Kahve Sohbetleri: Kahve, Okuma ve Kıraathane Prof

Kahve Sohbetleri: Kahve, Okuma ve Kıraathane
Prof. Dr. Kemalettin Kuzucu
14 Mayıs 2016 / 14:30
Pera Müzesi’nin Türk Kahvesi Kültürü ve Araştırmaları Derneği işbirliğiyle Şubat – Mayıs 2016
ayları arasında sunduğu Kahve Sohbetleri başlıklı dört konuşmadan oluşan etkinlik serisi sona
eriyor. Müze’nin Kahve Molası: Kütahya Çini ve Seramiklerinde Kahvenin Serüveni adlı
koleksiyon sergisi kapsamında sunulan serinin son etkinliği 14 Mayıs Cumartesi günü Prof.
Dr. Kemalettin Kuzucu’nun sunumuyla gerçekleşecek olan “Kahve, Okuma ve Kıraathane”.
Türk Kahvesi Kültürü ve Araştırmaları Derneği, Türk kahvesinin kültürel değerine sahip
çıkarak, bu kültürün ulusal ve uluslararası bilinirliğine katkıda bulunuyor.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kütahya Çini ve Seramikleri Koleksiyonu’ndan yapılan Kahve Molası
seçkisi, kahve etrafında şekillenen çeşitli rutinleri, ritüelleri, ilişkileri ve kamusal alan,
toplumsal rol, ekonomi gibi modernizmle bağdaştırılan kavramları, kahve kültürü ve bu
kültürün gelişmesine katkıda bulunan Kütahya seramik üretimi ekseninde inceliyor.
Kahvenin uyarıcı ve keyif verici özelliğinin keşfinden beri bu madde ile okuma etkinliği
arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Gerek anavatanı Afrika’da, gerekse daha sonra
yayıldığı İslam, Türk ve Avrupa coğrafyalarında tasavvuf, bilim, sanat ve siyaset çevreleri daha
fazla verimli olabilmek için ihtiyaç uydukları zihin dinginliğini kahve sayesinde elde
etmişlerdir. Osmanlı Devleti’nde Kanuni zamanında açılan ve kısa sürede payitahtı ve tüm
ülkeyi saran kahvehanelerdeki etkinliklerin başında okuma gelmekteydi. Evliya Çelebi
Anadolu kahvehanelerinde İslam ve Şark klasikleri okuyup dinlemekle vakit geçirenlerin
hallerini ustalıkla tasvir etmiştir. Tanzimat’tan sonra gazete ve dergi yayımcılığının
gelişmesine bağlı olarak kahvehanelere daha çok yayın girmesi üzerine, bazı kahvehaneler
eğlence unsurunu ikinci plana iterek kapılarını okuma etkinliğine açtılar. 1850’lerden itibaren
bazı kahvehane işletmecileri günlük gazetelerle dergileri müşterilerinin hizmetine sundular.
19. yüzyıl Avrupası’nın okuma salonlarının yaygınlaşmasına paralel olarak gelişen ve
tamamen sosyal ihtiyaçların ürünü olan bu yeni mekâna "kıraathane" adı verildi.
Müdavimlerinin sanata olan ilgisi nedeniyle kıraathanelerde, dönemsel olarak Karagöz,
ortaoyunu, meddah gibi geleneksel sahne oyunları sergilenmiş; musikî fasılları düzenlenmiş,
konferanslar verilmiş, tiyatro ve sinema gösterileri yapılmıştır. Avrupalıların kültür olarak
Türklerden aldıkları kahve, burada da zihinsel faaliyetlere yaptığı olumlu etkiden dolayı
tutulmuştur. Batı aydınlanmasının öncüleri arasında yer alan Voltaire ve Rousseau ile realizm
akımının ilk temsilcilerinden Balzac başta olmak üzere pek çok edebiyatçı ve düşünür kahve
tutkunu idiler. Fransız Devrimi’nin en önemli kahramanlarından birisi olan retorik ustası
Mirabeau kahveyi “beyin içkisi” olarak adlandırmıştı. Balzac ise ölüm döşeğinde, hayatı
boyunca 50 bin fincan kahve içtiğinden bahsetmişti.
Sohbette, Doğu ve Batı dünyasının edebiyat, sanat, siyaset ve akademi çevrelerinin kahve
tutkusundan bahsedilecek, Türkiye’de kıraathanenin doğuşu ve bu mekanların sosyal ve
kültürel etkileri üzerinde durulacak.
Prof. Dr. Kemalettin Kuzucu hakkında
1993 yılında Atatürk Üniversitesi Tarih Öğretmenliği Bölümü’nden mezun olan Kemalettin
Kuzucu, 1994 yılında aynı üniversitenin Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde Araştırma
Görevlisi olarak göreve başladı. 1996 yılında tarih uzmanı, 2000 yılında tarih doktoru
unvanını aldı. 2001-2008 yılları arasında Kars Kafkas Üniversitesinde Yardımcı Doçent olarak
görev yaptı. 2007 yılında doçent oldu. 2013 yılının Ocak ayından itibaren Marmara
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinde profesör unvanıyla çalışmaktadır. Atatürk Kültür Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi bilim kurulu asli üyesidir. Osmanlı’nın son
dönemlerinde şehirleşme ve bayındırlık faaliyetleri, modernleşme hareketleri, İstanbul tarihi,
Sivas tarihi ve Ermeni meselesi konularında araştırmalar yapmaktadır.