121-127 evde bakim hiz

KL‹N‹K ÇALIfiMA/RESEARCH ARTICLE
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
Gelifl Tarihi/Received: 04/08/2009 - Kabul Edilifl Tarihi/Accepted: 06/10/2009
Evde Bak›m Hizmetleri*
Home Care Services**
Mehmet Cindoruk1, ‹lhan Yetkin2, Memduh fiahin1, Eyüp Ekici1, Ahmet Görgül1, Fikret ‹leri3,
Göksal Keskin4, Bekir Küçükkay›kç›5, Haluk ‹flgenç6, Tarkan Karakan1
1 Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dal›, Ankara, Türkiye
1 Department of Gastroenterology, Faculty of Medicine, Gazi University, Ankara, Turkey
2 Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Endokrinoloji Bilim Dal›, Ankara, Türkiye
2 Department of Endocrinology, Faculty of Medicine, Gazi University, Ankara, Turkey
3 Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Kulak Burun Bo¤az Hastal›klar› Anabilim Dal›, Ankara, Türkiye
3 Department of Ear Nose Throat Diseases, Faculty of Medicine, Gazi University, Ankara, Turkey
4 SB D›flkap› Y›ld›r›m Beyaz›t E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹ç Hastal›klar› Klini¤i, Ankara, Türkiye
4 Clinic of Internal Medicine, Diskapi Yildirim Beyazit Training and Research Hospital, Ankara, Turkey
5 Ankara Etlik ‹htisas Hastanesi, Genel Cerrahi Klini¤i, Ankara, Türkiye
5 Department of General Surgery, Etlik ‹htisas Hospital, Ankara, Turkey
6 Türkiye Büyük Millet Meclisi T›p Merkezi, Mikrobiyoloji Uzman› Ankara, Türkiye
6 Medical Center of Grand National Assembly of Turkey, Microbiology Specialist, Ankara, Turkey
* Bu çal›flma, Akademik Geriatri 2009 Kongresinde sözlü bildiri olarak sunulmufltur.
** This research was presented at Academic Geriatrics 2009 Congress as an oral presentation.
ÖZET
Girifl: Evde bak›m hizmetleri geliflmifl bat› ülkeleri baflta olmak üzere, dünyan›n birçok ülkesinde genel sa¤l›k ve sosyal hizmetler içinde yer alan bir hizmettir. Evde bak›m hizmetlerinin amac› sa¤l›k hizmetlerinin maliyetini düflürmek, hastanelerdeki yatak
kuyruklar›n› azaltmak, verimi art›rmak ve hizmeti aya¤a getirerek, vatandafl›n gönlünü kazanmakt›r.
Materyal ve Metod: Çal›flmam›zda Ankara ili Mamak ilçesinde evde bak›m hizmetine ihtiyaç gösteren bireylerin demografik
yap›lar› incelenmifl ve evlerde bulunan bireylerdeki hastal›klara ait bulgular kaydedilmifltir. Ayr›ca evlerdeki hijyen durumu da
incelenmifl olup sevk edilen hastalar belli tablolar ile derecelendirilmifltir. Bunun yan›nda evde bak›m ile ilgili hane halk›na sorular sorulmufl olup bu bak›m› alanlar›n memnuniyeti standart bir anket ile de¤erlendirilmifltir.
Bulgular: Ankara ili Mamak bölgesinde 343 kiflilik grup al›nm›fl olup, kiflilerin 238’i kad›n, 105’i erkektir. Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin %77.7’si doktor muayene hizmetine ihtiyaç duymaktad›r. Araflt›rmaya al›nan bireylerin hemen hemen yar›s›n›n
gerekli durumlarda yard›m alabilece¤i sosyal deste¤i varken, di¤er yar›s›n›n böyle sosyal deste¤i bulunmamaktad›r.
Sonuç: Türkiye geneline uygularsak evde hasta bak›m› Türkiye’nin öncelikle uygulamaya sokmas› gereken sa¤l›k projesidir.
Hastane kuyruklar›n›n azalt›lmas› ve günlük hasta takip ücretlerinin yar› yar›ya indirilmesi genel sa¤l›k bütçesine pozitif katk›-
Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence
Dr. Eyüp Ekici
Gazi Üniversitesi T›p Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dal›, Beflevler, Ankara/Türkiye
e-posta: [email protected]
121
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Home Care Services
lar sa¤layacakt›r. Ümit ediyoruz ki, bir an önce bat› ülkelerinde oldu¤u gibi evde hasta bak›m› genel sa¤l›k sigorta kapsam›na
al›n›r ve Türkiye’nin sa¤l›k giderlerinin azalt›lmas›na katk›da bulunarak, yeni hastane ihtiyaçlar›n› ortadan kald›r›r.
Anahtar Kelimeler: Evde bak›m, sa¤l›k, maliyet.
ABSTRACT
Introduction: Homecare is an important health and social facility in the western countries and on the other countries of the
world. In our study we analysed the demographic situation of the Mamak region of Ankara. The aim of homecare is to decrase
price of health services and to increase performance.
Materials and Methods: We recorded the illness composition of home population. We analysed their pleasure about homecare
with some questions.
Results: In the Mamak region of Ankara, 343 individuals were grouped which of 238 were women and 105 were men. 77.7%
of individuals of research were needed doctor examination. Approximately half of the indivudials were able to take social care,
the other half were not.
Conclusion: Homecare is an important project which should be as soon as possibly performed in Turkey. We hope the homecare construction in Turkey will reduce the health expense and hospitalization need in Turkey.
Key Words: Home care, health, cost-effectivite.
G‹R‹fi
Evde bak›m hizmetleri geliflmifl bat› ülkeleri baflta
olmak üzere, dünyan›n birçok ülkesinde genel sa¤l›k ve
sosyal hizmetler içinde yer alan bir hizmettir. Bu hizmet
gereksinim duyan kifliye aile, arkadafl ve komflu gibi geleneksel bak›c›lar ile as›l mesle¤i evde bak›m olan kifliler ve gönüllüler taraf›ndan sa¤lanan bak›m etkinlikleridir. Ülkelerin genel sa¤l›k ve sosyal hizmet sistemlerinin
özelli¤ine göre bu hizmet kamu kurumlar›, özel ve/veya
gönüllü kurulufllar eliyle verilebilir; birinci, ikinci ve
üçüncü basamak sa¤l›k kurulufllar› evde bak›m hizmetlerini sunmak üzere organizasyonlar oluflturabilirler (1).
Evde bak›m hizmetleri Amerika Birleflik Devletleri
(ABD)’nde Medicare ve Mediaid sigorta sisteminin 1965
y›l›nda hayata geçifliyle birlikte h›zl› bir flekilde yayg›nlaflm›flt›r. Evde bak›m hizmetleri XX. yüzy›lda ABD’de,
dünyadaki di¤er ülkelere göre daha h›zl› geliflmifltir. Bu
geliflmede büyük ölçüde ekonomik ve finansal nedenler
ile evde bak›m hizmeti sunan kurulufllar›n bu alandaki
hakimiyeti rol oynam›flt›r. Bugün dünyada hala evde bak›m hizmeti sistemi bulunmayan çok say›da ülke vard›r.
Geliflmifl Avrupa ülkelerinin bir k›sm›nda da bu hizmet
sisteminin emekleme döneminde oldu¤u söylenebilir (1).
Ülkemizde yafll› nüfus artmakta, kronik hastal›klar
daha s›k görülmekte, kazalara ba¤l› engelli bireylerin
say›s› ço¤almaktad›r. Uzun süreli kurumsal bak›m olanaklar›n›n s›n›rl›l›¤› nedeniyle hastanelerde amac› d›fl›nda uzun süreli yat›fllar görülmekte, hastane bak›m›
122
olana¤› bulunmayan kiflilere aileleri kendi olanaklar›yla evlerinde bakmaya çal›flmaktad›r (1).
Çal›flmam›z›n amac›;
1. Sa¤l›k hizmetlerinin maliyetini düflürmek,
2. Hastanelerdeki yatak kuyruklar›n› azaltarak verimi art›rmak,
3. Hizmeti aya¤a götürerek, vatandafl›n gönlünü
kazanmakt›r.
Bak›m gerektiren yafll› nüfusun art›fl›n›n yan› s›ra kronik hastal›klar›n ve kazalara ba¤l› özürlülük ve sakatl›klar›n giderek önem kazand›¤› Türkiye’de de bütün dünyada oldu¤u gibi, bu sa¤l›k sorunlar›n› yaflayan kiflilerin bak›m›n› temel olarak kad›nlar üstlenmektedir. Ancak son
y›llarda toplum yap›s›ndaki de¤iflimler, bak›m veren konumdaki kad›nlar› da etkilemektedir. Türkiye nüfusunun
2000 y›l› itibar›yla art›k %64.9’unun il ve ilçelerde yaflad›¤›, aile yap›s›n›n çekirdek aileye dönüfltü¤ü, kad›nlar›n
giderek daha fazla ifl yaflam›na kat›ld›¤› görülmektedir.
2003 Türkiye Nüfus ve Sa¤l›k Araflt›rmas› (1992)’na göre
kad›nlar›n %37’si çal›flmaktad›r ve Türkiye’de ailelerin
%79.7’si çekirdek ailedir. Türk aile yap›s› araflt›rmas›nda
yafll›lar›n %36’s›n›n çocuklar› ile yaflad›¤›, %66’s›n›n ayr› yaflad›¤› saptanm›flt›r (2). Sahip olunan çocuk say›s›n›n
azald›¤›, genç nüfusun ö¤renim düzeyinin yükseldi¤i, kad›nlar aras›nda okullaflma oran›n›n artt›¤› görülmektedir.
Bu durum, bak›m ihtiyac› olanlara do¤al bak›m veren kifli olarak görülen kad›nlar›n giderek bu ifllevlerini gerçeklefltirmekten uzaklaflt›klar›n› göstermektedir (1).
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Evde Bak›m Hizmetleri
Evde bak›m hizmetleri ile kronik hastal›¤› olan, yafll› ve düflkün hastalar›n hastaneye gelip gitmelerinin do¤uraca¤› maddi ve manevi külfetin engellenmesi amaçlanmaktad›r. Hasta ve çevresi bu sistemde devletinin
kendilerine sahip ç›kt›¤›n› fark etmektedir. Evde bak›m
hastan›n do¤al ortam›nda yani evinde, yak›nlar› ile birlikte tedavi edilmesini amaçlamaktad›r. Böylelikle hasta daha fazla psikolojik destek bulacakt›r.
100
Çal›flmam›zda, Mamak ilçesinde hastalar›n demografik ve hastal›k durumlar› incelenmifl ve bulunduklar›
koflullar dahilinde evde bak›m hizmetleri hakk›ndaki
görüflleri ve memnuniyetleri sorgulanm›flt›r.
40
60
20
Ankara ili Mamak ilçesi bölgesinde bak›m hizmetine
ihtiyaç gösteren bireylerin demografik yap›lar› incelenmifl; evlerde bulunan bireylerdeki hastal›klara ait bulgular kaydedilmifltir. Ayr›ca, evlerdeki hijyen durumu da
incelenmifl olup sevk edilen hastalar belli tablolarla derecelendirilmifltir. Bunun yan›nda evde bak›m ile ilgili
hane halk›na sorular sorulmufl olup, bu bak›m› alanlar›n
memnuniyeti standart bir anket ile de¤erlendirilmifltir.
BULGULAR
Ankara ili Mamak ilçesi bölgesinde 343 kiflilik grubun demografik de¤erleri incelenmifl ve bunlar›n 101
(%29.4)’i 45-60 yafl, 99 (%28.9)’u 30-45 yafl aras› olarak de¤erlendirmeye al›nm›flt›r (fiekil 1).
Kiflilerin 238’i kad›n, 105’i erkektir. Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin %57.4’lük oran› ilkö¤retim mezunu olup okuryazar olmayanlar›n oran› ise %26.8’dir.
35
%28.9
%29.4
25
%19.2
20
%12.5
%4.4
MATERYAL ve METOD
30
%77.3
80
0-15 yafl
15-30 yafl
30-45 yafl
45-60 yafl
60-75 yafl
75 ve üzeri
%16.4
15
10
%5.2
5
%0.9
0
fiekil 1. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n yafl ortalamas›.
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
%2.6
%0.3
%0.9
%2
0
Bekar
Evli Boflanm›fl
Efli Eflinden Nikahs›z Bofl
vefat ayr›
birlikte
etmifl yafl›yor
fiekil 2. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n medeni durum ortalamas›.
Bireylerin büyük ço¤unlu¤unun (%77.3) evli oldu¤u
saptanm›flt›r. Bunu takiben %12.5 oran›yla efli vefat
etmifl olanlar gelmektedir (fiekil 2).
‹ncelemedeki bireylerin ço¤unlu¤unun (%58.6) ailesinin en uzun yaflad›¤› yerleflim biriminin il oldu¤u saptanm›flt›r. Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin hemen
hemen yar›s›n›n gerekli durumlarda yard›m alabilece¤i
sosyal destek mekanizmalar› (akraba, komflu, hemflire
vb.) bulunurken di¤er yar›s›n›n böyle sosyal destek mekanizmas› bulunmamaktad›r. Ailelerin büyük ço¤unlu¤unun (%80.2) sosyal çevresi ile iliflkilerinin iyi oldu¤u
ortaya ç›km›flt›r. Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin
büyük ço¤unlu¤u (%84.3 oranla) kentteki sosyokültürel aktivitelere kat›lamamaktad›r (fiekil 3).
Ailelerin ço¤unun %88.9 oranla köyle tar›m geliri,
yiyecek, yakacak, nakdi yard›m gibi organik ba¤lant›s›
bulunmamaktad›r. Ayn› zamanda kiflilerin oturduklar›
evlerin genellikle kira oldu¤u ortaya ç›km›flt›r. Bunun
yan› s›ra oturduklar› ev kendilerine ait olanlar %29.2
ile yüksek bir say›y› oluflturmaktad›r. Yine araflt›rma
kapsam›ndaki kiflilerin %87.5’i gecekonduda oturmaktad›r (fiekil 4).
Bireylerin %90.4’ü soba ile ›s›nmaktad›r. Ailelerin
%37.9’unun geliri 500-1000 TL aras›ndad›r. Bunun yan› s›ra %29.7’sinin ise düzenli bir geliri bulunmamak-
123
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Home Care Services
lelerin ço¤unda (%82.5) 18 yafl üstünde hastal›k, e¤itim, muhtaçl›k vb. nedenler d›fl›nda çal›flmayan birey
bulunmamaktad›r. Ailelerin neredeyse yar›s›nda (%44)
çal›flan bireylerin sosyal güvencesi SSK olarak ortaya
ç›km›flt›r. Bunun yan› s›ra %25.1 oran›nda çal›flan bireyin sosyal güvencesi bulunmamaktad›r (fiekil 5).
100
%84.3
80
60
Bireylerin ço¤u ailelerinin ekonomik durumunu kötü
olarak de¤erlendirmektedir. Bununla birlikte ekonomik
durumlar›n›n orta düzeyde oldu¤unu belirtenlerin oran›
ise %39.9’dur. Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin ço¤u
%73.8 oranla sa¤l›k durumlar›n› düzenli olarak Mamak
Belediye bölgesinde takip edememektedir (fiekil 6).
40
20
%11.4
%4.4
0
Hay›r
Evet
Bofl
fiekil 3. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n sosyokültürel aktivite (sinema, tiyatro, gezi, kitap ve gazete okuma vb.) durumu.
Bireylerin yar›s›ndan fazlas› %60.4 oranla tedavilerini gerçeklefltirirken aile üyelerinden yeterli ölçüde
yard›m alabilmektedir (fiekil 7).
50
%44
40
30
%25.1
20
100
%87.5
10
%11.4
%9.3
%8.5
%1.7
80
0
Emekli
sand›¤›
SSK
BA⁄-KUR
Yeflil
kart
Hay›r
Bofl
60
fiekil 5. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n sosyal güvence durumu.
40
80
%73.8
20
%12.5
60
0
Apartman
dairesi
Gecekondu
fiekil 4. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n konut tipi.
tad›r. Araflt›rmadaki ailelerin yar›s›ndan biraz fazlas›nda (%54.5) bir kifli çal›flmaktad›r. Ayr›ca, yine kimsenin çal›flmad›¤› aileler de %37.9 orana sahiptir. Evlerin tamam›na yak›n›nda (%87.2) 15 yafl alt›nda çal›flan
çocuk bulunmaktad›r. Yine evlerin %98.6’s›nda ek ifl
yapan birey bulunmaktad›r. Araflt›rma bölgesindeki ai-
124
40
%26.2
20
0
Evet
Hay›r
fiekil 6. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k hizmetinden yararlananlar›n sa¤l›k durumunu takip edebilme durumu.
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Evde Bak›m Hizmetleri
ler bu projenin içinde olmaktan memnun olduklar›n› belirtmifllerdir. Ayr›ca, kat›l›mc›lar›n neredeyse tamam›
(%99.4) benzeri baflka projelerde yer almak, verilen
hizmetten yararlanmak istemektedir (fiekil 9).
80
%60.4
60
%39.6
40
20
0
Evet
Hay›r
fiekil 7. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k
hizmetinden yararlananlar›n aile bireylerinden yard›m
alma durumu.
Kiflilerin %31.2’si tedavilerini gerçeklefltirirken
ekonomik yoksulluk sorunu ile karfl› karfl›ya kalmaktad›r. Bunun yan› s›ra hastane kuyruklar› ve ulafl›m sorunlar›yla karfl›laflanlar da ço¤unluktad›r (fiekil 8).
Araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin %85.7’si ihtiyaç duyduklar› zaman evde bak›m hizmetinden yararlanmay› tercih etmek istediklerini belirtmifllerdir. Birey35
%31.2
30
Ayn› bölge üzerinde 368 kifliden oluflan bir gruba
tekli anket uygulanm›fl ve bireylerin genellikle; ev temizli¤i, çamafl›rlar›n y›kanmas›, ütü yap›lmas›, bak›m
ve onar›m, al›flverifl, banka ve fatura ifllemleri, eve haz›r yemek getirilmesi, evde vücut temizli¤i ve bak›m,
günlük yaflam›n telefonla takip edilmesi, güvenlik ve
resmi ifllemlerin takip edilmesi gibi hizmetlere pek
fazla ihtiyaçlar› olmad›¤› ortaya ç›km›flt›r. Bunun yan› s›ra ayn› bireylerin, evde tansiyon ölçtürme, enjeksiyon yapt›rma, fizik tedavi ve rehabilitasyon, ilaç takibi vb. t›bbi takip ve hemflirelik hizmetlerine %92.9
gibi bir oranla “evet” dedikleri ortaya ç›km›flt›r. Ev ziyareti, dan›flmanl›k, sinema, tiyatro, gezi, gibi psikososyal destek hizmetlerine %65.5, serbest zaman
de¤erlendirme hizmetlerine %61.4 gibi bir oranla ihtiyaçlar› oldu¤u görülmüfltür. Ayr›ca, araflt›rma kapsam›ndaki bireylerin %77.7’si doktor muayene hizmetine ihtiyaç duymaktad›r.
Araflt›rmada incelenen ayn› bölgeye ait 2050 kiflilik
bir popülasyonun (%78.5 kad›n, %21.5 erkek) yak›n
akrabalar›nda ve hane içinde kal›tsal kronik hastal›k
olma durumu %56.4 oranla ortaya ç›kmaktad›r. Bunu
takiben yüksek tansiyon, fleker, kalp ve damar hastal›klar› gelmektedir. ‹ki bin elli kiflinin %81.2’si hane hijyeninin orta derecede oldu¤unu belirtmifltir.
%24.2
25
120
%22.4
20
100
15
80
10
60
%7
%5.5
5
%99.4
%4.7
%5
40
20
0
Hastane Ulafl›m Ekonomik ‹lgisizlik Yafll›l›k Hepsi
kuyruklar›
yoksunluk
ve
fiziksel
yetersizlik
Bofl
fiekil 8. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k
hizmetinden yararlananlar›n tedavi al›rken karfl›laflt›klar› sorunlar.
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
%0.6
0
Evet
Hay›r
fiekil 9. Mamak Belediyesi evde bak›m ve sa¤l›k
hizmetinden yararlananlar›n uygulanan projeden
memnuniyet durumu.
125
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Home Care Services
TARTIfiMA
Çal›flmam›zda Ankara ili Mamak ilçesi bölgesinde
yaflayanlar›n demografik, sosyokültürel özellikleri incelenmifltir. Buna dayanarak hastalar›n sa¤l›k hizmetlerinden yararlanabilme durumu ve evde sa¤l›k bak›m› hakk›ndaki memnuniyet ile ihtiyaç durumu de¤erlendirilmifltir. Evde bak›m hizmetleri kavram› Türkiye
d›fl›ndaki ülkelerde daha önceki y›llardan itibaren
önem kazanm›fl olup bu konuda çeflitli araflt›rmalar
yap›lm›flt›r.
Kanada’da evde bak›m hizmetleri kavram› sa¤l›k
sistemi kapsam›na 1970’li y›llarda girmifl olup, son 10
y›l içerisinde iyice yayg›nlaflm›flt›r. Bu ülkede evde bak›m destek ve hemflirelik servislerine kadar uzanmaktad›r (1). 2005 y›l›nda yaklafl›k 400.000 Kanadal› ihtiyaç
duymas›na ra¤men evde bak›mdan yararlanamad›¤›n›
bildirmifltir. Bunun nedeni olarak; %26 hastan›n bekleme listesinde olmas›, %20 hastan›n ödeme güçlü¤ü olmas›, %16 hastan›n nereye baflvurmas› gerekti¤ini bilmemesi, %10 hastada lokal yetersizlik olmas›, %5
hasta kalifiye edilememekten dolay›, %5 hastan›n bekleme süresinin uzun olmas› gösterilmifltir (3).
Fillipi ve arkadafllar› ‹talya’da kalp yetmezli¤i olan
hastalarda evde bak›m ziyaretleri yapm›flt›r. Bu çal›flmada kalp yetmezli¤i olgular›n›n evde incelenmesinin
yaratt›¤› sonuçlar ve yol açt›¤› farkl›l›klar incelenmifltir. Kalp araflt›rma projesinde yer alan 320 pratisyene
sorular gönderilmifl ve 148 adedi bu konuda cevap vermeyi kabul etmifltir. Evde takip edilen 376 kalp yetmezli¤i hastas› tan›mlanm›flt›r (%60.3 kad›n, ortalama
yafl 85). ‹ki yüz elli yedi hasta evre 3-4 olarak tespit
edilmifl olup bunlar›n %86.7’si ek hastal›klar da bar›nd›rmaktad›r. Sadece 140 (%37.2)’› evde tek bafl›na
ilaçlar›n› alabilmektedir. %78.2 oran›nda hasta evde
aile bireyleri ve baflka kiflilerin yard›m›na ihtiyaç duymufllard›r. %84.2 olgunun evde bak›m› bir y›ldan uzun
sürmüfltür. Çal›flmada kalp yetmezli¤i hastalar›n›n evde takibi aç›s›ndan ileri çal›flmalara ihtiyaç oldu¤u görüflü ortaya ç›km›flt›r (4).
Agra Valera ve arkadafllar› ‹spanya’da onkolojik olgular üzerinde primer bak›m ve evde bak›m ekiplerini
karfl›laflt›rm›flt›r. Bu çal›flmada evde bak›m ekibi ile takip edilen hastalar›n sa¤l›k statüleri ve iyilik halleri daha iyi olarak tespit edilmifltir (5).
126
Gitlin ve arkadafllar› demans hastalar›nda kontrol
grubu ile uzman terapist yap›lan 590 dakikal›k kontrol
ziyaretlerini karfl›laflt›rm›fllard›r. Üç ayl›k inceleme sonras› enstrümental aktivite azal›m›, davran›flsal bozukluk terapist ziyaretçileri ile yap›lan incelemede daha az
olarak gözlenmifltir (6).
Nolan’a göre ‹ngiltere’de 5.7 milyon kifli bak›m
vermektedir; her alt› haneden birinde bak›m veren bir
kifli vard›r; bu kiflilerin %58’i kad›nd›r ve %47’si 4564 yafl grubundad›r (7). Kanada’da bak›m verenlerin
sa¤lad›¤› hizmetler yemek haz›rlama, ev iflleri, bahçe
iflleri, ulafl›m gibi yard›mc› günlük aktivitelerin sa¤lanmas› ve günlük yaflam aktivitelerinin gerçeklefltirilmesi fleklinde iki bölümde incelenmektedir. Bir di¤er
bak›m flekli olan destek olma (caring about) sürecinde
duygusal destek verme, kiflinin moralini yüksek tutma, güven ve cesaret tazeleme çabalar› bulunur. Ayr›ca, ziyaret ederek ve telefonla arayarak kiflinin iyi
olup olmad›¤›n› ö¤renme çabalar› bu bafll›k alt›ndad›r. Kanada’da çok say›da erke¤in de uzun süreli sa¤l›k sorunlar› olan kiflilere yard›m etti¤i saptanm›flt›r
(toplam nüfus içinde kad›n bak›m verenler %14, erkek bak›m verenler %10). Uzun süreli bak›m gereksinimi olan kiflilerin bak›m›n› en fazla 45-64 yafl grubu
kad›nlar sa¤lamaktad›r (8).
Sonuç olarak; Ankara ili Mamak Belediyesi bölgesindeki bireyler de¤iflik gruplar içerisinde incelenmifl,
demografik ve sa¤l›k güvencesi ile ilgili parametreler
çal›flmam›zda net olarak ortaya konmufltur. Günümüzde çeflitli nedenlerle bak›m ve sa¤l›k hizmetlerinden bu popülasyon yararlanamamaktad›r. Evde bak›m hizmetinin Ankara ili Mamak ilçesi bölgesinde,
halk›n uygulanmas›n› istedi¤i ve kendilerine fayda getirebilece¤ini düflündü¤ü bir uygulama oldu¤u sonucuna ulafl›lm›flt›r. Bu istatisti¤i Türkiye geneline uygularsak evde hasta bak›m›n›n Türkiye’nin öncelikle uygulamaya sokmas› gereken sa¤l›k projesi oldu¤unu
bir defa daha hat›rlatmak isteriz. Hastane kuyruklar›n›n azalt›lmas› ve günlük hasta takip ücretlerinin yar›
yar›ya indirilmesi genel sa¤l›k bütçesine pozitif katk›lar sa¤layacakt›r. Ümit ediyoruz ki; bir an önce bat›
ülkelerinde oldu¤u gibi evde hasta bak›m› genel sa¤l›k
sigorta kapsam›na al›narak Türkiye’nin sa¤l›k harcamalar›n›n azalt›l›p, yeni hastane ihtiyaçlar›n› ortadan
kald›racakt›r.
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
Cindoruk M, Yetkin ‹, fiahin M, Ekici E, Görgül A, ‹leri F,
Keskin G, Küçükkay›kç› B, ‹flgenç H, Karakan T.
Evde Bak›m Hizmetleri
KAYNAKLAR
1.
Halk Sa¤l›¤› Temel Bilgiler. Hacettepe Üniversitesi Yay›nlar›,
2006.
2.
Atalay B, Kontafl M, Beyaz›t S, Madeno¤lu K. “Türk Aile Yap›s›
Araflt›rmas›” s. 152-8, Yay›n No: DPT:2313-spgm:421, Nisan
1992.
3.
Sarma S. Hawley G, Basu K. Transitions in living arrangements
of Canadian seniors: findings from the NPHS longitudinal data.
Soc Sci Med 2009; 68: 1106-13. Epub 2009 Jan 20.
4.
Filippi A, Sessa E, Peccioli S, Trifiro G, Samani F, Mazaglia G.
Homecare for patients with heart failure in Italy. Ital Heart J
2005; 6: 573-7.
Akad Geriatri 2010; 2: 121-127
5.
Agra Varela Y, Sacristan Rodea A, Pelayo Alvarez M, Fernandez J. Relationship between quality of life and various models of
home care in terminal oncology patients from a health area of
Madrid. Rev Esp Salud Publica 2003; 77: 567-79.
6.
Gitlin LN, Corcoran M, Winter L, Boyce A, Hauck WW. A randomized, controlled trial of a home environmental intervention: effect on efficacy and upset in caregivers and on daily function of
persons with dementia. Gerontolojist 2001; 41: 4-14.
7.
Nolan M. Supporting family careres in the UK: overview of issues and challenges. Bri J Nurs 2001; 10: 608-13.
8.
http:// www. Divicion of Aging and Seniors, Health Canada.com,
Eriflim Tarihi 03.11.2003
127