düșürülmesi kaldırımların genișleyebilmesi için bir fırsat olmuștur. Kaldırımların alan içerisinde yer
yer genișlemesi yayalar için hem geçiș kolaylığı hem de duraklama noktaları yaratmıștır. Duraklama noktalarına verilebilecek
en belirgin örnek cami önündeki toplanma alanıdır. Mevcut kullanımda cami bahçesinin geçirgen, aktif kullanılan bir alan
olması ve kaldırımı ișgal edecek kullanımın bulunmaması burada bir toplanma&dinlenme alanı fikrini olușturmuștur( bakınız
șekil2).
ùHNLO<HQL&DPLL|QWRSODQPDDODQÕ
Kaldırım üzerinde olușturulan diğer dinlenme alanlarına bir
diğer örnek șekil 3’te görüldüğü gibidir.
ùHNLO.DOGÕUÕPGDROXúDQGLQOHQPHDODQÕ
Tașıt yolunda yapılan düzenlemelerin bașında yol daraltması
gelmiștir. Tek șeride düșürülen cadde üzerinde kaldırımlarda
cepler açılarak duraklama yapılmasına olanak vermiștir
(bakınız șekil4 ).
ùHNLO=DIHU&DGGHVL6YDUL&DGGHVLNHVLúLPL
ùHNLO .DOGÕUÕPGD DoÕODQ GXUDNODPD FHEL NDOGÕUÕP Süvari Caddesi mevcutta ağaçların yoğunlukla kullanılmıș
olduğu bir yapıdadır. Fakat ağaç dikimi belirli bir șekilde
LOLúNLVL
yapılmamıștır. Proje üretilirken bu ağaçların hepsi
Kavșaklara bakıldığında Zafer Caddesinin Süvari Caddesiyle korunmuștur. Cadde üzerinde uyumlu bir dil yaratmak
kesiștiği noktada trafik hızının azaltılması gerektiği ortaya amaçlanarak bitkilendirme sayısı arttırılmıștır. Ayrıca cadde
çıkmıștır. Bu durumda gerek sinyalizasyon gerekse kavșak üzerinde canlılık yaratması açısından farklı çeșitlerde
kesitinde daraltma yapılarak hız azaltılmaya gidilmiștir.
bitkilendirme yapılmıștır.
9
KESİT 1
KESİT 2
Birinci kesit Süvari Caddesinde; sağlı-sollu Kafe ve
restoranların fazlaca bulunduğu kısımdan alınmıștır. Kafe ve
restoranların dıș bahçeleri 3 ve 3,5 m. olarak sınırlandırılmıștır
ve kaldırım ile aralarında mutlaka bir basamakla farklı bir kota
geçilmesi veya saksı ya da sınır elemanlarıyla sınırlandırılması
esas alınmıștır. Ayrıca her kafe ve restoranların tenteleri
olmalı ve bu tenteler tasarım rehberinde belirtildiği kriterlerde
uygulanmalıdır.
2. kesitte de görüldüğü üzere her farklı amaçla kullanılan
kısımlarda farklı yer döșemeleri kullanılmıștır. Kafe ve
restoranlar da genelde ahșap malzeme kullanılması
önerilmektedir. Kaldırım kısmında kullanılan yer döșemesinin
yürümeye engel teșkil etmeyecek șekilde kaymaz, yıpranmaz
ve araları boșluksuz tașlardan seçilmesi gerekmektedir.
Tașıt yolunda asfalt kullanılmaması gerekmektedir, trafiğin
yavașlatılması esas olduğu için, tașıtın bu yola girdiğinde
farklı bir malzemeyle karșılaștığında hızını düșürmesi
beklenmektedir.
Kaldırım genișlikleri 2,5 metre olarak belirlenmiștir ve 2-3
kișinin rahatlıkla yan yana yürüyebilmesi gerekmektedir.
Ayrıca iki tarafta da kaldırım üzerinde 30 cm’lik görme engelli
yürüyüș bandı bulunması gerekmektedir. Kesit 1’de görülen
otopark cebinde ise genișlik 2,4 metre olarak belirlenmiștir,
bir aracın rahatlıkla park edebileceği bir ölçüdedir. Otopark
cepleri kimi yerlerde yok olup yerine daha da genișleyen
güvenlik bantları almaktadır (Kesit 2)
80 cm olarak belirlenen güvenlik bandında ağaçlar, saksılar,
çöp kutuları ve aydınlatma gibi peyzaj ve kent mobilyası
öğeleri sıralanmaktadır. Böylelikle hem bu tip öğeler yürüyüșü
engellememiș olacak hem de araç ve yaya arasında güvenli
bir sınır teșkil edecektir. Güvenlik șeridinde kullanılacak
kent mobilyaları tasarım rehberinde detaylı bir șekilde
gösterilmiștir. Bu șeridin ayrıca planda da görüldüğü üzere
bolca ağaçlandırılması güzel bir çevre yaratmak ve trafiğin
yavașladığı yaya ağırlıklı sokakta önem teșkil etmektedir.
ùHNLO.HVLW
Böylelikle hem hareketli bir yaya yolu elde edilmiș hem de
kimi yerlerde genișleyen güvenlik șeridinde kamusal alanlar
yaratılmıștır.
ùHNLO.HVLW
Tașıt yolları 3,5 metre olarak belirlenmiștir, yol kimi yerlerde
tek șerit kimi yerlerde ise çift șerit olarak devam etmektedir.
Böylelikle trafiğin de yavașlatılması da amaçlanmıștır.
98
GÖRÜNÜȘ 1
ùHNLO*|UQú
Süvari Caddesi üzerinde bulunan Yeni Cami önünden alınmıștır. Buradan alınmasının sebebi; mevcutta da aktif olarak (gerek
toplanma alanı, gerekse bahçesinde yer alan oturma alanlarıyla; her yaș grubu tarafından) kullanılan ve bahçenin kaldırımla
bir bütün algılanması konumuyla sosyalleșmek ve aks üzerinde dinlenme noktası yaratmak için ideal bir potansiyele sahiptir.
İnsanları sokak kullanımına teșvik etmek adına kurgulanmıștır. Gerek kullanılan kent mobilyaları, gerekse yeterli alanların
kullanıma açılması ve fazlasıyla yeșil kullanımıyla bu potansiyel güçlendirilmiștir. Yine ek olarak, cephelere uygulanan bir
takım müdahalelerle(bina renk skalası, aynı tip ve renkte doğrama, ve ticaret alanlarının aynı dili konușması açısından aynı
renkte olması ve tentelerin yine aynı renk form ve materyalden olușması sağlanmıș), var olan alanı iyileștirme hedeflenmiștir.
GÖRÜNÜȘ 2
ùHNLO*|UQú
Süvari Caddesi ile Zafer Caddesi kesișim noktasında bulunan market önünden alınmıștır. Yine bu noktanın da mevcutta
aktif kullanılması gereksinimiyle ve sahip olduğu potansiyel bakımından değerlendirilmesi gerektiği düșünülmüștür. Özellikle
bölge halkı için bir dinlenme noktası konumundadır. Yine kent mobilyaları kullanılarak ve yeșillendirilerek canlandırılan bölge
de özellikle ahșap; sıcak bir materyal olması bakımından tercih edilmiștir. Böylece yașayanlar için sokak kullanımını teșvik
eden bir konum kurgulanmıștır.
99
1
KAYNA
AKLAR
11
KAYNAKLAR
Alexander, C. 1 965: A City is not a Tree, Architectural Forum, Vol. 1 22, no. 1
Arıkan, Z., Bornova Tarihine Katkı,
Birol Akkurt, H., 2004, 19. Yüzyıl Batılılașma Kesitinde, Bornova ve Buca Levanten Köșkleri Mekansal Kimliğinin İrdelenmesi,
Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
Burton E.& Mitchell L., 2006, Inclusive Urban Design: Streets for Life
Downtown Design Guide: City of Los Angeles,2009,
Erișilebilir Șehir Yönetmeliği, 2011
Lynch, K. 2011, Kent İmgesi, Türkiye İș Bankası Yayınları,İstanbul
Jacobs, j. 1 96 1 : The Death and Life of Great American Cities, Harmondsworth,Penguin
Ozbek Sonmez, I. 2014, Kent Mekanı ve Mobilyalarının Tasarımında Çeșitlilik, TAÇ,
Mert, H., 2002, Sosyal, Siyasal ve İktisadi Yönleriyle Bornova 1923-1981, T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora
Tezi.
Mimarlık Arkeoloji, Kültür, Sanat Dergisi, sayı:6
Russ, T. Site Planning and Design Handbook
Yerel Yönetimler için Ulașılabilirlik ve Temel Bilgiler Teknik El Kitabı,2010
www.buildings.com
www.architonic.com
www.austintexas.gov
www.bustler.net
www.darlington.towntalk.co.uk
www.landezine.com
www.happytellus.com
http://marks.burocratik.com
www.noyaled.com.tr
www.pinterest.com
www.reliance-foundry.com
www.russelldesign.com
www.woodscape.co.uk
http://blog.light-innovations.com
http://answeringoliver.blogspot.com.tr
http://inhabitat.com
http://izmiraum.ege.edu.tr
http://bornova.bel.tr

PDF halini indirmek için tıklayınız - BİF

Transkript

Benzer belgeler

okuma parçası - Goethe

1940 sonları-1960 başları (5)

KONU 19 SAYGISIZ VE TEDBİRSİZ ARAÇ

tık tık

The heart forgives, the Mind can wait...: Barcelona