atasözleri ve deyimler yarışması şartnamesi

atasözleri ve deyimler yarışması şartnamesi

ATASOZLERi YARlSMASI SARTNAMESi
AMA<;: ilimiz ilc;e Milli Egitim MUdilrlilklerine baglt ilkokullan arasmda egitsel ve kliltlireI
etkinlikleri artmnak, okullar ve ogrenciler arasmda kilyna~ma ve dayam~maYI gil<;le~dinnek amaclyla
haZlrlanml~trr.
DAYANAK: 1739 Say!ll Milli Egitim Temel Kanunu Milli Egitim Bakanhgl ilkogretim ve
Ortaogretim Kurumlan Sosyal Etkinlikler Yonetmeligi
YARISMAYA KATILACAK OKULLAR: Ankara iii 25 il<;e Milli Egitim Mildilrlilklerine bagb
ilkokul 4. slmf ogrencileri
UYGULANACAK YONTEM: Katiiacak okul saytlanna gore il<;elerde; <;eyrek Final, Van Final ve
Final ~eklinde gerc;ekle~irilecektir.
YARISMA SORULARl:
• il<;e Yan~malannda Ke<;ioren il<;e Milli Egitim Mildilrlligil tarafmdan belirlenmi~ ili~ikte
gonderilmi$ 400 atasozU ve deyimden sorular hazrrlanacak olup; Mlidilrlilgilmilz tarafmdan
yapllacak olan il Van Finali ve Finalinde ekstra 150 atasozU ve deyim eklenecek ve bu
atasozleri ve deyirnler mart ayl son una kadar tum il<;e Milli Egitirn Mudlirlliklerine
gonderilecektir. (Atasozleri http://kecior~flJ:l1eb.gov.tr adresinde yaymlanacaktlr.)
• Yarl$ma sorulan Mildilrliigumilz tarafmdan belirlenecek Turkc;e ve Smlf Ogretmenleri
tarafmdan olu~turulan bir komisyon tarafindan yan$ma giinil hazlrlanacaktlr.
• Yan$mada 20 soru sorulacaktlr. Sorular <;oktan se<;meli olarak hazlrlanacaktrr. (Sessiz sinema
ve karikatilr sorulan hari<;.)
• Yan$mada sorulann cevaplama silresi 30 saniyedir.
• Yan$ma sonunda e$itlik bozulmadlgl halde e$itlik bozulana kadar soru sorulur.
Atasozlerindeki bazl kelimelerin eksik blrakllarak tamamlatllmasl, kelimesi yanh~
soylenmi~ atasoziinii diizeltme, kelimeleri karl~lk olarak verilmi~ atasozlerini
diizeltme, anlatllan, okunan olay veya durumu aC;lklayan atasoziinii bulma ve sessiz
sinema sorulart sorulacaktlr.)
• Her soru 5 puan ilzerinden degerlendirilecektir.
• Yan$malarda sorular a$agldaki $ekilde hazlrianacaktIr.
*Atasozlerindeki bazl kelimelerin eksik blrakIlarak tamamlattmlmasl(2)
*Anlamca ozde~ atasozlerinin e$le$tirilmesi( 1)
*Anlamca geli~en atasozlerinin e$le~tirilmesi( 1) '" AnlatilarI, okunan olay veya durumu aC;lklayan atasoziiniin bulunmasl(2) *Bir atasoziiniin hangi duygu veya kavraml kar~lladlgml bulma(3) *Bir resmin veya karikatiiriin hangi atasozii ile ilgili oldugunu bulma(2) *Bir kelimesi veya kelimeleri yanh~ soylenmi~ atasozlerini bulma(2) *Kelimeleri kan~lk olarak verilmi~ atasozlerini duzeltme(2) *Belirlenen atasoziinii hareketlerle grup arkada~lanna anlatma(Sessiz Sinema) (5) YARISMACI GRUPLAR:
1- Yan$maci gruplar 3 'er ogrenciden olu$acak ve ogrencilerden biri sozcii olarak belirlenecektlr.
2- Yan~macl ogrencilerin kimlikleri ve yaka kartlan yan$ma sUresince yanlarmda bulunacaktlr.
3- Yan~ma esnasmda ekipler onceden belirlenip mlihlirlenmi~ cevap kartlarml kullanacaklardlL
4- Onceden adl bildirilen yan~macl ogrenciler zorunlu haIler dl~mda degi~tirilmeyecektir.
Ogrenci degi~ikliginin nedeni yan~ma oncesinde belgelendirilecektir.
5- Yan~ma'ya kattlan gruplara okullanndan bir idareci ve bir ogretmen e~lik edecektir.
6- Yan~maci ogrenci gruplan, okullar tarafmdan 4. smIf1arda yapllan yan~malardan sonra
seyilen okul birincileri once egitim bolgelerinde b61ge birincisi olmak iyin yan~acaklardlr.
B61ge birincisi olan okullar ise ilye finalinde yan~acaklardlr. Bolge yan~malarl her egitim
bOlgesinde belirlenen koordinatOr okullar tarafmdan ytirtittilecektir. Dtizenlenen yan~malar
sonucunda ih;eleri temsilen tek bir okul seyilecektir.
7- Yan~maya kattlacak ogrencilerin bu yan~mada ilk kez yer almalan gerekmektedir.
JURi UYELERi
1- Yan final ve finalde yer alacak jilri ilyeleri Keyi6ren ilye Milli Egitim Miidilrlilgii Killttir
B61timtiniln belirledigi ki~ilerden olu~acaktlr.
2- Yan~ma esnasmda jtirinin kullandlgl degerlendirme fonnlan yan~manm hemen sonrasmda
Keyioren ilye Milli Egitim Mtidtirltiliigii Ktiltiir B6IUmtine teslim edilecektir.
ATASOZLERi YARISMA TAKviMi
Y an~manm Okullara Duyurulmasl
Y an~manm Okullarda YapIlmasl
Y an~manm Bolgelerde ve ilyelerde Yaptlmasl
ilye Birincilerinin Keyioren ilye MEM Bildirilmesi
Yarl Final
Final
14 Arahk 2012
14 Arahk 2012 - 20 Ocak 2013
25 Ocak 2013 - 14 Mart 2013
15 Mart 2013
17 Nisan 2013
19 Nisan 2013
NOT: Katlhma gore il Yarl Finali gruplar halinde geryekIe~tirilecek olup birbiri ile yaw;acak gruplar
kura y6nterni ile belirlenecek ve ilye Milli Egitim Miidilrlilklerine duyurulacakhr.
Gonderdigimiz atasozleri ve deyirnler 28.11.2012 tarihi itibariyle geyerli olup; farkh bir kaynak
kullamlmayacakhr. Kelimelerde degi~iklik yapIlmasl halinde soru yanh-? kabul edilecektir.
Yan~mayla
ilgili gerekli tiim duyurularwww.kecioren.meb.gov.trweb adresimizde yaymlanacaktlf.
.~~S1
~Jlj,J4-
/~:ni~~l
~LAN I1ye Komisyon Uyesi
Bye Kornisyon Uyesi
Seda yOKSELiR
ilye Komisyon Dyesi
AYCAN
e Mildurii
~
1. Akan suya inanma, el ogluna giivenme.
Kimi akar sular yava~ aktlgl i<;:in tehlikesiz goriinebilir, ancak yine de gUvenmemelidir. Bir an 0 suya kapdlp
sUrUklenebilir. derinlere ve burga<;:lara <;:ekilip bogulabiliriz. EI oglu da tlpkl bu akar sular gibidir, kimi yanlanna
bakarak on lara gUven duyamaYlz. <;lkan i<;:in bizi tuzaga dU~Urebilir, ba~lm'za olmadlk i~ler a<;:ab.ilir, zor durumda
blraklp zarara ugratabilir. Bunun i<;:in temkinli olmaltYlz.
2. Acemi nalbant gavur e~eginde ogrenir
mesleginde ustaltga eri~memi~ kimse, ilk denemelerini gozden <;:lkanlabilecek malzeme Uzerinde yapar.
3. 'Ava giden avlaDlr' / 'atm oliimii arpadan olsun'
4. Aglr kazan ge.;: kaynar,
1, Herkesin anlayt~ yetenegi bir degildir, ogrenme kabiliyetleri de farkhdlr. Kimi kahn kafhh kimseler bir meseleyi
olduk.ya ge.y ve zor kavrarlar, 2, Bazl beceriksiz, tembel ki~iler i~lerini ge<;: yaparlar ve zamantnda yeti~iremezler. 3 .
Aglrba~h, olgun kimseler bir olay kar~lsmda hemen 6fkelenip telii~lanmazlar
5. 'ACl pathcaDl klragl .;:almaz' / 'ya1jm yanmda kuru da yanar".
6. Ademoglu .;:ig siit emmi~tir,
Ba~langlcmdan bu yana nankorlUk insanoglunun degi~mez bir slfatI olagelmi~tir, Yaptlan bir iyi lige kar~l, .yokluk
kotUIUkle cevap vermek, insanm atamadlgl huylanndandlr. Sanki bu, insanda degi~mez bir h5.ldir. Bu baklmdan
insanoglu gUvensizdir, ona kar~1 daima dikkatli olunmaltdlr,
7. Aglr ta~ batman dover
Tutarh, ol.yUIU, aglrba~lt, temkinli kimselerin toplumda etkin bir yerleri, ayncahkh bir ki~ilikleri vardlr, Bu
ayncaltklan sebebiyle onlara kolay kolay kimse ili~meye cesaret edemez, onlan hupalamaya oyle herkesin gUcU
yetmez, dolaYlslyla ister istemez saygt goriir ve yerlerini korurlar.
8. AClkan doymam , susayan kanmam saDlr,
Uzun slire bir ~eyin yoklugunu <;:ekip ona ihtiya.y duyan kimse, 0 ~eyden ne kadar<;:ok elde ederse etsin tatmin olmaz:
kendisine yetmeyecegi duygusu i.yinde bulunur,
9. Agzma bir zeytin verir, altma tulum tutar
yaptlgl kU.yUk iyiliklere kar~Illk bliylik .ylkar bekler.
10. Akhna geleni i~leme, her agacl ta~lama
sonunu dU~iinmeksizin aklma eseni yapan, herkese sata~an kimse bu davram~mm biiyiik zararianOi goriir.
11. A1jl pi~iren yag olur, gelinin yiizii ag olur
gUzei ~ey, iyi gere.y kullamlarak meydana gelir, bundan da i~ yapana 6viinme paYI .ylkar.
12. Adamm iyisi ah1j veri~te belli olur,
Alt~veri~ bir insanm karakterini, iyi ya da k6tii olu~unu belirleyen en onemli ol.yUtlerden biridir. Ah~veri~ her ~eyden
once .ylkara dayaOlr, Bir<;:ok insan da <;:Ikan i.yin ahliik kuralianOi .yignemekten ka.ymmaz, Bunu anlamanm en iyi yolu
da ki~iyi ah~veri~te denemektir, Ah~veri~ slrasmda hileye ba~vurmayan, hakkl gozeten, yalan soylemeyen, ahlakslz
yollara sapmayan kimse iyi insandlr,
13. AsH He t~ t~l, bedasll He yeme a1j1
asil insanla beraber bulunmak her ~artta faydaltdlr, en iyi ~artlan onUne getirse bile kotii ve bayagl insandan ka.ymak
gerekir.
14. An beni bir kozla, 0 da .;:iiriik ';:Iksm bir dostun verdigi amlagan kil<;:iik ve degersiz olsa bile veri len ki~inin hatlriandlgml gostermesi 15. 'Anasma bak kiZlDl ai, kenarma bak bezini ai' /' be1j parmagm be1ji birbirine Benzemez"
16. Anlatl~a gore verirler fetvaYI hakslz ki~i. oiaYI kendisini hakll gibi gostererek anlatlrsa dinleyen ona hak verir. 17. A.;: btrakma hlrslz edersin, .;:ok soyleme arslz edersin
Yonetiminde bulunan, gozetiminde olan kimseleri maddi ve manevi yonden tatmin etmelisin, insanlan btl yonlerden
slkmtlya dli~iirlir, emeklerinin kar~llIg1l11 vermez, kotii muameleye maruz blraklrsan yanlI~ yola saparlar: soz dinlemez
olurlar, arslzla~lrlar,
18. AUm
ate~te,
insan mihnette belli olur
altma benzeyen maddenin altm o/up olmadlgl ate;;e dayarllklIllk der'eeesi ile
slkmttlara katlanma. zorlllklan yenme ve benligini koruma gUcli ile oh;UIUr.
anla'i'ddr[i;r gibi bir ki;>inin de~kri de
19. At goriir aksar, su goriir susar
meraklt kimse ogrenmek istedigi bilgiye ula~abilmek i9in her yola ba~vurur. her klhga girer. Atasozu 20.
AClkml~ kudurmu~tan
beterdir.
Sir ~eyden lIzun sUre yokslln kalan kimse. onll gordilgii anda ele ge~innek ister; kendinden gegercesine ona saldlrJr.
sanki klldurmu~ gibidir, gozil hi~bir ~eyi gonnez. tek dil~ilndilgil uzun sUre yoklugunu ~ektigi 0 nesnedir
21. Ava gelmez
ku~
olmaz,
ba~a
gelmez
i~
olmaz
ku~lar
avlanmaktan kurtulamazlar, insanlar da hatlra, hayale gelmeyen ~e~it ge~it felaketle kar~t1a~abilirler. Atasozti 22. AVCI ne kadar hile (al) bilse ayl
0
kadar yol bilir
bir ki~i ba~kasml alt etmek i9in ~e~it 9qit ustahk kullanlr ama kar~lstndaki de yenilmemek i9in tUrlil onlemler ahr.
23. 'Akll aklldan iistiindiir' I 'akhn yolu birdir"
24. Ac;m karOl doyar, gozii doymaz .
1 ' Sir ~eyin uzun silren yoklugu a9hk ve doyumsuzluk duygusuna iter insam; bu insan hi9 doymaml~, a~ kalacakml~
gibi davramr; g5zil nesnelerde kahr, nesneleri kaybedecek sam sma kapIllr. 2 . ihtirash ki~i elindekiyle yetinmez,
daha fazlasInI ister.
°
25. Ac;ma Slrrml dostuna, 0 da soyler dostuna .
Sir ozeldir ve gizli tutulmahdlr. Onun ger~ekten duyulup yaydmasl istenmiyorsa, dosta bile a9t1mamahdlr. A91ltrsa 0
da agztndan ka91rabilir ya da yakmma anlatabilir, bunu ba~kalan duyabilir, saklamaya 9ah~tlgtn ~ey Sir olmaktan
91kar. yaytllr,
26. Bahk aga girdikten sonra akh
ba~lDa
gelir
insan, tedbirsizligi yilzilnden bir felakete ugradlktan ve
yapmadlm diye UzUlur.
i~ i~ten
ge9tikten sonra neden
~oyle
yapmadlm, neden boyle
27. Baba ekmegi zindan ekmegi, koca (er) ekmegi meydan ekmegi
bir kadtn i~in babasmm veya 90cugunun evinde banmp onlann eline bakmak 90k k5ti.i bir durumdur; onun gonill
ferahhgl ile ya~ayacagl yer, kocasmm evi, serbestge harcayacagl para kocasInm parasldlr.
28. Babasmdan mal kalan, mertegi ic;inden bitmi~ saDlr
miras yoluyla mal edinen kimse, onun i9in ne denli 9abalar gosterilip slktntlgekildigini bilemez.
29. Bugday
ba~ak
verince orak pabaya C;lkar gereksinim duyu[an
~ey
deger kazantr. 30. 'Biilbiiliin c;ektigi diU belasl' / 'bilmemek aYlp degil sormamak aYlp'
31. Bir siirc;en atm ba~l kesilmez
~imdiye
kadar sizi memnun etmi~ o[an ki~i bir kez yanh~ i~ yaptlgmda kendisine hemen aglr ceza verilmemelidir
32. 'Birlikten kuvvet dogar' / 'korler saglrlar, birbirlerini aglrlar'
33. Biz attlk kemik diye, el kaptl i1ik diye bizim i~e yaramaz diye vazge9tigimizi ba~kalan degerli buldll. 34. 'Bir elin nesi var iki elin sesi var' / 'nerde c;okluk orda bokluk'
35. Bol bol yiyen bel bel bakar kazandlglnI 619iisUzce harcayan ve ilerisi i9in bir ~ey arttrrnayan ki~i kazan9slz kaldlgmda aClklt bir dllruma dil~er. 36.
Bo~bogazl ate~e atml~lar,
genesi
dU~ilkler
odunum y~ demi~ umulmadlk an larda densizce
konll~abilirler. 37. Boyuma gore boy buldum, buyuma gore huy bulmadlm
bir kimse, beden yaplsl, zenginlik vb, konularda kendisine uyam bulabilir ama huyu kendisine uyan bir kimseyi kolay
kolay bulamaz.
38. Berberin solumaZl, tellagm terlemezi, kahvecinin soylemezi
qall~an ki~inin koW oze/likleriy/e mi.i:?terilerine rahatslzilk v<.:nn<.:)cni
39. Besledik biiyiittiik danaYI, ~imdi taDlmaz oldu anaYI
elinde bUyUttUgUn ki~i gUn gelip sana nankorlUk edebilir.
makbuldlir.
40. Ceviz golgesi yavuz golgesi, sogiit gOigesi yigit gOigesi
aga<;lann golgeleri bile dogal ozelliklerini yansltlr, koz, yani ceviz agacmm altmda insan, herkesin pe;;inde ko~tugu
bir klzm yanmdayml;;<;asma mutluluk dtlyar; sogUdUn golgesi, boylu boslu bir yigidin gUvenini kazaOlr; dut ise altma
meyvelerini doktUgU i<;in golgesi <;lkarcllann U~U~ti.igU bir yerdir.
41. Cumhura muhalefet kuvveihatadandlr
olagan sayllmayacak kadar klsa bir zamanda olan bir geli;;menin sUrekli olamayacagml anlatan bir soz.
42. Caminin mumunu yiyen kedinin gozii kor olur
kendisini yeti~tiren kimsenin malma hlyanet eden, eI uzatan kimse cezasml bulur.
43. CefaYI ~ekmeyen sefaDln kadrini bilmez
slkmtl <;ekmemi~ olanlar, eri;;tikleri rahathgm ve mutlulugun degerini bilemezler.
44. Cemaat ne kadar ~ok olsa imam gene bildigini okur
bir yetkili kimse, <;evresindekilerin dU;;Uncesi ne olursa olsun kendi istedigini yapmaya <;al!;;lr.
45. Ceviz golgesi yavuz gOigesi, sogot gOigesi yigit gOigesi
aga<;lann golgeleri bile dogal ozelliklerini yansltJr, koz, yani ceviz agacmm altmda insan, herkesin pe~inde ko;;tugu
bir klZln yanmdayml;;<;asma mutluluk duyar; sogUdUn golgesi. boylu boslu bir yigidin gUvenini kazamr; dut ise altma
meyvelerini doktilgii i<;in golgesi <;Ikarcllann U~U~tilgU bir yerdir.
46. <;am agacmdan agd olmaz, el ~ocugundan ogul olmaz
her ~eyin bir degeri vardlr; yapacagl i~, kullandacagl yer ayndlr.
47. <;er~i klZl boncuga a~lktlr
1) bir insan hangi i~le ugra;;lyorsa yakmmdakiler de 0 i~i <;ok sever; 2) ticaretle ugra~anlar, sattlklan ~eylerden
evdekilerini yoksun blrakarak onlann bu e~yamn ozlemini <;ekrnelerine neden olurlar.
48. <;ift~inin karnml yarml~lar, kirk tane "gelecek yd" ~lkml~
<;ift<;inin iirUnU her yd bir afete ugrar, 0 da hep gelecek ylla umut baglar.
49. <;ift~iye yagmur, yolcuya kurak; ciimlenin muradml verecek Hak
kullarTann'dan kendilerine gerekli olan ~eyleri dilerler, bu dilekleri kabul edecek olan Tann'dlr.
50. <;obanm gonlii olursa tekeden yag pkarlr
ki;;i istediginde olmayacak gibi gorUnen i;;lere <;ozilm yolu bulur
51. <;obana verme kIzl, ya koyun gottiiriir ya kuzu nazik bir i;;i. 0 i;;in inceligini anlamayan bir kimseye yaptlrma. 52. <;ok gezen tavuk ayagmda pislik getirir
gezip dola;;tlgl yerlerde kotii ;;eyler de bulunan kimse, kotil al1;;kanllklar ve zararil bilgiler elde ederek yerine doner.
53. <;eki~ilmeyince
peki~ilmez dii;;Unceler kar;;lilkl1 tarh;;J1madan saglam bir anla~ma ve uzla~ma ortaya 91kmaz. 54. <;ift edersen baglaDlrsm, bag edersen eglenirsin baklmml iyi yaparsan bagm iyi olur, bagla ugra;;mak bir eglencedir. 55. <;ift~inin karnml yarml~lar, kirk tane "gelecek yll" ~Ikml~ <;ift<;inin UrUnU her yd bir afete ugrar, 0 da hep gelecek ylla umut baglar. 56. Dan unundan baklava, incir agacmdan oklava olmaz
kotU gere<;le iyi i;; gorUlemez.
57. 'Damlaya damlaya gOt olur' I 'ta~lma suyla degirmen donmez'
58. Derede tarla sel i~in, tepede harman yel i~in
elden <;lkarmak istemedigimiz ;;eyleri tehlikeye a<;lk durumlardan LIzak tLltmaliYlz.
59. Delilsiz cennete bile girilmez
ki:;;inin istedigi ~eyi elde edebilmesi iyin bir yol gosterenin olmasl gerekmektedir.
60. Oegirmenden gelenden poga-;a umarlar
ba:;;ka bir yerden gelen kimseden. geldigi yerle ilgili, kUytik de olsa bir armagan beklenir.
61. Devletliye dokun ge-;, fukaradan salan ge-;
zenginle, az da olsa bir ili:;;kin bulunsun belki yararlamrsm ama fakire yakla:;;ma, 0 senden yararlanmak ister.
62. Devletli gozii perdeli olur
zengin, i:;;i yolunda kimse yoksullann hiilinden anlamaz.
63. Devletli yaDlDl ka~lsa yoksul para verecek saDlr
bir isteginin yerine getirilmesini ilgililerden bekleyen kimse, onlann bu i:;;le ilgisi bulunmayan davram:;;lanm,
istegini kar:;;I1amak tizere yaplyorIar diye yorumlar.
64. Deveci ile 2orii~en kapIsml yiiksek a-;mah
ytiksek makam sahibi kimselerIe ilgisi olanlar durumlanmn gerektirdigi ozveriyi goze almahdlflar.
65. Devenin derisi e~ege yiik olur
zengin ne kadar takir dti~se de yoksula gore yine varltkhdlr.
66. Diinyayl sel bassa ordege VIZ gelir
bin;:ok kirnse iyin felakete yol ayan bir olay, baZi insanlan ilgilendirmez.
67. 'Dii~enin dostu olmaz' I 'dost kara giinde belli olur'
68. Destursuz baga girenin yedigi sopayl Mevla bilir bir yere izinsiz gimlek veya bir i~e izinsiz el atmak kotti kar:;;tlamr. 69. Dii~maDln karmca olsa kendini merdane tut dU~mamn ne kadar gU<;:sUz olursa olsun dikkat et, uyamk 01. E-F
70. Eskisi olmayanm yenisi olmaz yeni bir ~ey edinildiginde eskisi hemen elden Ylkanlmamahdlr. 71. Ecel geldi cihana, ba~ agnsl bahane herkesin alUmU i<;:in bir sebep vardlr. 72. 'E~ege altm semer vursan da e~ek yine e~ektir' I 'ye kiirkiim ye'
73. Ek tohumun haslDl, -;ekme yiyecek yaslDl bir giri~imden iyi sonu<;: almak isteyen, 0 i~in temelini sag lam kurmahdlL 74. EI elin e~egini ylrlaya ylrlaya, kendi e~egini terleye terleye arar insanm kendi slkmtl ve sorunlanna ba~kalan gereken anemi vermez, gerektigi kadar ilgilenmez. 75. 'EI elden iistiindiir' / 'alet i~ler el oviiniir"
76. Eli bo~a "aga uyur" derler; eli doluya "aga buyur" derler armaganslz geJen ki:;;iye yUz verilrnez, armaganla gelen ki~i ise gliler ylizle ve saygl ile kar~llamr. 77. Esmere al bagla, kar~lSIna ge~ agla esmer insana klrmlZI renkli giysi yakl~maz. 78. 'Egri otur dogru soy Ie' / 'dogru soyleyeni dokuz koyden kovarlar'
79. Elti eltiye e~ olmaz, arpa unundan a~ olmaz arpa unundan yernek yaptlamadlgl gibi eltilerin de iyi geyinmeleri mUmkUn degildir. 80. Erine gore bagla ba~ml, tencerene gore kaynat a~ml davram:;;lanm iyinde bulundugun ko~ullara uydur. 81. 'Erken kalkan yol ahr' I 'acele i~e ~eytan kan~lr'
82. Eli bo~a "aga uyur" derler; eli doluya "aga buyur" derler annaganslz gelen ki:;;iye yUz verilmez, armaganla gelen ki~i ise gliler yUzle ve saygl ile kar:;;tlamr. 83. Ekmegi ekmek~iye ver, bir ekmek de iiste ver verileeek Ueret ne kadar yok olursa olsun, her i~ lIzmanma yaptInlmahdlf. 84. Esrik devenin ~ulu egri gerek ki~i, durumuna uygun davranmaltdlr. 85. 'Eski dost dii~man olmaz' I 'giivenme dostuna saman doldurur postuna"
86.
E~egi
dama -;tkaran yine kendi indirir
yapan kimse. yanl~1 yine kendisi diizeltir.
87. Fukaramn tavugu, zenginin atl klymetli olur
yoksul ge9imini, varltkll keyfini dii~liniir.
88. Fare -;Iktlgl deligi bilir
"bir kabahate. sw;a veya gizli i~ kalkl;;an ki~i, yakalanacagInI anladlgmda nereye slgll1acagll1l bilir" anlammda
kullantlan bir soz.
yanlt~
ba~ mezara yara~lr
ya;;ayan kimse bir i;;e yaramalldlr, bir i;;e yaramayan kimsenin olliden farkl yoktur.
90. 'Fazla mal goz r;lkarmaz' !'aZIClk a~lm agnslz ba~lm'
89. Faydaslz
91. Gafile kelam, nafile kelam
gatlet uykusunda olan ki;;iye soz kar etmez.
92. Gammaz olmasa tilki pazarda gezer
yasal olmayan yollardan gizlice <;:Ikar saglayan ki;;i, yakaYI ele vereceginden korkmasa bliWn bu i~leri a<;:lktan yapar.
93. Garibe bir selam bin altm deger yabancl yerde tek ba;;ma kalan kimseye kar;;1 gosterilecek kli<;:lik bir ilgi, en bliylik iyilik yerine ge<;:er. 94. Garip itin kuyrugu bacagl arasmda gerek. stgmtl durumunda olan ki;;i, yabancl bir yerde hi<;:bir ;;eye kan;;mamah. sessiz, kendi halinde ya;;amaltdlf. 95. Garip ku~un yuvasml Allah yapar garip ve kimsesiz ki;;iye Tann yardtm eder. 96. Givurun ekmegini yiyen gavurun klhcml r;alar ki;;i, inan<;:lan ayn da olsa, ho;;lanmasa da ge<;:imini saglayan kimseye hizmet eder. 97. Ger;mi~e mazi, yenmi~e kuzu derler ge<;:mi;;te kalan olaylann Uzerinde durulmasmda bir yarar yoktur. 98. Gidip de gelmemek var, geJip de gormemek (bulmamak) var uzak bir yere giden ki;;i donmeyebilir, donebilse de aynltrken blrakttgt yakmlanm bulmayabilir. 99. Haramzade pazar bozar, helalzade pazar yapar
slitii bozuk ki;;i, iki kimsenin araSInI a<;:ar, anla;;malanna engel olur; soylu ki;;i ise arabuluculuk yapar, anla;;malanna
yardlm eder.
.00. Harman doven okuzun agzl baglanmaz <;:alt;;anm emeginin kar;;lhgl verilmelidir. 01. Hamala semeri yuk olmaz insana kendi i;;i aglr gelmez . .02. HalaYlktan kadm olmaz, gul agacmdan odun her ~ey. kendisinden beklenen gorevi yapabilecek niteliklere sahip olmalIdtr. .03. 'Harama ur;kur r;oziilmez' I 'giizeJe bakmak sevaptlr' .04. Harmanda dirgen yiyen Slpa, ydma kadar aClsml unutmaz uygunsuz davram;;lanndan dolayt cezalandlnlanlar uzun slire aym davrant~t gostermezler. 05. Hangi ta~ pekse ba~1D1 ona vur kendi kusurun yUzUnden zor bir dllruma dli~Wgiinde kendini su<;:la ve ba;;kalanndan yardlm isteme . .06. Halka verir talkID I, kendi yutar salklml kendisinin inanmadtgt ve tutmadtgl oglitleri ba;;kalanna kolayca verir . .07. Helalzade barl~tlnr, hararnzade karI~tlrlr sHtH bOZllk ki;;L iki kimsenin araStnl a<;:ar, anla;;malanna engel olur: soylll ki;;i ise arabuluculuk yapar, anla;;malanna
yardtm eder.
08. Herkes davul
herkes
i~
~alar
yapar ama
ama 'Yomagl makama uyduramaz
0 i~in
gerektirdigi ustaltgl g5steremez.
09. Harman yakanm diyen oraga yeti~memi~
ba~kasma
k5tlillik yapmaYI tasarlayan kimse, k6WlilglinU yapmaya flrsat blilmadan CeZaSlnl g6rlir.
10. 'Harama el uzattlmaz' / 'iiziimii ye bagml sorma"
11. Her delige elini sokma, ya ytlan ~lkar ya ~Iyan
sonunu
dli~Unmeden
12. Her zaman
sana zaran dokllnma oiaslligl bulunan
e~ek olmez,
davranl~larda
bulunma.
on kofte on paraya olmaz
istenilen ~eyi kolayca elde etme imkanl ortaya \=lkmca flrsat ka\=lrllmamal1drr
13. Her zaman gemicinin istedigi riizgar esmez
olaylar herkesin istedigi bi<;imde meydana gelmez.
14. HIZh saganak tez ge~er
biiylik bir hlzla
i~
15. Hile ile
i~lerine
ba~layan ~eyler
az slirer.
goren mihnet He can verir
hile
kan~tlnp ba~kalannl
aldatan
ki~i
son nefesini azap i\=inde verir.
I-i
16. iki karde~ sava~ml~, ebleh buna inanml~
iki
karde~
arasmdaki
anla~mazhk
gee;icidir, bu durumu gen;ek ve siirekli sanmak satllktlr.
17. ikisini bir kazana koysalar kaynamazlar aralanndaki
anla~mazhk 0
kadar biiyliktiir ki onlan
uzla~tlrma
\=aresi bulunamaz. 18. iki tlmar bir yem yerine ge~er atl slk slk Umar etmek, onu yemle beslemek kadar 6nemlidir. 19. 'insan ktymetini insan bilir' / 'insanoglu ~ig siit emmi~"
20. 'iyilik yap denize at' / 'merhametten maraz dogar"
21. iki ser~eden borek olur insanlann birbirlerine her zaman gereksinimleri olur. 22. iki goniil bir olunca samanhk seyran olur' / 'iki ~Iplak bir hamama yakt~lr'
23. i~ giiveyisi i~ agnsl
ie; gliveyisi misaftr gibidir, evdekiler sUrekli olarak onu aglrlamaya e;altw ve bu durumdan da rahatslz olurlar.
24. 'i~leyen demir 1~t1dar' / 'insan yedisinde neyse yetmi~inde de odur"
25. iki testi toku~unca biri elbet ktnhr kavgaya
tutu~an
iki
ki~iden
biri elbette yenilir ve zarara ugrar. 26. iyi nasi hat verilir, iyi ad verilemez bir kimse ba~kalanna iyi ogUt verebilir ama lin veremez, ki~i Unti ancak kendisi kazanabilir. 27. inegin sanSI, topragm karasl e;iftc;iler arasmda inegin san, topragm kara renkli olam begenilir. 28. insan ayaktan, at hrnaktan kapar birc;ok hastahk insana ayagml
~litmesi,
ata da tlmagl yoluyla gelir. 29. istenmeyen a~, ya karm agntlr ya ba~ istenmeyerek yap dan
i~lerden
koti.l sonue;lar ortaya C;lkar. 30. 'iyi insan lafm iistiine gelir' / 'iti an ~omagl hazlrla'
31. Kabahat samur kiirk olsa kimse slrtma almaz
hie; kimse suC;lu oldllgllnu kabul etmek istemez.
32. Kahlr yiiziinden liitra ugramak
birine k6tiilUk olsun diye yapltan
i~,
onun iyiligine olmak.
33. Kartala bir ok degmi~, yine kendi yeleginden
bir kimseye en biiylik koti.iliigii kendisine <;:ok yakll1 olanlar yapar.
3.... Karmca, zevali gelince kanatlamr
ki~i durumunun gereklerine aykm t~kmltklarda bulunursa artlk dU~ecek demektir.
35. Kara
kI~ta
karlar, martta yagmaz, nisanda durmazsa degme ~ift~inin keyfine
kar yagar. martta yagl~ olmaz. nisanda da <;:ok yagmur yagarsa 0 yll bol UrLin allmr: <;:ift<;:inin yUzii gUler.
kara kl~ta
36. Karga kekligi taklit edeyim derken kendi yiiriiyii~iinii ~a~lrml~
gorgUsiiz ki~i. gorgUlil ki~inin yaptlgml yapmaya kalkl~lrsa beceremez. kendisinin dogal davram~ml da yitirir, gi1li1n<;:
duruma di1~er.
37. Koyunun bulunmadlgl yerde ke~iye Abdurrabman Celebi derler
istenilen nitelikteki ~ey bulunamadlgmda onun daha dU~Uk nitelikte olamna da razl olunur.
38. Ko~a boynuzu yiik degil
ki~iye kendi i~i ve yakmlannm sorumlulugu aglr gelmez.
39. Kasavetsiz aglz anabtarslz a~thr
slkmtlsl. kayglsl olmayan kirnse. her konuda rahat konu~ur.
40. Katrant kaynatsan olur mu ~eker?
ki~i. kendi ozi1ni1 veya aS11 ozelliklerini deg;i~tirmi~ gibi gorUnse de asia degi~mez.
41. KJllk klyafet kopeklere ziyafet
giyini~i ve gori1nU~U koti1 ve tiksindirici olanlar i<;:in soylenen bir soz.
42. Kurban etiyle kopek tavlanmaz
kimi ~eyler. yararlt da olsa herkese verilmez.
43. ' Kervan yolda diizelir' I' bahk ba~tan kokar'
44. Keyif benim, koy Mebmet Aga'nm
hi<;:bir ~eyi tasa etmiyorum, i~lerim yo lunda.
45. Kel ba~a ~im~ir tarak
bir<;:ok gereksinimi varken gereksiz ozenti ve gosteri~le ugra~anlar i<;:in kullamlan bir soz.
46. Kuru gay ret ~ank eskitir
bir i~ rastgele bir <;:abayla degil amaca dogru planll bir bi<;:imde yUrUmekle ba~anhr.
47. Latife tatif gerek
~aka yaparken bile incelikten ayrtlmamak gerek.
48. Laf laft a~ar, laf da tabakaYl a~ar bir konu Uzerinde konu~ulurken i1gisi dolaYlslyla soz ba~ka bir konuya ge<;:er, sohbet uzar, gider. 49. Laf torbaya girmez
aglzdan IYlkan bir soz, artlk gizli kalmaz, herkes onu duyar.
50. Lokma karm doyurmaz, ~efkat arttrlr
bir kimseye veri len armagan, aradaki sevgiyi artlrdlgl i<;:in degerlidir.
51. Leylegi ku~tan ml sayarsm, yazm gelir, kI~m gider siirekli olarak bir i~ Uzerinde durmayan, maymun i~tahlt olan ki~iye kimse gUvenmez. 52. Leylegin omrii laklakla ge~er bo~. anlamS1Z konu~anlarm durumunu anlatmak i<;:in sOylenen bir s6z. 53. Lodosun gozii ya~h olur
lodos genellikle yagmur getirir.
54. Lokma karm doyurmaz, ~efkat arttrlr
bir kimseye veri len armagan, aradaki sevgiyi artlrdlgl iIYin degerlidir.
55. M1Slra "yagmur geliyor" demi~ler, "~apan birlik miT' demi~
mlslr bol su ister ama e;apalanmazsa sudan geregi gibi yararlanllmaz.
56. l\1arua tezek kuruya, nisanda seller yuruye
herkes. ortam ve ko~ullann i~ine uygun olmasml bekler veya ister.
57. Mall ongun olanm adl anglO olur
mahndan e;ok UrUn alan ki~inin adl her yerde anthr.
58. Mal cam kazanmaz, can mah kazamr
insan mal kazanacaglm diye sagligml tehlikeye atmamahdlr.
59. Mahkeme kadlya miilk degil
hie; kimse. bulundugu kamu hizmetinde omrilniln sonuna kadar kalamaz.
60. Miiriivvetsiz adam, suyu ~ekilmi~ degirmene benzer
cornert olrnayan, iyilik yaprnaktan ho~lanmayan biri, i~inde ya~adlgl toplum i~in bir deger ta;;lmaz.
61. Muftis bezirgan eski defterleri kan~ttrlr
1) tUccar zUgilrtleyince, belki bir kimsede alacaglm kalml;;tlr diye eski defterlerini gozden ge~irir; 2) vaktiyle onemli
i~ler yaprnl;; olanlar. dil~klinlUklerinde eski durumlannt anarak, anlatarak avunmaya e;alt~lrlar.
62. Muft olsun da zift olsun
kimileri bedava bulduklannda yenmeyecek ;;eyleri yerier, i;;e yararnayan ~eyleri ahrlar.
63. Miiruvvete endaze olmaz
yardlm ve iyiligin smlfl yoktur.
64. Mum yanmaymca pervane donmez
gUzelin yoluna b~ koyanlann ortaya e;lkmasl i~in 0 gUzelin gorUnmesi gerekir.
65. Muftis bezirgan eski defterleri kan~tmr
1) tUccar zUgUrtleyince, belki bir kimsede alacaglm kalml~tlr diye eski defterlerini gozden gelYirir; 2) vaktiyle onemli
i~ler yapml;; olanlar, dil;;kUnlUklerinde eski durumlanm anarak. anlatarak avunmaya lYall;;lrlar.
66. Ne ~i~ yansm ne kebap
iki taraf da gilcendirilmesin veya korunsun.
67. Ne verirsen elinle 0 gider seninle
insanm bu dilnyada yaphgl bir iyiligin ahirette kar;;t1lgml gorecegi dil;;tinillUr.
68. Ne karanhkta yat, ne kara dii~ gor
her konuda tedbirli ve ihtiyath olmak bUyilk yarar saglar ancak tedbirli ve ihtiyatlt olursak tehlikeleri kolayltkla
ba;;lmlzdan kovabiliriz.
69. Oglan yetir, ktz yetir; aglr yiikii sen gotur
1Y0cuk biiyUtmek, evi yonetmek hep annenin g6revi oldugundan anne olmak kolay i;; degildir.
70. OlsaYI bulsaya vermi~ler, hi~ dogmu~
;;u i;; ;;oyle oIsa. bu i;; boyle olsa diyerek istedigimiz sonuca varamaYlz, elde amek istedigimiz sonucu istekle degil
lYah;;makla gerlYekle~irmel iyiz.
71. Olu evinde aglamasml, diigiinevinde giilmesini bilmeli
insan i'rinde bulundugu lYevrenin durum ve ko;;ullarma uygun bilYimde davranrnaslfil bilmelidir.
72. 'Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz' /'i~ olacagma vanr"
73. Oglan anasl kaPI arkasl, ktz anaSI minder kabasl
eve gelin geldikten soma ogianm anasl kapi dl;;an edilecek kadar fazla gorUlUr arna klzm anasl ba;;ko;;eye oturtulur.
74. 'Ofke baldan tathdlr' /'ofke ile kalkan zararla oturur"
75. Oksiiziin karmna vurmu~lar "vay arkam" demi~
bir kimsenin hakslzltga ugramamasl ilYin arkasl, koruyucusu bulunmaltdlr.
76. OlUm bir kara devedir ki herkesin kaplsma ~oker
her eve gelin ginneyebilir ama olUm kesinlikle girer.
77. Onde giden yorulur, arkada kalan soyulur
olumlu veya olumsuz konularda a;;lr1ya kaij:mak seni zor durumda blraklr: ne bliylik ceza gorecek kadar al1lgan. dikba~h 01 ne de herkes seni ezecek kadar yumu;;ak ba;;11 01. 78. Once baldlD, pekmez oldun; ~imdi para etmez oldun
davranl;;lanna dikkat etmeyen ki;;inin attlgl her yanh;; adllTI. saygmhgmm biraz daha azalmasma neden olur.
79. Oniine geleni kapar, ardlDa geleni teper
arSlz, huysuz, geij:imsiz kimseler iij:in kullamlan bir soz.
80. On tekerlek nereye giderse art tekerlek de oraya gider
ktiij:tikler btiytikJerin izinde gider, her i;;te onlan omek tutarlar.
81. Pilav yiyen ka~lgIDI yamnda (belinde) ta~lr
bir ;;eyden yararlanmak isteyen ki;;i, bunun iij:in gereken aracl eli altmda bulundunnahdlr.
82. Pilavdan donenin ka~lgl klrtlslD
yararh bir ;;eyi elde etmek iij:in sonuna kadar ugra;;llmalI, direnilmelidir.
83. Ramazanda yalan soyleyenin (orue: yiyenin) bayramda yiizii kara olsun
bir soztin yalan oldugu, bir odevin yapIlmadlgl bir stire sonra gerij:ekle;;en olaylarla anla;;I1Ir.
84. Rene:per kirk ytlda, tiiccar kirk giinde
Renij:berin ancak kIrk yIlda kazanabilecegi paraYl, tliccar kirk gtinde kazantr.
85. 'Per~embenin geli~i e:ar~ambadan bellidir"
86. Rii~vet kapldan girince insaf (iman) bacadan (pencereden) e:1kar
i;;ini herkese e;;it davranarak yapmak zorunda olan bir gorevli, kendisine ;':Ikar saglayan kimselere ayncahk taOlyorsa 0
ki;;i hak. adalet, insaf gibi duyglliardan yoksun demektir, onlin gozli paradan, maldan ba;;ka bir ;;ey gonnez.
87. Riizgara (kar~l) tiikiiren, kendi yiiziine tiikiiriir
bilgi, beceri, fizikI gUij: gibi y6nJerden kendisinden listtin olanlarla mlicadeleye giren bir kimse bu mticadelede yenik
dti;;er, birtaklm kaYlplara ugrar.
88. Riizgar esemeyince yaprak oynamaz (dal klmtldamaz)
her durumu meydana getiren bir etken vardlr.
89. Riizgarh havamn kuytusu, yagmurlu havamn uykusu rtizgarh havada kuytu bir yer, yagmurlu bir havada da uyku tercih edilir. 90. Pekmezi kiipten, kadIDI kokten al yiyecegi en uygun ortammdan aImak gerektigi gibi e;; olacak kadmm da temiz ve soylu olanlnt almak gerekir. 91. Pehlivan, kispetinin yaglDdan bellidir bir insanm i;;ini bilip bilmedigi ;,:ah;;ma bi;,:iminden anla;;t1Ir. 92. Sabamn tutaglDa yapl~an el ae: kalmaz ;,:ifh,:ilik yapan veya ;,:alI;;an ac; kalmaz. 93. Sanattm hor goren bogazlDa torba takar i;;ini kih;:limseyen ki;;i istedigi gibi para kazanamaz ve sonunda dilenci olur. 94. Sattllk ziftin olsun, Selanikten kel gelir i;;e yaramaz sandlgm bir mall satlllga C;lkanrsan akla gelmeyen yerlerden onu arayanlar gelir. 95. Soz dedigin ya~ deridir, nereye e:ekersen oraya gider bir sozti dinleyenler kimi zaman soyleyenin akllOdan geij:innedigi bir anlamda anlayabilirler. 96. Sozii soyle alana, kulaglDda kalana soylediklerin bir kulagmdan girip obUr kulagmdan ij:lkan kimseye nefes ttiketme. 97. 'Soz giimii~se,siikut aItlDdlr' / 'siikut ikrardan gelir'
98. Selin agzl tutulur, elin agzl tutulmaz dogal Ylklmlara kar;;l onlem almlr ama soyledikleri yalan yanh;; olant sustunnaya kimsenin gUcti yetmez. 99. Sefa He yenen cefa ile kazamhr
Ke}'ltJi keyWi harcadlglmlz pam, qok
:00. Sa~ sefadan, tlrnak cefadan uzar
insan keyifli olursa
Sarho~tum
:01.
sa~l.
slkmtl <J'ckilcrck beeu"}""?,,,,.
dertli olursa tlrnagl uzar.
aydlm, boyle
ya~amaktan
caydlm
artlk geryekleri gordlim.
:02. Sevda ge~er yalan olur, sonra sokar ydan olur
ba~ta
insam mutlu eden duygusal
ili~kiler
zamanla korelir ve sonuyta aCI veren birer amya
donil~ilr.
:03. Sonradan gorme, givurdan doume
sonradan gorrneler fazla iyi niteliklere sahip degildir
,04. Siir git dememi~ler, gor ge~ demi~ler
begenmediginiz durumu, sOrOp giden bir anla~mazltk konusu yapmaylnlZ,
Sim~ek ~akmadan
,05.
ho~
gorilp kabul ediniz.
gok gurlemez
1) meydana gelmemi~ bir olaym yanklsl olmaz; 2) bir gilrilltO kopmadan once belirtileri gorillOr.
:06. Siiyuu vukuundan beter
bir ~eyin dedikodusunun yaptlmasl, onun
gen;ekle~mesinden
daha kotildilr
:07. Suyun sessizinden, insanm sozsuziinden korkmah
duygu ve dil~ilncderini a91ga vurrnayan sessiz insan
yava~
akan derin su gibi tehlikelidir.
T
:08. Tatar'm kIlavuza ihtiyacl yok
yolunu, ne yapacagml bilen kimseye
:09. Tath soz can aZlg., aCl soz
gonUI ahcI,
ok~aylci
sozlerle
ba~
ba~kasmm
yardlml gerekmez.
kazlgl
kar~lmlzdakinin
inadl yenilebilir.
:10. Tarlamn iyisi suya yakm, daha iyisi eve yakm
yift9inin topragl suya ne kadar yakmsa degeri 0 kadar 90k olur; baklml, OrUnOn gilvenligi ve eve kolay ta~mabilmesi
baklmmdan topragm eve yakm oimasl daha da onemlidir
:11. TariaYl
ko~an
zapt etmez, saban zapt eder
elinizde tarlanm tapusunun oimasl
sizin demektir.
0
tarlaya sahip oldugunuzu gosterrnez, onu ekip bigebiliyorsamz aS11 0 zaman 0 tarla
:12. Ta~ altmda olmasm da dag ardmda olsun
uzakta olan sevdiklerimize giiniln birinde kavu~abiliriz yeter ki ya~lyor olsunlar.
:13. 'Tath dil ydam deliginden ~lkarIr' / 'lana peynir gemisi yuriimez'
,14. Tamah olmasa, muftis acmdan olmez
elinde avucunda bir ~ey bulunmamakla birlikte kil9ilk kazan~lan begenmeyen
:15. Ta~ ne kadar Islamrsa, deli 0 kadar uslamr
her nesnenin, her ki~inin degi~tirilemeyen bir ozelligi vardlr.
:16. Tayfanm akdhsl, geminin diimeninden uzak durur
aktl It i~9i, beceremeyecegi yonetim i~ine el atmaz.
:17. Tarlada izi olmayanm harmanda sozu (yUzo) olmaz
kendini i~e verrneyenden, bir i~ Uretmeyenden haYlr gelmez.
:18. Taze bardagm suyu soguk olur
hayatma giren yeni ~eyler, yeni dostlar ki~iye ho~ gorilnilr.
:19. Tembele dediler "kapml ort", dedi "yel eser orter"
tembel, kapIsmm ortillmesini bile rUzgardan bekler.
ki~i
bUyUk kazan9 hayaliyle ge9inir.
,20. Tencere demi~ "dibim aItm", ka~lk demi~ ben neredeyim?" i~yilzOnti iyi bilen kimseye kar~l, kusurlannl
gizlemeye .;alt~an ve yUksek nitelikleri bulundugunu soyleyerek ovUnmeye kalkl~an ki~i, gililin.; duruma dU~r.
:21. Tencere tencereye "yUzon kara" demi~, ~ijmlek utancmdan yere ge~mi~
kotillilk, kusur yonilnden sen, benden daha betersin.
,22. Terziye "dinlen" demi~ler, ayaga
kalkml~
rahat gorilnen oyle i~ler vardlr ki onunla lIgra~anlarm dinlenmesi, kimilen i9in
YOruCll
olan davranl~laria olur.
:23. Tilkiye "tavuk kebabl yer misin?" demi~ler, "adamm giilecegini getiriyorsunuz" demi~
Bir kimseye 90k ozledigi hiilde elde edemedigi bir ~eyi --ister mlsin': lily.: sorufmaz.
:2.... Ulu agaclO giiri.iltiisii dal ile, m uUu evin yakI~;llgl dol ile
bir agacIn dal budak salarak gilrle!?mesi gibi bir ailenin mutlulugu da yeti!?tirdigi 90cuklarla peki!?ir. gUrle!?ir.
:25. Ustamm adl Hldlr, elimden geten budur
gilcilm ancak bu kadannt yapmaya yeter.
:26. Uzak menzile yava~ gitmeli
zaman alacak i!?ler aceleye getirilmemelidir.
27. Utanma pazar, mideyi bozar
taratlar birbirine ne denli yakIn da olsalar bir alt!?veri!?te a91k9a konu!?up anla!?malan gerekir, "aYlp olur" kayglslyla
ba!?ta deginilmeyen konular yilzilnden sonradan araya sogukluk, klrgmllk girer.
:28. Umut, fakirin ekmegidir
yoksul ki!?i, hep yakmda bolluga, rahata kavu!?ma umudu i9inde ya!?ar.
29. Ugru, katana yanar; mal sahibi gidene
aynt sonu9tan kimi yarar gorilr, kimi zarar.
:30. Ugruluga gitsen, insafl elden koma
kotillilgiln bile smm vardlr.
:31. D~ go~, bir yanglO yerini tutar
bir yerden ba~ka bir yere ta~lntrken bazl e!?ya kmltr, dokillilr, kaybolur, bir90k kez ta!?mma sonunda bu e!?ya yangm
artlgma doner.
:32. Usta yanmda perende atdmaz
bir konuda kendisini tam olarak yeti!?tirmemi~ olan ki~i, 0 i~in uzmantyla kalkl!?acagl Ustilnliik yan!?mda yenilgiye
ugrar.
:33. Dveye etme, oziinde bulursun; geline etme, klZlnda bulursun
oz evladl bir gUn oksilz kaltrsa ba!?kalannm ona kotil davranmaslnt istemeyen, ilvey evladma kotil davranmarnahdlr;
klZlna ileride gelin olarak gidecegi yerde kotil davrantlmasml istemeyen, kendi gelinine kotil davranmamahdtr.
v
:34. Var evi kerem evi, yok evi verem evi
varhkh ailenin durumu konuk aglrlamaya, gereken yerlere yardlm etmeye, armaganlar vermeye elveri~lidir; yoksul
ailenin evinde slkmtt ve dertten ba~ka bir ~ey bulunmaz.
:35. Van~lOa geli~im, tarhana ~ma bulgur a~lm
sen bana ne kadar deger verir, yakmhk gosterirsen benden de 0 ol9Ude kar!?lhgInI ahrsm.
36. Ver yigidi yigide, Mevla rIzkm yetire
iki gencin evlenmesini
ko\ayla~t1nnlz,
Tann nZlklannt verir_
:37. Ver yiyeyim, ort uyuyaylm; gozle, camm ~lkmaslO
ba!?kalannm slrtmdan ge9inmeye alt~ml~ ki~i en hayati sorunlannm bile 90zUmilnde kendisine hizmet edecek birini
arar.
:38. Verirsen doyur, vurursan duyur
yaptlgmlz i~, amacm gergekle~mesini saglayacak nitelikte olmahdlr.
:39. Verirsen veresiye, batarsm kara suya
veresiye verdiginde alanlann bor9lannt odememeleri durumunda sen zor durumda kalabilirsin.
:40. Vermeyince mabut, neylesin Sultan Mahmut
Tann, rahat bir ya!?am veya yetenek kIsmet etmemi~se kulun elinden bir :?ey gelmez.
:41. Vurdugunu Oldiir, yedirdigini doyur yaptlgmlz i!? amacm gen;ekle~mesini saglayacak nitelikte olmaltdlr. y
,"'2. Yedi adlm yolun, bir yudum suyun hakkI vardlr
iki insanm tam~lp kayna~masl ve aralannda bir dostluk bagl olll~masl i<;in ozel bir kllrala. yola. yonteme gerek yoktuL
klsa bir yolculuk. kii<;iik bir ikram bile bu yaklnhgl saglayabilir.
:"'3. Yengece "ni~in yan yan gidersin?" demi~ler, "serde kabadaydlk yar" demi~
bir i~L herkesten farkh bir yontemle yapanlann bu yontemleri olumlu sonu<; veriyorsa onlann kendilerine ozgli olan
davram~lanOl iyi kar~llamak gerekir.
,44. Yatsmm faziletini giiveyden sormah
eskiden gerdege yatsl namazlOdan sonra girildiginden glivey i<;in yatsl <;ok onemliydi tlpkl bunun gibi bin,:ok kimse
h;:in 6nem1i bulunmayan bir durum kimi ki~iler i<;in ozel bir onem ta~tr.
:4S. Yid elde beyIik siirmeden, yurtta ziigiirt gezme yegdir
gllrbete dU~mii~ bir insan, ne denli varltk i<;inde bir ya~am siirUyor olsa da dogup bliyUdiigii yeri arar.
:46. Yamk yerin otu tez biter
ki~inin yiiregini yakan aCI, az zaman sonra kiillenir, yerini yeni ve ne~li dllygulara blraktr.
:47. Yir beni ansm bir koz ile, 0 da f;iiriik ~lksm
bir dostun verdigi armagan kii<;iik ve degersiz olsa bile verilen ki~inin hatlrlandlgml gostermesi baktmmdan <;ok
degerlidir.
:48. Ya~l at pazarmda sorarlar
akdlt olmanlO ya~la ilgisi yoktur, bazl kii<;iikler bUyiiklerden daha akdh olabilir.
:49. 'Va oldugun gibi goriin ya goriindiigiin gibi 01' / 'hocanm dedigini yap, yaptIgml yapma"
·,SO. Yatamn yiiriiyene borcu var
1) <;ah~mayanlO siirekli olarak <;ah~ana borcu vardlr; 2) <;ah~mayarak bir ~eyden yararlanan ki~i, bu kolayhgl, <;ah~lp 0
~eyi meydana getirene bor<;luduL
:S1. Yazm aramasl, kI~lO taramaSl olmazsa herkes besler mandaYl
iyi bir i~ yapllmaya <;ah~thrken kar~lla~"an slkmtilara herkes kolay kolay katlanamaz.
·,S2. Verine dii~meyen gelin yerine yerine, boyuna dii~meyen esvap siiriine siiriine eskir.
Kendine uygun bir evlilik yapamayan klz yerine yerine helak oillr, boya gore dikilmemi~ elbise de yerde siiriinerek
ylpraOlr gider.
:S3. Ydm eksigini nisan getirir, nisanm eksigini yd getirmez
en verimli zaman olan nisan aYlnda hava ko~ullart uygunsa biitlin bir yllin olumsuz etkilerini giderir, tam verim allmr
ama bunun tersi olur da nisan ayl uygun hava ko~ullannda ge<;mezse verilen emeklerin kar~lhgl almamaz.
:S4. Yigidin sozii, demirin kertigi
mert adam In agzmdan <;Ikan soz demire kazmml~ <;entik gibi kaltcl olur; dedigini yapar, soziinden donmez.
:SS. Yeni dosttan vefa gelmez
aralannda ufak tefek dargmhklar olsa bile eski dostlar birbirlerine dU~man olmazlar, yeni kazamlan dostlarla arada
henUz slkl bir bag olu~madlgl i<;in bu durum s6z konusu degildir.
:S6. Yiiz verme arSlZ olur, az verme hlrSlZ olur
yonetimi altmda bulunan kimselere stk slk miidahale edenler bekledikleri verimi alamadlklan gibi onlan da arslz
ederler; yiyecek ve para baklmlndan da slkmtlya dii~iirenler onlan hlrslzhga itmi~ olurlar.
:57. 'Yiizii giizel olamn huyu da giizel olur' / 'yiizii giizel olam degil huyu giizel olam sev"
:S8. Zahirenin ambart sabanm ucundadlr
toprak, iyi siiri.iliirse bol Uriin verecegi i<;in iyi sonll<; almak isteyen i~ine dort eUe sanlmaltdtr. :S9. 'Zararm neresinden doniilse kardlr' / 'gelen gideni aratIr" :60. Zirva tevil gotiirmez sa<;ma olan bir dii~iinceyi dondUrme, <;evirme yolu ile savunmaya kalkl~anlara s6ylenen bir s6z. ,61. Ziigiirtliik, zadeligi bozar soylu kimse fakirl~ince soylulugu unutlliur. :62. Ziigiirt olup dii~mektense uyuz olup ka~mmak yegdir
UYuz oiup ka!?H1mak insanl yok. rahatslz t:dt:t, Ullla £ugu.-d(iKC""
Jvht) I It\O )
<1P<-<'-'''15''''
J"?a"' .. ~"
~/.<I,,,
yVA ... , .... c,,~c
• •/_.
,63. Ziigiirt bezirgan eski defterleri karl~tmr
I) tUccar zUgUrtleyince, belki bir kimsede alacaglm kaltm~tlr diye eski defterlerini gozden gec;:irir: 2) vaktiyle onemli
i~ler yapm I~ olanlar, dO~kOnlilklerinde eski durumlannt anarak. anlatarak avunmaya c;:alt~lrlar.
:64. Ziirafanm dii~kiinii, beyaz giyer kI~ gunii
daha once iyi bir durumda olan ki~i bu konumunu kaybertiginde uygun olmayan, yersiz davrant~larda bulunur.
:65. Zengin kesesini dover, ziigiirt dizini
bir i~ yaptlacagl zaman zengin "i~te para" diye kesesini dover, fakirse yapmak istedigi i~i paraslzltk yiizUnden
yapamayacagl ic;:in dizini dover.
:66. Zemheride yogurt isteyen eebinde bir inek ta~tr
gerc;:ekle~mesi gUc;: bir ~ey isteyen kimse istegini gerc;:ekle~tirecek c;:areyi kendisi bulmak zorundadlr.
:67. Zor kapldan girerse, ~eriat baeadan pkar
zorbaltgtn hUkUm slirdUgU yerde din kurallan, kanun emirleri yUrUmez.
,68. Zora, beylerin boreu var
zor kullanan ki~ilerin istedigini en gUc;:IU kimseler bile verirler.
:69. 'Zorla guzellik olmaz' I 'zora daglar dayanmaz"
:70. Zurnada pe~rev olmaz, ne ~Ikarsa bahtma
rastgele yapllan planslz i~lerde yontem. kural aranmaz.
NOT: Deyimler Turk Dil Kurumu internet Sitesinden ahnarak haZlrlanml~tIr. Yarl~mada 270 Atasozii
yukarldaki ~ekli ile kullaniiaeaktlr.
DEVlMLER
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Adml agzma almamak
Aglrhk basmak
AgZl dili baglanmak
Agzmda bakla lslanmamak
Agzmm i<yine baktlrmak
Akh kesmemek
Akhn stizgecinden ge<yirmek
Aklma yelken etmek
9. Akhndan <ylkarmamak
10. Akhndan zoru olmak
11. Akhm ba~ma almak
12. Akhm peynir ekmekle yemek
13. Akhmn ayanm bozmak
14. Aklmm ko~esinden ge<ymemek
15. Al<yaclk daglan ben yarattlm demek
16. Ah;aktan w:;mak
17. All alma moru moruna
18. Altm adml baklr etmek
19. Altml~altIya baglamak
20. Ama<:; giitmek
21. Anahtan beline takmak
22. Anah kuzu kmah kuzu
23. Anan yah~i baban yah~i
24. Anasmdan dogduguna pi~man olmak
25. Anasmm gozti
26. Aptal yerine koymak
27. Arabasml dtize <;lkarmak
28. Aralan limoni olmak
29. Aralanndan kara kedi geymek
30. Arapsayma donmek
31. Ardmdan ath kovalamak
32. An kovam gibi i~lemek
33. ArkaSl yere gelmemek
34. Arkasmdan atmak
35. Astan ytizlinden pahah olmak
36. A~agl tliktirsem sakal, yukan tliklirsem blYlk
37. At <;almdlktan soma ahmn kapIslm kapamak
38. Atba~l gitmek
39. Avucunun i<:;i gibi bilmek
40. A vucunun iyine almak
41. A vurdu avurduna gelmek
42. Ayagl dlize basmak
43. Ayagl yerden kesilmek
44. Ayagma bag olmak
45. Ayagml denk almak
46. Ayagmm altma karpuz kabugu koymak
47. Azap <:;ekmek
48. Ba~mdan a~agl kaynar sular doktilmek
49. Bir ya~ma daha girmek
50. BlYlk altmdan gtilmek
51. Bilegine glivenmek
52. <;izmeyi a~mak
53. Efendi gibi ya~amak
54. Ele avuea slgmamak
55. Eli aza varmamak
56. Gill gibi geyinmek
57. Geee giindiiz dememek
58. Gil):lilk ):lkarmak
59. Gafil avlanmak
60. G6nill avutmak
61. Hayatmm bahanm ya~amak
62. Her a~m ka~lgl olmak
63. ikinei bahan ya~amak
64. iki arada kalmak
65. iki ayagml bir pabuca sokmak
66. iki gozil iki ):e~me aglamak.
67. iki parahk olmak
68. ikili oynamak
69. ileri siirmek
70. Kagmyla tav~an avma «lkmak
71. Kendi kuyusunu kendi kazmak
72. K6kil kurumak
73. K6tilye kullanmak
74. Kulagl dikilmek
75. Kulagma ):arpmak
76. Kulagma girmemek
77. Kulagma kar suyu ka«mak
78. Kulak asmak
79. Kulak misafiri olmak
80. Kuruntuya kaptImak
81. Kusura bakmamak
82. Manevra yapmak
83. Mangal gibi yiiregi olmak
84. Maskara olmak
85. Mavi bone uk dagltmak
86. Merhamete gelmek
87. Mesafe katetmek
88. Meydan okumak
89. Mirasa konmak
90. Ne oldum delisi olmak
91. Nefes aldlrmamak
92. Ot gibi ya~amak
93. Sinek avlamak
94. Suratl bir kan~ astlmak
95. ~iddete ba~vurmak
96. Tembelligi tutmak
97. Tereciye tere satmak
98. Topa tutmak
99. Tulum «lkarmak 1OO.Tut kelin pen;eminden 10 I. Tuttugunu koparmak 102.Tutunacak dah olmak 103.Us:an ku~a borcu olmak 104.Uyan ku~tan medet ummak 105.U):up gitmek 106.Uyurumun kenanndan donmek
107.Ufku daralmak
108. Umudu bo~a ylkmak
109.Umut baglanmak
110. Un ufak etmek Ill. Ununu elemek, elegini asmak 112.0ne kavu~mak 113.0rperti vermek 114.0stline fenahk gelmek 115.0stline koymak I 16.0stiine titremek 117.V aktini ~a~mamak 11S.Vaziyeti kurtarmak 119.Yarglya vannak 120. Ya~ml ba~ml almak
121.Ylldmmlan listline yekmek
122. Yukan tliklirsem blYlk, a~agl tliklirsem sakal
123. Yliksekten uymak I 24.Zarara sokmak 125.ZaYlf dli~mek 126. Zehir saymak I 27.Zevkten dart ka~e olmak 12S.Zil taklp oynamak I 29.Zincire vurmak 130.Zdglt vermek NOT: Oeyimler TUrk Oil Kurumu internet Sitesinden ahnarak hazlrlanml~t1r. Yan~mada 130 deyim
yukandaki ~ekli ile kullanllacaktlr.