inmeli hastanın pozisyonlanması ve mobilizasyonu

inmeli hastanın pozisyonlanması ve mobilizasyonu

İNMELİ HASTANIN
POZİSYONLANMASI VE
MOBİLİZASYONU
Dr. Fzt.Özden Erkan Oğul
MSG İnme Rehabilitasyon ve Araştırma
Ünitesi
İÇERİK
1- Hastanın doğru pozisyonlanması
2- Transfer teknikleri
3- Pozisyonlama ve transferler sırasında
dikkat edilecek noktalar
Doğru Pozisyonlama
•  Hastanın doğru pozisyonlanması iyileşmenin en önemli
kompanentidir. Rahat ve ağrısız pozisyonlama ;
1- İyi dinlenme süresi yaratır.
2- Yatak yarası riskini azaltır.
3-Anormal kas tonusu oluşuma riskini azaltır.
4- Kontraktür oluşma riskini azaltır.
POZİSYONLAMALAR
•  İnmeli hastada 3 tip pozisyonlama tarif
edilmektedir.Anormal tonus riskini
azaltması bakımından bazıları daha
etkilidir.
ETKİLENEN TARAF
ÜZERİNE YAN YATMA
* Etkilenen omuz protraksiyonda ve
90˚ fleksiyonda, dirsek ve el bileği
ekstansiyonda yerleştirilmelidir. Ön
kol supinasyondadır.
* Omuzun eksternal rotasyonda
pozisyonlanması alternatifdir.
* Etkilenen alt ekstremitede kalça ve
dizin hafif fleksiyon açısı ile
pozisyonlandırılır.
* Hasta iki ekstremite arasına ve
sırta yastık konularak desteklenir.
SAĞLAM TARAF ÜZERİNE
YAN YATMA
•  Hemiplejik üst ekstremite
bir yastık üzerinde omuz
protraksiyonda, dirsek ve
el bileği ekstansiyonda
yerleştirilmelidir.
•  Kalça protraksiyonda,
kalça ve diz fleksiyonda
yerleştirilmelidir. Bu
pozisyonda iki alt
ekstremite arasına yastık
konulabilir.
• 
SIRTÜSTÜ POZİSYON
Dirsek, sakrum , topuk ve ayak bileği
lateral kenarına basının yoğun olduğu
pozisyondur.
Bu nedenle dikkatli kullanılması gerekir.
– 
– 
SIRTÜSTÜ POZİSYON
Baş sağlam tarafa hafif lateral fleksiyonda, etkilenen
tarafa rotasyonda pozisyonlanmalıdır.
Omuz eklemi
altına yerleştirilen bir ince havlu ile
protraksiyona alınmalıdır. Tüm üst ekstremite altına
yerleştirilen yastıkla eleve edilir. Omuz abduksiyonda,
dirsek ve el bileği ekstansiyonda ve önkol supinasyonda
pozisyonlanmalıdır.
SIRTÜSTÜ POZİSYON
•  İleri dönemde oluşabilecek
spastisiteyi önlemek için ön kolu
antispastik paterne yerleştiren
pozisyon atellerinden yaralanılıbilir.
SIRTÜSTÜ POZİSYON
SIRTÜSTÜ POZİSYON
– Üst ekstremite için alternatif pozisyon; omuzun
90˚ abduksiyon ve eksternal rotasyona getirilerek
pozisyonlanmasıdır.
–  Kalçada retraksiyon ve alt ekstremitede
eksternal rotasyonu engellemek içinde kalça altına
yastık yerleştirilmelidir.
SIRTÜSTÜ POZİSYON
•  Ayak bilekleri 90 derecede
pozisyonlanmalı, gerekirse bunu korumak
için ayak bileği istirahat atelleri
kullanılmalıdır.
ORTEZLEME
•  AFO (Ankle-Foot
Orthesis)
•  El bileği dinlenme
splinti
•  İnmeli hastanın erken dönemde mobilizasyonu
ileri dönem komplikasyonların önlenmesi ve
rehabilitasyon uygulamalarının etkinliğini
arttırmak için çok önemlidir. Dolayısı ile
hastaya mümkün olan en kısa sürede yatak içi
mobilizasyonun kazandırılması ve uygun
transfer teknikleri ile gün içinde mutlaka
mobilize edilmesi gerekir.
DÖNME
Sağlam tarafa dönme:
1. 
Eller orta hatta birleştirilmeli
ve dönmeye kollar ve gövde ile
başlanmalıdır.
2. 
İki alt ekstremite hastanın
ayak tabanları yatak üzerinde
olacak şekilde yerleştirilir.
3. 
Pelvisi döndürmek için hastaya
bir miktar yardım edilebilir.
Etkilenen tarafa dönme:
Daha kolaydır ve herhangi
bir yardım gerektirmez.
Sağlam kol ve bacağını
kullanarak döner. Etkilenen
tarafa döndüğünde yine
omuz protraksiyonda
olmalıdır.
TRANSFER TEKNİKLERİ
*Transfer yapılmadan önce ortam
hazırlanmalı:
-Tekerlekli sandalye (T.S) yatağa
45 derecelik açı ile hastanın sağlam
tarafından yerleştirilir.
-Yatak T.S ile aynı boya getirilir ve
her ikisinin frenleri kilitlenir.T.S’
nin ayak destekleri transfer
sırasında hastayı engellemeyecek
pozisyona getirilir.
Yataktan Tekerlekli Sandalyeye Transfer
(Ayakta Durma Hareketi ile)
Hasta transfer için
hazırlanmalıdır:
- Hastaya transfer sırasında
ne yapılacağı ve ne beklendiği
kademe kademe izah edilir.
- Hasta oturur pozisyona
geldikten sonra yatağın ucuna
gelip ayaklarını tam olarak yere
basar.
Yataktan Tekerlekli Sandalyeye Transfer
(Ayakta Durma Hareketi ile)
* Tüm bu hazırlıklardan sonra hasta T.S’ nin yan
tutamacından destek alarak ayağa kalkar. Bu
arada yardımcı olacak kişi hastanın diğer
tarafında kuvvetsiz dizini destekleyerek hastanın
ayağa kalkmasına yardımcı olur.
***Burada temel nokta hastanın tam olarak
doğrulmasıdır. ***
Yataktan Tekerlekli Sandalyeye Transfer
(Ayakta Durma Hareketi ile )
•  Hasta tam olarak
doğrulduktan sonra kuvvetli
bacağı ile adım alır. Bu onun
vücudunu döndürmesi için
imkan sağlar.Daha sonra elini
T.S’ nin diğer kol tutamacına
değiştirerek olduğu
yerde döner ve oturur.
Yataktan T.S’ e , T. S’ den Yatağa
Transfer ( İki Kişi İle ) :
Transfere başlamadan önce
hastadan sağlam kolu ile zayıf
kolunu desteklemesi (kenetleme)
istenir.
Bir kişi hastanın arkasına geçip
kendi kollarını hastanın kolları
altından geçirerek hastayı
desteklerken diğer kişi hastayı diz
altında kavrar.
Hasta pozisyonlama ve
transferi sırasında dikkat
edilecek noktalar
–  Transferi gerçekleştirecek kişinin bel
sağlığı koruma prensiplerini hasta
pozisyonlama ve transferi sırasında
kullanması
–  İnmeli hastaya zarar vermemek için
uyulması gereken kurallar
Bel sağlığı koruma prensiplerinin
hasta pozisyonlama ve transferi
sırasında kullanımı
.Doğru ve düzgün duruş
- Yere sağlam basarak, ayaklar arası mesafe omuzlar
hizasında açık ve ayaklar onu on geçe pozisyonunda
- Yük vücuda simetrik dağıtılarak
- Kişiler arasında yükün eşit dağıtılması
.Sanal Cihazlama
.Komut Verme
.Hastanın kalkmaya hazır hale getirilmesi
İnmeli hastaya zarar vermemek
için uyulması gereken kurallar
•  İnmeli hastanın yatak içindeki
bakımı ve pozisyonu verilirken
hastanın yapabildiği
hareketlerden doğru şekilde
maksimum faydalanılmalı:
Örnek: Köprü kurma ile yatak
kenarına yada ucuna kayma
İnmeli hastaya zarar vermemek
için uyulması gereken kurallar
!!! İnmeli hastanın
pozisyonlanması, bakımı
ve transferi sırasında
hastanın felçli kolunu
çekiştirmeyiniz !!!
İnmeli hastaya zarar vermemek
için uyulması gereken kurallar
•  Hasta dönerek oturur
pozisyona geçer geçmez;
(eğer fzt tarafından omuz
askısı kullanımı önerilmişse)
transferden önce
Omuz askısının takılmasıdır.
Transferler omuz askısı
takıldıktan sonra
gerçekleştirilmelidir.
Özet
Hastanın yanlış kavranması, pozisyonlanması ya da
transferi hastanın ileri dönem fonksiyonel iyileşmesi
üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
Hastanın erken dönem rehabilitasyonu sürecince
kazandığı becerileri günlük yaşamına aktarabilmesi için
fizyoterapi - hemşire uygulamaları paralellik
göstermelidir.
BARTHEL İNDEKSİ
Barthel İndeksi kişinin günlük yaşam
aktivitelerindeki fiziksel bağımsızlığı
değerlendiren, 10 maddeden oluşan
bir ölçektir. Bu alanlar;
•  Beslenme,
•  Tekerlekli sandalyeden yatağa transfer (veya tersine)
ve yatakta oturma,
•  Kişisel bakım (yüz yıkama,saç tarama,diş
fırçalama,traş)
•  Tuvalet kullanımı,
•  Banyo yapma,
•  Düz yüzeyde yürümek (veya yürüyemiyorsa tekerlekli
sandalyeyi sürmek)
•  Merdiven inip çıkma,
•  Giyinme (ayakkabı bağını bağlamak,kemerini
takabilmek),
•  İdrar kontrolü,
•  Dışkı kontrolü.
•  Beslenme
– 
0: Kendi beslenemez,
– 
5 : Kesme, yağ sürme vs. de yardıma
ihtiyaç duyar.
– 
10 : Bağımsız (Herhangi bir yardımcı cihaz
kullanabilir).
•  Tekerlekli sandalye / Yatak
transferleri:
–  0: Yatağa bağımlı
–  5; Oturabilir, ancak transfer için
maksimum yardım gerekir
–  10: Transfer için çok az yardım (sözel veya
fiziksel) veya süpervizyon gerekir,
–  15 : Bağımsız
•  Kişisel bakım :
–  0: Kişisel bakım için başkasına muhtaç,
–  5 : Bağımsız. Yüzünü yıkar, saçını tarar,
dişlerini fırçalar.
•  Tuvalet kullanımı:
–  0: Bağımlı
–  5 : Yardıma ihtiyacı vardır.
–  10 : Bağımsız
•  Vücut banyosu:
–  0: Yardıma ihtiyacı vardır.
–  5: Bağımsızdır.
Düzgün zeminde yürüme:
–  0: Bağımlı
–  5: Yürüyemiyor fakat T.S ile kendi başına
40-50m köşeleri dönecek şekilde gidebilir.
–  10: 40-50 metreyi düz yüzeyde yardımla
yürüyebilir. Yürüme için gerekli işlemlerde,
örneğin ortezleri giyip çıkarmada yardıma
(fiziksel veya sözel) gereksinim duyar.
–  15: Yardımsız olarak 40-50 metre düz
yüzeyde yürüyebilir.Tekerlekli yürüteç
dışında breys, baston, koltuk değneği
kullanabilir.
•  Merdiven inip çıkma:
–  0: Yapamaz
–  5 : Yardıma ya da süpervizyona ihtiyacı
vardır ( sözel, fiziksel veya taşıma
aracı)
–  10: Bağımsız (Baston veya koltuk değneği
kullanabilir)
•  Giyinme/soyunma:
–  0: Bağımlı
–  5: Yardımlı
–  10 : Yardımsız giyinip soyunabilir; ayakkabı
bağını bağlayabilir, çözebilir,düğme
ilikleyebilir, fermuar çekebilir ve kemerini
bağlayabilir.
•  Mesane kontrolü :
- 0: İnkontinans , TAK veya daimi sonda, - 5: Bazen inkontinans (‹1/gün) veya yardımcı araç
kullanmak için yardıma ihtiyacı vardır.
- 10 : Tam kontrol (gereğinde yardımcı araç
kullanabilir )
•  Barsak kontrolü :
–  0: İnkontinans,
–  5: Bazen inkontinans (‹1/hafta) veya fitil
kullanmak için yardıma ihtiyaç duyabilir. –  10 : Tam kontrol, gereğinde fitil kullanabilir.
Skorların Değerlendirmesi :
• 
• 
• 
• 
• 
0-20 : Tam bağımlı
21- 61 : İleri derecede bağımlı
62-90 : Orta derecede bağımlı
91-99 : Hafif bağımlı
100 : Tam bağımsız