BRAHMANİZM Brahman kelimesi ile Veda`larda

BRAHMANİZM
BRAHMANİZM
Brahman kelimesi ile Veda’larda karşılaşılmıştır. Vedalarda Brahmin yazmaktadır. Modern
teolojide Brahmin dini değil Brahmanizm denmektedir.
Brahman kelimesi Sanskritçe’de Brahmana kelimesinden gelmektedir. “Brah” kelime kökü:
“Büyüme, yayılma, destekleme, övgü, dua, Allah’a teslim olma” anlamlarına gelir.
Brahman kelimesi Hint medeniyetinde birkaç farklı anlamda kullanılmıştır: Bu, birtakım metinlere
isim olarak verilmiştir:
Birinci anlam, Mantra, dua ve ilahi okuma manasınadır ki bunların fonksiyonları, Hint
medeniyetine göre tanrıları etkileme ve onlarla iletişim kurmadır. Brahmana kelimesi aynı
zamanda bir edebiyat usulü olarak da kullanılır.
İkinci anlam; Vedalarda Brahman/brahmin din adamının ismi olarak kullanılmıştır. Dua eden
anlamına gelir. Eski dinî metinlerde şairler için de Brahman ismi kullanılırdı.
Üçüncü anlam olarak (Brahmana’dan) Brahmanizm dininin ismi buradan gelmektedir. Çünkü
Brahmanizm’de tanrının birinin ismi Brahman’dı. Ve o Şiva ve Vişnu ile birlikte panteonun
başında dururlardı. Dinin ortaya çıkması, -aşağı yukarı- milattan 1000 sene öncesine aittir. Veda dini kaybolduktan
sonra yerine Brahmanizm gelir. Bazı ilim adamları da Brahmanizm’in Veda’nın devamı
olduğunu iddia ediyorlar.
Milattan 1000 sene önce Ari toplumu bütün Hindistan’ı işgal etmiş ve ana toplum olan hakiki
Hindistan ırkı olan Dravitlerle karışarak yeni bir toplum oluşturmuştur. Oluşan bu yeni toplum
1/5
BRAHMANİZM
Brahmanizm’in meydana çıkmasının sebeplerinden birisidir. Brahmanizm dininin meydana
çıkmasının diğer bir sebebi de toplumun devletçiliği inşa etmesidir. Toplum daha kompleks,
daha organize olmuştur. Oluşan bu yeni toplumda Veda dini toplumun ihtiyacını karşılayamaz
olmuştu. Ve yeni bir dine ihtiyaç ortaya çıktı. Yeni oluşan şartlar Brahmanizm dininin doğmasına
zemin hazırlamış oldu. Bu her tarihçinin kabul ettiği bir teoridir. Brahmanizm dininin tarih sahnesinden çekilmesi ve Budizm dininin ortaya çıkması M.ö. 600
senelerinde olmuştur. Brahmanizm’in temellerinden birisi; “doğayı canlandırma”, yani belli doğa olaylarına (yıldırım,
ateş, yağmur gibi olaylara) isim takmadır. Kısaca her bir doğa olayını tanrıya izafe etmedir. Aynı
zamanda doğa olaylarının her biri bir tanrı tarafından idare edilir. Yıldırım tanrısı, ateş tanrısı,
yağmur tanrısı gibi…
Brahmanizm dininin getirdiği yeni anlayışlardan biri de “yeniden canlanma” (reenkarnasyon)
fikridir. Brahmanizm’de yeniden canlanmadan kastedilen; insanın nefsidir, ruhu değildir. Yani, r
eenkarnasyon nefse aittir. Brahmanizm’de “Allah’ın ruhu” kavramı ilk defa ortaya çıkmıştır. Ama
maalesef Brahmanizm bu konuyu kavrayamamıştır.
Hint medeniyetinde yeniden canlanmada (reenkarnasyonda) canlının nefsinin yeni bir bedene
geçişi söz konusudur. Bu geçişle Karma gerçekleşir. Karma; ölümden sonra oluşan
reenkarnasyon şartlarının kişinin hayatta yaptıklarına göre şekillenmesidir.
Toplum eski Hint medeniyetinde Varna’lara bölünmüştür. Her bir Varna’ya ait yaşam kuralları
vardır. Bu da Dharma’dır. Yani bir Varna içinde yaşama, Varna’nın üyesi olma Dharma’nın
kurallarını yerine getirmeye bağlıdır. Kim Dharma’ya uygun yaşarsa yüksek mertebelere çıkar,
kim de Dharma’ya uygun yaşamazsa daha düşük mertebelerde kalır.
Hayatını iyilik yaparak geçiren her bir insan, iman sahibi ise Dharma’sı iyidir ve reenkarnasyon
sırasında onun nefsi daha yüksek mertebelere çıkar. Yani yüksek makamlara ulaşır, devlet
adamı olabilir. Hayatını düzgün yaşamayan insanlar imanlı değilse Dharma’sı kötüdür ve
reenkarnasyon sırasında onun nefsi sosyal mertebe olarak daha aşağıya düşer; köle olur, katil
olur, hatta böcek ya da bitki mertebesine kadar inebilir. 2/5
BRAHMANİZM
Dharma kuralları, tanrı Brahma tarafından topluma verilmiştir. Böylelikle toplum Varna’lara
bölünmüş ve daha kompleks hale getirilmiştir. Ve din adamları Brahmanlar da bu kuralları
(Dharma kurallarını) korumakla görevlidirler. Brahmanizm döneminde dinî edebiyat çok gelişmiştir. 3 tür dinî edebiyat usulü bilinmekteydi.
Bunlar; Brahmana, Aranyak Upanişad’dır. Bunlarda din kuralları incelenmiştir. Toplumun
kuralları ve kanunları yazılmıştır. İbadet şekilleri, doğrular, yanlışlar bu dinî metinlerde
belirlenmiş ve toplumun uyması istenmiştir. Aynı zamanda da bu metinlerde çok yüksek ve
kompleks felsefe ve din olayları incelenmiştir. Brahmanizm’in Tanrıları:
Brahma: Evrensel yaratıcısı ve onun sembolüdür.
Vişnu: Yenileştirici (Evrensel yaratıcının ilk olarak yarattığını yenileştirici)
Şiva: Evrensel yok edici
Bu üç tanrı, Brahmanizm panteonunun başında dururlar. Ve her şeyden sorumludurlar.
İkonografide bunlar üç yüzlü bir insan şeklinde tasvir edilirler. Bir grup teologa göre,
Brahmanizm’in tanrıları 300’e kadar çıkmaktadır.
Brahmanizm dininin özellikleri şunlardır:
1-Çok tanrı (politeizm)
3/5
BRAHMANİZM
(Aynı anda animistik ve totemistik fikir ve düşünceleri de korumaktaydılar.)
2-Ölü ataların ruhlarına tapma
3-Brahman, toplumun hem din hem de hayat kuralları açısından en yüksek mertebesidir.
4-İdare bölünmesi; İman idaresi Brahmanlara, devlet idaresi ise padişaha aittir. Yani din
adamları devlet işlerine karışmazlardı ama manevî lider olmuşlardır.
Brahmanizm’de ibadete çok önem verirler. İbadetlerin de iki türlüsü çok geniş kullanılmaktadır:
Kurban etme, ölü ataların ruhlarına hediye getirme… Kurban etme ibadeti tanrılara aittir.
Brahmanizm dininde, insanların çok güzel dua ettiği takdirde tanrının onun dileğini yerine
getireceği inancı vardır. Çünkü duanın tanrıyı beslediği düşünülürdü. Toplumdaki başka bir
anlayış da temizlik anlayışıdır. Bu temizlik hem dinî hem de nefsî temizlik anlamına gelir.
Temizlik (abdest kaçması) kaybedildiği anda çok ağır ritüeller vardır. İnsan, ancak Brahmanlar
vasıtasıyla temizlenebilirdi. Brahmanizm de başka bir düşünceye göre, insanlar ancak temiz
olduğu sürece mucize ve keramet sahibi olurdu. Böylelikle de çok karmaşık ve Brahman
tarafından yapılmış katı Dharma kurallarından; asketizmi sağlayarak reenkarnasyonun daha
kaliteli olmasını ve sonunda yeniden canlanmadan kurtulmayı garanti ederlerdi.
Brahmanizm’de dinî-felsefî sistem içinde 2 anlayış vardır.
Sansara: Eski Hint medeniyetinde şöyle bir fikir vardır: Her canlı nefis taşıdığından dolayı
akrabadır. Ve bu akrabalık üzerinden her canlı başka bir forma geçebilir. Tanrılığa dahi
geçebilir. Hiçbir şey kaybolmaz anlayışı önemliydi. Yani yenilenme ve kaybolma, hakiki eşyayı
etkilemez. (Sadece dış zarfı titreme haline getirebilir.) Böylelikle ölüm, sadece hayatın
devamına bir geçiş olur. Sansara anlayışının Hint medeniyeti açısından ideal anlamı şudur: Bir
taraftan manevî olarak yükseliş, öbür taraftan da maddî varlıklardan çekilme…
4/5
BRAHMANİZM
Karma anlayışı: Geniş anlamıyla Karma, bütün hayat boyunca bir canlının yaptığı hareketler ve
o hareketlerin sonucudur. Hareketler ve sonuçları kişinin yeniden canlanmasını karakterize
ederler. Dar anlamıyla Karma; yapılmış olan hareketlerin şu andaki ve gelecekteki hayatın
kalitesini belirtir.
Brahmanizm şu anda Hindistan fonksiyonel olan dinlerden biridir. Bu dinin taliplileri başka
ülkelerde de yaşar. Hint kültürü ile Brahmanizm birbirine çok etkilemiştir: Hem edebiyatta hem
ilim kollarında hem de toplum hayatında… Brahmanizm dininden Hindistan’da başka dinler de
meydana gelmiştir. Budizm, Djaynizm (Caynizm), Neo-Hinduizm gibi…
Hint felsefesi tamamen Brahmanizm anlayışı üzerine kurulmuştur. Brahmanizm döneminde
bugünkü Hint medeniyetinin temelleri atılmıştır.
Brahmanizm dininin bitmesinin birkaç sebebi vardır. Birincisi, Brahman Varna’sının çok
yobazlaştırılması ve moralin çökmesidir. Diğer sebep ibadetin insan tarafından yapılması
mümkün değildir. Mutlaka Brahman’ın katılması gerekiyordu. Bu da sonunda yeni bir dini
meydana getirdi: Budizm…
Doğu tıbbın uzmanı
Vladımır Uzun
5/5