türk ceza muhakemes hukuku`nda beden muayenes ve vücuttan

Transkript

Hakemli Makale
TÜRK CEZA MUHAKEMES HUKUKUNDA
BEDEN MUAYENES VE
VÜCUTTAN ÖRNEK ALINMASI
Ar . Gör. enel SARSIKO LU*
ÖZET:
Bu çal mann konusunu, modern ceza muhakemesi hukukunda maddi gerçe e ulalmas için bilimsel delil a amasna geçilmesi ile önem kazanm olan beden muayenesi
ve vücuttan örnek alnmas kurumu olu turmaktadr. Zira Kanundaki eksikliklere ve
uygulamadaki ele tirilere ra men hukukumuzda ilk defa düzenlenmi ve hukuk devletinin hayata geçirilmesinde önemli bir düzenleme olmu tur. Çal mann amac, Ceza
Muhakemesi Kanununa beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumunun getirilmesi sonrasnda olu an durumun ortaya konulmasdr. Böylece Türk Ceza Adaleti
Sisteminde beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas bakmndan bir de erlendirme
yaplm olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Ceza Muhakemesi, Maddi Gerçek, Beden Muayenesi, Vücuttan Örnek Alnmas, Bilimsel Delil.
ABSTRACT:
The subject of this study is the institution of physical bodily examination and
taking sample which is gained importance with the phase of scientific evidence in order
to reach the material facts in the modern criminal procedure law. Despite of deficiencies
in the law and criticisms in practice, which is arranged for the first time in our law and
has been an important regulation in the rule of law. The paper aims to present physical
bodily examination and taking sample in view of the situation arising from Criminal
Procedure Code, which is in all intents and purposes, an attempt to realign, it is argued,
CPC with the Turkish Criminal Justice System.
Keywords: Criminal Procedure, Material Fact, Physical Bodily Examination,
Taking Sample, Scientific Evidence.
*
Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dal
Ara trma Görevlisi ([email protected]).
Ar . Gör. enel SARSIKO LU
694
I. G R
ERÜHFD, C. VIII, S. 2, (2013)
VE KONU
Ceza muhakemesinin temel amac maddi gerçe in hiçbir üpheye yer verilmeyecek ekilde ortaya çkarlmasdr. Maddi gerçe in ortaya çkarabilmesi
kadar önemli olan di er bir husus da ceza muhakemesi süreçlerinin sa lkl bir
ekilde i letilerek adaletin sa lanmasdr. Tüm bu süreçlerde hukuka uygun bir
ekilde delil elde etmek hukuk devletinin bir gere i olarak kar mza çkmakta
ve bu nedenledir ki somut olay inceleyen hakimler, ula lan delilleri incelemekte ve vicdani bir kanaate ula maktadrlar. Bu ekilde yaplan bir de erlendirmenin sonucunda her zaman kesin bir kanaate varlmas da mümkün olmamaktadr. Bunun da do al bir sonucu olarak dünyadaki e ilimin vicdani delil sisteminden bilimsel delil a amasna geçilmesi yönünde oldu unu söyleyebiliriz1.
Bu bakmdan delil elde etmeksizin karara varlmas mümkün olmad na
göre; hukuki bir düzlemde insan haklarndan taviz verilmeden delil elde edilmesi amacyla DNA testi yaplabilmesi, ki ilerden kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, trnak gibi örneklerin alnabilmesinin yolu Ceza Muhakemesi Kanununda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alnmas Kurumuna
yer verilerek açlm ve bu durum bilimsel delil a amasna geçi te büyük bir
adm te kil etmi tir2. Söz konusu kurumun i letilmesi ile hem delilden san a
ula lmas sistemi uygulanabilir hale gelmekte3 ve böylece insan haklar ihlallerinin önüne geçilmekte hem de klasik delillere nazaran daha kesin ya da kesine
yakn bir ekilde maddi gerçe in ortaya konulmas mümkün olmakta4 ve bunun
sonucunda ceza muhakemesi ilkelerine riayet edilerek adaletin da tlmas sa lanabilmektedir.
Bu denli önemli bir kurum olmasna ra men 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlü e giren 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununa gelininceye kadar Türk
ceza adaleti sisteminde bu kuruma yer verilmemekteydi. Bu tedbire ba vurabilmek için de zamann ihtiyaçlarna cevap vermeyen çok snrl ve yetersiz bir
1
2
Erem, Faruk, Ceza Usulü Hukuku, Sevinç Matbaas, Ankara, 1978, s. 373; Feyzio lu, Metin,
Ceza Muhakemesinde Vicdani Kanaat, Ankara 2002, s. 49; Toroslu, Nevzat/ Feyzio lu, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Sava Yaynevi, Ekim 2008, s. 170; Koca, Mahmut,
Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller, Ceza Hukuku Dergisi, Yl: 1, Say: 2, Aralk 2006,
s.209.
ahin, Cumhur/ Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Ankara, Seçkin Yaynevi,
Ocak 2013, s. 47.
3
Öztürk, Bahri/ Tezcan, Durmu / Erdem, Mustafa Ruhan/ Srma, Özge/ Sayglar, Yasemin
F./ Alan, Esra, Nazari ve Uygulamal Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitab, Ankara, Seçkin
Yaynevi, Ekim 2010, s. 453.
4
Centel, Nur/ Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, stanbul, Beta Yaynlar, Eylül
2013, s. 271; Kunter, Nurullah/ Yenisey, Feridun/ Nuho lu, Ay e, Muhakeme Hukuku Dal
Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yaynlar, stanbul, Ekim 2010, s. 995; Ünver, Yener/ Hakeri, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt 1, Ankara, Adalet Yaynevi, Mays
2013, s. 387.
Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alnmas
695
düzenleme niteli inde olan 1412 sayl Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun
Bilirki inin Tayinini düzenleyen 66. maddesinin 5. fkras uygulanmaktayd5.
Ancak; bu hüküm hazrlk soru turmasnda muayeneye karar verilmesinde yetki
meselesini çözmesine ra men muayenene ili kin kapsam ve ko ullar belirlememekteydi6. Yeni Türk ceza adaleti sistemi kurgulanrken bu konudaki eksiklik dikkate alnarak 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun7 Gözlem Altna
Alnma, Muayene, Ke if ve Otopsi ba lkl Üçüncü Bölümünde bu kuruma ve
kurumla ilgili ayrntl düzenlemelere yer verilmi tir. Kanunun 75. maddesinde
üpheli veya San n Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alnmas, 76.
maddesinde Di er Ki ilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alnmas,
77. maddesinde ise Kadnnn Muayenesi düzenlenmi tir. Ayrca Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik ncelemeler ve Fizik Kimli inin Tespiti
Hakknda Yönetmelikte8 konu ile ilgili düzenlemelere yer verilmi tir.
Bu çal mada öncelikle beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumu, teorik çerçevede kavram, amaç ve hukuki niteli i bakmndan incelemeye
tabi tutulacak, sonrasnda Ceza Muhakemesi Kanunundaki düzenleme srasna
göre üpheli veya sanklar ile di er ki iler bakmndan mevcut hükümler incelenecektir. Ayrca Kanundaki eksiklikler ve uygulamadaki ele tiriler nedeniyle
mevzuatta yaplan de i iklikler ile yargsal ve bilimsel içtihatlara da yeri geldikçe de inilecektir.
II. TANIMI, AMACI VE HUKUK N TEL
A. Tanm
Bir suça ili kin delil elde etmek amacyla kural olarak hakim, gecikmesinde
saknca bulunan hallerde savc karar ile ki inin bedeninden örnekler alnmasna
ve beden üzerinde ve içinde tbbi yöntemlerle delil ara trlmasna beden muayenesi denmektedir9. Tanmdan anla ld  üzere bedenin muayene edilmesi ve
vücuttan örnek alnmas iki farkl i lemi ifade etmektedir10. Kanun, muayene ve
5
Centel/ Zafer, s. 269; Kunter,/ Yenisey/ Nuho lu, s. 995.
6
Centel/ Zafer, s. 269.
7
Bundan sonra Kanun olarak anlacaktr.
8
Bundan sonra Yönetmelik olarak anlacaktr.
9
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 453. Farkl tanmlar için bkz. Centel,
Nur, Ceza Muhakemesi Hukukunda Vücudun Muayenesi, Facultatis Decima Anniversia,
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 10. Yl Arma an, stanbul, 1993, s.75; nci, Safiye
Özen, 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek
Alnmas, zmir Barosu Dergisi, Ocak 2007, s. 134; Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 996.
10
Doktrinde her iki i lemi de ifade etmek üzere bedene müdahale deyiminin kullanlmas hakknda bkz. Centel/ Zafer, s. 268.
696
müdahale ayrmn yapmakta olup Alman Ceza Muhakemesi Kanununun 81a
maddesinde de bu ayrma yer verilmektedir11. Muayene, tp kurallarna göre
baz sonuçlar elde etmek için vücuda dokunularak yaplan birtakm tespitlerdir.
Müdahalede ise vücuda operasyonel bir giri söz konusudur12.
B. Amac
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumu ile varlmak istenen
temel amaç, soru turma ve kovu turma konusu olayla ilgili delil elde etmektir13.
Söz konusu amaç, yarglama açsndan önemli olan bir vakann tespitine yöneliktir14. Bu ba lamda olay yeri incelemesi sonucu ula lan delillerin kar la trlmas, do rulu unun tespiti ve yakalanan ki inin ara trlan suçla ilgisi ortaya
çkarlmaya çal lmaktadr15. Zaten Kanunun üpheli veya san n beden muayenesi ve vücudundan örnek alnmas ba lkl 75. maddesinde bir suça ili kin
delil elde etmek ibaresi kullanlarak bu amaç açkça ifade edilmi tir. Bununla
birlikte deney veya deneme amacyla insan bedeni üzerinde ara trma yapmak
amacyla bu hükümlerden yararlanlmas olanakszdr16. Ki inin bedeninden
rzas olmakszn örnek alnmas, nemo tenetur ilkesine aykrlk te kil edecek
midir? Anayasann 38. maddesinin be inci fkras Hiç kimse kendisinin ve
kanunda gösterilen yaknlarn suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda
delil göstermeye zorlanamaz. hükmünü içermektedir. A HM'de nemo tenetur
ilkesini A HS 6. maddesinde yer alan adil yarglanma ilkesine dayandrmakta-
11
Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 997.
12
Yenisey, Feridun, Beden Muayenesi ve Örnek Alma: 12. Ulusal Adli Tp Günleri, Antalya 28
Eylül- 2 Ekim 2005, Adli Tp Kurumu Yaynlar 15, s.71. Aktaran; Kunter/ Yenisey/
Nuho lu, s. 997.
13
Bçak, Vahit, Suç Muhakemesi Hukuku, Ankara, Seçkin Yaynevi, Eylül 2011, s. 642;
Centel/ Zafer, s. 269; Cihan, Erol/ Yenisey, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta
Yaynlar, stanbul, 1996, s.160; Erylmaz, Mesut Bedri, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, Ankara, Seçkin Yaynevi, Kasm 2012, s. 604; Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 995;
Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku dal olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Kazanc
Hukuk Yaynlar, stanbul, 1981, s. 520; Özbek, Veli Özer/ Kanbur, M. Nihat/ Do an,
Koray/ Bacaksz, Pnar/ Tepe, lker, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Seçkin Yaynevi,
Eylül 2012, s. 460; Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 453; Soyaslan,
Do an, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Yetkin, 2010, s.256; ahin / Göktürk, s. 47;
Ünver/ Hakeri, s. 387.
14
Bçak, s. 642; Erylmaz, s. 604; Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 460; Öztürk/
Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s.453, Soyaslan, s.253.
15
16
nci, s. 135. Kanunun 75. madde metni, 25.05.2005 tarihli ve 5353 sayl kanunla de i tirilmi ve bu husus de i iklik gerekçesinde söz konusu kuruma ba vurulmasnn münhasran
üpheli veya san a isnat edilen suçla ilgili delil elde etmek amacna yönelik oldu u, bu bakmdan da örne in, bilimsel bir deney veya veri bankas olu turmak amacyla, söz konusu i lemlerin yaplamayaca  eklinde ifade edilmi tir.
697
dr17. Ancak; san n susma hakk ile kendi aleyhine beyanda bulunmaya ve
delil göstermeye zorlanamamas hakk, kan, idrar veya di er doku örnekleri gibi
materyallerin, suçun ispat amacyla kullanlmasn engellemeyecektir18.
C. Hukuki Niteli i
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumu ile arama önleminden farkl olarak insan bedeni, bedenin bo luklar ile bedenin d  veya içi ara trlmaktadr19. Bu nedenledir ki hem koruma tedbiri hem de bilirki i incelemesi
niteli indedir20. Zira i lenen bir suç nedeniyle delil elde edilmesi, ki inin vücut
bütünlü üne ve özel hayatna müdahale olu turdu u ve gerekti inde zor kullanlarak yerine getirildi i için koruma tedbiri özelli i ta maktadr21. nsan bedenindeki belirti delilerini ara trlmas, kar la trma yapmak üzere bunlardan
örnek alnmas ve anlamlandrlmas uzmanlk gerektiren i lemlerdir. Bu nedenle söz konusu i lemleri yapma yetkisi bilirki ilere verilmi tir22. Di er bir deyi le
de muayene ve örnek almay gerçekle tirecek hekim veya sa lk mesle i mensubu açsndan ise bilirki i incelemesi özelli i ta yacaktr23.
17
A HMin 17.12.1996 tarihli ngiltereye kar  Saunders kararnda davaya konu olayda A HS
m. 6/1 c.1de öngörülen nemo tenetür ilkesine aykrlk bulundu una dair karar hakknda
bkz. Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 454. Yine 04.12.1978 tarihli Hollandaya kar  X kararnda davaya konu olayda zorunlu kan testinin yaplmasnn, A HS m.
8/2 paragraf ba lamnda di erlerinin haklarn korumak için gerekli oldu u ve sözle meye
aykrlk olu turmad na dair karar hakknda bkz. Cengiz, Serkan/ Demira , Fahrettin/
Ergül, Teoman/ McBride, Jeremy/ Tezcan, Durmu , Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Kararlar I  nda Ceza Yarglamas Kurum ve Kavramalar, Avrupa Konseyi ve Türkiye Barolar
Birli i Ortak Projesi, Kasm 2008, Ankara, s. 80 vd.
18
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 454. Bu konudaki tart malar için bkz.
Centel/ Zafer, s. 276 vd; nci, s. 152 vd.
19
Roxin, Claus/ Schünemann, Bernd, Strafverfahrensrecht, 26. Auflage, München 2009; 27.
Auflage, München 2012. Aktaran; Ünver/ Hakeri, s. 388.
Karma bir hukuki niteli e sahip oldu u görü ü için bkz. Centel/ Zafer, s. 269; nci, s. 136;
Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 460.
20
21
Koruma tedbiri, bilimsel ve modern bir delil elde etme yöntemi oldu u görü ü hakknda bkz.
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 454; ahin / Göktürk, s. 47.
22
Bilirki ilik hakknda bkz. Sevük, Handan Yoku , Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirki ilik,
stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuas, Cilt: LXIV, Say: 1, stanbul, 2006, s. 291;
Yldz, Ali Kemal, Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirki ilik, Erzincan Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Dergisi, Cilt: X, Say: 3-4, Erzincan, Aralk 2006, s. 273. Beden muayenesi ve örnek alnmasnda bilirki ilik hakknda bkz. Kzlarslan, Hakan, Ceza Muhakemesi, Adli Tp,
Adli Bilimlerde Vücudun Muayenesi - Örnek Alma, Doktrin ve Uygulama, Ankara, 2007 s.
287.
23
Centel/ Zafer, s.272; Özbek, Veli Özer, Tbbi Deliller ve Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu,
Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: III, Say: 2, stanbul, Yeditepe Üniversitesi Yaynlar, 2006, s. 366.
698
III. ÜPHEL VEYA SANI IN BEDEN MUAYENES VE VÜCUDUNDAN
ÖRNEK ALINMASI
A. Genel Olarak
Kanun beden muayenesini, üpheli veya san n beden muayenesi ve di er
ki ilerin beden muayenesi olarak iki ekilde düzenlemi tir. Bu ayrmn muayene
edilecek ki iler bakmndan söz konusudur. Ayrca beden muayenesi iç ve d
beden muayenesi olarak ikiye ayrlm tr. Ancak; d beden muayenesine ili kin
düzenleme24, Kanunda bulunmayp25 sadece Yönetmelikte bulunmaktadr26.
B. ç Beden Muayenesi
Yönetmelikte iç beden muayenesi; kafa, gö üs ve karn bo luklar ile cilt
alt dokularnn incelenmesi eklinde tanmlanm tr. Cinsel organlar veya anüs
bölgesinde yaplan muayene, iç beden muayenesine dahildir. Yine üpheli veya
san n vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, trnak
gibi di er örnekler alnmas da mümkündür. Bu durum, kanun koyucu tarafndan iç beden muayenesi kapsamnda görülmemi Kanunda ayrca ifade edilmi tir. Ancak; Kanunda iç beden muayenesi ile vücuttan örnek alnmas tek
hükümle düzenlenerek vücuttan örnek alma, adeta iç beden muayenesi saylm tr27. Oysa Yönetmelikte iç ve d beden muayenesi de i ik hükümlerde düzenlenmi tir.
1. Ko ullar
a. snat Edilen Suçla lgili Delil Elde Etme Amac Olmaldr
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumunun uygulanmasndaki temel amaç, üpheli veya sank tarafndan i lenildi i üphesi uyandran bir
24
Kanunda d beden muayenesinin düzenlenmemesinin nedenini herhangi bir karar alnmasna
gerek olmakszn soru turma ve kovu turma makamlarnn ba vurabilmesi olarak açklayan
görü için bkz. ahin / Göktürk, s. 47.
25
Doktrinde d beden muayenesinin arama olmad , aramann elbise üzerinde veya içerisinde,
cilt üzerinde veya do al bo luklarda gizlenen bir eyin oltaya çkarlmasnn oldu u ve tbbi
yöntemler kullanlmad  ileri sürülmektedir. Meyer- Gossner, Reform des
Rechtsmittelsystems n Strafsachen, § 81a no.9a, StV 1997. Aktaran; Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 455. Bu sebeple de kanuni düzenleme yaplmam olmas
ele tirilmektedir. Centel/ Zafer, s.268; nci, s. 151.
Bu durumun, dolayl olarak arama hükümlerinin uygulanmasn sa lamak oldu u görü ü
hakknda bkz. Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s.455; Turhan, Faruk, Ceza
Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Tp Hukuku (Özellikle A HM Kararlar I  nda üpheli veya San n Zorla Muayenesi Konusunun De erlendirilmesi), V. Türk-Alman Tp Hukuku Sempozyumu-Tp Ceza Hukukunun Güncel Sorunlar, Türkiye Barolar Birli i Yaynlar, Ankara,, 2008, s.1029.
26
27
699
suça yönelik delil elde etmektir. Bu ba lamda Kanuna göre suç üphesi altnda
bulunan ki inin üpheli olarak adlandrld  soru turma evresinin, ki inin vücuduna müdahale edilmesi talebiyle ba lamas mümkündür. Burada müdahale
karar verilebilmesi için soru turma evresini ba latmay hakl gösterebilecek
derecede suç üphesinin bulunmas gereklidir. Ancak; suç üphesinin varl 
müdahale sonucunda ortaya çkacak ise bu i leme ba vurulmamaldr28.
Bunun gibi delil elde etme amac ta mad  için idari yaptrm uygulamak
veya toplumsal bask amacyla yaplan bekaret kontrolleri ve di er tüm muayene ve örnek alma i lemleri de bu anlamda nitelendirilemez29. Ancak; yasal koullara uygun olarak yaplan bu türden bir muayenenin sonuçlar, daha sonra bir
suç soru turmasnn nedeni olabilecektir. Ayrca Kanunun 75. maddesine dayanlarak yaplan beden muayenesi sonucu elde edilen deliller, ayn suçla ilgili
olsa bile açlm olan hukuk davas kapsamnda kullanlamaz. Çünkü hukuk
davasnda beden muayenesi ve vücuttan örnek alma i lemi, hukuk muhakemesi
kurallarna göre yaplmaldr30.
b. Suçun Cezasnn Üst Snr ki Yldan Az Olmamaldr
Kanunun 75. maddesine göre üpheli veya san n iç beden muayenesinin
yaplmas veya vücudundan örnek alnabilmesi, yüklenen suçun cezasnn üst
snrnn iki yl veya daha fazla hapis cezas olmasna ba ldr31. Bu bakmdan
üst snr iki yldan daha az hapis cezasn gerektiren suçlarda söz konusu i lemler yaplamayacaktr. Mesela, hrszlk, terk, çocuk dü ürme, tehdit, hakaret,
trafik güvenli ini tehlikeye sokma gibi suçlarda ki i üzerinde iç beden muayenesi yaplamayacak, ki iden kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük,
trnak gibi örnekler alnamayacaktr32. Kurumun, ko ullar bakmndan koruma
tedbirlerine benzetilmesi nedeniyle isnat edilen suçun a rl yla uygulanacak
i lem arasnda orant bulunmas gerekmektedir. Kuruma ili kin maddeye ki iye
isnat edilen suçun cezasnn belirli bir a rlkta olmas art konularak bu amaçla
maddenin uygulama alan daraltlmaya çal lm tr33.
28
29
Kzlarslan, s. 223-225.
30
Turhan, s. 1041, 1042.
31
Doktrinde vücuttan örnek alnmas kurumuna ba vurulmas yoluyla kolaylkla ispat mümkün
olmasna ra men iki yllk snrn altnda kalmas nedeniyle bu i lemlerin yaplamamas hakl
olarak ele tirilmektedir. Örnek olarak da Türk Ceza Kanununun 191. maddesinde yer alan
uyu turucu kullanma suçuna ili kin hüküm gösterilmektedir. Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s.
1006.
32
33
700
snat edilen suçun cezasnn iki yldan fazla olmas konusunda bir tereddüt
olmamasna kar n uygulamada konuyla ilgili baz skntlar kar mza çkmaktadr. Bunlardan birincisi; yüklenen suç birden fazla ise, snrn belirlenmesi
bakmndan ne yaplaca  hususudur. Böyle bir durumda her bir suç birbirinden
ba msz olarak de erlendirilmeli, cezasnn üst snr iki yl veya daha fazla
hapis olan suçlar açsndan bu kurum uygulanmaldr34. Çünkü kurumun getiriliindeki asl amaç, belli bir suç kapsamnda delil elde etmektir.
kinci husus ise yüklenen suçun kovu turma a amasnda hukuksal niteli i
de i irse ve cezas iki yllk snrn altna inerse ne olaca dr. Böyle bir durumunda bu yolla elde edilen bilgilerin hukuka aykr delil niteli inde olaca 
kabul edilmektedir35.
c. Tedbire Hakim Tarafndan Gecikmesinde Saknca Bulunmas Halinde ise
Cumhuriyet Savcs Tarafndan Karar Verilmelidir
ç beden muayenesi ve vücuttan örnek alma karar, hakim veya mahkeme
tarafndan resen verilebilece i gibi, Cumhuriyet savcsnn veya ma durun
talebi36 üzerine de verilebilir. Esas olarak hâkim veya mahkeme karar gerekir.
Ancak gecikmesinde saknca bulunan hallerde Cumhuriyet savcsnn emri ile
de bu tedbire ba vurulabilir. Di er koruma tedbirlerinde oldu u gibi burada da
Cumhuriyet savcsnn karar yirmi dört saat içinde hakim veya mahkemenin
onayna sunulur. Ancak; Kanunun 75/1. fkrasna göre hakim veya mahkeme
tarafndan onaylanmayan kararlar, hükümsüz kalacak ve elde edilen deliller
hukuka aykr olduklar için kullanlamayacaktr37.
Hangi halde gecikmede saknca bulunaca  ise Yönetmelikin 3. maddesinde ifade edilmi tir. Buna göre derhal i lem yaplmad  takdirde suçun iz, eser,
emare ve delillerinin kaybolmas ya da üphelinin kaçmas veya kimli inin saptanamamas ihtimalinin ortaya çkmas halinde gecikmede saknca bulunmaktadr. Kanun, kuruma ba vurulmasnda kollu a yetki tanmam tr. Gecikmesinde
tehlike bulunmas kavramnn ceza muhakemesinde kurallarn istisnasn yaratma zorunlulu u do uran bir kavram oldu u dü ünüldü ünde söz konusu durum
amaca uygun dü memektedir. Zira bu durumda soru turmann gerekti i gibi
yaplamamas ve kant kayb tehlikesi gündeme gelmektedir. Bu sebeple de
34
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 456.
35
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 456.
Soru turma evresinde sulh ceza hakiminin zorunlu savclk durumu d nda, Cumhuriyet
savcsnn istemi üzerine karar verdi i de erlendirildi inde ma durun do rudan sulh ceza hakiminden istemde bulunmas soru turmann i leyi i açndan uygun görünmemektedir. Centel/
Zafer, s. 275.
36
37
Cumhuriyet savcs tarafndan verilen kararn hakim onayna sunulmamas durumunda da elde
edilen bilgilerin de erlendirilemeyece i görü ü hakknda bkz. Öztürk/ Tezcan/ Erdem/
Srma/ Sayglar/ Alan, s. 457.
701
gecikmesinde tehlike bulunmas durumlarnda kollu a da bu yetkinin tannmas
gerekmektedir38,39.
Di er bir tart mal husus da üpheli ya da san n rzasnn bulunmas durumuna ili kindir40. Rzann varl  halinde hakim veya savc kararna gerek olmamaldr. Zira Yönetmelikin 18/3. fkras bu uygulamaya izin vermektedir41,42. üpheli
veya san n muayeneye rza göstermi olmasnn savcdan karar alma zorunluluunu ortadan kaldrmayaca 43 doktrinde savunuluyor olmasna ra men ceza muhakemesinin amacnn hukuk düzenini ve bar  yeniden kurmaya yarayan maddi
gerçe e ula mak oldu u ve ki inin bu süreçte suçlulu u mahkeme kararyla sabit
olmadkça suçlu saylmayaca n anlamnda suçsuzluk karinesinden44 yararlanmakta oldu u de erlendirildi inde Yönetmelikin 18/2. fkras ba lamnda iddiasn
ispat etmek için ma dura tannm bu hakkn, üpheli veya san a tannmam olmas ki inin üphe altnda kalmasna neden olabilecektir. Böylesi bir durum da ceza
muhakemesinin amaçlamad  bir sonucu ifade edecektir görü ündeyiz.
Bununla birlikte üpheli ve sank bedene müdahale karar alndktan sonra
buna katlanmak zorunlulu u altndadr. Bu konuda rzas aranmamaktadr. Ancak; üpheli ya da san n bu i lemlere aktif katlm için zorlanmas da söz
konusu de ildir. Rzann aranmamas, bu konudaki kararn gerekti inde zorla
infazna da imkan tanmaktadr45. Zira Yönetmelikin 18. maddesi bu konuda
gerekli önlemlerin Cumhuriyet Ba savcl nca alnaca n ifade etmektedir.
d. Müdahalenin Ki inin Sa l na Zarar Verme Tehlikesi Olmamaldr
ç beden muayenesi veya vücuttan örnek alnmas, ki inin vücudunun içine
müdahale niteli i ta d  için Kanunun 75/2. fkras yaplacak müdahalenin
ki inin sa l na zarar verme tehlikesinin bulunmamas ko ulunu aram tr.
38
39
Aksi yönde görü için bkz. Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 457. Burada
bedene müdahalenin ki inin sa l na zarar verme tehlikesi olu turabilece i dikkate alndnda kollu a yetki tannmamasnn anla labilir bir durum oldu u ifade edilmektedir.
40
Rza konusunda ayrntl bilgi için bkz. Ekici ahin, Meral, Ceza Hukukunda Rza, On ki
Levha Yaynclk, stanbul, Ocak 2012.
Soyaslan, s. 255.
41
42
Aksi yönde görü için bkz. Centel/ Zafer, s. 276. Yazarlar, temel haklardan birine müdahale
edilmesini kabul etme özgürlü ünün mutlak olmad n, bir müdahaleye raz olma özgürlü ünün hukuk devleti ile uygun orant ilkeleri ve insan onuruyla snrl oldu unu, bir temel hakka
müdahaleye raz olmann geçerli saylmayaca nn yasada açkça belirtilmemesinin rzann
geçerli olaca n göstermeyece ini savunmaktadrlar.
43
Centel/ Zafer, s.277; Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 458.
Üzülmez, lhan, Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçlar, Türkiye Barolar Birli i
Dergisi, Say: 58, Mays-Haziran 2005, s. 41.
ahin / Göktürk, s. 47.
44
45
702
Kanun, burada bir taraftan delil elde etme di er taraftan üpheli veya san n
hayatn koruma arasndaki menfaat dengesine bakm ve ki inin sa l n daha
üstün tutmu tur46. Yönetmelikin 4/3. fkras ise daha ayrntl bir ifadeye yer
vermi , ki inin sa l na açk ve öngörülebilir zarar verme tehlikesinin bulunmamas artn aram tr. Ancak; müdahalenin ki inin sa l  üzerinde tehlikeye
yol açp açmayaca nn hâkim veya Cumhuriyet savcs tarafndan belirlenmesi
ço u zaman imkanszdr. Bu nedenle böyle bir tereddüt ya and nda bilirki iye
ba vurulmas gerekir. Ancak bilirki i görü ü ba layc de ildir47.
Ayrca sa l a zarar verme tehlikesinin bulunup bulunmad  saptanrken
müdahalenin ekli de il, somut olarak ilgili ki inin sa lk durumu dikkate alnmaldr. Muayenenin verdi i aclar ve di er geçici rahatszlklar, tek ba larna
zarar verme tehlikesi olarak kabul edilmemelidir. Ancak; muayene süresini
oldukça a an bir süre etkisini devam ettiren bedensel huzuru bozucu rahatszlklar, zarar tehlikesi olarak kabul edilebilir. Yine muayeneden korkmak veya muayenenin meydana getirdi i ruhsal bask da sa l a zarar veren tehlike kapsamnda görülmemelidir48. Konuya ili kin A HMin 2006 tarihli Almanyaya
kar  Jalloh kararnda davaya konu olayda uyu turucu madde ile ilgili delil elde
etmek için üpheliye, savcnn talimat ile rzasnn bulunmamasna ve aktif
direnç göstermesine ra men midesine indirilen sonda ile kusturucu madde verilmi tir. Olay hekim kontrolünde gerçekle tirilmi tir. A HM konuya ili kin
kararnda beden muayenesine ili kin hükümlerin insan haklar hukukuna uygunluk snrlarn açkça ortaya koymu tur49. Buna göre yutulmu olan uyu turucu
kapsüllerin çkarlmas için zor kullanlarak san a kusturucu madde verilmesini
ve apormorfin maddesi enjekte edilmesini sa lk açsndan tehlikeli bularak bu
müdahaleyi insanlk d  ve onur krc muamele olarak nitelendirmi ve sözle menin 3. maddesinin ihlal edildi i sonucuna varm tr50.
Müdahalenin ki inin sa l na zarar verme tehlikesi olmamas art, adli tp
uzmanlar tarafndan tart lmakta ve bir çeli kiden bahsedilmektedir. Zira Yönetmelik aydnlatlm onamdan söz etmekte ancak; rza verilmemesi halinde
kararn uygulanmas için Cumhuriyet Ba savcl nca gerekli önlemlerin alnmasn düzenlemektedir. Bu durumda ki inin rzas olmasa bile muayene edilebilece i veya vücudundan örnek alnabilece i manasna gelmektedir. Oysa sa lk, Dünya Sa lk Örgütünün sa lk tanmlamasnda bedensel, ruhsal ve sosyal
yönden tam bir iyilik halini ifade etmektedir. Hukuksal düzenleme açsndan da
46
47
48
49
50
Soyaslan, s. 255.
Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma,/ Sayglar/ Alan, s. 459.
Turhan, s. 1049.
Mahmuto lu, Fatih Selami, Beden Muayenesi, Fasikül Aylk Hukuk Dergisi, Yl: 2, Say: 7,
Haziran 2010, s. 26.
703
ki inin sa l na açk ve öngörülebilir zarar verme tehlikesinin bulunmamas
gerekti i belirlenmi tir. Tam da bu noktada böylesi bir durum medikal yaklamda bir çeli kiyi ifade etmektedir51. Bu bakmdan ceza yarglamasnda maddi
gerçek, ne pahasna olursa olsun ara trlmamakta aksine bu faaliyetin yarglama kurallarna uygun olarak insan haklar ihlal edilmeksizin gerçekle tirilmesi
gerekmektedir52. Bu nedenle de salt maddi gerçe in ortaya çkarlmas için ki ilik haklar yok saylamayacaktr. Bu açdan bedene müdahalenin, ancak ve ancak ki inin muhakeme makamlar önünde alnm açk rzasyla ba vurulabilecek bir i lem olmas gerekti i görü ündeyiz53.
e. Orantllk ve kincillik lkelerine Uygun Davranlmaldr
Hukuki niteli i itibariyle koruma tedbiri olma özelli i ta yan beden muayenesi ve vücuttan örnek alma kurumuna ba vuruldu u durumlarda ölçülülük
ve ikincillik ilkelerine riayet edilmelidir54. Buna göre kuruma ancak di er delil
elde etme yöntemleri denendikten sonra veya bunlarn etkisiz kalaca nn anlalmas ko ulu ile son çare olarak ba vurulmaldr55. Esasen baz yazarlara göre
ölçülülük ilkesi hukuk devleti temeline oturtulabilir56. Zira Türk Anayasa Mahkemesinin içtihatlarnda bu husus, araç ile amaç arasndaki mantki ba n bozulmas eklinde ifade edilmektedir. Ölçülülük ilkesi, Alman Anayasa Mahkemesi kararlarnda da snrlamann denetiminde ba vurulan temel ölçüt olarak
geni yer tutmaktadr57.
Ölçülülük ilkesine58 göre tedbire karar verecek merci, beden muayenesi sonucu elde edilecek yarar ile verilmesi muhtemel zarar arasnda bir oran bulunup
51
52
Arcan, Nadir, Beden Muayenesi ve Hekimlik Uygulamalar, Fasikül Aylk Hukuk Dergisi,
Yl: 2, Say: 7, Haziran 2010, s. 23.
Üzülmez, s. 41.
53
Kald ki doktrinde de basn organlarnn iddia etti i gibi uygulamada çok sayda üpheliden
rza tutanaklar ile tükürük, kan ve sperm örnekleri alnp, ardndan hakimden beden muayenesi karar alnd , bu durumun gerek Kanuna ve gerekse hukuka aykr oldu u ve bu ekilde ula lan delillerin de hukuka aykr delillerden olup kullanlamayaca  hakl olarak ifade
edilmektedir. Açklama için bkz. Ünver/ Hakeri, s. 393.
54
55
Mahmuto lu, s. 26.
Bayzit, Tu ba, Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alnmas, Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi, zmir, 2007, s. 58.
56
57
58
Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yaynlar, Ankara, 2005, s. 104.
Alman ceza muhakemesinde ise beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmasna ili kin i lemlerin tedbir niteli i ön plana çkmakta ve bu tedbirin kanun koyucu tarafndan bir istisna hükmü olarak kaleme alnd  ifade edilmektedir. Dolaysyla ölçülülük ilkesi gere i ceza yarglamas açsndan tali niteli i haiz bu kuruma ancak di er soru turma tedbirlerinden bir sonuç
alnamamas halinde ba vurulabilecektir. Açklama için bkz. Wolters, Gereon, Alman Ceza
Usul Hukukunda Bedensel Muayene ve DNA Analizi. Çeviren; Gündo du, Fatih, Fasikül
Aylk Hukuk Dergisi, Yl: 2, Say: 7, Haziran 2010, s.37.
704
bulunmad n dikkate alp, elde edilecek yararn fazla olmas halinde tedbire
karar vermektedir. Ancak; tedbirin uygulanmasnda neyin ölçü alnaca  ve
hangi kstaslarn oranty tespitte kullanlaca  Kanunda net olarak belli de ildir. Bu suretle orantllk ilkesinin her olayda, o olayn özelliklerini olu turan
bütün unsurlar bir bütün halinde dü ünülerek de erlendirilmesi gerekir59. Ayrca
belirtilmelidir ki; cezas iki yldan az olan hafif suçlarda iç beden muayenesi ve
örnek almann kanun koyucu tarafndan yasaklanmas da bu ilkenin gere idir.
Dolaysyla ikincillik ilkesine göre ise nitelik olarak daha hafif olan ba ka bir
kurum ile ayn sonuca ula abilmek mümkünse, bu kuruma ba vurulmayacaktr60.
f. Müdahalenin Hekim ya da Di er Bir Sa lk Mesle i Mensubu Tarafndan
Yaplmas Gerekir
Yukarda ifade edilen orantllk ilkesi gere ince dikkat edilmesi gereken
bir ba ka husus da kuruma ili kin i lemlerin ancak tabip ve sa lk mesle i mensubu di er ki iler tarafndan yaplabilece idir. Kanunun 75/3. fkrasna göre iç
beden muayenesi ancak hekim veya di er bir sa lk mesle i mensubu tarafndan yaplabiliyorken61, Yönetmelikin 4/3. fkrasna göre iç beden muayenesi
sadece hekim tarafndan yaplabilir62. Dolaysyla Yönetmelik ile sa lk mesle i
mensuplarnn tek ba larna iç beden muayenesi yapmalar engellenerek kanun
hükmü snrlandrlm tr63.
Kanunun 75/2. fkrasna göre vücuttan kan veya benzeri biyolojik örnekler
alnmas ise, ancak hekim veya sa lk mesle i mensubu di er bir ki i64 tarafndan yaplabiliyorken, Yönetmelikin 6/2. fkrasna göre kan veya benzeri biyolojik örneklerle, saç, tükürük, trnak gibi örnekler hekim tarafndan veya onun
gözetiminde sa lk mesle i mensubu di er bir ki i tarafndan alnabilece i düzenlenmi tir. Böylece sa lk mesle i mensubu ki ilerin tek ba larna örnek alma
ihtimali ortadan kaldrlm tr. Kanunda saylan bu ki iler d nda bir ki i tarafndan hiçbir ekilde vücuda müdahale yaplamayacaktr.
59
60
Kzlarslan, s. 232-233.
ahin/ Göktürk, s. 49.
61
2005 tarihli ve 5353 sayl Kanun ile madde metni de i tirilmeden önce bu müdahale hekim
tarafndan ve hekim gözetiminde sa lk mesle i mensubu di er bir ki i tarafndan yaplabiliyor iken de i iklik sonrasnda hekim tabiri tabip haline dönü mü ve sa lk mesle i mensubu
da bu müdahaleyi tek ba na yapabilir hale gelmi tir. Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 1008.
62
Yönetmelik hükmünün bu haliyle kanuni düzenlemeden daha ileride oldu u doktrinde ifade
edilmektedir. Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 462.
Centel/ Zafer s. 277.
63
64
Sa lk mesle i mensubu di er ki i deyiminden tabip, di tabibi, eczac, ebe, hem ire ve sa lk
hizmeti veren di er ki iler anla lmaldr.(Yönetmelik 3. m.)
705
Ancak; Yönetmelikin 23. maddesine göre ki inin vücudunun üzerinde bulunan at art  gibi biyolojik olmayan örnekler, elbiseleri ve di er e yalar
üzerinde bulunan örnekler ile vücut yüzeyinden ba kasna ait oldu u açkça
belli olan kl, tüy, lif gibi örnekler, olay yeri inceleme uzmanlar tarafndan
alnabilecektir. Di er bir deyi le üpheli veya san n bedeninde olup kendisine
ait olan örneklerin alnmas hekim veya onun gözetimindeki sa lk mesle i
mensubu ki i tarafndan yaplacakken, üpheli veya san n bedeninde olmakla
birlikte, kendisine ait olmayan kl, tüy, lif gibi örnekler, kolluk tarafndan alnabilecektir.
g. Özel Kanunlarda Alkol Muayenesine ve Kan Örne i Alnmasna li kin
Hükümler Sakl Tutulmu tur
Yukarda da ifade edildi i gibi beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumuna ba vurulabilmesi için yüklenen suçun cezasnn üst snrnn iki yl
veya daha fazla hapis cezas olmas gerekmektedir. Fakat tedbirin konusunu
olu turan suçlara ili kin bu snrlama, tedbirin sklkla uygulanmasnn gerekti i
suçlar bakmndan sorunsal gözükmektedir65. 2005 tarihli ve 5353 sayl Kanun
ile yaplan de i iklik ile bu tür sorunlar bertaraf etmeye yönelik hükümler getirilmi tir.
Kanunun 75/7. fkrasnda özel kanunlardaki alkol muayenesine ve kan örne i alnmasna ili kin hükümler sakldr ifadesine yer verilmekte ve Karayollar Trafik Kanunu m.48/2de yer alan uyu turucu ve keyif verici madde kullanan
sürücülerde bunun türünün; alkollü içki alanlarda ise, bunlarn etki derecesi ve
kandaki orannn tespit edilmesine ve yine Polis Vazife ve Salahiyeti Kanunu
m.13te66 yer alan yakalananlardan uyu turucu madde kullanm olanlarla sarho olanlarn yakalanma anndaki sa lk durumlarnn belirlenmesine ili kin
düzenlemelere atfta bulunulmaktadr.
Karayollar Trafik Kanunu 48. maddesi ba lamnda buradaki hüküm gere i
kan almnn zor kullanlarak yaplmas gerekmektedir67. Bu hükmün özel hüküm olmas nedeniyle de beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumuna ili kin hükümler uygulanamayacaktr. Dolaysyla ki ilerin direnmesi duru65
Bu durum, özellikle TCK m. 179/3. fkrasnda düzenlenen trafik güvenli ini tehlikeye sokma
suçu açsndan kar mza çkmaktadr. Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 463.
66
Benzer bir hüküm Jandarma Te kilat Görev ve Yetkileri Yönetmeli inin 30/2. fkrasnda da
bulunmaktadr.
67
KTK 48. maddesine göre çkarlan Karayollar Trafik Yönetmeli i kan ve idrar analizi yaplmasn, durumun teknik cihazlarla tespit edilmesini, buna itiraz edilmesi halinde de alkolemi
derecesinin belirlenmesi için kannn alnarak tetkik ettirilmesini, bunun da mümkün olmamas halinde test uygulanmasn öngörmü tür. (KTY m.97) Bu hükümlerden trafik polisinin rza
olmasa bile kan aldrabilmesinin kabul edildi i sonucunun çkarlabilece i ifade edilmektedir.
706
munda hangi oranda cebir kullanlaca  bir sorun te kil etmektedir68. 24 Mays
2013 tarihli ve 6487 sayl Kanun ile yaplan de i iklik Karayollar Trafik Kanunundaki bu tür sorunlar bertaraf etmeye yöneliktir.
Buna göre ki ilerin yaralanmal veya ölümlü ya da kollukça müdahil
olunan maddi hasarl trafik kazasna kar malar durumunda bu ki iler, kolluk tarafndan teknik cihazlar kullanlmas suretiyle muayeneye tabi tutulabilecektir. Teknik cihaz ile yaplan ölçüme itiraz eden veya bu cihaz ile ölçüm yaplmasna müsaade etmeyen ki iler, en yakn adli tp kurumuna veya
adli tabipli e veya Sa lk Bakanl na ba l sa lk kurulu larna götürülerek
uyu turucu veya uyarc madde ya da alkol tespitinde kullanlmak üzere
vücutlarndan kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alnacaktr. Söz konusu
i lemler bakmndan Ceza Muhakemesi Kanununun 75. maddesi be inci
fkras d nda uygulanacaktr. Ayrca trafik kazas sonucunda ki ilerin ölmesi veya teknik cihaza üfleyemeyecek kadar yaralanm olmas durumunda
da bu ki ilerden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alnacaktr. Ceza muhakemesi tedbirlerinin kanunili i ilkesi kar snda tedbire ili kin kapsam ve
ko ullarn kanun ile belirlenmesi üphesiz yerinde olmu tur. Söz konusu
i lemlerin uygulanmas açsndan Karayollar Trafik Kanunu göre daha güvenceli bir sistemi benimsemi olan Ceza Muhakemesi Kanununa atf yaplarak bu Kanundaki uygulamann benimsenmi olmas uygulamaclarn i ini
kolayla trabilece i gibi tedbire maruz kalanlar açsndan da hukukun üstünlü üne olan inancn peki tirilmesine katkda bulunacaktr. Bununla birlikte
öncesinde ele tirilere maruz kalmasna ra men söz konusu de i ikli in içerinde yer almayan hususlar da mevcuttur69.
C. D Beden Muayenesi
D beden muayenesi Yönetmelikin 3. maddesine göre vücudun d yüzeyi
ile kulak, burun ve a z bölgelerinin gözle ve elle yaplan yüzeysel tbbi incelemesi olarak tanmlanmaktadr. Ayrca giri imsel olmayan tbbi görüntüleme
68
Doktrinde bu soruna de inilmekte ve buradaki zorlamann insan onurunu ihlal etmemesi
gerekti i vurgulanmaktadr. Zira düzenleme yaplana de in ölçülülük ilkesi gere i zorla kan
alm yaplmas ve fakat Kanunda oldu u gibi orantllk ilkesine göre ölçütler getirilmesi gerekti i ifade edilmektedir. Ünver/ Hakeri, s. 395.
69
Söz konusu i lemleri yerine getirmeyen görevliler açsndan TCK m.257de düzenlenen görevi kötüye kullanma suçu söz konusu olabiliyorken, ki iler bakmndan bir ceza hükmü mevcut
de ildir. Ünver/ Hakeri, s. 396. Zira Karayollar Trafik Kanununun de i ik 48. maddesi kollukça teknik cihazlar kullanlmasn kabul etmeyen ki ilere 2000 Türk Liras idari para cezas
verilece i ve sürücü belgesinin iki yl süreyle geri alnaca n düzenlemektedir. Ancak; bu
hususun da de i ikli in içerisinde yer almas ve i lemleri kabul etmeyenler bakmndan TCK
m.265te düzenlenen görevi yaptrmamak için direnme suçu d nda bir ceza hükmüne yer verilmeliydi.
707
yöntemleri70 de d beden muayenesinden saylmaktadr71,72. D beden muayenesi yapl ekli itibariyle benzerlik içermesine kar n üst aramasndan fakldr.
Beden muayenesinde amaç, vücut üzerindeki izlerin tespit edilmesiyken aramada ise elbiseler arasnda ya da altnda vücutta sakl bulunan suç delili olabilecek
eylerin varl nn tespiti amaçlanmaktadr. Ayrca d beden muayenesinde
ksmen ya da tamamen çplak vücut ara trma ve inceleme konusu te kil etmekteyken aramada giyinik bedenin kontrolü ile yetinilmektedir73. Dolaysyla d
beden muayenesi, üpheli veya san n bedeninde ba kalarna ait belirti veya
delillerin ya da vücut ve organlarn yaps, vücutta iz ve yara aranmas amacna
hizmet etmektedir74. Kanunda d beden muayenesine ili kin hüküm bulunmamakta75 buna ili kin hükümler yalnzca Yönetmelikte yer almaktadr. Bununla
birlikte d beden muayenesinin ko ullarnn bir ksm iç beden muayenesinin
ko ullar ile ayndr. Bu ko ullar ise d beden muayenesinde de isnat edilen
suçla ilgili delil elde etme amac olmas, ki inin sa l na zarar verme tehlikesi
olmamas, orantllk ve ikincillik ilkelerine uygun davranlmasdr. Bu ko ullar
açsndan iç beden muayenesi kapsamnda yukarda yaplan açklamalar d
beden muayenesi için de geçerlidir. Di er taraftan d beden muayenesinin iç
beden muayenesinden farkllk gösteren ko ullar söz konusudur. Bu ko ullar
a a da ifade edilmi tir.
1. Ko ullar
a. Bütün Suçlar Açsndan Bu Tedbire Ba vurulabilir
Kanun ve Yönetmelikte d beden muayenesine ba vurabilmek için suçun
belirli bir a rlkta olmas art aranmam herhangi bir ceza snr getirmemi tir76. Bu nedenle de bütün suçlar açsndan d beden muayenesine ba vurulabi70
71
72
73
74
75
76
Bu yöntemlerle görüntüleme yaplabilecek tek alann ki inin a z, burnu ve kula  olmas
gerekti i aksi halde iç beden muayenesine dönü ece i belirtilmektedir. Bayzit, s. 89.
D beden muayenesine ili kin kanuni bo luk, Yönetmelik hükümleri ile doldurulmaya çallmaktadr. Zira giri imsel olmayan tbbi görüntüleme yönteminin ne oldu u ifade edilmi
de ildir. Bu açdan mesela midede herhangi bir ey bulunup bulunmad nn tespitine yönelik
mide filminin çekilmesi bu ekilde anla lmaldr. Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe,
s. 459.
Tbbi görüntüleme yöntemlerinin cinsel organlarla ilgili olmas halinde bunun iç beden muayenesi olarak de erlendirilmesi görü ü hakknda bkz. Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan, s. 455.
Bçak, s. 643.
5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 5353 sayl Kanunla de i tirilmeden önceki ilk
halinde iç beden muayenesi- d beden muayenesi ayrmlarna yer verilmi ti. Ancak; uygulamada sorunlara neden olaca  ele tirileri üzerine iç beden muayenesi- d beden muayenesi
ayrm Kanundan çkarlm tr.
Erylmaz, s. 606.
708
lecektir. ç beden muayenesinin uygulanabilmesi için iki yldan fazla hapis cezasn gerektiren bir suç söz konusu olmaldr. Bununla birlikte iki yldan az
hapsi gerektiren suçlarda iç beden muayenesinin san n istemesi durumunda
yaplmas gerekti i, buna gerekçe olarak da Yönetmelik 18/3. maddesinin rza
ile iç beden muayenesi ve örnek alnmasna cevaz vermekte oldu u doktrinde
savunulmaktadr77. Zira san n masum oldu unu ve vücudundan örnek vermeye hazr oldu unu belirtmesine ra men bunun uygulanmamas san n kendi
lehine delil sunma hakkn engellenmesi manasna gelmektedir.
b. Cumhuriyet Savcs ile Emrindeki Adli Kolluk Görevlileri veya Kovu turma
Makamlarnn Talebiyle Yaplabilir
Yönetmelikin 5/1. fkrasna göre d beden muayenesi, Cumhuriyet savcs
ile emrindeki adli kolluk görevlileri veya kovu turma makamlarnn talebiyle
yaplmaktadr78. Bu düzenlemeye ra men d beden muayenesine kimin karar
verece i hususunun belirsiz oldu u ileri sürülmü tür. Zira Yönetmelik hükmünde talebiyle yaplabilir ifadesi yer almakta ancak karar vermeye yetkili makam gösterilmemektedir. ayet bu düzenleme ile söz konusu kuruma Cumhuriyet savcs ile emrindeki adli kolluk görevlileri ya da kovu turma makamlarnn
da karar verebilece i amaçlanyor ise Yönetmelikin Kanuna aykr olmayaca 
belirtilmektedir. Kanunda bu konuda açk bir düzenleme olmasa da iç beden
muayenesine ili kin hükümlerin burada kyasen uygulanabilece i ifade edilmektedir79. Dolaysyla Yönetmelik hükmünden anla lan soru turma a amasnda d beden muayenesine hakim karar olmadan savc veya kolluk karar verebilece idir. Kollu un d beden muayenesine karar verebilmesi için Cumhuriyet
savcsna ula lamam olmas veya gecikmesinde saknca bulunmas da gerekmemektedir. Buradan Yönetmelikte adli kolluk görevlilerinden bahsedildi i
için kolluk amirinin yazl emri olmadan da kolluk görevlileri de do rudan d
beden muayenesine karar verebilece ini çkartabiliriz. Bu sebeple d beden
muayenesi kolluk görevlilerinin do rudan karar verebilme yetkisine sahip olduu ender koruma tedbirlerinden biridir80.
77
78
79
80
Soyaslan, s. 255.
Yönetmelik hükmü, d beden muayenesi için ayrca karar verilmesine gerek olmad  eklinde yorumlanmaktadr. Dolaysyla d beden muayenesi, ilgili makamlardan talep edilerek
gerçekle tirilecektir. Centel/ Zafer s. 276, Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan,
s. 456.
Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 461. Yazarlar, bu belirlemelerden sonra koruma
tedbiri niteli i a r basan beden muayenesi kurumu bakmndan her koruma tedbirinde oldu u
gibi tedbire karar verecek makamn kanunda açkça düzenlenmesinin zorunlu oldu unu, aksi
halde yaplacak olan uygulamalar nedeniyle ülkemizin A HM nezdinde tazminata mahkum
edilebilece ini ifade etmektedirler.
Turhan, s. 1046-1047.
709
c. D Beden Muayenesinin Kimin Tarafndan Yaplaca  Hususu Tart maldr
D beden muayenesinin kimin tarafndan yaplaca  hususu, uygulama açsndan tart maldr. Bu konu ile ilgili olarak 5353 sayl kanunla Kanunun 75.
maddesinde yaplan de i ikli in gerekçesinde D beden muayenesi ayrca
düzenlenmemi tir. D beden muayenesi için herhangi bir karar alnmasna gerek bulunmayp soru turma ve kovu turma makamlar bu i lemi kendileri yapabileceklerdir. denilmektedir. Bunun anlamnn, d beden muayenesinin üst
aramasna ili kin hükümlere tabi tutularak gerekti inde kolluk amiri tarafndan
karar verilebilmesini ve kolluk görevlilerinin bu i lemi gerçekle tirmelerini
sa lamak oldu unu söyleyebiliriz81,82. Buna ra men Yönetmelikte muayenenin
ancak bir hekim veya ba ka bir sa lk mesle i görevlisi tarafndan yaplaca 
düzenlenmi tir. Bu belirleme yerinde bir saptama olmu tur. Çünkü tbbi bir
i lem olan muayenenin niteli i gere i uzmanlk gerektiren bir i lem oldu u
hususu tart maszdr. Kald ki kanunla düzenlenmesi gereken böyle bir hususun
Yönetmelikte düzenleme altna alnm olmasnn kanun yapma tekni i açsndan do ru olmad  görü ündeyiz. Zira bu hususta Kanuna yoruma imkan brakmayan açklkta bir hüküm konulmas gerekmektedir.
Burada de inilmesi gereken önemli bir hüküm de kadnn muayenesi düzenleyen Kanunun 77. maddesidir. Buna göre kadnn muayenesinin istemi
halinde ve olanaklar elverdi ince bir kadn hekim tarafndan yaplaca  düzenlenmi tir. Kadnn vücudundan kan ve benzeri biyolojik örnekler alnmasnda
da bu hususun geçerli olmas gerekmektedir. Ayrca kadna, istemi halinde ve
olanaklar elverdi inde kadn hekim tarafndan muayene edilmeyi isteme hakknn bulundu u hatrlatlacaktr.
IV. D ER K LER N BEDEN MUAYENES VE VÜCUDUNDAN
ÖRNEK ALINMASI
A. Genel Olarak
Bir suça ili kin delil amacyla üpheli veya sank d ndaki ki ilerin83 de iç
ve d beden muayenesi yaplabilir ya da vücudundan örnek alnabilir. Böylece
81
82
83
Beden muayenesinin iç beden muayenesi d beden muayenesi eklinde ikiye ayrlma nedeninin iç beden muayenesini ancak bir hekimin ya da sa lk mesle i mensubunun yapabilmesi
kar snda d beden muayenesi bakmndan özellikle soru turma makamlarnn yetkili olabilmesi oldu u ifade edilmekte ve Yönetmelikin 5/2. fkrasnn yanl bir hüküm oldu u savunulmaktadr. Zira Kanuna göre d beden muayenesi ve dolaysyla kollu un skça ba vurdu u yöntemlerde yetkili klnd  bir alan olarak kabul edilmi ken, Yönetmelikin bu fkrasndaki hüküm ile kollu un bu yetkisinin ortadan kaldrld  ifade edilmektedir. ahin /
Göktürk, s. 48, Turhan, s. 1029.
Aksi yönde bkz. Centel/ Zafer, s. 277, Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 462,
Kanun ve Yönetmelik hükümleri birlikte de erlendirildi inde üpheli veya sank d ndaki
ki ileri ma dur, soyba  ara trlacak çocuk ve di er ki iler eklinde anlamak mümkündür.
710
ma dur ya da di er ki iler üzerinde bulunan olas izlerden84 yola çkarak fail(lere) ula labilecektir. z bilim bakmndan bu kuruma ba vurulmas kaçnlmazdr. Bu ekilde makro izlerden çok mikro izler gözle görülmez ve ancak
böyle bir muayene ile ortaya çkarlp soru turmann hzla ilerlemesine katkda
bulunacaktr85. Bu husus, Kanunun 76. maddesinde düzenlenmi tir86. Ayrca
Yönetmelikin 7. maddesinde di er ki ilerin beden muayenesi, Yönetmeli in 8.
maddesinde de di er ki ilerin vücudundan örnek alnmas ba lklar altnda
düzenleme altna alnm tr87.
üpheli veya sank için yaplan iç ve d beden muayenesi ayrm, di er kiiler bakmndan yaplmam tr. Dolaysyla ikisi de ayn ko ullara tabi tutulmaktadr. Di er ki i kavramna kimlerin girece i hususunda akla ilk önce üpheli veya sank d ndaki herkesin girebilece i söylenebilecektir. Bununla birlikte Kanunun 76. maddesinde ma dur ve soy ba  ara trlacak çocuktan bahsedildi i için, kanuna göre di er ki iler, sadece ma dur ya da soy ba  ara trlacak çocuktur. Buna kar n Yönetmelikin 7. ve 8. maddeleri ma dur d ndaki
kimseler üzerinde de beden muayenesi ve örnek alnmasna imkan verdi inden
Yönetmelik gere ince ma dur88 ve soy ba  ara trlacak çocuk d nda kalan
ki iler açsndan da bu kuruma ba vurulabilecektir.
1. Ko ullar
a. snat Edilen Suçla lgili Delil Elde Etme Amac ile Hareket Edilmelidir
Maddi gerçe e ula mak bakmndan üpheli veya san n beden muayenesi
ve vücudundan örnek alnmasnda oldu u gibi di er ki ilerin beden muayenesi
ve vücudundan örnek alnmasnda da isnat edilen suçla ilgili delil elde etmek ve
kar la trma yapmak89 amac ile hareket edilmesi gerekmektedir. Mesela, trav-
84
Mehaz Alman Ceza Hukukunda da üçüncü ki iler üzerinde izler veya fiilin sonucuna ili kin
tutamak noktalar bulundu unda beden muayenesi yaplabilmektedir. Ünver/ Hakeri, s. 396.
85
Madde metninde uygulanacak i lemler bakmndan sadece ma dur ve soyba  ara trlan
çocuktan bahsedilmekte ma dur olmayan ve soyba nn ara trlmas gerekmeyen çocuklar
d ndaki üçüncü ki ilerin beden muayenesinin yaplp yaplamayaca  ya da vücutlarndan
örnek alnp alnamayaca  hususunda bir tereddüt olu maktadr. Centel/ Zafer s. 278.
Yönetmelikin bu maddeleri ile Kanundaki tereddüt ortadan kaldrlmaya çal lm tr. Madde içeri inde ma dur- di er ki iler ayrmna gidilmi tir. Esasen di er ki iler kavramnn hem
ma duru hem de ma dur d ndaki üçüncü ki ileri kapsayacak geni likte oldu u ifade edilmektedir. Centel/ Zafer s. 278.
Ma durun ya ayan bir ki i olmas gerekti i ifade edilmektedir. Aksi halde, Kanunun 76.
maddesine göre de il de 86. ve 87. maddelerine göre hareket etmek gerekecektir. Özbek/
Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 465.
86
87
88
89
Kanunda bu amaca yer verilmemi olmasna ra men vücuttan örnek alnmas bu amaca
yönelik olabilir. Centel/ Zafer, s. 278.
711
maya ba l adli vakalarn de erlendirilmesi, ya tayini, kimlik tespiti, cinsel
saldr olgularnn de erlendirilmesi, cezai ve hukuki ehliyet tespiti amaçlaryla
bu kuruma ba vurulabilecektir90. Böylece iddia ve savunma bakmndan önemli
olan bulgular ortaya konulmu tur olacaktr. Yine Kanunda çocu un
soyba nn91 ara trlmasna gerek duyulmas halinde bu kuruma ba vurulabilece i düzenlenmi tir. Mesela, cinsel saldr suçunun açkl a kavu turulmas
açsndan suç sonucunda ma durun ya da üpheli veya san n hamile kalmas
halinde hamile kalnan çocu un soyba nn tespitine ihtiyaç bulunmas halinde
bu kuruma ba vurulabilecektir92.
b. Bir Snrlama Olmakszn Bütün Suçlar çin Bu Tedbire Ba vurulabilir
üpheli veya san n d beden muayenesinde oldu u üzere burada da bütün
suçlar için di er ki iler üzerinde beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas
mümkündür. üpheli veya san n iç beden muayenesinde söz konusu olan snrlamann tersine burada herhangi bir kanuni snrlamaya gidilmemi , üpheli ya da
san a isnat edilen suçun cezasnn belirli bir a rlkta olmas art aranmam tr.
c. Hakim veya Cumhuriyet Savcsnn Karar ya da lgilinin Rzas Olmaldr
Di er ki ilere yönelik beden muayenesi veya vücuttan örnek alnmasna,
Cumhuriyet savcsnn istemiyle ya da resen hakim veya mahkeme tarafndan
karar verilmektedir. Gecikmesinde saknca bulunan hallerde Cumhuriyet savcs
tarafndan da karar verilebilmektedir. Bu durumda Cumhuriyet savcsnn karar,
yirmi dört saat içinde hakim veya mahkemenin onayna sunulmakta, hakim veya
mahkeme yirmi dört saat içinde kararn vermektedir. Onaylanmayan kararlar
Kanunun 76/1. fkrasna göre hükümsüz kalmakta ve elde edilen deliller kullanlamamaktadr. Bununla birlikte sa lk mevzuat ve taraf olunan uluslararas sözle meler uyarnca tabip tarafndan yaplmas gereken tedavi amaçl tbbi muayene
ve müdahaleler için Cumhuriyet savcs ya da hakim karar aranmamaktadr93.
Ayrca Kanunun 76/2. fkrasna göre ma durun rzasnn94 olmas durumunda bu i lemlerin yaplabilmesi için karar alnmasna gerek yoktur95. Bu
90
91
92
93
94
95
Bçak, s. 644.
Soyba , dar anlamda çocuk ile ana babas arasndaki ba  ifade etmektedir. Öztan, Bilge, Medeni Hukukun Temel Kavramlar, Turhan Kitabevi, 18. Bas, Ankara, A ustos 2005, s. 486.
Yönetmelikin Tedavi Amaçl Müdahaleler ba lkl 19. maddesi.
Ma dur ve di er ki iler bakmndan rza söz konusu oldu unda, karar alnmas zorunlulu u ortadan
kalkmasna ra men üpheli veya sank bakmndan rzann varl  halinde dahi karar alnmas zorunlulu unun olmasn kollu un karar alma zorunlulu unu ortadan kaldrmak için rza alma yoluna
gitmesini bertaraf edici nitelikte oldu u ifade edilmektedir. Ünver/ Hakeri, s. 399.
Ma durun rzasnn Kanunun 76/2. fkrasnda ve Yönetmelikin 18/2. fkrasnda açkça
belirtilmesine ra men üpheli, sank ve di er ki iler bakmndan Yönetmelikin 18/3. fkrasna göre kendili inden ba vurarak rza göstermeleri halinde soru turma evresinde Cumhuriyet
712
düzenleme ile ma durun rzas, bir hukuka uygunluk sebebi olarak özel bir düzenleme alan bulmaktadr96. Bu ba lamda geçerli rzadan söz edebilmek için
rzann ilgilinin serbest iradesine dayanmas ve rza göstermeme hakknn ilgiliye bildirilmi olmas gerekir. Ma durun rzasnn bulunmamas halinde97 de
beden muayenesi yaplabilecek ve vücudundan örnek alnabilecektir. Zira ma dur bu i lemlere katlanma yükümlülü ü altndadr. Söz konusu katlanma yükümlülü ü ise aktif katlm yükümlülü ü eklinde olmayacaktr. Mesela ma dur
kendisi istemedikçe tank olarak ifade vermeye zorlanmamaldr. Muhakeme
süreçlerine aktif katlm açsndan ma dur, tan a de il üpheli ya da san a
benzemektedir98. Bununla birlikte hangi muayene veya örnek alma i lemlerinin
yaplaca  konusunda da ilgiliye bilgilendirilme yaplmaldr. Aksi takdirde
geçerli rza söz konusu olmaz. E er ki i ayrt etme gücünün yoklu u nedeniyle
rza açklama ehliyetine sahip de ilse kanuni temsilcisi rza göstermelidir. Rzann ilgili ki i tarafndan her a amada geri alnmas mümkündür99.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmasndan tanklktan çekinme100
hakkna sahip olanlar tarafndan çekinilebilmektedir101. Tanklktan çekinme
hakkna sahip olanlara muayene ve örnek alnmasna izin vermeme haklarnn
oldu unun önceden bildirilmesi gerekmektedir102. Bu hakka sahip bulunan çocuk ve akl hastalar konusunda kanuni temsilciler tarafndan karar verilmektedir. Ancak bu ki ilerin tankl n hukuki anlam ve sonuçlarn alglayabilecek
durumda olmas halinde onlarn da görü üne ba vurulacaktr. Kanuni temsilcinin üpheli veya sank olmas halinde çekinme hakknn kullanlmas ile ilgili
olarak hakim tarafndan karar verilecektir. Ancak kuruma ba vurulmas ile elde
savcsnn istemi ve kovu turma a amasnda hakim veya mahkeme karar ile tbbi muayenelerinin yaplaca nn ve vücutlarndan örnek alnaca nn hüküm altna alnmasnn çeli kili bir
düzenleme içerdi i ifade edilmektedir. Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 1011. Ancak; ma durun rzas halinde karar alnmasna gerek görmeyen hükmün mefhumu muhalifinden hareket
edildi inde Cumhuriyet savcsnn sulh ceza hakiminden karar talep etmeden önce di er ki ilere rzasn sormas halinde bu ki ilerin rza göstermesi, karar alnmas gereklili ini ortadan
kaldrmayacaktr. Centel/ Zafer s. 279.
96
97
98
ahin / Göktürk, s. 49, Ünver/ Hakeri, s. 398.
lgilinin rzasnn bulunmamas halinde ne ekilde hareket edilece ine ili kin çözüm önerileri
hakknda bkz. Erylmaz, s. 609-610.
99
Turhan Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2006, s. 296.
100
Tanklktan çekinme sebeplerinin belirlenmesi açsndan Yönetmelik, Kanunun 45-46, 48-49.
maddelerinin uygulanaca n eklinde düzenleme getirmektedir.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas ile elde edilecek delillerin ki i ya da yakn
bakmndan aleyhe sonuç do uracak nitelikte olmas nedeniyle ki inin kendisi ve yaknlarn
suçlayc beyanda bulunmaya zorlanamamas ilkesi gere ince böyle bir düzenleme yaplm
oldu u ifade edilmektedir. Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 465.
Centel/ Zafer s. 280.
101
102
713
edilen deliller, davann ileri a amalarnda üpheli veya sank olmayan kanuni
temsilcinin izni olmadan kullanlamayacaktr103.
Soyba nn ara trlmas hususunda sadece hakim ve savc kararyla bu
tedbire ba vurulabilmektedir. Bu sebeple vücuttan örnek alnmas, çocu un
soyba nn ara trlmas amacyla gerçekle tiriliyorsa, ilgilinin rzas geçerli
de ildir. Mesela cinsel saldr suçunun açkl a kavu turulmas için, suç sonucunda ma durun hamile kalmas durumunda, hamile kalnan çocu un
soyba nn tespitine ihtiyaç duyuldu unda, mutlaka hakim ya da Cumhuriyet
savcsnn karar gerekecektir.
d. Sa l a Zarar Verme Tehlikesi Olmamaldr
Kanunun 76/1. fkrasna göre muayene ve örnek almann ki inin sa l na
zarar verme tehlikesi olmamaldr. Söz konusu durum, hekimlerin muayeneye
rza göstermeyen kimseleri etik nedenlerle muayeneden çekinmelerini hakl
göstermeyecektir. Zira rzas olmayan ki ilere tbbi müdahale yaplamamas ile
müdahaleden zarar görecek kimselere tbbi müdahale yaplamamas birbirinden
ayrlmaldr104. Muayene veya örnek alma için yaplabilecek tbbi müdahale
Yönetmelikin 8/3. fkrasna göre hekimlik sanatnn ve tp biliminin kabul ettii yöntem ve araçlarla gerçekle tirilmelidir105. Bu sebeple tpta henüz kabul
edilmemi yeni metotlar kullanlarak, ma dur deney konusu yaplamaz106.
e. Cerrahi Müdahale Söz Konusu Olmamaldr
üpheli veya san n beden muayenesi ve vücudundan örnek alnmasnda
cerrahi müdahaleye izin verilmi ken di er ki iler açsndan bu müdahaleye izin
verilmemi tir. Yönetmeli e göre cerrahi müdahalenin tbbi aletler yardmyla
103
Bu düzenlemenin aile içinde i lenen özellikle cinsel suçlar bakmndan maddi gerçe in ortaya
çkarlmas açsndan sakncal oldu u, zira Mehaz Alman Ceza Kanunundan söz konusu hüküm alnrken Türk ve Alman toplumlarndaki aile yaplarndaki farkllklarn dikkate alnmamas nedeniyle ele tiriye açk oldu u ileri sürülmü tür. Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s.
1012. Bir görü e göre Anayasann 38/5. fkras gere i hiç kimse kendisi ve yaknlar aleyhine
delil göstermeye zorlanamamas bir prensip olarak kabul edildi i için kanuni temsilcinin sank olmas halinde elde edilen delillerin kullanlamayaca  ileri sürülmü tür. Soyaslan, s.258.
Ancak; di er yazarlar yasal temsilci üzerindeki üphenin ya da sanklk sfatnn ortadan
kalkmas halinde bu ki inin rzas ile elde edilen delillerin kullanlabilece ini ifade etmektedirler. Centel/ Zafer s. 280, ahin / Göktürk, s. 50.
104
A HMin 12.06.2007 tarihli Fransaya kar  Frérot kararnda davaya konu olayda iki yl
boyunca her hapishane ziyareti sonras, anüsün sistematik görsel muayenesi de dahil olmak
üzere hükümlünün vücudunun tamamen muayene edilmesinde A HSne aykrlk bulundu una dair karar hakknda bkz. Aykaç, Alper Can, Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Tarafndan
2007 Ylnda Gönderilen Kararlardan ve Hükümlerden Seçmeler ( ngilizceden Çeviri), stanbul Barosu Dergisi Cilt: 82 Say: 3 Yl: 2008, s. 1736.
Turhan, Ceza Muhakemesi, s. 297.
105
106
714
vücutta yaplan tan ve tedaviye yönelik operasyonlar oldu u ifade edilmi tir.
Bu bakmdan örne in, hangi silahtan çkt n tespit amacyla ma durun iç organlarndaki bir kur un çkarlamayacaktr107.
f. Hekim Tarafndan cra Edilmelidir
Di er ki ilerin muayenesi ve onlardan örnek alnmas, hekim veya di er bir
sa lk mesle i mensubu tarafndan yaplacaktr. Kanun, üpheli veya sanklarn
iç beden muayenesi ve vücutlarndan örnek alnmasnda oldu u gibi hekim ya
da hekim d ndaki di er sa lk mesle i mensuplar tarafndan bu i lemlerin
yaplaca n düzenlememi bu konuyu Yönetmelike brakm tr. Buna göre
Yönetmelikin 7/2. fkrasnda beden muayenesi yapma yetkisi sadece hekime
verilmi tir. Bunun sebebi, ma dur ve di er ki iler bakmndan iç ve d beden
muayenesi ayrmna gidilmemi olmasdr108. Vücuttan örnek alnmas ise Yönetmelikin 8/2. fkrasna göre hekim tarafndan yaplabilece i gibi onun gözetiminde sa lk mesle i mensubu di er ki i tarafndan da yaplabilecektir. Ma dur ve di er ki iler bakmndan kanuni düzenleme yaplmakszn konunun tümüyle Yönetmelike braklmas ele tiriye açktr109.
V. KANUN YOLU, ELDE ED LEN B LG LER N AKIBET , HUKUKA
AYKIRI MUAYENE VE ÖRNEK ALMA
A. Kanun Yolu
Gerek üpheli ve sanklar gerekse ma dur ve di er ki iler bakmndan ba vurulacak olan beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas i lemlerine ili kin
alnacak hakim veya mahkeme kararlarna itiraz edilebilecektir. tiraz, hakim
kararlar ile kanunun gösterdi i hallerde mahkeme kararlarna kar  kanunda
gösterilen ki iler tarafndan yedi gün içinde karar veren mercie yaplan ba vuru
sonras kararn yeniden incelenmesini sa layan ola an bir kanun yoludur110.
Tanmdan da anla ld  üzere kural olarak mahkeme kararlarna kar  itiraz
107
108
Turhan, Ceza Muhakemesi, s. 297.
109
Bu konuda Kanuna di er ki iler üzerinde iç ve d beden muayenesi ile ilgili hükümler konulmas gerekti i ileri sürülmü tür. Bunun özellikle muayeneler serisi olarak adlandrlan kitle testlerinin hukuka uygunlu unun sa lanmas için bir zorunluluk oldu u vurgulanmaktadr.
Ünver/ Hakeri, s. 398. Mehaz Alman Ceza Hukukunda soru turmay yürüten görevlilere bir
gruba toplu halde gen testi yaplmas imkan tannmaktadr. Böylece sk artlara tabi bir ekilde birden fazla insann suç te kil eden fiille olan ili kisi ayn anda genetik olarak ara trlabilmektedir. Wolters, s. 41.
110
Farkl tanmlar için bkz. Centel/ Zafer s. 743, Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 1669, Özbek/
Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 720, Öztürk/ Tezcan/ Erdem/ Srma/ Sayglar/ Alan,
s.564, ahin / Göktürk, s. 224.
715
yoluna gidilememektedir. Mahkeme kararlarna kar  itiraz kanun yoluna gidilebilmesi için kanunda bu konunun hüküm altna alnm olmas gerekmektedir.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumunda itiraz hususunda
Kanunda bu ekilde düzenleme yoluna gidilerek itiraz kanun yoluna ba vurulmas imkan sa lanm tr. Yine kuruma ba vurulmasna ili kin kararn savclk
makam karar olmas bakmndan zorunlu olarak kanuni bir denetim öngörülmü tür. Zira gecikmesinde saknca bulunan hallerde Cumhuriyet savcs tarafndan karar verilmesi halinde bu kararn yirmi dört saat içerisinde hakim ya da
mahkemenin onayna sunulmas zorunlulu u hüküm altna alnm tr. Aksi halde onaylanmayan kararlar hükümsüz kalmakta ve elde edilen deliller kullanlamamaktadr111.
B. Elde Edilen Bilgilerin Akbeti
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumuna ba vurulmas hallerinde alnm olan örnekler üzerinde yaplan inceleme sonuçlarnn ki isel
veri112 niteli ini haiz oldu u ve ba ka bir amaçla kullanlamayaca  ve dosya
içeri ini ö renme yetkisine sahip olanlar d nda kimseye verilemeyece i Kanunda hüküm altna alnm tr. Elde edilen bilgiler kovu turmaya yer olmad 
kararna itiraz süresinin dolmas, itirazn reddi, beraat veya ceza verilmesine yer
olmad  karar verilip kesinle mesi halinde Cumhuriyet savcsnn huzurunda
derhal yok edilecek ve bu durum dosyasnda korunmak üzere tutana a geçirilecektir113. Kanunda bu bilgilerin ne ekilde yok edilece i belirtilmemesine ra men Yönetmelik bunlarn Cumhuriyet savcsnn uygun görece i usullerle yok
edilece ini hüküm altna alm tr.
Bununla birlikte olay yerinde elde edilen di er delillere ili kin hükümler
Yönetmelikte sakl tutulmu tur. Burada de inilmesi gereken bir husus da mahkumiyet karar verilmesi halinde elde edilen bilgilerin yok edilmesi zorunluluunun bulunmad na ili kindir114. Ancak bu bilgilerin nerede saklanaca  ve
111
Kanunun 75/1. ve 76/1. fkralar.
112
Ki isel veri kavram, doktrinde en yaygn anlamyla belirli veya kimli i belirlenebilir bir
ki iye ili kin bütün bilgiler olarak tanmlanmaktadr. Klnç, Do an, Anayasal Bir Hak Olarak
Ki isel Verilerin Korunmas, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 61 Say: 3
Yl: 2012, s.1093; Özgenç, zzet, Türk Ceza Kanunu Gazi erhi Genel hükümler, Ankara,
2005, s.868.
Kanunun 80/2. fkras.
113
114
Elde edilen bilgilerin yok edilmesi zorunlulu unun bulunmad  dü ünüldü ünde konunun
Kanunda açkça düzenlenmesinin gerekmekte oldu u, zira Yönetmelik hükümleri gere i fizik kimli in tespiti çerçevesinde elde edilen bilgiler mahkumiyet kararnn varl  halinde arivlenmekte oldu u, benzer hükümlere söz konusu kurum için de yer verilmesinin yerinde
olaca  ifade edilmektedir. Özbek/ Kanbur/ Do an/ Bacaksz/ Tepe, s. 475. Ayrca, verilerin saklanmas halinde bunun bir önleme tedbiri niteli ine büründü ü, ceza muhakemesi sü-
716
daha sonra kimler tarafndan hangi ko ullarla ve hangi amaçla kullanlabileceine dair açk bir düzenleme mevcut de ildir115. Mehaz Alman Ceza Usul Hukukunda ise usulüne uygun olarak beden muayenesi yoluyla elde edilen bilgilerin kullanm açsndan kan tahlilleri ve vücuttan alnan hücreler sadece, bunlarn alnmasna sebep olan veya bununla ba lantl ceza yarglamas için kullanlabilmektedir. Böylece alnan maddelerin söz konusu ceza yarglamas için artk
gerekli olmad  durumlarda derhal yok edilmesi zorunlulu u da söz konusu
olmaktadr116.
C. Hukuka Aykr Muayene ve Örnek Alma
Suç ad verilen fiiller, ki ilerin en önemli haklarn ihlal etmektedir. Hukuk
devleti ise insan haklarnn toplum ya amnda gerçekle tirilmesini sa lamaya
çal mann yannda adaleti ve güvenli i sa lamak gayesiyle suçlulukla mücadele etmektedir. Bununla birlikte suçlulukla mücadelenin yo unlu unu diledi imiz gibi artrabilmemiz her zaman mümkün olamamaktadr.
öyle bir yere
gelmektedir ki suçlulukla mücadele, ki ileri suçluluktan daha çok tehdit eder bir
noktaya ula maktadr117. Bu nedenledir ki her eyin delil olabildi i, delil serbestisi ilkesinin geçerli oldu u ceza muhakemesinde maddi gerçe in ara trlmasna delil yasaklar ile baz kstlamalar getirilerek ki isel ve toplumsal de erlerin
korunmas amaçlanm tr.
Ceza muhakemesinde hukuka aykr olarak elde edilmi deliller kullanlamamaktadr. Kanunun 217/2. fkrasna118 göre yüklenen suç sadece hukuka
uygun bir ekilde elde edilmi delillerle ispatlanabilmektedir. Hükmün mefhumu muhalifinden hareket edildi inde hukuka aykr olarak elde edilmi bir delille yüklenen suçun ispatlanmasnn mümkün olmad  sonucuna ula lmaktadr.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumuna ba vurulabilmesi için
Kanundaki artlarn mutlak surette yerine getirilmesi gerekmektedir. Mesela;
yetkisiz hakimin muayene karar vermesi, suçun belli bir a rlkta olmas art-
reçlerinin bir suçun i lenmesiyle devreye girdi i ve amacnn bir suçun önlenmesinden çok i lenmi olan suçun ksa sürede aydnlatlmas oldu u birlikte de erlendirildi inde verilerin
saklanmasnn ceza muhakemesi snrlar içinde kalaca  ifade edilmektedir. Bayzit, s. 119.
115
116
Yldz, s. 302.
Wolters, s.38.
117
Öztürk, Bahri, Yeni Ceza Muhakemesi Kanununda Delil Yasaklar, Hukuki Perspektifler
Dergisi, Say: 3, Nisan 2005, s.131. Yazar, Kanun sistemati imiz açsndan delil yasaklarnn
soru turma ve kovu turma evresinin her a amasnda dikkate alnd n, zira hukuka aykr delile dayanarak iddianame düzenlenmesi halinde bu aykrl n iddianamenin iadesi nedeni haline getirildi ini ifade etmektedir.
118
Söz konusu hüküm, Anayasann 38/6. fkrasnda düzenlenen ve mutlak bir delil de erlendirme yasa  öngören Kanuna aykr olarak elde edilmi bulgular, delil olarak kabul edilemez.
hükmünün Kanundaki kar l n olu turmaktadr. Öztürk, s.134.
717
nn gerçekle memesi, muayenenin ki inin sa l n tehlikeye sokmas, gecikmesinde saknca bulunmamasna ra men Cumhuriyet savcsnn karar ile kuruma
ba vurulmu olmas hallerinde119 hukuka aykr olarak yaplm bir muayene ve
vücuttan örnek alnmasndan söz edilecek ve bu i lemler sonucunda elde edilen
deliller, yasak deliller kapsamnda de erlendirilerek ceza muhakemesinde kullanlamayacaktr. Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmasna ili kin hükümlerin, susma hakknn ki inin sadece kendisine isnat edilen fiile yani beyanda bulunma yükümlülü üne ili kin oldu u birlikte de erlendirildi inde susma
hakknn ihlali olmad  açktr120. Bu nedenle de ki iler susma hakkn kullandklarn söyleyerek bu i lemleri reddedemeyeceklerdir121.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumuna hukuka aykr bir
ekilde ba vurulmas halinde uygulayanlar açsndan görev suçu olu acaktr122.
Zira Türk Ceza Kanununun 287. maddesinde yetkili hakim ve savc karar olmakszn ki iyi genital muayeneye göndermek veya bu muayeneyi yapmak suç
olarak düzenlenmi tir. Yine yetkili hakim ve savc karar olmakszn genital
muayene d ndaki iç ve d beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas durumunda Türk Ceza Kanunu ba lamnda yaralama suçu olu acaktr123. Ayrca
hukuka aykr olarak kuruma ba vurulmas nedeniyle Kanunun 141. maddesi
ve devamnda düzenlenen hukuka aykr koruma tedbirleri nedeniyle tazminata
ili kin hükümler uygulanamayacaktr124. Zira beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kurumu söz konusu maddelerde düzenlenen tazminat hakknn
kapsamna girmemektedir. Bununla birlikte ki iler Borçlar Kanunu hükümleri
gere i tazminat davas açarak maddi ve manevi nitelikteki zararlarn genel
hükümlere göre talep edebileceklerdir125.
VI. SONUÇ
Hukuk devleti kavram, do al olarak hukuka toplum içinde daha çok yer
verilmesine yol açmakta ve hakimler de verilen sözlerin sonuncu gardiyan ha119
Centel/ Zafer, s. 280; Kunter/ Yenisey/ Nuho lu, s. 1467.
120
1966 ylnda Amerikan Yüksek Mahkemesi Schmerber vd./California kararnda susma hakknn sadece san n kendisi aleyhine verece i ifadeler bakmndan geçerli oldu unu, vücudundan kan alnmas gibi di er emare türü delilleri kapsamad n ifade etmi tir. Centel/ Zafer, s.
282.
Söz konusu görev suçunun ihmali ekilde de ortaya çkabilece i ifade edilmektedir. nci, s.
132.
121
122
123
124
125
Kanunda vücut dokunulmazl , özel hayatn gizlili i gibi temel haklara bir müdahale niteliinde olan kuruma hukuka aykr bir ekilde ba vurulmas halinde ki ilerin u radklar zararlar tazmin imkan sa layan bir düzenlemenin olmamas ele tirilmektedir. nci, s. 133.
718
line gelmektedirler. Ancak; hukuk her eye yant verememekte dolaysyla da
bütün erdemleri ta yan bir hukuk normu dü üncesi de gerçekd  kalmaktadr126. Bu ba lamda bugün eksikli ini fazlasyla hissetti imiz hukuk ve onun
yansmas olan evrensel adaleti sadece bir ide veya bir sonuç olarak görmek de
bizi eksikli ini hissettiklerimize kavu turmayacaktr127. Tam da bu noktada hukuk devleti, hak ihlallerinin sradanla t , özgürlüklerin kstland  bir toplumdan çok insan ve insani de erleri merkezine koyan bir ceza adaleti sistemine sahip bir hukuk toplumunun varl n gerekli klmaktadr. Beden muayenesi
ve vücuttan örnek alnmas kurumuna Kanunumuzda yer verilmesi de böyle bir
aray n sonucunu ifade etmektedir.
Ceza muhakemesinde maddi gerçe e ula mak için her yola ba vurulmas
kabul edilmedi ine göre hukuk devleti ilkesi ve insan haklarnn bir gere i olarak, temel hak ve özgürlüklere müdahale niteli i ta yan beden muayenesi ve
vücuttan örnek alnmas kurumuna Ceza Muhakemesi Kanununda ilk defa yer
verilmi ve artlar açkça düzenlenmi tir. Böylelikle insan haklar açsndan
müdahale ve snrlamalar en aza indirgenmekte, delilden san a ula ma ilkesi
hayata geçirilirken modern kanunlarda yer alan bilimsel delil a amasna da geçilmi olmaktadr.
Kuruma kural olarak hakim ya da mahkeme karar ile ba vurulabilmesi ve
hekim tarafndan uygulanyor olmas güvenceli olmasnn yannda gecikmesinde saknca bulunan hallerde Cumhuriyet savcsna da karar verme yetkisinin
verilmesi nedeniyle bu hükmün istisna hükmü oldu u ve sadece bu hallere özgü
durumlarda uygulanmas gerekmektedir. üpheli veya sanklar açsndan iç ve
d beden muayenesi ayrm yaplm ken iç beden muayenesinin Kanunda düzenlenmesi d beden muayenesinin de Yönetmelik hükümlerine braklmas
kanunla düzenleme artn ta mamas nedeniyle ele tiriye açktr. Ki ilerin
temel hak ve özgürlüklerine müdahale niteli i ta yan bu hususta kanun koyucu
tarafndan düzenlemeye gidilmesi gerekmektedir.
Yine koruma tedbirlerinde oldu u gibi orantllk ve ikincillik ilkeleri gerei kuruma ba vurulmasnda ki ilerin sa l na zarar verme tehlikesinin olmamas gerekmektedir. Bu artn hukuki bir kavramdan çok tbbi bir kavram olmas nedeniyle hekim görü ü alnacaktr. Ma dur ve di er ki iler bakmndan ek
olarak cerrahi müdahalede bulunmama artnn getirilmi olmas, ki i haklar
bakmndan güvenceli olmu tur. Kuruma ba vurulmasnda ki ilerin rzalarnn
aranp aranmayaca  noktasnda uygulama ve doktrin açsndan tart malar söz
126
Chevallier, Jacques, Hukuk Devleti, Çeviren; Gürcan, Ertu rul Cenk, maj Yaynevi, Ankara,
Eylül 2010, s.145.
127
Balc, Muharrem, Giri : Ki ilik Yarlmasna U ramadan Hukuksal Pratik, Genç Hukukçular
Hukuk Okumalar Birikimler 1, stanbul, Ekim 2003, s.9.
719
konusu olmasna ra men rza unsuruna sadece tanklktan çekinme hallerinde
yer verilmi tir. Ele tiriye açk bu hususta ki ilere kendisine yaplan i lemlere
katlanma zorunlulu u öngörülmü ancak sa lk kavramnn ki inin tam bir iyilik halini ifade etmesi ve rza söz konusu de ilken i lem yaplmas konusunda
hekimler tarafndan yaplan ele tirilerin dikkate alnarak rza unsuruna Kanunda yer verilmesi yerinde olacaktr. Yönetmelik ise kuruma ba vurulmasnn
artlarn net bir ekilde ifade etmesi gerekirken ço u konuda Kanunun tekrarndan ibaret kalm tr.
snat edilen suçun belli bir a rlkta olmas art bakmndan söz konusu suçun bu snrn altnda olmas halinde ki inin kendisini aklayabilmesi için kuruma ba vurulabilmesi gerekmektedir. Ki inin bedeninden rzas olmakszn örnek alnmasnn nemo tenetur ilkesine aykrlk te kil edece i ifade edilmesine
ra men koruma tedbiri benzeri bu kuruma ba vurulmasnda niteli i gere i zorlama unsuru yer almaktadr. Bu bakmdan ceza muhakemesi kurumlar ile ki i
haklar arasndaki denge orantllk ilkesi ile sa lanmaktadr.
Beden muayenesi ve vücuttan örnek alnmas kararna kar  itiraz kanun
yoluna ba vurulabilmektedir. Ayrca gecikmesinde saknca bulunan hallerde
Cumhuriyet savcs tarafndan alnan kararn hakim veya mahkeme onayna
sunulmas zorunlulu u getirilerek kanuni bir denetim öngörülmü tür. Hukuka
aykr olarak elde edilen bilgilerin ceza muhakemesinde kullanlamayacak olmas kabul edilmesine ra men bu bilgilerin akbeti hakknda Kanunda hüküm
sevk edilmemi tir. Bu açdan Ki isel Verilerin Korunmas Kanunu Tasars ile
DNA Verileri ve Milli DNA Veri Bankas Kanunu Tasarsnn kanunla mas
ile bu eksiklik tamamlanacaktr. Zira suçluluk ile mücadele edilmesi ve suç
i lenmesinin önlenmesi açdan DNA veri bankalarnn varl  sayesinde DNA
analiz yöntemi etkili bir ekilde gerçekle tirilirken ayn zamanda hukuka aykr
elde edilen bilgilerin akbeti ile ilgili önemli bir adm atlm olacaktr. Kuruma
ba vurulmasna ili kin artlar Kanunla belirlenmi ve Yönetmelikle de düzenlenmi olmas nedeniyle bu artlara uyulmakszn yaplan i lemler hukuka aykrlk te kil etmekte bu mutlak bir delil de erlendirme yasa  oldu u için elde
edilen deliller ceza muhakemesinde kullanlamamaktadr. Yine hukuka aykr
bir ekilde bu kuruma ba vurulmas halinde uygulayclar açsndan icrai veya
ihmali olarak i lenebilen yaralama suçu söz konusu olacak, bu ki ilerin kamu
görevlisi olmas halinde ise yetkili hakim ve savc karar olmakszn ki iyi
genital muayeneye göndermek veya bu muayeneyi yapmak suçu söz konusu
olacaktr. Ayrca hukuka aykr olarak bu kuruma ba vuruldu u hallerde ki ilerin zararlarn tazmin etmesi konusunda Kanunda hüküm bulunmamas bir
eksiklik olmasna ra men ki iler Borçlar Kanunu hükümleri gere i tazminat
davas açarak maddi ve manevi nitelikteki zararlarn genel hükümlere göre
talep edebileceklerdir.
720
KAYNAKÇA
Arcan, Nadir, Beden Muayenesi ve Hekimlik Uygulamalar, Fasikül Aylk Hukuk
Dergisi, Yl: 2, Say: 7, Haziran 2010.
Aykaç, Alper Can, Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Tarafndan 2007 Ylnda Gönderilen Kararlardan ve Hükümlerden Seçmeler ( ngilizceden Çeviri), stanbul Barosu
Dergisi Cilt: 82 Say: 3 Yl: 2008.
Balc, Muharrem, Giri : Ki ilik Yarlmasna U ramadan Hukuksal Pratik, Genç Hukukçular Hukuk Okumalar Birikimler 1, stanbul, Ekim 2003.
Bayzit, Tu ba, Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek
Alnmas, Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi, zmir, 2007.
Bçak, Vahit, Suç Muhakemesi Hukuku, Ankara, Seçkin Yaynevi, Eylül 2011.
Cengiz, Serkan/Demira , Fahrettin/ Ergül, Teoman/ McBride, Jeremy/ Tezcan, Durmu , Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Kararlar I  nda Ceza Yarglamas Kurum
ve Kavramalar, Avrupa Konseyi ve Türkiye Barolar Birli i Ortak Projesi, Ankara,
Kasm 2008.
Centel, Nur, Ceza Muhakemesi Hukukunda Vücudun Muayenesi, Facultatis Decima
Anniversia, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 10. Yl Arma an, stanbul,
1993.
Centel, Nur/ Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, stanbul, Beta Yaynlar,
Eylül 2013.
Chevallier, Jacques, Hukuk Devleti, Çeviren; Gürcan, Ertu rul Cenk, maj Yaynevi,
Ankara, Eylül 2010.
Cihan, Erol/ Yenisey, Feridun, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yaynlar, stanbul,
1996.
Ekici ahin, Meral, Ceza Hukukunda Rza, On ki Levha Yaynclk, stanbul, Ocak
2012.
Erem, Faruk, Ceza Usulü Hukuku, Sevinç Matbaas, Ankara, 1978.
Erylmaz, Mesut Bedri, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, Ankara, Seçkin Yaynevi,
Kasm 2012.
Feyzio lu, Metin, Ceza Muhakemesinde Vicdani Kanaat, Ankara 2002.
nci, Safiye Özen, 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununda Beden Muayenesi ve
Vücuttan Örnek Alnmas, zmir Barosu Dergisi, Ocak 2007.
Klnç, Do an, Anayasal Bir Hak Olarak Ki isel Verilerin Korunmas, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 61 Say: 3 Yl: 2012.
Kzlarslan, Hakan, Ceza Muhakemesi, Adli Tp, Adli Bilimlerde Vücudun Muayenesi
- Örnek Alma, Doktrin ve Uygulama, Ankara, A ustos 2007.
721
Koca, Mahmut, Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller, Ceza Hukuku Dergisi, Yl: 1,
Say: 2, Aralk 2006.
Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku dal olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Kazanc
Hukuk Yaynlar, stanbul, 1981.
Kunter, Nurullah/ Yenisey, Feridun/ Nuho lu, Ay e, Muhakeme Hukuku Dal Olarak
Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yaynlar, stanbul, Ekim 2010.
Mahmuto lu, Fatih Selami, Beden Muayenesi, Fasikül Aylk Hukuk Dergisi, Yl: 2,
Say: 7, Haziran 2010.
Meyer-Gossner, Reform des Rechtsmittelsystems n Strafsachen, StV 1997, s. 212 vd.
Özbek, Veli Özer, Tbbi Deliller ve Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: III, Say: 2, stanbul, Yeditepe Üniversitesi Yaynlar, 2006.
Özbek, Veli Özer/ Kanbur, M. Nihat/ Do an, Koray/ Bacaksz, Pnar/ Tepe, lker,
Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Seçkin Yaynevi, Eylül 2012.
Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yaynlar, Ankara, 2005.
Özgenç, zzet, Türk Ceza Kanunu Gazi erhi Genel hükümler, Ankara, 2005.
Öztan, Bilge, Medeni Hukukun Temel Kavramlar, Turhan Kitabevi, 18. Bas, Ankara,
A ustos 2005.
Öztürk, Bahri/ Tezcan, Durmu / Erdem, Mustafa Ruhan/ Srma, Özge/ Sayglar,
Yasemin F./ Alan, Esra, Nazari ve Uygulamal Ceza Muhakemesi Hukuku Ders Kitab, Ankara, Seçkin Yaynevi, Ekim 2010.
Öztürk, Bahri, Yeni Ceza Muhakemesi Kanununda Delil Yasaklar, Hukuki Perspektifler Dergisi, Say: 3, Nisan 2005.
Roxin, Claus/ Schünemann, Bernd, Strafverfahrensrecht, 26. Auflage, München 2009;
27. Auflage, München 2012.
Sevük, Handan Yoku , Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirki ilik, stanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Mecmuas, Cilt: LXIV, Say: 1, stanbul, 2006.
Soyaslan, Do an, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Yetkin Yaynlar, 2010.
ahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Kanunu Gazi erhi, Ankara 2005.
ahin, Cumhur/ Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Ankara, Seçkin
Yaynevi, Ocak 2013.
Toroslu, Nevzat/ Feyzio lu, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, Sava Yaynevi, Ekim 2008.
Turhan, Faruk, Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Tp Hukuku (Özellikle
A HM Kararlar I  nda üpheli veya San n Zorla Muayenesi Konusunun De erlendirilmesi), V. Türk-Alman Tp Hukuku Sempozyumu-Tp Ceza Hukukunun
Güncel Sorunlar, Ankara, Türkiye Barolar Birli i Yaynlar, 2008.
722
Turhan Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Asil Yaynevi, Ankara, 2006.
Ünver, Yener/ Hakeri, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt 1, Ankara, Adalet Yaynevi, Mays 2013.
Üzülmez, lhan, Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçlar, Türkiye Barolar
Birli i Dergisi, Say 58, Mays-Haziran 2005.
Yenisey, Feridun, Beden Muayenesi ve Örnek Alma: 12. Ulusal Adli Tp Günleri, Adli
Tp Kurumu Yaynlar 15, Antalya, 28 Eylül- 2 Ekim 2005.
Yldz, Ali Kemal, Ceza Muhakemesi Hukukunda Bilirki ilik, Erzincan Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: X, Say: 3-4, Erzincan, Aralk 2006.
Wolters, Gereon, Alman Ceza Usul Hukukunda Bedensel Muayene ve DNA Analizi;
Çeviren; Gündo du, Fatih, Fasikül Aylk Hukuk Dergisi, Yl: 2, Say: 7, Haziran
2010.
NTERNET KAYNAKLARI
http://www.tdk.gov.tr
http://www.mevzuat.basbakanlik.gov.tr
http://www.anayasa.gov.tr
http://www.tbmm.gov.tr
http://www.yargitay.gov.tr
http://www.echr.coe.int
http://www.anayasa.gen.tr
http://www.barobirlik.org.tr
http://www.istanbulbarosu.org.tr
http://www.izmirbarosu.org.tr

türk ceza muhakemes hukuku`nda beden muayenes ve vücuttan

Transkript

Benzer belgeler

Bu kart›n sahibinde Asperger sendromu ile birlikte Otizm hastal

AKLA VE KALBE GİDEN İLETİŞİM YOLLARI CEO Plus Yazar: Fatoş

Beden Haritası ve Erojen Bölgelerin Nöropsikanalizi

Antropometriye Giriş

Cezaevine kabulü uygun görülen malların kuruma

Beden Dili

Direkt-TR 3/06 Kopie.indd