Anarşizm Neşesi!

R.A. Forum > ANARŞİZM ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR > Anarşizm Neşesi!
Anarşizm Neşesi!
Türkçe’deki Anarşizm Kitaplığı Genişlerken
Wednesday 14 November 2007
Türkçe’de çıkan anarşizmle ilişkili kimi kitapların yaydığı neşe üzerine!
Anarşizm Neşesi!
Türkçe’deki anarşizm kitaplığına her geçen gün yeni bir eser katılıyor. Bir yandan klasiklere sürekli bir ilgi
var. Mihail Bakunin’in Devlet ve Anarşi’sinin 2000’de Öteki yayınları tarafından yayınlanan çevirisinin
(çev. Murat Uyurkulak, daha önceki çevirisi Alev Türker’e aitti, 1991) yeni baskı yapması (Agora, 2006)
buna işaret ediyor. Agora ayrıca bir süredir ihmal edilen Emma Goldman’a da iki koldan yer verdi.
Feminizm kitaplığı dizisinden Goldman’ın kendi yazılarını kitaplaştırırken (Dans Edemeyeceksem Bu
Benim Devrimim Değildir, çev. Necmi Bayram, 2006) bir de ‘Kızıl Emma’ üzerine oyun yayınladı(Toprak
Ana – Emma, Martin Duberman, çev. Osman Akınhay, 2006).
Bu arada klasik bir tartışmaya da gözler çevrildi: Kronstadt Ayaklanması! Marksizm – anarşizm
tartışmalarının temel konularından biri Paul Avrich’in “Kronstadt 1921”i (Versus Kitap, 2006) ile tekrar
gündeme geldi.
Bir zamanlar, “içinizdeki şeytanı uyandırın” sloganını kitaplarının kapağına taşıyan Kavram yayınlarının
bir dizisi vardı: “Silinmiş Tartışmalar Dizisi”. Bu diziden çok önemli kitaplar yayınlamışlardı. “Kronstadt
1921” biraz o diziyi hatırlatan bir kitap. Bolşevik iktidarına karşı Kronstadt bahriyelilerin gerçekleştirdiği
ve kanla bastırılan ayaklanma, ‘silinmiş’ ama aslında mutlak yeniden ve yeniden okunması gereken
tartışmalara bizi gönderiyor. Ayaklanmaların tini, isyanların niteliği, toplumsal dönüşümler, otorite ve
iktidar sorunu, şiddetin rolü, gerçekçilik ve naiflik kıstasları gibi pek çok tema hayatiyetini korumaya
devam ediyor.
Kronstadt’ın Türkiye için başka bir önemi de Türkiye’de fiilen kendini anarşist olarak tanımlayan
anarşistlerin siyasi bir grup olarak ortaya çıkışlarının Kronstadt imgesiyle çakıştırılmış olması. 1985’de Ida
Mett’in Kronstadt 1921’i yayınlandığında (çev. Ümit Altuğ, Sokak) bu bazı ‘sivil bahriyelilerin’ kopuş
manifestosu gibi de algılanmıştı. Önsözüyle, stiliyle, verdiği mesaj buydu. Nitekim 1985’den sonra
anarşizm odaklı yayınlar giderek arttı ve anarşizm öyle ya da böyle kapanan kapıya ayağını koydu. Mett’in
kitabının ikinci baskısı 1998’de Kaos tarafından yapılmıştı(çev. Ümit Altuğ - R. Macit, Kaos) . LeninTroçki’nin Kronstadt’ı ise bilebildiğim kadarıyla ‘cevabi bir nota’ olarak 1992’de yayınlanmıştı (Ataol).
Mett’in Kronstadt’ından 21 yıl sonra 2006’da Türkçe yayınlanan Avrich’in Kronstadt’ı meselenin artık bir
manifesto, bir çığlık, bir rest çekme ve isyan ihtiyacına göre ele alınmadığını, tüm bunları yeniden
değerlendirme ve bu konudaki değerlerin yeniden değerlendirilmesine katkıda bulunma amacıyla
Kronstadt’a geri dönüldüğünü düşündürüyor. Kavram yayınlarının zamanında bıyık altından söylediği gibi
politik çerçevenin şeytanı tartışmaların silinmesine izin vermez aslında, ancak tartışanlar silinebilir...
İki de bağlantılı çağdaş kitap geldi Türkçe’ye: Saul Newman’ın Bakunin’den Lacan’a, Anti-otoriteryanizm
ve İktidarın Altüst Oluşu adlı kitabı (çev. Kürşad Kızıltuğ, Ayrıntı, 2006) ve Simon Tormey’in “Yeni
Başlayanlar için Anti-Kapitalizm”i (çev. Ümit Aydoğmuş, Everest, 2006). Hem Newman hem de Tormey,
Siyahî okurlarının defalarca yazılarıyla karşılaştığı isimler.
Simon Tormey’in “Yeni Başlayanlar için Anti-Kapitalizm”i, Avrich’in Kronstadt’ından gelen isyan
tartışmalarını yirminci yüzyılın gelişmelerini de katedip Seattle sonrasının küresel direniş hareketlerine ve
bugün siyasi eylemlerin imkanlarına ve neliğine dair bir tartışmaya bağlıyor. Tormey’in geçtiğimiz yıl
Siyahî dergisinde yayınladığımız makaleleri epey ilgi görmüştü, Birikim’in Devrim özel sayısında da
(Mayıs-Haziran 2006), Saul Newman ile birlikte, yer aldı ve hatta bir süre önce Birgün Pazar eki’ne de
mülakat vermişti (gene, aynı Saul Newman gibi). Elimizdeki “yeni başlayanlar için” kılavuz lafın gelişi
değil gerçekten yeni başlayanlar için hazırlanmış bir diziye ait. Dizinin doğası gereği toparlayıcı olma
kaygısı bazı konuları genel ele almaya zorlamış Tormey’i, detaylarda kuşkusuz sorunlu gözükecek
kestirme yollara sapılıyor böyle durumlarda, yargılar bazen hesaplaşamadan uzaklaşıyor. Ama yine de
‘anti-kapitalist’ hareketin ağsal yapısına dair kritik niteliklerin belirginleştirilmesine yaptığı katkıyla öne
çıkan bir kitap. Şaka maka Türkçe’de anti-kapitalist hareketi yansıtan bir kitaplık oluştu denebilir. Aslında,
belki de Türkiye’de daha fazla öne çıkmasına ihtiyaç duyulan nokta bu ‘yeni başlayanlar’ için hazırlanmış
kitapların gerçekten yeni başlayanlara ulaşabilmesi veya birilerinin ‘yeni başlamasına’ yatay bir katkıda
bulunabilmesi...
Saul Newman’ın kitabı üzerinde ise önümüzdeki sayıda uzun uzadıya durmayı planlıyoruz. Newman,
klasik marksizm-anarşizm tartışmalarını herkesin çağrılı olduğu bir yeni zeminde seriyor. Bu çağrıya kulak
vermeye çalışmak gerektiğini düşünüyoruz...
Süreyyya Evren