Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Transkript

14.5.2013
Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik
Seveso II Direktifi
BKÖP – Güvenlik Raporu
Özlem ÖZKILIÇ
Kimya Yük. Müh.
İş Başmüfettişi
İş Teftiş İstanbul Grup Başkanlığı
Özlem ÖZKILIÇ
İş Baş Müfettişi- Kimya Yük. Müh.
15 Mayıs 2013
Seveso II Direktifi Amacı
Seveso II Direktifi Odak Noktası
Güvenlik Raporu Nedir? Amacı
Seveso II Direktifi Modüller
Büyük Kaza Senaryoları Hazırlanması
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
1
14.5.2013
ÇSGB ve ÇSB Seveso II
AB Kurum İçi Eğitim Projeleri
2012-2013
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
G2G projesi kapsamında Hollanda’nın ;
• ÇSGB İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’na bağlı 20 İş Baş Müfettişi, İş
Müfettişi ile İş Müfettişi Yrd.
• ÇŞB bağlı 20 Çevre Denetmen ve Çevre İl Müdürlüğü Uzmanı
eğitim almıştır.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
2
14.5.2013
Eğitim konusu: Kantitatif Risk Değerlendirmesi, LUP, GIS Planlama,
Sonuç Analizi Modelleme Teknikleri, Güvenlik Raporu, GYS (SMS),
BKÖP ve özellikle Seveso denetim faaliyetinin nasıl gerçekleştirildiği
olmuştur.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
6
Hollanda DCMR Ajansında ÇSGB İş Teftiş
Kuruluna bağlı 4 müfettiş eğitim almıştır.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
3
14.5.2013
Ayrıca Hollanda’da ki 3 Seveso
Kuruluşunda örnek denetim
faaliyeti gerçekleştirilmiştir.
Refinaries
Storage
Chemical plants
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Eğitimi veren kuruluşlar:
INERIS –Fransa, D’Appolania –Italya, STC- Almanya, AWN –İngiltere, REC -Macaristan
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
4
14.5.2013
Denetim faaliyetini gerçekleştirecek ve Güvenlik Raporu, BKÖP, Acil Eylem
Planlarını inceleyecek 120 ÇSGB, ÇŞB, İl Müdürlükleri, AFAD, Sanayi Odaları,
İtfaiye vb. müfettiş, denetmen ve uzmanına eğitim verilmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ
•
15 Mayıs 2013
SEVESO II Direktifinin temel amacı, yüksek operasyonel
risk taşıyan tesislerin emniyetle işletilmesi için;
• Yüksek riskli
azaltmak,
kazaların oluşma ihtimalini
• Böylesi bir risk oluştuğunda, ortaya çıkan iş
sağlığı ve güvenliği zararları ile mal
hasarlarını en aza indirgemektir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
5
14.5.2013
SEVESO II Direktifinin kısımları şunlardır:
 Kaza Belirlenmesi,
 Risk değerlendirmesi,
 Risk kontrol önlemlerinin belirlenmesi,
 Güvenlik Yönetim Sisteminin oluşturulması,
 Acil durum planlanması,
 Kamunun bilgilendirilmesine imkan tanımak.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
-
Görece (Relatif) Oluşma Sıklığı
Minör (Önemsiz)
Riskler
Yasa,Tüzük,
Yönetmeliklerle
belirlenmiş
(regüle edilmiş)
İSG riskleri
Artan Risk
Risk değerlendirmesi
yapıldıktan sonra ortadan
kaldırılması gereken
çok yüksek riskler
Oluşma sıklığı az fakat
sonuçları açısından
Katastropik olan riskler
Seveso Direktifi temel
olarak bunlarla ilgilenir
Sonuçların Şiddeti
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
6
14.5.2013
1.
Tesislerdeki teknik tedbirler
2.
Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)
– Yazılı belge halinde olmalı
– İnsan sağlığı ve çevre için yüksek koruma düzeyi
hedeflemeli
3.
Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS)
– Personel ve Teşkilat yapısı
– Tehlikelerin Tanımlanması ve Risk Değerlendirme
– İşletim Kontrolü
– Değişim Yönetimi
– Acil Durum Hazırlık
– Güvenlik Performansının İzlenmesi
– Denetim ve Yönetim İncelemesi
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Sanayi Kuruluşları
 Bildirim yapmak,
 Büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermek,
 Halkın ulaşımına
oluşturmak,
açık
olacak
bilgi
için
prosedür
 Büyük kaza önleme politikasını oluşturmak,
 Dahili Acil Durum Planlarını hazırlamak,
 Güvenlik raporu hazırlamak.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
7
14.5.2013
Yetki ve Sorumluluklar
Merkezi Düzeyde;
•
Çevre ve Orman Bakanlığı
•
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Yerel Düzeyde;
•
Valilikler (İl Özel İdareleri, İl Çevre ve Orman
Müdürlükleri)
•
Belediyeler
•
İtfaiye
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Çevre ve Orman Bakanlığı
 Bildirim sistemi kurmak ve resmi kayıt sistemi oluşturmak,
 İşletmeciler tarafından büyük
hazırlanmasını sağlamak,
kaza
önleme
politikasının
 Dahili acil durum planlarının işletmecilerce, Harici acil durum
planlarının yerel yönetimlerce hazırlanmasını sağlamak,
 Domino etkisine sahip risk grubu kuruluşların belirlenmesi için
bir sistem oluşturulmasını sağlamak,
 İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi
vermesini sağlamak,
 Büyük kazaların araştırılması için prosedürler oluşturmak,
 Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak,
 Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama sistemini
kurmak,
 Raporlama sistemini kurmak ve raporlamayı sağlamak
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
8
14.5.2013
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
 Kazaları incelemek,
 Domino etkisini incelemek ,
 Güvenlik raporlarının değerlendirilmesi, onaylanması,
bu doğrultuda işletmeciye bilgi verilmesi,
 İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere
bilgi vermesini sağlamak,
 Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama
sistemini kurmak.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Yerel Yönetimler
(İl Özel İdareleri, Belediyeler)
 Harici acil durum planlarını hazırlamak,
 Risk arz eden kuruluşlar ya da kuruluş gruplarının
belirlemek için bir sistem kurmak,
 İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında
otoritelere bilgi vermesini sağlamak,
yetkili
 Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür
oluşturmak
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
9
14.5.2013
Üst Seviyeli Kuruluş
Madde miktarındaki artışla
kapsama girdiyse 1 yıl
Mevcut
faaliyetler için
yönetmelik
yürürlük
tarihine kadar
ÇSGB İş Teftiş Kurulu
Başkanlığına gönderir
Diğer durumlarda, kuruluş
çalışmaya başlamadan
önce
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Madde miktarındaki artışla
kapsama girdiyse 1 yıl
Mevcut
faaliyetler için
yönetmelik
yürürlük
tarihine kadar
ÇOB,ÇSGB,
TADYGM,
Belediye/Valilik
Diğer durumlarda, kuruluş
çalışmaya başlamadan
önce
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
10
14.5.2013
Üst seviyeli kuruluş için;
Yazılı
talimat
ÇŞB
Belediye/Valilik
6 ay içinde
hazırlar
TADYGM
Belediye/Valilik
planın son halini
Taslak Plan
30 Gün için
Kamuya açılır
TC Acil Durum Yön. Gen. Md
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
 Dahili Acil Durum Planları (İşletmeci )
 Harici Acil Durum Planları(Belediye/Valilik)
 BKÖP Belgesi
3 yılı aşmayan
aralıklarla
 Güvenlik Raporu
(ÇSGB’nin gerek görmesi Halinde)
Özlem ÖZKILIÇ
En az 5 yılda bir
15 Mayıs 2013
11
14.5.2013
İşletmeci tarafından büyük kazaların önlenmesi ve
zararların azaltılması için alınan önlemlerin
yetersiz olduğunun tespiti durumunda, Çevre
ve Orman Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır
veya ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
İşletmeci tarafından güvenlik raporunun ve dahili
acil durum planının süresinde teslim edilmediği
durumda, Çevre ve Orman Bakanlığı ve/veya
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu
veya tesisi kapatır veya ilgili bölümlerin
işletilmesini durdurur.
Kapatma veya durdurma kararı, nedenleri ve
alınması gereken tedbirlerle birlikte işletmeciye
bildirilir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
12
14.5.2013
01.09.1971 tarihli
1475 sayılı İş Kanunu
10.06.2003 tarihli
4857 sayılı İş Kanunu
30.06.2012 tarihli
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel
kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin
büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika
belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından
hazırlanır.
Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan
işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının
içerik
ve
yeterlilikleri
Bakanlıkça
incelenmesini müteakip işyerlerini işletmeye
açabilir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
13
14.5.2013
YAPTIRIMLAR
İdari
Para
Cezası
İşin
Durdurulması
İSG Kanunu
Madde: 26
Özlem ÖZKILIÇ
İSG Kanunu
Madde: 25
15 Mayıs 2013
 İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve
şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati
tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike
giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu
tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile
çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya
tamamında iş durdurulur.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
14
14.5.2013
 Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve
yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin
yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği
işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması
durumunda iş durdurulur.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
 Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan
işverene 53.900 Türk Lirası,
 Güvenlik
raporunu
hazırlayıp
Bakanlığın
değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete
geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen
işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete
devam eden işverene 86.240 Türk Lirası,
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
15
14.5.2013
 İşin durdurulması yükümlülüklerine göre
işyerinin bir bölümünde veya tamamında
verilen durdurma kararına uymayarak
durdurulan işi yönetmelikte belirtilen
şartları yerine getirmeden devam ettiren
işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi
on bin Türk Lirası,
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
16
14.5.2013
Güvenlik Raporu’nun Rolü
•
Mevzuat Rolü : Herhangi bir tetkikçi veya denetçinin
başvuracağı başlıca belge/doküman olması, işverene
verilen İşletme Belgesi/ÇED’in tamamlayıcı bir parçası
olarak, burada belirtilen hususlara uyulduğu takdirde
işletmenin iş ve proses güvenliği açısından sorunsuz
bir şekilde çalışacağının teyit edilmesi.
•
Bilgi Kaynağı Rolü: Tesisin emniyetle işletilmesi için
gerekli olan tüm bilgiyi ihtiva etmesi, iş ve proses
güvenliğinin sürekli olarak geliştirilmesine imkan
tanıması.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Güvenlik Raporu- BKÖP ve birçok bilgi…
European Commission - Joint Research Centre Institute for the Protection and Security of the
Citizen - Major Accident Hazard Bureau
http://mahbsrv.jrc.it/ http://mahb.jrc.it/
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
17
14.5.2013
 Tesis yönetiminin güvenli teknoloji
ispatlaması yeterli görülmemektedir.
kullandığını
 Bu teknolojiyi yönetmek için de aynı zamanda Yönetim
Sistemi kurduğunu ispat etmesi gerekmektedir.
 Bu sisteme Güvenlik Yönetim Sistemi denilmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
•
Tesisteki iş güvenliği düzenlemelerinin o anki
durumunu dökümante ederek, mevcut durumun
kayıt altına alınmasını sağlamalıdır.
•
Güvenlik Raporu içeriği ile, raporu okuyan ve
değerlendirenlere aşağıdaki konularda tatmin ve
tahmin yürütme şansı tanımalıdır;
– Tesiste hangi teknik veya insana
faaliyetler gerçekleştirilmektedir,
dayalı
– Bu faaliyetler nasıl yönetilmektedir,
– Bir acil durum oluştuğunda iş ve proses
güvenliği nasıl yönetilmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
18
14.5.2013
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Güvenlik Raporunun ana bileşenleri şunlardır:
Tesisin tanımlanması, yürütülen faaliyetler
Risk değerlendirmesi
 Tehlikelerin ve majör kazaların tespit edilmesi
 Risk kontrol önlemleri
 Güvenlik Yönetim Sistemi
Acil durum müdahale planı
İmkan ve kabiliyetlerin gösterilmesi, kanıtlanması
 Kontrol önlemleri
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
19
14.5.2013
Madde 6
İşletmecinin Genel Yükümlülüğü
İşletmeci, büyük kazaları önlemek ve önleyemediği durumlarda bunların etkilerini
çevre ve insanlara en az zarar verecek şekilde sınırlamak için gerekli tüm
tedbirleri almakla yükümlüdür.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
1.
Tesislerdeki Teknik Tedbirler
2.
Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)
– Yazılı belge halinde olmalı
– İnsan sağlığı ve çevre için yüksek koruma düzeyi
hedeflemeli
3.
Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS)
– Personel ve Teşkilat yapısı
– Tehlikelerin Tanımlanması ve Risk Değerlendirme
– İşletim Kontrolü
– Değişim Yönetimi
– Acil Durum Hazırlık
– Güvenlik Performansının İzlenmesi
– Denetim ve Yönetim İncelemesi
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
20
14.5.2013
A. Büyük Kaza Önleme Politikası
B. Organizasyon & Personel
C. Büyük
Kazaların
Değerlendirilmesi
Belirlenmesi
ve
D. İşletim Kontrolü
E. Değişimin Yönetimi
F. Acil Durum Hazırlığı
G. İzleme Performansı
H. Denetleme & Değerlendirme
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
A. Büyük Kaza Önleme Politikası

Modüllerin tamamını karşılayan
prosedürler var mı?

Prosedürler içerik olarak yeterli ve
tatmin edici mi?
D. İşletim Kontrolü

Alınan önlemler ile uyumlu mu?
E. Değişimin Yönetimi

Uygulamaya ne kadar geçilmiş?
Ne kadarı kağıt üzerinde kalmış?

Uluslararası standartlara ne kadar
uyum var?
B. Organizasyon & Personel
C. Büyük Kazaların
Değerlendirilmesi
Belirlenmesi
F. Acil Durum Hazırlığı
G. İzleme Performansı
ve
H. Denetleme & Değerlendirme
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
21
14.5.2013
•
Yönetmelik Ek III Madde:3.2
•
Büyük
Kazaların
Değerlendirilmesi:
•
Normal ve normal olmayan işlemlerden
kaynaklanan büyük tehlikelerin, sistematik bir
şekilde
belirlenmesi
için
prosedürlerin
benimsenmesi ve uygulanması ve bu
tehlikelerin
olasılığı
ve
şiddetinin
değerlendirilmesidir.
Belirlenmesi
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
6. Büyük Kaza
Senaryoları
Tesiste veya
proseste meydana
gelebilecek
Katastrofik
Olayların
Değerlendirilmesi
1. Tehlikeli Madde
Bilgileri
• Tehlikeli Ekipman
Gruplandırma,
• Kimyasal
Maruziyet
değerlendirme 2. İşletim Kontrolü
HAZOP, HAZID,
Proses FMEA vb.
1. Bow-Tie Modelleme,
• Proses Tehlike
Analizi,
• ATEX
Direktifleri
Uygulanması
3. Güvenilirlik
EN 61508,
EN 61511
SIS, SIL
Prosesteki
Güvenlik
Sistemlerinin
Değerlendirilmesi
4. Güvenli Bakım
Bakım
çalışmaları için
risk
değerlendirmesi
yapılması
Özlem ÖZKILIÇ
ve
2. Büyük Kaza
Senaryosunun
Şablona geçirilmesi,
3. ALARP veya ALARA
seviyesi (kantitatif)
4. Yangın, Patlama,
Toksik Yayılım
Simülasyon
RCM, RBI vb.
5. Olay ve Kaza
Analizi
Geçmiş
kazalardan
öğrenme
Olay Ağacı
Analizi,
Hata Ağacı
Analizi vb.
15 Mayıs 2013
22
14.5.2013
Avrupa Birliğinin Büyük Kazaları Önleme Bürosu
(MAHB- Major Accident Hazards Bureau)
•
SEVESO II Direktifi (96/82/EC) çerçevesinde 2001 yılının
sonlarında bu direktif uygulaması için risk değerlendirme modülü
hazırlama çalışmalarına başlanmıştır.
•
Çalışmalar sonucunda “Büyük Endüstriyel Kazaları Önleme
Risk Değerlendirme Metodolojisi” yani “ARAMIS Projesi”
üretilmiştir.
•
Tüm modüller endüstirinin kullanımına açıktır ve internetten
modüller indirilebilmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ
ORGANİZASYON ADI
1. Institution of Chemical Engineers European Process Safety Centre
2. Delft University of Technology - Safety Science Group
3. Institut National de l’Environ-nement Industriel et des Risques
Accidental Risk Division
4. European Commission - Joint Research Centre - Institute for the
Protection and Security of the Citizen - Major Accident Hazard Bureau
5. Faculté Polytechnique de Mons - Major Risk Research Center
6. Universitat Politecnica de Catalunya - Centre for Studies on
Technological Risk (CERTEC)
7. Association pour la Recherche et le Développement des Méthodes et
Processus Industriels
8. Risø National Laboratory
System Analysis Department
9. Universita di Roma
Dipartimento Ingegneria Chimica
10. Central Mining Institute
Safety Management and Technical Hazards
11. Jozef Stefan Institute - Department of Inorganic Chemistry and
Technology
12. Technical University of Ostrava – Energy Research Centre
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
KISA ADI
ÜLKE
IChemE-EPSC
İNGİLTERE
TUD
HOLLANDA
INERIS
EC-JRC-IPSC-MAHB
FRANSA
İTALYA
FPMs-MRRC
BELÇİKA
UPC
İSPANYA
ARMINES
FRANSA
RISØ
UROM
DANİMARKA
İTALYA
CMI
POLONYA
IJS
SLOVENYA
VSB-TUO
ÇEK
CUMHURİYETİ
15 Mayıs 2013
23
14.5.2013
Accidental Risk Assessment
Methodology
for IndustrieS in the framework
of SEVESO II directive
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
24
14.5.2013
WP1
Senaryo
Tanımlama
WP0
Proje
Yönetimi
WP6
Yaygınlaştırma
&
Yayma
WP3
Önleme
Yönetimi
Verimliliği
M
WP2
Önem
Değerlendirme
si
S
WP7
Paralel Yeniden
Gözden Geçirme
WP4
Çevre Güvenlik
Açığı
V
WP5
Risk Seviyesi Karakterizasyonu ve Vaka Çalışmaları ile
Doğrulama
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
1. AŞAMA: Tehlikeli Madde Bilgileri
• Tehlikeli Ekipman Gruplandırma
Hangi ekipman için Bow-Tie Modelle yapılacağı bulunur.
Neden bu ekipmanlar seçildi?
Özlem ÖZKILIÇ
Neden bu ekipmanlar
seçilmedi?
15 Mayıs 2013
25
14.5.2013
• Tehlikeli Ekipman Gruplandırma
KISALTMA
Dow CEI
METHOD İSMİ
Dow Chemical Exposure Index
YILI
1988
GELİŞTİREN
Dow Chemicals
Dow F&EI
Dow Fire & Explosion Index
1994
Dow Chemicals
ISI
Inherent Safety Index
1995
HIRA-TDI
HIRA-FEDI
1998
I2SI
Hazard Identification & Ranking
Toxicity Damage Index
Fire Explosion Damage Index
Integrated Inherent Safety Index
Edwards ve
Lawrence
Khan ve Abbasi
1999
Heikkilä
EHS
Environment Health &Safety Index 2000
SREST
SREST-Layer-Assessment Index
2003
SweHI
i-Safe Index
Safety Weighted Hazard Index
i-Safe Index
2003
20022004
Özlem ÖZKILIÇ
1.
Koller, Fischer ve
Hungerbühler
Shah
Khan
Palaniappan
15 Mayıs 2013
AŞAMA: Tehlikeli Madde Bilgileri
•
Tehlikeli Ekipman Gruplandırma
Tablo 1 - EQ-CE Matrisi örneği
Tablo 2 -STAT-CE Matrisi Örneği
Tablo 3- CE’nin EQ ve STAT’la İlişkilendirilmesi
Ekipman
Gruplandırma
Özlem ÖZKILIÇ
.
.
15 Mayıs 2013
26
14.5.2013
1.
•
Bow-Tie
Modellemesi ile
İlişkilendirme
.
.
.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
1.
•
Ünite Seç
Kullanılan Kimyasalları Belirle
Nh, Nr, Nf Belirle
Dow F&EI İndeksi
Malzeme Faktörü (MF) hesapla
Özel Proses Tehlikesi - F1
Genel Proses Tehlikesi – F2
Ünite TehlikeFaktörü F3= F1xF2
F&EI = F3 x MF
Kayıp Kontrol Faktörü= C1xC2xC3
Etki Çapı MPPD
Hasar Faktörü MPDO
Gerçek Maksimum Olası Ekipman Hasarı - BI
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
27
14.5.2013
• Kimyasal Maruziyet Risk
Değerlendirme
Bir kimyasalın risk değerlendirmesi başlıca
dört basamakta yapılır:

Toksisitenin değerlendirilmesi

Doz-cevap ilişkisinin belirlenmesi



DOZ

TEMAS SÜRESİ
Maruziyetin belirlenmesi

TEMAS YOLU

TEMAS SIKLIĞI
Risk karekterizasyonu
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
2. AŞAMA: İşletim Kontrolü
Proses Tehlike Analizi
Proses tehlikelerin tanımlanması için birçok yöntem
bulunmaktadır. Bunlardan bazıları;
 Tehlike ve işletilebilirlik çalışmaları (HAZOP),
 Hata türleri ve etkileri analizi (Proses FMEA),
 Olursa Ne Olur? (What If?)
 Neden–Sonuç
Analysis)
Analizi
(Cause
-Consequence
vb. yöntemlerdir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
28
14.5.2013
Reaktörler söz konusu ise;
 Thermal runaway tehlikesinin modellenmesi gereklidir.
Termal Bilanço Nedir?
Özlem ÖZKILIÇ
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Semnov Grafikleri Çizilmelidir.
15 Mayıs 2013
29
14.5.2013
1 ila 5 arasında reaktör tehlike sınıfı belirlenir. Bu sınıfa göre temel proses
üzerine güvenlik bariyerleri çalışması yapılır (SIS, rupture disk vb.)
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
ATEX Direktifleri Uygulanması
1994/9/EC
(ATEX
100a)
sayılı
Parlamentosu ve Konseyi Direktifi
Avrupa
26.10.2002
Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan
Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili
Yönetmelik
1999/92/EC (ATEX 137) sayılı
Parlamentosu ve Konseyi Direktifi
Avrupa
26 Aralık 2003
Patlayıcı
Ortamların
Tehlikelerinden
Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
30
14.5.2013
3.AŞAMA: Güvenilirlik
Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi
• Güvenirlilik: Bir cihazın belirli tasarım
limitleri içinde gerekli olması durumunda
kendinden istenilen fonksiyonu yeterli
bir şekilde yerine
getirme olasılığı
olarak tanımlanır.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
3.AŞAMA: Güvenilirlik
Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi
•
•
TS IEC EN 61508; bütün endüstri kolları için uygulanan çerçeve standarttır.
(Aygıtların sağlayıcıları ve üreticileri ile ilgili standart),
TS IEC EN 61511; ise endüstriyel prosesler için uygulanan standarttır, (Güvenlik
enstrümanlı sistemlerin tasarımcıları, integratörleri ve kullanıcıları ile ilgili standart)
IEC 61508
Temel Standart
IEC 61511
Proses Endüstrisi
Özlem ÖZKILIÇ
IEC 61513
Nükleer Endüstrisi
IEC 62061
PLC-Makine
Emniyeti
IEC 615….
Diğer
Endüstriler
15 Mayıs 2013
31
14.5.2013
Safety Instrumented System (SIS)
Güvenlik Enstrümanlı Sistem
Güvenlik Bütünlük Seviyesi
Safety Integrity Level (SIL)
Vote 1oo1
SIS
FIC
FC
fc
s
fc
= Selenoid vana (açık/kapalı)
= Hatalı Kapanma
s
fc
İlave Vana
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
4. Aşama: Güvenli Bakım
Bakım çalışmaları için risk değerlendirmesi yapılması
Güvenirlik Merkezli Bakım; sistematik olarak şu
sorulara cevap vermelidir:
 Fonksiyonel Sistemler hangileridir,
 Fonksiyonel Arıza nedir,
 Arıza Modları nelerdir,
 Etkiler,
 Sonuçlar,
Örneğin;
Proses
FMEA
kullanılarak
 Görevler.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
32
14.5.2013
4. Aşama: Güvenli Bakım
Bakım çalışmaları için prosedürler
•
Bakım sırasında güvenli çalışma sistemi,
Çalışma izni, Güvenlik Denetimi vb. var mı?
•
Çalışanlar ve müteahhitlerle
bilgilendirme var mı?
•
Tescil ve belgelendirme işlemleri düzgün bir
şekilde yapılmış ve muhafaza ediliyor mu?
•
BKÖP ile tutarlı mı?
Özlem ÖZKILIÇ
iletişim
ve
15 Mayıs 2013
5. Aşama: Olay ve Kaza Analizi
Özlem ÖZKILIÇ
•
İşyerinde veya başka işyerlerinde, geçmişte
meydana gelen kazalardan neler öğrenildi?
•
Firma bu tür kazaları ve nedenleri takip ediyor mu?
•
Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip yeterli eleman
var mı?
15 Mayıs 2013
33
14.5.2013
5. Aşama: Olay ve Kaza Analizi
Geçmiş Kazalardan Öğrenme
Hangi proseslerde kaza meydana geldi?
Hangi proses parçasında kaza meydana geldi?
Tekrarlama olasılıkları nedir?
Kaza analizleri için hangi teknikler kullanılıyor?
(Olay Ağacı Analizi, Hata Ağacı Analizi vb…)
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
6. Büyük Kaza Senaryoları
Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların
Değerlendirilmesi
Bazı delikler hatalara
neden olabilir
Tehlike
Diğer delikler ise
gizli koşullardır
Kayıplar
Özlem ÖZKILIÇ
Koruma Katmanı Analizi
Layer of Protection Analysis (LOPA)
15 Mayıs 2013
34
14.5.2013
Kazanın Sonucu
Kazaya Neden Olan
LOC
Sebepler
Sonuçlar
Ünite başına
en az 10
LOPA
gerekli!...
Hata Ağacı
Özlem ÖZKILIÇ
Olay Ağacı
15 Mayıs 2013
 Generic Hata Dataları kullanılmalıdır.
 Ham datalar kullanılmamalıdır.
 Veri kaynakları mutlaka Güvenlik Raporu
içerisinde belirtilmelidir.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
35
14.5.2013
Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların
Değerlendirilmesi
H
A
F
İ
F
L
E
T
M
E
Tesis ve/veya
Acil Durum
Müdahalesi
Bent, siper
veya set
Pasif Koruma Seviyesi
Basınç tahliye
vanası, Patlama ESD Trip
kapağı vb.
Acil Durum
Kapatma
Sistemleri
K
O
R
U
M
A
Acil Durum Müdahale
Seviyesi
Operatör
Müdahalesi
Temel
Proses
Kontrol
Sistemi
ESD aksiyonu
Bağımsız Koruma Tabakaları
(Independent Protection Layers)
İzole Koruma Seviyesi
Nasıl belirlenmiş?
SIL Seviyesi
Proses Kontrol Seviyesi
Yüksek Seviye
Alarm
Aşılan proses
parametresi
value
Aktif Koruma Seviyesi
Tüm koruma seviyeleri
düşünülmüş mü?
Proses Kontrol Seviyesi
Normal Davranış
Düşük Seviye
Tesis
tasarımı
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik
Olayların Değerlendirilmesi
•
İşverenin istenmeyen olayların sistemli bir biçimde
tanımlanmasına yönelik belirli prosedürleri olmak
zorundadır.
•
Bu süreçler yaşam döngüsünün tüm aşamaları için
doğrulanabilir olması gerekmektedir.
– Hangi tehlikeler LOC'a
(doğrudan sebepler),
sebep
olabilir
– Tehlikelerin meydana gelme koşulları,
– Bir LOC'un meydana gelme olasılığı,
– Etkiler ya da sonuçlar.
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
36
14.5.2013
Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi
Buharlaşma Alanı
Gaz
+ buhar
Buharlaşma
Sıvı birikinti
Set
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Örnek – Patlama Sonucu Aşırı
Basınç Konturu – Tesis
Binalarına Etkileri
Patlama modellemesi yapmaya
yarayan bir yazılım ile elde edilir,
tesis planı üzerine çizilerek
etkilenecek binaların tespit
edilmesi sağlanır.
Örnek – Termal
Radyasyon Konturu
Patlama
Senaryosu
Lokasyonu
35 kPa
21 kPa
14 kPa
7 kPa
Tesis içerisindeki kilit sistemlerin
etkilenme olasılıkları belirlenir.
Yangın sistemleri, kontrol odaları vb…
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
37
14.5.2013
Örnek – Toksik Gaz
Salınım-Gaz Dağılması
Sayısal Modelleme
Burada hala bazı
riskler mevcut!
10-8
10-7
10-6
10-5
Toksik Gaz
Yayılım
Senaryoları
Gaz yayılımı modellemesi
yapmaya yarayan bir
yazılım ile elde edilir, tesis
planı üzerine çizilerek
etkilenecek alanların
tespit edilmesi sağlanır.
Rüzgar
Yönü!
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
10-3

Olasılık
10-5
?
10-7
10-9
Toplumsal Risk
Kabul Edilebilir
10-11
1
- Bireysel Risk (Ölüm) Olasılığı -Örneğin; 10-6
- İlave olarak Toplumsal Risk Olasılığı
- Aşırı basınç, ısı yayılması ve toksisite eşik değerleri tanımlanması
Özlem ÖZKILIÇ
Toplumsal Risk
Kabul Edilemez
10
100
Ölümcül Kazalar
15 Mayıs 2013
38
14.5.2013
Özlem ÖZKILIÇ
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
77
15 Mayıs 2013
78
39
14.5.2013
•
Faaliyetlerinden ve faaliyetler çerçevesinde
işlenen veya üretilen maddelerden kaynaklanan
tehlikelerin sistemli bir biçimde belirlemesi ve
düzenli olarak bunların değerlendirmesinin
yapıldığının garanti altına alınmış olması
gereklidir.
– Prosedürler
– Risk değerlendirme yöntemi
– Beceriler
– Yaşam döngüsü (tasarım - işletim – bakım –
Startup/Shutdown)
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
Özlem ÖZKILIÇ
Kimya Yük. Müh.
İş Baş Müfettişi
İş Teftiş İstanbul Grup Başkanlığı
[email protected]
Özlem ÖZKILIÇ
15 Mayıs 2013
40

Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Transkript

Benzer belgeler

0 226-227-OCA-SUB-2015_161-AG

devam

5 Yıldızlı Liberty of the Seas ile BATI AKDENİZ * DÜNYANIN EN

ARK- S300 - Arken Jenerator

BRUNO BOCK