docDr. Mert Keskinbora
download 
Şikayet Transkript
Dr. Mert Keskinbora
OMUZ INSTABILITESINDE AMELIYAT SONRASı REHABILITASYON Dr. MERT KESKINBORA • Omuz dislokasyonları; • Anterior 90-95% • Posterior 2-5% • Posterior instabilite tedavisi ≈ Anterior instabilite tedavisi (Labral Tamir) + humeral kemik defektin onarılması (Anterior/Reverse Hill-Sachs lezyonu) • Cerrahi sonrası en üst düzey fonksiyonel sonuçlar için; REHABİLİTASYON OLMAZSA OLMAZ… Rehabilitasyon Programı ve Süresi • Hastanın yaşı • Yaralanma öncesi sağlık durumu (hareket genişliği ve güç durumu) • Yaralanmanın yönü ve ciddiyeti • Akut veya kronik oluşu • Eşlik eden yaralanmalar (RC yaralanmaları veya osseöz defektler gibi) • Uygulanan tedavi yöntemi • Hastanın aktivite beklentisi • Hastanın rehabilitasyona uyumu Cerrahi sonrası erken dönem rehabilitasyon • Cerrahi onarım alanını korumak • Kol askısı ile tespit, • Belirli derecelerde harekete müsaade… • Dinamik stabiliteyi sağlayan kaslara güç kazandırmak • Gleno-humeral (GH) ve skapulo-torasik (ST) eklem stabilizatörleri • Dirsek ve el bilek ROM korunması ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMIRI SONRASı REHABILITASYON • FAZ ı : Maksimum koruma fazı (Postop 0-6. hf) • FAZ II : Kısıtlı hareket fazı (Postop 6-9. hf) • FAZ III : İleri güçlendirme fazı (Postop 10-15. hf) • FAZ IV : Aktiviteye dönüş fazı (Gnl postop 15. hf’ dan sonra) FULL ROM 12-14. HAFTALARDA KAZANıLMALıDıR… ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ ı : Maksimum koruma fazı (Postop 0-6. hf) • HEDEF: • Ağrı ve inflamasyonun geçirilmesi, • Kapsül ligaman labrum kompleksinin iyileşmesine zaman tanımak, • Gleno-humeral ve Skapulo-torasik eklemi stabilize eden kasların aktivasyonu. • AĞRI KONTROLÜ: • NSAİİ, • Terapötik modaliteler (Coldpack, TENS vb.), • Nazik eklem mobilizasyonu. ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ ı : Maksimum koruma fazı (Postop 0-6. hf) • ÖNLEM: • Askı 3-4 hafta • Ön kapsülü geren abduksiyon - eksternal rotasyon pozisyonundan kaçınılır. • Omuz hiperekstansiyonundan kaçınılır. • TERAPÖTİK EGZERSİZLER: • El sıkma (grip) • Dirsek, önkol ve el bilek aktif ROM • Servikal ve skapular aktif ROM ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ ı : Maksimum koruma fazı (Postop 0-6. hf) • GÜÇLENDİRME: • Sarkaçlar, • Submaksimal izometrik egzersizler (3.hf’ dan itibaren), • Omuz askısı ile submaksimal deltoid izometrik egzersizleri • Pasif ve aktif yardımlı ROM egzersizleri (5.hf’ dan sonra) • sopa egzersizleri, • arka kapsül germe, • Postüral egzersizler • Yürüyüş, • Sabit bisiklet (askı takılı) • Yürüyüş bandı, koşu Ø ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ II : Kısıtlı hareket fazı (Postop 6. hf’ dan itibaren) • HEDEF : • Aktif ROM kazanmak, • Tedrici arttırılan dış rotasyon (ER). • ÖNLEM: • Pasif ve güçlü omuz Abduksiyon, ER ve Ekstansiyonuna neden olacak hareketler… ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ II : Kısıtlı hareket fazı (Postop 6. hf’ dan itibaren) • GÜÇLENDİRME: • Deltoid kasa elektrik stimülasyonu, • Submaksimal ve ağrı sınırında izometrik egzersizler, • 0 derece abduksiyonda aktif internal ve eksternal rotasyon, • Pasif ROM egzersizleri, • (öne flex 140°, skapular planda elevasyon 60°, 15-20° ER) • 8. hf’dan sonra aktif yardımlı ROM egzersizleri • POSTÜRAL EGZERSİZLER: • Yürüyüş, Sabit bisiklet, Stairmaster. ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ III : İleri güçlendirme fazı (Gnl Postop 10-15. hf’ dan sonra) • HEDEF : • Ağrısız ve full ROM • Kuvvet, güç ve dayanıklılığı arttırmak • Nöromuskuler kontrolü arttırmak • Gerekirse terapötik modalitelere devam edilir • Kapsüler germelere devam edilir • Serbest ağırlık veya egzersiz lastiği ile izotonik güçlendirme • ST güçlendirci egzersizler ÖN OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE BANKART TAMİRİ SONRASı REHABILITASYON FAZ IV : Aktiviteye dönüş fazı (Gnl Postop 15. hf’ dan sonra) • HEDEF : • Optimal kuvvet ve dayanıklılık kazanmak • Propriosepsiyon ve çeviklik kazanmak • 4. aydan itibaren Pliyometrik (patlayıcı) egzersizlere başlanır • Güç ve propriosepsiyon için • • • • press-up skapular planda elevasyon, pron horizontal elevasyon ve abduksiyon, pron kürek çekme, duvarda şınav • Yüzme • Spora dönüş 6. aydan itibaren SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON • FAZ ı: Maksimum koruma fazıdır (postop ilk 3 hf) • FAZ ıı: Orta koruma fazı (4-6 hf) • FAZ ııı: Minimal koruma fazı (7-12 hf) Aktif egzersizlere izin verilir!! • FAZ ıV: Güçlendirme fazı (13-24 hf) • FAZ V: Fonksiyonel faz (25-28 hf) Spora dönüşe 6 ay sonunda izin verilir!! SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ı: Maksimum koruma fazı (postop ilk 3 hf) • HEDEF: • Tamir dokusunun korunması • Ağrı ve inflamasyonu azaltmak • ÖNLEM: • Omuz askısı 3-4 hf (gündüz+gece) • Aktif omuz fleksiyonu yapılmayacak • Rezistif dirsek fleksiyonu, supinasyon ve pronasyon yapılmayacak. SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ı: Maksimum koruma fazı (postop ilk 3 hf) • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • El kavrama, el bileği ve dirseğin aktif ROM egzersizleri • Askı ile gövde ve postür egzersizleri • Yürüyüş • Sabit bisiklet • Supin pozisyonda pasif ROM • Ağrı sınırında max 90° fleksiyon • Skapular planda 60° elevasyon • Nötralde 30-40° ER • ST izometrik egzersizler SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ıı: Orta koruma fazı (postop 4-6 hf) • HEDEF: • Askı çıkartılır • Tedricen ilerleyen ROM • Güç kazanmak • ÖNLEM: • Aktif yardımlı ER 6 hf 40° fazla yapılmaz!! • Bisepse dirençli egzersiz yaptırılmaz!! • Aktif elevasyona başlamadan önce RC gücü kazanılmalı • Submaksimal IR ve ER izometrik egzersizleri… SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ıı: Orta koruma fazı (postop 4-6 hf) • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • Sopa veya makara ile aktif yardımlı ROM egzersizleri • Max 160° fleksiyon • Skapular planda max 75° elevasyon • Sopa ile IR yaptırılmaz… • Skapular eklem mobilizasyonu • ST dirençli egzersizler (manuel direnç) • elevasyon / depresyon, protraksiyon / retraksiyon • GH hareketi kısıtlamaya dikkat edilir… SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ııı: Minimal koruma fazı (postop 7-12 hf) • HEDEF: • Full ROM • Normal kas gücü • Propriosepsiyon ve nöromüsküler kontrol • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • Aktif ROM • Skapular planda 60° elevasyonda 45° ER • Sopa ile IR dahil tüm egzersizler • RC progresif rezistif egzersizleri • Aktif biseps egzersizleri (kademeli) SLAP LEZYONU TAMIRI SONRASı REHABILITASYON FAZ ıV: Güçlendirme fazı (postop 13-24 hf) • 3. Ayda full ROM kazanılmış olmalıdır!! • Esneklik egzersizlerine başlanır • Arka kapsül germe • Dikkatli bir şekilde biseps güçlendirmeye geçilebilir. • Egzersiz lastiği veya serbest ağırlık ile • Proprioseptif egzersizler • Düşük hızda pliometrikler (16. hf’dan itibaren) • Spora dönüş 4-6 ayda olabilir (Faz V). • Yüzme ve atıcılarda bu daha uzun sürebilir. ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON • FAZ ı: Maksimum koruma fazıdır (postop ilk 3 hf) • FAZ ıı: Orta koruma fazı (4-8. hf) • FAZ ııı: Minimal koruma fazı (9-12. hf) • FAZ ıV: Güçlendirme fazı (13-18. hf) • FAZ V: Fonksiyonel faz (18. hf’ dan sonra) ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ı : Postop 0-3. hf • HEDEF: • Omuzun korunması • GH ve ST eklem stabilizatörlerinin aktivasyonu • El bilek ve dirsek ROM korunması • ÖNLEMLER: • 6 hf askı immobilizasyonu • 6 hf nötralde, 8 hf süre ile abduksiyonda İR Ø • Aksiller hipersensitizasyona dikkat… ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ı : Postop 0-3. hf • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • Postop 3.hf’da submaksimal izometrikler, • Sagittal ve frontal düzlemde pasif omuz elevasyonu (nötral pozisyonda) • El sıkma gücü (gripping) El bilek, önkol ve dirsek aktif ROM Servikal, skapular ve postural egzersizler… • KARDİOVASKÜLER EGZERSİZLER: • Yürüyüş, sabit bisiklet (askı ile) ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ıı : Gnl. postop 3-8. hf • HEDEF: • Tam omuz ROM (İR hariç) • İR hareketinin tedricen arttırılması • Omuz ve skapular stabilizatörlerin güçlendirilmesi • Progresif ve dinamik nöromüsküler kontrol • ÖNLEMLER: • 6 hf.ya kadar askı tespiti • 6 hf.ya kadar İR Ø (abd.da İR 8 hf.ya kadar Ø) • Omuzun pasif/kuvvetli İR ve adduksiyon zorlamasından kaçınılmalı… ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ıı : Gnl. postop 3-8. hf • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • Aktif yardımlı ve aktif ROM (İR’ a özen göstererek) • Non-provakatif pozisyonda RC güçlendirme (0-45° abduksiyonda) • Postüral egzersizler (core strengthening) • KARDİOVASKÜLER: • Yürüyüş, sabit bisiklet, stairmaster • Koşu bandı Ø ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ııı : Postop 8. hf’dan sonra • HEDEF: • Normal SH hareket ile tam aktif omuz ROM • 90° abd.da normal (5/5) RC gücü ve normal (5/5) periskapular güç • ÖNLEMLER: • Aktivite ve rehab ile posterior ağrıdan kaçınma (ağrı hafif olmalı ve 24 saat içinde geçmeli) • Aktivite ve egzersizler non-provakatif ve düşük-orta hızda olmalı • Düşme riski olan aktivitelerden kaçınma • Yüzme, fırlatma Ø ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ııı : Postop 8. hf’dan sonra • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • Uygun eklem pozisyonu ve stabilitesinde tedricen arttırılan aktif İR (kısıtlama yok) • 90° omuz abduksiyonunu aşmayacak şekilde D1 ve D2 diagonaller • Terabant ve dumbbell ile omuz İR ve DR egzersizleri • (düşük direnç/yüksek tekrar ve 90° abd aşılmadan) • Kürek çekme (rowing) • Yüzme ve koşma Ø ARKA OMUZ INSTABILITESI REKONSTRÜKSIYONU VE LABRAL TAMIR SONRASı REHABILITASYON FAZ ıV : Postop 12. hf’dan sonra • HEDEF: • Tam aktif ROM • Yüksek hızlı hareketler sırasında stabilite • TERAPÖTIK EGZERSIZLER: • 90° abd. da RC güçlendirme • Dumbbell ve egzersiz topu ile • Denge tahtasında push-up pozisyonunda walk-outs • Rezistif diagonaller ve kapalı zincir egzersizleri • Koşu yapılabilir, Yüzme YOK… • Faz V ile spor spesifik programlara geçiş…
