docMeteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneği Yayın Organı
download 
Şikayet Transkript
Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneği Yayın Organı
METLİS-DER İle Kişisel Gelişim Yolculukları METLİS-DER Geleneksel İftar Yemeği SAYI 30 / 2015 Havacılık Tazminatı Halk Takvimi Vedat Güneş LODOS 30.Sayı 2015 Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneği Yayın Organı Köklerimizi Gövdemizden Ayırdılar M. Kemal Kılıç Genel Müdür Olarak Değil Meslek Lisesi Mezunu Olarak Katılıyorum İsmail Güneş Bulut Sevdası Hayrettin Durmuş Ulusal Meteoroloji Servislerine İlişkin Bilgiler Çetin Karahan 1 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 30. Sayı | 2015 LODOS METLİS-DER ADINA SAHİBİ FATİH DAĞLI YAZI İŞLERİ SORUMLUSU FATİH DAĞLI 04. Yeniden Merhaba Değerli Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları; LODOS Dergimizin 30. sayısı ile tekrar sizlerle beraber olmanın heyecanı ve mutluluğu içerisindeyiz. Eskiden olduğu gibi “LODOS” bugün yeniden ve daha kuvvetli esecek! YAYIN KURULU AHMET ERYILMAZ NECDET DOLAY FATİH GÖKTÜRK Yeniden Merhaba Değerli Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları M. GÖKHAN BEKAROĞLU MURAT AYVAZOĞLU ADEM ALTINTAŞ WEB & E-MAİL www.metlis.org [email protected] BASIM YERİ YAYIN KOŞULLARI 30. Sayımız ile sizlerle birlikteyiz... Gönderilecek yazılar 3-4 sayfayı geçmemeli ve digital ortamda verilmelidir. Gönderilen yazılar iade edilmez. Yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. Dergideki yazılar izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz. HESAP NUMARAMIZ Vakıflar Bankası Keçiören Şubesi TR44 0001 5001 5800 7286 3624 09 MOBİL AİDAT “METLIS” yaz 8071 e gönder gelen mesaja “EVET” yazarak yanıtla 2 05. Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunlari Derneği 13. Olağan Genel Kurulu Derneğimizin 13. Olağan Genel Kurulu 7 Haziran 2014 Cumartesi günü Ahmet Tevfik Göymen Konferans Salonunda yapıldı. 12. HALK TAKVİMİ Vedat GÜNEŞ Halk takvimi; bir bölge insanının kültürel miras olarak kazandığı doğal olgularla, toplumsal kurumlar ve olgular arasındaki uzun süreli deneyim. 06. Kişisel Gelişim Yolculukları Dernek yönetimine seçildiğimiz günden itibaren genel düsturumuz “önce insan” olmuştur. Zira insan için en kıymetli şey yine insandır. 24. ULUSAL METEOROLOJİ SERVİSLERİNE İLİŞKİN BİLGİLER Yapılan işin, başarının ve performansın ölçülebilmesi için ortada bir standardın, yürütülen faaliyetlerin kıyaslanabileceği kriterlerin olması şarttır. 3 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 İÇİNDEKİLER YENİDEN MERHABA ................................................................................... 4 METLİS-DER 13. OLAĞAN GENEL KURULU................................................. 5 KİŞİSEL GELİŞİM YOLCULUKLARI............................................................... 6 YENİ ATANAN MEZUNLARIMIZ..................................................................... 7 HAVACILIK TAZMİNATI................................................................................. 8 BULUT SEVDASI.......................................................................................... 10 HALK TAKVİMİ............................................................................................. 12 TÜRKİYE VE DÜNYA GEÇMİŞ İKLİM DEĞİŞİMLERİ...................................... 18 KUVATERNER DEVRİ İÇİNDEKİ İKLİM SALINIMLARI................................... 22 ULUSAL METEOROLOJİ SERVİSLERİNE İLİŞKİN BİLGİLER......................... 24 İÇİMİZDEN BİRİ M.KEMAL KILIÇ.................................................................. 28 13 YAŞINDAKİ KIZIN KAPATILAN İSTASYON İÇİN HAYKIRIŞI....................... 30 METLİS DER GELENEKSEL İFTAR YEMEĞİ................................................. 31 ÖĞRETMENLER GÜNÜ ZİYARETLERİ.......................................................... 34 SİNOPTİK BİR AŞK MASALI.......................................................................... 35 MEGA GEYİK MERKEZİ................................................................................ 36 İL TEMSİLCİLERİMİZ.................................................................................... 37 METEOROLOJİDE KADRO DURUMU........................................................... 38 KARE BULMACA........................................................................................... 40 28. 31. 34. İÇİMİZDEN BİRİ M. KEMAL KILIÇ METLİS DER GELENEKSEL İFTAR YEMEĞİ ÖĞRETMENLER GÜNÜ ZİYARETLERİ Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneği’nin her yıl düzenlediği geleneksel iftar yemeği yoğun katılımla gerçekleşti. 2009 yılında Anadolu Meteoroloji Meslek Lisesi’nin kapatılmasıyla farklı okullarda göreve başlayan ve ömrünü eğitime adamış, çok kıymetli öğretmenlerimizi ziyaret ettik. 1991 – 2009 tarihleri arasında okulumuzda Tarih dersi başta olmak üzere birçok derse girdi okulumuz kapandı ama hocamızın yüreği Meteorolojide kaldı. 4 Yeniden Merhaba Değerli Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları; LODOS Dergimizin 30. sayısı ile tekrar sizlerle beraber olmanın heyecanı ve mutluluğu içerisindeyiz. Eskiden olduğu gibi “LODOS” bugün yeniden ve daha kuvvetli esecek! Sevinçlerimizi, üzüntülerimizi, beklentilerimizi, hayallerimizi kısacası iyi kötü bütün duygularımızı paylaştığımız LODOS dergimiz bugünden sonra yeni sayılarıyla, derneğimizin imkânları çerçevesinde basılı veya elektronik ortamda sizlerle buluşacak. Birlik ve beraberliğimizin simgesi olan Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneğinin 13. Olağan Genel Kurulunda görevi devraldığımız Sayın İbrahim ŞAHİN ve Yönetim Kuruluna bugüne kadar yapmış oldukları başarılı çalışmalardan dolayı teşekkür ederiz. Derneğimizin yeni yönetim kurulu görev dağılımı Başkan Fatih DAĞLI (1996), Başkan Yardımcısı Ahmet ERYILMAZ (1986), Sekreter Necdet DOLAY (1996), Sayman Fatih GÖKTÜRK (2001) ve Yönetim Kurulu Üyeleri Murat Gökhan BEKAROĞLU (1988), Adem ALTINTAŞ (1996) ve Murat AYVAZOĞLU (2001 mezunu) şeklinde oluşmuştur. Dernekçilik muhteşem bir dayanışma ve kaynaşma ortamıdır, gönül işidir, maddî ve manevî fedakârlıklar ister, karşılık beklenmeden yapılır. Biz de bu bilinçle devraldığımız bu hizmet bayrağını layık olduğu yere taşımak için elimizden geleni fazlasıyla yapıyoruz ve yapmaya da devam edeceğiz. Arkası olmayan, bütünü belli olan bir potansiyele sahibiz. Önemli olan iyi örgütlenerek bu bütünlüğün devamını sağlamak için sonuna kadar çaba sarf etmektir. Sizden isteğimiz ‘‘dernek ne yaptı ki’’ veya ‘‘bundan sonra ne yapacak’’ demek yerine, “biz dernek için ne yaptık? Artık sıra bizde” düşüncesiyle derneğimize sahip çıkmanız ve destek olmanızdır. Biz sizinle beraber büyük bir aileyiz. Ailemize sahip çıkalım, yaşatalım. Hepinizi sonsuz saygı ve sevgiyle selamlıyoruz… METLİS-DER Yönetim Kurulu 5 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunlari Derneği 13. Olağan Genel Kurulu Derneğimizin 13. Olağan Genel Kurulu 7 Haziran 2014 Cumartesi günü Ahmet Tevfik Göymen Konferans Salonunda yapıldı. 56 üyemizin hazır bulunduğu genel kurulda divan kurulu başkanlığına Sayın Şuabettin GÖKTÜRK seçildi. 12. yönetim ve denetim kurulu faaliyetleri okundu, yönetim kurulu üyeleri tarafından eleştiri ve sorulara cevap verildi. Genel Kurulumuzda söz alan Sayın Mehmet YAYVAN ve Sayın Nail BAYBÖRÜ dernek faaliyetleri, üye aidatları ve üyelik Başkan Başkan Yardımcısı Sekreter Sayman Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi Denetim Kurulu Başkanı Denetim Kurulu Başkanı Yrd. Denetim Kurulu Üyesi 6 Metlis-Der Başkanı Fatih DAĞLI Kişisel Gelişim Yolculukları Vedat GÜNEŞ MGM Hukuk Müşaviri Mehmet Kaya sonlandırma faaliyetleri hakkında değerlendirmelerini, eleştiri ve görüşlerini dile getirdiler. Tahmini bütçenin görüşülmesi ve oylanmasından sonra yönetim ve denetim kurulları seçimi gerçekleştirildi. Derneğimizin yeni yönetim kurulu görev dağılımı şu şekilde oluştu: Fatih DAĞLI Ahmet ERYILMAZ Necdet DOLAY Fatih GÖKTÜRK Murat Gökhan BEKAROĞLU Murat AYVAZOĞLU Adem ALTINTAŞ Çetin KARAHAN Eşref TUNÇER Yılmaz AÇAR METLİS-DER İLE KİŞİSEL GELİŞİM YOLCULUKLARI Dernek yönetimine seçildiğimiz günden itibaren genel düsturumuz “önce insan” olmuştur. Zira insan için en kıymetli şey yine insandır. Bu amaçla ilk olarak birbirimizi anlayıp birbirimizle iletişim kanallarını açık tutmak amacıyla SMS uygulamasına geçtik. Birbirimizden haberdar olmalıyız ki üzüntülerimizi birlikte yaşayıp azaltalım, sevinçlerimizi birlikte kutlayıp artıralım… Denek faaliyetlerimiz içerisinde sosyal hayatta “biz de varız” demek için kişisel gelişim yolculuğuna çıkmaya karar verdik. Çünkü kullanılmayan maddî kaynaklar muhakkak kaybolmuş sayılmazlar, fakat kullanılmayan insanî kaynaklar daima yok olmuş demektir. Bu kaynağı tüketmemenin yolu da içimizde var olan fakat bizim farkında olmadığımız devi uyandırmaktan geçmektedir. Düşüncelerimiz ne ise hayatımız da odur. Hayatımızın gidişini değiştirmek istiyorsak düşüncelerimizi yenilememiz ve geliştirmemiz gerekmektedir. MetlisDer Yönetim Kurulu olarak “ne kadar az bildiğimizi anlayabilmek için, ne kadar çok şey bilmemiz gerektiğini” öğrenmek amacıyla başladık bu yolculuğa… Ve herkesi de bu yolculukta birlikte olmaya davet ediyoruz. İşte bu amaçla ilk programımızı 29 Ocak 2015 tarihinde Genel Müdürlüğümüz Konferans Salonunda gerçekleştirdik. (Salonu bizlere tahsis eden Genel Müdürümüz Sayın İsmail GÜNEŞ Beye de teşekkür ediyoruz) Programımızın ilk konuğu ise dernek üyelerimizden MGM Müşaviri Sayın Vedat GÜNEŞ oldu. Herkes İçin Genel Prensipler konferansı ile bizlerle birlikte olan GÜNEŞ’in programı ilgiyle dinlendi. Program sonunda düzenlemiş olduğumuz kokteylde ve yapmış olduğumuz anket çalışmasında gördük ki, kişisel gelişim yolculuğu sadece bir program değil, çevremizde iletişim kurduğumuz tüm insanların bir ihtiyacı… Ve biz de doğru bir başlangıç yaptığımızın farkındayız… Yönetim Kurulu üyeleri olarak kararımızı verdik: Biz, bir gücüz… Sizlerle bir gücüz… Yılmadan, usanmadan başarılı oluncaya kadar da çalışacağız… Sizlerden tek isteğimiz; mazeret belirtmeden bizlerle birlikte olmanız… Hep birlikte daha güzel yarınlara… 7 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 Yeni Atanan Mezunlarımız Danıştay 12.Daire Başkanlığının 27/06/2013 tarihli ve E:2009/5045, K:2013/5796 sayılı kararı gereğince, “Teknik Hizmetler, Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri sınıflarına dahil, adayların ihraz etmiş oldukları unvanlara ilişkin kadrolara (Tekniker, Teknisyen, Hemşire, Ebe, Sağlık Memuru, Sağlık Teknisyeni, Sağlık Teknikeri gibi kadrolara) başvurmak istedikleri takdirde, adaylar alt öğrenim düzey(ler)indeki (ortaöğretim, önlisans) mezuniyetlerini de ÖSYM Aday İşlemleri Sistemine kaydını sağlayabilecekler ve KPSS tercih işlemlerinde en üst öğrenim düzeyinden KPSS’ye girerek elde etmiş oldukları puanları ile alt öğrenim düzey(ler)indeki kadrolara başvuru yapabileceklerdir.” kararı ile Meteoroloji Genel Müdürü Sayın İsmail GÜNEŞ beyin talimatı ile 2014/2 KPSS yerleştirmesinde 8 adet kadro çıkartılmıştır. Danıştay’ın vermiş olduğu bu karar sonucunda Meteoroloji Meslek Lisesini bitirdikten sonra yüksekokul okuduğu için atanamayan öğrencilerin mağduriyeti çözülmüş oldu. 8 Yüksekokul okuduğu için atanamayan İlter Mantıcı Mardin Meteoroloji Müdürlüğüne, Serkan Yıldırım Bayburt Meteoroloji Müdürlüğüne, Fatih Özden Muş Meteoroloji Müdürlüğüne, Ömür Taşhan Cizre Meteoroloji Müdürlüğüne, Ferdi Dikgöz Hakkari Meteoroloji Müdürlüğüne atandı. Geri kalan 3 kadroya ÖSYM’den kaynaklanan alan yanlışı yüzünden okul mezunu yerleşemedi. Okul mezunu olup atama bekleyen 10 mezunumuz kalmıştır. Bu arkadaşlarımız; İlker Yılmaz, Emre Koray Taşırer, Selçuk Çakrak, Hakan Şahin, Namık Bayrak, Gökhan Güler, Burak Eren Güler, Tayfun Öztürk, İsmail Hakkı Yılmaz, Muammer Toraman’dır Yıllardır atama bekleyen yüksekokul ve lise mezunları olarak atamamızın olması için emeği geçen; Meteoroloji Genel Müdürü Sayın İsmail GÜNEŞ beyefendiye, İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanı Sayın Ayhan DEMİRYÜREK, Atama İşleri Şube Müdürü Sayın Nurettin ANLI, Metlis Derneği Başkanı Sayın Fatih DAĞLI ve yönetimine, Büro Memur-Sen 3 Nolu Şube Başkanı Ömür DEMİRGÜNEŞ’e Teşekkür ederiz. HAVACILIK TAZMİNATI (NEREDE EŞİTLİK ?) Anayasamızın ‘’Kanun Önünde Eşitlik’’ ilkesini tanımlayan 10’uncu maddesi ‘’Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Ve hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.’’ Yine, Anayasamızın 55’inci maddesinde ‘’Ücrette Adalet Sağlanması’’ başlığı altında ‘’Ücret Emeğin Karşılığıdır. Devlet çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan faydalanmaları için gerekli tedbirleri alır.’’ denilmektedir. İşletmesi, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Türkiye’nin ülke olarak payına düşen paradan bu üç kuruluş yararlanmaktadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi; Bakanlıkların Kuruluş Türkiye, 30.11.1988 tarih ve 3504 sayılı Kanun ile Uluslar arası Hava Seyrüseferinin Emniyeti İçin Avrupa Teşkilatı Sözleşmesini onaylamış, bu tarihten sonra Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü 01.03.1989 tarihinde Hava Seyrüseferinin Emniyeti için Avrupa Teşkilatı ‘’European Organisationforthe Safety of Air Navigation (EUROCONTROL)’e üye olmuştur. EUROCONTROL tüm Avrupa ülkelerinde uçuculuğa hizmet veren kuruluşlardan belirli bir ücret almaktadır. Bu aldığı ücretleri bir havuzda toplayıp verilen hizmete göre kademelendirip üye ülkelere dağıtmaktadır. Sivil havacılığa hizmet eden 3 kuruluş vardır. Devlet Hava Meydanları ve Görev Esasları Hakkında 3046 sayılı kanunun 40. ve geçici 2. maddesine uygun olarak hazırlanan ve 03.11.1994 tarih ve 22100 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’Döner Sermaye İşletme Yönetmeliği ‘’ hükümleri çerçevesinde 9 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ faaliyetlerine başlamış olup, 08.01.1986 tarihli ve 3254 sayılı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 17. maddesine dayanılarak yeniden düzenlenen 13.03.2013 tarih ve 28586 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ‘’Döner Sermaye İşletme Yönetmeliği’’ hükümleri çerçevesinde faaliyetlerine devam etmektedir. Döner Sermaye İşletmesi gelirleri; Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Teşkilatı (Eurocontrol) ile faaliyet alanlarındaki iş ve hizmetler karşılığı alınan ücretlerden sağlanmaktadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün sivil havacılıkla ilgili yatırımları ile cari harcamalarına ait milli maliyetin geri dönüşü; Eurocontrol Teşkilatının ‘’Yol Hizmet Ücretleri Maliyet Tabanı Tespit Esasları ve Birim Fiyatların Hesaplanması’na dair temel dökümanında geri dönüşü gerçekleşmektedir. Sivil havacılık hizmetlerine karşılık Eurocontrol Teşkilatından yapılan tahsilatlardan, 01/08/2010 tarih ve 27659 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 56 ncı maddesiyle değişik 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 2 nci maddesi uyarınca Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünde görev yapan personele 29.06.2012 tarih ve 2012/T-9 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile belirlenen usul ve esaslara göre her ay 500- 3.750 TL arasında Havacılık Tazminatı ödenmektedir. Ülkemizdeki hava meydanlarında fiilen yapılan hizmetler karşılığında Eurocontrol Teşkilatından tahsil edilen tutardan Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünde görev yapan personele ödeme yapılırken, aynı hizmetlerin üretilmesinde fiilen katkısı bulunan Meteoroloji Genel Müdürlüğü Personelinin bu ödemelerden mahrum bırakılması hakkaniyete uygun bir uygulama değildir. belirtilen prensip ve yöntemler kullanılarak tespit edilmektedir. Söz konusu dökümanın MET Maliyetleri başlıklı 2.10 maddesinde; ‘’Milli meteoroloji maliyetleri ‘9161/3 sayılı ICAO Belgesinde yer-alan , (Manual on AirNavigation Services Economics) , VI. İlavesi uyarınca belirlenir. Hava ücretlerine ilişkin 9082/5 sayılı ICAO Belgesinde yer alan genel ilkelerin Meteoroloji hizmetleri veren kuruluşlarca uygulanması ve MET maliyetlerinin tespitinde bu kuruluşların söz konusu ilkelerin uygulanmasında uyum içinde çalışmaları yetkili makamlarca sağlanmalıdır.’’ denilmektedir. Bu çerçevede, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ile DHMİ Genel Müdürlüğü arasında varılan mutabakat gereğince; Meteoroloji Genel Müdürlüğünce sivil havacılığa verilen meteorolojik hizmetlere ilişkin milli maliyetin hesaplanarak yapılan harcamaların Eurocontrol Teşkilatından 10 SAYI 30 / 2015 Bu nedenle, Meteoroloji Genel Müdürlüğü çalışanlarına “Havacılık Tazminatı” ödenmesi için gerekli yasal düzenlemenin yapılması hususunda derneğimiz ilgili sendika yöneticilerini makamlarında ziyaret ederek bu haksızlığın bir an önce giderilip, yazımızın başında bahsettiğimiz ‘’Kanun Önünde Eşitlik’’ ve ‘’Ücrette Adaletin Sağlanması’’ ilkelerine uygun olarak yeni yasal düzenlemelerin yapılması için gerekli görüşmeler yapılmış ve sayın sendika yöneticileri de Havacılık Tazminatı ile ilgili yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi vermişler ve ellerinden gelen tüm çabayı göstereceklerini belirtmişlerdir. (Dernek yönetimimizin yaptığı ziyaretten duydukları memnuniyeti ifade ederek bu gibi ziyaretlerin devamlı olması temenni etmişlerdir.) BULUT SEVDASI Hayrettin DURMUŞ Bulut Gözlemcisinin Rehberi kitabını okurken aklım hep bulutlardaydı. Ne de olsa bu satırların yazarı da bir bulut gözlemcisiydi. Ne çok el sallamıştı şafakta aya, bulutlardan ses gelirdi sanki “merhaba”ya.. Kitap bulutlarla ilgili bilimsel açıklamalara yer verirken, dinden mitolojiye, tarihten edebiyata, efsanelerden gerçeklere uzanan bir çizgide anlatıyor bulutları. Tam bir deneme tadı seziliyor cümlelerde. Bilimsel kitapların okunması çok da kolay değildir, belki de yazar onun için bu yolu seçti! “Bulut Sevenler Derneği” diye bir dernek de kurmuşlar vaktiyle. Sahi bizde neden yok böyle dernekler? Oysa bulut sevdalısı, yağmur âşığı, kar tutkunu, rüzgâr dostu ne çok insan var tanıdığım. Tefekkürü ibadet sayan, bulutlara, güneşe, aya, yıldızlara, başı dumanlı dağlara, bahçelere, bağlara, çiçeklere, böceklere, göklere ve yere bakıp düşünmemizi, ibret almamızı emreden Yüceler Yücesi’nin kitabı elimizdeyken, hâlâ bizim “Yağmur Sevenler Derneği”ni kurmamış olmamız ne acıdır. Kümülüs bulutları için “güneşli günlerde oluşan pamuk yumakları” diyor ve ekliyor “Çocukken, uzun merdivenleriyle bu bulutlara tırmanan adamların pamuk topladığına inanırdım.” Aslında bulutların dilinden en iyi çocuklar anlar. Minicik yüreklerine sığdırırlar bulutu. En iyi bulut gözlemcileri çocuklardır. Kümülonimbus yazarın gözünde “Ödümüzü koparan dağ gibi fırtına bulutları.” Bulutlarla ilgili bir yazımda (galiba bulut konusunda yazılan denemeler bir elin parmakları kadar da değil) göğün bıçkın delikanlısı demiştim Cumulonimbus bulutu için. Pinney’e göre; Stratüs “sis örtüleri” Altokümülüs “Gökteki ekmek somunları” Nimbostratüs “durmaksızın yağmur yağdıran, kalın, gri örtüler” (Keşke yazar durmaksızın ağlayan deseymiş) Sirrüs “Düşen buz kristallerinin oluşturduğu narin çizgiler” ve Sirrostratüs “Çoğu kişinin fark edemediği yüksekteki beyaz tüller”. Bulutları sevdiği, yaptığı benzetmelerden de belli olmuyor mu sizce? Kitabın bir yerinde Fransız düşünür Rene Descartes çıkıyor karşınıza ve bulutların 11 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ “Tanrı’nın tahtı” olduğunu söylüyor. Amerikalı şair Maria White Lowell “Küçük taze kuzular” diye tanıtıyor bulutları şiirinde. Azize Terasa, Rafaello, Tiziano, Hz. Meryem, Tanzanya’daki Masai kabilesi hep bulutların üzerinden bakıyor bizlere. Pilotların fırtına bulutlarından nasıl kaçtıklarına şahit oluyorsunuz. Üç dilde yayınlanan “Uluslararası Bulut Atlası”ndan haberdar oluyorsunuz, bir anda atlası görme heyecanıyla doluyor içiniz. Aristofanes’in “Bulutlar” adlı oyunu ilgimizi çekiyor. Kral Lear “Esin rüzgârlar esin!” diye kükrerken, şair Kalidasa 400 yılında “Meghaduta” diyor şiirine. “Bulut Habercisi” şiirinin tamamını bulup okumak istiyorsunuz. İnsan ne kadar değişirse değişsin bulutlar değişmiyor galiba. Yine Amerikalı şair James Russell Lowell’ın bulutları anlatırken “Kim bilir nereye kaçtı bulutlar/ Lekesiz gökyüzünde iz bırakmadılar” mısraları dikkatlerimizden kaçmıyor. Japonların “gökgürültüsü ve şimşek tanrısının adının “Raiden” olduğunu öğrenince Kutsal kitabımız Kur’an’ın “Rad” sûresi canlanıyor zihnimizde. Gökgürültüsü veya Yıldırım sûresi olarak da biliniyor bu sûre. Guliver’in Seyahatleri kitabını çoğumuz okumuşuzdur. Jonathan Swift’in bu eserinde minik insanların yaşadığı “Lilliput” ülkesini hatırlatıyor bize yazar. Boyu küçük, hünerleri büyük laputalıların bulutların üstünde yaşadıklarını farkediyorsunuz yeniden. Hava durumunun savaşların gidişatını değiştirdiğini çarpıcı örneklerle açıklıyor yazarımız. M.Ö. beşinci yüzyılda Perslerin Kralı Darius’un Yunanistan’ı almak 12 SAYI 30 / 2015 amacıyla yaptığı savaşta fırtınanın Pers filosunu yok etmesi sebebiyle Yunanlılara yapmayı düşündükleri baskının boşa çıkması, 1815 Waterloo Savaşı’nda Fransızların şiddetli yağmur altında kalarak Napolyon ordularının yenilmesi, 1944 Normandiya çıkarmasından da örnekler veriyor. Barbaros Hayreddin olabilirsek rüzgârı yardıma çağırabilir, yanımıza alabiliriz. Sezai Karakoç’un “Yağmur duasına çıksaydık dostlar Bulutlar yarılır gökler açardı Şimdi ne ihtimal, ne de imkân var Göğe hükmetmekten kolay ne vardı Yağmur duasına çıksaydık dostlar” mısralarını hatırlamanın da tam zamanı. Türk edebiyatında buluttan bahseden roman, hikâye, şiir ve türkülerimizi derlemek, Kur’an’da, peygamberimizin sözlerinde bulut hakkında neler söylendiğini tespit edip müstakil bir kitap hâline getirmek de bizim görevimiz. Yazar Pinney’in eksik bıraktığı kısımları da tamamlamış oluruz böylece. Kaşgarlı Mahmud’un kitabında yer alan “Tembele bulut dahi yük olur” sözünü de aklımızdan çıkarmamak gerek… Yazar sadece kendi gözlemlerini aktarmakla kalmamış, okura bulutların üstünde bir yolculuk da yaptırmış. Bu bakımdan; sıkılmadan, zevkle okunabilecek bir kitap. Sizin de yüreğinizi bulut sevdası sarmışsa, niyetliyseniz bulutların üstünde bir yolculuğa, bu kitap tam size göre. HALK TAKVİMİ / Vedat GÜNEŞ Halk takvimi; bir bölge insanının kültürel miras olarak kazandığı doğal olgularla, toplumsal kurumlar ve olgular arasındaki uzun süreli deneyimlere dayalı ilişkilerin kurulduğu tarihsel, töresel, dinsel, eğitsel, inançsal, hukuksal, tarımsal, siyasal, ekonomik bağı hatırlama ve hatırlatma görevini üstlenmiş olan zaman-hayat ikilisinin bir dizgesi olarak tanımlanabilir. Halk takvimi, belirli bir yöre veya kesim için hazırlanmış gibi görülse de genel anlamda birbirine büyük oranda benzemektedir. Genellikle dine, geleneğe, tarihe, eğitime, tarıma vb. etkenlere bağlı olarak gelişme göstermiştir. Her ne kadar takvime bağlanmış olsa da bu günümüzde kullanılan takvimden bir miktar farklılık arz etmektedir. Zaten Halk Takvimi denmesinin amacı da bu yüzdendir. Halk Arasında Aylara Verilen Adlar: Ocak Zemheri (Kanu-i Sâni), Don Ayı Şubat Gücük, Gucuk Ay Mart Mart, Döl Dökümü Ayı, Kuzu Ayı Nisan Abrul, Yağmur Ayı, Yağar Ay Mayıs Mayıs, Çiçek Ayı, Dut Ayı Haziran Gündönümü, Yayla Ayı, Kiraz Ayı Temmuz Temmuz, Orak Ayı Ağustos Biçim Ayı, Çürük Ay Eylül Eylül, Harman Ayı Ekim Teşrin, Değirmen Ayı Kasım Teşrin-i Sâni, Koç Ayı, Koç Katımı Ayı Aralık Karakış (Kanun-u Evvel), 13 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ İklim İnsan İlişkisi: İnsanla iklim arasında birtakım ilişkiler bulunmaktadır. Dünya üzerinde değişik iklim bölgelerinde yaşayan insan toplulukları meteorolojik değerler çerçevesinde yaşamlarını sürdürmektedirler. Beslenme, barınma ve giyinme konularında insanoğlu, hava olaylarının nasıl olacağına bakmakta ve bunun neticesinde de geleceğine yön vermektedir. süre Hızır Günleri adıyla bilinir. Bu yüzden 5 Mayıs gününün gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir. Önceden tahmin edilebilen meteorolojik hava şartları insanlar için tedbir alma veya faydalanma açısından birincil derecede önem arz etmektedir. Ver Hıdrellez’i vereyim yazı. İklim sadece insan yaşamıyla değil, aynı zamanda ekonomik gelişmeler konusunda da ilk göstergeler arasında yer almaktadır. Anadolu’da Günler Gözleme Dayalı Belirli Kasım Günleri: Osmanlıca Türkçe sözlükte “kâsim” taksim eden, bölen, anlamlarına gelmektedir. Bir rivayete göre yıl, Kasım ve Hızır günleri olarak ikiye ayrılması nedeniyle kış günlerine Kasım Günleri adı verilmiştir. Yani yılı, kasım ikiye bölmüştür. “Kasım Günleri” Miladi takvime göre 8 Kasım’da başlayıp 179 (Şubat ayının 29 çektiği artık senelerde 180) gün sürmektedir. Kasım yüz, gerisi düz. Kasım yüz elli, yaz belli. Hıdırellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere bereket getirdiğine inanılır. Hıdrellez günü dikiş dikilmez, yaş kesilmez, dal kırılmaz. Hıdrellez Tipisi : Halk takvimine göre zemheri ayının 27’sinde (10 Şubat) başlayan ve yaklaşık 1 hafta süren tipilere Hıdrellez Tipisi denir. Hıdrellez Fırtınası : Zemheri ayının 18’i ile 28’i (31 ocak – 10 şubat) arasında devam eden rüzgârlara verilen isimdir. Mayıs ayındaki Hıdrellezle bu fırtına günlerinin bir ilgisi bulunmamaktadır. Kış ve Yaz Tahmini Kış 99 gün sürer. Buna “99 hesap” adı verilir. Karakışın 1’inden başlamak üzere 99 gün sayılır ve 99 hesap bitince, ‘Dağ başı tandır başı’ olur. Yani, dağ başı tandır başı gibi sıcak olur. Karakışın başlangıcı olan 14 Aralık gününe 99 gün ilave edilirse bu süre 21 marta, yani Nevruz gününe isabet eder ki zaten Nevruzdan sonraki günlerde kışın tesiri geçmiş demektir. Kış, mart 9’u ile tesirini yitirir. SAYI 30 / 2015 “Urumun kışı, ya mayısın sonu, ya mayısın başı. Koç katımında, koç ilk olarak kara koyuna sağerdirse (ilişirse) o yıl kış az olur. (Kara koyun ortalığın kara olmasına, yani karın az olmasına işarettir) Koç eğer beyaz koyuna sağ erdirse o yıl kış uzun geçer”. (Beyaz koyun aşırı derecede kar yağışına işarettir). Güz mevsimi erken gelir, rüzgâr çok eserse o yıl kış uzun sürer. Güzün yağmur çok yağarsa kış uzun geçer. Ağaçlar yapraklarını erken dökerse kış çok olur. Kavakların yapraklarını tepeden dökmeye başlaması o yıl kışın uzun ve sert geçeceğine işarettir. Kavaklar yapraklarını etekten dökmeye başlarsa o yıl kış kısa geçecek demektir. Irmak ve dere kenarları çok yosun bağlarsa kış erken gelir. Koç ayında davar sık yatarsa, kış uzun ve sert geçecek, seyrek yatarsa, hafif geçecek demektir. Zemheri: Ayaz, dondurucu soğuk, kışın en şiddetli zamanı, karakış. Halk takviminde kışın en soğuk dönemine verilen isimdir. Genel olarak aralık ayının sonundan şubat ayının sonuna kadar devam eden günleri kapsar. Bazı yörelerde zemheri 22 Aralık’ta başlar, 31 Ocak’ta sona erer. Zemheri Zürafası: Kış günlerinde ince giysi ile gezenler için halk arasında söylenen söz. Zemheride yoğurt isteyen cebinde inek taşır. Zemheride bahar olmaz. Zemheriden sonra ekilen darıdan, kocasından sonra kalkan ka(dın)rıdan hayır gelmez. Tedbirsiz yola çıkanı zemheri vurur. Kara Kış: Zemheri içerisinde yer alan ve 1 şubat ile 21 mart tarihleri arası halk arasında Karakış Günleri olarak adlandırılır. Bu günler, genellikle yağışlı geçer. Don görüldüğü gibi kar da yağabilir. Erbain: Arapça’da kırk anlamına gelmektedir. Halk takviminde ise kırk kış gününün karşılığı olarak kullanılmaktadır. 22 Aralık - 31 Ocak günleri arasına rastlayan ve kırk gün süren kış dönemini ifade etmek için kullanılır. Erbainin onu, hamsinin sonu. Amansız Elli :Karakışın 20. gününden (miladi 4 Ocak) başlayıp, gücüğün 9. gününe (miladi 22 Şubat) kadar süren zaman dilimi. Geldik yüze, çıktık düze. Kasım yüz, yaz düz. Hızır Günleri (Hıdrellez): Yılın ikinci bölümüne Hızır ayları denmektedir ki yaz aylarını anlatmaktadır. 6 Mayıs’ta başlayarak 186 gün devam etmektedir. Yıl, 186’sı Kasım, 179’u Hızır olmak üzere 365 gündür. Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdırellez günü, Hızır ve İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olduğuna inanılarak kutlanmaktadır. Hıdırellez günü, Gregoryen takvimi (Miladi takvimi)ne göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan günü olmaktadır. 6 Mayıs’tan başlayıp 4 Kasım’a kadar olan 14 15 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ Soğukların aralıksız elli gün sürmesi yüzünden, bu günlere “amansız elli” denilir. 10 gün karakışın sonunda, 31 gün zemheride, 9 gün gücüğün başında toplam olarak 50 gündür. Hamsin: Arapça’da elli anlamına gelmektedir. Erbain’den sonra gelen elli günü ifade etmektedir. 1 Şubat’ta başlayıp 21 Mart’a (nevruz’a) kadar süren soğuk döneme hamsin adı verilmektedir. Kış mevsimi 40 ve 50 günlük iki devreye ayrılmıştır. İlkine Erbain (Zemheri), ikincisine ise Hamsin (Kara Kış) denilmektedir. Hamsin ocakta tenceren donsun. Hamsin, zemheriden kemsin. Hamsin; hem üşü, hem ısın. Vakit Yeli: Gücüğün yedisinde (20 Şubat) vakit yeli eser ve cemre havaya düşer. Cemreler: Kelime anlamı olarak, ateşli kömür parçası, kor demek olan cemre, ilkbaharda havaya, suya ve toprağa düştüğü söylenen bir sıcaklık değişimidir. Cemreler kışın soğuk günlerini arkada bırakmak üzere olunduğunun müjdecisi olarak kabul edilmektedir. Cemrelerin düşmesi Kasım Günleri’ne göre hesap edilir. Buna göre; l.Cemrenin, Kasım’ın 105’inde, yani 20 Şubat’ta havaya düştüğü, ll. Cemre’nin, Kasım’ın 112’sinde, yani 27 Şubatta suya düştüğü, lll. Cemre’nin ise Kasım’ın 119’unda, yani 6 Mart’ta toprağa düştüğü kabul edilir. Cemrelerin düşmesi gerçekleşmektedir. 7 gün arayla Cemrelerin eski takvimlerdeki karşılığı, “Cemre-i ulâ behevâ”, “Cemre-i sâniye beâb” ve “Cemre-i sâlise behâk” şeklinde yazılırdı. Cemreyi kıştan, leyleği kuştan sayma. Cemre havaya, leylek yuvaya. Berd-ül Acûz Soğukları – Kocakarı Soğukları: Osmanlıca - Türkçe sözlükte Berd, soğuk, soğukluk, Berd-ül Acûz ise kocakarı soğukları anlamına gelmektedir. Kocakarı Soğukları olarak bilinen bu soğuklar Rumi takvime göre Şubat’ın 16 26’sında, Miladi takvime göre de 11 Mart’ta başlayıp 7 gün devam etmektedir. “Eyyam-ı Husum” diye de adlandırılır. Vaktiyle bir kocakarının 7 keçisinin bu soğuklar neticesinde ölmesi sonucunda bu ad verildiği rivayet edilmektedir. Halk arasında anlatılan bir başka rivayete göre ise Allah, kendine isyan eden “ad kavmi”ni helâk etmek için yedi gün devam eden soğuk bir rüzgâr çıkarmış ve bu rüzgâr ile soğuk neticesinde “ad kavmi” helâk olmuştur. Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. Berdulacuz; yer, gök taciz. Gâvurun Küfrü-Gâvurun Günü: Gâvurun günü, gücüğün çıkması ile martın girmesi arasında (tahminen 10-14 Mart arasında) olur. Gâvurun küfründe bacaya çıkılarak, aile fertleri sayısı kadar taş ayrılır. Herkesin taşı büyükten küçüğe, büyük baca kenarına dizilir. Bir gün sonra taşlar kaldırılarak altına bakılır. Kimin taşının altından fazla böcek çıkarsa onun bu yıl nasibi bol olur. Bu yüzden uğur gerektiren tüm işlerde ailenin bu ferdi öne sürülür. Bu günde kadınlar salıncak kurup sallanırlar. Nevruz – Mart Dokuzu: Nevruz Farsça bir kelime olup; nev (yeni), ruz (gün) YENİGÜN anlamına gelmektedir. Mart 9’u olarak da adlandırılır. Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart’ta güneş kuzey yarımküreye yönelir. 21 Mart ile birlikte havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Bu nedenle 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, ve diriliş günü olarak kabul edilir. Nevruz; Nevruz-i Sultani, Sultan Nevruz, Sultan Navrız, Navrız, Mart Dokuzu gibi adlarla da anılmaktadır. Özellikle Orta Anadolu›da Nevruz, «Mart Dokuzu» olarak bilinir. Abril’in Beşi: Yağmur ayının beşi (18 Nisan) hava çok soğur. Bu gece genç hayvanlar hariç, bütün hayvanlar ahırlarda beslenir. Zira bu soğukta kıştan yeni çıkan ve bünyeleri zayıf olan hayvanların dayanamayacağına inanılır. Bu günün diğer bir ismi de Camuş (Manda Kıran) dır. Kork abrulun beşinden, koca öküzü ayırır eşinden. Abrulun beşi, sığırın leşi. SAYI 30 / 2015 Abrul geldi yetişti, dudak yere yapıştı. Nisan ağlar, mayıs gülerse çiftçi sevinir. Abrul apışır, dudak yere yapışır. Nisan yağmursuz, yakışmaz. Abrul apıştı, keçiler yere yapıştı. Karakışta karlar, martta yağmaz, abrilde durmazsa değme keyfime. Kasım 150 (5-6 Nisan): Kışın sonuna yaklaşıldığını, yaza yaklaşılmakta olduğunu ifade eder. Kasım yüz elli, yaz belli. Sitte-i Sevir: Abrıl ayının 7’nci günü ile 12’nci günü (20-25 nisan) arasında 6 gün süren sayılı fırtınadır. 6 gün süren bu soğuğa “Öküz Soğuğu” da denir. Site-i sevir’de hava her gün, hatta her saat değişir. Açar, kapanır, kar yağar, dolu olur. Sitte-i Sevür, kapıyı çevür. Site-i Sevir, her saati bir devir. Nisan Yağmurları: Yağmur, halk arasında rahmet olarak adlandırılır. Özellikle nisan ayında düşen yağmur için, “rahmet yağıyor” deyimi kullanılır. Yazın başlaması hayvanların canlanması, çiçeklerin açması, ağaçların iştaha gelmesi, sebze ve meyvenin yetişmesi bolluk ve bereketin habercisidir. Bu nedenledir ki, nisan yağmuru ab-ı hayat, zemzem derecesinde insanları rahatlatır. Nisan ayındaki ilk yağmur için “nisan suyu” da denilmektedir. Halk takvimine göre nisan ayı, 13 nisanda başlar, 12 mayısta sona erer. Peygamberimiz Hz. Muhammet Mustafa (s.a.v) bu ayın 12’sinde dünyaya geldiği için, nisan ayı yeryüzünün neşelendiği günler olarak değerlendirilmektedir. Anadolu’nun birtakım bölgelerinde bir kapta toplanan nisan yağmuru ile küçük çocukları yıkama geleneği de vardır. İç Anadolu ve çevresinde görülen kırk ikindi yağmurları bu aya rastlar. Nisan yağmuru yere düşer ot, insana, hayvana düşer et olur. Nisan yağmursuz, mayıs gülsüz olmaz. Mart yağar nisan götürür, nisan yağar insan götürür. Mart yağar nisan övünür, nisan yağar insan övünür. Mart yağar nisan övünür, nisan yağar yıl övünür. mayıs güneşsiz Nisan yağmuru ambara yağar. Marttan sonra yağan durmaz, doğan ölmez. Mart kuruluk, nisan yağmurluk Mart yağmuru gümüş, nisan yağmuru altındır. Nisanın yağmuru, mayısın şebnemi. Martla mayıs arasında yağmur yağarsa öv sabanı, yağmazsa sat sabanı. Bevarih (31 Mayıs): Rumi 18 Mayıs, 8 gün devam eder. Bu süreye halk “çürden (çürüden)” ismini vermektedir. Bu süre içindeki sulama ve yağış mahsule zararlıdır. Eyyam-ı Buhur: Halk takvimine göre kotan ayının 18. günü başlayan (Ağustosun ilk haftası) haftada bunaltıcı sıcaklar yaşanır. Bu günlerde çobanlar sürülerini gölgelik yerlerde tutmaya çalışır. Kuyruk yıldızının doğumunun ilk 12 gününe “Buhur Günleri” denir. Üzümler olgunlaşır. Bu tarihlerde ıslak bir şekilde güneşin altında durulduğunda güneş ışınları esen rüzgârın da etkisiyle mercek görevi görerek ciltte lekelere sebep olduğu bilimsel olarak belirlenmiştir. Doğdu Kuyruk, kalmadı koruk. Çürüklük: 10 - 17 ağustos günleri için söylenir. Bu süre içinde tohum atılmaz, hiçbir şey dikilmez. Tohum atılması durumunda çürüyeceğine inanılır. Yalancı Ay: Gerçek ayın etrafında ayın şekline benzer ama renk ve ışık olarak ondan daha sönük olan ay görüntüsü. Bu olay sahte/yalancı güneşe göre daha az gözlenen bir olaydır. Yalancı Güneş: Güneşle aynı yükseltide, güneşin 22° sağında veya solunda oluşan en az güneş kadar parlak ve renkli yalancı güneş. Bu durumda güneş iki tane gibi görülür. Yalancı güneş 22 derece uzakta görülebildiği gibi, 46, 90 ve 120 derecelerde de görülebilir. Yalancı güneşin oluşmasının nedeni buz kristallerinden geçen güneş ışınlarının kırılmasıdır. Bu olay genellikle kış aylarında, orta enlemlerde havada cirrus bulutları (tül şeklinde, ince, yüksek seviye bulutu) olduğu zaman gözlenir. 17 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ Yılın Kış Yarısı: Herhangi bir meridyende en kötü ayları içeren zaman dilimi; yani en soğuk, en rüzgârlı ve büyük fırtınaların olduğu zaman dilimi. Bunun, resmi kış tarihleriyle çakışması gerekmez, sonbahardan ilkbahara kadar uzanabilir. Yılın Yaz Yarısı: Yılın en az soğuk hava ve en az büyük fırtınaların olduğu, en sıcak ve güneşli aylarını kapsayan zaman dilimi. Gündönümü: Yılda iki kez tekrarlanan ve güneşin dünyaya (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen addır. Günlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır. Günün dönümü, otun biçimi. Yaz Gündönümü: Yaklaşık 21 Haziran’da güneş ışıkları Yengeç Dönencesi`ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler kısalmaya, güney yarıkürede uzamaya başlar. Güney yarıkürede en kısa gün, kuzey yarıkürede en kısa gece yaşanır. SAYI 30 / 2015 Doğdu terazi, oldu üzümün birazı. Kış Gündönümü: Yaklaşık 21 Aralık’ta güneş ışıkları Oğlak Dönencesi’ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler uzamaya, güney yarıkürede kısalmaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede kışın, güney yarıkürede yazın başlangıcı sayılır. Güney yarıkürede en uzun gün, Kuzey yarıkürede en uzun gece yaşanır. Pastırma Yazı: 8 Kasım – 18 Aralık tarihleri arasını kapsayan 40 günü ifade etmek için söylenmiştir. Hızır günlerinin sona ermesi ve kışı ifade eden kasım günlerinin başlaması nedeniyle 40 günlük süreç içerisinde zaman zaman hava sıcaklıklarındaki artışlar görülmekte olup, halkın bu sıcaklık yükselişlerine aldanmamasını, kış günlerinin devam ettiğinin bilinmesi için pastırma yazı tabiri kullanılmıştır. Dünyada Geçmiş İklim Değişimi Çark Dönümü (1 Temmuz): Gündönümünden 10 gün sonra olur. Yağışlı ve fırtınalı bir gün olarak bilinir. Terazi yıldızı da bu tarihte doğar. 18 19 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 Şekil-2.: 1901-2010 ve 1951-2010 periyotlarında gözlenen yağış değişimleri. (IPCC,2013) Grafik-4: Türkiye uzun yıllar ortalama sıcaklık anomalileri Ülkemizde 1981-2010 referans periyoduna göre ortalama sıcaklık 13.5oC’dir. Özellikle 1990’lı yıllardan itibaren sıcaklıkların önemli ölçüde arttığı görülmektedir. 1994-2014 periyodunda 1997 yılı ve 2011 yılları hariç bütün yıllarda pozitif anomaliler gözlenmiştir. Özellikle 2010 yılı en sıcak yıl olarak kayıtlara geçmiştir. 1997 ve 2011 yıllarında anomalilerdeki düşüşün ise volkanik patlamalar olduğu düşünülmektedir. Hakkı ATAY Dünyada Geçmiş İklim Değişimi Küresel iklim değişikliği konusunda en kapsamlı ve en güvenilir bilgiler IPCC tarafından derlenmekte ve belli aralıklarla rapor halinde tüm dünyaya duyurulmaktadır. Bu raporlardan en sonuncusu Eylül 2013’te İsveç’te dünyaya duyurulmuş ve iklim değişikliği ile ilgili en son gelişmeleri ve bulguları kamuoyu ile paylaşılmıştır. Rapora göre, iklim sistemindeki ısınma, özellikle 1950’den sonra, çok açık şekilde görülmektedir. Atmosfer ve okyanusların ısınması yanında, kalıcı kar örtüsünde ve buzullarda azalmalar, deniz seviyesinde yükselmeler ve sera gazları konsantrasyonlarında artışlar açık şekilde gözlenmektedir. 1850-1900 periyoduna göre, dünyada endüstri öncesi dönemden günümüze kadar yaklaşık 0.9oC’lik sıcaklık artışı meydana gelmiştir ve bu artışın 0.6oC’lik kısmı 1950’den sonra gerçekleşmiştir. Şekil-1: 1901-2012 periyodunda gözlenmiş küresel ortalama yüzey sıcaklığı anomalileri. (IPCC,2013) Grafik-1: 1961-1990 referans periyoduna göre Yıllık Küresel Ortalama Yüzey Sıcaklığı (GMST) anomalileri. Değerler Kara-Yüzey Hava Sıcaklığı (LSAT) ve Deniz Yüzey Sıcaklığı (SST) data setlerinden (HadCRUT4, GISS, NCDC, MLOST) derlenmiştir. (IPCC,2013 Yağışlarda ise düzensizliğin artacağı, kurak ve ıslak periyotlar ile kurak ve ıslak alanlar arasındaki farkın açılacağı belirtilmektedir. Bunun yanında ortalama deniz seviyesi 19012010 periyodunda 19 cm yükselmiştir ve bu oran son 2000 yılda ulaşılan en yüksek değerdir. 20 Grafik-2: (NOAA,2013) Deniz seviyesi değişimleri CO2 miktarı yine endüstri öncesi periyoda göre %40 artmıştır ve son 800.000 yılda en yüksek konsantrasyon değerine ulaşmış olup sıcaklık artışında temel tetikleyicinin karbondioksit konsantrasyonundaki bu artış olduğu belirtilmiştir. Raporda ayrıca iklim sisteminde meydana gelen bu değişimlerin büyük oranda insan kaynaklı faaliyetler tarafından tetiklendiği, %95 güvenirlikle, bildirilmiştir. Grafik-3: Küresel co2 değişimi ,1950-2010. (IPCC,2013) Türkiye’de Geçmiş İklim Değişikliği IPCC’nin global ölçekteki bulgularına paralel olarak Türkiye’de de ortalama yüzey sıcaklıklarında artış trendleri gözlenmektedir. Bununla birlikte yağışlarda genel olarak bir artış yada azalmadan daha çok, yağış rejimlerinde düzensizlikler, kurak ve nemli bölgeler arasında, yağışlı ve yağışsız periyotlar arasındaki farkların arttığı gözlenmektedir. Yağışlarda ise, Türkiye ortalaması için bariz bir artış azalış eğilimi gözlenmemektedir. Ülkemizin yıllık ortalama yağışı 642.8mm’dir. 2006,2007,2008 sezonunda kurak bir periyot yaşanırken, 2009-2012 periyodu yağışlarda pozitif anomaliler gözlenmiştir. Özellikle 2009 yılı kayıtlara en yağışlı yıl (804 mm), 2008 yılı en kurak yıl (506 mm) olarak kayıtlara geçmiştir. En kurak ve en yağışlı yılların birbirlerini takip eden yıllar olması dikkat çekmektedir. Dünyada Beklenen İklim değişikliği IPCC 5. Değerlendirme Raporu’nda (IPCC, AR5) 30’da fazla küresel modelin sonuçlarıyla, gelecekte dünyamızda görülmesin muhtemel iklim değişikliği ortaya konmaya çalışılmıştır. AR5’te gelecek için 4 farklı senaryo oluşturulmuştur. Bunlar RCP3.0, RCP4.5, RCP6.0, RCP8.5. Bu senaryolar radyatif zorlama temelinde inşa edilmişlerdir. Senaryoların isimlendirilmesindeki RCP “temsili konsantrasyon rotası” ifadesinin İngilizce karşılığının baş harflerinden oluşmaktadır. Rakamlar ise m2’ye watt cinsinden radyatif zorlama miktarını ifade etmektedir. Yapılan model çalışmaları sonucunda bazı temel bulgulara ulaşılmıştır. Bunlar ; Yüzyılımızın sonunda, global ortalama sıcaklıkların 1850-1900 referans periyoduna göre RCP2.6 senaryosu hariç diğerlerinde 1.5 °C yükseleceği ve RCP6.0 ile RCP8.5 senaryolarına göre bu artışın 2 °C’nin üzerinde olacağı öngörülmektedir. Bu değerler referans periyodu 1986-2005 olarak seçildiğinde ise global ısınmanın kötümser senaryoya göre (RCP8.5) bazı bölgelerde 5 °C’yi aşacağı öngörülmektedir. 21 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 KUVATERNERDEVRİ İÇİNDEKİ HOLOSENDE İKLİM SALINIMLARININ GÜNÜMÜZE ETKİSİ Aykut KAYA Şekil-3: 2081-2100 ortalama yüzey sıcaklık değişimleri (IPCC,2013) (RF-1986-2005) Yağışların küresel ısınmaya tepkisinin ise oldukça değişken olacağı düşünülmektedir. Yağışlı ve kurak alanlar, yağışlı ve kurak periyotlar arası zıtlığın (süre ve yağış miktarı açısından) ciddi manada artacağı öngörülmektedir. Bu bulgu, bazı bölgelerde kurak periyot daha uzun ve daha çetin geçerken, başka bölgelerde yağışların daha şiddetli ve uzun süreli olabileceği anlamını taşımaktadır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü bünyesinde yürütülen model çalışmaları vasıtasıyla ülkemizde görülmesi muhtemel iklime dair projeksiyon çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalara göre elde edilen bulgular, yukarıda bahsettiğimiz küresel iklim projeksiyonları bulguları ile paralellik göstermektedir. 22 Şekil-4: Türkiye ve çevresi için 2013-2100 sıcaklık ve yağış projeksiyonları. (Meteoroloji Genel Müdürlüğü) RCP4.5 solda, RCP8.5 sağda. Yapılan projeksiyon çalışmalarında, RCP4.5 için sıcaklık artışları sınırlı iken RCP8.5 senaryosuna göre ülkemizin oldukça hassas olduğu görülmektedir. RCP8.5 senaryosunda yaz mevsiminde özellikle yüzyılın son çeyreğinde sıcaklık artışlarının 6 °C’yi aştığı projeksiyonlarda öngörülmektedir. Yağışlarda net bir artış yada azalma trendi bulunmamakla beraber, yağış rejimlerindeki değişiklikler dikkat çekicidir. Dördüncü Zaman (Kuaterner), yerbilimde yaklaşık son 2.588.000 yıllık dönemi kapsayan jeolojik zamandır. Kuaterner’in ilk dönemi olan Pleistosen’de büyük ölçüde astronomik etkilere bağlı olarak toplamda yüzden fazla sıcak ve soğuk dönem yaşanmıştır. Yüksek genlikli ve düşük frekanslı sıcak ve soğuk dönemler Orta Pleistosen başlarından itibaren yaşanmaya başlamıştır. Bu nedenle de başlıca büyük buzul ve buzul arası dönemler Orta ve Geç Pleistosen’de yaşanmıştır. Yaklaşık 11.700 yıl önce başlayan Holosen ise halen içinde bulunduğumuz devirdir. (http://tr.wikipedia.org/wiki/ Kuaterner) Kuvaterner, dördüncü jeolojik çağ günümüzde devam eden, etkisini sürdüren diğer çağlara nazaran kısa ve yeni Jeolojik çağdır. 2 milyon yıl kadar sürmüştür. Süresi kısa olmasına rağmen içinde yaşadığımız zamanı direkt olarak etkilediğinden, yaşadığımız çağı şekillenmesi Kuvaterner’de oluştuğundan üzerinde durulması elzem olmuştur. Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devresinin bitmesinden (11.000- 12.000 yıl önce) günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Adı antik Yunancada “tamamen yenilenmiş” anlamına gelir. Dönem Genç Buzul çağının (Younger Dryas) bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan (Holos,”tamamen”) ve καινός (kainos,”yeni”) sözcüklerinden alır ve “tamamen yeni” anlamına gelir. Holosen, insan türünün mevcut yerleşik hayata ve yazılı tarihe doğru önemli bir geçiş yaptığı ve dünya çapında kültürel gelişimlerin görüldüğü bir çağ olduğu ve yaşadığımız zamanı tanımladığı için jeolojik devirler arasında önemli bir yer kapsar. (http://tr.wikipedia.org/wiki/ Holosen) Kuvaternerin bölümlerinden olan Holosendeki İklim salınımlarını özetlemeye çalışacağız. Holosen iklimi nisbeten ılımandır. Genel bir ısınma eğilimi içinde, Holosende çeşitli iklim salınımları olmuştur. Periyodlar halinde açıklarsak: Son buzul çağından Würm’den Holosene geçiş, orta enlemlerde genellikle bugünden 12 bin yıl kadar önce vücud bulmuştur. Son buzul çağının nemli koşullarını izleyen dönemde yaklaşık bugünden 9-10 bin yıl öncelerinde, örneğin Anadolu’da 23 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ hissedilir bir kurak ve nisbeten ılık bir dönemdir. Günümüzden 8-5 bin yıl evveli, sıcak ve nemli bir dönem meydana gelmiş, dünya buzullarının büyük çoğunluğunun eridiği, deniz seviyelerinin yükseldiği kanıtlar Jeomormologlar tarafından keşfedilmiştir. Yerleşim yerlerinde Anadolu’da, Sibirya’da, İskandinavya bölgesinde, Grönland bölgesinde uygun yerleşme, iklim koşulları meydana gelmiş, bu bölgelerde tarım ve iktisadi faaliyetler bulunmuştur. Bu döneme Klimatik Optimum adı verilmiştir. Bu dönem Kalkolitik çağa denk gelir ki bu zamanın önemli medeniyetlerinden Urartu uygarlığı bu dönemde yaşamıştır. Günümüzde iklim bakımından soğuk, kurak iklimin görüldüğü Van ve çevresine medeniyet kurmuşlardır. Bunda buzulların erimesiyle beraber deniz seviyesinin yükselip ilerlemesi etkili olmuştur. Günümüzden 3000 (M.Ö.900-450 yılları) yıl kadar önceleri yani demir çağı yine serin bir dönem olarak belirlenir.( Prof. Dr. Oğuz Erol, Dördüncü Çağ, Syf 34) Bugünden 1000 (M.S.1000-1200 yılları) yıl kadar önce Normanların yine İzlanda ve Grönland’a yerleştikleri, bugün çekilen buzullar altından o günlere ait yerleşme kalıntılarının çıktığı saptanmıştır. Hatta bazı yazarlar bu döneme ikinci klimatik optimum adını vermek dahi istemişlerdir. (Prof. Dr. Oğuz Erol, Dördüncü Çağ,Syf34). Bu dönemde Anadolu’da ise Hititler medeniyet kurmuşlardır. Bugünden 400-600 yıl önce, önce Avrupa’nın kuzeyinde tarım alanları azalmış, havalar soğuk ve kuru dondurucu olmuştur. Hatta bu döneme (LittleIce Age) küçük buz çağı denilmiştir. Bu tarihler ecdadımızın Osmanlı İmparatorluğunu kurduğu zamana denk gelir. Osmanlı İmparatorluğunun kurulduğu enlemler nispeten güney enlemler olduğundan daha yaşanabilir, tarımsal ve iktisadi faaliyetlerin yapılabildiği bir coğrafyadır. Nacizane görüşüm iklim koşullarının uygunluğu, tarımsal ve iktisadi zenginlik Osmanlı İmparatorluğunun, Avrupa da devletlerinin soğuk, kuru, dondurucu koşullarında etkisiyle gelişememesi de 24 Osmanlı İmparatorluğunun ilerlemesinde bir etmen olarak düşünülebilir. Günümüze bakacak olursak 19. Yüzyılın sonları, 20.Yüzyılın başlarında yine havaların ısındığı, buzulların eridiği bir döneme geçmiştir. 1800’lü yıllardan günümüze havaların nispeten ısınacağı ve kurak olacağı öngörülmektedir. 1800’lü yıllarda küçük buz çağından ısınma salınımına geçişte havaların ısındığı, nemliliğin arttığı gözlemlenmiştir. Bu zamanda Avrupa’da patates küfü hastalığı meydana gelmiş. Hollanda, İngiltere, ülkelerde patates küfü hastalığı yaşanmış ve kıtlıklar olmuş, insanlar kırılmıştır. Özetleyecek olursak günümüz den 2150’li yıllara kadar ısınmanın artacağı, nemin azalacağı bir iklim salınımı beklenmektedir. 33 yıllık verilere bakılıp iklim değişikli var demek ne derece sağlıklı bir karar olur. Mezkur yazıda da bahsedilen ısınmayla beraber badema; buzulların eriyeceği ve daha kuzey enlemlere çekileceği, deniz seviyesinin yükseleceği, göllerin ve akarsuların kuruyacağı, daha sıcak ve kurak bir dönem insanlığı ve dünyayı beklemektedir. Tropik kuşağın orta enlemlere kayacağı, ekstrem hava olaylarının belirli bölgeleri değil daha çok yerleşim yerlerini etkileyeceği; süreç bu yönde olacağı tahmin edilmektedir. Unutmayalım ki insanoğlu bu süreci hızlandırmaktadır. Öngörülen maksimum ısınma ve kuraklığa insanoğlunun iklimi değiştiren parametreleri direkt sürece dahil ederek hızlandırmaktadır. KAYNAKÇA Prof. Dr. Oğuz EROL, Dördüncü Çağ Kitabı http://tr.wikipedia.org/wiki/Holosen SAYI 30 / 2015 ULUSAL METEOROLOJİ SERVİSLERİNE İLİŞKİN BİLGİLER Yapılan işin, başarının ve performansın ölçülebilmesi için ortada bir standardın, yürütülen faaliyetlerin kıyaslanabileceği kriterlerin olması şarttır. Bu standartların ve kriterlerin oluşturulmasında en önemli faktörler ise kuruluşun hem kendisini hem de iş dünyası tabiri ile “rakip”lerini tanınması ve sektörde bulunan kurumların, işletmelerin en iyilerinin iş yapma biçimlerinin ve temel özelliklerinin bilinmesidir. Almanya Meteoroloji Servisi (DWD) • Yerel yönetimler, afet kontrol birimleri ve diğer müşteriler için 14.000’den fazla tavsiye ve uzman raporu Günümüzde, verilen hizmetin ve ortaya konan ürünlerin kabul görmesi, kurumsal hedeflere ulaşılması ve başarının temel şartı, kurumların-işletmelerin hem kendisini hem de çevresini çok iyi tanıması, güçlü olduğu yönleri ön plana çıkarıp zayıf olduğu yönleri güçlendirmeye çalışmasıyla, fırsatları iyi değerlendirip tehdit ve risklere karşı etkin önlemler almasıyla mümkündür. • Havacılık amaçlı 465.000 tahmin ve uyarı • Pilotlar için 53.000 telefon brifingi • Denizcilik ve kıyı koruma amaçlı 200.000 rapor, uyarı ve tavsiye raporu • Hava ve iklim araştırmaları ile ilgili 50 büyük ulusal ve uluslararası projeye katılım Rekabet gücünü ve hizmet kalitesini artırmak için üstün performansı olan kuruluşların, bunların iş yapma tekniklerinin incelenmesi, bu tekniklerin kendi teknikleri ile karşılaştırılması ve kıyaslamadan elde edilen bilgilerin kendi bünyesinde uygulanması modern dünyada çok kullanılan bir tekniktir. Kıyaslama (benchmarking) veya örnek alma olarak adlandırılan bu metot öğrenen organizasyon anlayışının önemli bir parçası, müşteri memnuniyetinin ve rekabet gücünün artırılması için gerekli bir sistemdir. • İklim izleme ile ilgili 15.000’den fazla ürün • Araştırma ve eğitim amaçlı 300 milyon iklim veri seti üretilmiştir. Bu bağlamda, bu yazıda, dünyada önde gelen Almanya, İngiltere, Fransa, Avustralya, Finlandiya, Avusturya, Hollanda, Kore, Japonya ve İsviçre meteoroloji teşkilatlarının mevcut durumları ve bazı iyi uygulamalarını içeren, 2013 yılı içinde yapılmış olan bir çalışmadan bazı bölümler özetlenmiştir. DWD tarafından bir yılda; 90.000 tahmin, 30.000 uyarı 2012 yılı DWD faaliyet raporundan derlenen bazı önemli çalışmalar ise aşağıda listelenmiştir: • 50 Avrupa ve Ortadoğu ülkesine hizmet veren WMO Bölgesel İklim Merkezi, DWD’nin liderliğinde çalışmasını sürdürmektedir. • İklim Değişikliğine Adaptasyon için Almanya Stratejisi”nin Adaptasyon Eylem Planı DWD liderliğinde yürütülmektedir. Eylem Planı kapsamında, iklim değişikliğinin kısa süre içindeki etkilerine yönelik olarak 15 eylem alanı belirlenmiştir; İnsan Sağlığı, Bina ve İnşaat Endüstrisi, Su Bütçesi/Su Yönetimi/Kıyı ve Deniz Koruma, Toprak, Biyoçeşitlilik, Tarım, Ormancılık ve Silvikültür, Balıkçılık, Enerji Endüstrisi, Finans 25 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ gie (MeteoFrance internet sitesinin reklam yönetimini yürüten %100 MeteoFrance iştirakidir), Metnext (Deposit ve Consignment Ofisi ile ortaklaşa firmalara faaliyetlerine yönelik olarak meteorolojik ve ekonomik göstergeler sağlamaktadır). Sektörü, Ulaşım ve Ulaşım Sektörü, Ticaret ve Endüstri, Turizm, Alansal ve Bölgesel Plânlama, Sivil Savunma. • • 22 Mayıs 2012 tarihinde faaliyete geçen COSMO-DE-EPS modeli ile dünyada ilk defa şiddetli yağmur ve hamle gibi hava hadiselerinin meydana gelme olasılıkları elde edilmektedir. DWD Genel Merkezinde yeni bir televizyon stüdyosu kurulmuş olup bu stüdyoda şiddetli hava durumları ile ilgili klipler hazırlanmaktadır. • Kaliteli hava tahminlerinin, Fransa ekonomisi üzerinde yıllık 10 milyar € tasarruf sağladığı tahmin edilmektedir. • Artan hava trafiği nedeniyle uçaklar tarafından üretilen yüksek seviyelerdeki yoğunlaşma izleri konusuna özel ilgi gösterilmektedir. Ayrıca, uçak motorları tarafından çıkarılan partiküller ve gazlar sera etkisinde artışa neden olmaktadır. Özellikle ticari uçaklar için düşük nem seviyelerinin ve yoğunlaşma izlerinin tespit edilmesi ve bu bölgelerden kaçınılmasının sağlanması için higrometrelerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır (HYPATIE projesi). İngiltere Meteoroloji Servisi (MetOffice) • Günde 10 milyondan fazla hava gözlemi, gelişmiş bir atmosferik modelle işlenmekte, yüksek performanslı süper bilgisayarda günlük 3.000 hava tahmini ve brifing üretilmektedir. • Ocak 2013’te MetOffice web sitesi hava durumu sayfa gösterim sayısı 56.88 milyondur. Ocak 2013’de iPhone uygulaması ile ziyaret sayısı 42,5 milyondur. Android uygulaması ziyaret sayısı ise Ocak 2013’te 11.44 milyondur. • “Uçak Buz Çözücü Tahmin Sistemi” 5 güne kadar buzlanma tahminini sunmakta, buz çözücü sıvılar için zaman bilgisini de vermektedir. Bu servis ile %98 doğrulukta tahminler üretilmekte, buzlanmadan dolayı gerçekleşen gecikmeler %84 oranında azaltılmakta, maliyet %30’a kadar düşürülmektedir. • MetOffice’in halk sağlık hizmetlerinden biri de Kronik Obstrüktif Akciğer Hastaları (COPD) için üretilen tahminlerdir. Sisteme kayıtlı hastalar için risk teşkil etmesi beklenen hava durumları telefon ve elektronik posta ile ilgililere ulaştırılmaktadır. • • 26 MeteoFrance Avrupa’da tek olan bir uygulamayla, Roisy-Charles-de-Gaulle havaalanı için bir internet sitesi tasarlamıştır. Bu site aracılığı ile gerçek zamanlı hava durumu bilgilerine karar vericilerin en hızlı biçimde erişimleri sağlanmaktadır. MeteoFrance spesifik ihtiyaçlarını gidermek üzere yan iştirakler kurmuştur; Meteo France International (dünya çapında meteorolojik hizmetler ve ürünler sunan ticari kuruluş), Meteorage (Finlandiyalı Vaisala firmasıyla ortak olarak fırtına ve şimşek izleme ve risk yönetimi konusunda ürünler sağlamaktadır), Predict-services (BRL ve Infoterra firmalarıyla ortak olarak sele maruz kalma riski olan yerler için kurtarma planları sağlanmaktadır), MeteoFrance Re- 2011 yılı sonunda Fransa’nın ilk operasyonel otomatik sondaj sistemi, RobotSonde, kurulmuştur. Yine aynı tarihte havacılık sektörüne verilen hizmetleri geliştirmek üzere bir havalimanında Doppler LIDAR/ radar sistemi kurularak rüzgar shearı tespiti için pilot çalışma yapılmıştır. • • Sis Tahmini Karar Destek Sistemi bir havalimanında test amaçlı olarak uygulanmaya başlanmış ve kış ayında yapılan testlerde olumlu sonuç alınmış olup bu sistemin yakıt maliyetlerinde düşüş sağlaması beklenmektedir, Güneş enerjisi ile ilgili artan talebi karşılamak için BoM uydu görüntülerini kullanarak bir model çalıştırarak güneş kaynağı ile ilgili tahmin bilgisi üretmektedir. • BoM Yeni Nesil Tahmin ve Uyarı Sistemi (NexGenFWS) e-devlet ödülü kazanmıştır. Bu sistem aynı zamanda Risk Yönetimi Mükemmellik Ödülünü de kazanmıştır. • BoM web sitesi 2011 yılında devlet web siteleri arasında en iyisi olarak seçilmiştir. • BoM tarafından ayrıca tüm profesyonel meteorolojistlere açık ödüller verilmektedir. 2012 yılında Perth Havaalanı için geliştirilen sis tahmin sistemi ödül kazanmıştır. 2012 yılı Avustralya Günü Başarı Madalyası da Queensland Bölge Ofisi Bölgesel Hidroloji Müdürü’ne bir önceki yılda meydana gelen aşırı yağışlarla ilgili olarak yayınlanan 900 uyarının başarısından dolayı verilmiştir. 2012 yılında; Finlandiya Meteoroloji Servisi (FMI) • 570.000 harita ve grafik üretilerek webde sunulmuştur, • • 331.232 tahmin ve 21.826 uyarı yayınlanmıştır, • Medyaya başta La Nina’nın etkileri konusunda olmak üzere 550 röportaj verilmiştir, • ICAO standartlarına göre havacılık amaçlı 350.000 tahmin ve uyarı yayınlanmıştır, • 64 milyondan fazla kullanıcı web sitesini ziyaret etmiş, hit sayısı 32,65 milyar olmuştur, • 6 adet Özel İklim Raporu üretilmiştir, • 368 adet aylık, mevsimlik ve yıllık iklim değerlendirmesi yayınlanmıştır, • Havacılık, iletişim, savunma ve güvenlik hizmetlerini desteklemek için 9.600 adet iyonosferik tahmin kartı üretilmiştir, • 2,2 milyon kullanıcı İklim Verileri Online ürünlerine erişmiştir, • Uzay havası gözlemleri % 95 oranında kaydedilerek paydaşlarla zamanında paylaşılmıştır • Melbourne, Mildura ve Albury-Wodonga için yağış olasılığı ve beklenen yağış malar kapsamında, bulut kapalılığının tespiti için yeni bir yarımküre gözlem tekniği (NubiScope) üzerinde çalışılmaktadır. miktarı parametreleri 7 günlük tahminlere eklenmiştir, Avustralya Meteoroloji Servisi (BoM) Fransa Meteoroloji Servisi (MetOffice) • SAYI 30 / 2015 2013 yılında Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü veri tabanındaki tüm veriler internetten halkın kullanımına açılmıştır. Hava, havacılık meteorolojisi, deniz ve iklim gözlemleri, radar ve şimşek gözlemleri ile ulusal hava tahmin modeli verileri internet üzerinden görüntülenmekte ve indirilebilmektedir. • Lazer distrometre kullanılarak otomatik yağış tipinin tespit edilmesi konusunda çalışma yapılmaktadır, • Yakın gelecekte, bazı havalimanları için (aktif olmayan saatlerde) otomatik METAR hazırlanması planlanmaktadır. • Araştırma ve Geliştirme Biriminde Weather3DeXplorer adı verilen 3 boyutlu interaktif bir görüntüleme yapısı geliştirilmiş olup bu arayüzün meteorolojistlerin eğitimlerinde kullanılması üzerinde çalışılmaktadır. Ayrıca, sayısal tahmin ürünlerinin de 3 boyutlu görüntülenmesi ile ilgili yoğun bir çalışma yürütülmektedir. Kore Meteoroloji Servisi (KMA) • WMO tarafından test sahası olarak seçilen Boseong’un Mükemmellik Merkezi (Centre of Excellence) olarak hizmet vermesi beklenmektedir. Bu kapsamda, 2013 yılı içinde 300 m yüksekliğinde kapsamlı bir hava gözlem kulesi inşa edilecektir (şeması aşağıda verilmiştir). • 2012 yılı içinde gerçek zamanlı bir alarm sistemi kurularak olasılıklı hava tahmin ve erken uyarı bilgileri sağlanmaya başlanmıştır. Hava tahmincilerine 3 boyutlu hava bilgileri sunumu sağlanmış, şiddetli hava olayları ile ilgili eğitim simülatörü ve uzaktan kontrol edilebilen eğitim web sitesi kurulmuştur. • Çok kısa vadeli yağış tahmini kapasitesini artırmak için LIDAR silyometre kullanımı projesi başlatılmıştır. • Kore Ulusal İklim Veri Merkezi kurularak veriler kullanıcılarla paylaşılmaya başlanmıştır. Proje kapsamında farklı algoritmalar, lokasyonlar ve faktörlere göre kalite kontrol sağlanmakta, kullanıcılar tarafından farklı kalite kontrol sonuçlarına erişilebilecek biçimde algoritma seçimi mümkün olmaktadır. Bu iklim verilerine kullanıcıların kolaylıkla erişmeleri için bir web portalı hizmete sunulmuştur. • Çok kısa süreli hava tahmin bilgisi içinde sıcaklık, yağış miktarı, yağış tipi, nispi nem, rüzgar yön ve hızı, gökyüzünün durumu, şimşek bilgisi olmak üzere 8 Avusturya Meteoroloji Servisi (ZAMG) • Deniz seviyesinden 3.106 metre yükseklikteki Sonnblick Gözlemeevinde atmosfer, buz koşulları ve biyosfer analizleri yapılmakta olup 2012 yılında 35 ulusal ve uluslararası araştırma projesine ev sahipliği yapılmıştır. Yerin 2 kilometre altındaki Conrad Gözlemevinde ise deprem, yerçekimi, kütle ve manyetik alan, atmosferik dalgalar konularında araştırmalar yürütülmektedir. • Saniyede 82 trilyon hesap yapma kapasitesine sahip süper bilgisayar devreye alınmıştır, • ZAMG 10 ülkede (Avusturya, Almanya, Macaristan, Polonya, Hırvatistan, Romanya, Viyetnam ve Çin) 1.500 adet rüzgar santrali için uzman raporu hazırlamıştır. Hollanda Meteoroloji Servisi (KNMI) • Yeni sensör ve cihaz gereksinimleri üzerinde araştırma yapmak üzere bir labaratuar ve test alanı kullanılmaktadır. Bu araştır- 27 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ • • • • parametre verilmekte; ayrıca yağış tipi ve miktarı, gökyüzünün durumu ve şimşek parametrelerinin olasılıklı tahminlerini içermektedir. Bu tahminler her saat yayınlanmakta, sonraki 6 saate kadarki hava durumu bilgisini içermektedir. • KMA, halkın emniyeti ve sağlığı ile ilgili hava durumu hizmetlerini geliştirme çalışmaları kapsamında; astım indisi, soğuk indeksi, astım-akciğer hastalığı indisi, inme indeksi ve cilt hastalıkları indeksi geliştirilmiştir. KMA tıp ve istatistik uzmanlarının tavsiyeleri doğrultusunda bu indis ve indeksleri geliştirmeye devam etmektedir. KMA, altı büyük indis (ultraviyole indeksi, rahatsızlık indeksi, gıda zehirlenmesi indeksi, hissedilen sıcaklık, soğuk indeksi ve polen konsantrasyon indeksi) konusunda profesyonel açıklamalar içeren 6 yeni video hazırlayarak gündelik yaşamı ilgilendiren meteorolojik koşullar konusunda halkın anlayışını geliştirmiştir. • MeteoSwiss, havalimanlarında, kendi personeli tarafından geliştirilmiş olan SMART (System for Meteorological Automated Reporting) yazımını kullanarak otomatik olarak METAR’ları hazırlamaktadır. • Küresel radyasyon ve yüzey modeli ile uydu verisinden İsviçre üzerindeki her nokta için yüksek çözünürlüklü güneş radyasyonu verisi elde edilmektedir. Bu veriler elde edilirken yer gözlemleri ile topografya, kar ve bulut etkisi gibi parametreler de dikkate alınmaktadır. Küresel güneş haritası güneş enerjisi elde etme potansiyelini göstermekte olup 2016 yılına kadar bu haritanın her çatıyı mavi, yeşil, turuncu ve kırmızı renkte gösterecek biçimde geliştirilmesi planlanmaktadır. Araştırma Geliştirme çalışmaları kapsamında dünyaya liderlik edecek meteorolojik sensörlerin geliştirilmesi hedeflenmekte olup bu bağlamda “otomatik bulut gözlem sistemi” konusunda çalışılmaktadır. 2009 yılında, geliştirilen otomatik bulut gözlem sistemi yazılımı değerlendirilerek donanım boyut ve ağırlık olarak küçültülmüştür. 2011 yılında sistem bir gözlemevine kurulmuş, 2012 yılında ticari versiyonu geliştirilmiş ve bir hava gözlem istasyonuna kurulmuştur. 2010 yılında KMA tarafından ilk uluslararası patentli ağırlıklı ve drenajlı karma model yağış ölçüm sistemi üretilmiştir. Kore yarımadası için 1 km ve 333 metre çözünürlükte rüzgar kaynağı haritaları geliştirilmiştir. Bu haritalar enstitüler, üniversiteler, rüzgar enerjisi konusunda çalışan özel sektör firmalarına sunulmaktadır. Japonya Meteoroloji Servisi (JMA) • • 28 SAYI 30 / 2015 Genel Müdür tarafından kurulmuş olan Japonya Meteorolojik Ticaret Destekleme Merkezi, meteoroloji ile ilgili faaliyet gösteren özel sektör firmalarıyla diyaloğu artırmak ve karşılıklı fayda anlayışıyla ortaklıklar geliştirmek üzere kurulmuştur. Özel sektör tarafından hava tahmin bilgilerinin hazırlanarak sunulması için JMA Genel Müdürünün izni ve Genel Müdür tarafından onaylanmış Sertifikalı Hava Tahmincilerinin çalıştırılması gerekmektedir, Toplam 4 yıl eğitim sağlayan, yılda ortalama 60 mezun veren Meteoroloji Koleji JMA’nın teknik kapasitesini artırmak amacıyla hizmet vermektedir. İsviçre Meteoroloji Servisi (MeteoSwiss) • 1961 yılından günümüze kadarki her gün için sıcaklık, yağış ve güneşlenme süresi verisi 13.000 grid noktası için mevcuttur. • İsviçre halkının %20’sini etkileyen polen alerjisine yönelik polen verisi ve tahminleri üretilmektedir. Sonuç Okuyuculara sadece genel bir perspektif sunmak amacıyla derlenmiş olan bu bilgiler ışığında, dünyada önde gelen meteoroloji servislerinin genel olarak benzer özellikler taşıdıkları görülmektedir. Bu servislerde dikkat çeken konular; meteorolojik gözlemlerin daha çok özel parametrelerin ölçülmesi şeklinde tasarlanmış sistemlerle yapıldığı (sadece yağış ölçen, sadece sıcaklık ve nem ölçen vs.), araştırma ve geliştirme faaliyetlerine, yeni meteorolojik ürünlerin geliştirilmesine yoğunlaşıldığı, halk sağlığı ile ilgili olan bazı parametreler için (polen alerjisi gibi) yeni ürünler geliştirildiği, “miktar ve olasılık” gibi daha detaylı bilgilerin meteorolojik tahminlere dahil edilme eğilimi ve otomatik olarak rapor hazırlayan (otomatik METAR gibi) sistemlerin kullanılmaya başlanmasıdır. Burada sadece özetine yer verilmiş olan bilgilerin tamamını içeren rapor taslağı, [email protected] adresine talebin iletilmesi halinde isteyen üyelerimize e-posta ile gönderilecektir. Çetin KARAHAN İç Denetçi Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Köklerimizi Gövdemizden Ayırdılar… Mustafa Kemal KILIÇ, 13 Eylül 1964 yılında Ankara Nallıhan’da doğdu, 1982 Meteoroloji Teknik Lisesi ve Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Mezunu, Merzifon ve Akıncı Meydan Meteoroloji Müdürlüklerinde Görev Yaptı. 1991 – 2009 tarihleri arasında okulumuzda Tarih dersi başta olmak üzere birçok derse girdi. Şimdi Altındağ Esenevler Anadolu Lisesinde Tarih Öğretmeni… Köyden ve Kırsaldan Kurtuluş… Hocamıza ‘‘Meteoroloji Meslek Lisesi ile ilk tanışmanız nasıl oldu?’’ diye sorduğumuzda; Devlet Parasız Yatılı okullarının devletin bir vizyonu olarak ortaya çıktığını ve özellikle Anadolu köylerinde ve kırsalda yaşayan bizim kuşağımız için şehre gelmenin ve iyi eğitim almanın en kısa ve en kolay yolu olduğunu söyledi. Öğrencilik hayatında hep başarılı bir öğrenci olduğundan, Meteoroloji meslek lisesine 1978 yılında kurumun açtığı sınavda sondan birinci olarak girdiğinden ve okul ile ilgili bilgileri ise kendisinden önce bu okulda okuyan ağabeylerinden aldığını söyledi. Son olarak “eğer bu okula girmeseydim köyümde maden ocaklarında işçi olurdum herhalde” şeklinde düşüncesini eklemeden geçmedi. Benim öğrencilik hayatım, benim öğrencilerimin hayatıdır. Uzaydan gelmedik hiçbirimiz, köyden ve kırsaldan geldik. Yatılı okula kim çocuğunu verir, zengin bir ailenin çocuğu olsam zaten kolejlerde okurdum. Ailemiz bizi çabuk ayaklarımızın üzerinde duralım diye verdi yatılı okula. Biz de 17 yaşında kaza-i rüşt kararıyla başladık ayaklarımız üzerinde dimdik durmaya. Okulla ilgili öğrencilik yıllarımda özellikle Şinasi ÇELENK hocamızla ilgili çok güzel anılarım oldu. “Yan sınıfa geçip vurduğum şaplağın sesini duydunuz mu? demesi” unutamadığım anılardan bir tanesidir. İlk Yaş Günüm… Belki karma bir okul olmadığımız için, sosyalliğimiz, özgüvenimiz ve karşı cinse olan ilişkilerimiz hep sınırlıydı. Eşimize çiçeği çantanın içinde götürürdük. Dil tarih ve coğrafya fakültesinde okurken 1985 yılında bir kız arkadaşım bana çiçek vermişti, çok şaşırmıştım, bana âşık sanmıştım fakat kız benim doğum günümü öğrenmiş ve bana çiçek almıştı. İlk doğum günümü kutlayan kişiydi. İmparator… Okulda öğretmenliğe başladığım ilk yıllarda lakap olarak sağanak dediler. İlk başta anlamamıştım neden sağanak diyorlar diye. Sonradan derslerde çok fazla konuştuğum için ön sıradaki arkadaşlar ağzımdan çıkan damlalardan nasipleniyormuş. Bu lakabın üzerimde kalmasını hiç istemedim, hiç kızmadım, tepki göstermedim, olmamış, uymamış dedim unuttular. Futbol oynarken çok sert oynadığım için “Beton” demeye başladılar. Bu da çok hoşuma gitmemişti, başka yanlış yerlere çekilebilirdi. Bu lakaptan da çabuk kurtulmuştum. Çok fazla kızmayınca, tepki vermeyince öğrenci başka isimler arıyordu. Son zamanlarda okul takımını maçlara götürmeye başlamıştım. O zamanlar Fatih TERİM’e ‘‘İmparator’’ diye sesleniyordu tüm Türkiye, bana da imparator demeye başlamıştı öğren29 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ cilerim, bu hoşuma gitmişti, gülümsemiştim. Artık lakabım “İMPARATORDU”. Öğretmenliğin en önemli özelliklerinden biri duygusallıktır. Öğrenciyi bir ağaç gibi düşünün. Suyunu gübresini veriyor yetiştiriyorsunuz, bu ağaçtan elde ettiğiniz tek kazanım onların meyveleri değil sadece açtıkları çiçeklerin kokusu onların başarısı beni çok mutlu ediyor. Hepsine Helâl Olsun… Sonradan öğrendiğim bir kopya olayı beni çok etkilemişti. 1994 mezunlarından bir öğrencimiz matematik dersinden sınıfta kalacak, son şansı Yusuf AKAR hocamızın yapacağı sözlü mülakât. O zamanlar telsiz, alıcı ve verici sistemleri herkes tarafından pek bilinmiyor. Düzeneği kurmuşlar, kulaklığı takıp çok güzel bir şekilde kamufle etmişler, arkadaş tahtada Yusuf Hocanın sorusunu çözüyor tabi. Arkada sınıfın çalışkan öğrencileri hattın diğer ucunda, sorunun yarısına gelince şantaj başlıyor, sorunun tamamı için pide isteniyor ve tahtada şekilden şekle giren arkadaş bu isteği kabul ediyor ve sınıfı geçiyor. Bununla ilgili düşüncem ise “ helâl olsun hepsine yaratıcı beyin budur işte” dedim. Köklerimizi Gövdemizden Ayırdılar… Okul mezunları bu kurumun can damarlarıdır. Kurumu bir çınar ağacı olarak düşünürsek, bu çınar besleyen okulu kapatarak ağacın köklerini gövdesinden ayırdılar. Meteoroloji Meslek Lisesi yaşasa idi ve biz bu okulu biraz daha dinamik yapsaydık, eğitici kadrolarımızı revize etseydik, (Ben de revize edilebilirdim bu da ayrı bir konu) ve memuriyet hakkını KPSS ile bile olsa devam ettirebilseydik, Türkiye çapında en zeki yüzde 10’luk öğrenci potansiyelini okulumuza çekebilirdik. 6 yıl oldu okul kapanalı. Kapanma aşamasında beni en çok üzen olaylardan biri köyünden çıkıp gelmiş, bu okuldan mezun olmuş, burada büyümüş, bu okuldan ekmek yemiş, misyon - vizyon sahibi içimizden çıkan arkadaşların kapanma sürecinde söz söylemiş olmalarıydı. Bu arkadaşlar en azından boynunu büküp susabilirlerdi. Hani onların misyon ve vizyonları iki yıllık meslek yüksek okul kuracaklardı, hani nerde hayalleri ne oldu kurum şuanda sadece meteoroloji mühendisliğine bağlı kaldı. Başka bir okul da yok, bakın şimdi işe başlayamayan 12 mezunumuza dört elle sarılıyor, yarın ne olacak bilinmiyor. Bu kapanma sürecinde okulun binası üzerine tartışma çıkmıştı, bir kurumu bir bina mı yoksa insana yapılan eğitim mi yüceltir. Bir bina yüzünden okulumuzu kapattık. Sonuçta insanlar gider kurumlar baki kalır. Biz 30 SAYI 30 / 2015 kurumumuzu yükseltip baki tutacağımıza küçük hedefler peşinden koştuk ve bu sebeple okulu kapattık. Ben bu okulun gerekli olduğunu düşünüyorum. Okul kesinlikle bizim bünyemizde olmalıydı. Bu okula ihtiyaç var, umut ederim ki tekrar açılır veya umut ederim en azından iki yıllık meslek yüksekokul olarak açılır. Bizim okul mezunlarımız bu ülkenin dört bir köşesinde hiç düşünmeden her görevi yaptı. Yeri geldi tuvaleti temizledi, yeri geldi bahçede ot yoldu, yeri geldi masasını temizledi, yeri geldi badana boya yaptı, çünkü biz okuldan aldığımız terbiye ile kurumumuzu bir vatan gibi, bir yurt gibi gördük ve hiç gocunmadık bu işleri yaparken. Yüreğimiz Burada Kaldı… Okuldan ayrılalı 6 yıl oldu, iki okul değiştirdim. Hiçbir zaman bu okullara tam anlamıyla benim okulum diyemedim. Yüreğim burada, bu okulda kaldı. Ziyaretlerimde halen eski okul binasına giremiyorum, bırakın o tahtalar yerdeki siyah mozaik öyle kalsın. Keşke bu yeni bina okul olduğu zaman yapılsaydı, pırıl pırıl olsaydı kötü mü olurdu? 13 YAŞINDAKİ BİR KIZIN BABASININ YILLARDIR ÇALIŞTIĞI METEOROLOJİ İSTASYONUNUN KAPANACAĞINDAN DOLAYI HAYKIRIŞI Çok Duygulandım… Cansu ARSLANSARI Derneğimizin düzenlediği iftar yemeğine gelmeden önceki gece almanağı okudum ve öğrencilik yıllarıma, taşradaki çalışmama ve 19 yıllık okuldaki öğretmenlik günlerime geriye gittim. Mezun ettiğimiz gençleri hatırladım çok duygulandım. Ayrıca 24 Kasım Öğretmenler Gününde yapmış olduğunuz ziyaretten çok memnun kaldım. Hatırlanmak çok güzel, keşke daha çok bir araya gelebilsek. Dernek bu tür birlikteliklere önderlik etse ve derneğe yük olmadan herkes kendi imkânlarını kullanarak yılda en az bir kere bir araya gelebilsek ne güzel olurdu. Kapılarımız Hep Açık… Türkiye’nin neresine gidersem gidiyim ilk sorduğum şey; “Meteoroloji neresi?” oluyor. Sonuçta Meteorolojinin adının geçtiği her yerde büyük ağabeylerimiz, alt devrelerimiz veya öğrencilerimizin bulunduğunu bilmek, onlarla sohbet etmek ve bu kişilerin kapılarının bana her zaman açık olduğunu söylemesi beni çok mutlu ediyor. Öğrencilerimi özledim. Onlara bir şeyler verebildiysem ne mutlu bana. Takdir tabiki onların. Sosyal medyayı çok etkin kullanmıyorum ama telefonum ve kapım onlara devamlı açık. Buradan sizin aracılığınızla ağabeylerime, devrelerime, alt devrelerime, meslektaşlarıma ve çok değerli öğrencilerime sonsuz selamlarımı gönderiyorum, iyi ki varsınız. İnsanın emek verdiği, düzenlediği, değiştirdiği, yenilediği bir yerden ayrılması ne kadar da zormuş... Çok üzüldüm. Oysa ben kendimi bildim bileli babam orada çalışıyordu. Evden daha düzenliydi babamın iş yeri. Babamın çok emeği var orada. Güller mi ekmedi, çimler mi, binayı yeniden mi yaptırmadı, yolara taş mı döşetmedi, gerektiğinde portakalları kendi mi sulamadı? O küçücük portakal ağaçlarından kasalarca portakal, limon çıkardı.. Organik, katkısız, ilâçsız, sadece su ve sevgi ile... Ben bilirim oranın ne denli güzel olduğunu... Kayısı, erik, nar, zeytin ağaçları da vardı... Kocamandı bahçesi… O rasathaneye girip kurcalamadık eşya bırakmamıştım... Pişmanda değilim doğrusu, kırdığım eşyalar olsa bile... Gülleri kestim, suladım, eski daktiloyla yazılar yazdım.. Bilgisayardan resimler çıkardım... Sevdiğim kalemleri, dosyaları, not defterlerini çarptım... Daha nice güzel anılar yaşadım her köşesinde Meteorolojinin... Tamam, tayinimizin çıkacağını biliyordum ve seve seve kabul etmiştim ve meteorolojinin başkalarına emanet olup, ona iyi bakacaklarına inanmıştım. Peki ya Meteoroloji’nin kapatılması neden? Yazık çok yazık! Hiç gelip de görmüşler mi babamın emek emek her köşesini özene bezene çiçeklerle, ağaçlarla donattığı bahçesini, girmişler mi her tarafı neşe kokan binamıza? Ne hakla yapıyorlar bunu? Nedir bu alelacele verilen kararlar? Neden kapatılma gereği duyuluyor bu güzelim daireler? Ne hakla insanların emeklerine saygısızlık yapılıyor? Bütün Klimaları kapattınız, şimdi sıra Meteorolojide mi? Yazık çok yazık... Ben bilirim, ben görürüm babamın yaşadığı üzüntüyü, ne sıkıntılarla sabaha kadar uyuyamadığını... Ben hissettim geçen gün tekrar, belki de son defa girdiğim o bahçedeki hüznü… Rengârenk güller neden solmuştu ki, neden ağlıyordu ağaçlar, kuşlar bile ötmüyordu, yerler buz tutmuştu… Yan taraftaki marangozdan bile ses gelmiyordu… Babamın orası için daha nice plânları vardı da artık gerçekleştiremeyecek olduğu… Sessizce ağladım o gece, çok üzüldüm çok! Yazık, çok yazık! 24.01.2012 31 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 METLİS-DER İftar Yemeği Meteoroloji Havuzlu Bahçede Gerçekleşti METLİS-DER İftar Yemeği Meteoroloji Havuzlu Bahçede Gerçekleşti Meteoroloji Meslek Lisesi Mezunları Derneği’nin her yıl düzenlediği iftar yemeği; Meteoroloji Genel Müdürü Sayın İsmail GÜNEŞ, Genel Müdür Yardımcıları Sayın Ali KARATAŞ ve Dr. Mustafa YILDIRIM, Daire Başkanlarımız, Müşavirlerimiz, Meteoroloji Meslek Lisesinde görev yapan eski öğretmenlerimiz, Meteoroloji çalışanları, kurum emeklileri, farklı kurumlarda çalışan okul mezunlarımız ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımlarıyla 18 Temmuz 2014 Cuma Meteoroloji Genel Müdürlüğü Havuzlu Bahçe gerçekleştirildi. İftar yemeğinin ardından konuşan Meteoroloji Genel Müdürü Sayın İsmail GÜNEŞ ‘‘Meteoroloji Lisesi Mezunları ve Meteoroloji çalışanları ile birlikte olmaktan mutluluk duyuyorum, İftar proğramına genel müdür olarak değil bir okul mezunu olarak katılıyorum, Meteoroloji kurumuna emek vermiş herkese de teşekkür ediyorum” dedi. Konuşmasında okula geliş hikâyesini anlatan genel müdürümüz, okul mezunlarının önemine değinerek, okul kapandıktan sonra hiç olmadığı kadar personel ihtiyaçlarının olduğunu, inşallah bu okuldan mezun olup da açıkta kalan 32 hiç kimsenin olmaması için girişimlerde bulunduklarını belirtti. Metlis-Der yeni yönetim kurulunu tebrik ederek sözlerini tamamladı. Metlis-Der Başkanı Sayın Fatih DAĞLI da yaptığı konuşmada; Metlis-Der olarak göreve geldiğimiz günden bu yana, gerek genel müdürlüğümüzle gerek sendikalarımızla olumlu görüşmeler yaptık. Sendika başkanlarımızın ve kurum temsilcilerinin göstermiş oldukları ilgi ve alâkadan dolayı hepsine tek tek teşekkür ediyoruz. Bundan sonraki süreçte birlik ve beraberlik içinde haklı mücadelemize devam etmek için ilgili tüm kurum, kuruluş ve sivil toplum kuruluşları arasında köprü görevi yapacağımızı herkesin bilmesini istiyoruz. MGM bizim için ne kadar kıymetli ise bizde MGM ve bu ülke için o kadar kıymetliyiz kimsenin en ufak bir kuşkusu olmasın. Bizler 2009 yılında bitmedik, en az 40 yıl daha buradayız. İftarda olan bu birlikteliğimizin her alanda devam etmesi en büyük arzumuzdur. Bu vesileyle Ramazan ayınızı, yaklaşan kadir gecenizi ve bayramınızı kutluyor hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.” diyerek sözlerini tamamladı. 33 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 Öğretmenler Günü Ziyaretleri 2009 yılında Anadolu Meteoroloji Meslek Lisesi’nin kapatılmasıyla farklı okullarda göreve başlayan ve ömrünü eğitime adamış, çok kıymetli öğretmenlerimizden; Gazi Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salim KOCA, Esenevler Anadolu Lisesi Tarih Öğretmeni Mustafa Kemal KILIÇ, Toki Göksu İlköğretim Okulu Beden Eğitimi Öğretmeni Erdoğan ERKUŞ, Türk Telekom Meslek ve Teknik Anadolu Lisesi Biyoloji Öğretmeni Gülbahar OĞUZ, Ulviye Fenmen Ortaokulu Matematik Öğretmeni Yusuf AKAR ve Kurtuluş Anadolu Lisesi İngilizce Öğretmeni Tacettin YILMAZ’ı çalıştıkları okullarında ve emekli olan Yılmaz DURAK ile Nilgün CÜNEDİOĞLU’nu evlerinde ziyaret ettik. 34 35 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 MEGAJİST DURUMU ! SİNOPTİK BİR AŞK MASALI VE MEGATEKLERİN SON WMO (Word Mega Ordusu) Standartlarına ulaşmak için gerekli tüm işlemler tamamlandı. (mı)? Megajist ve Megatek olmak için gerekli askeri ve bilimsel eğitimler verildi. (mi) ? WMO’nun tam istediği gibi ve zamanında çalışmalar sonuçlandırıldı. (mı) ? Konvektif yağışlar düştü üzerime 26-45 enlemlerinde Basınca baktım; sen varsın orda Albedo gördüm troposferinde Stefan-Boltzman kanununa göre 800mb yükseklerinde Konu ile ilgili halk bilgilendirildi. (mi) ? Haydi Hayırlısı… Rüyete baktım; sen varsın orda Lapse-rayte baktım; sen varsın orda KAR YERİNE PAMUK MU YAĞDI? Buharlaşma, toprak üstü derken Sen hiç süblimasyon gördün mü? HAVACILIK ÇIKTI! Havada yoğunlaşmayı beklerken İki parça müslinle çorap ördün mü? Parkın kapısını depiklerken Radyasyon, sıcaklık nedir bildin mi? Kuzeye baktım; sen varsın orda Partiküle baktım; sen varsın orda Haber Merkezimize Ulaşan Son 3 Yılın Son Dakika Haberlerine göre Halkımıza Havadan Para Atılacakmış. Halkımız bu haberle sevince boğuldu. Uzmanlar boğulmalara karşı tedbirli ve dikkatli olunması yönünde açıklamalar yaptı. Yaşadık Ulan. Yoksa Ölecek miyiz Doktor? Ölçtüm sıcaklığı termografınan Son altocumulus geçti depemden Bakıverdim güneşe helyografınan Termograf kaldı rasatçı dedemden Aha geldim sana higrografınan Buharlaşma havuzunda yüzeyim derken Kılına baktım; sen varsın orda Suyuna baktım; sen varsın orda HERKESE ARAZİ TAZMİNATI VERİLECEK! Duydunuz mu? MGM’ de herkese arazi tazminatı verilecekmiş! Siz de arazi olun size de verilsin. Haydi, Herkes Araziye… TOKİ’DEN DEV ADIM! Hidrojen, helyum bir de oksijen Cıva, ıskala, menüsküs derken Dün tropopozda gezerken Ozona baktım; sen varsın orda Ömer Faruk YILDIZ - 2001 Terkedilmiş ve Oturulmayanları Kullanma İşletmesi (TOKİ) MGM halkına ucuz ev satacakmış! Bunun için yapmanız gereken MGM’nin merkezinin kaydırılması ya da kiraya çıkmak için biraz çaba göstermek. Çok ucuz değil mi? Güle Güle Oturun… Bazı yetki(siz)lilerin yaptığı açıklamalara itibar eden halkımız kötü hava şartlarının başlama saati ile ilgili MGM’ye suçlamalarda bulunmuş, ‘‘kar yerine pamuk yağdı’’ esprileri yapılmış, hatta bazen hakaretler havada uçuşmuştur. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar ve haber merkezimize ulaşan bilgilerin incelenmesi sonucu olayın, sinema ve tiyatronun önde gelen isimlerinin bir şakası olduğu anlaşılmış ve konunun yargıya taşınmasına gerek olmadığı kararına varılmıştır. Şakaymış bee… MGM TEKNOLOJİYE DOYMUYOR MGM’nin tamamını ultra teknolojilerle süsledik. Son ihale ile alınan Otomatik Yöneticiler (OY) ile artık oturduğumuz yerden yüzlerce kilometre ötedeki sorunları çözmeye başladık. Müşteri Odaklı Olunca Böyle Oluyo… Bu son haberden sonra veda vaktimiz de geldi. Yeni platformlarda tekrar buluşmak ümidi ile Mega Geyik Merkezimiz adına, MGM Ahalisine Selam ve Saygılar Efendim, Hoşçakalın… Geyiklerimize geyik katmak isterseniz, dilediğiniz zaman bize yazın Haber Merkezimizde değerlendirelim. Eleştiri ve tebrikler de aynı adresten itina ile kabul edilir. Adres: [email protected] GEYİK YAPIM 2015 36 37 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ SAYI 30 / 2015 İL TEMSİLCİLERİMİZ Saygıdeğer Metlis-Der üyeleri; Birlik, beraberlik ve dayanışma amacıyla, Metlis-Der il temsilcileri belirlenmiştir. İl temsilcileri sayesinde, çalışma alanlarındaki üzüntüleri, sevinçleri, sıkıntıları ve paylaşımlarını diğer üyelere ulaştırmış olacaktır. Ayrıca Metlis-Der üyelerinin bulundukları istasyon, meydan ve bölge sorunlarını sivil toplum kuruluşu olarak karar verici mercilere iletmekte arayüz olacaktır. Saygılarımızla. ADANA ADIYAMAN AFYON AĞRI AMASYA ANKARA ANTALYA ARTVİN AYDIN BALIKESİR BİLECİK BİNGÖL BİTLİS BOLU BURDUR BURSA ÇANAKKALE ÇANKIRI ÇORUM DENİZLİ DİYARBAKIR EDİRNE ELAZIĞ ERZİNCAN ERZURUM ESKİŞEHİR GAZİANTEP GİRESUN GÜMÜŞHANE HAKKARİ HATAY ISPARTA MERSİN İSTANBUL İZMİR KARS KASTAMONU KAYSERİ KIRLARELİ KIRŞEHİR KOCAELİ CEYHUN BURAK DOĞAN MUSTAFA TORUN AHMET NAL SONER PALAK SONER KORU RESUL COŞKUN HALİL ASLAN ADNAN ALPARSLAN ABDURRAHMAN BİNBİR MAHMUT ÖZGÜRDEN ERSİN YILDIRIM ÖMER FARUK YILDIZ SADİ HEDEF MEMİŞ SAĞLAM HÜSEYİN İLHAN MUSTAFA YILDIZ MESUT MENTEŞ MUSTAFA BELLEK OĞUZ ALİ AVCI YUSUF ALTUNÇ ÜMİT KARTAL ÇETİN ÜLKÜ YAVUZ KAYNAR ORKUN ERKUŞ FURKAN YERDURMAZ ÖNER KABADAYI UĞUR DOĞAN AHMET ASLAN İLHAMİ GÜLEÇ KAAN ULUKAN OYTUN GÜL CANER GÜLLÜ KADİR UZUN MUSTAFA İNCE MESUT TEKİN UĞUR ERDEMİR KONYA KÜTAHYA MALATYA MANİSA KAHRAMANMARAŞ MARDİN MUĞLA MUŞ NEVŞEHİR NİĞDE ORDU RİZE SAKARYA SAMSUN SİİRT SİNOP SİVAS TEKİRDAĞ TOKAT TRABZON TUNCELİ ŞANLIURFA UŞAK VAN VAN YOZĞAT ZONGULDAK AKSARAY BAYBURT KARAMAN KIRIKKALE BATMAN ŞIRNAK BARTIN ARDAHAN IĞDIR YALOVA KARABÜK KİLİS OSMANİYE HASAN CEVHER ÇAĞLAR ÖZKAN SİNAN DURMAZ MUHAMMED ÖĞÜLMÜŞ MUSTAFA AKINCI GÖKÇEN BAŞARAN MURAT DİLLİ MUZAFFER SONKAYA NURULLAH KÖSE MÜMİN TURAN ONUR ANKARALI HAYDAR BACANLI ARİF KILIÇAY DAVUT ŞİMŞEK METEHAN BÜYÜKKAYA MEZUNUMUZ YOK OSMAN ONUR ÇINAR MUSA IŞIKLI BURAK GÖKTÜRK GÜRKAN MEHMET ALİ ERCAN TAYYAR ŞAHİN MURAT BAYRAKTUTAN ÖMER FARUK GÜLTEKİN SERKAN YILDIRIM ŞABAN YEŞİLYURT ŞABAN GAYRETLİ SÜLEYMAN YILMAZ ERKAN YAMAN ZEKERİYYA DOMAÇ AHMET BUDAK NURİ TUNÇ BURAK BARETEN Boş kalan illerimize temsilci olmak isteyen mezunlarımız Fatih Dağlı (0505 255 10 47) ve Murat Ayvazoğlu (0506 509 38 62) ile irtibata geçmelerini rica ederiz. 38 METEOROLOJİDE KADRO DURUMU Çok kıymetli ağabeylerim, Saygıdeğer Meteoroloji Meslek Lisesi Camiası, Uzun bir aradan sonra özlemle beklediğimiz LODOS dergisini yeniden canlandıran METLİS – DER yönetim kuruluna çok teşekkür eder ve çorbada bizimde bir katkımız olsun diyerek sizlerin de ilgisini çekeceğini düşündüğüm “Meteorolojide Kadro Durumu” konulu yazıyı hazırladım. Nitelikli İnsan Kaynakları Konusunda Yaşanabilecek Problemler Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM), meteoroloji eğitimi almış teknik personel ihtiyacı iki kaynaktan sağlanmaktadır. Bunlar; en son mezunlarını 2009 yılında veren Anadolu Meteoroloji Meslek Lisesi (AMML) ile İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği bölümüdür. AMML’nin kapatılmasından sonra personel temini konusunda İTÜ Meteoroloji Mühendisliği bölümü tek kaynak durumundadır. İTÜ Meteoroloji Mühendisliği bölümü dışında, Samsun 19 Mayıs, İstanbul Medeniyet, Erzincan Üniversitesi gibi yüksek öğretim kuruluşlarınca meteoroloji mühendisliği/bölümü açma çalışmaları olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, henüz mezun verme durumunda olan yeni Meteoroloji Mühendisliği Bölümü bulunmamaktadır. Daha önce Pamukkale Üniversitesi’nde benzer bir girişim yapılmış ancak sonuçsuz kalmıştır. Akademik personel sıkıntısının meteoroloji mühendisliği bölümlerinin devam ettirilememesindeki en önemli sebeplerden biri olduğu düşünülmektedir. Mevcut Durumun Tespiti Kurumumuzda 2015 yılı itibariyle toplam 3011 personel görev yapmaktadır. Bu personelin 1123’ü Meteoroloji Meslek/ Teknik Lisesi,156 ‘sı İTÜ Meteoroloji Mühendisliği bölümü mezunudur. 23 kişi ise her iki okuldan mezun olmuştur. Buna göre; Kurumumuzda, meteoroloji alanında örgün eğitim almış toplam 1302 personel bulunmaktadır. En son yapılan çalışmalara göre (2014 yılı faaliyet raporu) Kurumumuz personeli yaş ortalamasının 42 olduğu ve giderek yaşlandığı görülmektedir. Buna göre ilerleyen yıllarda sadece emeklilik nedeniyle ayrılacak personel sayısının hızlı bir biçimde artacağı öngörülmektedir. Emeklilik yaşının yükselmesi nedeniyle, başta meydanlar olmak üzere meteorolojik hizmetlerin verildiği birimlerde nöbet sistemiyle çalışıldığından ileri yaşlardaki personelin nöbet sisteminde çalışmasının zor olacağı öngörülmektedir. 39 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ Bu değerlendirme göz önüne alınarak, 2015-2020 döneminde, örgün meteoroloji eğitimi almış, en az 300 personelin emeklilik başta olmak üzere diğer nedenlerle Kurumumuzdan ayrılabileceği öngörülmektedir. Uzun dönemde kurumun kalifiye eleman sıkıntısı yaşama riski olduğunu göstermektedir. Hâlihazırda İhtiyaç Duyulan Personel Havaalanı Meteoroloji Müdürlükleri: 2014 yılı Şubat ayı itibariyle faal olan 70 havaalanında teknik personel ve müdür olmak üzere örgün meteoroloji eğitimi almış ortalama 70 personel eksiği vardır. 20122015 döneminde açılması düşünülen 4 yeni havaalanı için gerekli personel ihtiyacı bu rakama dâhil değildir. Ancak, hava alanlarında hizmet veren personele sadece norm olarak bakmak eksik bir yaklaşım olacaktır. Norm içerisinde gözüken personelin nitelik olarak da eksiklikleri olduğu bilinmekte ve buna yönelik eğitim faaliyetleri yürütülmektedir. Ayrıca ülkemizde sivil havacılık faaliyetleri artarak devam etmekte, meteorolojik hizmet ve ürün çeşitliliğine olan ihtiyaç sürekli artmaktadır. Bölgesel Tahmin ve Uyarı Merkezleri (BTUM): Mevzuat, iletişim, teknik altyapı, koordinasyon vb. konularda bazı sorunlar yaşanmasına rağmen, en temel sorunun “tecrübeli hava tahmincisi” ihtiyacı olduğu ortaya çıkmıştır. Bölge Müdürlükleri sorumluluk alanında tahmin yapan personel sadece havaalanı meteoroloji müdürlüklerinde çalışmaktadır. BTUM’ları faaliyete geçirmek için meydanlarda çalışan tahminci personelin bölge müdürlüğü merkezine çekilmesi, meydanlarda verilen hizmetlerde zaafa yol açacak, başka problemlerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bu nedenle, 15 BTUM için, 4 lü ekip sisteminde, her ekipte 3 tahminci personel olmak üzere toplam 15*4*3 = 180 nöbetçi tahminci personel ve 15 gündüzcü BTUM teknik şef olmak üzere, toplamda asgari 195 örgün meteoroloji eğitimi almış tahminci personele ihtiyaç olduğu değerlendirilmektedir. Bu havaalanlarının plânlanmaktadır. sınıfları henüz belli olmadığı için tam olarak personel ihtiyacı tespit edilememektedir. Bununla birlikte son zamanlarda açılan meydanların C Sınıfı olarak açıldığı göz önüne alındığında her meydanda 4 kişi olmak üzere asgari 16 yeni personel ihtiyacı vardır. Ancak yeni meydanların A3 Sınıfı açılması durumunda 64, B Sınıfı açılması durumunda ise 22 personele ihtiyaç olacaktır. Hâlen faal olan 70 meydanın sadece 30 tanesi A Sınıfı meydan olup kendi TAF’ını hazırlamaktadır. Ancak altyapı/ personel eksikliğinden dolayı geriye kalan 40 meydanın TAF ları ise ilgili A Sınıfı meydanlar tarafından yapılmaktadır. Sivil havacılık sektöründeki gelişmeler ve havacılık sektöründen gelen talepler göz önüne alındığında her meydanın kendi TAF’ını yazması uygun olacağı düşüncesiyle; tüm B ve C sınıfı meydanlarının A3 sınıfı olması gerekmekte ve minimum 280 personele daha ihtiyaç olmaktadır. Sinoptik İstasyonlar: Şu anda meydanlar bünyesinde görev yapanlar hariç 90 civarında sinoptik istasyon bulunmaktadır. Gelecekteki sinoptik istasyon sayısı konusunda bir öngörü olmamakla birlikte emeklilik, istifa vs. gibi nedenlerden personel sayısındaki azalmalar göz önünde bulundurulmalıdır. Rawinsonde: Bugün 8 Rawinsonde istasyonunda yüksek atmosfer gözlemleri yapılmaktadır. 2020 yılına kadar bu sayının 15’e çıkarılması plânlanmaktadır. Bu planlama kapsamında yaklaşık 60 yeni teknik personele ihtiyaç olacağı değerlendirilmektedir. Hâlihazırda 272 personele ihtiyaç vardır. 2013-2020 yılları 795 personele ihtiyaç değerlendirilmektedir. arasında olacağı Uzun vade de oluşması beklenen bu personel açığı ile ilgili raporlar sivil toplum kuruluşları ve üst yöneticilerimiz tarafından değerlendirilmektedir. Ancak en kısa zamanda somut bir adımın atılması gerekliliği görülmektedir. Yeni Açılacak Meydanlar: Sevgi, Saygı ve Muhabbetle 2012-2015 döneminde 4 yeni havalananın (Hakkâri/Yüksekova, OR-Gİ, Çukurova, İstanbul 3. Havalimanı) açılması Ömür DEMİRGÜNEŞ 40 SAYI 30 / 2015 KARE BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Soldan Sağa 1- Saygılı, görgülü, kibar, beyefendi. 2- Bir sanatçının meydana getirdiği ürün. – Anadolu Ajansı – Duman lekesi 3- Satrançta, oyunun sona ermesi. – Bir zaman birimi. – İnsansız Hava Aracı (kısaltma) 4- İridyum’un simgesi (küçük harf) – Beddua, intizar – Anadolu’da büyükbaş hayvanlara verilen ad. 5- Özellikle divan edebiyatında sıkça rastladığımız, Dudak anlamına gelen Farsça kökenli kelime. – Farelerden bulaşan bir salgın hastalık taşıdığı için, insanların kendisinden kaçtığı kişi. 6- Ivır zıvır eşyalar anlamında. 7- Bir bayan adı. – Boru sesi. 8- Eski dilde son bahar. – Belirsizlik, kargaşa. 9- Birim - Hastalıkları iyileştirmek, hafifletmek veya önlemek amacıyla başvurulan teknik ve bilimsel çalışmaların tümü, tababet. 10- Maksat, amaç. - Tersi, geride bırakılan belirti. Yukarıdan Aşağıya 1- Geçtiğimiz aylarda kaybettiğimiz, eski bir TSK mensubu olan emekli genel müdürümüz. 2- Hürriyetten yoksun kalmak. – Tanınmışlık, nam, şan 3- Flu olmayan – Bir akaryakıt ürünü 4- Türkiye Cumhuriyeti plaka kodu. – Tersi, eski dilde su. – Boru sesi 5- Tersi, uyarı ikaz işaretleri bulunan sac pano – Hitap, ünlenme sesi. 6- Kısaltma, Yererl Alan Ağı. – Tersi, dört eşit kenardan oluşan ve komşu kenarları birbirine doksan derece olan geometrik şekil. 7- Eski dilde su.- Yapı, inşaat 8- Dolaylı anlatım. – Yeşillik 9- “Sızlasa da gönüller düşenlerin yasından Koşar adım gitmeli onların arkasından. Kahramanlık; içerek acı ölüm tasından İleriye atılmak ve sonra dönmemektir. “ mısralarıyla ünlü, 1905 te İstanbul’da doğup 1975 yılında yine İstanbul’da hayata gözlerini kapayan, ünlü şair, yazar, fikir adamı ve tarihçimiz. 10- Haftanın bir günü. – Bir çemberin çevresinin o çemberin çapına oranı ile bulunan matematik sabiti. 41 METEOROLOJİ MESLEK LİSESİ MEZUNLARI DERNEĞİ 42 Uludağ / BURSA
