PDF Olarak İndir

TableofContents
BizimBüyükÇaresizliğimiz
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
ArkaKapak
BizimBüyükÇaresizliğimiz
BarışBıçakçı
BARIŞBIÇAKÇI1966'daAdana'dadoğdu.HüseyinKıyarveYavuzSanalıoğluilebirlikte,Ocak1994
veEkim1997tarihlerindeikişiirkitabıyayımladı.İletişimYayınları'ncayayımlanandiğerkitapları:
HerkesHerkesleDostmuşGibi(2000)VecizSözler(2002),BizimBüyükÇaresizliğimiz(2004),Baharda
YineGeliriz(2006)veBirSüreYereParalelGittiktenSonra(2008).
1
Herşeyingeçipgittiğine,yaşadıklarımızıngeçmiştekaldığınakiminandırabilirbizi?Anılarımızıavuç
dolususugibihersabahyüzümüzeçarpmanınişeyaramayacağınakiminandırabilir?
Tanıklarla,kanıtlarla,uygunadımyürümekiçinikidebirayakdeğiştirmeimkânıverengerçeklerlene
kadarüstümüzegelseler,boşuna!İnanmayız."Geçenbirşeyyok!"diyebağırırız."Herşeytamşimdi
yaşanıyor!"
Tamşimdi,biryazöğlesi,Nihalhalılarınıkaldırdığımızsalonunparkesindeçıplakayaklarıyla
geziniyor...
Odamda,pencerepervazınadayalımasamdaoturuyorum.Okuduğumkitaptanbaşımıkaldırıpsalonun
uzunduvarıboyuncagidipgelenNihal'ekulakkabartıyorum.Ayaklarınınbircanlılıkbelirtisiolarakbir
aniçinparkeyeyapıştığını,sonrahafifbirşapırtıylaayrıldığınıduyuyorum.Ayaksesleriuzaklaşırken,
odamınduvarındakisaatinaynısesi,aynıhafifşapırtıyıtaklitetmeyebaşladığınıfarkediyorum."Zaman
sensinzamankadındır"diyorumiçimden.SenÇetin,günlükhayatınşiirleyaptığıbualışverişleilgili
değilsin.Herzamankigibiyereyanlamasınayatmış,elinihalınındesenleriüzerindegezdiriyor,Nihal'in,
bizimküçükmucizemizin,otuzaltınumaraayaklarınıdüşünüyorsun.Başparmaklarınemdenkızarmayan
(Kızarmışbaşparmaklardannefretedersin,nefretettiğişeylerbilegülünçolansevgilidostum!),
ayakkabılarınbiçiminibozmayanotaraksızayaklar,salondakikitaplıkboyuncagidipgeliyorlar,
yakınlaşıpuzaklaşıyorlar.Amasen,huyunkurusun,dikkatinibuküçükgeçittöreninedahafazla
veremiyorsun.Sırtınımasamayaslayıpkulağınlaoynamayabaşlıyorsun.Kulağınıniçkısmındakibirkılı
iriparmaklarınla,birhayliuğraştıktansonra,tutupkoparıyorsun.Sımsıkıbastırdığınparmaklarının
arasındakikılınsiyah,kalınvehafifsarmaloluşunaseviniyorsun.Heyecanla,övünçlebanagösteriyorsun.
(Nasılhatırlamam!Birpansiyonunaçıkpenceresindengördüğüçıplakkadınıbenimdegörmemiçin
koşarakhabervermeyegelenErdenÇetin'i,şimdinasılhatırlamam!)
Seninbubaşarmagülümseyerekkarşılıkveriyorum.Sonrakahkahalarlagülmeyebaşlıyoruz.Yirmiyıldır
güldüğümüzgibi,dünyanınkıldantüydenşeylerinetrafındadöndüğünübilerek,gülüyoruz.
Biryazöğlesi,Nihalhalılarınıkaldırdığımızsalonunparkesindeçıplakayaklarıylageziniyorişte...
2
AnkaraHastanesi’ninacilservisinindoğramalarıturkuazrenkliotomatikkapısısürtünmeseslerive
gıcırtılarlaönümüzdeaçıldığındaÇetin,sağtaraftaduvarabitişikduranboşsedyeyi,üzerindekikan
birikintisiniikimizdehemenfarketmiştik.Kan,kahverengiderikaplamasıyeryeryırtılmış,metal
ayaklarıpaslanmışsedyenineskiliğinekirliliğineaykırıbircanlılıktaydı;tavandakifloresanların
karmaşıkışığınıyansıtıyordu.Sedyeninyanındaduvarboyuncadizilmişbekleyenler,acınınbellibir
anındadonmuşbekleyenler,buküçükkangölünükanıksamışgibiydi.Diğeracilservislerdegördüğümüz
insanlarabenziyorlardı:Aynıüzgünburunlar,aynıkorkangözler,aynısoraneller,ayaklar,ölülerin
yaralılarınpeşindenkoşmuşlar,yetişememişler...
OrasıFikret'igördüktensonrabaktığımızüçüncühastaneydi,neyapmamızgerektiğiniiyibiliyorduk.
Danışmadakigörevlilerebirkaçsaattirkafamızıniçindeyankılananisimlerisöyleyecektik,onlarda
önlerindekilistedetükenmezkalemle(tuhaftıdoğrusu,üçhastanededekırmızıtükenmezkalem
kullanıyorlardı)yazılmışisimleriişaretparmaklarıylaokşayacak,listeninsonunaulaştıklarındaaynı
soğuktavsiyedebulunacaklardı:"Birdemorgabakın!"
BirdemorgabakalımÇetin!Göğüslerininüzerinedüşürdüğüıslaksaçlarınıgüneştetarayançıplakkadına
baktıknasılolsa,gelbirdemorgabakalım!
Ohastanenindemorgualtkattaydı,oranındagirişinde,kenarlarındaalüminyumdanyivlişeritolanüzeri
solukmavi,metalgövdeliresmidairemasasıvardı.Masanınüzerindekimlikler.Kimliklereeğilmiş
bakanbirkaçpolis,birkaçgörevli.
TamoradadönüpbanabakmıştınÇetin.Artıküçüncümorgdadayanamamışdönüpbanabakmıştın.
Sekizyaşındaydın.AçıkkahverengibirAnadol'unarkakoltuğunda,anneninkucağındaydın.Annensusam
kokuyordu.Kızılcahamam'apikniğegidiyordunuz.NevzatAmcalarla.Ağabeyinyoktu,yaztatiliiçin
teyzenizinyanmagitmişti.Senotomobildekitekçocuktun.Seninleoynuyorşakalaşıyorlardı.Yoldanaşağı
yuvarlanırkenNevzatAmcadireksiyonututmakiçinuzanmıştı.Beşelvardıdireksiyonda,babanınikieli,
NevzatAmca'nınikielivegörengörür,ölümüneli...Senbalongibisönüyordun.MübeccelTeyze
bağırıyordu.Anneninsesiçıkmıyordu,sımsıkıbastırmıştısenikendine.Ağacavuruncabüyükbirçatırtı.
Oçatırtınınçenendençıktığınıdüşünmüştünhastanedeyatarken.Birayboyuncakamışlaiçtiğinçorbalar,
güçbelaiçineçektiğinbulamaçlar,başınıokşayanakrabalar,doktorlar,hemşireler...Sonundaçenene
taktıklarıoşeyiçıkardıklarında,çatırtıyıtekrarduymuştunveağabeyinleyapayalnızkaldığınızevinizde
birbirinizesarılıpağlarkenüçdişineksikti.
Banabaktığındasormayıdüşündüğünamasoramadığınsoru:Annenlebabanınkimliklerideböylebir
masadamıdurmuştu,yirmialtıyılönce?
Bildiğimeniyiyanıt:Elimiomzunakoymak,sanabakıpikigözümübirdenkırpmak.
Yirmialtıyılöncesindenogünedönüpmasadakikimlikleriincelemeyebaşlamıştık.Görmüştük.
Oradaydılar.NiyaziAmca,MelahatTeyze.Birerisimolarak.Birerfotoğrafolarak;bakımlı,gülümseyen,
azöncebirfotoğrafçınınişbitiricielideğdiğiiçinçenelerihafifçeyukarıda,yüzleribirazyanadönük.
Arkalarındaaynıkoyumaviperde.
"Çocuklarımısınız?"diyesormuştupolislerdenbirialçaksesle.
Sense,"Muğlalımısın?"diyekarşılıkvermekistemiştinÇetin;birsürügülünçhikâye,ifade,şiveveküfür
öğrenipdönmüştünyıllarınıgeçirdiğinşantiyelerden.
"Hayır,"demiştimben,bu"hayır"laüzerimizdenhiçbirşeyiatmışolmuyordum,"amaakrabakadar
yakındık."
"Başınızsağolsun.Çocuklarıyokmuydu?"diyesormuştuMuğlalıpolis.
FikretveNihal.
Fikretlerinevindesen,ben,Fikret,Fransızcaçalışıyoruz.MelahatTeyzeiçeridensesleniyor:"Fikret
çabukbabanıara!"Nihalogecedoğuyor.Yıllarsonraüçümüzaynıodadaüçbeşsekizoynarkensokak
kapısıaçılıyor,odanınkapısındanNihalbaşınıuzatıyor,saçbağınıçıkarıpbileğinetakmış,odayailkokul
kokusudoluyor,"Arkadaşlarınmıvarağabey?"
"Yinedebirteşhisetseniz,"demiştiMuğlalı,"bazenkimliklerkarışıyor."
Ortasındayuvarlakpenceresiolan,metaldenağırbirkapıyıaçmışlardı.Birkasapbuzdolabınınkapağına
benziyor,diyedüşünmemeyeçalışmıştınsendeÇetin.Amasonradüşünsemneolur,diyedüşünmüştün,
hanikancalar,hanietler!
Aradandörtyılgeçtiktensonrasöyleyebiliyorum:Ogecemorgdançıkarkenbanabakmadığın,benimle
konuşmadığıniçinsananasılmüteşekkirimbilemezsin!Baksaydınyadakonuşmayakalkışsaydın,oana
dekolmayaçalıştığımEnderolmayacaktımartık.Farklıbiri,tanımadığımbiriolacaktım.
Merdivenlerdençıkarkenikimizdeısrarlabasamaklarabakıyorduk.Çetinsendekötümüydün?Benim
başımdönüyor,kulaklarımuğulduyordu."ÇetinAğabey,EnderAğabey!"diyeçağıranosesbelkibiraz
gerçekdışıgelmiştibuyüzden.
Nihalturkuazsıralarınbirininkenarındaayaktaduruyordu.Diğerinsanlarınarasındabaşkabirşeyolarak
duruyordu.Rengârenkbirakvaryum.Doğumunatanıkolduğumuz,FikretAmerika'yagittiktensonrayılda
birikikezannebabasınıziyaretegittiğimizdekarşılaştığımızNihal,çokgüzelgörünüyordu,çokgüzeldi
venasılanlaşılırböyleşeyler,duruşundan,yüzününifadesindenannesininvebabasınınöldüğünühenüz
bilmediğibellioluyordu.Bekleyişin,arayışın,bulamayışıngerginliğivardı.Ölümünezginliğideğil.
Ogerginlikleellerinidurmadanhareketettirerek,düzgündurduğuhaldesaçınıdüzelterek,vücudunun
ağırlığınıverdiğibacağınısüreklideğiştirerekkonuşmuştu:FikretAğabeyitelefonettiğindeçokkorkmuş
hemenHacettepe'ninacilservisinekoşmuştu.Fikretiyiydi,yanibirkaçkaburgasıkırıktı,boynu
zedelenmiştiamaciddibirşeyiyoktu.Amerika'dangeldiğininhaftasındaböylebirşeyyaşamasıne
kötüydü.Ağabeyi,annebabalarınınneredenasılolduklarınıbilmiyordu,çünkükazasırasındabirbirlerini
kaybetmişlerdi.Nihal'dençevredekihastanelerebakmasınıistemişti;yaralılarıçevredekihastanelere
dağıtmışlardı.NihaldeİbniSinaileburayabakmıştı,amahastaneyegetirilenlerlistesindeannebabasının
isminigörememişti.
AhÇetin,nekadarzordudeğilmibukonuşmayıdinlemek!Nasılsöyleyecektikona!Benhâlâbilmiyorum
Çetin,birölümhaberinasılverilir?Neyigözetmeliinsan?Haberialacakkişinindahaazsarsılmasınımı?
Böylebirşeymümkünmü?Olabildiğincegeçöğrenmesinimi?Geçensüredeölenlerdinlemeyeceğine
göre!Ölümükorkunçbirşeyolmaktançıkarmaya,anlaşılır,kabuledilebilirbirşeyolarakgöstermeyemi
çalışmalı?
"Azrail'inpiyangosuannenlebabanavurduNihal!"
"Şumerdivenlerdeninipsoladönüncemorgvar,annenlebabankarıkocabuzgibiyatıyorlarorada."
BunlarışimdiyazabiliyorumÇetin,oysaosıradayinekapkaranlık,korkunçbirşeydüşünüyordum:Eski
mahallemizinkasabınaoğlununölümhaberininverilişini.Sendebiliyorsun,anlatmıştım.Akşam
saatleriydi,kıştı.KahvedeherzamankigibibabamveReşitBeyileoturuyordum.Arkadaşlarıgelip
kasabısormuşlardı,oğlununbaşınagelenlerianlatmışlardı.Dörtyaşındaçocuk...Birkuyuyadüşmüş
ölmüştü,kuyuderindi.Birdenherkessusmuştu,kasapgirmiştiçünküiçeri.Gülüyordu,neşeliydi,belli
içmişti.Gülerkenkarabıyıklarıyanaklarınıaşıpkulaklarınadeğecekgibioluyordu.Birikigüzelsöz
söyleyerek,şakalaryaparakarkadaşlannayaklaşmıştı.Arkadaşlarıonukollarındantuttu,omuzlarından
tuttu.Haberialıncakasabınkollarıomuzlarındankopupdüşecekti.Başıomuzlarınınüzerindenyuvarlanıp
gidecekti.Kasapşaşırmış,neolduğunuanlamayaçalışıyordu.Onuoşaşkınhaliyledışançıkardılar.
Kahveninönündekiyarıkaranlıktasöylediler.Biz,kahvedekiler,tambakamıyordukonlara.Bordomasa
örtülerinebakıyorduk,örtülerinüzerindekisigarayanıklarına,kiherbirininbiçimibahsegirerim
hepimizemüthişanlamlıgeliyordu.Masalannüzerindekimetalkültablalarınıdöndürüyorduk.Çaycıda
boşalançaybardaklarınasaldırıyordu.Birbirinedeğencamın,metalin,porseleningürültüsühepimizi
birazkoruyor,saklıyordu.
3
Nedenbirrüyagörürüz?Herşeyolupbittiktensonranedenbirderüyagörürüz?Karmaşanın,keşmekeşin,
hayatınyorucuzenginliğininiçindeeksikkalannedirki,uykununkuytusundailledetamamlanması
gerekir?Rüyamızda,birbiriyleilgisizgibigörünenayrıntılarıbilincimizöndengürültülübirlokomotif
gibiçekipbiryere,örneğinbiranlamamıgötürür?Yoksaoayrıntılarbilincimizinbalonunabataniğneler
midir?
Çetin,rüyalarınıhatırlayanşanslı-şanssızinsanlardanolsaydın,apartmandançığlıklarıngeldiğiogece,
korkuylauyanmadanöncegördüğünrüyayıdamutlakahatırlayacak,banaanlatacaktın:Annenvebaban
sizinOnBirinciSokak'takievinizde,koridordaayaktaduruyorlar.Bitkingibiler.Koridordakisanlamba
karpuzundansüzülenışıktaherşeyolduğundanbirazdahahastalıklıgörünüyor.SenÇetin,annenlebabana
bakıyorsun,onlarınbirşeysöylemesinibekliyorsun.Biranaklındanölmüşolduklarıgeçiyor,amaküçük
birayrıntıbu,üzerindedurmayadeğmez.İştekoridordalarvesanabirşeysöyleyecekler.Annen
konuşuyor,anlamıyorsun.Babanıntoksesianneninsöylediklerinitekrarlıyor:"Battaniyeninnerede
olduğunubiliyormusun?"Annenyanıtınıbeklemedengüzelbirgülümsemeylekoridorboyuncauzanan
gömmedolabıgösteriyor.Ogülümsemedenanlayıveriyorsun:Henüzküçükbirçocuksun,aynıandaidrar
kesenizorlayanbasıncıgidermek,çişinibırakıvermekisteğiduyuyorsun.Annendolabınalevdenkararmış
kapaklarındanbiriniaçıyor.(İşteufakbirayrıntıdaha!Dolabınkapaklarındakaralekelerbırakanoküçük
yangınannenbabanöldüktençoksonraolmuştu.)Sanayorganlarınüzerindeduranbattaniyeyigösteriyor.
"Çetinyavrumüşürsenbunualabilirsin."Üzerindesarıbirkaplanpostudeseniolankahverengi,parlak
tüylübattaniye.Annenbattaniyeyialmakiçindolabadoğrudöndüğündesırtındakocamanbirböcek
olduğunugörüyorsun.Açıkkahverengibirböcek.İnsangibiikikoluikibacağıvar.Kollarıyla
bacaklarıylaanneninsırtınayapışmış,bütünsırtınıkaplamış.Kemiklibirböcek,uzunkalınantenleri
anneninkumralsaçlarınınarasınakarışmış.Annenyüzüsanadönükdururkenbuantenlerinedenfark
edemediğinisoruyorsunkendikendine.Sonrababanınsırtındadaaynıböceğinolduğunugörüyorsun.
Böceklersanadoğrupisbirsırıtışlabakıyorlar.Ardındankahkahalaratıyorlar.Annenlebabanınneden
bitkingöründüğünüanlayıveriyorsun.Nedenokadarçaresizolduklarını...Çünküoböceklereteslim
olduklarını,teslimolduklarını...Çığlıkgibikahkahalaratarkenböcekler...
SıçrayarakuyanmıştınÇetin.Senhepyüzüstüyatarsın,buyüzdenyanağınsalyanlaıslanmıştı."Böcekler
vardı,"demiştin,neredeysetamamenyanlışharflerle.Benodanınkapısındaduruyordum;"Çetin!"diye
seslendiğimde,doğrulup,diliniağzınıniçindeyerliyerindetutmayaçalışarak,"Böceklervardı,"demiştin
yine."Apartmandakisesleriduyuyormusun?"diyesormuştum,böceklerealışkındım.
Apartmandançığlıklar,ağlamaseslerigeliyordu.Biri,birkadın,ağlayışınabirmakambulmuştu,ama
dahayırtıcıçığlıklarbuağlayışıbastırıyordu.
Elinlepijamanınönünüovuşturupsızlanarakkalkmıştınyataktan.Birsüreayaktabirbirimizebakarak,
çığlıklarıdinleyereköylecedurmuştuk.Nedensonra,"Biriöldüherhalde,"demiştin.Hiçkonuşmadan
salondangeçipkapıyadoğrugitmiştik,benöndesenarkada.Sokağınkarşısındakibeyazeşyamağazasının
ışığısalonugölgelerledoldurmuştu,aynıışıkmutfağınpenceresindendegiriyor,koridoruhafifçe
aydınlatıyordu.KapınınönündedurmuşgözetlemedeliğindendışarıyabakanNihal'igördük.Görür
görmezikimizbirdenirkilmiş,birkaçadımgeriyegitmiştik.HemenfarkettikkiNihalgözetleme
deliğindenbakmıyordu.Bütünbedeniylekapıyayaslanmış,avuçlarınıbaşınınhizasındakapıyadayamış,
yüzünüdeiyiceyapıştırmıştı.Öyleceduruyor,dışarıdakibağırışlar,haykırışlararasındaduyulur
duyulmazbirbiçimdeinliyordu.Sonraağırağırkıvranmayabaşladı.
Acıdanbesleniyordusanki.Çünküneyapsaondankurtulamıyordu,iyicegeçiriyordutırnaklarını.(Kim
tırnaklarınıkimegeçiriyor?BoşunauğraşmaÇetin,busorununyanıtıyok.)Başınagelenşeyleriokadar
sessizsakinkarşılamasıtuhaftızaten.Demekiçindeolanoluyordu.Onunkapınınönündekiohalinebakıp,
başkalarınınacısınıkendiacısınadönüştürdüğünüdüşünmüştüm.Bütünölümleritekbirölüme
dönüştürüyordu,enyakınınınensevdiğininölümüne.
4
Seninkendinetuvaletegüçbelaatabildiğinveişemeningüzelliğinemethiyelerdüzdüğünogecedenbirkaç
haftasonra,Nihalgecegeçsaatte,arkadaşlarınınkollarında,zilzurnagelmiştieve.Nebüyükçaresizlikti
Çetin,nebüyükçaresizlik!AkşamsaatlerindeNihal'inyinegecikeceğinidüşünüpseninleyemek
hazırlığınagirişmiştik.Yıllariçindeöğrenmiştik,alışmıştık;yemekyaparkenbirimizöndengider,
diğerimizsoğandoğrayarak,maydanozyıkayarak,salçayı,yağıhazırlayarak,ortalığıtoparlayarakonu
takipederdi.İtaatesastı.Oakşamöndengidensendin,kıymalıyumurtavezeytinyağlıpırasayapıyordun.
Sebzeleridoğradığınkesmetahtasını,bulaşıksüngeriniyeşilsabunlaköpürtüpyıkamayakalkışınca,
kıyametkopmuştu!Tartışmıştık.(SeninletartışmalarımızıçokseviyorumÇetin.Bizizindeleştirdiğini
hissediyorum.Titreyensesinin,seniniçinfazla"ciddi"kaçansözcüklerinin,tekatımlıksaldırganlığının
karşısındasoğukkanlılığımıkorumayaçalışmak,gizlidengizliyemutluediyorbeni.Budaoyunlarımızdan
biriveanlıyorum,üzerimdesendenbaşkaherhangibirininetkisinedayanamıyorsun.Öylekioakşam,
beniüzmemekiçinisminiağzınaalmamayaözengösterdiğinSevgi'yibilegetiripsavaşalanımızın
ortasınakoymuştun.Sanakalırsa,makineyekoymayadeğmeyecekufaktefekbulaşıklarısabunlayıkamam,
kirlerlebağyapabilensabunmoleküllerininonlarıbulaşıklardanakansuyardımıylaayırdığınısöyleyen
kimyanındeğil,doğrudanSevgi'ninaklımasoktuğubirşeydi.Benhâlâonunetkisialtındaydım,kişiliksiz
birâşıkgibionutaklitediyordum.Baksana,çayakokuluçaykarıştırılmasınıistemiyordum,
sinirlendiğimdepapatyaçayıiçiyordum,sokaktangeçensütçüdensütalıpyoğurtyapacağızdiye
tutturuyordumve1Mayısmitinglerine,cezaevlerindekidurumuprotestogösterilerinekatılıyordum.
OkuduğumkitaplaryüzündenduygudaşlıkhastalığınayakalanmasaydımÇetin,bendesanakızabilirdim.
NedenyıllarcaMuratAğabey'inkanatlanaltında,İstanbul'dayaşadığınısorabilirdim.Nedenkadınlarla
ilişkindeİngilizceşarkılarsöyleyenbirbukalemunadönüştüğünüsorabilirdim.Yadanedenzamane
burjuvalarıgibikasaplara"Etinvarmı?"manavlara"Elmanvarmı?"diyesorduğunu...Amaniye
birbirimizetıpatıpbenzeyelimki!Sadeceşunubil:Tartışmalarımızıgerçektenseviyorum.Birbaşkası
gibiolmayaçalıştığımıveyabir"imaj"yaratmayaçalıştığımıdüşündüğündeaçtığınyaylımateşini
seviyorum.Sevgi'yegelince...Okonuyanasılolsasenyadabengeridöneceğiz.ŞimdiNihal'in
kendisine,bizevebelirsizgeleceğindekibelirsizerkekleremeydanokuduğuogeceyihatırlayalım.)
Oakşamyemeğini,tartışmamızhepolduğugibikucaklaşmaylabittiğinde,mutfaktakimasadayanyana
yemiştik.Birbirimizidirsekleyerek...Banaikilokmamdabiryemeğingüzelolupolmadığınısoruyordun.
Herzamankigibi…SeninlebenÇetin,gücümüzü,güzelliğimizi,canlılığımızıküçükyaşantılarısabırla
tekraretmektenalıyoruz.Nekadarçokşeyitekrarettiğimizin,bundannasılbirhazaldığımızınfarkında
mısın?Yirmiüçyıldır,lisedeykensizinmemlekettengelenkavurmayailkkırdığınyumurtadanbuyana,
yaptığınyemeklerinnasılolduğunu,oyemeğiyerken,hazmederken,sonbirkezdetuvaletegiderken
defalarcasorarsın.(Tuvalettençıktıktansonrada,"nasılgeçtiğini"ayrıntılıbirbiçimdesorarsınama
şimdibunagirmeyelim.)İstanbul'dasizdekaldığımdayereserdiğinyataktarahatuyuyupuyumadığımı,
balıklamaatladıktansonraatlarkenbacaklarımıkırıpkırmadığını,sevgilinibeğenipbeğenmediğimi
onlarcakezsorarsın.Yanıtlarımladayetinmez,"Gerçektenmi?"dersin,"Ciddimisin?"yada"Yeminet!"
Birkezdahaonaylatmakistersin.Sanabütünsorularıniçintekbiryanıtvermeyekalkışmak,"Söyledim
ya!"diyekestiripatmaknekabaveaptalcabirdavranışolurdu!Tekrarınvehayatıngüzelliğinireddetmek
olurdu.Hayattekrardanibarettirçünkü.Hayatıngücütekrarıngücüdür.Günlerin,ayların,mevsimlerin
gücü…Tabiibirdeşiirin…Şiirlerintekraredendizeleriningücü...Dinlerenedemeli?Hindu'nun
mantrasınıtekraretmesi,Müslüman'ıntespihçekmesivesenin"Yemekgüzelolmuşmu?"diyesorman...
YineuzaklaştıkkonudandeğilmiÇetin!
Evetyemekçokgüzelolmuştu.Kıymayıiyicekavurupiçinekimyonvekarabiberkoymanbüyükincelikti.
Pırasalarıküçükküçükdoğrayınca,haklısın,yemeğinyalnızcagörüntüsüdeğiltadıdadeğişiyordu,
güzelleşiyordu.
Bizdahamasadaykenkapıçaldığında,"Nihal'dir!"deyişinden,birbirimizebellietmedenonu
beklediğimizi,aklımızınondaolduğunuanlamıştım.Amagelenkapıcımızİhtiyar'dı,aidatlarıtopluyordu.
Bizimilkkışımızdı,bilgimizolsundiyesöylüyordu,önümüzdekidörtayikikatıaidatverecektik,malum
yakıtgiderleri,ayrıcabodrumungirişineyapılacakdemirkapıveyenilenmesigerekenpostakutularıiçin
deparatoplanacaktı.
Ogece,HülyaKoçyiğit'infaytoncukızıoynadığıfilmi,aklımızbirhayligecikenNihal'deolduğuiçin,
yarımyamalakseyretmiştik;çekirdekiçlemeyidahaciddiyealıyorgibiydik.TankAkanbaşkabiriyle
evlenince,faytoncukızınbirmektupbırakıpkayalıklardanatlayarakintiharetmesi,tedirginetmiştibizi.O
günlerinkaranlığıiçindetuhafişliyorduaklımız:Gençkız,intihar,Nihal.İştetamam,kurduküçgeni.
Deliğibulmayaçalışananahtarınsesiniduyduğumuzda,ikimizbirdenkapıyayönelmiştik.Duyduğumuz
seslerdeyabancıbirşeyvardı.Başarısızbirikihamle,sonraanahtardeliğinedoğrugüçsüzbiritiş.
Nihalikiarkadaşınınkolundaydı.Başını,ağırlığıyüzündenkaldıramıyormuşgibi,ikiyanasallayasallaya
kaldırmış,"Sakınbanaiyidavranmayın!"demişti.
Şimdiolsaromantik-komikbirkarşılıkbulabilirdik,oysaogece"Nihalnebuhalin!"diyebilmiştik.
PerişangörünüyordudeğilmiÇetin?Gündüzevdençıkarkengörmemiştim,amasüslenippüslendiğibelli
oluyordu.Makyajbileyapmıştı.Fakatherneolduysaüstübaşıdağılmış,makyajıiyiceakmıştı.Eteğikırış
kırıştı,ayakkabısınıntekielindeydi.
İkimizbirlikte,birpaketiteslimalırgibiNihal'iarkadaşlarınınkolundanalmıştık.Arkadaşları,ikisarhoş
kız,hemengitmeyeyeltenmişlerdi.Bizseolanbiteniöğrenmekistiyorduk.Kızlaralelacelebirşeyler
anlatmıştı:Birarkadaşlarınınevindetoplanmışlardı,çokiçmişlerdi,Nihalağlamıştı,küsmüştü,hayır
annevebabasındanhiçsözetmemişti.(Sorununsahibisendinsevgilidostum,insanpsikolojisinin
dolambaçsızyollardayürüdüğünü,enkestirmeyiseçtiğinidüşünüyordun!)Sonraikikızbirdenbiroğlanın
isminigeveleyip,kapınındışınabıraktıklarıçantalarınısırtlayıpgitmişlerdi.
Nihalaramızdaduruyor,başıylabirliktevücudununüstkısmıdabirçemberçiziyordu.(Çetinciğim,hep
sarhoşmuşgibidavrananlisedekimatematiköğretmenimizolsaydı,"Anlatılmayaçalışılanhareketaslında
birkonitanımlar."diyebiziuyarırdı,değilmi?)Senbirkolundanbenbirkolundantutuponuodasına
götürmüştük.İşteilkkezozamangerçektenanlamıştım,MuratAğabey'inhenüzonsekizindebir
delikanlıykensekizyaşındakiseninsorumluluğunuüstlenmesininnasılağırbirşeyolduğunu.
Nihal'ingiysilerisigarakokuyor,soluğundandarahatsızedicibirkokuyayılıyordu.Midedetekbaşına
kalanözsuyunağzadoğruçıktığıyakıcıyolculuk."Aşağıdabirşeykalmadı,tamtakırkurubakır”ındile
gelişi.SenböyleanlatımlardanhoşlanırsınÇetin.
YatağınaoturturoturtmazNihalkendinisırtüstübırakmıştı.Ayaktaduruponabaktığımızkısasüreiçinde
odabizebakmış,"Banaiyidavranmayın!"demişti,sarhoşlarınengebelitelaffuzuyla.Pembegömleğinin
önüıslaktı.Uçlarınadoğruhafifçekıvrımlaşansaçlarındanbaşınısuyunaltınasoktuğuanlaşılıyordu.
"Banaiyidavranmayın!"diyebağırdıtekrar.
BenneyapacağımıbilmiyordumÇetin,ağlamayabaşlamasındankorkuyordum.Sensebirdiziniyatağa
dayamışNihal'ingömleğinindüğmeleriniçözmeyebaşlamıştınbile.Senhepböylesindirişte:Kurdun
beceremediğinibecerirgerçekbirbüyükanneolursun.
GömleğiniçıkardıktansonraNihal'isağasolaçeviripeteğininkopçasınıaramıştın.Kopçaeteğin
arkasındaydı,Nihalyüzüstüydü.Tenrengibirsütyeninaskılarıyladördebölünensırtıveçocuksuomuzları
benitedirginetmişti.Kendimipisbirröntgencigibihissetmiş,seninçıkarmayaçalıştığıneteğiuzanıpbir
ucundandabençekiştirmiştim.Nihalyüzüyastığagömülü,tenrengikülotluçorabıylakalmıştı;çıkardığı
iniltiyebenzersesiikimizdekendidilimizeçevirmiştik:Bundansonraonaiyidavranmayacaktık.Çetin
biliyormusun,tamoandaherşeybanamüthişkederligelmişti.Tenrengikülotluçorabıniçindengörünen
çiçekdesenliaçıkmavikülot,çorabıçıkardığımızdabeyazkarnıenlemesinegeçenpembemsilastikizi,
yorganınaltınazorbelagiren,girergirmezsalyaakıtaraksızanNihal,ölümlerdenartakalan,birfidan,
birfidanvebaşkahiçbirşey...
5
Olanlarpekdeiçaçıcıdeğildi.
Baştanbaşlayalım:LisedenarkadaşımızFikret,üçhaftalıktatilinigeçirmeküzere,onyıldıryaşadığıve
bizimhiçhoşlanmadığımızbirbiçimde"asılvatanım"diyenitelendirdiğiAmerikaBirleşik
Devletleri'ndenTürkiye'yegelmişti.Geldiğininüçüncügünü,babasıveüveyannesiilebirlikte
Bodrum'dakiyazlıklarınagitmeküzereotobüsleyolaçıkmışlardı.OtobüsAnkara'dançıktıktanazsonra,
Temelliyakınlarındakazayapmıştı.KazadaNiyaziAmcaveMelahatTeyzeölmüş,Fikretbirkaçkırıkla
atlatmıştı.Sonradangazetelerdenvetelevizyondanöğrendiğimizegöre,onaltıkişininöldüğü,yirmiiki
kişininyaralandığıbukazanınnedeni,arkasınarömorkbağlıbirtraktörünyolaçıkmasıydı;hasat
zamanıydı,budaMelahatTeyze'ninsaçlarına,NiyaziAmca'nınüstünebaşınakarışanbuğdaybaşaklarını
açıklıyordu.Fikretbizekaldırıldığıhastanedentelefonetmişti.Hastaneyegittiğimizde,Fikret'le
konuşurkenikimizdeanlamıştık,zavallıarkadaşımızbabasınınveüveyannesininöldüğünügözleriyle
görmüştüamabunusöyleyemiyordu.Söylese,onlarıkendisiöldürmüşolacaktısanki;böylebirkorku
hissediliyordutavırlarında,bakışlarında.Aptalcabirumutlaonlarıaramamızı,başkahastanelere
bakmamızıbileistemişti.AynışeyibizdenhemensonragelenNihal'dendeisteyecekti.NiyaziAmcaile
MelahatTeyze'yiAnkaraHastanesi'ninmorgundabulmuştuk.OradaherşeydenhabersizNihal'i
görmüştük;böylecesessizağlamalar,zorunlutelefonlar,uzakakrabalarınziyaretleri,mezaryaptırmaişi
veölümlerinresmimakamlarabildirilmesiylekabarıpalçalanbirakışbaşlamıştı.MelahatTeyze'nin
tezgâhıbeyazfayanslımutfağındaçaydemlemek,acılıkardeşlerevegelengideneufaktefekbirşeyler
hazırlamakikimizedüşmüş,budaaslındabizeiyigelmişti:Hareketetmezsenacıüzerindebirikir.
Fikret'inAmerika'yadönmesigerekiyordu.Birgünbizeoradakihayatınınzorluklarından,tutunmakiçin
gözealdığışeylerdensözetmiş,Nihal'inüniversiteyibitirenekadarbizimlekalıpkalamayacağını
sormuştu.Ankara'dayakınakrabalarıyoktu,onyılayrıkaldığıbuşehirdebizdenbaşkadostuda
kalmamıştı.
Fikretlerinevinelisedeykenkendievimizgibigiripçıkardık,MelahatTeyze'ninyemeklerindenaz
yememiştik.BizseninlekendimizihepikiligibihissederdikamaFikret’sizdeyapamazdık.Senİstanbul'a
gittiktensonrabizFikret'ledahadasıkgörüşmeyebaşlamıştık.Fikretbenimiçinseninyokluğunolmuştu.
Onabakarkenseniözlemiştim,hayatımınenuçarı,enkapısıpenceresiaçıkdöneminiözlemiştim.
ÜniversiteninsonlarınadoğruFikretilegörüşmelerimizseyrekleşmiş,onunaskerliğivesonundakapağı
Amerika'yaatacağıişmacerasısırasındauzaklaşmıştık.Ardındanonyıl.Birikimektup…Türkiye'ye
geldiğindebirkaçsaatlikgörüşmeler...Onunhayalleribizimkilerdenfarklıydı…Evet,Çetin,bukonuya
girmeyeceğiz.
Fikret'inisteğinikabuletmiştik.Aksi,NiyaziAmcaileMelahatTeyze'ninanısınasaygısızlıkolurdu.Biz
budünyanınençokihtiyarlarınısevdikdeğilmiÇetin?İhtiyarlarayaraşırbirvefaduygusununpeşinden
koştuk.
Oysalisedeykenaynıevdeyaşamanıntadıdamağımızdakalmıştı,yıllarcabununhayalinikurmuştuk.
Hayalimizekavuşalıüçaybileolmadanevimizebirmisafirgelecekti,üstelikikiyıllığına.Yutkunarak
kabuletmiştik,seninâdemelmanbirkaçkezyukarıçıkıpinmişti.İçiboşüçbavulun,zıpkınveolta
takımlarının,aletedevatın,çamaşırlığın,eskibirmonitörün,dizlerinigüçlendirmekiçinaldığınpedallı
tuhafbiregzersizaletininvekartonkutulariçindegençliğimizinendeğerlihazinesiolanseksdergilerinin
durduğumutfağınyanındakiodayıboşaltıptemizlemiş,FikretyolaçıkmadanikigünönceNihal'in
yatağını,masasınıveküçükbirgiysidolabınıbuodayayerleştirmiştik.Aferinbize!
Nihaldonuktu,suskundu.Neşelişeylere,herkesinherankarşılaşabileceğiküçük,güzelsürprizlerepek
tahammülüyoktu.
Sen,yurtdışındaveİstanbul'dageçenoncayıldansonra,üniversitedenarkadaşlarınıninşaatşirketinde
çalışmayabaşlamıştın.Çocukluğununşehrinedönmekten,birlikteyaşamaktançokhoşnuttunamakabulet
İstanbul'dan,MuratAğabeydenayrıolmakiçiniçinhuzursuzediyorduseni.
Bense,okulubitirdiğimdenbuyanakısakesintilerdışındayaptığımgibievdekitapçeviriyordum,
Sevgi'yleikiyılkadarsürenilişkiminpençelerinietimdensökmeyeçalışıyordum.
İkimizde,yinelisedeykenhayalettiğimizbirşeyiyıllarsonrayaşayacağımızı,aynıkıza,üstelikdedaha
annesininkarnındaykentanıdığımızbirkızaâşıkolacağımızı,kafamızınfenahaldekarışacağını,
bilmiyorduk.
6
Nihalbizekabadavranıyor,onunlailgilenme,onuneşelendirmeçabalarımızaifadesizbiryüzlekarşılık
veriyordu.Akşamyemeklerindebiraradaolmagirişimlerimiziyaevegeçgelerekyadaaçolmadığını
söyleyereksavuşturuyordu.Neyapacağımızışaşırmıştık.Durumukabuletmektenbaşkaçaremizyoktu.
Korkuyorduk.Onukorumamız,hangikılıklarabüründüğünübilmediğimizkötülüklerekarşıyanında
olmamızgerekiyordu.Gençliksancılarınınhayatıanlamsızkılananiölümlerlebirleştiğindeneler
olabileceğiniikimizdeseziyorduk.Fikret'ebirmektupyazmayıdüşünüpsonravazgeçmiştik.Boynunda
birboyunluklaveyüzüstüyatmasınaengelolankaburgakırıklarıylagittiğiAmerika'da,kardeşininperişan
olduğunubilmesininneyararıolabilirdi!Nihal'lebizimilgilenmemizgerekiyordu.
OkışzorlugeçmiştiÇetin.Saçaklardansarkanbuzlarvehafifçeeriyipbulgursubirhalalankarıniyice
kayganlaştırdığıdükkânönlerindekimetalkapaklar...Bunlarbayağıtehlikeliydi!Nihalhepaynıydı,
varlığındanşüpheduymadığımızbiruçurumunkıyısındakollarınıikiyanaaçmış,sessiz...Kızçocuk
sahibigerginbabalargibiydik.Hersivilceyiaynısıkıntıylaaçıklıyorduk.Kızımızı,biröğretmenevinin
havasızsalonunda,yılsonumüsameresinde,parlakpembegiysileriçindebaleyaparkengörmekiçincan
atıyorduk.Biryandandagarsonlarıkollamakgerekecekti,çünküherifçioğullarıbüyükolasılıklabizim
masayıpekciddiyealmayacak,arasıcaklareksikgelecekti.İkincibiradansonrakibiralariçinaldıkları
fahişparadacabası.
DenizcilerCaddesi'ndekilokantayagittiğimizcumartesinihatırlıyorsundeğilmi?Sonradan,ogününtam
da,"Herşeykarlıbircumartesigünübaşladı,"türündencümlelerkuranmilatmeraklısıgazetecileregöre
birgünolduğunudüşündüm.
Öğlesaatleriydi,paltolarımızıgiyerkenbirdenbanabakmış,Nihal'inodasınıelinleişaretetmiştin,onuda
çağıralımmı,dergibi.Bilmiyordum.Birsüresessizhareketsizkalmıştık.Sonrasen"Nihalbiz
çıkıyoruz,"diyeseslenmiştin.(Bizenasıldavranmamızgerektiğinitebliğettiğiogecedensonraikimizde
onunlakonuşurkenbirazsertbirtavırtakınıyorduk.)
Kızımızbizikurubir"gülegüle"yealıştırmıştı,oysaogün"Nereyegidiyorsunuz?"diyesordu.Odasından
çıkmadan.Yürüyeceğimizisonradabirşeyleryiyeceğimizisöyleyince,reddetmeolanağıtanımayanbir
seslesormuştu:"Bendegelebilirmiyim?"
EvdenDenizcilerCaddesi'nekadaryürüdüğümüzogün,hemgüzelhemzordu.Aylardırorasından
burasındançekiştirerekhayatakarışmaya,yaşamasevincivereceğineinandığımızşeyleryapmaya
zorladığımızNihalkendiliğindenkatılmıştıbize.Çokşeykonuşmakistiyor,konuşamıyorduk.Lokantaya
girenedekbenyalnızcasaçaklardansarkanbuzlarınnekadartehlikeliolduğundansözetmiş,sense
üzerindehafiferimişkarbulunanmetalkapaklaradikkatetmemizisöylemiştin!Okadar.Sessizce
yürümüştük.Aramızdakitekyakınlık,senkayıpdüşecekgibiolduğunda,Nihal'lebenimaynıandakoluna
yapışmamızolmuştu.
Anıtkabir'inbahçesindekiağaçlarpamuktandı.Tandoğan'dayoldakikarkahverengiyedönmüştü.Garın
peronlarındayinegüvercinlerdolaşıyordu.Kale,beyazlagriarasıbirfondaiyicebelirginleşmiş,
yakınlaşmıştı.
Lokantanınkaldırımdanbirkaçbasamakaşağısındakikapısınınönünde,ayaklarımızıyerevururken,Nihal
camekândakiekmekkadayıfıtepsisinebakıp"Çokseverimben!"demişti.Dudaklarınıbirbirinebastırıp
başınısallayarakyutkunmuştu.
Allah’ımnekadarmutluyduk!Birbirimizdenöylegördüğümüziçinsanırım,pisboğazolmayaninsanlara
ikimizdepekısınamıyorduk,pisboğazlıkbizceönemlibirmeziyetti.
Nihal'inbeyazbirkontrplaktabakasındanşımarıkbirçocuğadönüşmesi,yemeklerinbüyüktencerelerve
tepsileriçindesergilendiğimutfakcamekânınınönünde,avuçlarınıbirbirineyapıştırıpdizlerinihafifçe
kırmasıylatamamlanmıştı.Lokantanıngörmüşgeçirmişaşçılarıutangaçbirgülümsemeylemutfağınbuharı
içindenNihal'iselamlamışlardı.
"Turşudaistermisin?"diyesormuştuk.
"Turşudaistiyorum,soğanda!"demişti.Mercimekçorbasınadaıspanağadasoğanyakışırdı.Ekmeği
nasılbukadarincedoğrayabiliyorlardı?İkigarsonunmasalardanbirineoturuppirinçayıklamasıne
hoştu.Duvardafotoğrafıolanadamlokantanınsahibimiydi?Pulbiberyokmuyduacaba?Birazdapeçete;
soğuktansıcağageçinceakmayabaşlayanburnuiçin.
Pekiekmekkadayıfınıyiyişinihatırlıyormusun?Nemüthişbirgösteriydio!Kadayıfınkaymaklabirlikte
ağzınıniçindedildişdamakdolaşmasını,sonrayemekborusundanaşağıyakayışını,midesinegirişini,
bütünvücudusaydammışgibigörebiliyorduksanki.Oysagördüğümüzgözlerinikısmış,ahenklehareket
ettirdiğiçenesinibirazyukarıkaldırmışNihal'di.
"Buyemeğinüzerineçayiyigider,"deyince,Nihal'inogünşımarıkbirkızolarakkendinibizebırakmaya
kararverdiğinianlamıştık.
GençlikParkı'naOperakapısındangirmiştik.KarşımızaçıkansuyudonmuşhavuzNihal'i
heyecanlandırmıştı:"Üstündeyürüyelimmi?"
Yürümüştük.Menevişlenenbuzunüzerindeadımlarımızıdikkatlidikkatliatarkengüzelgöründüğümüzü
düşünmüştüm:Buzunkırılganlığınıbütüneklemlerindehissedenüçkişi.Soldanikâhdairesi,onunyanında
kenaraçekilmişsubisikletleri,kayıklar;dahageridedönmedolapvebirkaçaletinsolukrenkli
görüntüleri;havuzunkenarıboyuncasıralanmışkurudallarınınüzerikarlıağaçlar;tamkarşımızdaışıkları
yanmayanyarımdairebiçimliköprü;hafifçesağımızdaulaşmayaçalıştığımızçaybahçesininserayı
andırankapalıyeri.Herşeyköhneamaanaçtı.Kıştıişte.
Camlarıbuğulanmışçayhaneyegirdiğimizde,ortadagürülgürülyanansobaveaynıyöne(televizyona
doğru)dönmüşoturannargileliihtiyarlar,Nihal'inturistikbirşaşkınlıkçığlığıatmasınanedenolmuştu.
SobanınçevresindeyanyanattığıadımlarladönenNihal'ebakarken,anneminsıksıksöylediği,sarmısağı
gelinetmişlerkırkgünkokusuçıkmamış,sözünühatırlamıştım.BizeyüzvermediğioaylarboyuncaNihal
olduğundanolgungörünmüştügözüme.Sobaileısınmadışındabirilişkikurmayauğraşmasına,bunuda
çayhanedekilerinkendisiniseyrettiğindeneminbirbiçimdeyapmasınasinirlenmiştim.Şehringözde
semtlerindeaçılannargilecilerdensözetmesidesinirbozucuydu.Çetinseninsehiçbirşeyumurunda
değildi,üçkişiliksemaversöylemiştinbordoönlüklügarsona.Kaimparmaklarınınüçü…Güvenveren
üç.Bizimüçümüz.Nargilekokusu,semaverinbuharı,televizyonunsesi,kapıaçılıncaiçerigirensoğuk
hava,hepimizolduğumuzdandahaihtiyardık.
Sonrasinemayagitmiştik.Nihaldağcılıklailgileniyordu,senmacerafilmlerindenhoşlanırdın,benimse
yüzleşmektenhazduyduğumyükseklikkorkumvardı.Dolayısıylazirvedelisidağcılarındüşüpkalktıkları,
inipçıktıklarıofilmegidebilirdik.AmaÇetinneredenbilebilirdik,kahramanlarımızınağabeykızkardeş
ikidağcıolduğunu,annebabalarınınacıklıbirbiçimdeöldüğünü.Üstelikbabanınölümsahnesi,Niyazi
Amca'nınkafamızdacanlandırdığımızveNihal'indebirbiçimdeaklınagetirdiğinidüşündüğümüz
ölümüylebasitbirbenzerliktaşıyordu.NiyaziAmcaotobüstenfırlayıpmetrelerceuzağadüşmüştü.Büyük
olasılıkla,yeredüştüğündefilmdedüşenbabadaolduğugibi,birtozbulutuyükselmişti...Çetinbizseninle
ikibaykuşuz,başkabirşeydeğil!
Araverildiğindeçokgergindik.OysaNihalfilminnekadarsürükleyiciolduğundansözetmiş,dağcılıkla
ilgilibirikibilgivermişti,tırmanışteknikleri,düğümler,çivilerfilan.BizuzaktankuruyordukÇetin,
olanlarüzerinedeğilolabileceklerüzerinedüşünüyorduk.Nihalisezatenneyaşadıysayaşamıştı.Yine
yaşayacaktı,tekraryaşayacaktı.Bunaengelolamazdıkki!Şuşarkıolayınıhatırlasana!Kiminaklına
gelirdi,senintıraşolurkensöylediğinşarkıylaNiyaziAmca'nınsöylediğişarkıaynıymış!Bunu,evde
birbirimizealıştığımız,Nihal'inaramızdanpırılpırılbirsugibiaktığıogünlerde,seninatletleortalıkta
dolaşıpbanyonunkapısıaçıktıraşolduğunbirpazarakşamıanlamıştık.Aynayadoğrueğilmişbirelinde
tıraşbıçağıdiğerelinleyüzünügerdirirken"SevemezKimseSeni"yisöylüyordun,Nihalağlayaağlaya
salondanodasınagidiyordu.
7
Gazetecilerhaklıydı,Herşeykarlıbircumartesigünübaşlamıştı.
Artıkbirliktedahafazlazamangeçiriyorduk.Haftasonukahvaltıederkentelevizyondaseyredecekbir
Türkfilmimuhakkakoluyordu.Sizsonrabirkaçgazeteninbulmacalarınıçözmeyegirişiyordunuz.Kahveyi
Nihalilebenortaşekerliiçiyorduk,sensadeiçiyordun.Lisedeykenyaptığımızgibisalonda,pencerenin
önündeoturupsokağıseyrederkenmüzikdinliyorduk.
Akşamyemeklerindedeçoğunluklabirlikteydik.Haftadabir,seninevegelirkenSakaryaCaddesi'ne
uğrayıpaldığın,üzerindeismininyazılıolduğukesekağıtlarıiçindekibalıklarıpişiriyorduk.Ben
çeviridensıkıldığımdabasityemekleryapıyordum.Nihaldebazenzorluyemeklerekalkışıyordu,kadınca
birbecerisivardı,MelahatTeyzeilemutfaktazamangeçirdiklerianlaşılıyordu.
Ogünleridüşündüğümde,Nihal'leevdeyalnızkaldığımızhaftaiçigündüzlerinipekhatırlayamıyorum.
Dahadoğrusuböylebirşeyinolduğunaşimdiinanamıyorum.
Düşüncesibileheyecanlandırıyor.Nihalodasında,salondayadamutfaktaykenbenodamdausluuslu
oturupçevirimiyapıyordum!Aradığımsözcüğüunutarak,rastladığımsözcüklerinpeşindenmi
gidiyordum!AslınabakarsanÇetin,Nihal,bizonaâşıkolduğumuzdavarlıkkazandı,fizikselözellikleri
belirginleşti,dahabirgüzelleşti,çekicileşti;hatırlanıroldu.Önceaşkvardır.Hatırlamakda,acıçekmek
de,sevgilimizevereceğimizçiçeğinfotosentezideondansonrabaşlar.
Henüzaşkınkenarçizgileriylebelirginleşmemişgünlerdenhatırladıklarım:
Nihalbanyonunkapısınıhafifçearalayıpsesleniyor."EnderAğabeyşofbenebakabilirmisin?Susoğuk
akıyor."Bakmıştım.Pilotkonumundaydı.Banyoyadoğrugidipsuyubirsürekapatmasınısöylemiştim.
Düğmeyiaçıkkonumunagetirincebanyokapısınayaklaşıptekrarseslenmiştim."ŞimdiaçNihal!"Bunu
niyehatırlıyorumbiliyormusun?Çokgergindimdeondan.BanyokapısınınbuzlucamındanNihal'in
çıplaklığınıfarketmiştim.Birgölgedendahafazlası…Parlakışığınaltındaturuncubirsıcaklık…Gaz
lambasıalevi…Girintiliçıkıntılıgazlambasıalevi…
NiyaziAmca'danNihal'ebağlananmaaşlailgiliişleriçinEmekliSandığı'nagidiyoruz.Birliktegitmeyi
önermesiylebiryakınlık,dahadoğrusubirortaklıkbaşlıyor,kendisinisankibanabırakıyor.Görevlilerin
söylediklerinibenimanladığımıumarakçevresinebakmıyor.Halbukibutürişlerihiçsevmem,zaten
becerememde.Herşeyibenimdetekrartekrarsormam,katlarıboşyerebirkaçkezinipçıkmamgerekir.
AmaogünNihal'inbanaihtiyacıolduğunuaçıkçabelliedişiyleatakbirioluvermiştim."Hanımefendibiz
dilekçemizievraktanzatengeçirmiştik!"
BirakşamNihalevehediyelerlegeliyor.Sanabirİngilizanahtarı(birkaçgünönceevdekinindişlerinin
artıktutmadığındanyakınmıştın),banaçalışırkenbelimekoyacağımküçükbiryastık(oturmaktanbelim
ağrıyor,diyeyakınmıştım)."Busenin,budasenin!"diyor.Şaşkınlıklafarkediyoruz,bizeyalnızca
isimlerimizlesesleniyor.Sonradandüşünmüştüm,nasılbirdenbireağabeyolmaktançıktık!
Birpazaröğledensonrakısıryapmayagirişiyorsun.Nihaldesanayardımediyor.İkinizgünlükişlerdeiyi
birekipoluyorsunuz.Benoturmuşsiziseyrediyorum.Nihal'dentazesoğanlarıyıkamasınıistiyorsun.
Yıkıyorvesensöylemediğinhaldedoğramayabaşlıyor.Hemdeseninhiçsevmediğinbiçimde,birhayli
kaim.Onakızmıyorsun,hoşşakalarlatakılıyorsun.OysaSerap'abuyüzdenkızdığınıçokiyihatırlıyorum;
ağlayarak,birkışgünütoplandığımızöğrencievininensoğukodasınakapatmıştıkendisini.
Şuseninmuhteşempatateslisarımsaklıomletiniyaptığınkahvaltılardanbirinde,Nihaluzanıptıraşı
gelmişçenendekiekmekparçasınıalıyor.Solgözümünhemenaltındabirseğirme...Hâkimolmaya
çalışıyorum.
Haftaiçibiröğledensonra,Nihalodamınyarıaçıkkapısınıyavaşçaiterek,"GirebilirmiyimEnder?"
diyesoruyor.Birazzamangeçirmekiçingelmişgibi,kitaplığınönündeduruyor,kitaplarabakıyor.Biran
oaptalcasoruyusoracakkorkusunakapılıyorum.Hayır,okumasıiçinbirkitapönermemiistiyor.(Çetin,o
günmasamdankalkıp,kutsalkitabımdiyebileceğim,sayfalarınımeyvelekeleriyledoldurduğumbirkitap
vermiştimNihal'e.Amakeşkevermeseydim!Benizayıfdüşüren,algılarımıçarpıtanbirilişkiböylece
başlamıştı.Bendenokumakiçinkitapönermemiisteyenlerinkalbimideistediklerinisanıyordum,hâlâ
öyle!)
Nihalbircumaakşamı"oraya"gitmekistediğinisöylüyor.Cumartesisabahkahvaltıdansonraeski
evlerinegidiyoruzüçümüz.Havakapalıolduğuiçinmi,evinbütünışıklarınıyakıyorsunÇetin.Biriki
pencereaçıyorsun.Nihal'inbirşeyleralacağınısanıyoruz.Oisemutfağıntezgâhınayaslanmışkollarını
kavuşturmuşduruyor.Duruyor.Bizseninleevişöylebirdolaşıyoruz.Bütünoeşyalar!Kapıcıyaverilen
çiçeklerdışındaolduğugibiduruyorlar.Ölümdensonrabirhayatvarveonusankieşyalaryaşıyor.İlk
günlerincanacısıylaneyapılmışsayapılmış,sonraoradanhızlauzaklaşmışherkes.Amaiştekaçtığın
yerdesinyine!Nihal,budünyanınacılarınındatıpkıdünyagibiyuvarlakolduğunukanıtlıyor.Evden
hiçbirşeyalmadan,ışıkları,pencerelerikendieliylebirerbirerkapatarakçıkıyor.Çıkıyoruz.
YinebiröğledensonraNihalelindekalbimleodamageliyor.Çokbeğendiğini,dahaönceokumadığıiçin
hayıflandığınısöylüyor.Günlerdir,kitaptanhiçsözetmemesinibeğenmemesineyoran,buyüzdende
karnınaağrılargiren,özgüveniniyitirenbenEnder,sevincimisaklamayaçalışıyorum.
Birliktetemizlikyapıyoruz.Elektriklisüpürgeylekoridorusüpürürkenelindetozbeziyleyanındabir
şeylersöyleyenNihal'iduymayıpnedensonrafarkedince,çığlıkatıpsıçrıyorsun.Üçümüzbirdengülmeye
başlıyoruz.
Evdeyalnızolduğumgündüzsaatlerindebirşeyiçimikemirmeyebaşlıyor.Aklımıişimeveremiyorum.
BirkaçkezNihal'inodasınagiriyorum.Çocukluğumdanhatırladığımbirürpertiyleeşyalarınabakıyorum.
Birgünmasasındakikitaplarınarasındaküçükbirkâğıtgörüyorum,küçükbirliste:"şal,tüyler,elkremi,
kuaför".
Nihal'inerkenuyuduğugecelerdenbirinde,seninodanda"buluşup"tuvaletalışkanlıklarımızüzerine
konuşuyoruz.Ortakkararımız:Artıkbanyodakiklozeteayaktaişemekyok!Oturağıindiripoturarak
işeyeceğiz.Nihal'inklozetinkenarındakiçişlekelerinigörmesininhoşolmadığınıdüşünüyoruz.
Fikretiletelefondakonuşurken,onuyalnızbırakmakiçinsalondançıkmamızaelkolhareketleriyleengel
oluyor.
Ağabeyinebiziövüyor."Nekadariyiarkadaşlarınvarağabey,çokşanslısın!"
Yüzifadeleri,gülüşleri,eviniçindekihallerigitgidebelirginleşiyor.
Televizyonseyrederkençoğunluklaikibacağınıbirdenaltınaalıyor.Uzundüzsaçlarınıarkadanikieliyle
tutupsağomzundanaşırıyorveönünebırakıyor.İkiyumruğunubirdenyanaklarınabastırıpdudaklarını
tavşandudağıyapıyor,boşluktabiryereuzunuzunbakıyor.Bazentırnaklarınıyergibiyapıyorama
yemiyor.Geceleridişlerinigıcırdatıyor.(Bunu,suiçmekiçinmutfağagiderkenodasınınönünden
geçtiğimizgecelerde,ikimizdeayrıayrıkeşfetmiş,birbirimizesöyleyinceepeygülmüştük.)Sabahları
sesikısıkoluyor.Gülerkensağelininparmakuçlarınıburnunagötürüyor.Gözgözegeldiğimizdegözlerini
kaçırmıyor.Sessizlik,üzerindeonueksiltendeğiltamamlayanbirşeyolarakduruyor.
İştemilattansonrailkyüzyıldaNihal!Dahasonramı?Sonraonunherşeyiniezberledimben!Aramızda
bildiğimizbütündillerdegeçenbirkonuşmabaşladı.Okonuşmayıkesmek,enazındanbenimiçinmümkün
değildi.
8
KadınlaraNedenveNasılÂşıkOluyorum?PsikolojiDönemÖdevi.Hazırlayan:3603EnderEşik.
TamamÇetin,tamamönceseninkiniyapıyoruz,herzamankigibi!Benimelikalemtutmayandostum!
Hazırlayan:413ÇetinAras.
Busoruyasoyutyanıtlarvermektense,tektekyaşantılardan,hayatımagirenkadınlardanyolaçıkarakbir
şeylersöylemekdahaanlamlıgibigörünüyor.Gözleriminiçinebakarakkonuşanherkızaâşıkolduğum
lisegünlerinideğerlendirmedışıbırakıyorum.Yıllariçindedeğiştiğimiçindeğil,ortayauzunbirliste
çıkacağıiçin.Serap'tanbaşlamakistiyorum.AltındanbirsürüçarşafkaydırdığımSerap.(Böyleözel
şeylerdensözetmekzorundamısın,diyesoruyorÇetin.Öğretmenbenimyazdığımıanlamasındiyeböyle
ayrıntılarvermekzorundayım,diyorEnder.)Serap'laüniversiteyiokumakiçingittiğimİstanbul'da
tanışmıştık.Ankara'dayakınarkadaşımEnderveFikretdışındapekkimseylegörüşmüyordum,karşı
cinsleilişkilerimhayalleringölgesindekalıyordu.Erkeklerinarasındaykenkendimidahagüvende
hissediyordum.Annesizbabasızgeçirdiğimçocukluğum,ağabeyiminseferberettiğiarkadaşları(çoğu
erkekti)sayesindesevgisizgeçtidiyemem.Hattabayağışımartılmıştım,hiçbirilişkiiçinemekharcamam
gerekmemişti.(Sadedegel,diyeuyarıyorÇetinEnder'i.Kadınlarlailişkinibelirleyenarkaplanı
çiziyorum,diyeakademikbiraçıklamadabulunuyorEnder.)İstanbul'da,kızlıerkeklikalabalıkbir
arkadaşgrubumolmuştu.Pekçoğumuzdeğişikşehirlerdengeliyorduk.Aynıbölümdeydik;dersler,
ödevler,sınavlaraçalışmalarderkenhergüngörüşmeyebaşlamıştık.Serapdabugrubuniçindeydi.O
İstanbulluydu.Yineaynıgruptanİzmirlibirçocuklabirlikteydi.BenbunuumursamadanSerap'a
yaklaşmayaçalıştım.Çünkübanayaramazbirçocukgibiolduğumusöylüyor,şefkatgösteriyordu.
Sevgilisinihiçesayarakkararlıbirbiçimdeonunlailgilenmemdenetkilendiveodabanadoğruadımattı.
Otüysüzçocuktanayrıldı;çocukdagrubumuzdanayrıldı.İlkkezgerçekbirilişkiyaşamanın
sarhoşluğuylagünümügecelerimiSerap'lageçirmeyebaşladım.Gündüzleridersleriasıpbizimeve
geliyor,geceleridersçalışmabahanesiyletoplandığımızöğrencievlerindebiranöncebirodaya
çekilmekiçincanatıyorduk.Buarada,birlikteolmaimkânıverdiğiiçin,öğrenciderneğinintoplantılarına
katılıyor,bazıgünlergrubumuzdanarkadaşlarlabirmasanınetrafındabirarayagelipkitapokuyorduk.
Gruptakikızlardanbirininsevgilisiüstsınıflardan,okuluuzatmışbiriydi.Adam1980öncesinigördüğünü,
yaşadığınısöyleyenbirüçkâğıtçıydı.(Çetinkusurabakmaamaoadamıbendetanıdığımiçinböyle
yazmaktabirsakıncagörmüyorum.Anlattığıkanvermehikâyesinihatırlasana!Civardabiryerdeçatışma
olduğunuradyodanduyupbirarkadaşıylabirliktehastaneyegidiyorlar,yaralılarakanvermekiçin;
gittiklerihastanedekilerinsağcıolduğunuöğrenincekanvermektenvazgeçiyorlar.Buuydurukhikâyeyi
anlatmıştısolculukdiye!Ayrıca,yinetopluolarakkitapokuduğunuzbirakşam,adamınbaşparmağıyla
öncekulağınısonradişiniensonundadaburnunukarıştırdığınısengözlerinlegörmüş,bunuiçindeenufak
biraşağılamaifadesiolmadanbirçeşitpaylaşımarayışıyla,hepberabergülmekiçinmasadakilere
söyleyince,ağıreleştirileremaruzkalmıştın.Oysanevardısankibunda!İnsanailişkinhiçbirşeysanada
yabancıdeğildiişte!Tamamkonumuzadönüyorum.)Serap'laduygularımızıeskitecekkadaruzunbirsüre
birlikteolduk.Onunbazıtavırlarıilknezamansinirlendirdibeni?Akşamlarıevinegidenekadaronunla
birlikteolmakiçinbindiğimbelediyeotobüsleritamolaraknezamanbirişkenceyedönüştü?Bilmiyorum.
İlişkimizinbittiğinihissediyordum.AmaSerapstajiçingittiğiyabancıbirülkedebirbaşkasınaâşık
olduğunusöylediğindeçılgınadöndüm.Yenidenbirlikteolmakiçinyapmadığımıbırakmadım.
Üzüntümdenneredeyseonkiloverdim.(Bukadarıdafazla,diyeitirazediyorÇetin.Dönemödevlerinde
nesnellikbütünöğretmenlerinaradığıbirşeydir,diyekandırıyoronuEnder.)Ayrılıpbirleşmelerledolu
yorucubirdönembaşladı.Lisefizikkitabımızınkapağındakibilyegibi,bizdeyereherçarptığımızda
dahaazyükseliyorduk.Sonunda,birsüreyerlebirgidipdurduk.Ayrıldık.
Ayrılığınhemenardındanyurtdışındaşantiyelerdeçalışmayabaşladım.Bolboliçkiiçiyordum,
barakalardaciritatanfarelerinburnumuyadakulağımıkemirmesineizinvermemekiçinışıkaçıkgözüm
açıkuyuyordum.(Çetin,öğretmenbunainanmayacakamabenbiliyorumsengözünaçıkuyuyabiliyorsun!)
Oralardakadınlarlailişkimbirdönemödeviningerektirdiğitutuculuktanbirhayliuzaktı.Yediyılböyle
geçti,içkininiteklemesiyledoğrudürüstkonuşamadığım,anlaşamadığımkadınlarlasevişerek,sevişirken
bilebirfarebiryerlerimikemirecekdiyekorkarak.
Türkiye'yedöndüğümdearkadaştoplantılarında,tanıdıklarınnişanlarında,düğünlerindegözümüokşayan
kadınlardanilgimikarşılıksızbırakmayanlarlabirlikteoldum.Hiçbirineâşıkdeğildim.Onlara
sevişilecekgüzelcanlılar,doğaharikalarıolarakbakıyor,bukatıgerçekçiliğiaşacakromantizmi
kendimdebulamıyordum.ArkadaşımEnderlebilekadınlarlaolduğumdandaharomantiktim.(Ahşukör
olasınesnellik!)
Sonuçolarak,benSerapdışındakimseyeâşıkolmadım.Onaâşıkolmamınnedenide,banageçmişimdeki
sevmesevilmebiçiminitekraretmeolanağısağlamasıydı.
Yararlanılankaynaklar:YurtAnsiklopedisi,KemirgenlerleMücadeleElKitabı,BelirliGünlerve
Haftalar.
EvetÇetin...Sonuçcümlesibirazzayıfamaolsun,buödevleonüzerindensekizkaparsınbence.Şimdi
benimkinegeçelim.
KadınlaraNedenveNasılÂşıkOluyorum?PsikolojiDönemÖdevi.Hazırlayan:3603EnderEşik.
Bendevehattabaşkakimsedeolmayanbirşeyesahipolduğunusezdiğimkadınahemenâşıkolurum.
(Birazdahaaçıkolamazmısın,diyorÇetin.Neyesahipolmak?MarmaraDenizi'ndekiçipuralariçin
donatılmışbiroltatakımınamıörneğin?YoksaucuHazretiAli'ninkılıcıgibiçatallı,keskinkısmıtırtıklı,
entazeekmeğibilekabuklarınıetrafasaçmadankesebilenbirekmekbıçağınamı?GülünçleşmeÇetin,
diyorEnder;başkatürlüanlatabilseydim,anlatırdım.)Yararlanılankaynaklar:OlgunÂşığınKılavuzu:On
AltınSekizGümüşÖğüt.(Nasılyani,bukadarcıkmı,diyesoruyorÇetinşaşkınlıkla.Evet,diyorEnder,
bazenedebiyathayattandahaaçıklayıcıdır.)
9
Nihalartıksıkçaodamageliyordu.Öylekiyoğunlaşmamgüçleştiğindençeviriyiiyiceboşlamıştım.Sen
sevgilidostum,işyerindekâğıtbardaklardaçayüzerineçayiçerkenyadabirihaleiçinbirdevlet
dairesindekoştururken,bizNihalilehoşzamanlargeçiriyorduk.Senindeonaâşıkolduğunuanlayana
kadarbirsuçlulukduymamıştım.
Nihal'inhangigünlerhangisaatlerdeokuldaolduğunuöğrenmiştim.Pazartesigünboyuokuldaydı,senden
hemenöncegeliyordu,yorgunoluyordu.Salısabahlarıbirliktekahvaltıyapıyorduk,evdenöğleyin
çıkıyordu.Çarşambayinebütüngündersivardı.Perşembevecumagünleriöğledensonraheparalık
durankapıdanodamabirserinlikdoluyordu,banakendimi,giysilerimisevdirenbirserinlik.
Nekonuşuyorduk?Bennekonuşuyordum?ÇünküNihalbirkaçsorudansonrageriçekiliyor,dinliyordu.
Bense,önündeşekilverebileceğigözalıcıbirmermerparçasıduranheykelcininiştahınasahiptim.
Kitaplardankonuşuyorduk.BirzamanlarMuratAğabey'inbenimiçinoynadığırolüşimdibenNihaliçin
oynuyordum.Nihalbirkitabıbitirirbitirmezyenisiniistiyordu.Evetkitaplardankonuşuyorduk;
sinemadanvemüzikten.Kendimikaybederimbukonulardakonuşurken.Beğendiğimşeylerihiçbir
sınırlamaduymadanöverim.Herbeğenenukaladır,olmalıdır.Heleetraftasenyoksannasıldaukalaca
konuşurum!Dostluğumuzuövenler,geçmişimizianlatanlardışındagüzel,iddialıcümlelerkurmamseni
heprahatsızetmiştir,değilmiÇetin?Engüzelküfürlerinidebenböylekonuşurkenedersin.
AmaNihal,gözlerinidikmişdinliyordu.Bütüninişçıkışlardabanaeşlikediyor,gözlerimdolarsaonunda
gözleridoluyor,şakalarımagülüyordu.Hangiheykelciyarattığıheykelebirdetutupâşıkolmaz!
Karayavurduğumuzgünlerdenbirindesendesöylemiştin,benihepşaşırtanbundansonradaşaşırtacak
olankavrayışınla:"Senyinekendinisevdin.Benseonusevdim!"Buikikısacümledevurgulanması
gerekensözcükleridevurgulamıştın.Herşeyolupbittiktensonrakonuşuyorduk.Birgüzeloturmuştuiçime
söylediklerin.Yıllarönceistanbul'da,bütüntavırlarımda,konuşmalarımdahep"enduygusal,enkırılgan
benim"havasıolduğunu,buyüzdenyakınlarımıbaskıakmaaldığımısöylemiştin.Böğrümdetekhamlede
sapmakadarsoktuğunbıçağınlabalkonaçıktığımda,istanbul'unberbat,nemlihavasınıgüçbelaiçime
çektiğimde,doğrusöylediğinibiliyordum.
"Senyinekendinisevdin.Benseonusevdim!"
Benimiçinaşkınmümkünolmadığınıdüşünmüştümbirdenbire.Benliğimöylesineirileşmiştiki,onuaşıp
birbaşkasına,Nihal'eulaşmakmümkünolmuyordu.Amaiçimdekititreme,ikidebirelimlekaşlarımı
yukarıdoğruitmemenedenolanheyecan,biryere,Nihal'inkalbinevarabilirmişimgibihissettiriyordu.
KalptenkalbebiryolyokmudiyeceksinÇetin!Sensöylemezsenbensöyleyeceğim,herşeyidarmadağın
bırakarak,düzenleyerekdeğildağıtarak,allakbullakederekhatırlamaya,yazmayadevamedeceğim.
MuratAğabey'inbiriçkisofrasındankalkarkensofrayıtoplamayaçalışanikimizesöylediğigibi,
"Bırakalımdağınıkkalsın."
Şöylesöylenebilirmi:ZaaflarımınüzerineabanarakseviyordumNihal'i.Tamammı?Oldumuböyle?
Şimdidevamedelim,ikiyılsonraesipgürlemişiz,çokmu?
SözünkısasıkoşullarbenimNihal'ledahafazlazamangeçirmemisağlamıştı.Akşamlanvehaftasonları
üçümüzbirlikteolduğumuzdayaşadıklarımızseninmesafeyikapatmanayetmiyordu.Üstelikdekonuşarak
katedilmişbirmesafeydibu,yinekonuşarakkapatılabilirdi.Aliştebirkeredahadostluğumuzun
tarihindenbiryaprakkopupdüşüveriyorbusatırlarınüzerine:"Kitapokudukçabendenuzaklaşıyorsun,"
demiştin,lisesondaydık,benbirhastalığakapılmışgibiMuratAğabey'inkitaplarınıokuyordum.Seno
zamandananlamıştın,konuşmak,okumak,yazmaksanagöredeğildi.
SizNihal'lepekazbaşbaşakalabiliyordunuz.Günlükhayatıngerekleriniyerinegetirirkenbirikili
oluyor,sonraayrılıyordunuz.Bizseikikişiliktörenleryaşamayabaşlamıştıkbile.Nihalodamageldiğinde
konuşmalarımızamüzikeşlikediyor,çoğunluklaçayiçiyor,güneşışınlarınınNihal'insiyahkadife
terliklerinevurmasınıizliyorduk.Kışlabahararasıgünleringüneşi,akşamlanbatıdaupuzunkoyugri
bulutlarınaltındasandanturuncuyageçerken,biryandandaNihal'inayakbileklerindendizlerinedoğru
tırmanıyordu.SengelmedenNihalodasınadersçalışmayagidiyor,benyemekhazırlıyordum.Ozamanlar
peküzerindedurmamıştımamaortadaşöylebirgerçekvardı:Nihalmutfaktayemekyaparken,bulaşık
yıkarkensanayardımediyor,banabunuteklifbileetmiyordu.Yalnızcatekbirgün,havuçsalatası
yaparkenhavuçlarıotırtıklamış,benrendelemiştim.ÖnemlibirayrıntıdeğilmiÇetin?Odaanlamıştı
herhaldeikimizdenbiradamolacağını,benimlekonuşulacağınıseninleyaşanacağını.
Martınsonlarındabirakşam,odasınagitmezamanıgeldiğindeyinesessizcekoltuğundankalkmış,"Biraz
yürüyelimmi?"diyesormuştu.Tindersticks'in"Let'sPretend"içalıyordu.Önerisinesevinmiştimama
güzelimşarkıyıdinlemedenkalktığıiçindesinirlenmiştim.Şarkınınbitmesinibeklemiş,sanabirnot
yazmıştım:"Bukızkemanlarıduymuyor!Yemeğegirişme,lahmacunalıyoruz!"
Giyinipçıktık.Ayakkabılarımıbağlamamıştım.Apartmanıngirişindekibasamaklaraoturupbağlıyordum
kibirbaktımodayanımaoturmuşbotlarınıbağlıyor.YanyanaydıkÇetin.Yüzünüperdeleyensaçlarını
kulağınınarkasınasıkıştırdı,burnuvedudaklarıylabanadoğrudöndü.Dudaklarınınbitimindekio
kıvrım...DudaklarımızbirbirinedokunsunistedimÇetin.Gerçektenyalnızcabunuistedim,yoksa,onu
öpmekistedim,diyeyazardım.Dudaklarımızbirbirinedoğruuzansınvebirbirinedokunsunistedim.O
sıradaİhtiyarelindesüpürgeyleapartmanınkapısındangirdi.Basamaklardaneyaptığımızıanlamadı,
şaşkınşaşkınbaktı.Onakonuşmafırsatıvermeden,iyiakşamlardileyipkalktım,pantolonumunarkasını
çırpargibiyaptım.
Parkadoğruyürümeyebaşladık.İstediğimşeyinşiddetiylesarsılmıştekkelimeetmiyordum.Benisarsan
yalnızcailkkezbukadaraçıkbirbiçimdehissettiğimçekimdeğildi.Çetinbiliyorsun,geçmiş
yaşantılarımıarkamaalıpbambaşkaöpüşmeleristeyebilirdim;oysavücudumdakielektriğitoprağa
aktarmakiçinçıplakayakladolaşmakgibibirşeydiistediğim.Onabirşeyvermek,ondanbirşeyalmak
istemiştim.Tekveküçükbirşey…Ahbunuanlatamam!Benihâlânasılsarsıyor...İsteğinçocuksuluğu,
basitliği...Bütündeneyimlerimibirdensilivermesi...GalibatamozamananlamıştımNihal'eâşık
olduğumu.Basitşeyleristeyince,basitşeylerdenzevkalmayabaşlayınca,anlıyorumkiâşıkolmuşum.
Güneşinbatışıysagüneşinbatışı!Dolunaysadolunay!Koşarakbirkumsalagiderim,ateşyakarım,
gitarımla"BoatontheRiver"ısöylerimyadasevdiğimkızıngözlerininiçinebakarakderimki:"Sarmaş
dolaşkollarımdaolmanıbekleyemem!"
Yineogünlerde,yandakiapartmanınenüstkatındakiliselikızın,orglaherkesindilindekibiraşkşarkısını
çalıpsöylediğiniduymuştum.Onlarınpenceresidebizimpenceredeöğlegüneşininverdiğicesaretle
açıktı.Beyaztülhafifçesallanıyordu.Taze,temizhavageliyordu.Kızınsesidetoneydi,yanlışnotalar
basıyorduamabubiraşkşarkısıydı,mutluluklamutsuzluğuaynıtepsidesunuyordu.
10
Herşeyzorlaşmıştı.Karmaşıklaşmıştı.KalpvücudakanpompalıyordudeğilmiÇetin?Geceleri
uyuyordukdeğilmi?Bütüngünodamdaoturup"PsikolojininKaranlıkYüzü"isimliüçyüzküsursayfalık
kitabıçeviriyor,Nihal'ibeklemiyordumdeğilmiÇetin?
HiçbeklemediğimhaldeNihalbiröğledensonrageldi,kitaplığınönündekikoltuğuna(artıkonun
koltuğuydu)oturduvesordu:"Çetinlenasıltanıştınız?"
Çalıştığınyerdensorugelmesidiyebenbunaderim!Anlattım.
Ortaokuldanbaşladım,henüzarkadaşolmadığımız,hattakavgaettiğimizotarihöncesidönemianlattım.
"Kavgamıetmiştiniz?"diyesorduNihalgülerek.Nasılbaşlamıştıhatırlamıyorumamabenimson
darbem,tebeşirtozunabulanmışkaratahtasilgisiniceketinesürmekolmuştu.Lacivertcekettentebeşir
tozuçokzorçıkıyordu.Sendekarşılıkolarakkavalkemiğimebirtekmesallamıştın,gözümdenyaş
gelmişti.GüldüNihal."Kavgadaederlermiş!"dediküçükçocuklarasöylendiğigibi.
Çetinortaokuldaseninleilgilipekçoksöylentivardı.Annenivebabanıilkokuldaykenbirtrafikkazasında
kaybettiğinihepimizbiliyorduk.Ağabeyinlebirlikteyaşadığınıda.İlkokuldaseninleaynısınıftaolanlar
sorunlubiriolduğunusöylüyorlardı;tabiibuişyeriTürkçesinikullandıklarınısanmıyorum.Doğrudandeli
demişlerdirbelkiyadaaklındanzorunolduğunusöylemişlerdir.Dostum,diyeceğim,öylepeknormalbiri
gibigörülmezdinsenortaokulda.Fenöğretmenikalıtımkonusunuanlatırkensenikaldırıp,"Örneğinbakın
arkadaşınızınkulaklarına..."diyerekseninüsttarafıkafanayapışıkkulaklarınıgösterdiğinde,"Anneninve
babanınkulaklarınasıl?"diyesorduğundabütünsınıfgerilmiştik.Senseyalnızcagülümseyereköğretmene
bakmıştın.Birşeysöylememiştin.Fransızcaderslerindegirdiğingülmekrizlerinenedemeli?Siyah
çerçeveligözlüğü,sımsıkıbağlısaçlanvefularıylabirçizgiromankahramanıgibigörünenöğretmenseni
dışarıyollardıböylezamanlarda.Zavallıkadınarkandanpsikolojiksorunlarınolduğunu,bizimsana
yardımcıolmamızgerektiğinisöylerdi.Böylecehepimizbirazdahagerilir,sendençekinirdik.Oysa
yaşanan,Fransızcakitabımızınilksayfalarındakibirkarşılıklıkonuşmanınhayatageçmesindenbaşkabir
şeydeğildi."OüestÇetin?"diyesorardıbirçizgiçocuk,parmağıylauzaktatekbaşınaduranÇetin'i
göstererekyanıtlardıdiğeri:"IIestlâ-bas!"
Nihalkendinikaptırmışdinliyordu.(Senanlatırsındadinlemezmi,dediğiniduyargibiyimÇetin,
ikimizdensözediyorumya,artıkpohpohlarsınbeni!)Onalisebirincisınıftabirkaçarkadaşımlabirlikte
çıkardığımızduvargazetesinianlattım.SonrabirsabahsınıfageldiğimizdeseninveFikret'inhazırladığı,
başyazısında(!)amacınızınrekabetdeğilbirliktedahaiyiyeulaşmakolduğubelirtilenduvargazetesini
gördüğümüzü...Nihalburadakıkırdamıştı,"BenimağabeyimFikretmi?"diyesormuştu.Bunu
bilmemesineşaşırmıştı."Senozamandahadoğmamıştınki!"dedim,bunaçokgüldük.DüşünseneÇetin,
sizinFikret'leogazeteyiçıkarmanıznisansonu,ikigazeteyibirleştirmemizmayısbaşı.Yanibizim
arkadaşlığımızınbaşlangıcı.Nihaliseoyılınekimindedoğmuştu,MelahatTeyze'ninFikret'eseslenişi
hâlâkulaklarımda.
Nihalikimiziağabeyiylekâğıtoynarkenhatırladığınısöyledi.Seninyurtdışındakişantiyelerdenbirinden
tatilegeldiğin,Fikret'inAmerikaöncesi,benimherzamankigibihiçbirşeyinöncesisonrasıolmayan
günlerim...
Duvargazetemizisizinevdehazırlamayabaşladığımızı,haftadaenazbirkezokulçıkışındasizde
toplandığımızıanlattım.Hatırlamaktanbıkmadığımız,önümüzeçıkanherkeseanlatmayabayıldığımız
şeyler...Nihaldeilgiyledinliyordu.Yoğunyaşananbirilişkianlaşılanherkesinilgisiniçekiyordu.
"Peki,"dediNihal,bilimselbiraraştırmayapıyormuşgibi,ciddiyetle,"Nedenikinizyakınlaştınız
gazetecileriçinde?"
Kimbilebilirkibunu?Kalemielinealıpikiinsanıbirbirinegötürenyolubulmayaçalışanbiri,tekbir
çizgiçizmeyibeklerkenkaralamayıandıranbirresimçizer.İkiinsanıbirbirinegötürensayısızyolvardır.
Amagelbizburada,ikimiziçinayrıayrınedenlerdenkaynaklanan"erkenailekurmaisteğinin"hafif
kıvrımlıyolundangeçelim.
Gazeteyicumaöğledensonralarıhazırlıyorduk.Okuldansonraherkesönceevinegidipyemekyiyor,
üzerinideğiştiriyor,sonrasizegeliyordu.Seninsehercumaöncepazarauğrayıpalışverişyapman
gerekiyordu.Birgünbanabirliktepazaragitmeyi,sonradasizinevdeyemekyapmayıönermiştin.Pazar
cıvılcıvıldı.Domatesvesalatalıkçıkmış,tezgâhlarınçoğuerikveçağlayeşilinebürünmüştü.Arada
çileklerinkırmızısıgözalıyordu...Ogünbelkidebiryetişkingibihissetmiştimkendimi.Enazından
anneminyanındahiçbirşeyleilgilenmedendolaşıpdurduğum,biranöncekurtulmayıistediğimbiryer
gibideğildipazaryeri.Biroyunoynargibiydik.Banasınıftahoşlandığımbirkızolupolmadığını
sormuştun.Nihalkoltuğundadoğrulupsırtınıdikleştirmiş,bengırtlağımdantuhaftemizlemesesleri
çıkarmıştım,seninbupatavatsızsorunkarşısında.OnaönceNur'dansonradaZühal'densözettim.
İsimlerdekitesadüfyüzümükızarttıÇetin.Galibaölenekadarböyleaptalcaşeyleryüzündenyüzüm
kızaracakbenim.Şunubiliyorum:Birineâşıkolunca,ömrünboyuncaonuaramışsındasonundabulmuşsun
gibi,geçmişinitekrarkurgularsın.Basittesadüfleraşkınilahigücününişaretleriolurçıkar.Şimdiburaya
yazıncabaknekadargülünçolacak:LisesondaâşıkolduğumkızınismiZühal'di;yirmiyılsonra,Nihal,
demekki,tabiiya,büyükbiraşkbu,aşkınilahiadaletisonundabizibuluşturduvesaire...
Buyüzkızartıcıtesadüfüatlattıktansonra,sizinevdeyediğimizilkyemek:Memlekettengelenkavurmaya
kırılmışyumurta,yanındayoğurtvebirkiloyayakıncaneriği.
Artıkneredeyseherokulçıkışındabirliktesizinevegidiyorduk.Uydurukyemeklerineşeyleyapıyorduk.
Örneğinşufırındapatatesyemeği...Yineyapalım,hepyapalım.Halkahalkadoğranmışpatateslerve
soğanlartepsiye,birsırapatatesbirsırasoğanolacakbiçimdedizilir,üzerlerinetuz,kimyon,karabiber,
kekikvekırmızıbiberkatılmışsalçalısudökülür,incetereyağıdilimleriyerleştirilirvefirmaverilir.
Pişinceafiyetleyenir,bitirilemezse,arzuyagöre,Fikretaranır,ona"GelsanayemekayırdıkFikret,"
denir!Nihalşakacıktankızdıbize."Galibaağabeyimipeksevmiyordunuz!"dedi.Benseaksineonu
ikimizindeçoksevdiğini,amabizimkininbirtüraşkolduğunusöyledim.Yinedoğrulupsırtınıdikleştirdi
Nihal.
Okuluntatilegirmesiylebirliktesabahtanakşamakadarbirlikteolmayabaşlamıştık.Evdenpekçıkmıyor,
yapacakbirşeymutlakabuluyorduk:Yoldangeçenlereçürüksebzemeyveyadaiçisudolunaylon
torbalaratmak,eviniçindebaharatsavaşı,susavaşıyapmak,hiçyoktankederlenippencereninönündeki
koltuklardaoturupradyodinlemek.Saatonyedioniki"Sizlerİçin".Saatonsekizsıfırsıfır"StüdyoFM".
Nihalbilmiyortabii.
Sokağınaşağısındabirevinbahçesindekikirazadalıyoruz.Senyenipantolonunu,lekelenirdiye,çıkarıp
mayoylakalıyorsun,ağacınüstündemayoylayken"dalmak"fiilinihakkıylayerinegetirmişoluyorsun.
Nihalsormuştu,bendesorayım:"Pantolonunaltındamayonearıyordu?"Oakşamikimizdeishal
oluyoruz,tuvalettençıkamıyoruz.Nihalyinekıkırdıyor.
Birgünparamızlaalabileceğimizkadarhelvaalıpyarımşarekmeğiniçinekoyuyoruz,yediktensonrada
gözlerimizkararıyor,bayılacakgibioluyoruz.Başkabirgünsalondakimasanınüzerinegazeteseriyoruz:
zeytinekmekveçay.Mutfaktakilavaboyaeğilipkavunkarpuzyiyoruz,sulanbileklerimizden
dirseklerimizeakıyor."Nekadaroburmuşsunuz!"diyorNihal.Gururlagülümsüyorum.
Yanapartmandayaşayangüzelkadınbalkonaçıkınca,seninodanınpenceresininönündeyereyatıp
eteğininaltındagörebildiğimizkadarçokşeygörmeyeçalışıyoruz.Evinkitaplığınısabırlaaraştırıyoruz;
hangikitabınhangisayfasındasevişme,çıplakkadınanlatımıolduğunuavucumuzuniçigibibiliyoruz.
Salondakikanepeyeoturupbirkızlayakınlaşmanınyollanüzerinebütünüylekurgusalkonuşmalar
yapıyoruz.Nihal'inyüzükızarıyor.
Liseikincisınıftaaynısıradaoturmayabaşlıyoruz.Üzerindekalemkoymaoluğuolanmasamızıkendimize
doğruiyiceçekinceikikişilikdünyamızkuruluyor.Orayaöğretmenlergiremez,yabancılargiremez.
Dersler,sınavlarartıkbaşkabirşey,artıkbizbaşkabirşeyiz.Biryılsonra,liseyıllığındayeralmamaya
kararveriyoruz."Onlarabirbirimizdennedensözedelimki!"diyorsunsen."Bizimtarihimizbaşkatürlü
yazılsın!"diyorumben.Fotoğraflarımızıvermezsekdiplomalarımızı"alamayabileceğimizi"söylüyorsınıf
öğretmeni.Sonundafotoğraflarımızınyanındayalnızcaisimlerimizvenumaralarımızyeralıyor.
Diplomalarımızıalmakiçinbukezdeoyıllıklarısatınalmakzorundakalıyoruz.Nihal'esolomzunun
hemenarkasındaduranyıllığıgösteriyorum.Kucağınaalıpsayfalarınıçeviriyor.Arkaarkayasoruyor.
"Nurhangisi?Zühalbumu?Ağabeyiminyazısınıkimyazmıştı?"
YıllığıyerinekoyarkenNihal"HerşeygerçektenokadargüzelmiydiEnder,yoksasenmigüzel
anlatıyorsun?"diyesormuştu.
Gerçektengüzeldi,değilmiÇetin!Hayatımızınengüzelgünleriydi.Dahaonbeşyaşımızdaaynıevde
yaşıyorgibiydik.MuratAğabeyaskerdeykenvebankaonuİngiltere'yegönderdiğinde,ağabeyininnöbetçi
bıraktığıarkadaşıylabirliktebendesizdekalmayabaşlamıştım.Nihal,aileminbunanasılizinverdiğini
sorunca,tekveerkekçocukolmanınüstünlüklerinden,annebabamınbenipekçokkonudaözgür
bıraktıklarındansözettimamaizinvermeselerdesizdekalırdım,biliyorum."MuratAğabeypeki,o
rahatsızolmuyormuydu?"Onundabenisevdiğini,derslerindesanayardımcıolduğumiçin
arkadaşlığımızdanrahatsızlıkduymadığınısöyledim;birliktedersçalıştığımızı,kopyaçektiğimizifilan
anlattımamaikimizinliseyinasılbitirebildiğini,üniversiteyenasılgirebildiğinibenbilehâlâ
bilmiyorum.Aklımızokadarbaşkabiryerdeydiki!
SonraMuratAğabey'inişinedeniyleİstanbul'agitmesi,senindeüniversitesınavındayalnızca
İstanbul'dakiokullarıyazman...Günlercegecelerceayrılıktörenleridüzenleyişimiz.Eylülünbaşındabir
öğledensonraevinönünegelenkamyon...Eşyalarıyüklediğimizokamyonlabirlikteİstanbul'agittikten
sonrabanayazdığınilkmektup:"Şoföryoldauyumasındiyeadamasorusorupdurdum.Yedisülalesini
anlattırdım.SoracaksorukalmayıncaİstiklalMarşı'nıterstenokumasınıistedim!"HerzamankiÇetin,saf
birneşeiçinde…İkincimektubunudersteykenyazmıştın:"Dışarıdayağmuryağıyor,hocakısmitürevi
anlatıyorvebensenidüşünüyorum."Başkabirmektubunşöylebitiyordu:"Buradahavalarsoğudu.
SanırımtümTürkiye'deböyle!"
Telefonkonuşmalarımız.İlköğrencikredinlealdığıngitar...Yaptığınbesteyitelefondadinletişin:"Tımbır
tımbırdostlukturbizimanlayışımıztımbırtımbıronunlavarızyaşarıztımbırtımbırortamşartlarneolursa
olsuntırımtırımsevgidiraramızdaki."
Nihal'eşöylesöyledim:"Çetinİstanbul'agittiktensonratanıştığımyakınlaştığımerkekyadakadın
herkesteonuaradım."
"Kadınlardadamı?"diyesorduNihal,ikieliylekoltuğunsağkolunututmuş,soltarafıtamamenboş
bırakmıştı.Onunbuyanduruşunabendeyanyanbakarakkarşılıkverdim:"Evet,evet.Kadınlardave
hattacaneriklerinde!"
SeniaramıştımÇetin,çünküsenilktin.Bizilktik.
Bazendüşünürüm,yıllarcaayrıkalmasaydıkbukadarsıkıdostolurmuyduk?Hepözlemeseydik...Ayrı
şehirlerdeykendegörüşüyordukamabubizeyetmiyordu.Aklımızhepbirliktegeçirdiğimizolise
günlerindeydi.
SenAnkara'yageliyorbenimyeniarkadaşlarımlasevgilimletanışıyordun,benİstanbul'daseninhayatına
gireninsanlarlatanışıyordum.SenDamla'yısevememiştin,benSerap'ı.Dahadoğrusuikimizde
birbirimizin"âşık"halindenpekhoşlanmamıştık.SeninkoparılmışyarınSerap'ınağzındaydı,benimki
Damla'nın.Yinedebirbirimiziüzmemeyeçalışıyorduk.MuratAğabey'inİstanbul'daolmadığıbirhafta
sonuSerap,sen,benüçümüzsizinevdegeçirdiğimizgeceyatmayahazırlanırken,Serap'a"Yereyatak
serelimEnderdeburadabizimlekalsın,yoksaüzülür!"demiştin,kızcağızdagelipşaşkınlıkvekızgınlıkla
bunubanaanlatmıştı.Üçodası,kocamanbirsalonuolanbirevde,üçümüzsenindaracıkodanda
kalacaktık!GeceyiaynıyataktabaşbaşageçirmefırsatınıbeniüzmemekiçintepmenSerap'açoktuhaf
gelmişti.Muhtemelen"sapık"olduğumuzudüşünmüştü.Sevgilidostumbenim,sevgilidostumLennie!
"Gerçektenyaptımıbunu?"diyesorduNihalbirazürkmüşgibi,"Lenniekim?"BöylebirşeyiSerap'a
gerçektenönerdiğinisöyledim,kütüphaneden"FarelereveİnsanlaraDair"ialıponauzattım.
Sonrasustum.Çokkonuşuncaolanşey:Konuşmak,anlatmak,anlamsızgelmiştibirdenbire.Belkide,
katlanıpkaldırılmasıgerekenşeyleriburuşturmuştum.Nihalbanabaktı,göğsünüşişirerek,gözlerini
kocamanaçarak,derinbirnefesalıpbıraktı.Uzunbirsürekonuşmadanoturduk.Gitmesinistiyordum.
Oradaotursun,bakışlarıylabenidinlendirsin,anlattığımşeylerinonuniçinçokdeğerliolduğunubelli
etsinistiyordum.Bunubellietmezsekırılıpdöküleceğimianlasınistiyordum.
Başıönündeyavaşçakalktıkoltuktan,odadançıktı.Masayadoğrudönüpikidirseğimimasanınüzerine
koydum,kâğıtlarınkırışmasınaaldırmadım.Müziğiozamanfarkettim:BryanFerry"YourPainted
Smile"ısöylüyordu.Burnumsızladı.Kalkıpyatağauzandım.Hatırlamanınzihniminönündeaçtığıbüyük
boşluğuhissettim.Neyönegidecektim?Geçmişvegelecekbirbirleriyleönceliksonralıkilişkisiiçinde
miydi?Birigeridediğeriileridemiydi?Bütünoanlattıklarımıbizmiyaşamıştık,yüzümüzileriyedönük?
Seniniştenbiranöncedönmeni,kendinigöstermeni,varolduğunugöstermeni,omuzlarınamasajyapmam
içinısraretmenitamoandaçokistemiştimÇetin.Gelecek,seninazsonrakapıyıanahtarınlaaçacağın,her
zamankiDemireltaklidinle"Nazmiyebengeldim!"diyeceğinbilgisindenbaşkabirşeydeğildi.
11
Ouzunkonuşmadan,hatırlamadansonraüstümebirdenbireçökenkaranlık,kendimdenduyduğum
hoşnutsuzlukuzunsürmüştü.Nihalevdeykenevdeolmamayaçalışıyordum.Gelmesineyakınsaatlerde
odamınkapısınısonunakadaraçıkbırakıyor,çıkıyordum.Onu,beniiçeridesanıpkapıyıyavaşçaiterek
açarken,varlığınıvedahabaşkaşeylerisolayağındanbaşlayarakodamataşırkenkafamdacanlandırmak
istemiyordum.
Canımsıkkındı.Birkereanlatırkenkendimi,seni,dostluğumuzuNihal'ebeğendirmekkaygısıduyduğumu,
buyüzdenbazışeyleriabarttığımı,olaylarıyenidenkurguladığımıbiliyordum,biliyordum.Buçok
sıkıyorducanımı.Birdeböyleâşıkzevzekkonuşurkenseninneyaşadığınıbilmemekdokunuyordu.
Ogünlerdebunlarıkonuşamazdık.SanaNihal'ekapıldığımısöyleyemezdim.Sevgi'yleyaşadıklarımın
açıkladığıamayanlışaçıkladığıbirkarmaşanınkurbanıgibigörünmekistemiyordum.BiliyorsunÇetin,
duygusalhayatımızı,ihtiyaçlarınıgidermekveacıdankaçmakdışındabaşkabirfaaliyetiolmayanbir
bebeğinhayatıolarakgörmeyeeğilimliyizdir."Sevgi'ninbeniitmesiyleNihal'edoğrugittim,
tökezlemişkenonatütündüm...Sevgicanımıyaktı,Nihalbirserinlikalnımda."SeninNihal'eolanilgimi
böylegörmeniistemiyordum.
NezamandırNihal'egöreyaşadığımdanbizimkileribirazihmaletmiştim.Birkaçgünöğleyemeğini
annemleyedim,ondaneşindostunderdinisevincini,babamıntatlıhuysuzluklarınıdinledim.Her
seferinde"YavelerimlesenisıkmadımyaEnder?"diyesoranannemiöptüm,kucakladım.Sonrababamla
ReşitBey'inzamanlarınıtavlaoynayarak,sohbetederekgeçirdiklerikahveyegittim.Okahveyesenide
birkaçkezgötürmüştüm,bençokseverim.Sandalyeleritahta,çaylarıkarbonatsız.Bizimkilerleyaşarken,
çeviridenbunalıncauğrar,babamlaReşitBey'inbolküfürlütavlakarşılaşmalarınıseyrederdim.Kapının
tamkarşısındakiduvarda,Atatürk'ün,neredeysebütünduvarıkaplayan,kahveiçerkenbirresmivarya,o
resimdekendimcebirhuzur,sakinlikbulurdum:Ata'nınhuzurundaçay,kahveiçiyoruz.
Annemibabamıhergördüğümdeonlarladahafazlazamangeçirmeyiistiyorum,amaolmuyorişteÇetin!
Birşeyin,hızlıhareketedenbirşeyinpeşinetakılmışkoşturakoşturayaşıyorum.
ReşitBey'lebabam,senlebengibi.İkimizinihtiyarlığınıgörüyorumonlarda.Ağızlarıbizdendebozuk,
biliyorsun.BabambirazçekiniyorsankibenimyanımdaamaReşitBeynehoşküfürlerhediyeetmiştir
dağarcığımıza!Kahveninönündengüzelcebirkadıngeçmeyegörsün,başlıyorhemen:"Şimdibukadın
yataktakocasına..."Uzanamadığıüzümdenpekmezyapıyor.
Nihal'den,kendimdenuzaklaşmakistediğimogünlerdeikiihtiyarbanaiyigelmişti,ilkgünhemenseni
sormuşlardı.ReşitBey,seniniçin,"Kerataogünnasıldagülüyordu!"demişti.Seninlesongitmemizde
bizigülmektenyerlereyıjkanatlarınçiftleşmehikâyeleri...Hatırlattığımda,"Şimdiyenibirfikrimvar!"
dedikaşlarınıindiripyoldangeçenikigençkızabakarak."EşrefiMahrukat"ismindebirromanyazmayı
istiyormuş.Altbaşlığıdaolacakmış:"BütünTatlarEkşiBütünKokularKesif."Babamdabende
gülmektennefesimizkesilerekdinlemiştik.Benbiryandanda,kıyıdanuzaklaşmanıncoşkusuylaiki
kulaçtabirdönüparkasınabakançocuklargibiydim,bugülünçkitapfikrinidinlerkenNihal'in
kayalıklarındanuzaklaşıyordum.
"EşrefiMahlukat"ınkahramanıEşrefBeyaslındatambizimkahramanımızdı.Kırklıyaşlarınınsonunda
amahâlâvalidesiylebirlikteyaşayan,birazçirkince,buyüzdendeçekinik,takıntılıbiradam.Valideside
sakarbirkadın.Eşrefinkahverengiceketininsöküğünüörneğin,beyaziplikledikiyoryadaiyidikemiyor;
giysileribulaşıklarıiyiyıkayamıyor.Olaylarelliliyıllardageçiyor;oyıllardaşehirliinsanlarbakımlı
olmanın,Batılıolmanın,güzelgörünmeninöneminibirazabarttıklarından,Eşrefçalıştığıdairedegülünç
durumlaradüşüyor,alaykonusuoluyor.İnsanlarlakolayyakınlaşamıyor.Yakınlaştığındabaşınagelen
kalmıyor.Sindirimveboşaltımsistemlerininegemenliğindebirsoytarıyadönüşüyor.ReşitBey'i
kahramanıEşrefBey'inbaşınagelengülünçdurumlarıbirbirsıralarkengörmeliydinÇetin!Allahımnasıl
daciddiydivebubeninekadargüldürdü...EşrefBeyöğleyemeğisonrasıbiryazıimzalatmakiçindaire
başkanınınodasınagiriyor,şöylebirazeğilipimzadosyasınıadamadoğruuzatırkenyüzünekarşı
geğiriveriyor.Dairedebirarakimseninolmamasındanistifadeederekayağakalkıyor,katlanmış
durumdakierkekliğinidüzeltmekiçinyadakaşınmakiçinelinipantolonununiçinesoktuğundakapı
açılıyor,üçkişibirdendalıyorodaya.Otobüsteninipdaireyedoğruyürürkenkıçınınarasınakaçan
donunuelinikullanmadan(Birkezdiliyanmış!)çıkarmakiçinbacaklarınıbirtuhafatarakkıçını
sallayarakyürüyor,görenlerkırıtarakyürüyenzavallıEşrefBey'etuhaftuhafbakıyorlar.Burnunu
karıştırırkençalışmaarkadaşlarınayakalanıyor,yemeksaatiöncesimidesiherkesinduyacağışekilde
gurulduyor,dahabirsürüşey.ReşitBeybusorunlarabirhaylikafayormuşabenziyordu."Alaturka
veyahutalafrangatuvalettemakattançıkanilkkazuratparçasınındeliğedüşmesiylesıçrayansumeselesi"
üzerinebiledüşünmüştü,tabiikiEşrefBey'inbaşınabuberbatdurumdasıksıkgeliyordu.
YalnızÇetin,bugülünçromankahramanınınsonuhiçdeiyideğildi.EşrefBeyinsanolmanınönüne
çıkardığıçukurlaradüşmedenyaşamınısürdürmeyeçalışırken,dairedeyeniişebaşlayangençbirhanıma
tutuluyordu.Gençhanımda,yenibirortamauyumsağlamanınzorluklarıylabaşetmeyeçalışırken,
kırılgan,hassasyapılı,görmüşgeçirmiştavırlarıolanEşrefBey'eyakınlıkduyuyor.EşrefBeyannesine
içindeherrenkipliğinolduğubirdikişkutusualıyor,KoreSavaşı'nagidipdönmüşbiruzakakrabanın
tedarikettiğikenarlarılastiklikülotlardangiyiyor,hersabahgençhanımıgörecek,onunsaçmasorularına,
daireninbütüntarihinianlatarakcevapverecekdiyeiçiiçinesığmıyor.Birsabahdaireninpenceresinin
önünde,henüzmesaiyekimseningelmemesinifırsatbilip,bağırsaklarındakigazıbirgüzelsalıyor.Bir
öncekiakşamvalidesininyaptığınohutlukapuskadanbolcayediğindenetraffecişekildekokuyor.Tambu
sıradakapıdan"GünaydınEşrefBeyçiğim,bakınsizenegöstereceğim!"diyerekEşrefBey'intutulduğu
gençhanımgiriyor.Kahramanımız(Hercentilmenerkekgibi,diyorReşitBey)olasıutancıyaşamaktansa
kendisinipenceredenatıyorveölüyor.ZavallıEşrefBeytaşbinalarınçevrelediğiavluda,bulaşıkhane
arabalarınınyanındacansızyatarkenReşitBeysondarbesiniindiriyor:"EşrefBey'inmesanesipatlamış,
etrafakesifbirmayiyayılmıştı."
ReşitBeybusoncümleyitambirbitişcümlesigibitiyatrolukbirvurguylasöylemişti.Artıkgülecekbir
şeyyoktu.
ErtesigünbabamaReşitBey'indalgageçipgeçmediğinisormuştum.Buromanfikrindeciddimiydi?
Yoksaatlarınçiftleşmesiyleilgiliohikâyelergibieğlenmekeğlendirmekamacıylamıanlatmıştı?Babam
ReşitBey'inbuişlegerçektenuğraştığını,hattahayatınınfikriolarakgördüğünüsöylemişti.Özellikle
yakınzamandaölenbirarkadaşınıncesediyıkanırkengördüğüşeylerdençoketkilendiğini,"İçimizin
dışımızlabirolmasıdurumundainsanlığınkendinipekdeiyihissetmeyeceğini,"söylediğinianlatmıştı.
Babamagöre,dökülendişler,seyrelensaçlar,çürüyeniçorganlarlaihtiyarlarkendilerinibudünyanın
artıkları,istenmeyen,utanılan,ayıpbirşeyiolarakgörüyorlardı.Üzülerekonundaböyledüşünüp
düşünmediğimisorduğumda,"Hayırama,Reşit'ideçokiyianlıyorum,"demişti."İhtiyarlardanuzak
dursaniyiolur,"diyedevametmişti,şakacıbirsesle,"Bizihtiyarlar,gençleriistilacıbirkıskançlıkla
kovalarız!"
Büyüklerimizinbizeaktarmadığı,aslındahiçbirneslinkendindensonrakinesleaktarmadığıbirhayat
bilgisivar,değilmiÇetin?ReşitBey,işibirazgençvezindeinsanlarındünyasınakandavasıgütmeye
dönüştürsede,bubilgininpeşinedüşmüşgibigelmiştibana.
Nihal'denuzakdurmakiçinihtiyarlarındünyasınaiyicedaldığımogünlerdenyalnızcaEşrefBey'in
hikâyesiyledeğil,babamınEşrefBey'indairesindekikadınaduyduğuaşkınhatırlatmasıylaanlattığıbaşka,
bukezgerçekbirhikâyeylededöndüm.Hikâyeşöyle:Babamınarkadaşı(Gelonabirisimbulalım,
Vehmidiyelim,sendeÇetinbirzahmetgidipbirsözlüğebak!),VehmiBey,otuzyıllıkeşiRefikaHanım
(isimbabamızyinesözlük)ileemeklilikgünlerinibirkıyıkasabasındasatınaldıklarıevdegeçirmektedir.
Evişlerineyardımcıolsundiyekasabadanbirkızbulurlar.Kızbirtanıdıklarınıntorunudur,onaltı
yaşındadır.Yöreyehaskömürkarasısaçları,dolmadudakları,kocamanelagözlerivardır.VehmiBey
kızatutulur.Hemnetutulma!Yalnızcakendisineevliliğininilkyıllarındakihizmetihürmetianımsatanköle
kadınkızıştırmasıdeğildirsözkonusuolan.Eviçindeeğilipkalkarkenyadamasumbirdalgınlıkla
dirseklerinibalkondemirinekoyupdışarıseyrederken,basmaelbisesininaltındanbelirginleşen
vücuduylaonaltıyaşındakitaze,VehmiBey'inaklınıiyicebirkarıştırır.Babacantavırlarınınarkasına
saklamayaçalıştığıarzusukabarıpiplereasıldığında,adamcağızınbütünuzuvlarıoynar.Eklemyerleri
gevşemişbirkuklayadönüşür.GörmüşgeçirmişbiradamolanVehmiBey,ikiçocuğunu,biriciktorununu,
eşini,yıllarcatatilegeldiktensonrayerleştiğikasabadakişerefiniveküçükkızıngeleceğinidüşünerek
durur,durduğuyerdekahrolur.Bahardabirgünkızlabirliktepapatyatoplamakiçintepelerdegezinen
VehmiBey,sağduyusuylagururlanırkenkızelindekipapatyalarlaVehmiBey'inkoltukaltınasokulurveiç
geçirerek,içindenkimbilirnelergeçirerek,"Ahnegüzelkokuyorterin!"der.Burnunuyüzünüsürer.Bütün
vücuduylasürtünür.AlnınıVehmiBey'inalnınadayar.Sonrasıdoludizginbiraşk.RefikaHanım'a
sezdirmeden,kıyıdaköşede.RefikaHanımbiryılkadarsonra,sahnedençekilirgibiölünce,birazyas,
yalnızbaşınakalanyaşlıbiradamınbakımaihtiyaçduymasınınmeşrulaştırdığıevlilik,mutluson,saman
tadı.
Hikâyeninbaşındababamınolanaksızbiraşkıanlatacağınısanmıştım."Aşkeşitlerarasındayaşanır,"
demiştimiçimden.Kötüsonun,kavuşamamanınvereceğirahatlığı,içhuzurunubeklerken,hikâyeyi
bildiğinibaşınısallayarak,kahramanlarımıztepeyepapatyatoplamayaçıkarkengülümseyerekbellieden
ReşitBey'iseyretmiştim.Gözkapaklanneredeysekapalıgibiydi,elleriburuşukvelekeliydi.Serçe
parmağmdamortaşlıbiryüzükvardı.KızVehmiBey'inkoltukaltınasokulduğundaşaşkınlıklababama
bakmıştım:Çıkarıpmasayakoyduğugözlüğüardındaburnunikiyanınayayılmışbirbeyazlık,birpeltelik
bırakmıştı;babamıngözleridoludoluydu.
Aklımbirgüzelkarışmıştı.Benkimdim?Nihal'inkarşısındakimdim?EşrefBeymiydimyoksatensel
VehmiBeymi?Âşıkolmakböylebirşeymiydi?Dinlediğinhikâyelerinkahramanlarıylaözdeşleşmek
miydi?
SanaözeniyorumÇetin!Böyleşeyleridüşünmezsinsen.içindebirateşmiyandı?Tamamazsonrakanın
kaynamayabaşlar,yerindeduramazsın,veeylemveeylem.İştebukadar.Birbuharmakinesigibi.Çok
sağlam.Teksorunkanınınkaynamaderecesiolabilir;budeğerinbizimgibiinsanlariçinbirhaylidüşük
çıkacağınısanıyorum.
PekiÇetin,bizseninle"istilacıihtiyarlar"gibimidavranmıştıkNihal'e?
12
MuratAğabeytamzamanındaçıkageldi.Bizeikiküçükçocukolduğumuzuhatırlattı.Bunubudünyadaen
iyiobaşarabilir...
Lisedeykenveüniversiteninilkyıllarındaonanekadarkızardık!Bizimiçinkuralkoyucuyduo,senin
hayatınıyaşanmazhalegetirenbirbekçiydi.Yıllarca"siz"diyeseslendikona,korktukondan,yalanlar
söyledik.Banafazlakızamayacağıiçinsalondakiavizeyibenkırdım,teybiKâmilAğabeybozdu,
sinemayagitmedikbirarkadaşımızadersçalışmayagittik...
Bazışeylerancakyaşaldıkçaanlaşılabiliyor.BizdeMuratAğabey'iancakyirmiliyaşlarımızınsonunda
anlamayabaşladık.Onsekizyaşındaykensekizyaşındabirkardeşinsorumluluğunualmıştı,annesibabası
olanbirçocukkadarsevgiyedoymuşhattaşımarmışbirçocukyetiştirmişti,birazkorkutarakamaolsun.
SenöyleyaramazbirçocuktunkibaşkabiryoludayoktuMuratAğabey'in.Düşünsene,bizonsekiz
yaşımızdakendidertlerimizdenbaşkabirşeygörmüyorduk!Oiseüniversitedeokuyorsonrabirbankada
çalışıyor,velitoplantılarındakardeşininaldığıdüşüknotlarıseninsinirbozucubirözenlehazırladığın
çizelgelereişliyor,sendenyakınanöğretmenlerenediyeceğinidüşünüyordu.Okuldışındakidurumda
farklıdeğildi.Evegeldiğindeözürdilenmesigerekenbirileri,parasıödenmesigerekenbirkırıkcam
mutlakaolurdu.Böylebirhayatınbıraktığıetkibugünaçıkçagörülebiliyor:MuratAğabey,ancaksen
kendihayatınıkurduktansonraevlendiamaçocuksahibiolmakistemedi,erkenyorulmuştu.
MuratAğabey'ingeleceğiniNihal'ehaberverdiğimizdeNihal'inhazırlanmamızgerektiğinisöylemesi
ikimizindehoşunagitmişti.Misafirimizinneredekalacağınıbiledüşünmüştü,istersek"onların
evlerindeki"katlanıryatağıgetirebilirdik,yorgançarşaffilanvarmıydı,Nihalartıkbizdenbiriydi.Bu
aradabenimgünlerdirevdeolmamamlailgilihiçbirşeysormamıştı...
Güzelbirrakısofrasıolmuştu,mezelerinçoğunuNihalyapmıştı.MuratAğabey,ceketinikravatını
çıkarmış,kollarınısıvamış,gününyorgunluğunuvebankacılığınkiriniüstündenatmış,beyazsaçlarıbeyaz
bıyıklarıylanegüzelgülüyorduişte.Onungülüşünüoldumolasıçoksevmişimdir.Ondançekindiğim,
korktuğumzamanlardabileseverdim,hattaiçindebaşka,dahayumuşak,dahasevecenbirMuratAğabey
olduğunadairkanıtsayardımbuışıltılıgülüşü.
Rakısınıyudumluyor,Nihal'inlimonyerinenarekşisikoyduğurokalısalatayıyiyor,biziinceliyordu.
Üçümüzü.Aramızdabirbağoluştuğunusezinlemişti.Birkaçtelefonkonuşmasındaonaanlattığımız,senin
birhaftasonuİstanbul'agittiğindesözettiğindurumunsözcükleriniçerdiğindendahakarmaşıkolduğunu
anlamışgibiydi.İkimizebakışlarında,"Sizinlesonrakonuşalım!"davetivardı.BizçokgergindikÇetin,
çokgergindik.İçkidekâretmemişti.Nihal'inbizigördüğüinsanlarolmaktanvazgeçmeyeniyetimizyoktu.
Aramızdakiyaşfarkınınsağladığırahatlığıbırakmayagönülsüzdük.AmaMuratAğabey'inkonuşmaları,
tavrı,bizegidiponunkanatlarınınaltınasığınmaktanbaşkabiryolbırakmıyordu.Böyleceyemek
bitmedengerçekhalimizedöndük.Gerçekhalimiz!Bunainanıyorum.Nihal'ebaşındanberiolduğumuzdan
farklıgöründük.Böylegerekmişti.Koruyucu,kollayıcı,soğukkanlı,neyapmasıgerektiğinibilen,Nihal
düzgünyürüsün,üniversiteyiuzatmadanbitirsin,yaşadığıfelakettenmakuladımlarlauzaklaşsındiyeasfalt
döşeyenikiortayaşlı,deneyimlierkek.Birigöbeklidiğerikel.
NihaldesevmiştiMuratAğabey'i.Tabağınıdeğiştirmiş,önündekibuzkâsesini,buzlarsuyuniçinde
saydamadacıklarbiçimindeyüzerkenalıpbuzladoldurmuş,Amasyaelmasınısoyarkenortasındaki
çekirdekyıldızıMuratAğabey'egöstermişti;memleketinedeolsa.
Bizüçümüz,birarayageldiğimizdekonuşmaktantataldığımızşeylerikonuşuyordukyine.Ortak
geçmişimizinkabartmaları.Abartarakkabartıyoruz.Seninkapıcınındairesinekimseyokkengizlicegirip
buzdolabınakedikoymahikâyen;herbirimizhikâyeninbirkısmınıanlatıyor,kediyinedenkoyduğunuhep
olduğugibisensöylüyorsun:"Buzdolabındakisütlacıyemiştim,yeriboşkalmasındiyekoydum."
Üçümüzüneşzamanlıkahkahası,şaşkınNihal'inyüzündetitrekgülümseme,alçakseslesorduğu"Kedi
beyazmıydı?"sorusuylaumutsuzcamantıkarayışı,boşuna,boşuna,neyapacağınıbilemiyor,yardım
istiyorsanki.İşizor!SıradaavizeninkırılmahikâyesivebunuMuratAğabey'esöyleyişimizvar.
Ardındanteybinbozulması,senintamiredeceğimdiyebütünparçalarınısökmen,uydurukbirbiçimde
toplaman,ağabeyinİngiltere'deykensanagözkulakolmasıiçinsizinevdekalanherşeydenhabersiz
KâmilAğabey'inbirdüğmeyedokunmasıylafırlayandüğmeler,yaylar,yinekahkahalar.KâmilAğabey
demişken,onunmutfaklavabosundabaşınıyıkaması,horlaması,birgecebaşucundakikomodineüç
lahmacunistifleyerekuykuyadalması,birkaçgeceüstüsterüyasındagörmüşde,kahkahalar,kahkahalar.
Lisedekidersdurumumuz,benimiyiseninkötünotların,velitoplantılarındaMuratAğabey'indüştüğüo
zamansinirbozucu,şimdigülünçdurumlar.ÜniversitedeykenbirbayramtatilindeMuratAğabeysana
dersçalışmanıtembihleyerekgüneydebiryeregidince,benimgizliceİstanbul'agelişim,birdostluk
gösterisiolaraktutupbirbirimizinsaçınısıfıravurmamız,arkamızdabukaçakgörüşmeninkanıtını
bırakmamız...
Nihalellerimasanınaltında,başıiyicedaralttığıomuzlarınınarasındahafifçeeğik,bütünbugülünçve
güzelhikâyeleridinlerkenbirkaçkezbanabakmıştı,şubütünkitaplardageçen"dergibibaktı"
bakışlarıyla.
Bakmasaydıüzülürdüm,kırılırdımÇetin.Omasadaanlattığımızşeylerinbirkısmınıonadahaönce
anlatmıştımçünkü,biliyordu.
Dörtkişilikyemekmasasındakomşukenarlardaoturanikikişiböylebirkaçsaniyebakışıncaneolur?Şu
olur:Buikikişikendilerinidiğerlerindenyalıtır.Canlılığınilkvetemelaşamasının,bir"iç"ve"dış"
yaratan,böylecekendisiniçevredenyalıtanhücreninortayaçıkışıolduğunubiyolojisöylüyor;hertürlü
sıcakinsanilişkisininaşağıyukarıaynışeyiyaptığınıdabensöylüyorum.Birbirinedönersin!İkiinsan
birbirinedöner!Bubakışlarlaoluryadaaynıyerdesusmaylaörneğin,enbasitbiçimde.Sonra,öyle
birbirinedönük,kendidiliniyaratırsın.EsnaflarvezanaatkârlardaböyledirÇetin.Seyirciyesırtlarını
dönerekçalanBebopçılarda.Seninlebizdeböyleyiz.Kimseninanlayamayacağıbirdilimizvar.Elkol
hareketlerimizle,yüzifadelerimizle,nihayetsözcüklerleörülenbirdil.Birtürargo.Kendimeslek
sırrımızıkorumakiçin.Azınlıkkültürümüzükorumakiçin.Bütünsıkıilişkilerbirazınlıktırçünkü.
Sırtlarını"dışarıya"birgüzeldönmüşikiinsanınoluşturduğuazınlık.DüşünseneÇetin,şimdişuraya
"MilliyetSanatdergilerinebaşvurmamızlazım!"diyeyazsam,budünyadaseninlebenimdışındakimne
anlarAllahaşkına!
Nihal'inbanabakışıdaböylebirşeydiişte."Seninodanda,masaylakitaplıkarasında,öğleyleakşam
arasındavehatırlamaklaunutmakarasında,bizibirbirimiziçinvaredencümlelerinleanlatmıştınbana
bunları,"dergibibakmıştı.EnderileNihal'i,ÇetinveMuratAğabey'denyalıtmıştı.
OakşamtabiiMuratAğabeyileyinesanatatlıtatlıtakıldık.Bizgülerkensenherzamankiteslimmasum
halinisergilemiyordun;kabuklanayrılmamışbirantepfıstığınıdişlerininarasındakırmayaçalışırken,
ikimizekızgınbakıyordun.ÇünkümasadaNihaldevardıdeğilmi?İlkozamansezmiştim,dostluğumuzun
duvarınakimsegörmedenyazmıştım:"ÇetinNihal'iseviyor."
Nihalbirikiparçabulaşığıyıkadıktansonrayatmakiçinodasınaçekilince,MuratAğabeyalçaksesle
konuşmuştu:"Yakınlarınıkaybetmektüründenfelaketlerinetkilerinihemenoracıktaararız,amaçokuzakta
biryerdedeolabilir,ancakzamanıgeldiğindeortayaçıkar.Nihalşimdinormalgörünüyor,kolayatlatmış
gibigörünüyor.Amabuyanıltıcıolabilir,onagözkulakolun."Bunabenzerşeylersöylemişti,benibir
haylitedirginetmişti.Nihal'ikarnınınüzerindepençelerininezamanetinegeçireceğibelliolmayanyırtıcı
birhayvanladolaşıyorgibidüşünmüştüm.Bizimgevezeliğimizkarşısındaaylardırsergilediğisuskunluğu
iyiceürkütücügelmişti.
MuratAğabey'inyatmadanönce,başıylaNihal'inodasınıgöstererekbizeverdiğinasihat:"Kendinize
mukayyetolun!"ikimizdeboğazımızabirşeytakılmışgibihırlamaylaöksürmearasıseslerçıkarmıştık.
Benimyüzümdekızarmışolabilir.
Ağabeyininkoruyucuhalleri...Aslındasendeonukorursun.BizhenüzüniversitedeykenüçümüzŞile'ye
gitmiştik,hatırlıyormusun?DenizdeMuratAğabeyikimizibirdensuyabatırıpçıkarmıştı.Yıllarsonra
yinebirdenizkıyısındabunuMuratAğabey'ehatırlatmayı,bizimlesudagüreşipgüreşmeyeceğinisormayı
düşünürkensenengelolmuştun:Belindeciddibirsorunvardı,güreşemezdi,bunuhatırlamakonu
üzülebilirdi...DahanesöyleyeyimÇetin!İkikişilikailenizinyaşlanmayla,ölümlemücadelesi...Siz
kazandınız!
13
HayırÇetin,konudanuzaklaştığımfalanyok!Görmüyormusunherşeybirbiriylenasılbağlantılı?Bentam
kendimiNihal'e,onunlabirlikteevinheryerineyayılanâşıkaneşeylerekaptırmışken,babamlaReşit
Bey'inbütüntatlarınekşibütünkokularınkesifolduğudünyasınagiriyorum;oradakafamıkarıştıran
hikâyelerdinliyorum.Kahramanlarlaözdeşleşiyorum.TabiihemenNihal'ebakışımdabirkırılma,
acabalarlakirletilmişsaflık...Herşeyerağmenkendimiaşkabırakmamısöyleyencırcırböceği...Sonra
MuratAğabeygeliyor,cırcırböceğinibiraniçinsusturuyor,herzamankiağırbaşlılığıylabize
sorumluluğumuzuhatırlatıyor.
Bubağlantılarıbenimkurduğumunfarkındayım.Amabiliyormusunkibudünyadahiçbirzamanortada,
hazırbirbağlantıyoktur.Bağlantılarıbizkurarız.
Çetinsenşimdidüşünmebunları,boşver,baküçüncügongdaçaldı!Hadiyerimizeoturalım.Birazdan
salonunışıklansönecek,fısıldaşmalardevamederkenperdeaçılacak.Birsürekaranlıkkalanekran,
rahvangideneşlikçilerinönünde"RoseRoom"unilknotalarınıçalanklarnetlebirlikte,yavaşyavaş
aydınlanacak,siyahbeyazgörüntülerleüçümüzünevdekihayatındanarkaarkayapekçoksahnegelecek:
EnderileÇetinellerindetorbalarlapazardangeliyorlar,kapıyıNihalaçıyor.Üçübirliktetelevizyon
seyrediyor.Ender,Nihal'inodasındabirsandalyeyeçıkmış,ampuldeğiştiriyor,Nihaleliışıkdüğmesinde
bekliyor.ÇetinklozeteçamaşırsuyudökerkenNihallavaboyutemizliyor.NihalÇetin'inyaktığısigaradan
birnefesalıralmazöksürmeyebaşlıyor.Üçüsalondakimasayaoturmuşoyunoynuyor,çayiçiyorlar.
Endermasasındaelindekikâğıttanbirşeylerokuyor,Nihalkoltukta,Çetinyereyanlamasınauzanmışonu
dinliyor.Busahnesırasındamüzikyavaşyavaşazalacak,görüntülereeşlikedendışseskonuşmaya
başlayacak:"EnderNihal'eşekilvermeyeçalışıyor,Çetiniseonunlaoyunlaroynuyor,onuşımartıyordu.
Sağlıksorunlarıylailgileniyor,parayaihtiyacıolupolmadığınısoruyordu.Üçününevdekendiodalarında
olduğubirakşam,ÇetingözkapaklarınıtersçevirerekNihal'inodasınadaldı.Zavallıkızçokkorkmuştu.
YastığıkaptığıgibiÇetin'ieviniçindekovalamayabaşladı.Endersalonunkapısındadurmuşgülerek
onlarıseyrediyordu.İkiarkadaşyıllardırNihal'ibekliyorgibiydi.Nihaldeonlanndünyasınaçabucak
uyumsağlamıştı..."
EvetÇetin,tıpkı"JulesveJim"değilmi!Seninsonlarınadoğruuyuyakaldığın,kahramanların
savruluşlarınakahkahalarlagülenmünasebetsizseyircileringürültüsüneuyandığınofilmiçokseverim.
Nihal'legeçengünlerimizedepekuygundüşerbence!Ortadaikierkekvebirkadınvarsa,edebiyatve
sinemabaşımızataşyağdırır,kollakendini!
Dışsesindediğinceçabukolmasada,Nihalbizimdünyamızagerçektenuyumsağlamıştı;günlersonra
hiçbirşeyolmamışgibi,elinde"FarelereveİnsanlaraDair"ileodamageldiğinde,ondanuzaklaşma
çabalarımınnekadarişeyaramazolduğunubaşımakakmıştı.Lennie'nin,Curley'ninkarısınınsaçını
okşamasıylailgilibirşeylersöyledi.Birazutangaçbiredaylakonuşuyordu,tutuktu.Hepolduğumuz,
durduğumuzalandanbaşkabiralanagirmenintutukluğu.Birdetabii,saçokşamaeylemininneonebu
olmasınınveseniLennie'yebenzetmeminkafasınıkarıştırdığıanlaşılıyordu.
Benogün,içimdenkendimeküfürleryağdırarakanlattıklarımla,dahadakarıştırdımkafasını...
Saçokşamaktanbaşlayıp,nasılgeldiysem,birliktegittiğimizseksfilmlerine(Birgün,"Amarcord"u
gösterensinemanıngişesindendönmüş,herfırsattasoyunupdevbiryılanlasarmaşdolaşolanmelez
kadınlıbirfilmegitmiştik.Bağışlasınbizisinemasanatı!)veliseikincisınıftadolgun,kadınsıvücuduyla
hayallerimizisüsleyenMehtap'ageldim.Sonraseninbiriki"ilişki"durağındadurdum,Serap'tanşöylebir
sözettimvenihayetSevgi...Nihal'inkarşısındaaşkkırgınıbiradamolmakiçincanatıyordum.
TanıştığımızdaSevgi'ninevliolduğunusöyleyince,Nihalyinebilmediğibiralanagirmenin
tedirginliğiyle,koltuğunahşapkollarınıkavradı."Buarada,"dedimyarattığımetkidenhoşnut,"kendi
meşakkatliaşkmaceramıanlatmadanönce,seninanlatacağınmaceralarvarsa,dinlemekisterim."Hiçbir
şeysöylemedenbaşınıikiyanasallamıştı."Kimseyok!"demişti,kendikendinekonuşurgibi.Yüzü
kızarmıştı.Hatırlıyormusun,sanabunuanlattıktansonra,biryerlerdenbildiğimokalıpdavranışı
sergilemeyebaşlamıştık:Üçümüzünherkalabalığakarışmasındaseninleikimizyakışıklıgençerkekler
arıyor,yüzükıpkırmızıNihal'e,güyaçapkıncakaşgözişaretleriyaparakgösteriyorduk.ÇetinileEnder'in
ikiyüzlüdavranışları.
"Demekevliydi,"demiştikendisinibirşeyealıştırmayaçalışırgibi,"Arkadaşınınfilanmıkarısıydı?"
"Hayır!"dedim,onumeraklandırmakhoşumagidiyordu.
"Pekikimdi,"dedisabırsızlanarak"seniniçinmiboşandı?"
"Boşanmadıki!"dedim.
ÇetinşimdibunlarıyazarkenSevgi'yleyaşadıklarımhâlâtuhafgeliyor,sankibenyaşamamışımgibi
geliyor.Yaşarkenvicdanmuharebeleriylegeçiyordugünler.
"Boşanmadımı?"diyesordu,kabuledilebilirolanlaedilemezolanarasındayalnızcainsanınkendisinin
olduğunu,biradımatmaylaherşeyinkarışacağınıbilmeyenbizimküçükNihalimiz.
"Sevgi'yletanıştığımdaMurat,eşi,hapisteydi."
YineyerindekıpırdayanNihal,bacakbacaküstüneatıpvazgeçenNihal,şaşkınNihal.
"Sevgi'yle,sıkçagittiğimbirbirahanevar,oradatanıştım.Ortakarkadaşlarımızsayesinde.Ogünlerde
annemvebabamlayaşıyordum.Yineböylegünboyuçeviriyapıyor,bazıakşamlarobirahaneye
gidiyordum.Nisanınsonlarıydı.Üçyılönce.Güzelbirhavavardı,nihayetbaharıngeldiğigökyüzünden
anlaşılabiliyordu.Ufkadoğruhafifçeaçılanyekparemavilik,günboyu'Altımagelaltımagel!'deyip
durmuştu;sankiinsandeğilgökyüzüydükösnüyen.(BucümledenbirşeyanlamadığınıNihalbakışlarıyla
bellietmişti!)Akşamadoğruçıkıpbirahaneyegittim.Sokağaçıkarılmışmasalardanbirine,birakasyanın
altınaoturdum.Biraiçiyordum,sokaktangelipgeçenleriseyrediyordum.İkincibiramınbitmesineazkala
onlargeldiler,okuldantanıdığımsonradanevlenenbirçiftveSevgi.Oturdular.Biramıbitirincekalkmayı
düşünüyordumamadevamettim.Pekinsaniçineçıkmadığımdan,tanımadığımyadayakınolmadığım
insanlarlakonuşurkenzorlanırım.Amaoakşamcoşkuluydum,rahattım.Çokiçtimçokkonuştum.
ArkadaşlarımdakonuşuyorduamaSevgiarasırabirasındanküçükyudumlaralıyor,patateskızartması
yiyor,yalnızcaseyrediyordu.
Seyreden,dinleyenkadınlarabayılırım.(Böyleiddialıbircümleninbirbakımaonuniçindesöylendiğini
anlamışmıydıNihal?Hayıranlamamıştı,göndermelerleuğraşamayacakkadarkendinikaptırmış
dinliyordu,benbayılıyordum.)Siyahdalgalısaçları,mayalıhamurdanyapılmışabenzeyenbirburnuve
seyrekkirpiklerininsüpüremediğikoyubakışlarıvardı.Oanbubakışlarıhepüzerimdehissetmek,okoyu
kahverengigözleriherzamangörmekistedim.ÂşıklarböyledirişteNihalciğim,kısacıkbiranıbütün
ömürlerineyaymakisterler."
Nihalbucümledençokşeyanladığınıyutkunurgibibaşınıindiripkaldırarakbellietti.
Konuşmaaşküzerinesöylevedönüşmüştü.Aşkşöyledir,aşkböyledir,aşksöyletir.Ah,Nihal'inşekil
verilecekmermergibihallerinasıldakendimdengeçirirdibeni!
Nihal'inbenidinleyişindeozamandafarkettiğimancakşimdianlamlandırabildiğimdeğişikbirşey
vardı.Sevgi'yleilişkimizevegenelanlamdaaşkailişkinsoruları,kaçırdığıdersinnotlarınıarkadaşından
çekenbirininsabırsızlığınınizlerinitaşıyordu.Anlattıklarımı,evetdinliyordu,amadahaçokyaşamadan
deneyimkazanmayaçalışıyorgibiydi.BunuhissettiğimhaldeSevgi'yleyaşadığımortakhayatıvevicdan
azabınıanlattım.Sanırımkarşımaçıkanherkesedeanlatacağım.Yasakbiraşkı"yasallaştırmanın"başka
biryolunubilmiyorumçünkü.
GelelimNihal'e...Nihalyirmiyaşındaydıvebirerkekarkadaşıyoktu!Zamanegençlerinindaha
ortaokuldaykenbirbirleriylesarmaşdolaşolduklarınıdüşünürsek,tuhafdeğilmiydibu?
BenbunuNihal'inilişkibiçiminiörnekalacağıbirbabakızilişkisiyaşamamasınabağlıyordum.Niyazi
Amcakendihalindeydi,yokluğuylavarlığıbirdi,hadiarkasındankonuşalım,ruhsuzdu,sıkıcıydı.
Hayatındakiencoşkulueylemilkkarısıöldüktenonbiryılsonraikincikezevlenmesiolmuştu.Yaklaştığı
zamanküçükkızınınkalbininhızlıhızlıatmasınayolaçacakneşeden,oyunculuktan,sıcaklıktanyoksundu.
Nihalminiciktatlımıtatlıbirkızken,babasıevegeldiğindesevinereksonradautanarakgülüpyüzünü
elleriylekapamamıştıvedahadaküçükkenaltınıhiçbabasıdeğiştirmemişti;altıalınırkenbabasının
yanındayumukçıplakbacaklarını,serinliğinerinciyle,kanatgibiçırpmamış,çığlıklaratmamıştı.Bu
şenliktenikisidemahrumkalmıştı.Sonuçtadaortayaerkeklerleilişkilerdekopyaçekebilecekbirbaba
kızilişkisiçıkmamıştı.ÖteyandanFikret'inNihal'leilişkisideüveyliktenötürügüdüktü,birmodel
olmaktançokuzaktı.
"Freudtanısaydıseverdibeni."Sensebanaboşboşbakmış,mutfaktezgâhınınyanlışeğimiyüzündenocak
tarafında,suısıtıcısınınarkasındabirikensuyu,süngerlealmayadevametmiştin.
14
Oyılbaharbizeeksikyanlarımızı,hiçtamamlanmayacakşeylerihatırlatarakgelmişti.Yarımyamalak
bulutlar,sahandayumurtagüneşi,neremiziısıttığıbelliolmayanbirsıcaklık.Burnumuzumu,kalbimizimi
yoksakasıklarımızımı?
Ulus'takiBelediyeÇarşısı'ndanfesleğenfidelerialdık,annemdenikifarklısardunya(birikırmızıdiğeri
beyaz)yaprağıgetiripsudoluçaybardaklarınakoyduk.Balkonudüzenledik,hortumlabirgüzelakıttık.
Perşembeakşamlarıhalısahamaçlarınabaşladık,süreklibirkalecimizinolmasıvetaçkuralının
uygulanmasınegüzeldi!Gidipgelip,GençlikParkı'nınhavuzununhaftalarsürendoluşunuizledik.
Mezarlığakısabirziyaretyapıporadadabahçıvanlıkmaharetlerimizisergiledik.Kışboyusalon
penceresininönündekisöğüdünkurudallarındayaygarakoparan,pencereönünekoyduğumuzkırıntıları
hoplayazıplayayiyenserçelerinbirdenbirenereyekaybolduklarınımerakettikvebazıhaftasonlarıIşık
Dağı'napikniğegittik.Pikniğegiderkenotomobilimizinbagajına,izlenimcibirressamdışındaherşeyi
dolduruyorduk:Açılırkapanıralçakbirpiknikmasası,üçaçılırkapanıroturak,birkaçminder,uzuncabir
kilim(Sevgilidostumüzerindebaşınısağelinedayayıpyanlamasınauzanacak.),semaver,porselen
demlik,mangal,kesekâğıdınıniçindebirgazyağışişesi,birtomareskigazete,küçükbirradyo,küçüksarı
lastikbirtop,maviüzerinesiyahçizgilibüyükplastikbirtop,oltatakımıçantası(Sevgilidostumgördüğü
hersubirikintisineoltasallayacak.),pullanderibirtorbayakoyulmuştavla,termosveiçindebirsürü
mutfakıvırzıvırolantutulacakyerlerimetalbrandabezindeneskibirpazarçantası.
Pikniğinbilinenkoşuşturmalarıveoburluklarıarasındanasılsakinnasılgüzelgeçerdizaman!Aynı
pırıltılımelodideısraredenbirkaçkuş,dereninalıştığımızşırıltısı,köknarların,dişbudaklarınve
yüksekleredoğrusıklaşançamlarınyeşilliği,heryerdenfışkırançiçekler...Nihalelindefotoğraf
makinesiylebirunutmabeniöbeğininönündedizçöküyor,beldenyukarısınıönearkayaoynatıyor,durup
parmağınınucuyladeklanşöredokunuyor,işibitincedizleriniiyicebüküptopuklarınınüzerineoturuyor,
fotoğrafmakinesinikarnınadayamış,öylecebirsüreduruyor.Sonrakalkıpyamaçtaninenkoyunsürüsüne
yöneliyor,belinekadargelençobanköpeğinekoklamasıiçineliniuzatıyor,boynunaastığıradyosuyla
dolaşançobanagülümsüyor,sürüNihal'intamönündeyırtmaçlıuzunbirelbisegibiikiyeayrılıyor.Nihal
dönüpyamaçboyuncailerleyensürününarkasındangidenköpeğebakıyor,sonraderekenarınainip
ayakkabılarınıçoraplarınıçıkarıyor.Paçalarınısıvıyor,deredebirazyürüyor.Yosuntutmuşbirkayanın
fotoğrafınıçekiyor.Sazlıklardansüzülüpgelenışığıniçinegiriyor,birdenbizedoğrudönüp,aramızdaki
ağacınyapraklanarasından,"Buradabirkaplumbağavar!"diyorfısıldayıpbağırarak,iştenasılsaöyle!
Bizseninlehiçbirşeysöylemiyoruz,yerimizdenkıpırdamıyoruzÇetin.Bubirresimçünkü,birgösteri,
seyrediyoruz.Nihalağaçlarınsıklaştığıyeredoğrutırmanıyor,oralarıbirazkolaçanettiktensonra
sesleniyor:"Bakmayınbana!"Birçalılığınarkasındakayboluyor.Ozamanseninleherşeyi
konuşamıyoruzsevgilidostumama,eminimaklından,otların,dikenlerin,çömelmişNihal'insütbeyaz
kalçalarınıdalayacağıgeçiyor!
Birara"kendimiziokadardateslimetmedikNihal'e"tavlasıoynuyoruzseninle.Onunhoşunagideceğini
düşündüğümüzşekilde,kahvehaneargosuylakonuşuyoruz,bizeçaykoymasınıistiyoruz.Sonrabiraztop
oynuyoruz,topunpeşindendereyedoğrukoşanNihal'ebakıyoruzhayranhayran.
Birkaçkezkendimitutamayıpbirkayanınüzerineçıkmış,üçümüzübirdensardığınainandığımbüyülü
havayadairbüyüklaflaretmiştim;sizikinizoturduğunuzyerdenbaşınızıkaldırmışbanabakıyordunuz.Bir
bütünlükhissediyordum,bizdevedoğada.Bubenicoşturuyordu.Öylebirangeliyorduki,dere
kenarındakitaşlarınyuvarlakbiçimlerininaçıkçasöylediğioağırdeğişimi,hiçbirşeydeğişmiyormuş
hissiverenoyavaşbaşkalaşımı"gözümle"görüyordum.Bizdeoradakendibaşınadeğişendoğanınbir
parçasıydık.Köklerimiztoprağınbirazdahaderinineiniyor,dallarımızhükümsürenrüzgârınyönünegöre
eğiliyor,derekenarındakibirkayanındibindebirsubirikintisigibikalakalıyordugözyaşlarımız...
Sırtımızıverdiğimizküçüktepeden,nedenbilinmez,küçükbirtaşyuvarlanıyorduvebenaynınedensizliği
içimdeduyuyor,ömrümünsonunageldiğimidüşünüyordumÇetin.Çokmutluydumçünkü.Nihal'inbizi
futboloynarkenilkkezseyrettiktensonradediğigibi:Uçmayaçalışıyorgibiydim.(Hemenhatırlıyoruz
tabii,İstanbul'daçokiçtiğimizbirgeceBeşiktaş'ınüsttarafındakibirparkta"gerçekten"uçmaya
kalkıştığımzamanattığıntokadı,öfkeylevesevgiyle.)
Obaharbizeeksikyanlarımızı,hiçtamamlanmayacakşeylerihatırlatarakgelmişti;şapkatakmadan
gittiğimizpikniklerdenikimizdeburnumuzkıpkırmızıdönüyorduk.
15
HiçdüşünmüşmüydünÇetin,ilküçdörtayeveneredeyseyatmadanyatmayagelenNihal,birdenevden
ayrılmazolmuştu!Ozamanlarneyapıyordu?Neredeydibukızınarkadaşları?Sarhoşgeldiğigecekapıda
bekleyenler?Sonraüçyıldırgittiğiokuldahiçmiarkadaşıyoktubirliktevakitgeçireceği?Dağcı
arkadaşlarıneredeydi?Derslerbiterbitmezevedönmesineiçerleyen,birliktesinemayagitmeyi,gezip
tozmayıönerenkimseyokmuydu?Hemsonragençbirkızınokuldışındakalanbütünzamanınıikiorta
yaşlıerkeklegeçirmesi,üstelikbundanmutluolduğunuaçıkçabellietmesidetuhafdeğilmiydi?Tamam,
gençlerkendilerinekahramanararlar,benzeyecek,peşindengidecekbiri.AmaNihal'incinsiyeti
düşünüldüğündebukahramanın,birbiriniçokseven,birikıçınınvegöbeğininüzerinekaçakkatçıkmış,
diğerikelkafasıışıktaparlayanikiadamdanmüteşekkilbiradamolması,rahatlıklasöylenebilir,
akıldışıydı.Acabaçevresindekilerbizimtatlı,küçükNihalimizebirucubegözüylemibakıyorlardı;artık
aralarınaalmaktançekiniyorlarmıydı?
Bizdeseninleogünlerdearkadaşlarımızatuhafgörünmüşüzdürherhalde!Seniştençıkınca"evliçocuklu
birerkekgibi"doğrudanevegeliyor,gecikeceğinzamantelefonlamutlakahaberveriyordun.İş
arkadaşlarınlahalısahamaçlarıdışındapekbirşeyyapmıyordun.Benbütüngünevdeydim.İkihaftada
birannemlebabamıgörmeyegidiyordum.Seyrekdeolsaarkadaşlarımlabuluşmayagiderken,
portmantonunaynasınanotbırakıyordum:"Geçvesarhoşgelirsembeniyinesevermisiniz?"Sabahları
gazetealmakiçinçıktığımdabazenikinumaradakiemekligüvenlikgörevlisiylekarşılaşıyordum,"Sen
bütüngünevdesin!"diyorduhergördüğünde,gizlikapaklıbirişçeviriyormuşumgibibakıyordu.
Üçümüzdegünümüzü,sonundabirarayageleceğimizibilerekgeçiriyorduk.Nihal'leikimizöğledensonra
odamdasohbetedecek,akşamlarıüçümüzyemekyiyecek,televizyondamüptelasıolduğumuzprogramlan
seyredecektik.Çaydemleyecek,çekirdekiçleyecektik.Odalarımızdakendidünyalarımızadaldığımızo
uykuöncesisaatlerinegüzeldi!Herbirimizinkendiışığı,kendigürültüsü...Sonraiçimizdenbirininortaya
söylediğibirşey,birçeşitdavet."Negüzelşarkıbuböyle!""Acıkanınızvarmı?""Hiçbirşey
anlamıyorumokuduklarımdan!"Odanagelipşarkıyıdinliyoruz.Öndebenarkadaikinizmutfağagiriyoruz.
SenlebenNihal'inodasınınkapısındadurup,yatağındabağdaşkurmuşdersçalışankızımızıteselli
ediyoruz.
EvetdersçalışıyorduNihal,ikincivizelerdenhemensonrafinallerinbaşlayacağından,çoksıkışacağından
yakmıyordu.Odamagelişlerindeteneffüseçıkanöğrencihavasıvardı.Açıkpenceredengirengüneşzihni
yorgunNihal'idinlendiriyordusanki;gözlerinikapatıpyüzünügüneşeveriyordu.Onukuzeyebakanodaya
yerleştirdiğimiziçinsuçlulukduyuyordum.
Yineböylebiröğledensonra,yüzündegüneşinaydınlığıkoltuğundaotururken,"Kalkbakayımoradan
sen!"dedim,kaldırıpkendikoltuğumaoturttum."Bugünsenkonuşacaksın,bendinleyeceğim."
Çetin,gündelikşeylerdışındaNihalokadarazkonuşuyor,benonunherodamagelişindekonuşacako
kadarçokşeybuluyordumki,artıkkonuşmaktanduyduğumsıkıntılar,pişmanlıklargöğsümüağrıtmaya
başlamıştı.Okonuşsunistiyordum.Ölümlerleaçılanuçurumdanbirsesçıksın.Okonuşsun.Ben
bıkmıştımkonuşkanlığımıhorgörmekten,bunundabirhastalıkolduğunadairkurgulardan.Eşitolalım
istiyordum,dertortağıolalım.
"BugünNihalkonuşacak!"
Bakışlarınıkaçırarakgüldü.Birazsıkıldı,utandı;bunuelleriyleyaptı.Benimhayatımızorlaştırıyormuş,
banakötülükyapıyormuşgibi,üzgünveşefkatdolubirhavayabüründüsonra.Bunudagözleriyleyaptı.
Birazıslandığıiçindahadaparlamışgözleriyle...
Onuzorlamakistemiyordum.Doğrudansorusormak,yanıtbeklemekkabalıkolacaktı.Ayaktabanlarından
güçalarakkoltuklabirliktesağasoladönüyor,masamdakikâğıtlarabakıyor,annemlebabamınDoğu
Avrupagezisindengetirdikleriincegümüştenkitapayracınımasanınüzerindeçeviripduruyordu.Ayraç,
kuşbiçimiverilmişucubenigösterecekbiçimdedurduğunda,"Hiçburadanbakmamıştımodana,"dedive
kitaplakaplıduvarlarabaktı."Ortaokuldakibirşeyihatırlıyorumhep."Nefesimituttum.Peki"hep"ne
demekti?Buodayahergelişindemi?Konuşmayıherdüşündüğündemi?Ortaokuldakioşey,herneyse,
onuyaşadıktansonrasüreklimi?Ne?Nihal,içimdensorduğumsorulanduymuyorduÇetin,nemüthişbir
gerçekdeğilmi?
"Ortaokuldaykenbahçeyebirkitapsergisiaçılmıştı,"diyedevametti.
Konuşmayıkeserkorkusuylaserthareketleryapmaktankaçınıyordum.Merakımyüzümdenbelliolacakbu
daonusıkıntıyasokacakdiyeçekiniyordum.Nihalisedönerkoltuktakendincebirdanstutturmuştu,bazen
bana,arkamdakikitaplara,bazendeyatağımınkırkyamaörtüsünebakıyordu.
Ayakparmakuçlarınıterliklerininarkasınakoyuptopuklarınıkaldırdı,pantolonununcebindenikiye
katlanmışbirkâğıtmendilçıkarıpsessizceburnunusildi,birkaçkezdiliyledudaklarınııslattı,yaşadığını
gösterecekbaşkabirdoluşeyyaparak,sonunuhiçgetiremeyecekmişgibibanaşuhikâyeyianlattı:
Ortaokulüçteyken,okulunbahçesinebirkitapsergisiaçılıyor.Baharaylarındagüzel,güneşlibirgün.
(Açıkpencereyigösterip"Böylebirgündü,"demişti,başımısallamıştım,"böylegünleri"iyibilirdim.)
Herderssaatindebirsınıfsergiyigeziyor,öğretmeneşliğinde.Nihailerinsınıfıilkdersteçıkıyor
bahçeye.Sabahgüneşi.Öğretmenherkesinbirkitabıincelemesiniistiyor.Sergidekiüniversiteöğrencisi
"ağabeylerden"biriNihal'ebirkitapuzatıyor.Bizimkızbeğenipalıyorkitabı.Nihalsonrakibirkaç
teneffüstedesergiyegidiyor,kitaplarabakıyor.Oağabey,Nihal'leilgileniyor.Birkaçkitapdahaöneriyor,
Nihal'esorularsoruyor.Çetindüşünsene,bizimtatlıkızımızbeyazgömlekgriformalaciverthırkaiçinde,
üsteliksaçınıbağlayıpbaşınınovalbiçiminiortayaçıkarmış,güzelelagözleriylekitaplarabakarken,
üniversitelibirçocuğunilgisiniçekiyor.AmaçocukdaNihal'inilgisiniçekiyor."Elleriçokgüzeldi.
Kitaplarıöyledeğişiktutuyorduki!Uzun,kıvırcıksaçlarıvardı.Bağlamıştısaçlarını.Fakatherkesin
beğeneceğibirtipdeğildi."Nihalherkesinbeğenmeyeceği"tiplerden"hoşlanıyormuş.Oçocuktanda
hoşlanmış.Yakındanbakıldığındagözlerideçokgüzelmiş.Biraradirseklerinikitaplaradayayıpiyice
öne,Nihal'edoğruyaklaşmış.Ozamangörmüş.
Grigibiymiş.NekonuştuklarınıhatırlamıyorNihal.Amaderslerdeteneffüssaatigelsindiyebeklediğini
hatırlıyor.Sonteneffüsziliçaldığındaiçindekısacıkondakikayasığmayacakkadarçokşeylebahçeye
koşmuş.Amaoyokmuş.Sergiyitoplayıpgitmişler.Yalnızcaüzerindekitaplarınsergilendiğiikipingpong
masasıveikiboşsandalye.Atatürkbüstününhemenyanında,terkedilmiş.Yerdebirikikitapayracı,
buruşturulupatılmışküçükkâğıtlar."Kendimiterkedilmişgibihissetmiştim.Obeniterketmişti."Sınıfa
dönmüş.Gizligizliağlamış.Neysekimüzikdersi.Dersboyuncaönündekigünlerihattayıllanoçocuğu
tekrargörmevegörememeolasılıklannagöredüşünmüş,hayaletmiş.Kararvermiş:Bekleyerekveacı
çekerekyaşayacakmış."Tabiisonradanunuttum.Oduygular,düşüncelersilindi.Amayaşımıninsanıolma
şansımıkaybetmiştimbensanki.Ogün."
Çetinbizikimizsence,öyleherkesinbeğeneceği"tipler"miyiz?Değilizdeğilmi?Sonra,sendeNihal'in
sözünüettiğişansıyitirdiğianda,tamoanda,oracıkta,onunyanındaolmayıistedinmi?Peki,âşıkolduğun
insanda,başkasındaolsadayanamayacağınşeylerihoşgörürmüsün?
Benhoşgörüyorum.
"Tip"sözcüğünden,dahadoğrusuNihal'inkullandığıbiçimdekullanılmasındannefretederim.
Nihal'inkitapsergisindenaldığı,hâlâçoksevdiğinisöylediğiokitaptandanefretederim.Hamile
olmayanlarınama"içindebirçocuktaşıyanların"birbirlerinegözsüzerektavsiyeettikleri,simgelerle
dolu,öğreticisaçmalıklardangeçilmeyen,aptalcabirkitap.Nihal'inverdiğimkitaplanhızlaokuyup
bitirmesideçoksinirlendiriyorduaslındabeni.Kitaplarveyazarlarıhakkındasöyledikleride!Bazı
yerleriçokkaramsardı,şuyazareşcinselmiydi,buyazarfotoğrafçektirmekistemiyormuydu,kahraman
yazarınkendisimiydi,kadınlarlabirsorunuolduğubelliydi...
GençlikParkı'ndaçayiçtiğimizgünühatırlıyorsun,değilmi?Sobayagösterdiğioturistikilgi,otüketici
taşkınlığı,müşterimemnuniyeti...TelefondaFikret'lekonuşurkentakındığıtavır,ağabeyinianaçbirilgiyle
kollayankızkardeş.Futbolmaçlarımızdabirimizdenbiridüştüğündeayağakalkıp,ömrününenkötüşeyini
yaşıyormuşgibibiryüzifadesiyleellerinitelleregeçirmesi.
Vesonuncusuamaenönemlisi:Nihalkahvaltılardapeynirinüzerinereçelkoyupyiyor!Sizintaraftan
Çetin,sizintaraftan!
16
Masajistiyorum!"dersin.Emredici,küstahbiredayla."Masajistiyorum!"Direnebildiğimkadar
direnirim.Bendirendikçe,senemirdenyalvarmayabütünaraedalarıdeneyerekhiçusanmadan
tekrarlarsın:"Masajistiyorum,masajistiyorum..."Sonundapesederim,omuzlarına,sırtınamasaj
yapmayabaşlarım.Bukezmasajınuzunsürmesiiçintürlühinliklerebaşvurursun.Örneğinbenim
konuşmaktanhoşlandığımıbildiğinkonularlailgilisorularsorarsın.Başkazamanlardaaklınagelmeyen
sorular.Kaçkezyuttumbunumarayı!Sorularınayanıtverirkenkendimikaptırıpneuzunmasajlaryaptım
sana,alçakadam!
Şimdibendeaşağıyukarıbunabenzerbirhinlikyapıp,yazdıklarımıatlamadan,kendinivererekokuman
içinarayasenden,ikimizdensözeden,dostluğumuzuşenliklibirbiçimdeanlatanparçalarkoyuyorum.Bu
bölümdeonlardanbiri.Okumayıbitirince,bölümünsonunda,"üçfilmbirden"gösterensinemanın
salonunaanidendalıp,"Parçabitti,ayranpoğaça!"diyebağıransinemabüfecisinintizsesiyankılanacak
kulaklarında!
YirmibiryılönceNaklet(İkimizdebunu"lanet"sözcüğünüokurgibiokumuştuk,Lanet!)şirketinebağlı
kamyonunönündekucaklaşıpayrıldıktansonrasen,beşyılboyuncaÜsküdar'danBeşiktaş'avapurla
geçtin,Beşiktaş'tanSarıyerminibüslerinebindinveaynıyoldangeridöndün.SonrakibiryılKartal'daki
işyerineKadıköy'denminibüslegittin,evebanliyötreniyledöndün.Ardındanyediyılkuzeyyarımkürenin
30.ve60.paralelleriarasındadolaştın;kayalıklıbirdenizkıyısındaçıplakayaklarınındibindezıpkınla
vurduğunbirorkinoslavekarlıbirgündeyakalarıkürklüpaltonlaNazım'ınmezarındaçekilmiş
fotoğraflarınvar.BuaradaBurdur'daikiayaskerlikyaptın.İstanbul'adöndüktensonraüçyılboyunca
otomobilinleGebzeOrganizeSanayiBölgesi'negittingeldin.Sonrayaklaşıkbiryılİstanbul'daaylak
aylakgezindin.SonundaotomobilininbagajınınvekoltuklarınınalabildiğikadareşyaylaAnkara'ya
geldin.BenhepAnkara'daydım.
Ayrıgeçenonyediyılımızayukarıdanbakıpyerdeğiştirmelerimizibirharitayaişleseydik,ortayasenin
gözehiçdehoşgörünmeyen,genişaçılarıçokgenişdaraçılançokdarüçgenlerin,benimnoktamve
ikimizinİstanbulAnkaraarasındakikalınçizgisiçıkardı.Neçokbuluştuk,neçokayrıldık...
Kahramanlarındanbirinin,otoparktanbirtürlüçıkamayanbirotomobiliniçindeyken,arkadaşına"Şimdi
kuşlarbizinasılgörüyordurdersinAl?"diyesorduğu,ikimizindebaştacıettiğifilmi,"Eşcinselliğin
sınırındadolaşanbirdostluğunhikâyesi"biçimindeyorumlayansinemaeleştirmenibeyefendi,ikimizin
sonunda,ensonunda,haritadabirnoktaolduğumuzugörsenederdiacaba?Bizimbuâşıkhallerimize,on
yediyılboyuncahayatımızıbirbirimizidahafazlagörecekbiçimdedüzenleyişimizenederdi?
Eşcinselliğinkordonboyundadolaştığımızımısöylerdi?Ogüzelfilmeilişkinberbattanımlamanıncanımı
sıkantarafışu:Sınırvarmı?İlişkileriçingerçektenbirsınırvarmı?Varsadaikincisınıfsinema
eleştirmenleriningöremeyeceğibirsınırbu.İnsanseverkenbasitsınıflandırmalarınsınırlarınıdeğilkendi
sınırlarınıgörür,kendisınırlarındadolaşır,kendisınırlarınadeğer.Benimbildiğimteksınırbu.
Eşyalarla,onyediyılınıgeçirdiğinevinizineşyalarıyladolukamyon,eylülgüneşininaltındasizinsokak
boyuncahomurdanarakilerleyipyumurtacınınoradanFevziÇakmakCaddesi'nedoğrudöndüğünde,
yoksunkaldığımyalnızcayüzündeyapıştırmabirgülümsemeyleelsallayanlisearkadaşımÇetindeğildi.
Bütünbelirsizliğinekarşınsezebildiğim,varlığınainandığım,inanmamgerekensınırlarımdandayoksun
kalmıştım.OakşamtrenleyolaçıkacakMuratAğabeyilesokağınortasındagözlerimizyaşlıbirbirimize
sarılırken,sokağaseniuğurlamayaçıkanlarlagüzelsözlereşliğindevedalaşıpevedönerken,hissettiğim
buydu.Neyapacağımıbilmiyordum.Ogün,ertesigün,dahaertesigün,önümdekihaftalaraylaryıllar
boyuncaneyapacağımıbilmiyordum!Kimolduğumu,neyebenzediğimidebilmiyordum,hangisınırlarda
dolaşacağımıda...
Ayrıldıktansonrauzuncabirsüreortakgeçmişimizidüşünmektenbaşkabirşeyyapmamıştım.Sanao
dönemdeyazdığımmektuplardasayıpdöktüğümyaşantılarınbolluğu,birliktegeçirdiğimizgünleri
hatırlamaktannasılbirtataldığımıaçıkçaortayakoyaraslında.Üniversiteninilkyılları,yeniinsanlar
yenişeylerbenipekheyecanlandırmamıştı.Sadecesanabenzeyeninsanlarheyecanlandırıyordu.Yüzleri,
saçları,elhareketleri,gülüşleri,seninleyaşadıklarımızıonlarlatekraryaşamaolasılığı...
"TamşimdiÇetinneyapıyordur?"sorusunusoruyordum.Durmadanbunusoruyor,kendikendime
yanıtlıyordum.Yanıtlarımnekadarayrıntılıolursaokadarmutluoluyordum.EnderliğibırakıpÇetin
oluyordum.
EnderliğibırakıpÇetinolmak...İstanbul'daneresindenneyaralaraldığınıhiçbilmeyen,anlamayanÇetin
olmak.Yapacakbirşeyiolmadığında,hayatınkorkunçbiramaçsızlıkolarakboynunaensesine
saldırdığınıduyanÇetinolmak.Busaldırıyısavuşturmakiçinfermuarınıindiriperkekliğinielinealan
Çetinolmak.Çıkıntılıçukurlubiryoldadenetimsizadımlarla,amayinedetökezlemedenyürüyenÇetin
olmak.Radyodaçalınmasınıistediğiamaisminibilmediğibirşarkıyı("LateintheEvening"olabilirmi
acaba,demiştişaşkınprogramyapımcısı)telefondaıslıklaçalanÇetinolmak.ZamanıdurduranÇetin
olmak.
BusonuncuÇetin,küçükbirodasındaerkekleriniçkiiçipparmaklarıylabıyıklarınısildikleribirdüğün
salonundaydı.Işıklarsönünce,mumladolukocamanbirtepsiyielleriylebaşınınüzerinekaldırmış,
masalarınarasındansalonunortasınadoğru,birhalayınbaşınıçekergibi,kıvrakvekesikkesikdans
ederekgelmişti.Arkasındaelçırparakyürüyenonlarcainsanvardı.Mumalevleribaşınınüzerinde
titreşirkenadımlarınıöyleahenkleatıyor,bütünvücudunuöylehoşbirşekildedalgalandırıyorduki,bu
dansonuolgunlaştırıyordu.
Veiştesalonadalıveriyorsinemanınbüfecisi...
17
Yazamutlugirmiştik.Balkondakifesleğenleryusyuvarlakolmuştu.Birçocuğunbaşınıokşargibi
okşuyordukonları.Sardunyalarsaksılarınısevmişti.Akşamlarıdaruzunbalkonumuzboyuncasıralanıp
güneşbatarkenrenktenrengegirengökyüzünüseyrediyor,geceninkadifemsimaviliğiniçayiçerek
karşılıyorduk.Nihal,dersçalışmasıgerektiğiiçin,çaydanhemensonraodasınageçiyordu.Balkonabakan
penceresindenonameyve,dondurmauzatmak,yenidençaydemlememiziisteyipistemediğinisormak...
Mutluyduk.
SeninlebaşbaşaykenNihal'leilgilikonuşmuyordukartık.İkimizdeondanherhangibirindensözedergibi
sözetmekpişkinliğinigösteremiyorduk.
OmutlumesutgünlerimizdebizehuzursuzlukverentekşeyNihal'inyaztatiliniağabeyininyanında,
Amerika'dageçirecekolmasıydı.İkiay...Oysabirbirimizeiyicealışmıştık.Sabahlan,ohâlâyataktayken
uyandırmakiçinodasınadalıyorduk,iççamaşırlarınıbizimkilerlebirlikteyıkıyor,balkonaonunkileriç
tarafagelecekşekildeasıyorduk,onunhemenarkasındantuvaletegiriyor,burnumuzututupyüzümüzü
ekşiterekkızımızıutandırıyorduk.Üniversitedevelitoplantısıolsa,giderdik.İkimizdedebirMurat
Ağabeyhavasıvardı.Sorumlulukduyuyorduk,bubizehazveriyordu,onayakınolduğumuzu
hissediyorduk.Nihal'insınavsonuçlarıbirerbirerbelliolurkenbizdebiriçhuzuruduyuyorduk."Bak
gördünmü?"diyordukbizimdekatkımızolmuşgibi,"birdekötügeçtidiyeüzülüyordun!"
Nihalbelkidebiziannebabasıgibigörmeyebaşlamıştı.
Birsabahgazetealmayagiderkenkarşımaçıkanbirihtiyarbuailehavasınakendiminasılkaptırdığımı
görmemisağladı.Bastonunukoltuğununaltınaalmışüzerinebasamadığımayağımıgöstererek"Geçmiş
olsun,neolduböyle?"diyesormuştu.Önemlibirşeyimolmadığınıyalnızcabileğiminburkulduğunu
söyledim.İhtiyardudaklarınınarasındaköpüklübirtükürüğüdolaştırarakanlatmayabaşladı:"Bakşimdi
neyapacaksınbiliyormusun,önce..."Birdendurdu,bakışlarınıayağımdanyüzümekaldırdı,"Evlimisin?"
diyesordu.Düşünmeden,amabilerek,derindekibirşeyibilerek"Evet!"dedimonaÇetin."Ozaman
yengemizburkulanyerizeytinyağıylabirgüzelovsunönce,sonrada..."diyedevametti,akşamabir
şeyciğimkalmayacaktı.Ucunasiyahlastiktakılıbastonuylaağırağıruzaklaşanihtiyarınarkasından
bakarken,evliolduğumusöylediğimdeaklımahanginizingeldiğinigerçektenbilmiyordum.Geridensağ
ayağınıniçiylesağçizgiboyuncabanadüzgünpaslaratanseninlemievliydim,yoksabirkornersırasında
karşıtakımdanbirininayağınabasarakbileğimiburktuğumdakalearkasına,yanımakoşanNihal'lemi?
Ogünlerinbenimiçintambirduygusalkarmaşaiçindegeçtiğiniçokiyihatırlıyorum.Anlaşılabilecek
toplumsalkoşullanmalarınetkisiyleNihal'eâşıkolmadığımı,aramızdabirbiriniçoksevenbirağabeykız
kardeşilişkisi,babakızilişkisibenzeribirşeyolduğunudüşünmeyeçalışıyordum.Birdengeceoluyordu,
ikiazgınköpekıssızbirparkıniçindebenikovalıyor,kovalıyordu.Durupköpekleredoğrudöndüğümde
onlardaduruyor,sinirbozucubirbiçimdehırlıyor,benkoşmayabaşlayıncatekrarkovalıyorlardı.
Köpeklerdenhernasılsakurtulduğumdakarşımasarhoşmutinercimiolduğunuanlayamadığımbiri
çıkıyor,ürkütücüzayıflıktabiri,bendenbirşeyistiyordu,ısrarlaistiyordu,sigara,para,ateş,ne,ne
istiyordu,anlayamıyordumbirtürlü...
Tamam,benNihal'eâşıktım!Amabunuonasöyleyemezdim.Sanaelbetsöyleyecektimamaona
söyleyemezdim.Çünküaşkeşitlerarasındayaşanır,VehmiBeybiristisnadır!Eşitdeğilselerbirtaraf
diğerininesiriolur,diğerideonaeserimdiyebakar.Falanfilan...Çetinişteböylebenibirazolsun
rahatlatacakgenellemelereihtiyacımvardı.Durumumungenelbirdurumauymasıiyigelecektisankibana.
AmaNihalodamdaniçerigirdiğindegeneldiyebirşeykalmıyordu!
Sendostum,senhiçbirşeybellietmiyordun.Bilirim,ulaşamamaksenialtüstetmez,senulaştığınşeyi
kaybedersendağılırsın.Tamşimdikısasüreliilişkilerindenbirinihatırlıyorum,şudişhekimini.Hekim
hanım,sevişmekvesinemayagitmektenibaretilişkinizibitirmekisteyince,azıdişindekidolgulardan
birinisökmekiçinelindengeleniyapmıştın.MuratAğabeybanabunuanlatıncaküplerebinmiştim.
Kadınlar,nasılbeceriyorlarsa,seniortadankaldırıyorlardı,kişiliksizleştiriyorlardı.Sert
tartışmalarımızdanbirininsonundabunusendekabuletmiş,cinselliğinseniniçinnekadarönemli
olduğundansözetmiştin.Baştançıkıyordun,evettamanlamıylabaştançıkıyordun!Aslındabu"kadınları
sevenadam"halisanayakışıyordu.Ağzınöpüşmektenördekağzıgibiolmuş,gözaltlarındakaraltılar,
bakışlarındaannemisevgilimiaradığınıseninbilebilmediğinigösterensafşehvet...
Nihalkonusundacanımısıkanbaşkabirşeydeyaşantılarınbenidahakararlı,iradelihalegetirmediğini
farketmemdi.Sevgi,kendihayatınınbütünçıkmazlarına,zorluklarınarağmenbenisevmişti,böylebir
sevgiyitattığımiçinartıksırtımınyeregelmeyeceğinidüşünmüştüm.Kocasıhapisteolanbirkadınınâşık
olduğuadamolmak...Sevgibenimismimiöylegüzelsöyler,cismimi,sesimi,kokumuöyleçokseverdiki,
başkainsanlarınkarşısına,isimsizcisimsizçıkmakbenihiçrahatsızetmezdi.Hattaböylesinitercih
ederdim.Bubanabirhaylideedebigelirdi:Görünmezadamım,benibudünyadabirtekSevgigörüyor,
hemdenasılgörüyor!
OysaSevgi'yleilişkimizinbitmesindenyalnızcabiryılsonra,Nihal'inkarşısınahiçbirkadıntarafından
sevilmemişbirigibiçıkmıştım.ReşitBey'inkitabınınaltbaşlığıdeğişmeli:BütünTatlarEkşiBütün
KokularKesifBütünHislerFani.
Nihalsınıfınıgeçmiş,sekizaydıryayınevindebekleyençevirimnihayetyayımlanmıştı.İkisinibirlikte
kutladık.Açıkhavadabirakşamyemeği.Senherzamankigibisevimliveiştahlıydın.Tabağınıönünden
almayaçalışangarsonunelinevurduğunşaplak...AyağınabastığınıfarketmeyenNihal'e,sanagizlibirşey
söyleyeceğinisanarakgözlerinidikipbakman,sonradadayanamayıp"NesöyleyeceksensöyleNihal!"
diyepatlaman...Hesabınkabarıklığıkarşısında,küçükkızımızınvarlığınıunutarakettiğinküfrüyarıyolda
yutmayaçalışman...Herzamankisen.Dostumbenim,dosesim!Yemektensonracanlımüzikçalmanbir
baragitmiştik.Böyletoplueğlenceyerleribenirahatsızederbilirsin.AmaşunufarkettimÇetin,seninle
birlikteolduğumuzdahiçbirşeyendişelendirmiyorbeni.
Heryeregiripçıkabilirmişizgibigeliyor.Büyükalışverişmerkezlerineveoradakisinemalarabile.Böyle
yerlerdedolaşmanındoğalsonucuolarakvücudumuzdabirikenstatikelektriğiçatırçuturbirbirimize
aktarmakdapekeğlencelidoğrusu!
Epeyiçmiştikseninle,epeydedansetmiştik.Senindolubirabardağınıikielinletutarakyaptığındans
müthişti.Arkaarkayaçaldıklarıreggae'lerdeikimizbirdendöktürmüştük!Nihalbizişaşkınlıkla
seyrediyordu.Neremizdenneçıkaracağımızbellideğildi.Bizdizlerimizikırakıradansederkenmasada
yalnızbaşınaoturanNihal'idansakaldırançocuğanedemeli!Neacayipşey,ilgilenmiyormuşgibiyaptık
amabiryandandamutaassıpailebüyüklerigibibakıyorduk,çocuğuneliNihal'inneresinde,vücutları
birbirinenekadaryakın,ahhayatbizeböyleneyaptın!
YolculukgünügelipçattığındaNihal,dahaönceailecekikikezgittikleriAmerika'ya,eğlenmekgezip
tozmakiçindeğil,ağabeyiniyalnızbırakmamakiçingittiğinisöyleyerekbizitesellietti!Annebabasının
ölümyıldönümündeburadaolamayacağıiçinbizdenmezarlarınıziyaretetmemiziricaetti.Hangiçiçeği
bırakacağımızıbilesöyledi.Böylecebizde,Nihal'inbizimlekonuşmadığıbazışeylerikendiiçinde
bilmediğimizkişilerlekonuştuğunuanladık.
BircumartesiöğledensonrakızımızınçantalarınıvebizimFikret'eyolladığımızbirkaçparçaşeyi
otomobilekoyduk,havaalanınınyolunututtuk.Benbayağıüzgündüm.SenolmasanÇetin,seninleolmanın
güzelliğiolmasa...
Nihal'inseninyanmaoturmasınıistemiştim.Benarkadaikiniziseyrediyordum;uçakyolculuklarındansöz
ediyordunuz,havaboşluklarından,yapılananonslardan,onugüldürüyordunsevgilidostum.Aradabir
dikizaynasındanbanabakmayıihmaletmiyordun.Suskunluğumsenitedirginetmiştisanki...
Varıncaonatembihlediğimizgibitelefonetti.AmaodeğilmişFikret'miş.Telefonusenaçmıştın,külotun
veatletinlekanepeyeyaslanmışbacağınıkaşıyor,sesiniduyurmakiçinbağırıyordun.Bensesalonun
kapısındadurmuş,sanavesabahgüneşininhalılarınıkaldırdığımızsalonunparkesindeışımasına
bakıyordum.
18
Seninleeniçlikonuşmalarımızıhepayrılmadanazönce,AnkaraGarı'ndayadaHaydarpaşaGarı'nda
yapardıkÇetin.Oyunlaeğlenceyle,yiyipiçmeklegeçengünlerinardından,AnadoluEkspresi'nin
kalkmasınıbeklerkenikimizdeayrılacağımızı,uzunbirsüregörüşemeyeceğimizianlayıverir,
duygusallaşırdık.Masatenisivebilardodasenyenerdin,langırttaben,ayrılıkikimizinbirdencanına
okurdu.Oayrılıköncesikonuşmalarınıniçburkucutarafı:Birbirimizinekadarçoksevdiğimizi,nekadar
çoközleyeceğimizisözcükleredökerken,"Ölmeyeceksin,yaşayacaksın!"diyekandırılanhastalara
benziyorduk.
Artıksözcüklerikocakarıilacıgibikullanmamızgerekmiyor.Anlamlı,akıldakalıcı,etkileyici
konuşmalaryapmakzorundadeğiliz,çünküiyileştik!Çünkübirlikteyaşıyoruz!Nihalgittiktenbirhafta
sonradabiztatileçıkmıştık.Güneşdoğarkenyolakoyulmuştuk.Neşeliydik.Yıllaröncebirlikte
bestelediğimiz"İtinOlayımKaptanAbi"şarkısınısöylüyorduk.Seninpessesinle"Muavin,muavin!"diye
arayagirişlerintamkıvamındaydı.Biztamkıvamımızdaydık.
İkimizdekonuşacağımızı,hemdeNihalhakkındakonuşacağımızıbiliyorduk.
Molayerlerimiz,aradasıradaharitayabakışlarımız,kilometresaathesaplarımız,tabelalarıntanıdık
dikdörtgenleri,yolboyuncayaptığımızoburluklar,dinlediğimizmüzikler...
SüzerOtel.OtelPanorama.YaseminApart.GelengülPansiyon.HuzurPansiyon.Öğledensonrabir
pansiyondaydık.Resepsiyondakikızyüzümüzünbembeyazolduğunusöylemiş,iyiolupolmadığımızı
sormuştu.Birşeyimizyoktu,birazsersemlemiştiksadece.Odayaçıkıpyerleştik,soyunupmayolarımızı
giyerkenvücutlarımızınnekadarbeyaz,sağlıksız,çirkinveyaşlıgöründüğüneşaşırdık,üzüldük.
Çıplaklığımızdanutanarakkıyıyaindik.Deniz.Güzeldi,beğendik,oyunlarımıziçinuygundu.Yunus
yapabilirdik,çekçekde,suyuniçindeamudadakalkabilirdik.
Birbirimizegüneşkremisürerken,dışarıdanbirinenasılgöründüğümüzüdüşündüm.Kıllı,göbekliikikoca
adam.Bizimolduğumuzuhissettiğimizdenfarklı,çokfarklıgörünüyorolmalıydık.Buacıklıgelmiştibana.
Denizdebirazkaldıktansonraodamızaçıkıpuyuduk.Uyandığımızdakanımızdamarlarımızdançekilmiş
gibiydi,neyitutsakdüşürecektik.Çıkıpbirazyürüdük:Zeytinağaçları,taşevler,taşsokaklar,yığmataştan
birkemerinaltındagüzelbirbakkal,yüksektavanlıbirkahvehane,heryerdegüzelgözlükediler.Kıyıya
inensakinsokaklardanbirindekibirlokantayaoturduk.Havayenikararmıştı.
GüzelakşamdıdeğilmiÇetin?Lokantanınuzağında,lokantayadeğildesokağaaitgibiduranmasamızın
etrafında,saymıştın,ondokuzkedivardı.Senonlarabalıkveekmekparçalarıattıkça,hırıltılarçıkararak
birbirlerinekarışıyor,sonraburunlarıyerdeyinemasamızayaklaşıyorlardı.Üzerimizdeotuzsekizgöz.
Yıldızlardagökyüzünde,birsarhoştarafındanyereindirilmeyibekliyordu.Yıldızlarayağımıza
dolanıyorduÇetin!
Otaşsokakta,güzelkokulariçindeuçuyorduk.
Sandalyelerimizihafifçeyançevirip,biryokuşolaraktepeyedoğrudevamedensokağınkaranlığının
gökyüzüylebirleştiğiyeriseyrederkensormuştun:"AcabaNihalneyapıyordurşimdi?"Bakışlarımız
birdensokağınkaranlıkucundangerisingeriyuvarlanmış,kedileriürkütmüş,masayadönmüştü.İkimizin
deelikadehegitmişti.Tamoandarakıiçmeninveaşkacısıçekmeninbirbirineçokyakıştığını
hissetmiştim.AmazateniçkiiçerkenhepöyleolmazmıÇetin!Herşeyolmasıgerektiğigibidir,herşey
çokrenklivemükemmelbiruyumiçindedir.Narçiçeğikırmızısı,fıstıkyeşili.
Seninobasitsorun...Soruyusorarkensesindekibirşey...Kendisorunuaslındaönemsemiyormuşsun,
birdenaklınagelmişdeöylesinesoruvermişsinizlenimivermeyeçalışman...
Benimkarşısorum:"NedüşünüyorsunNihalhakkında?"
Sonrabirdenlisegünlerinedönüş.Ahdostum,bununiçinseviyorumişteseni,ikimizdehayatımızınaynı
yerindekalakaldıkdiye!
"BenonaâşıkoldumÇetin,"demiştiliseliEndersorusunayanıtbeklemeden.
"Bende!"diyerahatlıklakarşılıkvermiştiÇetin,okulçıkışıCumaPazarı'ndaellerindefilelerle
dolaşırken.
Birsürehiçkonuşmamıştık.Sen,böyledurumlardayolyordambilenimiz,öncekadehinibanadoğru
uzatmış,buşeyherneyseonunşerefineiçtiktensonra,lokantanınönündemangalınbaşındaduranadama
dönüpbirufakdahaistemiştin.
Odunateşindepişmişekmek,zeytinyağınayatırılmışkeçipeyniri,börülce,yeşilbiberverakı.Dişlerim
kamaşıyorduÇetin.İçimdenOktayRıfat'ınbirdizesinitekrarlayıpduruyordum:"rakınınçıldırtanbulutu
avucunda".
BirbirimizeNihal'ianlatıyorduk.Yaptığımızşeyinnekadaraptalcaolduğununfarkındadeğildik.Sonunda
ondan,içimizdengeldiğigibisözetmenintadı.Seninsustuğunyerdenbenbaşlıyordum.Nihalimizin
resmi.
OgeceortayaçıkanNihal:Banakestane,sanadüpedüzelabakangözler.Şefkatleveyahayranlıkla.
Tırmanmaisteği(sana),kayıpdüşmeheyecanı(bana)duyurandüzkumralsaçlar.Osaçlarınikiyana
açılmışperdegibidurduğuhafiftümsekbiralın.Güneşinyüksekliğiniölçmeyeçalışanilkçağın
gökbilimcileriiçinkesiklibirufukçizgisiişlevigörenseyrekkaşlar.(ArtıkçoksarhoşuzÇetin!)Bir
burun.Evet,yalnızcabirburun;Çetiniçinısırmalık,Enderiçinsıkmalık.Havadasalınarakdüşenbir
yaprağınbellibiranındakibiçiminitaklitedenağız.Buradahemfikiriz,ikimizdeöpmekistiyoruz.Yine
Çetin'inısıracağı,Ender'inbaşparmağıylaişaretparmağıarasındasıkacağıçene.(Bunuseninçenende
gösterdiğimde,boşalantabaklanalmayagelenkızkıkırdamıştı.)İkiyatayçizgiyleişaretlisolgunboyun.
Göğüslerininarasınadekinenhafifçillibölge.(İkimizdegörmüştükişte!)Sağırdilsizlerdenoluşanon
beşyirmikişilikbirfutboltakımıkafilesi,deplasmanmaçındandönerkengeceyansıbiryolüstü
lokantasındaçorbaiçmekiçindurduğunda,kafiledekilerinbirbirleriyleişaretdiliylekonuşurken
sergiledikleribütünmarifetlerisergileyenbirçiftel.(Buuzunvefiyakalıbenzetmeyi,sağeliniparmak
uçlarınıbirleştiripsallayaraktakdiredenÇetin.)
Resmimizitamamlayıncamasadankalkmışkıyıyainmiştik.Dondurmayemiştik.Mutluyduk.Lisede,henüz
yanımızdayakınımızdatekbirkızyokkenaynıkızaâşıkolmahayalikurduğumuzuhatırlıyormusun?
(Seninlekonuşmanınözelgrameri:Hemenhemenhercümle"hatırlıyormusun"sorusuylabiter,ortak
geçmişimizing'sibüyükyazılır,eylemlerimizinkipidaimagüzelgeçmişzamandırveÇetinileEnder'i
birbirinebağlayanbağlaçlarsaymaklabitmez.)Buçocukçahayalinkırkımızayaklaşırkengerçekleşmesi
şerefinedondurmalarımızıyalayalım...
ErtesigünNihal'leilgilipekkonuşmadık,geceninçokgüzelgeçtiğini,yediklerimizinçokgüzelolduğunu
söyleyipdurduk.Gününsonundaikimizdebarbunyagibikızarmıştık.Sonrakigünler,sabahınköründe
kalkıpkiraladığımızsandallabalığaçıkarakyadasivrisineklerkudurtana,başımızınüzerindedelideli
uçanyarasalarkorkutanakadarıssızbirkoydanoltasallayarak,denizdetürlüoyunlaroynayarak,gülerek,
eğlenerekgeçti.
Sonakşamyinebirrakısofrasındaydık.Kalamarpahalıydıamaömrümüzdeböylesiniyememiştik,deniz
börülcesinintuzubirazfazlagibiydi,salatavebalıkgüzeldi,hesaptahminiyapmakeğlenceliydi.
Pansiyonadönerkenbukezbensormuştum:"Onuözlüyormusun,düşünüyormusun?"Onuözlemiştik,
düşünmüştük.Seninbirazdahacesursorun:"Onunlabaşbaşatatileçıkmayıistermiydin?"
Yataklarımızayatıpışığıkapattığımızdahuzursuzduk.Odalardanbirindenbirsevişmeninbellibelirsiz
seslerigeliyordu,bununlailgilişakayapacakdurumdadeğildik,benimiçimkararıyordu.Konuşmaya
başladığındasendeğildeMuratAğabeykonuşuyorsandım."Oğlum"diyebaşlayancümlelerkuruyordun.
Fikret'inisminiilkkezbaşına"zavallı"sıfatınıgetirereksöylemiştin.Ogecepekuyuyamamıştık,neyseki
sevişenleruyumuştu.
Dönüşyolundasuskunduk.Öncepansiyonumuzunpenceresindengörünendağyolunu,güneşibirönümüze
birarkamızaalarakçıktık.Yolkenarınakütüklerinistiflendiğiormanlıkarazilerdengeçtik.Üstüsteduran
kayaların,aklaçocukçaşeylerleuğraşanyapayalnızbirTanrıyıgetirenogözalıcımanzarasınıgeniş
kıvrımlarlayolalarakseyrettik.Çamağaçlarıylakaplıtepeleriindikçıktık.Yolpamuktarlalarıarasında
dümdüzuzanırkentemmuzunkızgıngüneşitamtepemizdeydi.Önümüzdekiotomobilinlastiklerinden
dumanlarçıktığınıvesavrularakdurduğunugördük.
YolunneredeyseortasındayanlamasınaduranotomobileçarpmamakiçinsendefrenyapmıştınÇetin.Ben
teybikapatmıştım,neanlamıvarsa!Geçerkengörmüştük:Şoförerkekti.Elleridireksiyonda,
kıpırdamadanönünebakıyordu.Yanındakikadıneliyleburnunututmuşağlıyorgibiydi.Otomobilinönünde
birşeyeçarptıklarınıgösterecekherhangibirişaretyoktu.Durdun,"Geridönüpbirsorunolupolmadığını
soralım,"dedin.Sorduk.Birşeyleriolmadığınısöylediadam.Gençbirçiftti.Anlamıştık,kavga
etmişlerdi,oanifrenbuyüzdendi.Canımızsıkılmıştı.Yoladevamettik,ağırhavayıdağıtmakiçinbir
yerdedurduk.Beşonkilometresonrayineootomobiligördük.Bukezyolunkenarındaydı.Adamlakadın
başlarınıbirbirineyaklaştırmış,hayır,birbirlerinebağırıyorlardı.İkiinsanhayatıbirbirinezehir
ediyordu.Geçerkengördük.
Birkaçsaatsonrayolkenarındabircüce.Ayağınıbirtaşakoymuş,birelidizinde,diğerelindenaylonbir
torba;armuttusankiiçindeki.Heykelgibiduruyorduarmutsatıcısı.Birazilerdebirsakat,ikibüklüm,
koltukdeğneğinedayanmış,elindearmuttorbası,odaheykelgibi.
Sağımızda,tarlalarınarasındanbirköyedoğrugidenyolunbaşındabirpolisotomobilivetrafikpolisi.
İşaretetti,durduk,ihtiyarbirköylününfenalaştığını,ambulansbeklediklerinisöyledi.Eliylegösterdiği
yerebaktık.Ağaçlarınaltındayatanbeyazgömlekligripantolonluadamıgördük.Gençbiradamihtiyarın
başınıhafifçeyukarıkaldırmıştı.Ambulansyolunucundagöründü,önümüzdendönüpağaçlarınaltında
durdu.Polisgeçmemiziişaretettiğinde,ambulanstaninenikibeyazönlüklüihtiyaradoğrueğilmişti.
Herkes,herşeyölüyordu.
Genişdüzlüklerdeotlayan,ağaçlarınaltındaserinleyenatlarvardı,biçimleridoğayıbiryerinden
tamamlıyordu,amaonlardaölecekti.
Yollardakiölühayvanlar:Yerlebirolmuşkediler.İçorganlarıdışarıfırlamıştilkiler.Kenaragitmeyi
başarmışyadabirileritarafındankenarataşınmış,oradayanyatmış,dişlerinisıkmışkokanköpekler.
Tüyleriotomobillerinrüzgârıylauçuşantavşanleşleri.Kabuklarıkırılıpparçalanmışkaplumbağalar.
Artıkyolüzerindebirlekedenbaşkabirşeyolmayankurbağalar.İyicebüzülüpöyleölmüşkuşlar.
Yolkenarındakibirhendektecansızyatansıpasınınbaşındakimbilirkaçgündürbekleyeneşek...
BütünbugördüklerimizinbirucunasılsaNihal'ebağlanıyorduÇetin:Onudahafazlaseviyorduk,daha
fazlaacıçekiyorduk.
19
Mezarlığınbirsürükapısıvar.Öncesizinkileriziyaretettik.Yirmiyediyıllıkmezartaşıüzerinde
silikleşenharfler,rakamlar...SonraNiyaziAmcaileMelahatTeyze,günümüzünmermeri.Farklıdoğum
tarihleriaynıölümtarihleri.Çakışanveçarpışan.Biryılönce.
Mezartaşlarınınkuzeydekitepeleredoğruyayılışı.Biryıldaneçokinsanölmüş,gömülmüş.Mezardaki
çiçeklerisulamakiçinellerindeplastikşişelerleçevremizdedolanançocuklar,dörtbiryana
yerleştirilmişhoparlörlerdenyayılanKuranayetlerisonraTürkçeanlamları,ağustossıcağıile
kişiliksizleşmişgökyüzüveyeryüzü.Nihal'inoradabizimlebirlikteolmamasınasevinmiştim.Senin,
annenlebabanınmezarlarınıaklınaestikçeziyaretetmene,MuratAğabeyilebirliktekolayca
yakalanabileceğinizmezarseviciliğeyakalanmamanızasevinmiştim.OradasanabakmıştımÇetin,seni
seyretmiştim.Susatançocuklarıparaveripyollarken,mezaraçiçeklerikoyarken,otomobilinbagajından
çıkardığınbidonlamezarıntoprağınasudökerken,mermerinkenarlarındabirikensuyuelininayasıyla
süpürüpyereakıtırken...Sendeherşeyhayatlailgiliydi.Erkengelenölümlerinsanasunduğuarmağan:Üç
adetprotezdişveyaşıyorolmanınbilinci,erinci...İştebunedenleenbasiteylemleribilebirşenliğe
dönüştürüyorsun.
Mezarlıkziyareti,sendebiliyorsunÇetin,bizimiçinbinlercekilometreötedekiNihalilebirçeşit
temastı.Onunisteğiniyerinegetirmiştik.Döndüğündeonaanlatacaktık,gururla,hemdeişiniçine
erkeklereözgübirgizemkatarak.Bizdenistenilendendahafazlasınıyapmışamabunusöylemeyiuygun
bulmuyormuşhavasıvererek,boşluktabiryerlerebakarak,sıkılarakkonuşacaktık.Erkekleringizem
silahı!
Mezarlığıaşkınöte-duyumsalkuruntularınamekânolarakseçenbirteksenlebenvarızdırherhalde.
Sevgilim,şuşuadaşuşuparseldeyimsenidüşünüyorum,deliceözlüyorum...Hissedebiliyormusun?
Mezarlıkçıkışındadurupbirkarpuzsergisindenkarpuzalmamızda(yediküsurkilolukdevbirşeydi)tam
bizegöreydi.Seninlebaşlarımızıbirbirimizinomzunadayayıpağlayacağımızıdüşünemiyorumhiç.Bunu
yapsakbile,dahadakikasındaikimizdenbiridiğerininböğrünüdürter,kulağınaüfler,başkasoytarılıklar
bulur.Kötüolduğumuzdaenfazlasusarızbiz,birbirimizebakmayız.Karpuzyeriz.
BircumartesiakşamıFikret'iaradık.TabiikionunladeğilNihal'lekonuşmakiçin.Evdeyoklardı.Böylesi
sankidahaiyiydi.Konuşurkenyapayolmaktankorkuyordum.Senindebirşeylerdenkorktuğunyüzünden
anlaşılıyordu.
Tatilinilkakşamıtazeâşıklargibiağzımızınsuyuakarak,sonakşamıdasorumluluklarınveahlak
kurallarınınkuruttuğuboğazlarımızlakesikkesikkonuştuğumuzşeyleritekrarkonuşmamızgerekiyordu.
Nihal'indönüşüyakındı,nasıldavranacaktık,neyapacaktık!
Mutfakmasasındayanyanaoturuyorduk.Pazargünüydü,akşamadoğru.Masadaplastikbirkabıniçinde
durantazefasulyelerinuçlarınıelimlekırıyorsanaveriyordum.Bıçaklaboydanboyaikiyebölüyordun
sende.
Azsonra,soğanlarıtencereyeatmış,zeytinyağındahışırtılarçıkararakkavrulmalarınıseyrediyorduk.
Güzelbirkokukaplamıştımutfağı.AklımızaReşitBey'inhayatbilgisiderslerindenbirigelmiş,epey
gülmüştük.Sevenkadınakocasınınosuruğukavrulansoğankokusugibigelirdemiştibizimarsızihtiyar.
HeyAllah’ımbizibudurumlaradüşürme!
Tahtakaşıklatencereyikarıştırırkenomzununüzerinden,yanapartmanınakşamgüneşiyleturunculaşmış
pencerelerigörünüyordu.Mutfağınbalkonkapısıaçıktı,balkonaçıkarkenbenimburnumuseninalnını
gıdıklayantülperdehafifbirrüzgârladansediyor,dışarıdaçocuklarıntoplucabiroyunakalkıştıkları
seslerindenanlaşılıyordu.Kaçıpkovalamaçığlıkları,alkışlar,arkaarkayabağırılaraksıralananisimler...
Yıllarönce,seninbirkaçderstenbütünlemeyekaldığınliseikininyazında...Ozamandaböylebirşey
hissetmiştim.Evdeoturupdersçalışmakzorundaydık,güneşalmayanyankaranlıkodandaydık.Senin,
üstündebirkaçrafaltındadakapaklıküçükbirdolapolançalışmamasandaoturuyorduk.Yinedışarıdan
çocukseslerigeliyordu,bizimodamızkaranlık,içimizkaranlık;sanaII.Mahmut'unaskeriveidari
reformlarınıezberletmeyeçalışıyorduk...
Fasulyeleritencereyekoyarken,içindebulunduğumuzdurumunpekdeiçaçıcıolmadığınısöylemiştin.
Domatesrendeliyordum.Ayaşdomatesleri,arkalarındaincekabuklarbırakarak,kırmızıhafifköpüklübir
yığmadönüşüyordu.BirkaçcumartesidirAyaş'agidiyorduk.Yazbitmedenüçbeşkiloalıp,rendeleyip
derindondurucuyaatalım,diyorduk.Nedemiştin,durumumuzkötümü?
Evet,durumgerçektenkötüydüÇetin."Neticede"ikiortayaşlıadamdık.Apartmandakilerin,
sokaktakilerinbakışlarından,konuşmalarındananlaşıldığıüzere,birazacayiptik.İkiadımlıkyerlere,
örneğinbakkalabilebirliktegidiyorduk.(Eskihuyumuz.Serap'ınbunukıskandığınıhatırlıyormusun?)Ev
işlerini,camsilmeyifilanuluortayapıyorduk.Apartmanınönündekiküçümenbahçeninotopark
yapılmasına,evsahipleriarasında,otomobilimizolduğuhaldebirtekbizkarşıçıkıyorduk.Yöneticinin
ilgiliilgisizherfırsattakapımızagelmesi,suçlayıcıbirmeraklabaşınıiçeriuzatması,"Bukitaplarne
için?"diyesormasıboşunadeğildi.Günboyusimlibiryorganınaltınabağdaşkurupçuvaldızıyla
pembelereaçıkmavileredalıpçıkanyorgancıbizidükkanındakimüşterilereboşunagöstermiyordu.
Bu"acayiplikler"yetmiyormuşgibi,evimizeneredeyseyarıyaşımızdabirkızöğrencialmışveyorgancı
duymasın,ikimizbirdenonaâşıkolmuştuk.Üstelikdebukız,lisearkadaşımızFikret'inbababiranneayrı
kardeşiydi.Birbirimizeavazavazbağırmıştık:Buikimizinarasındakalacak,Nihalbilmeyecek,
bilmeyecek!
Çetin,konusubunabenzeyenfilmleriçokseveriz.Yasakaşkgizliaşk.İçimizbirhoşolurseyrederken.
Senbirkoşumutfağagidipmeyvegetirirsin,şapırşupuryeriz.Sonratuzududaklarımızıyaktığıiçin
bıraktığımızayçekirdeğinebirbakmışıztekrarbaşlamışız.AmaofilmÇetin,oradakamerafilanvar!
Rendelediğimdomatesifasulyeninüzerinekoydum.Senbirazkarıştırıptencereninkapağınıkapadın.
Yemeğihiçsukatmadanpişirmeninönemiüzerinebirikibüyüksözsöyledikbirbirimize.Sigaralarımızı
yakıpbalkonaçıktık.Dirseklerimizibalkondemirinedayadık,ayaklarımızdanbirininucunudiğerinindış
tarafınakoyduk.
"Zatenonasöylesekneolacakki!"diyesormuştunÇetin.Bizimkiyleyanımızdakiapartmanarasındaboy
vermişaylandız,koyuyeşilyapraklanvekırmızıyaçalantohumlarıylayavaşyavaşsallanıyorduarkanda:
"Vahvah!Kocaadamlar!Vahvah!"
Söylesekneolacak?Bilmiyorduk!Amabusorununaçıklığakavuşturduğubaşkaşeylervardı.İkimizde
Nihal'inbirimizdenbiriniseçmesigibibirolasılığıhiçdüşünmemiştik.Sankiikimizibirdensevecekti,bu
tekseçenekti.BöylebirşeyinyaşanabilirolupolmadığıkonusunuiseFransızsinemacılarabırakıyorduk.
AyrıcaikimizdeNihal'indiğerimizidahafazlasevdiğindenemindik.NihalsananasılâşıkolmazÇetin!
Senibirşeytamirederken,ikielindedoluağzındasigaraylagörse,sigaranındumanınıkendindenuzak
tutmakiçindudaklarınıyanakaydırışını,dumandanyanangözlerinikısmanı,kırpıştırmanıgörse...
Askerdeykençektirdiğinofotoğrafıgörseörneğin...Gördümüofotoğrafı?Üniformanlaayaktadurmuş
gülümsüyorsun,elleriniönündekavuşturmuş,kalınparmaklı,güvenverenellerini.Yumurtakırışınıgördü
mü?"Ciddi"sözcüğünüaynıMuratAğabeygibisöylediğiniduydumu?
Fasulyeyetuz,fesleğenveşekerkoymakiçinmutfağagirdik.Birfasulyeyidişlerininarasındaevirip
çevirerek,ağzınahavaçekerekdedinki:"Pişişşşmekşüzeşşre!"
Mutfakiyicekaranlıkolmuştu.Ocağınalevitencereninaltındanmavibeyaz,solgunbirışıkyayıyordu.
Sokaktanhâlâçocukseslerigeliyordu.Ayaktahareketsizduruyorduk.Herşeyçokçocukçaveçokkeder
vericiydi.Aklımasevdiğimbirromandanbircümlegelmişti.Kederinbizibaşroletaşıdığı,ikimizdışında
herşeyicılızbirmanzarayadönüştürdüğüoanda,cümleyikendimceyenidenkurdum:Bizimbüyük
çaresizliğimizNihal'eâşıkolmamızdeğil,sesimizindışarıdakiçocukseslerininarasındaolmayışıydı.
Asılçaresizlikbuydu.
20
Balkondakimasada,genişemayekabıniçindeduran,yazgüneşininaltındaiyicekurumuş,rengiaçılmış,
dişlerimizvedillerimiztarafındaniyicetemizlenmişkayısıçekirdeklerinebaktıve"Seniçoközledim,"
dediNihal.Oyokkengünlerimizikayısıyiyerekgeçirmişgibiydik.
"Bizdeseniçoközledik,"dedimÇetin.İyiyaptımdeğilmi?Sonradevamettim,"Alışmışızsana."İçikan
ağlayanpalyaçogösterisinisürdürmekisteseydi,"Bizbirailesayılırızartık,"gibişeylerdesöyleyecekti.
Söylemedim.Sustum.Odasustu.Birazsonradabenibalkondayalnızbıraktı,odasınagitti.Elimidaldırıp
biravuçdolusukayısıçekirdeğialdım.Birkaçtanesiniaylandızadoğrufırlattım.Düştükleriyerdeağaç
çıkarsaacıolacaktımeyveleri.
Sanadaaynışeyisöylemişti."Çetinseniçoközledim!"Pekisennedemiştinona?"Bizdeseniözledik
Nihal."AferinÇetin,aferinbize.Bütün"yanlışanlaşılmaları"defetmiştikböylece.Ahlaklıinsanlardık
biz.Havaalanındaonunbizedoğrukoşarcasınagelişini,boynumuzaatılışınıkaskatıbirbiçimde
karşılayacakkadarahlaklıydık.Otoydu,duygularınıanlamakta,denetlemektegüçlükçekebilirdi.Bize
âşıkolduğuyanılgısınadüşmüşolabilirdi.Nedeolsabizikimizotuzküsuryıllıkbirikimimizionuniçin
seferberetmiş,yaşadığıfelaketinüzerineyapışmamasıiçinelimizdengeleniyapmış,dostluğumuzundoğal
coşkusunuonunlapaylaşmıştık.Böylecedeyaşımızınkaçınılmazsonucuolankimifiziksel
sevimsizliklerimiziörtmüştük.Nihalsahidengüzelkızdı,onunyanındasengöbeğininüzerindehareket
edenbirfok,bensekelkafasınıkaşıyanbirmaymunolabilirdim.Ohaldebuküçük,güzelüniversiteli
kızınzayıflığından(Unutmayalımannesinivebabasınıkaybetmişti,bunuhiçunutmayalım!)istifade
etmek...
Yeter,sıkıldımÇetin!ikiyılsonrabunlarıyazmak,yaşadıklarımızı,biziaklıbaşında,herşeyehâkimve
iyiniyetliinsanlarolarakgösterecekbirdilleanlatmayaçalışmakbilsenneacıklı!Kederden
kederiyorum!Nihal'inkülotluçorabınınaltındangörünençiçekdesenlikülotu...Bunudaşimdi
yazabiliyorum:Hiçaklımdançıkmayanogörüntü,erkeklerinbaşınamusallatolanezeliveebedibir
meseleyibirçırpıdakurupönümüzekoymuştu."Bilinbakalım!"diyesormuştubize,"Beniçinizi
gıcıklayan,şehvetinizikabartanbirtazemiyim,yoksaşefkatinizemuhtaçküçükbirkızmıyım?"Buçok
büyükbirhaksızlık,busoruçokbüyükbirhaksızlık,diyebağıralımmıÇetin?Arkamızdadaelçırpıp
vokalyapanonbeşyirmikişilikbirtopluluk.Mahalledendelikanlılar.
NihalAmerika'danbizehediyegetirmişti.Bana,birtaşınüzerindeoturmuşdüşünenveüzerinekaryağan,
cambirfanusiçindebirpalyaço.Sana,üzerindeiriliufaklıbirsürüsilindirolanelektriklibirmasajaleti,
kibudabanabirhediyedirkanımca!Hediyeleribizeverişi,paketleriaçarkenyüzümüzebakışı...Cam
fanususallayıpkarlarınpalyaçonunüzerineyağışınıseyrederkenbana"Masandaçalışırkensana
arkadaşlıkeder!"deyişi.Outangaçgülümseme.Alnımıkaşıyordumdurmadan,gülümsemesialnımı
kaşındırıyordu.Şakadeğilbu.Onunbazıbakışlarıdagözümünseğirmesineyolaçıyordu.Uzağımızdaki
herşeybirazolağanüstüdür,olduğundanbirazdahafazladır.YazbunlarıbiryereÇetin,boşagitmesin!
Bizseninlepekkonuşmuyor,rolümüzüoynuyorduk.Senibilmiyordumamabenmakyajımısilipyatağaher
girdiğimde,Nihal'insamimivekararlıbirhamleylebuoyunubizimyerimizebitireceğinihayal
ediyordum."Neyapıyorsunuzsiz!"diyeazarlayacaktıbiziküçükkızımız,"Anlamıyormusunuz,
atmosferdeÇetinveEndergitgideazalıyor,yakındanefesalamayacağım,görmüyormusunuz?"Bizdebu
oyunabirsonveriyoruz,normalhalimizedönüpoyaşamsalbileşiğitekraroluşturuyoruz:
Çetinikisalakenderdört.
Elimdedeğildi,biryandandaSevgi'yleyaşadıklarımızgeliyorduaklıma.Onunlailişkimdedebirtercih
yapmamgerekmişti.Karşımabiryolayrımıçıkmıştı."Kocasıhapistebirkadınaâşıkmıoldun?Evet
oldun!Ozamanşutaraftangit,arkanadabakma!"Enbüyükahlaksızlık,demiştimkendikendime,biraşkı
yaşamamaktır.Hayatımümkünolanengenişhaliyleyaşamakgerekir,demiştim.
Birarkadaşımanlatmıştı:Üçbuçukyaşındakioğlunungenzindebirsorunolduğuortayaçıkmış.Genizeti
galiba.Çocukcağızbuyüzdenburnundannefesalmıyor,dahakolaygeldiğiiçinağzındanalıyormuş.
Doktorsorununçokönemliolmadığını,ancakçocuğunağızveburunyapısındakalıcıbirbozulma
olmamasıiçinburnundannefesalmayaalışmasıgerektiğinisöylemiş.Arkadaşımçocuğunakonuyubir
soruylaaçmayıuygunbulmuş:"Oğlumnedenağzındannefesalıyorsun?"Çocukdakendindenemin,
babasınıküçümserbirtavırla,"Baba,"demiş,"başkatürlünefesalınmazki!"
GörüyorsundeğilmiÇetin,üçbuçukyaşındakiçocukbilekendideneyimindenbiryasaçıkarıyor!Başka
türlünefesalınmaz.Başkatürlüyaşanmaz.Başkatürlüaşkolmaz.Yaptıklarımızıolumlayanyasalar
buluyoruz;sanırımaklımızböyleişliyor:Buyurganiçhuzurumuzunboynubükükkölesiolarak.(Çetin,
burayıanlamadıysanlütfenüşenme,birkeredahaoku!)
Evet,Nihal'ekarşıailebüyüğürolümüzüoynuyorduk.BençokkötüydümÇetin,çokkötüydüm.Hele
üçümüzünbirlikteAyaş'agidipdomates,salatalık,biber,acur,kelek,mürdümeriğialdığımız,sonrada
birlikteturşukurduğumuz,reçelyaptığımızhaftasonuöleceğimisanmıştım.Senbenihepgüçlü,iradeli
biriolarakgörürsündeğilmi?ilkgünlerimizdenbuyanaböyledir:Sensefihbenkeşiş.Ogünlerdekizorlu
iradesınavınıbaşarıylageçtiysem,ilişkimizinbubasitroldağılımısayesindedir.Evcimenhafta
sonumuzdaNihalmükemmelbirkadıngibigörünmüştübana.Yakasıderinoyulmuştekparçaelbisesinin
içinde(burayabiryutkunmavirgülü),kadındı.Turşuluklarıyıkarken,sarımsaklarısoyarken,kavanozlara
tuzlusudöküpsalatalıklarıacurlarıelleriylebastırırkenvücudununhavayaçizdiğiyumuşakharfler,
yanaklarındakikırmızılık,kulaklarınıntokasındankurtulupokırmızılığıgölgeleyensaçları...Onu
etkilemekiçinherşeyi,enalçakçaşeyleribileyapabilir,ensüslücümlelerleaklınıkarıştırabilirdim.
Kavanozlarınkapağınıkapatırgibibirdoğallıklagelipbeniöpmesi,ağzımıkapamasıiçin.Benisevmesi
için...
Nihalyaptığıişlerekendinikaptırmışgibiydi.Güldüğümüzdeşaşkınşaşkınbizebakıyor,şakayaptığımızı
anlayınca,özürdileyerektekrarlatıyor,masanınaltındabacağınınbacağımadeğmesinealdırmıyor
görünüyordu.Onunyakınındaolmak,birşeyalıpverirkenellerinedokunmak,mutfakdolabınınkapağını
açarkenkapakonaçarpmasındiyeomuzlarındantutupyadaelimisırtınakoyuponuhafifçehareket
etmeyezorlamak,hiçgereğiyokkengömleğiminkollarınısıvamasınıistemek...
İpüstündeyürümenintehlikesivehazzı.TahinilepekmezgibiÇetin,karışıncagüzeloluyordu.Acı
çekiyordumamaacıçektiğimiçinmutluydum,çünküNihalvardı,yanımızdaydı.Üniversitedekisonyılı
olması,bitirinceağabeyininayarlayacağıbiryükseklisansprogramıiçinAmerika'yagidecekolması
içimiburkuyorduamadahaaylarvardı.ÜstelikGüneşdebirgünpatlayıpDünya'yıyutacakmış,bunane
buyrulur!
21
Tuvaletekalktığımgecelerdenbirinde,koridorunışığınıyakıpbanyoyadoğrugiderken,salonun
kapısındankoridoragirenNihal'lekarşılaştım.Odatuvaletekalkmıştı.Kendigörüntümübilmiyorum,
amaopijamalarınıniçindeveuykununyüzününbütünunsurlarınısilenfırçasıaltındapeksarsakpek
çaresizgörünüyordu.Birbirimizigördüğümüzhaldebanyoyadoğrubirkaçadımdahaattık,omuzomuza
geldik.Durupikimizbirdenkıkırdadık.SonrabenonasarıldımÇetin.Sankiuykununortasındaçişe
kalkmakNihalilebanaaitbirşeymişvebirbirimizibuinsanifaaliyetöncesindedesteklememiz,
yüreklendirmemizgerekiyormuşgibisarıldım.Odakolunubelimedoladı.Penyeninaltındayumuşaklığını
hissediyordum,saçlarınınkokusunuduyuyordum.Yinekıkırdadık.Ellerimiomuzlarınakoyupbanyoya
doğruittim.Benkullanmayıpeksevmediğimalaturkatuvaletegittim.SonraNihalbanyodançıkmadan
hemenodamadöndüm.Onunlasarıldığımızzamandeğil,odamdayatağımayattığımdaçok
heyecanlanmıştım.OrtadayalnızcaEşrefiMahlukatromanınakonuolabilecekbirolayvardıamabuna
tepkiverentekorganımhızlaatankalbimdi!Uzunbirzamanuyuyamamıştım.Birsigarayakıpkaranlıkta
oturmuştum.Sokaklambasınınışığıhafifçearalıkperdedengeçipkitaplığavuruyordu,kitaplaryıpranmış,
çirkinbirduvarkâğıdıgibigörünüyordu.
Benogünlerdebaşkabir"yaramazlık"dahayapmıştımÇetin!Nihal'eokumasıiçinsaatayarlıbirkitap
vermiştim.Ünlübiryazarımızınçocukluğunungeçtiğişehreyıllarsonrageridönüşü,canlananhatıralar,
değişendünya...Okitabıokuduğumzamanyazarlığınönündekienbüyükengelinyazarınkendisiolduğunu
düşünmüştüm.Bütünyazarlarbüyüklüktutkunumuolmakzorunda!Pekiyazarınolumsuzbirkahramangibi
göründüğübuanıkitabınıniyeNihal'evermiştim?Bircümleiçin.Kitabınbiryerindeyazar,âşıkların
birbirleriningeçmişlerinedesahipçıkmakistediğinisöylüyordu.Şimdi,benimsaatayarlıplanımşuydu:
Nihalkitabıokurkenbucümleyegeldiğinde,onunçocuklukfotoğraflarınabakarkenbenimsöylediğimbir
şeyihatırlayacaktı.Nihal'inilkokulöğretmenininkolununaltında,akrabalarınınarasında,birdoğum
günündeüzeripastavemeşrubatdolubirmasanınarkasında,birkırgezisindebaşındahasırşapkabir
katırınüzerindevebirtanıdığınşekercidükkânında,kocamanbirfıstıklıhelvakalıbınınyanıbaşında,
şekerkavanozlarınınarasında(Aitolduğuyerde,kesinlikleaitolduğuyerde!)çekilmişfotoğraflarına
bakarken,"Aptalcabirşeyama,bufotoğraflardakendimidearıyorum,bulamayıncadakederleniyorum."
demiştim.
Nihalakıllıkızdı!Amaimalarınyoluçoköncedençatallanmıştı,artıkbiranlamadeğilyinebirimaya
çıkıyordu.
Seninşuüniversiteservisinde,yanındaoturankızınayaklarınınarasınabirayağınısokman,sonrada
şaşkınlıkla(Kendiyaptıklarınasendeşaşırırsınçünkü!)eğilip"Ayağımayaklarınızınarasındadeğilmi?"
deyişin!Acababöylebirşeymideneseydimbende!
BirsabahNihalokulagitmedenseslendi:"Öğledensonraçalışmangerekiyormu?"ÜçbuçuktaGençlik
Parkı'ndakimetroistasyonundabuluşmayakararverdik.
GençlikParkı'nagiderkenminibüsteyanımdaoturanadam,hiçanlayamadığımbirrahatlıklabacaklarını
açmış,benicamadoğrusıkıştırmıştı.Birşeysöylememiş,amasinirdendişlerimisıkmıştım.Bubeniçok
huzursuzetmişti.Evdeçalışmak,günlükhayatapekkarışmamakbelkifazlasorunlubiriyapmıştıbeni;her
şeydenrahatsızlıkduyanamaburahatsızlıklarınıdadilegetiremeyenkuruntulu,korkakbiriolmuştum
belkide.
İstasyonungirişindedurdum,etrafıseyretmeyebaşladım.Dişlerimveçenemağrıyordu.Bellibelirsiztoz
bulutuheryerikaplamıştı,basık,bunaltıcıbirhavavardı.SanırımtümTürkiye'deböyleydi!
HeyecanlıydımÇetin.Nihalaslında,yürüdüğümüzakşamısaymazsam,ilkkezbirliktebirşeyyapmayı
önermiş,neredebuluşacağımızıbilekendisibelirlemişti.GençlikParkı'nıseçmesi...İstasyondançıkan
insanlarabakıyordum,bekledikçeheyecanımartıyordu.Gençbirçocukfarkettim.Uzunboylu,zayıfça
idi.Saçlanbellijöleliydi,parlıyordu.Siyahtakımelbisegiymiş,beyazgömleğininyakalarınıceketinin
üzerineçıkarmıştı.Onadikkatetmeminnedeni,istasyonunmerdivenlerindeninerkenbirdendurupkararlı
adımlarlageridönmesiydi.Yanyanasıralanmışdeğişikboylardakibasketpotalarınadoğruilerlemiş,kısa
saçlıkısaboylubirinebirşeylersöylemişti.Birazilerideikikızdurmuşçekinerekikisinebakıyordu.
"Yakmabenimaskerliğimi!"dedikısaboyluolan.Bağırıyordu,"Yakmabenimaskerliğimi!"Uzunboylu
çocukhiçaceleetmedenönceceketinisonradabeyazgömleğiniçıkarıpenalçakpotanınçemberineastı,
yakasıbollaşmışbeyazfanilasıylakaldı.Yumruklarınısıkıpdüşmanınayaklaştığındaherşeyacıklıbirhız
kazandı.Kısaboyluolanıbelindenkemeriniçekipçıkardı,birpalaskaydıbu.Savurdupalaskayı,
yumruklarısıkılıdurumdaönündebekleyenbizimuzunboylununkafasınaindirdi.Bizimkiöncekafasında
birçınlamaduymuşturherhalde.Sonrakısabirserinlikardındanyanmaveakankanınverdiğihaz.
Palaskatamkafasındapatladığıandaodabiryumruksavurmuştu,yumruğununkısaboylununiman
tahtasınaisabetetmesindenbirazutandıgibigelmiştibana,isabetettirememiş,vurulacakenuygunyeri
bulamamışgibisıkılıyumruklarınıhemenindirmişti.Sonrapalaskayinevınladı.Bukezomzunaindi,
tokasıkemiğinegelmişolacaktıkiacıylahırlayıpkucakladıdüşmanınıvesanıyorumüzerinesinmişerat
koğuşukokusunualdı.ikisibirlikteyereyuvarlandılar.Boğuşuyorlardı,bizçevredekiler,sessizceonları
izliyorduk.Oikikızarkalarınabakabakauzaklaşmıştı.Üniformalıbiri,parkıngüvenlikgörevlilerinden
birisanırım,ayırdıikisini.Kısaboyluhemenkalktı,üstünübaşınısilkeledi,yerdenpalaskasınıaldı,
havuztarafınadoğruyürüdügitti.Bizimkininelikafasındaydı,şakağındanyanağınakanakıyordu.Bir
kahramangibiydi,öyledavranıyordu,ceketinigömleğiniçemberdenalırkençokağırdavrandı.Yüzünü
yıkaması,yarasınapansumanyapılmasıiçinonuistasyonadoğrugötürengüvenlikgörevlisininyanında
salınasalınayürüyordu,hepimizonabakıyorduk.Nihalçantasısırtındamerdivenlerdençıkarkenkanlar
içindekiçocuğugördü.YüzününbirdennasıldeğiştiğinianlatamamÇetin.Yüzükötübirhatırayagitti
geldi.Kolundantuttum.BusaçmasapandünyadabizimNihalilekurduğumuzilişki,onailişkin
duyarlılıklarımızöylemasum,öyleyumuşaktıki...
NeolduğunusormuştuNihal.İzinlibiraskerintanımadığıikikızınpeşindenyürüyüponlarlakonuşmaya
çalıştığınım,kafasıkanayançocuğundakızlarıtanımadığıhalde,peşlerindekiçocuğuuzaklaştırmayı,
azarlamayıkendisinegörevbildiğini,buyüzdenikiçocuğunkavgaettiğinianlattım."Sanki,"dedi
"insanlardandeğildeyabanihayvanlardansözediyorsun."Şaşırmıştım.
Ogünhavuzunkenarındaçayiçerkenkadınlardanveerkeklerdenkonuştuk.Nihalsorusormakla
kalmamış,konuşmuştuda.SonradananlayacaktımNihaidekideğişimi.İlkkezondan"Sizerkekler..."diye
başlayancümlelerduyuyordum,aslındahissediyordumevet,bu"sizerkekler"iniçineNiyaziAmca'nın,
Fikret'in,senin,benimveayağınıntozuylabirinindahagirdiğini...
Erkekolmakvekadınolmaküzerinebirdolugevezelikettim.Nihalbunlarıanlamaktançokuzaktı.
Biliyordumamakonuşuyordum,çünküEnder'inyineyıkıldığını,onuiddialıcümlelerleyenidenkurmam
gerektiğinihissediyordum.Nihal'in"sankiyabanihayvanlardansözediyorsun"çıkışıylasuyasabuna
dokunmayan,"yumuşakveinsancıl"kişiliğinişiddetleimtihanetmemiş,minibüstesıkıştırılmayases
edemeyen,kavgayıhiçbirşeyyapmadanuzaktanseyredenbirmuhallebiçocuğuoluvermiştim.
Muhallebiçocuğu...
Sizinevibasan,MuratAğabey'idöven,birsürükitabınızıyırtıp,nekadarparanızvarsaalan,senin
gitarınıkıranfaşistlerdenbiriniikiyılsonra,birkahvedegörmüştün.Ülkemizdeçıtçıkmıyordu,yenibir
anayasahazırlanıyor,geçmişiunutmakgerektiğisöyleniyordu.Geçmişiunutmakmı?Senlebenimoherifi
sıkıştırıpdersinivermekiçinbirplanyapmamızgerekiyordu!Aletkutusunuçıkarmışişgörürbir
tornavidaarayanseni"entelektüel"planımaiknaetmemkolayolmamıştı...Adamıbirgecekahveçıkışı
evedönerkenpazaryerininköşesindesıkıştırmıştık.Benellerimikollarındangeçiripensesinde
kenetleyerekadamıarkasındantutmuş,senyüzünetükürmüş,Fikretdebusahneninfotoğrafınıçekmişti.
Tükürüğünsolbileğimeisabetetmiş,Fikretheyecandanmakineyititretmiş,doğalolaraknetlikayanda
yapamamıştı.Yinedeofotoğrafyıllarcaseninodanınduvarındaduracak,nefotoğrafıolduğunusoran
MuratAğabey'eFikret'inçektiğibir"sanatfotoğrafı"olduğunusöyleyecek,gerçeğiancaküniversiteyi
bitirdiktensonraaçıklayacaktın.Fikretöylebirfotoğrafçekmiştiki,hayvankılığınagirmişbirAztek
savaşçısı(sen)devbirkaktüsün(adamlaben)etrafındadansediyordu,engeridedekonuylailgisizbir
kedininflaşlaparlayankırmızıgözleriseçiliyordu.
Buaptalcaplan,benimliseikincisınıfentelektüelliğiminfalandeğil,düpedüzmuhallebiçocuğuolmamın
eseriydi.Şiddetlehesaplaşmamışolmamıneseriydi."Eylemimiz"sonaerdiğinde,herifdahilhepimiz
şaşkıntavuklargibikaçışmıştık.Herifinyüzündesenintükürüğündentekbirdamlabileolmadığını,
hepsininbileğimdendirseğimedoğruaktığınısöylediğimde,koşmayıbırakmışkatılakatılagülmeye
başlamıştık.
22
Nihal,aralıkdurankapıyısertçeitip,"Enderbenimiçinşiiryazarmısın?"diyesorduğunda,kitaplığın
önündeçömelmişansiklopediyebakıyordum.Çinyazısınınilkbiçimiolanguwenileilgilibirşeyler
öğrenmekiçinelimealdığımciltterastlantıeserievimizedadananböceğinfotoğrafınıgörmüş,isminin
gümüşçünolduğunuöğrenmiş,tatlıbirhafiyelikheyecanıylaaradasıradafotoğrafıinceleyerek,böceğin
kitapciltleri,duvarkâğıdıgibimalzemelerdekinişastailebeslendiğiniokuyordum.YinedeNihal'in
odayagirişindekivesesindekikararlılığıfarketmiştim.
Başımıansiklopedidenkaldırıponabaktım.Bensöylemedenkoltuğaoturdu.Kendineduymayabaşladığı
güveninaçıkişaretiolarakhemenbacakbacaküstüneattı,"Yaşadığımacılanvebelirsizliğianlatanbir
şiir,"diyeekledi.Elimdeansiklopediylemasamaoturdum,onureddettim.Hemdegösterişlicümleler
kurarak."Okumakkimilerineyazmayıöğretir,banaysayazmamayıöğretti.Edebiyatveibadetdahil,birtür
vecdhaliyaratanbütünfaaliyetlerinnihaiamacıofaaliyetiyapmamayıöğretmekolmalı.Üstelik,
edebiyatçıların,özellikledeşairlerin,güzellikleilişkilerininsorunluolduğunudüşünüyorum.Yaonaitaat
etmekyadahükmetmekistiyorlar.Güzelliklebirlikteusluusluyaşayamıyorlarvesairevesaire."
Çokkonuşmuştum,Nihalüzgünbirifadeylehiçbirşeysöylemedendinlemişti.Dudaklarınıbüzmüş,
yanaklarınıiçerdenısırıpdurmuştu.Odadançıkarkentavanabakıyordu,sersemlemiştisanki.Bense
dilimlebirkaçgünönceçektirdiğimazıdişiminboşluğunuyokluyordum,kitaplıktakibütünkitaplanindirip
odayıilaçlamakgerektiğinidüşünüyordum.
Buzamanadekkarşıma,birşeyleryazmamıisteyenikikişiçıktı.Birisen,diğeriNihal!İlginçaslında,
ikinizde,güzelyüzümüdergikapaklarınataşıyacakedebigizilgücümünaçığaçıkmasıiçindeğil,kendiniz
içinistemiştinizyazmamı.Seninedebiyata"ihtiyacınvardı",buihtiyacıkendibaşınagideremeyeceğin
lisedekikompozisyonlarındanapaçıkbelliydi.("ŞiirinGücü"başlığınıtaşıyankompozisyonunu
unutamam!Edebiyatöğretmenimizinkonusunuvererekbirderssaatisüresindeyazmamızıistediğibu
kompozisyonbencetürününengüzelörneklerindenbiridir.Banayazdığınmektuplarlabirliktederibir
çantadasakladığımbuşaheseriburayakelimesikelimesineaktarıyorum:"Yalnızaklıylahareketedenbir
insangerçekbirinsandeğildir.Böylebirinsanhiçyaşamasındahaiyi!İnsanduygularıylainsandır.
Duygularengüzelşiirleifadeedilir.Şiiriçimizdekihisleribaşkainsanlaraifadeetmemizisağlar.
Örneğininsanlarıdoğayıseviyorsakbunlarıbirşiirleifadeedebiliriz.Şiiryazankişilerçevresindeki
insanlartarafındansevilirvesayılırlar.Bukişilerhisleriniifadeetmeninhuzuruiçindeolurlar.Bizde
içimizdekihislerişiirlerleifadeetmeliveherkestarafındansevilmelisayılmalıyız."TabiiÇetin,lise
kompozisyonlarıbirölçütolamaz,bendebiliyorum!Benimkideseninyazdıklarındanpekfarklı
sayılmazdı.Yalnızca"ifadeetmek"fiilinisendendahaazkullanmıştımveherikicümledebirparagraf
başıyapmakgibinumaralarakalkışmamıştım.)Lisedensonradaokumaklayazmaklaaranpekolmamıştı.
Çocukluğukitapladolubirevdegeçmişbiriiçinşaşırtıcıbirşey,amaseninleilgilişaşırtıcıvegülünç
olmayanpekazşeyvarzaten.(Yurtdışındandönüncesatınaldığınİstanbul'dakievindebütünkitapların
giriştekiportmantonunbirrafındaduruyordu:Benimçevirdiğimbirkaçtarihkitabı,özgüvenigeliştirmek
içinyollarönerenbirkişiselgelişimkitabı,Rilke'nin"GençŞairlereMektupları"veenişeyaran,Gönül
Candaş'martıkklasikleşmişyemekkitabı"BereketliOlsun"unsarıkapaklıilkbaskısı.)Çalıştığın
işyerlerindeöveceğin,azarlayacağınyadakarşıçıkacağıninsanlarasöyleneceketkilisözlerbulmak
isteğinbiryana,özelliklekadınlarlailişkindeedebiyataihtiyaçduymuştun.Lisedenkalmabiralışkanlıkla
bendenseninyerineyazmamı,konuşmamı,güzelifadelerbulmamıistemiştin,kibudurumunkendiside
başlıbaşınaedebidir!Benimdurumumsabirazkarışıktı.Evdeeskişiirkitaplarıdışındaneredeysehiç
edebiyatkitabıyoktu,sadecetarih,felsefevesosyolojikitaplan...BunedenleseninletanışanaveMurat
Ağabey'inkitaplarınadadananakadarokumanıntadınapekvarmamıştım.Babamgençliğindeşiiryazmış,
yazdıklarınıdönemindergilerindeyayımlatmışbiriydi.Amasonraotuzyaşındaşiiryazmayıbirdenbire
bırakmış,edebiyattanuzaklaşmış,altmışlarınhareketligünlerinde(anneminifadesi)siyasetleilgilenmeye
başlamıştı.Onunlabirkaçkezşiiryazdığıgünlerdenkonuşmakistediğimde,şiiryazmanınkendiharcı
olmadığını,başaramadığınısöylemiş,Tanpınar'ınçoksevdiğicümlesinitekrarlamıştı:"Zatenşiir,
fakirinizdeeserdenziyadeşairbudalalığışeklindetecellietmiştir."Babamdakibuvazgeçişbenide
etkilemişti.Yazmak,başaramamak,vazgeçmek...Eniyisihiçbaşlamamaktı.Senbuçetrefillidurumdan
habersizdin.SanayazdığımmektuplardaSerap'asöylenecekcümlelerarıyor,buluyor,hattasipariş
ediyordun:"MektuplarındaSerap'asöyleyeceğimtürdenşeyleryazarsansevinirim."Onunyurtdışında
olduğuvebaşkabirineâşıkolduğudönemdedahadailerigitmiştik.Kimisionsayfayaulaşantamyedi
mektup.Görüştüğümüzde(bazendegeceyanlarıtelefonedip)canınıyakanşeylerdensözediyordun,ben
deonlarıkâğıdadöküyordum.ArdındanSerap'laikitelefonkonuşması.Serap'ınkonuşmasınıdinliyor,
seninsöyleyeceğinşeyleribirkâğıdayazıpsanaveriyordum.Sonuççokbaşarılıydı.Serap"TıpkıEnder
gibikonuşuyorsun!"demişti.Biraragitarlabestelemekiçinsözyazmamıdaistemiştin.Yazmıştım.Ah
sevgilidostum,tamsanagörebirsalaklıkla(MuratAğabeysendegizlisalaklıkolduğunusöyler!)
yazdıklarımıyanlışokuyarakyaptığınbestelernedehoştu!(Buyanlışlıklardanbiribayağıverimlibir
sonuçvermiş,ortaya"şiirgibi"biranlatımçıkmıştı:"Küçükteknelerimizleaçılırdıkdenize"senin
ağzında"Küçükteknelerimizleaçıklardıkdenizi"olmuştu.)Aslındabütünbuyazıpçizmeişlerindebizi
ilgilendireneldeettiğimizsonuçtançok,mitolojimizeyenibiröyküeklemekti.Birlikteyaptığımızher
şeydebirazböylebirhazvardı,hâlâvar.Sonradanhatırlayacağımızvebirbirimizeanlatacağımız
(Doğrusubenimhatırlayacağımvesanaanlatacağım,çünküsendegizlisalaklıkvarbiliyorsun,senhemen
unutursun!)şeyleryaşıyorduk.Böyleoluncaherşeydeğerliydi:musluktamiretmek,teketekbasketmaçı
yapmak,Egekasabalarındakiküçükzeytinyağıimalathanelerinidolaşıpherbirindenüçbeşlitre
zeytinyağıalmak,yerliyersiz"pasencore"demek,balkondarakısofrasıkurmak,giysidolabının
anahtarıylaharakiriyapmayakalkışmak...Hatırlarken,geçmişimizdenkonuşurkenöylemutluolurdukki!
Seninkocabirkediyedönüştüğünü,kâhbanasürtünüpkâhyerlerdeyuvarlandığınıkaçkezgördümkim
bilir.OysaNihal'inisteğifarklıydı...
Çetin,kadınlarkendileriiçinşiiryazılmasınınedenister?Kendilerinifedaetmeyi,yokolmayı,hiç
olmayıarzuladıklarıveonlaraadanmışbirşiirlebuarzuarasında,bizerkekleringöremeyeceğişıkbir
bağgördükleriiçinmi?Öylemi?
Biröyküdegeçiyordu:Kahramanımızkitabibirgüzelliğiolanüniversiteöğrencisibirgençkız.Birde
yakışıklısevgilisivar.Gününbirindesevgilisinelisearkadaşındanbirmektupgeliyor.Bulisearkadaşı
şair,mektubasonyazdığışiirideiliştirmiş.Gençkızımızbirkadıniçinyazılmışbuşiiriokuyor.
Saplantılıbirdüşünceyekapılıyor:"Benimiçindebirşiiryazmalı!"Sevgilisininhiçtanımadığı
arkadaşınamektupyazıyor,tanışmakiçin.Yanıtgeliyor.İkitarafdatanımadığıbiriylemektuplaşmanın
büyüsünekapılıyor,mektuplarbirbirinikovalıyor.(Öykününtekgüzelkısmıdaburasıydı,karşılıklı
mektuplardanalıntılar,başarılıydı.)Birkaçaysürenbugizlimektuplaşmanınardındanbirbirlerinedelice
âşıkoluyorlar.Kahramanımızkalkıpgençşairinyanmagidiyor.Aylarcasürençılgınbiraşkyaşıyorlar.
Amaortadahiçşiiryok,gençşairsevgilisiiçinşiiryazmıyor.Takıntılıkahramanımızgününbirinde
dayanamayıpbununnedeninisorduğunda,zavallışair,onunlaşiiriunutacakkadardoludoluyaşadıklarını
söylüyorvedakikasındaterkediliyor.Bubaşarısızöyküde,"Gençşairtekrarkaleminesarıldı."
cümlesiylesonaeriyor.
Nihalnedenşiiryazmamıistemişti?Onunkidebirtakıntımıydı?Kendisiniönemlibirigibimihissetmek
istiyordu?Hayatınınkaçırılmışbirfırsatolmadığınımıhissetmekistiyordu?Kendinibiraziyihisseden
birininsaçınıbaşınıdüzeltipbirfotoğrafstüdyosundafotoğrafçektirmeyegitmesigibibirşeymiydi
yoksa?Hasırbirkoltuğaoturupkollarınıkavuşturvegülümse,buseninhayatın!
Onaolanilgimibelgelemekdeistemişolabilirdi!Sevildiğinibelgelemek...Amaöyleolsaydı,sendende
birşeyisterdi.Ayaktabanlarınıyerdenkaldırmadanönedoğrueğilipavuçlarınıyerekoymanıve
bacaklarınınarasındansırıtarakgeriye,kendisinebakmanıisterdiörneğin.(KızmabanaÇetin!Bunuben
uydurmadım,Seraptarafındanbirkumsaldaçekilmiştamböylebirfotoğrafınvar,üstelikmayolusun,
biliyorsun...)
Nihal'dedeokadınlaraözgüyokolmaisteğimivardı?
Nedenineolursaolsun,yazmayacaktım.
Yazmayacaktım.
23
NİHALVEBAŞKAHİÇBİRŞEY
Uzaktakiniçağırıyorduenuzaktakini.
Mevsimlerintekraredemediğibirşeyiçağırıyordu,gelmesimümkünolmayanı.
Vebiradımöneçıkıyordumayıs.
Derindekiniçağırıyordu,fırtınayı,tekneyi,yokluğufarkedilmeyeni.
İyiliğiçağırıyorducücelerdeki,kamburlardaki,
kendiiçinekıvrılanıçağırıyordu
gökadaların,çiçeklerinherşeyiiçinealansarmalını.
Parmağınınucuylaaşkadokunuyordu
biryıldızınucunadokunurgibiyanıpsönen.
Yürüyordusonra,birbirineaçılansokakların,
meydanların,pazaryerlerininezberinibozuyordu:
Darmadağınıkbirşarkıydı,çağrısı.
Yürüyordukoşuyordukreşendotozduman
nekadareşliketsedekeman,dilegelmiyorduacısı.
24
EvetyazdımÇetin!Önümdeduranfırınsütlacakaşığımıdaldırdım.Benikışkırtanikişey,ikiayrışeydi.
Birkere,Nihal'inşiiryazmamıisteyişinde,çoksevdiğimbiryazarınenfesbiröyküsünühatırlatanbir
şeylervardı.Oöyküdedeküçükbirkız,yazarkahramanımızdankendisiiçinbiröyküyazmasınıistiyordu.
Aynıkırılganamacesuristeyiş,aynıçocuksuluk.(İlgilenmeyeceğinibildiğimdenyazarınveöykünün
isminiyazmıyorum,seninodurgunaklınıbulandırmayalımdeğilmiÇetin!)Sevdiğimbiröykügelip
kendisini,birparodiolarakbileolsayaşamamıönerirse,nasılreddederim?
İkincisibuşiirikidebirtuzlabuzolanimgemi(Bukırılganvelanetşeyihayatınboyuncataşımakzorunda
olmaknekötü!)sağlamlaştırmaolanağıverecekti.Ayrıcaşudavar:Buisteğiyerinegetirerek,onuniçin
şiiryazmaktahiçbirsakıncagörmeyecekkadarrahatvedoğalbirilişkimizolduğunugöstermişolacaktım,
enbaştakendime.Çetin,herşeyinbukadarincehesapişiolmasıberbatdeğilmi?Şimdidüşününce,arzu
ahlaklaçatışmaeğilimigösterirse,ilişkinindehesapişiolmasızorunluluktur,derim.Süslemesanatı!
Şiirlenekadaruğraştım,bilemezsin!MaltepePazarı'ndanaldığımtekortalıdefterlerdenbirinibitirdim.
Yazboz,yazboz...Sonundanasılsoğukbirşeyçıktı,takırtukurbirşey!Nihal'inayaklarınakapanmakile
yaşımakonumumauygunmesafeyikorumakarasındabocaladım.Şumayısileilgilidizeörneğin...Önce
"Yanyanageldiğinizdekendinigöstermekiçinbiradımöneçıkarmayıs"gibibirşeydi.Şiirsanatının
türlütaklalarınıattırarakodizeyisonhalinegetirdim.Buarada,cücesensin,kamburdaben.İşte
eğretilemedenizindenbizimpayımızadüşen!Şiirinismini,güzelbirFransızfilmininisminden
esinlenerekkoydum.Gökadalarlaçiçeklerinsarmalıneredençıktı,bendebilmiyorum.Parmakucuyla
dokunulanaşkdagüyaNihal'inortaokuldaykenyaşadığışey,hanikitapsergisindekiüniversite
öğrencisiyle..."Acı"sözcüğününeyapıpedipkullandımama"belirsizlik"...
Nihalkendisiiçinyazılanbuşiirdekendisigibideğilde,demirdendökülmüşbirheykelcikgibiduruyor,
üstelikdökümçapaklanalınmamış.
Günlerce(gerçektengünlersürmüştü)uğraşıpbitirdiktensonraçizgisizbirkâğıdatemizeçektim.Nihal
okuldaykenodasındakimasayabıraktım.Şiirisenevdeyokkenokusunistiyordum,yaptığımzamanlamada
bunadadikkatetmiştim.Kendimiöylegüçsüzhissediyor,yazdığımşiiriöyleucuzbuluyordumki,birde
senintarafındansilkelenmeyikaldıramazdım.
Ogünçokyorulmuştum.
Nihalgelenedekkaçdefaodasınagiripşiirialdım,sonragerikoydum,kendimelanetokudum,yüksek
sesleyaşımısöyledim,kendimiiknaettim,kendimiinkârettim,salonunpenceresindensokağaNihal'in
gelipgelmediğinebaktım,şiiriyırttım,sonrayenidenyazdım,onunokuyuncanediyeceğinibenimonane
söyleyeceğimidüşündümvepencereninönündebeklerkenonugördüm.Yürüyüşüyle,şeffafbirmeyveli
şekerebenzeyensiluetiylebeniezdi,ezdi.Koşarakodasınagittim,şiirialdım,odamagiripmasamın
önündedurdumveodasınagerikoştum.Nihalanahtarınıkilidesokanakadarikikeredahaşiirigetirip
götürmeyibaşarmıştım.
Evegirdi.Seslendi.Odamınkapısındadurupkonuşmayabaşladı.Derslerincanınaokuduğunusöyledi.
Birhaftaiçindeikisınavabirdengireceğinisöyledi.Yemekhanedeyediğiyemeğinmidesiniekşittiğini
söyledi."Bugürültüdenasılçeviriyapıyorsun?"diyesordu.(Çetinbengürültüfilanduymuyordum,oysa
seninodanınpenceresindengörünen,sokağınsonikikatlıbinasıdayıkılıyordu.)Bunusorarsormaziş
makinesidurdu.Gürültükesildi.Nihalsağeliylearkasındabiryerlerigösteripgüldü.Banyoyagirdi.
Şırıltı.Klozetinkapağınıkapattı.Sifonuçekti.Susesleri.Burnunusildi.Banyonunkapısınıaçtı.Odasına
girdiodasınagirdi,evetodasınagirdi.Hayırportmantoyabıraktığıçantayıaldı.Çantayabağlıanahtarlık
şıkırdadı.Odasınagirdi.Kapıyıkapattı.Seslerbelirsizleşti.Sesyok.Sessizlik...
Birdenkapıyıaçtı,salonuçabucakgeçipodamınkapısındabelirdi.Kâğıdıikieliylebirdentutarak
yanımageldi.Neredeyseomzumadeğecekkadaryaklaştı.Başıeğik,sesiağlamaklı,"Bubenimömrümde
okuduğumengüzelşey!"dedi.Öylecebirsüredurdu.
"Veperde!"diyordumiçimden,"Veperde!"
Nihalodadançıktıktansonrayazdığımşiiribirkezdahaokudum."Bunuodaokudu!"diyediyeokudum.
Masadankalkıpyatağımauzandım.YorulmuştumÇetin.SizinMuratAğabeyileİstanbul'dakiilkevinizin
balkonunutemizlemişkadaryorgundum.Uyumakistiyordum.Nihalbirazsonratekrargelip"Mevsimlerin
tekraredemediğişeyin"neolduğunusorduğunda,hiçdeanlayışlıdavranmadım.Onabakmadan,yattığım
yerden"BanabunuyapmaNihal!"dedim."Banabunuyapma!"İşteperdeozamankapandı.
SonrakigünlerbendeNihaldebaşbaşakalmamakiçinelimizdengeleniyaptık.Birsoğuklukgirmişti
sankiaramıza.Şiiryazmışolmamınyolaçtığıbirtedirginlik...
Sensevgilidostum,herşeydenhabersiz,Nihal'inayakkabısınıneskiyenbağcıklarınıdeğiştiriyor,küçük
kızımızınbirayıyavrusunuokşargibigöbeğiniokşamasınaizinveriyor,onunodasınınönündengeçerken
ellerinibelinekoyupparmakuçlarındazıplıyordun.Sorunuhalletmişgibigörünüyordun.Hepsöylersin
ya,istediğinzamansigarayıbırakacağını.Bunukaçkişidenduydum,bendekaçkezsöyledim,amabirtek
sanainanıyorum.Biryandanhiçolmazsabirimizinkendinikurtarmışolmasınaseviniyor,biryandanda
beniyalnızbıraktığıniçinsanakızıyordum.
Meğersendepekiyideğilmişsin!
Nihalbiziarkadaşlarıylatanıştırmakistediğinisöylediğinde...Benmercimekliköfteyapacaktım,sen
peynirlikolböreği,fırınıyakmışkenbirdekekçırpacaktık.Kaçkişigelecekti?Lale,CemveBora...Cem
mi,Boramı?İkimizindekafasınaaynısorutakıldığıiçingözgözegelmemeyeçalışmıştık.Evetkimi
zamanbirbirimizinaklındangeçenleriokuyoruzamabucanımızısıkıyor,bununpekiyibirşeyolmadığını
düşünüyoruz.
Galibasendebende,Nihaldahakapıyıaçaraçmazsorumuzunyanıtınıalmıştık.Bizmutfağınönünde
duruyorduk,eşiktenadımınıatandağınıksaçlıhafifsakallıdelikanlıdanyayılanşeyialgılıyorduk.Birtür
"gençliğimleyakışıklılığımlasiziezerim"kokusuveancakbizimgibiortayaşlızamparaların
duyabileceğifrekanstabirbekçidüdüğü...
Onlaradoğrubirikiebeveynadımı."Hoşgeldinizçocuklar!"Ellerinisıktık.Lale'ninogeceNihal'ieve
getirenkızlardanbiriolduğunufarkettik."Geçingeçin,üstünüzdekilerişurayaasın,terlikgiyin,çayda
olmaküzere..."İnce,kemiklibirelivardı,oatletikgörünümünekarşın,elininelimdebıraktığıhiserkekçe
birkırılganlıktı.İkimizbirarayageldiğimizdedeböylebirhisbırakıyormuşuzinsanlarda,Damla
söylemişti,birliktetatilegittiğimizde.
Sezgilerisuyaeğilenceylanlarınkulaklarıgibiişleyensevgilidostum!Misafirlerimizevimizegirdiğinde
gençrakibimizimiizleyeyim,yoksasenimibilememiştim.Müthiştin!Ellerinlekollarınlagençlerisalona
doğruyönlendirirkenkıpkırmızıbiryüzlebanabakıyor,onlarladeğilbenimlekonuşuyordun:"Evetsiz
keyfinizebakın,bizimçıkmamızgerek.Nihalçayıazöncedemledim,ikiyiyirmigeçe,üçeyirmikala
deminialır,kekinüstünehindistanceviziserpmeyiunutma,alkollübirşeyiçmekistersenizodamdakanyak
var,hoşçakalın,hoşçakalın..."HarikaydınÇetin.Nefesalmadankurduğunbucümlelermisafirlerimizi
gülümsetmiş,Nihal'inikimizeşaşkınşaşkınbakmasınanedenolmuştu.
Otomobilisertvehızlıkullandığınzamanlarvardır.Böylebirzamandı.Nereyegittiğimizibilmeden
gidiyorduk.Azsonrasakinleştin,hareketlerinyumuşadı.Oeşsizsesinle"Dostum!"diyeseslenerek(ove
uburnundandiğerharfleralfabeden)dizimevurdun."Kusurabakmadostum.Birdendayanamadım.Kızdın
mıbana?"Sonraviteskolunundibindekiküçükbölmededuranbozukparalarıalıpbanadoğruuzattın.
GaziMahallesi'ninAtatürkOrmanÇiftliğitarafındakisokaklardanbirineparkettik.Anayolayakınbir
yerdendikenlitelleriaşıpdemiryolunagirdik.Demiryoluboyuncabirazyürüdük.Gökyüzügriydi,ama
grisitamkarışmamıştı.Küçük,kapkarabulutlarkoyudanaçığadoğruboğumboğumuzananbulut
tabakasınınönündehızlahareketediyor,seyreliyor,yenidentoparlanıyordu.Kapalıamaşenliklibirhava.
Yağmurunyakınolduğunubelliedenbirserinlik.Küçükbirtümseğeyanyanaoturmuşdemiryolunundiğer
yanındasıralanmışyapraksızkavaklara,kavaklarınarasındangörünentarlalarabakıyorduk.Dahaarkada
çokkatlıçirkinbinalarbirtepeyedoğrutırmanıyordu,tepeninüzerindevericiistasyonlarınınsivri,çılgın
kalabalığı...
Sincanyönünegidenbanliyötrenibağırtıylageçtiktensonra,biribirtraversinüzerinde,diğerikahverengi
taşlarınarasında,akarkendonupkalmışizlenimiveren,daire-elipskarışımıbirşekilalmışpırılpırıl
bozukparalarıgörünce,birbirimizesarılmıştık.
25
Şiirdinletisinegitmeyikabuletmekzorundaydık.Artıkbirsatrançoynuyorduk,satrançtadaenişe
yaramazhamlefedaetmekzorundaolduğuntaşlarıokşamaktır.
Nihaloakşamheyecanlıydı.Birazsüslendi,boynunamavilimorlubirfularbağladı(gençâşıktanhediye),
bizimüşüteceğineilişkinöngörülerimizerağmenincegiyindi.Ortamızageçipikimizinbirdenkoluna
girdi.Onunlaaramızdakiosoğuklukhâlâsürüyordu.Şiiriverdiktensonraneredeysehiçkonuşmamıştık.
Evdedahaazzamangeçirmeyebaşlamıştı.Gerginliğinikolumdahissedebiliyordum.Omuzlarındantutup
birgüzelsarsmak,kendinegelmesinisöylemekistiyordumveaynışeyionunbanayapmasını.
KurtuluşParkı'ndaseninle,Nihal'icezalandırmak,heyecanınıpaylaşmadığımızıyüzünevurmakiçinbir
halısahamaçınıseyretmiştikbiraz.MilanformalıçocuğungelişinevurduğutopNihal'intamönünde
tellereçarpıpküçükkızımızıkorkutanakadar.
Parkınağaçlanarasında,uzuncabirdireğinüzerineyerleştirilmişoetkileyiciheykelebakındiyesizi
dürtmüştüm.
Başımızıkaldırıpbakmıştık.Karanlıktakorkutucugörünüyordu.Yukarıda.Birhayaletgibi."Cadıgibi
görünüyor!"demiştiNihal.Amatersyönlereuçanikikuşungizilburgacındaçaresizbirkadındıo.Bunu
söyleyince,sensinirlisinirligülmüştün,Nihaliseetkilenmişgibiydi.Parktançıkarkenarasırageridönüp
heykelebakmıştı.Onabellietmedenbanayaklaşmış,etimiburarakcanımıacıtmıştın.
İtfaiyebinasınınyanındangeçerken,yazındallanbahçedekihavuzadeğenbüyüksalkımsöğüdükestiklerini
farketmiştim.Havuzunkenarınadakarekaldırımtaşlarıdöşemişlerdi.Söğüttentekbirizbileyoktu.
Bununlailgilidesüslücümlelerkurmuş,sendenuzakdurmuştum...
Lisedeyken,biliyorsun,seninleçokazgezerdik.Bahçelievler'deokul,ev,pazaryeri,çevredekibasket
sahaları,langırtoynadığımızkahve.EmekMahallesi'ndebizimevinçevresi,lisesonsınıftasizinevden
dershaneyegiderkenizlediğimizgüzergâh(İriliufaklıdörtpark,kaidesindeMelihCevdetAnday'ın"Oysa
geçenhiçbirşeyyok,tümümüz/Göğünortasında.Biranıtgibi."dizelerininyazılıolduğu,mermerdenve
yaldızlıtunçtanyapılmamodernbirheykelveönündeoturupgazoziçebileceğimizbirkaçbakkal
içeriyordu.),KızılayvetabiiGaziMahallesi'ndendemiryolu.Bizimdünyamızbukadardı.Birkeresinde
Etimesgut'aZırhlıBirlikler'ebirokulgezisidüzenlenmiştideşehrimizinbaşkayerlerinidegörmüştük.Ev
kuşuydukbiz.Radyodinlerdik,çayiçipbisküviyerdik,budayetmezdibisküvimiziçayabatırırdık:
Gülüşümüzünbütündişleritamamdıdagençliğimizinüçdişieksikti.
Ankara'da"yaşamaya"senİstanbul'agittiktensonrabaşladım.Aslındabirazdaburukbaşladım!Ortak
hatıralarımızladoluyerlerinhızladeğiştiğinigörüyordum.Sizinsokaktakibahçelievlerbirerbirer
yıkıldı,basketoynadığımızparktaştanbetondansevimsizbirkonseralanınadönüştü,pazaryerinedevbir
binakonduruldu,CumaPazarıbinanıniçinetaşındı.Caneriklerinebahargüneşivurmuyordu!Neyapalım
öylecaneriğini?Dershaneyegiderkendurupseyretmeyeveherseferindefarklıbirşeyebenzetmeye
bayıldığımızoheykelinolduğumeydan,"Maltepeyönünedevamedenaraçların"hiçbeklemedengeçtiği
birkavşakoldu.Altveüstgeçitler,insanyutancanavarlarıandıranbinalar,otomobiller,işmakineleri,
reklampanoları,başımızaheranbirşeydüşebilirkorkusubütünşehrisardı.
HerşeyerağmengezipgördükçeAnkara'dasevdiğimyerleroldu.Hepsideyakınyadauzakgeçmişten
hâlâbirşeylertaşıyanyerler.HacıBayramveçevresininkasabahavası.Yenimahalle'ninterkedilmiş
sineması,meyhanelersokağıveYeniHuzurOteli.Subayevleri'ndehissettiğimtatilyerineşesi,parlaklığı.
Doğanşehir'indar,gökyüzügöstermeyensokakları.Cebeci'ninüsttarafındakibahçeler.Beştepe'dekişehre
hâkimtepe.Kale'ninbuyurganlığı.Ulus'tagüzelisimlisokaklar:KedisevenSokağı,SusamSokağı,
TarhanaSokağı.AtPazarı'ndakuşkadarbirsokak:KuşSokağı.Veoakşamşiirdinletisiiçingittiğimiz,
senindahaöncehiçgörmediğinisöylediğin,SankadınSokağı.Benosokağıdabilir,severim.Damla'yıda
Sevgi'yidegötürmüştümoraya.Birkaçkez,yarımekmeğiniçineherşeyidoldurupverdikleriküçük
dükkânlardayemekyemiştim,oncaşeyiniçindebirtekketçabınveturşununtadınıalarak.Hattaoakşam
gittiğimiz,minyatürikikatlıevlerdenbozma"cafe"lerdenbirindeSevgi'yle,servisyapançocuğun
arkasınıherdönüşündeöpüşmüştük.Gecegeçbirsaatti,oradançıkıpsokaktanaşağıKurtuluş'adoğru
yürürken,ikikatlıevlerdenbirininüstpenceresiaçılmış,adamınbiriıslıkçalarakbirgüzelişemişti.
Adamınçişinekazandırdığıgörkemlikavistekkemerlibirköprügibisokağıenlemesinekatediyordu.
Diyeceğim,oralarıgayetiyibiliyordum.Delikanlıağzıyla,benimçöplüğümdü.Yalnızcainsanlarındeğil
mekânlarındabeniheyecanlandırdığını,duygulandırdığınıanlamıştımoralarda.Gençkeninsanların
peşindeaptalgibikoşturupdurursun.Sonrabirşeyolurbirşeybiter,vazgeçersin,kendinişehrin
dinlendirici,teselliedici,şefkatlikollarınabırakırsın:Eskievler,ağaçlısokaklar,yüksektavanlı
kahvehaneler,çaybahçeleri,parklar,eskiberberdükkânları,eskibakkaldükkânlarıvemavidoğramalı
camekânlarındainsanınalıpkoynunasokmakistediğiekmeklerisergileyenfırınlar...
Amaoakşamhiçböyleşeylerdüşünmüyordumtabii.
"Cafe"yegirerkenhabirebirbirimizedirsekatıyorduk.Neleryaşayacağımızıkestiremiyorduk.Nihal
gidipdağınıksaçlıBora'sınasarılmıştı.Sonrayineokemikliinceel.Yenilgiduygusu.Çocukincelik
gösteripbizibiryereoturtmuş,birazsohbetetmişti.Güzelgözlerini,fazlayukarılaraçıkmayanseyrek,
yumuşaksakalınıniyiceçekicihalegetirdiğiağzınıhayranlıklaseyretmiştim.Vebirdenherşeyi
anlamıştım!Oakşamdanneredeysebiryılönce,Nihal'inzilzurnasarhoşolmasınayolaçanbuçocuktu.
Nihal'ievegetirenarkadaşlarınınağızlarındageveledikleriisimonunismiydi.Üzerindedurmamış,sonra
daunutupgitmiştik.AmaNihal'inisminisöylerkenyüzündebelirenoifade,ohınzırgülümseme,farkında
olmadanbelleğimekaydettiğimbuayrıntıyısuyüzüneçıkaracakkadarsarsmış,sinirlendirmiştibeni.
Kapınınhemenyanındanbaşlayıpüçduvarboyuncauzanansedirlerleveortadakiüçbeşmasaylaiyice
daralangirişkatınınbirköşesindeahşaptankürsümsübiryükselti,üzerindedeikitaburevardı.Dinleti
saatigeldiğindeneredençıktığınıanlamadığımbirçocukelindegitarıylataburelerdenbirineoturmuş,
bizdentarafabakıpbaşıylaBora'yıçağırmıştı.Bora,Nihal'inyanındankalkıpsahneyedoğrugiderken,
sevgililerinelleribirbirindenokadarzorayrılmıştıki,koluöneyukarıdoğruuzanmışkızımızneredeyse
yerindenkalkacak,şairininpeşindengidecekti.Buabartılıayrılıksahnesi,Bora'nıntaburesineçıkıp
gitarcıdanbirtomarkâğıtalmasınakadarsürmüştü,bizimzihnimizde.Bizimköhnezihnimizde.
Hoparlörlerdengelenmüziksusuncakonuşmalarfısıltıyadönüşmüş,atılmasıgerekenkahkahalarşiddeti
denetlenerekatılmış,kısatutulmuştu.Şairvegitarcıtaburelerineiyicebiryerleşirkenahşapsahnecik
gıcırdamıştı.Borailkşiiriniokumayahazırdı...
Çetin,buyeninesilbizdendahaiyibesleniyor,vitaminibolgıdalaralıyor,kundağasarılmıyor,başları
arkadanbasıkolmasındiyeyanyatırılıyor,hergünbanyoyapıyordeğilmi?Olanaklarıdahaiyi,çağımız
iletişimçağı,dünyaellerininaltında,değilmi?Çetinsendebirşeysöylesene,Çetinbizieziyorbuçocuk,
mükemmelliğindenbirkaçdamladabizimtasımızakoysundiyeağzımızaçıkbekliyoruzÇetin.Çetinbari
kuyruksallama!
Sanabakıyordumaradabir,kuyruksallamıyordunamabüyülenmişgibiydin.Çeneniyumruğunadayamış
Bora'yıseyrediyordun.Gözlerindolmuştugaliba,parlıyorlardı.Nihal'ebakmayakorkuyordum.Benden
şiiryazmamınedenistediğinidüşünmekistemiyordum.Atyarışlarını,yağlıgüreşleri,boks
karşılaşmalarınıdüşünmekistemiyordum.Çocuğunşiirlerigerçektengüzeldi.Sesi,okuyuşubenideçok
etkilemişti.Kimidizelerebirmelodiyeeşlikedergibieliyleeşliketmesi,alkışlarıkabulederkenağzını
sıkıcakapatıpbaşınıhafifçeaşağıyukarısallaması,yenibirşiirebaşlamadanöncebirsüresessizce
gitarıdinlemesi...
Sonveöldürücüdarbe:"Yeniöğrendiğim,amaöğretmenimeduyduğumaşknedeniyleanadilimdendaha
iyiöğrendiğimdildebirşiir..."girişiyle,Nihal'ebakarakokuduğuşiir.Çetin,Nihalneöğrettiyse,nasıl
öğrettiyseçocuğusıkışairyapmıştı.Oşiirinsondizesini,belleğimingerikalanınıkanırtanbir
kıskançlıklahâlâhatırlıyorum:"Sanadoğruyuvarlananyumağınkedisiyimben."
Yaptım.DönüpNihal'ebaktım.Gözleridolmuş,yüzüalalolmuştu.Dudaklarınıaçıpkapıyoramabirşey
söylemiyordu.BoraişiniveseninlebenimişimibitirdiktensonraNihal'inyanınageldiğinde,kızımız
ellerinimasayakoymuşbeldenyukarısıylasağasolasallanıyordu,birbeşiktehemkendisinihem
sevgilisinisallıyor,nazhyor,şımartıyordu.
Bora'yıövdük."Müthiştin!"dedik.BöylecekendimizibirazkorumuştukÇetin,yoksadağılıpgidecektik.
Gençâşıklarınçevresinetoplananüçbeşgevezeninyardımlarınıdaunutmamakgerek.
EvedönerkenNihalbizeonuyalnızbırakmadığımıziçinteşekküretti.Bizdeonateşekkürborçluyduk.
Aklımızıbirucundankemirenbelirsizliğebirsonvermişti:OnunBoraismindebirsevgilisivardı.O
haldeÇetinveEnderdesevipsaydığıikibüyüğüydü,nasıldiyeyimağabeygibiyani!Herşeyrezildi,
berbattı!İkimizidesayısızkıskançlıknöbetibekliyordu.Aşağılıkhissi.Ortayaşbunalımı.Kooperatif
aidatı.
26
OgecedensonraNihalhaftanınbirkaçgecesinidışarıdageçirmeyebaşlamıştı."Benbugeceeve
gelmeyeceğim,meraketmeyin,"cümlesiylebaşlayanbuyenidönemi,anlayışlıebeveynolarakhiçbirşey
söylemedensormadankabullendik.Birliktegeçirdiğimizogüzelgünlereneolmuştu?Benimaklımhepo
günlerdeydi.Neolmuştuogünlere?YaşananşeylerneolurÇetin,nerededurur?Hatırlamayavebelleğe
ilişkineğretilemelerbenikesmiyor.Tozlutavanarasınagirmek,eskibirsandığıaçmak,sararmışbir
defterinsayfalarınıçevirmekfilandiyorum,benikesmiyor.Geçmişimizlebağlantıkurmanıntekyolu
hatırlamakmıdır?Başkabireylemyokmu,olamazmı?
Gündüzleriartıkevçokıssızdı.Nihal'inodamageleceğinibilmek,oanıbeklemekuğultulu,gürültülübir
şeymişmeğer!Bazenodamdaçalışırkenyadamutfaktabirşeyleratıştırırkenbaşımıkaldırır,apartmanı
süpürenİhtiyar'ınhomurtusunu,biryerlerdehızlaçarpanbirkapınıngümbürtüsünü,merdivenlerden
yuvarlananbirbozukparanınşıngırtısını,birtelevizyonunfazlaaçıksesini,saçaktanbalkondemirine
damlayanyağmursuyununtıpırtısını,ıslaksokaktangeçenotomobillerinlastikhışırtısınıduyardım,ama
Nihal'inkalbiminkineeşuğultusunuduyamazdım.BilirdimNihalgelmeyecek.Gelsebile,birkaçgeceyi
evindışındageçirmeninyorgunluğuylahemenbanyoyagirecek,sonradaperdelerihepkapalıduran
odasınakapanacak.Yauyuyacakyadagiysilerinideğiştiripçıkacak.
Onunlakarşılaşmamakiçinelimdengeleniyapardım.Başarırsamyalnızcasesiniduyardım:"Merhaba
Ender!"HerşeybittiEnder.
Amakarşılaşırdıkda!Çünkübenkarşılaşmakiçindeelimdengeleniyapardım!Uykusuzluğu,bitkinliği
yüzündenokunurdu.Saçlarıbaşınayapışmışolurdu.Gözaltlarındatorbalar,yanaklarındabireskimişlik,
aşınma.AhÇetinbumanzarayavebumanzaranınanlattığışeyleredayanmaknezordubirbilsen!Helebir
günevdençıkarken,apartmankapısındakarşılaştığımızdagözümeçarpanboynundakimorluk...Milli
Kütüphane'yegidenekadarsayıklamıştım:Kimöpüyoronuböyle,kimöpüyoronuböyle?
Kışlabirlikteevekapanmıştım.Zorunlugörüşmelerveannemibabamıziyaretetmenindışındahep
evdeydim.Sendekendiniişekaptırmışgibiydin.Bazenmesaiyekalıyor,bazıhaftasonlarıdaİstanbul'a
ağabeyinegidiyordun.Nihal'ipekgörmüyordun.Onunhakkındakonuşmakdaistemiyordun.Okıştanbir
yılönce,karlıbirgündeUlus'adoğruyürüdüğümüzdeherşeyinbaşındaydık.Sonrabitti.Başlayanve
bitenşeylerÇetin,ölümlüolduğumuhissettiriyorbana,ölecekmişgibioluyorum.
Ogünlerde,"BatıDüşüncesindeBabaveOğul"uçeviriyordum.Antropolojidenpsikanalizebirkaçanadal
üzerindegezinen,ensonundadakapitalizminzehirlisarmaşığınatırmananzorlubirkitaptı.İçinedaldım,
onunlaoyalandım.Kendimiişeyaramazbirigibigördüğümbirdönemdebütünyeteneklerimisergilemek,
zihnimingüçleriniseferberetmekhoşumagidiyordu.Okumam,araştırmamgerekiyordu.Kitapçıları
dolaştım,psikanalizleilgilibirikitemelkitapveuzunzamandıraklımdaydı,birLatince-Türkçesözlük
aldım,üniversitekütüphanelerinegidipgeldim,fotokopimakinelerininyaydığıısıylaavundum.Kimi
günlerevedönerkenpastanedenbirşeyleralıyor,çaydemliyordum.Anasonlupeksimetinüzerinezeytin
ezmesisürüp(EvetÇetin,bunudaSevgi'denöğrendim!),çaylabirlikteyemesipekgüzeloluyordu.Bazen
sözlüklereansiklopedilerekapılıyor,aradığımsözcüğüunutup,atlayazıplayabambaşkayerlere
gidiyordum.Böylecepaçamagerçekdünyanınçamurubulaşmıyordu.Çalışmakiyigeliyordubana.
"Evine,odasınakapanmışbirçevirmen"oluyordumyeniden.Sonraakşamlansengeliyordun.Birlikte
odandamüzikdinliyorduk,aburcuburyiyorduk.Biraiçiyorduk.Televizyondafutbolmaçıseyrediyorduk.
Telefondabirmaçsırasındaçalmıştı.Senaçmıştın.Arayanbabamdı,onalisedenberiseslendiğingibi
sesiniinceltipkibarlaştırarak"SalihAmca"diyeseslenmiştinyine,birikisözdaha,sonrabana
televizyonunsesinikısişaretive"Yapmaya!"
ReşitBeyölmüştü...
Anlattıklarınayerlereyatayatagülmemizebirazbozulan,"Sizanlattığımşeylebirliktebaşkabirşeye
dahagülüyorsunuz!"diyerekbizetatlıtatlıkızanReşitBeyölmüştü.ReşitBeyölecekti...Kör
kütüphanecinindediğigibi"Buparagibigeçerli"ydi.Bundaanlaşılmayacakbirşeyyoktu.AmaReşit
Beylebirliktetrajikomikkahramanı,intiharayazgılıEşrefBeydeölmüştü.Netuhaf,buyarımyamalak
kahramanınölümü,kanlıcanlı,sesihâlâkulaklarımdaolanbirininölümündendahaçoküzmüştüsanki
beni!EşrefBeyartıkomüthişintiharınanedenolacaksakarlığınıyapamayacaktı.
EşrefBeytampencerenindenizliğineçıkarkenReşitBeyölüyor...
Camiavlusundabiravuçinsandık.DostluğumuzubabamlaReşitBey'indostluğunabenzettiğimizden,
cenazeyleilgiliolarakdaisteristemezhabisdüşüncelergelmiştiaklımıza.Birimizdenbirinincenazesi...
Birimiztabuttaötekimizallakbullak...ÖnceölmekiçinyarışalımmıÇetin!Geridekalmamakiçin.
Mahallemaçlarındansonrabirçeşmeyedoğrukoşançocuklarınbağırdığıgibi:ilkkan,ikincikan!
Cenazenamazında,baktım,elleriniönündekavuşturmuş,başınıöneeğmiştin.Dudaklarınıkıpırdatarak
güyaeşlikettiğindualarbittiğinde,yarımyamalakdaolsa,başınıikiyanaçevirdin,elleriniyüzüne
sürdün.
Mezarlıkdatenhaydı.Babamoradagözyaşlarınıtutamamıştı.ReşitBey'inölümüyleüniversitedenberi
tanıdığı,sonyıllardahemenhergüngörüştüğüyakınbirdostuyitirmeninacısınıduymuş,belkikendi
ölümünü,vadesinidüşünmüştü.Birerkürektoprakattıktansonrakenaraçekilmişkonuşmadanöylece
duruyorduk.Sevgilibabacığımburnunuçekiyor,deriniççekişlerlebaşınıyukarıkaldırıpindiriyordu.
"Aramızdakonuşurduk,"diyesözebaşladı,"kimindahaönceöleceğinikonuşurduk."Tabiikibirbirimize
baktıkÇetin!
"Benbudostumuzuçoksevmiştim,"dedibabamsonra.Gözlüğünüyukandoğruitipyaşlıgözlerini
ovuşturdu,bolcananeşekeriyemişdeburnuiyiceaçılmışgibi,bolcaüzülmüşbirininaçıkzihniyle
konuştu:"Reşit,ömürdenenşeyintedricenyaşanmadığınısöylerdi.Gerçektenöyle,herşeybirdenbire
oluyor.Küçükbirçocukkenbirdenbire,ilaçlarınıplastikbirmargarinkabındasaklayanbirihtiyar
oluveriyorsun.Kendiniçin,çocuklarıniçin,ülkeniçingüzelşeylerümitederken,senibiçimlendirenşeyin
güzelbirgelecekhayaliolduğunudüşünürken,birdenbirekaderinin,güneayakuyduramamak,gençliğini,
geçmişiniözlemekvehızladönendünyatarafındanhepkenarasavrulmakolduğunugörüyorsun."
Babamogün,cenazetopluluğundanayrılıp,mezarlığınkapılarındanbirinedoğruyürürken,ReşitBey'in
hayathikâyesini,kafasınataktığışeylerianlatmıştı.Amaaslındatekbirinsandandeğil,kendisininde
içindebulunduğubirkuşaktansözediyordu.Doğrusunusöylemekgerekirsebirazkendinikaybetmişti.
Hemenoracıktabizeaktarmasıgerekençokönemlibilgilervarmışçasınanefesalmadankonuşuyordu.
Büyüksırlarverirgibikonuşuyordu.Okonuşurkensanabakıyordum.Sıkılıyormuydunacaba,dinliyor
muydun?Galibabirazsıkılıyordun.Korkarımşimdidesıkılacaksın!
ReşitBeyErzincan'ınbirkasabasındabirimamınüçüncüçocuğuolarakdünyayagelmişti.İmamçocuğu
olmasınarağmenTanrıtanımazlığıkendinedahauygunbulmuştu.TeknikÜniversite'deelektrik
mühendisliğiokuyacakkadarbaşarılıbiröğrenciydi.SonradayıllarcaŞekerFabrikalarındagörev
yapmıştı.Pekçokşehirgörmüştü,yurtdışınagitmişti.HemköyühemşehribilenveCumhuriyet'tenhemen
sonradoğanherkesgibi,onundagözünüçelişkilerinçiğışığıalmıştı:HayatınıDoğu-Batısorunuüzerine
düşünmeyevakfetmişti.Amasiyasetleilgilenmemişti,çünküReşitBey'egöre,insanlarbirbirlerindenve
tarihtenbirşeyöğrenmiyor,basitgüdülerlehareketediyordu.Buyüzdensiyasetinyapacağı,başaracağı
birşeyyoktu.Siyasetintemeliolduğusöylenen"toplumsaltecrübe"diyebirşeyyoktu.Yalnızca
insanoğlunundahaazçabayanidahaazenerjiharcamak,tasarrufetmekyönündedeğişmezbireğilimi
vardı.Nesildennesilebirtekbueğilimaktarılıyordu.Toplumlariçindeböyleydibu.Osmanlı'dan
başlayarakBatı'yaöykünmemizbilebuyüzdendi.Batı'dakiimparatorluklarınastanyüzündenpahalıya
gelmeyendüzenliordularınaöykünmüştüOsmanlı.Dahaazbedelödeyerekdahakalıcı,jdahaişeyarar
birorduyunasılkurabilirimsorusununyanıtıBatı'daolduğuiçinorayayönelmişti.Batılılaşmadiye
büyüttüğümüz,yücelttiğimizşeyinkökenindebuvardı.OysaBatıdünyası,"tasarrufetmek"eğilimiyle
birlikte"yaşamak"fikrinindeüzerinekurulmuştu.YaşamamayıbirhaltsananbizmistikDoğulular
Batı'nınasılbuözelliğineöykünsekdahamanidarolurdu.Bizibizyapanbu"yaşamamak"fikrinedeniyle
hiçbirşeyinpeşindengitmiyorduk,kahırçekiyorduk,ekşiyorduk,Eşrefleşiyorduk.(Babamınbizimledeğil
kendikendineyaptığıouzun,bölükpörçükkonuşmanınbukısmısenindeilginiçekmişti.)EşrefBey
aslındabütünhayatınıyaşamamaküzerinekurmuştipikbirDoğuluydu.ReşitBeybutuhafkahramanıyla
birDoğulukarikatürüçizmekistemişti.Belkibirazfazlakarikatürizeetmişti,amaözündemeselesiDoğuBatı'ydı.EşrefBeykavramlarladüşünmekyerine,ayıp,suç,günahgibidiniahlakibirterminolojinin
esaretialtındadüşünüyordu.OysaBatı'nınkavramlarıvardı,çünküyaşayanlarınkavramlarıolurdu,
yaşamayanlarınyasakları,suçları,günahları...Kavramlarbirbakımaözgürlüktü."DüşünseneSalih!"
diyorduReşitBey,"Neçokkadınveerkekyaşadığıylayetiniyor.Kankocaolmaklayetiniyor.Oysa
kafalarındabiraşkkavramıolsaydı,yaşadıklarıylayetinmez,kuruludüzenleriniyerlebiretmekpahasına
aşkınpeşindengiderlerdi.Kavramlarhayatıenüstimkânlarınagenişletmeninaraçlarıdır."
Babamlabirliktebizimkilerinevinegitmiştik.Onuyalnızbırakmakolmayacaktı.Annemnohutlukapuska
yapmıştı(RahmetliEşrefBey'inannesideyapardı!),afiyetleyedik.Babambirazsakinleşti.ReşitBey'le
üniversitedeykençekilmişfotoğraflarınıgösterdi.Fotoğraflaraöncekendisiuzunuzunbakıyor,sonrabize
veriyordu.ReşitBeybirmotosikletinüzerinde,babamyanındaayaktaduruyor,ikisindedeasker
montlarınabenzermontlar."Ozamanlar,"demiştibabam,"kendimizibulmaklakadınımızıbulmayı
birbirinekarıştırıyorduk."Kabarıksaçlı,incebıyıklıikidelikanlı,arkadaşlarıylabirliktebirçay
bahçesindeoturuyor."Haksızlıketmeyeyim,bubütünerkekleriçinzatençoköncedenkarışmışbirşeydi."
İkiarkadaş,etraftakiinsankalabalığınaaldırmaksızın,GalataKöprüsü'ndendenizebakıyor.Fotoğrafın
arkasındababamınyazısı:"Hayatımızın,uzunmihnet,lezzetsizlik,renksizlikvekederdevrelerinin
arasınaserpiştirilmişkısasaadetdakikaları..."
Ayrılırkenannembirşeylertutuşturmuştuelimize:zeytinyağlıkereviz,yeşilmercimeklipoğaçavebir
tanıdığıngetirdiğipulbiber.Evedöndüğümüzdeikimizdeçokbitkindik.
HerşeygerçektenNihal'leilgilimiydiyoksaaklımbirdokumatezgâhıgibimiçalışıyordu,heriptenaynı
kumaşıdokuyordum?Babamınmezarlıktaanlattıklarındansözediyorum,kendimcebizimNihal'le
ilişkimizedairbirşeylerbulupçıkarmıştımokonuşmadan.Pekibabamıdinlerken,biryandanda,bunları
Nihal'eanlatacağım,diyedüşündüğümüsöylesem!Yaşadığımherşeyibirkarıncagibiyuvarlaya
yuvarlayaonataşımayıdüşünüyordumhâlâ,kışiçin,obitmekbilmezkışiçinveönümüzdekikışlariçin,
turşukurmadan,reçelyapmadan,masalanlatmadançıkaramayacağımızkışlariçin...
27
Kışsonundabitmişti,martüçbeşgünüyledeolsabaharayıydı.NisanınbaşındaAnafartalar
Caddesi'ndekibirşapkacıdanikimizeaçıkrenkliikikasketalmıştım.Yağmurluvegüneşligünleryakındı.
Çeviriyibitirmiş,teslimetmedenöncesonkezokuyordum.Gecelerigeçsaatlerekadaroturuyor,senin
çişekalktığınzamanlardaodamagelipbildiğinnekadarküfürvarsaetmenesonradatosurtosuryatağına
dönmenebayılıyordum.Öğlenedoğruuyanıyordum.Gazeteokumayıbırakmıştım.Benibaharataşıyacak
birsilkelenmebekliyordum.
Çetin,askerliğinsırasındayazdığıntekmektubukendinehasbirbiçimdeşöylebitiriyordun:"Dostum,her
şeyinfarkındaolduğuniçinmiyalnızvemutsuzsun?Seninleanlaşılmazbiruyumumuzvar.İnsanlarböyle
durumlariçinkankardeşliği,arkadaşlık,hötöröflükgibiisimlertakıyorlar."Negüzel,nekadarsanaözgü
birbitiriş!Birdenparlayan,söyleyeceğinisöyleyipsahnearkasınadönenzekan!
Nihalkonusunuyenidenaçmandakendineözgüydüamazekâişiolduğunupeksöyleyemeyeceğim:Onun
evdeolmadığıakşamlardanbirindebulaşıklarımakineyeyerleştirirken,"Nihal'leyattınmı?"diye
sormuştun.Tüylerimdikendikenolmuştu.Aslındabubirsorudeğildi,elindeneşterameliyata
başlamıştın.
Seninkadınlarlailişkilerindüşünüldüğündeböylebirsoruyusormandoğaldı."Yatmak"fiiliyerinebir
başkasınıseçebilirdinbelki.Amahepsindenöte,ogeceanladımki"kadınlarlayatanbirerkek"olmak
istemiyordumben.Bununimasınıbileistemiyordum.LütfenbanabirdahaböylebirsorusormaÇetin,
lütfenbanasaldırmakistediğindebaşkabirşeybul!
İkimizindebakışlarındakıvılcımlarçakıyordu,oakşamtartışmamızpeksertti.Şubizimbirbirimize
aktardığımızelektrik,gerginlikveherşeybittiktensonrasigaratellendirişimizinbarındırdığıucuz
simgesellik!
"Senyinekendinisevdin.Benseonusevdim."Bucümleyioakşamsöylemiştin.Birbirimizeoncaağır
sözüsöylerkenbiryandandamutfağıtoparlayıptemizlememiz,nediyeyim,gülünçtü.Belkiikimizde
sinirdentitrediğimizanlaşılmasındiyebirşeyleryapmayadevamediyorduk.
Sorununanlamışuydu:"Sanasaldırmakistiyorumçünkükendimikafesekapatılmış,süreklisopayiyenbir
vahşihayvangibihissediyorum."BenimNihal'iunutamayışımasaldırmakistiyordun.Benizayıfgörmeye
dayanamadığıniçinsaldırmakistiyordun.Yoksasorduğunşeyinolmadığınısendebiliyordun,biliyordun
değilmi?Çokgarip,senbunusoruncaaynışeyibenimdesiziniçindüşündüğümüyadadüşünebileceğimi
farketmiştim.AnlaşılanaklımıziyicekarışmıştıÇetin.
Doğrudürüstkuramadığımızcümleler,titreyenseslerveeller,arkaarkayayutkunmalar,hepsaldıranhep
saldıranifadeler,ensonundadasigarafaslıbitince,birbirimizesıkıcasarıldık.Gözlerimizdoldu.
Koridordakiboyaynasında,ellerimizibirbirimizinomzunakoyupkendimiziseyrettik.Şaklabanlıklar
yaptık.Çetinilişkimizbirgünbuzenginliğiniyitirirse,geçmişimizdenartıkgeridekalmışbirşeyolarak
sözedersek,bubenimiçinbirçeşitölümolur!Ölüncedeherşeyibağışlayabilirim,ikimizindeerindiği
bulaşıklarımakineyeyerleştirmeişini,senzahmetetme,benyapabilirim.
Islakkaldırımların,çatılarınsoğukbirgülümsemegibiparladığı,gökyüzündeAldebaran'ın,Ülker'in,
dolgunbirhilalinvedörtgezegeninartardasıralandığıonisanakşamı,ortakyıldızfalımızdakiuyan
cümlesi:"Gerginbirhaftageçireceksiniz.Dostlarınızlatartışabilirsiniz."
Salonda,mısırkavurgasıylabiraiçerken,belkitartışmanınverdiğisuçlulukduygusuyla,kendimizi
eleştirdiğimiz,enaşağılıkyanlarımızısergilediğimizbirdertleşmeyedönüşmüştükonuşmamız.Samimi
geğirtilereşliğindekadınlarlailişkilerimizikonuşmuştuk...Sevgilidostumsenogecekendinehaksızlık
etmiştin.Tamamsenienfazlakadınlarlasevişmekheyecanlandırıyoramakesinliklesonucadoğrudan
ulaşmayaçalışanzamparalardandeğilsin.Kendineözgü,çocukçayöntemlerin,tuzaklarınvar.Hiçbiri,
"KadınlarıYatağaAtmanınOnKolayYolu"kitabındayeralmaz.Çünküsenintarzıninsanınçevresini
dolaşacakkadardolaylıdırÇetin.Kendinehaksızlıketme!
Benimdurumumsayinebirazkarışıktı.Sevgi'ylebaşlayan,Nihal'ledevamedenbirkarışıklık.
Üniversitedevehemensonrasındayaşadığımilişkilerdebirvicdanmuhasebesiyapmamgerekmemişti.
Sadeceşuvardı,aşkınşubasit,şarkılarakonuolankanunu:Kovalarsankaçar,kaçarsankovalar.
Biliyorsunişte,DamlaveAylin.AmaSevgi,ahSevgi!Karşımaklasikromanlardaanlatılantürdenbir
sorunçıkarmıştı.Arzununpeşindenmigidecektimyoksaonagemmivuracaktım?Sevgi'ninâşığıolunca
hapishanedekikocasınınsavcısı,gardiyanı,işkencecisiolmuştum.Tabiikendiminde.Sevgi'yle
seviştiktensonra,kanımbirazyavaşlayıncabaşlardıvicdanazabı.Kalbimoazabıdavücudumunher
yerinepompalardı.Benartıkbilemezdimparmakuçlarımhazdanmıuyuşuyor,suçluluktanmı...Çetin,ben
böyleancaksıkıbirhacamatlaçözülecekbirilletleboğuşurken,Sevgielleriyastıklayanağıarasında,
saçlarıheryerde,banaöylemasumbakardıki!Güzelşarkılarınvegüzelyolculuklarınbaşındayızdiye
düşünürdüm...Onungözlerinebakıncaincebirmasumiyettülüylesarmalanıyordum.Bugözlerebakmadan
geçengünlerinneanlamıolabilirdi?Bütünovicdanazapları,suçlulukduyguları,ciğersökmelerbunun
için,diyedüşünüyordum.Sevgi'ningözealdığışeyibenniyegözealamayacaktım!Derken,ikimizi,
hepimizi,herkesiçırılçıplaksoyuphapishaneninavlusunaçıkarıyorlarveıslakbetonayatırıyorlardı
yüzüstü.Ozamanaklımengüzelşeyleriçirkinleştirmekiçinçalışıyordu.Sevgi'ninbasitgereksinimlerinin
esiriolduğundantutdabenimbirazilgigösterenherkadınaâşıkolankişiliksizbiriolduğumakadar,
kadınıveerkeğibirlikteaşağılayanhertürlüdüşünce.Bütüngüzelduygularyüzüstü!
Sevgi'yleilişkimizsonundabittiğinde,kibenbitirmedimbiliyorsun,ikiuçarasındagidipgelmekten
yorgundüşenzihnimiçinsevinmiştim.Birrahatlamaduymuştum.Engüzelileençirkinarasındanebenim
nebaşkalarınıngörebileceğibiryerdedurgun,sefildim.Şarkılardayolculuklardabitmişti.Hâlâ
hayattaydım!
AmaNihalyinebiryolayrımıylaçıkıncakarşıma,Sevgibambaşkabiçimdeacıttıiçimi.Seçimimin
doğruluğuyadayanlışlığıylailgilibirşeydensözetmiyorum.(Çetin,lütfendikkatliokuburaları,
anlamazsantekraroku!)Yıldızlıbirgecede,gökyüzününaltındakendiniacemiveçaresizhissedersen,bu,
yıldızlarabakarakbaşkaşeylerdüşündüğüniçindir.Yıldızlarabakarakyalnızcayıldızlarıdüşünmek
gerekir.ÇetinbenSevgi'yebakarkendeNihal'ebakarkendeyalnızcaonlarıdüşünemiyordum.Birsürü
kurguvardıaklımda,birsürücümle,gürültü,kalabalık,duyguişlerinekarışanakimsakarlıkları...Anlane
olur!
Seninle,Nihal'edoğruhamleyapmamayakararverdiğimizde,iyi,akıllıcabirşeyyapmaklabirarzunun
peşindengitmekarasındabirseçimyaptığımızısanıyorduk.Sanıyorduk,diyorumçünküyapacağımız
hamleninNihal'ietkileyeceğini,lafıdolandırmayayım,onundabizden,sendenbendenikimizden,
hoşlandığınıdüşünüyorduk.Şimdianlıyorumki,Nihal'inpeşimizdeağzıaçıkhayranımızolarakdolaştığı
günler,oyunagirmekiçinyedekkulübesindeantrenöresırnaşanoyuncunungözboyamadakikalarıymış!
Borabaşındanberivardıvemuhtemelenbaşkabiriylebirlikteydi.(Benimevlibiriylebirlikteolduğumu
öğrendiğizamanNihal'inyüzifadesi!)BizimkızımızbütünacemiliğiyleBora'nınpeşindenkoşuyordu.
AnnebabasınınölümününetkisiylebelkiBora'yadahafazlayakınlaşmayaçalışmışveitilmişti.(Sarhoş
geldiğiogece!)SonraikimizlebirliktegeçirdiğizamanlarboyuncaBora'danuzakolmanınzafer
sarhoşluğunuduymayabaşlamıştı,hattabelkionukıskandırmayaçabalamıştı(Bizebirdenisimlerimizle
seslenmeyebaşlaması!),tabiigününbirindeonunlaolmakumudunuhiçyitirmeden.Bizse,iyiniyetliiki
adamıoynuyorduk.Bütünbukarmaşıkoyunboyuncasahnedeikikorkulukgibihareketsizdurmamız
gerekiyordu,kargalarıgüldürmekiçin.
İştegerçekbu!
"Gerçekmi?"diyeburunkıvırdıgüngörmüşhâkim,"Kendisidesayısızinsantarafındananlatılmışsayısız
hikâyedenibaretolangerçeğikimbilebilirki!"
Oturumaaraverildi.
28
Oyıl1MayısmitingindeNihal'igörmüştüm.Yağmurlubirgündü,benkasketimin,babamsasiyahbir
şemsiyeninaltındaGaziMustafaKemalPaşaBulvarı'ndanTandoğan'ayürüyorduk.Birkaçyıldır
alışkanlıkhalinegetirdiğimizgibi,öncebabamınüyesiolduğumeslekodasıylabirlikte,sonradabaşından
sonunadekbütünkortejigezerek.Babamınşemsiyeyikapatıpkoltuğununaltınasıkıştırdığıveatılan
sloganlarıyadakalabalığıalkışladığızamanlardabütünvücudununtitremesi,liseligençlerigörünce
gözlerinindolması,değişikpankartlarıbana,kolumagirerekbaşıylagöstermesi,hiçdeğişmiyordu,çok
hoşumagidiyordu.Bazenonunlabirliktebenimdegözlerimdoluyor,kimizamandaneşeylegülüyorduk,
iyibuluşları,hoşşakalankaçırmıyorduk.
Eskihavagazıfabrikasınınönünde,açıkmavizeminüzerinekırmızıharflerinkullanıldığıkocamanbir
öğrenciderneklerifederasyonupankartınınhemenarkasında,hemenarkasındaduruyordu.Yağmurluğunun
kapüşonusırılsıklamolmuş,başınayapışmıştı.Evimizinçiçeği...YanındadaBora...Yumruklarınıhavaya
kaldırmış,"Üniversitelerbizimdir,bizimkalacak!"diyebağırıyorlardı.Nihal'inhavadasallanan
yumruğu...Yüzündeyaptığışeyleövündüğünügösterenbirifadevarmıydı,benmiyakıştırmıştım?
Yalnızcayüzifadesinideğilbaşkaşeylerideyakıştırıyordumbelki.Evetkendigençliğiminbulanıklığını
alıpNihal'egiydiriyordum.Bora'danfazlasıylaetkilendiğinidüşünüyordum.Birsevgilinin
kazandırabileceğişeyler:Üniversitenintatsıztuzsuzortamındanbeslenenbirsolculuk,şiirsevgisi,hafta
sonumaçlaragitmeyedekvaranGençlerbirliğitutkusu,Kubrickfilmlerineduyulanölçüsüzbirhayranlık
vetabiiSakaryaCaddesi'ndekibirahaneleredevamlılık..."Nedenolmasınmı!"diyeceksin?Hatta,"Lütfen
olsun!"mudiyeceksin?Heraşklabirliktedünyayayenidengeldiğimizi,sevgilimizinelimizdentutupbizi
yenibirdünyaylatanıştırdığınımısöyleyeceksin?KabulÇetin,sevgiüzerineahkâmkesilenkitaplardaki
cümlelerebenzesedekabul.Ayrıcaşudavar:Hangimizyaşamadık,savruluşlarınsonundabiryerdebizi
bekleyenismimizedüzenlenmişkimlikarayışını?Hangimizinkendinivaretmesorunuolmadı?Buna
rağmen,pekçokbakımdanbirhöyüğüandıranortayaşhoşgörümüNihal'denesirgiyorumişte.Onu
acımasızcaanlatmayadevamediyorum:Nihalüniversitedepolisistemiyordu,özerkdemokratikbir
üniversiteistiyordu,parasızeğitimistiyordu,YÖK'ekarşıydı,şurayadabirazsolukpembe,dediişbilen
ressam,solukpembeyanaklariçinenuygunudur,sıkılmışyumruğunçevresinedegölgesizbeyazlıkdaha
vurgulayıcıolur,yumruğunuzukıpırdatmayınlütfen!
Belliydi,gündelikhayatınkalıplarınaNihaldegiripçıkacaktı.Onakişilikkazandırantuhaf,aykırı
yanlarınıyontarak,yontulmasınaizinvererekbirerbirerkalıplarınbiçiminialacaktı:Serbestyaşayan
üniversiteöğrencisi,kendiniadamışâşık,militan,mezun,yükseklisansöğrencisi,saygınbirkurumda
uzmanyardımcısı,uzman,evli,çocuksahibi,Kartal,Pendik.
AsıldevrimciyanımızınyaratılışımızdakiaykırılıklarolduğunukimsöylemiştiÇetin?
KortejinsonundakigrupdaTandoğan'aulaştığında1Mayıskonuşmalarıbaşladı.Benimgözümbüyük
mavipankarttaydı.Konuşmaaralarındatürküsöyleniyordu.Baktım,Nihaldeeşlikediyordu!Birsüre
sonrababamlameydandanayrıldık.İriyarıpolislerin,köpeklerinarasındangeçipKızılay'adoğru
yürürkenyağmurhâlâyağıyor,mavipankartkalabalığıniçinekarışıyordu:Birkaybedişdaha...
Mayısınsonlarınadoğru,SaatliMaarifTakvimi'ninbaharrüzgârlarınınbitişinihaberverdiğigün,üçümüz
içindeduygusalbirfırtınanınbaşlangıcıolmuştu.İşyerindentelefonettin."Akşamkonuşmamızgerek."
Sesindeciddiyetvekaygı.Peki.
Akşam,Kızılay'daçirkinbinalarlaçevrelenmişbirterastabiraiçipköfteyerkenNihal'inhamileolduğunu
söylemiştin.Aynıgünöğleyinişyerinegelmiş,birlikteyemekyemiştiniz.Ozamansöylemişti.Kaygılıydı,
korkuyordu.Fikret'inbilmesiniistemiyordu.Benimbilmemideistemiyordu.Kürtajiçinsendenyardım
istemişti.Tanıdığınbirivarmıydı,birdesonragerivermeküzerebirazpara.Çetin,bukızbaşındanberi
günlükhayatındasenidostbellemişti;mutfaktayalnızcasanayardımetmesinibirkezdahakıskançlıkla
hatırlıyorum.BirdeMuratAğabey'in,felaketlerinetkileriancakzamanıgeldiğindeortayaçıkar,
deyişini...
Nihalhamileydi.
Alsanabiritiraf!Nihal'ibirkadınolarakdüşlemiştim;pikniğegittiğimizogüzelbahargünlerinden
başlayarak.Birsevişmeninenderinanında(oderinliktebendevardım,hattabendimoderinlik)yüzünde
nasılbirifadeolacağını,neyapacağınıdüşünmüştüm.Gözlerinimikapatacaktı,dişlerinimisıkacaktı,tam
elmacıkkemiklerininüstünepuslubirkırmızılıkmıgelecekti,beniiyicekucaklayıpkendinemi
bastıracaktı,ohengâmeiçindeeliylealnımdabirikenterimisilecekti?Düşlemiştim...Bora'nınyanından
çıkıpgeldiğigünlerdedebukez,soğukkanlılıkla(!)onlarınsevişmelerinikafamdacanlandırmaya
çalışmıştım.NihalBora'nınaltında,bacaklarınısüslübirJaponyelpazesigibiikiyanaaçmış.Nihal
Bora'nınaltında,birkumsalgibiyüzükoyunyatıyor.NihalBora'nınüstünde,birlikteazgınbirbinek
hayvanınıdizginlemeyeçalışıyorlar...
Nihalhamileydivebütünbunlar,kafamdakisahneışıklarınınaltındadeğil,duvarlarındaşiirler,posterler
olan,gözdenırak,karanlıkbiröğrenciodasındayaşanmıştı.Gerçektenyaşanmıştı:Çarşafyeresarkmış,
kırmızıbirmakinehalısınınüzerindebirkaçkitap,birkasetçalarvesudolubirsürahi,kaplarından
çıkarılmışkasetlerorayaburayadağılmış,eskibirbambukoltuğaatılmışgiysiler,kaloriferinyanında
masavesandalye,kapalıperdelerinaltındanodayagirenyağmurlubirgününışığı...Büyükişkenceci
hayalgücüişbaşında,sahnetasarımıyapıyor!
Sen,olancasevecenliğinle,çocuğudoğurmakisterseelimizdengelenherşeyiyapacağımızısöylemiştin.
İyideyapmıştın.Amahayır,oaldırmakistiyordu,gerçekçiydi,kararlıydı.Opikniklergerçekmiydi
Çetin?Bahargerçekmiydi?PekiNihal,ogerçekmiydi?
Beşgünsonrabiröğledensonra.Randevusaatonbeşotuzda.Ogünevdeolmamayıuygunbuldum.
DöndüğünüzdeNihalmuhtemelenkendindeolmayacaktıveonunrolyapmasısonrabenimrolyapmam...
Öğlesaatlerindeevdençıkmıştım.
BaharınnasılbirşiddetiçerdiğinifarkediyormusunsendeÇetin?Baharbenikendisinekarşılıkvermeye
zorluyor.Herçiçeğinekarşılıkiçimdenbirçiçek,ılıkesintilerinekarşılıkciğerlerimdenılıkbirnefes
istiyor...Parlaklığına,hafifliğine,coşkusunakarşılıkvermemgerekiyor.Baharsunduğuherşeyiyaşamaya
zorlayarakbanaşiddetuyguluyor.Heleoöğledensonralarıbirdenbastıranbaharyağmuru...Abartısız
kötübiriyaparinsanı.Âşıkolduğunamaaşkınıitirafetmediğinkadın(Vardırböylekadınlarvesaymakla
bitmezler!),sokakçocuklaniçinprojelerüretenkurumdaarkadaşlarıylabirlikteçalışırkenbirdenbaşlar
baharyağmuru.Önceiri,sakarbirkaçdamlayerdenbiraztozkaldırır,sonragözgözügörmez.Sevdiğin
kadınvearkadaşlarıhemendışarıçıkarlar,kollarınıikiyanaaçıp,başlarınıyukarıkaldırıpıslanırlar.
Birbirlerineiyibirşeyyapmanınmutluluğuylabakarlar,konuşmazlar.Kadıngelirbunusanaanlatır.Sen
deoyağmurdanbaşlayıpoişarkadaşlarınahattaoradansokakçocuklarınasıçrayankıskançlık
alevleriylehertarafıyakıpyıkarsın,iyiliğekarşıiçindekeskinbiröfkeduyarsın."İyiliğinizbatsın!"
dersin.Böyledirbaharyağmuru,kötüederadamı.
Ogünkapkaranlıkdolaştımsokaklarda.İçimde,çıkarıpbuşölensofrasına,"Budabenden!"diyekoyacak
hiçbirşeyyoktu.Renkligiysileriiçindegüzelbacaklarını,muhallebikarınlarını,göğüslerinigösteren,
saçlarındanışıltılarsaçılankızlar,bendeyalnızcaveyalnızcabirkeşişolmaisteğiuyandırıyordu.Bu
istekdeöfkelendiriyordubeni.İnsanınentemelmeselelerindenbirine,"Arzuetmeacıçekersin!"kaypak
bilgeliğiylekarşılıkverenlere,insanlarıgömdüklerigibimeselelerinidegömebileceklerinidüşünen
kazmakürekerbabınaöfkeduyuyordum.Yürüyordum,kendikendimebüyüksözlersöyleyerekkalabalığın
içindeyürüyordum.Özgürlüğünkimsetarafındansevilmemeyigözealmakolduğunusöylüyordum.Ne
büyüksöz!UçbakalımEnder,uç!Sözcüklerdenkendinekanatyapanlarıçokgördükbiz!
Birpastanedebüyükbardaklalimonataiçtim.Yarabandısatmakiçinpeşimetakılanbirsokak
çocuğundan,nasılolsayağmuryağmıyorduvenasılolsaNihalsokakçocuklarıylailgilenmiyordu,bir
paketbantaldım.Kitapçılaragiripçıktım."Sonzamanlardadostluğuengüzelanlatanyazar"nitelemesiyle
sunulanbiryazarınkitabınışöylebirkarıştırdım.Dostluklarıanlatanedebiyateserleriniseverim.Ama
zekâgösterileri,edebişakalargörüncehoşlanmadım.Hattasinirlendim.Hayattadaedebiyattadaasıl
olanınateşolmakdeğil,ateşielindetutmakolduğunudüşündüm.Burnumhavadadolaşmayadevamettim.
Masalarınıaçıkhavayaçıkarmışbirpidecidekaşarlımantarlıpideyedim.Ardındandadondurmak
kazandibi.BırakbeniÇetin,kendimiyemeğevereceğim!
Akşamadoğru,birsüredirgörüşmeyiplanladığımbirarkadaşımıaradım.(Seninkedisininsuratınasigara
dumanıüflediğinarkadaşım!)Biraiçtik.Çevirmenlerinsorunları,birikitanınmışçevirmenleyayınevleri
arasındageçenler,birkıyıkasabasınayerleşmedüşleri,Küçükesat'tabirteraskatısatınalanortakbir
arkadaşımız,halısahamaçları,yaklaşanDünyaKupası,baharakşamlarıaçıkhavadabiraiçmenin
güzelliği,Nihal'iunuttum.Gerçektenunutmuştum.
Evesarhoşdöndüm.Apartmanındışındanbaktım.Nihal'inodasınınışığıyanmıyordu.Salonunışığıaçıktı,
televizyonseyrediyordun:Perdearasındangörünenduvardarenkleroynaşıyordu.
Kapıyıaçaraçmazsalondanseslenmiştin:"Neredesinoğlum?"Sinirliydin.Seniyalnızbıraktığımı,bir
sorumluluğuyerinegetirmediğimidüşündüğünzamanlardakiifadenitakınmıştın."Yükseklisansmıne
yapacaksa,gitsinAmerika'yabiranönce,Fikret'inyanmagitsin!"Ogünolanlarıbaştanbaşlayıpsırasına
göreanlatamayacakkadarsıkılmıştıcanın.Salondakisehpanınüzerindekiboşbirakutuları,biröfke
nöbetinekapılmışgibisertvemekanikhareketlerleiçlediğinçekirdek,kızarmışgözlerin...
ÖğledensonraBoradagelmişti.Nihaliçerdeykensizikinizbeklemeodasındadergikarıştırmıştınız,
neredeysehiçkonuşmamış,birbirinizlegözgözegelmemeyeçalışmıştınız.Senkendiniçokkötü
hissetmiştin.Sıksık,sigaraiçmebahanesiyledışarıçıkmıştın.Nihal'inyanmagirebileceğiniz
söylendiğinde,Boraseninkalmanıistemiş,yalnızgirmişti.BirsaatkadarsonraNihal'lebirlikte
çıkmışlardı.Kızımızınbaşıeğikti.Topallargibiyürüyordu.Düşecekgibi.Ağlıyordu.Saçları
darmadağınıktı.Sanabakmamıştı.Onlarbeklemeodasındaoturmuşsenparayıödemiştin.Otomobile
binerkenBoraalınmasıgerekenilaçlarolduğunusöylemişti,elindetuttuğureçeteyisanavermeye
çekiniyordu.Reçeteyisenuzanıpelindenalmıştın,ikisiarkakoltuğaoturmuştu.Yoldabireczanenin
önündedurmuştunuz.BizedoğrugeliyordunuzamaBoraonlarıkendievinebırakmanıricaetmişti.
Nihal'insesihiççıkmıyordu,titriyordu.Birkaçkezöğürmüştü.Nihal'iBoralaragötürmekseniçileden
çıkarmıştı.Otomobildenbileinmemiş,birşeyeihtiyaçlarıolursaaramalarınısöyleyerekayrılmıştın.
Nihalyinehiçbirşeysöylememişti.
"DahanekadarkatlanacağızEnder!Bizhanımefendiyeevimiziaçıyoruz,onunyaptığınabak!İnsanotelde
bile..."
Böylebirkaçcümle,sonundadakendinivebenigüldürecekbirkaçcümlecikdaha...Sendesarhoştun.
Nedenbirişkembeçorbasıiçmeyelim?Amayürüyerekgideceğiz,tamammı?Öncebelkikokoreçyeriz,
belkidepilavüstükuru.Fırınsütlaç?Tamamfırınsütlaçdayiyeceğiz.
İçkiiştahımızıaçmıştı.Dışarıdagüzelbirbahargecesivardı.Ağaçlartazeyapraklarıylabütünsokakların
üzerinikapamışgibiydi.Nihal,izibelkibirömürboyukalacakbirşeyyaşamıştı.Bizyalpalayayalpalaya
işkembeciyegiderkeno,şehrinbirbanliyösündeöğrencilerinrahatlıklakiralıkevbulabildikleribirtoplu
konutbölgesinde,yıldızlarlahayallerlesüslübiryatağındeğil,kadınolmanınsaldırıya,talanaaçık
bahçesiiçindesaçlarıdağılmış,kollarınıikiyanaaçmışuyuyordu.Keşkeyanımızdaolsaydı!Yanımızda
olsaydı!
Ogece,dönüştedeyürüdüğümüzhalde,yatağagirdiğimdemidemhâlâdoluydu.Birsüreuyumamış,
Nihal'idüşünmüştüm.Onudüşündükçeiçimdebazıyerlerinkeskinbirsancıvererekboşaldığını
hissediyordum.Kazındığınıdiyeyimistersen...Öylebirgündüçünkü!
29
Kapıçaldığındabalkondakifesleğenlerisuluyordum.Anahtarıylaaçtığınıbildiğimhalde,Nihal'dirdiye
umutlanmıştım.
Lacivertbüyükçebirçantayıomzunaasmış,elindekırmızıplastiktenbirdosyatutangençbirkızdı.Evin
hanımıylagörüşmekistediğinisöyledi.Onaevinhanımınınolmadığınısöyleyince,kendisidepek
inanmadan,öğrenciolupolmadığımısordu.Başımıikiyanasalladım,sabırsızlıklaonabaktım."O
zaman..."diyerekbaşladığı,sonunugetiremediğibirgirişkonuşmasıyaptı.Bireliyledosyayıgöğsüne
bastırırken,diğereliyleomzunaasılıçantadan,ikitemizlikbeziilebirbulaşıksüngerininbirarada
bulunduğupaketiçıkardı.Almayacağımısöyledim.Acıklıbirgülümsemeylekarşılıkverdi.Üniversitede
öğrenciolduğunuokumakiçinparaya...Birdensustu.Başınıhafifçeeğipsağomzumunüzerinden
salondakikitaplığabaktı,"Bunlarınhepsiromanmı?"diyesordu.Benneyanıtvereceğimidüşünürken,
"Bendeçokromanokurum,"dedi,dönüpkarşıdakiöğretmençiftinkapısınıçaldı.Beyazgömleğinaltına
giydiğibejpantolonunarkası,terden,belindenkıçınadekjçizgihalindeıslanmıştı.Çaldığıkapının
açılmayacağınıbiliyordum,bezginyüzünütekrargörmemekiçinkapıyıhemenkapattım.
Çetin,seninbirişyerinde,çalışmasaatleribellibirişteçalışıyorolmanınbirikiüstünlüğüolduğunu
düşünmüşümdürhep.Birkere,odönemleriçin,Nihal'idüşünmeyepekzamanınolmuyordu,dahası
işyerindeoturuponubeklemiyordun!Buçokönemlibence.Onubekledikçe,onunevinveodamın
kapısındabelirmesiyleçıkanseslerekoşullandıkça(Nihal'inköpeği!),onadahaçokbağlanmıştımben.
Dahaçoközlemiştim.Nihal'igeçiyoruz.Memleketlerindenpulbiber,yeşilmercimek,kuruincirvesaire
getirenişarkadaşlarınısaymazsak,gündüzvaktisabırlavetabiikahırlakapıkapıdolaşıp,tuvaletleriçin
kokugiderici,suarıtmacihazı,masaörtüsü,hurç,elektriklisüpürge,tencere,cezvetakımısatmaya
çalışanpazarlamacılarınyürekburkanhallerindenuzakkalabiliyordun.Birdetabiimaaşın,sigortan
vardı,öğlelerideüçkapyemek!
Şuyaşadığımhayattandahaanlamlıdahayüksektebirhayatvarmı?Nihal'ideğildeopazarlamacıkızı
seveceğim,onunpeşindengideceğim,onumutluetmeyeçalışacağımbirhayatmümkünmü?Nekadarzor!
Okumuşyazmış,mesleksahibiannebabanıntekoğluolarakyaşadığımrahathayatınveşimdiseninle
keyfinisürdüğümüzgünlerin,ekonomikgöstergelerleifadeedilebilirliği,ekonominininsantanımazdiline
çevrilebilirliği...Bukatıgerçeklik...Bucanımısıkmamak,öylemi?Yanlışçevirideyipgeçmelimiyim?
Kaçgençkız,olanaklarısınırlıhayatınınbunaltısıyla,evdençıkarken,"İnşallahyoldabaşımabirşey
gelirdebirdahadönmem!"diyebağırıyorevdekilerebiliyormusun?Nihal,büyükolasılıkla,hiçböyle
bunalmadı.Onunsakinbirhayatıoldu,belkibirazrenksizamasakinverahat.Evdekileresesiçatlayana
kadarbağırmadı,komşulardanduyulacakşekildeağlamadı.
Amapazarlamacıkızdanhemensonra,herşeyi,karşıtlıklarüzerinekurulukötüyazılmışbirtiyatro
oyununaçevirenbirzamanlamaylaevegirdiğinde,ağlıyorduNihal.Hemdebayağıgürültülüağlıyordu.
Korkuylakapıyadoğrugittim,ayakkabılarınıçıkarırkengördüm.Çantasınıportmantonunönüneattı,
MevhibeHanım'ıntavanabakıpbaşınıikiyanasallamasınayolaçacakbiçimdesertadımlarlaodasına
girdi,kapıyıkapadı.Banadakapınınardından,incelttiğimsesimlebirkaçsaçmasorusormakdüştü.
Nihal'inyanıtıazarlargibiydi:"Yokbirşey!"Benyinedeanlayışlıvenaziktim:"Konuşmakistersen..."
Konuşmakistersenne?NediyorsunEnder?
Konuşmakistemedi.Burnunusildi,banyodantuvaletkâğıdıaldı,odasınadönmedenönce,salondan,
"Kusurabakma!"diyeseslendinanelinezleli.
Azsonrakapıçaldı.İhtiyar,birsorunolupolmadığınısoruyordu.Yüzününifadesindenveeliylealtkatı
işaretetmesinden,bunubaşkalarıadınasorduğuanlaşılıyordu.Nihalgibibende,"Yokbirşey!"dedim.
Odamdaçaresizlikiçindekıvrandımdurdum.Yanmagitmeyi,sanatelefonetmeyi,Bora'yıpataklamayıve
Nihalodamagelirseona"BenhepyanındayımNihal!"demeyi,gözleriniveburnunuöpmeyidüşündüm,
düşündüm.Bizimkıziçerideforkforkburnunusiliyor,kısainiltilerleağlıyordu.
Senevegirergirmezyanmagelmişfısıldamıştım:"Ağlayarakgeldi,çokağladı."Odasındanartıkses
gelmiyordu.
"Olacağıbuydu,"demiştinsen.Benbaşımısallamıştım.Kimseninbilmediğibirşeyibilenikiihtiyar
gibiydik,görmüşgeçirmiştik.Dedikoduyapmaya,fikiryürütmeyeehliyediydik.Fikiryürütmek,diyorum,
çünküNihalkendisiyleilgiliyinehiçbirşeyanlatmıyordu.Kürtajsonrasıneyaşadığını,Boraile
ilişkilerini,bilmiyorduk.Nihal'inbutavrıdüşünüldüğünde,kendindensözetmekbirortayaşlıerkek
hastalığıgibigörünüyordu.
Toparlanıpgüzelbiryemekhazırladık.Domateslipirinçpilavı,bolrokalıbirsalatavecacık.AmaNihal
yemeğegelmemişti.Bütüngeceodasındanhiççıkmamıştı.DünyaKupasıözetlerinikısıksesleizlemiştik.
Dondurmayımutfakta,ayaktayemiştik,gizligizli.Biryashavasıvardıevde.
Nihaloyashavasınısuskunkalarakveodasındanpekçıkmayarakhaziranınsonunakadarsürdürdü.
Birkaçgündışındahepevdekalmıştı.
Çetin,neyianlamıyorum,biliyormusun?Bukızogünlerdeağlayıpsızlarken,biryandandadersçalışıyor,
sınavlaragiriyordu.Okuluhiçaksatmadı,mezunoldu.Nasılyapabildibunu?Yenineslinhisleriderine
nüfuzetmiyor,derilerindekaşıntılıkızarıklıklarolarakkalıyormudiyeceğiz?Yoksa,kuruntularımızbize
yineoyunmuoynadı?Nihal'indurumuokadardakötüdeğilmiydi?VallahiÇetin,seninleikiuzaylı
gibiyiz,dünyalılardanhiçbirşeyanlamıyoruz.Karşımızaçıkıyorlar,bizatmosferlerindekioksijenbolluğu
yüzündenyemyeşilkesilmişken,herşeyyolundaymışgibibirde"SelamDünyalı!Bizdostuz!"dememizi
bekliyorlar.Serap'tanayrıldığındayemedeniçmedenkesildiğini,gömleğinipantolonuniçinesokup
fotoğrafçektirecekkadarzayıfladığınıdüşünüyorumda!Kendimdenörnekvermeyeceğim,
soğukkanlılığımızıkoruyalım.
NeyazıngelişindenneDünyaKupası'ndanbirşeyanlamıştık.Birmevsimielinböğründekarşılamak...
BirgazeteninsporsayfasındanDünyaKupasımaçlarınınprogramınıkesipodanınduvarınaasmamak...
EvetNihalüniversiteyibitirmişti.MezuniyettörenineFikretyetişmişti.Nihal'intöreniçinsabahbir
kuaföregitmesini,yaptığımakyajıvetopukluayakkabılarınısenbileyadırgamıştın.Törendebizdehazır
bulunmuştuk.Herkesinalkışladığıyerdebizdealkışlamıştık.
OgecesalondakikanepeyeFikretiçinyatakhazırlarkenyalnızcaikimizvardıkÇetin.Salondadeğilsalak
dostum,yeryüzünde,güneşsisteminde!
Amerika'yagitmekiçinhazırlıklarabaşlayanNihal'i,evlerinimobilyalıolarakkirayavermekiçinbirkaç
emlakçıylagörüşenFikret'iuzaktanseyrediyorduk.Herşeyinbiranönceolupbitmesiniistiyorduk.Nihal
artıkeviniçindekivarlığıylayalnızcaikiyılboyuncakatlandığımızşeyleri,başımızındoğalisteklerimizle
derdegirmesiyüzündeniçimizdeverdiğimizkavgalarıhatırlatıyordu...Gençolmayıkaldıramayışımızı,
ihtiyarlığasığınışımızı...
Mezarlıkziyareti,ikiyılolmuş,neçabukgeçmişkonuşmaları.Aynıçiçekler.Biryılöncebizimiçinev
ödeviydi.Annebabalarınınmezarlarıbaşındaneyapacağınıbilmedenduranağabey,kızkardeş.
Arkalarındamezarlarladoluküçükbirtepe.ReşitBey'inmezarıtepeninötekitarafında.İzinisteyipgittik.
Ogünbabamınyaptığıkonuşma...Senlebanaverilmiştiiştebayrak.İçimizdengeçtiğini,içimizden
aktığınıhissediyormusunhayatınveNihal'in?Buakışındevametmesiiçinyaşıyoruz.Yaşıyoruz.Belki
artıkyokuşaşağı.Sahipolduklarımızı,enbaştadaobaşdöndürücü,ohoşyüksekliğikaybederek.Ama
yaşıyoruz.
30
Ayrılıkbulaşıcıbirhastalık,diyedüşünüyordumÇetin.Ayrılanlarınbirbirleriningözlerinebakmaması,
Nihal'ingüzelgözlerinebakmamamızbundandı.Koruyucuhekimlikönlemi.Nihal'indebizebakmasını
istemiyorduk.Uzunsüredirağladığıiçinkızaran,gözyaşlarıylaışıldayangözlerinibaşkayerlerde
dolaştırması,üçümüzünbirdeniçinedüşeceğiderinçukurunçevresindegezinmesi,iyiydiÇetin,iyiydi.
Aradasıradadikizaynasındanşöylebirbakıyordunarkaya.Yüzünifadesizdi.Küçükkızımız,fidanımız,
başınıFikret'inomzunadayamış,sesinitutmayaçalışmadanağlıyordu,sarsılıyordu.
Dahayakınbirileriolurhep,diyedüşünmüştüm.Başınkonulacağıbiromuz,yanmayükseklisansyapmaya
gidilecekbirağabey...Akrabalığınherdurumdageçerliyasalan.Aynıevi,belkiaynıodayıpaylaş,
birbirinebağırçağır,birbirindennefretet,onukov,onasöv,ölmesiniisteamagitbaşınıomzunayasla.
Ağabeykızkardeşolmanınmutlakiyeti.Benbunuanlamıyordum.Nihal'ingözlerinebaksam...
Bakmadım.Yaralıveyeniktim.Ogünhavaalanınagiderken,beniNihal'inkarşısınayaralıveyenikbiri
olarakçıkaranyaşantılargeldiaklıma.Bölükpörçükşeyler.Sırasız,ilgisiz.İkiyılsonrabugün,yazarken,
seniniçinonlarıtamamlayıpsırayasokuyorumÇetin.
Ortaokulda,şimdibirgazetede"sesgetiren"köşeyazılanyazan,"Batılıdüşünceleriözümsemiş"bir
yazarınkitabınıokurkeniçimigıcıklayansatırlar;budünyadasevişmekdiyebirşeyolduğunu,kolaycacık
sevişenkadınlarınolduğunuöğrenmeninheyecanıveerkekliğimdeyarattığıtatlısızı.Osızının
bitmemesiniisteyişim.Bununbirmahkûmiyetedönüşmesi.
YineortaokuldaHilmi'nin(Hatırladınmı,bedendersindekasadanatlarkenkolunukırmıştı,Fatih'in
yanındaotururdu.)birokulçıkışıevedönerken,kızlarıngöğsükıllıerkeklerdentahrikolduğunu
söylemesiyleduyduğumürküntüveeziklik.Aynanınkarşısındageçensaatler.Budabaşkabirmahkûmiyet.
LiseninilkyılındaNur'undilininveparmağınınucundageçengünlerim.(ErotikdeğilÇetinciğim,trajik!)
SonraZühal'inkendisinibanalayıkbulmadığınısöyleyerekkafesiminkapısınızarifbiryalanlakapatması.
ÜniversiteninilkyılıyaztatilindeyarımyamalakbirFransızcaylaikituristkızatavlaoynamayıönermem,
onlarındaelimdekitavlayıalıpteşekkürederekkendiaralarındaoynamayabaşlamaları.(Büyükhezimet
Çetin!Erdenliğinbaşımavurduğuogünlerdekadınlarlailişkilerdebireşikolduğunu,ancakbueşiğin
aşılmasının,ilişkilereyüklediğimromantikplatonikanlamyüzündenbirhaylizorolduğunu
düşünüyordum.Böylebasitbirçapkınlıklaeşiğiaşabileceğimeinanmıştım.Aynıtatilde,kaldığımızyerin
"açıkhavadiskosunda",kalkıpdansetmediğimiçinbanaiyibirfırçaçekmiş,çokkasıntıolduğumu
söylemiştin.Kasırıtıdemeyelim,acıverenbirhareketsizlikiçindeydim,diyelim.)
Üniversiteninikinciyılı,birarkadaşınevindeçoksarhoşolduğumuzbirgeceninsabahındasınıf
arkadaşımDamla'ylaaynıyataktauyanmam.KendiçıplaklığımdanveDamla'nıngiyinikliğindenutanmam.
Yıllarcahayalinikurduğumşeyinböyleyaşanmasınınburukluğu...
BirtatilaşkıolarakAylin.Arkaarkayaüçyaz,bizimkilerinyazlığında.Kışlarıbirbirimizipekaramadan,
sormadanyaşananbirilişki.Dördüncüyaznişanlısıylagelmişti.Genişomuzlarınagüneşkremisürüyordu.
Sevgi.TabiiSevgi!SözsanaÇetinbirdahaonunadınıanmayacağım,bitti,şimdiçekellerini
kulaklarından!
Birtuhaflıkyokmubuyazdıklarımda?Sankibudünyadakitarihimyalnızcabirerkeğintarihiydi.Ben
sankibirerkekdışındabaşkabirşeydeğildim.Nihal,dahadoğrusuonabeslediğimyaşanmamaya
mahkûmaşk,benibirerkeğeindirgemişti.İkiyılboyuncabütünsınıflandırmalarıkadınveerkek
başlıklarıaltındayapmayazorlamıştı.Halbukibulutlardavar,kedilerde,herdemyeşilbitkiler,binlerce
yıldıryerideğişmeyentaşlar,mutfaktabulaşıklar,kenarıkıvrılankilimler,karaltındakalanlar,
sınıflandırmalaratâbiolmayanlar...
Oysaben,ikiyılboyunca,birerkektenbaşkabirşeyolamamıştım.Aşkıninsanızenginleştirdiğini
biliyorduk,fakirleştirdiğinidebilelim.
Sen,herzamankigüvenverenhalinledireksiyonbaşındaydın.Yumuşakhareketlerlevitesdeğiştiriyor,
çapkınsinyallerveriyordun.Birtürlüvazgeçiremediğimtakıntınayinekaptırmıştınkendini,durmadanel
freninikontrolediyordun.Nedüşünüyordun?Sendekendiniyaralıveyenikmihissediyordun?Öylemi
hissediyordunÇetin?
Birdensenibiletamolaraktanımadığım,anlamadığımkorkusunakapılmıştım.Sankiyalnızcasözcüklere
dökülmüşşeylerianlayabiliyordum.Bağıranrenklereboyanmışbeşonkatlıbinalarınarasındankıvrılıp
gidenyolabakarken,senibileanlamadığımı,budünyadanbirşeyanlamadığımıdüşünmüştüm.
RadyodabirNeşetErtaştürküsüçalıyordu:"Kalptenkalbebiryolvardırgörülmez."Nihalarkada,başı
Fikret'inomzunda,hâlâağlıyordu...
Niçinağlıyordu?Çevresindekiinsanlarınipiylesarmalanmışolarakamayinedeonlardanbağımsız,
kendisiiçinmi?Basityaşantılarvebüyükhayallerlegeçençocukluğu,annebabasınınölümüyle,şimdide
Amerika'yagidişiylehızlageridekaldığıiçinmi?İlkaşkıBoraiçinmiağlıyorduyoksa?Neredeydibu
çocuk?Ayrılmışlarmıydı?Bizimiçinağlıyorolamazmıydı?Birliktegeçirdiğimizgüzelgünleriçin?
Bilmiyorduk.Onunbavullarınıtaşıdık.Onabaktık.Onukucakladık.Onaelsalladık.Evimizegeri
döndük...
31
BaşkalarınınhayaletlievdiyegirmeyekorkacağıNihal'sizevimizdeyaşamayadevamettik.Nihal'in
odasına,evet,birsüregirmemiştik.Eylülsonundaodadakiyatağıkaldırıpbirlangırtmasasıkoyduk.Bu
negüzelbirfikirdiböyle!Liseyıllarında,MuratAğabey'inpazaryerininkarşıköşesindekikahvehanede
bizilangırtoynarkenyakalamasındantamyirmiyılsonra,bunegönülrahatlığıböyle!Netemizbirsayfa
ömrümüzde!
Dahaöncedesöylemiştim,birkeredahasöyleyeceğim:Yaşamakaslındabirbirindenkopukyaşantılar
arasındabağlantılarkurmaktır.Birhatırayıdiğerinebirfotoğrafalbümüdeğilyaşayanbirinsanbağlar.
Langırtmasası,bunedenleönemlidir!
Nihal'lebirkaçkeztelefondakonuşmuştuk.Onunbazıbelgeleriiçinokulunagitmemgerekmişti.Belgeleri
küçükbirnotiliştirerekyollamıştım:"Umarımiyisindir..."
SeninlesıkçaNihal'densözediyorduk.Ulaştığımızsonuçtan,geldiğimiznoktadangeriyedoğrugiderek,
bazıbelirsizşeylerianlamlandırmayaçalışıyorduk.Onunhakkındakonuşmakyinedegüzeldi.Bizisevip
sevmediğisorusunayanıtaramakgüzeldi.Bazıayrıntılarısuyunuçıkaranakadarsıkınca,ikimizdeevet
diyordukbusoruya.Evet!
Nihalyoktuamaçevremizdekicanlıcansızpekçokşeyonunlailişkimizinsürmesinenedenoluyordu.
Nubukfırçasınıararkenportmantonunbirrafındansiyahkadifeterlikleriçıkıvermişti,nekadarda
küçüktüler,bilerekmibırakılmışlardı?Banyodolabındaüçdörttanesiüstüsteduransabunpaketlerindeki
kadınNihal'eikizikadarbenziyordu.Onunlagittiğimizdağcılıkfilmitelevizyondagösterilmişti.
Marketlerinbirindeyinebirzeytinyağıstandikurmuşlar,kürdanbatırılmışekmekparçalarıylayağ
tattırıyorlardı.YağmurlubirakşamSakaryaCaddesi'ndeyalnızbaşınayürüyenBora'yıgörmüştük.Bir
gazeteninpazarekindeAmasyaelmasınıanlatanbiryazıyarastlamıştık.MevhibeHanımbirgünNihal'in
odasınıkastederek,"Eskidenoradanhiçsesgelmezdi,şimditaktukneoluyor?"diyesormuştu.Ben,
yatmadanönceanneminyaptığıyapraksarmalardanatıştırdığımbirgece,şöylebirrüyagörmüştüm:
Nihalilesenaynıevdeydiniz,evseninİstanbul'dakievindi,rüyalarınkendineözgüdilievliolduğunuzu
söylüyordu.Evlenmiştiniz.Haftaiçibirgünamatatil.Ben,nasılsa,23Nisantatiliolduğunuanlıyorum.
Kahvaltıdanyenikalkmıştınız.Nihalmutfaktabulaşıklarımakineyeyerleştiriyordu.Sensalonda,gazete
okuyordun.Bendeokuyordum.Birdenaslındabendeğildesenolduğumuanlıyordum.Rüyailedostluğun
ortakmarifeti.Gazeteyibitirdiktensonraensemiziovuşturuyor,televizyondaseyredecekbirşey
arıyorduk.Nihal'inâdetdönemindeolduğunu,onunlagönülrahatlığıylasevişemeyeceğimizi,biliyorduk.
Tamoandazihnimizinuyanıkkalanbirkısmıbizebununbirrüyaolduğunu,birazdanbiteceğini
söyleyiveriyordu.Rüyadevamederken,biryandan,Nihal'lerüyadabilesevişemeyecekolmanın
sıkıntısınıduyuyorduk...Kalkıplisedeykendersçalıştığımızmasanındurduğuküçükodayagidiyorduk.
Çamaşırlığınodadaolmamasınaseviniyorduk,daryerlerikaldıracakdurumdadeğildik.Masaya
oturuyorduk.Giysidolabınınboyaynasınadoğrudönüpdudaklarımızıaralıyor,dişlerimizebakıyorduk.
Kaşlarımızıdağıtıyor,düzeltiyorduk.Canımızsıkılıyor,canımızsıkılıyordu.Masanınaltındakidolabı
açıpiçindenbirtomarmektupçıkarıyorduk.Benimsanayazdığımmektuplar.Tomarınlastiğiniçıkarırken
lastikçürüdüğünübelliedenbirkolaylıklakopuyordu.Mektuplarıbirkenarabırakıptozdankararmış
lastiğiikiucundançekiyor,birkeredahakoparıyorduk,sonrabirkeredaha,birkeredahaveher
seferindeküçüktozbulutları...
AylarsonraNihal’denbirmektup,dahadoğrusubirzarfgelmişti.İçinden,yapraklarısararmışağaçların
arasındangörünenküçükbeyazbulutlarladolubirgökyüzüfotoğrafı(kızımızsırtüstüyereyadabirbanka
uzanıpçekmiştiherhalde),fotoğrafınarkasınayapıştırılmış"Dünyanıneniyiikiinsanına..."yazılıküçük
pembebirkâğıtveFikret'in,evlerininkirasıylailgilibankaişlemleriiçinbirikiricasınıilettiğinotu
çıkmıştı.
Bankaişlemlerikolaydı."Dünyanıneniyiikiinsanına..."ithafınıneyapacaktık?Üzerinekonuşmaktan
başkaneyapacaktık?
Gidelineredeysebiryılolacakkengelenbirmektupaklımızıdahadakarıştırmıştı.Günlerininnasıl
geçtiğini,üniversiteningenelhavasınıfalananlattıktansonraşöylebitiriyorduNihal:"ikinizideçok
özledim.Çokçokçokçokamaçok..."Çoklarınsayısınıinceincehesaplayıpbulmuş,neeksiknefazla!
Bizinedenözlemişti?Memleketindenuzakinsanlarındumanlıefkârlıruhhalinebizimküçükkızımızda
girmiş,buruhhaliylegeridebıraktığıherşeyçokgüzelmigelmeyebaşlamıştı?Gerçektenvesadecebizi
özlemişolabilirmiydi?ÖrneğinBora'yıözlememişmiydi?Onamektupyazmamışmıydı?Öyleyse
burnumuzdangetirdiğisonsekizayanediyecektik?O"çok"lardanyayılankadınsıneşe,onanedemeli?
NeolmuştuNihal'eböylebirdenbire?Yoksabirdenbireolmamışmıydı?Günlercekonuşmuş,
düşünmüştük.Aklımızagelensorularadoğrudürüstyanıtbulamamış,sonunda"Nedenbiryanıtbulmamız
gereksinki?"sorusunusormuş(Bütünbüyükfelsefecilerinyaptığıbirnumara!)vebirmektupyazmıştık.
Fikret'ebirselamyollamayacakmıyız,Fikretokusaneder,pekiNihalnediyecek,umursamadanhiç
umursamadan,bizimdematematiğimizinkuvvetliolduğunugösterenkısabirmektup:
"SevgiliNihal,TatlıNihal,GüzelNihal.
BirkışgünüÇetinleEnderİstanbul'daKilyostarafındabiryeregitmişlerdi.Havafecisoğuktu.İki
arkadaşbirtepeyeçıkmış,birbulutuniçinegirmişgibiolmuşlardı.Sisinbeyazkütlesi,etraflarında
dağılıpbirleşenkümelerhalindehareketediyor,kulaklarına"hıssss"diyebirşeyfısıldıyordu.Bazensis
arsızlaşıyor,ÇetinveEnderbirbirlerinibilegöremezoluyorlardı.Deniz...Denizidegöremiyorlardı,ama
orada,tepeninhemenaşağısındabellibelirsizseçilenkayalarındibindeolduğunubiliyorlardı.Heryer
herşeybeyazdı,nemliydi,hayaldi,silinipgidecekgibiydi.İkiarkadaşsusuyordu.Sonrabirgeminin
düdüğünüduydular.Birgemidüdüğü!Obeyazkütleniniçindenbiryerlerdengeliyordu.'Buradayım!'
diyordu,'Herşeygerçek!'diyorduvebelkide,'Geliyorum!'diyordu...
ÇetinveEnder,hâlâosisiniçinde,senibekliyor,bekliyor,bekliyor..."
Zarfımakinedengeçirmekisteyenpostanedekigörevliyeengelolmuştum.Şuçiçeklipullardan
yapıştıramazmıydı?ÜzerindeikicivanperçemibirkuşburnuolanzarfNihal'eulaşınca,Nihal
mektubumuzuokuyunca...Nihal?
32
İhtiyarlarşöyleder:"Nedenbirtane!Ontanealın!"BirgünbizdeihtiyarlayacağızÇetin.Zembereğimiz
boşalacak.İçimizdebakılacak,araştırılacakbirşeykalmayacak.Bizsadecebizolacağız,"ümitsizce
kendimiz"olacağız.Hastanebinalarınahayranlıklabakacağız:"Buranınkardiyolojiservisiiyiymiş
diyorlar."İlaçlarımızıplastikbirmargarinkutusunakoyupyanımızdataşıyacağız.Şehirdeyapamayacağız
artıkÇetin,binalardanveotomobillerdenusanacağız.Ankara'danayrılacağız.Şehrimizden...Herşeyi
satıpsavıpdenizkıyısındabahçelibireveyerleşeceğiz.Bütünparalışehirlilerin,sürükleyipgetirdikleri
maddigüvencelerlebirliktedöküldükleribuhayaldenize,neyazıkkibizdedöküleceğiz.Ağaçlarla
ilgileneceğiz,bitkilerleveonlaraiyigelecekşeylerle:Işıklarıyla,sugereksinimleriyleveböcek
ilaçlarıyla...Dışdünyanınbilgisiylemeşgulolacağız.Ağaçlara,çiçeklere,kuşlara,balıklaraisimleriyle
sesleneceğiz.Şehirde,doğanınbiziyalnızcabircesetolarakkabuledeceğinidüşünürken,orada,deniz
kıyısındadoğayaaitmişgibihissedeceğizkendimizi.Çıplaklığımızıseveceğiz.Enönemlisistemlerin
sindirimveboşaltımsistemleriolduğukonusundacoşkulubirbiçimdehemfikirolacağızvepekliğeiyi
geldiğinibildiğimizotlarıkurusundiyetersçeviripsayvanıntavanınaasacağız.
Sensormadansöyleyeyim,balıkdatutacağızÇetin.Küçükbirmotorlasabahlarıpatapatapatabalığa
çıkacağız.Tatilegelengenç,heveslioltacıların"Buradanebalığıçıkar?"sorusuna,birbirimizebakıp,
"Say,aklınagelenbütünbalıklarısay,hepsiçıkar!"diyeyanıtvereceğiz.
Kışları,kıyıtenhalaştığında,sandalyelerimiziılgınlarınaltınakoyupdeniziseyredeceğiz.Geçmişten
konuşacağız.Bütünyaşadıklarımızıbıkmadan,usanmadanveartıkutanmadanhatırlayacağız.Denizazacak
burnumuzundibinekadargelecek.Hırkalarımızaiyicesarınacağız.Bedenlerimiz,olanbiteni
kabullenmemizeolanaktanıyacakbirhızlaçevikliğini,gücünü,dayanıklılığınıyitirmişolacak.
Hayatı,büyükçaresizliğimizi,nihayetanladığımızıdüşüneceğiz.İçimizdebilmediğimizbirşeylereisyan
etmeisteğidoğacak.
Sonrayinebahargelecek,yazgelecek.Tekraredenşeylerbizitekrartekrarsevindirecek.
Birgünbaşlarımızdaşapkalarımızlabahçedeçalışırken,gençbirkadınduvarınardındançekinerek
seslenip,tekbirköktenmor,kırmızı,siyahvesarıbiberlerverensüsbiberindenbirtanekoparıp
koparamayacağınısoracak.Senyadaben(Nefarkeder!)şapkamızıçıkaracağız,başımızıkaşıyacağızve
yumuşak,kuryaparbiredayla,"Nedenbirtane!Ontanealın!"diyeceğiz.
ARKAKAPAK
Sıkıbirdostluk...Aslındahikâyeonlarınhikâyesi,Ender'inveÇetin'in...Gününbirindehayatlarınabir
gençkızgirer.Şimdidüşünme,hatırlamavekendinididiklemezamanıdır.
"Nihal'ebaşındanberiolduğumuzdanfarklıgöründük.Böylegerekmişti.Koruyucu,kollayıcı,soğukkanlı,
neyapmasıgerektiğinibilen,Nihaldüzgünyürüsün,üniversiteyiuzatmadanbitirsin,yaşadığıfelaketten
makuladımlarlauzaklaşsındiyeasfaltdöşeyenikiortayaşlı,deneyimlierkek.Birigöbekli,diğerikel."
BarışBıçakçı,buçağaözgülâfkalabalığından;dil,duygu,düşüncekirliliğindenpaçalarınatekdamla
çamurbulaştırmadançıkabilen,şaşırtıcıbiriçışığıcömertçeyayanbiryazar.Nefesalırgibi,suiçergibi
yazıyor.