ebola virüs hastalığı

ebola virüs hastalığı
reşit mıstık
uludağ ü tıp fakültesi
Bursa Tabip Odası 10.12.2014
ebola virüs hastalığı (EVH)

ebola virüsünün sebep
olduğu hemorajik bir
hastalık

Kongo’daki bir nehir adı
ebola virüs hastalığı

daha önce ebola hemorajik ateşi

vahşi hayvanlardan insana ve daha
sonra insandan insana yayılmış

%50 mortal (%25-90)

ilk salgın yağmur ormanlarının
yakınlarında Orta Afrika’da

son salgın kırsal kesimde olduğu kadar
şehirlerde de etkin

akut , tedavisiz olgularda sıklıkla fatal
seyirli ciddi bir hastalık

ilk kez 1976 da Sudan ve Demokratik
Kongo Cumhuriyetinde aynı anda
başlamış

son salgın hastalığa adını veren Ebola
nehri kenarındaki köylerde başlamış

ilk bildirilen olgu Mart 2014 te Batı
Afrika’dan

en büyük ve kompleks salgın

diğer salgınlardan daha fazla olgu ve
ölüm

Guinea de başlamış ve kara sınırı yolu
ile komşu ülkelere de yayılmış (Sierra
Leone ve Liberia’ya, hava yolu ile
Nijerya’ya ve kara yolu ile Senegal’e)

en çok etkilenen üç ülke Guinea, Sierra
Leone ve Liberia sağlık alt yapısı çok
zayıf,fakir ve karışıklık olan ülkeler

WHO hastalığı 8 Ağustos 2014 te
uluslar arası halk sağlığını tehdit eden
hastalık olarak ilan etmiş

üstte bahsedilen ebola salgınından
ilişkisiz olarak hastalığın hala Boenda,
Equateur ve Kongo Demokratik
Cumhuriyetinde de salgınları var
WHO 31.10.2014 (13567/4951)

Gine 1667/1018

Mali 1/1

Liberya 6535/2413

Nijerya 20/8

Sierra Leone
5338/1510

Senegal 1/0

İspanya 1/0

A.B.D. 4/1
WHO 3.12.2014 (17145/6070)

Gine 2164/1327

Mali 8/6

Liberya 7635/3145

Nijerya 20/8

Sierra Leone
7312/1583

Senegal 1/0

İspanya 1/0

A.B.D. 9/1

doğal ebola virüs konakçısı meyve yarasaları

insana hasta, ölü ve yağmur ormanları içinde
bulunan şempanze , goril, meyve yarasaları,
maymunlar, orman antelopu ve oklu kirpi gibi
enfekte hayvanların
kanı, sekresyonları, organları ve diğer vücut
sıvıları ile yakın temasla bulaştığı
düşünülmekte
bu bulaş sonrası insanlar arasındaki
salgının enfekte kişilerin hasarlanmış
deri mukozalarına
kan, sekresyonlar, organ veye diğer vücut
sıvıları ve bu sıvılarla kontamine yüzey
ve eşyalarla (yatak , elbise v.b) direkt
temas ile bulaştığı
daha az sayıdaki kişiye ise

vefat eden kişinin yakınlarına defin
seromineleri sırasında direkt temasla
bu hastalara hizmet veren sağlık
çalışanlarına az olmayarak bulaşması
standart enfeksiyon önlemlerinin katı bir
şekilde uygulanmamasından
kaynaklandığı görülmüş

enfekte kişilerin meni ve anne sütü dahil
vücut sıvıları ve kanları uzun süre virüs
içerir

menide hasta iyileştikten 7 hafta
sonrasına kadar kaldığı gösterilmiş
EBOLA VİRÜSÜ

sodyum hipoklorite, lipit çözücülere, %2
gluteraldehite ve ultravioleye duyarlı

5 dk kaynatma veya 60°C’de 30-60 dk
ısıtmayla inaktive olur

sıvı veya kuru materyalde birkaç gün
yaşayabilir

oda sıcaklığında ve 4°C’de birkaç gün (6
gün) infektivitesini devam ettirebilir

kuluçka süresi 2-21 gün

kişi semptomlar ortaya çıkana kadar
enfektif değil
hafif viral
hastalık
ölümcül
hemorajik
ateş
bulgular ve semptomlar (EVH)

kuluçka süresi (2 ile 21 gün)
sonunda








ateş
baş ağrısı
kas ağrısı
boğaz ağrısı
halsizlik
diyare
konjonktivit
hastalıkla ilerledikçe daha da
kötüleşir



iç ve dış kanama
döküntü
solunum güçlüğü
İNKÜBASYON
SEMPTOMLAR ve BULGULAR
TE
MA
S
ÖL
ÜM
semptomlar tipik olarak
temastan 4-9 gün sonra
ortaya çıkar
21 güne kadar uzayabilir
1-3 GÜN
4-7 GÜN
7-10 GÜN
flu-like
halsizlik
bulantı
kusma
diyare
baş ağrısı
hipotansiyon
anemi
konfüzyon
iç ve dış
kanama
koma
şok
ölüm
laboratuvar

lökopeni

trombositopeni

transaminaz yüksekliği
ebola virüsünün WHO risk sınıflamasına göre
biyogüvenlik düzeyi 4,

düzey 1: patojenik olmayan E. coli

düzey 2: HIV, MRSA, Salmonella

düzey 3: Bacillus anthracis, SARS,
Coronavirus
düzey 4: ebola virüs, marburg virüs, kkka
ayırıcı tanı

sıtma

tifo

menenjit
ayırıcı tanı






lassa ateşi
şigelloz
kolera
leptospiroz
veba
riketsiyöz
CDC’ye göre olgu tanımları

şüpheli

olası

kesin

olgu değil

yüksek riskli bölgelere seyahat
şüpheli olgu

“epidemiyolojik kriterler”den en az
birisi
o
klinik kriterlerden ≥38.5°C ateş + diğer
klinik bulgulardan en az birisi
o
sebebi açıklanamayan ölüm
epidemiyolojik kriterler:
semptomlar ortaya çıkmadan önceki 21 gün içinde;

doğrulanmış veya şüpheli Ebola Virüs Hastalığı olgusunun kan veya
diğer vücut sıvıları ile temas

Ebola Virüs Hastalığının aktif olarak yayılımının olduğu bölgede
yaşıyor olmak


bulaşın aktif olduğu bölgeye seyahat etmek

endemik bölgede yarasa, kemirgen veya maymun, şempanze gibi
primatlar ile doğrudan temas (dokunma, ısırılma, etini yemek vb)
klinik kriterler
≥38.5°C ateş ve aşağıdaki klinik bulgulardan en az birisi









ciddi baş ağrısı,
kas ağrısı,
aşırı halsizlik,
bulantı,
kusma,
ishal,
karın ağrısı,
açıklanamayan kanamalar
sebebi açıklanamayan ölüm
kesin olgu

şüpheli olgu tanımına uyan

EVH laboratuvar testleri ile doğrulanmış
tedavi

özgül bir tedavisi yok

oral ve i.v rehidratasyon

semptomatik tedavi ile hayatta kalma
oranı artar
tedavi
spesifik antiviral ajan yok
 sadece semptomatik tedavi
 sıvı ve elektrolit replasmanı
 saturasyon ve tansiyon takibi

potansiyel olarak ;

kan ürünleri

immün tedavi

ilaç tedavisi çalışmaları var

koruyucu kişisel ekipman

enfeksiyon kontrol yöntemleri

EVH olan kişilerle temas öyküsü
olanların izole edilmesi
KORUNMA ve KONTROL
ispanya’da 83 sağlık çalışanının 21 günlük
karantinası sona erdi
korunma

özgül korunma yok

lisans almış aşı yok ancak iki potansiyel
insan aşı çalışması devam ediyor
aşı

recombinant vesicular stomatitis virus
expressing an Ebola virus protein (VSVEBOV)

recombinant chimpanzee adenovirus
expressing an Ebola virus protein (ChAdEBOV)
HENÜZ
ONAY ALMIŞ
AŞI YOK!!!
koruma ve kontrol

olgu yönetimi

surveyans ve temas izlemi

iyi bir laboratuvar hizmeti

güvenli defin işlemleri ve

sosyal mobilizasyon
1

vahşi hayvanlarla temasta temas
önlemleri,

çiğ etlerin yenmemesi
olgu yönetimi

bulaşıcı hastalıklar yönünden nakli yapılacak
şüpheli olgularla ilgili sağlık personelinin
bilgilendirilmesi

olgu hakkında ön bilgi verilmeli ve en az
sayıda sağlık personeli olmalı

hastaya ulaşmadan önce sağlık çalışanları
koruyucu önlemleri almalı

şüpheli olgunun götürüleceği hastane, uygun
enfeksiyon kontrol önlemlerini alması için
önceden bilgilendirilmeli

kurum ve kuruluşlarla gerekli işbirliği
sağlanmalı,

olgu takipleri ve hasta transferleri titizlikle takip
edilmeli
2
hasta ve şüpheli olgu olması durumunda ;

eldiven ve uygun koruyucu ekipmanlar

hasta ziyareti, ev bakımı sırası ve
sonrasında düzenli el yıkama
3

ölülerin güvenli defin işlemleri

enfekte kişilerle temas edenlerin
saptanması ve 21 günlük izlem

hastaların izolasyonu

hijyen ve sürekli temiz ortam
ebola şüpheli olguda
bir metreden daha kısa mesafede bakım
verilecekse;
yüz koruyucu maske
 uzun non-steril gömlek
 steril eldiven

laboratuvar çalışanları

materyeller deneyimli personele
taşıtılmalı

uygun biyogüvenlik kabinleri (düzey-4)
olan laboratuvarda işlenmeli
hasta ızolasyonu

şüpheli veya kesin olgu standart, temas ve damlacık

olguların negatif basınçlı odada takibi şart değil

tek kişilik, özel banyosu ve tuvaleti olan, kapatılabilir kapı
içeren oda

hastanın odasına girişler sınırlandırılmalı

giriş-çıkışlar kayıt altına alınmalı

kullanılacak tıbbi malzemeler oda dışına çıkarılmamalı
sağlık hizmetleri
sağlık çalışanları hasta bakımı sırasında
sürekli olarak standart önlemlere uymalı
el hijyeni
 solunum hijyeni
 koruyucu ekipman kullanımı
 güvenli enjeksiyon uygulaması
 güvenli defin işlemi

salgında WHO

surveyans

topyekun mücadele

olgu yönetimi

laboratuvar
hizmetleri

temaslı izlemi

enfeksiyon kontrolü

lojistik

güvenli defin uygulaması
için
deneyimini paylaşır
ve yardım yapar
who

epidemi ve risk altındaki ülkeleri
belirleme

bu ülkeler için koruyucu-önleyici planların
hazırlanması ve geliştirilmesi görevini
üstlenir
koruyucu ekipman giyme
giyme sırası
• tulum
• sıvı geçirimsiz ayak koruyucu
• sıvı geçirimsiz önlük
• maske (N95/FFP3)
• gözlük-yüz koruyucu
• eldiven (lastik veya çift eldiven)
koruyucu ekipmanı çıkarma
çıkarma sırası
• dış eldiven
• sıvı geçirimsiz dış önlük ya da dış giysi (kullanılıyorsa)
• ayak koruyucu
• eldiven
• önlük ya da tulum
• el hijyeni
• yeni eldiven giyilir
• gözlük-yüz koruyucu
• maske
• el hijyeni
personel sayısı
mümkün olan
EN AZ sayıda
temizlik ve dezenfeksiyon
hastane politika ve üretim
talimatlarına göre STANDART
PROSEDÜRLERE uyularak
yapılmalı
EVH şüphesi olan ya da doğrulanan kişinin cenazesi ile ilgilenirken,

lastik bot veya delinmeye ve sıvıya dirençli kapalı ayakkabılar ya
da ayakkabı koruyucu

kişisel koruyucu donanım (sıvı geçirmeyen önlük, maske, göz
koruyucu ve çift kat eldiven)

bedendeki orifisleri kapatılmalı

cenaze çift kat ceset torbasının içine konmalı

her bir torbanın yüzeyi uygun bir dezenfektan (örn. %0.5’lik klor
solüsyonu) ile temizlenmeli

yüksek derecede bulaşıcı madde olarak kapanmalı ve işaretlenmeli

kapalı, sızıntı engelleyen malzeme içine konduktan sonra cenaze
mümkünse bir tabutun içine konmalı ve bu şekilde gömülmeli
Uçakta ebola şüphesi olan
vaka

Sağlık Bakanlığı Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü
Hüsem Hatipoğlu, Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO)
Nijerya'daki Ebola salgınının kontrol altına alındığı ve bu
tehlikenin sona erdiği bilgisini aldıklarını söyledi.

Ebola salgınının Batı Afrika ülkeleri; Gine, Sierra Leone, Liberya
ve Nijerya'da görüldüğünü hatırlatan Sağlık Bakanlığı Türkiye
Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürü Hüsem Hatipoğlu, "Dünya
Sağlık Örgütü'nden Nijerya'da Ebola salgınının kontrol altına
alındığı ve sona erdiği bilgisi geldi. Bu, Türk Hava Yolları (THY)
ve dolayısıyla ülkemiz için iyi bir haber. Çünkü salgın
bölgesindeki dört ülkeden biri olan Nijerya, THY'nin direkt
uçuşu olan tek ülke" diye konuştu.
BUNYAVIRIDAE
Bunyavirüs
Hantavirüs
Nairovirüs
Phlebovirüs
• Crimean-Congo hemorrhagic fever virus
• Dera Ghazi Khan virus
• Hughes virus Group
• Nairobi sheep disease virus Group
• Qalyub virus Group
• Sakhalin virus Group
• Thiafora virus Group
Tospovirüs
kuluçka süresi
bulaşma yolu ile ilişkili


kene ısırığı ile 1-3 gün, en fazla 9 gün
enfekte kan, doku veya vücut sıvısına temas
durumunda 5-6 gün,en fazla 13 gün
patogenez
virüs temel olarak



mononükleer hücreleri
endoteli
karaciğer hücrelerini etkiler

endotel bütünlüğünde ve

koagülasyon sisteminde bozulma
klinik özellikler
başlangıç semptomları (nonspesifik), sıklıkla ani
başlayan









ateş
baş ağrısı, boğaz ağrısı
aşırı halsizlik, yorgunluk
eklem ve kas ağrısı
karın ağrısı
bulantı, kusma ve ishal
konjunktivit
sarılık
fotofobi
başlangıç bulgularını takiben
(kanama bulguları)
deri altı kanama (peteşi, ekimoz)
 burun kanaması
 diş eti kanaması
 hemoptizi
 hematemez
 melena, hematüri, metroraji
 iç organlarda kanama

ciddi ve ağır seyreden olgularda







şok
karaciğer yetmezliği
böbrek yetmezliği
solunum yetmezliği
DİK
santral sinir sistemi fonksiyon
bozukluğu
koma
KKKA’de Klinik
Gidiş
 Ölüm
 Genelde
5-14’ncü günlerde
 Yaygın
kanama, şok, kalp
durması sonucu
 Vaka-Ölüm
Oranı %10-30
 Türkiye’de
%5-17
 Sağlık
Bakanlığına göre %5
laboratuvar bulguları
trombositopeni
 anemi
 lökopeni
lökositoz











AST
ALT
GGT
ALP
LDH





CPK 
BUN 
kreatinin 
proteinüri
hematüri
106
laboratuvar bulguları
koagülasyon fonksiyon testlerinde bozulma

PT
aPTT
INR
D-dimer





Fibrinojen
↓



107
LİTERATÜRDE YAYINLANMIŞ
NOZOKOMİYAL KKKA OLGULARI
YIL
ÜLKE
PRİMER
OLGU
SEKONDER/TERS
İYER OLGU
SONUÇ
1976
Pakistan
1
10
3 ölüm
1979
Dubai
1
6
1 ölüm
1979
Irak
1
2
2 ölüm
1984
Güney
Afrika
2
8
2 ölüm
1994
Pakistan
1
3
Şifa
1994
Pakistan
3
0
-
1994
Pakistan
1
3
Şifa
1995
Oman
2
0
-
1999
İran
3
0
-
2000
Kenya
1
0
-
2000
Pakistan
1
2
1 ölüm
2001
Yugoslavya
1
1
Şifa
2001
Arnavutluk
1
1
Şifa
2002
Pakistan
3
2
2 ölüm
2003
Türkiye
1
0
-
nozokomiyal bulaşın önlenmesi
ve kontrolü

tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole edilmeli, temas
ve damlacık izolasyon önlemleri alınmalı

tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken ve
laboratuvara yollanırken korunma önlemleri alınmalı

biyogüvenlik-4 düzeyindeki laboratuvar özelliklerine sahip
laboratuvarlarda yapılmalı
Standart Önlemle İlgili Personel
Koruyucu Ekipman Kullanımı
Kan ve vücut sıvıları ile
maruziyetle ilgili risk
değerlendirilmesi yapılır
Riske göre önlem alınır

Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir şekilde atılmalı veya
dekontamine edilmeli

Sağlık çalışanları cerrahi prosedürler esnasında oluşabilecek kesici yaralanmalar
nedeniyle de yüksek risk altındadırlar

Enfekte kan ve doku ile temas eden sağlık çalışanları
temastan sonraki 14 gün boyunca ateş ve semptomlar yönünden günlük olarak
izlenmeli
Enfekte Materyalle Temas
Durumunda

iğne battı ise %70’lük alkolle 20-30 sn
temizlenir, su ve sabun ile yıkanır

cilt ve mukoza teması durumunda bulaş
bölgesi su ve sabun ile yıkanır

göze sıçrama olması durumunda bol su ile
göz yıkanır
OLGU-2 (11.06.08)

49 yaşında bayan hasta

Bursa / Orhaneli

Evhanımı

Kene ısırması öyküsü (+)

üşüme, titreme

trombositopeni

yüksek ateş

lökopeni
vaginal kanama

AST, ALT yüksekliği

CK yüksekliği

LDH yüksekliği

kesin tanı

ELISA

RT-PCR

viral antijenleri
gösteren testler

EM

hücre kültürü

serum nötralizasyon
testleri
Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)
1.Şubat.2003’te ortaya çıkan yüksek ateş, halsizlik, başağrısı,
iştahsızlık ve atipik pnömoni ile seyreden hastalığın

200’den fazla kişide görüldüğü ve 14 kişiyi öldürdüğü WHO
tarafından 15.Mart .2003’te açıklandı (Dr. Carlo Urbani).

Çin, Singapur, Vietnam, Tayland’tan ilk raporlar geldi; daha sonra
Japonya, Avustralya, İsrail ve Avrupa’dan olgular bildirildi.

Çin’in Güney eyaleti Guangdong’ta bazı bölgelerde salgının etkili
olduğu

surveyans peryodunun başlangıcı SARS
olarak tanımlanan Çindeki atipik pnömoni
olguları 1.Kasım.2002 tarihine kadar gitmekte

2003 yılı sonuna kadar bir artişla 30’a yakın
ülkeye sıçramış görünmekte

geçmişte kalan bu enfeksiyon geride 8000’e
yakın olgu ve 800’e yakın ölü bırakmıştır.
Singapur’da hastalık surveyansı (salgın
analizi);

23 y, bayan, Çin asıllı, daha önce
sağlıklı. 20-25 Şubat.2003’te Hong
Kong’ta bir otelin 9. katında kalmış.

aynı zaman diliminde burada aynı katta
kalan ve Güney Çin’den gelen bir doktor
varmış.

olgunun 25 Şubat’ta ateşi, baş ağrısı, 28 Şubat ise kuru öksürük
yakınmaları olmuş.

1.Mart 2003’te hastaneye başvurmuş.

letarjik, ateş 37o.6C, akciğer oskültasyonu normal,

lökosit 2700/mm3, lenfosit 900/mm3, trombosit 102.000/mm3,

PA akciğer grafisinde sağda üst ve alt zonlarda yamalı yoğunluk
artışı mevcut.
Singapur
sonuç:

1- 14.Mart.2003 arasında hastayla ilgilenen 8
doktordan 1’i,

30 sağlık personelinden 9’u ve

yaklaşık 30 aile bireyinden 9’u toplam 19 yeni olgu
ortaya çıkmış.

altı olguya mekanik ventilasyon
uygulanmış,

bunlardan 3’ü eks olmuş.

Hong Kong’taki doktorun Singapur,
Kanada ve Vietnam’daki olguların
kaynağı olduğuna inanılıyor
Singapur’daki olgularda klinik bulgular (SARS);
Ateş
 Kuru öksürük
 Miyalji
 Halsizlik
 İştahsızlık
 Solunum sıkıntısı
 Bulantı/kusma
 Boğaz ağrısı
 Diyare
 Baş ağrısı
 Rinore

20
15
9
9
9
8
7
5
5
4
3
%100
%75
%45
%45
%45
%40
%35
%25
%25
%20
%15
Singapur’daki olgularda bazı laboratuvar
bulguları;
20 olgunun 18’inde lenfopeni,
lökopeni, trombositopeni,
LDH, AST, ALT’de artış, hafif
hiponatremi ve hipopotasemi,
14 olguda geldiklerinde anormal
akciğer grafisi saptanmış.
bu salgında önlemler;

temas öncesi ve sonrası el yıkama,

eldiven, galoş, gözlük, maske (n95),
önlük gibi temas ve solunum izolasyon
tedbirleri ile olgu sayısında azalma
saptanmış
(Hsu L-Y, et. al. Emerging Infectious Diseases; June 9:2003)

Nisan 2004’ten sonra olgu bildirimi
olmamış (Son olgu Çin’de laboratuvar
bulaşı)

WHO ve onunla ilişkili olarak CDC
3.05.2005’te izlemeyi bırakmıştır
sonuç
ateş,kırgınlık, kas, baş ve boğaz ağrısı olan ve
laboratuvar tetkiklerinde lökopeni, trombositopeni ve
ALT, AST yüksekliği bulunan ve
son 3 hafta içinde salgın olan bölgeden gelmiş veya
bölgeden gelmiş biriyle temas etmiş her olgu dikkatle
izlenmeli, koruyucu önlemler aksi ispat edilene kadar
alınmalı
sonuç-2

her hasta enfektif kabul edilmeli

standart önlemleri büyük bir ciddiyetle
uygulamalı

ebola için ekstra güvenlik önlemleri
alınmalı (KKKA gibi)
Doç. Dr. Yasemin Heper’e
 Araş. Gör. Dr. Sümeyra Şimşek’e
teşekkürler


teşekkürler
Coronavirus’lar (MERS, SARS)
ve diğer solunum sistemi
virüsleri
MERS-CoV
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI
KURUMU
Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) –
Turkey
Disease outbreak news
24 October 2014
On 17 October 2014, WHO Regional Office for Europe (EURO) was
notified by the National IHR Focal Point for Turkey of a laboratoryconfirmed case of infection with Middle East respiratory syndrome
coronavirus (MERS-CoV). On 11 October 2014, the patient died.
This is the first MERS-CoV case in Turkey.
Infection prevention and control measures are critical to prevent the
possible spread of MERS-CoV in health care facilities. It is not always
possible to identify patients with MERS-CoV early because like other
respiratory infections, the early symptoms of MERS-CoV are non-specific.
Therefore, health-care workers should always apply standard precautions
consistently with all patients, regardless of their diagnosis. Droplet
precautions should be added to the standard precautions when providing
care to patients with symptoms of acute respiratory infection; contact
precautions and eye protection should be added when caring for probable
or confirmed cases of MERS-CoV infection; airborne precautions should
be applied when performing aerosol generating procedures.

MERS-CoV early because like other respiratory infections, the
(MERSCoV’ın erken semptomları diğer solunum
yolları enfeksiyonlarına benzer)
early symptoms of MERS-CoV are non-specific

Therefore, health-care workers should always apply standard
precautions consistently with all patients, (bu
yüzden
sağlık çalışanları tüm hastalarda her
zaman standart koruyucu önlemleri
uygulamalı)
solunum sistemine yerleşen
virüsler

Adenoviridae
 Coronoviridae
 Orthomyxoviridae
 Paramyxoviridae
:Adenovirus (49)
:Coronavirus (4)
:Influenzae A, B, C, D
:Kızamık, RSV,

Parainfluenzae (4)
 Picornaviridae
:Rhinovirus (>115),
Enterovirus (Coxsackie A1-22, 24; B 1-6,
Echovirus 32; Enterovirus 68-71)
 Reoviridae
:Reovirus
influenza

kuluçka süresi 1-3 gündür.

ateş, baş ve kas ağrısı, halsizlik,
öksürük, boğaz ağrısı,fotofobi ve bazen
burun tıkanıklığı görülebilir.

semptomlar bir haftada sonlanır, nekahat
haftalarca devam eder.
parainfluenza

kuluçka süresi ortalama 5 gündür.

çocuk ve erişkinlerde ÜSYE yaparlar. Erişkin
ÜSYE’nin %10’nundan sorumludurlar.

tümü akut otitis media ile ilişkili
bulunmuştur

immun sistemi baskılanmış kişilerde uzamış
kronik hastalık yaparlar
Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)
1.Şubat.2003’te ortaya çıkan yüksek ateş, halsizlik, başağrısı,
iştahsızlık ve atipik pnömoni ile seyreden hastalığın

200’den fazla kişide görüldüğü ve 14 kişiyi öldürdüğü WHO
tarafından 15.Mart .2003’te açıklandı (Dr. Carlo Urbani).

Çin, Singapur, Vietnam, Tayland’tan ilk raporlar geldi; daha sonra
Japonya, Avustralya, İsrail ve Avrupa’dan olgular bildirildi.

Çin’in Güney eyaleti Guangdong’ta bazı bölgelerde salgının etkili
olduğu

surveyans peryodunun başlangıcı SARS
olarak tanımlanan Çindeki atipik pnömoni
olguları 1.Kasım.2002 tarihine kadar gitmekte

2003 yılı sonuna kadar bir artişla 30’a yakın
ülkeye sıçramış görünmekte

geçmişte kalan bu enfeksiyon geride 8000’e
yakın olgu ve 800’e yakın ölü bırakmıştır.
Singapur’da hastalık surveyansı (salgın
analizi);

23 y, bayan, Çin asıllı, daha önce
sağlıklı. 20-25 Şubat.2003’te Hong
Kong’ta bir otelin 9. katında kalmış.

aynı zaman diliminde burada aynı katta
kalan ve Güney Çin’den gelen bir doktor
varmış.

olgunun 25 Şubat’ta ateşi, baş ağrısı, 28 Şubat ise kuru öksürük
yakınmaları olmuş.

1.Mart 2003’te hastaneye başvurmuş.

letarjik, ateş 37o.6C, akciğer oskültasyonu normal,

lökosit 2700/mm3, lenfosit 900/mm3, trombosit 102.000/mm3,

PA akciğer grafisinde sağda üst ve alt zonlarda yamalı yoğunluk
artışı mevcut.
Singapur
sonuç:

1- 14.Mart.2003 arasında hastayla ilgilenen 8
doktordan 1’i,

30 sağlık personelinden 9’u ve

yaklaşık 30 aile bireyinden 9’u toplam 19 yeni olgu
ortaya çıkmış.

altı olguya mekanik ventilasyon
uygulanmış,

bunlardan 3’ü eks olmuş.

Hong Kong’taki doktorun Singapur,
Kanada ve Vietnam’daki olguların
kaynağı olduğuna inanılıyor
Singapur’daki olgularda klinik bulgular;
Ateş
 Kuru öksürük
 Miyalji
 Halsizlik
 İştahsızlık
 Solunum sıkıntısı
 Bulantı/kusma
 Boğaz ağrısı
 Diyare
 Baş ağrısı
 Rinore

20
15
9
9
9
8
7
5
5
4
3
%100
%75
%45
%45
%45
%40
%35
%25
%25
%20
%15
Singapur’daki olgularda bazı laboratuvar
bulguları;
20 olgunun 18’inde lenfopeni,
lökopeni, trombositopeni,
LDH, AST, ALT’de artış, hafif
hiponatremi ve hipopotasemi,
14 olguda geldiklerinde anormal
akciğer grafisi saptanmış.
bu salgında önlemler;

temas öncesi ve sonrası el yıkama,

eldiven, galoş, gözlük, maske (n95),
önlük gibi temas ve solunum izolasyon
tedbirleri ile olgu sayısında azalma
saptanmış
(Hsu L-Y, et. al. Emerging Infectious Diseases; June 9:2003)

Nisan 2004’ten sonra olgu bildirimi
olmamış (Son olgu Çin’de laboratuvar
bulaşı)

WHO ve onunla ilişkili olarak CDC
3.05.2005’te izlemeyi bırakmıştır
MERS-CoV

ilk kez Eylül 2012 de Suudi Arabistan’da tanımlandı

Suudi Arabistan’nın doğusunda Al Ahse bölgesinden
ilk olgular geldi daha sonra Ürdün, Katar ve Birleşik
Arap Emirliklerinden de bildirildi,

buralara seyahat eden ve ülkelerine dönen olgularda
da bildirildi (İngiltere, Tunus, Fransa, İtalya)
(Lim PL et al. Curr Infect Dis Rep 2013 June 23, MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2013 Jun 14,
62:480-3)

asıl kaynak ve insandan insana bulaş
riski var,

ilk dökümante edilen insan-insan bulaş
bildirimi Fransa’dan (hasta ile aynı odada
3 gün kalan olgu)

22.07.2013 tarihi itibariyle 117 olası vaka
30.04.2014 itibariyle

424 olgu 131 ölüm

%80 Suudi Arabistan

%11 Birleşik Arap Emirlikleri

Katar, Ürdün, Umman, Kuveyt, Mısır,

İngiltere, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Tunus,
Malezya, Filipinler, A.B.D.

bu olgularla 217 ev içi temaslı olgunun
5’i (3’ü laboratuvar doğrulaması var)

200 sağlık çalışanının 2’si (Laboratuvar
doğrulaması var) enfekte olmuş
(Assiri A et al. N Engl J Med 2013 June 19, Epub)

kuluçka süresi 2-14 gün

ko-morbidit ve immunsüpressif olgular çok
önemli

solunum sistemi semptomları ile başlamayan
olgular var, hastalığın sadece önemli bir
bölümü

ateş, GİS (karın ağrısı ve diyare)
(Assiri A et al. N Engl J Med 2013 June 19, Epub)

şu ana kadar şüpheli tersier olgu

doğrulanmış MERS-CoV ile teması olmayan
olgular var (deve? direkt/indirekt geçiş yolu?)

rinosinüzitli deveden insana geçtiği kanıtlandı
(Azhar E et. al. N Engl J Med 2014 Epub Jun 4)

tüm olguların Orta Doğu ile bağlantısı var

ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum
sıkıntısı

pnömoni, GİS semptomları (diyare)

immün sistemi baskılanmışlarda atipik
seyir

kuluçka süresince bulaştırıcı değil

hastalığın enfektive süresi?

belirtilerle birlikte ve belki de geçtikten sonra
da bulaştırıcı olabilir

asemtomatik olguların bulaştırıcı olmadığı
düşünülmekte,
SONUÇ

hastalık kısıtlı da olsa insandan insana
bulaşabilmekte

olguların çoğu erkek

immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik
semptomlar

hastalık kendisini hafif semptomlarla veya
asemptomatik olarak da gösterebilmekte

olası olgulardan alt solunum yolu örnekleri
alınmalı

hastanelerde enfeksiyon kontrol
önlemlerinin titizlikle uygulanması

ko-morbiditeleri olan çok sayıda olgu tespit edilmiştir.

enfeksiyon kaynağı Orta Doğu’da geniş bir alanda halen aktiftir.

virüsün patojenitesi yüksektir.

henüz MERS-CoV’a özel tedavi yok
sonuç

ateş, GİS (daha az) ve mekanik
ventilasyona giden solunum sistemi
bulguları ile seyreden bir hastalık

etken SARS-CoV ile aynı aileden MERSCoV
sonuç- olgu tanımları

MERS-CoV olası olgu tanımı:

“akut ciddi solunum yetmezliği ve/veya akciğer
infiltrasyonları olan ve olgu görülen ülkelere son 14
gün içerisinde seyahat öyküsü bulunan ve/veya olgu
görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan bir kişiyle
seyahat dönüşünden sonraki 14 gün içerisinde yakın
temasta bulunup semptomları bu temastan sonraki 14
gün içerisinde gelişen kişiler”

MERS-CoV kesin olgu tanımı:


olası olgu tanımına uyan olgulardan laboratuvar
yöntemlerle MERS-CoV saptanan olgular
*olgu görülen ülkelerin listesi www.thsk.gov.tr
ve/veya www.grip.gov.tr adresinde
yayınlanmakta

teşekkürler
MERS-CoV

insandan insana bulaşma

virüsün kaynağı

bulaş yolu

kuluçka dönemi

bulaştırıcılık süresi
Coronovirüsler

solunum sisteminden damlacık ve yakın
temas ile girerler.

coronovirüs 229E için aminopeptidaz N
reseptörü tanımlanmıştır.
coronovirüs

yetişkinlerdeki soğuk algınlığı hastalığının yaklaşık %15’i bu
virüsle oluşur

kuluçka süresi 2-5 gündür.

semptomlar ortalama 7 gün (3-18 gün) devam eder.

ÜSYE yaparlar.

nadiren alt solunum yolunu da tutarlar

nazal akıntı ve halsizlik rhinovirus enfeksiyonlarından daha uzun
sürer.
Coronavirusların Hayvanlardaki
Enfeksiyonları

doğal konakları kuşlarda persiste
enfeksiyon

kuşların bulaşıcı bronşiti

domuzların bulaşıcı gastroenteriti