Mutlu çocuk sahibi olmanın sırları

Mutlu çocuk sahibi
olmanın sırları
Adım Adım’ın hediyesidir, çoğaltılıp satılamaz.
Mutluluk nedir?
Mutluluk, algılanması çok kolay, ancak kelimelerle ifade edilebilmesi çok
zor olan bir kavramdır. Mutluluk, tatmin olmanın yanı sıra, başarılı olmaktan
dolayı duyulan hoşnutluğun, ya da yaşamdaki sosyal düzeyde elde edilen bir
gelişmeden alınan duygusal hoşnutluğu da içerir. Ancak bir çocuk için bunun
anlamı ne olabilir ki?
Çocuklar ortamlarının faal katılımcılarıdır ve doğal
Bu araştırmada görülmektedir ki; mutlu insanlar,
olarak bilgi için de can atarlar. Araştırmaya bayılır,
ilişkilerinde ve işlerinde daha başarılı olabilmekte-
dünyayı anlayabilmek için bir sürü soru sorarlar.
dirler. Dolayısıyla, daha iyi bir ruh sağlığına sahip
Çocuklar pasif alıcılar olmadıklarından, öğrenmede
olmakta ve daha uzun yaşamaktadırlar. Çocuklar
önder konuma geçmelerine izin verilmesi gerekir.
için ilk yıllardan itibaren mutlu bir yaşam sağlamak,
İşin üzücü tarafı, dünyadaki milyonlarca çocuk, göz
sadece öğrenmeleri için gerekli olmakla kalmayıp,
ardı edilmiş gereksinimleri nedeniyle, ilk yıllarında
aynı zamanda ilerideki başarıları için de önemli bir
çarpık düşünsel, sosyal ve duygusal gecikmelerden
yatırım olmaktadır.
mağdur olmaktadır. Maddi açıdan fakir olmak, aileler
üzerinde stres yarattığından, tüm enerjilerini hayatta
kalmaya yönlendirmelerine neden oldukça, çocukların
gelişme gereksinimlerine yeterli ilgiyi göstermek için
çok az zamanları kalmaktadır. Ne gariptir ki, zenginlik ve daha zengin olmak için harcanan çabalar
da, aynı şekilde doğru gelişimden yoksun çocuklar
yetişmesine neden olabilir: “Zavallı Zengin Kız!”
Ancak, ne çok fakir, ne de lüksün zirvesinde yaşayan
anne-babaların çoğu, zamanın kıymetli bir hazine
olduğunun farkına varır.
Mutlu Olmanın Bazı Yararları
Mutluluğun verdiği hoşluk duygusunun sağlamış
olduğu, hem fiziksel hem de duygusal bazı pozitif
hususlar vardır.
Öyleyse, mutluluğun tıbbi özellikleri nelerdir? Mutluluk, vücudun potansiyel hastalıklara karşı savunma
mekanizmasını güçlendirir. Bunun tersine, stres ve
Çocuklar çevrelerindeki dünya hakkında büyük merak duyarlar. Dolayısıyla da, bu dünyayı anlayabilmelerinde
kendilerine yardımcı olacak sorular sorarlar.
korku içinde olan kişilerse, daha kolay soğuk algınlığı
ve grip gibi hastalıklara yakalanabilirler. Depresyonda
olan bazı insanların, kansere yakalandıkları veya kalp
Ebeveynlerine, çocuklarının geleceği için ne diledikleri
“Çok konuşuyor ve bol bol soru soruyor”. Çocuklar
sorulduğunda, hemen herkes ‘sağlık ve mutluluk’
yaşamlarının her döneminde, mevcut potansiyellerine
olduğunu söyler. Ancak, anne-babaların çocuklarının
erişmelerine izin verilmesine çok önem verirler.
mutlu olduğunu bildiklerini söylediklerinde, demek
Çocukluklarının ilk dönemlerinde, bakıcılarına karşı
geliştirmektedir. Mutluluğun aynı zamanda yeni
istedikleri acaba nedir? Mutlu olmanın ortak örnekleri
bir güven ve emniyet hissi geliştirmeye, bağımsız
fikirlere ilham verdiği de görülmektedir. Yeni bir
şu şekilde verilebilir: “Kendi başına oynamaktan çok
olduklarını hissetmeye gereksinimleri vardır. Anne-
araştırma göstermiştir ki; mutlu insanlar, kendi içinde
mutlu” ,“Başkalarına yardımcı olmaktan mutlu oluyor”,
babaları tarafından yukarıda verilen bu örnekler, tüm
pek de eğlenceli olmayan işlerde daha uzun süre
“Kucaklanmaya bayılıyor, katıla katıla gülüyor”,
bunların yansımalarıdır.
çalışabilmekte, çoklu görevlendirmelerde daha başarılı
“Anaokuluna gitmeyi çok seviyor”, “Altını ıslatmıyor”
,“Çok mutlu uyuyor”,“Bebek arabasında oturduğunda
hastası oldukları da görülmüştür.
İlginçtir ki mutluluk, yaratıcılığı ve değişken düşünceyi
olup, daha sistemli ve ilgili olabilmektedirler.
Çocukların mutlu olduklarını gösterdikleri bir
başka an da, zamanlarını faydalı işler yapmak için
geçirdiklerini bildiklerindedir.
dünyalar onun oluyor”, “Gayet güzel emiyor ve yiyor”,
2
“Başka çocuklarla birlikte olmaya bayılıyor”,
3
Bazı çocuklar neden
diğerlerinden daha mutludurlar?
Mutlu çocuklar mutlu yuvalarda yetişir. Çocuklar mutlu olmayı, ortamlarını
inceleme-algılama yoluyla ve kendilerine yeni becerileri deneme güvenini
veren, desteği almakla öğrenirler.
Belli bir yaş düzeyine kadar, mutluluğun genetik
olduğu söylenir. Hepimizin, çevremizde gelişen
olaylar nedeniyle zaman zaman artan ya da eksilen,
ancak yaşantımız boyunca durağan seyreden belli bir
rezervimiz mevcuttur. Ancak çocuklar genel mutluluğu,
anne-babalarından miras olarak alırken, daha büyük
bir oranda ise çevreden ve gönüllü kontrol yoluyla
elde ederler. Küçük yaştakiler için, ailenin durumu ne
olursa olsun, mutlu çocuklar mutlu yuvalarda yetişir.
Mutlu bir ortam
Stres, bütün yuvaların mutluluğunu tehdit edebilir.
Anne-babalar stres altında kaldıkça, bu durumdan
çocukları da etkilenir. Çocukları etkileyebilecek potansiyel stres kaynakları olarak; anne-baba olmaya uyum
sağlayamamak, çocuğun doğumunun istenmemiş
olması ve eşlerin uygun olmayan davranışları
sayılabilir.
Mutlu çocuklar, sosyal, duygusal ve düşünsel gereksinimleri karşılanan mutlu yuvalarda yetişir.
Çocuklar çevrelerindeki dünya hakkında büyük
merak duyarlar. Dolayısıyla da, bu dünyayı
anlayabilmelerinde kendilerine yardımcı olacak
sorular sorarlar.
4
Bu konuda yapılan araştırmalar, çocukların ana
rahmine düştükleri andan itibaren, duygusal olarak
etkilenmeye başladıklarını göstermektedir. Buna
ek olarak, stres altında kalan çocuklar -aynen
yetişkinlerde olduğu gibi- hafızayı etkileyen kortizol
hormonu salgılamakta, bunun sonucu olarak da hafıza
bozuklukları ortaya çıkabilmektedir.
Bunun tersine, yine araştırmalar göstermiştir ki;
çocuklar yaşamlarını stresin doğru kontrol altına
alındığı evlerde geçirdiklerinde, ileri seviyede sosyal
beceriler edinmektedir. Stresli zamanlar ve oyun
sırasında depresyona girme olasılıkları ise daha az
olmaktadır.
Çocuklar, gergin olmak yerine, kendilerini güven
içinde hissettikleri yuvalarda büyüdüklerinde,
yaşamın getirdiği küçük sıkıntılarla daha rahat baş
edebilmektedirler. Ayrıca bu çocuklar, dünyaya daha
olumlu yaklaşma eğilimi de göstermektedirler.
Yaşamı öğrenmek
Çocukların mutlu olduklarını gösterdikleri bir
başka an da, zamanlarını faydalı işler yapmak için
geçirdiklerini bildiklerindedir.
Çocukların ilk beş yılları içinde, inanılmaz sayıda
şeyi gerçekleştirmeleri gerekmektedir: Her sahada,
olduklarını bulabilir, okula başladıklarında
yaşamlarının başka herhangi bir döneminde
kendilerine yardımcı olacak becerileri geliştirebilirler.
olmayacağı kadar hızlı bir gelişim gösterirler. Bu
Örneğin; çocuğunuz piyes sunmak gibi bir görevi
önemli yıllar boyunca sadece fiziksel ve düşünsel
gerçekleştirmede yardımınızı istediğinde, onun
olarak büyümekle kalmaz, aynı zamanda duygusal ve
yaratıcılık becerilerini destekleyebilirsiniz. Sizden
sosyal olarak gelişim gösterir, duygularını ve düzgün
seyirci olmanızı ya da kostüm bulmada yardım
davranış biçimlerini de öğrenirler.
etmenizi isteyebilir. Seyirci önünde temsil sunma
Bu konuda ne kadar başarılı oldukları, tüm yaşamları
becerisini geliştirmenin ilk adımları, evde, güvenli ve
boyunca kendini gösterecektir. Yuvalarındaki ortamları
olumlu bir atmosferde yapılan denemelerle başlar.
mevcut potansiyellerini ortaya çıkarmalarına uygun
Çocuklar, anne ve babalarının hedeflerine
olduğunda, çocuklar mutludurlar.
erişmelerinde kendilerine yardımcı olmalarından
Destek ve onay almak
mutlu olurlar. Bu onlara, kendilerine değer verildiği
ve önemli oldukları duygusunu kazandırır. Tersi bir
Çocukların teşvik edilmek ve doğru şeyleri yaptıklarını
durumda ise, belki de gerekli ilgiyi gösterebilmek için
bilmeleri için, anne-babalarının onaylarına
çok meşgul olan ebeveynleri tarafından istekleri geri
gereksinimleri vardır. Belli davranış biçimlerini
çevrilen çocukların, kısa sürede cesaretleri kırılır ve bir
bağdaştırmayı, anne-babalarının onaylarıyla öğrenirler
zaman sonra istekte bulunmayı bırakabilirler. Bu da
ve bunlar zaman içinde güçlenip, karakterlerine
zaman içinde hedefleri desteklenen evlerde yaşayan
yerleşir. Çocukların makul isteklerinin karşılandığı ve
çocuklara göre, öğrenme yönünden yarar kaybına
onaylandığı bir yuvada, hangi konularda daha iyi
neden olabilir.
5
Duygusal zekâyı beslemek
Duygusallık, karşılıklı ilişkilerden üretkenliğe kadar hayattaki her şeyi etkiler.
Duygularımızı kontrol edebilme yeteneğimiz de, karşımıza çıkabilecek sorunları
çözmemizde etkili olur.
Kendi kendini motive etme: Duygularımızı
kontrol altında tutmak; hedeflerimize odaklanıp, neler
olabileceğini belirlemek ve onları gerçekleştirerek
mutlu olmamıza yardımcı olur.
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir?: Okul
öncesi dönemindeki şamatacı çocuğunuza, enerjisini
olumlu olarak yönlendirmesini ve keyif aldığı şeyleri
bazen ertelemesini öğretmek, kendi kendini disiplin
altına alma duygusunun gelişmesini sağlar.
Duygusal zekâ nedir?
Duygusal zekâ (bazen buna duygusal bilinç de denir)
kişinin duygularını tanıyıp, kontrol edebilmenin yanı
sıra, diğerlerinin duygularını da anlamak ve ona göre
davranmaktır. Her bebek belli bir duygusal zekâ
kapasitesi ile doğar. Ancak bu kapasitesinin gelişimi,
başta kendisine bakan yetişkinler olmak üzere, insanlarla kurduğu ilişkilere bağlıdır. Duygusal zekâ, zekâ
seviyesinin (IQ) duygusal eş değeri olup, (EQ) olarak
bilinir. Psikologlar genel olarak 5 değişik duygusal
zekâ türü belirlerler:
Duygu Bilinci: Kendi duygularımızı; mutluluk,
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir?:
Çocuklarla açık açık konuşmak ve yansıtıcı dinleme,
çocukların duygularını anlamalarına ve açılmalarına
yardımcı olur.
Duyguların Kontrolü: Duyguları kontrol altında
Empati: Vücut dili, ses tonu veya yüz
mimikleriyle başkalarının hislerini okuyabilmektir.
Çok küçük bebekler bile, bir yere kadar bunu
gerçekleştirebilirler. Diğer insanların düşüncelerine
katılmasak bile, onların duygularını kabullenmemiz
tutabilme, uygun şekilde davranmak, yaşanan büyük
gereklidir.
bir olaydan sonra, kişinin kendisini toparlayabilme ya
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir: Çocuğun
da öfkesini kontrol edebilme durumudur.
iç dünyasına, heyecanlarına, sıkıntı ve korkularına
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir: Bebek
ve çocuklara, korktuklarında ya da kızdıklarında
empatik yaklaşım, güvenilir bir ilişki geliştirir ve
çocuğunuzun hassas yaklaşımlarda bulunmasına
yardımcı olur.
olumlu annelik ve babalık yaparak, el ele güvenli bir
zemin oluşturarak, kendi kendilerini sakinleştirmeleri,
İlişkilerin kontrolü: Duygusal yetenekleri
üzüntü, sıkıntı, kızgınlık ve bezginlik gibi duyguları
yatıştırmaları öğretilmelidir. Küçük çocuklara ayrıca
anlayabilme yeteneğidir.
olan kişiler genellikle sevilen kişilerdir, zira uyumlu
duygunun önemi ve değeri de öğretilmelidir. Rahat ve
varlıkları keyif verir. Diğer insanlarla kolayca ilişki
acı verici duygularımızın oranı, hayatta ne kadar mutlu
kurarlar ve içinde bulundukları durumla nasıl başa
olduğumuzu belirler.
çıkabileceklerini de iyi bilirler.
Araştırmalar göstermiştir ki:
Duygusal zekâsı yüksek olan kişilerin sosyal olarak
dengeli, girişken ve neşeli oldukları, tasalanmaya
meyilli olmadıkları, düşüncelerini uygun bir
biçimde dile getirebildikleri, ilişkilerinde şefkatli
oldukları görülmüştür. Bu kişiler genellikle, kendileri
ve başkalarıyla barışık, kendi sosyal ortamlarında
ise mutludurlar. Duygusal sağlık çocuğunuzda
şunları etkiler:
Olumlu anne-babalık deneyimi alan çocuklar, başka
insanlara saygı duymasını öğrenirler ve diğerleriyle
daha kolay anlaşırlar
6
•
•
•
•
•
Akıl sağlığı
Fiziksel sağlık
Özgüven ve özbeğeni
Diğer kişilerle ilişkiler
Sorumluluk duygusu
Çocukların duygularına empatiyle yaklaşıldığında,
buna karşılık vermeyi öğreneceklerdir.
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir?: Sosyal
becerileri öğreterek, kibar olmayı, yardımlaşmayı
destekleyerek, özgüveni ve özbeğeniyi yaratarak.
EQ – IQ’dan daha mı önemlidir?
Eğitim psikologları, okulda ve geniş dünyada başarılı
olabilmek için duygusal zekânın da, en az zihinsel
yetenekler kadar önemli olduğunu düşünmektedirler.
Araştırmalar göstermiştir ki, küçük çocukların erken
yaşlarda elde ettikleri duygusal beceriler, öğrenme
için gerekli temelleri oluşturmaktadır. Okulda başarısız
olan çocukların hemen hepsinde, duygusal zekânın bir
ya da daha fazla unsurunun eksik olduğu görülmüştür
Özgüveni yüksek ve iyimser olan, başarı elde
ettiğinde bol bol desteklenen ve takdir edilen
çocukların sadece okulda değil, sonraki yaşantılarında
da başarılı olma olasılıkları yüksektir. Olumlu
anne-babalık yaparak, bebekliklerinden itibaren
çocuklarınıza güvenli bir altyapı oluşturmak ve
duygusal zekâlarını beslemek, mutlu ve sorumlu birer
yetişkin olmalarını sağlamanın en iyi yoludur.
7
Değişik gereksinimleri bir arada karşılamak
Birçok değişik gereksinimi bir arada karşılamak, içinizdeki daha önce
varlığının farkında olmadığınız yeteneklerinizin ortaya çıkmasını sağlayabilir.
Öyleyse, bunu imkânsız bir proje olarak görmeyin de, zoru başarmaya çalışın.
Diğer insanlardan gelen yardım
önerilerini kabul edin: Yakın aile üyelerinizden
alışveriş paketlerini boşaltmak olabilir.
yardım almanın yanı sıra, yakın arkadaşlarınız da
sıkışık anlarınızda, –mesela bebeğinize bakarakyardımcı olmaya hevesli olabilirler. Bu önerileri kabul
edin.
Değişik gereksinimlere yer açın: Herkesin
gereksinimleri olmakla birlikte, bunların hepsi
aynı değildir. Bir bebek için çok zaman ayırmak
olduğunu düşündüğünüz anlar olacaktır. Her şeye
Akşamlarınızı kutsal zamanlar
olarak koruyun: Rahatsız edilmeden
yetişebilmek için kendinizi çok yıprattığınızı ve hiçbir
geçirebileceğiniz zaman, akşamları çocuklar
şeyi tam olarak yapamadığınızı ya da değişik
uyuduktan sonra ortaya çıkabilir.
Herkesin gereksinimlerini karşılamanızın imkânsız
gereksinimlerin birbirleriyle çatıştığını düşünebilirsiniz.
İşte, bu gibi durumlarla başa çıkabilmeniz için
10 strateji:
Gereksinimlerinizi karşılayın: Kendi
gereksinimlerinizi karşılamazsanız, çocuklarınızınkini
de yeterince karşılayamazsınız. Örneğin; sıcak
bir bardak çay ya da kahve içmek veya birkaç
dakika hiçbir şey yapmadan oturmaya ihtiyacınız
varsa, bunları gerçekleştirmek için bir dizi ev işini
tamamlamak için beklemeyin. Çünkü daha bunlar
tamamlanmadan bir dizi yeni iş çıkabilir, siz de başa
çıkabilmek için gerekli kaynaklardan mahrum kalmış
olabilirsiniz.
Esnek bir yaklaşım uygulayın: Öncelikle,
bir aileyi çekip çevirmek ve küçük çocuklara bakmanın
kolay bir şey olmadığını kabul edin. Böylelikle daha
önce varlığından haberdar olmadığınız yeteneklerinizi
keşfedebilirsiniz. Sabit bir program uygulamaktan
uzak durun, bunun yerine her bir dakikayı ayrı ayrı
değerlendirin. Aceleci olmayın; gelişme olduğunu
bildiğiniz müddetçe başarılısınız demektir.
Kişisel çalışma yerine takım çalışması:
Yuvanızın sağlıklı bir biçimde işlevini sürdürebilmesi
için, her bir aile bireyi değişik bir görevi üstlenerek
katkıda bulunabilir. Buna, sadece tek bir kişinin
sorumluluğunda olmak yerine, bebeğin bakımında
pay sahibi olmak da dahil edilebilir. Örneğin; küçük
kardeşleriyle oynamak, diğer kardeşler için büyük bir
zevk de olabilir. Genellikle diğer şahıslar da yardımcı
olmak isterler. Bu yardım tekliflerini memnuniyetle
kabul edin.
gerekirken, küçük çocuk bazı şeyleri siz olmadan
yapmaktan çok mutlu olabilir. Bu nedenle zamanınızı
her ikisi arasında eşit paylaştırmamaktan dolayı
kendinizi sıkmayın.
Belirsizliğe katlanın: Organize ettiğiniz
şeylerin işe yarayıp yaramayacağını bilmemek kuşku
duymanıza neden olabilir. Deneyimleriniz her zaman
için önemlidir. Zira kaçırılan fırsat, kaybedilmiş fırsattır.
Akıntıya karşı kürek çekmeyin: Ailenizin
gereksinimlerini elinizden geldiğince karşılamaya
çalışıyor, ancak belli bir dirençle karşılaşıyor
olabilirsiniz. Eğer durum böyleyse, planınızı bir süre
için kenara bırakın ve işlerinizi biraz farklı şekilde
yapmayı deneyin. Belki de işleri başka bir şekilde
yapma yöntemi kendiliğinden ortaya çıkacaktır.
Mutfakta yaratıcı olun: Her hane için tüm
aileye yemek pişirmek önemli bir görevdir. Aynı
zamanda yemek saatleri her türlü gereksinimin kendini
göstereceği saatlerdir. Yaratıcı düşünün, günün
Kardeşler genelde birbirleriyle oynamaktan keyif
alırlar, bu nedenle de birbirlerinin gelişiminde etkin
role sahiplerdir.
nispeten sakin saatlerinde yemekleri pişirerek, yemek
saatlerinde sadece bunları ısıtın veya arada sırada
çok miktarda yemek pişirerek derin dondurucuda
saklayın. Böylelikle gerekli olduğunda en az telaşla
yemeklerinizi hazır hale getirin.
Stratejik oyun: Yardımcı olmak, çocukların oyun
Kendi gereksinimlerinizi derhal görün, aksi
takdirde günün sonunu getirebilmek için gereken
kaynaklardan yoksun kalabilirsiniz.
8
saatlerinin bir uzantısı olabilir. Örneğin; oynanabilecek
iyi bir oyun, çorapları çiftleyerek bunları saymak veya
9
Bebeğinizle aranızda bağ oluşturmak
Bebekler ve onların yaşamlarındaki önemli kişilerle aralarında oluşan
sağlam bağ, bebeklerin duygusal ve sosyal gelişimlerinin başarılı olması için
gereklidir. Daha sonraki yaşamlarında maruz kaldıkları kötü durumlarla baş
etmek ve dolayısıyla dirençli bireyler olmalarının nedeni, bu sağlam bağın bir
sonucudur.
Mutluluğu Anlamak formülünde (sayfa 8 - 25)
Ne Yapabilirsiniz
Ne Söyleyebilirsiniz
Bebeğinizi sizin sıcaklığınıza ve kokunuza
Bir bebek, anne-babasının sesini çok yatıştırıcı
alışması için, kucağınıza alarak belli bir zaman
bulur, bu nedenle bebeğinize söyleyecek şeyler
geçirin. Bebekler için dokunmak önemli bir
bulun. “Şu tutmuş, bu pişirmiş, bu yemiş ” veya
iletişim şeklidir, anne-baba ile çocuk arasında
“Fış fış kayıkçı …” gibi oyunlar oynayın.
ilişki kurulmasında önemli bir rolü vardır.
gördüğümüz üzere, bir çocuğun mutluluğunda, mutlu
bir yuvanın önemi çok büyüktür. Bunun bir bölümü
de anne-baba ile çocuk arasında sağlam bir bağ
oluşturmaktır. Anne-babalar tutarlı olarak bebeklerden
gelen sinyalleri anlayabildiği ve gereksinimlerini
karşılayabildiklerinde, görevlerini yapmakta daha
fazla kendilerine güvenmeye başlarlar. Aslında, diğer
kişilere güvenmek, uzun süreli ilişkiler kurmak ve hoşnut
olmak için çocukların erken yaşlardan itibaren, en
azından bir yetişkinle bağ oluşturması gerektiği artık
kabullenilmektedir.
Bağ oluşturmada zorluklar: Bazı anneler için,
bu bağ hemen oluşmaz. Bunun planlanmamış
hamilelik, hazır olunmayan bir fedakârlık (işinizi
bırakmak zorunda kalmak gibi) nedeniyle pişmanlık
duymak, sorunlarla baş edemeyeceğini düşünmek,
ilişki sorunları, özgüven eksikliği, zorlu bir doğum
yapmak ve bebekleri ilgi çekici bulmamak gibi bir
dizi nedenleri olabilir. Eğer çocuğunuzla ilişkinizde bu
tür duygularınız mevcutsa, derhal yardım almalısınız.
Çocuklarıyla bağ oluşturmada zorluk çeken annebabalar, bebeklerine olumlu ilgi göstermekte zorluk
çekebilirler. Karşı sayfada anne ve babaların bu bağı
ne şekilde oluşturabileceklerine dair bir takım öneriler
getirilmektedir.
Çocuklara şartsız sevgi verildiğinde, çocuklar da bu
sevgiye derhal yanıt vereceklerdir.
10
Bebekler şımartılamaz, bu nedenle bebek
Çocuklarınıza masal anlatmak da anne-baba ile
ağladığında nedenini anlamaya çalışın. Örneğin,
çocuk arasında iletişim kurmanın bir başka
ağlamasının nedeni yorgunluk mudur yoksa açlık
şeklidir.
veya bezinin değiştirilmesi gerekliliği midir?
Bebeklerin çıkardıkları seslerin bir anlamı vardır;
Bebeğinize neden rahatsız olduğunu bildiğinizi
ağlamalarının yanı sıra agu gugu derler ve yemeye
söyleyin. “Bezini değiştirmek lazım” ya da
benzer çeşitli sesler çıkabilmektedir. Bunları tanımak
“Biliyorum yemek saatin geldi, ama bak annen
ve bu seslere göre hareket etmekle bebeğinizin
yemeğini ısıtıyor” deyin.
söylediklerini anladığınızı göstermiş olursunuz.
Çocuklar belli bir program dahilinde hareket
Mesela şöyle deyin: “Bunun ne anlama
etmeyi severler. Dolayısıyla buna göre davranın.
geldiğini biliyorum. Yoruldun değil mi?
Örneğin; ne zaman dışarı çıkacağının,
Hadi seni yatağına koyayım”, ya da “Burada
uyuyacağının,yemek yiyeceğinin, vs. genel hatlarını
oturmak hoşuna gitmedi değil mi? Hadi annen
içeren bir program yapın. (Unutmayın ki büyüdükçe
bir kucaklasın.”
ya da hasta olduklarında program değişecektir).
Çocuklar şarkı dinlemekten ve kendilerine şarkılar
Bebeğinizi sanki birlikte şarkı söyleyecekmişsiniz
söylenmesinden çok hoşlanırlar. Bu faaliyetler
gibi yerleştirin. Bu, arka planda bebeğin yaşına
rahatlıkla günlük programa adapte edilebilirler.
uygun bir müzik çalarak veya çalmayarak da
Mesela, rahatlama zamanında ya da yatağa
gerçekleştirilebilir.
yatmadan önce.
Bebeğinize kitap okumak, birbirinize yaklaşmanız
Resimler hakkında konuşun ve sesler çıkarın;
için ideal bir fırsat olabilir.
Köpek “Hav hav” dedi. Böylece ilgisinin
devamını da sağlamış olursunuz.
11
Yemek saatlerini en iyi şekilde değerlendirmek
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir? Örneğin
öğle yemeğini, bir oyunu ortasındayken kesen bir olay
olarak bildirmektense, çocuğunuza ne oynadığını
Çocuklar genellikle “kötü yiyici” değil, “iyi yiyici” olarak sınıflandırılırlar. İyi
yiyicileri olan anne-babaların korkmaları gerekmez. Bu bölüm, çocuklarının
yeterince yemek yememe sorunu yaşayan anne-babalar içindir.
sorun ve senaryoya uygun bir şeyler söyleyin. Örneğin
kampçılık oynuyorsa: “Kampçılar, çadırınızdan çıkma
vakti geldi!. Çünkü şimdi öğlen yemeği yiyeceğiz
ve yemekten sonra da ormanda yürüyüşe çıkacağız”
deyin.
Her çocuk yemeyi sever Bazı anne-babalar
Anne-babaların genellikle çocuklarının yeterince yemek
yemedikleri ya da doğru gıdaları tüketmedikleri,
kötü beslendikleriyle ilgili tereddütleri vardır. Yemek
saatlerinin aslında huzurlu ve mutlu saatler olması
gerekirken, bazen anne-babaların tereddütleri
çocukların yeme alışkanlıklarını abartmalarına neden
olabilir. Burada çocukların yemek yeme adetleri
hakkında aklınızda bulundurmanızda faydası
bulunacak, bir takım gerçekleri aktarmak istiyoruz.
Çocukların iştahları farklıdır. Bazen çocuklar,
ailenin diğer bireyleriyle birlikte, uygun saatlerde
yemek yemeye hazır olmayabilirler.
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir? Yemek
için kavga ederek zaman kaybetmeyin. Çocuğunuzun
henüz aç olmadığını kabul edin. Eğer dışarı çıkmanız
gerekiyorsa, yanınıza sağlıklı atıştırmalıklar alın. Esnek
olun ama, yemeğini şimdi yerse, başka şeyler için söz
vermekten kaçının.
Çocuklar oyuna karşılık verirler Israrcı olmak
ya da itaat etmesini istemek yerine, ‘oyun’ bir araç
olarak kullanılacak olursa, çocuklar uygun biçimde
yemeyi öğrenebilirler.
çocuklarının yemek yemediğinden yakınır. Ancak;
esas söylemek istedikleri şey, kendilerine sunulan
yiyeceklerle ilgilenmediğidir.
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir? Yemek
hazırlarken çocuğunuzun size yardım etmesini
sağlayın; bu durumda kendi yarattığı yemekleri tatmak
isteyecektir. Çocuklar için hazırlanan bir yemek kitabı
edersiniz, ya da uzun dönemli düşünürsünüz. Birinci
edinin ve yeni yemekler yapmayı deneyin. En sevdiği
seçeneğin dezavantajı şudur: Eğer çocuk yemek
yiyeceklerden oluşan bir liste hazırlayın ve gerekirse
yemeyi çatışmayla bağdaştırırsa, yemek saatleri bir
bunları daha tatsız yiyeceklerle karıştırarak çeşitliliği
zevk olmak yerine, dert olmaya başlar.
artırın. Bütün çocuklar, (özellikle arkadaşlarının evine
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir? Tüm
gitmeye ve anaokuluna başladıktan sonra) geçici
teşviklerinize rağmen çocuğunuz inat eder ve yemek
heveslere kapılabilirler. Ancak 3 yaş ve öncesi
yemeyi reddederse, o zaman yemeği bir kenara
çocuklar yeni tatlara karşı daha duyarlı olurlar. Bu
koyun. Ona, ne zaman yemek isterse yemeğinin hazır
nedenle, çocuklara daha küçükken çok çeşitli ve
olduğunu söyleyin. Yemeğinin yerine şekerli atıştırmalık
doğru tatlar sunun.
önermekten sakının.
Çocuklar sayı saymasını sever Çocuğunuz
beşe kadar saymasını öğrendikten sonra, yemek
saatlerine sayı saymayı katmaya başlayabilirsiniz.
Anne-babalar nasıl yardımcı olabilir? Günde en az
5 porsiyon meyve veya sebze yemek için; - mesela
günün başında- “Sayalım bakalım, günde kaç kez
meyve/sebze yiyeceksin” (günde 5 kere, hadi
sayalım deyin. Hatırlama görevi kendisine verildiği
size anımsatacaktır. Küçük çocuklarsa umutlarıyla
12
Eninde sonunda çocuklar yemek yerler
Eğer bir çocuk yemek yemeyi redderse, ya kızıp ısrar
için, siz unutsanız dahi, her seferinde çocuğunuz
Çocuklar yemek hazırlamaya yardım ettikleri
takdirde, yemek yemeye ilgi gösterme olasılıkları
daha yüksek olur.
Çocuklar, yemeğin ne kadar eğlenceli olduğunu
görmek için teşvik edildiklerinde, yemek yemek için
daha istekli olurlar.
heveslendirilebilirler: Eğer büyüyünce uzun boylu
ve kuvvetli olmak istiyorlarsa, meyve ve sebze
Hadi başkasını taklit edelim
Başka bir kişi veya başka bir şey olma oyunu,
genellikle çocukları iyi yemeleri için teşvik edebilir.
Fare olma oyunu oynayıp: “Merhaba farecik.
Eğer deliğinden geçersen seni bekleyen lezzetli
yiyecekler bulabilirsin” diyin. Çocuğunuz, siz
bir tabak yiyeceği ağzının önünde tutarken bir
delikten geçiyormuş gibi yapar. Siz daha farkına
varmadan, yemeğini bitirmiştir ve daha fazlasını
da istemektedir.
yemelidirler.
13
Çocuğunuzun gelişimini planlı biçimde sağlamak, eğitimini hem onun için,
hem kendiniz için eğlenceli bir sürece dönüştürmek ister misiniz?
Uzman pedagog ve psikologlarca hazırlanmış
Türkiye’nin ilk ve tek 0-4 yaş gelişim seti olan
Adım Adım ile tanışın. Çocuğunuzun Zihinsel, Dil,
Motor ve Sosyal gelişimine benzersiz katkı sağlayın.
Adım Adım gelişim seti hakkında ayrıntılı bilgi için
hemen arayın:
www.adimadim.com
14