Untitled - VicRoads
Transkript
Untitled - VicRoads
Öğrenci Sürücüye Nezaret Eden Sürücüler İçin Rehber ÖĞRENCİ SÜRÜCÜ BİLGİ SETİ Turkish VicRoads tarafından bastırılmıştır Birinci Baskı 2007 Bu eserin telif hakkı (copyright) VicRoads 60 Denmark Street, Kew, Victoria 3101 Avustralya Ulusal Kütüphanesi katalog kurumuna aittir. 1968 Tarihli Telif Hakları ©Roads Corporation, Victoria. bilgileri: Roads Corporation, Yasasında izin verilen kullanım şekilleri hariç, VicRoads kurumundan yazılı izin Avustralya 2007 Guide for supervising drivers: alınmaksızın hiç bir bölümü hiç bir şekilde learner kit çoğaltılamaz. ISBN 9780731191406 (pbk.). Trafik yasaları ve hukuki şartlar 1. Automobile driver education – Victoria Trafik yasalarında zaman zaman değişiklikler – Handbooks, manuals, etc. 2. Traffic yapılmaktadır. Öğrenci sürücülerde aranan Regulations – Victoria – Handbooks, şartlar ve sınavlar da buna bağlı olarak manuals, etc. 3. Traffic safety – Victoria değişebilmektedir. – Handbooks, manuals, etc. I. Roads hazırlanırken Tek Başına Araç Kullanmaya Corporation (Vic.). II. Title. (Series: Geçiş (Road to Solo Driving) kitabının en Graduated Licencing System : helping son baskısını ve mevcut ehliyet sınavı young drivers be safer drivers). broşürlerini okumak ve çalışmak sizin 343.9450946 Ehliyet sınavınıza sorumluluğunuzdur. Bu kitabın en son baskısına ve değişiklik bildiren ek sayfalarına Çeşitli kuruluşlar bu kitabın hazırlanmasına sahip olmak sizin sorumluluğunuzdur. katkıda bulunmuştur. Eğer emin değilseniz, VicRoads Müşteri Bu katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Hizmetleri Merkezlerine danışınız. Bu kitap sadece bir rehberdir. Hukuki bilgi yerine geçmez. VRPIN 01858/1 İçindekiler BU KİTABI KULLANMA ŞEKLİ STRESİ İDARE ETMEK BU KİTAP ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN DAHA GÜVENLİ BİR SÜRÜCÜ OLMASINA YARDIMCI OLMANIZ İÇİN BİR REHBERDİR S.1 STRESİ İDARE ETMEK S.15 BAŞARI İÇİN İŞBİRLİĞİ S.1 ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN ‘PÜF NOKTALARI’ ÖĞRENMESİNE YARDIMCI OLMAK NEZARET EDEN SÜRÜCÜ OLARAK YENİ ROLÜNÜZ S.2 NEZARET EDEN SÜRÜCÜLER İÇİN BAZI KURALLAR S.2 ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN ‘PÜF NOKTALARI’ ÖĞRENMESİNE YARDIMCI OLMAK YENİ SÜRÜCÜLER İÇİN STRATEJİLER S.17 AÇIKLAMALI ARAÇ SÜRMEK AÇIKLAMALI ARAÇ SÜRMEK S.19 AÇIKLAMALI ARAÇ SÜRME KONTROL LİSTESİ S.20 YENİ SÜRÜCÜLER İÇİN STRATEJİLER S.3 YENİ SÜRÜCÜLERİN KAZA YAPMA ORANI S.4 YENİ P EHLİYETİ ALAN SÜRÜCÜNÜZÜN GÜVENLİ KALMASINI SAĞLAMAK İÇİN S.21 KAZA TÜRLERİ VE YENİ SÜRÜCÜLER İÇİN ÖNERİLER S.5 GÜVENLİ ARAÇ SÜRME ALIŞKANLIKLARINI TEŞVİK EDİNİZ S.21 BİR AMAÇ İÇİN ARAÇ SÜRMEK S.22 GÜVENLİ SÜRÜŞLER DİLEĞİYLE S.22 ARAÇ SÜRMEYİ ÖĞRENMENİN DÖRT AŞAMASI ARAÇ SÜRMEYİ ÖĞRENMENİN DÖRT AŞAMASI S.7 ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN HEDEFLERİ VE DEĞİŞEN ROLÜNÜZ S.9 SÜRÜCÜ ANTRENÖRÜ OLMAK İÇİN YENİ P EHLİYETİ ALAN SÜRÜCÜLERİN GÜVENLİ KALMASINI SAĞLAMAK İÇİN NOT NOT SÜRÜCÜ ANTRENÖRÜ OLMAK İÇİN S.13 İYİ BİR ANTRENÖR OLMAK İÇİN ÖNERİLER S.13 YENİ EHLİYET ALAN BİR SÜRÜCÜ NE TÜR BİR ARABA SATIN ALMALIDIR? S.14 S.23 Bu kitabı kullanma şekli BU KİTAP ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN DAHA GÜVENLİ BİR SÜRÜCÜ OLMASINA YARDIMCI OLMANIZ İÇİN BİR REHBERDİR Nezaret eden sürücü olarak, öğrenci sürücüye verebileceğiniz en iyi şey bol bol direksiyon pratiğidir. Bu kitap bunu başarmanız için size yardımcı olacak bilgi vermektedir. Öğrenci sürücünüze bir Öğrenci Sürücü Seti verilmiştir. Bu setin içinde Öğrenci Sürücüler için Rehber (Guide for Learners) ve Öğrenci Sürücü Pratik Defteri (Learner Log Book) ve Öğrenci Sürücüye Nezaret eden Sürücüler için Rehber (Guide for Supervising Drivers) başlıklı bu kitap bulunmaktadır. Öğrenci Sürücüler için Rehber kitabı öğrenci sürücülerin araç sürmeyi öğrenmenin dört aşamasını nasıl geçmeleri gerektiği hakkında bilgi ve nezaret eden sürücüler için bazı pratik öneriler içermektedir. Ayrıca içinde Öğrenci Sürücü Pratik Defteri de (Learner Log Book) bulunmaktadır. Deneme Süresi (Probationary) Ehliyeti için başvuran 21 yaşın altındaki öğrenci sürücüler bu pratik defterini doldurmalıdır ve öğrenci sürücünün en az 120 saatlik direksiyon pratiği yaptığını kanıtlamak için nezaret eden sürücüler tarafından imzalanmalıdır. Nezaret eden tüm sürücüler Öğrenci Sürücü Pratik Defterinde bulunan Nezaret Eden Sürücüler Listesindeki bilgileri doldurmalıdır. Nezaret eden sürücünün, ayrıca, Pratik Defterini Doldurma Beyanını da (Declaration of Completion) doldurması da gerekecektir. Eğer Öğrenci Sürücü Pratik Defteri doğru şekilde doldurulmazsa, öğrenci sürücü deneme süresi ehliyet sınavına giremeyecektir. Öğrenci sürücü randevusunu ve sınav ücretlerini kaybedecektir ve deneme süresi ehliyetine girebilmesi için en az altı hafta beklemeniz gerekecektir. Bu kitap Öğrenci Sürücüler için Rehber kitabına bir ektir. Siz ve nezaret ettiğiniz öğrenci sürücü, iki ortak olarak, öğrenci sürücülük dönemi boyunca her iki kitabı da kullanmalısınız. Öğrenci sürücünüz her bir araç sürmeyi öğrenme aşamasından geçerken Öğrenci Sürücüler için Rehber kitabındaki bilgilerden direksiyon pratiği seanslarınızı planlarken faydalanabilirsiniz. Bu kitaptaki bilgileri öğrenci sürücüye nezaret etme gibi önemli bir görevde ekstra bir bilgi kaynağı olarak kullanabilirsiniz. BAŞARI İÇİN İŞBİRLİĞİ Araç sürmeyi öğrenmek öğrenci sürücü, sürücü kursu öğretmeni ve sizin aranızda bir işbirliği kurulmasını gerektirmektedir. Öğrenci sürücülerin çoğu bir sürücü kursu öğretmeninden biraz ders almakta ancak, direksiyon pratiğinin çoğunu ise kendilerine nezaret eden sürücü ile yapmaktadırlar. Öğrenci sürücünüz ile direksiyon pratiği seanslarını planlamanız gerekmektedir. Ayrıca, öğrenci sürücüye ve size ekstra rehber olması için bir sürücü kursu öğretmeni de kullanabilirsiniz. Sürücü kursu öğretmenin verdiği bir veya iki derste arka koltukta oturabilirsiniz veya daha karmaşık trafik ortamlarına geçerken sürücü kursu öğretmeninden yardım isteyebilirsiniz. NEZARET EDEN SÜRÜCÜ OLARAK YENİ ROLÜNÜZ NEZARET EDEN SÜRÜCÜLER İÇİN KURALLAR Öğrenci sürücünün güvenli bir sürücü olmasında çok önemli bir katkıda bulunabilirsiniz. ■ Tam ehliyet (deneme süresi ehliyeti olmaz) sahibi olmanız gerekmektedir. Öğrenci bir sürücüye nezaret etmek çok zorlu bir görevdir. Aynı zamanda da çok önemli bir görevdir. Genç bir insanın daha güvenli bir sürücü olması için gerekli becerileri ve alışkanlıkları kazanmasına yardımcı olacaksınız. ■ Ehliyetinizi yanınızda bulundurmanız, ön yolcu koltuğunda oturmanız ve L levhalarının aracın önünde ve arkasında takılı olmasını sağlamanız gerekmektedir. Bir öğrenci sürücüye nezaret eden bir sürücü olmak sporcu antrenörü olmak gibidir. Sizin göreviniz öğrenci sürücüye sizin nezaretiniz altında bol bol direksiyon pratiği yapma fırsatı vermektir. ■ Kanınızdaki alkol oranı (BAC) .05 veya daha fazla olmamalıdır. ■ İyi bir direksiyon pratiği sağlayabilmeniz için dikkatli olmanız, yorgun veya stresli olmamanız önemlidir. Öğrenci sürücünün değişik trafik koşullarında güvenli araç sürme becerilerini geliştirmesi için direksiyon pratiği seanslarını planlarken birlikte, iki ortak olarak, hareket etmelisiniz. Öğrenci sürücü hazır oldukça, zorluk derecesini yavaş yavaş arttıracaksınız. Siz sürücü öğretmeni değilsiniz ancak, öğrenci sürücülük döneminin başlarında bol bol tavsiyelerde bulunmanız gerekecektir. Sizin ve öğrenci sürücünüzün ekstra yardıma ihtiyacı olduğu zamanlarda bir sürücü kursu öğretmeninden yardım alabilirsiniz. Öğrenci sürücülük döneminin sonunda, öğrenci sürücünüzün güvenli olmasına büyük bir katkıda bulunduğunuz için kendinizden gurur duyabilirsiniz. Son olarak, öğrenci sürücülerin nadiren trafik kazası yaptığını unutmayınız. Yeni sürücüler için stratejiler Yeni ehliyet alan sürücülerin kaza yapma ihtimali tecrübeli olanlara göre çok daha yüksektir. 12 ay araç sürdükten sonra, yeni ehliyet alan sürücülerin kaza yapma oranı başlangıçtaki oranın neredeyse yarısına düşmektedir ve güvenli araç sürme becerileri ehliyet aldıktan sonra da bir kaç yıl daha gelişmeye devam etmektedir. Deneme süresi ehliyeti olan kişilerin en çok karıştığı kaza türleri aşağıdakilerdir: ■ Başka bir aracın arkasına çarpmak. ■ Kavşaklarda sağa dönerken. ■ Sağa dönüş yapan bir aracın çarpması. ■ Sadece tek bir araç bulunan kazalar. Kazaların nedeni şansızlık değildir. Öğrenci sürücüler bol bol tecrübe kazanırlarsa ve bazı temel güvenli araç sürme hareketlerinin pratik alıştırmasını yaparlarsa, bu kazaların çoğu önlenebilir: ■ Diğer araçlarla aranızda güvenli bir takip mesafesi ve güvenli bir boşluk bırakmak. ■ Sürati trafik şartlarına ve yol ortamına göre ayarlamak ve iyi kontrol etmek. ■ Dönerken ve trafiğe girerken güvenli bir boşluk bırakmak. Güvenli hareketleri teşvik etmek öğrenci sürücüyle yapacağınız çalışmanın önemli bir bölümüdür. Ayrıca, öğrenci sürücünüzün trafikteki diğer kişilerin her zaman yol vermeyebileceğini, beklediğiniz şekilde veya kurallara uygun olarak hareket etmeyebileceğini anlamasına yardımcı olmanız da önemlidir. Çok yaygın görülen dört kaza türünü önlemek için alınabilecek bazı tedbirler 5. ve 6. sayfalarda gösterilmektedir. Öğrenci sürücünün ömrü boyunca güvenli araç sürmesini ne kadar vurgulasanız azdır. Yine aynı şekilde aşağıdaki hataların kötü sonuçları da ısrarla vurgulanmalıdır: ■ Alkollü araç sürmek. ■ Sürat yapmak. ■ Yorgunluk. ■ Emniyet kemeri takmamak. Bu dört hususun hepsi de ölüme neden olabilir. Öğrenci sürücünüzün bunların ne kadar tehlikeli olduğunu ve kurallara uygun araç sürmenin önemini anlamasını sağlayınız. YENİ SÜRÜCÜLERİN KAZA YAPMA ORANI Yeni sürücüler için stratejiler KAZA TÜRÜ YENİ SÜRÜCÜLERE ÖNERİLER BAŞKA BİR ARACIN ARKASINA ÇARPMAK ■ Takip mesafesini arttırınız. ■ Hızınızı azaltınız. ■ Trafik şartlarına uygun hızda sürünüz. P KAVŞAKLARDA SAĞA DÖNERKEN ■ Kavşaklara girmeden önce hızınızı azaltınız ve yavaşlayınız. P ■ Dönmeden önce güvenli bir boşluk bekleyiniz. ■ Diğer sürücüler ile göz teması kurunuz. ■ Karşıdan trafik gelip gelmediğini göremiyorsanız – BEKLEYİNİZ! KAZA TÜRÜ YENİ SÜRÜCÜLERE ÖNERİLER SAĞA DÖNÜŞ YAPAN BİR ARACIN ÇARPMASI ■ Kavşaklara girmeden önce yavaşlayınız ve yolunuza çıkan araçlara dikkat ediniz. ■ Kavşaklara yaklaştığınızda şerit değiştirmeyiniz. ■ Diğer sürücüler ile göz teması kurunuz. P ■ Diğer sürücünün bana yol vermesi lazım şeklinde düşünmeyiniz. SADECE TEK BİR ARAÇ BULUNAN KAZALAR ■ Trafik koşullarına ve yol durumuna uygun bir süratte sürünüz. ■ Aşina olmadığınız yollarda ve alanlarda tamamen yavaşlayınız. P ■ Kendi araç sürme becerilerinizi veya aracınızın mekanik kapasitesini zorlamayınız. Araç sürmeyi öğrenmenin dört aşaması Victoria eyaletindeki sürücü öğrencilerin çoğunun deneme süresi (probationary) ehliyetine başvurabilmesi için en az 120 saat bir sürücü nezaretinde direksiyon pratiği yapması gerekmektedir. Bu sayede daha güvenli araç sürme becerilerini kademeli olarak öğrenme fırsatı bulacaklardır. Victoria eyaletinde acemi sürücülerin tecrübeleri ve olgunlukları arttıkça eksiksiz bir araç sürücüsü olmaya sistemli bir şekilde geçmelerine imkan tanıyacak Kademeli Ehliyet Sistemi (Graduated Licensing System) bulunmaktadır. Bu yeni sistem acemi sürücülere aşağıdaki şekillerde yardımcı olmayı amaçlamaktadır: ■ Daha uzun bir öğrenme dönemi sayesinde acemi sürücüleri tek başına araç sürmeye hazırlamak. ■ Riskli araç sürme ortamlarından uzak tutarak deneme süresi (probationary) ehliyeti sahibi sürücüleri korumak. ■ Deneme süresi ehliyeti sahibi sürücüleri daha güvenli araç sürme alışkanlıkları edinme ve kurallara uygun araç sürme konusunda teşvik etmek. Bu yeni sistem Öğrenci Sürücü Rehberi (Guide for Learners) kitabında açıklanmaktadır. Ayrıca daha fazla bilgi www.arrivealive.vic.gov.au web sitesinden temin edilebilir. Öğrenci sürücü dönemini dört aşamaya bölünüz: ■ 1. AŞAMA arabanıza hakim olmayı öğrenmektir. En kısa aşama budur ve amaç trafik olmayan ıssız alanlarda aracı güvenli bir şekilde çalıştırmayı, durdurmayı ve direksiyon hakimiyeti kazandırmaktır. ■ 2. AŞAMA yeni öğrendiğiniz direksiyon hakimiyeti becerilerini çok az trafik bulunan ıssız yollarda kullanmayı ve yolu kullanan başkalarına dikkat etmeyi kapsamaktadır. BAŞARININ ANAHTARLARI Sürücü öğrenci dönemini dört aşamaya bölünüz. Öğrenci Sürücüler için Rehber kitabını kullanarak, öğrenci sürücü ile birlikte çalışıp, bir aşamadaki tüm hedefleri gerçekleştirip daha sonra bir sonraki aşamaya geçiniz. ■ 3. AŞAMA daha uzun sürmekte ve öğrenci sürücünün 1. ve 2. Aşamalarda öğrendiği becerileri daha kalabalık yollarda ve daha zor trafik koşullarında kullanmayı içermektedir. Öğrenci sürücü şimdi gerçek bir sürücü olmaya başlamaktadır. Çeşitli trafik koşullarında güvenli araç sürebilmek için trafik ve diğer tehlikeler karşısında nasıl hareket edilmesi gerektiğini öğrenmektedirler. ■ 4. AŞAMA da uzundur ve en uzun aşama olabilir. Öğrenci sürücünün sanki tek başına araç sürermiş gibi araç sürmesini içermektedir. Araçlarının üzerinde L levhaları ve yanlarında da nezaret eden bir sürücü bulunmaya devam etse de, aracı sürerken kararların çoğunu kendi kendilerine vermeyi öğreneceklerdir. Hedef, çok farklı ortamlarda tek başına araç süren bir sürücü gibi hareket ederek bol bol tecrübe kazanmaktır. Sürücü Öğrenciler için Rehber (Guide for Learners) her bir aşamayı ve bir sonraki aşamaya geçmeden önce sürücü öğrencinin ulaşması gereken hedefleri nasıl başarabileceğini açıklamaktadır. Her bir aşamadaki hedefler bir sonraki sayfada liste halinde verilmektedir. Araç sürmeyi öğrenmenin dört aşaması 1. AŞAMA – ARACA HAKİM OLMAK ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN HEDEFLERİ Öğrenci sürücünüz aşağıdaki şeylerin her birini yapabildiği zaman bir sonraki aşamaya geçmeye hazır olacaktır. Issız ve trafikten uzak yerlerde: ■Aracı sürmeye hazırlamak. ■Kontrol düğmelerinin ve aletlerinin yerlerini bilmek. ■Aracı çalıştırmak. ■Yumuşak bir şekilde hareket ettirmek. ■Aracı hafif bir yokuşta durdurmak ve el frenini kullanarak tekrar hareket ettirmek. ■Köşeleri düşük hızda, yumuşak bir şekilde dönmek. ■Önceden belirlediğiniz bir yerde yavaşlayıp, yumuşak bir şekilde durmak. ■Düz bir şekilde ve dönemeçli bir yolda geri geri gitmek. ■Düşük hızda giderken vitesleri (manuel vitesli araçlarda) yumuşak bir şekilde değiştirmek. SİZİN DEĞİŞEN ROLÜNÜZ Siz her bir direksiyon pratiği seansının tamamen hakimi olacaksınız. Bol bol tavsiye ve kolay anlaşılır talimat vermeniz ve gözlerinizle sürekli tehlike yaratabilecek durumları taramanız gerekecektir. 2. AŞAMA – ISSIZ YOLLARDA ARAÇ SÜRMEK ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN HEDEFLERİ Öğrenci sürücünüz aşağıdaki şeylerin her birini yapabildiği zaman bir sonraki aşamaya geçmeye hazır olacaktır. İyi hava, yağışlı hava ve gece: ■ Kaldırım kenarından güvenli bir şekilde hareket edip, yine güvenli bir şekilde durabilmek. ■ Hareket ederken potansiyel tehlikeleri görebilmek. ■ Düz ve ıssız yollarda güvenli bir şekilde araç sürmek. ■ Issız yollarda dönemeçleri güvenli bir şekilde dönmek. ■ Kavşaklarda güvenli bir şekilde sola dönebilmek. ■ Dönel kavşakları (ıssız, yerleşim bölgelerindeki sokaklarda) güvenli bir şekilde dönebilmek. ■ Kavşaklara yaklaşırken yumuşak bir şekilde yavaşlamak. ■ Yol Ver, Dur İşaretlerine ve Trafik Işıklarına Uymak. ■ Aynaları doğru bir şekilde kullanmak ve başını çevirerek kontrol edebilmek (gerekirse omuz üzerinden ve arka yan aynalarından bakarak). ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ Kavşakları güvenli bir şekilde geçebilmek. Issız kavşaklarda güvenli bir şekilde sağa dönmek. Hız sınırları içinde ve yol şartlarına uygun güvenli bir hızda araç sürmek. Araçları ile diğer arabalar ve kaldırım arasında güvenli bir boşluk bırakmak. Yokuşlarda aracı durdurup, hareket ettirmek. Üç aşamalı dönme ve paralel park etme manevralarını yumuşak bir şekilde yapabilmek. Garaj girişinden (Driveway) veya park yerinden güvenli bir şekilde geri geri çıkabilmek. Issız sokaklarda potansiyel tehlikeleri (örneğin, park etmiş araçlar, diğer trafik, çocuklar veya ev hayvanları vs.) fark edip, gerekli tedbiri almak. SİZİN DEĞİŞEN ROLÜNÜZ Durumun kontrolü hala sizin elinizde olacaktır. Öğrenci sürücü potansiyel tehlikeleri tespit etmek için gayret gösterecektir ancak sizin yine de tavsiyelerde bulunmanız, potansiyel sorunları göstermeniz ve anlaşılması kolay talimatlar vermeniz gerekecektir. Öğrenci sürücünün güvenli bir şekilde araç sürmesi gerekecektir. Diğer bir deyişle, aracı doğru hızda sürmesi, aynaları kullanması ve omuz üzerinden kontrol etmesi, potansiyel tehlikeleri fark edip, tedbir alması, diğer araçlar ile arasında güvenli mesafe bırakması vs. gerekecektir. Ayrıca, nezaret eden sürücüyü (veya varsa yolcuları) tedirgin etmeyen bir şekilde araç sürmesi gerekmektedir. 10 Araç sürmeyi öğrenmenin dört aşaması 3. AŞAMA – ARAÇ SÜRMENİN ZOR OLDUĞU DURUMLAR ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN HEDEFLERİ Öğrenci sürücünüz aşağıdaki şeylerin her birini yapabildiği zaman bir sonraki aşamaya geçmeye hazır olacaktır. İyi hava, yağışlı hava ve gece: ■ Yoğun trafiğe güvenli bir şekilde girebilmek. ■ Düz ve virajlı ana yollarda güvenli bir şekilde araç sürebilmek. ■ Kendi şeritinde kalmak ve güvenli bir şekilde şerit değiştirmek. ■ Trafik ışıklarında güvenli bir şekilde dönebilmek. ■ Yoğun dönel kavşakları (roundabout) güvenli bir şekilde geçebilmek. ■ Yoğun trafik olan kavşakları güvenli bir şekilde geçebilmek. ■ Karşıdan gelen trafiği bekleyerek güvenli bir şekilde dönmek. ■ Kavşaklara ve dönemeçlere yaklaşırken yumuşak bir şekilde yavaşlamak ve uygun bir hız seçebilmek. ■ Yüksek hız sınırı olan yollarda güvenli bir şekilde araç sürebilmek. ■ Kalitesi düşük olan yollarda güvenli bir şekilde araç sürebilmek. ■ Normal seyahatlerde izleyeceğiniz güzergahı kendisi planlayabilmek. ■ Çok şeritli yollarda diğer araçları güvenli bir şekilde geçebilmek. ■ Potansiyel tehlikeleri fark edip, tedbir alabilmek. ■ Trafiğe girerken veya karşıya geçerken güvenli boşluk seçebilmek. ■ Yoğun trafik içinde öndeki araçla aranızda güvenli bir boşluk bırakmak. ■ Yoğun trafik içinde hız sınırlarına uyarak ve güvenli bir hızda araç sürmek. SİZİN DEĞİŞEN ROLÜNÜZ Bu aşamanın başında durumun kontrolü hala sizin elinizde olacaktır. Öğrenci sürücü potansiyel tehlikeleri tespit etmek ve yoğun trafik koşullarını idare etmek için gayret gösterecektir. Siz tavsiyelerde bulunacak, güzergahların seçilmesine yardımcı olacak ve öğrenci sürücünün fark etmediği potansiyel tehlikelerden bahsedeceksiniz. Öğrenci sürücünüz zor trafik koşullarında tecrübe kazandıkça kontrolü eline almaya başlayacaktır. 11 4. AŞAMA – TEK BAŞINA ARAÇ SÜRME PROVASI ÖĞRENCİ SÜRÜCÜNÜN HEDEFLERİ Öğrenci sürücünüz aşağıdaki şeylerin her birini yapabildiği zaman bir sonraki aşamaya geçmeye hazır olacaktır. Hafif ve ağır trafik içinde ve her türlü araç sürme koşulunda: ■ Hafif ve ağır trafik koşullarında güvenli araç sürebilmek. ■ Diğer araçlarla aranızda güvenli bir mesafe bırakmak. ■ Güvenli ve yasal hız sınırlarında araç sürmek. ■ Başlangıç noktasından varış noktasına kadar kendi araç sürme ■ Tehlikeleri fark etmek ve tedbir almak. ■ Beklenmedik durumları güvenli şekilde idare etmek. ■ Çeşitli yol türlerinde ve farklı koşullarda güvenli araç sürebilmek. ■ Dönmek için karşıdan gelen trafiği beklerken güvenli bir boşluk ■ Araç sürme konusunda (ne zaman araç süreceğine, ne zaman ■ Nezaret eden sürücünün yardımı olmaksızın güvenli araç sürmek. ■ Normal günlük ulaşım içinde bir aracı nasıl güvenli kullanabileceğini güzergahını kendisi seçmek. sürmeyeceğine) ve izleyeceği güzegah konusunda güvenli kararlar vermek. ■ Otoyola (Freeway) giriş, garaj girişinden geri geri sokağa çıkmak, paralel park etmek ve yoğun yollarda şerit değiştirmek, çengel dönüş ve yoğun kavşaklar gibi zor durumlarda araç sürebilmek. bulunca dönmek. anlamak. ■ Araç içinde yolcu ve müzik gibi orta seviye dikkat dağıtıcı şeyleri idare etmek ve güvenli kalmak için dikkat dağıtan şeyleri ne zaman ve nasıl azaltacağı bilmek. SİZİN DEĞİŞEN ROLÜNÜZ Artık öğrenci sürücü çoğu zaman kontrolü eline almış olmasına rağmen sizin dikkatli gözlerinize hala ihtiyaçları vardır. Zaman zaman tavsiyelerde bulunacaksınız ve muhtemel tehlikeleri göstereceksiniz ancak biraz daha yolcu gibi hareket etmeye başlamalısınız. 12 Sürücü antrönörü olmak için Siz bir sürücü kursu öğretmeni değilsiniz. Eğer sürücü öğrenciniz bir öğretmene ihtiyaç duyuyorsa, bu konuda özel eğitimli bir sürücü kursu öğretmeni tutunuz. Sizin göreviniz Öğrenci Sürücüler için Rehber (Guide for Learners) kitabında açıklandığı şekilde kademeli bir şekilde sürücü öğrenciye rehber olmak ve onların tecrübesine, becerilerine ve özgüven seviyelerine uygun direksiyon pratiği fırsatı sağlamaktır. Bazen öğrenci sürücünüzü motive etmeniz de gerekebilir. ■ Becerileri öğrenmenin bol bol zaman ve pratik gerektirdiği mesajını pekiştirmeye devam ediniz. Bu hareket kendine aşırı güven duygusunu kontrol altında tutmaya yardımcı olmaktadır. ■ Sürücü öğrenci ile birlikte çalışınız. Direksiyon pratiği seanslarını ve güzergahlarını planlarken, onları da katınız. Her bir seanstan memnun kalıp kalmadıkları ve gelecek seansta başka ne yapmayı istediklerini sorunuz. Bu iş biraz sporcu antrenörlerinin görevine benzeyebilir ve görevinize bu şekilde bakmak en iyi yoldur. Antrenör olarak, öğrenci sürücünüz ile birlikte çalışarak onu öğrenmeye teşvik edeceksiniz. ■ Şartlar değişirse, aracı kendiniz sürmeye çekinmeyiniz. Öğrenci sürücünüzün yağışlı havada araç sürme tecrübesi fazla yoksa ve fırtınaya girdiyseniz, her ikinizin güvenliği için aracı siz sürünüz. Öğrenci sürücü becerilerinin üzerinde araç sürmeye zorlanmamalıdır. Antrenörlerin örnek olması gerekir. Eğer siz kendiniz güvenli araç sürmüyorsanız, öğrenci sürücü de sizin güvenli olmayan bazı araç sürme alışkanlıklarınızı örnek alacaktır. Öğrenci sürücülük dönemine iyice girmeden önce kendinize eleştirici bir gözle bakmanız iyi olur. ■ Bazen eleştiride bulunmanız gerekecektir. Önemli ise, bunu araç sürerken söyleyebilirsiniz ancak bazen konuşmak için aracı bir yere park etmek daha iyi olabilir. Bu şekilde öğrenci sürücünüzün dikkatini dağıtmadan fikrinizi söyleyebilirsiniz. İYİ BİR ANTRENÖR OLMAK İÇİN ÖNERİLER ■ Yeni bir beceri öğrenmek zordur ve eleştiri karşı tarafı kendisini savunmaya itebilir. Bunu aşağıdaki şekilde en aza indirebilirsiniz: Aşağıdaki hususları unutmayınız: ■ Araç sürmeyi öğrenmek zordur. Bir kaç yıl araç sürünce kolay gözükmeye başlayabilir ancak, öğrenci sürücüler için, hatta koordinasyon becerileri iyi olanlar için bile, zor olabilir. ■ Gerçekçi beklentileriniz olsun çünkü öğrenci sürücünüz hata yapacaktır. ■ Güvenli bir sürücü olmak için bol bol direksiyon pratiği gerektiğini bildiğinizi öğrenci sürücünüze söyleyiniz (sık sık). 13 • Olumlu olunuz ve öğrenci sürücü iyi bir şey yaptığında övünüz. • Doğrudan bir eleştiri yapmak yerine, öğrenci sürücünüze kendisi hakkında ne düşündüğünü sorunuz. • Araç sürme şeklini eleştirmek yerine güvenli araç sürme konusuna ağırlık veriniz. YENİ EHLİYET ALAN BİR SÜRÜCÜ NE TÜR BİR ARAÇ SATIN ALMALIDIR? Öğrenci sürücülere nezaret eden bazı sürücülerin maddi gücü yeni ehliyet alan sürücüye bir araba almaya yetmektedir veya bazıları ise yeni bir sürücü araba satın alırken tavsiyede bulunmaktadır. Bu da yeni sürücünüzün bağımsız bir sürücü olması yolunda bir adımdır ancak yeni sürücünün seçtiği aracın güvenli bir araç olmasına dikkat etmelisiniz. Hava yastığı ve ABS fren gibi güvenlik özellikleri olmasına dikkat ediniz. Yeni araçlar daha güvenli olmaktadır. Orta büyüklükteki araçlar da genellikle küçük araçlardan daha güvenlidir. TAC (Trafik Kazaları Komisyonu) web sitesindeki araçların kaza testi ve güvenliği bilgilerini kontrol ediniz: www.howsafeisyourcar.com.au 14 Stresi idare etmek Öğrenci sürücülere nezaret eden sürücülerin çoğu rolleri konusunda endişelenmektedir ve kendi arabanızda yolcu olmak ve direksiyonda bir acemi sürücü bulunması oldukça stresli olabilir. Biraz stres tamamen normaldir. Dikkatli olmanıza ve aracınızın içinde ve etrafında ne olup bittiğini fark etmenize yardımcı olabilir. Direksiyon pratiği seansları sırasında aşırı stres olması ise kötüdür. Stres düzeyini azaltmaya ve bu çalışmayı olumlu bir hale getirmeye yardımcı olabilirsiniz. ■ Stresin doğmasının kısmen sebebi sorunlara nasıl baktığınıza bağlıdır. • ‘Buna dayanamıyorum’, ‘Bu çok kötüydü’ veya ‘Ne aptalca bir hata’ şeklinde düşünerek kendinizi daha da stresli hale sokabilirsiniz. • Bunun yerine , kendinize ‘sabırlı olmak lazım’, ‘Aptalca bir hata yaptı ama insan böyle öğreniyor’ şeklinde düşünerek stresinizi azaltabilirsiniz. • Stresi veya endişeyi tamamen engellemeniz mümkün değildir (her zaman dikkatli olunuz) ancak stresiniz az olduğunda durumu çok daha kolay idare edebilirsiniz. ■ İkinizden biri yorgun veya stresli olduğunda direksiyon pratiği seansı yapmayınız. Öğrenci sürücü ile tartışmışsanız direksiyon pratiği seansı yapmayınız. ■ Stresli veya yorgunsanız araç sürmeniz risklidir. Öğrenci sürücünüze güvenli araç sürmek için sakin olmak gerektiğini öğretmeniz iyi olur. 15 ■ Eğer direksiyon pratiği sırasında ortam gerginleşirse, aracı durdurunuz ve ortamın sakinleşmesi için biraz bekleyiniz. Gerekirse, direksiyona siz geçiniz. ■ Direksiyon pratiği güzergahlarının öğrenci sürücünün yeteneklerine ve tecrübesine uygun olması için birlikte belirleyiniz. Trafik içine çok erken girerek acele etmemeye gayret ediniz. ■ Siz veya öğrenci sürücünüz yeni bir trafik ortamında kendinizi rahatsız hissediyorsanız, bir iki adım geriye dönünüz ve daha fazla pratik yapıp, sonra tekrar deneyiniz. ■ Kendinizi yeni rolünüze ve öğrenci sürücünüzün yolcusu olmaya alıştırınız. ■ Öğrenci sürücünüz ve bir sürücü öğretmeni ile birlikte siz de araçta gidiniz. Sürücü öğretmenleri araç sürmenin nasıl öğretileceği konusunda tecrübelidir ve size yararlı olacak tavsiyelerde bulunabilirler. Bazı sürücü kursları öğrenci sürücünün yanında anne ya da babası geldiğinde indirimli veya ücretsiz bir seans sunmaktadır. 16 Öğrenci sürücünün ‘püf noktaları’ öğrenmesine yardımcı olmak Öğrenci sürücüler bazı araç sürme aktivitelerinde sorun yaşayabilirler. Bunların farkına varırsanız, direksiyon pratiği seanslarında bu konular üzerinde ekstra pratik imkanı verebilirsiniz ancak, bunu sadece öğrenci sürücünüz hazır olduğunda yapınız. Öğrenci sürücüler ve anne-babaları üzerinde yapılan anketler en çok aşağıdaki hususlarda zorluk çekildiğini göstermektedir: VicRoads bürolarından ve çoğu gazete bayilerinden temin edebileceğiniz Tek Başına Araç Kullanmaya Geçiş (Road to Solo Driving) el kitabında bu durumların idaresi konusunda pek çok yararlı bilgi bulacaksınız. Sürücü kursu öğretmeniniz de tam olarak anlaşılmayan konularda size yardımcı olacak bilgi ve tavsiye verebilir. ■ Dönen araçları, yayaları ve diğer tehlikeleri görmek için kavşakları gözüyle taramak. Öğrenci sürücülerin çoğu güvenli araç sürme ile ilgili bazı önemli kavramları anlamakta zorluk çekmektedir. Aşağıdaki tehlikeler hakkında onlarla konuşmanız yararlı olabilir: ■ Takip mesafelerini seçmek. ■ Tehlikeleri tahmin edebilmek. ■ Trafikteki boşlukları hesaplayabilmek. ■ Yorgunken araç sürmek. ■ Yolda kendi arabalarının pozisyonunu hesaplayabilmek. ■ Üzgün, stresli veya sinirli iken araç sürmek. ■ Hızını hesaplamak. ■ Hız sınırının yüksek olduğu yollarda araç sürmek. ■ Araç sürerken yolcu, radyo gürültüsü, haritaya bakmak veya cep telefonu kullanmak gibi dikkat dağıtıcı şeyler. ■ Yağışlı ve sisli havada araç sürmek. ■ Sürat yapmak. ■ Şerit değiştirmek. ■ Kendine aşırı güvenmek. ■ Şehir merkezi içinde (kavşaklarda çengel dönüşler de dahil) araç sürmek. ■ Diğer araçları çok yakından takip etmek. ■ Otoyola (freeway) girmek ■ Trafik içindeki dar boşluklara girmek. ■ Ağır trafik. ■ Dönel kavşak (roundabout). 17 BAŞARININ ANAHTARLARI Güvenli araç sürme becerilerini pekiştirmenin zor olabildiğini unutmayınız. Bu yüzden öğrenci sürücünüze ihtiyaç duyduğu kadar zaman veriniz. Öğrenci sürücünüzle birlikte çalışırken, yeni bir sürücünün karşılaştığı zorlukları vurgulayınız. 18 Açıklamalı araç sürmek Sizin göreviniz öğrenci sürücünüze bol bol direksiyon pratiği imkanı vermek ve direksiyon pratiği seanslarını basitten başlayarak giderek zorlaşacak şekilde planlamalarına yardımcı olmaktır. Sizin bir sürücü öğretmeni olmanız beklenmemektedir. Ancak, tavsiyelerde bulunmanız gerekecektir. Belirli durumlarda güvenli araç sürme hakkındaki önerileri aktarmak için bir yol belirlemeniz yararlı olabilir. Bu tekniğe açıklamalı araç sürme (commentary driving) denilmektedir. Özetle, belirli bir durumda kendiniz araç sürerken yaptığınız şeyi yüksek sesle açıklıyorsunuz ve sonra öğrenci sürücü aracı sürerken aynı şeyi yapıyorsunuz. Bu teknikte üç adım bulunmaktadır: 1. Belirli bir durumda araç sürmeyi siz gösterin ve öğrenci sürücünüze yüksek sesle açıklayınız. 2. Öğrenci sürücü aynı durumda araç sürdüğünde, siz olsaydınız nasıl hareket edeceğinizi söyleyiniz. Öğrenci sürücünüz her bir adımı güvenli ve yumuşak bir şekilde yapıncaya kadar pratik yapmaya devam ediniz. 3. Öğrenci sürücüye hem araç sürme hem de hareketi açıklama işini veriniz. Bu zor olacaktır ve sadece öğrenci sürücü söz konusu trafik durumunu pekiştirdiğinde denenmelidir. Bu yaklaşımı kullanırsanız, açıklama yaparken sürücüyü engellemediğinizden emin olunuz ve sadece önemli konulara değininiz. Aşağıdakileri düşününüz: ■ Açıklamalı araç sürme tekniğini iyi öğrenmek için siz kendiniz yalnız araç sürerken pratik yapınız. ■ Her seferinde sadece tek bir beceri üzerinde durunuz. Örneğin, kaldırım kenarından hareket etmek, kavşağa yaklaşmak veya dönel kavşağa (roundabout) girmek gibi. ■ Bu beceriyi bir kaç kez pratik yapınız ve hangi adımları yaptığınıza dikkat ediniz. ■ Sizin otomatik olarak yaptığınız, örneğin, yavaşlamak, vites değiştirmek, sinyal vermek ve diğer araçlara ve tehlikelere dikkat etmek gibi şeylere özellikle dikkat ediniz. ■ En basit manevrada bile kaç tane adım olduğuna siz de şaşıracaksınız. Her bir adımı anlatmak için zaman yeterli değildir. Bu nedenle açıklamalarınızda sadece önemli olanlara ağırlık veriniz. Örneğin, omuz üzerinden geriyi kontrol etmeyi tarif ederken ‘Neredeyse arkaya doğru bakıyormuş gibi başını çevir ve arkadan gelen araçları kontrol et ve sonra başını aracın önüne doğru çevir’ yerine, sadece ‘Başını çevir ve arabaları kontrol et’ deyiniz. ■ Hangi becerilerin kritik öneme sahip olduğu, hangilerinin olmadığı konusunda emin değilseniz bir sürücü kursu öğretmenine danışabilirsiniz. ■ Öğrenci sürücünüzde denemeden önce her bir beceri ve açıklamayı kendiniz çalışmayı unutmayınız. 19 AÇIKLAMALI ARAÇ SÜRME KONTROL LİSTESİ Açıklamalı araç sürmek yararlı olabilir ancak herkese uygun olmayabilir. Bu soruların hepsine ‘Evet’ cevabı vermişseniz, denemeniz yararlı olabilir: ■ ■ Bu teknik size rahat geliyor mu? ■ ■ Etkili ve kendine güvenen bir konuşmacı mısınız? ■ Öğrenci sürücünüz bu tekniği denemeyi istiyor mu? Öğretmek istediğiniz araç sürme becerisini doğru, güvenli olarak yapma şeklini bildiğinizden emin misiniz? Öğrenci sürücünüz açıklamalı araç sürme kavramı konusunda rahat mı? 20 Yeni P ehliyeti alan sürücünüzün güvenli kalmasını sağlamak için P ehliyeti alan bir sürücünün ilk bir kaç ay içindeki araç sürme şekli annebaba ve arkadaşları için stresli bir dönemdir. Bu sürücülerin karşılaştığı riski azaltmak için sizin de yapabileceğiniz şeyler vardır. Araç sürmek çoğu zaman kolay gözükmektedir. Beklenmedik bir şey olmadıkça ve yeni ehliyet alan sürücü dikkatli ve kurallara uygun araç sürdükçe, güvenli olacaktır. Ancak, beklenmedik şeyler olmaktadır. Bazen sürücüler hata yapmakta veya kötü kararlar vermektedir. P ehliyeti olan sürücülerin, özellikle de ehliyetlerinin ilk yılında, kaza yapma ihtimali özellikle yüksektir. Aşağıda unutmamanız gereken bazı bilgiler verilmektedir: ■ P ehliyetli sürücülerin, en az bir kişinin yaralandığı veya öldüğü bir kazaya karışma ihtimali üç kat daha fazladır. ■ Yoldan dışarı çıkmak gibi tek bir aracın bulunduğu kazalara karışma ihtimalleri üç kat daha fazladır. ■ İlk bir kaç ay içindeki kaza yapma riskleri deneme süresinin ilerleyen dönemlerine göre çok yüksektir. ■ Öğrenci sürücü olarak 120 saatlik tecrübe kazanmış olsalar bile, P ehliyetli sürücülerin güvenli araç sürme becerileri hala gelişmektedir ve kaza yapma riskleri hala yüksektir. ■ Ölümle sonuçlanan bir kazaya karışan P ehliyetinin birinci yılındaki sürücülerin dörtte biri birden fazla yolcu taşımaktadır. 21 ■ P ehliyetinin birinci yılındaki sürücülerin üçte biri ölümle sonuçlanan kazalara saat gece 10 ile sabah 6 arasında karışmaktadır. ■ 18-25 yaş arasındaki sürücüler hayatını kaybeden sürücülerin yaklaşık dörtte birini oluşturmaktadır. Öğrenci sürücü dönemini en iyi şekilde geçirmek önemli bir başlangıçtır ve yeni P ehliyeti alan sürücünüzün güvenli kalmasına yardımcı olmak için yapabileceğiniz ekstra şeyler bulunmaktadır. GÜVENLİ ARAÇ SÜRME ALIŞKANLIKLARINI TEŞVİK EDİNİZ Yeni ehliyet alan sürücü bundan sonra da güvenli araç sürme alışkanlıklarını geliştirmeye devam edebilir. Bunu kendisine arasıra hatırlatınız ve sizin arabanızı ödünç alırlarsa, bir kaç kural koyabilirsiniz! ■ Tek başına araç süren sürücüler basitçe başlamalıdır. P ehliyetlerini ilk aldıklarında, ilk bir kaç ayda sadece riski az olan ortamlarda araç sürmeleri iyi olur. ■ Bir kaç ay araç sürme tecrübesi kazanıncaya kadar gece mümkün olduğu kadar az araç sürmelidir. Gece geç saatlerde araç sürmek yeni ehliyetli sürücüler için çok risklidir. Mümkün olduğu kadar alternatif ulaşım araçlarını kullanınız. Her ne kadar bıkkınlık geldiyse de, anne-baba bazen ‘taksi’ hizmeti sunmaya devam edebilir. ■ Yeni ehliyet alan sürücüler bir kaç ay araç sürme tecrübesi kazanıncaya kadar bir araba dolusu yolcu taşımamalıdır. Yolcular sürücünün dikkatini çok dağıtmaktadır. ■ Yeni ehliyet alan sürücüler alkol (veya uyuşturucu) aldıktan sonra asla araç sürmemelidir. Alkol yeni sürücüleri tecrübelilere göre daha çok etkilediği için deneme süresi (probationary) ehliyeti süresinin tamamı boyunca yeni ehliyet alan sürücülerin kanlarındaki alkol oranı sıfır olmak zorundadır. ■ Yeni ehliyet alan sürücüler bazı temel güvenlik stratejilerini hatırlamalıdır: • Diğer araçları çok yakından takip etmeyiniz ve aracın etrafındaki mesafeyi arttırınız. • Kavşaklardaki tehlikeleri gözünüzle tarayınız. • Yola çıkmak veya dönmek için trafiği beklerken daha uzun boşluklar bekleyiniz. • CD değiştirmek veya radyoyu ayarlamak gibi dikkat dağıtıcı şeyleri en aza indiriniz. • Araç sürerken cep telefonu kullanmayınız. • Yoldaki hız sınırının altında da olsa trafik şartlarına uygun bir hızda araç sürünüz. ■ Yeni ehliyet alan sürücüler yorgun olduklarında araç sürmemelidir. Yorgunluk her sürücü için, özellikle de genç sürücüler için bir sorundur. Bu sürücüler ders çalışmak, iş veya partilerde eğlenmek nedeniyle yeterince uyuyamazlarsa, kaza yapma olasılıkları daha yüksek olacaktır. ■ Yeni ehliyet alan sürücüler araç sürmeyi öğrenmeye devam ettiklerini unutmamalıdır! Sürücülerin çoğu, özellikle de genç sürücüler, güvenli araç sürme konusunda kendilerine aşırı güvenmektedirler. Uzmanlar aşırı güven nedeniyle pek çok genç sürücünün kaza yaptığında hemfikirdirler. Yolda tecrübeleri arttıkça, becerileri gelişmekte ve daha güvenli olmaktadırlar. BİR AMAÇ İÇİN ARAÇ SÜRMEK Genç sürücüler bir amaç için araç sürdüklerinde daha güvenlidir. Sadece eğlence olsun diye araç sürdüklerinde daha az güvenli olmaktadır. Genç sürücülere vereceğiniz öğütlerden biri öğrenci sürücünüzün güvenliği ve genel yaşam şekilleri arasında bir bağlantı olduğudur. Araç sürmek herkesin yaşamının bir parçasıdır. Çoğu insan araç sürme işini genel yaşam şekilleri içine bütünleştirmektedir; bir yerden bir yere gidebilmek. Araba diğer ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları bir araçtır. Başkaları için ise, arabalar ve araç sürmek yaşamlarının merkezini oluşturmaktadır. Bu kişilerin araç sürmek için bir neden bulmalarına gerek yoktur. Bu tür araç sürme sırasındaki kaza olasılığı daha fazladır. Öğrenci sürücünüzün arabayı bir yerden bir yere bir iş için gitmek gerektiğinde kullanılan bir araç olarak görmesini teşvik ediniz. GÜVENLİ SÜRÜŞLER DİLEĞİYLE Artık size öğrenci sürücünüzün en az 120 saatlik direksiyon tecrübesi kazanmasına yardımcı olmanızı sağlayacak aletleri vermiş bulunuyoruz. Öğrenci sürücünüzün güvenli ve ehliyetli bir sürücü olmasına yardımcı olurken size bol şans dileriz! 22 Not 23