proje sahibinin adı

Transkript

proje sahibinin adı

SOMA BELEDİYESİ
SOMA BELEDİYESİ
ATIKSU ARITMA TESİSİ PROJESİ
PROJE TANITIM RAPORU
MANİSA İLİ, SOMA İLÇESİ
TURGUTALP BALPINAR MEVKİİ
ENCON ÇEVRE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.
Ankara, Haziran 2008
Proje Sahibinin Adı
SOMA BELEDİYESİ
Soma Belediye Başkanlığı,
Adresi
Telefon ve Faks Numaraları
Projenin Adı
Proje İçin Seçilen Yerin Açık
Adresi:(İli, İlçesi, Beldesi, Mevkii)
Raporu Hazırlayan
Kuruluşun/Çalışma Grubunun Adı
SOMA/MANİSA
0 (236) 613 24 16
0 (236) 613 24 18
Soma Belediyesi Atıksu Arıtma
Tesisi
Manisa İli, Soma İlçesi, Turgutalp
Balpınar Mevkii
ENCON Çevre Danışmanlık Ltd. Şti.
Reşit Galip Cad. No: 120, 06700,
Adresi
Telefon ve Faks Numaraları
e-posta
Rapor Sunum Tarihi
Gaziosmanpaşa-ANKARA
0 (312) 447 71 22 (pbx)
0 (312) 447 69 88
[email protected]
..... /..... / 2008
SOMA BELEDİYESİ
SOMA ATIKSU ARITMA TESİSİ
İÇİNDEKİLER
Sayfa
BAŞLIK SAYFASI
İÇİNDEKİLER
I
TABLOLAR LİSTESİ
IV
ŞEKİLLER LİSTESİ
V
EKLER LİSTESİ
V
l. PROJENİN TANIMI VE AMACI
l.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve
Gerekliliği
I.2. Projenin Fiziksel Özellikleri, İnşaat ve İşletme Safhalarında
Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımı
I.3. Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkiler
I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve
Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi
1
4
7
13
I.4.1. Genel Değerlendirme
13
I.4.2. Alternatiflerin Kıyaslanması
13
II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri
Tanıtıcı Bilgiler
15
III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
III.1. Nüfus Durumu
19
III.2. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler
20
III.2.1. Genel Jeoloji
20
III.2.2. İnceleme Alanı Jeolojisi
21
III.2.3. Hidrojeolojik Özellikler
23
III.2.4. Maden ve Mineral Kaynakları
23
III.2.5. Hidrolojik Özellikler
24
III.3. Doğal Afet Durumu ve Depremsellik
25
III.4. Proje Alanının Meteorolojik Özellikleri
26
III.5. Flora ve Fauna
27
i
SOMA BELEDİYESİ
Sayfa
III.6. Hava Kalitesi
28
III.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları
29
III.8. Toprak Özellikleri, Arazi Kullanımı ve Mülkiyet Durumu
29
III.8.1. Toprak Özellikleri
29
III.8.2. Arazi Kullanımı
III.8.3. Mülkiyet Durumu
30
32
III.9. Mimari ve Arkeolojik Miras
32
III.10. Proje Alanının Hassasiyet Derecesi
32
IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
IV.1. Önerilen Projenin Olası Etkilerinin Tanıtımı
34
IV.1.1. Proje İçin Kullanılacak Alan Üzerine Olası Etkiler
34
IV.1.2. Doğal Kaynakların Kullanımı
36
IV.1.3. Kirleticilerin Miktarı, Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası
Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu
IV.2. Yatırımın
Çevreye
Olan
Etkilerinin
Değerlendirilmesinde
Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı
36
38
IV.2.1. Hava Kalitesine Etkiler
38
IV.2.2. Su Kalitesine Etkiler
38
IV.2.3. Gürültü
39
IV.2.4. Toprak ve Jeolojik Yapı Üzerine Etkiler
39
IV.2.5. Flora ve Fauna Üzerine Etkiler
39
IV.2.6. Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkiler
40
IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması
Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı
40
IV.3.1. Su Kaynaklarının Korunması
40
IV.3.2. Hava Kalitesinin Korunması
40
IV.3.3. Gürültü
41
V. HALKIN KATILIMI
V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın
Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması için Önerilen Yöntemler
42
V.1.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Tanıtımı
42
V.1.2. Halkın ÇED Sürecine Katılımı için Kullanılan Yöntemler
42
V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar
43
V.3. Bu Konuda Verilebilecek Diğer Bilgi ve Belgeler
43
ii
SOMA BELEDİYESİ
Sayfa
VI. TEKNİK OLMAYAN ÖZET
44
EKLER
48
KAYNAKLAR
52
RAPORUN HAZIRLANMASINDA GÖREV ALANLAR
54
iii
SOMA BELEDİYESİ
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa
Tablo I.1.
Atıksuların Arıtılması ile İlgili Ülkemizdeki Durum
2
Tablo I.2.
Soma İlçesi Coğrafi Verileri
4
Tablo I.3.
(SKKY-Tablo 21.4): Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Sınıf 4:
Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 6000 Kg/Gün’den Büyük, Nüfus
8
> 100000)
Tablo I.4.
Kentsel Atıksu Arıtma Tesisleri İkincil Arıtmaya İlişkin Deşarj
Limitleri
Tablo I.5.
Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinden İleri Arıtıma İlişkin Deşarj
Limitleri
Tablo I.6.
Toprakta Kullanılabilecek Stabilize Arıtma Çamurunda
Müsaade Edilecek Maksimum Ağır Metal Muhtevaları
Tablo I.7.
AB Direktifi 91/271/EEC Uyarınca Hassas Alanlar İçin Kentsel
Atıksu Arıtma Tesislerinden Deşarj Gereklilikleri
Tablo I.8.
Yönetmeliklerin Öngördüğü Deşarj Kriterleri
Tablo III.1.
Manisa İli ve İlçelerinin 1990 ve 2000 Yılı Nüfusları ile, Yıllık
Nüfus Artış Hızları
9
9
10
11
12
19
Tablo III.2.
Soma İlçesi Maden Varlığı
24
Tablo III.3.
2001 ve 2006 Yılları Arasında Ölçülen SO2 ve PM Değerleri
28
Tablo III.4
SO2 ve PM Sınır Değerleri
28
Tablo III.5.
Manisa ve Soma Arazi Varlığı Tablosu
30
Tablo III.6.
Manisa İli ve Soma İlçesinin Arazi Sınıfları
30
Tablo III.7.
Soma İlçesi Orman Alanları Dağılımı
32
Tablo III.8.
Soma İlçesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanları
33
Tablo IV.1.
Kapsamlaştırma Matrisi – İnşaat Aşaması
35
Tablo IV.2.
Kapsamlaştırma Matrisi – İşletme Aşaması
36
iv
SOMA BELEDİYESİ
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa
Şekil I.1.
Bakırçay’a Deşarj Noktası
6
Şekil II.1.
Yer Bulduru Haritası
16
Şekil II.2.
Proje Sahası Uydu Görüntüsü-I
17
Şekil II.3.
Proje Sahası Uydu Görüntüsü-II
17
Şekil II.4.
Proje Alanına Ait Görünüm
18
Şekil III.1.
Manisa İli Maden Haritası
24
Şekil III.2.
Manisa İli Depremsellik Haritası
26
EKLER LİSTESİ
Ek A
Proje Sahasının 1/25.000’lik Harita Üzerinde Gösterimi
48
Ek B
Tapu Senedi ve Resmi Kurum Yazışmaları
49
v
BÖLÜM I
PROJENİN TANIMI VE AMACI
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI
I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve
Gerekliliği
Giriş
Hızla artan kent nüfusu ve kent merkezlerinde yoğunlaşan ekonomik aktiviteler,
kentleri ve çevresini önlenemez seviyelerde kirletmektedir. Kentlerin sosyal ve ekonomik
kalkınmasında belirleyiciliği bulunan kanalizasyon alt yapısı, sürdürülebilir kalkınmanın
vazgeçilmez şartı olan çevrenin korunması prensibine doğrudan hizmet etmektedir.
Ülkemizde kentleşme ile birlikte başlayan alt yapı yatırımları, mevcut kentleşmenin
gerisinde kalmıştır. 1998 yılı itibariyle kentsel nüfusun %78’ine kanalizasyon şebekesi
hizmeti ulaştırılmış, %31’inde ise atık su, arıtma tesislerinde arıtılarak alıcı ortama
bırakılmıştır.
Dünya genelinde herhangi bir kanalizasyon sisteminden yararlanma oranı 1990
yılında %55’den (2,9 milyar kişi) 2000 yılında %60’a (3,6 milyar insan) yükselmiştir. 2000
yılı itibari ile 2,4 milyar insan kanalizasyon hizmetlerinden yararlanamamaktadır. Bu
insanların büyük çoğunluğu Asya ve Afrika’da yaşamaktadır (Küresel Su Temini ve
Kanalizasyon Değerlendirme Raporu).
Türkiye’deki Genel Durum
Kanalizasyon sistemleri ve atıksuların arıtılması ile ilgili ülkemizdeki mevcut durum
Tablo I.1’de verilmiştir.
Tablodan da görüleceği gibi, 3225 belediyenin 2226’sında kanalizasyon şebekesi
mevcuttur. Bir başka deyişle, belediyelerimizin %69’u kanalizasyon şebekesine sahiptir.
3225 belediyenin 322’sinde Atıksu Arıtma Tesisi hizmeti verilmektedir. Ayrıca 35 adet
kentsel atıksu arıtma tesisinin inşaatı devam etmekte olup, 7 adet atıksu arıtma tesisi de
ihale aşamasındadır.
Ülkemizde faal olan toplam 107 adet OSB (Organize Sanayi Bölgesi)
bulunmaktadır. Bunlardan 33’ünün Arıtma Tesisi bulunmakta olup, 9 OSB’de Atıksu
Arıtma Tesisi inşaatı devam etmekte ve 3 OSB’de de Atıksu Arıtma Tesisi ihale
aşamasındadır. Diğer Organize Sanayi Bölgeleri Çevre Kanunu kapsamında, Atıksu
Arıtma Tesislerini kanunda belirtilen sürelerde işletmeye almak zorundadırlar.
Ülkemizde bulunan münferit sanayi tesislerinden 3195 adedinde Atıksu Arıtma
Tesisi bulunmaktadır.
Bu kapsamda ve ülkemizin Avrupa Birliğine uyum sürecinde çevre alanındaki
mevzuat uyumlaştırma ve uygulamaya dönük yükümlülüklerini karşılayabilmesine destek
sağlamak amacıyla, Avrupa Birliği tarafından sağlanan mali yardımın 2005 yılı
programlaması altında çevre sektörüne yönelik olarak Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB)
tarafından “Türkiye’de 15 Belediye için Atıksu Arıtma Tesisi Hazırlanmasına Yönelik
Teknik Yardım” projesi başlatılmış bulunmaktadır.
Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, ÇOB’nin lehtar sıfatı ile yönettiği ve tüm
ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile devam etmekte olan proje “COWI Atıksu
Konsorsiyumu” tarafından yürütülmektedir.
1
SOMA BELEDİYESİ
Tablo I.1 Atıksuların Arıtılması ile İlgili Ülkemizdeki Durum (Nüfus ve Belediye Bilgileri, TÜİK, 2004 verilerinden alınmıştır.)
Belediye Atıksu Temel Göstergeleri,
1994-2004 TUİK
Toplam belediye sayısı
1994
1995
1996
1997
1998
2001
2002
2003
2004
2 663
2 724
2 750
2 758
2 757
3 227
3 227
3 227
2 134
2 278
2 322
2 456
2 712
3 215
3 215
3 215
3 213
45 658 019
46 327 786
45 920 465
46 755 788
46 529 408
53 377 431
53 421 379
53 430 733
53 903 955
1 188
1 347
1 383
1 493
1 647
2 003
2 115
2 195
2 226
52
54
55
58
59
64
65
67
68
69
72
72
77
78
81
83
85
86
1 510
1 633
1 679
1 922
2 091
2 301
2 498
2 861
2 923
41
46
55
68
80
126
145
156
172
Fiziksel -
3
3
7
9
13
25
28
31
35
Biyolojik -
38
43
48
59
67
98
114
121
133
-
-
-
-
-
3
3
4
4
3 410
Anket uygulanan belediye sayısı
Anket uygulanan belediye nüfusu
Kanalizasyon şebekesi ile hizmet edilen belediye
sayısı
Kanalizasyon şebekesi ile hizmet edilen nüfusun
toplam nüfusa oranı (%)
Kanalizasyon şebekesi ile hizmet edilen nüfusun
belediye nüfusuna oranı (%)
3
Deşarj edilen atıksu miktarı (milyon m /yıl)
Atıksu arıtma tesisi sayısı
Gelişmiş 3
Atıksu arıtma tesisi toplam kapasitesi (milyon m /yıl)
3 225
585
607
691
1 246
1 559
2 287
2 358
2 805
Fiziksel
377
377
413
641
739
770
771
1 046
1 385
Biyolojik
209
231
278
605
820
1 250
1 320
1 484
1 750
-
-
-
-
-
267
267
275
275
150
169
202
366
590
1 194
1 312
1 586
1 901
Gelişmiş
Atıksu arıtma tesislerinde arıtılan atıksu miktarı
3
(milyon m /yıl)
Fiziksel
78
79
90
146
282
325
344
482
599
Biyolojik
72
90
112
220
308
663
746
877
1 071
Gelişmiş
-
-
-
-
-
206
222
227
231
71
75
82
106
119
238
249
278
322
10
9
10
14
17
27
28
30
36
Atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen belediye sayısı
Atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen nüfusun toplam
nüfusa oranı (%)
Kaynak : www.styd-cevreorman.gov.tr
2
SOMA BELEDİYESİ
Projenin genel amacı, Türkiye’nin ileri düzeyde çevre korumasına ulaşması ve AB
müktesebatına uyumun sağlanması ile Türkiye’nin katılım sürecini hızlandırmaktır. Bu
projenin temel amacı, atıksu sektörü kapsamındaki öncelikli projeler arasından Türk
mevzuatı ve AB müktesebatına uygun yatırım projesi paketleri hazırlanmasıdır.
Atıksu sektöründe Adıyaman, Akşehir, Aksaray, Bartın, Polatlı, Lüleburgaz,
Merzifon, Siverek, Diyarbakır, Soma, Seydişehir, Çarşamba, Erzurum, Ceyhan ve Erdemli
belediyeleri bu projeye dahil olmuşlardır. Proje kapsamında yürütülen çalışmalar ile,
Avrupa Birliği standartlarında proje paketlerinin (Master Plan, Çevresel Etki
Değerlendirme (ÇED) Raporu, Fizibilite Raporu, Fayda-Maliyet Analizi, IPA Başvuru
Formu vb. belgeler) hazırlanması ve bir proje havuzu oluşturulup, oluşturulan havuzdan
projelerin önceliklendirme sıralarına göre Avrupa Birliği’ne sunulması hedeflenmektedir.
Önerilen tesisin ÇED gereksinimleri, projenin ÇED durumunu belirlemek amacıyla
85/337/EEC Konsey Direktifinin 97/11/EC ile düzeltilmiş haline göre yeniden
değerlendirilmiş ve ÇED Raporu hazırlanmasına karar verilmiştir. ÇED Yönetmeliği, 25 (b)
maddesine göre, uluslararası bir kredi söz konusu olması durumunda yatırımcının talebi
üzerine söz konusu yatırım Ek I kapsamında değerlendirilebilir ve söz konusu proje ÇED
Yönetmeliği Ek I hükümleri kapsamına girmese bile, ÇOB tarafından bu kapsamda bir
değerlendirme yapılabilmektedir. Bu bağlamda, konsorsiyum bu proje kapsamındaki tüm
atıksu arıtma tesislerinin ÇED Yönetmeliği Ek-I kapsamında değerlendirmesi konusunda
ÇOB’ye başvuruda bulunulmuş ve bu hususta Bakanlıktan olumlu görüş alınmıştır.
Bu projenin sonucunda, Soma Atıksu Arıtma Tesisine ait Master Planı, Finansal ve
Operasyonel Performans İyileştirme Değerlendirmesi (FOPIR), Fizibilite Çalışması, ÇED
Raporu, Çevresel Yatırım Başvuru Formu, Tasarım Raporu, İhale Dosyaları ve yapılacak
işlere ait tahmini maliyetleri hazırlanmış olacaktır.
Soma Atıksu Arıtma Tesisi Projesi’nin yürütülmesinde rollerin ve sorumlulukların
tanımlanması amacıyla Soma Belediye Başkanlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB)
arasında 03.01.2008 tarihinde bir Mutabakat Zaptı imzalanmıştır.
Önem ve Gereklilik:
İlçede oluşan atıksu toplandıktan sonra İller Bankası projesi kapsamında inşaa
edilen kolektör hattından hiçbir arıtma uygulanmadan doğruca Bakırçay'a deşarj
edilmektedir. Bakırçay, 28 km'si Soma ilçesinde olmak üzere 120 km uzunluğunda bir
çaydır. Gölcük Dağları'ndan doğup Çandarlı Körfezi'nden Ege Denizi'ne dökülmektedir.
Bakırçay, kenarında bulunan tarım arazileri için sulama amaçlı kullanılmaktadır.
Deşarj edilen atıksu organik ve biyolojik maddelerin neden olduğu kirlenmenin artmasına
neden olmakta, halk sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Ayrıca,
suyun bölgede sulama suyu olarak kullanılması da olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Projenin amacı, atıksuların Bakırçay’a verilmesi ile oluşan su kirliliğinin azaltılması,
doğal çevre ve insan sağlığının korunması ve bu yolla çevre kalitesinin iyileştirilmesidir.
Bu amaç doğrultusunda, yapılacak olan atıksu arıtma tesisi ve alıcı ortamda kirlilik
yüklerinin azaltılması yolu ile su ortamının yararlı kullanım amacının korunması, su
ekosisteminin iyileştirilmesi ve insan sağlığına yönelik tehditlerin azaltılması ve böylelikle
çevre kalitesinin iyileştirilmesi hedeflenmekte olup, Avrupa Birliği (AB) ve Türk Çevre
Kanunu ve Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen arıtılmış atıksu deşarj
standartlarına tümüyle uyulmuş olacaktır.
3
SOMA BELEDİYESİ
Bu ve benzer projelerle alıcı ortamın tüm özellikleri dikkate alınarak sürdürülebilir
kalkınma ilkeleri çerçevesinde koruma ve kullanmayı sağlayacak Havza Koruma Planı’na
ulaşılması hedeflenmektedir.
I.2. Projenin Fiziksel Özellikleri, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak
Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımı
Öngörülen Soma AAT projesi Soma'nın ve aynı zamanda Soma'nın hemen
batısında ve Soma'ya komşu 9.113 nüfuslu küçük bir belediye olan Turgutalp'in
atıksularının arıtılmasına yöneliktir.
Soma için planlanan ilk AAT projesi (Kanalizasyon Tatbikat Projesi), Bilgilen San.
Müh. Müş. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmış ve 1995 yılında İller Bankası tarafından
onaylanmıştır. Onaylanan bu projede klasik aktif çamur sistemi önerilmiş, ancak proje
gerçekleştirilememiştir.
İller Bankası tarafından onaylanan kanalizasyon tatbikat projesinde, Turgutalp imar
planının batı ucunda Bakırçay yanında yaklaşık 6 hektarlık bir alan Soma AAT yeri için
uygun olarak tespit edilmiştir. Ancak seçilen alan çok parçalı özel mülkiyet olduğundan bu
alanın kamulaştırılmasının sıkıntı yaratacağı öngörülmüştür. Bu nedenle Soma Belediyesi
arıtma tesisi alanını İller Bankası tarafından seçilen alanın 500 m batısına kaydırma kararı
almıştır. Söz konusu saha Turgutalp, Balpınar mevkiinde 3 pafta ve 424 parsel no’lu
alanda yer almakta olup, büyüklüğü 4,8 ha’dır. Proje sahasına ait kamulaştırma işlemleri
tamamlanmış olup, tapu Ek-B’de sunulmaktadır. Ayrıca sahanın tarım dışı amaçla
kullanımı için tahsis başvurusu yapılmış ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim
ve Geliştirme Müdürlüğü’nün 11/03/2008 tarih ve 1120 sayılı yazısı ile sahanın tarım dışı
amaçlı kullanılması uygun görülmüştür. Bahse konu yazılar Ek-B’de sunulmaktadır.
Ege Bölgesinin kuzeyinde bulunan Soma, Manisa ilinin 16 ilçesinden biridir.
Manisa'nın kuzeyinde İzmir ve Balıkesir illeri ile komşu olan ilçe 39º11' kuzey enlemi ve
27°36' doğu boylamında yer alır. İlçe doğuda Kırkağaç ilçesi, batıda İzmir ili, Kınık ve
Bergama ilçeleri, kuzeyde Balıkesir ili, Savaştepe ve İvrindi ilçeleri ve güneydoğuda
Akhisar ilçesi ile çevrilidir. Soma ilçesi 826 km2 toplam yüzölçümü ile Manisa ilinin
%5,98'ini oluşturmaktadır. İlçede 5 belediye, 53 köy vardır.
Bu beş belediyeden biri olan Turgutalp Soma ilçesinin küçük bir beldesidir.
Belediyenin toplam alanı 12 km2’dir. Turgutalp'in doğusunda Soma, batısında Kozanlı
köyü, kuzeyde Hatun ve Dualar köyleri, güneyde ise Çamlıca Dağları bulunmaktadır.
Tablo I.2 Soma İlçesi için ana coğrafi verileri özetlemektedir.
Tablo I.2. Soma İlçesi Coğrafi Verileri
Rakım
Deniz seviyesinden ortalama yükseklik 175 m
Boylam
27°36' Dogu
Enlem
39º11' Kuzey
Komşu İlleri
Kırkağaç, Kınık, Bergama, Savaştepe, İvrindi, Akhisar
Coğrafi Bölge
Ege
2
İlin Yüzölçümü (m )
11.903 km
2
4
SOMA BELEDİYESİ
Soma İlçesinin Türkiye’deki konumu ve projenin yeri hakkında detaylı bilgiler
Bölüm 2’de verilmektedir.
Alıcı Ortam ve Alıcı Ortamdaki Su Kalitesi
edilmektedir. Bakırçay, 28 km'si Soma ilçesinde olmak üzere 120 km’lik bir çaydır. Gölcük
Dağları'ndan doğup Çandarlı Körfezi'nden Ege Denizi'ne dökülmektedir. Bakırçay için en
önemli kirleticiler;
•
•
•
tarımsal aktivite - pestisit ve gübrelerin bilinçsizce kullanımı sonucunda bu
maddelerin yüzey sularıyla nehre ulaşması;
endüstri ve madencilik - ilçede bulunan özel madenlerin kömür yıkama
amaçlı lavvar tesislerinde kullandıkları suların arıtılmadan ve şlam
havuzlarına alınmadan deşarj edilmesi, Soma Elektrik Üretim ve Ticaret
A.Ş.’nin soğutma sularının arıtılmadan deşarj edilmesi, zeytin yağı
fabrikalarının ve süt fabrikalarının proses sularının arıtılmadan deşarjı;
evsel atıksu - kolektör hattından ve Turgutalp Belediyesi'nden gelen
atıksuların deşarjı
Şekil I.1’de Bakırçay’a deşarj noktası gösterilmektedir.
Atıksu deşarj noktasının yakınındaki Bakırçay suyunun kalitesi hakkında herhangi
bir veri bulunmamaktadır. Bu nedenle de alıcı ortamın mevcut durumu için bir
sınıflandırma yapmak mümkün değildir.
Ancak, Bakırçay havzası için İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü elemanlarınca
hazırlanan bir “Bakırçay Havzası Kirlilik Etüdü Çalışması” mevcuttur. Bu çalışmada;
Manisa İli (Soma ve Kırkağaç) ile İzmir İlinden (Kınık ve Bergama) geçerek kuzeyde;
Çandarlı Beldesi’nden Ege Denizi’ne dökülen ve tarımsal sulama açısından son derece
önemli olan Bakırçay Nehri’nde kirletici kaynaklar tespit edilmiş; kirletici kaynaklara,
topografik yapıya, akarsu kollarına bağlı olarak 11 ayrı numune alma noktası
belirlenmiştir. Bu noktalardan numune alma sıklığı, izleme süresi ve belirlenen
parametrelere göre bir ölçüm-izleme ağı oluşturulmaya çalışılmış ve elde edilen sonuçlara
göre nehir havzasının kirlilik analizi yapılmıştır. Bu doğrultuda, nehir üzerinde belirlenen
noktalardan üçer aylık periyotlarla su numuneleri alınmış, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği
(SKKY) Çizelge 1’de yer alan parametrelerin analizleri İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
Laboratuarında yapılmıştır.
Bu çalışma neticesinde genel olarak tüm parametre değerlerinin SKKY Çizelge 1’e
göre 4. sınıf su kalitesinde olduğu görülmüştür. Kirliliğin yoğun olarak Soma Termik
Santralı proses ve soğutma sularından, evsel atıksulardan, zeytinyağı ve süt ürünleri vb.
sanayi işletmelerinden, madencilik faaliyetlerinden ve tarımsal faaliyetlerden (ilaçlama,
gübrelemeden) kaynaklandığı anlaşılmıştır.
5
SOMA BELEDİYESİ
Şekil I.1. Bakırçay’a Deşarj Noktası
AB direktifi hassas ve az hassas su kaynaklarına deşarj edilen atıksular için
değişik arıtma türlerini gerektirmektedir. Direktifle ilgili Türkiye’nin hassas ve az hassas
alanları 2009 yılına kadar belirlenecektir. Aynı zamanda, ÇOB, AB Çevre Alanında
Entegre Uyumlaştırma Stratejisi uyarınca en düşük maliyetli senaryoyu (2007-2023)
seçmiştir. Bu senaryoya göre, Marmara ve Ege sahil bölgeleri, Antalya ve İskenderun
Körfezleri ve içme suyu kaynağına 100 km’den daha yakında bulunan içme suyu havzaları
hassas bölgeler olarak, diğer yüzey suları normal bölgeler olarak ve Boğaziçi ve
Karadeniz'e deşarj yapılan tüm bölgelerle Karadeniz'e akan tüm akarsular az hassas
bölgeler olarak sınıflandırılmıştır.
Bakırçay genellikle sulama suyu amaçlı kullanılmaktadır. Deşarj noktasının aşağı
kısmında içme suyu kaynakları olmadığından, Bakırçay’ın varsayılan sınıflandırması
normal olmaktadır. ÇOB 21 Mart 2008 tarihli alıcı ortamların sınıflandırılması konulu
yazısında, normal su ortamlarına yapılan deşarjlarda 50.000 üzerinde nüfus için ikincil
arıtmaya azot arıtımı ilave edilecektir. Dolayısıyla, organik karbon ve azot giderimli ikincil
bir arıtma tesisi gereksinimleri yerine getirebilir.
Arıtma Prosesi
Önceki kısımda da belirtildiği üzere Soma için planlanan ilk AAT projesi
(Kanalizasyon Tatbikat Projesi), Bilgilen San. Müh. Müş. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmış ve
1995 yılında İller Bankası tarafından onaylanmıştır. Onaylanan bu projede klasik aktif
çamur sistemi önerilmiş, ancak proje gerçekleştirilememiştir. Ancak “Türkiye’de 15
Belediye için Atıksu Arıtma Tesisi Hazırlanmasına Yönelik Teknik Yardım” projesi
kapsamında Soma AAT için fizibilite çalışmaları devam etmekte olup, önerilen bu sistemde
6
SOMA BELEDİYESİ
bir takım değişiklikler olması söz konusudur. Bu bağlamda prosesin nihai hali ile ilgili detay
bilgiler ÇED Raporu’nda sunulacaktır.
Bilgilen San. Müh. Müş. Ltd. Şti. tarafından 1995 yılında hazırlanan Kanalizasyon
Tatbikat Projesi’nde önerilen arıtma prosesi hakkındaki bilgiler aşağıda verilmektedir.
Proseste yer alan üniteler şunlardır:
İnce Izgaralar
Kum Tutucular
Parshall Savağı
Ön Çökeltme Havuzları
Havalandırma Havuzları
Son Çökeltme Havuzları
Çamur Yoğunlaştırıcılar
Aerobik Çamur Çürütücüler
Belt-Presler
I.3. Projeden Kaynaklanacak Önemli Çevresel Etkiler
Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkiler inşaat ve işletme
dönemi olarak değerlendirilmiştir. Bu dönemler aşağıda sunulmuştur;
İnşaat dönemi:
İnşaat dönemi içerisinde gerçekleştirilecek kazı, hafriyat ve genel çalışmalardan
dolayı sınırlı miktarlarda hafriyat malzemesi, katı atık, sıvı atık ve gürültü meydana
gelecektir. Yapılacak olan düzenlemeler neticesinde, atıkların uzaklaştırılması ve nihai
deşarjı sırasında ilgili yönetmeliklerde belirtilen standartlar sağlanacaktır. Bu dönemde
gerçekleştirilecek olan faaliyetler oldukça sınırlıdır. Bu sebeple inşaat döneminde çevresel
bir risk görülmemektedir.
İşletme dönemi:
Bu dönem içerisinde meydana gelebilecek olası çevresel etkiler; kullanılacak olan
motor ve pervaneler kaynaklı sınırlı bir gürültü, dönemsel olarak sinek ve koku sorunu,
arıtma sistemi sonrası yoğunlaştırıcıdan açığa çıkacak olan katı atık ve arıtılmış su
olacaktır.
Çevresel etkiler ile ilgili daha detaylı bilgi Bölüm 4’de verilmiştir.
7
SOMA BELEDİYESİ
a) İlgili Türk Mevzuatına Göre Kriterler
Arıtılmış sular
Ülkemizde alıcı ortama verilen arıtılmış evsel atıksu kalitesi, Çevre Kanunu’na
dayalı olarak 4.Eylül.1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ve en son
değişikliği 13.02.2008 tarih ve 26786 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği” (SKKY) ile belirlenen evsel atıksuların alıcı ortama deşarj
standartlarına uygun olmak zorundadır. Bu yönetmelik uygulamada çerçeve yönetmelik
olarak işlerlik görmekle beraber çeşitli kurumların (İller Bankası, Büyükşehir Belediye
Başkanlıkları’nın özel standartları) yürürlükte olan deşarj standartları da mevcuttur.
Söz konusu yönetmelik (SKKY) Tablo 21.4’te belirlenen evsel kaynaklı atıksuların
alıcı ortama deşarj standartları (N>100.000 kişi için) Tablo I.3’ de verilmiştir.
Tablo I.3. (SKKY-Tablo 21.4): Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular (Sınıf 4: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 6000
Kg/Gün’den Büyük, Nüfus > 100000)
BİRİM
KOMPOZİT NUMUNE
2 saatlik
KOMPOZİT NUMUNE
24 saatlik
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
mg/l
40
35
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
mg/l
120
90
Askıda Katı Madde (AKM)
mg/l
40
25
-
6-9
6-9
PARAMETRE
pH
Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği’ne (08.01.2006 tarihinde 26047 sayılı Resmi
Gazete’de yayınlanan) göre:
•
•
•
•
•
Kanalizasyon sisteminden gelen kentsel atıksu (10.000 E.N. üzerindeki)
hassas ve az hassas havzalar olarak sınıflandırılanların dışındakiler için ikincil
arıtma veya eşdeğer bir arıtmaya tabidir.
Atıksu arıtma tesisleri, atıksu ve alıcı ortamın kalitesine uygun şekilde
tasarlanır.
Az hassas havzalar için çevrenin olumsuz yönde etkilenmemesi durumunda
birincil arıtma düşünülür.
Hassas havzalar ve az hassas havzalar Yönetmelik Ek I’de yer alan kriterlere
göre belirlenir. Az hassas havzalar belirlenirken, deşarj edilen kirlilik yükleri,
deşarj noktasına komşu bölgeler çevresindeki olası olumsuz çevre etkileri
bakımından da değerlendirilir.
Hassas ve az hassas havzalar, bu Yönetmeliğin kabulünden itibaren üç yıllık
dönem içinde (2009 itibarı ile) Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
belirlenecektir.
Alıcı ortam ile ilgili olarak Yönetmelikte belirtilen deşarj kriterleri Tablo I.4’de, ileri
arıtıma ilişkin deşarj kriterleri ise Tablo I.5’de gösterilmiştir.
8
SOMA BELEDİYESİ
Tablo I.4 Kentsel Atıksu Arıtma Tesisleri İkincil Arıtmaya İlişkin Deşarj Limitleri
Parametre
Konsantrasyon (mg/l)
Minimum arıtma verimi (%)
2
Nitrifikasyonsuz
Biyokimyasal Oksijen
İhtiyacı ( 20ºC’de
BOİ5)
Kimyasal Oksijen
İhtiyacı (KOİ)
Toplam Askıdaki Katı
Maddeler (TAKM)
70-90
25
40 (Madde 8 (c))
125
75
35
90
35 (Madde 8 (c))
(10000 E.N.’den fazla)
60 (Madde 8 (c))
(2.000 -10.000 E.N.)
90 (Madde 8 (c))
(10,000 E.N.’den fazla)
70 (Madde 8 (c))
(2.000 -10.000 E.N.)
3
1
Referans Ölçüm Metodu
Homojen, filtre edilmemiş,
çökeltilmemiş ham örnek 20ºC
±1ºC’de beş günlük
inkübasyondan sonra çözünmüş
oksijen ölçümü. Nitrifikasyon
inhibitörü ilavesi
Homojen, filtre edilmemiş,
çökeltilmemiş ham örnek
Potasyum dikromat yöntemi
Temsili örneğin 0,45 μm filtre ile
filtrasyonu, kurutulması ve
tartılması
105 ºC’de kurutulmuş temsili
örneğin santrifüjlenmesi (28003200 g.da en az beş dakika) ve
tartılması
Tablo I.5 Kentsel Atıksu Arıtım Tesislerinden İleri Arıtıma İlişkin Deşarj Limitleri*
Parametre
Konsantrasyon (mg/l)
Minimum Arıtma Verimi (%)
Referans Ölçüm Metodu
2 mg/l P
(10000-100000 E.N.)
Moleküler absorpsiyon
80
1 mg/l P
spektrofotometre
(100 000 E.N.’den fazla)
15 mg/l N
(10000-100000 E.N.)
Moleküler absorpsiyon
4
10 mg/l N
Toplam azot
70-80
spektrofotometre
(100
000
E.N.’den
5
fazla)
*Yerel şartlara bağlı olarak parametrelerin biri veya ikisi birden uygulanabilir.Konsantrasyon değerleri veya arıtma verimleri
uygulanacaktır.
Toplam fosfor
Kentsel atıksu arıtma tesislerine bağlı olmayan ve biyolojik olarak ayrışabilen
atıksu oluşturan endüstriyel tesislerden alıcı ortama atıksu deşarjı izne tabidir (Yönetmelik
Ek III).
Atık çamur
Her türlü katı atık, arıtma çamuru ve fosseptik çamurlarının alıcı su ortamlarına
boşaltılmaları yasaktır. Kentsel atıksu arıtma tesislerinden çıkan uygun kalitedeki çamur
yeniden kullanılabilir. Atıksu arıtma tesisi kaynaklı bir miktar katı atık meydana gelecektir.
Bu atıklar biyolojik olarak stabil hale gelmiş aktif çamur kütlesinden ve diğer inert
parçalardan meydana gelecektir. Meydana gelecek olan atıklar iki şekilde
uzaklaştırılabilecektir. Bu yöntemlerden ilki doğrudan belediyeye ait katı atık depolama
sahasına götürülmesi, diğer yöntem ise gübre amacı ile kullanılmasıdır. Bu uygulamaları
sınırlayan yönetmelikler bulunmaktadır. Bu yönetmelikler Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği ve Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’dir. Bu yönetmeliklere göre yaptırımlar
aşağıda ayrı ayrı anlatılmıştır.
1 Kullanılacak olan konsantrasyon değerleri ya da arıtma verimleri
2
Eğer BOİ5 ile bir başka parametre arasında korelasyon kurulabilirse, bu parametre BOİ5 yerine başka parametre ile
değiştirilebilir: toplam organik karbon (TOK) yada toplam oksijen ihtiyacı (TOİ) gibi
3
Yerleşim biriminin büyüklüğüne bağlıdır. Lagünlerden alınan örneklerin analizi filtre edilmiş örnekler üzerinde yapılmakla
birlikte; filtre edilmemiş katı maddelerdeki toplam askıda katı madde konsantrasyonu 150 mg/l’yi aşmamalıdır.
4
Toplam azotun anlamı: toplam Kjeldahl-azotu (organik azot + amonyak-azotu), nitrat (NO3 ) - azotu ve nitrit (NO2 )-azotu
5
Alternatif olarak günlük ortalama 20 mg/l N’yi aşmamalıdır. Bu şart atıksu arıtma tesisi biyolojik reaktörünün işleyişi
esnasında 12 ºC yada daha yüksek ısıdaki suya uygulanacaktır. Sıcaklıkla ilgili koşullar yerine yerel iklim koşullarını
gözönüne almak bağlamında işletme süresi ile ilgili kısıtlar uygulanabilir. Bu alternatif ancak EK II’in yerine getirildiğinin
gösterilmesi şartıyla uygulanır.
9
SOMA BELEDİYESİ
Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (KAKY)
Bu Yönetmelik, meskun bölgelerde evlerden atılan evsel katı atıkların, park, bahçe
ve yeşil alanlardan atılan bitki atıklarının, iri katı atıkların, zararlı atık olmamakla birlikte
evsel katı atık özelliklerine sahip sanayi ve ticarethane atıklarının, evsel atık su arıtma
tesislerinden elde edilen (atılan) arıtma çamurlarının, zararlı atık sınıfına girmeyen sanayi
arıtma tesisi çamurlarının, hafriyat toprağı ve inşaat molozunun toplanması, taşınması,
geri kazanılması, değerlendirilmesi, bertaraf edilmesi ve zararsız hale getirilmesine ilişkin
esasları kapsar. Bu sebeple meydana gelecek olan olası arıtma çamurlarının
depolanması durumunda bu yönetmelik hükümleri esas alınacaktır.
KAKY madde 28 arıtma çamurlarının depolama tesislerindeki depolama kriterlerini
vermektedir. Bu maddede “Arıtma çamurunun depolanabilmesi için içinde bulunan su
oranının %65 olması gerekir. Ancak depo yeri isletmecileri, çamurun su oranının daha
fazla olması halinde, deponun stabilitesini bozmayacağı, koku problemi ortaya
çıkarmayacağı kanaatine varırlarsa, su oranı %75’e kadar olan çamurları kabul
edebilirler.” denmektedir. Arıtma tesisinde bulunacak yoğunlaştırıcı ile atıklardaki su oranı
istenilen boyutlara kadar indirilebilecektir.
Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (TKKY)
Bu Yönetmelik, toprak kirliliğine neden olan faaliyetler ile tehlikeli maddeler ve
atıkların toprağa deşarjına, atılmasına, sızmasına ve evsel ve kentsel atıksuların arıtılması
sonucu ortaya çıkan arıtma çamurlarının ve kompostun; toprağa, bitkiye, hayvana ve
insana zarar vermeyecek şekilde, toprakta kontrollü kullanımına ilişkin teknik, idari
esasları ve cezai yaptırımları kapsar. Meydana gelecek olan stabil arıtma çamurlarının
gübre amacı ile kullanılması durumunda bu yönetmelik hükümleri geçerli olacaktır. TKKY
EK I-B’de stabilize arıtma çamurlarının toprakta kullanılabilmesi için gerekli sınır değerler
verilmiştir. Bu sınır değerler Tablo I.6’da verilmiştir.
Tablo I.6. Toprakta Kullanılabilecek Stabilize Arıtma Çamurunda Müsaade Edilecek Maksimum Ağır Metal
Muhtevaları
Ağır Metal (Toplam)
Sınır Değerler (mg/kg fırın kuru materyal)
Kurşun
1200
Kadmiyum
40
Krom
1200
Bakır
1750
Nikel
400
Çinko
4000
Civa
25
b) İlgili AB Mevzuatına Göre Standartlar
Arıtılmış sular
Yürürlükte bulunan AB Direktifi 1998/15 ile değişik “Kentsel Atıksu Arıtımı konulu
21 Mayıs 1991 tarihli Konsey Direktifi”dir. Söz konusu direktif, kentsel atıksuların
toplanması, arıtılması ve deşarjı ile bazı endüstrilerden kaynaklanan atıksuların arıtılması
ve deşarjı konularını düzenlemektedir. Bu direktifin amacı çevreyi atıksu deşarjının neden
10
SOMA BELEDİYESİ
olduğu olumsuz etkilerden korumaktır. Direktif, emisyon limit değeri yaklaşımını
benimsemektedir. Hassas alanlar için belirlenen deşarj kriterleri Tablo I.7’de verilmiştir.
Tablo I.7. AB Direktifi 91/271/EEC Uyarınca Hassas Alanlar İçin Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinden Deşarj
Gereklilikleri
Parametre
BOİ5
6
8
Konsantrasyon
7
70 - 90%,
%40, dağlarda > 1,500 m
25 mg/l O2
KOİ
Giren yükte minimum % azalma
125 mg/l O2
Toplam AKM
Toplam Fosfor
75 %
10,000 E.N üzeri için 35 mg/l
2,000-10,000 E.N için 60 mg/l
90% ; > 10,000 E.N.
%70; 2,000-10,000 E.N.
10.000-100.000 E.N için 2 mg/l P
>100.000 E.N için 1 mg/l P
80 %
10.000-100.000 E.N için 15 mg/l N
>100.000 E.N için 10 mg/l N
Kaynak: Kentsel atıksu arıtma direktifi
Toplam Azot
9
10
70 - 80 %
Genel kural, hassas alan olarak tanımlananlar dışındaki tüm alanlarda ikincil
arıtmanın gerekli olmasıdır. Hassas alanlarda bu kriterin karşılanması için besin
maddelerinin ileri düzeyde arıtılmasını içeren ileri arıtma uygulanmalıdır.
Atıksu arıtma prosesinin olumsuz etkilenmesini önlemek için sanayi kaynaklı
atıksuların ön arıtımı gerekecektir. Kentsel atıksu arıtma tesislerince arıtımı yapılmayan ve
biyolojik olarak ayrışabilir nitelikli atıksu üreten bazı endüstri sektörleri için özel bazı deşarj
kriterleri geçerlidir.
Atık çamur
Tarım için kullanılan çamur, (Kanalizasyon atıklarının tarımda kullanılması halinde
çevrenin ve özellikle toprağın korunması hakkında) 86/278/EEC AB Konseyi Direktifine
uyumlu olmalıdır.
Atıksu arıtma tesislerinden kaynaklanan çamur, “arıtılmış çamur” tanımına
girmekte olup, direktif uyarınca sadece tarım ve ağaçlandırma için kullanılabilmektedir.
Çamur düzenli bir depolama alanına bertaraf edilirse, “düzenli depolama
sahalarında kabul edilecek katı atıklar” maddesi altında [1999/31/EC direktifi] ve “kirlilik
düzeyini düşürme süreçlerinden arta kalan katı atıklar” maddesi altında [75/442/EEC
direktifi] geçen tariflere uygun olmalıdır. Böylece bu husus 1999/31/EC Direktifi, EK II’de
yer alan ölçülerle uyum içinde olmalıdır.
6
Konsantrasyon ya da % azalma uygulanır
Nüfus başına yükler, arıtma tesisine yıl boyunca giren maksimum haftalık yükler bazında hesaplanmalı, olağanüstü
durumlar hariç, örn. şiddetli yağmurlarda.
8
Nitrifikasyonsuz BOİ5 gerekliliği tekrarlanabilir korelasyonun kurulabilmesi halinde, bu parametre TOİ ya da TOK ile
değiştirilebilir.
9
Opsiyonel gereklilik
10
Toplam azotun anlamı: Kjeldahl-azotu (organik azot + N + NH3 -amonyak-azotu-), nitrat (NO3 )- azotu ve nitrit (NO2 )azotunun toplamıdır.
7
11
SOMA BELEDİYESİ
c) Koku Ve Sinek Problemi
Bu sorunu ortadan kaldırmak için projelendirme safhasından itibaren gerekli
çalışmalar yapılacaktır. Havuzların içinde ölü bölgeler bırakılmayacak ve motor güçleri
debiye göre emniyetli tarafta kalacak şekilde seçilecektir. Sahada meydana gelecek olan
atık çamurlar bekletilmeden belediyeye ait katı atık depolama sistemine yada uygun
olduğunun kanıtlanmasının akabinde gübre olarak kullanılmak amacı ile tarlalara
götürülecektir. Gerek duyulur ise sahada ilaçlama yapılacaktır. Bu uygulamalar ile koku ve
sinek sorunu en aza indirilecektir.
Yönetmeliklerin Soma AAT İçin Öngörüleri
AB direktifi hassas ve az hassas su kaynaklarına deşarj edilen atıksular için
değişik arıtma türlerini gerektirmektedir. Direktifle ilgili Türkiye’nin hassas ve az hassas
alanları 2009 yılına kadar belirlenecektir. Aynı zamanda, ÇOB, AB Çevre Alanında
Entegre Uyumlaştırma Stratejisi uyarınca en düşük maliyetli senaryoyu (2007-2023)
seçmiştir. Bu senaryoya göre, Marmara ve Ege sahil bölgeleri, Antalya ve İskenderun
Körfezleri ve içme suyu kaynağına 100 km’den daha yakında bulunan içme suyu havzaları
hassas bölgeler olarak, diğer yüzey suları normal bölgeler olarak ve Boğaziçi ve
Karadeniz'e deşarj yapılan tüm bölgelerle Karadeniz'e akan tüm akarsular az hassas
bölgeler olarak sınıflandırılmıştır.
Bakırçay genellikle sulama suyu amaçlı kullanılmaktadır. Deşarj noktasının aşağı
kısmında içme suyu kaynakları olmadığından, Bakırçay’ın varsayılan sınıflandırması
normal olmaktadır. ÇOB 21 Mart 2008 tarihli alıcı ortamların sınıflandırılması konulu
yazısında, normal su ortamlarına yapılan deşarjlarda 50.000 üzerinde nüfus için ikincil
arıtmaya azot arıtımı ilave edilecektir. Dolayısıyla, organik karbon ve azot giderimli ikincil
bir arıtma tesisi gereksinimleri yerine getirebilir.
Bu bağlamda Soma AAT için öngörülen deşarj kriterleri Tablo I.8’de verilmiştir.
Tablo I.8. Yönetmeliklerin Öngördüğü Deşarj Kriterleri
SKKY
(Tablo 21.4)
Parametre
KAAY*
Birim
2 saatlik
24 saatlik
Kons.
Tablo 1
Minimum Arıtma
verimi (%)
BOI5
mg/lt
40
35
25
70-90
KOI
mg/lt
120
90
125
75
AKM
mg/lt
40
25
35
90
pH
mg/lt
6-9
6-9
-
-
*Yerel şartlara bağlı olarak, parametrelerin biri veya ikisi birden uygulanabilir. Konsantrasyon veya arıtma verimleri
uygulanacaktır.
12
SOMA BELEDİYESİ
I.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen
Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi
I.4.1.
Genel Değerlendirme
Kanalizasyon tesisi ile toplanan kullanılmış suların halk sağlığı ve alıcı ortamın
ekolojik dengesi açısından sakınca doğurmayacak şekilde uzaklaştırılmasını sağlamak
için arıtılarak deşarj edilmesi gerekir.
Evsel atıksuların arıtılmasında kullanılan prosesler genellikle “Biyolojik Arıtma” adı
altında toplanırlar. Bu arıtma türünün temel prensibi bakterilerin ve diğer
mikroorganizmaların atıksudaki kirliliği meydana getiren organik maddeleri kullanarak
üremeleri, dolayısıyla organik maddelerin sonuçta mikroorganizma kütlesi, enerji, su, CO2
ve NH3 gibi maddelere dönüşmesidir.
Organik + mikroorganizma + oksijen → yeni hücreler + CO2 + NH3 + H2O madde
hücreleri
Biyolojik arıtma aslında doğada kendi kendine olagelen bir olaydır. Arıtma
teknolojisiyle bu olay kontrollü şartlar altında hızlandırılmış olur. Basit atıksu arıtma
yöntemleri olarak adlandırılan stabilizasyon havuzları da büyük tabii havuzlarda suyun
günlerce bekletilerek biyolojik arıtmanın kendi kendine oluşmasıdır.
I.4.2.
Alternatiflerin Kıyaslanması
Önceki kısımda da belirtildiği üzere Soma için planlanan ilk AAT projesi
(Kanalizasyon Tatbikat Projesi), Bilgilen San. Müh. Müş. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmış ve
1995 yılında İller Bankası tarafından onaylanmıştır.
Onaylanan bu projede üç alternatif arıtma sistemi değerlendirilmiştir. Bu
alternatifler şunlardır:
•
•
•
Aktif Çamur
Damlatmalı Filtre
Oksidasyon Havuzu
Yapılan değerlendirmede ilk tesis masrafı, işletme giderleri, işletme ve bakım
kolaylığı, arazi ihtiyacı, inşaat süresi ve yapım kolaylığı, koku ve sinek problemi, tesis
kademelendirilmesi gibi faktörler göz önüne alınmış ve sonuçta aktif çamur sisteminin en
uygun alternatif olduğu sonucuna varılmıştır.
Klasik ve uzun havalandırmalı aktif çamur sistemleri arasında yapılan
değerlendirmede ise Soma’nın nüfusunun yüksek olması ve uzun havalandırmalı
sistemde enerji giderinin çok olacağı düşünülerek klasik aktif çamur seçeneği uygun
bulunmuştur.
Genel olarak bakıldığında; atıksu arıtma teknolojilerinde uygulanan alternatif
teknolojiler aşağıda verilmektedir.
Atıksu Arıtma Sistemi Alternatifleri
•
Damlatmalı filtre
•
Klasik aktif çamur
•
Uzun havalandırmalı aktif çamur
•
Kesikli biyolojik reaktörler
13
SOMA BELEDİYESİ
•
•
•
Geniş yataklı bio filmler
Stabilizasyon havuzları
İleri azot ve fosfor giderimli aktif çamur
Çamur Arıtma Alternatifleri
•
Yerçekimli çamur yoğunlaştırıcılar
•
Mekanik yoğunlaştırıcılar
•
Uzun havalandırmalı ile çamur stabilizasyon
•
Aerobik çamur arıtımı stabilizasyon
•
Anaerobik çamur arıtımı stabilizasyon
•
Kimyasal çamur arıtımı stabilizasyon
•
Çamur susuzlaştırma (belt press, santrifuj v.b.)
•
Çamur kurutma yatakları
Çamur Giderme Alternatifleri
•
Tarımsal veya Ağaçlandırma (orman) da kullanımı
•
Katı Atık tesislerinde depolama
•
Yakma
Atıksu arıtma proseslerinden en uygun proses alternatifinin seçimi için dikkate
alınması gereken faktörler aşağıda özetlenmiştir.
1- Deşarj kriterlerini sağlaması
2- İşletme ve bakım kolaylığı
3- Yatırım maliyeti
4- İşletme ve bakım maliyeti
5- Debi ve kirlilik yüklerindeki sallanımlara karşı az etkilenmesi
6- Zehirli atıkların tutulması
7- Arazi ihtiyacı
8- İklim koşullarına uyumu
9- Topoğrafik ve jeolojik koşullara uyumu
10- Taşıdığı riskler
COWI Atıksu Konsorsiyumu tarafından hazırlanmakta olan fizibilite ve proje
raporları doğrultusunda arıtma prosesi ve ilgili alternatifleri belirlenmiş olacak ve ÇED
raporunda ayrıntılı bir şekilde değerlendirilecektir.
almıştır.
Proje yeri gerek kot gerekse de atıksu kollektörünün uygunluğu nedeniyle tercih
edilmiştir. Ayrıca seçilen saha arıtmadan sonra çıkış suyunun kolaylıkla Bakırçay’a deşarj
edilmesine olanak sağlayacaktır. Tüm bu nedenlerden dolayı seçilen saha dışında
alternatif bir alan değerlendirilmemiştir.
14
BÖLÜM II
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı
Bilgiler
almıştır.
Söz konusu saha Turgutalp, Balpınar mevkiinde 3 pafta ve 424 parsel no’lu alanda
yer almakta olup, büyüklüğü 4,8 ha’dır. Proje sahasına ait kamulaştırma işlemleri
Proje sahasının 1/25.000’lik harita üzerinde gösterimi Ek-A’da verilmektedir.
Proje sahasına ait yer bulduru haritası Şekil II.2’de, uydu görüntüleri Şekil II.2,
Şekil II.3’de, ve proje alanına ait görüntü ise Şekil II.3’de verilmektedir.
15
SOMA BELEDİYESİ
Şekil II.1. Yer Bulduru Haritası
16
SOMA BELEDİYESİ
Proje Sahası
Şekil II.2. Proje Sahası Uydu Görüntüsü
Bakırçay
Proje Sahası
Şekil II.3. Proje Sahası Uydu Görüntüsü
17
SOMA BELEDİYESİ
Şekil II.4. Proje Alanına Ait Görünüm
18
BÖLÜM III
PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT
ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM
ÖZELLİKLERİ
III.
PROJE
YERİ
VE
ETKİ
ALANININ
MEVCUT
ÇEVRESEL
III.1. Nüfus
Manisa ilinin 2000 yılı Ekim ayında yapılan nüfus sayımında İl genel nüfusu
1.260.169 olarak tespit edilmiştir. Projenin yer alacağı Soma İlçesinin toplam nüfusu ise
89.038 olup, bunun 60.674’ü şehir nüfusu, 28.364’ü ise köy nüfusudur.
T.C Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2000 yılı verilerine göre, 1990 ve
2000 yılı nüfus sayım sonuçları kıyaslandığında Soma ilçesinin ‰ 14,99’luk yıllık nüfus
artış hızı, Türkiye ortalamasının (‰ 18,28) altında ve Manisa İli’nin (‰ 8,76) üzerinde
kalmaktadır. Tablo III.1’de Manisa İli ve İlçelerinin 1990 ve 2000 yılı nüfusları ile yıllık
nüfus artış hızları sunulmaktadır.
Tablo III.1. Manisa İli ve İlçelerinin 1990 ve 2000 Yılı Nüfusları ile Yıllık Nüfus Artış Hızları
1990 Genel Nüfus Sayımı
İlçeler
Toplam
Şehir
Köy
2000 Genel Nüfus Sayımı
Toplam
Şehir
Köy
Yıllık Nüfus Artış Hızı (%0)
Toplam
Şehir
Köy
Merkez
221 694
158 928
62 766
278 555
214 345
64 210
22,83
29,91
2,27
Ahmetli
19 194
10 190
9 004
18 852
11 011
7 841
-1,80
7,75
-13,83
Akhisar
152 397
73 944
78 453
152 582
81 510
71 072
0,12
9,74
-9,88
Alaşehir
91 362
36 649
54 713
93 760
39 590
54 170
2,59
7,72
-1,00
Demirci
60 184
20 576
39 608
59 314
21 230
38 084
-1,46
3,13
-3,92
Gölmarmara
18 524
10 976
7 548
17 831
11 205
6 626
-3,81
2,06
-13,02
Gördes
40 399
9 767
30 632
38 110
10 809
27 301
-5,83
10,13
-11,51
Kırkağaç
45 608
21 421
24 187
48 303
25 093
23 210
5,74
15,82
-4,12
Köprübaşı
12 182
5 816
6 366
10 851
5 049
5 802
-11,57
-14,14
-9,27
Kula
48 132
17 208
30 924
52 986
24 217
28 769
9,61
34,16
-7,22
Salihli
134 854
70 861
63 993
149 151
83 137
66 014
10,07
15,97
3,11
Sarıgöl
34 682
10 677
24 005
35 621
12 043
23 578
2,67
12,04
-1,79
Saruhanlı
72 093
12 977
59 116
68 134
13 025
55 109
-5,65
0,37
-7,02
Selendi
25 415
6 773
18 642
26 061
8 095
17 966
2,51
17,83
-3,69
Soma
76 641
49 977
26 664
89 038
60 674
28 364
14,99
19,39
6,18
101 057
73 634
27 423
121 020
93 727
27 293
18,02
24,12
-0,48
1 154 418
590 374
564 044 1 260 169
714 760
545 409
8,76
19,11
-3,36
Turgutlu
Toplam
Kaynak : http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=39&ust_id=11
Projenin gerçekleştirileceği Soma İlçesinin şehir nüfusuna bakıldığında ise 1990
yılında 49.977 olan sayı, 2000 yılında 60.674 kişiye ulaşmıştır. Yıllık nüfus artış hızı ise
‰ 19,39 ile hem Türkiye’nin hem de Manisa Şehir nüfusunun yıllık nüfus artış hızının
üzerinde kaldığı görülmektedir.
TÜİK tarafından 2007 yılında yapılan “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi”
verilerine göre ise Soma İlçesinin toplam nüfusu 97.739 kişi olarak tespit edilmiştir. Bunun
70.683’ü şehir nüfusu, 27.056’sı ise köy nüfusudur. Yine 2007 yılında açıklanan sonuçlara
göre Turgutalp Belediye nüfusu 9.113'dür. Yani önerilen projenin hizmet vereceği nüfus
toplamı 79.796 olmaktadır.
19
SOMA BELEDİYESİ
III.2. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler
Mayıs 2000 tarihinde, Soma İlçesi Turgutalp Belediyesi tarafından belediye
sınırları içinde kalan yaklaşık 12 km2’lik sahada jeolojik etüd; belediye ve mücavir alan
sınırları içinde imar ve mevzi imar planlarında, imar planı hazırlanacak alanlarda yerleşim
açısından jeolojik sakıncaların bulunup bulunmadığının tespiti amacıyla bir “Turgutalp
(Manisa) ve Çevresi Jeolojik İnceleme Raporu” hazırlanmıştır.
Proje sahası için Jeolojik-Jeoteknik Etüd çalışması yapılmakta olup, bu konuya ait
detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda verilecektir.
III.2.1. Genel Jeoloji
Soma ilçesi dik bir topoğrafya gösteren Soma dağlarının güney yamacında,
Bakırçay ovasında yer almaktadır. Şehir merkezi 00-30 arasında değişen düşük eğime
sahip alanda kurulmuştur. Bakırçay inceleme alanını doğu-batı doğrultusunda ikiye
bölmektedir. Güney kesimde gerek eğimler gerekse topoğrafik yükseklikler kuzey
kesimden daha yüksektir. Güneydeki Soma Sivrisi tepe (1109 m), inceleme alanının en
yüksek tepesidir. Köse dağı (983 m), Sarıkaya tepe (952 m), Mumya tepe (883 m) diğer
önemli yükseltilerdir. Yükselti kuzeyden-güneye artmaktadır. Güney kesimde eğim
dereceleri genellikle yüksektir. Özellikle zirve yamaçları çok sarp ve eğim dereceleri 35 in
üzerindedir. İnceleme alanında KD-GB ve buna dik yönde gelişen KB-GD doğrultulu fay
sistemleri mevcuttur. Güneyde gözlenen dik topoğrafyanın doğu yamacında çok geniz
alüvyon yelpazeleri gelişmiştir. Bu nedenle söz konusu vadilerin ovaya açıldığı bölgelerde
derelerin her iki yanında taşkın alanları gelişebilmektedir.
Manisa İl Çevre Durum Raporu’na göre Soma ilçesinde yer alan formasyonlar
aşağıda verilmektedir.
KRİSTALİZE KİREÇTAŞI-GROVAK-KİLLİ ŞİST (Tm) : Birim Dualar yöresinde killi
şist karakterinde olup radyolarit ara katkılıdır. Evciler dolaylarında ince taneli grovak
şeklindedir. Diğer yörelerde ise kristalize kireçtaşı şeklinde gözlenmektedir. Kristalize
kireçtaşları orta kalın tabakalı olup bol çatlaklı ve kırıklıdır. Toprak örtüsü 10 cm altındadır.
KİL-SİLT-ÇAKILLI KİL (M1) : Evciler ve garp linyitleri işletmesi çevresinde
gözlenmektedir. Miyosenin tabanını oluşturan bu birim temel kayaçları üzerinde diskordan
olarak bulunur. Tabanda bloklu çakıltaşı ile başlayıp üste doğru kumtaşı, kumlu kil ve
killerden oluşmaktadır. Kötü boylanmalı olan bu birim gevşek tutturulmuştur. Kalınlığı
havzanın durumuna göre 16-85 m arasında değişmektedir.
MARN (M2) : Evciler, Darkale ve Garp linyitleri işletmesi güneyinde görülmektedir.
Tabanda kalınlığı değişen linyitli zon ile başlayan birim, üste doğru marn ve killi
kireçtaşlarına geçmektedir. Marnlar açık yeşilimsi gri renkli olup, orta-kalın tabakalıdır. Bu
birimin en belirgin özelliği bol miktarda yaprak ve bitki fosili içermesidir.
KİREÇTAŞI (M3) : Evciler, Darkale ve Garp linyitleri işletmesi güneyinde
görülmektedir. Marn üzerinde dikey geçişli olarak bulunmaktadır. Kireçtaşı, kumlu-sileksli
kireçtaşı ve kalınlığı 10-15 m civarında olan kil, kumtaşı, çakıllı kumtaşı seviyelerinden
oluşur. Genellikle orta-az belirgin tabakalı bol kırık ve çatlaklı, karstik boşluklu, bej renkli
olan bu birim bol planorbis fosilleriyle diğer kireçtaşlarından ayrılabilmektedir. Kalınlığı 18140 m arasındadır.
20
SOMA BELEDİYESİ
KUMTAŞI-ÇAMURTAŞI-ALACALI KİL (P1) : Dualar, Evciler ve Darkale yöresinde
izlenmektedir. Altta çakıllı kumtaşları ile başlayıp üste doğru kumtaşları, alacalı killer ve
çamurtaşları görülmektedir. Çakıllar genellikle temel çakıllardır. Kumtaşları ve killer
karakteristik olarak bol miktarda serisit içermektedir. Bu birim ayrıca yer yer ekonomik
olan linyitli zon (KP1) içermektedir.
TÜF-TÜFİT-KİL-MARN (P2ab) : İnceleme alanında Sarıkaya, Evciler ve Dualar
yörelerinde gözlenir. (P1) üzerinde konkordan olarak bulunan bu birim tüf-tüfitik marn
olarak görülmektedir. Genellikle ince-orta tabakalı, açık krem renkli olup kıt fosillidir.
Birimin kalınlığı yaklaşık 260 m civarındadır.
KİLTAŞI-KUMTAŞI (P2c) : Hatunköy ‘ün kuzey-kuzeydoğusunda gözlenir. (P2ab)
nin üzerine konkordan olarak gelmektedir. Marn ara katkılı varvalı kil karakterinde olup,
ince orta belirgin tabakadır. Varvalı killer üzerine kumtaşı-kireçtaşı-çamurtaşı gelmektedir.
Çakıllar yuvarlak- az yuvarlaktır. Konglomeralarda boylanma görülmemektedir. Çakıl
boyları kumdan iri bloklara kadar değişmektedir. Çakıllar temel kayaçlara aittir. Birimin
kalınlığı 40-200 m arasındadır. Toprak örtüsü 30-60 cm arasındadır.
SİLİSİFİYE KİREÇTAŞI-TÜF-TÜFİT (P3) : İnceleme alanının güneyinde Karahan
derenin batısında Yırca köyü güneyinde gözlenir. Birim genellikle silisifiye kireçtaşlarından
oluşmaktadır. Orta-Kalın, belirgin tabakalıdır. Tüf ara katkıları içermektedir. Birimin
kalınlığı 30-300 m arasındadır.
KİL-KUMTAŞI-SİLTTAŞI-ÇAKILTAŞI (Plt) : Bakırçay güneyinde Avdan köyü
civarında ve Bakırçay kuzeyinde geniş alanlar kaplar. Sahanın değişik kesimlerinde
değişik karakter göstermektedir. Kireçtaşları bazen konkresyonlu görünüm arz ederler.
Toprak örtüsü 30-60 cm arasında değişmektedir. Alüvyon sınırlarına doğru toprak kalınlığı
artmakta ve 60-100 cm’ye erişmektedir.
AGLOMERA-ANDEZİT-TÜF (Pltv) : Dualar köyünün kuzeyinde, inceleme alanının
güney kesiminde Balaban dere batısında gözlenmektedir. Genellikle andezitik aglomera
karakterindedir. Yüzeyde ayrışmış olarak andezit çakıllarına örtü şeklinde rastlanmaktadır.
ANDEZİT-BAZALT-AGLOMERA-TÜF (v) : İnceleme alanında Sarıkaya’nın 500 m
kadar kuzeyinde çok küçük bir alanda gözlenmektedir. Bazaltlardan oluşmuştur.
YAMAÇ MOLOZU (Qym) : Dik yamaçların eteklerinde görülür. Tutturulmamış yer
yer gevşek tutturulmuş köşeli çakıllardan oluşmuştur.
ALÜVYON (Qal) : Bakırçay’ın ve büyük derelerin vadilerinde görülür.
Tutturulmamış çakılkum-silt ve kil ardalanması şeklindedir. Alüvyonlarda toprak örtüsü
100 cm çok üzerinde kalınlık göstermektedir.
III.2.2. İnceleme Alanı Jeolojisi
Kireçtaşı Birimi (kçt) : Başlıca gastropodlu ve onkolitik kireçtaşlarından oluşur ve
yaklaşık kalınlığı 28 m’dir. Birimin alt bölümü beyazımsı gri ve beyazrenkli küçük ve iri
gastropodlu yersel alg yığışımlı sparitik kireçtaşı ve kalkerli kiltaşından yapılıdır. Tane
büyüklükleri alttan üste doğru azalma gösterir. Üst bölüm ise egemen olarak onkolitik
kireçtaşlarından oluşur. Onkolit taneleri spar kalsit çimento ile bağlanmıştır. Onkolit
şekilleri elipsoidal, çubuksal veya küreseldir ve yığışım veya katman şekillidir.
21
SOMA BELEDİYESİ
Onkolitik kireçtaşının dokusal özelliklerine göre tanetaşı niteliğinde olduğu öngörür.
Onkolitler kırıntılı bir çekirdek etrafında düzensiz algal sarılımlardan oluşur ve 1-28 cm
arası büyüklüktedir. Çekirdek genellikle bir kaya kırıntısından yapılıdır. Algal zarflar bu
kırıntıyı ince veya kalın olarak sarar. Üst üste genel algal zarflar arası kesiklikler gözlenir.
İlksel borucuk şekilli bitkiler nedeniyle çubuksal şekilli olan onkolitlerde organizma içi
boşluklar pseudosparla doldurulmuştur.
Kireçtaşı birimi alt kırıntılı birimin üzerine geçişli bir dokanak ile uyumlu olarak
gelir. Nebert (1978) tarafından 'kalker serisi” olarak ayırt edilen birim Pliyo-Kuvaterner ve
genç pleyistosen olarak kabul edilebilir. Kireçtaşı birimi algal yapısıyla sığ su ortamını
belirtir. Kıyı yakını veya sığ gölsel bölgelerde düşük sedimantasyon koşulunda çökelimi
öngörür. Bu veriler kireçtaşı biriminin gastropod ve onkolit içeriği, yersel ooid içeriğiyle yer
yer suyun hareketli olduğu çok sığ bir karbonat gölü ortamını belirtir. İnceleme alanının
güneyinde yer alırlar.
Neojen Öncesi Çökeller (n) : Kuvaterner istifinin altında yer alan birim başlıca
çakıltaşı ve kumtaşlarından, az olarak kumlu kiltaşlarından oluşur. Çakıltaşları katman
şekli dokusal özellikleri ve dış geometrisine göre başlıca döküntü-akması çakıltaşları ve
kanal-şekilli çakıltaşlarından oluşur.
Döküntü-akması çakıltaşları : Masif kalın katmanlı kum matriks destekli ve zayıf
tutturulmuş çakıltaşlarından oluşur. Çakıllar genellikle köşeli veya az yuvarlaklaşmış, kötü
küreselleşmiş 3-30 cm boyutunda ve egemen olarak neojen temel kayalarının
bileşenlerinden oluşur. Çakıltaşlarında normal derecelenme yaygındır. Çakıltaşları
içerisinde ince kumtaşı ara katmanları gözlenir.
Kanal-şekilli çakıltaşları : Birbirlerini kesen çok katlı kanal şekilleriyle ve masif
kanal dolgusuyla karakteristiktir. Çok katlı kanalların derinliği 20-50 cm , genişliği ise 1,5 m
üzerindedir. Kanal tabanı sığ aşınmalıdır ve kanalın tabanından üste doğru tane boyu
incelir. Kanal içerisinde ince kumtaşı katmanları ve küçük ölçekli çapraz katmanlanma
gözlenir. Çakıllar yan yuvarlaklaşmış orta-kötü küreselleşmiş ve orta pekleşmelidir. Birimin
orta bölümü egemen olarak kumtaşlarından oluşur. Kumtaşları açık grimsi renkli, orta ince
taneli, büyük ölçekli oluksal ve düzlemsel çapraz katmanlıdır. Çapraz katmanlı kumtaşları
çakıltaşları içerisinde mercek şeklinde son bulur ve kumtaşı alt sınırı çakıltaşı üst sınırı ile
geçişlidir. Birimin üst bölümü egemen olarak gri, sarımsı renkli ince yatay katmanlı kumlu
kiltaşları ile temsil olunur. Bu kaya düzeyleri yersel olarak masif kanal dolgulu çakıltaşları
içerir. Çok kalın olmayan bu kaya düzeyleri olasıklıkla kanal taşkını çökelleri olarak
yorumlanabilir. Birim Nebert (1978) tarafından taban serisi olarak adlandırılır ve yaşı
Pleyistosen olarak kabul edilir. İnceleme alanında geniş yayılım gösterirler.
Yamaç Molozu (ym) : Kırmızı-kahverengimsi renkli ve başlıca kireçtaşı
çakıllarından oluşan birim Kırkağaç-Soma arsındaki aktif fay kuşağı boyunca ve inceleme
alanının güneyinde yükselen kireçtaşları eteklerinde gözlenir.
Kuvaterner Alüvyon (Al) : Bakırçay ve çevresindeki derelerin getirmiş olduğu
kumlu, killi, çakıllı ve siltli malzemeden oluşmaktadır. Bakırçay ve Bakırçay'ı besleyen
dere yataklarında çapraz katmanlanmalı çakıltaşı, yatay katmanlı kumtaşı ve silttaşları yer
alır. Bakırçay ve çevresinde oluşum gösterirler.
22
SOMA BELEDİYESİ
III.2.3. Hidrojeolojik Özellikler
Manisa kentinde su temini amaçlı DSİ içme ve kullanma suyu projesi
bulunmamaktadır. Soma Termik Santralinin endüstri suyu Sevişler Barajından
sağlanmaktadır. Yılda ortalama 20 hm3 su kullanımı söz konusudur.
Manisa ili sınırları içerisindeki alanın saptanmış emniyetli yeraltısuyu rezerv miktarı
210 hm3/yıl dır. Kaynaklarla beraber bu değer 443 hm3/yıl’a ulaşmaktadır.
İl Çevre Durum Raporu’ndan alınan bilgilere göre Soma Belediyesi tarafından
Soma İlçesinde 7 hm3/yıl emniyetli yeraltı su rezervi bulunmaktadır.
Proje sahasının hidrojeolojik özellikleri ise Jeolojik ve Jeoteknik Etüd çalışmasında
belirlenecek olup, detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda sunulacaktır.
III.2.4. Maden ve Mineral Kaynakları
Yapılan araştırmalar ve tetkikler neticesinde faaliyet sahasında herhangi bir maden
veya fosil yakıt kaynağına rastlanmamıştır.
İşletmecilik az sayıda madene ilişkin olsa da, Manisa yer altı kaynakları alanında
tür ve rezerv bakımından zengin bir ildir. Bunların başında linyit yatakları sayılabilir.
Toplam rezervi 580 milyon ton dolayında olan linyit yataklarının büyük bölümü Soma
yöresindedir. Yöreden çıkarılan linyitlerin kül oranı % 36,17, nem oranı % 1,57’dir. Salihli
yakınlarında altın madeni olduğu saptanmıştır. Selendi’nin Rahmanlar yöresi ile Soma’nın
Türkali Köyü çevresinde toplam rezervi 507.200 tona ulaşan Bakır-Kurşun-Çinko yatakları
vardır. Bu yatakların işletmeye açılması için çalışmalar sürdürülmektedir.
Alaşehir’in Bahçeler köyü ve Çadırtepe çevresinde toplam rezervi 150.000 ton olan
civa yatakları, Salihli’nin Kurşunludere, Horazanlar ve Kokardere yörelerinde henüz
rezervi belirlenememiş zengin civa yatakları vardır.
Turgutlu’nun Kaçar köyü, Çal dağı, Susuz yatak yöresi ile Merkez ilçenin Yakuplar
köyü çevresinde zengin demir yatakları vardır. Toplam rezervi 34.000.000 tonu aşan bu
yataklar zaman zaman işletilmektedir.
Merkez ilçenin Muradiye ve Üçpınar yöresinde az miktarda manganez ve
Alaşehir’in Konaklar kesiminde toplam rezervi 10.000.000 tona ulaşan çimento
hammaddesi yatakları vardır. Ayrıca Gördes yöresinde Feldspat, Kula’da Dolomit
bulunmuştur. Saruhanlı yöresindeki 1.000.000 m3 rezervli mermer yatakları işletilmektedir.
İldeki perlit yataklarının da hayli zengin olduğu saptanmıştır. Demirci ve Saruhanlı
çevresindeki yatakların toplam rezervi 52.100.000 ton dolayındadır.
Manisa İl sınırları dahilinde bulunan metalik madenler ise Altın, Gümüş, Kurşun,
Bakır, Çinko, Demir ve Antimuan’dır.
Söz konusu maden ve fosil yakıt kaynaklarının yerleri Şekil III.1’de sunulmaktadır.
23
SOMA BELEDİYESİ
Şekil III.1. Manisa İli Maden Haritası
Tablo III.2. Soma İlçesi Maden Varlığı
Maden
Rezerv
Tenör
Yeri
Kömür
308.200.000 ton
görünür+muhtemel+mümkün
AID:3147 kcal/kg
Soma-Eynez
Kömür
38.500.000 ton görünür
AID:2750 kcal/kg
Soma-Merkez (Mumya
tepe)
Kömür
182.300.000 ton görünür+muhtemel
AID:2600 kcal/kg
Soma-Işıklar
Kömür
9.345.000 ton muhtemel
AID:1800 kcal/kg
Soma-Akçaavlu-Dualar
Kömür
AID:1794 kcal/kg
Soma-Tarhala
Kömür
AID:1350 kcal/kg
Soma-Çinge
Kömür
42.450.000 ton muhtemel+mümkün
AID:3000 kcal/kg
Soma-Evciler
Kömür
AID:1600-2700 kcal/kg
Soma-Deniş-Kozluören
Kömür
AID:1638 kcal/kg
Soma-Türkpiyale
Kömür
AID:1344 kcal/kg
Soma-Dereköy
Kaynak :Manisa İl Çevre Durum Raporu, 2006
III.2.5. Hidrolojik Özellikler
Soma ilçesi sınırları içerisinde yer alan en önemli yüzeysuyu Bakırçay’dır. İlin Ege
Havzasına giren topraklarındaki en önemli akarsuyu Bakırçay dır. Gölcük dağlarının doğu
yamaçlarından kaynaklanan Bakırçay, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçerek Kınık’ın
kuzeyinde Yağcı çayı ile birleşir. Maden ve Kabak dereleri ile birleştikten sonra Bergama
yakınlarında güneybatıya yönelerek Çandarlı körfezinde Ege Denizi’ne dökülür.
DSİ Ölçümlerine göre su toplama alanı 2887 km2, akıttığı ortalama su miktarı
saniyede 14.485 m3’ tür. Bir yılda akıttığı toplam su miktarı ise 465 milyon m3
dolayındadır. Çayın akışı düzensizdir.
24
SOMA BELEDİYESİ
İlçe sınırları içerisinde yer alan en önemli baraj ise Sevişler Barajı’dır. Soma ilçesi,
Sevişler, Ürizler, Naldöken köyleri arasında Bakırçayı’nın kolu üzerinde kurulu
bulunmaktadır. Sulama ve Soma Termik Santral su ihtiyacını temin amaçlı kurulmuştur.
Balık üretimi yapılmakta, ördek, karameke gibi su kuşlarını barındırmaktadır.
Soma’daki Türkiye Elektrik Kurumu Termik Santrali ünitelerinin ve kurulması
planlanan Azot Gübre Fabrikasının sanayi suyu gereksinimini karşılamak ve kısmen de
Bakırçay’ın yol açtığı taşkınları önlemek amacıyla yapımına başlanmış ve 1981 de
tamamlanmıştır. Baraj, zonlu toprak dolgu tipinde olup 59,50 m yüksekliktedir. 127 milyon
m3 su depolama kapasitesine sahiptir. Sulama amacıyla da kullanılmaktadır.
III.3. Doğal Afet Durumu ve Depremsellik
Manisa İlinin tamamı, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayınlanan
Türkiye Deprem Haritası’nda 1. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır.
Manisa ilinin batısında Bergama-Menemen arası, kuzeydoğusunda Simav fay
zonu, güneydoğusunda ise Büyük Menderes grabeninin doğu ucunda diri faylar
bulunmaktadır. İl sınırları içinde ise Soma-Kırkağaç-Gölcük yöresi ve Gediz grabeni diri
fayları bulunmaktadır. Bu faylar çok eski tarihi devirlerden bu yana oluşan depremlerin
kaynakları olarak, Manisa’yı etkilemişlerdir.
Ege güncel morfolojik yapısı, genellikle simetrik yapı özelliği gösteren yaklaşık DB
uzanımlı graben simetri ile biçimlendirilmiştir. Belirtilen graben sistemleri, birbirlerine koşut
olarak dizilmiş irili ufaklı çöküntü alanlarından meydana gelmiştir. Bunlar kuzeyden
güneye doğru Simav, Bakırçay, Gediz, K. Menderes ve B. Menderes grabenleri şeklinde
dizilim göstermektedir. Gediz grabeni yaklaşık 200 km ulaşan uzunluğu ile Ege graben
sisteminin en önemli çöküntü alanıdır. Manisa İli Bakırçay grabeni (fay hattı), Simav
grabeni, K. Menderes grabeni arasında ve büyük bölümüde doğu-batı gidişli Manisa
Gediz grabeni içerisinde kalmaktadır.
Bakırçay grabeninde Soma, Manisa Gediz grabeninde Manisa Merkez, Turgutlu,
Salihli, Alaşehir, Sarıgöl İlçeleri kalmaktadır. Gediz grabeni batı yakasında yer alan aktif
faylar, Normal Fay karakterindedir. Bu graben sistemi, batı ucunda Manisa ve Kemalpaşa
fayı olmak üzere iki kola ayrılır. Turgutlu-Manisa arasında KB-GD doğrultusunda kavisli
uzanımı olan Manisa Fayı yaklaşık 25 km uzunluğundadır. Fay düzleminin eğimi 500 –650
arasında değişir. Genelde kuaterner çökelleri ile daha yaşlı temel kayalar arasında
dokanak oluşturur. Holosen yaşlı alüvyon yelpazelerini ve yamaç molozlarını keser. Zon
boyunca izlenen çok dönemli fay sarplıkları, son birkaç bin yıl içerisinde bu fayda yüzey
kırılmasıyla sonuçlanan büyük depremler olduğunu göstermektedir.
Soma-Kırkağaç-Gölcük Yöresi Fayları
Soma, Akhisar, Bigadiç arasında genel doğrultuları KKD-GGB olan ve birbirine
paralel uzanan 40 km genişliğinde bir alan dağılmış bulunan bir çok fay yer almaktadır.
Tanımlanan alanlardaki faylar Soma-Kırkağaç ve Gölcük-Gelenbe olmak üzere iki yörede
zon şeklinde bir gruplanma gösterirler. Bu iki zonda faylar kuzeyde birbirine yaklaşan bir
demek görünümü sunarlar. Bu faylar için ayrıntılı veri toplanamamıştır. Genelde üst
Miyosen-Pliyosen, yaşlı volkano-sedimanterleri kesen faylar yer yer jura(210.0-245.0
milyon yıl) yaşlı Kırkağaç formasyonuna ait kireçtaşları ile Halilağa grubuna ait alt triyas
(245.0-240.0 milyon yıl) yaşlı volkano-sedimanter kaya topluluklarını kesmekte veya
bunlarla daha genç kayalar arasında dokanak oluşturmaktadır. Yörenin morfolojisini
denetleyen fayların sınırlı verilerle, doğrultu atımlı ve normal fay bileşenli oldukları
25
SOMA BELEDİYESİ
söylenebilir. Uzanımlara göre dik veya dike yakın fay düzlemlerine sahip olmaları
gerektiği, doğrultu atımlı olabileceklerine yorumlanır. Yine fay zonları arasındaki
havzaların morfolojık yapısı doğrultu atıma bir veridir. Bu bölgenin batısında yer alan ve
Soma yöresi ile yaşıt olduğu düşünülen Bergama-Menemen arasındaki aynı doğrultudaki
faylarda sağlanan sağ yönlü doğrultu atımlı özelliğini Soma-Kırkağaç-Gölcük yöresindeki
faylar içinde geçerli olabileceği düşünülmektedir.
Bu yöredeki fayların Pliyosen ve özellikle kuaterner çökellerini etkiledikleri kesin
olarak saptanamamıştır. Ancak yöre morfolojisini denetlemeleri nedeniyle olasılı diri olarak
haritalanmışlardır. Yörenin yapısal evriminde de önemli rol oynadıklarının düşünülmesi,
haritalanmalarında etkili olmuştur. Ayrıca 15.01.1943 tarihli Bigadiç Depremine ait eş
hasar eğrilerinin Gölcük yöresinde bu fayların doğrultusunda uzanmaları, bu fayların diri
olmaları olasılığını arttırmaktadır.
Manisa İli Depremsellik Haritası Şekil III.3’de sunulmaktadır.
Şekil III.2. Manisa İli Depremsellik Haritası
III.4. Proje Alanının Meteorolojik Özellikleri
Ege bölgesinin batı kesiminde geniş bir alanı kaplayan Manisa ilinde, batı
kesimlerinde ve Gediz Nehri havzası boyunca karasal nitelikli Ege-Akdeniz iklimi hakim
olmakla, özellikle doğu ve dağlık bölgelerinde İç Anadolu'nun karasal ikliminin etkileri de
görülür. İlin batısından doğusuna gidildikçe, toprak, iklim ve topografya gibi çevre koşulları
aşamalı olarak değişmeye başlar. Bu değişime bağlı olarak, bitki örtüsü de değişir. Bitki
örtüsü batıdan doğuya doğru sırayla, ova bitkileri, makiler, ormanlar ve alpin bitkilerinden
26
SOMA BELEDİYESİ
oluşur. Ancak bunların aşamaları birbirlerini düzenli bir biçimde izlemez. Dağlarda
egemen bitki örtüsü ormanlar ve makilerdir.
İl'de ortalama sıcaklık 16,8°C'dir. En sıcak aylar, ortalama sıcaklığın 30°C'nin
üzerine çıktığı Haziran. Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Yıllık sıcaklık ortalaması kışın
(Ocak) 6°C'nin altına düşmez. Yılda ortalama 25 gün donlu geçer. Yılda ortalama 107,5
gün sıcaklık 30°C'nin üzerindedir. Ortalama olarak yılın 91 günü yağışlı geçmektedir. Yıllık
ortalama yağış miktarı m² ye 750,3 kg'dır. En fazla yağış Aralık, Ocak ve Şubat aylarında
görülür.
Soma ‘’Yarı nemli Akdeniz İklim tipi’’ne dahildir. Bu bölgede kış mevsimi, cephesel
depresyonların artışı ile en yağışlı, yaz ise en yağışsız mevsimdir. En sıcak ayı temmuz
olan bölgenin, ortalama sıcaklığı 23-24°C civarında olup, kış aylarında sıklıkla
balkanlardan gelen soğuk hava akımlarına maruz kaldığından sıcaklık düşüktür. En soğuk
ay ocak olup, en soğuk ay sıcaklık ortalaması 3-5°C kadardır. Kar yağışları normaldir.
Sıkça don olaylarına rastlanır.
Proje alanına ait detaylı meteorolojik bilgiler ÇED Raporu’nda verilecektir:
III.5. Flora ve Fauna
Proje sahasına ait flora ve fauna dokusuna yönelik bilgiler, yapılacak olan detaylı
arazi çalışmaları sonucunda ÇED Raporu’nda değerlendirilecektir. Aşağıda bölgenin
genel floristik ve faunistik yapısını belirlemek anlamında genel arazi gözlemlerine dayanan
ön bir değerlendirme sunulmaktadır.
Manisa ili flora-fauna yönünden zengin bir ilimizdir. Ege Bölgesinin bu bölümünde
topoğrafya şartları değişiklikler gösterir. Alt bölgelerde ova bitkileri, yukarı bölgelere doğru
makiler ve alpin bitkileri görülmektedir. Manisa’da yaz kuraklığının tipik olarak yaşandığı
Akdeniz iklimi ve maki üyeleri hakim durumundadır. Bunlar arasında da az miktarda otsu
ve yumrulu bitkiler bulunmaktadır. Botanik açıdan kuraklığa dayanıklı, genellikle sert
yapraklı ve herdem yeşil çalı ve alçak boylu ağaçların oluşturduğu odunsu bitki topluluğu
olan makinin başlıca üyeleri sandal, kocayemiş, mersin, keçiboynuzu,kermes meşesi,
pırnal meşesi ve defnedir. Özellikle büyük kuraklığın yaşandığı yaz aylarında yeşil kalan
hemen hemen hiçbir otsu bitkiye rastlamak mümkün değildir. İlde yetişen endemik bitki;
Manisa Lalesi’dir. En yoğun olduğu alan Spil Dağı, Milli Parkıdır.
Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır:
Karaçam, Kızılçam, Ardıç, Kavak, Söğüt, Ceviz, Kestane, Gürgen, Meşe, Palamut,
Karaağaç, Dut, Defne, Çınar, Kaya armudu, Taşayvası, Orman çileği, Yabani Elma,
Vişne, Ahlat, Böğürtlen, Üvez, Geven, Erguvan, Korunga, Yonca, Katır Tırnağı, Üçgül,
Beyaz Tırfıl, Sütleğen, Somak, Hatmi, Menengeç, Ebegümeci, Ilgın, Çiğdem, Ladin,
Mersin, Sarmaşık, Sandal ve Turp, Meyankökü, Gelincik, Yüksükotu, Sığırkuyruğu,
Hindiba,Isırgan, Kuzukulağı, Labada, Horozibiği, Menekşe.
Manisa ili, coğrafi büyüklüğü, toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsünün elverişliliği
nedeniyle, oldukça çeşitli ve zengin bir yabanıl hayvan varlığına sahiptir. Spil Dağı Milli
Parkı’nda bulunan “Yılkı Atları” yörenin endemikleridir. Bunun haricinde endemik
olmamakla beraber Türkiye genelinde nadir yörelerde yetişen “Karaca” bulunmaktadır.
Başta doğu ve kuzeydeki dağlar ve platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek
olarak geyik ve karacaya rastlanmaktadır.
27
SOMA BELEDİYESİ
Karaca; ilin 4 bölgesinde bulunmaktadır.
1. Merkez ilçe, Sarıçam, Bahadır, Çakmaklı köyleri çevresi.
2. Akhisar ilçesi, Arabacıbozköy, Evkavtepe, Beyce, Yatağan, Kırkağaç, Soma,
Eynez köyleri ile Bergama ilçesine sarkan ormanlık alanda.
3. Soma ilçesi, Şifa dağı ( Deniş, Evciler, Beyce, Göktaş, Yağcılı, Tabanlar
yöreleri.)
4. Demirci ilçesi, Söğütçük köyü (Hoşçalar, Kargınşıhlar, İrişler, ve Çamköy)
ormanları .
Yukarıda adı geçen bölgelerde çok sayıda olmakla beraber sayıları gün geçtikçe
artmaktadır. Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, tavşan gibi
yaban hayvanları bulunur. İlde kanatlı av hayvanları olarak; atmaca, şahin, akbaba,
doğan, kerkenez, turaç, kara ve gri ağaçkakan, kaya kırlangıcı, ev kırlangıcı, üveyik,
yaban güvercini, sığırcık, çulluk, keklik, leylek türleri bulunmaktadır. Nehirler ile Marmara
Gölü ve baraj havzalarında mevsimine göre yaban tavuğu, ördek ve yaban kazlarına
rastlanmaktadır. Marmara Gölü su alanı, sulak çayırları, sazlıkları ile su kuşları için önemli
bir kışlak ve kuluçka yeridir. Kutan, Karaboyunlu Batağan, Karabatak, Çamurcum,
Bozdalağan, Sakar Meke, Yılan Kartalı, Kızıl Bacak, Mahmuzlu Kızkuşu, Kuğu, Angıt
türleri yılın önemli bölümünü bu alanda geçirirler.Yine ilin göl ve barajlarında sazan, aynalı
sazan, yılan balığı, tatlı su levreği, yayın gibi balık türleri bulunmakta ve avlanmaktadır.
İldeki zengin yabanıl yaşam, kontrolsüz ve bilinçsiz avlanma ve kullanılan tarım ilaçları
nedeniyle büyük zarar görmekte, türü tükenen kimi hayvanlar nedeniyle doğal denge
bozulmaktadır.
III.6. Hava Kalitesi
Türkiye’nin en kaliteli “Linyit Kömürü” yataklarına sahip olan ilçede “Ege Linyitleri
İşletmesi Müessese Müdürlüğü”, buna bağlı 3 İşletme Müdürlüğü ile TEAŞ ve SEAŞ
Termik Santrallerinin mevcudiyeti, ilçenin her geçen gün büyümesine ve gelişmesine katkı
sağlayarak iş merkezi açısından da cazibe merkezi haline getirmiştir.
İlçedeki en önemli kirletici kaynağı olan Soma Termik Santralinde hava kirliliğinin
önlenmesine yönelik olarak I. ve II. Ünitelerin elektrofiltreleri yenilenmiş olup, II. Ve IV.
Ünitelerin elektrofiltrelerinin yenilenmesi çalışmaları devam etmektedir.
Manisa ilinde 2001-2006 yılları arasında ölçülen SO2 ve partikül madde
ortalamaları Tablo III.3’de, sınır değerler ise Tablo III.4’de verilmiştir.
Tablo III.3. 2001 ve 2006 Yılları Arasında Ölçülen SO2 ve PM Değerleri
3
KİRLETİCİ (µg / m )
2001-2002
2002-2003
2003-2004
2004-2005
2005-2006
SO2 (Kış Dönemi)
69
106
130
91
90
PM (Kış Dönemi)
54
65
60
68
63
Kaynak :tuik.gov.tr
Tablo III.4. SO2 ve PM Sınır Değerleri
Standart Değerler
SO2 (µg / m³ )
PM
Kısa Vadeli
400
300
Uzun Vadeli
150
150
28
SOMA BELEDİYESİ
Yukarıdaki tablolardan da görüleceği üzere Manisa İli’nde yapılan ölçümlerde SO2
ve PM değerleri sınırların altında kalmıştır. Soma ilçesine ait ise herhangi bir hava kalitesi
ölçüm değeri bulunmamaktadır.
III.7. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları
Manisa ilinde yer alan jeotermal kaynaklar şunlardır:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Alaşehir-Sarıkız Kaplıcaları
Manisa-Ilıcak Suyu
Turgutlu-Urganlı Suları
Salihli-Sart Kaplıcaları
Salihli-Kurşunlu Kaplıcaları
Kula-Acısu Madensuyu
Kula-Selendi Eymir Kaplıcaları
Soma-Menteşe Kaplıcaları olarak değerlendirilmiştir.
Demirci Belediyesi Hisar Kaplıcaları Termal Tesisleri
Demirci Borlu Kaplıcaları
Soma-Menteşe Kaplıcaları :
Soma’nın kuzey batısında, oldukça bozuk bir yolla gidilen Menteşe kaplıcası bir
dere yatağı kenarında birbirine yakın iki kaynak halinde çıkmaktadır. Kaplıca 20 oda, 4
hamam, 2 çamur hamamından oluşmaktadır. Yeni restore edilmiştir. Birinci kaymaktaki
debi 3 lt/sn dir. Diğer kaynak 2,5 lt/sn civarında bir debiye sahiptir.
Menteşe deresi yatağında, kuaterner alivyonları arasında yüzeyde beliren
kaynaklar, andezitlerin hakim olduğu yükseltinin batısında sıralanmıştır. Kuzeyden güneye
Simav çayına paralel uzanan bir faylanmaya bağlı senkdinalin üzerinde bulunan
kaynakların magnetik, asidik suları ancak dere sularının yükselmesi ile zaman zaman
karışmaktadır. Asit volkanik kayalar arasından gelen suların çoğu jips dolamit ve
sideritlerin tesirinde olan sentez özelliğine sahip sulardır.
Kaplıca suyu hafif tuzlu, acı, alkalik, bikarbonatlı sular sınıfına girer. Litrede 1,5
gramı geçmeyen total mineralizasyona sahiptir. Termaliteleri oldukça yüksektir.
Proje sahasında bilinen termal ve jeotermal su kaynağı bulunmamaktadır.
III.8. Toprak Özellikleri, Arazi Kullanımı ve Mülkiyet Durumu
Aşağıda bölgenin toprak özellikleri, arazi kullanım durumu (tarım, yerleşim ve
orman alanları) ve mülkiyet durumuna yönelik genel bilgiler sunulmakta olup, proje
sahasına ait detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda verilecektir.
III.8.1. Toprak Özellikleri
Manisa 1.381.000 ha’lık yüzölçümü ile Türkiye’nin büyük illeri arasında yer alır. İl
topraklarının 514.526 ha’dır. Arazi dağılımında görülebileceği gibi Manisa’nın sahip olduğu
tarım arazisi, büyük bir potansiyele sahiptir. % 36 olan kullanılmayan arazi grubuna,
yerleşim merkezleri, yollar, nehir ve göl yatakları ile ekonomik olarak tarım yapılmayan
29
SOMA BELEDİYESİ
verimsiz araziler girmektedir. İlde 317.276 ha’lık bir alan çayır ve mera arazisidir. Orman
ve fundalık alanların toplamı ise 52.069 ha’dır.
Soma İlçesinin toplam yüzölçümü 82.600 ha’dır. Bunun 20.433 ha’ı tarım arazisi,
17.672 ha’ı kullanılmayan alanlar, 1.129 ha’ı çayır ve mera, 43.366 ha’ı ise orman
alanıdır. Soma Atıksu Arıtma Tesisinin kurulacağı alan ise tarım arazisidir.
III.8.2. Arazi Kullanımı
Manisa İlinin 1.381.000 ha olan toplam arazi varlığının % 3,77’sini orman ve
fundalık, % 37,26’sını tarım arazisi, % 22,97’sini çayır ve mera, % 36’sını ise kullanım dışı
araziler oluşturmaktadır.
Proje sahasının yer aldığı Soma İlçesinin 82.600 ha olan toplam arazi varlığının %
52,50’sini orman, % 24,74’ünü tarım arazisi, % 1,37’sini çayır-mera ve % 21,39’unu
kullanım dışı alanlar oluşturmaktadır.
Tablo III.5’de Manisa İli ve Soma İlçesinin arazi varlığı gösterilmektedir.
Tablo III.5. Manisa ve Soma Arazi Varlığı Tablosu
Kullanım Sekli
Manisa İli
Alanı (ha)
Soma İlçesi
Oranı %
Alanı (ha)
Oranı %
Tarım Alanı
514.526
37,26
20.433
Çayır ve Mera
317.276
22,97
1.129
1,37
52.069
3,77
43.366
52,50
497.129
36,00
100,00
17.672
21,39
82.600
100,00
Orman ve Fundalık
Tarım Dışı Arazi
TOPLAM
1.381.000,0
24,74
Manisa İli ve Soma İlçesi arazi sınıfları Tablo III.6’da gösterilmektedir. Buna göre,
Soma İlçe arazilerinin büyük çoğunluğu VI. ve VII. sınıf topraklar oluşturmaktadır. Soma
AAT proje alanının toprak sınıflarının ayrıntıları ÇED Raporu’nda sunulacaktır.
Tablo III.6. Manisa İli ve Soma İlçesinin Arazi Sınıfları
Arazi Sınıfı
Manisa İli
Soma İlçesi
Alan (ha)
Alan (ha)
I. Sınıf
174.911
4.358
II. Sınıf
108.552
2.309
III. Sınıf
100.402
9.505
IV. Sınıf
116.527
5.368
V. Sınıf
142
-
VI. Sınıf
241.645
18.108
VII. Sınıf
412.703
41.050
VIII. Sınıf
226.118
576
TOPLAM
1.381.000
Kaynak : Manisa İl Çevre Durum Raporu, 2006
81.274
30
SOMA BELEDİYESİ
Tarım Alanları
Soma tarımsal yönden üç ana bölgeye ayrılmaktadır. Bunlar Gediz vadisi,
Bakırçay vadisi, Demirci Dağlık bölgeleridir. Sulama tarımı bakımından Soma fazla
gelişme göstermemiştir. Kömür havzaları nedeniyle tarım alanları fazla bulunmamaktadır.
Nitekim Soma ilçesi arazilerinin %24’74’ü tarım alanları ile kaplıdır.
İlçede 15.167 ha kuru tarım arazisi, 1.570 ha sulu tarım arazisi ve 3.560 ha bağbahçe arazisi bulunmaktadır.
İlçede yetiştirilen tarım ürünleri buğday, arpa, tütün ve pamuk olup, ayrıca
zeytincilik de yapılmaktadır.
Toplam tarım alanının; % 74,16’sı tarla, % 8,58’i sebze, % 0,73’ü meyve,
% 16,53’ü ise zeytin alanıdır.
Orman Alanları
İl, bulunduğu coğrafyanın özelliklerinden dolayı, batı-doğu doğrultusunda toprak,
jeolojik, morfolojik yapı, iklim durumu itibariyle farklılıklar gösterir. Bu farklılık bitki
örtüsünde de değişiklikler yaratır. Batı-doğu yönündeki bu bitki örtüsü farklılaşması
düzenli ve kesindir. Kademelenme biçiminde değildir. Dağ kütlelerinin deniz etkisini
kesmesi, yer yer Akdeniz iklimi ve Karasal iklim, bitki türlerinin iç içe bulunmasına yol
açmaktadır. Yükseltiye bağlı olarak ovca bitkileri, makiler, kuraklığa dayanıklı ve sürekli
yeşil kalabilen Akdeniz bitkileri ve ormanlar şeklinde bir yayılma göze çarpar. Ormanlar
genelde 1000 m üzerindeki yüksekliklerde topluluklar halinde bulunur. Palamut, Meşe,
Kızılçam, Karaçam yaygın orman bitkileridir. Ormanlarda az miktarda Ahlat, Karaağaç,
Çınar ve Ardıça da rastlanır. İlde sık görülen maki bitki türleri ise; geniş yapraklı taş
ıhlamuru, mastık, kocayemiş, funda, ladin, zeytin ve az miktarda defne, kuşkonmaz ve
üvezdir. Tarımın hızla gelişmesi, kullanılan ilaç ve gübreler nedeniyle ova kesimlerindeki
doğal bitki örtüsü ortadan kalmıştır. Yağış rejiminin etkileri, ormanlardaki insan tahribatı,
erezyon nedenleriyle ormanlık alanlarda bitki örtüsünün fakirleşmesi göze çarpmaktadır.
Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır.
Karaçam, Kızılçam, Ardıç, Kavak, Söğüt, Ceviz, Kestane, Gürgen, Meşe, Palamut,
Karaağaç, Dut, Defne, Çınar, Kayaarmudu, Taşayvası, Orman çileği, Yabanielma, Vişne,
Ahlat, Böğürtlen, Üvez, Geven, Erguvan, Korunga, Yonca, Katır Tırnağı, Üçgül, Beyaz
tırfıl, Sütleğen, Somak, Hatmi, Menengeç, Ebegümeci, Ilgın, Çiğdem, Ladin, Mersin,
Sarmaşık, Sandal ve Turp, Meyankökü, Gelincik, Yüksükotu, Sığırkuyruğu, Hindiba,
Isırgan, Kuzukulağı, Labada, Horozibiği, Menekşe gibi bitkilerdir. Son yıllarda, yüksek
kesimlerdeki doğal bitki örtüsünü olumlu anlamda etkilemek ve ekonomik fayda sağlamak
amacıyla, delice zeytin aşılaması, menengeçe, antep fıstığı aşılaması, ceviz, kestane,
fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Orman Bölge Müdürlüğü’nün Manisa ili dahilinde kalan orman alanlarının büyük
bölümü genel olarak bozuk niteliktedir. Manisa ili dahilindeki genel saha 1.335.269 ha
olup, bunun 444.868 ha’ı normal ve büyük sahalar dahil olmak üzere orman alanı,
890.401 ha’ı ormansız alandır. Ağaç türü olarak, ibrelilerden Kızılçam, Karaçam, Asli türler
başta gelmekte olup yapraklı tür olarak Meşe baltalığı ve diğer maki formasyonu teşkil
etmektedir.
Soma İlçesindeki orman alanlarının dağılımı Tablo III.7’de verilmektedir.
31
SOMA BELEDİYESİ
Tablo III.7. Soma İlçesi Orman Alanları Dağılımı
Alan (ha)
Normal
Bozuk
Toplam
Normal
Baltalık Orman
Bozuk
Toplam
Normal
Genel Toplam
Bozuk
Toplam
25.319
13.727
39.046
4.251
4.251
25.319
17.978
43.297
Koru Ormanı
Yerleşim Alanları
Proje alanı Turgutalp, Balpınar mevkiinde 3 pafta ve 424 parsel no’lu alanda yer
almakta olup, büyüklüğü 4,8 ha’dır. Faaliyet alanının 1/25000 ölçekli haritada gösterimi
Ek-A’da verilmektedir.
Proje alanının hemen kuzeyinde Bakırçay bulunmaktadır. Sahanın yaklaşık 750
güney ve güneydoğusunda Turgutalp Belediyesi’ne ait yerleşim yerleri mevcuttur. Soma
İlçesi ise yaklaşık 4-4,5 km güneydoğuda yer almaktadır.
III.8.3. Mülkiyet Durumu
III.9. Mimari ve Arkeolojik Miras
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü
tarafından hazırlanan kültür varlıkları envanteri incelenmiş, yapılan veri araştırması, büro
ve arazi çalışmaları ile çalışma alanı içerisinde arkeolojik varlıklar, kültür varlıkları, tabiat
alanlarının mevcudiyeti araştırılmış ancak herhangi bir varlığa rastlanmamıştır. Dolayısıyla
proje alanında arkeolojik ve kültür varlıkları açısından herhangi bir kısıtlayıcı faktör
bulunmamaktadır.
III.10. Proje Alanının Hassasiyet Derecesi
Koruma alanları için yürütülen etüt çalışması kapsamında proje alanı civarındaki,
kültürel ve doğal değerleri olan ve kendine has özelliklere ve/veya kaynaklara sahip, milli
parklar, doğal yaşam alanları, koruma altına alınmış habitatlar, genetik kaynaklar, sınırlı
gelişim alanları (turistik alanlar) gibi yasa ve yönetmeliklerle tanımlanmış ve koruma altına
alınmış tüm alanlar değerlendirilmiştir. Devlet kurumları tarafından yönetilen, özel amaçlar
için tahsis edilmiş ve sınırlanmış alanlar da bu bölüm içerisinde değerlendirilir.
32
SOMA BELEDİYESİ
Bu kapsamda proje etki alanlarında bulunan 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’na
giren, “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiatı Koruma Alanları”
maddesi altında listelenen alanların varlığı ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu gereğince, “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı”
başlıkları kapsamında sunulan alanların varlığı araştırılmıştır. Bu alanlar tespit edilirken
öncelikli olarak T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ve arazi çalışmaları esnasında İl
Kültür ve Turizm Müdürlüklerinden elde edilen kültür varlıkları envanterleri kullanılmıştır.
Manisa İli Soma İlçesi sınırları içerisinde Özel Çevre Koruma Bölgesi, Mili Park,
Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanı, veya Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. Ayrıca İlçe
sınırları dahilinde Yaban Hayatı Geliştirme Sahası da mevcut değildir.
Manisa İli, Soma İlçesi.- Kuzeyi: Söğütçük-Belen köy yolunu takiben Balıkesir il
sınırı, Doğusu: Soma-Savaştepe karayolu, Güneyi: Uzunahır köyünden, Akçaavlu, Dualar
köy yollarını Soma İlçesine bağlayan karayoluna kadar olan bölüm, Batısı: Söğütçük
köyünü-Boncuklu köyüne bağlayan hattı takiben, Naldöken, Akçaavlu köy yolları ile sınırlı
kısımda Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahası mevcuttur.
Soma İlçesi’nde bulunan Arkeolojik ve Doğal Sit Alanları ile ilgili bilgiler Tablo
III.8’de sunulmaktadır.
Tablo III.8. Soma İlçesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanları
Adı
Adresi
Grubu
Türü
Kentsel Sit Alan
Merkez
Kentsel Sit
Kentsel Sit
3.derece Arkeolojik Sit Alanı
Cumhuriyet Mah.
Arkeolojik Sit
Arkeolojik Sit
Keltepe Kalesi (1.ve 3. Derece
Arkeolojik Sit Alanı)
Deniş Köyü Keltepe Mev
Arkeolojik Sit
Kale
Üyücek Tepe Höyüğü I.Derece
Arkeolojik Sit
Yağcılı Çayı Kenarında
Arkeolojik Sit
Höyük
Darkale Köyü Kentsel Sit Alanı
Darkale Köyü
Kentsel Sit
Kentsel Sit
Kaynak : www.kultur.gov.tr
Proje alanı ve etki alanı içinde sit alanı, yaban hayatı geliştirme sahası ve yaban
hayvanı yerleştirme sahaları, özel çevre koruma bölgeleri, “su kuşları yaşama ortamı
olarak uluslararası öneme sahip sulak alanların korunması sözleşmesi” (RAMSAR
Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar araştırılmış olup, herhangi bir koruma
alanına rastlanmamıştır.
33
BÖLÜM IV
PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ
VE ALINACAK ÖNLEMLER
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK
ÖNLEMLER
IV.1. Önerilen Projenin Olası Etkilerinin Tanıtımı
Soma AAT Projesi, Soma İlçesinin ve Turgutalp Beldesinin atıksularının arıtılarak,
Bakırçay’da oluşan su kirliliğinin azaltılması, doğal çevre ve insan sağlığının korunması ve
bu yolla çevre kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bir projedir.
Önceki kısımlarda belirtildiği üzere projenin 4,8 ha’lık bir alanda gerçekleştirilmesi
planlanmaktadır.
Proje
özetlenebilir:
kapsamında
gerçekleştirilmesi
planlanan
faaliyetler
aşağıdaki
gibi
İnşaat Aşaması;
• Atıksu arıtma tesisi sahasının hazırlanması,
• Arıtma ünitelerinin ve bağlı altyapıların inşası,
İşletme Aşaması;
• Atıksu arıtma tesisinin işletilmesi
• Oluşan arıtma çamurlarının yönetimi
Projenin gerçekleştirilmesi sonucu açığa çıkabilecek olası etkiler ve etkilenmesi
olası ortamlar aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:
Olası Etkiler
• Proje faaliyetleri ve trafiğinden
kaynaklanan hava emisyonları
ve gürültü
• Sıvı ve katı atıklar
• Koku ve sinek problemi
• Arazi kullanımındaki değişim
• Görsel değerler üzerindeki
değişim
• Toplumsal etkiler
Etkilenmesi Olası Ortam
• Yüzey Suyu
• Yeraltı Suyu
• Hava
• Toprak ve Arazi Kullanımı
• Flora ve Fauna
• Gürültü, trafik
• Peyzaj görsel etkiler
• Sosyo-ekonomik konular
• Kültürel Varlık
IV.1.1. Proje İçin Kullanılacak Alan Üzerine Olası Etkiler
Soma Belediyesi AAT proje alanı, Turgutalp, Balpınar mevkiinde 3 pafta ve 424
parsel no’lu alanda yer almakta olup, büyüklüğü 4,8 ha’dır.
Bölüm III.11’de ayrıntılı olarak sunulduğu gibi projenin yer alması planlanan saha
herhangi bir koruma alanı ya da sit alanı içerisinde olmamakla beraber proje etki alanı
içerisinde de bu tip alanlar bulunmamaktadır.
Olası çevresel etkileri belirlemek, etki alanlarını tespit etmek, etkinin büyüklüğünü
netleştirebilmek ve etkileri daha sistematik değerlendirebilmek için kapsamlaştırma
çalışması yapılmıştır. Bu çalışma, olabilecek en kötü hal senaryosu çerçevesinde,
alınacak önlemlerin belirlenmesi için gerçekleştirilmiş olup önlemlerin alınmaması halinde
34
SOMA BELEDİYESİ
meydana gelecek durumu göstermektedir. Çevresel etki değerlendirme çalışmasında bu
matristeki tüm unsurlar göz önünde bulundurularak ayrıntılı olarak değerlendirilecektir.
Proje inşaat ve işletme aşamalarından kaynaklanabilecek olası etkiler ve ilgili alıcı ortam
kapsamlaştırma matrisi halinde Tablo IV.1 ve Tablo IV.2’de sunulmaktadır.
Kapsamlaştırma matrislerinde işaret edilen konuların her biri ÇED sürecinde
değerlendirilerek, mevcut bir etki tespit edildiği durumda ise etki alanının boyutları
belirlenerek ilgili önlemler geliştirilecektir.
Tablo IV.1. Kapsamlaştırma Matrisi – İnşaat Aşaması
Hava Emisyonları
− mobil cihazlardan
emisyon
− bitki örtüsü
bulunmayan alanlardan,
kazı dolgu alanlarından,
kaynaklanan toz
Sıvı Atıklar ve Su
Kaynaklarına Etkiler
(X)
− evsel nitelikli atıksu
Katı Atıklar
− kazı dolgu
fazlasından
(X)
kaynaklanabilecek
inşaat ve moloz atıkları
− inşaat ekipmanı ve
malzemesinden
(X)
kaynaklanabilecek
atıklar (atık yağ, boya,
atık metal, ambalaj)
Arazi Kullanımı
(X)
Toplumsal Unsurlar
− arazi alımı
− iş olanakları
− gürültü/toz
− görsel
− trafik
Anahtar: Olası etkiler – X;
( ) = İkincil / Az Olası Etki
X
X
Kültürel Varlık
Sosyo- ekonomik konular
Peyzaj/ görsel
etkiler
Gürültü, trafik
Flora & Fauna
Toprak & Arazi
Kullanımı
Hava
Yeraltı Suyu
Atıklar ve Olası Etkiler
Yüzey Suyu
Çevresel Unsurlar
X
X
(X)
(X)
(X)
X
X
X
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
35
X
SOMA BELEDİYESİ
Tablo IV.2. Kapsamlaştırma Matrisi – İşletme Aşaması
Hava Emisyonları
− mobil araçlardan
kaynaklanan gaz
emisyonları ve toz
Sıvı Atıklar ve Su
Kaynaklarına Etkiler
− arıtılmış suyun alıcı
X
ortama deşarjı
Katı Atıklar
− idari binalar ve teknik
tesislerden kaynaklanan
katı atıklar
X
− arıtma çamurları
Toplumsal Unsurlar
− iş olanakları
− gürültü
− görsel
− koku
− trafik
Anahtar: Olası etkiler – X;
( ) = İkincil / Az Olası Etki
X
X
X
Kültürel Varlık
Sosyo- ekonomik konular
Peyzaj/ görsel
etkiler
Gürültü, trafik
Flora & Fauna
Toprak & Arazi
Kullanımı
Hava
Yeraltı Suyu
Atıklar ve Olası Etkiler
Yüzey Suyu
Çevresel Unsurlar
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
IV.1.2. Doğal Kaynakların Kullanımı
Yapımı planlanan atıksu arıtma tesisi için doğal kaynak kullanımının inşaat ve
işletme dönemleri için ayrı ayrı değerlendirilmesi durumunda ;
İnşaat aşamasında doğal kaynak olarak, arazi kullanımı, inşaat faaliyetleri
sırasında kullanılacak su ve enerji kaynağı olarak kullanılacak motorin,
İşletme aşamasında doğal kaynak olarak ise, prosesin devamlılığının
sağlanması amacı ile elektrik tüketimi olacaktır.
Kullanılacak olan doğal kaynaklara ait detaylı bilgiler ÇED Raporu’nda sunlacaktır.
IV.1.3. Kirleticilerin Miktarı, Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların
Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu
Soma AAT Projesi’nde gerçekleştirilecek faaliyetler sonucu herhangi bir tedbir
alınmadığı takdirde oluşabilecek kirleticiler,
-
İnşaat aşamasındaki evsel nitelikli katı ve sıvı atıklar;
Proje inşaat aşamasında yapılan kazı dolgu işlemleri sonucu açığa çıkabilecek
kazı dolgu fazlası;
İnşaat işlemlerinden kaynaklanan toz; mobil araçlardan kaynaklanan gaz
emisyonları;
Arıtma çamurları ve diğer katı atıklar;
olarak özetlenebilir.
36
SOMA BELEDİYESİ
İnşaat Aşamasındaki Evsel Nitelikli Katı ve Sıvı Atıklar
Projenin inşaat aşamasında çalışan sayısı göz önüne alınarak, açığa çıkacak
evsel nitelikli katı ve sıvı atıkların küçük ölçekli projelerde söz konusu olan miktarlarda
olacağı söylenebilir. Proje alanından kaynaklanan evsel nitelikli katı ve sıvı atıkların Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (KAKY), Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (AAKY)
ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)’ne uygun şekilde toplanması ve bertarafı
sağlanacaktır.
Proje İnşaat Aşamasında Yapılan Kazı Dolgu İşlemleri Sonucu Açığa
Çıkabilecek Kazı Dolgu Fazlası
Proje inşaatı sırasında kazı dolgu çalışmaları sonucu açığa çıkacak malzeme
sahanın rehabilitasyonu sırasında kullanılacak veya Soma Belediyesi tarafından
belirlenen yerlerde kullanımı/depolanması sağlanacaktır.
İnşaat İşlemlerinden Kaynaklanan Toz, Mobil Araçlardan Kaynaklanan Gaz
Emisyonları
Proje inşaası sırasında ve inşaat öncesi alan hazırlanması (üst toprak sıyrılması,
alanın tesviye edilmesi, vs.) sırasında ve ayrıca bitki örtüsü olmayan yüzeylerden oluşan
toz emisyonunun en aza indirilmesi amacıyla sulama ve benzeri toz bastırma yöntemleri
uygulanacaktır. Benzer şekilde faaliyetler sırasında, iş makinalarının kullanılmasından
dolayı sınırlı bir miktar egzoz gazı emisyonu oluşacak olup, bunlardan başlıcaları CO, NOx
ve SOx’dir. Proje kapsamında mobil araçlardan kaynaklanan gaz emisyonlarının da en
aza indirilmesi sağlanacaktır. Proje kapsamında oluşacak emisyonların önemli miktarda
olması beklenmemekle birlikte, çevresel etki değerlendirmesi çalışmaları kapsamında bu
konuda ayrıntılı bir değerlendirme yapılacaktır. Toz emisyonunun en aza indirgenmesi
amacıyla inşaat çalışmaları süresince sulama yapılacaktır. Ayrıca, doldurma-boşaltma
işlemleri savurma yapılmadan gerçekleştirilecek, taşıma esnasında kamyonların üstleri
örtülecek ve kamyonlara hız sınırı getirilecektir. Egzozdan kaynaklanacak diğer emisyonları
en aza indirgemek için ise kullanılacak araçların mümkün olduğunca yeni ve bakımlı araçlar
olması sağlanacaktır.
Arıtma Çamurları ve Diğer Katı ve Sıvı Nitelikli Atıklar
Atıksu arıtma tesisi kaynaklı bir miktar katı atık meydana gelecektir. Bu atıklar
biyolojik olarak stabil hale gelmiş aktif çamur kütlesinden ve diğer inert parçalardan
meydana gelecektir. Meydana gelecek olan atıklar iki şekilde uzaklaştırılabilecektir. Bu
yöntemlerden ilki doğrudan belediyeye ait katı atık depolama sahasına götürülmesi, diğer
yöntem ise gübre amacı ile kullanılmasıdır. Bu uygulamaları sınırlayan yönetmelikler
bulunmaktadır. Bu yönetmelikler Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Toprak Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği’dir. Arıtma çamurları bu yönetmelikler çerçevesinde bertaraf edilecek
olup, konuya ait detay bilgiler ÇED Raporu’nda yer alacaktır.
Arıtma tesisinden kaynaklı diğer katı atıklar, belediyeye ait katı atık bertaraf
sahasına götürülerek, tesis çalışanlarından kaynaklı evsel nitelikli atıksular ise Soma
AAT’de arıtılarak bertaraf edilecektir.
37
SOMA BELEDİYESİ
IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak
Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı
Etki boyutunun tahmin edilmesi için, birincil etkinin boyutunun belirlendikten sonra
kaynak ve alıcılar (flora, fauna ya da insanlar) arasındaki bağlantılar ya da ilişkiler
tanımlanarak gerektiğinde modellenmelidir. Bu bağlantıların anlaşılmasıyla, alıcılar
üzerindeki etkiler tahmin edilebilir.
Etki boyutunu ve etki önemini birbirinden ayırmak önemlidir. Oluşacağı bölgenin
endüstriyel bölge ya da yerleşim alanı olmasına bağlı olarak, aynı gürültü düzeyinin
birbirinden çok farklı önemleri olabilir. Emisyonların önemi ise, mevcut hava kalitesinin
hava kalitesi limit değerlerinin oldukça altında, limit değerlere yakın ya da zaten limit
değerlerin üstünde olmasına göre değişecektir.
Bu bağlamda Soma AAT Projesi’nin olası çevresel etkilerinin değerlendirilme
yöntemleri aşağıda özetlenmiştir.
IV.2.1. Hava Kalitesine Etkiler
Projeden kaynaklanan emisyonun ekolojiye ve insan sağlığına etkisinin tespiti
amacıyla oluşabilecek toz emisyonları hesaplanacaktır. Yapılan hesaplar sonucu bulunan
değerler standart hava kalitesi değerleriyle kıyaslanarak, etkilerin önemi
değerlendirilecektir. Yapılan değerlendirme sonucunda da gerekli önlemler alınacaktır. Bu
önlemler, düzenli araç egzoz sistemleri kontrolü, toz tutma yöntem ve önlemlerinin
uygulanması, yolların sulanması, yeni kazılmış alanlara erozyon önleme yöntemlerinin
uygulanması ve ağırlıklı kullanılacak yolların asfaltlanması olarak sayılabilir.
Atıksu arıtma tesislerinin işletme döneminde rastlanılan diğer bir problem ise
kokudur. Bu sorunu ortadan kaldırmak için projelendirme safhasından itibaren gerekli
atık çamurlar bekletilmeden belediyeye ait katı atık depolama sistemine ya da uygun
IV.2.2. Su Kalitesine Etkiler
Projenin inşaat aşamasında, su kaynaklarına olabilecek etkiler ancak, evsel
atıkların önlem alınmaksızın yüzey sularına deşarj edilmesi ya da proje süresince
kullanılacak az miktarda tehlikeli maddenin (boya, yağ vb.) bir sızıntı, dökülme olması
halinde yüzey ya da yeraltı sularına bulaşması durumunda olabilir. Ayrıca, oluşacak toz
emisyonundan dolayı, yakındaki yüzeysel su kaynaklarında geçici sedimantasyon olma
ihtimali bulunmaktadır.
Projenin devreye girmesiyle birlikte ise mevcut durumda herhangi bir arıtmaya tabi
tutulmaksızın deşarj edilen atıksular nedeniyle su kalitesi bozulmuş olan alıcı ortamın su
kalitesinde olumlu yönde bir gelişme olması kaçınılmaz bir sonuçtur.
38
SOMA BELEDİYESİ
IV.2.3. Gürültü
Proje kapsamında oluşacak gürültü seviyeleri hesaplanacaktır. Elde edilen etki
tahmini sonuçları Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde
verilen ilgili sınır değerler ile karşılaştırılacak ve gerekli önlemler alınacaktır.
Projenin inşaat, işletme ve kapanış aşamalarındaki faaliyetlerden kaynaklanan
proje ile ilgili trafiğin yakın çevredeki yollardaki etkileri değerlendirilecek ve gerekli
görüldüğü durumlarda bu etkilerin azaltılması amacıyla alınması gereken önlemler
belirlenecektir.
IV.2.4. Toprak ve Jeolojik Yapı Üzerine Etkiler
Proje’nin inşaat ve işletme aşamalarında toprak ve jeoloji üzerine olası etkiler
mevcut durum referans alınarak değerlendirilecektir. Değerlendirme çalışması faaliyetlerin
ilgili altyapının ve ulaşım yollarının inşaası ve arazi kullanımı nedeniyle oluşacak
potansiyel toprak kirliliği, kısmi toprak sıkışması ve erozyon, yüzey akışı, sedimantasyon,
kontaminasyon gibi etkilerin bir değerlendirmesini kapsayacaktır.
IV.2.5. Flora ve Fauna Üzerine Etkiler
Proje’nin inşaat ve işletme aşamalarında biyolojik çevre üzerine olası etkilerinin
belirlenmesi amacıyla proje alanındaki tehlike altındaki türler, endemikler ve ulusal ve
uluslararası öneme sahip türler belirlenecek ve flora-fauna üzerine olası etkiler projenin
hava, su ve toprak kalitesi üzerine olabilecek olası etkileri ile birlikte değerlendirilecektir.
Olası etkilerin değerlendirilmesi için çevrenin mevcut özellikleri arazi ve literatür
çalışmaları ile belirlenecektir. Etkilerin değerlendirilmesi sırasında aşağıdaki noktalar göz
önünde bulundurulacaktır:
•
•
•
•
tehlike altındaki türler ve uluslararası öneme sahip türler,
bitki ve hayvan türlerinin endemik populasyonları,
türlerin, av hayvanlarının ekonomik önemi ve
ilgili uluslararası sözleşmeler Türkiye’nin yükümlülükleri.
Bu kapsamda, biyolojik kaynakların ve yaban hayatının etkileneceği alanlar
tanımlanacak ve aşağıda belirtilen hususlara dayanılarak etkilerin önemi belirlenecektir;
•
•
•
•
•
•
•
yaban hayatı ve yaban hayatı habitat kaybı,
habitat bölünmesi,
habitatın zarar görmesi,
kirleticilerin türler üzerindeki etkileri, türlerin hassasiyeti,
vejetasyon kaybı,
türlerin rahatsız edilmesi,
alternatif habitatların varlığı.
39
SOMA BELEDİYESİ
IV.2.6. Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkiler
Sosyo-ekonomik çevre üzerine etkiler projenin inşaat ve işletme aşamaları için
değerlendirilecektir. Bu değerlendirme çalışmasında etkilenecek insan grupları, yerel
hassasiyet, projenin ekonomik maliyetleri ve faydaları ile gelecek ihtiyaçların belirlenmesi
gibi hususlar göz önünde bulundurulacaktır. Bu çalışma kapsamında aşağıdaki hususlar
değerlendirilecektir:
•
•
•
•
•
kamu sağlığı üzerine etkiler,
iş olanakları,
yaşam standartları,
kamu hizmetleri,
görsel değerler, kültürel yapılar, rekreasyon alanları, tarihsel ve arkeolojik
varlıklar.
Bu çalışmaların kapsamında ayrıca, sağlık ve güvenlik konuları ve kültürel
kaynaklar üzerindeki olası etkilerin azaltılması amacıyla gereken önlemler de
belirlenecektir.
IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması için Alınması
Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı
Projeden kaynaklanacak olası olumsuz etkilerin önlenmesi veya en aza
indirgenmesi için alınacak önlemler aşağıdaki alt bölümlerde belirtilmektedir. Ancak,
gerçekleştirilecek çevresel etki değerlendirmesi çalışmaları kapsamında bu önlemler
detaylandırılacak ve gerekli görülmesi halinde arttırılacaktır.
IV.3.1. Su Kaynaklarının Korunması
Atıksu arıtma tesisinde uygulanacak olan arıtma sistemi, arıtılan suyun ilgili kanun
ve yönetmeliklerde belirlenen sınır değerleri aşmaması sağlayacak şekilde seçilecek ve
uygulanacaktır. Tesisten çıkan arıtılmış suyun kalitesi, rutin analizlerle izlenecek, tesiste
oluşabilecek arızalar dışında alıcı ortama herhangi bir atıksu by-pass edilmeyecektir.
IV.3.2. Hava Kalitesinin Korunması
İnşaat döneminde gerçekleştirilecek olan ve toz yayıcı nitelikteki faaliyetler
sırasında sulama ve toz bastırma gibi önlemler alınacaktır. İnşaat ve işletme
dönemlerinde iş makinelerinin çalışması sonucu egzoz gazı emisyonu söz konusu
olacaktır. Bu emisyonların en aza indirilmesi amacıyla egzoz muayeneleri yapılmış araçlar
kullanılacak, emisyonların HKKY ve EKHKK yönetmelikleri ile belirlenen sınır değerlerin
altında olması sağlanacaktır.
Tesisten kaynaklanabilecek kokunun önlenmesi için ise havuzların içinde ölü
bölgeler bırakılmayacak ve motor güçleri debiye göre emniyetli tarafta kalacak şekilde
seçilecektir. Sahada meydana gelecek olan atık çamurlar bekletilmeden belediyeye ait
katı atık depolama sistemine ya da uygun olduğunun kanıtlanmasının akabinde gübre
olarak kullanılmak amacı ile tarlalara götürülecektir. Gerek duyulur ise sahada ilaçlama
yapılacaktır. Bu uygulamalar ile koku ve sinek sorunu en aza indirilecektir.
40
SOMA BELEDİYESİ
IV.3.3. Gürültü
Arazinin hazırlanması aşamasında, kazı ve dolgu işlemleri sırasında, özellikle iş
makineleri nedeniyle gürültü oluşacaktır. Bunun yanında işletme döneminde proje trafiğine
bağlı olarak gürültü oluşması söz konusudur. Proje kaynaklı gürültünün proje yakın
çevresindeki yerleşimler ve fauna üzerine olumsuz etkileri söz konusudur. Bu etkilerin
önlenmesi amacıyla kullanılan iş makinalarının düzenli olarak kontrolü yapılarak Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen maksimum gürültü
seviyelerinin aşılmaması sağlanacaktır.
Çalışanların tozdan ve gürültüden olumsuz yönde etkilenmelerini en aza indirmek
için "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü"nde belirlenen hükümler doğrultusunda önlemler
alınacaktır. Gürültü konusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
hazırlanan 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gürültü
Yönetmeliği ve 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
hükümlerine ve 01.07.2005 tarih ve 25862 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne uyulacaktır.
41
BÖLÜM V
HALKIN KATILIMI
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM V. HALKIN KATILIMI
V.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin
ÇED Çalışmasına Yansıtılması için Önerilen Yöntemler
Bu bölümde projeden olumlu ya da olumsuz yönde etkilenmesi muhtemel olan
yöre halkının bir tanımlaması yapılacaktır. Ardından, söz konusu halka, proje ile ilgili bilgi
vermek ve onların projenin getiri ve götürülerinden haberdar olmasını sağlamak
anlamında, ÇED sürecine katılımlarının ne şekilde sağlanacağı açıklanacaktır.
V.1.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Yöre Halkının Tanıtımı
Soma Belediyesi AAT proje alanı, Söz konusu saha Turgutalp, Balpınar mevkiinde
3 pafta ve 424 parsel no’lu alanda yer almakta olup, büyüklüğü 4,8 ha’dır.
Proje sahasına ait kamulaştırma işlemleri tamamlanmış olup, tapu Ek-B’de
sunulmaktadır. Ayrıca sahanın tarım dışı amaçla kullanımı için tahsis başvurusu yapılmış
ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Müdürlüğü’nün 11/03/2008
tarih ve 1120 sayılı yazısı ile sahanın tarım dışı amaçlı kullanılması uygun görülmüştür.
Bahse konu yazılar Ek-B’de sunulmaktadır.
Bahse konu projeden birinci derecede etkilenecek olan grup, projenin olası
doğrudan etkilerine maruz kalacak olan alana yakın yerleşimlerde yaşamını sürdüren
yerel halktır.
Projenin yöre halkı ve sosyo-ekonomik özellikleri üzerine etkilerinin belirlenmesi
amacıyla proje paydaş tarafları ile görüşmeler yapılacak, ilgili yerel ve merkezi resmi
kurumlarla yapılan yazışmalar ile görüşleri alınacaktır. Proje alanının yer aldığı Soma
İlçesi’ne ait mevcut duruma ait nüfus bilgileri Bölüm III.1’de sunulmaktadır.
V.1.2. Halkın ÇED Sürecine Katılımı İçin Kullanılan Yöntemler
Proje ile ilgili çalışmalar 16.12.2003 tarih ve 25318 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne uygun olarak
yürütülmektedir. Bu kapsamda Yönetmeliğin 9. Maddesi gereği, kapsam belirleme
toplantısından önce, halkı yatırım hakkında bilgilendirmek, projeye ilişkin görüş ve
önerilerini almak üzere Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenecek tarihte Halkın
Katılımı Toplantısı gerçekleştirilecektir. Aynı yönetmelik hükümleri uyarınca, toplantı ile
ilgili bilgiler yörede ve Türkiye genelinde yayınlanan gazeteler ile duyurulacak, ilgili
belediye, kaymakamlık ve valilikler ile temasa geçilerek olabildiğince çok sayıda ilgilinin
toplantıya katılması sağlanacaktır. Bahse konu toplantıda ve diğer çalışmalar esnasında
yerel halk ve ilgililer tarafından belirtilen görüş, düşünce ve öneriler bu ÇED Raporu’nun
hazırlanma sürecinde göz önünde bulundurulacaktır.
Proje ÇED süreci ve planlama aşamasında yerel halkın AAT hakkında ÇED
çalışmalarının sonuçlarının sunulması ile de daha fazla bilgilendirilmesi, konu ile ilgili
görüş ve düşüncelerinin alınabilmesi amacıyla, AB ÇED sürecine uyumluluğu da
sağlayacak şekilde ikinci bir halkın katılımı ve bilgilendirilmesi toplantısı
gerçekleştirilecektir. Bölgede gerçekleştirilecek olan ikinci halkın katılımı toplantısı yetkili
yerel kurum ve kuruluşlar, proje paydaşları ve yerel halkın katılımı ile ÇED Taslak
42
SOMA BELEDİYESİ
Raporu’nun Çevre ve Orman Bakanlığı’na sunulmasını takiben
Değerlendirme Komisyonu toplantısından önce gerçekleştirilecektir.
ilk
İnceleme
Halkın gerek kapsamlaştırma, gerekse ÇED Raporu’nu değerlendirme sürecine
etkin bir şekilde katılımını sağlamak için ilgili süreçlerde yeterli inceleme süresi
verilecektir.
V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar
Proje, ÇED süreci kapsamında ilgili kurumların görüşleri alınmaktadır. Bu
kurumların görüşleri Çevresel Etki Değerlendirmesi çalışmalarında önemli bir rol
oynamaktadır. Söz konusu kurumlardan alınan görüşler ÇED Raporu’nda sunularak
gerekli önlemler, şartlar belirtilmektedir.
•
•
•
•
Manisa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Manisa Valiliği İl Sağlık Müdürlüğü
Manisa Valiliği İl Tarım Müdürlüğü
DSİ Bölge Müdürlüğü
V.3. Bu Konuda Verilebilecek Diğer Bilgi ve Belgeler
Halihazırda bu konuda verilebilecek başka bir bilgi ve belge bulunmamaktadır.
43
BÖLÜM VI
PROJENİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ
SOMA BELEDİYESİ
BÖLÜM VI. TEKNİK OLMAYAN ÖZET
Ülkemizin Avrupa Birliğine uyum sürecinde çevre alanındaki mevzuat
uyumlaştırma ve uygulamaya dönük yükümlülüklerini karşılayabilmesine destek sağlamak
amacıyla, Avrupa Birliği tarafından sağlanan mali yardımın 2005 yılı programlaması
altında çevre sektörüne yönelik olarak Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) tarafından
“Türkiye’de 15 Belediye için Atıksu Arıtma Tesisi Hazırlanmasına Yönelik Teknik
Yardım” projesi başlatılmış bulunmaktadır.
Avrupa Birliği tarafından finanse edilen, ÇOB’nın lehtar sıfatı ile yönettiği ve tüm
ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile devam etmekte olan proje “COWI Atıksu
Konsorsiyumu” tarafından yürütülmektedir.
Bu kapsamda sektöründe Adıyaman, Akşehir, Aksaray, Bartın, Polatlı, Lüleburgaz,
Merzifon, Siverek, Diyarbakır, Soma, Seydişehir, Çarşamba, Erzurum, Ceyhan ve Erdemli
belediyeleri bu projeye dahil olmuşlardır.
Öngörülen Soma AAT projesi Soma'nın ve aynı zamanda Soma'nın hemen
batısında ve Soma'ya komşu 9.113 nüfuslu küçük bir belediye olan Turgutalp'in
atıksularının arıtılmasına yöneliktir.
edilmektedir. Bakırçay, 28 km'si Soma ilçesinde olmak üzere 120 km uzunluğunda bir
çaydır. Gölcük Dağları'ndan doğup Çandarlı Körfezi'nden Ege Denizi'ne dökülmektedir.
Projenin amacı, atıksuların Bakırçay’a verilmesi ile oluşan su kirliliğinin azaltılması,
doğal çevre ve insan sağlığının korunması ve bu yolla çevre kalitesinin iyileştirilmesidir.
Bu amaç doğrultusunda, yapılacak olan atıksu arıtma tesisi ve alıcı ortamda kirlilik
yüklerinin azaltılması yolu ile su ortamının yararlı kullanım amacının korunması, su
ekosisteminin iyileştirilmesi ve insan sağlığına yönelik tehditlerin azaltılması ve böylelikle
çevre kalitesinin iyileştirilmesi hedeflenmekte olup, Avrupa Birliği (AB) ve Türk Çevre
Kanunu ve Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen arıtılmış atıksu deşarj
standartlarına tümüyle uyulmuş olacaktır.
Bu ve benzer projelerle alıcı ortamın tüm özellikleri dikkate alınarak sürdürülebilir
kalkınma ilkeleri çerçevesinde, koruma ve kullanmayı sağlayacak Havza Koruma Planı’na
ulaşılması hedeflenmektedir.
almıştır.
tamamlanmıştır.
44
SOMA BELEDİYESİ
Soma için planlanan ilk AAT projesi (Kanalizasyon Tatbikat Projesi), Bilgilen San.
Müh. Müş. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmış ve 1995 yılında İller Bankası tarafından
onaylanmıştır. Onaylanan bu proje kapsamında yapılan değerlendirmede ilk tesis masrafı,
işletme giderleri, işletme ve bakım kolaylığı, arazi ihtiyacı, inşaat süresi ve yapım kolaylığı,
koku ve sinek problemi, tesis kademelendirilmesi gibi faktörler göz önüne alınmış ve
sonuçta aktif çamur sisteminin en uygun alternatif olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak
“Türkiye’de 15 Belediye için Atıksu Arıtma Tesisi Hazırlanmasına Yönelik Teknik Yardım”
projesi kapsamında Soma AAT için fizibilite çalışmaları devam etmekte olup, önerilen bu
sistemde bir takım değişiklikler olması söz konusudur. Bu bağlamda prosesin nihai hali ile
ilgili detay bilgiler ÇED Raporu’nda sunulacaktır.
Manisa ilinin 2000 yılı Ekim ayında yapılan nüfus sayımında İl genel nüfusu
1.260.169 olarak tespit edilmiştir. Projenin yer alacağı Soma İlçesinin toplam nüfusu ise
89.038 olup, bunun 60.674’ü şehir nüfusu, 28.364’ü ise köy nüfusudur. T.C Başbakanlık
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2000 yılı verilerine göre, 1990 ve 2000 yılı nüfus sayım
sonuçları kıyaslandığında Soma ilçesinin ‰ 14,99’luk yıllık nüfus artış hızı, Türkiye
ortalamasının (‰ 18,28) altında ve Manisa İli’nin (‰ 8,76) üzerinde kalmaktadır.
Projenin gerçekleştirileceği Soma İlçesinin şehir nüfusuna bakıldığında ise 1990
yılında 49.977 olan sayı, 2000 yılında 60.674 kişiye ulaşmıştır. Yıllık nüfus artış hızı ise
‰ 19,39 ile hem Türkiye’nin hem de Manisa Şehir nüfusunun yıllık nüfus artış hızının
üzerinde kaldığı görülmektedir.
Soma ilçesi dik bir topoğrafya gösteren Soma dağlarının güney yamacında,
Bakırçay ovasında yer almaktadır. Şehir merkezi 00-30 arasında değişen düşük eğime
sahip alanda kurulmuştur. Bakırçay inceleme alanını doğu-batı doğrultusunda ikiye
bölmektedir. Güney kesimde gerek eğimler gerekse topoğrafik yükseklikler kuzey
kesimden daha yüksektir. Güneydeki Soma Sivrisi tepe (1109 m), inceleme alanının en
yüksek tepesidir. Köse dağı (983 m), Sarıkaya tepe (952 m), Mumya tepe (883 m) diğer
önemli yükseltilerdir. Yükselti kuzeyden-güneye artmaktadır. Güney kesimde eğim
dereceleri genellikle yüksektir. Özellikle zirve yamaçları çok sarp ve eğim dereceleri 35 in
üzerindedir. İnceleme alanında KD-GB ve buna dik yönde gelişen KB-GD doğrultulu fay
sistemleri mevcuttur. Güneyde gözlenen dik topoğrafyanın doğu yamacında çok geniz
alüvyon yelpazeleri gelişmiştir. Bu nedenle söz konusu vadilerin ovaya açıldığı bölgelerde
derelerin her iki yanında taşkın alanları gelişebilmektedir.
Yapılan araştırmalar ve tetkikler neticesinde faaliyet sahasında herhangi bir maden
veya fosil yakıt kaynağına rastlanmamıştır.
İşletmecilik az sayıda madene ilişkin olsa da, Manisa yer altı kaynakları alanında
tür ve rezerv bakımından zengin bir ildir. Bunların başında linyit yatakları sayılabilir.
Toplam rezervi 580 milyon ton dolayında olan linyit yataklarının büyük bölümü Soma
yöresindedir. Yöreden çıkarılan linyitlerin kül oranı % 36,17, nem oranı % 1,57’dir. Salihli
yakınlarında altın madeni olduğu saptanmıştır. Selendi’nin Rahmanlar yöresi ile Soma’nın
Türkali Köyü çevresinde toplam rezervi 507.200 tona ulaşan Bakır-Kurşun-Çinko yatakları
vardır. Bu yatakların işletmeye açılması için çalışmalar sürdürülmektedir.
Manisa İlinin tamamı, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayınlanan
Türkiye Deprem Haritası’nda 1. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır.
Soma ‘’Yarı nemli Akdeniz İklim tipi’’ne dahildir. Bu bölgede kış mevsimi, cephesel
depresyonların artışı ile en yağışlı, yaz ise en yağışsız mevsimdir. En sıcak ayı temmuz
olan bölgenin, ortalama sıcaklığı 23-24°C civarında olup, kış aylarında sıklıkla
balkanlardan gelen soğuk hava akımlarına maruz kaldığından sıcaklık düşüktür. En soğuk
45
SOMA BELEDİYESİ
ay ocak olup, en soğuk ay sıcaklık ortalaması 3-5°C kadardır. Kar yağışları normaldir.
Sıkça don olaylarına rastlanır.
Manisa İli Soma İlçesi sınırları içerisinde Özel Çevre Koruma Bölgesi, Mili Park,
Tabiat Parkı, Tabiatı Koruma Alanı, veya Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. Ayrıca İlçe
sınırları dahilinde Yaban Hayatı Geliştirme Sahası da mevcut değildir.
Manisa İli, Soma İlçesi sınırları içerisinde bir adet yaban hayvanı yerleştirme
sahası mevcuttur.
Soma AAT Projesi’nin inşaası aşamasında evsel nitelikli katı ve sıvı atıklar, yapılan
kazı dolgu işlemleri sonucu açığa çıkabilecek kazı dolgu fazlası, inşaat işlemlerinden
kaynaklanan toz; mobil araçlardan kaynaklanan gaz emisyonları ile gürültü gibi çevresel
sorunların oluşması beklenmektedir. İşletme aşamasında ise koku, mobil araçlardan
kaynaklanan gaz emisyonları ile arıtma çamurları ve diğer katı atıklar sayılabilir.
Projenin inşaat aşamasında çalışan sayısı göz önüne alınarak, açığa çıkacak
evsel nitelikli katı ve sıvı atıkların, küçük ölçekli projelerde söz konusu olan miktarlarda
olacağı söylenebilir. Proje alanından kaynaklanan evsel nitelikli katı ve sıvı atıkların, Katı
Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (KAKY), Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (AAKY)
ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY)’ne uygun şekilde toplanması ve bertarafı
sağlanacaktır. Proje inşaatı sırasında kazı dolgu çalışmaları sonucu açığa çıkacak
malzeme sahanın rehabilitasyonu sırasında kullanılacak veya Soma Belediyesi tarafından
belirlenen yerlerde kullanımı/depolanması sağlanacaktır.
Toz emisyonunun en aza indirgenmesi amacıyla inşaat çalışmaları süresince
sulama yapılacaktır. Ayrıca, doldurma-boşaltma işlemleri savurma yapılmadan
gerçekleştirilecek, taşıma esnasında kamyonların üstleri örtülecek ve kamyonlara hız
sınırı getirilecektir. Egzozdan kaynaklanacak diğer emisyonları en aza indirgemek için ise
kullanılacak araçların mümkün olduğunca yeni ve bakımlı araçlar olması sağlanacaktır.
Emisyonların HKKY ve EKHKK yönetmelikleri ile belirlenen sınır değerlerin altında olması
sağlanacaktır.
Arazinin hazırlanması aşamasında, kazı ve dolgu işlemleri sırasında, özellikle iş
makineleri nedeniyle gürültü oluşacaktır. Bunun yanında işletme döneminde proje trafiğine
bağlı olarak gürültü oluşması söz konusudur. Proje kaynaklı gürültünün proje yakın
çevresindeki yerleşimler ve fauna üzerine olumsuz etkileri söz konusudur. Bu etkilerin
önlenmesi amacıyla kullanılan iş makinalarının düzenli olarak kontrolü yapılarak, Çevresel
Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’nde belirtilen maksimum gürültü
seviyelerinin aşılmaması sağlanacaktır.
Çalışanların tozdan ve gürültüden olumsuz yönde etkilenmelerini en aza indirmek
için "İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü"nde belirlenen hükümler doğrultusunda önlemler
alınacaktır. Gürültü konusunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından
hazırlanan 23.12.2003 tarih ve 25325 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gürültü
Yönetmeliği ve 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
hükümlerine ve 01.07.2005 tarih ve 25862 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği’ne uyulacaktır.
Atıksu arıtma tesisinin işletilmesinden kaynaklı, bir miktar katı atık meydana
gelecektir. Bu atıklar biyolojik olarak stabil hale gelmiş aktif çamur kütlesinden ve diğer
inert parçalardan meydana gelecektir. Meydana gelecek olan atıklar iki şekilde
uzaklaştırılabilecektir. Bu yöntemlerden ilki, doğrudan belediyeye ait katı atık depolama
sahasına götürülmesi, diğer yöntem ise gübre amacı ile kullanılmasıdır. Bu uygulamaları
46
SOMA BELEDİYESİ
sınırlayan yönetmelikler bulunmaktadır. Bu yönetmelikler, Katı Atıkların Kontrolü
Yönetmeliği ve Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’dir. Arıtma çamurları bu yönetmelikler
çerçevesinde bertaraf edilecek olup, konuya ait detay bilgiler ÇED Raporu’nda yer
alacaktır.
Arıtma tesisinden kaynaklı diğer katı atıklar belediyeye ait katı atık bertaraf
sahasına götürülerek, tesis çalışanlarından kaynaklı evsel nitelikli atıksular ise Soma
AAT’de arıtılarak bertaraf edilecektir.
Atıksu arıtma tesislerinin işletme döneminde rastlanılan diğer bir problem ise
kokudur. Bu sorunu ortadan kaldırmak için projelendirme safhasından itibaren gerekli
atık çamurlar, bekletilmeden belediyeye ait katı atık depolama sistemine ya da uygun
Bahse konu bu çevresel etkilerin önlenmesi ve/veya en aza indirgenmesi için
gerekli önlemlerin belirlenmesi ve alternatiflerin değerlendirilerek mümkün olan en iyi
mühendislik uygulamalarıyla çevresel korumaya ek olarak proje yararlarının en üst düzeye
çıkartılabilmesi amacıyla, çevresel etki değerlendirme çalışmaları yapılacaktır. Bu
çalışmanın sonucu olarak geliştirilen uygun önlemler ve planlar sayesinde Soma AAT
Projesi ile su kaynaklarının kirlenmesinin önüne geçilecektir. Ayrıca proje, Türkiye’nin üst
düzey bir çevre koruma ile AB atıksu arıtma sektöründeki direktiflere uygunluğunu
sağlayarak, Avrupa Birliği’ne katılım sürecinin hızlandırılmasına katkıda bulunacaktır.
47
EKLER
EK A
PROJE SAHASININ 1/25.000’LİK HARİTA
ÜZERİNDE GÖSTERİMİ
SOMA BELEDİYESİ
48
EK B
TAPU SENEDİ VE RESMİ KURUM
YAZIŞMALARI
SOMA BELEDİYESİ
49
SOMA BELEDİYESİ
50
SOMA BELEDİYESİ
51
KAYNAKLAR
SOMA BELEDİYESİ
KAYNAKLAR
Vildan GÜNDOĞDU, Demet TURHAN, İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü,
Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi Cilt:6, Sayı:3, Sayfa:65-83,
Bakırçay Havzası Kirlilik Etüdü Çalışması, Ekim 2004.
Bilgilen San. Müh. Müş. Ltd. Şti. 1995, İller Bankası Genel Müdürlüğü
Kanalizasyon Dairesi Başkanlığı, Soma Kanalizasyon Tatbikat Projesi İlk Etüd
Raporu 1995, Ankara.
İpekçi Müh. Müş. 2000, Turgutalp Belediyesi, Tugutalp ve Çevresi Jeolojik
İnceleme Raporu 2000, Soma.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, 2006. T.C. Manisa Valiliği, İl Çevre ve Orman
Müdürlüğü. Manisa İli Çevre Durum Raporu, Manisa.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2004. Çevresel Etki Değerlendirilmesi
Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, No: 25672, Tarih: 16.12.2004.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2006. Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava
Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, No: 26236, Tarih: 22.07.2006.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2004 Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı
Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazetesi No: 25406, Tarih:
18.03.2004.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2005. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği,
T.C. Resmi Gazetesi No: 25755, Tarih: 14.03.2005.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2005. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, T.C.
Resmi Gazete, No: 20814, Tarih: 05.04.2005.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2005. Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, T.C.
Resmi Gazete, No: 25831, Tarih: 31.05.2005.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2004/1. Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü
Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazetesi No: 25538, Tarih: 30.07.2004.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2004. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, T.C.
Resmi Gazetesi No: 25687, Tarih: 31.12.2004.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2001. Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği,
T.C. Resmi Gazetesi No: 24609, Tarih: 10.12.2001.
TUİK (DİE), 2002. 2000 Genel Nüfus Sayımı, Ankara.
United Nations Development Program (UNDP), 1990. TEM Traffic and
Construction Noise Control Report. United Nations Development Programme
(UNDP) and Economic Commission for Europe (ECE), February 1990.
52
SOMA BELEDİYESİ
www.manisa.gov.tr
www. soma.bel.tr
www.cevreorman.gov.tr
www.deprem.gov.tr
www.soma.gov.tr
www.mta.gov.tr
www.kultur.gov.tr
www.styd-cevreorman.gov.tr
www.tuik.gov.tr
53

proje sahibinin adı

Transkript

Benzer belgeler

ÖĞRENCİLERİMİZİN KALEMİNDEN `Şu kısacık gezimize çok fazla

(3932) Cuma - Soma Olay Gazetesi

08032016 (3898) Salı.cdr

26012016 (3864) Salı.cdr

Katalog için tıklayınız.

15082015 (3729) Cumartesi.cdr

Online Katalog

SOMA DAĞLARININ JEOLOJİSİ GİRİŞ Soma arazisi (il: Manisa

Kosgeb`den Soma`ya sıfır faizli kredi