Yapay Tatlandırıcılar Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Yapay Tatlandırıcılar Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Diyetisyenler, danışanlarından kilo verme sürecinde harcadıkları enerjiden daha düşük enerji
almaları için çaba harcar. Bu bağlamda diyetteki yağ ve şeker alımını biraz kısıtlar. Danışanlar
genel olarak yağlı yiyeceklerin ve kızartılmış ürünlerin tüketimini sınırlandırabilir; ancak şekerin
eksikliğini hisseder, doğal karbonhidrat kaynağı olan (tahıllar, kurubaklagiller, süt, yoğurt, sebze
ve meyve gibi) besinlerden aldıkları şeker ile yetinemezler. Zaten çocukluk çağındaki
ödüllendirici beslenme alışkanlığı ile sürekli tatlı yenilmesi, kişide yetişkinlik döneminde tatlı
yenildiğinde pişmanlık hissinin oluşmamasına, hatta “iyi bir şey yapıyormuş” gibi kişinin tatlı
yerken mutluluk duymasına sebebiyet verir.
Halbuki, hızla ve hemen kana karışan, saflaştırılmış ve rafine şeker içeren besinler kan
şekerinde ani bir dalgalanmaya neden olurlar. Çok kısa sürede yükselen kan şekeri yaklaşık
yarım saat sonra aynı hızda düşmeye başlar. Her çıkışın bir inişi vardır. İşin kötü tarafı; tatlı
yenildikten bir süre sonra artan ve azalmaya başlayan kan şekeri seviyesi eski seviyesinin de
altına düşmektedir. Dolayısıyla kan şekerinde aniden bir pik yaşanması tekrardan tatlı yeme
isteği doğurmaktadır. Bu nedenle kimse bir parça tatlı yiyerek “dur” diyememektedir.
Her zaman için besinlerin doğalını tercih etmekte yarar vardır. Ama bu durum “hiç tatlı
yenilmemeli” şeklinde yorumlanmamalı. Elbette şeker hastalığı gibi bir durum söz konusu
değilse bazen tatlı yenilebilir. Ancak tatlıların tüketim sıklığına ve miktarına dikkat etmek gerekir.
Ayrıca baklava, lokma, tulumba gibi ağır, şerbetli tatlılar yerine; sütlaç, muhallebi, puding,
komposto, hoşaf, kabak tatlısı gibi hafif tatlıları tercih etmek gerekir. İşte bu tatlıların yapımında
- enerji alımını azaltmak adına - toz tatlandırıcılardan yararlanılabilir.
Diyabetliler başta olmak üzere, şeker tadından vazgeçemeyen, iştahını baskılamakta güçlük
çeken, formuna önem veren bireyler ve aileleri için çok iyi bir alternatif olarak yapay
tatlandırıcıların şeker yerine kullanılması daha uygun görülmektedir. Gerek içeceklerde tablet
olarak, gerekse tatlıların yapımı esnasında toz formları ile güvenle kullanılabilen bu
tatlandırıcıların enerji değeri yok veya göz ardı edilecek kadar düşüktür. Kan şekeri üzerinde de
olumsuz etki yaratmamaları nedeniyle saflaştırılmış ve rafine şeker yerine tercih edilmeleri daha
sağlıklı olacaktır.
Yapay tatlandırıcılar ilk olarak 1900’lü yılların başında ortaya çıkmış, 1940’lardan beri tüm
dünyada hem şeker hastaları hem de sağlığına özen gösterenler tarafından yoğun olarak
kullanılmaktadırlar. Günümüzde en fazla kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olan aspartam
üzerinde 200’ü aşkın bilimsel çalışma yapılmış, yüksek dozlarda kullanımında dahi zararlı bir
etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Aspartam ve diğer yapay tatlandırıcıların kullanımı Dünya
Sağlık Örgütü tarafından onaylanmıştır.
1939 yılında yapılan küçük çapta bir araştırmada sakarin içeren yapay tatlandırıcıların
sıçanlarda mesane kanserine yol açtığı saptanmıştır. Ancak bunu izleyen çalışmaların
1/2
Yapay Tatlandırıcılar Hakkında Bilinmesi Gerekenler
hiçbirinde benzer bir etkiye rastlanmamıştır. Zaten bilim dünyasında “hayvan modelinde
karşılaşılan bir durum insanlarda da aynen gerçekleşir” diye bir durum söz konusu değildir. 69
yıldır yapılan çalışmalarda çok daha yüksek dozlarda insanlara verilen bu yapay
tatlandırıcılarda benzer bir yan etkinin görülmemesi üzerine, bugün bizler danışanlarımıza
Dünya Sağlık Örgütü’nün onay verdiği bu yapay tatlandırıcıları önermekte ve kullanımlarında bir
sakınca görmemekteyiz. Bu şekilde bir kanının oluşmasında 20. yüzyılın sonlarına doğru
bulunan aspartamın rolü büyüktür. Aspartam piyasada sakarinin önüne geçmiştir. Sonraları
sakarinin aspartama “meyve veren ağaç taşlanır” misali karalama politikası uygulayarak
unutkanlık yaptığına dair demeçlerin verilmesi sonucu her 2 grup yapay tatlandırıcı da “kötü”
olarak hafızalara kazınmıştır. Ancak tüm tatlandırıcılar gerek diyabetliler gerekse formuna dikkat
edenler ve aileleri tarafından rahatlıkla kullanılabilirler. Formda kalmak, şekerin zararlı etkilerine
maruz kalmamak ve ağız tadından vazgeçmemek için yapay tatlandırıcılar güvenle kullanılabilir.
2/2