Slayt 1 - Deneysan

YENİLENEBİLİR ENERJİ
KAYNAKLARI
Mustafa ÇALIŞKAN
EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi
Müdür Vekili
Dünya nüfusunun, kentleşmenin ve sosyal hayattaki refah düzeyinin
artması, sanayileşmenin hızlı bir gelişme göstermesi ve yeni
teknolojilerin kullanıma sunduğu makine-araç çeşitlenmesi gibi
faktörler enerji sektörünü günümüzün en önemli sektörlerinden biri
haline getirmiştir.
(Tükenmez)
(Tükenebilir)
ENERJİ KAYNAKLARININ
SINIFLANDIRILMASI
Günümüzün geleneksel enerji üretim ve tüketim teknolojilerinin
insan, çevre ve doğal kaynaklar üzerinde yerel, bölgesel ve küresel
seviyede olumsuz etkilere neden olduğu bilinmektedir.
Bu nedenle, enerjinin çevreye zarar verilmeden üretilmesi ve
tüketilmesi amacı ön plana çıkmıştır. Ülkeler özellikle sıfır
salımı olan YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI
güvenilir, ekonomik, kaliteli ve serbest piyasa mekanizması ile
şartlarını zorlamadan ekonomiye kazandırılmasına, enerji
üretim teknolojilerini bu yönde geliştirmeye, üretimi ile
tüketimini teşvik edici çeşitli politikaların oluşturulmasına ve
strateji belgelerinin hazırlanmasına hız vermişlerdir.
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI;
Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga,
akıntı, gel-git ve hidrojen (yenilenebilir özellikli kaynaklardan üretilen)
gibi fosil esaslı olmayan ve dünya var oldukça kendisini
yenileyen yani tükenmeyen enerji kaynaklarıdır.
Yenilenebilir enerji kaynakları; coğrafi olarak çok geniş alanlarda
bulunabilmekte, yerel ve modüler olarak istenilen miktarda enerji
talebini karşılayacak şekilde kullanılabilmekte ve daha çok kırsal
ve dağınık yerleşim birimlerinin enerji talep yapısıyla uyum
göstermektedir.
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ GELİŞİMİ VE GELECEK KULLANIMI
BİYOKÜTLE ENERJİSİ
BİYOKÜTLE;
Belirli bir zaman diliminde toprak altı, toprak üstü ve
sularda yaşayan, karbonhidrat bileşikleri içeren tüm organik
maddelerin ve canlı organizmaların kökeni olarak ortaya çıkan
fosilleşmemiş canlı atık ve artıkları şeklinde tanımlanmaktadır.
Biyokütle kaynaklarına uygulanacak dönüşüm süreçleri ile
karbon ve hidrojence zengin, yüksek ısıl değerli, kolay
taşınabilir ve depolanabilir ve mevcut yakıtlara alternatif
özelliklerde olan pek çok
BİYOYAKIT
türü elde edilebilmektedir.
Biyokütle Kaynaklarından Üretilen Ürünler
Biyomalzemeler
Mürekkepler
Boyalar ve Kaplamalar
Çözücüler ve Temizleyiciler
Yapıştırıcılar
Polimerler
Yapı Malzemeleri
Kompozit Malzemeler
Lifler, Kağıt ve Ambalajlar
BİYOYAKITLA
R
GAZ YAKITLAR
KATI YAKITLAR
SIVI YAKITLAR
Biyokimyasallar
Yüzey Tutucular
Ara Kimyasallar
Yağlama Yağları ve
Fonksiyonel Akışkanlar
Fiziksel Süreç;
BİYODİZEL
TEMEL SIVILAŞTIRILMIŞ
“BİYOYAKIT” TÜRLERİ
BİYOETANOL
ENERJİ
TARIMI
YERLİ
ÜRETİM
“Alternatif
Petrol”
TEMİZ
ÇEVRE
BİYODİZEL;
Biyodizel; dizel motorlu taşıtlar ile kalorifer kazanları ve
jeneratörlerin enerji ihtiyaçlarının karşılanmasında
kullanılan sıvılaştırılmış alternatif bir akaryakıt türüdür.
Biyodizel; uzun zincirli (C16-C18) yağ asidi alkol
mono-esterleri karışımı olup ester tabanlı, oksijen
içerikli, yakıt özellikleri açısından üretiminde kullanılan
yağlara göre daha üstün özellikler taşıyan ve motorin
eşdeğeri bir akaryakıttır.
Biyodizelin Üretildiği
Hammaddeler;
• Kanola, ayçiçeği, soya, pamuk, aspir gibi
bitkisel yağlar,
• Hayvansal yağlar,
• Atık (kullanılmış) yemeklik veya hayvansal
yağlar
Biyodizel üretimi için temel olarak yağ
oranı yüksek yağlı tohum bitkileri
kullanılmaktadır.
Yağlı Tohum Bitkileri ve Yağ Oranları
•
•
•
•
Bitki
Yağ Oranı (%)
Kanola
38 – 40
Ayçiçeği 40 – 50
Soya
13 – 25
Aspir
30 – 45
trigliserit
BİYODİZEL
ÜRETİMİ
BİTKİSEL ÜRETİM
YAĞLI BİTKİ
TOHUMU
PRESLEME VE
RAFİNASYON
KÜSPE
BİTKİSEL/ATIK
YAĞ
ALKOL
KATALİZÖR
BİYODİZEL ÜRETİM
TESİSİ
HAM
GLİSERİN
BİYODİZEL
BİYODİZEL
HARMANLAMA & DAĞITIM
SABUN & İLAÇ
SANAYİ
trans-esterifikasyon
1 molekül
trigliserit
100 kg yağ
3 molekül
metanol
11 kg Metanol
3 molekül
metil ester
100 kg metil
ester (biyodizel)
1 molekül gliserin
11 kg gliserin
BİYODİZEL
ÜRETİMİ
BİYODİZEL ÜRETİMİ
BİYODİZEL ÜRETİMİ
Dinlendirme işlemi sonunda ham biyodizel ile
ham gliserin fazlarının görünümü
İlk yıkama suyu
Son yıkama suyu
Biyodizel fazından ayrılmış ilk yıkama suyu ile son yıkama
suyunun görünümleri
Yıkanmış ve kurutulmuş biyodizel numunesi
Biyodizelin Kullanım Biçimleri;
•
B5
• B20
• B50
• B100
%
5 Biyodizel + % 95 Motorin
% 20 Biyodizel + % 80 Motorin
% 50 Biyodizel + % 50 Motorin
% 100 Biyodizel
- Türkiye’de yasal olarak maksimum B5 kullanılmaktadır.
- Bilimsel çalışmalar B20 ve B30 türlerinin sorunsuz
kullanılabileceğini göstermiştir.
- B30 ve üstü kullanım türlerinde uzun sürelerde bir
takım sorunların çıkabileceği belirtilmektedir.
BİYOETANOL
Hammaddesi şeker pancarı, mısır, buğday
ve odunsular gibi ŞEKER, NİŞASTA VEYA
SELÜLOZ özlü tarımsal ürünlerin
fermantasyonu ile elde edilen ve benzinle
belirli oranlarda harmanlanarak kullanılan
alternatif bir yakıttır.
Biyoetanolün Elde Edildiği
Bitkiler;








Şeker Pancarı
Şeker Kamışı
Mısır
Tatlı Sorgum
Patates
Buğday
Odunsular
Tarımsal Atıklar
BİYOKÜTLE KAYNAĞINA GÖRE
BİYOETANOL ÜRETİMİ
ŞEKER ÖZLÜ
BİYOKÜTLE
NİŞASTA ÖZLÜ
BİYOKÜTLE
ENZİMATİK
HİDROLİZ
SELÜLOZ ÖZLÜ
BİYOKÜTLE
ASİDİK/ENZİMATİK
HİDROLİZ
FERMENTASYON
SAFLAŞTIRMA
Biyoetanol; şekerin doğrudan
fermentasyonu, nişasta ve selülozun ise
önce şekere daha sonra da bu şekerin
fermente edilmesiyle üretilmektedir.
BİYOETANOL
BİYODİZEL – BİYOETANOL ÜRETİMİ YAPILAN HAMMADELERİN
KULLANILMA DURUMU
RÜZGAR ENERJİSİ
RÜZGAR ENERJİSİ DÖNÜŞÜM SİSTEMLERİ
Günümüzde kullanımı ve teknolojisi en hızlı
gelişme gösteren yenilenebilir enerji kaynağı
rüzgar enerjisidir.
• Rüzgar türbin teknolojisindeki gelişmeler
• Elektrik enerjisi üretim maliyetlerinin rekabet
edebilecek seviyelere gelmesi
• Çevresel etkilerin minimum olması
rüzgar enerjisi sistemlerinin
yaygınlaşmasını sağlamıştır.
RÜZGAR NASIL OLUŞUR ?
174 423 000 000 000
kWh/saat
%1-2’si RÜZGAR ENERJİSİ
II. Dünyanın
Dönüşü
I. Yerküre Homojen
Isınmıyor.
Güneşin yer yüzeyini ve atmosferi homojen ısıtmamasının
bir sonucu olarak ortaya çıkan sıcaklık ve basınç
farklılıkları rüzgarın oluşumunu sağlar.
Dünyanın kendi ekseni etrafında
dönmesi, yüzey sürtünmeleri, yerel ısı
yayılımı ve arazinin topografik yapısı gibi
nedenler rüzgarın bölgesel dağılımına
neden olur.
RÜZGAR ENERJİSİ UYGULAMALARI
MEKANİK UYGULAMALAR
ELEKTRİKSEL UYGULAMALAR
MEKANİK
UYGULAMALAR
Rüzgar enerjisi,
ilkçağlardan beri
türbinin şaft gücünden
yararlanılarak su
pompalama, çeşitli
ürünleri kesme,
biçme, öğütme,
sıkıştırma, yağ
çıkarma gibi mekanik
enerjiye gerek duyulan
yerlerde
kullanılmaktadır.
ELEKTRİKSEL UYGULAMALAR
• Şebekeden Bağımsız
Sistemler
• Şebeke Bağlantılı
Sistemler
Şebekeden Bağımsız Sistemler
Elektrik sistemlerine bağlı
olmayan kırsal kesimlerde
kullanılırlar. Kendi
başlarına veya bir dizel
jenaratör ve PV Güneş
Paneli ile birlikte enerji
üretirler.
Şebeke Bağlantılı Sistemler
Büyük güçlü rüzgar sistemleri elektrik şebekesine
bağlı bir ve/veya birden fazla türbin içeren rüzgar
tarlaları biçimindedir.
RÜZGAR TÜRBİN TEKNOLOJİSİ
Rüzgar türbinleri,
hareket halindeki
havanın kinetik
enerjisini mekanik
enerjiye dönüştüren
makinalardır.
RÜZGAR TÜRBİNLERİNİN DÖNÜŞ
EKSENLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
•
YATAY EKSENLİ
• DÜŞEY EKSENLİ
Rüzgar türbinleri, kafes veya konik bir kule direk üzerine monte
edilirler. Yer seviyesinden yükseklikleri (hub yüksekliği) türbin gücüne
bağlı olarak değişmekle birlikte günümüzde 44 –120 metre arasındadır.
Kontrol Ünitesi
Yaw Sistemi
Yaw Motoru ve Dişlisi
YATAY EKSENLİ RÜZGAR TÜRBİNİ ELEMANLARI
RÜZGARIN GÜCÜ NASIL HESAPLANIR
Phava = 0.5 r v3 A
Phava
r
v
A
Güç [Watt]
Hava Yoğunluğu [kg/m3]
Rüzgar Hızı [m/s]
Kanat Süpürme Alanı [m2]
Phava = 0.5 r v3 A
[W]
P çıkış = 0.5 Cp r v3 A
[W]
Cp : Rüzgar türbini güç faktörü (max. %59.3)
(Betz Limiti)
Mekanik ve elektriksel kayıplar da dikkate
alındığında rüzgarın kinetik enerjisinden
elde edilebilecek faydalı güç çıkışı ise;
Pfayda = 0.5 Cp r v3 A d g t [W]
GÜÇ KONTROL MEKANİZMALARI
• PITCH (Kanat Eğimi Denetimli)
• STALL (Durdurma Denetimli)
RÜZGAR VARLIĞININ TESPİTİ
GÖRSEL İNDİKATÖRLER
Rüzgar enerji santralının kurulacağı dolayısıyla
rüzgar ölçümlerinin yapılacağı yerlerin seçiminde
bazı belirtiler mevcuttur.
• Biyolojik Belirtiler
• Coğrafik Belirtiler
• Jeolojik Belirtiler
• Topoğrafik Belirtiler
• Sosyal ve Kültürel Belirtiler
Arazi incelemesinde rüzgar hızlarının tahmininde
kullanılan bazı standart çizelgeler de mevcuttur.
GRIGGS PUTNAM INDEKSI
BEAUFORT SKALASI
Rüzgar atlası, göstergeler ve indeksler
sonucunda ilgili sahadaki rüzgar
potansiyelinin rüzgar enerji santralı
kurmak için uygun olacağına karar verilirse aşağıda
sıralanan sorulara cevap aranmalıdır;
• Ulaşım kolaylığı
• Ulusal elektrik iletim hatlarına bağlanma
kolaylığı (sahanın TM’ye olan mesafesi)
• Arazinin yol ve diğer çalışmalar için işlenme
kolaylığı
• Arazinin büyüklüğü, eğimi ve kullanım şekli
• Arazinin bitki örtüsü
• Arazinin yerleşim birimlerine olan uzaklığı
• Arazinin askeri tesislere olan mesafesi
• Arazinin deniz ve hava limanlarına olan yakınlığı
• Arazinin mülkiyeti
• Arazinin sit, milli park ve doğal yaşamı koruma
alanı kapsamda olup olmadığı
• Arazinin gelecekteki kullanım amacı
• Arazinin turizm bölgeleri ile olabilecek etkileşimi
• Arazinin GSM kapsama alanında olup olmadığı
TÜRKİYE GENELİ 50 METRE YÜKSEKLİKTEKİ ORTALAMA
YILLIK RÜZGAR HIZLARI DAĞILIMI
Ekonomik RES yatırımı için 7.5 m/s veya üzerinde rüzgar hızı gerekmektedir.
TÜRKİYE GENELİ 50 METRE YÜKSEKLİKTEKİ
ORTALAMA KAPASİTE FAKTÖRÜ DAĞILIMI
HESAPLAMALARDA 1 MW GÜCÜNDEKİ RÜZGAR TÜRBİNİ BAZ ALINMIŞTIR.
Ekonomik RES yatırımı için %35 veya üzerinde kapasite faktörü gerekmektedir.
RÜZGAR SANTRALI İLK YATIRIM MALİYET KALEMLERİ
1 kW GÜCÜNDEKİ BİR RÜZGAR SANTRALI İÇİN İLK
YATIRIM MALİYETİ ˜ 1500-1700 EURO
NİÇİN
ENERJİ AMAÇLI RÜZGAR ÖLÜMÜ
YAPMALIYIZ ?
PROJE
GELİŞTİRME VE
YASAL İZİNLERİN
ALINMASI
AŞAMALARINDA
ÖLÇÜME DAYALI
KARARLAR
ALINMALIDIR.
Ön etüt çalışmalarıyla belirlenen rüzgar kaynak alanlarının ölçüme dayalı rüzgar
potansiyelinin varlığının ortaya konulması.
Rüzgarın kinetik enerjisinden elde edilebilecek faydalı güç;
P = 0.5 Cp r v3 A t
Ölçümlerle belirlenecek
RES alanındaki rüzgar hızlarının zamansal değişimlerinin bilinmesi
RES alanındaki enerji yoğun noktaların ve dolayısıyla
türbin yerleştirilecek noktaların belirlenmesi
RES alanında kullanılabilecek optimum rüzgar türbinin belirlenmesi
T.tipi = f (v,c,k,T,P)
Seçilen rüzgar türbini için kule yüksekliğinin optimize edilmesi
 H1
V1

H
V2
2



V /V  ln 

2 1

H
Z
2
0








 / ln 




H 
1
Z 
0
H1 : V1 Hızının Ölçüldüğü Yükseklik
H2 : Rüzgar Hızının Hesaplanacağı Yükseklik
V1 : H1 Yüksekliğinde Ölçülen Rüzgar Hızı
V2 : H2 Yüksekliğindeki Rüzgar Hızı
 : Hellman sabiti ( 0.10 - 0.40 )
Z0 : Pürüzlülük Uzunluğu (0.0024 – 1,6 m)
RES alanındaki türbülans yoğunluğunun tespit edilmesi.
Rüzgar bir engelle
karşılaştığı zaman
doğrultusunu ve
hızını
değiştirmekte
engel etrafında
türbülans
oluşturmaktadır.
Standart sapma
Ortalama hız
Türbülans yoğunluğu
TI hub yüksekliği < %27 olması tercih edilmelidir.
Enerji üretiminin hesaplanması
•
•
•
•
Ölçüm ile belirlenen rüzgar rejimi,
RES alanın topografik yapısı,
Seçilen rüzgar türbininin teknik özellikleri,
Alanın iklimsel yapısı,
dikkate alınarak enerji üretimi hesaplanması
Ekonomik analiz çalışmaları
Rüzgar santralından üretilecek enerji miktarı standart rüzgar ölçümlerine
dayalı olarak belirlenmişse; yatırımın IRR, NPV, enerji satış fiyatı, geri
ödeme süresi gibi ekonomik faydaları net olarak ortaya konulabilmektedir.
Ölçümlerde kullanılacak ekipman;
Ağır koşullarda çalışabilir,
güvenilir, rüzgar ölçüm
sistemleri için özel dizayn
edilmiş, hafif ve montajı
kolay ölçüm direği ile
bağlantı elemanları
Internet bağlantılı datalogger,
12 kanallı ölçüm istasyonu
zamana bağlı 6 frekans ve 6
analog sensör bağlanabilir data
logger
Endüstriyel standartlarda,
güvenilir, özel dizayn
edilmiş hafıza kartı
Galvaniz çelikli sistem panosu
Lexan materyalinden imal
edilmiş, çok dayanıklı ve
güvenilir hız sensörü
Termoplastik ve paslanmaz
çelik malzemelerden yapılmış,
paslanmaya karşı yüksek
dayanımlı yön sensörü
Radyasyon kalkanlı, entegre
devreli, hassas ve güvenilir
sıcaklık sensörü ve kablosu
Yıldırım koruması ve statik
deşarj için bakır elemanlı
topraklama kiti
Hız ve yön sensörlerinin direğin
gölgelemesinden etkilenmemesi
için
dizayn edilmiş galvaniz çelikli
taşıma kolları
Lehimli, terminalli ve korumalı hız
sensörü ve yön sensörü kabloları
ENERJİ AMAÇLI RÜZGAR ÖLÇÜMÜNDE
İZLENECEK YOL
1.
Optimum ölçüm yerinin tespit edilmesi
2.
Ölçüm yüksekliğinin belirlenmesi
3.
Direk tipi ve kalitesinin seçilmesi
4.
Ölçülecek parametrelerin ve cihaz sayılarının belirlenmesi
5.
Ölçüm cihazlarının model ve tiplerinin belirlenmesi
6.
Ölçüm istasyonun kurulması
7.
Data transferi
8.
İstasyonun işletilmesi, bakım ve onarımlar
9.
Ölçüm kayıtlarının (data) analizleri
10. Yeterli ölçüm süresinin tespit edilmesi
AMAÇ; şekildeki gibi bir ölçüm direği kurmak
1.
Ölçüm yerinin tespit edilmesi
Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurulacak alanını temsil
edebilecek özellikte istasyon sayısı ve bu istasyonların kurulacağı
optimum nokta/noktaların yerleri belirlenmelidir.
Bu çalışmada;
• RES alanına kurulması düşünülen türbin sayısı (kanat çapı,
kapasitesi),
• Bölgenin iklimsel özellikleri, büyüklüğü, bitki örtüsü ve topografik
yapısı,
• Gözlenen hakim rüzgar yönü dikkate alınarak istasyon
kurulumuna yönelik yeterli çalışma alanı mevcudiyeti,
• Seçilen nokta/noktalara ulaşım imkanları,
• Bu noktaların zemin yapısı
• GSM kapsama alanı durumu
• Arazi mülkiyeti ve alınması gereken izinler
hususları araştırılmalıdır.
Ölçüm direğinin yeri, türbülans yaratıcı etkilerden uzak olacak şekilde
seçilmelidir.
YÜKSEK RÜZGAR HIZI
TÜRBÜLANSLI
BÖLGE
DÜŞÜK RÜZGAR HIZI
Rüzgar Gözlem İstasyonu;
• Engele olan uzaklığı, engel yüksekliğinin en az
20-30 katı kadar mesafede olmalı
• Ölçüm yüksekliği engel yüksekliğinin en az 2 katı
kadar olmalıdır.
Mümkünse istasyon civarında hiç engel
olmamalı
2. Ölçüm yüksekliğinin tespiti
Minimum ölçüm direği yüksekliği 50 m dir. Arazinin pürüzlülük yapısı, eğimi, düz
veya kompleks arazi olma durumuna göre daha yüksek ölçüm seviyeleri seçilebilir.
3. Direk tipinin ve kalitesinin seçilmesi
1. Rüzgar ölçümlerinde korozyon ve paslanmaya karşı dayanıklı
sıcak daldırma galvaniz kaplamalı boru veya kafes
konstrüksiyon şeklinde direkler kullanılmaktadır. Ölçüm
direkleri TSEN IEC 61400-12 Standartlarına uygun olmalıdır.
2. Kafes direkler sağlamlık açısından son derece güvenilirdir.
Birim ağırlığı boru direklere kıyasla genel olarak daha azdır.
Kafes direkler tırmanma kolaylığı olduğundan ölçüm
cihazlarında herhangi bir sorun tespit edildiğinde, direk yere
indirilmeden gerekli müdahele yapılabilmektedir.
3. Kafes direkler boru tip direklerin kullanılamadığı yükseklikler
için tercih edilirler.
4. Ölçüm direği için her türlü güvenlik önlemleri alınmış olmalıdır.
Ülke normlarına göre yüksek yapılar üzerine konulması
gereken uyarı ışıkları ve ilgili mercilere bildirimler tüzel kişiliğin
sorumluluğundadır.
Ölçüm direkleri kendi ağırlıklarının yanı sıra buz ve rüzgar
yüklerine de maruz kalmaktadır. Bu nedenle ölçüm direkleri bu tür
yüklere dayanıklı olacak şekilde dizayn edilmelidir. Özellikle boru
tip direklerin çapları ve et kalınlıkları oldukça önemlidir.
İstasyonun kurulacağı alanın buzlanma, kar örtüsü gün sayısı gibi
iklim özellikleri mutlaka dikkate alınmalıdır.
4. Ölçülecek parametrelerin ve cihaz sayılarının belirlenmesi
Standartlara uygun bir ölçüm yapılabilmesi için ölçüm direğinde aşağıdaki
meteorolojik değişkenlerin ölçülmesi gerekmektedir.
•
•
•
•
•
En az 2 seviyede rüzgar hızı,
En az 2 seviyede rüzgar yönü,
1 seviyede sıcaklık,
1 seviyede nem,
1 seviyede basınç.
Özellikle rüzgar hızı ve rüzgar yönü ölçüm cihazlarını yedekli düşünmekte fayda
vardır.
Montajı bitmiş bir ölçüm direğindeki ölçüm aletlerinin hepsi tek bir direk üzerine
monte edilmelidir.
5. Ölçüm cihazlarının model ve tiplerinin belirlenmesi
1.
Piyasada çeşitli tip ve modellerde ölçüm cihazları mevcuttur. Sektörde
genel kabul gören cihazların tercih edilmesi önerilmektedir.
2.
Ölçüm cihazlarının maliyeti, kullanılan ölçüm cihazlarının türüne
(anemometre, yön göstergesi, termometre, higrometre, barometre
gibi) ve bunların markasına, sayısına ve kalibrasyonlu olmasına göre
değişkenlik göstermektedir.
3.
MEASNET Standartlarında kalibre edilmiş ve sertifikasyonu yapılmış
sensörler kullanılmalıdır.
Rüzgar Hızı Ölçümü;
Rüzgar hızı en az 3 adet 3 kepçeli anemometreler (hız sensörleri) ile
ölçülmelidir. Anemometreler asgari olarak aşağıda belirtilen teknik özellikleri
sağlamalıdır.
• Ölçüme başlama hızı: <= 1 m/s
• Ölçüm aralığı: 0-50 m/s
• Ölçüm hatası: <=%3
• İşletme sıcaklığı: -40°C ile 60°C arası
• İşletme bağıl nem: %0-100
• Kayıt rezolasyonu: <=0,1 m/s
Rüzgar hızlarının örnekleme aralığı en fazla 3 saniye ve kayıt aralığı ise en
fazla 10 dakika olmalıdır. Her bir kayıt için
ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerler kaydedilmelidir.
Rüzgar Yönü Ölçümü;
Rüzgarın hangi yönden, ne kadar süre ile ve ne sıklıkta estiğinin bilinmesi
gerekir. Rüzgarın yönlere göre esiş sıklığına rüzgar frekansı denir. Rüzgarın
frekansı “Frekans dağılım tablosu” veya Rüzgar Frekans Gülü ile belirtilir.
Rüzgar Frekans Gülü, yönlere, rüzgar esiş sayıları uzunluk olarak işaretlenip
uçlarının birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı poligonik bir şekildir.
K
B
D
G
Frekans gülü RES alanının rüzgar yönünü gösterir.
Rüzgar yön sensörleri asgari olarak aşağıda belirtilen teknik özellikleri
sağlamalıdır.
• Ölçüm yapma aralığı: 0-360° ve ölü bölge <=8°
• Ölçüme başlama hızı: <=1 m/s
• Ölçüm doğruluğu: < 2,5°
• Ölçüm hatası: <= 5°
• İşletme sıcaklık aralığı: -40 ile 60 ° C
• İşletme bağıl nem aralığı: %0-100
• Kayıt rezolasyonu: <= 1°
Rüzgar yönlerinin örnekleme aralığı en fazla 3 saniye ve kayıt aralığı ise en
fazla 10 dakika olmalıdır. Her bir kayıt için
ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerler ölçülmelidir.
Sıcaklık Ölçümü;
RES alanının hava yoğunluğu ortalama sıcaklık değeri kullanılarak
hesap edilmektedir. Sıcaklık sensörü asgari olarak aşağıda belirtilen
teknik özellikleri sağlamalıdır.
• Ölçüm aralığı: – 40 °C + 60 °C
• Ölçüm hatası: <=1°C
• İşletme sıcaklığı: -40 °C +60 °C
• İşletme bağıl nem: % 0 - 100
• Kayıt rezolasyonu: <=0,1°C
• Doğruluk: <=  0.5º (5ºC ile 40º arası)
Her bir sıcaklık kaydı için ortalama, maksimum ve minimum değerler
ölçülmelidir.
Kalibrasyon;
Ölçümlerdeki çok ufak gibi görünen bir fark bile yatırımın ekonomikliğini
etkileyebilmektedir ve planlanan yatırım için risk getirebilmektedir. Bu
nedenle rüzgar gözlem istasyonundaki tüm ölçüm sensörlerinin
kalibrasyonlu olması önerilir. Asgari şartlarda anemometreler ve yön
sensörleri mutlaka kalibrasyonlu olmalıdır. (Enerji ~ V3)
Sensör kalibrasyonları MEASNET’e üye kuruluşlarca yapılmalıdır.
Sensörlerin kalibrasyon belgeleri, kalibrasyon süreleri, sensör seri
numaraları temin edilmelidir.
Rüzgar ölçümlerinde kullanılan en önemli sensörler olan
anemometre ve yön sensörünün seçiminde dikkat edilmesi gereken
bazı noktalar vardır. Bu noktalar;
• Anemometrenin gövdesi keskin hatlara sahip olmamalı;
küçük ve simetrik hatlara sahip olmalıdır. Aksi takdirde anemometre
gövdesine gelen rüzgar türbülans yaratarak ölçüm sonuçları
üzerinde olumsuz etkiler yaratacaktır.
• Rüzgarın değdiği kepçeler önemlidir. Kötü dizayn edilmiş
kepçe yapısı, dinamik etkileri gerekli hassasiyette dikkate
almayabilir.
• Anemometreyi ana gövdeye bağlayan bilyalı yataklar
mekanik sürtünmeyi en aza indirebilmek için yüksek kalitede
olmalıdır.
• Ölçümlerde kullanılan anemometreler muhakkak
kalibrasyon sertifikasına haiz olmalıdır.
• Ölçüm bittikten sonra anemometreler tekrar kalibre
edilmelidir.
Anemometrelerin ve rüzgar yönü göstergelerinin soğuk hava koşullarında
donması ve dolayısıyla veri kaybı yaşamamak için ısıtıcılı sensörler
kullanılmadır.
Bu durumda sensörlerin enerji ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik önlemler
(PV, akü, doğrudan enerji hattı çekimi) alınmalıdır.
6. Ölçüm istasyonun kurulması
Optimum ölçüm noktası/noktalarına belirlenen yükseklikteki bir ölçüm direği
kurulabilmesi için ilk yapılması gereken işlemler;
• Direk merkezinin belirlenmesi
• Direk taşıyıcı tablanın montajı
• Gergi halatlarının bağlanacağı kazık yerlerinin belirlenmesi ve
gerekli tahkimatın yapılması
• Vinç/trifor sabitleme noktasının belirlenmesi
Ölçüm direği ve direği dikmek için gerekli tüm aksesuarın nakliyesi
Montaj için gerekli el aletleri ve sarf malzemeleri ölçüm noktası menzili
dışında uygun bir yere taşınmalıdır.