Raporu Oku - Ülke Masaları

RAPOR
OCAK 2015
MALEZYA
ÜLKE MASALARI
MALEZYA
Ahmet ZENGİN
Ömer YAKUT
Cemaleddin COKA
OCAK 2015
|
İÇİNDEKİLER
TAKDİM ......................................................................................................................................................................................................... 5
ÜLKE PROFİLİ ............................................................................................................................................................................................ 6
TARİHİ YAPI ................................................................................................................................................................................................ 9
a)MALEZYA’DA İSLAMIN YAYILIŞI ................................................................................................................... 10
b)SÖMÜRGE DÖNEMİ ........................................................................................................................................... 12
c)BAĞIMSIZLIK SONRASI MALEZYA ................................................................................................................. 16
SİYASİ YAPI............................................................................................................................................................................................... 19
a)DÜNDEN BUGÜNE MALEZYA SİYASAL YAPISI ........................................................................................... 19
b)MALEZYA’DA SİYASİ PARTİLER .................................................................................................................... 21
c)MALEZYA’DA İSLAMİ HAREKETLER ............................................................................................................. 22
d)4 MAYIS 1969 OLAYLARI ................................................................................................................................. 22
EKONOMİK YAPI .................................................................................................................................................................................... 25
a)YERALTI KAYNAKLARI .................................................................................................................................... 26
b)SEKTÖREL DEĞERLENDİRME ........................................................................................................................ 27
c)TURİZM ................................................................................................................................................................. 28
d)GAYRİ SAFİ YURT İÇİ VE MİLLİ HASILA VERİLERİ ................................................................................... 28
e)NUFÜS VERİLERİ................................................................................................................................................ 29
f)İŞSİZLİK ORANI ................................................................................................................................................... 31
g)İTHALAT VE İHRACAT VERİLERİ .................................................................................................................. 32
TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI .................................................................................................................................................. 35
KAYNAKÇA ............................................................................................................................................................................................... 41
TAKDİM
İslamiyet’le genelden farklı olarak savaş ile değil tüccarlar vesilesi ile tanışmış bir
ülke olarak Malezya, farklı dinlerden ve kültürlerden insanların bir arada hoşgörü
yaşadığı bir ülke olarak karşımıza çıkar. Asya bölgesinde yükselen ekonomisi, yoğun
turizmi ve konumundan dolayı kazandığı avantajları ile dikkat çeken Malezya,
günümüzde dünyanın birçok ülkesinin dikkatini çekmektedir. Çok farklı etnik yapıdan
insanları bir arada bulunduran Malezya, bu konuda ufakta olsa sıkıntılar çekmesine
rağmen, büyük sorunlarla karşılaşmamıştır. Milli otomobillerini üretmesi, turizme
elverişli bir coğrafi yapıya sahip olması ve yeraltı-yerüstü kaynaklarını elverişli kullanması
sebebiyle ekonomisini dün geçtikçe büyütmektedir. İşsizlik oranının dünyanın pek çok
ülkesinden düşük seviyede olması ekonomisindeki başarının göstergelerinden sadece bir
tanesidir. Bağımsızlığını kazanmadan önceki dönemlerde yaşadığı sömürge yıllarında
sıkıntı çekmiş olsa bile günümüzde yaşadığı siyasi birkaç sıkıntıyı yok sayarsak düzenli bir
ülke olarak karşımızda durmaktadır.
Elinizdeki raporda Malezya’nın tarihi, ekonomik, siyasi ve kültürel yapısıyla ilgili
temel bilgileri bulabilirsiniz. Raporun yazım komisyonunda bulunan Ahmet Zengin’e,
Ömer Yakut’a ve Cemaleddin Coka’ya teşekkürlerimi sunuyorum. “Dünya’yı Yeniden
Yorumluyoruz.” sloganı ile çıktığımız bu yolda analizini yaptığımız bir diğer ülke olan
Malezya’nın raporunu sizlere sunmaktan gurur duyuyoruz.
Ahmet Can DEMİREL
Ülke Masaları Genel Koordinatörü
5
ÜLKE PROFİLİ
Malezya, güneydoğu Asya’da yer alan ve içinde çok fazla etnik ve dini unsurları
barındıran müslüman nüfusun ağırlıkta olduğu bir ülkedir. Ülke 2 ana kara ve birçok
adadan oluşmaktadır. Başkentin de yer aldığı Malezya yarımadası ve Borneo adası Güney
Çin Denizi’yle ikiye ayrılmıştır. Malezya’nın kuzeyinde Tayland, güneyinde ise Endonezya
ve Singapur bulunmaktadır.
Malezya Haritası
Ülke, anayasalarında da belirtildiği üzere, islami kurallara göre yönetilen bir yapıya
sahiptir. Gelişmiş sanayi ve zirai ithalat ile güçlenmiş ekonomiye ve yıllardan beri istikrarlı
şekilde süren bir siyasi yapıya sahip oldukları için ülkenin bölgesinde ve dünyada imajı
yükselmiş, ayrıca bir İslam ülkesi olarak da İslam dünyasında örnek olarak
gösterilmektedir. Son dönemlerde dünyada artan İslamofobiye karşı Malezya, islami bir
ülke olarak içinde barındırdığı çok sayıda farklı ırk ve din mensublarına tanıdığı
özgürlükler ve ülkedeki huzuruyla bu algıyı silahlaştıran anlayışa da güzel bir cevap
niteliğindedir.
1
BBC Malaysia Country profile; http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257 (07.01.15)
6
Malezya’nın İslam diniyle tanışması 15.yüzyılın başında, Malaka limanına ticaret
için gelen müslüman tüccarlarla olmuştur. Zamanın Malaka kralının İslam’ı seçerek sultan
ünvanını almasıyla İslamiyet, bölgede hızla yayılmıştır. Bununla birlikte ticari manada
şöhreti artmış olan Malaka limanı, Portekizlilerin bölgeye gelmesiyle Asya’daki ilk
sömürge faaliyetlerinin başladığı yer olmuştur. Malaka Sultanlığının düşmesiyle de
yarımadada Açe Sultanlığının hâkimiyeti artmıştır. Bundan sonra bölge önce Hollanda,
sonrasında da İngiltere hâkimiyetine girmiştir ve 31 Ağustos 1957’deki bağımsızlık ilanına
dek İngiliz hâkimiyetinde kalmıştır.
Ülkenin etnik ve siyasi ağırlığını Malaylar, ekonomik ağırlığını Çinliler ve genellikle
orta gelirli kesimi de Hindular oluşturmaktadır.2 13 eyalet ve 3 özerk bölgeden oluşan
ülke,
federal
anayasal
monarşiye
dayalı
parlamenter
demokrasi
sistemiyle
yönetilmektedir.3 Ülkede her 5 yılda, Malay Sultanlar Konseyi arasından seçilen ve aynı
zamanda yürütmenin de başı olan bir kral vardır. Bununla beraber başbakan ve bakanlar
kurulu, kral tarafından parlamento üyeleri arasından seçilir.
Malezya, dünyanın en çok ihracat yapan ülkeleri arasındadır.4 Malezya ekonomisi,
genel olarak elektronik aletler, meyve ithalatı, hurma yağı (palm oil), kauçuk üretimi ve
ithalatı üzerine inşa edilmiştir. Dünyadaki çoğu teknoloji şirketi, elektronik aletlerinin
parçalarını burada üretmektedir. Tekstil alanında da yine birçok dünya devi olan şirketler
üretimlerini burada yapmaktadırlar.
29,5 milyon vatandaşa sahip olan Malezya Federasyonu, içinde en fazla etnik
unsur barındıran devletlerdendir.5 Bununla beraber devletin resmi dini olarak da kabul
edilen İslam, nüfusun 60,1’inin bağlı olduğu din olarak ülkede ağırlığını hissettirmektedir.
İslami kurallar anayasada devletin resmi dini olarak kabul edilmesiyle beraber, diğer
dinlerin de inananlarınca serbest bir şekilde yaşanması da anayasal güvence altına
alınmıştır.
Malezya güçlü ekonomisi ve istikrarlı siyasi yapısıyla, dini ve etnik çeşitliliği, iyi bir
sistemle ayakta tuttukları toplumsal barış ve hoşgörüyle dünya da örnek alınması
2
http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257 (07.01.15)
3
T.C. Dışişleri Bakanlığı; Malezya Siyasi Görünümü; http://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?2f64fe8b-fb414683-b634-eb8123b8e3fd
4
WTO lowers forecast after sub-par trade growth in first half of 2014; PRESS/722, 23 September 2014
5
Library of Congress – Federal Research Division Country Profile: Malaysia, September 2006
7
gereken bir ülke konumundadır. Bununla beraber İslam dünyasında da, birçok Müslüman
devletin yaşadığı etnik, dini ve ekonomik sorunlar için model alınmalıdır. Çünkü bu tür
sosyal sistemler kurulurken, ülkenin kültür yapısına en çok benzeyen milletlerin
sistemleri öncelikli model alınması gerekmektedir. İşte burada da Malezya gibi bir ülke
oluşturduğu gerek ictimai, gerekse iktisadi yapının Müslüman devletler için örnek teşkil
etmektedir.
8
TARİHİ YAPI
Malezya’da yaşayan ilk insan topluluklarının nereden geldiği ve ne zaman geldiği
hakkında kesin bilgilere sahip değiliz ancak The Human Genom Organization (HUGO)
tarafından yapılan çalışmalara göre Güneydoğu ve Güneybatı Asya’dan yapılan göçler
neticesinde bölgede ilk nüfusun oluştuğu tahmin edilmektedir.6 İnsan yaşamına dair
bölgede bulunan en eski kalıntı 1999 yılında Borneo’nın Niah mağarasında yapılan kazılar
neticesinde gün yüzüne çıkarılan 40,000 yıllık kafatasıdır.7 En eski insan iskeleti ise
11,000 yıllık Perak Man’dir.8 Elde edilen bu veriler ışığında bölgenin binlerce yıl
öncesinden keşfedildiği ve birer yaşam alanı olarak kullanılmaya başlandığı rahatlıkla
söylenebilir.
Yarımadanın bilinen ilk yerlileri Negritoslar9 (Semanglar), Senoiler10 ve Yerli
Malaylardır.11 İlk çağlarda Yerli Malaylar bölgede en etkin güce sahip olan toplumdur.
Bunun nedeni; yarımadada ilk kesici ve delici aletleri kullanmış olmaları, Kamboçya ile
Vietnam’daki toplumlarla yapmış oldukları deniz ticaretleri neticesinde bölgeye gelişmiş
6
Genetic Map of Asia’s diversity. BBC NEWS. Basım 11 Aralık 2009
7
Barker G. The Niah Caves Project: Preliminary report on the first (2000) season, The Sarawak Museum
Journal, Vol 55(76), Kasım 2000.
8
Gümüş adam anlamına gelmektedir.
9
Genellikle yarımadanın kuzey kısmında yaşarlar. Tenlerinden dolayı ‘negro’ yani ‘siyah insanlar’ olarak
adlandırılmışlardır. 60,000 yıl önce Afrika’dan yapılan göçler neticesinde bölgeye yerleştikleri tahmin
edilmektedir.
10
4,500 yıl önce Tayland’dan yapılan göçlerle bölgeye yerleştikleri tahmin edilmektedir. Yarımadanın
merkezi bölgelerinde yaşarlar
11
Neil Joseph Rylan; A History of Malaysia and Singapore, Oxford University Press, London 1976. ss 4-5.
9
tarım aletlerini getirip toprağı daha verimli bir şekilde işlemiş olmaları12 ve Çin ve
Hindistan’dan aldıkları silah ve yeni teknolojiler sayesinde yarımadada ve yarımadanın
etrafında bulunan takımadalarda yaşayan topluluklara karşı askeri üstünlük sağlayarak
bölgenin hâkimi konumuna yükselmiş olmalarıdır. Her ne kadar bölgede baskın ırk olsalar
da politik sebeplerden dolayı tarihte irili ufaklı onlarca devletçiklere ayrılmışlardır.13
Malay
yarımadasında
yaşayan
toplulukların
Hindistan
merkezli
Pallava
Hanedanlığı ile yaptıkları deniz ticaretleri neticesinde bölgeye Budizm ve Hinduizm’i
benimseyen birçok din adamı ve halk göç etmiş, bu göç esnasında yanlarında yazılı
kaynaklarını da getirmişlerdir.14 Her türlü etkiye karşı açık olan Malaylar Hindistan’dan
gelen bu yeni kişilerle ticaret yapıyor, sohbet ediyor ve en önemlisi de fikir alışverişinde
bulunuyordu. 3. yy ile 5. yy arasında artan bu etkileşimler neticesinde Malaylar yavaş
yavaş Hinduizm’i ve Budizm’i benimsemeye ve yazı dili olarak da Sanskritçeyi 15
kullanmaya başladılar. Süreç çok yavaş işlediğinden dolayı bölgede bulunan Malay
Krallıkları bu durumun farkına varamadılar. 6.yüzyılın başlarına gelindiğinde ise bölgede
birden fazla irili ufaklı Hindu-Budist Malay Krallığı oluştu. 7. yüzyılda ise artık Malaylar
kendilerini Hindu veya Budist olarak tanımlıyorlardı. Endonezya’nın Sumatra adasında
konuşlanan Srivijaya Krallığı16 bölgedeki krallıkları/toplulukları tek bayrak altında
toplamaya imkân sağlayacak bu yeni kavramı fark ederek dönemin en güçlü Hindu-Budist
Malay Krallığı oldu(650-1377). Srivijaya Krallığı döneminde Budizm ve Hinduizm Malezya
ve Endonezya’da altın çağını yaşadı. Ayrıca 500 seneye yakın bölge Srivijaya Krallığı
tarafından yönetildi.17
MALEZYA’DA İSLAMIN YAYILIŞI
İslamiyet’in bu bölgeye ulaşmasından önce bölgedeki en yaygın dinler Hinduizm,
Budizm ve Brahmanizm’dir. Halkın neredeyse tamamı Hindu, Budist veya Brahmandır.
12
Yapılan deniz ticaretleri sayesinde Kamboçya ve Vietnam’daki toplumlardan toprağın nasıl işlendiğine
dair bilgiler almışlar ve gelişmiş tarım aletlerini oralardan getirmişlerdir
13
Barr, Micheal, vd.; World and İts Peoples: Malaysia, Phillipines, Singapore and
Corporatin, New York 2008, s. 1174-1177.
Brunei, Marshall
14
J.de Laet, Sigfried, History of Humanity: From the seventy century B.C. to the seventh century A.D.,
United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris 1996, s. 395.
15
Hint- Avrupa dil ailesinin Hint-İran koluna bağlı en eski belgeli dildir.
16
650- 1377 yılları arasında bugünkü Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland üzerinde
kurulmuş krallıktır.
17
İdare 7. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyıla kadar sürmüştür.
10
Azınlık statüsündeki din ise Animizim’dir.18 Hz. Muhammed’in (s.a.v) vefatından
sonra(632)19 İslamiyet dünyanın dört bir tarafına hızlı bir şekilde yayılmıştır. İki şekilde
olan bu yayılma stratejisi; savaş ve tebliğ yoluyla olmuştur. Malezya da İslam’ın tebliğ
yoluyla yayıldığı bölgelerden biridir20. 8. yüzyılda Arap ve Hindistanlı Müslüman
tüccarların Malaka Boğazında yaptığı ticareti faaliyetlerle başlayan bu süreç ulemaların
ve pondokların21 etkisiyle güç kazanmış ve 14. yüzyıla gelindiğinde ise Malaka Prensi
Prameswara22’nın İslam’ı kabul etmesiyle bölgede var olan en etkin dinlerden biri haline
gelmiştir. Prameswara’nın diğer adıyla İskender Şah’ın vefatından sonra tahta geçen oğlu
Sultan Muzahfer Şah 1446 yılında Malaka Sultanlığının resmi dinini İslamiyet olarak ilan
etmesiyle komşu devletler de resmi dinlerini İslamiyet olarak ilan etmeye başladılar.23,24
Yaşanan bu gelişmelerden sonra Malaka Güneydoğu Asya’da İslamiyet’in merkezi haline
geldi. Çevre ülkelerden birçok Müslümanın Malaka’ya İslamiyet’i öğrenmek için gelip
gitmesiyle oluşan deniz trafiğinden var olan deniz ticareti de pozitif yönden etkilenerek
dönemin en işlek limanlarından biri haline geldi.25 Bunun en büyük örneği ise o dönemde
Malezya’daki Çinli, Hint, Arap ve İranlı yaklaşık olarak on beş bin tüccarın Endonezya’nın
bin bir çeşit baharatlarından, Çinin rengarenk ipeklerine kadar akla gelebilecek her türlü
ürünü Avrupa-Asya-Afrika ve Ortadoğu pazarlarına rahat bir şekilde sunabilmesidir.
İslamiyet’in Malay yarımadasında yayılmasından sonra sosyal ve kültürel alanda da
birçok değişim yaşandı. Buna verilebilecek en belirgin örneklerden biri; alfabe
değişikliğidir. İslamiyet’in kabulünden önce alfabe olarak Sanskritçe kullanılırken
İslamiyet’in kabulünden sonra Arap alfabesine 5 yeni harf eklenerek 33 harfle
oluşturulmuş yeni Arap alfabesi kullanılmaya başlandı.
18
Her nesnenin bir ruhi varlık veya ruh tarafından yönetildiğini kabul kabul eden inanç türüdür. Özelikle
Afrika ülkelerinde (Kenya, Kongo, Benin, Botsvana, Madagaskar ...) yaygındır.
19
Keskioğlu, Osman, Hazret-i Peygamberin Hayatı: Siyer-i Nebi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul
2012, s. 6.
20
Endonezya ve Afrika’da verilebilecek örneklerden birkaçıdır.
21
Miroğlu, Ahmet; Malezya, Semerkand Dergisi, 75.sayı, İstanbul 2005, s.38.
22
Varol, M. Ahmed; Malezya. http://ansar.de/malezya.htm. (02/11/2014)
23
Yahya, Harun; Mekke’den Doğan İslamiyet Dünyaya Nasıl Yayıldı?, http://tr.harunyahya.net/mekkededogan-islamiyet-dunyaya-nasil-yayildi/ (29/10/2014)
24
Ahmad Sarji, Abdul Hamid; The Encyclopedia of Malaysia 16: The rulers of Malaysia, Archipelago Press/
EDM, New York 2011, s. 44.
25
Üç tarafı denizlerle çevrili olan bu kara parçası(Malaka Boğazı ve bugünkü Malezya), Çin gibi Asya'nın en
önemli medeniyeti ile coğrafi yakınlığı sayesinde Avrupa- Ortadoğu ve Çin arasında sürdürülen ticari
faaliyetlerde bir tür aktarma organı rolü oynamıştır. Özay, Mehmet; Tarihsel Perspektif ve Malezya
Toplumsal Yapısı, http://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/258813/tarihsel-perspektif-ve-malezyatoplumsal-yapisi, (26/10/2014)
11
Bu yeni alfabeyle birçok tefsir, hadis, fıkıh, felsefi derlemeler ve dini hikâyeler
kaleme alındı.26 Dinî hiyerarşi ve bürokrasi hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak
kadı, imam ve hatip gibi unvanların kullanıldığı ve saraydaki en yüksek dinî otoritenin
kadı olduğu, ayrıca hükümdarların da özel hocalarının bulunduğu bilinmektedir.27
Bugün Malezya’da yaşayan bir birey İslamiyet’i kabul ederek Müslüman olduğu
takdirde kendisini Malay olarak tanımlamaktadır. Bunun nedeni Malay ırkının bütün
sosyo-kültürel değerlerinin İslami şartlar üzerine inşa ederek İslam ile özdeşmesidir.28
SÖMÜRGE DÖNEMİ
Sömürgecilik, müstemlekecilik veya kolonyalizm dediğimiz bu kavramlar bir
devletin başka ulusları, devletleri veya toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına
alarak yayılması veya yayılma istemidir. Avrupa sömürgecilik tarihi 15. yüzyılın sonlarında
deniz yolculuklarıyla başladı. Yapılan bu deniz yolculuklarının masrafları kamu-özel
girişim ortaklığıyla finanse ediliyordu.29 16. yüzyıla gelindiğinde bölgenin baharat ve diğer
değerli mallarının toplandığı en önemli ticaret merkezi olan Malaka, Portekizli
sömürgecilerin dikkatini çekti. Takvimler 10 Ağustos 1511’i gösterdiğinde Portekiz’in
Asya askeri valisi Alfonso de Albuquerque önderliğinde güçlü bir Portekiz donanması
Malaka’yı işgal etti30. Portekizlilerin üstün askeri gücü karşısında dayanamayarak şehri
teslim etmek zorunda kalan Malaka Prensi Mahmud Şah ve hanedan üyeleri ülkeyi terk
etmek zorunda kaldılar. Malaka’yı terk ettikten sonra Malayların tekrar eski gücüne
kavuşabilmesi için Mahmud Şah’ın oğullarından biri olan Muzaffer Şah Perak
Sultanlığını31 bir diğer oğlu Alaeddin Riayet ise Johor Sultanlığını32 kurdu.33
26
Miroğlu; a.g.e., s.38
27
Kamar, Hj. Ahmad; Islam in Malaysia, http://www.islamawareness.net/Asia/Malaysia/ismy.html
(30/10/2014)
28
Böhürler, Ayşe. Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi 16.sayı (25 Mart 1995). Ss.38.
29
Kamu- özel girişim ortaklığından kasıt: Devlet ve özel sektörün birbirine olan desteğidir. Sömürgeciliği
destekleyen devletlerde sömürgecilik bir ticari faliyet olarak görülmektedir.
30
Ricklefs, Merle Calvin; A History of Modern Indonesia Since C. 1300, Standford University Press, 2. Baskı,
California 1993, s. 23.
31
Malezya’nın batısında Malaka Boğazı kenarında bulunur. Batıda Andaman Denizi’ne kıyısı vardır, kuzeyde
ise Taylant ile komşudur.
32
Malay yarımadasının güneyinde yer alan 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıldaki İngiliz işgaline dek bölgenin en
önemli devletlerinden biri olmuştur. 1855 yılında İngiltere ile imzalanan anlaşma neticesinde Johor
Sultanlığı, saltanatlarının sürmesi karşılığında topraklarını İngiltere egemenliğine bırakmışlardır.
33
Barr; a.g.e., s. 1174-1177
12
Böylece Malaka’nın tesiri yeni kurulan bu iki sultanlıkla devam edecekti. Perak ve
Johor Sultanlıkları başta olmak üzere Osmanlı’dan gelen silah ve para desteği ayrıca Açe
Sultanlığının sağladığı lojistik desteklerle Müslümanlar defalarca Portekizlilere karşı
taarruza geçseler de etkili bir netice alamadılar. Bu yüzden bölge 1511’den 1641 yılına
kadar Portekizlilerin egemenliği altında kaldı.34
16. yüzyılın sonlarına doğru bölgeye gelen Hollandalılar, Portekizlilerle rekabet
ederek onların Güneydoğu Asya-Avrupa deniz ticareti üzerindeki tekelini kırmaya çalıştı.
Başlangıçta
Hollandalıların35
Müslümanlara
karşı
iyi
davranmasından
dolayı
Portekizlilerin zulmünden bunalan halk ve prensler36 Hollanda ve Portekiz arasındaki
rekabette Hollanda’yı desteklediler. Ancak 1641 yılında bin bir umutlarla ve zorluklarla
Portekizlilerin elinden alınan Malaka bu sefer de Hollandalıların eline geçti.
Hollandalıların uyguladıkları gerek politik gerekse ekonomik imtiyazlar Portekizlilerin
zulmünden kat ve kat daha iyi olsa da, Malaka boğazının tek hâkimi hala Müslümanlar
değildi.
Johor Sultanı Mahmud Şah’ın 1699 yılında öldürülmesiyle başlayan sıkıntılı
dönemin arkasından kuzeydeki Budist Taylar güneye doğru inerek 1709’da Patani’yi
aldıktan sonra Johor’a bağlı Trengganu’yu işgal ettiler; bunun üzerine Johor, başşehrini
yarımadanın güneyindeki daha güvenli Riau adasına taşımak zorunda kaldı. Ancak bu
sefer de Malaka güçlerini pekiştiren Hollandalılar, Ocak 1784’te Riau’yu almak amacıyla
Johor’a saldırdılar. Artık iyice zayıflamış olan bu küçük devleti bir barış antlaşmasıyla
kendilerine bağladılar. Ardından da Selangor Sultanlığı buraya bağlanarak bütün bölge 37
Hollanda hâkimiyetine girdi.38
Takvimler 1786 yılını gösterdiğinde bu sefer sahneye çıkan yeni aktör ise İngiltere
idi. İngilizleri Portekizliler ve Hollandalılar ile kıyaslarsak ülkenin siyasi, ekonomik ve
sosyal sistemini sonuçları bugün dahi hissedilebilecek bir şekilde değiştirmişlerdir.
34
Yıldırım, Suat; Malezya’dan İntibalar, Yeni Ümit Dini İlimler ve Kültür Dergisi, 45. sayı Temmuz- AğustosEylül, İstanbul 1999.
35
Hollanda’nın bölgedeki temsilcisi Dutch East India Company (Hollanda Doğu Hindistan Ticaret
Şirketi)’dir.
36
Johor Sultanlığı ve Açe sultanlığı Hollandalıların en büyük destekçisiydi.
37
Malezya yarımadası.
38
Lambert, Tim; A Brief History of Malaysia, http://www.localhistories.org/malaysia.html, (26/10/2014).
13
Hollandalılarla rekabet eden İngiliz Doğu Hindistan Şirketi Kedah Sultanlığı’yla 39
bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma metnine göre İngilizler Kedah Sultanlığı’nı Taylar’ın
saldırılarına karşı koruyacak ve karşılığında da Penang adası (Pulau Pinang) İngilizlere
verilecektir.40 Anlaşmaya her iki taraf da uymuştur. İngilizler Kedah’ı Taylar’a karşı
koruduv ve Kedah’ta Penang adası’nı İngilizlere verdi. Fakat aradan bir müddet geçtikten
sonra İngilizler Kedah hükümdarının bütün itirazlarına rağmen Kedah Sultanlığı’nın
topraklarının bir kısmını daha ilhak etti ve kendi toraklarının arasına kattı. İngilizler
1819’da Johor Sultanlığından Singapur’u41 ve 1824’de Hollandalılardan Malaka’yı alarak
“Boğazlar Yerleşkesi (Straits Settlements)” olarak bilinen bir İngiliz kolonisi kurdu.
1874 yılında imzalanan ‘Pangkor Anlaşması’ Malay eyaletlerinde radikal siyasi ve
idari değişikliklerin başlangıcı oldu. Bu Anlaşma ile Malay Sultanlar ve aristokratların yetki
ve ayrıcalıkları Sultanlara danışman olarak atanan İngilizlerin eline bırakıldı ve Sultanlar
simgesel duruma düşürüldü.42
Sonradan İngilizler, Perak, Selangor, Negeri Sembilan ve Pahang eyaletlerini de
içine alacak şekilde 1895 yılında “Federe Malay Eyaletleri (Federated Malay States)”ni
kurdu. 1909 yılında ise Taylar’la yaptıkları bir anlaşmayla Patani hariç diğer kuzey Malay
devletlerinin (Kedah, Perlis, Kelantan ve Terengganu) egemenlik haklarının tamamı
İngilizlere verildi.43,44 Bu dört eyaletin her birine İngiliz Danışmanlar atandı.45 1914 yılında
Johor’un da katılımıyla “Federe Olmayan Malay Eyaletleri (Unfederated Malay States)”
kuruldu.
39
Malay yarımadasında konuşlanmış dünyadaki en eski sultanlıklardan biridir. Kuruluş yılı 630’dur. İlk adı
Kedah Krallığıdır. İslamiyet’in resmi din ilan edilmesinden sonra(1136 yılında) adı Kedah Sultanlığı olarak
değiştirilmiştir.
40
South East Asia: Malaysia brief History, http://www.britishempire.co.uk/maproom/malaya.htm,
(30/10/2014).
41
History of Malaysia, http://www.mymalaysiabooks.com/malaysia/Malaysia_history.htm, (30/10/2014)
42
Göksoy, İsmail Hakkı; Malezya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27, Türkiye Diyanet Vakfı,
Ankara 2003, s. 490.
43
Haywood, John; Historical Atlas of the 19th Century World 1783 – 1914, Barnes and Noble, New York
2002, s. 22.
44
1909 tarihinde İngiliz-Tay Antlaşması bugünkü Malezya ile Siyam (Tayland) arasındaki sınırı belirleyen
antlaşmadır.18. yüzyılda en önemli Malay Sultanlıklarından biri olan Patani bu antlaşmayla Budist Taylar’ın
hâkimiyeti altında bırakılmış, böylece Malay kökenli Patani müslümanları bugünkü modern Tayland sınırları
içinde bir azınlık grubu olarak yaşamaya terkedilmiştir
45
Göksoy, a.g.e., s. 490.
14
20. yüzyılın başlarında İngilizler bölgeden daha fazla yararlanmak ve kar elde edebilmek
için kalay madenlerinde ve kauçuk plantasyonlarında çalıştırılmak üzere Çin’den ve
Hindistan’dan getirdikleri göçmen işçilerin sayısı 1.000.000’a ulaşınca Malaylar arasında büyük
bir rahatsızlık oluştu. Toplumun üst kesimi, aydın sınıf ve halk tabanında İngiliz sömürge
yönetiminin olumsuz etkilerine karşı tepkiler yoğunlaştı. İlk tepkiler daha çok dini ve sosyal
alanlarda yenilikçi düşüncelere sahip Malay âlimlerinden ve liderlerinden geldi. 1930’lu yıllardan
sonra İngilizce eğitim görmüş Malayların sayısının artması ve bazı siyasî cemiyetlerin
kurulmasıyla birlikte Malay milliyetçiliği daha çok ön plana çıktı. Sömürge ve aristokrasi aleyhtarı
Malay aydınları ilk defa 1938’de ‘Genç Malay Birliği’ adıyla sosyalist ve milliyetçi fikirleri savunan
bir cemiyet kurdular.46
İngiltere, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra bu eski sömürgesinde idareyi tekrar ele almaya
çalışmış, fakat bu defa güçlü bir direnme ile karşılaşmıştır.47 1946 yılında Federe ve Federe
Olmayan Eyaletler’in yerine, Malaya Birliği (Malayan Union) adı altında merkezi bir idare
kurulmasını öneren İngiltere, bu önergede Singapur’a da ayrı bir sömürge statüsü verilmesi
düşünülüyordu, United Malay National Organization’nın (UMNO) şiddetli itirazları karşısında geri
adım atmak zorunda kaldı. 1 Şubat 1948 tarihinde varılan ‘Malaya Federaasyonu Anlaşması
(Federation of Malaya Agreement)’ çerçevesinde Penang ve Malaka ile yarımada üzerindeki
dokuz sultanlıktan oluşan bir Malaya Federasyonu kurulması kararlaştırıldı. Bu, Malezya’nın
bağımsızlık yönünde attığı ilk adım oldu. 1955 yılında hazırlanan bir anayasa çerçevesinde, 31
Ağustos 1957 tarihinde ‘Malaya Federasyonu’ adıyla bağımsızlığını kazandı.48 İlk Başbakan Tunku
Abdul Rahman oldu.49
16 Eylül 1963 tarihinde Singapur’un ve Malezya’nın Malay Yarımadası dışındaki
topraklarını oluşturan Borneo Adası’ndaki Sabah ve Sarawak eyaletlerinin de katılımıyla birlikte
devletin adı Malaya Federasyonu’ndan, Malezya Devleti’ne değiştirildi. Nüfusunun çoğunluğu
Çinli olan Singapur ile merkezi hükümet ilişkilerinin gerginleşmesi üzerine, Singapur 9 Ağustos
1965 tarihi itibariyle Malezya’dan ayrıldı ve bağımsızlığını ilan etti.50
46
Göksoy, a.g.e., s. 490
47
II. Dünya Savaşı sırasında bölge Japonlar tarafından işgal edilmiş ve 3 sene Japonların denetimi altında
kalmıştır. Bu 3 senelik zaman zarfı içerisinde bölgedeki etnik tansiyon ve milliyetçilik artmıştır. Hock, David
Koh Wee; Legacies of World War II in South and East Asia, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore
2007, s. 48.
48
‘’A
New
Nation’’,
New
York
http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,893616,00.html. (03/11/2014).
49
Bağımsızlığın ve Malezya’nın babası olarak anılmaktadır.
50
Road to Independece, US GOV, http://countrystudies.us/singapore/10.htm, (01/10/2014).
15
Times,
BAĞIMSIZLIK SONRASI MALEZYA
1957 yılında uzun uğraşlar neticesinde bağımsızlığını ilan eden Tunku
Abdurrahman liderliğindeki Malezya daha ilk yıllarında içeride ve dışarıda olmak üzere
birçok problemle karşı karşıya kaldı. Dışarıda Endonezya Cumhurbaşkanı Sukarno’nun
ilân ettiği çatışma politikası ve Filipinler’in Sabah eyaleti üzerinde hak iddia etmesi, içte
Singapur’un federasyondan ayrılması ve Borneo adasındaki eyaletlerinde daha fazla
özerklik talep etmeleri verilebilecek örneklerden yalnızca bir kaçıdır.51 Dönemin
başbakanı olan Tunku Abdurrahman yönetimindeki hükümet karşılaşılan bu problemlerin
tamamını barışçıl yollarla çözmeye çalıştı ve bir nebze de olsa başarılı oldu.
13 Mayıs 1969 tarihinde yapılan seçimler sonucunda UMNO meclisteki 3’te 2’lik
çoğunluğunu kaybetti ve muhalefet de bunu kutlamak için ülkenin dört bir tarafında
gösteriler düzenledi. Kuala Lumpur’daki gösteriler sırasında UMNO taraftarlarıyla muhalif
gruplar arasında yer yer çatışmalar yaşandı. Olaylar şiddetin dozu arttıkça iktidarmuhalefet çatışmasından etnik çatışmaya dönüştü. Çatışmada resmî bilgilere göre 196
kişi öldü ve 439 kişi yaralandı. Olayların daha fazla büyümemesi için sıkıyönetim ilan
edilerek parlamentonun çalışmaları 1971 Şubat ayına kadar askıya alındı. Bu zaman
zarfında Tunku Abdul Rahman tüm yetkilerini Tun Abdul Rezzak’a devretti.
Tun Abdul Rezzak’ın göreve gelir gelmez yaptığı ilk iş bir konsey oluşturmak
oldu.52 Bu konseyin amacı devlet için resmi bir ideoloji belirlemek ve sosyoekonomik bir
program geliştirmektir. Konseyin yaptığı çalışmalar neticesinde ırkların bir arada huzur
içinde yaşayabileceği bir sistem olarak dizayn edilen demokratik parlamenter sistemi 31
Ağustos 1970’de başta Malezya halkı olmak üzere tüm dünyaya dönemin Kralı Yang Di
Pertuan Agong tarafından ilan edildi. Bu yeni sistem devletin temelleri sayılan beş
prensiple bunların üzerine oturtulduğu beş ana prensipten meydana geliyordu; bu
prensipler sırasıyla şunlardı: Halkın birliği, demokratik hayatın sürdürülmesi, millî
servetin hakça paylaşıldığı âdil bir toplumun oluşturulması, kültürel geleneğe doğru
bağımsız yönelme, modern bilgi ve teknolojiyi hedefleyen gelişmiş bir toplumun
oluşturulması: a) Allah’a iman; b) Krala ve ülkeye sadakat; c) Anayasanın korunması; d)
Hukuka saygı; e) İyi davranış ve güzel ahlâk.53
51
Göksoy, a.g.e., s. 491
52
National Operations Council (NOC) or Majlis Gerekan Negara (MAGERAN). (13 Mayıs 1969- Şubat 1971)
53
Göksoy, a.g.e., s. 491.
16
13 Mayıs 1969 yılında yaşanan iç karışıklık neticesinde oluşan olağanüstü hal
durumu Şubat 1971 yılında yapılan genel seçimlerle son buldu. Yeni hükümet United
Malays National Organization liderliğindeki çeşitli partilerin katılımıyla oluşturulan bir
koalisyon hükümeti oldu. Bu koalisyon hükümetinin başkanlığını da Tun Abdul Rezzak
üstlendi. Hükümet iktidara gelir gelmez 20 yıl sürmesi planlanan yeni bir ekonomik
politika açıkladı. Bu politikanın ana hedefi ekonomik zenginliği halkın her kesimine eşit
bir şekilde yaymak ve ekonomiyi ırkların tekelinden kurtarmaktır. O yıllarda ekonomik
zenginliği elinde bulunduran Çinli halk bu uygulamaya karşı itiraz etse de, Malaylar
tarafından büyük bir sevinçle karşılandı. Farklı tepkilerin olmasının temel sebebi
uygulamaya konulması planlanan politikanın tamamen Malayların lehine olmasıydı. Bu
politikayla beraber kırsal bölgelerdeki Malaylara- yaklaşık olarak 250,000 kişiye- yeni
tarım arazileri, yeni ekipmanlar tahsis edilecek ve ödemelerinde ekonomik kolaylıklar
sağlanacaktı. Ayrıca üniversitelerde ve liselerde resmi dil Malayca ilan edilerek eğitimli
yeni bir Malay sınıfının oluşturulması öngörülüyordu.
UMNO 14 Haziran 1976 yılında yapılan genel seçimlere ‘Gelişimin babası54’ olarak
adlandırılan Tun Abdul Rezzak’ın ölümünün ardından Hussein Onn’un liderliğinde girdi ve
seçimlerden zaferle çıktı. Hussein Onn döneminde55’de daha önceden belirlenen
politikalara devam edildi. Ayrıca bu dönemde uyuşturucuya karşı da ciddi bir savaş
verildi. Hussein Onn, 1981 yılının Haziran ayının 17’sinde sağlık sorunları sebebiyle
UMNO başkanlığı görevini Dr. Mahathir Mohamad’a devretmek zorunda kaldı. Bu, aynı
yıl ve daha sonradan yapılacak olan 3 genel seçimi de Dr. Mahathir Mohamad
liderliğinde kazanacak olan yepyeni bir UMNO’nun doğumuydu.
Dr. Mahathir Mohamad56 1990 yılına kadar önceden belirlenen tarımsal
ekonomik kalkınma programını uygulamaya devam etti. 1990 yılında Asya’da yaşanan
finansal kriz neticesinde Ringgit’in devalüasyonu ve derinleşen ekonomik durgunluk
nedeniyle IMF’nin çözüm önerilerine sıcak bakmayan Mahathir tarımsal kalkınma
programını iptal ederek yerine imalata ve sanayiye dayalı yeni bir ekonomik program
oluşturdu. Oluşturulan bu yeni ekonomik program neticesinde Malay yarımadasında
sayısız dev proje hayata geçirildi.
54
Bapa Pembangunan
55
14 Haziran 1976-16 Haziran 1981
56
Lakabı Modernizasyonun babasıdır
17
Petronas Twin Towers57, Kuala Lumpur Uluslararası Havalimanı, Kuzey-Güney hızlı tren
hattı, Sepang International Circuit58 bunlardan sadece birkaçıdır. Bu dönemde dev
projelerin yanında ekonomik kalkınmaya ivme kazandıracak olan otomobil sektörüne de
giriş yapılarak Proton isimli yerli bir otomobil markası üretildi. Bu dönemde Dr. Mahathir
hem Başbakan Yardımcısı hem de Maliye Bakanı olan Anwar İbrahim’i ekonomik
kalkınma programını desteklemediğinden dolayı görevinden alarak onun yerine
Başbakan Yardımcılığı görevine Abdullah Ahmad Badawi’yi getirmiştir.59
2004 yılındaki seçimlerden önce Dr. Mahattir Mohamad kendi isteğiyle emekli
olarak görevinden ayrıldı ve yerini Abdullah Ahmad Badawi’ye bıraktı. 2020 yılında
gelişmiş ülkeler sınıfına girmeyi hedefleyen yeni Malezya hükümeti, iktidarı döneminde
çok partili demokrasi sisteminin gelişimi, özgür basın organlarının çoğalması, yargıda tam
bağımsızlık, siyasi sebeplerden dolayı hapse mahkûm edilenlerin hapisten çıkarılması gibi
birçok alanda faaliyetler yürüterek bu faaliyetleri hayata geçirmeye çalıştı. Ancak 2007
yılında ‘Hindu Hakları Eylem Gücü60’ olarak adlandırılan bir grubun yerel hükümetler
tarafından Hindu tapınaklarının haksız yere yıkılmasını protesto etmek istemesiyle
başlayan olaylar, ülkedeki demokratik gelişmelere gölge düşürdü. Bu olaylar neticesinden
hükümet HINDRAF’ı ulusal güvenlik için bir tehdit unsuru olarak niteledi, bütün yasal
faaliyetlerine son verdi ve aynı zamanda örgütün liderlerini de tutuklattı.61
2009 yılında yapılan seçimlere Najib Razak liderliğinde giren UMNO yine iktidar
partisi olarak günümüzde de iktidarlığını sürdürmektedir.
57
Petronas İkiz Kuleleri. 2010 yılına kadar dünyanın en uzun ikiz kulesiydi.
58
Motor sporları yarış pistidir. Formula 1, A1 Grand Prix gibi uluslararası yarışlara ev sahipliği yapmıştır.
60
HINDRAF. Hindu Hakları Eylem Gücü.
61
Malaysia bans Hindraf, says it’s a threat to security, http://www.thehindu.com/todays-paper/malaysiabans-hindraf/article1358359.ece, (27/11/2014).
18
SİYASİ YAPI
Malezya’nın siyasi yapısını anlamanın ve yazmanın yolu, toplumsal çeşitliliğini,
değerlerini, etnik kimliklerini, toprak bütünlüklerini kavramaktan geçer. Malezya
yaklaşık 29,5 milyon nüfuslu bir bölünmüşlük ülkesi olarak görülmektedir.
62
Güney Çin
Denizi ülkeyi ikiye bölmüştür. Bu parçalardan birincisi Borneo Adası ve diğeri ise Malaya
Yarımadası’dır. Bu bölünmüşlük sadece toprak ile sınırlı kalmamaktadır. İki bölge
arasında etnik, dini ve kültürel farklar mevcuttur. Ülkenin idari ve ekonomik merkezi olan
Yarımada Malezya’sıdır. Bu adanın %50,8’i Malaylar, %23,5’i Çinliler, %10,2 Bumiputra
(Yerliler) ve %7,5’i Hintlilerden oluşmaktadır.63
Malaylar kendilerini İslam dini ile özdeşleştirmişlerdir. Ülkenin geri kalan kısmı ise
Hristiyanlık başta olmak üzere farklı dinlere inanmaktadır. Resmi dil Malaycadır. Başkent
Kuala Lumpur’dur.
DÜNDEN BUGÜNE MALEZYA SİYASAL YAPISI
Malezya’nın tarihine bakılacak olursa ve bu tarihe siyasi tarihle başlanırsa
Avrupalı sömürge ülkelerinin geçmişten günümüze süre gelen amaçları, o bölgedeki
huzur, refah ve barış ortamının yok olmasında yardımcı unsur olmuştur. 1511 yılında
Portekizliler ile başlayan sömürgeleşme 1641 yılında Hollanda ve 1786 yılında İngiltere ile
devam etmiştir. 1941-1942 yılları arasında ise Japonya Borneo Adası’nı işgal ederek adayı
Avrupalı sömürgeci ülkelerden temizlemek istemiştir.64
62
http://tr.tradingeconomics.com/malaysia/population, (10.01.2015)
63
Gökçe Ali Fuat, (2013), “Federal Parliamentary Democracy With A Constitutional Monarchy: Malaysia”,
the Journal of Academic Social Science Studies, Lorient, Volume 6, Issue 5, May 2013, p. 327-34
64
Kösebalaban, T.Hasan ,”
Güneydoğu Asya'da İslam ve Siyaset
– Malezya”,
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html , (22.11.2014)
19
Portekiz ve Hollandalıların adayı işgal etmesi toplumsal değişikliklere sebep olmuş
olmasa da 1942 deki Japon istilası Malay halkı üzerinde ciddi etkiler bırakmıştır. Malay
milliyetçiliği bu dönemde ivme kat etmiş ve artış göstermiştir.
İnanç yönüyle Malezya tarihini incelersek, İslam bu ülkeye 1400’lü yıllardan sonra
girmiştir. Malaka şehrinin kurucu Prensi Pramesware Müslüman olunca yönetimindeki
bölgelerde İslam hızla yayıldı.
Portekizliler 1511 yılında bölgeyi sömürge altına almasıyla Hristiyanlığı yaymaya
çalıştılarsa da başarılı olamamışlardır.65 1824’te Malaka’yı Hollanda’nın elinden alan
İngiltere en son Negri Sembian federasyonundaki devletçikleri de himayesine katarak
Malay yarımadasını tamamen ele geçirmiştir. İngilizler belli bir süre sonra işgal ettiği
yerlerden çekilmeye başlamış ardından çekildiği eyaletlerin bazılarının birleşmesiyle
Malezya konfederasyonu kurulmuştur.66 İngilizlerin tarih boyunca sömürge anlayışı diğer
ülkelere nazaran farklıdır. Şiddet ve çatışmadan ziyade etnik çeşitlenmeyi ve milliyetçiliği
nüfuz ederek iç dengeleri sarsmayı hedefler. Bu sebeple Malezya’nın etnik ve dinsel
yapısındaki farklılıklar, İslam dünyasındaki birçok ülkeden farklı sorunlar yaşamasına
sebep olmaktadır.
Malezya krallıkla yönetilen ve çok partili demokratik sisteme dayalı bir
konfederasyondur. Sistem işleyişi olarak farklı olsa da anayasal monarşi ile yönetilir.
Anayasa, meclis ve başbakan vardır. Konfederasyonu oluşturan federal eyaletler de
krallıkla yönetilir. Ayrıca her eyaletin kendi yasama meclisi ve başkanı vardır. 9 eyalette
Sultan bulunmaktadır. Diğer eyaletlerde vali görevdedir. Malezya’daki eyaletlerin
sultanlarından birisi genel kral yani ‘yüce başkan’ seçilir. Hükümetin sembolik başı ‘Yang
di- Pertugan Agong’ adı verilen kraldır. Kralın yetkileri semboliktir. 5 yıl süreyle görev
yapar. Ülke 31 Ağustos 1957’de yürürlüğe giren anayasa ile yönetilmektedir. İki meclisli
parlamenter sistem uygulanmaktadır. Birincisi Temsilciler Meclisi’dir ve 222 üyesi vardır.
İkincisi Senatodur 70 üyesi vardır. 26 üyesi eyalet meclisleri tarafından 44 üyesi Kral
tarafından atanan üyelerden oluşan ve 6 yıl görev yapan meclistir. Bu meclisler üyelerini
serbest genel seçimlerle seçerler. Malezya 13 federal eyaletten 133 ilden meydana gelir.
Bu eyaletlerin 11’i Malezya yarımadasında, 2’si Borneo adasındadır.
65
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-daislam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html
66
Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm
20
Başbakan olmak için meclis üyesi olmak zaruridir.67 Malezya’da lider parti Birleşik Malay
Milli Organizasyonu (UMNO)’dur. Bu parti Malezya bağımsızlığından beri en güçlü parti
konumundadır.68
MALEZYA’DA SİYASİ PARTİLER
Malezya’da iki siyasi parti vardır. Bu siyasi partiler Ulusal Cephe ve Halk Paktı
olarak adlandırılan çok partili bir yapıdan oluşmaktadır.
Malezya’da önemli siyasi
güçlerden birisi şu anda Ulusal Cephe (Barisan Nasional, BN)’dir. Ülkenin en büyük etnik
gruplarını temsil eden 13 partinin bir koalisyonudur, yanı sıra küçük yerli gruplar vardır.
1973'de kurulan Ulusal Cephe Malezya hükümetinde etnik partilerden oluşan koalisyona
sahiptir.
1952 yılında kurulan önceki İttifak Partisi kaldırılmıştır ve şu anda Koalisyon 13
siyasi partiden oluşmaktadır. Bunlar Ulusal Cephe Liberal Demokrat Parti (LDP), Malezya
Çin Derneği (MCA), Malezya Hint Kongresi (MIC), Malezya Halk Hareketi Partisi (PGRM),
Halk İlerici Partisi (PPP), Sabah İlerici Partisi (SAPP), Sabah Birleşik Partisi (PBS),
Demokrat Parti (SPDP), Yerli Halk Partisi (PBDS), Savarak Birleşik Halk Partisi (SUPP),
Birleşik Malay Ulusal Örgütü (UMNO), Amerika Pasokmomogun Kadazandusun Murut
Örgütü (UPKO), Birleşik Sabah Halk Partisi (PBRS), Birleşik Geleneksel Bumiputra Partisi
(PBB). Halk Paktı Malezya’da şu anda muhalefet partidir. Bu oluşum, üç ana muhalefet
partisi arasında bir resmiyet seçim paktı Halk Cephesi olarak başlamıştır. Bunlar (Halk
Adalet Partisi (PKR), Malezya İslami Partisi (PAS) ve Demokratik Eylem Partisi (DAP)’dir.
2008 yılının Mart ayında, Halk Cephesi kurucu partileri Malezya siyasi tarihinde
görülmemiş zaferler elde etmişlerdir. Bunların sonucunda kurucu partilerin liderleri
ayrıca 1 Nisan Paklatan Rakyat (Halk Paktı) oluşturarak bu paktı resmileştirmişlerdir69.
67
TC.
Dışişleri
Bakanlığı,
Malezya’nın
Siyasi
Görünümü,
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:hiOa7uQ08p0J:www.mfa.gov.tr/malezya-siyasigorunumu.tr.mfa+&cd=1&hl=tr&ct=clnk
68
Özay
Mehmet,
”Malezya
Siyasetini
Anlamak
http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamak-icin.html.
(24.11.2014)
69
İçin”,
http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamak-icin.html.
(24.11.2014)
21
MALEZYA’DA İSLAMİ HAREKETLER

Malezya İslami Gençlik(Abim): 1971’de Malezya Müslüman öğrenciler birliği
üyesi öğrencilerce kuruldu. Kısa süre sonra Malezya İslam Partisi(PAS) ile ittifak
kuruldu. Mevdudi’nin kurduğu Cemaati İslamiye’yle Müslüman Kardeşleri örnek
alıyordu. ABIM’in isteği Malezya’nın her alanda İslam hükümleriyle yönetilen bir
devlet olmasıdır. 2015 itibariyle genel başkanı Dr. Muhammed Nur Manuti’dir.70

Tebliğ Cemaati: Pakistan’daki Tebliğ Cemaati’nin bir uzantısıdır.

Daru’l Erkam: 1968’de Eş’ari Muhammed’in liderliğinde kuruldu. Eğitime ve
kültürel
faaliyetlere
ağırlık
vermekte
ve
toplumun
İslami
yönden
şuurlandırılmasının İslam devleti kurmaktan önce geldiği fikrini savunmaktadır.
Özellikle gençler arasında etkili olmuştur.71
Malezya Müslümanları özellikle gençleri dinlerine bağlılıklarıyla ünlüdür. Gençlerin
%70’i dini görevlerini yerine getirmektedir. Üniversite gençliği arasında da İslami
hareketler güçlüdür. Malezya’yı İslami açıdan incelerken “şeriat yönetimi” etkileri göze
çarpmaktadır. Örneğin Kuala Lumpur’da fazlasıyla bar, içkili restoran ve gece kulübü
mevcut. Bu konuda tek katı bölge var, o da ülkenin en muhafazakâr eyaleti Kelantan’dır.
Diğer yerlerde şeriat mahkemeleri var, fakat bu mahkemeler sadece Müslümanların aile
hukukuyla ilgilenmektedir. Geri kalan tüm hukuk laik mahkemelerin elinde
tutulmaktadır.
4 MAYIS 1969 OLAYLARI
Malezya’da siyasal yaşamda en önemli kırılma 1969 seçimlerinde yaşanmıştır.
Tarihe kanlı 1969 olarak geçecek ayaklanmalarda bazı nedenler öne çıkmaktadır. Bunlar;
bağımsızlık sonrasında aradan geçen on yıl zarfında Malayların ekonomik geri
kalmışlıktan kurtulamamaları, eğitim olanaklarının yoksun kalışları vb. sebeplerdir.
UMNO partisi liderliğindeki federal hükümet 1967 yılında Malay dilini resmi dil olarak
kabul etse de olayların çıkış noktası sadece bu değildir.72
70
Kösebalaban,
T.Hasan
,”
Güneydoğu
Asya'da
İslam
ve
Siyaset
–
Malezya”,
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html. (22.11.2014)
71
Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm, (24.11.2014)
72
J. Norman Parmer, "Malaysia 1965: Challenging The Terms Of 1957", Asian Survey, Vo. Vı, No. 2,
February 1966.
22
1963-65 yılları arasında Singapur’un federal yapıya dâhil olması üzerine başında
Singapur’un kurucu babası Lee Kuan Yew’un bulunduğu Halkın eylem Partisi (PAP)’nin
tüm Malezya topraklarında örgütlenmesine ve seçimlere girmesine izin verilmemesi,
Çinli kitleler üzerinde siyasal yaşamın dışında tutmaları yönünde bir algının oluşmasına
yol açtı. Bu süreç, Malay federasyonundaki “kutsal ittifak” olarak görülen birliğin içinde
yer alan Çinlilere hitap eden MCA’ın seçmen kitlesinin taleplerini yerine getirmediği
şeklinde yorumlandı. Bu sürecin sonunda Hareket Partisi (Garekan) adıyla Çin etnik
yapısına hitap eden yeni bir siyasi oluşum hayata geçti. MCA’ın zaaflarını
değerlendirmekte başarılı olan Hareket partisi Çinli seçmenlerin desteğine mazhar oldu.
Bu dengelerin değişmesi istenmeyen siyasi ve toplumsal sonuçların ortaya çıkmasına
sebep oldu.73
1969 seçim sonuçları kutlamalarının başta Kuala Lumpur olmak üzere ülkenin
diğer şehirlerine sıçrayarak anarşiye dönüşmesi üzerine, üç yüz kadar Çin ve Malay
çatışmalarda hayatını kaybetti. Çinliler aldıkları sonucu kutlarken Malaylar kendilerini ve
toplumdaki konumlarını daha da etkileyeceği düşüncesiyle ve kaygısıyla tepkilere cevap
veriyordu.
1969 yılı 13 Mayısındaki hadisenin ortasında etnik çatışmaların büyümesini
önlemek adına Parlamento feshedildi ve yirmi bir ay boyunca ülke “özel yönetime
devredildi.74
1969 seçimlerinde UMNO’yu tedirgin eden husus, özellikle Çinli seçmenin
kaybedilmesi
nedeniyle,
Malezya
ulusalcılığı
bağlamında
bir
kimlik
inşasının
gerçekleştirilememiş olmasıydı. Bugün de aynı kaygının belki katlanarak ortaya çıktığı
görülüyor. Üstüne üstlük, geçen on yıllar boyunca şehirli nüfustaki artışa paralel olarak
orta sınıf Malaylar arasında merkez güçlere muhalefetin kesifleşmesi de cabası.75 Peki,
şimdi bu yapısal bozuklukların sonucu ne olabilir?
UMNO liderliğindeki ulusal ittifak oyların %48 ini alsa da toplam 222 sandalyeli
federal Parlamento’da 133 vekil çıkardı. Üçte iki çoğunluğu sağlayamasa da halen
iktidardadır.
73
Özay, Mehmet, http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetini-anlamakicin.html, (24.11.2014)
74
Mustafa
Akyol,”
Malezya
Mı
Demiştiniz”
“6
Mayıs
http://www.derindusunce.org/2009/05/13/malezya-mi-demistiniz/ , (29.11.2014)
75
2009,
Star,
Kösebalaban, T. Hasan,” Çoğulculuk Ve İslâmî Gelişme Modeli, Malezya, Coğrafya, Nüfus Ve Din”,
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html, (22.11.2014)
23
Çinli seçmenin oylarının neredeyse %90’ı muhalefete gitti.76 Hintli seçmen kitlesinin
genel nüfusa oranı düşük olsa da, muhalefete yöneldiği gözlenir. UMNO hala başarılı mı,
tartışılır. Bu hususta Malezya ulusu inşasında süreç neredeyse sıfırdan bir kez daha
başlıyor.
76
T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
24
EKONOMİK YAPI
MALEZYA EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ
Malezya Güneydoğu Asya da yer alan, doğu ve batı olarak iki büyük kara
parçasına ayrılan ve bu iki büyük kara parçasının arasında da, Çin denizinin içerisinde
bulunan adalardan oluşmuş bir devlettir. 329.847 km2 lik bir alana sahiptir. Kara
sınırlarında Bruney 381 km, Endonezya 1,782 km ve Tayland ile 506 km kara sınırı
bulunur ve toplam kara sınırı 2669 km’dir.77 Tropikal bir iklime sahiptir ve verimli
toprakları bulunmaktadır. Topraklarının verimli olması sebebi ile tarımsal faaliyetin
gerçekleştirilmesi sağlanmakta ve birçok ihraç ürünü yetiştirilebilmektedir. Yaklaşık
%30’u tarım alanı %17,5’ de daimi ekimlerin oluşturduğu arazilerdir. Orman alanı olan
Malezya’nın başlıca tarım ürünleri; kauçuk, Hindistan cevizi, pirinç, muz, ananas, hurma,
mısır tütün ve çaydır.78 Malezya orman ticaret faaliyetlerinde de önemli gelişmeler
göstermiş ve dünya kereste piyasasında adından söz ettiren bir konuma ulaşmıştır. Soya
ve kauçuk üretiminde dünya da birinci sırayı almıştır.79
İhraç faaliyetlerini sadece bu tarım ürünleriyle sınırlı bırakmayan Malezya
ekonomisi aynı zaman da Singapur’a verimli ırmak ve nehirleri sayesinde ‘’İçilebilir Su’’
da ihraç etmektedir. Komşusu olan Singapur ve Tayland önemli ekonomik faaliyetlerin
gerçekleştirildiği ülkelerdir. Tayland’a da çeşitli gıda malzemeleri ve sanayi ürünleri ihraç
etmektedir.
77
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html , (28.12.2014)
78
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
79
http://www.cografyasaati.com/index.phtml?id=340000, (03.01.2015
25
Malezya devleti ekonomik faaliyetlere önem göstermesini; devlet içerisinde
yapılan yatırımlara, teşvikler vermesi ile de göstermektedir. Tarımsal faaliyetlerin, sanayi
malları üretiminin devamlılığının sağlanması için verilen teşvikler; ülke ekonomisinin gelir
kaynaklarını sürekli olarak ayakta tutmaktadır. Yatırımlar konusunun ele alınması ile
Malezya sınırları içerisinde yapılan yatırımların büyüklüğüne göre de vergi kolaylığının
sağlanması bahsedilmesi gereken bir diğer noktadır. Yatırımlara verilen destekler ve
teşvikler, belli dönemlerde Malezya ekonomisinin dünya sektörlerine girebilmesinin
yolunu açmıştır. Buna verilecek örneklerin başında otomobil sektörü gelmektedir. Proton
markası ile Müslüman ülkeler arasında dünya otomobil sektörüne girebilmeyi
başarabilen Malezya; diğer Müslüman ülkelerin yanı sıra batı ülkelerinden ithal edilen,
ithal edilirken ulaşım masrafları ile de fiyatı giderek artan otomobillerden ziyade kendi
otomobilini üretmeyi ekonomisine hedef edinmiş bir ülkedir. Tabiî ki de ülke içerisinde
sadece proton marka otomobil kullanılmasa da diğer Müslüman devletler için örnek
alınması gereken bir girişimdir.
Malezya’nın üye olduğu uluslararası ekonomik teşkilatlardan bahsedilecek olursa;
kurucusu bir Türk Siyasi Lideri olan Necmettin Erbakan’ın liderliğinde kurulmuş Gelişen
Sekiz Ülke D8 ve Güneydoğu Asya Ülkeleri İşbirliği Örgütü ASEAN ‘ın içerisinde
bulunmaktadır.80
YERALTI KAYNAKLARI
Malezya ekonomisi anlatılırken bu denli toprak temelli faaliyetlere girilmesinin bir
başka sebebi de topraklarından petrol çıkıyor olmasıdır. Malezya topraklarında hem gıda
ürünleri yetiştirip ihracat yapabiliyor, hem kereste gibi orman ürünleri ile sektör de
dünyada kendisinden söz ettiriyor hem de bu verimli topraklardan petrol çıkartıp bunu
ihraç edebiliyor. Verimli topraklar Malezya’nın doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke
olmasını sağlamaktadır. Geçmiş yıllarda dünyanın en büyük kalay üreticilerinden biri iken
günümüzde azalan rezervler sebebi ile kalayın kalitesi düşse de ülke içerisinde
kullanılacak talebi karşılamaktadır. Ülkede ayrıca; boksit, bakır, altın, gümüş ve demir
madenleri de çıkartılmaktadır.81
80
Yavuz, Mustafa; Malezya Ülke Raporu, İGEME Yayınları, Ankara 2011, s.2.
81
http://www.ekonomi.gov.tr ; Dış İlişkiler-Ülkeler-Malezya; ‘’Ekonomik Görünüm’’ , (01.01.2015)
26
Doğal enerji kaynaklarını oluşturan petrol, doğal gaz ve kömürdür. Kömür
madenin de petrol ve likit doğal gaz kadar iyi bir arz oluşturmasa da petrol madenlerinde
çıkartılan kaliteli petrol ile ihracat yapılabilmektedir ve ülkenin petrol talebinin %80’i
kendi rezervleri tarafından karşılanmaktadır. Doğal gaz üretimi son yıllar da büyük bir
artış göstermiştir ve Katar’ın ardından dünya pazarlarına ihraç eden ikinci büyük ülkedir.
En çok sıvı doğal gaz ihracatı yapılan ülkeler ise Japonya, Güney Kore ve Tayvan’dır. 82
Bütün bu kombinasyonlar da doğal olarak ekonomiye yansımakta ve ekonominin
bağımsızlıklarını ilan etmelerinden bu yana sürekli bir büyüme gerçekleştirmesini
sağlamaktadır. Kuruluşu olan 1967 yılından bu yana Malezya ekonomisi %7’lik bir
büyüme
gerçekleştirmesi
bunlar
gibi
temeli
sağlam
ekonomik
faaliyetlere
dayanmaktadır. 2009 yılı ile dünya küresel krizinde %1,7’lik bir daralma gerçekleşse de
krizin son bulmasıyla Malezya ekonomisi de eski günlerine hızlı bir şekilde dönmüştür.
ULAŞIM KAPASİTESİ
Petrol ürünlerinin ülke topraklarında çıkıyor olması ve ekonomiye ciddi katkılar
sağlaması; ülkenin birçok kamu yatırımına etki etmiştir. Bunların başında da ulaşım ağı
gelmektedir. Malezya da bugün itibari ile 114 adet havaalanı bulunmaktadır ve bu
havaalanı sayısı ile dünya ülkeleri arasında 51. sırada yer almaktadır. Demiryolları ise
hem topraklarının arasında denizin olma etkisi ile de havayollarına oranla daha az gelişen
bir seyir göstermiştir ve 1849 km’lik bir ulaşım ağı seviyesindedir. Bu sıralama ile de
Malezya dünya ülkeleri arasında 75. Sırada yer almaktadır.82
SEKTÖREL DEĞERLENDİRME
Ekonomide gösterdikleri sürdürülebilir büyüme, kamu yatırımlarının ileriliği,
ithalat/ihracat dengesinde genel olarak sağladıkları cari fazla; Malezya ekonomisinde
ciddi olumlu noktalar olarak değerlendirilmelidir. Daha önce de bahsettiğimiz gibi
petrolün bu ekonomik faaliyetler de önemli payının olması aslında petrolün işletiminin
devlet taraflı gerçekleştirilmesinden kaynaklıdır. Petrol işletimini kaynaklarının büyük
çoğunluğunun elinde bulunduran devletlerin (Kuveyt, Katar, Arabistan, Venezuela gibi)
ekonomilerinin istikrarlı olmasını Malezya’da da görmekteyiz.
82
Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.4
.
83
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
27
Diğer ekonomik faaliyetlere de değinecek olursak tarım arazilerinin çokluğu ve tarımsal
faaliyetlerin de yüksek oran da yapılıyor olması ve en temelde bir deniz devleti olması
sebebi ile hayvancılık sektörü geri planda kalmıştır. Tarım arazilerine verilen önemden
dolaylı ulaşım ile hayvancılık sektöründe kullanılacak yemlerin ithal edilmesine sebebiyet
vereceğinden ve ithal yem fiyatlarının da ulaşım giderleri ile artacağı tahmin
edilebileceğinden ülke de ki çiftçiler hayvancılık sektöründen biraz uzak kalmışlardır.
TURİZM
Malezya ekonomisi, gerek tarihi mekânları gerekse dünyaca üne sahip çay
tarlaları gerekse İslami finans ülkesi olarak bilinmesi ve D8 ülkeleri içerisinde Finans,
Bankacılık ve özelleştirme alanlarındaki işbirliği çalışmalarını yürütmesi sebebi ile
turizmden de önemli bir katkı almaktadır. Turizm çeşitlerinden olan ‘’iş turizmi’’ Malezya
turizminde önemli bir paya sahiptir. Turizmin gelişmiş olması da otelcilik sektörüne direkt
olarak etki etmiş ve iktisat biliminin temelinde olan Arz – Talep eğrisinin bu alanda da
gerçekleşmesini sağlamıştır. Artan turistik faaliyetler otelcilik sektörünü olumlu bir
katkıda bulunmuş, devletin vize işlemlerinde uyguladığı kolaylıklar sayesinde de zamanla
otelcilik sektörünü domine etmiştir.
Bu bilgiler ile birlikte bilinilmesi gereken
Malezya’nın bir diğer özelliği de dünyada uluslararası turistlerin en çok ziyaret ettiği 25
milyon kişi ile 10. ülke olmasıdır.84
GAYRİ SAFİ YURT İÇİ VE MİLLİ HASILA VERİLERİ
Gayri Safi Milli Hasıla
İncelenmesi gereken ekonomik verilerin başında; bu denli olumlu faaliyetlerin
geliştiği Malezya da toplumun gelir seviyesidir. Malezya’da GSMH (kişi başına düşen milli
gelir) miktarı 17.500 dolardır.85 Toplumun genelinde de gelir dağılımı orta düzeydedir.
Yani finansal sınıf farklılıkları diğer birçok Müslüman ülkeye nazaran çok azdır.
Gayri Safi Yurt İçi Hasıla
GSYİH ‘sı 312 Milyar 400 Milyon $ ’dır. Yıl içerisinde üretilen nihai mal ve hizmetlerin
genel toplamı olan GSYİH ‘nın bir önceki yıla göre büyüme oranı ise %4.7’dir. 2012 yılında
%5.6 2011 yılında ise %5.1’dir.
84
http://www2.unwto.org/ , "Tourism Highlights 2013 Edition, (02.01.2014)
85
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
28
Büyüme oranı olarak %5 düzeyinde devamlılık sağlayan Malezya ekonomisi bu oranlar ile
dünya sıralamasında 2013 yılındaki büyüme oranı ile dünya ülkeleri arasında 63. sırada
yer almıştır.86 2013 yılı GSYİH ’nın sektörler bazında dağılım oranları ise; Tarım: %11.2,
Sanayi %40.6, Hizmetler Sektörü: %48,1 şeklindedir.87 Sanayi üretiminde pozitif bir ivme
kazanan Malezya’nın büyüme oranı bir önce ki yıla göre %5 düzeyindedir.
NUFÜS VERİLERİ
Her ülke de olduğu gibi Malezya ülkesininde ekonomisi incelenirken nüfus detaylı
bir şekilde ele alınması gereken bir konudur. Ülkelerin gelişmişlik düzeyine doğrudan etki
eden İşgücü seviyesi nüfus sayesinde incelenebilmektedir. Nüfusun işgücüne dâhil
olduğu oran, potansiyel iş gücü oranı, emekli nüfus ve çocuk nüfus konuları Nüfus başlığı
altında incelenecektir.
Malezya’nın 2014 yılı ülke nüfusu Temmuz ayının son tahminlerine göre 30
milyon kadardır. CIA Factbook ’un verdiği net rakam 30.073.353’tür. Bir yerleşik ana kara
parçası olmamasına rağmen Malezya’nın 30 milyonluk nüfusu işgücü kullanımında
oldukça iyi bir rakamsal veridir. Asıl incelenmesi gereken 30 milyonluk nüfusun yaş
dağılımları oranıdır. Çünkü iş gücü potansiyeli yaş aralıkları ile belirlenmektedir. Bu
oranlara Grafik 1 incelenerek ulaşılabilir;
Nüfusun %41’lık bir bölümü 25-54 yaş aralığında bulunmaktadır. Sayısal veri
olarak da 12 milyon 352 bin kişiye tekabül etmektedir. Kadın erkek dağılımı ise bir
6.124.312 milyon erkek, 6.227.694 kadın nüfusu ile belirlenmiştir. 15-24 yaş aralığı ise 5
milyonluk bir nüfusu belirtmektedir. 0-14 yaş aralığı olan ve çocuk nüfus olarak
adlandırılan nüfus grubunda ise yaklaşık 9 milyonluk bir nüfus bulunmaktadır. 55-64 yaş
arası grup ise 3 milyondur. 1.6 milyon da 65 yaş üzeri işgücüne katkısı olmayan kişilerin
oluşturduğu nüfus grubu bulunmaktadır.88
Bu veriler ışığında 15-24 yaş arası ve 25-54 yaş arası gruplar iş gücü nüfusunu
oluşturmaktadır. Toplam da rakamsal veriler ışığında 18 milyona yaklaşan iş gücü nüfusu
bulunmaktadır. Tabiî ki de işsizlik oranlarının etki etmesi ve öğrenci olan kişilerin işgücü
nüfusundan düşülmesi sonucunda CIA Factbook ’un verilene göre işgücüne katılım
nüfusu 13,2 milyon kişi olarak belirlenmiştir.
86
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
87
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
88
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
29
Yıllık nüfus artış hızı oranı ise toplam nüfusun %1,5 unu oluşturmaktadır. Bebek
ölüm oranları her 1000 çocuktan 7 si, 5 yaş altı çocuk ve bebeklerin ise her 1000 çocuk ve
bebekten 9 u 5 yaşını doldurmadan hayatını kaybetmektedir.89 Devletin hem bu oranlara
hem de diğer sağlık sıkıntılarına karşı aldığı tedbir ile sağlık sektörüne ayırdığı pay miktarı
ise GSYİH ’nın % 3,6’sı kadardır.90 Bu oranla sağlık sektörüne yapılan yatırım oranı ile
dünya ülkeleri arasında 175. sırayı almaktadır.91 İşsizlik verileri incelendiğinde; 2012
yılında hesaplanan mevcut işsizlik rakamları %3 kadardır.
Bu oran 2013 yılı son çeyreğinde %3,1 ‘e çıkmıştır. İşgücü sınıfının içerisinde yer
alan ve nüfusun istihdama olan oranı 2013 yılında %65 olarak belirlenmiştir. 15-24 yaş
aralığında ki işsizlik oranı %10, kötü çalışma şartları olarak nitelendirilen günde 2 Dolar’ın
altında çalışanlar ise işgücü nüfusunun %1,9 unu oluşturmaktadır.92 Tahmini işgücü
nüfusu daha önce 13,2 milyon olarak belirtilmişti. Bu işgücü oranının sektörlere göre
dağılımı Grafik 2 ‘de inceleyebilirsiniz.
İş gücü seviyesi incelenecek olursa; Malezya’nın işgücü nüfusu 13.2 milyondur.
2013 yılında yapılan araştırmalar sonucunda 13.200.000 kişi iş gücünü oluşturmakta ve
ülke işgücü potansiyelinin dünya sıralamasında 41. sırada yer almasını sağlamaktadır.
İşgücü oranının sektörel dağılımı da; Tarım %11, Sanayi %36, Hizmetler Sektörü %53
şeklindedir.
89
http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS , (26.12.2014)
90
http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS
91
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html , (26.12.2014)
92
http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MYS
30
İŞSİZLİK ORANI
Ülke de ki işsizlik oranı %3,1’dir. İşsizlik oranlarında % 5 in altında kalabilmeyi
başaran nadir ülkelerden birisi olan Malezya bu sıralama notu ile dünya sıralamasında
23. sırayı almaktadır. Yine yoksulluk sınırının altında ki nüfusta %3 seviyesindedir. Daha
önce de belirtildiği gibi ülke genelinde bir orta seviye gelir sınıfı oluşmuştur ve gelir
farklılıkları diğer Müslüman ülkelere nazaran daha azdır. Bir ülke milli gelirin dağılımının
eşit olup olmadığı ölçmeye yarayan Gini Katsayısı verilerine göre Malezya dünya
ülkelerinin tamamının içerisinde bulunduğu sıralamada 2009 yılının sonunda 33. sıra iken
2014 yılının sonunda 36. sırada yer almıştır.93
Grafik 1: İşgücünün Sektörlere Göre Dağılımı
ENFLASYON ORANI
Türkiye Ekonomi Bakanlığı’nın verilerinde 2013 yılında Malezya enflasyon oranı
%2,1 olarak belirtilmiş 2014 yılının son çeyreğinde beklenilen enflasyon oranı olarak da
%3,3 olarak saptanmıştır. 2015 ve 2017 yılları arasında iç talebin artması ve küresel
emtia fiyatlarının artışı ve son olarak Petrol üreten ülkeler birliğinin yaptığı açıklamalar
ile petrol fiyatlarında ki değişmeler sonucunda enflasyonun ortalama %3,7 olarak
seyredeceği tahmin edilmektedir.94
93
http://data.worldbank.org/country/malaysia#cp_fin , (02.01.2015)
94
http://www.tradingeconomics.com/malaysia/inflation-cpi , (28.12.2014)
31
İTHALAT VE İHRACAT VERİLERİ
2012 yılında yapılan 227 milyar 700 milyon düzeyinde olan ihracat rakamları 2013
yılında 230 milyar dolara yükselmiştir. 2013 yılında 230 milyar doları bulan ihracat düzeyi
dünya ülkeleri sıralamasında 24. sırayı almıştır.95 Etrafında ki büyük sanayi devleri
Japonya ve Çin ile aynı bölge de yer almasına nazaran yine ilk 25 ülke arasına girebilmesi
oldukça büyük bir başarıdır. Ülke ekonomileri incelenirken, bölgesel baz da araştırmalar
yapılmasının sebebi bilindiği üzere coğrafi özellikler ve bu özelliklerin ülke nüfusuna,
işgücüne ve bu potansiyellerin nasıl kullanıldığına işaret etmek içindir. Bölgesinde 1,5
milyar nüfuslu, oldukça fazla işgücü potansiyeline sahip Çin gibi bir ihracat ülkesi ile aynı
bölge de olup ihracat da ilk 25 ülke arasında olması gerçek bir başarıdır.96 İhracat
mallarının oluşturan başlıca ürünler; iletkenler ve elektronik aletler, hurma yağı, petrol
ve sıvılaştırılmış doğal gaz, odun ve odun (orman ) ürünleri, palmiye yağı, tekstil ürünleri
ve güneş panelleri oluşturmaktadır.
İhracat ortakları ülkelerin başında Singapur
gelmekte ve toplam ihracatının %10 unu bu ülkeye yapmaktadır. Daha sonraki ülkeler ise
Çin Halk Cumhuriyeti %8.5, ABD %7.3, Japonya %6.5, Tayland %3.5, Hong Kong %3.3,
Güney Kore %2.6 ve Avusturalya da %2.5 düzeyindedir.97
İthalat rakamları da 200 milyar dolar düzeyindedir. 2012 yılında 194 milyar 400
milyon dolar olan ithalat rakamı 2013 yılının son dolarlık çeyreğinde 13 milyar dolarlık bir
artış ile 207 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Bu ithalat rakamları ile dünya
sıralamasında 27. Sırayı almaktadırlar.98 Ürettiğinden fazlasını satın almayan Malezya
ekonomisi ithalat rakamları ile de dengeli bir ihracat ithalat dengesi oluşturmuşlardır.
Yapmış olduğu ithalatın başlıca ürünlerinin içerisinde elektronik alet ve cihazlar,
makine sanayisi ürünleri, petrol ürünleri, demir çelik ürünleri ve kimyasallar olarak
sıralanmıştır. Görüldüğü üzere yapılan ithalat ürünlerinin neredeyse tamamı sanayi
sektörü üzerinden gerçekleşmiş ve anlaşılacağı gibi dolaylı olarak üretim yapabilmek esas
alınarak ithalat yapılmıştır.
Malezya ekonomisinin gelişmişliği büyük ölçüde ihraç mallarının üretimi ve
ihracatına dayandırmaktadır ve dış ticaret Malezya ekonomisi için kritik önem
taşımaktadır.
95
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
96
Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.12.
97
Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.14.
98
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
32
2000’li yıllar da 126 milyar $ olan ihracat ve 105 milyar düzeyinde olan ithalat rakamları
2009 yılına kadar sürekli bir artış içerisindedir.
2009 yılında ki küresel kriz Malezya ekonomisi de doğrudan etkilemiş ve 2008
yılında 355 milyar dolar olan dış ticaret hacmi, 2009 yılında %20’lik bir düşüş göstermiş
ve 280 milyar dolara inmiştir. 2009 yılından sonra ise tekrar yükselişe geçmiş ve 2010
yılında tekrar 350 milyar dolar üzerine çıkmış, 2011 yılında 415 milyar dolar, 2012 yılında
423 ve 2013 yılında ise 436 milyar $’lık bir seviyeye kadar ilerlemiştir.
Dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de ihracat rakamlarının 2000’li yılların
başından, kriz dönemi de dâhil olmak üzere ithalat rakamlarının üzerinde olmasıdır. Cari
açık veren birçok ülkeye nazaran Malezya Cari İşlemler fazlası vermeyi başarabilmiştir.
2013 yılında ki yaptığı 230 milyar dolarlık ihracat rakamları ile dünya ülkeleri arasında 24.
sırayı almıştır. Aynı yıl içerisinde yaptığı ithalat rakamları ile de dünya ülkeleri arasında
27. sırada yer almıştır.
DIŞ BORÇ
Dünya ülkelerinin neredeyse tamamında olduğu gibi, Malezya‘nın da belli bir dış
borç miktarı bulunmaktadır. Ülkenin dış borçları 100.150.000.000 dolar düzeyindedir. 99
Ancak gelişmekte olan ülkelerin ve ‘’2020 yılında Gelişmiş Ülke Statüsüne Geçme’’ hedefi
ile faaliyetlerini sürdüren bir ülkenin borç seviyesi için bu miktar normal
karşılanabilmektedir.100 Malezya dünya ülkeleri sıralamasında dış borç miktarı ile 48.
sırada yer almaktadır.
MALEZYA VE TÜRKİYE DIŞ TİCARET VERİLERİ
Malezya ile Türkiye arasında 2003 yılından itibaren gerçekleştirilen ithalat ve ihracat
rakamlarına aşağıda ki tablo da ulaşabilirsiniz. 2003 yılında 227.000 $ olan ihracat aradan
geçen 10 yılı aşkın sürede ciddi bir artış gösterememiş ve 255.000 $ a kadar çıkabilmiştir.
İthalat rakamlarında ise yaklaşık 400.000 $ ’lık mal ve hizmet ticaret hacmi 2008 ve 2011
gibi yıllar da yaklaşık 4 katına kadar çıkmış genel olarak da %300 lük ortalama bir büyüme
göstermiştir.
99
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html
100
Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.4.
33
Tablo da dikkat edilmesi gereken noktaların başında 2009 yılında ki dünya küresel
krizinin iki ülke arasında ki ticaret hacmine de yansıması olmuştur. Bir önce ki sene 1,6
milyar dolarlık ticaret hacmi 2009 yılında yaklaşık %25 ‘lik bir azalma göstermiş ve 1,1
milyar dolara gerilemiştir. 101
Yıl
İhracat $ / Bin
İthalat $ / Bin
Hacim $ / Bin
2003
227.000
391.000
618
2004
52.000
647.000
699
2005
57.000
786.000
843
2006
60.000
934.000
994
2007
83.000
1.253.030
1.335.840
2008
98.000
1.512.361
1.610.585
2009
140.000
961.000
1.100.870
2010
225.000
1.124.036
1.348.879
2011
183.000
1.567.503
1.750.090
2012
165.000
1.278.247
1.443.721
2013
272.000
1.230.783
1.502.856
2013
184.000
1.031.117
1.214.835
2014
255.000
933.000
1.187.499
101
Yavuz, Mustafa; a.g.e. , s.18.
34
TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI
Malezya, içerisinde barındırdığı birçok etnik unsurla beraber gelen çeşitliliğin
getirdiği büyük bir toplumsal ve kültürel birikime sahiptir. Bugünkü Malezya topraklarına
baktığımızda Çinli, Hindu, Taylandlı ve asli millet olan Malayların, şimdiki Malezya
toplumunu oluşturduklarını görürüz. Bu etnik ve dini çeşitlik beraberinde hoşgörüyü ve
çeşitliliğin güzelliğini getirdiği gibi bazı sorunları da beraberinde taşımaktadır. Nitekim
İngiliz idaresinden sonra gelen bağımsızlık sürecinde Malezya bu çeşitliliğin getirdiği
isteklerden ve de beklentilerden dolayı sıkıntılı bir dönem geçirmiştir. Malezya toplum
yapısı, belki de bu şekilde bütün etnik unsurlarla beraber bir yaşam modeli geliştirmede
başarıya ulaşabilmiştir. Her şeye rağmen Malezya, bugün İslam dünyasının çok büyük bir
eksiği olarak da görülebilecek olan hoşgörü eksikliğine çözüm olarak en güzel model
olabilecek ülke konumundadır.
Bugünkü Malezya toplumu, 600 yıllık sömürgeciliğin getirdiği bir sonuç olarak
ekonomik ve kültürel erozyon neticesinde şekillenmiştir. Ekonomik olarak o zamanlarda
iyi bir yerleri olan ve ticari faaliyetlerde belli bir üne sahip olan Malay toplumunun bu
gücünü kırmak için İngilizler, zamanında Çinli ve Hintli binlerce kişiyi bu topraklara
yerleştirerek, ticari hayattaki üstünlüğü Malay toplumundan almak istemiştir. Bu
ekonomik mücadele sonucunda kabuğuna çekilen Malay toplumu, günümüzde dahi
etkilerini gözlemleyebileceğimiz bir sindirilme politikasına maruz bırakılmıştır. Bu
sindirilme politikası nedeniyle Malay toplumu ezilmiş ve birçok alanda engellemelere
maruz bırakılmıştır.
35
Zamanla 'kemikleşen' ekonomik yapılaşma nedeniyledir ki, Malay toplumunu
modern dönemde, özellikle azınlıklar karşısındaki sosyo-ekonomik geri kalmışlıklarının
üstesinden gelmede ve bu kitleye dinamizm kazandırmaya yönelik elitlerin çabası
Anayasa'da yer alacak kadar önem arz etmiştir.102 Bu tür çabaların sonucu olarak da
bumiputra anlayışı doğmuştur. Bumiputra, Sanskrit dilinde ‘vatanın çocukları’ ya da
‘toprağın çocukları’ anlamına gelmektedir.103 Bumiputra ile birlikte Malaylar, kendi
topraklarında yüzyıllardır geriye itilmişliğin neticesi olarak kendilerini her şeyde (sosyoekonomik girişimlerde, eğitim, devlet çalışanı olma gibi) bir adım öne çıkararak,
Malezya’daki etnik unsurlar arasındaki eşitsizliği gidermeye çalışmaktadır.
Aslında burada Bumiputra ilk bakışta halkların eşitsizliği gibi görülüp,
yadırganabilir. Nitekim şuan Malezya’nın uğraştığı sorunların başını da Bumiputra
oluşturmaktadır. Fakat işin özüne inildiğinde ise, sömürgeciliğin getirdiği birçok olumsuz
sonuçlara binaen Malayların tekrar kendi dinamizmini kazanması ve de toplumda
yükselmelerini sağlamak adına gerekli bir adım olarak görülmelidir. Zira bu zamana kadar
haksız bir biçimde kendi vatanlarında söz söyletilmemiş ve sindirilmiş bir milletin kendini
yeniden yapılandırması ve belli seviyeye ulaşmayı istemesi kadar doğal bir durum yoktur.
İngiliz sömürgesi zamanında tüm ticari, eğitim ve idari faaliyetlerde Çinliler ve Hindulara
öncelik verilerek Malayların kendi topraklarında azınlık ve ezilmiş duruma düşmesinden
dolayı bu eşitliği tekrar sağlamak amacıyla Bumiputra devlet eliyle yürütülmektedir.
1970’lerde Malay nüfusun %65’i fakirlik sınırındayken, bu oran 1995’de %9,5’e kadar
düşmüştür.104 Fakat bunu yaparken de özellikle ekonomik gücü elinde bulunduran
Çinlilere de tam bir hoşgörü vardır. Ülkenin dini anayasada da belirtildiği üzere İslam
olmasıyla beraber, diğer dinlerin kendi tapınaklarını inşa etmeleri ve dini ritüellerini
yerine getirmeleri de anayasada teminat altına alınmıştır.
Diğer bir açıdan bakıldığında ise, gerek Çinliler ve Hintliler olsun gerekse diğer
azınlıklara belli noktalarda maalesef haksızlık da yapılmaktadır. Vergi usulünde ve
üniversitelere girişlerde diğer milletlere yapılan çifte standart, artık bumiputranın savu102
Özay, Mehmet; Tarihi Perspektif ve Malezya Toplumsal Yapısı;
http://www.dunyabulteni.net/haber/258813/tarihsel-perspektif-ve-malezya-toplumsal-yapisi (07.01.15)
103
Oxford Dictionaries; http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/bumiputra. (07.01.2015)
104
Crouch, H.. Managing ethnic tensions through affirmative action: The Malaysian experience.
N. J. Colletta, T. G. Lim, & A. Kelles-Viitanen (Eds.). Social cohesion and conflict prevention
in Asia. Washington DC, The World Bank, 2001. ss. 225-262.
36
Nulmasındaki ana gayeyi olumsuz etkilemektedir. Nitekim zaten tartışmaya açık ve nazik
bir uygulamada, yeterli dikkat gösterilmediği vakit daha mühim sonuçlara da sebebiyet
verebilir.
Malaylar ülkenin siyasi yapısında önemli görevler üstlenmektedirler. Eyaletlerin
başında ki sultanlar ve ülke siyasi kurumları Malaylardan oluşmaktadır. Diğer unsurlar da
gerek temsil noktasında gerekse diğer idari işlerde görev alabilmektedirler. Fakat bu
noktada Malaylar bumiputradan kaynaklanan bir öncelikle bu idari noktalara
yerleşmektedir. Böylelikle ülkenin siyasi ve idari kanadında Malaylar daha fazla aktif
olmaktadırlar.
Malay
toplumu,
İslam
yaşantısını
kendi
kültürleriyle
harmanlayarak
pekiştirmişlerdir. Yani Malay demek aynı zamanda Müslüman da demektir. Çünkü Malay
toplumu İslam’la beraber bir kültür birikimine, sanat ve müzik anlayışında belli bir
kaliteye sahip olmuş ve bundan dolayı İslami ritüelleri kendi kültürleri olarak
benimsemişlerdir. Hatta İslamiyet’i bu derece sahiplenmeleri, tebliğ noktasında onları
engellemeye başlamıştır. Nitekim sömürü zamanlarından sonra kendi kabuğuna çekilen
Malaylar, aynı zamanda İslam’ı da kendi içlerinde yaşayıp diğer uluslara tebliğ noktasında
geri durmuşlardır. Hatta Sare Davutoğlu’nun 1995 tarihinde Malezya ile ilgili verdiği bir
röportajında Malezya’da İslam’ın diğer milletlere tebliğiyle ilgili bir sempozyumda Çinli
bir profesörün ‘Biz istesek de İslam hakkında bir şey öğrenemiyoruz. O kadar iç içe
yaşanılmasına rağmen iki Malay İslam hakkında konuşurken bir başkası gelince hemen
susuyorlar. Malaylar dinlerini sakladıklarından Çinliler'de bir ilgisizlik olmuş, onların dini
deyip geçmişler.’ sözünden bahsetmektedir.105
İslamiyet’in Malay toplumunda anlaşılma biçimi kısmen farklılık arz etmiştir.
Kadın-erkek ilişkilerinde, toplum içinde kadının yeri ve daha birçok İslami kuralların açık
olduğu yerlerde, geleneksel olarak nitelendirilip uygulanmamaktadır. Mesela sair İslam
medeniyetlerinde bulunan haremlik selamlık olgusundan farklı olarak, kadınlar ve
erkekler aynı mecliste herhangi bir perde olmaksızın beraber bulunabiliyorlar. Erkeklerle
kadınların tokalaşması veya tensel temaslarında da yine aynı şekilde fazla itinaya gerek
duyulmuyor. Kırsal alanda yaşayan insanlar ise doktorların çare bulamadığı çoğu
hastalıklarda, alternatif olarak şamanlara başvurması da gelenekler ile İslam’ın ne ölçüde
birbirine karıştığını göstermektedir.106
105
106
Böhürler, Ayşe; Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi, 16.sayı, 25 Mart 1995, s.38
The Malay of Malaysia,
02.11.2014
http://kcm.co.kr/bethany_eng/p_code3/1892.html
37
. Erişim Tarihi:
Bunun nedeni ise Malezya’nın coğrafi konumu nedeniyle İslami gelişmelere ve
medeniyet merkezlerine uzak oluşunda yatıyor. Malayların, İslamı ilk günlerinden
itibaren tam bir şekilde benimsemesi ve kendi gelenekleriyle birlikte bütünleştirip, bir
nevi millileştirmeleri de bunun sebepleri arasındadır.
Bununla birlikte Müslüman Malayların dine bağlılıkları da gerçekten dikkat
çekicidir. Özellikle gençlerin namaza devamlılıkları toplum içerisinde yüksek bir orana
sahiptir. Müslüman Malayların cemaatle namaza önem vermeleri, artık toplumsal bir
olguya dönüşmüştür.
Malezya’da aktif İslami hareket olarak değerlendirilebilecek 3 hareket
bulunmaktadır. Bunların birincisi ve belki de en etkilisi ABİM hareketidir. Malezya
hükümeti her ne kadar STK’ların etkisine kapalı olsa da, ABİM’in ağırlığı ülkede
hissedilmektedir. İkincisi devlet eliyle kapatılan Dar’ul Erkam ve üçüncü olarak apolitik
duruşuyla Tebliğ Cemaati gelmektedir.107
Malaylardan sonra en fazla nüfusa sahip olan Çinliler, Hintlilerle birlikte bugünkü
Malezya topraklarına İngiliz sömürgesi zamanında, yeterli iş gücünü karşılamak için bir
kısmı gönüllü bir kısmı da zorunlu olarak göç ettirilmişlerdir. Çinliler, zamanla ülkedeki
sanayi ve madenlerin olduğu bölgelere yerleşerek burada Malay kadınlarla evlendiler.
Fakat ilerleyen zamanlarda hızla ülkede aktif konuma geçen ve sayıları artan Çinliler, artık
başka milletlerden değil, ülkelerinden getirdikleri Çinli kadınlarla evlenerek kendi
asıllarını korumuşlardır. Çinliler, Malezya’da ekonomik gücü elinde tutan kesimdir.
Çinliler, Hintlilerin aksine İngilizlerin kendilerine sağladıkları avantajları iyi bir şekilde
kullanarak bugünkü ekonomik gücü elde etmişlerdir. Nitekim Forbes’in hazırladığı
Malezya’nın 50 zengin işadamı listesinde108 sadece 8 tane Malay’ın olması bu durumu
açıklar mahiyettedir.
Genel olarak Budizm ve Komünizm düşüncesinin hâkim olduğu Çinliler arasında
Hristiyanlık da önemli yer tutmaya başladı. Nitekim Hristiyanlığın Çinliler arasındaki oranı
yaklaşık olarak %11,5’tir.109 Bununla birlikte İslamiyet de, Malayların tebliğ anlayışının
değişmesine paralel olarak, Çinliler arasında da yayılmaya başladı.
107
Kösebalaban,
Hasan
K.
;
Güneydoğu
Asya’da
İslam
ve
Siyaset:
Malezya
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydogu-asya/malezya/guneydogu-asya-da-islamve-siyaset-malezya-01-ekim-2013/54-guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html
108
Forbes; Şubat 2014; http://www.forbes.com/malaysia-billionaires/list/ (07.01.15)
109
Ping ping, Wong. Malaysia International Chinese Book
http://continentalnews.net/malaysia-international-chinese (07.01.15)
38
Expo,
Continental
News;
Budizm inancına inananlar ülke nüfusunun %19,8’ini oluşturmaktadır. Bunların büyük
çoğunluğunu Çinliler ve az bir kısmını ise Hintliler teşkil eder. Çinlilerin ise %83,6’sı bu
inanca mensuptur.110 Ülkedeki Budistlerin çoğu şehirlerde yaşamaktadır ve ticaretle
ilgilenmektedirler. Zaten ekonomik olarak iyi bir konumda olan Çinli Budistler, bu sayede
daha rahat bir dini hayat yaşayabilmektedirler.111
Hintliler ülkede, Malaylar ve Çinlilerden sonra sayıca en geniş üçüncü millettir.
Ülkedeki fakir kesimin çoğu Hintlilerdir. Zamanında Çinliler ile beraber iş gücü için
Malezya’ya
göç
ettirilen
Hintliler,
İngilizlerin
verdiği
desteği
Çinliler
kadar
kullanamamışlardır. Bugün Hintlilerin çoğu, beyaz yakalılar olarak da bilinen hizmet
sektöründe istihdam edilmektedir. Tıp doktorlarının %28,4’ü, avukatların %26,8’i, diş
hekimlerinin %21’i, veterinerlerin %28,5’i ve mühendislerin %6,4’ü Hintli Malezyalılardan
oluşmaktadır.112 Yine ülkede, özellikle İngilizce eğitimi alanında Hintli öğretmenler geniş
yer tutar.
Hintliler, yemek kültürüyle Malayları bir hayli etkilemiştir. Pirinç ve baharatların
bir hayli kullanıldığı Hint mutfağında appam, mutu payam, mutton ve passembur en
bilinenleridir. Bununla beraber sebze yönünden de zengin bir mutfağa sahiptirler.
Hinduizm, Hintli Malezyalıların %86,18’inin inandığı bir dindir. Bunu %5,99 ile
Hristiyanlık, %4,13 ile de İslamiyet takip eder. Budizm’in genel olarak refaha ulaşmış
kesimin ve Hinduizm’in de fakir kesimin inancı olması, tarihi seyrine paralel olarak
şaşırtmayan bir durumdur. Bununla birlikte Müslüman Hintliler, özellikle helal sertifikalı
gıdalar üretimlerinde ülkede önemli bir konuma sahiptirler. Hint lokantalarının çoğunda
Müslüman kesim için helal yemekler çıkarılmaktadır. Türkiye’dekinin aksine Malezya
toplumu, evde yemek yapmaktan ziyade dışarıda, lokantalarda yemek yerler.
Eğitim sistemi, Malezya Federasyonu Eğitim Bakanlığı tarafından denetlenmekte
ve düzenlenmektedir. Her eyalet ise kendi eğitim birimine sahip olup bölgesindeki eğitim
faaliyetlerini yönlendirmektedir. Ülke de ilkokul 6 sene, lise 5 sene olup ilkokul eğitimi
zorunludur.
110
Taburan Penduduk Dan CIRI-CIRI Asas Demografi; Preliminary Count Report 2010, Department of
Statistics
Malaysia;
http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Kiraan_Permulaan2010.pd
f (07.01.15)
111
http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Kiraan_Permulaan2010.
pdf (07.01.15)
39
Üniversite ise, bölümlerin ve üniversitelerin farklılığına binaen 1 ile 6 sene arasında
değişmektedir, ama genel olarak 1 sene İngilizce dil eğitimi ile beraber 4 senedir. İlkokul
ve ortaöğretimde devletin her Malezyalıya ücretsiz eğitim verdiği devlet okulları ve özel
girişimler ile açılmış okullar bulunmaktadır. Bunlara ek olarak her milletin kendi okulları
da bulunmaktadır. Çinlilerin açtığı okulda Çince zorunlu ders iken, Hintlilerin okulunda ise
Tamilce zorunludur ve eğitimlerini de kendi usullerince yapmaktadırlar. Bu tür
okullardaki
öğretmenlerin
maaşları
ve
okulun
ihtiyaçları
devlet
tarafından
karşılanmaktadır. Okul türü ne olursa olsun Malayca ve İngilizce zorunlu ders olarak
müfredatta bulunmaktadır. Fakat her milletin kendi milli unsurlarıyla donatılmış eğitim
sistemini uygulaması, çocukların daha küçük yaşlardan itibaren etnik ayrıştırmaya maruz
kalmasına neden olduğundan dolayı ülke de tartışılmaktadır.113 Bu nedenle tüm ülkede
tek tip ilkokul sistemi getirilmek istenmektedir. Fakat bu da özellikle Çinliler ve Hintliler
tarafından, kendi çocukların ana dillerini kullanmasını kısıtlayacağı düşüncesinden dolayı
karşı çıkılmaktadır.
Lisans eğitimi veren kurumlar bumiputralara, yani Malaylara, öncelik veren bir
sistem üzerine oturtulmuş durumdadır. Diğer milletlere uygulanan kota sistemi ve
sınavla giriş Malaylara uygulanmamaktadır. Elbette ki bu, toplum içindeki diğer
unsurlarda huzursuzluk çıkarmaktadır. Nitekim bu tür bir engellemeye rağmen Çinli ve
Hintli öğrenciler daha başarılı bir grafik çizmektedir. Bu da sorunun engeller koyularak
aşılamayacağının açık bir ispatıdır. Devlet üniversitelerinin dışında, özel üniversiteler de
vardır. Kota sistemi olmadığından bu üniversiteler, diğer milletler tarafından sıklıkla
tercih edilmektedir.
113
Beech, Hannah (30 October 2006). Not the Retiring Type;
http://content.time.com/time/asia/covers/501061106/story3.html (07.01.15)
40
TIME
Magazine:
KAYNAKÇA
1) BBC Malaysia Country profile; http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15356257
2) T.C. Dışişleri Bakanlığı
3) World Trade Organisation
4) Library of Congress
5) BBC NEWS, 11 Aralık 2009 Perşembe
6) Barker G. The Niah Caves Project: Preliminary report on the first (2000) season, The
Sarawak Museum Journal, Vol 55(76),
7) Neil Joseph Rylan; A History of Malaysia and Singapore, Oxford University Press, London
8) Barr, Micheal, vd.; World and İts Peoples: Malaysia, Phillipines, Singapore and Brunei,
Marshall Corporatin, New York, 2008
9) J.de Laet, Sigfried; History of Humanity: From the seventy century B.C. to the seventh
century A.D., United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris, 1996
10) Keskioğlu, Osman; Hazret-i Peygamberin Hayatı: Siyer-i Nebi, Diyanet İşleri Başkanlığı
Yayınları, İstanbul, 2012
11) Miroğlu, Ahmet; Malezya, Semerkand Dergisi, 75.sayı, İstanbul 2005
41
12) Varol, M. Ahmed; Malezya. http://ansar.de/malezya.htm.
13) Yahya,
Harun;
Mekke’den
Doğan
İslamiyet
Dünyaya
Nasıl
Yayıldı?,
http://tr.harunyahya.net/mekkede-dogan-islamiyet-dunyaya-nasil-yayildi/
14) Ahmad Sarji, Abdul Hamid; The Encyclopedia of Malaysia 16: The rulers of
Malaysia, Archipelago Press/ EDM, New York 2011
15) Özay,
Mehmet;
Tarihsel
Perspektif
ve
Malezya
Toplumsal
Yapısı,
http://www.dunyabulteni.net/tarih-dosyasi/258813/tarihsel-perspektif-vemalezya-toplumsal-yapisi
16) Kamar,
Hj.
Ahmad;
Islam
in
Malaysia,
http://www.islamawareness.net/Asia/Malaysia/ismy.html
17) Böhürler, Ayşe; Hoşgörü Ülkesi: Malezya. Aksiyon Dergisi, 16.sayı, 25 Mart 1995
Cumartesi
18) Ricklefs, Merle Calvin; A History of Modern Indonesia Since C. 1300, Standford
University Press, 2. Baskı, California 1993
19) Yıldırım, Suat; Malezya’dan İntibalar, Yeni Ümit Dini İlimler ve Kültür Dergisi, 45.
sayı Temmuz- Ağustos- Eylül, İstanbul 1999.
20) Lambert,
Tim;
A
Brief
Hıstory
of
Malaysıa,
brief
History,
http://www.localhistories.org/malaysia.html
21) South
East
Asia:
Malaysia
http://www.britishempire.co.uk/maproom/malaya.html
22) History
of
Malaysia,
http://www.mymalaysiabooks.com/malaysia/Malaysia_history.html
23) Göksoy, İsmail Hakkı; Malezya, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27,
Türkiye Diyanet Vakfı
24) Haywood, John; Historical Atlas of the 19th Century World 1783 – 1914, Barnes
and Noble, New York 2002
25) Hock, David Koh Wee; Legacies of World War II in South and East Asia, Institute of
Southeast Asian Studies, Singapore 2007
26) ‘’A
New
Nation’’,
New
York
http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,893616,00.html
27) Road to Independece, US GOV, http://countrystudies.us/singapore/10.html
42
Time,
28) Oxford Dictionaries
29) Crouch, H. Managing ethnic tensions through affirmative action: The Malaysian
experience. N. J. Colletta, T. G. Lim, & A. Kelles-Viitanen (Eds.). Social cohesion and
conflict prevention in Asia. Washington DC, The World Bank
30) The Malay of Malaysia, http://kcm.co.kr/bethany_eng/p_code3/1892.html
31) Kösebalaban, Hasan K. ; Güneydoğu Asya’da İslam ve Siyaset: Malezya
http://www.assam.org.tr/tr/bolgeler/islam-ulkeleri/guneydoguasya/malezya/guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013/54guneydogu-asya-da-islam-ve-siyaset-malezya-01-ekim-2013.html
32) Forbes
33) Ping ping, Wong. Malaysia International Chinese Book Expo, Continental News;
http://continentalnews.net/malaysia-international-chinese (07.01.15)
34) Taburan Penduduk Dan CIRI-CIRI Asas Demografi; Preliminary Count Report 2010,
Department
of
Statistics
Malaysia;
http://www.statistics.gov.my/portal/download_Population/files/BPD/Laporan_Ki
raan_Permulaan2010.pdf
35) Haque, M. Shamsul; The Role of the State in Managing Ethnic Tensions in
Malaysia: A Critical Discourse http://profile.nus.edu.sg/fass/polhaque/abs.pdf
36) TİME Magazine, 30 Kasım 2006 Perşembe
37) http://www.thehindu.com/todays-paper/malaysia-banshindraf/article1358359.ece
38) http://tr.tradingeconomics.com/malaysia/population, (10.01.2015)
39) Gökçe Ali Fuat, (2013), “Federal Parliamentary Democracy With A Constitutional
Monarchy: Malaysia”, the Journal of Academic Social Science Studies, Lorient,
Volume 6, Issue 5, May 2013,
40) Varol, M. Ahmet, http://ansar.de/malezya.htm
41) http://guneydoguasyacalismalari.blogspot.com.tr/2013/06/malezya-siyasetinianlamak-icin.html
42) J. Norman Parmer, "Malaysia 1965: Challenging The Terms Of 1957", Asian Survey
43) Star, 6.5.2009 Çarşamba
44) T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
45) CIA Factbook
43
46) http://www.trademap.org/Service_SelCountry_TS.aspx
47) Human Development Reports
48) Tranding Economics
49) The World Bank
50) Yavuz, Mustafa; ‘’Malezya Ülke Raporu’’, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara
44
Malezya İslamiyet’in tüccarlar vesilesi ile yayıldığı ve İslami kanunlar ile yönetilen bir
devlettir. Osmanlı’nın hâkimiyeti altına girmemiş olsa bile, Osmanlı ve Türklere karşı olan
olumlu ve sıcak tutumları günümüzde de Türkiye-Malezya devletleri arasındaki güzel
gelişmelerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Genç İDSB olarak 13. Uluslararası Gençlik
Buluşması’nı Malezya’nın Kulala Lumpur kentinde düzenledik. Gerçekleştirilen programlar
ve yapılan ziyaretler sayesinde Malezya’yı yakından tanıma ve raporumuzda değindiğimiz
konuları yerinde görme fırsatı bulduk. Malezya ile olan bağlantılarımızı etkin kullanarak
raporumuzda doğru bilgiler kullanmaya özen gösterdik. Bunlardan dolayı elinizdeki Malezya
raporu, bu konuda araştırma yapmak isteyenler için çok faydalı bir kaynak olarak siz değerli
okuyucularımızın ilgisine sunuyoruz. Ayrıca Malezya ziyaretlerimizde bizlere gösterdikleri
üstün misafirperverlik için ABİM’e teşekkürü bir borç bilirim.
Mehmet Şerif SARIKAYA
Genç İDSB Genel Başkanı
45