Sunum-Degerlendirme-GerbrandvonBork-TR

Sunum-Degerlendirme-GerbrandvonBork-TR

Proje ve Programların
Değerlendirmesi
[email protected]
IPA Değerlendirme Yükümlülükleri
• IPA regülasyonu değerlendirme yükümlülükleri:
Program düzeyinde:
- Uygulama Öncesi/Planlanan (Ex-ante) değerlendirme
(ÇOB)
- Sürmekte olan değerlendirme (ÇOB)
- Uygulama sonrası (Ex-post) değerlendirme (EC)
Proje Düzeyinde:
- Ex-ante: Ana projeler: Fizibilite Çalışması, CBA (Fayda
Maaliyet Analizi), ÇED
- Küçük projeler: şeffaf proje seçim metodu
www.rec.org.tr
Problemin
Problem
analizi
İzleme
Poli
Politikanın
Uygulanması
Politikanın
oluşturulması
Ex ante değerlendirme
Ex post değerlendirme
Değerlendirme & politika
döngüsü (policy life cycle)
Ara değerlendirme
www.rec.org.tr
Kavram : teori
A
B
• Uygunluk: A’dan B’ye gitmek istiyor
muyuz ? (proje amacı ihtiyacı karşılıyor
mu?)
• Etkinlik: amacımıza ulaşıyor muyuz?
(B’ye ulaşıyor muyuz?)
• Verim: B’ye ulaşmanın maliyeti nedir?
www.rec.org.tr
Başlıca değerlendirme konuları
Problemler
İhtiyaç
İhtiyaç
Amaç
Amaç
Uygunluk
Etki
Etki
Program
Girdiler
Girdiler
Sonuçlar
Sonuçlar
Uygulamalar
Uygulamalar
Çıktılar
Çıktılar
Etkinlik
Verimlilik
www.rec.org.tr
Değerlendirme Çeşitleri
• Uygulama-öncesi (Ex-ante)
değerlendirme: paramızı akıllıca
kullanabilecek miyiz?
• Sürmekte olan değerlendirme: Paramızı
akıllıca kullanmakta mıyız?
• Uygulama sonrası (Ex-post)
değerlendirme: paramızı akıllıca
kullandık mı?
www.rec.org.tr
6 adımda Ex-ante
değerlendirme
1 Önceki değerlendirme sonuçlarının
analizi
2 Güçlü noktaların, zayıf noktaların ve
potansiyelin analizi
3 Stratejinin değerlendirilmesi
4 Amaçların sayısallaştırılması
5 Beklenen etkilerin değerlendirilmesi
6 Yönetimin kalitesi & uygulama
hazırlıkları
www.rec.org.tr
Ex-ante değerlendirmede başlıca
hususlar
• Program uygun mu? Sonuçlarının etkin
olması bekleniyor mu? Verimli mi?
• Kurumsal düzenlemesi iyi mi?
• İhtiyaçlar göz önünde bulundurulduğunda
bütçe tahsisi ideal mi?
www.rec.org.tr
Etkileşim: aksiyon ve
reaksiyon
Programlamadan
sorumlu organ
Ex-ante değerlendirici
Reaksiyon
Reaksiyon
………...
Reaksyion
Değerlendirme
A
Aksiyon
Aksiyon
………...
Aksiyon
Final version OP
www.rec.org.tr
Pratikte Sürmekte olan
Değerlendirme
• Program yönetimi için etkili bir yönetim aracı
• AB ve üye ülkeler/bölgeler arasında faydalı bir
iletişim aracı
• Proje tamamlanmamış olduğundan dolayı etki
değerlendirmesi için imkan kısıtlı
• İlerleme odaklı
• Bütçedeki değişiklikler açısından gerekli
www.rec.org.tr
Sürmekte olan değerlendirme ile ilgili
başlıca hususlar
•
•
•
•
Fiziksel ilerleme
Finansal ilerleme ve kapasite ?
Uygulama kapasitesi tamam mı?
İzleme (Monitoring Information System) ve
raporlar önemli girdiler
www.rec.org.tr
Pratikte Ex-post
değerlendirme
• Odak noktası etkilerdir
• Programın etkilerini, dış etkenlerden nasıl
ayrı tutmalı
• Politika döngüsünde ex-post
değerlendirmenin kullanışsız zamanlaması
Eldeki verilerin kalite ve kullanılabilirliğinin
kısıtlı oluşu (SMART)
• IPA: Komisyonun Sorumluluğu
www.rec.org.tr
Ex-post değerlendirme ile ilgili başlıca
hususlar
• Program uygun muydu? Etkin miydi?
Verimli miydi?
• Sürdürülebilir miydi?
• İlerideki programlar için çıkarılacak
dersler?
www.rec.org.tr
Projelerin değerlendirmesi ya da
projelere değer biçilmesi: araçlar
Puanlama, Ağırlık hesaplama ve Sıralama (SWR)
: çok kriterli yaklaşım (Multi-Criteria Approach)
Finansal Analiz
Fizibilite Çalışması (Full Feasibility study) ya da Kısıtlı
talep analizi (limited demand analysis)/ piyasa
araştırması (market study)
Maliyet etkinliği çalışmaları (Cost-effectiveness studies)
Düzenleyici Etki Analizleri (RIA)
Çevresel Etki Analizi (ÇED) (ulusal mevzuata göre altyapı
projelerinde gereklidir)
Fayda Maliyet Analizi (CBA) IPA > 10 milyon Euro
(SF: > 50 mln)
www.rec.org.tr
Büyük projelerde Ex-ante
değerlendirme: Fizibilite Çalışması
• Kurumsal Fizibilite:
• Uygulama yapan kurumların uygulama kapasiteleri
• İdareden sorumlu olanların idare kapasitesi
• Sosyal Fizibilite: toplum tarafından kabul edilme
• Teknik Fizibilite:
• Teknoloji ve öncül teknik dizayn uygulanabilir mi?
• Alternatifler nelerdir?
• Maaliyet tahmini nedir?
• Finansal ve Ekonomik Fizibilite:
•
•
•
•
Talep açısında projenin kapasitesi?
Finansal fizibilite?
Toplum için fayda ve maliyetler (Fayda Maliyet Analizi)?
Başlıca Riskler?
www.rec.org.tr
Proje teklif kalitesi ve değer biçe
kriterleri
1) Teklifin uygunluğu
• İçerik
2) Teklifin uyumluluğu
3) Sonuçların kalitesi
4) Yönetimin kalitesi
• Uygulama
5) Ortaklığın kalitesi
6) Bütçe ve finans
www.rec.org.tr
Risk değerlendirmesi
• Proje açısından önemli riskler var mı?
• Proje bu risklerle başa çıkabilir mi?
• Projenin başarısız olma riski nedir?
Projenin risk profili önemlidir!
• Risklerin önem sırasına nasıl karar verilir?
Proje Üzerinde Etkiler
Düşük
Olasılık
0.65 - 1.0
Orta
Orta
Yüksek
Yüksek
Beklenmiyor
0.3 - 0.64 Düşük
Yüksek
Beklenmiyor
0.0 - 0.29 Düşük
Orta
Yüksek
www.rec.org.tr
Sonuçlar
• Ex-ante program değerlendirmesi iyi programlar
finanse edebilmek açısından gereklidir
• Üç çeşit program değerlendirmesi yaygındır
- (Uygulama-öncesi) Ex-ante, sürmekte olan ve
tamamlanmış olan (ex-post) değerlendirme
• Büyük altyapı projelerinde fizibilite çalışması ve
Fayda Maliyet Analizi önemli ex-ante değer biçme
araçlarındandır (ex-post değerlendirmelerde de
kullanılabilirler)
• Ex-post değerlendirmeler bir sonraki projeler için ders
çıkarmak ve onları geliştirebilmek adına çok
önemlidir
www.rec.org.tr
Grup Çalışması
• Projeniz için başlıca uygulama-öncesi (ex-ante)
hususları nelerdir?
• Projeniz için başlıca sürmekte olan
değerlendirme hususları nelerdir?
• Projeniz için başlıca uygulama-sonrası (ex-post)
değerlendirme hususları nelerdir?
Flipchart’larınıza en az 5 madde yazınız
www.rec.org.tr