nuLzÃktÃk ykÄkrhík økúkBŞ s¤ ÔŞğMÚkkÃkLk

Transkript

nuLzÃktÃk ykÄkrhík
økúkBÞ s¤ ÔÞðMÚkkÃkLk
«rþûkfkuLke íkk÷e{ {kxuLke {køkoËŠþfk
¼køk
2
økwshkík s÷Mkuðk íkk÷e{ MktMÚkk
økwshkík Ãkkýe ÃkwhðXk yLku økxh ÔÞðMÚkk çkkuzo
Mkuõxh-15, økktÄeLkøkh - 382016
VkuLk : 079 - 23223941 Úke 47, VuõMk : 079 - 23223243
E-mail : [email protected]
nuLzÃktÃk ykÄkrhík
økúkBÞ s¤ ÔÞðMÚkkÃkLk
«rþûkfkuLke íkk÷e{
{kxuLke {køkoËŠþfk (¼køk-2)
Mktf÷Lk yLku ÷u¾Lk
©e S.fu.[w½, íkk÷e{ yrÄfkhe (Þktrºkf)
©e xe.su.òLke, {ËËLkeþ íkk÷e{ yrÄfkhe (Þktrºkf)
: MknÞkuøk :
økwshkík Ãkkýe ÃkwhðXk yLku økxh ÔÞðMÚkk çkkuzo
Mkuõxh-15, økktÄeLkøkh - 382016
VkuLk : 079 - 23223941 Úke 47, VuõMk : 079 - 23223243
E-mail : [email protected]
yLkw¢{rýfk
¢{
rð»kÞ
1.
s¤ «kró yLku WÃkÞkuøk
01
2.
ÃkkýeLke økwýð¥kk
05
3.
Mðs÷Äkhk fkÞo¢{
10
4.
nuLzÃktÃkLkwt {níð yLku WÃkÞkuøkeíkk
12
5.
nuLzÃktÃk Ãkrh[Þ
20
6.
nuLzÃktÃk Ã÷uxVku{o
25
7.
nuLzÃktÃk W¼khýe, ò¤ðýe yLku {hk{ík
27
8.
ò¤ðýe fkÞo¢{
49
9.
Ãkrhrþü
53
10.
s÷Mkuðk yLku †e þÂõík
54
11.
nuLzÃktÃk MktçktrÄík ÃkrhÃkºkku
56
12.
nuLzÃktÃk {hk{ík yLku rLk¼kðýe {kxuLke
÷kuøkþexLkku Lk{wLkku
65
nuLzÃktÃk ykÄkrhík økúkBÞ s¤ ÔÞðMÚkkÃkLk «rþûkfkuLke íkk÷e{ {kxuLke {køkoËŠþfk (¼køk-2)
ÃkkLkk Lkt.
s¤ «kró
yLku
WÃkÞkuøk
1.0 ¼qr{fk :
f]ríkf MktMkkÄLkkuÚke ÃkrhÃkqýo {kLkð SðLk{kt nðk, Ãkkýe yLku ¾kuhkf {Lkw»Þ/MkSðkuLke
«k «kÚkr{f
sYheÞkík Au. ÉøðuË{kt ÃkkýeLku SðLk y{]ík fnÞwt Au. {kýMkLkk sL{Úke ÷ELku
{]íÞw MkwÄe yu økkZ r{ºk Au. ykÚke ÃkkýeLku ÞkuøÞ Lkk{‘‘s¤’’ ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. Ãkkýe yu
{Lkw»ÞLkku sL{Ëkíkk, SðLkËkíkk yLku MktMf]ríkËkíkk Au. Ãkkýe Mk{økú SðLk Mk]rüLkk rLk¼kð{kt
y{q÷ MÚkkLk Ähkðu Au. ykÚke s ÞkuøÞ fnuðkÞwt Au fu ‘‘s¤ yu SðLk Au.’’ ‘‘{kLkð/rðïLkk
rðfkMkLke fhkuzhßsw yu Ãkkýe Au.’’ ðuË fnu Au ‘‘nu s¤ ! íkw {kY SðLk Au. {Lku Ãkku»ký ykÃk. {kY
fÕÞký fh.’’ yk SðLk WÃkÞkuøke s¤ yu {Lkw»Þ òík {kxu EïhLke y{qÕÞ ¼uxLkku {wÏÞ †kuík ð»kko
yLku Ãkðoíkku WÃkh ò{u÷ çkhV Au, su MkÃkkxe WÃkhLkk s¤ MktMkkÄLkku yLku ¼qr{økík s¤Lkk MðYÃk{kt
ykÃkýLku «kó ÚkkÞ Au.
n
n
ËwrLkÞk{kt WÃk÷æÄ ÃkkýeLkk fw÷ sÚÚkk{kt ykþhu 97.20% Ãkkýe Mk{wÿ{kt Au, su ¾kY nkuðkÚke
{kLkð WÃkÞkuøk{kt MkeÄu MkeÄw ÷E þfkíkwt LkÚke. 2.04% Ãkkýe W¥kh Äúwð yLku Ërûký Äúwð WÃkh
çkhV YÃku Au, íku Ãký ¾qçk Ëqh nkuðkÚke WÃkÞkuøk{kt ÷E þfkíkwt LkÚke. nðk{kt ¼usYÃku 0.04%
íku{s Ãk]Úðe Ãkh ykðu÷ ð]ûkkuLkk Ãkýkuo íkÚkk {kxe{kt ¼us MðYÃku 0.02% íku{s ËwrLkÞkLkk
ík{k{ Mkhkuðhku, s¤kþÞku yLku LkËeykuLkku fw÷ ÃkkýeLkku
2.4%
sÚÚkku 0.10% Au, íku WÃkhktík 0.60% ¼qøko¼ s¤ íkhefu
0.4%
WÃk÷çkæÄ Au. su Ãkife 800 {exhÚke ykuAe ŸzkRyu
97.20%
0.30% yLku çkkfeLkwt 0.30% ¼qøko¼ s¤ 800 {exh
fhíkk ðÄw ŸzkRyu Au. {eXw Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe {kºk
25%
75%
0.40% sux÷k ¾qçk s yÕÃk sÚÚkk{kt yLku Ëw÷¼
o Au.
Mk{wÿ - 97.20%
yLÞ - 2.4%
Ãkeðk÷kÞf
Ãkkýe - 0.4%
ÃkkýeLkku Lkknðk-Äkuðk {kxu, ¾uíke {kxu,Wãkuøkku {kxu,
s{eLk{kt - 75%
ðnkýðxk {kxu, {LkkuhtsLk íku{
u s rðrðÄ {kLkð
s{eLkLke MkÃkkxe Ãkh - 25%
«ð]r¥kyku {kxu íku {kºk WÃkÞkuøke s Lk®n, çkÕfu yrLkðkÞo
½xf Au. yux÷u «kÚkr{f sYheÞkík Au. rLkhLíkh ðÄíke sLkMktÏÞk, Mkkhk Ãkkf {kxu, ¾uíke {kxu
íku{s Wãkuøkku{kt ÃkkýeLkk Mkíkík ðÄíkk ðÃkhkþLkk fkhýu s¤ †kuíkLke «kró yuf ®[íkkLkku rð»kÞ
çkLke økÞu÷ Au. yux÷u yu yíÞtík ykð~Þf Au fu, yk ½ýe ®f{íke fwËhíke MkkÄLkLke Mkíkík
WÃk÷çÄíkk ò¤ðe hk¾ðk Ãkh rðþu»k ¼kh ykÃkðk{kt ykðu.
1
s¤ «kró
yLku
WÃkÞkuøk
n
økúkBÞ rðMíkkhku{kt s¤Lke «kró {wÏÞíðu MkÃkkxe WÃkhLkk s¤Lkk †kuíkku su{fu LkËe, ík¤kð,
Íhýwt yÚkðk fwðk îkhk ÚkkÞ Au. yk †kuíkku{ktÚke {¤íkwt Ãkkýe nt{uþk Ãkeðk÷kÞf nkuÞ Au, íkuðwt
fne þfkÞ Lknª. {Lkw»ÞLku MðMÚk hnuðk {kxu Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe s {¤ðwt òuEyu. Ëqr»kík Ãkkýe
ÃkeðkÚke Íkzk, W÷xe, {hzku, {kuíkeÞku, Ãkku÷eÞku, f{¤ku rðøkuhu Sð÷uý hkuøkku ÚkE þfu Au,
rðï ykhkuøÞ MktMÚkk (WHO)Lkk íkkhý {wsçk rðfkMkþe÷ Ëuþku{kt 80% rçk{kheyku Vfík
ÃkkýesLÞ rçk{kheyku s Au. su yÃkqhíkk yÚkðk yMðåA / yþwØ ({r÷Lk) ÃkkýeÚke ÚkkÞ Au,
yÚkðk Vu÷kÞ Au. ykÚke yu ykð~Þf Au fu Ãkeðk {kxu Mkwhrûkík †kuík{ktÚke s ÃkeðkLkwt Ãkkýe
WÃk÷çÄ ÚkkÞ. su{kt, økwshkík Ãkkýe ÃkwhðXk yLku økxh ÔÞðMÚkk çkkuzoLke swËe swËe Ãkkýe
ÃkwhðXk ÞkusLkkyku{ktÚke nuLzÃktÃk ykÄkrhík økúkBÞ Ãkkýe ÃkwhðXk ÞkusLkk Ãký yuf fhfMkhÞwõík
yLku rðïMkLkeÞ rðfÕÃk Au. økúk{eý ðMíke ÃkkýeLkk hkuStËk ðÃkhkþ {kxu nswÃký nuLzÃktÃk Ãkh
{kuxku ykÄkh hk¾u Au.
1.1 s¤Lke «kró :
½rLkrüfhý
Akuz yLku ð]ûkku{ktÚke Úkíkwt
ÃkkýeLkwt çkk»Ãke¼ðLk
ðhMkkË
ÃkðLk
ÃkkýeLkk çkk»ÃkYÃke
ðkË¤ku
Mk{wÿ{ktÚke Úkíkwt
ÃkkýeLkwt çkk»Ãke¼ðLk
Mk{wÿ
Mk{wÿ
Mk{wÿ{kt síkku
LkËeLkku «ðkn
r[ºk 1.1 s¤ [¢
ÃkkýeLkk
Íhýk{ktÚke
çkLkíkku
LkËeLkku
«ðkn
rhMkkð
Mkhkuðh{ktÚke
Úkíkwt ÃkkýeLkwt
çkk»Ãke¼ðLk
ÃkkýeLkku s{eLkLkku ytËhLkku
«ðkn íkÚkk Mk{wÿ{kt Úkíkku «ðkn
Mkk{kLÞ heíku çkÄk s ¼qr{økík yLku Ähíke ÃkhLkk s¤Lke «kró
ð»kkoLkk s¤Úke ÚkkÞ Au. yÚkðk íkku Ãkðoíkku Ãkh ò{u÷ku çkhV
ykuøk¤ðkÚke ÚkkÞ Au. fwËhíke s¤[¢ ËhBÞkLk s{eLkLke MkÃkkxe
WÃkhLkk Mk{wÿku yLku s¤kþÞkuLkwt Ãkkýe MkqÞoLke økh{eÚke ðhk¤ çkLku
Au, su ðsLk{kt n÷fe nkuðkÚke ykfkþ{kt Ÿ[u òÞ Au. íku Xtze Ãkzíkkt
ðkË¤ çktÄkÞ Au yLku ÞkuøÞ W»ýíkk{kLku ¼us Xhu Au, íÞkhu ðhMkkË
Ãkzu Au. suLku s¤[¢ fnuðk{kt ykðu Au. s¤[¢ r[ºk - 1.1 {kt
Ëþkoððk{kt ykÔÞwt Au.
1.2 s¤ {níð :
ykÃkýu çkÄk òýeyu Aeyu fu s¤ yu {kLkð yLku Ãkþw çktLkuLkk SðLk
{kxu yrík {níðLke yLku {q¤¼qík ykð~Þfíkk Au. fkuEÃký Sðtík
ðMíkw {kxu Ãkkýe ðøkh Sððwt yþõÞ Au. Ãkwg ðÞLkk {kLkð þheh{kt 65% Ãkkýe ykðu÷wt Au. Mkk[us
{kLkð þheh yu s¤{Þ Au. yu «{ký{kt ½xkzku ÚkðkÚke íkhMk ÷køku Au. yk ½xkzku ðÄkhu Úkðk Ãkk{u
íkku íkuLku rznkEzÙuþLk fnuðkÞ Au yLku íkkífk÷ef Mkkhðkh Lk {¤u íkku {]íÞw Ãký ÚkE þfu Au. ykÚke
2
s¤ «kró
yLku
WÃkÞkuøk
{kýMkLkk WÃkÞkuøk {kxuLkwt s¤ þwØ nkuðkLke MkkÚku MkkÚku Ãkeðk ÞkuøÞ Ãký nkuðwt òuEyu. MðkMÚÞ {kxu yu
yíÞtík ykð~Þf Au. økk{zkyku{kt ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk {wÏÞíðu ¾uíke {kxu, çkkøk çkøke[k {kxu yLku
½høkÚÚkwt ðÃkhkþ su{fu hMkkuE, fÃkzkt Äkuðk yLku Lkknðk rðøkuhuLkk WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt ykðu Au. yuLke
MkkÚku MkkÚk ¾uzqík ÃkkuíkkLkk ÃkþwykuLke íkhMk AeÃkkððk yLku íku{Lku Lkðzkððk ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fhu Au.
1.3 s¤Lkku WÃkÞkuøk :
ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk Éíkw «{kýu ÚkkÞ Au. WLkk¤k{kt ÃkkýeLkku ðÃkhkþ ðÄe òÞ Au. rþÞk¤k yLku ð»kko
Éíkw{kt ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk ykuAku ÚkkÞ Au. WLkk¤kLke Éíkw{kt
ÃkkýeLkwt Míkh ½ýwt Lke[wt síkwt hnu Au. ÃkeðkLkk ÃkkýeLku r[ºk-1.2
{kt Ëþkoððu÷ {wsçk ºký ðøkkuo{kt ðnU[e þfkÞ Au.
1.3.1 fqðkLkwt Ãkkýe : fqðkLkk ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fÃkzkt,
ðkMký yLku yLÞ ½h WÃkÞkuøke fkÞkuo {kxu fhe þfkÞ. WÃkhktík
yk ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk ®Mk[kELkk nuíkw {kxu Ãký fhe þfkÞ Au.
1.3.2 ík¤kð, LkËeyku yLku s¤kþÞ: ÃkþwykuLku Lkðzkððk
yLku Ãkkýe Ãkeðzkððk {kxu Ãkku¾h, ík¤kð yLku LkËeykuLkk
ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fhðku òuEyu. yu WÃkhktík ¾uíke yLku
®Mk[kELkk nuíkw {kxu Ãký yk ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk fhe þfkÞ Au.
r[ºk-1.2
1.3.3 çkkuh/xâwçkðu÷Lkwt Ãkkýe : çkkuh / xâwçkðu÷Lkk ÃkkýeLkku WÃkÞkuøk Ãkeðk {kxu, hMkkuE {kxu
yLku ½h ðÃkhkþLkk fkÞkuo {kxu fhðku òuEyu.
1.4 økúkBÞ ÃkeðkLkk ÃkkýeLke ÞkusLkkyku :
økúkBÞ Ãkkýe ÃkwhðXk ÞkusLkkyku {wÏÞíðu çku «fkhLkk MkkuMko (†kuík) WÃkh ykÄkrhík nkuÞ Au.
1.4.1 økk{{kt ÃkkýeLkku MkkuMko (†kuík) WÃk÷çÄ nkuÞ, su{fu fqðku, çkkuh / xâwçkðu÷ (MÚkkrLkf MkkuMko)
ykÄkrhík ÞkusLkk nkuÞ íkku nuLzÃktÃk yÚkðk Mkçk{ŠMkçk÷ ÃktÃk {khVíku Ãkkýe ÃkwY Ãkkzðk{kt ykðu Au.
Mkçk{ŠMkçk÷ ÃktÃk {khVíku MkeÄu MkeÄwt MxuLzÃkkuMx / Lk¤ ðkxu ÃkwYt Ãkkzðk{kt ykðu Au yÚkðk Ÿ[e xktfe{kt
Mktøkún fhe ÃkkEÃk ÷kELk ðzu MxuLz ÃkkuMx fu Lk¤ ðzu ÃkwYt Ãkkzðk{kt ykðu Au.
3
s¤ «kró
yLku
WÃkÞkuøk
1.4.2 økk{{kt Mkkhk ÃkkýeLkku †kuík WÃk÷çÄ Lk nkuÞ íÞkhu ËqhLkk †kuíkÚke (LkËe WÃkhLkk zu{ yÚkðk
ßÞkt çkkuh þõÞ nkuÞ íÞkt çkkuh fhe) ÃkkEÃk ÷kELk îkhk Ãkkýe ÷kðe økk{{kt ykðu÷e xktfe{kt Mktøkún
fhe rðíkhý fhðk{kt ykðu Au.
r[ºk-1.3
4
ÃkkýeLke
økwýð¥kk
2.0 ÃkkýeLke økwýð¥kk :
n
fwËhík{ktÚke ð»kkoYÃku {¤íkwt Ãkkýe ykÃkýLku þwØYÃku {¤u Au su y{]ík suðwt nkuÞ Au. Ãkhtíkw íku ßÞkhu
s{eLk WÃkh ðnu Au íÞkhu s{eLk WÃkh Ãkzu÷k f[hkLke yþwrØyku ¼¤u Au yLku MkÃkkxe WÃkhLkwt
s¤ «Ëqr»kík ÚkkÞ Au. íkuÚke yksu LkËeyku yLku ík¤kðkuLkwt Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf hÌkwt LkÚke.
n
Ähíke{kt Lke[u Wíkhíkk Ãkkýe{kt Wfhzk, ¾k¤fwðk fu s{eLk{kt Ëkxu÷k f[hkLke yLku ÄhíkeLkk
Ãkz{kt hnu÷k ûkkhku (¾zfku)Lke yþwrØyku ¼¤u Au íkuÚke ¼qøk¼os¤ Ãký «Ëqr»kík ÚkkÞ Au. ykðwt
Ëqr»kík Ãkkýe ÃkeðkÚke ykÃkýk þheh{kt rðÃkheík yMkhku fhu Au, suÚke ykÃkýLku hkuøk ÚkE þfu Au.
n
Ëqr»kík ÚkÞu÷wt s¤ y{]íkLku çkË÷u Íuh Mk{kLk çkLke òÞ Au. yuðwt Lk ÚkkÞ íku {kxu ykÃkýu ÃkkýeLke
MðåAíkk ò¤ððe òuEyu. ¾kMk fheLku su Ãkkýe Ãkeðk {kxu ðkÃkhðkLkwt nkuÞ íkuLke ðÄw fk¤S
÷uðe òuEyu. yk{, ÃkkýeLke økwýð¥kk yux÷u íkuLke [kuÏ¾kE yLku Mk÷k{íke.
2.1 Mkk{kLÞ {kýMkLke Mk{s {wsçk ÃkeðkLkwt Ãkkýe fuðwt nkuðwt òuEyu ?
n
Ëu¾kð{kt MðåA nkuðwt òuEyu. (íkhíke yþwrØyku, znku¤kþ, fkuEÃký «fkhLke yþwrØ
rðLkkLkwt)
n
fkuE htøk fu ðkMk rðLkkLkwt nkuðwt òuEyu. («Ëq»kýLke yMkh rðLkkLkwt)
n
MðkË{kt Yr[fh (¼kðu íkuðwt) nkuðwt òuEyu. (¾kYt, fzðwt fu {ku¤wt Lk®n)
n
Ãk[ðk{kt n÷fwt yLku Ãkux{kt çk¤íkhk ÃkuËk Lk fhu íkuðwt nkuðwt òuEyu. (hMkkuE Mknu÷kEÚke ÚkkÞ,
MkkçkwLkwt Veý Mknu÷kÞÚke ð¤u íkÚkk MktøkúnÃkkºkLke ÄkíkwLkwt ¾ðký Lk ÚkkÞ íkuðwt)
n
þhehLku rðÃkheík yMkh Ãkzu íkuðk ÿkÔÞ ûkkhku rðLkkLkwt nkuðwt òuEyu. (Íuhe hMkkÞýkuLke
økuhnkshe).
n
hkuøk ÃkuËk fhu íkuðk Mkqû{Sðkýwyku rðLkkLkwt nkuðwt òuEyu. (fku÷eVku{o çkuõxuheÞkLke økuhnkshe)
n
Ãkeðk {kxuLkk ÃkkýeLkkt økwýð¥kk Äkuhýku ¼khíkeÞ {kLkf MktMÚkk (çke.ykE.yuMk.) yu Lk¬e
fhu÷k Au. su ykEyuMk - 10500 Úke «fkrþík ÚkÞu÷k Au íku {wsçk Ãkkýe{kt õÞkt ûkkhku yLku
íkíðkuLkwt «{ký fux÷wt nkuðwt òuEyu íku Lk¬e fhu÷wt Au.
5
ÃkkýeLke
økwýð¥kk
2.2 s¤ Ãkheûký :
fkuEÃký †kuík{ktÚke {u¤ðu÷wt Ãkkýe Ãkeðk ÞkuøÞ Au Lknª, íku òýðk {kxu s¤Lkwt Ãkheûký fhkððwt
ykð~Þf Au yk Ãkheûký {wÏÞíðu ºký «fkhu ÚkkÞ Au.
(1) ¼kiríkf
(2) hkMkkÞrýf
(3) sirðf
n
yk ÃkifeLkk «Úk{ çku Ãkheûkýku «Þkuøkþk¤k{kt fhðkt Ãkzu Au, su {kxu ÃkkýeLkku Lk{qLkku yufºk fhe
«Þkuøkþk¤k{kt {kuf÷ðkLkku nkuÞ Au. hkMkkÞrýf Ãkheûký Ëh A {rnLku, ð»ko{kt çku ð¾ík fhkððwt
rníkkðn Au. yk {kxu çku r÷xh sux÷wt Ãkkýe MðåA Ã÷kÂMxf fkçkkuo yÚkðk fk[Lke çkkux÷{kt ÷E
«Þkuøkþk¤k{kt {kuf÷ðwt sYhe Au (ðÄw{kt ðÄw 72 f÷kf{kt {kuf÷e Ëuðwt). Lk{qLkkLke MkkÚku
Lk{qLkkLkwt MÚk¤, ÷eÄk íkkhe¾, Mk{Þ íkÚkk {kuf÷LkkhLke rðøkíkku ykÃkðe sYhe Au.
n
SðkýwtþkMºkeÞ Ãkheûký Ãký hkMkkÞrýf Ãkheûký MkkÚku s fhkðe ÷uðwt. fkuE hkuøk[k¤ku yÚkðk
økwýð¥kk ytøkuLke VrhÞkË nkuÞ íkku ðÄw ð¾ík Ãký ykðwt Ãkheûký fhkðe þfkÞ Au. yk {kxuLkku
Lk{qLkku fk[Lke ¾kMk «fkhLke çkkux÷{kt ÷uðkLkku nkuÞ Au. ykðe çkkux÷ LkSfLke SÕ÷k
«Þkuøkþk¤k{ktÚke {¤e þfþu. ykðe çkkux÷Lku Mxhe÷kEÍTz çkkux÷ fnu Au. su çkkux÷{kt hnu÷k
Sðkýwyku Ëqh fhu÷k nkuÞ Au. çkuõxurhÞku÷kuSf÷ ÃkrhûkýLkku Lk{qLkku ¾kMk ÃkØríkÚke ÷uðkLkku
nkuÞ Au, su «Þkuøkþk¤kLkk fur{Mx îkhk ÷uðkÞ íku EåALkeÞ Au.
6
ÃkkýeLke
økwýð¥kk
2.3 ÃkkýeLke økwýð¥kkLkku {kÃkËtz :
¢{
Ãkuhk{exh
yuf{
EåALkeÞ Mke{k
1.
Ãkeyu[
2.
fw÷ Mk¾íkÃkýwt
r{.økúk./÷e. (yrÄfík{)
600
3.
znku¤kÃkýwt
yuLkxeÞw-NTU (yrÄfík{)
10
4.
÷kun
1.00
5.
^÷kuhkEz
1.50
6.
LkkExÙux
100
7.
õ÷kuhkEz
1000
8.
R-fku÷e
økýíkhe (100 {e÷e)
þqLÞ
9
fku÷eVku{o
økýíkhe (100 {e÷e) (yrÄfík{)
10
6.5 Úke 8.5
{kLkf MktË¼o : ykE.yuMk. 10500 - 1991 «Úk{ ykð]r¥k
2.4 nuLzÃktÃk îkhk yÃkkíkk ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk MkkuMkoLkwt hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý :
Mkk{kLÞ heíku yøkkWLkk ð»kkuo{kt su çkkuh fhðk{kt ykðíkk níkkt íku ykuAe ôzkELkk (30 {exh MkwÄe) fu
íkuÚke ðÄw ôzkELkk (30 Úke 90 {exh MkwÄe) çkkuhLkk Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf s {¤íkk. çkkuhLkk ÃkkýeLke
økwýð¥kk MktçktÄe fkuE VheÞkË sýkíke Lk®n. {kuZkLkk MðkËÚke s Mku÷eLkexe (¾khkþ) / õ÷kuhkEz
ðøkuhuLke Ãkh¾ fhðk{kt ykðíke. yk{ {kuZkLkk MðkËÚke s Ãkkýe{kt ¾khkþ Lk sýkÞ íkku íku
Ãkeðk÷kÞf Au, yu{ {kLke yuLkwt hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý fÞko ðøkh WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kt ykðíkwt níkwt.
Ãkhtíkw Mk{Þktíkhu ¼qøk¼o s¤Lkku ðÃkhkþ rËLk«ríkrËLk yLku ð»kkuoð»ko ðÄðk Ãkk{u÷ nkuE, ÃkkýeLke
økwýð¥kk{kt ^÷kuhkEz, fw÷ ÿkÔÞ ûkkhku (xezeyuMk), LkkExÙux rðøkuhuLkk «&™ku WËT¼ðu Au. ð¤e
MkkuMkoLke ykswçkksw øktËfe, Wfhzk yLku øktËk Ãkkýe ¼hkE hnuíkk nkuðkÚke ÃkkýeLke SðkýwtfeÞ
økwýð¥kk Ãký çkøkzðkLke Mkt¼kðLkk yux÷e s hnu Au. su {hzku, fku÷uhk, økuMxÙku, zkÞurhÞk,
xkEVkuEz, ÃkuhkxkEVkuEz, f{¤ku íkÚkk ðk¤ku suðe rçk{kheyku Vu÷kðe þfu Au. ykÚke, yksLke
ÃkrhÂMÚkrík{kt, nuLzÃktÃk {khVíku Ãký ¾kºkeÃkqðofLkwt Mkkhe hkMkkÞrýf økwýð¥kkðk¤w Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe
s ÷kufkuLku Mkíkík {¤íkwt hnu íku EåALkeÞ yLku Mk÷kn¼ÞwO Au.
7
ÃkkýeLke
økwýð¥kk
Ãkkýe yLku ykhkuøÞ yuf rMk¬kLke çku çkkswyku Mk{kLk Au. Ãkkýe {kLkðeLkk yÂMíkíð {kxu ÃkkÞkLke
sYrhÞkík Au. Ãkkýe ßÞkhu ôzk MíkhuÚke {¤íkwt nkuÞ íÞkhu íkuLkwt hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý fhkððwt yu
yíÞtík sYhe çkkçkík Au fu suÚke ykhkuøÞLku LkwfþkLkfíkko fw÷ ÿkÔÞ ûkkhku fu su{kt ^÷kuhkEz, LkkExÙux,
õ÷kuhkEz rðøkuhuLke Ãkkýe{kt hnu÷e {kºkk òýe þfkÞ íku{s Lk¬e fhe þfkÞ fu Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf Au
fu rçkLk Ãkeðk÷kÞf Au ? suÚke ÷kufkuLku ÃkeðkLkwt MðåA, þwØ, ykhkuøÞ«Ë, Mk÷k{ík yLku Ãkeðk÷kÞf
Ãkkýe ykÃke þfkÞ.
nk÷{kt økwshkíkLkk fw÷ 25 SÕ÷kyku{ktÚke 24 SÕ÷kyku{kt ^÷kuhkEz íkÚkk 22 SÕ÷k{kt
LkkExÙuxLkwt ðÄw «{ký òuðk {¤u Au. suÚke nðu Þktrºkf rð¼køk {khVíku çkLkkððk{kt ykðíkk nuLzÃktÃk
{kxuLkk çkkuhÚke Ãkkýe ÃkwhðXkLkk rðíkhý fhíkkt Ãknu÷kt MkkuMkoLkk ÃkkýeLkwt LkSfLke «Þkuøkþk¤k ¾kíku
y[qf hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý fhðk{kt ykðu Au yLku ÃkkýeLkk hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý ynuðk÷
Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe Ähkðkíkk çkkuhLkku s nuLzÃktÃk nðuÚke fkÞohík fhðk{kt ykðu Au.
íkËTWÃkhktík, ¼qíkfk¤{kt çkLkkðu÷k nuLzÃktÃk fu su nk÷{kt ðÃkhkþ{kt Au íku nuLzÃktÃkLkk ÃkkýeLkk «ríkð»ko
Lk{wLkkyku yufºk fhe LkSfLke «Þkuøkþk¤k ¾kíku økwýð¥kk [fkMkýe fhkðe hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý
ynuðk÷ hufkuzo{kt hk¾ðkt rníkkðn Au. su{kt........
2.4.1 økk{Lkk ðkÃkhLkkh ÷kufku íkhVÚke nuLzÃktÃkLkk ÃkkýeLke økwýð¥kk çkkçkík fkuE VrhÞkË
Úkíke nkuÞ íkku íkuðk nuLzÃktÃkLkk ÃkkýeLkk Lk{wLkkyku íkkífk÷ef yufºk fhkðe Ãk]ÚÚkfhý ynuðk÷
{u¤ðe, Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf Au fu fu{, íku Lk¬e fhðwt.
2.4.2 LkSfLkk «kÚkr{f ykhkuøÞ fuLÿ ÃkkMkuÚke {krníke {u¤ðe ÃkkýesLÞ hkuøkku ({hzku,
økuMxÙku, fku÷uhk, xkEVkuEz, ÃkuhkxkEVkuEz yLku f{¤ku) íkÚkk ÃkkýeLke hkMkkÞrýf økwýð¥kk
çkkçkíku {w~fu÷e nkuÞ íkku íkuðk nuLzÃktÃkLkk ÃkkýeLkk Lk{wLkkyku yufºk fhkðe Ãk]ÚÚkfhý ynuðk÷
{u¤ðe Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf Au fu fu{, íku Lk¬e fhðwt.
Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe Ähkðíkk nuLzÃktÃkLkku s WÃkÞkuøk økk{÷kufku fhu íku «{kýu MÚkkrLkf òý fhðe yLku
nuLzÃktÃkLkeykswçkksw øktËfe Lk ÚkkÞ fu øktËk Ãkkýe ¼hkE Lkk hnu íku {kxu ÷kufkuLku òøk]ík fhðk.
8
ÃkkýeLke
økwýð¥kk
ÃkkýeLke økwýð¥kk yLku s¤ Ãkheûký {kxuLke íkk÷e{/ {krníke {kxu Lke[uLkk MkhLkk{u
MktÃkfo fhðk rðLktíke.
MktÞwõík rLkÞk{f©e (rð¿kkLk)
økw.Ãkk.Ãkw.yLku øk.ÔÞ.çkkuzo,
Mkuõxh-15, ‘‘øk’’ hkuz, økktÄeLkøkh.
ËwhÎðrLk : 9427306559
økwshkík s÷Mkuðk íkk÷e{ MktMÚkkyu Ãknu÷ fheLku ‘‘çkk¤ ÃkÞkoðhý fuLÿ (Child Environment
Corner) Lke íkk÷e{ ykÃkLkkhkyku {kxu íkk÷e{’’ ËMíkkðus fhu÷ Au, su{kt Lke[uLkk {wÆkykuLkku
Mk{kðuþ Au. ÞwrLkMkuV {kLÞ SÕ÷kyku{kt yk íkk÷e{ nuíkw / {krníke {kxu WÃkhkuõík MkhLkk{u MktÃkfo
fhðk rðLktíke.
n
Ãkkýe yLku ykhkuøÞLkku MktçktÄ
n
ÃkkýeLke økwýð¥kk yLku íkuLkwt {r÷Lkefhý / «Ëw»ký
n
ÃkkýesLÞ hkuøkku, íkuLkku yxfkð / rLkÞtºký
n
MðåAíkk, Mkw¾kfkhe yLku ykhkuøÞ MktðÄoLk
n
ytøkík MðkMÚÞ Mkt¼k¤
n
ÃkkýeLkwt rLkSoðkýwtfhý : õ÷kuheLkuþLk ÃkØrík, huMkezâwy÷ õ÷kuheLkLkwt {kÃkLk / ò¤ðýe
n
½høkÚÚkwt õ÷kuheLkuþLk / MkkËe ÃkØrík íkuLke yøkíÞíkk Mk{sðe
n
MðåA yLku MkMíkk «fkhLkwt þki[k÷Þ yLku íkuLke çkLkkðx / WÃkÞkuøk / MðåAíkk
n
ÃkÞkoðhý / ÃkkýeLkwt ði¿kkrLkf Zçku (MkkËe heíku) Mkw÷¼ ÔÞðMÚkkÃkLk
n
s¤ ÔÞðMÚkkÃkLkLke Mkw÷¼ Mkh¤ fk{økehe
9
Mðs÷Äkhk
fkÞo¢{
íkk. 25-10-2002Lkk hkus Mk{økú Ëuþ{kt Mðs÷ÄkhkLkku «kht¼ fheLku {kLkLkeÞ ðzk«ÄkLku
ÃkuÞs¤ ûkuºku MkwÄkhkí{f Ãkøk÷k ¼Þko Au. Mðs÷Äkhk fkÞo¢{ yu ÃkuÞs¤Lkk ûkuºku ÚkE hnu÷kt
MkwÄkhkykuLku ðÄw økríkþe÷ çkLkkðíkku fkÞo¢{Au. yk fkÞo¢{Lkku {w¤ nuíkw økúk{Ãkt[kÞíkLku Ãkkýe yLku
MðåAíkkLke ÃkkuíkkLke sðkçkËkhe Mkt¼k¤e þfu íkux÷e Mkûk{ çkLkkððkLkku íkÚkk Ëhuf økk{{kt hkusLkwt
{kÚkkËeX ykuAk{kt ykuAwt 40 r÷xh Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe {¤íkwt ÚkkÞ íku Au. íku{kt ÷kufkuLke sYrhÞkík,
íku{Lke {ktøk yLku íku{Lke ûk{íkkLku fuLÿ{kt hk¾ðk{kt ykÔÞk Au. nðu ÷kufku íku{Lkk økk{{kt ÃkuÞs¤Lkk
ÔÞðMÚkkÃkLk yLku rðíkhý ÔÞðMÚkk íku{s MðåAíkkLke rðrðÄ MkwrðÄkykuLkwt íku{Lke yLkwfq¤íkk {wsçk
ykÞkusLk fhe þfþu. yk fkÞo¢{ fuLÿ MkhfkhLke MknkÞÚke [k÷u Au, Ãkhtíkw íku{kt ykuAk{kt ykuAku 10
xfk ÷kufVk¤ku sYhe Au. WÃkhktík økk{÷kufkuyu ÷kufVk¤ku yufXku fÞko ÃkAe fk{Lkk y{÷Úke {ktzeLku
fk{ ÃkqYt ÚkÞk ÃkAe íkuLke MkkhMkt¼k¤ MkwÄe ík{k{ sðkçkËkhe WÃkkzðkLke hnu Au. Mkhfkh {kºk ¾qxíke
LkkýktfeÞ yLku EsLkuhe MknkÞ Ãkwhe Ãkkzu Au.
yksu ÷kufku ÃkkýeLku Mkhfkh íkhVÚke {Vík {¤ðkÃkkºk yuf Mkk{krsf n¬ íkhefu swyu Au. ¾hu¾h yu
yuf Ëw÷o¼ MktMkkÄLk Au. suLkku MÚkkrLkf Míkhu ÔÞðMÚkkÃkLk fhðwt ¾qçk s yøkíÞLkwt Au. nk÷{kt Ãkkýe
ÃkwhðXkLke ÃkØrík økk{Lke ¼rð»ÞLke ðMkíkLke æÞkLku hk¾e Ãkkýe ‘‘ykÃkðkLkk’’ yr¼øk{Lke Au.
ßÞkhu økk{Lku Ãkkýe ¾hu¾h sYh Au fu fu{, yu òýeLku s Ãkkýe ÃkwhðXku ykÃkðku òuEyu. yLkw¼ðu
sýkÞwt Au fu, ÞkusLkkykuLkk Lkçk¤k Mkt[k÷Lk yLku ò¤ðýeLkk ÷eÄu nk÷Lkk yr¼øk{u MktÏÞkçktÄ
Ãkkýe ÃkwhðXk ÞkusLkkyku MktÃkwýo MkV¤ Lk økýkÞ.
økwshkík Mkhfkhu íkk. 24-10-2002Lkk hkus økúk{Ãkt[kÞík{kt Ãkkýe Mkr{ríkLke h[Lkk yLðÞu
ÃkrhÃkºk çknkh Ãkkzu÷ Au (Ãkrhrþü{kt ykÃku÷ Au). su{kt økk{Lkk çkÄk s ðøkoLkk «{kýMkh
ÔÞÂõíkykuLkwt «ríkrLkrÄíð fhíkkt ËþÚke çkkh (10 Úke 12) MkÇÞ hnuþu. (su{kt yuf ík]ríkÞktþ {rn÷k
MkÇÞku hnuþu)
Ãkkýe Mkr{ríkLkk rðrðÄ fkÞkuo yLku Vhòu{kt yuf {níðLke Vhs ÃkkýeLkk †kuíkkuLke ò¤ðýe,
{hk{ík yLku rLk¼kðýe hk¾ðkLke Ãký Au. suÚke fkÞ{e Äkuhýu ÃkkýeLkk «kró MÚkkLk fkÞoþe÷ hnu
yLku ÷kufkuLku þwØ, Mkwhrûkík yLku Ãkqhíkk «{ký{kt Ãkkýe {¤e hnu.
10
Mðs÷Äkhk
fkÞo¢{
3.1 Mðs÷ÄkhkLkku æÞuÞ :
n
÷kufku Ãkkýe rðíkhý yLku MðåAíkkLke MkwrðÄkykuLke {kr÷fe, ÔÞðMÚkkÃkLk yLku Mkk[ðýe {kxu
Mkûk{ çkLku.
n
Ãkkýe rðíkhý yLku MðåAíkkLkk ÔÞðMÚkkÃkLk{kt Ëhuf Mk{wËkÞ yLku †eykuLke ¼køkeËkhe nkuÞ.
n
s¤Mktøkún, þwØ ÃkuÞs¤ íku{s MðMÚÞ yLku ÃkÞkoðhýeÞ MðåAíkkLkkt ûkuºkku{kt ÷kufkuLke nk÷Lke
Mk{sýLku ykøk¤ ðÄkhe íku{Lku Lkðwt ¿kkLk yLku òýfkhe ykÃkðe.
n
Ãkkýe yLku MðåAíkk {kxu EsLkuhe ÃkØríkLkku yLku ÃkkÞkLkk ¿kkLkLkwt MksoLk fhðwt.
økwshkík hkßÞLkk økúk{eý ûkuºkku{kt ÃkeðkLkk ÃkkýeLke Mk{MÞkykuLkku nk÷ ÷kððkLke fk{økehe
økwshkík hkßÞLke økúk{eýûkuºkLke «òLkk MknÞkuøk ðzu økwshkík Ãkkýe ÃkwhðXk yLku økxh ÔÞðMÚkk çkkuzo
fhe hÌkwt Au. ÃkeðkLkk þwæÄ ÃkkýeLkwt rðíkhý yøkkW fuLÿeÞ Äkuhýu Úkíkwt níkwt su{k {kuxk ¼køkLke
sðkçkËkhe çkkuzoLkk f{o[kheyku s rLk¼kðíkk níkkt. ¼khík MkhfkhLkk ‘‘÷kuf¼køkeËkhe Úkfe
Mk{MÞkLkwt rLkhkfhý’’ yr¼øk{Úke ËkuhðkELku økwshkík Mkhfkhu Ãký yu rËþk{kt rðrðÄ fkÞo¢{ku þY
fÞko Au. Mðs÷Äkhk yu{ktLkku yuf fkÞo¢{ økýkÞ.
yk fkÞo¢{Lkwt nkËo yuðwt Au fu ÃkkýeLkk «&™kuLkku rðfuLÿeík heíku s rLkfk÷ ÚkkÞ. íkÆLkwYÃk ÃkeðkLkk þwØ
ÃkkýeLkwt rðíkhý Ãký rðfuLÿeík Äkuhýu ÚkkÞ íkku rðíkhýLkk «&™kuLkku Ãký fkÞ{e Wfu÷ ykðu. yk
rËþk{kt Vr¤Þkðkh Mktøkún (Cluster Storage)Lke ÃkØrík yuf yMkhfkhf rðfÕÃk sýkÞku Au.
hkßÞLkk fux÷ktf økk{ku{kt yuLkwt MkV¤ y{÷efhý Ãký ÚkÞw Au. yk MkV¤íkkÚke «uhkELku hkßÞLkk
yLÞ økk{zkyku Ãký yk «fkhLke ÔÞðMÚkk yÃkLkkðu íku þw¼ ykþÞÚke økwshkík s÷Mkuðk íkk÷e{
MktMÚkkyu Ãknu÷ fheLku ‘‘ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk Vr¤Þkðkh Mktøkún ÞkusLkkLke íkk÷e{
ykÃkLkkhkyku {kxu íkk÷e{’’ ËMíkkðus íkiÞkh fÞkuo Au. ÞwrLkMkuV {kLÞ SÕ÷kyku{kt yk íkk÷e{
nuíkw / {krníke {kxu Lke[uLkk MkhLkk{u MktÃkfo fhðk rðLktíke.
MktÞwõík rLkÞk{f (ðneðx)
økw.Ãkk.Ãkw.yLku øk.ÔÞ.çkkuzo,
Mkuõxh-15, ‘‘øk’’ hkuz, økktÄeLkøkh. ËqhæðrLk : 9427306558
11
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.0 økúk{eý ûkuºkku{kt Ãkeðk ÷kÞf ÃkkýeLke WÃk÷çÄíkk : nuLzÃktÃk yuf ÃkÞkoÞ
{kuxk¼køkLkk økk{ku{kt ßÞkt ÃkkEÃk ÷kELk îkhk ÃkeðkLkwt Ãkkýe ÃkwY Ãkkzðk{kt ykÔÞwt LkÚke yÚkðk {kuxk
s¤kþÞku (Mkwhrûkík †kuík) WÃk÷çÄ LkÚke, íÞkt nuLzÃktÃk yuf {kºk Ãkeðk÷kÞf ÃkkýeLkku Mkwhrûkík †kuík
nku Þ Au . nu L zÃkt Ã kLkw t {níð íkÚkk
nuLzÃktÃkLkwt {níð íkÚkk WÃkÞkuøkeíkk
WÃkÞkuøkeíkk r[ºk - 4.1 {kt Ëþkoððu÷ Au.
ykuAk YrÃkÞk
ykuAwt hkufký
ykuAw ¾[o
Mkh¤ çkLkkðx
ykuAku Mk{Þ
{kLkðþÂõík
ykuAe søÞk
ErLzÞk {kfo-2
nuLzÃktÃk
WÃkÞkuøk
(çkk¤f nuLz÷
[÷kðe hÌkku Au.)
ykuAk {kýMkku
çku ÃkkLkk
Mkwhrûkík s¤
Mkh¤ Mkkh Mkt¼k¤
r[ºk-4.1
12
nuLzÃktÃk yu ÃkeðkLkwt Ãkkýe {u¤ððk {kxuLkwt
Mkh¤, Mknu÷wt yLku MkMíkwt MkkÄLk Au. suLkk
îkhk {¤íkwt Ãkkýe ¼qøk¼o{ktÚke ykðíkwt
nkuE, Mkk{kLÞ heíku Ãkeðk {kxu MðåA yLku
Mk÷k{ík nkuÞ Au. nuLzÃktÃkÚke ðes¤e fu
çk¤íkýLkku ¾[o çk[u Au íkÚkk ÃkkýeLkku
çkøkkz Ãký ¾qçk ykuAku ÚkkÞ Au.
nuLzÃktÃkLke xufTLkku÷kìS Mkh¤ Au, s÷ËeÚke
yLku MÚkkrLkf rhÃku®høk fhe þfkÞ Au.
[kuðeMku f÷kf Ãkkýe {¤u Au yLku rLk¼kð
¾[o LkSðku ÚkkÞ Au. ßÞkhu yk ÃktÃk çkøkze
òÞ Au, íÞkhu økk{ðkMkeykuLku Mkwhrûkík
Ãkeðk÷kÞf Ãkkýe {¤íkwt LkÚke yÚkðk
÷ktçkk ytíkhuÚke ykðwt Ãkkýe ÷kððwt Ãkzu Au.
ykÚke ykÃkýk MkkiLkwt yu fíkoÔÞ çkLku Au fu,
yk Mkwhrûkík †kuíkLku Mkíkík heíku [k÷w yLku
Mkkhe ÂMÚkrík{kt hk¾eyu yLku íkuu «Ëqr»kík
ÚkðkÚke çk[kðeyu.
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.1 nuLzÃktÃkLkwt Ãkkýe MðåA fu{ Au ?
LkËeyku{kt, ðnuðkLkkt fkhýu {kxe yLku rðrðÄ ¾Lkeòu yLku øktËfe
yu{kt ¼¤ðkLkk fkhýu yk s¤ Ëqr»kík ÚkðkLke Mkt¼kðLkk hnu Au.
(r[ºk-4.2)
Lkk¤k, ¾wÕ÷k fwðk yLku ík¤kðku{kt Ãký Ãkkýe {kuxu ¼køku øktËw,
Ëwr»kík yLku nkrLkfkhf nkuÞ Au. yk †kuík{ktÚke {¤íkk ÃkkýeLku
yLkuf heíku MðåA çkLkkðe þfkÞ Au, su{fu Wfk¤eLku, økk¤eLku íkÚkk
Mk{Þ Mk{Þ Ãkh ç÷e[ªøk ÃkkWzh yLku õ÷kuheLkLke økku¤eyku
Lkk¾eLku. ßÞkhu ÄhíkeLkk Ãkz¤ku{ktÚke øk¤kELku ôzkýÚke yLÞ
MkkÄLkku WÃkhktík nuLzÃktÃk Úkfe {¤íkwt Ãkkýe Ëku»khrník nkuðkLke ðÄkhu
Mkt¼kðLkk hnu Au.
r[ºk-4.2
Ãk]ÚðeLke ytËh s¤ MðåA nkuÞ Au yLku [khuçkkswÚke çktÄ nkuðkLkk fkhýu
Sðstíkwyku yLku yLÞ íkíðku ¼qr{økík s¤Lku «Ëqr»kík fhe þfíkk LkÚke. nuLzÃktÃk
MðåA ÃkeðkLkk ÃkkýeLkwt yuf Mkwhrûkík MkkÄLk yLku †kuík Au. (r[ºk - 4.3) Ãk]ÚðeLke
ytËh Wzký{kt ÚkÞu÷ Mkth[Lkk{kt ¾rLks íkíðku, ûkkh, EíÞkËeLke nkshe nkuÞ Au.
yk ¾rLks íkíðku yLku ûkkhkuLkku fux÷kuf ¼køk ¼qr{økík s¤{kt ¼¤e òÞ Au.
Mkk{kLÞ heíku nuLzÃktÃkLkk Ãkkýe{kt WÃkÞkuøke ¾rLks íkíðku yLku ûkkhku ¼¤u÷k nkuÞ
Au íku{s SðkýwtfeÞ yþwrØyku Lk nkuðkLku fkhýu yk Ãkkýe Mkwhrûkík yLku MðkMÚÞ
{kxu MkkY Au. òu fu ¾rLks yÚkðk ûkkhkuLkwt «{ký ðÄkhu ÷køku íkku íkuLkwt hkMkkÞrýf
rð&÷u»ký fhkððwt òuEyu.
r[ºk-4.3
13
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.2 nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMkLkk MÚkkLkLke MðåAíkk
nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMkLkwt ðkíkkðhý r[ºk - 4.4 {kt çkíkkÔÞk
{wsçkLkwt nkuðwt òuEyu.
r[ºk-4.4
4.2.1 nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMkLkk MÚkkLkLku fE heíku MðåA hk¾e þfkÞ ?
nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMk yuf Ãkkfw Ã÷uxVku{o nkuðwt òuEyu. yk Ã÷uxVku{oLkku WÃkÞkuøk ÃkeðkLkwt Ãkkýe ¼hðk
{kxu ÚkkÞ Au. yk Ã÷uxVku{oLkk fkhýu Ãkkýe ykswçkksw{kt Vu÷kE þfíkwt LkÚke yLku ykux÷kLkk Zk¤
ÃkhÚke Lkef {khVík Ëqh ðne òÞ Au. LkefÚke rf[zLkk ÚkkÞ íku {kxu nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMk fkuE ¾uíkh fu
ðkze nkuÞ íkku ykðwt ðÄkhkLkwt rçkLkWÃkÞkuøke Ãkkýe ¾uíkeLkk WÃkÞkuøk{kt ÷E þfkÞ Au. yÚkðk
÷kuf¼køkeËkhe Úkfe LkefLkk ytíku yuf Ãkkýe þku»kðk {kxu ¾kzku çkLkkððku òuEyu. ykÚke øktËw Ãkkýe
s{eLkLke ytËh sE þfíkwt LkÚke. r[ºk - 4.5 {kt ËþkoÔÞk yLkwMkkh nuLzÃktÃkLke Úkkuzu Ëqh Lknkðk {kxu
yuf ykux÷ku økk{÷kufku ÷kufVk¤ku yufXku fhe çkLkkðe þfkÞ íkku nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMkLkwt ðkíkkðhý
Ãký [kuÏ¾wt hnuþu yLku økk{{kxu yuf MkwtËh h{ýeÞ MÚk¤ çkLke hnuþu.
nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMk fkuEÃký ríkhkzLkk nkuðe òuEyu, fkhý fu ykðe ríkhkz îkhk «Ëqr»kík Ãkkýe
nuLzÃktÃkLkk çkkuh{kt «ðuþ fhe ¼qr{økík ÃkkýeLku «Ëqr»kík fhe Ëuþu. MkkÚkku MkkÚk yuðe MkkðÄkLke Ãký
hk¾ðe òuEyu fu fkuEÃký ÃkíÚkh fu yLÞ ðMíkw çkkuhLkk fkýk{kt «ðuþ Lkk fhu, fkhý fu ykðe ðMíkw
ÃkkýeLkk {køkoLku yðhkuÄe þfu.
14
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
r[ºk-4.5
4.2.1.1 Ãkkýe þku»kðkLkku ¾kzku
Lkef{ktÚke Ãkkýe
{kxeLkku ½zku (ík¤eÞu Úkkuzk fkýktðk¤ku yLku ½kMk/zk¤¾k ¼hu÷ku)
120
ßÞkt fwËhíke Ãkkýe rLkfk÷ þõÞíkk Lk nkuÞ íÞkt yrík øke[
15
ðMíke{kt þku»k ¾kzkLkku WÃkÞkuøk Vfík ðÄkhkLkk WÃkkÞ 22.5
íkhefu ÷kuf¼køkeËkhe Úkfe çkLkkððku òuEyu. nuLzÃktÃkLkk 22.5
rçkLkWÃkÞkuøke ÃkkýeLkk Wr[ík rLkfk÷ MkkY Ãkkýe
þku»kðkLkku ¾kzku økku¤kfkh yÚkðk [kuhMk nkuÞ Au, Ãkkýe
60
MkkÚku ykðíke {kxe rðøkuhu hkufe ÷uðk{kt ykðu Au yLku
100 x 100
çkkfeLkwt øktËw Ãkkýe {kuxk ¾kzk{kt síkwt hnu Au. yk
[kuhMk
ÔÞðMÚkkLkk fkhýu nuLzÃktÃkLke [khuçkksw ÚkLkkh øktËfe yLku
çkÄk {kÃk Mku.{e.{kt Au.
rf[zÚke Awxfkhku {¤u Au. þku»k ¾kzkLke rzÍkELk r[ºk 4.6 {kt Ëþkoðu÷ Au.
huíkeLkwt ½h
ftíkkLkLkk xwfzk
#xkuLkk xwfzk
LkkLkk ÃkÚÚkh
LkkLkk ÃkÚÚkh
yÚkðk çkkuÕzh
þku»k ¾kzku
r[ºk-4.6
15
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.3 ykÃk ykðk nuLzÃktÃkLkwt Ãkkýe ÃkeðkLkwt ÃkMktË fhþku ?
nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMk øktËfe hnuþu íkku rLkrùík heíku nuLzÃktÃkLkwt Ãkkýe
Ãký «Ëwr»kík ÚkðkLke ÃkqhuÃkqhe Mkt¼kðLkk hnu Au. ykÃkýe çkuËhfkhe
fu yýMk{s fkhýu òu ykðk ÿ~Þku òuðk {¤íkk nkuÞ íkku ykÃkýk
çkÄk «ÞíLkku rLk»V¤ sþu. nuLzÃktÃkLke ykMkÃkkMkLkwt ðkíkkðhý
çkhkçkh heíku Lk hk¾ðk{kt ykðu íkku r[ºk-4.7 {kt ËþkoÔÞk
yLkwMkkh ÚkkÞ Au.
rLkrùík heíkus ykÃkýk{ktÚke fkuEÃký yk †kuík{ktÚke WÃk÷çÄ
ÃkkýeLku Ãkeðk yÚkðk hMkkuELkk fk{{kt WÃkÞkuøk{kt ÷uþu Lknª.
ykÚke ykÃkýk MknwLke Vhs Au fu nuLzÃktÃkLke ykswçkksw{kt
ðkíkkðhý MðåA çkLkkðeyu yLku Lke[uLke ykhkuøÞ÷ûke ðkíkku Ãkh
æÞkLk ykÃkeyu.
n
nuLzÃktÃkLkwt Ã÷uxVku{o nt{uþkt MðåA hk¾eyu. ykMkÃkkMk ÃkkýeLkku
¼hkðku Lk Úkðk ËEyu.
n
nuLzÃktÃkLke ykswçkksw fkuELku òsY fu Ãkuþkçk fhðk Lk ËEyu.
n
Lkknðk-Äkuðk {kxu y÷øk ykux÷kLkku WÃkÞkuøk fheyu.
n
r[ºk-4.7
nuLzÃktÃkLkk Úkk¤k{kt ZkuhkuLku Ãkkýe Lk Ãkeðzkðeyu. nuLzÃktÃk
LkSf fkuE ÃkþwLku ykððk ËRyu Lknª.
n
Ã÷uxVku{o (Úkk¤k){kt nkÚk-Ãkøk ÄkuEyu Lkrn, fu Ëkíký Lk fheyu.
n
Ã÷uxVku{o{kt ríkhkz Ãkze nkuÞ íkku rhÃkuh fhkðeyu.
n
ðÃkhkþLkwt fu Zku¤kÞu÷wt Ãkkýe þku»k¾kzk{kt Lkk¾eyu fu Lkef {khVíku Ëqh LkMkohe / çkøke[k{kt
WÃkÞkuøk{kt ÷Eyu.
n
Wfhzk, f[hku VuUfðkLke søÞk íkÚkk òsY nuLzÃktÃkÚke Mk÷k{ík ytíkhu (15 {exh fhíkkt ðÄw)
hk¾eyu.
16
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.4 Lkðk nuLzÃktÃk fE heíku {u¤ðe þfkÞ ?
su økk{/ V¤eÞk çkkuh nuLzÃktÃkLke sYrhÞkík nkuÞ íku V¤eÞkLke ðMíke íkÚkk nÞkík ÃkkýeLke MkwrðÄk MkkÚku
økúk{Mk¼k{kt Xhkð fheLku XhkðLke Lkf÷ LkSfLke Ãkkýe ÃkwhðXk çkkuzoLke ònuh ykhkuøÞ Þktrºkf Ãkuxk
rð¼køkLke f[uhe{kt {kuf÷e ykÃkðe.
yk Xhkð «{kýu Ãkkýe ÃkwhðXkLke f[uhe{ktÚke swLkeÞh Syku÷kuSMx / nkEzÙku÷kuSMx ykðeLku íÞkt
ÃkkýeLke MkwrðÄk [uf fhþu yLku su V¤eÞk{kt çkkuh (nuLzÃktÃk) {kxu íku rðMíkkh ÞkuøÞ Au fu Lkne íku
íkÃkkMkeLku, çkkuh {kxu íku rðMíkkh þõÞ nþu íkku çkkuh {kxu ÃkeLk ÃkkuELx (nuLzÃktÃk MÚkkLk ÃkMktËøke) Lk¬e
fhe ykÃkþu yLku íkuLkku heÃkkuxo Ãkuxk rð¼køk{kt ykÃkþu. yk heÃkkuxoLkkt ykÄkhu Þktrºkf Ãkuxk rð¼køk yk
çkkuh (nuLzÃktÃk)Lke {tswhe su íku fkÞo¢{nuX¤ {u¤ððk {kxu Mkûk{fûkkyu {kuf÷ðk{kt ykðu Au yLku
{tswhe íkÚkk Vtz {éÞuÚke yk fk{økehe Ãkqýo fhðk{kt ykðu Au.
4.4.1 nuLzÃktÃk Vk¤ððkLkk Äkhk Äkuhý
Mkk{kLÞíkT : økúkBÞ Míkhu 1991Lke ðMíke økýºke «{kýu 150 {kýMkkuLke ðMíkeyu yuf nuLzÃktÃk yLku
ykrËðkMke rðMíkkh{kt Ëh 50 {kýMkkuLke ðMíkeyu yuf nuLzÃktÃk ykÃkðkLkkt Äkuhý Xhkððk{kt ykðu÷
Au (ÃkrhÃkºkku Ãkrhrþü{kt ykÃku÷ Au). Ãkhtíkw, nk÷{kt fuLÿ Mkhfkh / økwshkík MkhfkhLkk Ãkkýe ÃkwhðXk
rð¼køkLkk LkkuBMko «{kýu yuLk.Mke. yLku Ãke.Mke. (N.C. & P.C.) ÞkusLkk ykÄkrhík Ëhuf økúkBÞ
Míkhu {uËkLk rðMíkkh{kt ðÄw{kt ðÄw 500 {exh ytíkh yLku zwtøkhk¤ rðMíkkh{kt 50 {exh ô[kE MkwÄe
økk{÷kufkuLku ÔÞÂõík ËeX 55 r÷xh / ÔÞÂõík / rËðMk Ãkkýe ÃkwhðXku {¤íkku nkuðku òuEyu. Ãkhtíkw yk
Äkuhý «{kýu òu nÞkík çkkuh / nuLzÃktÃk ykÃkðkLkku ÚkkÞ íÞkhu nuLzÃktÃk ykÄkrhík ÞkusLkkLke ytËkSík
{q¤ hf{(Capital Cost) ¾[o{kt ykuAk{kt ykuAku 10% økúkBÞ Vk¤ku økk{ ÷kufkuyu ykÃkðkLkku
hnuþu íkÚkk ÞkusLkkLke W¼khýe (ELMxku÷uþLk) ÚkÞk çkkË ÞkusLkkLke rLk¼kðýe yLku {hk{ík
økúk{÷kufkuyu (WÃk¼kuõíkk) MktÃkqýoÃkýu rLk¼kððkLke hnuþu.
4.4.2 çkkuh nuLzÃktÃk õÞk õÞk fkÞo¢{ nuX¤ ÚkE þfu Au ?
4.4.2.1 MÃkurþÞ÷ fBÃkkuLkuLx fkÞo¢{(¾kMk ytøk¼qík ÞkusLkk) :
yk fkÞo¢{ yLðÞu su rðMíkkh{kt yLkwMkqr[ík òrík (þezÞw÷ fkMx)Lke ðMíke nkuÞ yLku Ãkkýe ÃkwhðXku
ÃkkEÃk ÷kELk îkhk ykÃkðk{kt ykðíkku Lk nkuÞ íkku s nuLzÃktÃk Vk¤ððk{kt ykðu Au.
17
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.4.2.2 xÙkÞçk÷ Mkçk Ã÷kLk :
yk fkÞo¢{ yLðÞu su rðMíkkh{kt yLkwMkqr[ík sLkòrík (þezÞw÷ xÙkEçk)Lke ðMíke nkuÞ íÞkt 50
{kýMkkuLke ðMíkeyu 1 nuLzÃktÃk Vk¤ððk{kt ykðu Au.
ykrËðkMke rðMíkkh{kt «kÚkr{f þk¤k íkÚkk yktøkýðkze{kt nuLzÃktÃkLke økúktx òu rsÕ÷kLkk «kÞkusLk
yrÄfkhe (xÙkÞçk÷ Mkçk Ã÷kLk) ÃkkMku nkuÞ íkku íku økúktx{ktÚke nuLzÃktÃk ykÃkðkLkku hnu. íkk÷wfk fûkkLke
Mkr{rík{kt Xhkð fhkðe rsÕ÷k Ãkt[kÞík fûkkyuÚke {tswhe {u¤ðe nuLzÃktÃk Vk¤ððkLke òuøkðkE nkuÞ Au.
4.4.2.3 yuLkMke fuxuøkhe :
yk fkÞo¢{ {kxu Vtz ¼khík Mkhfkh{ktÚke ykðu Au. su rðMíkkh{kt 10 ÷exh fhíkkt ykuAwt MðåA
ÃkeðkLkwt Ãkkýe {¤íkwt nkuÞ íÞkt nuLzÃktÃk yÚkðk MkkËk fwðk, rðMíkkh «{kýu fhðk{kt ykðu Au.
4.4.2.4 ÃkeMke - 1 fuxuøkhe :
yk fkÞo¢{ {kxu Vtz ¼khík Mkhfkh{ktÚke ykðu Au. su rðMíkkh{kt 10 ÷exh fhíkkt ðÄw yLku 20 ÷exh
fhíkkt ykuAwt MðåA ÃkeðkLkwt Ãkkýe {¤íkwt nkuÞ íÞkt nuLzÃktÃk yÚkðk MkkËk fwðk, rðMíkkh «{kýu fhðk{kt
ykðu Au.
ykðu Au.
ykðu Au.
ykðu Au.
18
nuLzÃktÃkLkwt
{níð íkÚkk
WÃkÞkuøkeíkk
4.4.2.8 økheçke rLkðkhý fkÞo¢{:
yk fkÞo¢{ yLðÞu ßÞkt økheçke hu¾k Lke[uLkk ÷kufkuLke ðMíke nkuÞ íÞkt yLku MðåA ÃkeðkLkwt Ãkkýe {¤íkwt
Lk nkuÞ íÞkt yk fkÞo¢{ yLðÞu çkkuh nuLzÃktÃk yÚkðk MkkËk fwðk, rðMíkkh «{kýu fhðk{kt ykðu Au.
4.4.2.9 nuLzÃktÃk ÃkwLk:Srðík ÞkusLkk fkÞo¢{:
nÞkík çkkuh / nuLzÃktÃk fkÞ{e Äkuhýu çktÄ ÚkE økÞu÷ nkuÞ yÚkðk nÞkík çkkuh{kt hnu÷ ÃkkýeLkwt
«Þkuøkþk¤k{kt Ãk]ÚÚkfhý fhíkkt òu Ãkkýe Ãkeðk÷kÞf Lk sýkÞ íkku LkrðLk çkkuh / nuLzÃktÃk Mkûk{
fûkkyuÚke {tswhe {u¤ÔÞuÚke Vk¤ððk{kt ykðu Au.
nuLzÃktÃk {u¤ððk hswykík su f[uhe{kt {kuf÷kðu÷ nkuÞ íÞkts nuLzÃktÃkLke {tswhe ytøku íkÃkkMk fhðkLke
hnu Au.
LkkUÄ :- Äkhk Äkuhýku{kt yLku fkÞo¢{ku{kt Mk{Þktíkhu yÚkðk sYrhÞkík {wsçk MkwÄkhk - ðÄkhk Úkíkk nkuÞ Au. ykÚke
nuLzÃktÃk Vk¤ðýe çkkçkíku rðøkíkðkh {krníke / nÞkík fkÞo¢{kuLke ðÄw òýfkhe {kxu økwshkík Ãkkýe ÃkwhðXk yLku
økxh ÔÞðMÚkk çkkuzoLke MÚkkrLkf fûkkLke Þktrºkf f[uheLkku MktÃkfo fhðkLkku hnuþu.
4.4 nuLzÃktÃk MÚkkLk ÃkMktËøke :
n
nuLzÃktÃkLkk MÚkkLk Lk¬e fhðk çkkçkíku ¾kíkkfeÞ ¼qMíkhþk†eLku Mkðuo Ëhr{ÞkLk MktÃkqýo Mknfkh
íkÚkk {krníke Ãkqhe Ãkkzðe (økk{Lkk Lke[kýðk¤k ¼køkLkku ÏÞk÷ ykÃkðku)
n
nuLzÃktÃkLkwt MÚkkLk fkuE {kuxk ð]ûkLke ÃkkMku Lk nkuðwt òuEyu
n
nuLzÃktÃk Wfhzk fu økk{Lkk f[hkLkku ßÞkt rLkfk÷ Úkíkku nkuÞ íku MÚkkLkLke LkSf Lk nkuðwt òuEyu,
Lk®n íkku xâwçkðu÷Lkk ÃkkýeLkku †kuík{kt «Ëq»ký ÚkðkLke Mkt¼kðLkkyku hnu Au.
n
nuLzÃktÃk økk{/ Vr¤ÞkLke ík{k{ çknuLkkuLku Ãkkýe ÷uðwt MkkLkqfw¤ hnu íku «{kýu nuLzÃktÃkLkk
MÚkkLkLke ÃkMktËøke fhðe.
n
xqtf{kt ¾kíkkfeÞ ¼qMíkhþk†e, økúk{Ãkt[kÞíkLkk MkÇÞku íkÚkk Ãkkýe Mkr{ríkLkk MkÇÞkuLke Mk{qn
[[koLku ytíku, Ãkhtíkw ¼qMíkhþk†eLke ði¿kkrLkf ÃkØríkLku yLkwMkheLku nuLzÃktÃkLkwt MÚkkLk Lk¬e fhðwt
òuEyu.
19
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
ErLzÞk {kfo - 2 nuLzÃktÃk Ãkrh[Þ
{kfo - 2 nuLzÃktÃk yuf rðfrMkík rzÍkELkðk¤w ôzkEyuÚke Ãkkýe fkZðkLkwt Þtºk Au, su{kt
E yurLzÞkf ÷eðh
«ýk÷e îkhk Mkh¤íkkÚke ½ýe ôzkEyuÚke Ãkkýe çknkh fkZe þfkÞ Au. yk ÃktÃkLku
[÷kððk {kxu nuLz÷Lkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au, su fLkufxªøk hkuzLkk {kæÞ{Úke ÃktÃkLku [÷kðu Au.
ÃktÃk ôzkEyuÚke ÃkkýeLku ¾U[e WÃkh ÷kðu Au yLku {w¾ îkhk çknkh Xk÷ðu Au. yk nuLzÃktÃk ÃkæÄríkLkwt
Lke[uLkk çku swÚkku{kt rð¼ksLk fhe þfkÞ.
n
s{eLk WÃkhLkk ¼køkku
n
s{eLk Lke[uLkk ¼køkku
5.1 s{eLk WÃkhLkk {wÏÞ ¼køkku r[ºk - 5.1 yLku 5.2 {kt çkíkkððk{kt
ykÔÞk Au.
ÃkuzMx÷
ELMÃkufþLk fðh
ðkìx2 xuLf
yuMkuBçk÷e
nuLz÷
yuõMk÷
3
1
2
[uLk
ð[÷e Ã÷ux
nuz yuMkuBçk÷e
ELMÃkuõþLk fðh çkkuÕx yLku ðkuþh
[uLk-çkkuÕx yLku Lkx
(nkE xuLMkkE÷ çkkuÕx yLku LkkÞ÷kuf Lkx)
4
r[ºk-5.1
[uLk yLku [uLk fÃk÷ªøk
20
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
3
rLkheûký fðh
[uLk-çkkuÕx yLku Lkx
4
1
ELMÃkuõþLk fðh çkkuÕx
ðkìþh
2
[uLk
nuLz÷
[uLk fÃk÷ªøk
økkEz çkwþ
hkEÍh ÃkkEÃk nkuÕzh
xkuxe
[ufLkx
yufMk÷, ðkìþh, Lkx yLku [uf Lkx
5
nuz
ð[÷e Ã÷ux
ðkìxh xuLf
çkkìÕx, Lkx yLku [uf Lkx
MxuLz (ÃkuzuMx÷)
MÚkkÃkLkk r[Ln
(ELMxk÷uþLk {kfo)
ÃkkÞk
fuMkªøk ÃkkEÃk
hkEÍh ÃkkEÃk
fLkufxªøk hkuz
r[ºk-5.2
21
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
5.2 s{eLk Lke[uLkk {wÏÞ ¼køkku r[ºk - 5.3 Úke r[ºk - 5.6 {kt
çkíkkððk{kt ykÔÞk Au.
5.2.1 hkEÍh ÃkkEÃk yuMkuBçk÷e :
ÃkkEÃk Mkkufuxku (MkktÄk rðLkkLkk)
3 {exh (10 Vwx)
ðkË¤e Ãkèku
ÃkkEÃk Mkkufux
(MkktÄk rðLkkLkk)
ðkË¤e Ãkèku
ykE.yuMk.1239 (¼køk-1) {wsçk {ezeÞ{f÷kMk S.ykE. 32 {e.{e. - yuLk. çke. ÃkkRÃk
Mkkufuxku (MkktÄk rðLkkLkk)
r[ºk-5.3
yk ÃkkEÃkku WÃkhÚke ðkuxh xUf yuuMkuBçk÷e yLku Lke[u Mke÷eLzh fuÃkÚke òuzkÞu÷ nkuÞ Au. hkEÍh
ÃkkEÃkLke ytËh fLkufxªøk hkuz hnu Au. hkEÍh ÃkkEÃkkuLkwt yufçkeò MkkÚku òuzký MkktÄk ðøkhLke Mkkufux
(Mke{÷uMk fÃk÷ªøk)Úke ÚkkÞ Au. MkkufuxLke MktÏÞk hkEÍh ÃkkEÃk yuMkuBçk÷e{kt fw÷ hkEÍh ÃkkEÃkkuLke
MktÏÞk fhíkkt yuf ykuAe nkuÞ Au.
5.2.2 fLkufxªøk hkuz yuMkuBçk÷e :
r[ºk - 5.4 {kt ËþkoÔÞk yLkwMkkh fLkufxªøk hkuz 3.05 {exh ÷ktçkku nkuÞ Au. fLkufxªøk hkuz
yuMkuBçk÷e{kt Mk¤eÞk yufçkeò MkkÚku nuõMk fÃ÷hÚke òuzkÞu÷ nkuÞ Au. yk yuMkuBçk÷e WÃkh [uLk MkkÚku
yLku Lke[u LkkLkk Mk¤eÞk (Ã÷tsh hkuz) MkkÚku òuzkÞu÷ nkuÞ Au. [uLk MkkÚku nuLz÷ òuzkÞu÷wt hnu Au. su
WÃkhÚke ðkÕðLku fLkufxªøk hkuz {khVík
3.05 {exh
[÷kððk{kt {ËË fhu Au. Mk¤eÞkykuLke
nuõMk fÃ÷h
nuõMk fÃ÷h yLku hkEÍh ÃkkEÃMkLke MktÏÞk Mkh¾e
Mkr¤Þku (fLkufxªøk hkuz)
nkuÞ Au.
r[ºk-5.4
22
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
5.2.3 rMk÷eLzh yuMkuBçk÷e :
rMkr÷Lzh yuMkuBçk÷e ÃkkýeLku WÃkh ¾U[ðk yLku Lke[u ÃkkAwt Lkrn sðk Ëuðk{kt {ËË fhu Au. rMkr÷Lzh
yuMkuBçk÷eLkk ¼køkku r[ºk - 5.5 yLku 5.6 {kt çkíkkððk{kt ykÔÞk Au. rMkr÷Lzh yuMkuBçk÷e
Ãkkýe{kt zqçku÷e hnu Au.
4
2
4
1
13
4
1
14
5
11
2
15
1
3/17
11
9
13 14
15
16
16
[uf ðkÕð yuMkuBçk÷e
(Lke[uLkwt ðkÕð)
18
6
7
16
8
4
3/17
9
4
3/17
18
5
9
9
8
10
10
yÃkh ðkÕð yuMkuBçk÷e (WÃkhLkku ðkÕð)
r[ºk-5.5
23
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
rMkr÷Lzh yuMkuBçk÷eLkk
¼køkkuLkk Lkk{
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1. Ã÷tsh hkuz
2. hezÞwMkh fuÃk
3. Mke÷ªøk hetøk
2
4. nuõMk fÃ÷h
3
4
5. Ã÷tsh Þkuf çkkuze
5
6. hçkh Mkexªøk (yÃkh ðkÕð)
6
7
8
9
8
10
11
7. yÃkh ðkÕð økkEz
8. MÃkuMkh
9. hçkh fÃk ðkuþh
10. Vku÷kuyh
12
1
11. rMk÷eLzh çkkuze
12
12. çkúkMk ÷kELkh
13
14
15
16
17
18
ErLzÞk {kfo - 2 zeÃkðu÷
nuLzÃktÃk rMkr÷Lzh yuMkuBçk÷e
13. hçkh Mkex hexuRLkh
14. hçkh Mkexªøk (÷kuyh ðkÕð)
15. [uf ðkÕð økkEz
16. [uf ðkÕð Mkex
17. Mke÷ªøk hªøk
18. nuõMkkøkkuLk÷ fÃk÷h
r[ºk - 5.6
24
13
14
15
16
17
18
ErLzÞk {kfo - 2 yufMxÙk zeÃkðu÷
nuLzÃktÃk rMkr÷Lzh yuMkuBçk÷e
nuLzÃktÃkLkwt
Ã÷uxVku{o
nu
LzÃktÃkLkk Ã÷uxVku{o (Úkk¤w) yLku Lkef rLk{koý MðkMÚÞ MðåAíkkLke árüyu yíÞtík ykð~Þf,
ytøk¼qík yLku {níðLkku ¼køk Au. Úkk¤w yu ÃktÃkLku MktøkeLk ÃkkÞku Ãkqhku Ãkkzðk WÃkhktík íku çkkuh /
xÞwçkðu÷{kt øktËw Ãkkýe ÃkkAwt ðne síkwt yxfkðeLku, s¤ †kuíkLku Úkíkk «Ëw»kýÚke yxfkðu Au. yk
«fhý{kt ¼÷k{ý fhu÷ rzÍkELkLkku ykux÷ku ÃktÃkLke ykMkÃkkMk çktrÄÞkh ÃkkýeLkk fkËððk¤k
¾kçkkur[Þk çkLkíkk yxfkððk{kt {ËË fhu Au. nuLzÃktÃk økkuXðíkk Ãknu÷kt Ã÷uxVku{oLkwt çkktÄfk{ fhðk{kt
ykðu íku yrík yøkíÞLkwt Au. r[ºk - 6.1 {kt Ëþkoðu÷ Ã÷uxVku{oLke rzÍkELk «{kýu çkktÄfk{ fhkððwt
rníkkðn Au. ÷kuf¼køkeËkhe íkÚkk {níðLkk {wÆkyku Ãký r[ºk - 6.1 yLku 6.2 {kt Ëþkoðu÷ Au.
r[ºk-6.1
Ã÷uxVku{o (Úkk¤w)
80
100
80
1850
Zk¤ 1:50
Lkk¤[wt
Zk¤ 1:50
1000
760 x 760 x 400
1000
Zk¤ 1:50
3
Úkk¤kLkwt fuLÿ (MkuLxh)
2
çkøke[ku yÚkðk
fwËhíke Zk¤
3000 ÷½w¥k{
1
Zk¤ 1:50
rMk{uLx fkU¢ex r{©ý 1:2:4
80
100
1000
120
80
400
ík{k{ {kÃkku {e.{e. ({e÷e{exh){kt Au.
1. ÃkuzMx÷Lkk ÃkkÞk Úkk¤kLke çknkh Ëu¾kðk òuEyu Lk®n.
2. fwËhíke Zk¤ íkhV : Lkef
yuf ÃkkÞku
Lkk¤[wt.
3. fwËhíke ô[k¤ íkhV : çku ÃkkÞk
nuLz÷
25
nuLzÃktÃk
Ãkrh[Þ
ÂMÃkrhx ÷uð÷ MkkÚku Úkk¤kLke
MkÃkkxe íkÃkkMkðe
Lkk¤[wt
yk Ãkøk yLku Lkk¤[wt
Lkef íkhV hk¾ðwt.
Lkef
r[ºk-6.2
n
Lkðk Úkk¤k Ãkh íkuLkk hûký {kxu fktxk¤k Akuz {qfku.
n
rMk{uLx, fkurL¢xLke ÞkuøÞ s{kðx {kxu çkeò Mkkík rËðMk MkwÄe Ãkkýe Aktxâk fhku.
n
yrík øke[ ðMíke{kt / ßÞkt fwËhíke Ãkkýe rLkfk÷ þõÞíkk Lk nkuÞ íÞkt þku»k ¾kzkLkku WÃkÞkuøk
Võík ðÄkhkLkk WÃkkÞ íkhefu sYhe çkLku Au.
26

nuLzÃktÃk ykÄkrhík økúkBŞ s¤ ÔŞğMÚkkÃkLk

Transkript

Benzer belgeler

Visat Detargent

Hemchandracharya North Gujarat University Patan

Lkhk ÃktÚkf Ãkh `rnshík`Lkwt Mktfx

#ø÷uLz fkWLxe ¢efux{kt {wfuş ¼èLkku íkh¾kx