KBRN - Acil ve Afet Derneği

KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK ve
NÜKLEER SİLAHLAR
(KBRN)
22.03.2011
1
 Türkiye, coğrafi konumundan dolayı
Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer
(KBRN) silahlarına maruz kalma olasılığı
yüksek ülkelerdendir.
 KBRN silahlarına yönelik alınması
gereken önlemler, yakın geçmişte birçok
savaşta (İran-Irak, İsrail-Filistin, Halepçe vb)
ve terör olaylarında (Japonya, USA, Rusya
vb) kimyasal ve biyolojik silahların
kullanılmış olması nedeni ile önem
kazanmıştır.
22.03.2011
2
KBRN silahlarının kolay elde edilebilir
ve saklanabilir olması, güçsüz devletlerin
ve terörist grupların elinde kontrolsüz bir
güç kaynağı olmasına neden olmuştur.
Günümüzde kimyasal ve biyolojik
silahların üretimi, nakli, stoklanması ve
satışı uluslar arası sözleşmelerle kontrol
altında tutulmaya çalışılmaktadır.
22.03.2011
3
Kimyasal silah kullanımı ile ilgili 1925
yılında Cenevre’de 108 ülkenin katıldığı
silahsızlanma protokolü imzalanmıştır.
Türkiye, Paris’te 1993 yılında imzalanan
“Kimyasal Silahlar Sözleşmesi” ne 1997
yılında Bakanlar Kurulu kararı ile
katılmıştır.
22.03.2011
4
KBRN ajanları; fizyolojik etkileri nedeni
ile canlı kitleleri çok kısa süre
içerisinde öldürme, ağır yaralama ve
yaşam kalitelerini bozma niteliği
taşıyan maddelerdir.
22.03.2011
5
Bu ajanlara karşı sivil toplumun
korunması (toplu korunma) konusunda
çalışmalar yapılması gerekmektedir.
22.03.2011
6
KBRN ETKİ ve KULLANMA OLASILIĞI
POTANSİYEL ETKİ
Nuclear
Weapon
Biological
Agents
Chemical
Weapons
Industrial
Chemicals
Radioisotopes
22.03.2011
TEHDİT OLASILIĞI
7
DÜNYADA YAKIN TARİHTE
ORTAYA ÇIKAN SALGIN HASTALIKLAR
Latvia:
Diphtheria
(2000)
Ukraine:
Diphtheria
(1992-96)
U.S.-Mexico
boarder:
Dengue
(1999)
Turkey: Polio
(1997)
Romania: Measles
(1998);
West Nile Virus
Nipah
Monkeypox
El Salvador:
Dengue (2000)
Nicaragua: Leptospirosis
(1995); Dengue (1994)
Costa Rica:
Panama: HPS
Measles (1999) (1999-2000)
Ecuador:
Plague
(1998)
Tadjikistan: Typhoid
fever (1996)
Albania: Polio
(1997)
Haiti and the
Dominican Republic:
Polio, measles
(2000)
Angola:
Marbourg
Angola:
(2005)
Polio
(1999)
Columbia: MDR TB (1997)
22.03.2011
Rep.of Georgia: Amebiasis (1998);
diphtheria (1995)
Namibia: Polio
(1993)
Bolivia:
Measles
(2000);
Argentina:
Botulism,
MDR-TB
(1997)
India:
Plague
(1994)
Japan: E.coli
O157:H7 (1996)
Palau, Micronesia,
Hong Kong: Avian flu Guam: Measles
(1994-95)
(1997)
Malaysia:
Palau: Dengue
Nipah (1999)
(1998)
Micronesia:
Cholera (2000)
Saudi Arabia,
Yemen: RVF
(2000)
Sudan: Louseborne
relapsing fever (1999)
Kenya: Cholera,
RVF (1997)
Uganda: Ebola (2000);
O’nyong-nyong fever Zambia:
(1997) Measles
(2000)
South Africa:
Epidemic
dysentery
(1996)
DR of Congo: Polio
(2000); Marburg
(1999); Ebola (1995)
Nauru:
Typhoid fever
(1999)
SARS
(2003)
8
ZEHİRLİ ENDÜSTRİYEL
MADDELER (ZEM)
ve
KİMYASAL KAZALAR
22.03.2011
9
Sanayide de kullanım alanı bulunan, temas
ettiğinde insan, hayvan ve bitkilerde geçici
veya kalıcı bozukluklara ya da ölüme neden
olabilen maddelere Zehirli Endüstriyel
Maddeler (ZEM) denir.
22.03.2011
10
ZEHİRLİ ENDÜSTRİYEL MADDELER:
1. Zehirli Endüstriyel Biyolojikler (TIB)
2. Zehirli Endüstriyel Radyolojikler (TIR)
3. Zehirli Endüstriyel Kimyasallar (TIC)
22.03.2011
11
KİMYASALLARIN KULLANIM ALANLARI
Tekstil ve
Giyim % 6.3
Tarım % 6.4
Metal – maden,
makine ve
elektrik müh.
%9
İnşaat
% 5.4
Otomotiv %
5.3
Kağıt ve baskı
ürünleri % 4.5
Nihai Tüketim
%30.3
Hizmet ve
idare
sektörü
22.03.2011
%16.4
Diğer %16.4
12
DÜNYA KİMYASAL MADDE TÜKETİMİ
Yıl
1950
1970
1985
2000
22.03.2011
Tüketim Miktarı
7 Milyon Ton
63 Milyon Ton
250 Milyon Ton
400 Milyon Ton
13
KİMYASAL MADDE KULLANIMI
80.000 Kimyasal;
İlaç aktif maddesi
4 000
İlaç yardımcı maddesi
2 000
Kozmetik
3 000
Gıda katkı maddesi
2 600
Pestisit
1 500
Endüstriyel kimyasal
48 000
Bu sayıya her yıl 1.000 yeni kimyasal katılıyor.
22.03.2011
14
DÜNYADA TEHLİKELİ MADDE
NAKLİ/GÜN
14%
Gemi iç sular trafiği: 51 Mil. t
11%
K.Yolu yük trafiği: 46 Mil. t
Tren yolu trafiği: 38 Mil. t
51%
10%
14%
Yakın yük trafiği: 200 Mil. t
Gemi deniz trafiği: 50 Mil. t
22.03.2011
15
22.03.2011
16
KİMYASAL KAZALAR-Uluslararası
• 1980-1985 arasında New York
çevresindeki fabrikalarda;




22.03.2011
Kaza sayısı 7.000’dir.
Ortalama 6 saatte bir kaza meydana gelmektedir,
Toplam 135 ölüm, 1.500 yaralı vardır,
Başlıca etkenler; % 9.6 Klorin gazı, amonyak,
sülfürik asit, hidroklorik asit …
17
HİNDİSTAN /Bhopal
 3 Aralık 1984
 27 ton Metil İzo Siyanat (MIC) sızıntısı,
 İlk 2 günde 5 bin kişi ölmüş,
 Toplam 20 bin kişi ölmüş,
 Sakat Kalan: 150 bin
22.03.2011
18
KİMYASAL KAZALAR-Ulusal
 Kırıkkale MKE mühimmat deposu kazası,
 Tuzla tersaneleri yangını,
 İzmit Tüpraş yangını,
 Yalova Aksa Akrilik Kimya Sanayii kimyasal sızıntısı,
 Gaziantep-Nurdağı tanker patlaması,
 Pendik klor gazı patlaması…
 Gebze - kimyasal üreten fabrikada yangın ve patlama,
22.03.2011
19
BAZI ZEM’LERİN ETKİ SEVİYESİ
YÜKSEK
ORTA
DÜŞÜK
Amonyak
Akrilonitril
Arseniktriklorid
Arsin
Alilamin
Etilenamin
Karbondisülfid
Karbonmonoksit
Nitrikoksid
Klor
Etilendibiomid
Hidrojeniyodid
Formaldehid
Sülfürtrioksid
Kloroasetilklorit
Etilenoksid
Sülfürklorid
---------
22.03.2011
20
TEHLİKELİ MADDELER VE YÜKLER
MÜDAHALE ALGORİTMASI
Genel tedbirler:
Özel tedbirler:
 Operasyon mahallini güvenlik altına
alınız,
 Maddenin yayılma ihtimali var mı?
 Maddeyi tanımlayınız,
 Kanalizasyon ve su şebekesine karışma
ihtimali var mı?
 Personelin güvenliğini sağlayınız,
 Tehlike altında olan popülasyon var mı?
 İnsanları ve hayvanları kurtarınız,
 Tehlike altında ki insanların
güvenliğini sağlayınız,
 Söndürme müdahalesinin
hazırlıklarını yapınız,
 Konunun uzmanıyla birlikte
çalışınız.
50 m
25m
22.03.2011
21
22.03.2011KELES 2007/UMKE TATBİKATI
BURSA
22
22/22
NELER YAPILMALIDIR?
22.03.2011
23
A. YASAL DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK);
Nükleer ve Radyolojik Tehlike Durumu
Ulusal Uygulama Yönetmeliği5.01.2000/23934.
22.03.2011
24
Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar
Genel Müdürlüğü;
Kimyasal Silahların Geliştirilmesi,
Üretimi, Stoklanması ve Kullanımının
Yasaklanması Hakkında Kanun2005/4374 .
22.03.2011
25
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı;
Kimyasal Silahların Geliştirilmesi, Üretimi,
Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması
Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Usul ve
Esaslar İle Kanun Kapsamındaki Toksik Kimyasal
Maddeler ve Prekürsörleri ile Farklı Kimyasal
Maddelerin Bildirimlerinin Yapılması Hakkında
Yönetmelik-19/12/2007/26735.
22.03.2011
26
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı;
Kimyasal Silahların Geliştirilmesi, Üretimi,
Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması
Hakkında Kanun - 5564/26383.
22.03.2011
27
B. Risk Yönetimi;
1. Var Olan Risklerin Belirlenmesi ve
Risk Analizi
2. Karar Destek Sistemlerinin Tesisi:
a. Otomasyon
b. Erken Uyarı ve Analiz Sistemi
c. Veri Analizi ve Yorumlama
d. İstatistik Çalışmaları ve
Raporlama
22.03.2011
28
C. Personel Hazırlıkları;
1. Uzman personel eğitimi
2. Kurtarma ekipleri eğitimi
3. ODD/Kriz yöneticisi
eğitimleri
4. Olay yeri yöneticisi
eğitimleri
22.03.2011
29
D. Ulusal Referans Laboratuarın
Tesis Edilmesi;
1.
2.
3.
4.
Numune Alma
Numune Nakli (uygun nakil aracı)
Numune Kabulü ve Analizi
Akredite Edilmiş Güvenli
Laboratuarlar (P3, P4)
5. Mobil Laboratuar Tesisi
22.03.2011
30
E. Lojistik Hazırlıklar;
1.Lojistik Planlama
2.Kişisel Koruyucu Ekipman
3.Aşı, Serum, Antiviral ve Antidot İlaç
Depolama
4.Arındırma Sistemleri Temini
5.Negatif Basınçlı Oda tesisi
6.Karantina Hazırlıkları
7.Toplu Korunma Sistemlerinin Tesis
Edilmesi.
22.03.2011
31
F. Halkın Bilgilendirilmesi
ve Korunması;
1.Eğitim
2.Basın-Yayın Bildirileri
3.El rehberleri
4.Broşürler
5.Afişler
6.Web ilanları
22.03.2011
32