HAYATBOYU ÖĞRENME PROGRAMI LEONARDO DA VINCI

LLP- LDV-TOI-2007-TR-038
HAYATBOYU ÖĞRENME PROGRAMI LEONARDO DA VINCI YENILIK TRANSFERI PROJESI
http://mobilim.bozok.edu.tr/
Bu çalışma Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı tarafından desteklenmiştir. Modüler Mobil Eğitim: Fen ve Teknoloji Deneyleri
LLP-LDV-TOI–2007-TR–038
Değerlendirme Raporu
Yrd. Doç. Dr. Mustafa EROL
Yrd. Doç. Dr. Uğur BÖYÜK
Tim HARRISON
Bu proje Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı (Ulusal Ajans) tarafından Hayatboyu
Öğrenme Programı Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projeleri kapsamında desteklenmektedir.
Proje Ortakları
Bozok Üniversitesi, YOZGAT (TR) (Yürütücü)
Milli Eğitim Bakanlığı - Strateji Geliştirme Başkanlığı, ANKARA (TR)
Yozgat Milli Eğitim Müdürlüğü, YOZGAT (TR)
Erciyes Üniversitesi, KAYSERİ (TR)
Bilim ve Sanat Merkezi, YOZGAT (TR)
Gazi Üniversitesi, ANKARA (TR)
Bristol Üniversitesi, Bristol (UK)
Girit Üniversitesi, Crete, (GR)
Sannio Üniversitesi, Benevento (IT)
Uluslararası Bilim Ağı, Braga (PT)
Mobil Laboratuvar, Londra, (UK)
İletişim
Mobilim Projesi
Bozok Üniversitesi
Fen Edebiyat Fakültesi
Atatürk Yolu 10. Km.
66100 - Yozgat / TÜRKİYE
Telefon : +90 (354) 242 10 21 / 2578
Faks
: +90 (354) 242 10 22
http://mobilim.bozok.edu.tr
[email protected]
2
İçindekiler
1.
Özet…………………………………………………………………………………................. 4
2.
Projenin Amacı ve Önemi …………………………………………………………….……… 5
3.
Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Özniteliklerinin Belirlenmesi………………...…………... 8
3.1.Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları…………………………………………………………………... 8
3.2.Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları………………………………………………………..……………… 9
3.3.Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları……………………….…………………………… 10
3.4.Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları……………………………………...…………………… 10
3.5.Öğretmenlerin Çalıştığı Kurumların Bulunduğu Yerleşim Birimlerine Göre Dağılımları…………………..…… 11
3.6.Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimlere Katılma Durumlarına Göre Dağılımları…………………………………… 12
4.
Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Laboratuvar Yeterliklerinin Belirlenmesi ……………...... 12
5.
Eğitim Programının Hazırlanması …………………………………………………..……....... 16
6.
Mobil Laboratuvarın Hazırlanması ve Pilot Uygulama……………………..………………….17
7.
Mesleki Eğitim Programının Uygulanması ………………………..……………..…………... 20
8.
Kapanış Toplantısı (Mobilim Konferansı) …………………………………………………… 22
9.
Mesleki Eğitim Programının Değerlendirilmesi ve Sonuçlar ………………...……………… 22
10.
Öğrenciler ve Mobilim……………………………………………………………..…………. 29
11.
Sonuç…………………………………………………………………………………..………..44
Kaynaklar ………………………………………………………………………..…..…………45
Ekler ..…………………………………………………………………..…………………..…..47
Ek 1. Anket 1. Fen ve Teknoloji Dersi Öğretmenlerinin Laboratuvar Uygulamaları ile İlgili Eğitim
İhtiyaçlarının Belirlenmesine Yönelik Anket Formu……………………………………………………...………. 47
Ek 2. Anket 2. Mobilim Değerlendirme Anketi (Öğretmenler İçin)…………...……………………………..…… 49
Ek 3. Anket 3. Mobilim Değerlendirme Anketi (Öğrenciler İçin)............................................................................ 51
Ek 4. Mobilim Eğitim Programı ………………………….…………………………………….…..………..……. 53
Ek 5. Proje Çalışma Takvimi ……………………………..…………………………….……..…….……………. 57
3
1. Özet
Modüler Mobil Eğitim: Fen Deneyleri (MOBİLİM) Orta Anadolu’da kırsal alanda çalışan fen
bilgisi öğretmenlerinin mesleki eğitimleri için geliştirilmiş yenilikçi, pilot bir projedir. Bu
projede şehir ve kırsal kesimdeki fen öğretimi imkânları arasındaki büyük farkı azaltmak için
mobil bir fen laboratuvarı kurulmuştur. Fen öğretimi standartları arasındaki farkın en önemli
sebeplerinden biri öğretmen eğitimi ve alan bilgisi yetersizliğidir. MOBİLİM üzerinden
eğitim, gözlem-uygulama ve yaparak-yaşayarak ve öğrenmeye dayanır. Mobil uygulama
aşamalarının sonunda Avrupalı proje ortaklarımızla fikir ve deneyimlerimizi paylaşmak ve
tartışmak için iki günlük bir konferans düzenlendi. Sonuçlar, öğretmenlerin sınıf içi
etkinliklerini artırmak için mobil laboratuvarlar ile deneysel mesleki eğitim yapılmasına
ihtiyaç olduğunu gösterdi. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu hem eğitimlere hem de eğitim
sonrası konferanslara katılmaktan memnuniyet duyduklarını ifade ettiler. Projeye katılan
bütün öğretmenlerin daha aktif öğretici olma konusunda ve gelecekte benzer faaliyetlerin
yapılması konusunda istekli oldukları tespit edildi.
MOBİLİM projesi Mobil Fen Laboratuvarı (MFL) üzerinden deneysel mesleki eğitim vermek
için Yozgat’taki 223 (130 bay, 93 bayan) fen bilgisi öğretmenine ulaştı. Bu öğretmenler 10
ilçede 15 guruba ayrıldılar. Her bir öğretmene eğitime katılmaları için gerekli idari izin
verildi. Mesleki eğitim çalışmalarını Bozok Üniversitesi akademik personeli yürüttü ve bütün
guruplara 4 günlük eğitim programı verildi. Öğretmenlere, birinci gün 30 gösteriden oluşan
“fen bilgisi eğlencelidir” teması, diğer günler 25 tane fizik, 27 tane kimya ve 18 tane biyoloji
deneyi anlatıldı.
Mesleki eğitim üç aşamada ele alındı: (i) “fen bilgisi eğlencelidir” fikrini vurgulamak, (ii)
MFL’de deneyler yapmak, (iii) akademisyenlerin katılımcı öğretmenlerin okullarındaki
laboratuvarları ziyaret ederek daha etkin ve verimli kullanıma yönelik düzenlemeler
yapmaları.
İmkânlar ve program elverdiğince eğitim yürütücüleri öğretmenlerin kendi öğrencilerini de
MFL’ye getirmelerine izin verdi ve toplam 982 öğrenci deneyleri uygulama ve izleme imkânı
buldu.
4
Bu mesleki eğitim projesinin amaçları arasında yeni fen ve teknoloji eğitimi tekniklerini takip
eden öğretmenler arasında bir ağ oluşturmak, fikir ve deneyimleri paylaşma araçları sunmak,
fen ve teknoloji fuarları için öğretmenlerin yeni fikirler edinmesine imkan sağlamak ve kırsal
kesimdeki öğretmenlerin de yararlanabileceği internet kaynakları geliştirmek de vardır.
MOBİLİM internet sitesi (http://mobilim.bozok.edu.tr/) ve bir g-mail grubu katılımcılar
arasında fikir alışverişi için kullanılmaktadır.
2. Projenin Amacı ve Önemi
Tüm Avrupa’da öğrencilerin fen ve teknoloji eğitimi deneyimlerini artırmak ve geliştirmek
asıl hedeftir. Mart 2000’deki Avrupa Konseyi Lizbon toplantısının sonuç bildirgesinde “yeni
bir stratejik hedef” adı altında yirmi birinci yüzyılın ilk 10 yılında Avrupa Birliği için “daha
fazla ve değerli işler, daha sağlam sosyal bağlılıkla sürdürülebilir ekonomik büyüme
sağlanarak dünyanın en rekabetçi ve dinamik bilgi temelli ekonomisi olmak” hedefi yer
almıştır [1].
2004 “Europe Needs More Scientists” raporunda [2] Profesör José Mariano Gago ve heyeti
fen bilimleri öğretimi ile ilgili problemlerin çoğunu analiz ederek uygulamalar hakkında
düşüncelerini ifade etti: “sınıf içi uygulamalar iyi yapılırsa öğrenciler motive olur ve
eğitilebilirler; kötü yapılırsa öğrenmeyen, anlamayan, şikâyet kaynağı öğrencilerin olması
kaçınılmazdır.” Ayrıca “FMT [Fen, Mühendislik ve Teknoloji] laboratuvarları ve teçhizatları
bu dersleri gören öğrenciler için hem doğrudan bu alanlarda konuların anlatımı hem de
ilgilerini çekmek ve alaka uyandırmak bakımından hayati önem taşırlar.”
AB Yüksek Seviye Gurubu’nun Fen Eğitimi hakkındaki 2007 Rocard raporunda [3] “teknik
bilgi öğeleri ve gençlerin fen çalışmalarına ilgilerini radikal biçimde etkileyecek etkili
uygulamalar” üzerinde duruldu. Değinilen konuların başında öğretmenlerin “fen eğitimi
yenileme sürecindeki anahtar oyuncular” olduğu, bu yüzden diğer öğretmenlerle iletişim
halinde olmalarının öğretmeyi ve motivasyonu artırdığı konusu gelmekteydi.
Dünya ekonomisinin 90%’ını oluşturan 57 ülkeden 400.000’den fazla öğrenci PISA 2006 ya
iştirak etti. Hedef konu fen bilimleri olmasına rağmen başarı düzeyleri farklılıklarını
açıklamakta kullanmak için değerlendirmeye okuma ve matematik de dâhil edildi ve
5
öğrencilerin aile ve kurum bilgileri de istendi. PISA 2006 raporuna göre, her ülke için,
öğrencilerin fen bilimleri başarıları Tablo 1’de verildi [4].
Tablo 1. PISA2006 Fen Bilgisi Ortalamaları [4].
Sıra
Ülkeler
Not
Sıra
Ülkeler
Not
Sıra
Ülkeler
Not
1
Finland
563
20
Ireland
508
39
Israel
454
2
Hong Kong-China
542
21
Hungary
504
40
Chile
438
3
Canada
534
22
Sweden
503
41
Serbia
436
4
Chinese Taipei
532
23
Poland
498
42
Bulgaria
434
5
Estonia
531
24
Denmark
496
43
Uruguay
428
6
Japan
531
25
France
495
44
Turkey
424
7
New Zealand
530
26
Croatia
493
45
Jordan
422
8
Australia
527
27
Iceland
491
46
Thailand
421
9
Netherlands
525
28
Latvia
490
47
Romania
418
10
Liechtenstein
522
29
United States
489
48
Montenegro
412
11
Korea
522
30
Slovak Republic
488
49
Mexico
410
12
Slovenia
519
31
Spain
488
50
Indonesia
393
13
Germany
516
32
Lithuania
488
51
Argentina
391
14
United Kingdom
515
33
Norway
487
52
Brazil
390
15
Czech Republic
513
34
Luxembourg
486
53
Colombia
388
16
Switzerland
512
35
Russian Federation
479
54
Tunisia
386
17
Macao-China
511
36
Italy
475
55
Azerbaijan
382
18
Austria
511
37
Portugal
474
56
Qatar
349
19
Belgium
510
38
Greece
473
57
Kyrgyzstan
322
Uluslararası Matematik ve Fen Çalışmaları Trendi (TIMSS) birçok ülkedeki 4-8. sınıf
öğrencilerinin matematik ve fen bilgisi dersleri başarılarının karşılaştırılması için güvenilir ve
güncel bilgiler sunar. TIMMS2007 sekizinci sınıf fen bilgisi sonuçları [5] Tablo 2’de
verilmiştir. Türkiye ile ilgili sonuçlar PISA2006 sonuçlarıyla benzerlik göstermektedir.
Tablo 2. TIMSS2007 Sekizinci Sınıf Fen Bilgisi Ortalamaları [5].
Sıra
Ülkeler
Not
Sıra
Ülkeler
Not
Sıra
Ülkeler
Not
1
Singapore
567
17
Armenia
488
33
Cyprus
452
2
Chinese Taipei
561
18
Norway
487
34
Tunisia
445
3
Japan
554
19
Ukraine
485
35
Indonesia
427
4
Korea, (Rep. of)
553
20
Jordan
482
36
Oman
423
5
England3
542
21
Malaysia
471
37
Georgia
421
6
Hungary
539
22
Thailand
471
38
Kuwait
418
7
Czech Republic
539
23
Serbia
470
39
Colombia
417
8
Slovenia
538
24
Bulgaria
470
40
Lebanon
414
9
Hong Kong SAR
530
25
Israel
468
41
Egypt
408
10
Russian Federation
530
26
Bahrain
467
42
Algeria
408
11
United States
520
27
Bosnia and Herzegovina
466
43
Palestinian Nat'l Auth.
404
12
Lithuania
519
28
Romania
462
44
Saudi Arabia
403
13
Australia
515
29
Iran
459
45
El Salvador
387
14
Sweden
511
30
Malta
457
46
Botswana
355
15
Scotland
496
31
Turkey
454
47
Qatar
319
16
Italy
495
32
Syrian Arab Republic
452
48
Ghana
303
6
Türkiye’deki öğrencilerin fen ve teknoloji dersindeki başarılarının, diğer derslere oranla
önemli ölçüde düşük olduğu ve diğer ülkelere göre geride kaldığı görülmektedir. Elde edilen
bu sonuçlara neden olan pek çok etmen vardır. Türkiye’de fen ve teknoloji eğitimindeki
başarının düşük olma sebeplerinin arasında belki de en önemlisi eğitim programlarının
uygulanmasında önemli bir yere sahip olan öğretmenler gösterilebilir [6]. Laboratuvar
çalışmaları sırasında öğrencilere kazandırılması gereken amaçlar, öğretmenlerin laboratuvar
dersine yönelik tutumu ile doğru orantılıdır. Öğretmenin tutumu, öğrencinin dersteki ilgisini
ve başarısını etkileyebilir. Yapılan bir araştırmada öğretmenlerin derslerinde laboratuvara
daha az yer vermelerinin önemli bir nedeninin de, eğitimleri sırasında uygulamalı fen
eğitimine yönelik yetiştirilmemeleri ve yine eğitimleri sırasında orta öğretim seviyesindeki
deneyleri nasıl uygulayacakları, bir deneyi nasıl kurup, geliştirecekleri ve laboratuvar
yönetimini nasıl sağlayacakları konusunda eğitim verilmemesi olduğu belirtilmektedir.
Bununla beraber, fen ve teknoloji öğretmenlerinin laboratuvarlardan yararlanmaları amacıyla
açılan hizmet içi eğitim kurslarının etkilerini belirlemek için yapılan çalışmada, laboratuvar
eğitimi konusunda çok fazla hizmet içi eğitim kursu açılmadığı, açılanların çok uzak illerde
açılması nedeni ile öğretmenlerce tercih edilmedikleri ifade edilmektedir [7].
Türkiye’de kırsal ve kentsel alanlarda, fen eğitimi imkânları yönünden çok büyük eşitsizlikler
vardır. Bu eşitsizliğin önemli sebeplerinden biri de fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki
ve pedagojik bilgi eksiklikleridir. Mobil fen laboratuvarları ve bilim fuarları kırsal alanlarda
çalışan öğretmenlerin mesleki eğitimlerine önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu kapsamda,
MOBİLİM projesinde 5 farklı Avrupa ülkesinden (IT, UK, PT, GR ve TR) 11 farklı kuruluş
uluslararası bir ortaklık oluşturmuştur. Bu ortaklığın amacı, fen ve teknoloji eğitimi alanında
kırsal ve kentsel bölgelerde görev yapan öğretmenler arasında bilimsel ve pedagojik
bütünleşmenin sağlanması, yeniliklerin yaygınlaştırılması ve deneysel mesleki eğitimle fen ve
teknoloji öğretimine katkıda bulunulmasıdır. Projenin hedefleri:
9 Kırsal alanlarda görev yapan ve laboratuvar imkânları olmayan öğretmenlere ulaşmak
ve bu öğretmenleri mobil fen laboratuvarlarıyla, yeni deneysel aktivitelerle ve yüz
yüze eğitimlerle desteklemek,
9 Laboratuvarlar ve fen eğitimine ilgi duyan öğretmenler arasında bir bilgi ağı kurmak,
9 Katılımcılar arasında tartışma ortamı hazırlayarak karşılıklı fikir ve tecrübelerin
paylaşımını sağlamak,
9 Bilim fuarları için yeni fikirler edinmek,
9 Kırsal kesimdeki fen ve teknoloji öğretmenlerinin kullanımı için internet destekli
eğitim kursları planlamak,
şeklinde özetlenebilir. Bu hedefler doğrultusunda ilk olarak örneklem bölgesi içerisinde
öğretmen öznitelikleri ve laboratuvar kullanım yeterlikleri tespit edilmiştir. Edinilen bilgiler
doğrultusunda fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki eğitimleri için mobil fen laboratuvarı
tasarlanmış, bu laboratuvarın müfredat programı geliştirilmiştir. Ayrıca Avrupa’daki
öğretmen ve eğitimcilerle sürekli-eğitim diyalogu kurulmuş ve seminerler düzenlenmiştir.
Bu projenin sonunda; mobil fen laboratuvarları ile ilgili bir altyapı oluşturulmuş ve özellikle
Türkiye’de Yozgat ilinde görev yapan fen ve teknoloji dersi öğretmenlerine deneysel mesleki
eğitim verilmiştir. Ayrıca; bilim fuarları, çalışma toplantıları, bilim müzeleri, ulusal ve uluslar
arası sempozyumlar ve konferanslar hakkında bilgilendirilmeleri sağlanmıştır. Bu proje
kapsamında yapılan çalışmalar ve elde edilen sonuçlar ilerleyen sayfalarda ayrıntılı olarak
sunulmuştur.
3. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Özniteliklerinin Belirlenmesi
Mobilim projesi kapsamında öncelikle Yozgat il sınırları içerisinde gören yapan fen ve
teknoloji öğretmenlerinin cinsiyet, yaş, branş, mesleki kıdem, okulun bulunduğu yerleşim
birimi ve hizmet içi eğitime katılma durumu açısından özniteliklerini belirlemek amacıyla bir
anket uygulanmıştır (Ek 1: Anket 1). Elde edilen verilerin dağılımları aşağıdaki grafiklerde
verilmiştir.
3.1. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları
Ankete cevap veren fen ve teknoloji öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre dağılımları Şekil 1'de
verilmiştir. Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre
dağılımları incelendiğinde; öğretmenlerden 100'ünün (%57,1) Erkek, 75'inin (%42,9) Kız
olduğu görülmektedir.
8
70
60
Yüzde (%)
50
40
30
20
10
0
Kız
Erkek
Cinsiyet
Şekil 1. Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları
3.2. Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları
Ankete cevap veren öğretmenlerinin yaşlarına göre dağılımları Şekil 2'de verilmiştir.
Araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin yaşlarına göre dağılımlarından;
öğretmenlerden büyük bir bölümünün (%77,9) 24-31 yaşlar arasında olduğu, yani, projenin
hedef kitlesinin büyük bir bölümünün genç öğretmenler olduğu anlaşılmaktadır.
18
16
14
Yüzde (%)
12
10
8
6
4
2
0
20
30
40
50
60
Öğretmenlerin Yaşları
Şekil 2. Öğretmenlerin Yaşlarına Göre Dağılımları
9
3.3. Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları
Anketi cevaplandıran öğretmenlerin mezun oldukları branşlara göre dağılımları Şekil 3'de
verilmiştir. Şekil 3 incelendiğinde; ilköğretim II. kademede görevli Fen Bilgisi
öğretmenlerinin; 138’inin (%78,9) Fen Bilgisi Öğretmenliği, 16’sının (%9,1) Biyoloji
Öğretmenliği, 7’sinin (%4,0) Kimya Öğretmenliği, 7’sinin (%4,0) Kimya, 4’ünün (%2,3)
Biyoloji, 3’ünün (%1,7) Fizik branşlarından mezun oldukları görülmektedir.
100
Yüzde (%)
80
60
40
20
0
Fen Bilgisi
Biyoloji
Kimya
Öğretmenliği Öğretmenliği Öğretmenliği
Fizik
Kimya
Biyoloji
Mezuniyet Branşı
Şekil 3. Öğretmenlerin Mezun Oldukları Branşlara Göre Dağılımları
3.4. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları
Ankete katılan öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre dağılımları Şekil 4'te verilmiştir. Şekil
4 incelendiğinde araştırmaya katılan Fen ve teknoloji öğretmenlerinin; 18’inin (%10.3) 1
Yıdan Az, 77’sinin (%44.0) 1-5 Yıl, 45’inin (%25,7) 6-10 Yıl, 18’inin (%10,3) 11-15 Yıl ve
17’sinin (%9,7) 15 Yıldan Fazla görev yaptığı görülmektedir. 1-10 yıllık mesleki kıdeme
sahip öğretmenlerin, tüm grubun %80 'ini oluşturduğu anlaşılmaktadır.
10
50
Yüzde (%)
40
30
20
10
0
< 1 yıl
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
> 15 yıl
Çalışma Yılları
Şekil 4. Öğretmenlerin Mesleki Kıdemlerine Göre Dağılımları
3.5. Öğretmenlerin Çalıştığı Kurumların Bulunduğu Yerleşim Birimlerine Göre
Dağılımları
Ankete katılan öğretmenlerin çalıştığı kurumların bulunduğu yerleşim birimlerine göre
dağılımları Şekil 5'te verilmiştir. Şekil 5 incelendiğinde araştırmaya katılan Fen ve teknoloji
50
Nüfus (N)
Yozgat Şehri : N=72.183
40
Kasabalar
Yüzde (%)
Köyler
: 2.000<N<45.000
: N<2.000
30
20
10
0
Yozgat Şehri
Kasabalar
Köyler
Okulların Bulunduğu Yerler
Şekil 5. Öğretmenlerin Görev Yaptığı Okulun Bulunduğu Yerleşim Birim Göre Dağılımları
11
öğretmenlerinin; 25’inin (%14.3) Şehir Merkezi, 70’inin (%40.0) İlçe Merkezi ve
80’inin(%45,7) Belde veya Köyde görev yaptığı görülmektedir. Bu sonuçlara göre ankete
katılan öğretmenlerin büyük bir bölümünün (%85,7) şehir merkezi dışında ilçe, belde ve
köylerde görev yaptığı anlaşılmaktadır.
3.6. Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitimlere Katılma Durumlarına Göre Dağılımları
Ankete katılan öğretmenlerin hizmet içi eğitime katılım durumlarının dağılımları Şekil 6'da
verilmiştir. Şekil 6 incelendiğinde araştırmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin;
33’ünün (%18.9) Evet Katıldım, 142’sinin (%81,1) Hayır Katılmadım cevabını verdikleri
görülmüştür. Bu sonuçlara göre Yozgat bölgesinde görev yapan öğretmenlerin büyük
bölümünün daha önce hiçbir hizmet içi eğitime katılmadıkları veya bu bölge öğretmenleri için
nadiren hizmet içi eğitim düzenlendiği sonucuna ulaşılmaktadır.
100
90
80
Yüzde (%)
70
60
50
40
30
20
10
0
Evet, Katıldım
Hayır Katılmadım
Daha Önce Hizmetiçi Eğitime Katıldınız mı?
Şekil 6. Öğretmenlerin Hizmet içi Eğitime Katılma Durumlarına Göre Dağılımları
4. Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Laboratuvar Yeterliklerinin Belirlenmesi
Bu proje kapsamında hedeflenen program çerçevesinde ikinci olarak, Yozgat il sınırları
içerisinde gören yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinin fen bilimlerinde laboratuvar kullanımı
hakkındaki bakış açıları ve yeterlikleri araştırılmıştır. Araştırmada betimsel yöntem
uygulanmıştır. Çalışma, ankete dayanan veriler üzerinde yürütülmüştür (Ek 1: Anket 1).
Araştırmanın evreni 2008–2009 öğretim yılında Yozgat il, ilçe ve köylerindeki Millî Eğitim
12
Bakanlığı’na bağlı ilköğretim okullarında görev yapan fen ve teknoloji öğretmenleridir. Evren
grubunu oluşturan tüm öğretmenlere ulaşıldığı için araştırmada örneklem grubu seçilmemiştir.
Anket, öğretmenlerin laboratuvara karşı yeterliklerini ölçen derecelendirmeli sorulardan
oluşturulmuştur. Ankete katılan öğretmenlerden, sorunun her seçeneğinde ifade edilen görüşe
katılma derecelerini beşli dereceleme üzerinden [(1) çok yetersizim, (2) yetersizim, (3)
kısmen yeterliyim, (4) yeterliyim, (5) çok yeterliyim] işaretlemeleri istenmiştir. Araştırmada
Kaya ve arkadaşları [8] tarafından geliştirilen yeterlik ölçer maddeler, problem alanına
uyarlanarak kullanılmıştır. Anket önce ön test ve son test karşılaştırmasını yapmak amacıyla
Yozgat il merkezinde görev yapan 12 fen ve teknoloji öğretmenine belli aralıkta iki kez
uygulanmıştır. Yapılan inceleme sonucunda ankete katılanların ön test ile son test puanlarında
belirgin bir farklılık görülmemiştir. Ön test ve son test puanlarının karşılaştırılması sonucunda
Cronbach Alpha katsayısı 0.92 olarak bulunmuştur. Anket; Yozgat il, ilçe ve köylerinde görev
yapan 223 fen ve teknoloji öğretmenine uygulanmış, uygulanan bu anketlerden 175 tanesi
değerlendirmeye değer bulunmuştur. Elde edilen veriler SPSS 16.0 (Statiscal Package for
Social Sciences) paket programıyla analiz edilmiştir. İlköğretim II. kademede görevli fen ve
teknoloji öğretmenlerinin, laboratuvar uygulamaları ile ilgili yeterlik ifadelerine ilişkin
verdikleri cevaplar ve yüzdelik değerleri Tablo 3’de verilmiştir. Tablo 3 incelendiğinde fen ve
teknoloji dersinde görevli öğretmenlerin laboratuvar kullanımına karşı olumlu tutuma sahip
oldukları ve laboratuvar yeterliklerinin yüksek oranda olduğu görülmektedir. Anketteki
yeterlikle ilgili sorulan sorulara hiçbir öğretmen kesinlikle yetersizim cevabını vermediği için
tablodan çıkarılmıştır. Buradan hareketle, laboratuvarla ilgili hiçbir yeterlik ifadesinde
öğretmenlerin kendilerini tamamen yetersiz hissetmedikleri veya sorulara bu tür bir cevap
vermek istemedikleri söylenebilir.
Fen ve teknoloji öğretmenleri kendilerinin Tablo 3.’deki 3., 4., 5., 6., 11. ve 12. maddeler
konusunda ihmal edilmeyecek
düzeyde yetersiz
veya kısmen yeterli olduklarını
düşünmektedirler. Özellikle “fen ve teknoloji laboratuvarındaki tüm araç gereçleri tanıma ve
kullanabilme” (%36,6) ve “laboratuvardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım onarım bilgi ve
becerisine sahip olma” (%47,4) konularında öğretmenler kendilerini yüksek oranda yetersiz
ve kısmen yeterli görmektedirler. Bundan da öğretmenlere verilecek hizmet içi eğitimlerde
öğretmenlerin laboratuvar araç-gereçlerini kullanma ve onarma becerilerini geliştirecek
bilgilendirmeler ve uygulamalar yapılması gerektiği anlaşılmıştır.
13
Diğer taraftan öğretmenler 1., 8., 9., 13., 14., 15., 16., 17., 18. maddeler konusunda kendileri
yüksek oranlarda yeterli ve kesinlikle yeterli görmektedirler. Özellikle “laboratuvar
yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki önemini bilme” (%94,8), “laboratuvar yöntemini
derslerde kullanmaya karşı istekli olma” (%90,8), “verilen bir deney için uygun araç gereçleri
seçme” (%93,1), “deney sonuçlarını yorumlama” (%100) ve “deney sonuçlarını teorik
bilgilerle bütünleştirerek yeni sonuçlar üretme” (%90,8) konularında öğretmenler kendilerini
yüksek düzeyde yeterli ve kesinlikle yeterli görmektedirler. Bu sonuçtan öğretmenlerin fen ve
teknoloji dersinde laboratuvar uygulamalarının önemi noktasında olumlu tutum içerisinde
oldukları anlaşılmaktadır.
14
YETERLİK İFADELERİ
1- Laboratuar yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki
önemini bilme
2- Laboratuar yöntemini uygulamada kullanılan, öğretim
yöntem ve teknikleri bilme
3- Laboratuar yöntemini uygulamada kullanılan öğretim
yöntem ve tekniklerini derslerde kullanabilme
4- Laboratuarda güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak
için gerekli tüm bilgi ve becerilere sahip olma
5- Fen ve teknoloji laboratuarındaki tüm araç gereçleri
tanıma ve kullanabilme
6- Laboratuardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım
onarım bilgi ve becerisine sahip olma
7- Laboratuarda etkili bir öğretim ortamı düzenleyebilme
8- Laboratuar yöntemini derslerde kullanmaya karşı
istekli olma
9- Fen ve Teknoloji öğretimi için geliştirilen yeni araç
gereçleri merak etme ve derslerde kullanmaya istekli
olma
10- Laboratuar uygulamaları için basit araç gereçler
geliştirme ve kullanma becerisine sahip olma
11- Öğrencilerin laboratuar çalışmalarıyla ilgili bilgi ve
becerilerini ölçme bilgisine sahip olma
12- Öğrencilerin laboratuar çalışmalarıyla ilgili
tutumlarını ölçme bilgisine sahip olma
13- Verilen bir deney için uygun araç gereçleri seçme
14- Çabuk ve doğru araç gereçlerle deney düzeneği
kurma
15- Ekipmanları kullanırken güvenlik kurallarını takip
etme
16- Deney sonrası, ekipmanları yerlerine temiz ve
düzenli olarak koyma
17- Deney sonuçlarını yorumlama
18- Deney sonuçlarını teorik bilgilerle bütünleştirerek
yeni sonuçlar üretme
f : Frekans dağılımları, % : Yüzdelik dağılımları
YETERLİYİM
KISMEN
YETERLİYİM
YETERSİZİM
f
1
2
1
4
8
11
1
0
1
4
5
4
0
3
0
0
0
1
%
KESİNLİKLE
YETERLİYİM
Tablo 3. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin, laboratuar uygulamaları ile ilgili yeterlik düzeylerinin dağılımı.
f
%
8
4.6
111
63.4
55
31.4
1.1
34
19.4
124
70.9
15
8.6
0.6
51
29.1
104
59.4
19
10.9
2.3
40
22.9
114
65.1
17
9.7
4.6
56
32.0
94
53.7
17
9.7
6.3
72
41.1
71
40.6
21
12.0
0.6
38
21.7
112
64.0
24
13.7
0.0
16
9.1
97
55.4
62
35.4
0.6
21
12.0
93
53.1
60
34.3
2.3
32
18.3
103
58.9
36
20.6
2.9
39
22.3
110
62.9
21
2.9
2.3
44
25.1
108
61.7
19
10.9
0.0
12
6.9
112
64.0
51
29.1
1.7
18
10.3
117
66.9
37
21.1
0.0
32
18.3
100
57.1
43
24.6
0.0
19
10.9
91
52.0
65
37.1
0.0
0
0.0
117
66.9
58
33.1
0.6
15
8.6
104
59.4
55
31.4
0.6
f
%
f
%
15
5. Eğitim Programının Hazırlanması Bu proje kapsamında hedeflenen program çerçevesinde Mobilim Eğitim Programı hazırlandı.
Bu program aracılığı ile fen ve teknoloji öğretmenleri arasında bilgi ağı kurulması,
katılımcılar arasında oluşturulacak tartışmalarla karşılıklı fikir ve tecrübelerin paylaşımının
sağlanması, bilim fuarları için yeni fikirler edinilmesi, kırsal kesimdeki fen ve teknoloji
öğretmenlerinin kullanımı için internet destekli eğitimler verilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca
kırsal alanlarda görev yapan ve laboratuvar imkânları olmayan öğretmenlerin, mobil fen
laboratuvarında görecekleri yeni deneysel aktivitelerle ve yüz yüze eğitimlerle desteklenmesi
amaçlanmıştır.
Eğitim programının kapsamı, hedeflerin kazandırılmasına yardımcı olacak bir biçimde
düzenlendi. Hazırlanan kapsamın, çağdaş ve bilimsel bilgiyle donanık olmasına, somuttan
soyuta, kolaydan zora, birbirinin önkoşul oluş özelliğine göre kendi içinde mantıklı bir
tutarlılığı olacak şekilde düzenlenmesi sağlandı. Kapsamda sunulan kavramlar, olgular,
semboller, sınıflamalar, ilkeler, deneyler, tablolar, grafikler tarafından desteklendi. Bu
kapsamda ilk iki aşamada toplanan verilere dayalı taslak bir öğretim programı hazırlandı. Bu
programda belirlenen önceliklere göre kazanımlar, içerik, öğrenme öğretme strateji yöntem ve
teknikleri, akıl yürütme yolları ve ölçme değerlendirmenin ne şekilde yapılacağı belirlendi.
Programda hangi etkinlik ve deneylere hangi sırada yer verileceği, bunlara ilişkin araçgereçlerin neler olacağı ve bağlı olarak ölçme değerlendirme yöntemleri belirlendi. Bu
çerçevede MEB tarafından 6. 7.ve 8. sınıflar Fen ve Teknoloji dersi öğretim programında yer
alan deneylerin tamamının uygulanması uygun bulundu.
Programda gösteri deneylerine de yer verilerek eğitim esnasında incelenen konu ya da
kavramların, kursiyerlerin, birden fazla duyusunu harekete geçirerek, ilgi çekip merak
uyandırması amaçlandı. Özellikle kursun birinci günü için planlanan bu etkinliklerin
öğretmenlerin kursa ilişkin motivasyonlarını artıracağı düşünüldü. Ayrıca, gösteri deneyleri
genellikle, laboratuvar araç-gereçlerinin kısıtlı olduğu (köy okulları vb. yerlerde), öğrenciler
tarafından yapılması uygun olmayan tehlikeli deneylerin yapılmasında, profesyonel beceri
isteyen uygulamalarda kullanılan etkili bir yöntem olduğundan bu deneylerin öğretmenler
tarafından iyi anlaşılmasının önemli olduğu düşünüldü.
16
Gösteri deneyleri ile birlikte aynı gün Hands-on deneylerine yer verilmesi planlandı. Handson deneyleri, deneysel etkinlik malzemelerinin çok düşük maliyetlerle elde edilebilmesi, fen
ve teknolojik kavramların hayatla doğrudan ilişkisinin kurulmuş olması, hedef kitlenin
bilimsel çalışmaya ilgisinin artırılması bakımımdan önemlidir.
Mobilimdeki bazı Hands-on deneyleri
Programda yer alan etkinliklerin belirlenmesinde dikkate alınan başka bir nokta, bireysel ve
grup deneylerine yer verilmesidir. Bireysel deneyler aracılığı ile öğretmenlere kendi
kendilerine karar vererek uygulama yapma olanağı sağlandığından eğitimin katılımcı
aktivitesine dayalı olarak planlandığı söylenebilir. Bu yolla katılımcıların, gördüklerini
yorumlama, problem çözme, bilimsel süreç becerilerini kazanmaları amaçlanmıştır. Planlanan
grup deneyleri ile programa katılan öğretmenlerin birbirleriyle kaynaşması, fikir alışverişinde
bulunmaları amaçlanmıştır. Programda yapılması planlanan etkinliklerin değerlendirilmesine
ilişkin ölçme araçları ve değerlendirme yöntemleri de bu aşamada belirlenmiştir.
Öğretmenlere (Ek 2: Anket 2) ve Öğrencilere (Ek 3: Anket 3) uygulanan anketlerle proje
çalışmalarının değerlendirilmesi sağlandı.
6. Mobil Laboratuvarın Hazırlanması ve Pilot Uygulama
Programın tasarımı sürecinde yapılan işlemlerden bir başkası da eğitim ortamının belirlenmesi
ve ortama ilişkin düzenlemeler yapılmasıdır. Bu süreçte öncelikle Türkiye Eğitim Gönüllüleri
Vakfı (TEGV)’ndan bir mobil laboratuvar kiralandı. Kiralanan Mobil Fen Laboratuvarı
17
(MFL) 12 öğretmenin aynı anda deney yapacağı alana ve imkana sahiptir: Laboratuvar alanı
(14.3 m2), deney hazırlama odası (9.9 m2) ve personel odası (11.2 m2) olmak üzere üç
bölümden oluşmaktadır. MFL işe koyulmadan önce konforlu bir ortam hazırlanması amacıyla
elektrik, ısıtma, aydınlatma, havalandırma, su sistemleri uzmanlarca kuruldu ve çalıştırıldı.
Ayrıca öğretme ve öğrenmeyi teşvik etmek, kolaylaştırmak ve programa katılanları
güdülemek amacıyla gerek teknolojik araç-gereçler (projeksiyon, bilgisayar, internet, vs.)
gerekse diğer yardımcı ders araçları (masalar, tahta, levhalar, çeşitli posterler, üç boyutlu
araçlar, vs.) laboratuvara gerekli tadilatlar da yapılarak eklendi. Daha sonra programda
uygulanacak deneylere ait malzemelerin tespiti ve satın alınması işlemleri gerçekleştirildi.
İhtiyaç duyulan alanlarda, uygulayıcı öğretim elemanları olarak Bozok Üniversitesi Fen
Edebiyat Fakültesinde Fizik, Kimya ve Biyoloji bölümlerinde görev yapan 1 profesör, 1
doçent, 4 yardımcı doçent ve 2 araştırma görevlisi görev aldı.
Mobil Fen Laboratuarı
Mobil Fen Laboratuarının Planı
Deneysel mesleki eğitim ders programları, gösteri ve biyoloji, kimya, fizik deney kitapçıkları
gibi eğitimsel materyaller de hazırlandı.
Geliştirme aşamasında hazırlanan programdaki etkinlik ve uygulamalara yönelik ayrıntılı
planlar oluşturularak bu planlarla ilgili uygulama öğretim elemanlarına bilgilendirme yapıldı.
18
Bu planların uygulayacak öğretim elemanlarına ve eğitim alacak öğretmenlere rehberlik
etmesi amaçlandı.
Programın pilot uygulaması, 02-03-2009/05-03-2009 tarihleri arasında Yozgat ili Erdoğan
Akdağ İlköğretim Okulu bahçesinde 4 iş gününde toplam 24 saatte 12 öğretmenin katılımıyla
gerçekleştirildi. Pilot uygulama sonrasında programın eksik ve aksayan yanları belirlendi ve
bu konular araştırmacılar tarafından değerlendirildi. Bu değerlendirmenin sonunda aşağıdaki
değişiklikler yapıldı;
•
Beş gün olarak düşünülen eğitimlerin, dört güne indirilerek, kalan bir günün de
mobil laboratuvarın bir sonraki eğitime hazır hale getirilmesinde kullanılmasına
karar verildi.
•
Mobilim Eğitim Programı Organizasyonunun, ilk gün gösteri deneyleri, ikinci
gün fizik, üçüncü gün kimya ve dördüncü gün biyoloji deneyleri şeklinde
uygulanmasına karar verildi.
•
Programda yer alan aktivitelerin 6., 7. ve 8. sınıflar için ayrı ayrı ve her bir gün
farklı bir alanı (fizik, kimya, biyoloji) kapsayacak şekilde düzenlenmesine karar
verildi.
•
Günlük uygulamaların ardından, programa katılan öğretmenlere, tekrar etmek
istedikleri deneysel çalışmalarla ilgili bireysel çalışma olanağı sağlanmasına
karar verildi.
•
Öğretmenlerin uygun zamanlarda öğrencilerini laboratuvara getirmelerine imkan
tanınmasına karar verildi.
•
Deney kılavuzları ve diğer dokümanların web sitesi aracılığıyla da sağlanması
kararlaştırıldı.
•
Deney föylerindeki imla hatalarının düzeltilmesine karar verildi.
•
Öğretmenlere hayatboyu öğrenme olanakları konusunda e-mail yoluyla sürekli
bilgilendirme yapılmasına karar verildi.
Programın pilot uygulaması esnasında programın değerlendirilmesine yönelik anket
formlarının geçerlik ve güvenirlik çalışması tamamlandı. Pilot uygulamanın ardından yapılan
düzenlemelerle program asıl uygulama için hazır hale getirildi (Ek 4: Mobilim Eğitim
Programı).
19
7. Mesleki Eğitim Programının Uygulanması
MOBİLİM projesi MFL ile deneysel mesleki eğitim vererek orta Anadolu’nun kırsal kenti
Yozgat’taki 223 (130 bay, 93 bayan) fen ve teknoloji öğretmenine ulaşıp destek verdi. Hedef
kitle 10 ilçede 15 guruba ayrıldı (Yozgat, Sorgun, Akdağmadeni, Saraykent, Kadışehri,
Çekerek, Sarıkaya, Boğazlıyan, Yerköy, Şefaatli). Her öğretmen bir haftalık eğitimlere
katılmak için idari izinli sayıldı. MFL gittiği ilçedeki bir okulda bir hafta boyunca kaldı.
Mobilim deneysel mesleki eğitim programının izlediği yol
MFL’nin okullarda yerleşmesi
20
Mesleki eğitim derslerini Bozok Üniversitesi akademik personeli yürüttü ve bütün katılımcı
gruplara dörder günlük eğitim verildi. İlk gün 30 gösteriden oluşan “fen bilimleri
eğlencelidir” teması; diğer üç günde de 25 fizik, 27 kimya ve 18 biyoloji deneyi gösterildi.
Mesleki eğitim üç aşamada ele alındı: (i) “fen bilgisi eğlencelidir” fikrini vurgulamak, (ii)
MFL’de deneyler yapmak, (iii) akademisyenlerin katılımcı öğretmenlerin okullarındaki
laboratuvarları ziyaret ederek daha etkin ve verimli kullanıma yönelik düzenlemeler
yapmaları.
MFL’de mesleki eğitime katılan bir gurup fen ve teknoloji öğretmeni
Bu mesleki eğitim projesinin amaçları arasında yeni fen ve teknoloji eğitimi tekniklerini takip
eden öğretmenler arasında bir ağ oluşturmak, fikir ve deneyimleri paylaşma araçları sunmak,
fen ve teknoloji fuarları için öğretmenlerin yeni fikirler edinmesine imkân sağlamak ve kırsal
kesimdeki öğretmenlerin de yararlanabileceği internet kaynakları geliştirmek de vardır.
MOBİLİM internet sitesi (http://mobilim.bozok.edu.tr/) katılımcılar arasında fikir alışverişi
için kullanılmaktadır.
21
8. Kapanış Toplantısı (Mobilim Konferansı)
MOBİLİM’in final konferansı 7-8 Ekim 2009’da Yozgat’ta yapıldı. Konferansın amacı
Avrupa’dan gelen proje ortaklarıyla fikir alışverişinde bulunmak ve faaliyetlerimizi
değerlendirmekti. Konferansa katılan öğretmenler 11 sunu, 2 deneysel gösteri ve fen bilimleri
eğitim politikaları ve stratejileri üzerine bir panel düzenleyen AB proje ortaklarımıza sorular
sorma ve tartışma imkânı buldular. Türk öğretmenler diğer AB ülkelerindeki fen bilimleri
öğretmenlerinin imkânları, avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi aldılar ve benzer
öğretmen ve öğretme problemlerinin her yerde var olduğunu öğrendiler. Konferans sertifika
programının ardından sona erdi.
9. Mesleki Eğitim Programının Değerlendirilmesi ve Sonuçlar
Değerlendirme, projenin son basamağını oluşturmasına rağmen, sürecin tüm aşamalarında
sürekli olarak değerlendirme çalışmalarının yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. İlk olarak
öğretmenlerin beklenti, ilgi ve tercihleri hakkındaki veri anket, gözlem, mülakat ve alan
incelemeleri yoluyla toplandı. Bu verilerden hareketle program geliştirme çalışmaları
planlanıp yürütüldü. Program geliştirme sürecinin her bir aşamasında program süresince
öğretmenlerin kazanımları ve uygulamaların aksayan tarafları belirlendi. Bu sayede verilen
eğitimin daha nitelikli olması amaçlandı. Son değerlendirme ise öğretmenlere (Ek 2: Anket 2)
ve onların öğrencilerine (Ek 3: Anket 3) uygulanan anket verilerine dayalı olarak yapıldı.
Tüm bu değerlendirme çalışmalarıyla ilgili verilerin analizi aşağıda verilmiştir. Çalışmalarda
Lab in a Lorry anketleri ve final raporu [9] yol gösterici olmuştur. 223 fen ve teknoloji
öğretmeninin her biri Mobil Fen Laboratuvarındaki dört günlük eğitimlere ve iki günlük
konferansa katıldı. Projeyi değerlendirmek için Likert tipi 12 soru ve açık uçlu iki sorudan
oluşan anketler ve gözlem defterleri kullanıldı. 223 anketten tamamlanmayan veya
istatistiksel olarak düşük güvenilirlikte olanlar çıkarılınca geriye kalan 175 anket (100 bay, 75
bayan) değerlendirildi. Öğretmenlerin cevaplarından elde edilen sonuçlar aşağıda Tablo 4 ve
grafiklerde gösterildi. Anketlerin analizi için Sosyal Bilimler İstatistik Programı (SPSS 16.0)
kullanıldı ve güvenilirlik istatistiği Cronbach’s Alpha (α) 0.832 olarak bulundu. Cronbach’s
Alpha genellikle psikometri enstrümanlarının iç tutarlılık güvenilirliğinin bir göstergesi olarak
kullanılır. α değeri 1’e ne kadar yaklaşırsa anket o kadar güvenilirdir.
22
Tablo 4. Öğretmenlerin MOBİLİM’deki mesleki eğitimden keyif alıp almadıklarına dair
cevapları.
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum
Kararsızım
Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
Katılım Dereceniz (%)
1- Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı.
60.7
36.0
2.7
0.7
0.0
2- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir.
25.3
58.8
8.0
7.3
0.7
2.0
2.7
6.0
51.3
38.0
4- Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır.
49.3
42.0
4.0
4.0
0.7
5- Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı.
8.7
32.7
16.7
38.0
4.0
57.3
36.0
4.0
2.0
0.7
1.3
1.3
5.3
41.3
50.7
8- Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
50.0
43.3
4.7
1.3
0.7
9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi.
31.3
58.7
6.7
3.3
0.0
10- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
41.3
50.7
4.7
3.3
0.0
11- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
75.3
22.7
0.7
0.7
0.7
12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih
ederim.
39.3
36.7
11.3
9.3
3.3
3- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
6- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
7- Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim.
1- Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
23
2- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
3- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
24
4- Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
5- Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı.
40
Yüzde Dağılım
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
25
6- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
7- Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
26
8- Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
27
10- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
11- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
28
12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih ederim.
50
Yüzde Dağılım
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
10. Öğrenciler ve Mobilim
İmkanlar elverdiği sürece eğitim yürütücüleri öğretmenlerin öğrencilerini Mobil Laboratuvara
getirmelerine izin verdi. Toplam 982 öğrenci MFL’deki uygulama derslerine katılma imkânı
buldu. Mobilim de eğitime katılan öğrencilerin yaş ve cinsiyet profilleri sırasıyla Şekil 7 ve
Şekil 8’de verilmiştir.
50
Yüzde (%)
40
30
20
10
0
11
12
13
14
15
Öğrencilerin Yaşları
Şekil 7. Öğrencilerin Yaşlarına Göre Dağılımları
29
70
60
Yüzde (%)
50
40
30
20
10
0
Kız
Erkek
Öğrencilerin Cinsiyetleri
Şekil 8. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları
Bazı öğretmenler öğrencilerini MFL’ye getirdiler
Projeyi değerlendirmek için öğrencilere Likert tipi 25 sorudan oluşan anketler uygulandı.
147’si erkek, 177’si kız toplam 324 öğrenci anketi değerlendirildi. Elde edilen cevaplar Tablo
5’te ve grafiklerde gösterildi. Anketlerin analizi için Sosyal Bilimler İstatistik Programı
(SPSS 16.0) kullanıldı ve güvenilirlik istatistiği Cronbach’s Alpha (α) 0.820 olarak bulundu.
30
Tablo 5. Öğrencilerin MOBİLİM hakkındaki görüşleri.
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum
Kararsızım
Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
Katılım Dereceniz (%)
1- Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma
yapma isteği uyandırdı.
61.7
28.1
7.7
0.9
1.5
2- Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı.
74.4
20.1
4.9
0.6
0
3- Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı.
53.7
33.0
10.5
2.2
0.6
4- Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı.
62.7
22.2
9.9
3.1
2.2
5- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi
yollarından biridir.
75.3
19.4
3.1
0.9
1.2
6- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
1.2
2.8
2.8
10.2
83.0
7- Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi.
78.1
16.4
4.3
1.2
0
8- Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda
sağlayacaktır.
69.8
22.5
6.5
0.9
0.3
9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti.
81.8
15.4
2.5
0
0.3
10- Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey
öğrendim.
56.5
35.2
5.6
2.2
0.6
11- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
83.3
13.3
2.2
1.2
0
12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde
öğrenmeyi tercih ederim.
55.6
21.6
15.4
4.0
3.4
13- Mobilim tırı daha sık gelmeli.
84.0
10.2
2.5
1.9
1.5
14- Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
83.0
14.5
2.2
0.3
0
15- Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı.
3.7
2.2
1.9
9.9
82.4
16- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
88.9
8.3
2.2
0.6
0
17- Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar.
75.9
16.7
5.2
1.5
0.6
18- Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük
çektim.
5.2
3.7
5.9
15.7
69.4
19- Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi.
85.2
12.7
1.2
0.3
0.6
20- Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi.
4.6
6.5
7.1
21.6
60.2
21- Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti.
73.8
19.1
4.9
0.9
1.2
22- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
79.6
11.4
5.2
1.9
1.9
23- Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği
uyandırdı.
32.1
29.9
26.9
6.5
4.6
24- Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey
biliyorlar.
75.3
16.0
4.9
2.2
1.5
25- Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta
öğrenmeyi tercih ederim.
13.0
7.4
14.5
15.1
50.0
31
1- Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma yapma isteği uyandırdı.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
2- Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
32
3- Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
4- Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
33
5- Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından biridir.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
6- Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
34
7- Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
8- Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda sağlayacaktır.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
35
9- Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
10- Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey öğrendim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
36
11- Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
12- Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde öğrenmeyi tercih ederim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
37
13- Mobilim tırı daha sık gelmeli.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
14- Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
38
15- Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
16- Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
39
17- Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
18- Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
40
19- Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
20- Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi.
70
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
41
21- Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
22- Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
100
Yüzde Dağılım
80
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
42
23- Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği uyandırdı.
35
30
Yüzde Dağılım
25
20
15
10
5
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
24- Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey biliyorlar.
80
Yüzde Dağılım
60
40
20
0
Çok
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Hiç
Katılmıyorum
43
25- Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta öğrenmeyi tercih ederim.
60
Yüzde Dağılım
50
40
30
20
10
0
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum
Kesinlikle
Katılmıyorum
11. Sonuç
MOBILIM, fen bilimleri eğitiminde PISA2006 ve TIMMS2007’de gözlemlenen düşük başarı
seviyesine dikkat çekip Milli Eğitim Bakanlığı’na yenilikçi bir yaklaşım önermeyi hedefler:
Kırsal kesimdeki fen ve teknoloji öğretmenlerine deneysel mesleki eğitim. Bu proje çok
kalabalık bir grup öğretmenin uygulamalı fen bilimleri öğretimi becerilerini artırmaya çalıştı.
Bundaki amaç sadece öğretmenlere mesleki tatmin sağlamak değil aynı zamanda binlerce
öğrencinin eğitim ve çalışma hayatlarını etkileyecek fen bilimleri tecrübelerine katkı
sağlamaktı. Çünkü öğrenciler uygulamalı çalışmalardan keyif alıyorlar ve böylece daha ileri
derece fen eğitimi alma konusunda istek duyuyorlar. Bu sayede Avrupa Birliğinin de istediği
daha yetenekli iş gücü dolayısıyla sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sosyal bağlılığın
oluşmasına katkı sağlanacaktır.
Katılımcılardan Huriye Acikel “Mobilim Projesi hizmet içi eğitimine davet edildiğimde
sadece sıkıcı bir ders anlatımı olacağını düşündüm bu yüzden katılma isteğim yoktu ancak
mobil fen laboratuvarını görünce fikrim değişti. Gerçekten çalışmaya çok müsait bir ortamı
vardı. Önce harika deneylerin yapıldığı dört günlük uygulama eğitimine katıldım. Eksiklerimi
44
fark edip gidermeye çalıştım. Ayrıca iki günlük konferans boyunca Avrupa’da fen bilimleri
eğitimi alanında neler olup bittiğini öğrenme imkânım oldu. Eğitim sonunda kendi okulumda
Mobilim dersleri boyunca edindiğim gösteri ve deneyleri uygulayıp sergilediğim küçük bir
sergi düzenledim. Bu sergiyi her yıl düzenlemeyi ümit ediyorum. Hakikaten proje çalışmaları
boyunca çok güzel vakit geçirdim ve hayatım boyunca kullanacağım birçok deneyim edindim.
Tüm proje çalışanlarına teşekkür ederim” dedi.
Huriye Açıkel’in mini bilim şenliği.
MOBİLİM yaklaşımı hakkında öğretmenlerin görüşlerini yazdıkları gözlem defterlerinden
elde edilen oldukça olumluydu ve mobil fen laboratuvarının ulaşılabilirliği ve esnekliği
öğretmenlerin pedagojik becerilerini artırma imkânı sağladı. Katılımcı öğretmenlerin %93.3’ü
MOBİLİM’i ziyaret etmekten keyif aldığını, % 96.7’si MOBİLİM ziyaretinin derslerde daha
fazla deneye yer verme gereğini anladığını belirtti. Bu sonuçlar projenin istenilen hedeflere
ulaştığı göstermektedir.
Kaynaklar
[1] http://www.europarl.europa.eu/summits/lis1_en.htm
[2] http://europa.eu.int/comm/research/conferences/2004/sciprof/index_en.html
[3] http://ec.europa.eu/research/science-society/document_library/pdf_06/report-rocard-on-scienceeducation_en.pdf
[4] OECD 2007 Executive Summary PISA 2006: Science Competencies for Tomorrow’s World
http://www.oecd.org/document/2/0,3343,en_32252351_32236191_39718850_1_1_1_1,00.html
[5] http://nces.ed.gov/pubs2009/2009001.pdf (Highlights from TIMSS 2007: Mathematics and Science
Achievement of U.S. Fourth- and Eighth-Grade Students in an International Context), Patrick Gonzales,
September 2009
[6] Küçük, N. D., İlköğretim II. Kademe Fen Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Fen Bilgisi Dersi Eğitim – Öğretim
Süreci Bakımından Yeterliliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi, Yüksek
Lisans Tezi, (2008)
45
[7] Meriç, G., Nakiboğlu C. (2000). Genel kimya laboratuvarlarında v-diyagramı kullanımı ve uygulamaları.
Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2, 158-76.
[8] Kaya, A., Çepni, S., Küçük, M., (2004). Fizik Öğretmenlerinin Laboratuvarlara Yönelik Hizmet İçi
İhtiyaçları İçin Bir Program Geliştirme Çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 121(), 41-56.
[9] Barmby, P., Kind P. M., Jones, K., Bush, N., Evaluation of Lab in a Lorry, Final Report
(2005) Durham University, CEM Centre of School and Education.
46
Ekler
Ek 1.
FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR UYGULAMALARI İLE İLGİLİ EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK ANKET FORMU Değerli Öğretmenler, Bu çalışma, 2008–2009 öğretim yılı ikinci döneminde uygulanacak olan Modüler Mobil Eğitim: Fen ve Teknoloji Deneyleri (MOBİLİM) projesi için eğitim programının hazırlanması amacıyla yapılmaktadır. Sizlerin belirteceği görüşler, söz konusu programın geliştirilmesi çalışmalarında esas teşkil edecektir. Ankete vereceğiniz cevaplar, sadece hazırlanmakta olan program geliştirme çalışmasında kullanılacaktır. Anket iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgilerin yer aldığı yedi ifade, ikinci bölümde ise laboratuvar uygulamalarına ilişkin bilgi, beceri ve tutumlara yönelik yeterlikler yer almaktadır. Anketin herhangi bir yerine ad ve soyadınızı yazmanıza gerek yoktur. İşaretlemelerinizi (x) şeklinde yapabilirsiniz. İlginiz için teşekkür ederiz. 1. BÖLÜM: KİŞİSEL BİLGİLER 1‐ Cinsiyetiniz; ( ) Kadın ( ) Erkek 2‐ Öğretmenlik mesleğindeki hizmet süreniz; ( ) 1 Yıldan Az ( ) 1‐5 Yıl ( ) 6‐10 Yıl ( ) 11‐15 Yıl ( ) 15 Yıldan Fazla 3‐ Görev yaptığınız okulun bulunduğu yerleşim birimi; ( ) Şehir Merkezi ( ) İlçe Merkezi ( ) Belde veya Köy 4‐ En son bitirdiğiniz yüksek öğretim kurumu; ( ) Eğitim Enstitüsü ( ) Eğitim Yüksek Okulu ( ) Lisans Tamamlama Programı ( ) Eğitim Fakültesi ( ) Diğer Fakülteler, Yazınız:…………………………. ( ) Yüksek Lisans ( ) Doktora 5‐ Mezuniyet bölümünüz; ( ) Fen Bilgisi Öğretmenliği ( ) Fizik Öğretmenliği ( ) Kimya Öğretmenliği ( ) Biyoloji Öğretmenliği ( ) Fizik ( ) Kimya ( ) Biyoloji ( ) Diğer; …………………………. 6‐Daha önce laboratuvar uygulamalarına ilişkin herhangi bir hizmet içi eğitim kursuna katıldınız mı? ( ) Evet Katıldım ( ) Hayır Katılmadım 7‐ Sizce ihtiyaç duyduğunuz hizmet içi eğitim faaliyeti nasıl verilmeli? ( ) Seminer ( ) Kurs ( ) Konferans ( ) Uygulamalı Eğitim ( ) Başka;……………………… 47
Laboratuvar yöntemini uygulamada kullanılan, öğretim yöntem ve teknikleri bilme 3 4 Laboratuvar yöntemini uygulamada kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerini derslerde kullanabilme Laboratuvarda güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için gerekli tüm bilgi ve becerilere sahip olma ÇOK YETERSİZİM 2 YETERSİZİM Laboratuvar yönteminin fen ve teknoloji öğretimindeki önemini bilme AZ YETERLİYİM 1 YETERLİYİM YETERLİK İFADELERİ ÇOK YETERLİYİM Madde No: 2. BÖLÜM. LABORATUVAR UYGULAMALARINA İLİŞKİN YETERLİK İFADELERİ Aşağıdaki ifadelerden her birini okuduktan sonra, bu ifadeye ilişkin yeterliliğinizi ilgili sütuna (X) koyarak işaretleyiniz. 5 Fen ve teknoloji laboratuvarındaki tüm araç gereçleri tanıma ve kullanabilme 6 Laboratuvardaki araç gereçlerle ilgili basit bakım onarım bilgi ve becerisine sahip olma 7 Laboratuvarda etkili bir öğretim ortamı düzenleyebilme 8 Laboratuvar yöntemini derslerde kullanmaya karşı istekli olma Fen ve Teknoloji öğretimi için geliştirilen yeni araç gereçleri merak etme ve derslerde kullanmaya istekli olma Laboratuvar uygulamaları için basit araç gereçler geliştirme ve kullanma becerisine sahip olma Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarıyla ilgili bilgi ve becerilerini ölçme bilgisine sahip olma 12 Öğrencilerin laboratuvar çalışmalarıyla ilgili tutumlarını ölçme bilgisine sahip olma 13 Verilen bir deney için uygun araç gereçleri seçme 14 Çabuk ve doğru araç gereçlerle deney düzeneği kurma 15 Ekipmanları kullanırken güvenlik kurallarını takip etme 16 Deney sonrası, ekipmanları yerlerine temiz ve düzenli olarak koyma 17 Deney sonuçlarını yorumlama 18 Deney sonuçlarını teorik bilgilerle bütünleştirerek yeni sonuçlar üretme 9 10 11 48
EK 2:MOBİLİM DEĞERLENDİRME ANKETİ (Öğretmenler İçin)
Sevgili Arkadaşlar;
Gelecekte yapılması planlanan projelerin etkinliğini artırmak için Mobilim
hakkındaki düşüncelerinizi öğrenmek isteriz. Bu nedenle aşağıdaki soruları
cevaplandırarak yaptığınız yardımlardan dolayı şimdiden teşekkür ederiz. Ankete
isim yazmanıza gerek yoktur.
Yaşınız
……………..
Branşınız
……………..
Cinsiyetiniz
Erkek
Kadın
(Lütfen kabul ettiğiniz görüşleriniz için her sırada bulunan kutuların sadece birini işaretleyiniz.)
1
Mobilim bende derslerde daha fazla deney yapma isteği uyandırdı.
2
Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından
biridir.
3
Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
4
Mobilimde öğrendiklerim derslerde fayda sağlayacaktır.
5
Mobilimde daha önce görmediğim pek çok deney vardı.
6
Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
7
Mobilimdeki eğitmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim.
8
Öğretmen arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
9
Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginç ve eğlenceliydi.
10
Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
11
Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
12
Fen ve teknolojiyi sınıfta öğretmektense Mobilimde öğretmeyi tercih
ederim.
Kesinlikle
Katılmıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Kesinlikle
Katılıyorum
Katılım Dereceniz
49
Aşağıdaki sorulara ilişkin görüşlerinizi kutuların içine yazınız.
Mobilimde en çok beğendiğiniz neydi?
Mobilimde olmasını istediğiniz değişiklikler nelerdir?
Soruları cevaplandırarak verdiğiniz destek için teşekkür ederiz.
http://mobilim.bozok.edu.tr/
50
EK 3: MOBİLİM DEĞERLENDİRME ANKETİ (Öğrenciler İçin)
Sevgili Arkadaşlar;
Gelecekte
yapılması
planlanan
projelerin
etkinliğini
artırmak
için
Mobilim
hakkındaki
düşüncelerinizi öğrenmek isteriz. Bu nedenle aşağıdaki soruları cevaplandırarak yaptığınız yardım
bizi çok memnun edecektir. Ankete isim yazmanıza gerek yoktur.
Yaşınız
……………..
Sınıfınız
……………..
Cinsiyetiniz
Erkek
Kız
(Lütfen kabul ettiğiniz görüşleriniz için her sırada bulunan kutuların sadece birini işaretleyiniz.)
1
Mobilim ziyareti, bende gelecekte daha fazla bilimsel çalışma yapma
isteği uyandırdı.
2
Mobilim ziyareti, bende fen ve teknolojiye karşı ilgimi artırdı.
3
Mobilim ziyareti, bilimsel buluş yapma isteğimi artırdı.
4
Mobilimdeki öğretmenler bilime çok meraklıydı.
5
Mobilim gerçekten fen ve teknolojiyi öğrenmenin en iyi yollarından
biridir.
6
Mobilimdeki deneyler sıkıcıydı.
7
Mobilimdeki deneyler heyecan vericiydi.
8
Mobilimde öğrendiklerim fen ve teknoloji derslerimde fayda
sağlayacaktır.
9
Mobilimdeki deneyler gerçekten ilginçti.
10
Mobilim ziyaretimde fen ve teknoloji hakkında pek çok şey öğrendim.
11
Mobilim ziyaretinden gerçekten zevk aldım.
12
Fen ve teknolojiyi sınıfta öğrenmektense Mobilimde öğrenmeyi tercih
ederim.
13
Mobilim tırı daha sık gelmeli.
51
Hiç Katılmıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Çok Katılıyorum
Katılım Dereceniz
14
Arkadaşlarıma Mobilimi tavsiye edeceğim.
15
Mobilim beni fen ve teknolojiden uzaklaştırdı.
16
Mobilimi tekrar ziyaret etmek isterim.
17
Mobilimdeki öğretmenler deneyleri iyi açıkladılar.
18
Mobilimdeki öğretmenlerin söylediklerini anlamakta güçlük çektim.
19
Mobilimdeki deneyler gerçekten eğlenceliydi.
20
Mobilimdeki deneyleri anlamak kolay değildi.
21
Mobilimdeki öğretmenlerin anlatımları hoşuma gitti.
22
Mobilim daha çok okul ziyaret etmeli.
23
Mobilim ziyareti gelecekte bende bir bilim adamı olma isteği
uyandırdı.
24
Mobilimdeki öğretmenler fen ve teknoloji hakkında çok şey biliyorlar.
25
Fen ve teknolojiyi Mobilimde öğrenmektense sınıfta öğrenmeyi tercih
ederim.
Aşağıdaki sorulara ilişkin görüşlerinizi kutuların içine yazınız.
Mobilimde en çok beğendiğiniz neydi?
Mobilimde olmasını istediğiniz değişiklikler nelerdir?
Soruları cevaplandırarak verdiğiniz destek için teşekkür ederiz.
http://mobilim.bozok.edu.tr/
52
Hiç Katılmıyorum
Katılmıyorum
Kararsızım
Katılıyorum
Çok Katılıyorum
Katılım Dereceniz
Ek 4: Mobilim Eğitim Programı
GÜNLER
ÖĞRENME
ÖĞRETME
SAAT/SÜRE
KONULAR
KAZANIMLAR
YÖNTEM VE
ARAÇ
GEREÇLER
DEĞERLENDİRME
TEKNİKLERİ
09.00- 09.30
Tanışma
Eğitimciler ve
katılımcılar tanışır
00
Öntest ve
Tutum Ölçeği
uygulaması
20
Programın
amacı ve
önemi
(proje tanıtım)
Mobilim
uygulamasının
amacını ve önemi
kavrar
10.30-10.50
Fen ve
Teknoloji
öğretiminde
laboratuvarın
yeri ve önemi
Fen ve teknoloji
öğretiminde
laboratuvar
yönteminin
önemini kavrar
10.50-11.10
Fen ve
Teknoloji
öğretiminde
laboratuvar
kullanımına
yönelik
yaklaşımlar
Fen ve Teknoloji
öğretiminde
laboratuvar
kullanımına
yönelik
yaklaşımları
kavrar
30
09. -10.
00
10. - 10.
Eğitsel Oyun
(Sıfat Oyunu)
Test
Uygulaması
10.20-10.30
1. GÜN
STRATEJİ-
Sunuş yolu
stratejisi, düz
anlatım
yöntemi, soru
cevap tekniği
ARA
Sunuş yolu
stratejisi, düz
anlatım
yöntemi, soru
cevap tekniği,
tümdengelim
Buluş yolu
stratejisi, örnek
olay yöntemi,
güdümlü
tartışma, soru
cevap,
tümevarım,
diyalektik,
analoji
30
11. -11.
Laboratuvar
araçgereçlerini
tanıma
Mobilim
laboratuvarındaki
araçlar bilgisi
Sunuş yolu
stratejisi, düz
anlatım
yöntemi, soru
cevap tekniği.
Tümdengelim
11.30-12.00
Fen ve
Teknoloji
öğretiminde
yeni araç
gereçler
Fen ve teknoloji
öğretiminde
ortaya çıkan yeni
araç gereçler
bilgisi
Sunuş yolu
stratejisi, düz
anlatım
yöntemi, soru
cevap tekniği
10
………
………
Ön TestTutum
Ölçeği
Katılımcıların
laboratuvar
uygulamalarına
yönelik bilgi,
beceri ve
tutumlarının tespit
edilmesi
Bilgisayar,
görüntü
kayıtları,
projektör.
………
Bilgisayar,
projektör
………
Bilgisayar,
projektör,
cd’ler
Fen ve Teknoloji
öğretiminde
laboratuvar
kullanımına
yönelik
yaklaşımlar
nelerdir?
Gravezent
halka, renk
çarkı, metal
çifti, Ph
ölçer,
diseksiyon
seti vb.
Basit
Elektrik
Motoru,
Plazma
Küresi vb.
Tartışma-özetleme
Tartışma-özetleme
53
GÜNLER
ÖĞRENME
ÖĞRETME
SAAT/SÜRE
KONULAR
KAZANIMLAR
YÖNTEM VE
ARAÇ
GEREÇLER
DEĞERLENDİRME
TEKNİKLERİ
00
30
09. -10.
Fizik Deneyleri
Verileri analiz
etme becerisi
kazanır
10.30-10.45
Araştırma
soruşturma
yoluyla
öğretme,
gösterip
yaptırma,
workshop
Deney
araçgereçleri
Gözlem sıklığı
dağılımı, tablo
oluşturma, çizgi
grafik
ARA
Verileri analiz
etme becerisi
kazanır.
Laboratuvar
yöntemine karşı
olumlu tutum
oluşturur
Soru cevap
tekniği,
problem
çözme, karar
verme
Deney
araçgereçleri
Gözlem sıklığı
dağılımı, tablo
oluşturma, çubuk
grafik
Fizik Deneyleri
Laboratuvarda
elektrik ile ilgili
deneyleri
yapabilme bilgi
ve becerisi edinir
ÖĞLE ARASI
Buluş yoluyla
öğretme, küçük
grup tartışması,
dialektik,
analoji
ARA
Deney araç
gereçleri
Deney raporu
hazırlama
14.45-15.30
Fizik Deneyleri
Laboratuvarda
güvenli bir
çalışma ortamı
oluşturmak için
gerekli bilgiyi
kazanır
Yaparak
yaşayarak
öğrenme
Deney
araçgereçleri
Tartışma-özetleme
15.30-16.00
Laboratuvarda
bulunan araçgereçlerin
bakımı ve
onarımı
Laboratuvar
araç-gereçleriyle
ilgili bakım
onarım bilgi ve
becerisi kazanır
Araştırma
soruşturma
yoluyla
öğretme,
gösterip
yaptırma, soru
cevap tekniği
Deney
araçgereçleri
Kalibrasyon
uygulaması
45
00
10. -12.
Fizik Deneyleri
12.00-13.00
2. GÜN
STRATEJİ-
13:00-14:30
14.30-14.45
54
GÜNLER
ÖĞRENME
ÖĞRETME
SAAT/SÜRE
KONULAR
KAZANIMLAR
STRATEJİYÖNTEM VE
ARAÇ
GEREÇLER
DEĞERLENDİRME
TEKNİKLERİ
00
30
09. -10.
Kimya
deneyleri
Verileri analiz etme
becerisi kazanır
Kimya
deneyleri
Bağımsız değişkeni
değiştirerek bağımlı
değişken üzerindeki
etkisini belirler
10:30-10:45
45
00
10. -12.
12.00-13.00
3. GÜN
13:00-13:30
13.30-14.30
Deney araç
gereçleri
Gözlem sıklığı
dağılımı, tablo
oluşturma
Deney araç
gereçleri
Tablo oluşturma,
grafik çizme
Problem
çözme, karar
verme
Deney araç
gereçleri
Tartışma-Özetleme
Buluş yoluyla
öğretme, küçük
grup tartışması,
dialektik,
analoji
Deney araç
gereçleri
Deney raporu
yazma
Yaparak
yaşayarak
öğrenme
ÖĞLE ARASI
Kimya
deneyleri
Kimya
deneyleri
14.30-14.45
14.45-16.00
Araştırma
soruşturma
yoluyla
öğretme, deney
ARA
Gözlem, çıkarım veya
deneylere dayanarak
geleceğe yönelik olası
sonuçlar hakkında
fikir öne sürer
Gözlem ve ölçüm
sonucunda elde edilen
araştırmanın amacına
uygun verileri yazılı
ifade, resim, tablo ve
çizim gibi çeşitli
yöntemlerle kaydeder
ARA
Kimya
deneyleri
Deney ve
gözlemlerden elde
edilen verileri
derleyip işleyerek
gözlem sıklığı
dağılımı, çubuk
grafik, tablo ve
fiziksel modeller gibi
farklı formlarda
gösterir.
Tam öğrenme
Deney araç
gereçleri
Gözlem sıklığı
dağılımı, çubuk
grafik, tablo
oluşturma.
55
GÜNLER
ÖĞRENME
ÖĞRETME
SAAT/SÜRE
KONULAR
KAZANIMLAR
STRATEJİ-
ARAÇ
YÖNTEM VE
GEREÇLER
DEĞERLENDİRME
TEKNİKLERİAKIL YÜRÜTME
09.00-10.30
Biyoloji
Deneyleri
Gözlemlere dayanarak
bir veya birden fazla
özelliğe göre
karşılaştırmalar yapar.
Benzerlik ve
farklılıklara göre grup
ve alt-gruplara ayırma
şeklinde sınıflamalar
yapar.
Biyoloji
Deneyleri
Verilen bir olaydaki
kontrol edilen
değişkenleri belirler.
Kurduğu hipotezi
sınamaya yönelik bir
deney önerir.
Biyoloji
Deneyleri
Kurduğu hipotezi
sınamaya yönelik nitel
veya nicel veriler
toplar.
Biyoloji
Deneyleri
Olmuş olayların
sebepleri hakkında
gözlemlere dayanarak
açıklamalar yapar.
4. GÜN
10.30-10.45
10.45-12.00
TartışmaÖzetleme
Yaparak
yaşayarak
öğrenme
Deney araç
gereçleri
Öneri hazırlama
Deney araç
gereçleri
Deney raporu
hazırlama
Deney araç
gereçleri
TartışmaÖzetleme
ÖĞLE ARASI
14.30-14.45
14.45-16.00
Deney araç
gereçleri
ARA
12.00-13.00
13.00-14.30
Buluş yoluyla
öğretme,
güdümlü
tartışma, soru
cevap
Buluş yoluyla
öğretme,
tartışma
ARA
Buluş yoluyla
öğretme, örnek
olay
56
Ek 5: Proje Çalışma Takvimi