Avrupa”da Altın Umutlar / EUROMINES – 2003

A V R U P A’D A
ALTIN
UMUTLAR
Altýnýn Çok Eskiye Uzanan Tarihçesi
1
Altýnýn Özellikleri
2
Avrupa’da Altýn Madenciliði
3
Baþlýca rakamlar
Altýnýn bulunduðu yer
Altýn nasýl çýkarýlýr
Altýn madenciliðinde siyanür
Diðer madenlerden altýn kazanýmý ve hurda geri dönüþümü
Altýnýn Uygulama Alanlarý
Kuyumculukta altýn
Diþçilikte altýn
Týpta altýn
Elektronikte altýn
Altýn Madenciliðinin Çevre, Saðlýk ve Ýþgüvenliði Boyutlarý
3
3
5
7
9
10
10
10
11
11
12
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
bölgesindeki Lidya krallýðý halký tarafýndan ilk defa
para olarak kullanýldýðý iddia edilmektedir. Bu deðerli
metal o dönemden itibaren her uygar ülke
tarafýndan para olarak kullanýlmýþ ve de zenginlik,
güç simgesi haline gelmiþ ve ekonomik hayatýn
temeli olmuþtur.
Altýnýn Çok Eskiye Uzanan
Tarihçesi
Altýn, son derece az bulunuyor olmasý ve kendini
hemen belli eden güzelliðinden dolayý, insanlýk tarihi
boyunca her zaman insanlara bir çeþit sihirli güç
uygulamýþtýr. Tam tarihini ve yerini kesin olarak
belirleyemesek de, insanlýðýn bu sarý metal ile ilk temasý büyük olasýlýkla tarihin
çok eski dönemlerine dayanmaktadýr. Çoðu süsleme
nesnesi olarak kullanýlmýþ
çok eski ve çok iyi bir þekilde korunmuþ altýn antik
eserlerin büyük kýsmý Mýsýr’
daki firavunlar dönemine
aittir. En güzel süslenmiþ ve
iyi korunmuþ bu parçaIardan
birisi, MÖ 1352’de ölen Kral
Tutankamon’un mezarýdýr.
Bu, tartýþmasýz, Mýsýr kuyumculuk sanatýnýn en büyük hazinelerinden birisini
temsil etmekte ve antik
zamanlarda bile bu tür iþçiliðin muhteþemliðini göstermektedir.
Mýsýr sanatýnýn haricinde, altýn süs eþya koleksiyonIarý Inka, Aztek, Çin, Japon ve tabii ki Avrupa
medeniyetlerinin tarihinde
de bulunmuþtur. Altýn,
kendine has nadir özelliklerinden dolayý tüm dünyada
hýzla gerçek bir heyecan,
fakat ayný zamanda da Ianetli
bir tutkuyu tetiklemiþtir. Antik zamanýn ünlü Romalý þairi
Virgil, altýn için insanlýðýn hiç
ölmeyen arzusunu “Auri
Sacra Fames” (Altýn Ýçin Lanetli Susamýþlýk) adlý eserinde tanýmlamýþtýr.
Ancak, diðer yatýrým araçIarýnýn, yerine geçenlerin veya alternatiflerinin ortaya
çýkmasýyla, altýnýn 1930’Iarda para ölçüsü olarak kulIanýmýnýn terkedildiðini de belirtmek gerekir. Ama, bu
ünlü metal günümüzde hâlâ önemli bir rol oynamaktadýr. Eski uygarlýklarda olduðu gibi, günümüz toplumu da onun güzelliði ve deðerinin hâlâ
farkýndadýr. Altýn hâlâ bizi yüceltmeye devam etmektedir. Altýn, pazarýn büyük kýsmýný temsil etmesine raðmen, sadece mücevheratta deðil diðer
pek çok uygulama alanlarýnda da kullanýlmaktadýr.
Altýna olan ilgi diðer pek çok uygarlýklara da ilham
vermiþ ve hýzla tüm diðer metallerin üzerinde takdir
görmüþtür. Altýnýn, baþlangýçta, para olarak kulIanýlmasýndan çok önce, mücevher olarak kullanýldýðý da
çok iyi bilinmektedir. Altýnýn, MÖ 560’dan itibaren
Kral Krezüs’ün kendi resmi ile bezenmiþ sikkeler
basmasýyla, günümüz Türkiye’sinin batý
1
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Altýnýn Özellikleri
ALTIN, doðadaki en ender bulunan elementlerden
birisidir ve bütün deðerli metallerin en deðerlisi
olarak tanýmlanmaktadýr. ALTIN, bizi kýskandýran bir
güzelliktir. ALTIN, onu güneþ ile doðal olarak
özdeþleþtiren altýn sarýsý rengindedir. ALTIN, diðer
metallere benzemeyen olaðanüstü niteliklere
sahiptir. ALTIN, kullanýldýðý farklý uygulama alanlarýna baktýðýmýzda, çok faydalý özellikler olan yumuþak,
çok kolayca dövülebilen, paslanmaya dayanýklý,
yýpranmayan ve zehirsiz niteliklere sahiptir.
Gerçekten de, dövülebilirlik özelliði ýþýðý geçirebilecek kadar ince bir metal varak halini alana kadar
çekiçle inceltilebilmesini saðlamaktadýr. Öyle
macunumsu (sünümlü) davranýþlýdýr ki, kilometreIerce uzunluðunda ince bir tel halinde çekilebilir.
Öyle dayanýklýdýr ki su ve oksijenle bileþik yapmaz.
Çok nadir bulunuþunun yaný sýra kendine özgü
kimyasal ve fiziksel özellikleri, altýný yeryüzünün en
Altýn atomu
deðer verilen doðal kaynaklarýndan birisi yapmýþtýr.
Bakýr ve gümüþ gibi diðer metaller ile kolayca alaþým
yaparak olasý renk tonu sýkalasýný geniþletir ve
metallerin sertliðini ve aþýnmaya dayanýmýný artýrýr.
ALTIN, metalik bir element olup kimyasal sembolü,
parlayan þafak anlamýndaki Latince sözcük
“Aurum”dan kaynaklanan “Au”dur.
Bir Bakýþta Altýn
Renk
Altýn sarýsý
Aðýrlýk
Sudan 19; Kurþundan 2 kere aðýr
Erime Noktasý
1063 oC
Kaynama Noktasý
2660 C
Atom Numarasý
79
Altýn Grubu
Altýn, Gümüþ ve Bakýr (ayný özellikler)
Ölçü
Ayar (saf altýn = 24 Ayar)
o
2
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Avrupa’da Altýn Madenciliði
Altýn Nerede Bulunur
Baþlýca Rakamlar
Güney Afrika tartýþmasýz dünyanýn en büyük
rezervlerine sahiptir. Bununla birlikte, tarih öncesi
zamanlarda deðerli metalin üretildiði madenlerin
izleri Avrupa’da, örneðin Trakya’da ve Ege
çevresindeki diðer yörelerde bulunmuþtur. Son
derece zengin doðal cevherlere sahip bu tarihsel
bölgeler, muhtemelen kýsa sürede yeni madencilik
sahalarýnýn geliþtiðini görecektir. Avrupa’da da
önemli altýn yataklarý bulunmaktadýr. Rusya,
Avrupa’nýn en büyük altýn üreticisi olup 2001
Þimdiye kadar dünyada sadece 145.000 ton
dolayýnda altýn çýkarýldýðý tahmin edilmektedir (2001
sonu itibariyle). Bunu, sadece, Avrupa Demir ve
Çelik Endüstrisi Birliði’nin verilerine göre, 2001
yýlýndaki yaklaþýk 158.508 tonluk Avrupa çelik
üretimi ile karþýlaþtýrmamýz þaþýrtýcý olacaktýr. Ýþte bu
nedenden dolayý bu özel metal çok az bulunur
olarak tanýmlanmaktadýr. Altýnýn arzý, doða
tarafýndan sýnýrlanmýþtýr.
Altýn Maden Üretimi 1995 ve 1999
Avrupa’da Altýn Üretimi (2001)
700
600
Finlandiya
Ýsveç
Metal ton
500
Fransa
400
Ýspanya
300
Türkiye
200
Romanya
100
Ýtalya
0
Macaristan
Afrika
1995
Asya
1999
Kuzey
Amerika
Okyanusya
Orta ve
Güney
Amerika
Avrupa
0
1
2
3
4
5
6
ton
Kaynak: Minerals Handbook 2000-2001, Philip Crawson
Kaynak: Minerals Handbook 2000-2001, Philip Crawson
1999 yýlýnda, dünya altýn üretiminin, yaklaþýk olarak
2576 ton olduðu tahmin edilmektedir, bunun sadece
173 tonu Avrupa’da çýkarýlmýþtýr. Bu süreçte, altýn
talebi ise toplam üretimin yaklaþýk %65’i olmuþtur.
Ana talep kaynaklarý arasýnda mücevher sektörü
(pazarýn yaklaþýk %75’i), endüstri ve yatýrýmcýlar
diðerlerine göre en önemlileridir.
yýlýndaki 152 tonluk üretimini Ýsveç (5 ton) ve
Ýspanya (3,3 ton) izlemektedir1. Türkiye de
uluslararasý madencilik þirketlerinin ilgi odaðý
olmuþtur. Türkiye, 2001 yýlýnda 117 ton ve 2002
yýlýnda ise 4,2 ton altýn üretmiþtir.
1
3
Kaynak: World Metal Statistics-Ocak 2003
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Örnekler:
Ýsveç
Yunanistan
El Valle Madeni
Ovacýk
Türkiye
Ýspanya
4
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Daha sonraki aþamalar cevherin özelliklerine
baðlýdýr. Birçok durumda altýn, bir bakýr minerali ile
birlikte bulunduðundan dolayý altýn kazanýmý bakýrýn
kazanýmý ile ayný zamanda yapýlý ve saf altýnýn ayni
üretimi izabe tesisinde gerçekleþir. Çoðu durumlarda, altýn, sallantýlý masalar gibi yoðunluk farkýný
kullanan proseslerle kazanýlabilir. Ancak, tüm dünyadaki uygulamalara bakýldýðýnda, altýnýn çoðu
2001yýlýnda Avrupa altýn rezervleri (ton)
Türkiye
%1
Ýsveç
%1
Diðer
%16
Finlandiya
%1
Fransa
%24
Ýspanya
%4
Portekiz
%5
Ýtalya
%20
Yunanistan
%1
Almanya
%28
Kaynak: Minerals Handbook 2000-2001, Philip Crawson
Avrupa’nýn kuzey kesimi, özellikle Ýsveç ve
Finlandiya, büyük altýn madenciliði potansiyeline
sahip bir bölge olarak görülmektedir. Dünyanýn
büyük madencilik þirketleri bu ülkelerde altýn aramalarý yapmakta olup, Ýsveç ve Finlandiya’da yeni
madenler iþletmeye baþlama aþamasýndadýr.
Altýn Nasýl Çýkarýlýr
Bir sahada olasý madencilik faaliyetleri için arama
yapmaya karar verilir verilmez, çeþitli yasalarý, kurallarý ve standartlan dikkate alan bir seri teknik
iþlemler baþlar. Eðer bir yatakta, ekonomik olarak
iþletmeye uygun olacak yeterli miktar ve tenörde
altýn bulunursa madencilik çalýþmalanna izin verilebilir ve ardýndan iþletmeler kurulabilir. Cevher açýk
ocak veya yeraltý iþletmelerinden çýkarýlabilir.
Cevheri çýkarmak için dört aþama gereklidir:
Delme, patlatma, yükleme ve taþýma. Günümüz
iþletmeleri büyük, yüksek verimli, düþük enerji
gereksinimli ve güvenilir iþ makinalarý ve ulaþým
sistemleri üzerine kurulu olup ileri düzeyde mekanizasyon ve otomasyona sahiptir. Genelde,
prosesin ilk aþamasý kýrma ve öðütme iþlemleridir.
siyanürleme iþlemi ile kazanýlýr. Bu teknoloji, altýn
kazanma verimini artýrmak ve civa amalgamasyonuna olan ihtiyacý ortadan kaldýrmak için 100 yýldan fazla bir zamandýr kullanýlmaktadýr. Siyanür, çok
düþük konsantrasyonlardaki altýn ve gümüþü
cevherden alma yeteneðine sahip bir maddedir. Liç
iþlemi, altýn ve siyanürün kompleks karýþým oluþturma ve daha sonra altýn komplekslerini baðlamak için
aktif karbon kullanýmýndan ibarettir.
5
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Daha sonra, kompleksler karbondan ayrýlmakta ve
metal elektrolitik iþlem ile kazanýlmaktadýr. Doðrudan
siyanürleme uygulanamayan “refrakter altýn cevheri”
türü altýný serbestleþtirmek ve siyanürlemeye hazýr
hale getirmek amacýyla oksidasyon, bio-oksidasyon
gibi iþlemleri gerektirebilir.
Madencilik faaliyetleri bittiðinde, iþletmenin sona erdiði
saha tekrar düzenlenerek doðal hayat, eðlencedinlenme yeri veya yapýlaþma gibi kullaným alanlan
olarak tekrar doðaya geri verilecektir. Bu uygulama,
günümüzde Avrupa’da kullanýlan bir standarttýr. Atýk
depolama sahalarý, maden atýklarýnýn özelliklerine baðlý olarak ve uygulamaya konulan yeniden düzenleme
(reklamasyon) planýna göre, ya toprak veya ayný özellikte baþka bir malzeme ile örtülerek ya da su ile dolduruIarak
kapatýlmaktadýr. Buradaki önemli nokta, atýklardaki pirit içeriðinin hava ile temasýnýn önlenmesidir. Atýk sahasýnýn
örtülmesinden sonra, yeþillendirme veya toplanan suyun korunmasý gibi iþlemler yapýlmaktadýr. Ardýndan söz
konusu bölge, sahadan sahaya deðiþebilen madencilik sonrasý arazi kullanýmýna en uygun duruma getirilmektedir.
6
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Altýn Madenciliðinde Siyanür
Her ne kadar altýn kazaným iþlemleri hakkýndaki tartýþmalar çoðu zaman ihtilatlý olsa da, siyanür Iiçi günümüzde
altýnýnýn cevherden kazanýmý için mevcut en iyi teknoloji olarak tanýmlanmakta olup dünyanýn birçok yerinde altýn
madenciliðinde devrim yapmýþtýr. Diðer kimyasallarýn altýn ve gümüþü Iiç ettikleri kanýtlanmýþ; fakat, bu kimyasallar
dünya çapýnda büyük ölçekli endüstriyel iþlemlerde henüz baþarý ile uygulanmamýþtýr. Dolayýsýyla, madencilik
endüstrisi, günümüz ihtiyaçlarýna ve özellikle çevre açýsýndan gereksinimlere cevap verebilecek daha etkin bir Iiç
iþlemini hâlâ aramaktadýr. Siyanür son derece zehirli olduðundan dolayý, eðer doðru bir þekilde kullanýlmazsa,
maruziyet halinde, çevre ve yaþayan organizmalar üzerinde olumsuz etki yapabilmektedir. Bu nedenle, siyanürün
kullanýmý ile ilgili tüm riskleri tespit etmek ve düþük riskli iþletmeler oluþturmak için gerekli tedbirleri almak ve uygun
iþIetme talimatlarýný takip etmek gereklidir. Dünyanýn her yerinde siyanür kullanan tüm madenlerin Çevre ile Saðlýk
ve Ýþgüvenliði performansýnýn arttýrýlmasý ve gelecekteki kazalarýn önlenmesi için, Birleþmiþ Milletler Çevre Programý
(UNEP), çok sayýdaki paydaþlarýn (altýn madenciliði sektörü, hükümetler, sivil toplum kuruluþlarý,
7
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
sendikalar, siyanür üreticileri ve finansman kurumlarý)
da katýlýmý ile siyanürün üretimi, nakliyesi ve madencilik
sektöründe altýn üretiminde kullanýmý için
“Uluslararasý Siyanür Yönetimi Kurallarýný” hazýrlamýþtýr. Günümüzde, Avrupa’daki tüm altýn madenleri
siyanür bozundurma teknolojisini uygulamaktadýr ve
halen uygulamalarýný bu kurallara uyarlama aþamasýndadýrlar. Bu kurallarýn bir kopyasý aþaðýdaki web
sayfasýndan elde edilebilir:
Http://www.cyanidecode.org/thecode/thecode.PDF
Cevher
Altýn
Gravite
konsantrasyonu
Kýrma ve
Öðütme
Siyanür liçi
Altýn kazanýmý
(çözeltiden)
Elektrolit
kazaným
Siyanür
bozundurma
Ýzabe ve
Rafinasyon
Atýk yönetimi
Su geri
kazanýmý
Altýn Külçe
8
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Diðer Madenlerden Altýn Kazanýmý ve Hurda Geri Dönüþümü
Metaller, geri dönüþüm için mükemmel özelliklere
sahip malzemelerdir. Altýn, gümüþ ve platin grubu
metaller ile birlikte deðerli metal olarak tanýmlanýr.
Deðerli metaller doðrudan cevherden kazanýldýðý
gibi, diðer demir dýþý metallerin iþlenmesinden veya
geri dönüþümlü malzemelerden de yan ürün olarak
elde edilebilir. Günümüz modern toplumundaki artan elektronik malzeme üretim ve kullanýmý, yeni
geri dönüþüm teknolojilerinin geliþtirilmesini gerekIi
kýlmýþtýr. Metal veya hurda geri dönüþümü sadece
çevre ile ilgili bazý problemleri çözmekle kalmayýp
ayný zamanda deðerli metallerin belirli bir yüzdesine
ikinci bir hayat da verecektir. Metaller gibi deðerlendirilebilir malzemeyi kazanmak ve atýk birikimini önlemek amacýyla, geri dönüþümde çok kapsamlý
uygulamalar geliþtirilmektedir. Günümüzde, elektronik hurdanýn çoðu, deðiþik türde atýklar ve kalýntýlarý çevre dostu teknolojilerle geri dönüþtürülmekte veya tekrar kullanýlmaktadýr.
Bu direktif, AB Resmi Gazetesi’nde yayýnlanýþýndan
itibaren 18 ay içinde tüm AB Üyesi Ülkeler tarafýndan uygulamaya konulacaktýr. Tüketiciler, kullanýlmýþ televizyon ve ekmek kýzartma makinesi gibi
ürünleri, her bir elektrik/elektronik ürünün
aðýrlýðýnýn en az %75’ini geri dönüþüme sokma zorunluluðu olan üreticiye ücretsiz olarak geri gönderebilecektir. Bu direktifin sonucu olarak, geri
dönüþümden altýn geri kazanýmýnýn daha da artýþ
göstermesi beklenmektedir.
Kaynak: “Possibility of Electronic Scrap Recycling in Slovakia”
Metalurjideki ýsýl veya sývýsal iþlemli teknolojiler,
hurdadan metalleri kazanmak için genelde kullanýlan
baþlýca teknolojilerdir. Belçika’daki Umicore,
Almanya’daki Nordeutsche Affinerie, Finlandiya’daki Outokumpu ve Ýsveç’teki Boliden tesisleri
önemli miktarda deðerli metal üretimi yapan Avrupa’nýn en büyük bakýr ve kurþun geri dönüþümcüleri
ve rafinerileridir. 2001 Kasým’ýnda Avrupa Komisyonu, Elektrik ve Elektronik Ekipman Atýklarý ve
elektrik-elektronik ekipmanlarda belirli tehlikeli
maddelerin kullanýmýnda kýsýtlamalar ile ilgili bir
Direktifi (COM (2000)347) uygulamaya koymuþtur.
9
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Altýnýn Uygulama Alanlarý
Altýn, modern uygulamalarýn çoðunda tercih edilen
bir malzeme haline gelmiþ ve dünyanýn diðer
yerIerinde olduðu gibi, Avrupa’da da endüstriyel ve
ekonomik faaliyetlerin geliþmesinde çok önemli bir
rol oynamaktadýr. Altýn, diðer bir çok metal gibi
günlük hayatýmýzýn ayrýlmaz bir parçasý haline gelmiþ
olmasýna raðmen, her zaman bu baðlamda diðerleri
kadar tanýnmamaktadýr. Metal ve metal bileþimleri,
endüstriyel üretim proseslerinin ve günIük ürünlerin
temel malzeme girdilerinden birisi olma özelliðini
sürdürmektedir. Yeni geliþtirilen sentetik malzemelere raðmen, metallerin ürünlerde kullaným
uygulamalarý ve tüketimi son on yýllarda sürekli
artmýþ ve birçok alanlarda, günümüzde hâlâ
artmaktadýr.
geçmiþtir. Renk tonu oluþturmak ve metalin yýpranmaya karþý dayanýmýný arttýrmak için altýn alaþýmlar
kullanýlmaktadýr. Koyu saf altýn sarýsýndan, yeþilden
mora kadar renk tonlan alaþým yoluyla üretilebilmektedir.
Diþçilikte Altýn
Altýn, diþçilikten uçak motorlarýna kadar deðiþen pek
çok ürünün güvenilirliðini saðlayan hayati bir
malzemedir. Altýnýn büyük üstünlükleri ve sýra dýþý
özellikleri, eski zamanlarda hemen hemen sadece
kuyumculukta kullanýlmýþ olan altýnýn elektronik, týp,
uzay araþtýrmalarý gibi birçok endüstri alanýnda
yaygýn kullanýmýný mümkün kýlmýþtýr.
Altýn, oksitlenmemesi, aþýnmamasý, zehirsiz olmasý,
alerjik olmamasý ve biyolojik uyumluluk özelliklerinden dolayý diþçilikte kullanýmýna çok deðer
verilmektedir. 2700 yýldýr bu alanda uygulamasý olan
altýnýn modern diþçilikte hâlâ yaygýn bir kullanýmý
vardýr. Altýn diþçilikte dolgu, kron ve köprülerde
kulIanýlmakta ve genellikle diðer deðerli metaller ile
alaþým yapýlarak uygulanmaktadýr. Kullaným miktarý
uygulamaya baðlý olan altýn, insan saðlýðýna asla zararlý
deðildir. Japonya, diþçilikte altýn kullanýmýnda baþý
çekerken onu Almanya ile Amerika Birleþik
Devletleri takip etmektedir. Ancak, altýn dýþý ucuz
alaþýmlar ve seramik gibi malzemelerin ikamesi
nedeniyle, bu alandaki altýn talebi düþmektedir.
Kuyumculukta Altýn
Günümüzde altýnýn esas pazarý, hâlâ, yýlda iki bin ton
civarýndaki kullanýmý ile kuyumculuk sektörüdür.
Maalesef, büyük ölçekli üretim yöntemleri, uzun bir
gelenek ve saygýn ustalýk mesleðini geride býrakarak,
zaman içinde geleneksel el becerilerinin önüne
10
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Týpta Altýn
Elektronikte Altýn
Altýnýn olaðanüstü nitelikleri eski çað nesillerinin týp
uygulamalarýna da yansýmýþtýr. Atalarýmýz, altýnýn
þifalý bir gücü olduðuna inandýðý günümüzde ise bu
sihirIi metal, týp ve bilimsel araþtýrmalarýn temelinde
yer alýr. Diþçilikte kullanýmýndaki ayný biyolojik
gerekçeden hareketle, diðer birçok týbbi uygulamalarda doðrudan altýn kullanýmý uygun gibi
görülmektedir. Altýn bileþiklerinin etkinliði
romatizma, mafsal iltihabý ve iltihaplarýn tedavisindeki etkinliklerinin yanýsýra halihazýrda bazý
kanser tedavileri için de kanýtlanmýþtýr. Altýnýn diðer
týbbi uygulamalarý, kalp pili, protezler, yama,
ampuller gibi uygulamalardaki altýn tellerdir.
Altýn kullanýmýnda ikincilik, her yýl yaklaþýk 150 ton
kulIanýmýnýn olduðu elektronik sektörüne aittir. Altýn, mükemmel bir elektrik iletkeni ve ýsý yansýtýcýsýdýr. Bu özelliðinden dolayý, elektrik ve telekomünikasyonda yaygýn olarak kullanýlýr ve her gün kullanýlan hesap makinalarý, bilgisayarlar, cep telefonlarýnýn
yaný sýra uzay araçlarý, uçaklar ve füzeler gibi daha
karmaþýk ekipmanlarda da bulunur. Altýnýn elektronikte kullanýldýðý en belli baþlý yerler aþaðýdadýr1.
- Elektronik düðme ve baðlantý parçalarýnda altýn
temas yüzeyleri
- Yan iletken devrelerde altýn baðlantý telleri,
- Kalýn ve ince kalýnlýkta altýn varak kaplama
uygulamalarý,
- Püskürtülmüþ altýn dolgu,
- Altýn esaslý Iehim alaþýmlar,
- Baskýlý devre Ievhalarý için Iehimlenebilir altýn
esaslý kaplamalar.
1
11
Kaynak: http://www.gold.org
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Altýn Madenciliðinin Çevre, Saðlýk ve Ýþgüvenliði Boyutlarý
Tesislerdeki operatörler, kimyasallarýn depolama,
taþýma ve boþaltýlmasý, ekipman, ilk yardým ve acil
durum müdahaleleri konularýnda düzenli olarak
eðitilmektedir.
Saðlýk ve Ýþgüvenliði Boyutlarý
Saðlýk ve Ýþgüvenliði Yönetimi, günümüzdeki riskle
baðlantýlý her türlü iþin ayrýlmaz bir parçasýdýr ve ilgili
her bireyin temel sorumluluðu olarak dikkate
alýnmalýdýr.
Uygun yönetim standartlarýnýn uygulandýðý
tesislerde, nakliye, depolama, hazýrlama, kullaným
ve kimyasallarýn bozundurulmasý iþletmeci
madencilik þirketleri tarafýndan titizlikle kontrol
edilmekte ve izlenmektedir. Buna ilaveten, tedarikçi
firmalar madencilik þirketinin kimyasal maddelerin
emniyetIe kullanýmýnda teknik bilgi ve beceriye
sahip olup olmadýðýný kontrol ederler ve düzenli
aralýklarla operatörler için güncelleþtirilmiþ eðitim
programIarý, bilgilendirme malzemesi ve 24 saat
boyunca acil müdahale desteði saðlamalarý
gerekmektedir.
Saðlýk ve Ýþgüvenliði konularý, özellikle madencilik ve
cevher hazýrlama söz konusu olduðunda, en yüksek
önceliðe sahip olmalýdýr. Dolayýsý ile, madencilik
sektörü deneyimli ve iyi eðitilmiþ iþgücüne
güvenerek çalýþýr. Özellikle, siyanür veya civa ve
arsenik gibi aðýr metallerin kullanýldýðý iþletmelerde,
kimyasalIarýn yönetimine özel dikkat gösterilir.
12
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Çevre Boyutlarý
Aþaðýdaki hususlar, operatörlerin Saðlýk ve ÝþgüvenIiði ile çevreye herhangi bir etkiyi önlemek için
tasarýmda çoðunlukla yer alýr:
Maden faaliyetleri kýsa, orta ve uzun vadede her
türlü çevresel etkiyi en aza indirmeye odaklanýr. Bu,
maden sahalarýnýn sadece iþletme sýrasýnda en az
etkiyi yapacak þekilde tasarlanmasýnýn yaný sýra
kapanma ve sonrasýndaki izlemenin de planlandýðý
anlamýndadýr. Çevresel etkileri en aza indirmeyi
amaçlayan stratejik araçlar arasýnda Çevresel Etki
Deðerlendirmesi (ÇED), Risk Deðerlendirme teknikleri, gözleme ve izleme uygulamalarýný günlük
iþlemler olarak görmekteyiz. Her sahadaki çevresel
yönetim uygulamalarýný gözden geçirmek ve
iyileþtirmek için çevresel denetimler düzenli olarak
yapýlmaktadýr.
- Atýklarýn atýk havuzuna verilmesinden önce siyanür
bozundurma tesisinin devrede bulunmasý.
- Liç tanklarý etrafýnda, kazara dökülmeleri tutacak
ikincil bir sývý tutma yapýsý.
- Dýþarýya yerleþtirilmiþ liç tanklarý açýktýr.
Ýçerideki ekipman, NaOH-çözeltisi ile çalýþan
bir gaz sýyýrýcý sisteme baðlanýr.
- Yedek jeneratörler yerleþtirilir.
- Herhangi bir döküntü tekrar sisteme
pompalanýr.
- Ýyi eðitilmiþ ve deneyimli operatörler iþletmeyi
yürütür.
- Bütün sahada etkin çevresel izleme uygulanýr.
- Olaðan etkin Saðlýk ve Ýþgüvenliði uygulamalarý.
- Liç çözeltisi için etkin yönetim prosedürleri.
- Etkin kimyasal yönetimi.
Avrupa’da tank Iiçinin kullanýldýðý bütün iþletmelerde, ince taneli tesis atýklarý ve içindeki su atýk havuzuna verilmeden önce siyanür bozundurma iþlemine tabi tutulur. Bu arýtmalarýn sonuçlarý çok tatmin
edicidir. Bununla beraber, atýk havuzundaki suyun
kalitesi sýk sýk gözlemlenir ve siyanür konsantrasyonunun yanýsýra aðýr metaller, pH ve iletkenlik gibi
diðer bileþenler için de analiz edilir.
Kazalarý ve çevresel etkileri önlemek için, siyanür Iiçi
ve siyanürün kimyasal yönetimi özel emniyet
tedbirleri ile denetim altýna alýnmaktadýr. Bir siyanür
Iiçi tesisinin tasarýmý, kazalarýn ve çevresel etkilerin
önlenmesini amaçlayan teknik çözümlerin
tanýmlandýðý çok yönlü bir risk deðerlendirmesini
içerir.
13
AVRUPA’DA ALTIN UMUTLAR
Atýk havuzunun fiziksel duraylýlýðý, tedbirli tasarým,
inþaat sýrasýnda dikkatli kalite kontrolu, iþletme
süresince uygun yönetim, izleme ve kontrol, baraj
emniyet denetimleri ve iþletme ömrünün sonunda
uygun kapatma uygulamalarý kullanýlarak garanti
altýna alýnmaktadýr.
mevcut en yüksek standartlara göre maden
kaynaklarýný iþletmesini destekleyerek altýn ve diðer
metallere olan talebi, mümkün olabildiði makuliyette, karþýlamada Avrupa’nýn bir sorumluIuðu
olduðu Euromines’in görüþüdür.
Avrupa Yükümlülükleri
Avrupa Birliði, þu anda, siyanür için Iimit deðerler
içeren özel maden atýk mevzuatý ile siyanürün kulIanýmý konusunda kanun yapýcýlar ile endüstriye
tavsiyelerde bulunacak bir “Mevcut En iyi Teknoloji
dokümaný (BAT)” hazýrlamaktadýr. Sanayi, bu iki
giriþimi de tamamiyle desteklemektedir.
Avrupa, büyük ölçüde altýnýn da dahil olduðu
metallerin yararlarý üzerine dayalý teknolojisi ve
zenginliði ile modern ve geliþmiþ bir toplumu temsil
etmektedir. Her ne kadar bugün Avrupa, metal ithal
edici bir durumda olsa da, halen çok önemli altýn
üretim kapasitesine ve gelecek için de bu metalin
umut verici kaynaklarýna sahiptir. Avrupa’daki
madenler, çevre koruma, ekonomik verimlilik ve
sosyal kalkýnma gibi, sürdürülebilir kalkýnma
kriterleri baðlamýnda dünya standartIarýnda iþletilmektedir. Bu nedenle, madencilik endüstrisinin,
14
euromýnes
bu yayýný destekledikleri için aþaðýdaki kuruluþlara müteþekkirdir.
boliden
Thracean Gold Mining S.A.
CyPlus
Degussa Group
Euromines tarafýndan yayýmlanmýþtýr.
Avenue de Broqueville, 12
B - 1150 Bruxelles
Telefon: +32 2 775 6331
Faks: +32 2 770 6303
[email protected]
www.euromines.org
Grafik tasarým: VDHO +32 475 60 30 74 Brüksel - Belçika
Breuerdruck Düsseldorf - Almanya tarafýndan basýlmýþtýr.
KAYNAKLAR
YAZILI
“Gold”, Richard Herrington, Chris Stanley ve Robert Symes
“Profitability of the gold mining industry in Mongolia”, L. Davaajargal
“Metal Bulletin Monthyl”, Þubat 2003
CD ROM
Mining Annual Review 2002
WEB SÝTELERÝ
htttp://www.australiangold.org.au htttp://www.cyanidecode.org htttp://www.europe.eu.int
htttp://www.gold-eagle.com/goldcorner htttp://www.gold.org htttp://www.info.goldavenue.com
htttp://www.mii.org htttp://www.newmont.com