Gübre Sektörü

1 Eylül 2014
Gübre Sektörü
Kimyasal gübreler, tarımsal üretimde verimlilik artışı sağlamak amacıyla mevsimsel olarak kullanılan tarım girdisidir.
Kimyevi gübrenin ana hammaddeleri doğalgaz, fosfat kayası ve potas tuzu olmakla birlikte ara girdi olarak da amonyak, nitrik asit, sülfürik asit ve fosforik asit kullanılmaktadır. Kimyevi gübre türleri ise üre, amonyum nitratlar, amonyum sülfat sadece azot içeren gübreler; tekli ve üçlü süperfosfatlar sadece fosfor içeren gübreler; potasyum sülfat
sadece potas içeren gübre; azot, fosfor ve potasdan iki veya üçünü içeren farklı desenlerde kompoze gübrelerdir.
Yurtiçinde ağırlıklı olarak kompoze gübre üretimi yapılmaktadır.
Toplam 7 üretici firma ile faaliyet gösteren yurtiçi kimyevi gübre sektörünün toplam üretim kapasitesi 5,7 milyon ton
düzeyindedir. Kimyevi gübre üretimi için gerekli olan hammadde kaynağından yoksun olan Türkiye’de doğalgaz, fosfat kayası, potasyum gibi üretim için gerekli ana girdilerin %95’i ithal edilmektedir. Hammadde kaynağı açısından
dışa bağımlılık sektörü uluslararası pazar koşullarına ve kur oynaklıklarına karşı oldukça kırılgan hale getirmektedir.
2013 yılında yurtiçi kimyevi gübre pazarı %8,8’lik artışla 5,8 milyon ton seviyesine ulaşmıştır.
2013 yılında toplam 5,8 milyon tonluk tüketimin 3,6 milyon tonu yurtiçi üretim ile, 2,9 milyon tonu ise ithalat ile karşılanmıştır. Yıllar itibariyle bakıldığında gübre talebinin %40’ından fazlasının ithalat ile telafi edildiği dikkatleri çekmektedir. Bu durumun en önemli sebebi sektörün dışa bağımlı yapısıdır. Sektörün uluslararası pazar koşullarına ve kur
oynaklıklarına karşı bağımlı yapısı sektör oyuncuları için üretim yapmanın avantajını ortadan kaldırarak, oyuncuları
ithal ürünlere yönlendirmektedir.
Yurtiçi Gübre Sektörü (Bin ton)
7000
5814
6000
5094
5175
5199
5367
5263
5148
5340
4968
5000
5545
4766
4129
4000
3750
3318
3192
3158
3133
3113
3400
2961
3661
3577
3480
2878
3000
2710
2000
2478
2661
2126
2934
3007
2377
2078
2177
2242
2086
2010
2011
2012
2750
1000
0
2003
2004
2005
2006
2007
Tüketim
2008
2009
Üretim
2013
2014T
İthalat
Kaynak: Gübretaş Yatırımcı sunumu, ATIG Yatırım Tahminleri
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti SPK tarafından yayımlanan
tebliğ çerçevesinde, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak bir sözleşme
çerçevesinde sunulur. Burada ulaşılan sonuçlar, tercih edilen hesaplama yöntemi ve veya yorum tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Ayrıca burada yer alan bilgiler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
2013 yılında yurtiçi kimyevi gübre üretimi yıllık bazda %2,2 oranında azalarak 3,6 milyon tona, 2014 yılı ilk altı ayında
gübre üretimi yıllık bazda %0,67 oranında azalarak 1,9 milyon ton seviyesine gerilemiştir. 2014 yılsonu beklentimiz
ise yurtiçi kimyevi gübre üretiminin %2,7 oranında azalarak 3,5 milyon ton seviyesine gerilemesi yönündedir.
2014 yılında gübre tüketimi %8,8 oranında artarak 5,8 milyon tona ulaşmıştır. 2014 yılı ilk yarısında ise yaşanan kuraklık sebebiyle gübre tüketiminin olumsuz etkilenmesi sonucunda, 2013 yılı Ocak-Haziran döneminde 3388 bin ton
olan gübre tüketimi, 2014 yılı ilk yarı yılında %7,87 oranında azalarak 3.121 bin tona gerilemiştir.
5-5,8 milyon ton aralığına sıkışmış bir pazar yapısı göze çarpmakta...
Türkiye’de gübre tüketimi gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça düşük seviyelerdedir. Gelişmiş ülkelerde hektar başına
ekili arazide gübre tüketimi 200 kg seviyesine yakın olmakla birlikte, dünya ortalaması 116 kg düzeyindedir. Türkiye’de gübre tüketiminin hektar başına sadece 95 kg seviyesinde olması kimyevi gübre üreticilerinin atıl kapasite ile
çalışmalarına neden olmaktadır. 2013 yılında toplam yurtiçi üretim kapasitesinin 5,7 milyon ton seviyesinde olmasına rağmen, toplam üretim 3,6 milyon ton düzeyinde kalmıştır. Bu durum ise sektörde yer alan üretici firmalar üzerinde maliyet baskısı yaratmaktadır. Tarım alanında sağlanacak reformlarla ve çiftçiyi bilinçlendirme çalışmalarıyla
tarımda verimliliği artırmak açısından gübre tüketiminin teşvik edilmesi gerekmektedir.
Yurtiçi Üretim Kapasitesi (Bin Ton)
Hektar Başına Gübre Tüketimi (Kg)
5714
5750
252
5714
5714
5700
211
5650
153
120
5600
95
116
5553
5550
5474
5500
5474
Kaynak: Gübretaş Yatırımcı Sunumu
Dünya
Ortalaması
Türkiye
Amerika
Yunanistan
Almanya
İngiltere
5450
5400
5350
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Kaynak: Gübretaş Faaliyet Raporu, 2013
2023 yılı hedefi dünyanın en büyük 5. tarım ekonomisi olmak
T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, üretimde verim ve kaliteyi artırmaya yönelik olarak, çiftçiye toprak analizine
dayalı gübre kullanım bilinci kazandırmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte bilinçsiz gübre ve ilaç kullanımı yüzeyyeraltı sularında kirliliğin artmasına neden olmaktadır. Bu sebeple çiftçinin bilinçlendirilmesi oldukça önem taşımaktadır.
2023 yılında dünyanın 5. büyük tarım ekonomisi olmayı hedefleyen T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, 2012
yılında 62 milyar dolar olan tarımsal hasılayı, 2023 yılında 150 milyar dolara çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu hedef
doğrultusunda gübre tüketiminin önümüzdeki yıllarda artması beklenilmektedir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti SPK tarafından yayımlanan
tebliğ çerçevesinde, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak bir sözleşme
çerçevesinde sunulur. Burada ulaşılan sonuçlar, tercih edilen hesaplama yöntemi ve veya yorum tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Ayrıca burada yer alan bilgiler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Toplam yurtiçi üretimdeki en büyük pay Toros Tarım’ın…
2013 yılında toplam 3,6 milyon ton üretiminin %39’u Tekfen Holding iştiraki Toros Tarım tarafından sağlanmaktadır.
Gübre Fabrikaları’nın toplam üretim içindeki payı %14, Bandırma Gübre Fabrikaları'nın %12, Ege Gübre’nin %4 ve
diğer üreticilerin payı ise %31 seviyesindedir. 2014 yılı ilk yarı yılda ise Toros Tarım’ın yurtiçi üretimdeki payı %41’e
yükselmiştir.
2013 yılında Toros Tarım ve Gübre Fabrikaları 1,6 milyon ton gübre satışı ile %28 pazar payına sahip iken, 2014 yılı
ilk altı ayında Gübre Fabrikaları pazar payını artırarak %27,5’e, Toros Tarım ise %30’a çıkarmıştır.
Pazar Payları, 2013
Diğer
33%
Ege Gübre
4%
Bağfaş
7%
Toplam Üretim Payları, 2013
Toros
Tarım
28%
Gübre
Fabrikası
28%
Diğer
31%
Ege Gübre
4%
Kaynak: Şirket Faaliyet Raporları
Bağfaş
12%
Toros
Tarım
39%
Gübre
Fabrikaları
14%
Kaynak: Şirket Faaliyet Raporları
Sektörde yer alan üretici firmalar, sektördeki sıkıntılarla savaşmak için çeşitli yatırımlarda bulunmaktadır. Türkiye’de
doğalgaz, fosfat kayası, potasyum gibi üretim için gerekli ana girdilerin %95’i ithal edilmekte olması sebebiyle maliyetlerin düşürülmesine yönelik çalışmalar deva etmektedir.
Bununla birlikte Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan “Girdi Tedarik Stratejisi ve Eylem Planı 2013-2015
raporunda gübre sektöründeki sıkıntılara yer verilmiştir. Raporda gübre üretiminin temel girdilerinden amonyağın
ana maddesi olan doğalgaz için ara malı ve yakıt ayrımının yapılması kararlaştırılmış, bu durumun sektörde hammadde maliyetlerinin düşürülmesinde etkili olacağı belirtilmiştir.
Raporda, yeni kapasite yatırımlarıyla arz açığı bulunan yurtiçi gübre çeşitlerinin üretiminin artırılmasının yanı sıra
ucuz hammadde kaynaklarına sahip ülkelerle yapılacak stratejik ortaklıklar sayesinde ucuz hammadde temini, sürdürülebilir rekabet gücünün sağlanması gerekliliğine de değinilmiştir.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti SPK tarafından yayımlanan
tebliğ çerçevesinde, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak bir sözleşme
çerçevesinde sunulur. Burada ulaşılan sonuçlar, tercih edilen hesaplama yöntemi ve veya yorum tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Ayrıca burada yer alan bilgiler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Küresel gübre fiyatları aşağı yönlü bir seyir izlemekte
Uluslararası gübre fiyatlarına baktığımızda, 2013 yılında küresel gübre fiyatları aşağı yönlü bir seyir izlemiştir. 2014
yılında da gübre fiyatlarında aşağı yönlü trendin devam ettiği görülmektedir.
Yurtiçi satış fiyatlarına baktığımızda; küresel fiyatlardaki düşük seyre paralel olarak, 2014 yılı ilk yarısında ortalama
gübre fiyatları yıllık bazda %15 oranında daralarak 356 $/ton’a gerilemiştir. Kompoze gübre fiyatları %15,4, üre fiyatları ise %16,5 oranında azalmıştır.
Dünya Gübre Fiyatları (Fob $/Ton)
1200
1000
800
600
400
200
Ocak 06
Mart 06
Mayıs 06
Temmuz 06
Eylül 06
Kasım 06
Ocak 07
Mart 07
Mayıs 07
Temmuz 07
Eylül 07
Kasım 07
Ocak 08
Mart 08
Mayıs 08
Temmuz 08
Eylül 08
Kasım 08
Ocak 09
Mart 09
Mayıs 09
Temmuz 09
Eylül 09
Kasım 09
Ocak 10
Mart 10
Mayıs 10
Temmuz 10
Eylül 10
Kasım 10
Ocak 11
Mart 11
Mayıs 11
Temmuz 11
Eylül 11
Kasım 11
Ocak 12
Mart 12
Mayıs 12
Temmuz 12
Eylül 12
Kasım 12
Ocak 13
Mart 13
Mayıs 13
Temmuz 13
Eylül 13
Kasım 13
Ocak 14
Mart 14
Mayıs 14
Temmuz 14
0
Amonyak (Orta Doğu)
Üre (Karadeniz)
Dap (US Gulf)
Kaynak: Bloomberg
Sonuç:
Hammadde kaynağı açısından dışa bağımlı yapısı sebebiyle uluslararası pazar koşullarına ve kur oynaklıklarına karşı
oldukça kırılgan olan kimyevi gübre sektöründeki sıkıntılar çeşitli düzenlemeler ile aşılabilir niteliktedir. Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan “Girdi Tedarik Stratejisi ve Eylem Planı 2013-2015 raporunda sektörün sıkıntılarına yer verilmiş ve gübre üretiminin temel girdilerinden amonyağın ana maddesi doğalgaz için ara malı ve yakıt
ayrımının yapılması kararlaştırılmıştır. Bununla birlikte üretici şirketler tarafından arz açığı bulunan yurtiçi gübre çeşitlerinin üretiminin artırılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Öte yandan çiftçilerin bilinçlendirilmesiyle
gübre tüketiminin dünya ortalamasına çıkarılması, 5-5,8 ton arasına sıkışmış pazar yapısı sorununu da çözüme kavuşturulabilir.
Kimyevi gübre sektörüne ilişkin 2014 beklentilerimize baktığımızda, 2014 yılında gübre pazarının %4,6 oranında azalarak 5,5 milyon tona, gübre üretiminin ise %2,7 oranında azalarak 3,5 tona gerilemesini bekliyoruz. Yılın ikinci yarısında ise küresel gübre fiyatlarının yatay bir seyir izleyeceği görüşündeyiz.
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti SPK tarafından yayımlanan
tebliğ çerçevesinde, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak bir sözleşme
çerçevesinde sunulur. Burada ulaşılan sonuçlar, tercih edilen hesaplama yöntemi ve veya yorum tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Ayrıca burada yer alan bilgiler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.