Resul Rza - I cild.qxp

Transkript

16
èêÿí” êèòàáûíû øàèð 60-70-úè èëëÿðäÿ éàçäûüû øåèðëÿðäÿí òÿðòèá åòìèøäè. Àíúàã
úÿùÿòäÿí äèããÿòè úÿëá åòìÿê îëàðäû. 1970-úè èëäÿ ÷àïäàí ÷ûõìûø “Âàõò âàð
õöñóñèééÿòëÿðèíè äÿ ãîðóéóá ñàõëàìûø îëóðäó. Ìÿñÿëÿí, áåëÿ áèð ôàêòà áó
ïðèíñèïëÿðè åòèáàðèëÿ Ð.Ðçà 30-50-úû èëëÿð éàðàäûúûëûüûíûí ÿí àïàðûúû, ñïåñèôèê
èíêàðû êèìè äÿ áàøà äöøöëìÿìÿëèäèð. ßêñèíÿ, þç ÿñàñ ïîåòèê êîíñåïñèéàñû âÿ
ïîåçèéàñûíäà îíóí éàðàäûúûëûüûíûí ÿââÿëêè ìÿðùÿëÿëÿðèíè, ïîåòèê þçÿëëèêëÿðèíèí
áó ïîåçèéàäà øåèðäÿí-øåðÿ äÿðèíëÿøèðäè. Ëàêèí áó àõòàðûø âÿ éåíèëèê Ð.Ðçà
Àõòàðûø âÿ éåíèëèê – èëê íþâáÿäÿ èñÿ òÿçÿ ôèêèð, ùèññ, äöíéàéà áàõûøûí éåíèëèéè
üóíëóüóí, þçöíöòÿêðàðûí Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíà áöñáöòöí éàä îëäóüóíó ýþñòÿðèð.
ëè ìèãðàñèéàäà èíêèøàô åòäèðèð âÿ äÿðèíëÿøäèðèðäè êè, áó äà éåíè ìÿðùÿëÿäÿ äóð60-úû èëëÿð ïîåçèéàñûíûí ìåéëëÿðèíè äàâàì åòäèðèð, ùÿì äÿ áóíëàðû ÿùÿìèééÿò“Ùàâà ùàããûíäà” (1972), “Öçö êöëÿéÿ” (1978) êèòàáëàðûíäà äà Ð.Ðçà íÿèíêè
èäè. Ñîíðàêû îí èëëèêäÿ ÷ûõàí êèòàáëàðûíäà, ìÿñÿëÿí, “Âàõò âàð èêÿí” (1970),
äåéèë, ùÿì äÿ öìóìèòòèôàã ÿäÿáè ìÿêàíûíûí, ìöàñèð äöíéà øåðèíèí ùàäèñÿñè
Äåìÿëèéÿì êè, áó úÿùÿòäÿí Ð.Ðçà ïîåçèéàñû éàëíûç ìèëëè ÿäÿáè ùàäèñÿ
ýåíèøëèéèíè ÿêñ åäèðäè.
ëÿð äåéèëäè, áöòþâëöêäÿ îíóí ïîåçèéàñûíûí äàõèëè, ìÿíÿâè ïàôîñóíó, ôÿëñÿôè
“Ìÿí èíñàíàì” àäûíû äàøûéûðäû êè, áóíëàð Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíäà çàùèðè ÿëàìÿò“Âåñíà âî ìíå” (1962) àäëàíûðäû. Ìîñêâàäà íÿøð îëóíàí áàøãà áèð êèòàáû èñÿ
ðûíäà äà èôàäÿ îëóíóð. Ìÿñÿëÿí, ðóñ äèëèíäÿ íÿøð îëóíàí êèòàáëàðûíäàí áèðè
×îõ ìàðàãëûäûð êè, ëèðèêàñûíûí áó öìóìè õöñóñèééÿòëÿðè îíóí êèòàáëàðûíûí àäëà“Äþçöì” (1965) êèòàáëàðû ÿí õàðàêòåð òÿðÿôëÿðè âÿ úèçýèëÿðè èëÿ ÿêñ åòäèðèðäè.
– “Ïÿíúÿðÿìÿ äöøÿí èøûã” (1962), “Äóéüóëàð... äöøöíúÿëÿð” (1964),
Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíûí éåíè ìåéëëÿðèíè îíóí áó äþâðäÿ íÿøð îëóíàí êèòàáëàðû
áèð õöñóñèééÿòè êèìè åòèðàô åòìÿëèéèê.
ôÿëñÿôè ôèêðèí èôàäÿñè ö÷öí ÿñàñ îëóð êè, áèç áóíó äà Ð.Ðçàíûí ïîåòèêàñûíûí éåíè
ôàêòûíäà ùÿéàòûí áþéöê, úàíëû ãöââÿñèíè ýþðöð. Áàõ, áó ôàêò øåèðäÿ äÿðèí áèð
ëÿíäèðèð. Øàèð áó ôàêòäà – çÿðèô, êþâðÿê íÿðýèç òîïàñûíûí àñôàëòû éàðûá ãàëõìàñû
ãàáàð-ãàáàð îëìóø àñôàëòûí àëòûíäàí áèð íÿðýèç òîïàñû ãàëõûð. Î, øàèðè ùåéðÿòíå÷ÿ éåðäÿí ãàáàð-ãàáàð ãàëõà äà áèëÿð. Àíúàã áèð íå÷ÿ ýöíäÿí ñîíðà áó
úÿ î, áó ôàêòà ÿùÿìèééÿò âåðìèð, äöøöíöð êè, áóíäà íÿ âàð êè? Àñôàëòäûð, áèð
ñÿùÿð ýþðöð êè, ùÿéÿòèí àñôàëòû áèð íå÷ÿ éåðäÿí ãàáàð-ãàáàð ãàëõûáäûð. ßââÿëðèëÿ éåíè âÿ ìöàñèð òÿñèð áàüûøëàéûðäû. Øàèð Ýþé÷àéäà ãîíàã åâèíäÿ îëàðêÿí áèð
“Íÿðýèç” øåðèíäÿ òÿñâèð îëóíàí ëþâùÿ äÿ þç ìÿíàñû, ôÿëñÿôè áàõûøû åòèáàíÿ ýèëåéëÿíÿð, íÿ êöñÿð.
Íîâðóçýöëö
áàùàðäàí âåðäè õÿáÿð.
÷þëëÿðÿ, ÷ÿìÿíëÿðÿ
éåòÿð êè, î
íèðèàø ÿäíèñÿèôàäöì íèíèðÿëïèñíèðï ÿâ óëîé ãóëðîòàâîí íûíàéèçåîï ðèñàöÌ
íûíàçÐ.Ð .ûäðûéûøàä ðåòêàðàõ ðèá ëàèïèñíèðï ÿâ çàìøûðàá ðÿäÿã òÿéàôèê èéåãâþì
-èðÿëÿôèçÿâ ãûëûúûäàðàé íèòÿ÷ ÿâ áÿêêÿðöì àùàä ,íàäíûñàéèçåîï ûêàðíîñ íöòöá
íèéåãâþì óá ÿäíèðÿëøöðþý íóíî êÿðÿäå øûõû÷ íÿäíèòÿíÿñ øèìëÿíþé ÿíèëëÿù íèí
ôàøèêíè ÿéÿëÿùðÿì-íÿäÿëÿùðÿì ÿä ìÿù ÿëåá àëíóíóá íèêàë ,óíóüóäëî çÿìøèéÿä
íöòöá àçÐ.Ð .êèéèëÿìòå ãèäñÿò ûíûüûäøàëðóëëöá ÿâ èíèéèäøÿëíèðÿä àä àùàä ,áèäå
”ðàíè×“ ,íÿëÿñÿì ,ÿëè èðÿëðèåø èêÿäðÿëëè óú-03 ÿä ÿúÿëå ,ÿëè ûüûëûúûäàðàé ûêàðíîñ
-êþê èðÿøÿáìóìö ÿâ èëëèì íèðÿä íûíûñàéèçåîï ÿëè èðÿëðèåø ûøõàé íÿ ûêàäíûáàòèê
ÿðÿëêèëíèðÿä íèíèðÿëêþê íûíûðàíè÷ àéèçåîï íóíî ,óíóüóäëî ûëüàá ÿëðÿëÿáíÿì ,ÿëðÿë
,ðûäøûìëû÷à ÿëðèåø óá çùÿì àä ûáàòèê ”ðàíè×“ .èäðèäå òóáöñ ûíûüûäõû÷ áèäåý ÿä
,ðèìëèá àõûé ÿí ÷åù óíî ÿéèÍ !?ðèäèñÿäàôè íèíèññèù óá íèðèàø ÿëå ÿêëÿá ,ðèëèá ìèê
ÿâ ðóðüÿì ðàíè× íàÕ ûøðàã ÿðÿëÿáðÿç íöòöÁ ?ðèìëèá ÿäå ðèñÿò àíî íóüâî÷ ,ðàã
-èãÿù ,ðèëÿý ÿëèä öçþ ðàíè× íàÕ íÿäðèá ÿâ ðöíöøöä ÿäÿðàá óá ðèàØ ?ðèäçÿìëèéÿ
:ðèäå ÿäàôè èíèòÿã
ÁÀÊÛ-2005
“ÞÍÄßÐ ÍßØÐÈÉÉÀÒ”
I ÚÈËÄ
ÁÅØ ÚÈËÄÄß
ßÑßÐËßÐÈ
ÑÅ×ÈËÌÈØ
ÐßÑÓË ÐÇÀ
ÿä íÿòÿãèãÿÙ .èäðèäå ìèäãÿò èìèê ”ðèàø øóìòóò ëîé óðüîä èìèê ãàìòàðàé èðåø
-ðûéûøàä èòÿééèùàì àêèðèë èñàéèñ ÿëèðàáèòå ñàñÿ óáóëñö íûíàçÐ.Ð àä”ûçàé êèâåøëîÁ“
èíèìÿëà èäðÿô çþ ,öíöçþ ÿâ ðûéàðâàã èìèê ÿçèðàáöì öíöý óá èéèëðèñàöì ðèàø ;ûä
ÿðþý ÿíèòÿééèñóñöõ áóëñö-ðíàæ óá çùÿÌ .èäðèìòå ðöââÿñÿò ûðéà íÿäÿçèðàáöì óá
-âþì íèðèàø ÿäÿçèðàáöì àäíóðüó êèëèíåé ÿäòÿíÿñ ÿâ òàéÿù èðåø ”ûçàé êèâåøëîÁ“
ÿðèàø íè”ñÿñ ðèá“ ðèåØ .èäè ðèåø ðèá èëðåòêàðàõ ìàðãîðï íÿðèäòå ñêÿ èíèéåã
:ðèäèñÿñ íûòàéÿù ,íûíàìàç ëÿââÿ íÿäéåø ðÿù ,ñÿñ óá ÿâ ðûíàëøàá ÿëè èòÿèúàðöì
:ðèéåä ñÿñ ðèÁ
,àìðóä àçÐ
,çàé àçÐ
!çàé àçàÉ
çþ àçÐ.Ð àëáàâàú óá ÿäíèëñß .ðèäèçìÿð ÿâ ûëàíÿì õî÷ ûáàâàú óá íûðàíè×
ÿðÿëðÿéÿä èäÿáÿ íèíèðÿëïèñíèðï ãûëûúûäàðàé çþ ,ÿíèðÿëáÿëòÿì íèðÿä íûíûñàéèçåîï
íö÷ö êÿìòå íèãÿé óíóüóäëî ÿëåá íÿòÿãèãÿù íóíóÁ .èäðèðèäëèá èíèéèäíÿâöý
ÿä ÿíèðåø ”èñâîäðèÔ“ ûüûäëà ÿìÿëÿã ÿäðÿëëè íèìÿù ÿëå – ÿíèðåø ðèá àãøàá íûíàçÐ.Ð
àéèçåîï ûñíàù íûíàçÐ.Ð ðèåø øûìëûçàé ÿäëè öú-4391 .ðèäòÿéàôèê êÿìòå òÿèúàðöì
ÿâ ìöùöì õî÷ íö÷ö êÿìòå êðÿä ÿâ ðöââÿñÿò ûíûüûäðàïà ÿçèðàáöì àäíóðüó
àéèçåîï íûíàçÐ.Ð ,èê ðèðåâ ñàñÿ ÿéÿìåä ðèåø óá çùÿÌ .ðèäðÿñÿ ðèá èëòÿééèìÿùÿ
;ðèäëèéåä òÿðàáè íÿäðÿëøöðþý íàíóëî ÿäàôè àä”ûçàé êèâåøëîÁ“ çûíëàé èðÿëøöðþý
èðåø èëïèò ”ÿéèñâîäðèÔ“ íèðèàø íö÷ö ðöââÿñÿò èëÿòàùÿ ,ìàò àäíûããàù ðÿëøöðþý óá
ÿä èðÿëøöðþý àäíûããàù ðÿëðèàø .á ÿâ ðèáàÑ ,èëóçöÔ ,èìàçèÍ íàäàðíîñ ÿëåáàù ÿâ
íèðèàø óá àçÐ.Ð ÿñè ÿäðèåø èéèäòå ðñÿù ÿéèñâîäðèÔ .ðûäûëàìíûëà ÿðÿçÿí ãÿëòöì
íöòöá íûíàéèçåîï èãèãÿù ,ðóéîã èíèìåëáîðï àéèçåîï ÿâ íàìàç àäíûñàìèñ
.ûäðûðûäíàëñàñÿ èíèðêèô ûñàìëî ñóñõÿì àðàëíàìàç
íÿðåâ øàá ÿäòÿééèìÿú èíåé ,àäôàðòÿ ,àäàéíöä àäíûñàêèðèë ðÿëëè óú-03 àçÐ.Ð
èíèñåñîðï ÿìøèéÿä ,øèëÿñêöé íûòàéÿù ,ÿéÿìðåâ áàâàú ÿðÿëÿñèäàù ìöùöì íÿ
òÿââöÃ“ ,”íàòñèøÿáÿÙ“ ,”ðóäðóä ûðàëäàëëÿÚ“ ,”éåïà×“ .ðûøûëà÷ ÿéÿìðèäòå ñêÿ
.ðûäíàäíûðàëðóüó ãûëûúûäàðàé íûíàçÐ.Ð íÿäòÿùÿú óá ðÿëðèåø èìèê ”èñÿìüÿí
èññèù-èðêèô íèðèàø ÿä ìÿù ûøàíàé ÿëè óñîôàï òñèñèëáóï öëúöý ûñàêèðèë èñàéèñ íóíÎ
ûøàíàé ÿëè èïèò óá íûíàêèðèë àäíûñàéèçåîï íûíàçÐ.Ð íèêàË .èäè íèýíÿç ÿëè èìÿëà
èíèðÿëïèñíèðï ÿâ èíèñÿéàã ãûëûúûäàðàé íûíàêèðèë èëïèò èíåé ÿäíèðåø óá àçÐ.Ð
ûêàðíîñ ,èê ëèéåä èôöäàñÿÒ .óäðóëî ëèàí àíóá ÿâ ûäðûøûëà÷ ÿéÿìòå ëëÿù áóéóðîã
-íàëäà ”óñîäåðê ãûëûúûäàðàé çþ“ èíèðåø ”ûçàé êèâåøëîÁ“ ðèàø àäíûðàëøûõû÷ õî÷ ðèá
.ðèäøèìòå áàñåù èðåø íàéûøàä ”èðåòêàðàõ òñåôèíàì èáÿäÿ“ íöíöçþ óíî ,øûìðûä
-åøëîÁ“ çùÿì ,èê ðèäøèìòå áàñåù ÿëåá ãàðàëî óðüîä ôèðÀ.Ì è÷äèãíÿò íàäàðíîÑ
ðèàø ðèá íàëî èðÿëòÿééèñóñöõ êèòåîï çþ ,èòòÿõ-èòñÿä çþ àçÐ.Ð ÿëèðåø ”ûçàé êèâ
.ðóäøóìíóëî ôàðèòå èìèê
– ûøûðàòõà ÿäòÿíÿñ ,àäàéèçåîï ðèàø ,èê ûäðûïðà÷ ÿðÿçÿí íûäéà ,ÿëêèëÿëåÁ
ðèåø óá ÿä ÿðþý àíóá çùÿÌ .ðèäå êðÿä ÿâ ëóáÿã èìèê ÿçèðàáöì àäíóðüó êèëèíåé
-íîê ãûëûúûäàðàé ÿâ ûíûüûëëàóòêà çþ ÿäíèñÿëÿùðÿì ðèá ÷åù íûíûüûëûúûäàðàé íèðèàø
-áàòèê ðèåø )4391( ”ðàëäàíàÃ“ ,)1391( ”éåïà×“ íóíÎ .ðèäøèìÿìðèòè ûíûüûëëàóòïåñ
íàäìûõàá óá ÿëèñóñöÕ .èäðèäå ìèäãÿò èìèê ðèàø ðèá íèêòåé ãûòðà èíèôèëëÿöì ûðàë
.ðèäãèéàë ÿòÿããèä õî÷ àùàä ûáàòèê ”ðàëäàíàÃ“
-àéíöä ,àäñàéãèì ãëàõëÿíéåá ,õîé àäíûñàìåîï ”àéèíàìëÀ“ çûíëàé àçÐ.Ð
ûüûäëà ÿìÿëÿã êÿðÿíÿëðèñÿò íÿäðÿëÿñèäàù íÿðåâ øàá àäíûðàëíîèýåð ðÿýèä íûí
,”äèðäàÌ“ )8391( ûêàäíûáàòèê ”ðàíè×“ ÿëåáàù ,”ðóäðóä ûðàëäàëëÿÚ“ ,”éåïà×“
ëûúûäðà ,òèêàñ èðÿëÿñèäàù ;èäè êèðèë ÿäÿúÿðÿä èíéå ÿäíèðÿëðèåø .ñ ÿâ ”íàòñèøÿáÿÙ“
áóëñö-ðíàæ íèðÿëðÿñÿ íèìÿù àä óá ÿâ ðèäå ìèäãÿò àäíàëï êèðèë ,õîé àäíàëï êèïå
íûíàçÐ.Ð áàòèê èêè ðÿù íÿëèêÿ÷ ûðàëäà ,ÿëêèëÿëåÁ .èäðèðèäøÿëíÿééÿöì èíèðåòêàðàõ
õî÷ íûíàéèçåîï ðèñàöì ,èíèéèëíèêòåé ãûëûúûäàðàé ,èíèéèäëÿñêöé èìèê ðèàø ðèá
èíèéèäëèá ÿäå ëèñìÿò ÿäíèðÿëðÿñÿ èíèðÿëëéåì ñàñÿ ÿâ èíèòÿìàãèòñè ðèá ìöùöì
èú-02 íèðñÿ ,õîé àäíûñàéãèì ûüûëûúûäàðàé çþ çûíëàé ,î àä àëíóíóá ÿâ ðèðÿòñþý
-èäíÿëìÿêùþì ÿäÿúÿðÿä èëòÿééèìÿùÿ èíèðÿëåãâþì íûíàéèçåîï ûêàðíîñ íÿäíèëè
óá ûçàðáî íèíèêñâîêàéàÌ ÿäíèðåø èéèäòå ðñÿù ÿéèêñâîêàéàÌ íûíàçÐ.Ð .èäðèð
-àé ðèá ôèëëÿöÌ .èäðèëÿñêöé ãàðàëî ûçàðáî íèíèðèàø íàìàç èíåé ,ðâþä èíåé ÿäðèåø
,ûíûìàðèòùå ÿéèêñâîêàéàÌ íöíöçþ àäíîô óá ÿâ ðèäå ðèâñÿò èíèñÿúåý ãûëûúûäàð
.èäðèäå ÿäàôè èíèòÿááÿùÿì èìèìÿñ ÿâ íûüçûã
9
8
ãàðàëàñ êþê íÿäíèðÿä àäãàïðîò óÁ
,óìóëîã ìàøûìòàçó ÿôÿðÿò ðÿÙ
.óìóëîñ-üàñ øöìöðöá ìûðàëäàëâÞ
,ìàéûëãàù àüàìíàéàä ðóðüÿì ÿëåÁ
.ìàéûëüàá àüàïðîò óá ÿëìöêþê íÿÌ
15
© “ÞÍÄßÐ ÍßØÐÈÉÉÀÒ”, 2005
ISBN 9952-416-66-X
äöøöíúÿëÿð êèìè ùÿðÿêÿòâåðèúè ãöââÿñèíè, ìàéàñûíû ôÿëñÿôè ôèêèð òÿøêèë åäèð.
îëóíóð. Ñþçöí äàõèëè èìêàíëàðûíûí áöòöíëöêëÿ à÷ûëäûüû áó øåèðëÿðèí ïîåòèê
êèòàáû”, “Åòèðàô”, “Àíä”, “Äöíéàíûí äÿðäè” âÿ á. øåèðëÿð ñèëñèëÿñè òÿãäèì
ãÿëÿìÿ àëäûüû øåèðëÿð òîïëàíìûøäûð. Úèëääÿ “Ìÿí òîðïàüàì”, “Âÿòÿí”, “Àíàìûí
“Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè”íèí áó úèëäèíäÿ ýþðêÿìëè øàèðèí ìöõòÿëèô èëëÿðäÿ
ìàùèééÿòëè îëäóüó ö÷öí åéíè çàìàíäà áåéíÿëìèëÿë, áÿøÿðè ïîåçèéàäûð.
÷îõ ìöùöì âÿ àüðûëû ïðîáëåìëÿðèíèí ÿêñ îëóíäóüó Ðÿñóë Ðçà ïîåçèéàñû ìèëëè
ëàðûíäàí áèðè âÿ ÿí áþéöê íöìàéÿíäÿñèäèð. Àçÿðáàéúàí òàðèõè âÿ òàëåéèíèí áèð
ëÿðëÿ çÿíýèíëÿøäèðìèø íîâàòîð øàèð Àçÿðáàéúàíäà ñÿðáÿñò øåðèí éàðàäûúûäÿëÿð, äåéèì òÿðçè, ùå÷ êÿñèí îíà ãÿäÿð èøëÿòìÿäèéè ãàôèéÿëÿð âÿ íåîëîýèçìòóòóð. Ìèëëè øåðè ìÿçìóí âÿ ôîðìà, áè÷èì, äèë áàõûìûíäàí òÿçÿ îáðàçëàð, èôàþçöíäÿ òîïëàéàí ÿí ãöäðÿòëè øàèðëÿðèìèç ñûðàñûíäà Ðÿñóë Ðçàíûí àäû õöñóñè éåð
XX ÿñð Àçÿðáàéúàí ïîåçèéàñûíûí ÿçÿìÿòèíè, ýöúöíö, ñÿíÿòêàðëûüûíû
íÿøðèééàò”, 2005, 304 ñÿù.
Ðÿñóë Ðçà. Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè. Áåø úèëääÿ. Û úèëä. Áàêû, “Þíäÿð
AZE
894.3611 - dc 21
Þí ñþçöí ìöÿëëèôè:
Øàìèë Ñàëìàíîâ
Ðåäàêòîðó:
Àðèô ßìðàùîüëó
Òÿðòèá åäÿíè:
Àíàð
îíèÊ ãàôèòòèìóìÖ ,óíóòóòèòñíÈ ðÿëòÿëëèÌ àâêñîÌ ,óíóòóòèòñíÈ òàãèãäÿÒ èìëÅ
.ðèäøèìòå äéåã ûíûðàëãàúî ëèñùÿò ÿâ ìëå .ñ ÿâ ûíûñàéèìåäàêÀ
ðèá èáàëèãíè ,èíåé àäíàéàëøàá ÿéÿìòå øûõû÷ àäòàóáòÿì ÿëè èðÿëðèåø êëè àçÐ.Ð
-ôÿðÿò ðÿýèä ,ðàëû÷ûçàé èëÿáöðúÿò ÿäôÿðÿò ðèá ;ûäðûøàëàìðîô ÿúÿçÿò ñåñîðï èáÿäÿ
,èê ðûäûëàìíóëî äéåã àä î ÿâ èäðèðÿòñþý òÿééèëàÿô èëñÿí ðàëû÷ûçàé èíåé ÿñè ÿä
èíèðÿëïèñíèðï èèäÿá-àéåäè íûòàééèáÿäÿ óá ,ÿçèðàáöì àäíóðüó òàééèáÿäÿ èíåé
àçÐ.Ð .èäè èôÿðÿò ðèá ìöùöì õî÷ íèñåñîðï óá – êÿìòå üèëáÿò íûüçûã ÿâ ÿèôàäöì
.èäðèäå áëÿú èòÿããèä èìèê ðèàø íàëóøîã ÿéÿçèðàáöì èáÿäÿ óá ÿëè èðÿëðèåø êëè àä
-óä óüóëñóñõÿìÿíöçþ ãûëûúûäàðàé íèðèàø ðèá ûëäàäåòñè ÿäíèðÿëðèåø êëè ÿëå íóíÎ
.ðöäíöêìöì êÿìòå ññèù óíóá ÿä”íöý óÁ“ èðåø êëè íàíóëî úðÿÄ .óäðóëóé
-óäëî èðèàø íöíöý óá ,èäðèðèäëèá èíèéèäíÿëðèñÿò íÿä-ÍÖÝ ÓÁ ðèàø ÿäðèåø óÁ
ðèá íèêòåé íöíöðâþä ãûëûúûäàðàé êëè ÿëå ,èê ðèäèâÿééèúÿñ õî÷ ÿâ èäðèäå íàëå óíóü
-íèðï êèòåîï íóíî ûøûéàëíà ÿäíèðåø ”íöý óÁ“ ”ûçàé êèâåøëîÁ“ ûüûäçàé àäíûüà÷
:èäðèëèäå íàéÿá íÿäíèôÿðÿò ãàðàëî ûðàéåì ÿâ èáÿëÿò ñàñÿ íèíèïèñ
,íöíöý óá ìèðåø ìèíÿÌ
,ìèðåø ìèíÿì öäíöý óá
,çàìëî íûðàé çöñíöý óá
àñõîé íöý óá
.çàìëóðóã àä ðàëíûðàé
íûíàéèçåîï ðèñàöì àäíûüûëûúûäàðàé àçÐ.Ð íÿðàáèòå íÿäðèåø êëè ,ÿëçþñ àãøàÁ
èú-02 ,ÿëòÿééèìóìÖ .ðöäíöêìöì êÿìðþý èíèðèñÿò èúèðåâòÿìàãèòñè ,èääèú ,ëàåð
-ðèäòå ññèù öíöçþ ÿäëèêÿø öëúöý ðàëøûðàòõà èíåé àäàéèçåîï ÿäíèðÿëëÿââÿ íèðÿëëè
íûáàëèãíè õî÷ àùàä ,àäðàëóçâþì èíåé õî÷ àùàä óá ÿäðÿëëè êëÈ .ðûéàëøàá ÿéÿì
.èäðèðÿòñþý öíöçþ ÿäðÿëðèåø øóìíóëî ðñÿù àíûðàëàéåäè íóíî ,ÿíöìöííÿðÿò
-ðèåø íÿäå ëèêøÿò èíèñÿóìúÿì ”ðÿëìÿëÿã úíÿý ëûçûÃ“ íàíóëî ïà÷ ÿäëè ûú-6291
ìçÿí øûìëûçàé àäíóñóçâþì ûðàëóúóðóã òÿééèìÿú èíåé ,ðÿýñÿ ëûçûã ,áàëèãíè ðÿë
áóëñö èäðÿô ,àìðîô èíåé ÿëÿù ÿäðÿëðèåø ûêàäóëïîò óÁ .èäè òÿðàáè íÿäíèðÿëðÿñÿ
èðåø ”ûçàé êèâåøëîÁ“ íûíàçÐ.Ð ,èê ðóäìóëÿÌ .ûäðûìïðà÷ ÿðÿçÿí ûðàëøûðàòõà
ëàùðÿä ÿâ øûìõû÷ àäíûéàñ 4-3 íûíûëàíðóæ ”òÿééèíÿäÿì ÿâ áàëèãíÈ“ ÿäëè èú-1391
íèìÿù íûëàíðóæ ÿëå íéåñöÙ.Ì è÷äèãíÿò ,èê ÿëåÁ .ðèäøèìòå áëÿú èòÿããèä àä
óá íûíàçÐ.Ð íö÷ö èñÿëàãÿì ”çûìûðàëôàëèòõè ãûëûúûäàðàÉ“ øóìíóëî úðÿä àäíûéàñ
:èäðè÷åñ ôàðãèïå ûíûðàëàðñèì ðóùøÿì íèíèðåø
íÿ ýèëåéëÿíÿð, íÿ êöñÿð
íîâðóçýöëö
áó þëöì ìÿùçóí åòìÿñÿ äÿ ùå÷ êèìè
õîø õÿáÿðëè åë÷è êèìè
çàëûì áèð ùþêìäàð éàíûíà ýÿëìèø,
Øàõòà ìÿùâ åòñÿ äÿ îíó
äèðìÿ ñÿâèééÿñèíÿ ãàëäûðûðäû:
ãàëìûðäû. Øàèð îáðàçà äàùà äÿðèíäÿí éàíàøûð; îíó áþéöê ôèêðè-ùèññè öìóìèëÿøâÿ îõóúóñóíó äà äöøöíäöðöð. Íîâðóçýöëö îáðàçû øåèðäÿ éàëíûç áó ñÿâèééÿäÿ
ñàáàù áèðäÿí, ýþçëÿíèëìÿäÿí øàõòà îëäó. Îëñóí, íÿ ãÿì – äåéÿ øàèð äöøöíöð
÷ÿêèëèá ýåòìÿéèá, àíúàã íîâðóçýöëö à÷ûëûáäûð; ùÿð éåðÿ ñÿïÿëÿíèáäèð. Áÿëêÿ
“Íîâðóçýöëö”, “Íÿðýèç” øåèðëÿðè äÿ ÷îõ ìÿíàëû èäè. Ùÿëÿ ãûøûí àéàüû òàìàì
éÿòäÿ áèð èëûã éàç ùàâàñûíûí äóéóëäóüóíà èøàðÿ åäèðäè.
äÿí íèøàí, ñîðàã âåðèðäè. Ð.Ðçà áóíóíëà äà Ñòàëèíèí þëöìöíäÿí ñîíðà úÿìèéäà, àíúàã áó éàç äàùà ÷îõ ÿôñàíÿéÿ áÿíçÿéèðäè; áèð õÿéàë èäè, àíúàã ùÿãèãÿòéÿòèí ùÿéàòûíäà éåíè ìÿðùÿëÿíèí áàøëàíüûúû èäè. Èëê ÷àüëàðäà î, ùÿãèãÿò îëñà
áàøãà áèð éàç îëäóüó ìÿëóì äåéèëäè. Ð.Ðçàíûí øåðèíäÿ èñÿ î, èíñàíûí âÿ úÿìèéÐ.Ðçà áó øåðè 1954-úö èëäÿ éàçìûøäûð. ×îõëàðûíà î âàõò áó éàçûí òàìàì
àðòûã éàçäûð âÿ îòàüà éàçûí èëûã, ñÿðèí ùàâàñû äîëóð.
äà ýöíÿø ýöëöð. Ëèðèê ãÿùðÿìàí ãûøûí íÿ òåç ñîâóøóá ýåòäèéèíè äöøöíöð. Èíäè
ýÿëèð” øåðèíè ýþòöðÿê. Øàèð òÿñâèð åäèðäè êè, ïÿíúÿðÿíè à÷äûì; ýþðäöì êè, áàéûðòÿôÿððöàò âàñèòÿñè èëÿ éåíè áèð ôèêèð, ÿùâàëè-ðóùèééÿ èôàäÿ åäèðäè. Ìÿñÿëÿí, “Éàç
ùÿéàò òÿçàùöðëÿðèíäÿí, ïðåäìåò âÿ ùàäèñÿëÿðäÿí éàçûðäû, ëàêèí î, áó êè÷èê, àäè
“Íÿðýèç” âÿ ñ. áó êèìè øåèðëÿðèíäÿ àäè, ñàäÿ, èëê áàõûøäà ìöùöì îëìàéàí
àíëûã ñÿàäÿò”, “Ùÿéàò”, “Ãÿäèì ÿëéàçìàñû”, “Äèâàð äàøû”, “Íîâðóçýöëö”,
ìÿéÿ áàøëàäû. Øàèð áèð ÷îõ ïîåòèê íöìóíÿëÿðèíäÿ, ìÿñÿëÿí, “Éàç ýÿëèð”, “Áèð
òûíäà, äöøöíúÿñèíäÿ, ÿùâàëè-ðóùèééÿñèíäÿ áàøëàíàí éåíèëÿøìÿíè ÿêñ åòäèðÐ.Ðçàíûí àäûíû ãåéä åòìÿëèéèê. Ìÿùç Ð.Ðçà áèðèíúè îëàðàã úÿìèééÿòèí ùÿéàëûüûíäà ÿêñ åòäèðÿí øàèðëÿð áàðÿäÿ äöøöíÿíäÿ èñÿ áèç, ùå÷ øöáùÿñèç, èëê íþâáÿäÿ
ßñðèí îðòàëàðûíäàí ñîíðàêû ìÿðùÿëÿäÿ ïîåçèéàíûí áó ìåéëèíè þç éàðàäûúûïîåçèéàäà ôèêðè, ôÿëñÿôè áàõûøû ÿùÿìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ ýöúëÿíäèðèðäè.
ôèêðè àëÿìëÿðèíèí öçâö áèð ùàäèñÿñè âÿ ïðåäìåòè êèìè ñþç à÷ûðäûëàð. Áöòöí áóíëàð
èäè. Øàèðëÿð øåèðëÿðèíäÿ ùÿð øåéäÿí – îíëàðû ÿùàòÿ åäÿí äöíéàäàí þç ìÿíÿâèèëÿ õàðèúè àëÿìèí âÿùäÿò òÿøêèë åòìÿñè áó ïîåçèéàäà íîâàòîðëóüóí ÿñàñ úÿùÿòè
ãÿùðÿìàí ñÿâèééÿñèíäÿ ÷ûõûø åòìÿñè, ïîåòèê ìÿòíäÿ øàèðèí ôÿðäè, øÿõñè “ìÿí”è
ìàíûí ýåíèøëèéè âÿ ìèãéàñëûëûüû, øàèðèí ëèðèê “ìÿí”èíèí ïîåçèéàäà ÿñàñ, àïàðûúû
èíêèøàô åäèá çÿíýèíëÿøìèø áèð ñÿâèééÿäÿ ìåéäàíà ÷ûõûðäû. Äöíéàíû ëèðèê ãàâðàäÿ Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíûí íîâàòîðëóüà îëàí äàõèëè ìåéëè éåíè êåéôèééÿòäÿ äàùà äà
Éàðàäûúûëûüûíûí ÿââÿëêè ìÿðùÿëÿëÿðèíäÿ îëäóüó êèìè 60-úû èëëÿð ìÿðùÿëÿñèíäÿ
ÿâ ûäðàâ ÿä èïèò íÿäå ÿäàôè èíèðÿëññèù èâÿíÿì ,èëèõàä íèðèàø – ûñàìðîô ðèá àãøàá
-äàíàÃ“ .èäðèäå ëèêøÿò èíèëéåì ðèá öëúöý õî÷ íûíûñàêèðèë íóíî ÿä ðÿëðèåø ðöú óá
ÿëåÁ .èäíÿäíèðÿëðèåø ÿëåá íèðèàø .ñ ÿâ ”ðàãëÈ“ ,”èñÿìüÿí ðóðöÃ“ ,”ðÿùÿÊ“ ,”ðàë
íèíèðÿëññèù êèòíàìîð ,íóãøîú ,íèáêèí ,ëàÿô àéàéíöä ,àòàéÿù íèðèàø íö÷ö ðÿëðèåø
èñõÿø ,èäðÿô èìÿëà èêÿäðÿëðèåø óá íèíè”íÿÌ“ êèðèë íèðèàØ .èäè èâÿééèúÿñ èñÿäàôè
-èýâåñ ðèàØ .èäè ûñûúûéûøàä íèðÿëññèù êèòíàìîð ,íóãøîú ,èìóìö ÿä ðÿäÿã óüóäëî
êèëçèñäèìö ÿâ áàðèòçè çÿìíÿêöò-áèòèá ÿäòÿèúàðöì óá ÿâ ðèäå òÿèúàðöì ÿíèñèë
.ðûäñàñÿ ùóð êèòíàìîð ðèá íèáêèí ,ëàÿô ,õîé
àùàä ÿäíèðåø ”ðàëäàíàÃ“ êèëøèíåý óá èêÿäíèðÿëññèù íûíàìÿðùÿã êèðèË
èðèâñÿò èëÿòàùÿ ,ëÿññÿôöì íèðÿëññèù êèðèË .ûäðûïàò èíèñÿäàôè ëÿññÿôöì ÿâ òåðêíîê
-ÿðùÿã êèðèë àäàðóÁ .ðàëî êÿìòå áàñåù àìåîï êèðèë õî÷ àùàä èðåø óá íÿäòÿùÿú
-ÿééèâÿñ èðÿëÿúíöøöä íûíàñíè íèêòåé ,èíåé íàäíûðàëàéþð ãûëãàøó èðÿëññèù íàì
ñàñÿ íèðåø óá öëöìàêÿò èâÿíÿì êèòàìàðä íûíàìÿðùÿã êèðèË .èäðèëÿñêöé ÿíèñ
.ðèäèòåæöñ
,ìèäéÿïðþê ðèÁ
,íÿëöý
,íÿø
ìèäéÿïðþê ðèÁ
.íÿì àäíî
ìèäðÿðþý àäðàëàéþÐ
.èðÿëêÿëÿì ãàúíûðâûã
íÿäðÿëéþý àëà çóñíîÑ
.ðàëûäðàðûüà÷ èíÿì
àäíûðàëäàíàã íÿçÿÁ
,ðà÷ó
,ðà÷ó
.ìûäðà÷ó
ìûäðà÷à ûïàã ðèá íèÌ
.ÿäêèëåãâþì çöñãöôö
ðèñàöì àäíûüûøè èñÿééùóð-èëàâùÿ ãûëûúûäàðàé ÿâ èñàéèñ íûðàëàðñèì óá çùÿÌ
àíóáèðÒ“ ûíàçÐ.Ð è÷äèãíÿò ãàðàçûú èíèñÿðÿçíÿì íèñåñîðï èáÿäÿ ,íûòàééèáÿäÿ
-àçÿô íèýíÿç íóíî ,ðûäûðàëëàéÿõ ÿâ ûðàëàéþð ãûëãàøó íûíàìÿðùÿã êèðèë ,óÁ
-ÿëðèåø êëè ÿëå íûíàçÐ.Ð íèêàË .ðûäûñàêèòíàìîð íàøàëîä ÿäðÿëéþý øèíåý ,àäðàë
óá íóíî ,ãàì÷à ÿäíèòèùöì ðÿëññèù áÿêêÿðöì èíè”íÿì“ êèòåîï íÿðàáèòå íÿäíèð
íûíûñàêèðèë êÿìðÿòñþý ûíûôàøèêíè ÿâ èíèìçèòàìàðä íèíèðÿëÿúíöøöä ,íèíèðÿëññèù
áèëÿý ûìàãÿì ðèá ÿëå íöðìþ ,ðöòþ ãûëãàøÓ .èäè èòÿééèñóñöõ ðèá èúèäåíèéÿò ,ñàñÿ
èíåé ãàøó èêíÿíöä íà÷ó àäíûðàëäàíàã íèðÿëêÿëÿì ÿäðÿëéþý àëà çóñíîñ ,èê ðûõû÷
.ðèøÿëçö àëãûëðàâ ðèá òðÿñ ,ÿëè èòÿãèãÿù òàéÿù
èíèðÿëäÿùðÿñ íóíî ;ðóìëî âùÿì ÿäìÿëà øèùäöì óá è”íÿì“ êèðèë íûíàçÐ.Ð
íèðèàø ,ÿëêèëÿëåÁ .ðû÷à ëîé ÿíèìÿëà ÿçèðàáöì ,øè ,òÿééèëàÿô – ÿìÿëà ðèá èíåé áûðûã
7
01
,ðàâ ÿä íöý óá ÿçèðàáöÌ
.àä íûðàé
.àäíûðàëàðûñ íþ íÿ íóíî ÿä íÿÌ
14
äóéüóñó, ùÿéàòà âÿ ïîåçèéàéà éåíè áàõûø Ð.Ðçà ñÿíÿòèíèí òÿìÿë ïðèíñèïèäèð.
èñÿ “Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè” (1959) íÿøð îëäó. Ùèññ îëóíóðäó êè, äàèìè éåíèëèê
Îíóí “Ýöíÿøèí ñîðàüûíäà” (1952), “Ýöíöí ñÿñëÿðè” (1955-1956), ðóñ äèëèíäÿ
Áó ïîåìàäàí ñîíðà äà Ð.Ðçà ïîåçèéàäà àõòàðûøëàðûíû óüóðëà äàâàì åòäèðäè.
“×èíàð” êèòàáëàðûíà äà äàõèëäèð.
íèí áèðèíè î, Ëåíèíÿ, îíóí âÿôàòûíà ùÿñð åòìèøäè êè, ùÿìèí øåèð “Ãàíàäëàð”,
äûúûëûüûíäà óçóí ìöääÿòëè òàðèõèíè äÿ ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð. Ùÿëÿ èëê øåèðëÿðèéàðàäûúûëûã åùòèðàñû èëÿ éàçìûøäûð. Áóðàäà áèð úÿùÿòè – ìþâçóíóí øàèðèí éàðàòàðèõè øÿõñèééÿòèí ùÿéàòûíà âÿ îáðàçûíà ÷îõ úèääè éàíàøìûø, ïîåìàíû éöêñÿê
Ùÿãèãÿòÿí äÿ Ð.Ðçà ïîåìàíûí ìþâçóñóíà, îðàäà òÿñâèð îëóíàí èíñàíûí,
éàäà íîâàòîðëóã àõòàðûøëàðû ö÷öí áó ïîåìàíûí äÿéÿðè äàíûëìàçäûð.
ñàõëàéûð. Áèç åéíè çàìàíäà îíó äà ãåéä åòìÿëèéèê êè, Ð.Ðçà ö÷öí, îíóí ïîåçèåòìÿëèéèê êè, ïîåìà èíäèíèí þçöíäÿ äÿ áÿäèè äÿéÿðèíè âÿ ìÿíàñûíû ãîðóéóá
ÿäÿáè òÿíãèääÿ âÿ èúòèìàè ôèêèðäÿ áåëÿ áèð ïîåìà êèìè ãàðøûëàíäû âÿ åòèðàô
ùÿìèí ìþâçóäà ÿí ïàðëàã âÿ ìþùòÿøÿì ÿñÿð ñàéûëûðäû; åëÿ èëê íÿøðèíäÿúÿ î,
úèééÿâèäèð êè, Ð.Ðçàíûí äà ïîåìàñû Â.Â.Ìàéàêîâñêèíèí ïîåìàñûíäàí ñîíðà
âÿ ãàðøûëàíäûüûíû, éöêñÿê äÿéÿðëÿíäèðèëäèéèíè íÿçÿðÿ àëìàã ëàçûìäûð. ×îõ ñÿñîâåò ÿäÿáè ïðîñåñèíäÿ ÿí ýþðêÿìëè ïîåìàëàðäàí áèðè êèìè ìåéäàíà ÷ûõäûüûíû
þç ìöÿëëèôèíèí éàðàäûúûëûüûíäà éîõ, öìóìÿí áó äþâð ÿäÿáèééàòûìûçäà, áöòöí
Äþâëÿò ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëäö. Áèçúÿ, Ð.Ðçàíûí “Ëåíèí” ïîåìàñûíû éàëíûç
äà éàçûëìûø ÿùÿìèééÿòëè áèð ÿñÿð àäëàíäûðûðäû. Ïîåìà åëÿ ùÿìèí èëäÿ ÑÑÐÈ-íèí
“Ñîâåò ïîåçèéàñû ùàããûíäà” ìÿøùóð ìÿðóçÿñèíäÿ áó ïîåìàíû ðÿùáÿð ùàããûíãèéìÿòëÿíäèðèëèðäè. Ñ.Âóðüóí ñîâåò éàçû÷ûëàðûíûí ÛÛ öìóìèòòèôàã ãóðóëòàéûíäà
ãûíäà ÷îõëó ìÿãàëÿëÿð éàçûëäû âÿ øàèðèí áþéöê éàðàäûúûëûã ìöâÿôôÿãèééÿòè îëàðàã
ïîåìà äÿðùàë öìóìèòòèôàã ìèãéàñûíäà áþéöê ÿêñ-ñÿäà äîüóðäó, îíóí ùàãùÿñèç, îíóí ìÿøùóð “Ëåíèí” ïîåìàñû òÿøêèë åòäèéèíè åòèðàô åòìÿê ëàçûìäûð. Áó
Ðÿñóë Ðçàíûí ìöùàðèáÿäÿí ñîíðà ÿí áþéöê éàðàäûúûëûã óüóðóíó, ùå÷ øöáÿââÿëêè èëëÿðÿ àèä øåèð âÿ ïîåìàëàðû èëÿ éàíàøû éåíè øåèðëÿðè äÿ äàõèë èäè.
“Êþíöë ñÿñëÿðè” (1954) êèòàáëàðû äà ÷àïäàí ÷ûõûð êè, áó êèòàáëàðà Ð.Ðçàíûí
áàõûìûíäàí ÷îõ äèããÿòÿëàéèã èäè. Ùàáåëÿ áó äþâðäÿ “Ýöíÿøèí ñîðàüûíäà” (1952),
éàðàäûúûëûüûíû, áó éàðàäûúûëûüûí ÿñàñ èñòèãàìÿò âÿ ìåéëëÿðèíè ÿêñ åòäèðìÿê
(1949) íÿøð îëóíóð. Áó êèòàá Ð.Ðçàíûí èéèðìè èëäÿí ÷îõ áèð äþâðö ÿùàòÿ åäÿí
âÿòëÿíèð âÿ èíêèøàô åäèð. 40-úû èëëÿðèí àõûðëàðûíäà îíóí “Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿð”è
ïîåçèéàñûíäà çàìàíûí áþéöê, åïèê ìþâçóëàðûíà òîõóíìàã ìåéëè äàùà äà ãöâÌöùàðèáÿäÿí ñîíðà Ð.Ðçàíûí éàðàäûúûëûüûíäà éåíè áèð ìÿðùÿëÿ áàøëàíûð:
ïîåìàñûíû (1976) éàðàòìûøäûð.
íÿùàéÿò, ùÿìèí ìþâçóäà áþéöê áèð ïîåìà – “Ìèí äþðä éöç îí ñÿêêèç”
äÿðèí äàõèëè ãàòëàðûíäà, îáðàçëû äöøöíúÿëÿð ñòðóêòóðóíäà ùèññ åòäèðìèø âÿ ÿí
õàëãûìûçûí òàðèõè òàëåéè èëÿ ÿëàãÿäàð áÿçè ìöùöì ïðîáëåìëÿðè ïîåçèéàñûíûí
ïîåçèéàñû þíÿìëèäèð. Ùÿòòà 70-úè èëëÿðäÿ øàèð áó ìþâçóéà áèð äàùà ãàéûòìûø,
ùÿäèééÿ åäèëèð
èëÿ íÿøð îëóíóð âÿ þëêÿ êèòàáõàíàëàðûíà
12 éàíâàð 2004-úö èë òàðèõëè ñÿðÿíúàìû
êå÷èðèëìÿñè ùàããûíäà”
èëÿ êöòëÿâè íÿøðëÿðèí ùÿéàòà
“Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ ëàòûí ãðàôèêàñû
ÈËÙÀÌ ßËÈÉÅÂÈÍ
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Ïðåçèäåíòè
ìàâàä óíóøó÷ó ÿíåé àäíûðàëäàíàã àéèçåîï ,àäíûðàëäàíàã øèëÿñêöé ûíàìÿðùÿã
-çóäëó ÿëè ûðàùàá íóíóäðóé ãàøó èêíÿíöä íàëî ”èðèñÿ ëàéÿõ î“ òõàâ ðèá – ,ðèäå
.ðûïàò óëîé óá ÿâ ðûðàòõà ëîé óðüîä àðàë
-èçåîï òåâîñ ,èíåé ÿëèðàáèòå ûñàéåäè ,óùóð ,ûñàíÿì èëèõàä çþ èðåø óá íûíàçÐ.Ð
ûíàéåäè íèìÿù èðåø íûíàçÐ.Ð íèêàË .èäè íûõàé ÿëè ûðàëàéèñíåäíåò èìóìö íûíûñàé
èäðèðåâ àäíûñàìðîô ûðàëøûðàòõà èâÿíÿì ,èëèõàä íûíàìÿðùÿã êèðèë ,ñóñõÿìÿíöçþ
.èäðèðèäíÿëãðÿô ÿäòÿðóñ íèêñÿê íÿäðèåø êèðîòèð-èñàéèñ ûíûñàêèðèë íóíî àä óá ,èê
íóíî ûðàëàðîôàòåì ÿâ çàðáî ,èðÿëðöñíö èðåø ãëàõ ,èäè èíåé àä ûñàêèòåîï íèðåø óÁ
ÿä èíçÿâ ,ÿä èìòèð íèðåØ .ûäðûïðà÷ ÿðÿçÿí ãûðàáàã ÿâ íûäéà õî÷ àäíûñàêèòåîï
ÿäíèðåø òñÿáðÿñ íûíàçÐ.Ð .èäè íàäíûðàëãóëñóñõÿìÿíöçþ íûíûñàêèòåîï íóíî
ññèÙ .ûäðûïðà÷ ÿðÿçÿí íûäéà ÿâ ëàÿô õî÷ èðÿëðöñíö íèíèìåòñèñ íçÿâ íèðåø èëëèì
ûíûðàëíàêìè èíåé ,èëèõàä íûíàúåù àäíûðàëøûðàòõà ðèåø òñÿáðÿñ íóíî ,èê óäðóíóëî
.ðèäå ëèêøÿò èòòÿõ ñàñÿ ãàìïàò áûðàòõà
-7291 èíÿé ,ÿäíèñÿëÿùðÿì èúíèðèá íûíûüûëûúûäàðàé ãûòðà àçÐ.Ð ,ÿëêèëÿëåÁ
èðÿëðèåø çþ ;èäè íàäíûðàëàìèñ íÿäå áëÿú èòÿããèä íûíàéèçåîï ðèñàöì ÿäðÿëëè ûú-0491
.èäðèäå áëÿú èòÿããèä ãàðàëî èðèá íÿäíèðÿëèíàá íûíûñàéèçåîï ðâþä èíåé íèðñÿ ,î ÿëè
ÿâ íóüðóÂ.Ñ ,íéåñöÙ.Ì è÷äèãíÿò ÿäíèðÿëëÿââÿ íèðÿëëè óú-03 ìÿù ,èê ÿëåÁ
íàäíûðàëàìèñ èëìÿêðþý íèðåø èíåé ,ðèñàöì àä íàäàçÐ.Ð àäàðûñ ðèá ÿëìÿòñöÐ.Ñ
ûíàìðîô èëëèì ,èê èäðèäå áàñåù ÿëåá ÿñè ôèðÀ.Ì è÷äèãíÿÒ .èäðèäå ñùÿá èìèê èðèá
òÿáñöì íûíûüûëûúûäàðàé àçÐ.Ð èñÿäàôè íóíóìçÿì èíåé èëéåì êÿìðèäòå ôàøèêíè
.ðèäèòÿééèñóñöõ ðèá
èñÿëÿùðÿì ðèá èíåé íûíûüûëûúûäàðàé àçÐ.Ð àðíîñ íÿäðÿëëè óúíóçóòî-èìðèéÈ
ÿëÿùðÿì èêëÿââÿ ÿä ðâþä óÁ .ðûíàëøàá ÿäíöðâþä èñÿáèðàùöì ðÿëëè èú-5491-1491
-êöëâþòöá ,íàäíûìûõàá ôàøèêíè èáÿäÿ ÿä ìÿù ,íÿäòÿùÿú èñàéèñ-àéåäè ìÿù èìèê
íèíèðÿëÿäíÿéàìöí èëìÿêðþý ûðéà-ûðéà íóíî íÿäÿëìöú î ,íûçûìûòàééèáÿäÿ ÿä
-íèñÿçèðàáöì íûãëàÕ .ðöäöðâþä ðèá ìöùöì õî÷ íèíèòÿééèëàÿô ãûëûúûäàðàé èáÿäÿ
ûíûðàëíàêìè ÿâ èíèðÿëÿââöã ãûëûúûäàðàé íöòöá ,êÿìòå êàðèòøè ëàÿô àùàä ÿä
èáÿëÿò àúûëøàá íöðâþä – ãàìëà ÿéèëðÿáðÿôÿñ íö÷ö èñÿôèçÿâ ÿèôàäöì ûüàïðîò ,èíÿòÿâ
.óäðóéîã ðÿëÿôèçÿâ ûëñàéãèì ,èíåé àíûñûøðàã íûíû÷ûçàé ðèá ðÿù ,óá ÿâ èäè
-àééèáÿäÿ öðâþä ÿáèðàùöì àä àçÐ.Ð àäàðûñ ðèá ÿëè .á ÿâ ìÿòñöÐ.Ñ ,íóüðóÂ.Ñ
ûíûñàéèçåîï íöòöá ,èäðèâå÷ àíóñîôàï ñàñÿ íûíûüûëûúûäàðàé çþ èíèñÿôèçÿâ óá íûíûò
ûúûðàïà íûíûñàéèçåîï íóíî äíÀ .èäòå ðñÿù àíóñóçâþì ÿèôàäöì ûüàïðîò ,èíÿòÿâ
”äíÀ“ èðåø êëè àäóçâþì óá ,èê ëèéåä èôöäàñÿò ÿâ èäè èñÿââöã ðèá èëèõàä ,èâèòîì
ÿâ èäè èñÿñ íûüàïðîò ,íèíÿòÿâ ,íûãëàõ íöòöá ,õîé íèðèàø çûíëàé äíà óÁ .ûäðûíàëäà
çþ ;ûäðûøûíàä öçþ ãàïðîò ,íÿòÿâ ÿäíèðåø íûíàçÐ.Ð íÿçÿá ÿä ÿðþý àíóá ÿêëÿá
.èäðèäå íàéÿá èíèõèðàò ãûëíàìÿðùÿã
èìèê ðèáõöì èáðÿù ÿëðÿëè÷øè èñàéèñ ïóðã ðèá ðèàø àäíûðàëðûõà íèëè èú-1491
,ðûøûëà÷ ÿäíèñÿôèçÿâ ðèáõöì èáðÿù àäíûñàéèçèâèä íàúéàáðÿçÀ ,ðèäåý àìûðÊ
çåò-çåò èìèê ðèáõöì ,Î .ðûéàëøàá ÿéÿìÿëøè àä”ìûðÊ íÿøöéþÄ“ èòåçÿã ÿùáÿú
íûíûòàéÿù ÿùáÿú ,ðèäå ÿäèùàøöì ÿòèñàâàëèá èíÿáèðàùöì ,ðèäåý ÿíèòòÿõ ÿùáÿú íþ
èìèê ÷åù àãøàá íàäãóðàÔ àëëóäáÀ ðèàø ûøàäëîé áÿòêÿì ðèàø ÿñè àäûêàÁ
ûøõàé ÿäìÿëà èáÿäÿ ÿëè èñÿòèñàâ ãóðàÔ.À ðèàø ,î ðèìêÿ÷ õî÷ ãàúíÀ .ûäðûìûíàò
,ìèçàÍ.ß ,èëèôÿÐ.Ì ,íóüðóÂ.Ñ ,íéåñöÙ.Ì ,ìÿòñöÐ.Ñ ,ãèôøöÌ.Ì íàíûíàò
èíåé ÿäÿùáÿú ðèá àëðàëíî ,ðóëî øûíàò íàäíûõàé ÿëè ûðàëàãøàá ÿâ âîìèùàðáÈ.Ì
-àëèá ÿäíèñÿìëèðè÷åê àòàéÿù íèíèðÿëÿôèçÿâ èòàëèêøÿò ÿâ ãûëûúûäàðàé íûòàééèáÿäÿ
-ðÿëëè Î .ðèëÿçöä ÿøè ÿíèñÿôèçÿâ è÷ÿìöúðÿò àçÐ.Ð .ðèäå êàðèòøè íàäíûõàé ÿòèñàâ
,ûüûäøàëïîò íûðàëû÷ûçàé ,íèðÿëðèàø íÿëÿý ÿúèíåé àòàééèáÿäÿ ”è÷øè úíÿÝ“ ÿä
ðèàø íÿäÿëìöú î ,ÿëè ûðàëäûøàé õî÷ ðèá àäàðóá àçÐ.Ð .èäè ðåé ñàñÿ èðÿëêöäøöðþý
.ðóäøóìëî øûíàò ÿëãèôøöÌ.Ì
àä àäíûñàìåîï ”öìöçöä ðÿëÿðèòàÕ“ èéèäòå ðñÿù àíàìùÿÐ.Ñ óòñîä û÷ûçàÉ
-àéàëðûòàõ ûðàëòñîä ûêàäàðî ,ûíûñàéèñêàäåð íèíèòåçÿã ”è÷øè úíÿÝ“ àçÐ.Ð )1791(
ÿâ ðÿäÿê ðèá íèðÿä àäíûããàù ðàëòñîä øèìëèðèòè ,àäíûããàù ðÿëëè øûìëàã àäàõðà ãàð
:ûäðûçàé ÿëè èññèù ëèýñèí
11
6
ðûäûíàêöä êÿðþ÷ èäíÈ
,çûìûüûëøûíàò êëè î
,çèìèáÿòêÿì òàéÿù êëè
çûìûíàäéåì ÿçèðàáöì êëè
,çèìèúíèâåñ
çûìûíàúÿéÿù
.ðåé íàëî
,õîé íÿñ èäíÈ...
,õîé ãèôøöÌ
,õîé ëûéàêèÌ
,õîé ãóðàÔ
.óäõîé èäùåÌ
ÿðÿëíöý î ìûäûéàã ÿúåí êÿÒ
..?óëîé î ìè÷åê ÿúåÍ
ÿâ êöéþá àùàä èíèòÿééèëàÿô ãûëûúûäàðàé èèäÿá ûüûäàëøàá ðÿëëÿââÿ àäûêàÁ
íàòñöúðöÝ ÿäñèëôèÒ ÿäëè èú-7291 .ðèðèäòå ìàâàä ÿëè ûñàðèòùå òÿíÿñ ,àëäàíè ðèá èääèú
àäíûõàíàìëà ”ìûúëûüûÃ“ íûíûñàéèñêåñ êðöò íûíûñàéèñàèñîññÀ ðàëû÷ûçàÉ ðàòåëîðÏ
-íèòåçÿã ”ðèêèô èíåÉ“ ÿäðÿëëè íèìÿÙ .ðóäøóìíóëî úðÿä èðåø ”íöý óÁ“ – èðåø êëè
ûüûäøûëà÷ àäíûñàéèñêàäåð ”è÷øè úíÿÝ“ .ðûäøûìõû÷ èðÿëÿéàêåù ÿâ èðÿëðèåø ÿä ÿä
ðèÁ“ ,”øðÀ“ ,”ûüà÷ ìöëþ íûíàïîðâÀ“ ÿäíèðÿëÿôèùÿñ íèòåçÿã óá ÿñè àäòõàâ
ûøàíàé àëãûëûúûäàðàÉ .ðóíóëî úðÿä èðÿëðèåø .ñ ÿâ ”èðÿáÿõ íèëåé àðàÃ“ ,”àòñóãâà
àäíûñàðûñ ðàëòóòèòñíè ,ðÿëáÿòêÿì ûüûäëà ëèñùÿÒ .ðèðèäòå ìàâàä ÿä èíèëèñùÿò àçÐ.Ð
-èòñíÈ ááèÒ íàúéàáðÿçÀ ,èíèòåòèñðåâèíÓ òñèíóììîÊ àéèçàãôàãàÇ èêÿäñèëôèÒ ðèàø
òÿëâþÄ íàúéàáðÿçÀ ,óíóòóòèòñíÈ ááèÒ íàúéàáðÿçÀ ,óíóñðóê ãûëðûçàù íóíóòóò
4
13
øàèðëÿðëÿ áèð ñûðàäà Ð.Ðçà ÿñðèí éåíè ìÿðùÿëÿñèíèí êëàññèê øàèðëÿðèíäÿí áèðèäèð.
âÿ ìþâãåéè âàðäûð; Ñ.Ðöñòÿì, Ñ.Âóðüóí, Ì.Ìöøôèã âÿ áàøãà áó íÿñëÿ ìÿíñóá
ýþðÿ äÿ Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíûí 20-úè èëëÿðäÿí ñîíðàêû ìèëëè ïîåçèéàäà õöñóñè éåðè
ìûø âÿ áóíóíëà áèð íþâ éöçèëëèéèí ïîåçèéàñûíû áàøà ÷àòäûðìûøäûð. Ìÿùç áóíà
ðèìåíòëÿð àïàðàðàã éåíè òèïëè, òàìàìèëÿ ìöàñèð, åïèê, íîâàòîð ïîåçèéàñûíû éàðàòÿñðäÿí ÷îõ áèð ìöääÿò ÿðçèíäÿ éàçûá éàðàòìûø, ïîåçèéàäà àõòàðûøëàð âÿ åêñïåáàøëàäûüû âÿ ãûçüûí, ìöðÿêêÿá, êÿñêèí áèð øÿêèë àëäûüû âàõòäà ýÿëìèøäèð, éàðûì
ñèç, Ðÿñóë Ðçàäûð. Î, ïîåçèéàéà éåíè ñÿíÿò âÿ éàðàäûúûëûã àõòàðûøëàðûíûí òÿçÿúÿ
øàôûíäàêû ìþâãåëÿðèíè éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðìÿëèéèê. Áåëÿ øàèðëÿðäÿí áèðè, øöáùÿøàèðëÿðèíèí éàðàäûúûëûüûíà áþéöê ÿùÿìèééÿò âåðìÿëè, ÿñðèí ïîåçèéàñûíûí èíêèäûð âÿ ìÿùç áó ñÿáÿáäÿí áèç áó ìÿðùÿëÿíèí ôÿàë, úèääè ñÿíÿò éîëó êå÷ìèø
ãÿäÿð äàâàì åòìèøäèð; ìèëëè ïîåçèéàíû éåíè ÿñðÿ – ÕÕÛ ÿñðÿ ýÿòèðèá ÷ûõàðìûøðÿíýàðÿíý âÿ ÷îõúÿùÿòëè áèð ìèãéàñ, øÿêèë àëäû. Áó ìÿðùÿëÿ äöç ÿñðèí ñîíóíà
äàùà äà ýöúëÿíäè âÿ ýåíèøëÿíäè, öñëóá, éàðàäûúûëûã õàðàêòåðè âÿ òÿðçè åòèáàðèëÿ
êè, áó ìÿðùÿëÿäÿ ïîåçèéàäà, ÿñðèí éåíè ïîåòèê äÿéÿðëÿðèíèí àõòàðûøû âÿ êÿøôè
Ïîåçèéàäà éåíè, èêèíúè áèð ìÿðùÿëÿ èñÿ ÿñðèí 20-úè èëëÿðèíäÿí ñîíðà áàøëàíäû
ëÿíäèðÿ áèëäè.
òÿìÿë êîíñåïñèéàñûíà ÷åâèðÿ, áóíóíëà äà áöòöí ÿñðèí ïîåçèéàñûíû èñòèãàìÿò“Äèíäèðèð ÿñð áèçè” ïðèíñèïè èäè âÿ áó ïðèíñèïè î, þç éàðàäûúûëûüûíûí ÿñàñ ðóùóíà,
Ñàáèðèí ïîåçèéàäàêû éåíèëèéèíè, úÿñàðÿòëè íîâàòîðëóüóíóí áàøëûúà ïðèíñèïè –
äÿðê åäÿí èëê øàèð îëäó âÿ áöòöí éàðàäûúûëûüûíû äà áó ïðîáëåìèí ùÿëëèíÿ éþíÿëòäè.
äà áó åùòèéàúäàí äîüóðäó. Ñàáèð ïîåçèéàíûí áó áþéöê ïðîáëåìèíè äÿðèíäÿí
ðèíè ìöÿééÿí ìÿãàìäà þäÿìèðäè; éåíè ïîåçèéà íåúÿ îëìàëûäûð? – íàðàùàò÷ûëûüû
íÿ ãÿäÿð ãÿäèì êþêëÿðÿ âÿ äÿéÿðëÿðÿ ìàëèê îëñà äà, éåíè ÿñðèí áÿäèè òÿëÿáëÿìÿêòÿáëÿðè äÿ ìþâúóä èäè, éàøàéûðäû âÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèðäè. Ëàêèí áó ïîåçèéà
áàøëàìûøäûð. Äöçäöð, ÿñðèí ðåàë ÿäÿáè ïðîñåñèíäÿ îðòà ÿñð ïîåòèê öñëóáëàðû âÿ
ëóìäóð êè, ÕÕ ÿñð ïîåçèéàñû – éåíè ÿñðèí ïîåçèéàñû íåúÿ îëìàëûäûð? – ñóàëû èëÿ
éåíè ïîåçèéà íåúÿ îëìàëûäûð? – âÿçèôÿñèíè èëê ýåð÷ÿêëÿøäèðÿí øàèð îëäó. Ìÿèëÿ ðàñòëàøûðûã. Ñàáèð ÿñðèí ÿí áþéöê âÿ ìöðÿêêÿá áèð éàðàäûúûëûã âÿçèôÿñèíè –
Ùÿëÿ ÿñðèí ÿââÿëèíäÿ ìèëëè ïîåçèéàìûçäà áþéöê Ñàáèðèí ÿçÿìÿòëè îáðàçû
áàõûøûí áèëàâàñèòÿ òÿñèðè èëÿ áàüëû áèð ìÿñÿëÿ îëäóüóíó äà äåìÿê ëàçûìäûð.
õàëãûí ìèëëè ìÿíÿâè òÿðÿããèñèíäÿêè éîëóíà éåíè ìöíàñèáÿòèí, ìöàñèð ÿäÿáè
äåéèëäèð, áóíóí ùÿð øåéäÿí ÿââÿë ïîåçèéàéà, îíóí ñïåñèôèêàñû âÿ âÿçèôÿñèíÿ,
öçâö òÿìàñäà éàðàíìûø, éåíè àõòàðûøëàð éîëó èëÿ èðÿëèëÿìèøäèð. Áó äà òÿñàäöôè
èñòèãàìÿò âÿ ìÿêòÿáëÿðèíèí äÿ ÿí éàõøû ÿíÿíÿëÿðè âÿ ìåéëëÿðè èëÿ ÿëàãÿäÿ,
äÿéÿðëÿðè âÿ òÿúðöáÿñè ÿñàñûíäà éîõ, ÿñðèí ïîåçèéàñûíûí ìöùöì éàðàäûúûëûã
úÿùÿòëè áèð òÿøÿêêöë âÿ èíêèøàô äþâðö êå÷èðìèøäèð. Ïîåçèéà éàëíûç þç ìèëëè
Àðòûã áàøà ÷àòìûø ÕÕ éöçèëëèêäÿ ìèëëè ïîåçèéàìûç áþéöê, ìöðÿêêÿá, ÷îõ-
òàðèõè, ìèëëè-ìÿíÿâè éàääàø ìþâçóñóíà ÷åâðèëäè êè, áó úÿùÿòäÿí äÿ Ð.Ðçà
ö÷öí ìöàñèð ìþâçó èäè; ñîíðàêû ìÿðùÿëÿëÿðäÿ èñÿ äÿðèí, öìóìáÿøÿðè áèð
ñîíðà äà äàâàì åäÿí, óçóíìöääÿòëè áèð ìþâçó îëóð: áèð âàõò î, ÿäÿáèééàò
Ìöùàðèáÿ ìþâçóñó ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòûíäà ìöùàðèáÿäÿí
áöòöí ìöùàðèáÿ ïîåçèéàìûçûí ïàðëàã ÿñÿðëÿðèíäÿí áèðè ùåñàá îëóíà áèëÿð.
áèòêèí ïîåòèê ôîðìàäà èñÿ “Âÿôà” øåðèíäÿ èôàäÿ åòìèøäèð êè, áó øåèð äÿ øàèðèí
èäåéàíû – âÿôà èäåéàñûíû Ð.Ðçà éàëíûç ÷îõëó ëèðèê øåèðëÿðèíäÿ, äàùà äîëüóí âÿ
ìöíàñèáÿòëÿðè âàñèòÿñè èëÿ, ãÿùðÿìàíëàðûí îáðàçëàðûíäà òÿúÿññöì åòäèðäèéè
éàðàäûúûëûüûíûí ÿñàñ ìþâçóñó èäè. Òÿñàäöôè äåéèë êè, ïéåñèíäÿ úàíëû, éåíè èíñàí
Âÿôà, åòèáàð êèìè áþéöê áÿøÿðè ùèññëÿð, öìóìèééÿòëÿ, Ð.Ðçàíûí áó äþâð
âÿ öìóìèëÿøäèðèðäè.
ëàðûíäà, îíëàðûí àðàñûíäàêû ìÿùÿááÿò âÿ åòèáàð ùèññè âàñèòÿñè èëÿ ýþñòÿðÿ áèëèð
íûí äàõèëè, ìÿíÿâè ïðîáëåìëÿðèíè Áàùàäûð, Âÿôà êèìè èíñàíëàðûí ùèññ-ùÿéÿúàíåäèëìÿéÿ òàìàìèëÿ ëàéèã áèð ÿñÿðäèð. Øàèð äðàìäà ìöùàðèáÿ äþâðö àäàìëàðûèäè âÿ áóíà ýþðÿ äÿ î, ìöùàðèáÿ äþâðö ÿäÿáèééàòûíûí áþéöê áÿäèè óüóðó ùåñàá
äàõèëè éàðàäûúûëûã ãöââÿñèíè âÿ òåíäåíñèéàñûíû ÿêñ åòäèðÿí èëê ÿñÿðëÿðäÿí áèðè
ëÿðèíè äÿ ÿêñ åòäèðìÿëè èäè. Ð.Ðçàíûí “Âÿôà” äðàìû áöòþâëöêäÿ ÿäÿáèééàòûí áó
î, èíñàíëàðàðàñû ìöíàñèáÿòëÿðè äÿ, èíñàíëàðûí ÿí äÿðèí öëâè ùèññëÿðè âÿ ïðîáëåìîëñà äà, ñþç ñÿíÿòè òÿêúÿ áóíóíëà êèôàéÿòëÿíÿ áèëìÿçäè, ìöùàðèáÿ øÿðàèòèíäÿ
òÿðÿííöìö ÿäÿáèééàòûí, õöñóñèëÿ ïîåçèéàíûí ãèéìÿòëè áèð èäåéà õöñóñèééÿòè
äèð. Ìöùàðèáÿíèí èëê ÷àüëàðûíäà, ãÿëÿáÿéÿ ÷àüûðûø, ãàëèáèééÿòÿ èíàì ùèññèíèí
ñÿùíÿñèíäÿ (1943) òàìàøàéà ãîéóëìóø âÿ òÿíãèääÿ éöêñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèëìèøäðàìû äà Ð.Ðçà ãÿëÿìèíäÿí ÷ûõìûøäûð. Âàõòèëÿ áó ïéåñ ìèëëè äðàì òåàòðûíûí
ìöùàðèáÿ èëëÿðè äðàìàòóðýèéàñûíûí ÿí éàõøû ÿñÿðëÿðèíäÿí áèðè îëàí “Âÿôà”
ãÿëÿáÿéÿ èíàì ùèññè èëÿ éàçûëìûø áèð íÿñð êèòàáûíûí ìöÿëëèôèäèð. Íÿùàéÿò,
ñèñò íÿñð ÿñÿðëÿðèíèí, äåéÿê êè, “Ãÿçÿá âÿ ìÿùÿááÿò” êèìè äÿðèí âÿòÿíäàøëûã,
ÿäÿáè æàíðëàðäà éàçûá-éàðàäûðäû. Ìÿñÿëÿí, ùÿìèí èëëÿðäÿ Ðÿñóë áèð ÷îõ ïóáëèäþâðö éàðàäûúûëûüû éàëíûç ïîåçèéà èëÿ ìÿùäóäëàøìûð. Î áó äþâðäÿ ÿí ìöõòÿëèô
äþâð Ð.Ðçà ëèðèêàñûíûí ÿñàñ ìîòèâè âÿ ìÿçèééÿòëÿðèäèð. Ð.Ðçàíûí ìöùàðèáÿ
Áåëÿ éöêñÿê, óúà, öëâè èíñàí ìÿùÿááÿòè éàëíûç áó øåðèí éîõ, öìóìÿí, áó
ßÑÐÈÍ ÍÎÂÀÒÎÐ ÏÎÅÇÈÉÀÑÛ
***
-öúðÿò çþ àçÐ.Ð ÿäíèðÿëäéåã êèôàðãîèáîòâà ”ðûäìàùëè ÿâ òÿìùÿç àéèçåîÏ“
ÿäëè óú-0191 íÿì ,ÿðþý ÿíÿëèéåÄ“ :ðèäøèìòå äéåã ÿëåá íÿêðÿ÷åê àíûëàù-èéåì
íöýçöä õèðàò óá èêíö÷ ,ìÿðèéåä ÿðþý ÿíÿëèéåÄ .ìàøóìëî íàäàíà àä-91 íûéàì
-ÿôèùÿñ íûíàðóÃ ûñàìçàéëÿ ìàáàá öíöý ÿâ èëè ìóüóäëî íàäàíÀ .ðÿëèá àéàìëî
äðþä-÷ö àäíî ìèíÿì( íàìàç íÿäå íôÿä ûìàáàÁ .øèìáèäå äéåã ÿäíèðèá íÿäíèðÿë
-ðè÷åê èðÿëëè êèëúíÿý ÿâ ãûëãàøó çèñùÿðÿô ,ðûüÀ .”áûõû÷ àõîé íàðóÃ )ûäðàëî ìûøàé
ëûúãàáàã ÿðþý ÿíöðâþä çþ àäíàìàç èíéå ,èñÿçðèì äíÿê ìèùàðáÈ ÿçðèÌ ûñàòà øèì
-èëàâ êëè øóìéîã ÿáÿòêÿì èâÿéíöä ûíûçûã çþ àäíàúéàáðÿçÀ ,èáèùàñ ðÿëøöðþý
.ðóäøóìëî íÿäðÿëíéåä
ðàëëàíðóæ ÿâ òåçÿã ÿçèìèâå ,èê ðûçàé àðíîñ àùàä àäíûëàù-èéåìöúðÿò çþ ðèàØ
-ðøÿí ”åéèíåäæóáîðÏ“ ,”àâèÍ“ íàõû÷ ÿäíèëèä ñóð ,”íèääÿðñÿÍ àëëîÌ“ ,èäðÿëÿý
èâÿíÿì íèíèðèàø êöéþá íèéÿúÿëÿý ,çèñÿùáöø ÷åù ,íûðàëíóá íöòöÁ .”ãûäðûëà èíèðÿë
èéèäòåý íèðÿëòÿáùþñ èáÿäÿ íàäãûëãàøó àçÐ.Ð .ðóäøóìëî óëîð ìöùöì ÿäíèñÿéèáðÿò
ûñàíÀ .øûìðàâ èáÿò êèëðèàø íûíûñàíà íèðèàø ,êèëÿòñÖ .ðûäøûìëà ÿéèáðÿò ÿäÿëèà ðèá
-ðèåø ÿä ÿðþý àíóÁ .øûìáûéàìðàúàá ûüàìçàé ãàúíà ,øèìðèëèá ãàìóõî ìÿéðÿÌ
,íèíèëóçöÔ íàäãûëãàøó ÿëÿù ðèàØ .øûìðàéàëõàñ àäíûäàé ÿâ øèìðÿéåä ðÿáçÿ èíèðÿë
-íÿ÷åê ðÿëëè íóçÓ .ðûçàé èíèéèäòèøå íÿäíèëèä íûíûñàíà èíèðÿëðèåø íèðèáàÑ ,íûíàâÿòàÍ
íÿì àúãûäàëãàðàâ èíèðÿëÿôèùÿñ íûìûøàääàé èäíÈ“ :ðûäøûìçàé àçÐ.Ð àðíîñ íÿä
-àëìûúëûüûã êëè íèìèòÿááÿùÿì íàëî ÿðåø ÿìöëíþê ìèíÿì ,èê ìàðûíàíè àùàä ðèá
-àðàé ãëàõ ÿä ìÿù ,ÿíèñÿíèçÿõ àéèçåîï êèññàëê ÿäíÿì ìàíÀ .ðûäøûìòà ìàíà ûíûð
ÿäíèáëÿã íóíî ðèàø ,êÿúÿ÷åê ðÿëëÈ .”ðèäøèìòå ÿéèáðÿò èññèù òÿìðþù íèðÿä àíûüûëûúûä
:ðûäãàúàéàëðûòàõ ÿëåá ûíàíà ìÿéðÿÌ àìüîä øûìðûäíàé ûíûìûúëûüûã êëè íèðåø
Ýþçëÿéèðÿì ñÿíè ìÿí, ýÿëñÿí äÿ, ýÿëìÿñÿí äÿ.
Ñàðû éàðïàã äöøÿíäÿ, èñòè êöëÿê ÿñÿíäÿ
Àõøàìûí êþëýÿñèíäÿ, öôöãëÿð ãûçàðàíäà,
Ýþçëÿéèðÿì ñÿíè ìÿí, ýþçëÿéèðÿì ùÿð àíäà,
ôèêðèíèí äÿðèí, ñÿìèìè, åìîñèîíàë èôàäÿñèíÿ õèäìÿò åäèð.
ùèññèí – ãàäûíûí ÿñýÿðÿ “íÿéèí áàùàñûíà îëóðñà îëñóí ñÿíè ýþçëÿéÿúÿéÿì”
ñåâýèëèíèí õÿéàëû èëÿ äàíûøûð. Ëàêèí áöòöí áóíëàð íÿòèúÿ îëàðàã áèð áþéöê, èøûãëû
Ãàäûí ýÿðýèí ùèññëÿðëÿ, íèýàðàí äöøöíúÿëÿðëÿ ÷ûðïûíûð, éàøàéûð, úÿáùÿäÿêè
-ðàðêÿò çþ ÿäíèðÿëðèåø íóíî àä ðàëíóá íöòöá ,èê ûäðûéàøàé íÿíÿì èíèðÿëêèëíèòÿ÷
.èäè èðåø ”ðàéèòõÿÁ“ ðóùøÿì ðÿñÿ êëè ûüûäçàé àäàðóá íóíÎ .ûäðûïàò èíèñÿäàôè çûñ
,ãëàõ íèðÿýñÿ ,èäëèéåä ðèåø íÿäå ôñÿâ ûíûüûëíàìÿðùÿã íóíî ,èðÿýñÿ ÿúÿäàñ ,óÁ
.èäè èñÿìüÿí òÿééèäÿáÿ àäíûããàù ûüûëíàìÿðùÿã àäíûñûøðàã íàñíè ,ãàïðîò ,íÿòÿâ
.èäè èâèòîì èëèõàä ,ñàñÿ íèíÿìüÿí óá – ðöäçöñìöëþ ãûëíàìÿðùÿÃ
?ðàéèòõÿÁ – î ðèäìèê íàëà÷ íàìàÊ
?ðàéèòõÿÁ – î èäìèñ àé èäêÿëöÊ
èéèäåä íöíöçþ íèðèàø ,ÿä ÿëêèëÿëåá ÿâ øèìòåý ÿáÿòêÿì íÿêðàëî ûøàé ûòëÀ
ûøàíàé àëãàìóõî íÿêè àäíûøàé äðþä íÎ .ðûäøûìàëøàá èðÿëëè øè ÿâ ëèñùÿò ðûüà ,èìèê
ÿâ åéàíÿÑ ÿúíÿÝ ÿñè ÿäëè èú-5291 .ðèäøèìÿëøè àäíûñàíàõáàòèê ðÿùÿø ÿä ìÿù
ðèá áóéîã ãû÷ìûðàé èëèñùÿò ãàúíà ,øóìëî ëèõàä àíóìóêèíõåÒ ûòàôöððÿñÿÒ äíÿÊ
ðèàø ÿäëè óú-0391 ,òÿéàùÿÍ .ðûäøûìòûéàã àíûíàé íûíûñàíà ,ÿâå àðíîñ íàäéà ÿ÷åí
.ðàëûäðûéàøàé ÿäðÿùÿø ûðàëûúàá êöéþá òõàâ î ;ðö÷þê àéûêàÁ
-èðéåã ;ðûäàëðûòàõ èíèñÿñ íàìàê ðèá öçþ íèíèìòèð ÿâ íèíèýíÿùà êòåîï íèðåØ
àëíóíóá ,êÿðâþê ,íèçÿù óá ûçàðáî íûíàìÿðùÿã íàëî êàëÿù ÿäøöéþä ðÿáàðÿá
èìòèð íèðåø ,ÿëçþñ àãøàÁ .ûäðûëûíàðâàã ÿëèýíÿùà ãûëíàìÿðùÿã ÿä ìÿù ðÿáàðÿá
-ëÿñêöé ÿíèñÿééèâÿñ çàðáî ðèá êèòíàìîð ëàíîèñîìå ÿúÿðÿä íîñ ûíàìÿðùÿã êèðèë
êÿìòå áëÿú èòÿããèä àä àòàöððÿôÿò ðèá ðàäÿãàëÿ ÿëè èíçÿâ íèðåø àäàðóá çèÁ .èäðèä
-ëàù ðèäàí ,çà õî÷ ÿäÿáöðúÿò ,èê ðàëî êÿìåä íèíèíçÿâ àúåù íèðåø àä óÁ .êèäðÿòñè
àäàðóÁ .ðûäûñàìëûçàé ÿëè öýëþá èëìúÿù 01 – ÿëè öñöýëþá íàíóëî òÿèúàðöì àäðàë
ìÿù ,öñöýëþá óá íèíçÿâ ìÿÙ .ðèäãèôàâöì ÿíöñöýëþá 3-3-4 íçÿâ àäàðñèì ðÿù
áàñåù èñÿíóìöí ãóëðîòàâîí èðåø óá íûíàçÐ.Ð ÿëèðàáèòå ûñàìðîô íèíèòãÿò ÿä
.ðûäûëàìíóëî
-òàðàé-áûçàé ÿëè ûñàðèòùå ãûëûúûäàðàé ðèá êöéþá ÿäíöðâþä ÿáèðàùöì àçÐ.Ð
-èòíÈ“ ,)2491( ”ðàëíàìÿðùÿã çÿìëÞ“ ,)2491( ”íÿòÿÂ“ íóíî ÿäðÿëëè óÁ .ðûäøûì
ÿâ áÿçÿÃ“ ,)3491( ”èéèëÿäíöý íûìàðéàÁ òíàíåòéåË“ ,)3491( ”ìàãèòíè ...ìàã
íàäïà÷ )6491( ûðàëáàòèê ”àôÿÂ“ àðíîñ ãûúàçà íÿäÿáèðàùöì ,)3491( ”òÿááÿùÿì
.ðûäøûìõû÷
-âþì ðÿëðÿéÿä èíàñíè êÿñêöé ÿâ ìçèíàìóù íèíÿáèðàùöì ,áÿçÿã ÿìçèøàÔ
àúûëøàá íûíûñàêèðèë öðâþä ÿáèðàùöì íûíàçÐ.Ð – ûñàìíóëî ìàùèòòè íÿäíèéåã
-èðÿëðèåø ,èê ðèäèâÿééèúÿñ õî× .ðÿëèá ÿëèäå íÿééÿöì ÿëåá óñîôàï ÿâ èòòÿõ àéåäè
-àëûøà èññèù ìàãèòíè àäíóñóúóõî ðèàØ .ûäðûðûäíàëäà ”ìàãèòíÈ“ àçÐ.Ð èíèðèá íèí
ûíàñíè íóíî ,ðûçûú èíèñÿðÿçíÿì èúèäðÿïðöêöò íèíÿáèðàùöì ÿäðèåø ðèàØ .ûäðûé
.ûäðûäàðàé ûíûçàðáî íÿðèòÿý ÿòÿøùÿä
íàñíè èíóðÿä ,íèçÿù ,êÿðâþê ÿä ìÿù ûñàêèðèë öðâþä ÿáèðàùöì íûíàçÐ.Ð
,ðûäûñàìëûðéà íÿäíèðèá-ðèá íûðàëíàñíè ÿáèðàùöÌ .ðèäèñÿäàôè çûñðàðêÿò íèíèðÿëññèù
-èðèë àçÐ.Ð íÿêðàíóõîò àíóñóçâþì ÿáèðàùöÌ .ðûäáàðèòçè ÿâ òÿðñÿù ÿáèðàùöì
ûñàêèðèë íóíî íàäíóá íèêàË .èäðèðåâ ðåé øèíåý ÿíèðÿëññèù óá íûíàñíè àäíûñàê
,èéèëëÿçþý èâÿíÿì çþ íàñíè àäàêèðèë óá ,ÿíèñêß .ûäðûìíàçàã êèëíèáäÿá íÿééèòÿã
àäíûñàðûñ èðÿëðèåø èëèêïÿñ óá íûíàçÐ.Ð .èäðèäå ðàêíè èíÿáèðàùöì ÿëè ûüûëàúó
”àôÿÂ“ ãàðàëî àúûðéà ÿä ÿëèñóñöõ ,èíèðÿëðèåø .ñ ÿâ ”ãûëûðéÀ“ ,”ìèëèýâåÑ“
èéèäâåñ íàëî ÿäÿùáÿú íûíûäàã èðåø ”àôÿÂ“ .êèðÿëèá ÿäå äéåã èíèðÿñÿ )4491(
.ðûäøûìëûçàé ÿäíèëêÿø èòÿèúàðöì àíàñíè
5
21
ÿäíè÷è àíà íèì-íèÌ
;ìàðàéûíàò ûìàíÀ
ÿëåá ðàëàñàëüàá èìèðÿëçþÝ
,ìàðàéûíàÒ
,íàäíóñóõîã íûüàïðîò ûüûäñàá ãàéÀ
íàëàøîá áóëîä ÿìèáëÿã
êÿìðèòè óíî
.íàäíóñóõðîã
17
32
äÿðÿëÿð ÷þêöá éåðÿ.
Äàüëàð äàðûõûá ýþéÿ ãàëõûá,
ñàëûíûá ðÿãÿìëÿðÿ.
þë÷öëöá, áè÷èëèá
Øÿùÿðèìèí éàøûëëûüû
öçöì – ýþç éàøû ýèëÿëÿðÿ äîëóá.
Èðè ìåéâÿëÿð äÿíÿëÿðÿ,
äÿðÿúÿëÿð è÷èíäÿ.
Õÿñòÿëÿðèí ùÿðàðÿòè
Íÿüìÿëÿð îêòàâà è÷èíäÿ.
èøûã êèëîâàòëàðëà äîëäóðóëóá.
Ìÿñàôÿëÿð ìåòðëÿðëÿ,
éîë ùåñàáàòûíû éîõëàéàí ìöùàñèá.
ýöçýöëö êóïåëÿðè âÿ
Ñûõäû ìÿíè âàãîíëàðûí
ìàðêàëàðûíà ìöíàñèá.
Ìàøûíëàð ñûõäû ìÿíè
êö÷ÿíèí åâëÿðëÿ ñÿðùÿäëÿíìèø éàðüàíûíû.
óçóíñîâ äþðä áóúàãäà ýþñòÿðèá
Ïÿíúÿðÿëÿð ñûõäû ìÿíè
êèòàáëàð, êèòàáëàð, êèòàáëàðûì.
Àëòû éàðûì:
Àëòû ìåòð áåëÿ.
âÿ ãàëìàã ùÿâÿñè.
Èëê ñûðàäà îëìàã
Áÿùëóëóí íÿâÿñè.
Òàüû,
Ôàëê, Ìèêàéûë,
áûüñûç, ïèøèê öçö.
Áðèúèä Áîðäîíóí
Òàâàíäàí ñöçöëÿí äàìúûëàðûí èçè.
Ùåìèíãóåé,
Ñàáèð,
ùÿñðÿòèì, öìèäèì.
éàçû ìàñàì,
ìÿí,
Àëòûñûíäà
Íÿ ýåíèø îëñóí äöíéà ãÿäÿð,
Ìÿíÿ áèð ñÿðýè ñàëîíó âåðèí!
ïîåòèê êîíñåïñèéàñûíû èôàäÿ åòìÿñèíäÿäèð.
éåíè ìÿðùÿëÿñèíèí ìàùèééÿò âÿ ìåéëëÿðèíè, îíóí èíñàí ùàããûíäà ôÿëñÿôèàìèë èëÿ èçàù åòìèðèê. Áó øåðèí ÿùÿìèééÿòè, äÿéÿðè äàùà ÷îõ Ð.Ðçà ëèðèêàñûíûí
ìèøäè. ßëáÿòòÿ, áèç áó øåðèí Ð.Ðçà ëèðèêàñûíäà ÿùÿìèééÿòè âÿ éåðèíè éàëíûç áó
øåèðëÿðè èëÿ, äàùà ÿñàñëû øÿêèëäÿ èñÿ “Èíñàí øÿêëè” øåðè èëÿ áó òÿíãèäÿ úàâàá âåð“Ðÿíýëÿð” ñèëñèëÿñèíÿ ýþðÿ, Ð.Ðçà òÿíãèääÿ èòòèùàì åäèëèðäè. Ð.Ðçà èñÿ áèð ÷îõ
Ìÿëóìäóð êè, 60-úû èëëÿðäÿ áèð ÷îõ øåèðëÿðèíÿ ýþðÿ, äàùà ÷îõ èñÿ ìÿøùóð
ïàôîñó äåìÿê èäè.
èäè, äàùà äîüðóñó, áó – ïîåçèéàäà ÿñë èíñàíûí îáðàçûíû êÿøô åòìÿê ñÿéè âÿ
åäèðÿì. Ð.Ðçàíûí äà ïîåçèéàñû éàëíûç àõòàðûø ïîåçèéàñû äåéèëäè, êÿøô ïîåçèéàñû
ÿñàñû îäóð êè, áóíëàðû òàïûð. Ïèêàññî äåéÿðìèø êè, ìÿí àõòàðìûðàì, ìÿí êÿøô
ö÷öí èíàäëà éåíè áîéàëàð, éåíè òàðèõè-öìóìáÿøÿðè òÿôÿððöàòëàð àõòàðûð âÿ ÿí
øåðÿ áó îáðàçû äàùà äà äÿðèíëÿøäèðèð, îíóí ïàðëàã âÿ ìþùòÿøÿì òÿúÿññöìö
– ÿñðèí áþéöê ùÿðôëÿ éàçûëàí Èíñàíûíûí îáðàçû ñÿâèééÿñèíÿ éöêñÿëèð. Øàèð øåèðäÿíáèð êåéôèééÿòäÿ ìåéäàíà ÷ûõûð. Øàèðèí áöòöí ïîåçèéàñûíäà îíóí ïîåòèê “ìÿí”è
ôÿëñÿôè áàõûøûíäà, èíñàíû ôÿëñÿôè àíëàìäà, ôÿëñÿôè-ìÿíÿâè äÿðêäÿ ÿñàñ, àïàðûúû
íîâàòîðëóã éàëíûç âÿçí, ãàôèéÿ, ïîåòèêà öíñöðëÿðèíäÿ éîõ, øàèðèí äöíéàéà ïîåòèêïîåçèéàíûí ÿñàñ íîâàòîðëóã êåéôèééÿòèíÿ ÷åâðèëèð. Ð.Ðçà øåðèíäÿêè éåíèëèê,
ëèðèêàñûíäà èíòåëëåêòóàë áàøëàíüûú ãöââÿòëÿíèð, íàðàùàò, ãëîáàë ìèãéàñëû ôèêèð áó
Áóíóíëà áåëÿ îíó äà ýþðìÿìÿê îëìàç êè, 60-úû èëëÿðäÿí åòèáàðÿí Ð.Ðçà
ïîåçèéàñûíûí îáðàçû êèìè îõóúó ôèêðèíÿ äàõèë îëóðäó.
èëäÿ íÿøð îëìóø êèòàáûíûí öñòöíäÿêè “×èíàð þìðö” ñþçëÿðè Ð.Ðçàíûí áöòöí
þç éàðàäûúûëûã, ñÿíÿò ïàôîñóíó èôàäÿ åäÿí øåèðëÿð ñûðàñûíà äàõèë åäèðäè. 1990-úû
ìöùöì áèð òÿðÿôè èäè âÿ áóíà ýþðÿ Ð.Ðçà 60-70-úè èëëÿðäÿ “×èíàð” øåðèíè äÿ
åäèðäè. Ìèëëè êþêëÿ, ìèëëè ïîåòèê äÿéÿðëÿðëÿ ìÿíÿâè áàüëûëûã äà áó àíëàéûøûí ÷îõ
ñàüëàì ìåéëëÿðèíè äÿ ãîðóéóá ñàõëàéûð, éåíè áèð ìÿçìóíäà øåèðëÿðèíäÿ èôàäÿ
íÿí õöñóñèééÿòëÿðèíäÿí èìòèíà åòäèéè êèìè, åéíè çàìàíäà éàðàäûúûëûüûíûí ÿí
Áåëÿëèêëÿ, Ð.Ðçà ïîåçèéàäà äþâðöí øÿõñèééÿòÿ ïÿðÿñòèø øåèðëÿðèíäÿ øÿðòëÿðèð âÿ áóíóí íÿòèúÿñèíäÿ éåíèëèê ùèññè äàùà äà çÿíýèíëÿøèðäè.
ôèêðè-åìîñèîíàë òÿðçèíè ùèôç åòäèéè êèìè, ùÿì äÿ áó êåéôèééÿòëÿðè äÿðèíëÿøäèüóíó ýþñòÿðìÿéÿ õèäìÿò åäèðäè. Ð.Ðçà ëèðèê “Ìÿí”èí ìèëëè ùèññèíè âÿ éàääàøûíû,
ùÿð øåéäÿí ÿââÿë ùÿì äÿ îíóí þç éàðàäûúûëûüûíäà ìÿíáÿ âÿ áàøëàíüûúû îëäóçàùèðè ôîðìà äàøûìûðäû. Áó, äàùà ÷îõ Ð.Ðçà ëèðèêàñûíäàêû éåíèëèéèí, ëèðèçìèí
àèä “Èëê ñÿôÿð” âÿ “Àäñûç øåèð” ëèðèê ìÿòíëÿðè äàõèëäèð âÿ áåëÿ òÿðòèá êèòàáäà
Êèòàáûí “Éàçûã ñÿíÿ Ðÿñóë Ðçà” áþëìÿñèíÿ øàèðèí 1933-1934-úö èëëÿðÿ
èëê áþëöìöíäÿêè áèðèíúè øåèð 1935-úè èëäÿ ãÿëÿìÿ àëûíìûø “×èíàð” èäè.
øåèðëÿðëÿ áàøëàéûðäû. Áåëÿ êè, êèòàáûí “Ìÿí èøûüàì, ãàðàíëûüûí ãÿíèìè” àäëàíàí
êèòàáûí ìöÿééÿí áþëìÿëÿðèíè î, ÿââÿëêè èëëÿðäÿ – 30-40-úû èëëÿðäÿ éàçäûüû
àíóÁ .ðûäøûìàëõàñ áóéóðîã ÿäíèðÿëøöðþý òÿíÿñ ,àäíûñàéèýðóòàìàðä ,ÿäíèðñÿí
íûíûôàøèêíè èêÿäðñÿ ÕÕ íûçûìûòàééèáÿäÿ èëëèì èñðè èèäÿá-èáÿäÿ íûíàçÐ.Ð ÿðþý
;ðèäèñÿëÿùðÿì ðèá ìöùöì õî÷ íóíî ÿä ìÿù ,ðÿáàðÿá àëãàìëî èñÿñèäàù êöéþá
-àâàä èêÿäðñÿ ÿâ àðå èíåé íûçûìàéèçåîï ,íûçûìûòàééèáÿäÿ ,èê èñÿëÿùðÿì ðèá ÿëå
.ðèäèñÿíÿíÿ ,ðûäûì
ûðéà íÿäíèéÿúÿëÿý íûíàìàç è”íÿì“ ðèàø íóíî ;ûäðûéàøàé ÿëêÿúÿëÿý àçÐ.Ð
-ûñàéíöä íàñíè íÿäÿðÿúíÿï óá ,ðû÷à ÿðÿúíÿï ÿéÿúÿëÿÝ àäíûñàéèçåîï ,Î .èäëèéåä
:èäðèéåä ÿëåá ÿâ ðèäå ðéåñ èíèéÿúÿëÿý íûí
,àùàáàñ ìûä÷à èìÿðÿúíÿÏ
;ðèäåý áè÷åê ðàëíàñíè ìöäðþý
,íÿäíöòñö ðÿëëè
íÿäíöòñö ðàëéà
,áûíûëàñ ðÿëöïðþê íÿäíèðÿëêÿðèä äÿùðÿñ
,íÿäíöòñö ðÿëçèíÿä
...íÿäíöòñö ðàëéà÷
!ðàëøàäðàã éÅ – :ìûäðûüà×
èäíÿëñÿñ ÿéåä – ,øàäðàÃ –
,çûüà ðèá íèì
,ãûäøûíàä ,ãûäøûíàä
ãûäøûíàä
,çèñÿìöúðÿò
.çûñúíàìëèä
,àùàáàñ óá íàíÈ
,ìûçûã ,ìóëüÎ
!íàñíÈ – ìûøàäðàã ,ìûúàÁ
ûìðàëî ãàìàøàÉ
..!íàñàìíàíÈ
âîíàìëàÑ ëèìàØ
42
18
ýþðÿ äÿ ùÿìèí øåðè îíóí ñîí äþâð éàðàäûúûëûüûíäà ãÿòèééÿí òÿñàäöôè ñàéìàã
èäåéà, ôÿëñÿôè àõòàðûøëàðû, èíñàí òàëåéèíÿ áàõûøëàðû öìóìèëÿøäèðèëìèøäèð âÿ áóíà
õàðàêòåðëè øåðèäèð. Áåëÿ êè, øåèðäÿ îíóí áöòöí 60-70-úè èëëÿð ïîåçèéàñûíûí
Îíó äà ìöòëÿã ãåéä åòìÿëèéèê êè, “Èíñàí øÿêëè” øåðè äÿ Ð.Ðçàíûí ïðîãðàì
îëóðäó.
ïîåçèéàñûíäàêû èíñàíûí ìöúÿððÿä, ñõîëàñòèê èíñàí îëìàäûüûíû áÿéàí åòìèø
Èíñàíûäûð. Áóíóíëà äà Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíûí ïîåòèê-ôÿëñÿôè èíñàí êîíñåïñèéàñûíû,
ãèòÿëÿðäÿ ìöñèáÿòëÿðÿ ìÿðóç ãàëàí, áó ôàúèÿëÿðäÿí êå÷ÿí áöòöí çàìàíëàðûí
åòäèðèð. Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíäàêû Èíñàí øÿêëè – èíñàíëûüûí áöòöí çàìàíëàðäà, áöòöí
ðöàòëàðû îëñà äà, áöòþâëöêäÿ áó òÿôÿððöàòëàð Èíñàíûí êå÷äèéè ôàúèÿ éîëëàðûíû ÿêñ
Àäëàðû ñàäàëàíàíëàð øàèðèí ðÿñì åòäèéè Èíñàí øÿêëèíèí àéðû-àéðû òÿôÿðþìðö, ýöíö éîëëàðà òþêöëö...
Áèð éàíûíäà Ìÿììÿäùÿñÿí êèøè –
Áèð éàíûíäà Úîðäàíî Áðóíîíóí êöëö,
òóíú ùåéêÿëè ãîéóëàíäàí ñîíðà.
ìÿøÿë êèìè éàíìûø Àçÿðè ãûçû –
áèð éàíûíäà
äàáàíûíäàí ñîéóëàíäàí ñîíðà,
Áèð éàíûíäà Íÿñèìè –
Áèð èíñàí øÿêëè àñàúàüàì
ñàëîíóíäà øàèðèí, øÿêëèíè àñìàã èñòÿäèéè Èíñàí áöòöí çàìàíëàðäàí ýþðöíìÿëèäèð:
çàìàíëàðäàí ýþðöíñöí. Ñÿðýè ñàëîíóíó äà øàèð áó ìÿãñÿäëÿ èñòÿéèð. Áó ñÿðýè
äûð, éàõóä øàèðèí èíñàí èäåàëûäûð. Áóíà ýþðÿ äÿ î, èñòÿéèð êè, ùÿìèí èíñàí áöòöí
íèêáèíëèéè þçöíäÿ äàøûéûðäû. Ìÿùç áó êåéôèééÿòèíÿ ýþðÿ áó èíñàí èäåàë èíñàíî, ãÿòèééÿí ïåññèìèñò ÿùâàëè-ðóùèééÿ èôàäÿ åòìèðäè. Áó èíñàí ãëîáàë, ôÿëñÿôè
ìÿòè, ïàðëàã âÿ éöêñÿê îáðàçû áöòöí äþâðëÿðèí èíñàí èçòèðàáëàðûíûí òÿúÿññöìöäöð,
– êå÷ìèøèí, èíäèíèí âÿ ýÿëÿúÿéèí Èíñàíûäûð âÿ áàõìàéàðàã êè, áó èíñàíûí ÿçÿìèø îëóðäó. Ñÿúèééÿâèäèð êè, øàèðèí òÿñâèð åòäèéè áó àäè èíñàí áöòöí çàìàíëàðûí
êèìè, àäè èíñàíäûð. Ëàêèí áó àäè èíñàí îáðàçûíäà øàèð áþéöê, ùÿãèãè èíñàíû ýþñòÿðÝþðöíäöéö êèìè, øàèðèí ïîåçèéàäà ìöðàúèÿò åòäèéè èíñàí – þçöíöí äÿ äåäèéè
Íÿ åëÿ áþéöê êè, áàõàíäà ãîðõàñàí.
Íÿ åëÿ êè÷èê êè, ìÿùÿë ãîéàí îëìàéà
àäè áèð èíñàí.
Îðäà áèð èíñàí øÿêëè àñàúàüàì,
ÿòÿéèíäÿ ãàëà óçóí êþëýÿëÿð.
íÿ åëÿ ùöíäöð îëñóí êè,
ÿäÿññèù ûüûäçàé èìèê ãîëîðï àíî ðèàø ÿäíèñÿëèñëèñ ”ðÿëýíÿÐ“ ,ÿëêèëÿëåÁ
-ðåý ÿëè èìÿíþ ÿâ èéèëíèðÿä íöòöá ûíûñàéèñïåñíîê ãûëûúûäàðàé ñàñÿ èéèäòå íàéÿá
èäà ýíÿð ðÿù ÿä íÿòÿãèãÿù ,èê íÿñðèäå ññèù íÿêðàéóõî èíÿëèñëèÑ .èäðèðèäøÿëêÿ÷
,èúíèâåñ ÿâ ûáàðèòçè ,èáÿçÿã ÿâ èòÿááÿùÿì ,èðêèô ÿâ èññèù ÿäðÿëýíÿð ;ðèäëèéåä àéîá
ÿäàôè èíèìÿëà òÿíÿñ ÿâ èõèðàò ÿëýíÿð ;ðûäðàâ ûíàêìè êÿìòå ÿäàôè ûìàíè ÿâ èäèìö
.ðöäíöêìöì êÿìòå êðÿä ÿâ
ûíûñàêèòåîï íèíÿëèñëèñ ,íèíèðÿëïèñíèðï ãûëûúûäàðàé íûíàçÐ.Ð ÿä”ðÿëýíÿÐ“
-øàíàé íèðèàø ÿýíÿð àãøàá àé ÿâ óÁ“ :ðûäøûìçàé èêñíèâëåÑ.Í èðèàø ñóð êÿðÿäå ùàçè
,ðèíÿëñÿñ èëãðÿô ÿëèìàìàò ðèåø ðèá ðÿù ÿäêèëðèá ÿëè èìçèâèòêåéáóñ íöòöá íûíûñàì
-ÿñëÿô íÿäìñÿð íÿðèäøÿëðèá èðÿëðèåØ .ðèìÿçíÿá íÿééèòÿã ÿíèðÿýèä ðèåø ðèá ÷åù
.”ðèäòÿêÿðÿù óðüîä ÿéÿô
íóíî àäðàëòõàâ êëè óüóäíóëî ïà÷ ÿëèñëèñ ,èê êèéèëÿìòå äéåã ÿëåá àëíóíóÁ
ÿðèäíÿëòÿìéèã ÿâ ÿðþý äèãíÿò èíèéèëèíåé êèòåîï ëàèïèñíèðï ,èíèðÿëòÿééèçÿì óá
íóçó ëéåì òàðôè èêÿääèãíÿò àäíûããàù ÿëèñëèñ ,èê ðûäòêàô àä î ãàúíÀ .èäÿìëèá
-ðÿä àäðàíÿê íàäíûðàëäóäöù àêèëáóïñåð ,î ÿâ óäíóëî ÿìöúðÿò ÿëèñëèñ ;èäÿìðöñ
àéàêñëîìîñìîÊ“ ÿäëè öú-4691 ÿëÿù ,íÿëÿñÿÌ .ûäëà èíèòÿìéèã êÿñêöé ëàù
ìèäãÿò àðàëóúóõî èíèñÿìöúðÿò íèðÿëÿíóìöí èçÿá íÿäÿëèñëèñ èòåçÿã ”àäâàðï
ÿäéåø ðÿù ,àñðàâ ÿí èâÿéíöä – èñÿíÿíÿ êèòåîï ìèäÿã íèãðÿØ“ :ûäðûçàé êÿðÿäå
íûðàëàéøÿ èâÿéíöä ÿäàñ ûüûäàøàé ÿäíèñÿòàùÿ íûíàñíè ,êÿìðþý àíÿì íèðÿä
-íàäàðñèÌ .ðèäå ëèêøÿò ûíûñàñÿ íèðÿëðèåø óá èñÿíÿíÿ êÿìòå ìöííÿðÿò èíèéèëëÿçþý
óÁ .ðèøÿëáÿêêÿðöì ÿúêèäòåý ÿä èñÿðèàä àéèñàèñîññà íèðèàø ÿúêèä÷åê àéàðñèì
èëÿðè íÿäíèéèëèëòÿùÿúõî÷ íûíàéíöä èéèäòå ðèâñÿò íûíàçÐ ëóñÿÐ êèëáÿêêÿðöì
ÿäðÿëðèåø óá èìèê èâèòîìòéåë íèíÿëèñëèñ íöòöá ,èìèê èýíÿëÿ÷ íèòÿèáÿò ÿâ ðèëÿý
íèêëè ÿçèá“ ,)”ãûøè üÀ“( ”öìöññÿáÿò íèíÿïðþê ðèá óëóõóé“ – ûçàðáî íûíàñíè
òñÿêèØ“ ,)”øöìöÝ“( ”èòÿðóñ øûìëàã àäíûñàõðà íàìàç íèìèëëÿöì íÿäÿðéþ àáôèëÿ
ûçàðáî )”ûçûìðûã-ëÀ“( ”ðèìÿä íàøàëäàëîï“ ,)”ûðàÑ“( ”èçèíÿá íûíûñàíà äàëâþ ðèá
-êöé ÿä íèðÿëðèàø .á ÿâ ñèòéàëåæåÌ.Å ,ðåôóàÒ.È ,òÿìêèÙ.Í ”ðÿëýíÿÐ“ .”ðèëÿñêöé
íûíûðàêòÿíÿñ íàúéàáðÿçÀ“ :ûäðûçàé íèêóË.É è÷äèãíÿÒ .ûäíàçàã èíèòÿìéèã êÿñ
àäàðóÁ .ðèäèñÿëèñëèñ ”ðÿëýíÿÐ“ èðèá íÿäíèðÿëðÿñÿ ñóñõÿìÿíöçþ ,èâÿééèúÿñ íÿ
ðèàø ðîòàâîí ÿäíèñÿéàñ ûñàìðîô ðèåø ÿä ìÿù ,ðÿëÿúíöøöä èôÿñëÿô íèðÿä ìÿù
– èòÿãèãÿù ðèá ðÿëÿçèùàëöì ÿâ ðèêèô óá íöòöÁ .”ðûäøûìïàò èíèñêÿ çþ ûðàëøûðàòõà
àëðóüó ûíûðàëøûðàòõà ðîòàâîí çþ àäàéèçåîï ÿä ÿäíèñÿëèñëèñ ”ðÿëýíÿÐ“ íèðèàø
.èäðèäå ãèäñÿò ûíûüûäõû÷ áèëÿý ÿôøÿê àäíûðàëøûðàòõà ,èíèéèäðèäòå ôàøèêíè ÿâ ìàâàä
,ÿäêöëâþòöá – ûñàéèçåîï àçÐ.Ð ,èê ðàëî êÿìëÿý ÿéÿúèòÿí óá ,ÿëêèëÿëåÁ
-íàúÿéÿù ÿâ ññèù íèéèëðèñàöì ,óá ;ðèäèêðÿä êèòåîï-èôÿñëÿô íèéèëðèñàöì ,íûíàìàç
;ðèäòÿíÿñ ðèá øûìíàëûøà ÿëè öðöêêÿôÿò ÿâ áàðèòçè ,ÿëè èðÿëÿúíöøöä ÿâ äèìö ,ûðàë
ÿâ ûüéàã íèðñÿ ÕÕ – íèíèðñÿ çþ ,íöíöðâþä çþ ,Î .ðûäûñàéèíîôìèñ àéèçåîï ðèá
,íÿðöäíöøöä ,íÿäå òàùàðàí ûíûíàñíè íèðñÿ ,ðûäàéèçåîï øûìíàëûøà ÿëè èðÿëìåëáîðï
êèòåîï-èôÿñëÿô íèðñÿ ,óá ;ðûäàéèçåîï íàðûäëàã ÿéÿçèðàáöì ÿâ íÿðèäíÿëðÿäÿê
íèðñÿ óüóëðîòàâîí ûêàäàéèçåîï íûíàçÐ.Ð ÿðþý àíóá ÿâ ðûäàéèçåîï íàëî èêðÿä
,àäíûüûëûúûäàðàé íöòöá ëóñÿÐ èíèòÿééèñõÿø ðèàø óÁ .ðóäóüóëðîòàâîí òÿíÿñ
32
31
îí èêè ìåòð éàðûì.
Èø îòàüûì
ìàääÿëÿðëÿ, ñþçëÿðëÿ...
Ñûõäûëàð ìÿíè,
Ñûüàëëû äèëëÿ éàç!
Âÿðäèøëÿðè, àäÿòëÿðè ýþçëÿ!
Äÿáëÿðÿ, ãàéäàëàðà ýèð!
Äåäèëÿð: – Éîõ, éîõ!
“îëàð”, “îëìàç” ÷ÿð÷èâÿñèíäÿí.
Ãûðûá ÷ûõìàã èñòÿäèì
Ýàù êþéíÿéèìèí éàõàëûüû.
Ýàù ñþçöí óúóçëóüó.
Ýàù àâòîìàò ãÿëÿìèí áàùàëûüû.
òþêöëÿí éàçû.
Ýàù áèð íàäàí ãÿëÿìèíäÿí
Ýàù àë÷àã áóëóäëàðûí ãàëûí ïÿðäÿñè;
ýàù úîðàáëàðûìûí áîüàçû,
Ýàù äöíéàíûí äÿðäè, ãÿìè ñûõäû ìÿíè,
Ýàù öìèäèì, éåíè èëÿ.
Ýàù þòöá êå÷ÿí èëÿ òÿÿññöôöì.
áÿçÿí óçóíó, áÿçÿí åíè èëÿ.
ýàù ÷ÿêìÿëÿðèì –
Óçóí èëëÿð ñûõäû ìÿíè:
ÄÀÐÛÑÃÀËËÛÃ
Áàêû, éàíâàð, 1964
åëäÿí ñîðóø!
Ìÿí áèëìèðÿì,
éàøàéàúàã ìÿíäÿí ñîíðà?
ùàíñû ñþçöì
Ùàíñû øåðèì,
êöëäÿí ñîðóø!
Îä íÿ ÷ÿêäè,
Ìÿí éîëäàéàì.
Ìÿí éîë÷óéàì,
30
19
äîëäóðìàñàã.
þìðöìöçëÿ
áåéíèìèçëÿ,
ãÿëáèìèçëÿ,
áèðýöíëÿðè, éöçèëëÿðè
éîëëàð áîéó ùÿð ïèëëÿíè,
Êèì çèðâÿéÿ ãàëõàð, äåéèí,
Äþçñöí ýÿðÿê.
Äþçñöí ýÿðÿê.
Ñÿðò äàøëàðà äþçìöð àéàã.
Éîëëàð óçóí, ìÿíçèë óçàã.
ñåëäÿí ñîðóø!
Íÿëÿð ÷ÿêäè ÷àéëàã äàøû,
ãîéóëóá ùÿëë åäèëèð, ôÿëñÿôè úÿùÿòäÿí ìÿíàëàíäûðûëûðäû êè, áóíëàð äà áó ÿñÿðëÿðèí
èíñàíûí þç ÿãèäÿñè óüðóíäà þëöìÿ ýåòìÿñè êèìè áþéöê, öìóìáÿøÿðè ìþâçóëàð
“Ñîí ýåúÿ” ïîåìàëàðûíäà äà ýþðÿ áèëÿðèê. Áó ÿñÿðëÿðäÿ åøã, áó åøãèí èçòèðàáû,
ìÿäèéè “Ôöçóëè”, éàõóä Íÿñèìèíèí þëöì ãàáàüû ýåúÿñèíèí òÿñâèðèíäÿí èáàðÿò
ìöðàúèÿòèí ýöúöíäÿ âÿ èøûüûíäà èäè. Áåëÿ èäåéà õöñóñèééÿòèíè øàèðèí áèòèðÿ áèëÐ.Ðçà ëèðèêàñûíûí ÿñàñ ïàôîñó äà, ïîåòèê ôÿëñÿôÿñè èíàìäà èäè, Èíñàíà áåëÿ
äóéóð, ùèññ åäèð âÿ áóíäàí ùÿéÿúàíëàíûðûã.
ÿäàëÿòñèçëèêëÿðè ùàããûíäà ïîåìàäàêû ëèðèê ãÿùðÿìàíûí ñàðñûíòû âÿ ÿçàáëàðûíû äà
ëèðèê “ìÿí”è äÿ ñöæåòäÿ ÿñàñ éåð òóòóðäó; áèç áöòþâ áèð äþâðöí ôàúèÿëÿðè âÿ
ëèðèêà èäè. Ïîåìàäà Ìöøôèãèí îáðàçû âÿ òàëåéè èëÿ éàíàøû øàèðèí, éÿíè ìöÿëëèôèí
Ëàêèí áóðàäàêû ëèðèêà þç áÿøÿðè-òàðèõè ìöíäÿðèúÿñèíÿ ýþðÿ ìèãéàñëû, ÿùàòÿëè
åäèðäè êè, áó õöñóñèééÿòèíÿ ýþðÿ äÿ äàùà ÷îõ ëèðèê ïîåìà òÿñèðè áàüûøëàéûðäû.
èòêèñèíäÿí äîüàí êÿäÿð âÿ èçòèðàá ñöæåòèí ÿñàñ ìÿüçèíè âÿ ìîòèâèíè òÿøêèë
Ïîåìàäà î ìÿøóì èëëÿðäÿ èòèðèëìèø äîñò âÿ èíñàí ùàããûíäà õàòèðÿëÿð, èíñàí
áèð þìöð, éàðàäûúûëûã åùòèðàñû âÿ èçòèðàáëàðû èëÿ äîëó þìðöí èëëÿðè úàíëàíûð.
ãàäûí äàéàíûð. Áó, Ìöøôèãèí ãàäûíû Äèëáÿðäèð âÿ áó ýþðöøëÿ éàääàøäà áöòþâ
øàèð ãàïûíû à÷ûð âÿ ãàðøûñûíäà áèð ãàäûí – öçöíÿ èëëÿðèí èçòèðàá âÿ ÿçàáëàðû ÷þêìöø
øÿòëè âÿ ôàúèÿâè ùàäèñÿäÿí èëëÿð êå÷ìèøäèð. Ýöíëÿðèí áèðèíäÿ øàèðèí ãàïûñû äþéöëöð,
éàääàø ìþâçóñóíà ùÿñð îëóíìóø áèð æàíð îëàðàã ìåéäàíà ÷ûõìàñûäûð. Î äÿùëèéèê. Áó, ïîåìà æàíðûíûí áó ìÿðùÿëÿäÿ øàèðèí éàðàäûúûëûüûíäà ÿñàñ åòèáàðèëÿ
Ð.Ðçàíûí éåíè ïîåìàëàðûíûí öìóìè áèð ìþâçó õöñóñèééÿòèíè ãåéä åòìÿéàíû èíñàíà ãàðøû ÷åâðèëìèø ñèéàñè áèð àêò êèìè ìÿíàëàíäûðûðäû.
ùàäèñÿëÿðèíè, ðåïðåññèéàíûí àíòèùóìàíèñò ìàùèééÿòèíè à÷ûá ýþñòÿðèð, ðåïðåññèäîñòó Ìèêàéûë Ìöøôèãèí ùÿáñ îëóíìàñû ôàêòû âàñèòÿñèëÿ ÿñðèí äÿùøÿòëè 37-úè èë
ðåïðåññèéà ìþâçóñóíäà éàçûëàí èëê ÿñÿðëÿðäÿí áèðè èäè. Ïîåìàäà Ð.Ðçà øàèð
Ïîåìà éàëíûç ìèëëè ÿäÿáèééàòûìûçäà éîõ, î âàõòêû áöòöí ñîâåò ÿäÿáèééàòûíäà
Áó ìÿíàäà áèç, èëê íþâáÿäÿ “Ãûçûë ýöë îëìàéàéäû” ïîåìàñûíû ãåéä åòìÿëèéèê.
ñàíè ëÿéàãÿòèíè, þç èíñàí øÿêëèíè èòèðìÿìèø ãÿùðÿìàíëàðà ìöðàúèÿò åòìèøäèð.
èíñàí ñóðÿòëÿðè âÿ þç ÿñðèíèí ÷ÿòèíëèêëÿðèíè, èçòèðàáëàðûíû éàøàìûø, àíúàã þç èíîíóí áöòþâëöêäÿ ïîåçèéàñûíûí ÿñàñ àõàðûíäàäûð. Î, áó òèïëè ÿñÿðëÿðèíäÿ áþéöê
ïîåìàëàðû øàèðèí éåíè éàðàäûúûëûã õöñóñèééÿòëÿðè, éåíè ìåéëëÿðè áàõûìûíäàí äà
“Ëåíèí” ïîåìàñûäûð. Ëàêèí Ð.Ðçàíûí 60-úû èëëÿðäÿ, ñîíðàêû îíèëëèêäÿ éàçäûüû
ñèç êè, 60-úû èëëÿðÿ ãÿäÿð øàèðèí áó æàíðäà éàðàòäûüû ÿí ìöêÿììÿë ÿñÿðè
éàíûí ñèéàñè ùàäèñÿëÿðèíÿ ùÿñð îëóíìóø áèð ñûðà ïîåìàëàðû ìÿëóìäóð. Øöáùÿéÿòëÿ Ð.Ðçà ïîåçèéàñûíûí ÿñàñ æàíðëàðûíäàíäûð. Îíóí 30-40-úû èëëÿðÿ àèä, äöíéöç îí ñÿêêèç”, “Ôöçóëè” âÿ ñ. ïîåìàëàðûíû ãåéä åòìÿëèéèê. Ïîåìà öìóìèé“Þìöð êå÷äè, ýöí êå÷äè”, “Éåð îüëó”, “Õàëã ùÿêèìè”, “Ñîí ýåúÿ”, “Ìèí äþðä
ðàñûíäà èñÿ èëê íþâáÿäÿ “Ãûçûë ýöë îëìàéàéäû”, “Áèð ýöí äÿ èíñàí þìðöäöð”,
òÿëèô ÿñÿðëÿðèíäÿ éöêñÿê ïîåòèê ìÿùàðÿòëÿ èôàäÿ åäÿ áèëìèøäèð. Áåëÿ ÿñÿðëÿð ñûîëìàç. Ð.Ðçàíûí áèð øàèð êèìè áþéöêëöéö îíäàäûð êè, áó êîíñåïñèéàíû ÿí ìöõ-
Íå÷ÿ äîñòó ñàü ýþðìÿäèì.
Ýþçëÿðèìè éóìóá à÷äûì,
Åë äÿðäè òÿê äàü ýþðìÿäèì.
Ìÿí êþëýÿñèç áàü ýþðìÿäèì,
çèëäÿí ñîðóø!
Áÿì õàëëàðûí ôÿðéàäûíû
êîð ñþéëÿñèí!
Çöëìÿòëèéèí ìþùíÿòèíè
èëäÿí ñîðóø!
ýöí íÿ ÷ÿêäè,
äàøà ëÿïèð ñàëñà àéàã,
Þìðöí ÷ÿòèí éîëëàðûíäà
áèð ãûðûëìûø òåëäÿí ñîðóø!
Íÿüìÿëÿðèí ùÿñðÿòèíè
êÿäÿðèíè èíñàí áèëèð.
Èøÿ ñóñóç áàðìàãëàðûí
äèëäÿí ñîðóø!
Áàø íÿ ÷ÿêäè,
êöëäÿí ñîðóø!
Îä íÿ ÷ÿêäè,
ÑÎÐÓØ
ìàüàïðîò íÿÌ
ÐÀÍÈ×
!àðàã éþý ,üà ðàëçóäëó ,øèì÷åê ÿúåÝ
.àðàíè÷ ðèá íàìàúîã ìÿøèìíÿêéþÑ
,óñ ðûõà èìèê ðöìþ àäìûíàé ðèÁ
.óñóõóé íèòÿèáÿò íöý óá øûì÷àÃ
.èñÿñ øîõ íèëåé íèðÿñ àäðàëãàäóÁ
.èñÿìüÿí íèçÿù-íèçÿù íûðàëãàïðàÉ
èìèê øóã øûìíàëäàíàã ðèá ìèéÿðÖ
.èáÿñÿ ,çèñèëëÿñÿò ,ðûíûïðû÷ éåÙ
,øûìòà ëîã ,øûìòà ãàäóá ðàíè÷ ðöäíöÙ
.øûìòëàúîã ðÿëðñÿ õî÷ ÿäíöðìþ çÞ
.ûðàãöâ ðàëüàä ûëðàã ÿäíèìÿêðþÝ
.ûðàõóé íàäðàëúàüà íöòöá ûøàÁ
;ðÿêþò ðàã ,ðàüàé øûüàé ,ðàïîã íàôóÒ
.ðÿêþñ éþý ðàëìûðûäëè ûëû÷ìàã äî
.ðàëàâîã ûøàä ðàëøàä àäéà÷ íÿçÿÁ
.ðàëàâî ðÿëíÿìÿ÷ éþý ðÿäåý ÿäëåÑ
.íûðàëüàä èíèñÿíèñ ðàðàé íàüðàÉ
.íûðàëüàä èíèñÿíèá ðàéî ðàëóÑ
.ðàëäóëóá àðàã ÿäéþý ðÿêÿ÷ íàâðàÊ
.ðàíîä çóá ,ðÿñÿê àòõàø ,ðÿëÿý íóüâî×
.ûíûøàá ðóðüÿì çÿìéÿ ìûðàíè÷ íàÕ
.ûíûøàé íûðàíè÷ íàõ çÿìëèá ÿñìèÊ
,çà ðèá ìöäíöøöä ìóäðóä ,àðàã ÿúåÝ
?çàìëûõûé ðàíè÷ óëó íÿäÿí ìèäåÄ
!õàÁ – :èäåä èäëÿý ÿëèä ðàíè÷ íÿäðèÁ
,ãàðàëàñ êþê íÿäíèðÿä àäãàïðîò óÁ
,óìóëîã ìàøûìòàçó ÿôÿðÿò ðÿÙ
.óìóëîñ-üàñ áöéöðöá ìûðàëäàëâÞ
.ìàéûëãàù àüàìíàéàä ðóðüÿì ÿëåÁ
.ìàéûëüàá àüàïðîò óá ÿëìöêþê íÿÌ
5391 ,àòëàÉ
72
ðèá èäà ýíÿð ðÿù íÿòÿãèãÿù ÿäðèäãÿò ñêß .ðûäøûìíàðàé íàäíóçóôöí íèðÿä àùàä
ÿâ ðûðûäíàëíàú ûøàääàé ,ðûäàéî ðàëóüéóä ÿçÿò ÿäíèáëÿã íèðèàø ýíÿÐ .ðûäàéîá
,ìàíè ,äèìö ,ðÿäÿê ,úíèâåñ íûðàëíî ;ëèéåä àéîá èäà ÿúÿäàñ ýíÿð ðÿù ,ÿëêèëÿëåá
-øàíàé ÿâ øûõàá ÿëåá ÿðÿëýíÿð çùÿÌ .ðûäðàâ ûðàëðàëà÷ òÿðôèí ,òÿááÿùÿì ,èëëÿñÿò
èíèðÿëçþñ ”ðóäõîé ýíÿ÷ðÿõ ÿäçèñ“ íÿäíèëèä íèìèêÿù ,íÿëÿñÿì ,ÿäíèñÿúèòÿí àì
-àéèñàèñîññà óüóäðóüîä íèýíÿð üà ÿäíòÿì ãûøè íàíàðàé ÿäíöçö íûíàñíè íÿäèøå
íàíàéî àäðàëíàìóä ÿäíöðöââÿñÿò íèðèàø ÿëè èñÿòèñàâ ýíÿð öøöìöý äóõàé ,ðûä
ÿäíèðêèô íèðèàø ,èëÿìåÄ .ðûíàëíàú èðÿúíÿõ ûëûçàé èñÿçáÿã íèëèìàØ õéåØ ÿâ ðÿùÿñ
-ëèéåä ûëíàìóä ,äÿððÿúöì íÿééèòÿã ðàëçàðáî ,ðàëàéèñàèñîññà ûüûäòàéî íèðÿëýíÿð
íàñíè èéÿáíÿì íûðàëíóá ;ðûäûðàëçàðáî ,ðèäèðÿëèýçèú ëàåð íûíàéíöä ðàëíóá ,ðèä
ÿâ ûøàääàé ûëüàá ÿëðÿëýíÿð íûíàñíè ,ðèäèòÿíÿñ ìñÿð ,ðèäèãèñóì ,ðûäûøàääàé
óìóéóä ÿâ èêðÿä êèòåîï íèðÿëýíÿð ÿäÿëèñëèÑ .ðûäûëàåäè ÿâ òÿðñÿù äèìö ;ðûäûðàëìàíè
,ìàíè ÿâ òÿááÿùÿì íûíàñíè ;ðûäûñàéíöä íàñíè – àéíöä íÿëèðèäòå ìöññÿúÿò ÿëè
.ðûäûñàéíöä êðÿäöíöçþ ÿâ ÿçèðàáöì
-èòåîï àçÐ.Ð ÿëòÿééèìóìö ýíÿÐ .êèéèëÿìòå äéåã ãÿëòöì ÿä èòÿùÿú ðèá çèÁ
éþÝ“ ,íÿëÿñÿì ,àäíûñàéèçåîï íóíÎ .ðèäíÿäðÿëðöñíö íàíóëî ôöäàñÿò àäíûñàê
ÿëåá äóõàÉ .ðàëî êÿìòå ôöäàñÿò àðàëçàðáî .ñ ÿâ ”íÿìÿñàé üÀ“ ,”ëèô üÀ“ ,”òà
:ðÿøöä ÿíèðåé àä ãàìàëðûòàõ èíèòéåá ðèá
,ðûäíàëàé ,õîé – ,ðÿëðèéåä – ,ðèäèýíÿð ìÿòàì àðàÃ
.ðûäíàíè ÿëíèðÿëçþý èíèðÿëêèïðèê ðûäëàÃ
-àùÿ ÿâ íèýíÿç àùàä ðàëçàðáî íàíàëíàú àäøàääàé ÿëýíÿð óá ÿñè ÿäÿëèñëèÑ
:ÿëýíÿð óá ,íÿëÿñÿì ,àäàðóÁ .ðèäèëÿò
,ðÿëçþý èëòÿðñÿÙ
ðàë÷àñ íàøèðÿÏ
– ðàëãàäîä êÿðòèÒ
:ðûäðàâ àä ðàëçàðáî íÿðèäòå ñêÿ ûíûðàëãûëëàåð òðÿñ íûíàéíöä ûøàíàé ÿëè ûðàëçàðáî
íàëóâîã íÿäðÿëñèëúÿì èëà èëèÄ
íàëî óëâîõóá ûðàëëîã
.ðàëãëàõ ,ðÿëÿëèáÿã
óá íèêàË .ðûäûñàìëî ûñàêèðèë ðèêèô – èòÿééèñóñöõ ñàñÿ íèíèñÿëèñëèñ ”ðÿëýíÿÐ“
íàíóëî ÿäàôè ÿëè ûðàëíàúÿéÿù ÿâ óüéóä íöòöá íèðèàø ;ðèäðèêèô èññèù-ëàíîèñîìå ðèêèô
ÿëýíÿð óá ÿäÿëèñëèÑ .êÿðöòþý èðåø íàíóëî ðñÿù ÿýíÿð ûðàñ ,íÿëÿñÿÌ .ðèäðèêèô
íèðåø èúíèêÈ .ðèäèðÿëðèåø ”ûñûðàñ íàìàÑ“ ÿâ ”ûðàÑ“ ðàëíóÁ .ðûäðàâ ðèåø èêè ûëüàá
òÿìêèÙ.Í ÿäíèíòÿì íèðåø ûëüàá ÿýíÿð óá ÿâ ðûäûäà íèíèðåø ðèá íèòÿìêèÙ.Í ûäà
.ðèäâèòîì ñàñÿ èòÿðñÿù ÿâ èòÿááÿùÿì ûëûðüà íóíî ,ûçàðáî
22
20
øàèðèí êèòàáëàðûíäà áèð-áèðè èëÿ áàüëû, ÿëàãÿäàð îëäóüó êèìè, ùÿì äÿ áèð âÿùäÿò
Ð.Ðçàíûí 60-úû èëëÿð ôÿëñÿôè ëèðèêàñû áèð ñèëñèëÿ òÿñèð áàüûøëàéûðäû; áó øåèðëÿð
àïàðûúû òÿìàéöëëÿðäÿí áèðèíÿ ÷åâðèëäè.
Ð.Ðçàíûí 60-úû èëëÿð ïîåçèéàñû, ïîåçèéàäàêû àõòàðûøëàðû ñàéÿñèíäÿ øåðèìèçäÿ
âàñèòÿñèëÿ èôàäÿ îëóíàí ôèêèð!”. Î äà ÷îõ ÿëàìÿòäàðäûð êè, ôèêèð ïîåçèéàñû ìÿùç
ëàð âÿ ìÿúàçëàð, òÿçÿ áÿíçÿòìÿëÿð, òóòàðëû àôîðèçìëÿð, ùÿêèìàíÿ êÿëàìëàð
úàâàá âåðÿ áèëÿðèê. Ïîåòèê ðÿíýëÿð, ñÿñëÿð, ñþçëÿð, àùÿíýëÿð, òÿñèðëè áÿäèè õÿéàëñóàë åòñÿëÿð, áèç òÿðÿääöä åòìÿäÿí “ôèêèð, ôèêèð âÿ éåíÿ äÿ ôèêèðäèð” – äåéÿ
“Âåñíà âî ìíå” êèòàáûíäàí ýåäèð – Ø.Ñ.) øåèðëÿðèí ìÿçèééÿòè íÿäèð? – äåéÿ
èëëÿðäÿ éàçûðäû: “ßýÿð áèçäÿí Ðÿñóë Ðçàíûí ñîí êèòàáûíäàêû (ñþùáÿò øàèðèí
áàøëàíüûúûí ýöúëö âÿ àïàðûúû îëìàñûíû ýþñòÿðìèøëÿð. Òÿíãèä÷è Ì.Àðèô ùÿëÿ 60-úû
Äåìÿê îëàð êè, Ð.Ðçàäàí éàçàí áöòöí òÿíãèä÷èëÿð îíóí ïîåçèéàñûíäà ôèêðè
êÿñêèíëÿøäèðèð.
øöáùÿ êèìè äåìèð êè, êöëÿê òóôàíà ÷åâðèëÿ áèëÿð; î, ïñèõîëîæè êîíôëèêòè äàùà äà
ùÿéÿúàíëû âÿçèééÿòäÿí, áó êöëÿêëè ýåúÿäÿí ùå÷ áèð ÷ûõûø éîëó ýþðìöð. Î,
éÿòñèç óçàíà áèëÿð. Îíóí ñÿñèíè êÿäÿðëè ìîíîëîã ÿâÿç åäèð; êÿäÿð áó àüûð âÿ
âàõò îëàúàã. ßêñèíÿ éàüûø ãàðà, êöëÿê ÷îâüóíà, òóôàíà äþíÿ áèëÿð, ýåúÿ íÿùàèøûãëû âÿ ýþçÿë îëàúàã. Àíúàã áó äÿì Øöáùÿ áàø ãàëäûðûð âÿ ñîðóøóð: áó, íÿ
Öìèä éàüûøûí, êöëÿéèí êÿñÿúÿéèíè äåéèð; éåíÿ äÿ ýöíÿø äîüàúàã, äöíéà
òÿêðàðñûç àíûíäàí øàèðèí “Äþðäöìöçöí ñþùáÿòè” êèìè êëàññèê áèð øåðè éàðàíûð.
“ìÿí”è îíëàðûí àðàñûíäà äðàìàòèê ñþùáÿòèí ìÿðêÿçèíÿ ÷åâðèëèð. Þìðöí áåëÿ
çÿñè ýåäèð, øöáùÿ, êÿäÿð, öìèä áèð éåðäÿ áó è÷ àëÿìäÿ öç-öçÿ ýÿëèð âÿ øàèðèí
Áÿçÿí èñÿ áåëÿ òÿíùà ìÿãàìëàðäà øàèðèí è÷èíäÿ ìöõòÿëèô ùèññëÿðèí ìöáàðèýåäÿúÿê, äîñòóìóç öðÿê.
áèçèìëÿ âèäàëàøìàäàí
áèð ýöí
îëñóí êè, áåëÿ ñöêóò è÷èíäÿ
ñöêóò âàð îòàüûìäà
Äþøÿìÿäÿí òàâàíà ãÿäÿð
ìûíäàí ÷îõ õàðàêòåðèêäèð. Øåèð “Äöíéàíûí äÿðäè” àäëàíûð:
øàèðèí ôèêèð âÿ ùÿéÿúàíëàð àëÿìèíäÿäèð. Ð.Ðçàíûí áó èëëÿðÿ àèä áèð øåðè áó áàõûùàëûã è÷èíäÿ äÿ äöíéàäàí àéðû äåéèëäè; äöíéà áöòöí ùÿéÿúàí âÿ öìèäëÿðè èëÿ
“ìÿí”èí è÷èíäÿ áöòöí äöíéà þç ÿêñ-ñÿäàñûíû òàïûðäû. Ùÿòòà øàèð ñöêóò âÿ òÿíäöíéàíûí ùÿéÿúàíëàðû úÿìëÿøìèøäèð âÿ ìÿùç áó êåéôèééÿòèíÿ ýþðÿ áó
Ôÿðäèëèêëÿ áÿðàáÿð Ð.Ðçà “ìÿí”èíäÿ çàìàíûí ñÿñè, ïðîáëåìëÿðè âÿ ñóàëëàðû,
íÿâè êåéôèééÿòè îëàðàã ìåéäàíà ÷ûõûðäû.
äþçöì – Ð.Ðçàíûí áöòþâëöêäÿ ïîåçèéàñûíäà èíñàí îáðàçûíûí ÿñàñ äàõèëè, ìÿéöêñÿê áÿäèèëèéèíè òÿìèí åäÿí ÿñàñ úÿùÿòäèð. Ãÿì âÿ ìÿðäëèê, èçòèðàá âÿ
-ÿíóìöí õî÷ ðèá àäíûñàéèçåîï ðâþä óá íûíàçÐ.Ð ÿðÿëÿëèñëèñ ÿëåÁ .èäðèäå ëèêøÿò
ðóùøÿì íèðèàø ,çèñÿùáöø ÷åù ,àäíûñàðà àä íûðàëíóá ,èê ðàëî êÿìðÿòñþý èðÿë
-ðÿçÀ“ ÿäëè èú-2691 ÿôÿä êëè ÿëèñëèÑ .ðûäðàâ èðåé àúûðéà íèíèñÿëèñëèñ ”ðÿëýíÿÐ“
òÿðàáè íÿäðèåø 72 èðøÿí óá íèíÿëèñëèÑ .ðóäøóìëî úðÿä )11¹( àäíûëàíðóæ ”íàúéàá
-ëèäå ëèõàä )4691( àíûáàòèê ”ðÿëÿúíöøöä ...ðàëóüéóÄ“ íèðèàø ÿäìúÿù óá ÿâ èäè
óá ðèàø íèêàË .ûäíàëûøðàã ÿëäèãíÿò íèêñÿê ÿääèãíÿò èáÿäÿ ëàùðÿä ÿëèñëèÑ .ðèäøèì
äèìö íûíûçûìðûÃ“ íóíî ;ûäòûéàã ÿéÿëèñëèñ àùàä ðèá ;èäÿìëèêÿ÷ èðåý íÿäðÿëäèãíÿò
-ðöÑ“ ,”ûðàëà÷ èëëÿñÿò íèíèâàÌ“ ,”ûðàëà÷ ìàíè íûíûçûìðûÃ“ ,”èéÿçóðèÔ“ ,”ûðàëà÷
”ìöçþÄ“ ðÿëðèåø èíåé óá ÿâ ûäçàé èíèðÿëíòÿì êèòåîï ”ûñûðàñ íàìàÑ“ ,”èéÿì
.ðèäòÿðàáè íÿäðèåø 33 ÿëèñëèñ ÿäêöëâþòöá ,ÿëêèëÿëåÁ .èäëèäå ëèõàä )5691( àíûáàòèê
-ÿäíöì êèðèë ÿä ìÿù ,ÿëèðàáèòå óðóòêóðòñ êèòåîï ,ûðíàæ ,ûñàìðîô ìÿù ”ðÿëýíÿÐ“
èíåé ÿä ÿäÿëèñëèñ óá àçÐ.Ð .èäè ÿëèñëèñ ðîòàâîí ÿúÿðÿä íîñ ,èíåé íÿäòÿùÿú èñÿúèð
ýíÿð àäàéèçåîï èêðÿä óá ÿâ ðèéÿòñè êÿìòå êðÿä ûíàñíè ,ûíàéíöä – ÿëè ÿòèñàâ
ýíÿð çûíëàé ,ðöìðþý ýíÿð çûíëàé ÿäýíÿð èäà ðèàØ .ûäðûðûäíàëàíÿì ÿëèñÿòèñàâ
óíî ÿâ ðûéàðà ûíûðàëðàëà÷ íèíèìÿëà íàñíè ,íûíûòàéÿù íàñíè ÿäýíÿð ,î ,ûäðûìðàòõà
èéèäëèá àëî ëèàí ÿíèôøÿê ,ûüûäïàò áûðàòõà ÿäÿëèñëèñ íèðèàØ .èäðèäå ÿäàôè ÿëýíÿð
ÿëðèåø ðèá ëèãÿòñöì ÿâ èñóñöõ ûëäà ”àðöòðåâÓ“ ÿëèñëèÑ .èäè ÿëåá äîòåì êèòåîï
:ûäðûíàëøàá
29
1965
îíó èòèðìÿê ãîðõóñó.
Íÿñèë-íÿñèë ãÿëáèìèçäÿ éàøàéûð
Ùÿì ñîí ìÿíçèëèìèçÿ éåð âåðèð.
ùÿì ñó.
Òîðïàã ùÿì ÷þðÿê âåðèð áèçÿ,
Áèð éàíäà þðòöéö ãàð.
Áèð éàíäà ãóìó ãàéíàð.
Áèð éàíäà ñóäàí áåçàð.
áèð éàíäà ñóñóç.
ñåâèíúëè, ÷è÷ÿêëè,
Áèð éàíäà àíàñûíû ýþðìöø óøàã êèìè
áöðöøöá.
áèð éàíäà äîõñàí éàøëû ãîúà öçö êèìè
Áèð éàíäà ÷àäàð-÷àäàð,
äÿìðîâ äöøöá.
åëÿ áèë êè, öçöíÿ
Òîðïàã áîìáîç;
ÒÎÐÏÀÃ
1963
þëÿðÿì.
Ìÿí öðÿéÿì, äþéöíìÿñÿì
çÿùìÿò ñåâÿí èíñàíëàðëà áþëÿðÿì.
Ìÿí òîðïàüàì, íåìÿòèìè, âàðûìû
áàõûøäàéàì, öðÿêäÿéÿì, ãîëäàéàì.
íÿôÿñäÿéÿì, àðçóäàéàì,
ùÿìèøÿ éîëäàéàì;
Ìÿí ùÿéàòàì,
òàïøûðûãëà àõìûðàì.
Ìÿí áóëàüàì,
þëÿðÿì.
Ìÿùÿááÿòñèç, íèôðÿòñèç –
þëÿðÿì.
Ìÿí èíñàíàì, öëôÿòñèç –
ÌÀÜÀÏÐÎÒ ÍßÌ
-ïåñíîê êèòåîï íèíÿëèñëèñ àäàðñèì èêè íîñ ÿëèñóñöõ ,àäà÷ðàï óá ÿäêöëâþòöÁ
àùàä ,ãûòðà àùàä íÿäíöéöäíöðþý ðèàø ÿäýíÿð ðÿù :ðóäøóìíóëî ÿäàôè ûñàéèñ
ÿýíÿð ðÿù ,íÿäíèéÿñ óá íèðèàø ÿëèñëèñ ÿâ øèìÿòñè êÿìðþý òÿééèôéåê ðèá íèðÿä
;çàìðûäíàé øÿòà èíÿì ,ìàüàïðîò íÿÌ
,ðàâ ìöðöìþê ÿäìèáèêðÿò
.ðàâ ìöëöê
íÿìÿ÷-íÿìÿ÷ ìàðàùàá íÿÌ
.ðàâ ìöëöý ,ðàâ ìèéÿ÷è÷
,ìÿñÿìñÿ ,ìÿéÿëöê íÿÌ
.ìàðàâ íÿì ,èê ðÿëèá ìèê
,áöðþý çóñóñ ûðàëàðùÿñ ,ìàäóëóá íÿÌ
.ìàðàëüà
ìÿñÿìíöéþä ,ìÿéÿðö íÿÌ
.ìÿðÿëþ
,ìàíàñíè íÿÌ
íèíèëÿ íàñíè ÿäàñ
,ìÿñÿìíöéþ ÿëðÿëòÿìåí ûüûäòàðàé
.ìÿðÿëþ
.èìèíÿã íûüûëíàðàã – ìàüûøè íÿÌ
ÿäìèáëÿã ìàðûéûøàä
.èíèìÿã ,èíèúíèâåñ íûðàëàéíöä
,íÿì ìÿçþý óëîä ãàðàÌ
.ìÿðÿìëèá àéàìõàá
,íÿì ìàéà÷ íÿëöçöñ íàäüàä ûëðàÃ
.ìÿðÿìëèá àéàìõà
.ðàâ ìèëå ,ðàâ ìèíÿòÿâ
,èòÿãèãÿù êöéþá íß
– èòÿðôèí ,èòÿááÿùÿì ,ûüûëäàçà
íàëî ðèäàã ÿéÿìÿëéþñ
.ðàâ ìèëèä
,èê ìÿòèíàðã ðèá íÿÌ
ðóëóéóä àäìà÷ðàï ðÿù
,ìèéèëêðÿá
,ìèéèëìÿêùþì ÿäøöéþä
.ìèéèëêÿðâþê ÿäòÿôëö
12
82
;ûçûìðûã ,ëûøàé ,ûðàñ ,àðàã ,üÀ
.ðûäûëüàá àëãàíûñ ðèá èñÿðÿÙ
,ðûäàëðûòàõ èçèìèòÿðñÿù èðèÁ
.óçóìóçðà èðèá ,èçèìèäðÿä èðèÁ
,áûéàðà àíÿì ðèá ÿäíèñÿðÿÙ
,ðàâ íÿðþý áÿáÿñ ðèá
.øûìàíûñ ìèê ,ðèëèá ìèÊ
íûíàñíè ,èñÿééèùóð-èëàâùÿ íàñíè ,èðÿëññèù íàñíè íèðÿëýíÿð ðèàø ,ÿëçþñ àãøàÁ
çþñ ,õîé ÿëè èñÿòèñàâ à÷ðûô çûíëàé ÿâ ðèéÿòñè êÿìåä óíóüóäëî ûëüàá ÿëè ûøàääàé
ÿâ ðàëî êÿìòå ÿäàôè èññèù ,èðêèô ,ûòàðöññÿÿò ûüûäòàéî àäíàñíè íèýíÿð ÿëè èñÿòèñàâ
-íöä ÿäÿëèñëèÑ .óäðóëî øèìòå íàéÿá óíóäîòåì êèòåîï ,èíèòÿãèãÿù – ðöäíöêìöì
:ðûäøûìïàò èíèëëÿù çþ ÿëè èñÿòèñàâ ðÿëýíÿð ìöðþý êèòåîï ûíàé
,ðûäàéî ðÿëÿðèòàõ ðÿëýíÿÐ
ðûäàéî ðàëóüéóÄ
êÿñÿìÿòñè êÿìðþý ãûòðà íÿäçöìöéöäðþÝ
.ðûäàéîá ðèá ÿúèäà ýíÿð ðÿÙ
48
éàðàäûá áóýöíêö Áàêûíû.
Î ãàðäàøëûã ýöúöéëÿ
Áàáÿêèíè.
î àçàäëûüà ãóðáàí âåðèá
Ñåâèðÿì, ÷öíêè
àíúàã ìÿíèìêèäèð äåéÿ éîõ.
Ìÿí õàëãûìû ñåâèðÿì,
äàùà ÷îõ.
ùþêì åëÿéÿíëÿðÿ
òàëåéèíÿ éàäëàð
áàøãà õàëãëàðà;
éàõøû èíñàíëàðà,
ìÿùÿááÿò âàð
Áó ñþçöí þçöíäÿ
öìèäëÿðè, àðçóëàðû, íèñýèëëÿðè âàð...
þìðöìöí ÷ÿòèí èëëÿðè âàð,
Áó ñþçöí àðõàñûíäà
Ìÿí õàëãûìû ñåâèðÿì!
éîëóéëà ýåòìÿäèíèç.
äöøìÿí ýþçöéëÿ áàõìàã
ìèíëÿðÿ, ìèëéîíëàðà
òÿêëÿðÿ ýþðÿ,
Áèçÿ ùàãñûçëûã åëÿéÿí
ãÿçÿá-êèí éóâàñû åòìÿäèíèç.
ãÿëáèíèçè, øåðèíèçè
ñûíàãäàí êå÷ÿ-êå÷ÿ
íå÷ÿ-íå÷ÿ
Ñàü îëóí êè,
Ñàü îëóí!
àüûð ýöíëÿð àç îëìàéûá.
Õàëãûí òàëåéèíäÿ
àç-÷îõ õÿúàëÿòèì âàð.
Áÿëêÿ áó áàáÿòäÿí
áÿëêÿ éàíûíûçäà ãÿáàùÿòèì âàð.
Äöøöíöðÿì
Èíñàí ãàëäû àäûíûç.
Òàðèõÿ Èíñàí äöøäö,
,çûìûüûäëà àíûñàùàá ðöìþ ÿ÷åí
,ýíÿ÷ðÿõ
,ðÿêÿø
,òêðàôíè
,òèëåèìîèëîï
,ãóëøîõðÿñ
,öéöëíöêøöä ÿøÿí
,ûüà÷ûá íèô
.ûüàúî øùþô
,ìûüéàã ìèíÿÌ
.ðûäìûüàíûñ ìèíÿì
.ðûäìûüà÷ ìèíÿÌ
33
Ãûø îëäó.
Éàçûí îüëàí ÷àüûíäà
Äþðä áèð éàí éàüûø îëäó
Ýþëëÿíäè ÷þë, äÿðÿ, äöç.
Ìÿí äèíìÿäèì.
Ñÿí äèíìÿäèí,
Éàüäû ýåúÿ-ýöíäöç.
Áèð ýöí àðà âåðìÿäè,
Éàüûø éàüäû
ÄÈÍÌßÄÈÊ
1967
äàðûñãàëëûãäàí êå÷ÿ-êå÷ÿ...
ýåäèðèê, ýåäÿúÿéèê,
Çÿðóðÿòè äÿðê åòìÿéèíúÿ
éîëóìóç áóäóð.
Ýþðöíöð,
ùÿð áèíàíûí äàøûíäà, êÿðïèúèíäÿäèð.
ùÿð úàíëûíûí ùöúåéðÿñèíäÿ,
ùÿð ìåéâÿíèí òóìóíäà,
äàðûñãàëëûã êÿíàðäà äåéèë;
Ýþðöíöð,
ñàùèëëÿðèí ÷ÿíáÿðè è÷èíäÿäèð.
ßí äÿðèí äÿðéàëàð äà
Éîõ, éîõ.
ñîí ìÿíçèëèì ýåíèø îëñóí áàðû.
Ñîí éîëóì óçóí,
ãàëäûðûá áóëóäëàðäàí éóõàðû!
ÿí äÿðèí äÿðéàéà ìÿíè;
þëÿíäÿ, àòûí
Äåéèðÿì:
ãûøäà óçóí ýåúÿëÿð è÷èíäÿ.
Éàéäà óçóí ýöíäöçëÿð,
ùöäóäëàð, þë÷öëÿð è÷èíäÿ.
Äàðûõûð èíñàí
ÐÀËÍÀÑÍÈ
,ðÿëçþý çóñìóéîÄ
.ðÿëêÿðö çóñìóéóä
,ðàëëîã ûëüàÁ
.ðÿëêÿðöê öëêöé ðûüà
,èðÿëÿëëèï øèëÿñêöÉ
.èðÿëÿâðèç øûíàçàã
íûíàêÿç ,íûëüÀ
.èðÿñÿ çöñìöëþ ÿ÷åí
,ìöúöý ìèíÿì
.ðûäìûüà÷ ìèíÿÌ
ÃÛËÍÀÐÀÝÈÍ
ÐÀËÃÀÚÀËÎ ,ÐÀËØÓÌËÎ
:ûüûëíàðàýèí íöíöý êÿúÿëÿÝ
,êÿðþ÷ ãóëìóéîä ðèá àðàëíàñíÈ
?ûìãàúàòà÷ óñ êèëìè÷è ðèá
ûíàñíè íûüûé-íûüûé íöíöçö ðåÉ
,íèéèëìÿíÿì ,íèéèëÿíùþê
íèíèê ,íèáÿçÿã ,íûüûëàíÿô
?ûìãàúàòà ûíûøàä
,àäøûðàé ,àäøóðóâ íöý ðÿÙ
àäíûüàòàé àíàõÿòñÿõ ,àäíûüàòî
íàëî âùÿì ÿëðÿëíèì
íûíàñíè ÿ÷åí
ûüûäðàïà çàìòûéàã íàäçûìàéíöä
!ðàëàðèòõè ,ðÿëôøÿê
.ûðàëàðñèì ðèåø çûñðàðêÿÒ
.ðÿëýíÿð ,ðÿëÿòñÿÁ
.ðàëàìåîï ðÿìðÿÌ
,ûìûòðà ëóñùÿÌ
,ûðàá íûðàëüàá
,èðÿëÿ÷ÿìéöä ëöý
;ûðàëðûäà÷ ðàíè÷
,ìûüéàã ìèíÿì ûñûìàù
14
çûñòàùàð íûíàçÿÔ
.èðÿëíèêàñ èíåé
.ëîé àéà íÿäðåÉ
.èòÿúþù ãàøÓ
.ûñàðèòùå êöéþÁ
ÿäêÿúÿëÿý íûõàÉ
,ãàúàõëàã àíóëîé ðÿëòåíàëï íÿäðåé
,ãèéàë àíûäà ûøàäíÿòÿâ ðåé
.ûñàìíàíîä àçÿô íûðàëíàñíè
.ðûäìûüà÷ ìèíÿÌ...
ÀÍÀÉ-ÀÍÀÉ
àäíûñûøðàã ÿëÿÙ
,çûìûüûäëàä ÿðêèô íèðÿä
,íèíèðÿýíÿñ ìÿêùþì
,ûíûøûðàã ðÿù
04
34
47
Íèéÿ? Íèéÿ?
Áèð äîñòóìóç ýþðöíìÿäè,
ùÿì ýöëö âàð”.
Ùÿì òèêàíû,
ùÿì êöëö âàð.
Ùÿì êþçö âàð,
Äöíéà ãÿäèì áèð îúàãäûð.
îëìàëûëàð îëàúàãäûð.
ÿëàú éîõäóð,
“Íåéëÿéÿê áèç
Ãèñìÿò äåäèê ýöíöìöçÿ.
þçöìöçö èíàíäûðäûã.
Áó äèíìÿçëèê àäÿò îëäó
×ûüûð-áàüûð!
Ùåé ùàðàé ÷ÿê,
áàøãà õàëãà õîð áàõìàäûíûç.
ùå÷ áèð çàìàí
Ñàü îëóí!
úÿñàðÿòèìëÿ!
ìÿùÿááÿòèì, íèôðÿòèìëÿ,
çÿùìÿòèìëÿ,
þâëàä ùàããûíû
Ãàçàíìûøàììû
éàäàì äåéÿ.
éîëóíóçà, èøèíèçÿ
ñóñóì;
Éîõñà óòàíûì,
àòàì äåéÿì.
áàáàì äåéÿì,
óñòàäûì,
ñèçÿ
ùàããûì âàðìû
Äöøöíöðÿì:
Òÿáèÿòèí øûëòàüûäûð.
Äöøöíäöê êè,
Ìÿí äÿ ñóñäóì.
Ñÿí äÿ ñóñäóí,
Òöñòöñö äÿ ýþðöíìÿäè.
Éàíüûí îëäó,
Éåíÿ ñóñäóã.
Ãûðäû, òþêäö –
Áóäàãëàðäàí éàðïàãëàðû
Êöëÿê ÿñäè
×þëëÿð éàíäû,
Ýöí øàõûäû,
Áèð äàìúû äà äöøìÿäè.
Ýþé ãóïãóðó ãóðóäó,
Áèð ýöí ýÿëäè
ìèíÿì ðûäìûüà×
ÈÐßËØÈ ÍÛÍÀÉÍÖÄ
íûíàéíöÄ
íàéàìëûøàëíà
.ðàâ èøè õî÷
íûíûðàëëîÉ
,ðáÿñ
,äàíè
íÿéÿòñè ìàíè
ðÿäÿã ÿí
.ðàâ óøóõîé ,ðàâ èøèíå
,ûñàâàä íèÄ
,ûñàâàä òÿëëèì
,ûñàâàä ãàïðîò
.ûñàâàä ãàòî ,úíàçàã ,ÿáòöð
,öëçþý èêÈ
,èëêÿðö – íàäûüàä íàã ðèá
,ûëíàêìè àãøàá-àãøàá
ûëíàìùàñ àãøàá-àãøàá
íûðàëíàñíè
.ûñàâàä üà ,àðàã
.ûüûëãàòñóä êÿòñÈ
.ûüûëãàòñóä íàêìÈ
.ûüû÷à ðàëëîÉ
íÿëèðåâ íàäðàëíàêìè àéðÿä-àéðÿÄ
,èñÿðèú òÿìåí
.ûüûøàã éàï
!ðûäìûüà÷ ìèíÿÌ
93
(Îíëàðà ìÿùÿááÿò, áÿçèëÿðèíÿ èáðÿò ö÷öí)
À×ÛÃ ÌßÊÒÓÁ
ÍßÑÈÌÈÉß, ÔÖÇÓËÈÉß, ÑÀÁÈÐß
Ãóúàãëàøäû, ýöíÿø, ùàâà, òîðïàã.
Ãîëëàðûíû ýåíèø-ýåíèø à÷äû èíñàí.
åíäèðèëäè þëöì êþëýÿëè áàéðàã.
ãÿçÿáëè áèð þëêÿíèí öñòöíäÿí
Ýöíÿøëè áèð ýöíäÿ,
ãàí ëÿêÿëè, áàéðàã.
äèêÿëäè ãöââÿòäÿí ñÿðõîø,
éàðàëû áèð þëêÿíèí öñòöíäÿ
Ãàðà áèð ýöíäÿ
ÀÇÀÄËÛÃ
,ìèäèìö ìèíÿì
.ðûäìûüà÷ ìèíÿÌ...
.ðèäìèðñÿ ìèíÿÌ
íÿðèòÿý ðÿäÿê ùàý ,úíèâåñ ùàÝ
,ìèáÿòêÿì ,ìèâå
,ìàñàì ûçàé
.ðèäìèðÿñÿ ìèíÿì
ÇÖÌÖÉÖËÇÖÑÚÖÝ ,ÇÖÌÖÚÖÝ
èíèøè íûìàäà íèÌ
,íÿðþý ÿäÿãèãÿä ðèá
,íàçàé ðèåø
,íÿðþù ðàâèä
ðÿäÿã èðÿëëè ãûøè óëîé
,íÿðåâ ðÿáÿõ íÿäðÿëìÿëà
èíèáëÿã íàñíè
;ðàëíûøàì íÿøèéÿä ,íÿäå ðèìÿò
,íÿéÿìëèá àðàòðóã àõàé íàäðàëàüûìüûì
íàäíûñàíéà íûðàëóñ
èíèðÿëÿêÿë áàêðè÷
,íÿéÿìëèñ ÿëðÿëëè
,íàäàðàé ðÿëëþý ,ðÿëçèíÿä àäàðùÿñ
.íÿäå ãðÿã àðóí èðÿëÿúåý
– òÿìåí ðèáíèì ûñàëìàä ðÿÙ
,íÿäþý ûëüàé
,íàëóðîñ àúãóäðîñ
,íàëî ñÿôÿíýíÿò ùàý
,íàëàã ñÿôÿí àðàã ùàý
,ðàëãóðóá íàëóðîé
,ðÿëíÿêÿ÷ êÿìÿ àäðî
,ÿä ÿíèúíèâåñ íàñíè
àä àíóüóëíóüðîé íàñíè
,íàéàìëî äàé
;íàñíè ûäàëâþ íöíöçö ðåé
,ûñûüéàã ,èùÿðÿô íóíî
24
46
35
2 àïðåë 1973
1955
íå÷ÿ ðÿíýëè éàëàí âàð.
ãûïãûðìûçû, àü, ãàðà
òöêÿíìÿéÿí, áèòìÿéÿí
éåð öçöíäÿ èëëÿðëÿ
Íÿ áþéöê äÿðääèð éåíÿ
Ìàí äåéèëäè éàëàíëàð.
Äöíÿí áèð àïðåë èäè
ùÿð øåðèìèçäÿ!
ùÿð íÿñðèìèçäÿ,
Ùÿéàòûí íÿáçè âóðñóí
ùÿð ùöúåéðÿìèçäÿ.
Áþéöê àðçóëàð ñÿñëÿíñèí
Ìÿí íÿ èñòÿéèðÿì?
ÁÈÐ ÀÏÐÅËÄßÍ ÑÎÍÐÀ
Ìöáàðèçÿëè, äèíú!
Øÿôÿãëè ùÿéàò!
Éàðàäûúû ÿìÿêëÿ äîëó þìöð.
Êþíöë äîëóñó ñåâèíú!
Úèéÿð äîëóñó ùàâà!
òîõ îëñóí.
êþíëöìöç, ýþçöìöç
Ùÿéàòäà äà, ñÿíÿòäÿ äÿ
Éàõøû èøèìèç ýöíäÿí-ýöíÿ ÷îõ îëñóí.
ãóðóìóéëà ãàðàëòìàéàã.
õûðäà, óúóç ùèññëÿðèí
áèð àíûìûçû áåëÿ
Áèð ýöíöìöçö áåëÿ,
éàøàìàã÷ûí éàðàòìàéàã.
Éàðàòìàã÷ûí éàøàéàã,
1977-1980
ãàëèá ýÿëÿð.
áèð ýöí îëàð
Äöíéàìûçûí áÿä ýöúöíÿ
Áÿëêÿ íÿâÿ, íÿòèúÿëÿð
×èëèê-÷èëèê.
Êöëÿêëÿðè ñûíäûðàðäûã
Éàíüûíëàðû ñþíäöðÿðäèê,
Éàüûøëàðû äóðäóðàðäûã,
Íÿì âåðÿðäèê,
Ãóðàãëûüà ýþç éàøûíäàí
Áÿëêÿ äÿ âåðèá ÿë-ÿëÿ
Áÿëêÿ ÷îõäàí ÷îõ îëàðäû.
Ãÿì éöêöìöç àç îëàðäû,
Íèýàðàíëûã éîõ îëàðäû
Äåìèðÿì êè,
Áèëñÿ èäèê?
Ãÿì éöêöìöç àçàëàðäû
Íåéëÿéÿðäèê?
Áÿëêÿ áèëñÿì,
Áÿëêÿ áèëñÿí,
Ñîðóøìà êè, êèì áèëäè, êèì!
Ìÿí áèëìÿäèì.
Ñÿí áèëìÿäèí,
áàùàðûí àéäûí ñÿùÿðè êèìè.
àçàä îëñóí;
òÿìèç îëñóí,
Ùÿð éåðäÿ ñåâýè, öëôÿò
Âÿòÿíèìèí ýöíëÿðè êèìè.
Êþíöëëÿð øàä îëñóí.
ùÿðÿêÿòñèç, ìàðàãñûç.
Áèð ýöíöìöç êå÷ìÿñèí
áþéöê èíñàí àðçóñó êèìè.
,ûäàéðÿô ,èñÿìüÿí
,ìèðñÿ ìèíÿì
.ðûäìûüà÷ ìèíÿì
,áÿçÿã ,ìàíè ,òÿââöã ìèíÿÌ
ãûëíàðàýèí ,ðÿäÿê ,óçðà
.ðûäìûüàëóá
,èìèê ûøàé çþý ðàëãàëóá íûñõÀ
.ÿäíèðÿçö íûüàïðîò
íûñàìõà èìèê ãàëóá ûøàé çþÝ
.ÿäíèðåé ðèá ÷åù íûíàéíöä
.íûñõàá àíàñíè éåø ðÿÙ
.íûñàìõàá ÿëÿ íàñíÈ
.íóñëî ãàéî ðàëçóäëó ðÿëÿúåÝ
;íèñëÿúíèä áûòàé ðàëíàñíÈ
íûùàáàñ íûñàëïîò òÿââöã
.ÿíèðÿëøè èëðèéåõ
èíèðÿëçþý íûñ÷À
.ÿíèðÿùÿñ èëäèìö íèéÿúÿëÿý
:ìÿðèéÿòñè íÿÌ
.íóñëî ëîá òÿäàÿñ ,úíèâåñ
,ÿéÿðö-íÿäêÿðÖ
,ÿéÿêëþ-íÿäÿêëþ
.íóñëî ëîé ãû÷à
ÈÍßÌ ÍÈÐÈÄÍÈÄ
,íöíöý óá íÿÌ
.ìàéóëüî íèðÿëðñÿ êÿúÿëÿý
ÿäíèðåé ÿ÷åí-ÿ÷åí íûíàéíöÄ
øûìëàã ÿäíèñÿâè÷ðÿ÷ íàêìè
,ìàéóòñîä íèðÿëðèñÿ
,ìàéûøàäðàã
.ìàéóëüî
,ÿä øèì÷åÊ
,ÿä íöý óá
ÿä êÿúÿëÿý
.ðèäìèíÿì
,úíÿðéþ ,òÿðáè – øèì÷åÊ
.ðûäìûáàòèê êèëè÷äÿëÿá ,àìðóäøóòóò
ìàéûëáàâàú íÿì íö÷íöý óÁ
!àíóñóüðîñ íèéÿúÿëÿý
..!êÿúÿëÿÝ
àëìàíè ,ÿëäèìö íÿÌ
.àíî ìàéûëüàá
,àëéóõîé ,àëéûðàâ íöòöá àéíöÄ
,àëéóõî÷ ,àëéûçà
,èðÿëúíèâåñ ,èðÿëòÿøùÿä
,ûñàðùÿñ ãûíàé
,àëéûüàá ëûøàé
,àëéûüûëãàòñóä ,ûüûëäàçà
.ìèíÿì ðûäìûüàòî ,ðèäìèâå
!èíÿì íèðèäíèÄ
,ÿäìèíéè÷ öêöÉ
,ÿäìèíéåá ûñûüéàã
34
4691
83
36
45
ìöõòÿëèô îëñóí
Øåðèìèç çÿíýèí îëñóí,
òÿìòÿðàãñûç.
ñóëàð àõñûí ñó êèìè
Âàëëàù, áåëÿ éàõøûäûð,
øåèð, ñÿíÿò äàðüàñûç îëñóí.
ùå÷ îëìàçñà,
Áó ìöìêöí äåéèëñÿ ÿýÿð,
ãàðüàñûç îëñóí.
×èíàð àüàúëàðû
áèð éîë îëñóí.
áèð èìêàí,
éàõà ãóðòàðìàüà
øåèðëÿðäÿí
áèð-áèðèíÿ áÿíçÿéÿí
òÿñáåù äÿíÿñè êèìè
Àíúàã,
Øåèð äÿ áîë îëñóí.
ñîüàíà êèìè.
éàãóòäàí òóòìóø,
Ùÿð øåé áîë îëñóí –
Àé äîüàíà êèìè.
ýåúÿëÿð ãàðà îëñóí;
Ýöíäöçëÿð àéäûí îëñóí,
øåðèìèçÿ ñîõìàéàã!
âÿçí ö÷öí
áÿçÿê ö÷öí,
ëàëÿíè, áÿíþâøÿíè
Àíúàã
äàüëàð ýþé÷ÿéè!
ëàëÿ –
×þëëÿðÿ éàíüûí ñàëñûí
÷è÷ÿê ÷è÷ÿéè.
Ýöë ýöëö ÷àüûðñûí,
îéëàã-îéëàã.
Áèð òÿðÿôäÿ
Êÿðÿì, ßñëè,
Ôÿðùàä, Øèðèí,
Áèð òÿðÿôäÿ
Áèð éàíäà Õèðîñèìà – þëö.
Êàëûìà.
Êþùíÿ Ñèáèð,
Áèð éàíäà éîëëàðû èíñàíëà äþøÿíìèø –
ìèíëÿðëÿ èíñàí, áåëè áöêöëö.
Áèð éàíäà Îñâåíñèì –
Àøàüûäà ñÿðùÿäëÿ êèëèäëÿíìèø þëêÿëÿð
Éóõàðûäà êîñìîïîëèò ýþé,
þìðö, ýöíö éîëëàðà òþêöëö.
Áèð éàíûíäà Ìÿììÿäùÿñÿí êèøè –
Áèð éàíäà Úîðäàíî Áðóíîíóí êöëö.
òóíú ùåéêÿëè ãîéóëàíäàí ñîíðà.
ìÿøÿë òÿêè éàíìûø Àçÿðè ãûçû –
Áèð éàíûíäà
äàáàíûíäàí ñîéóëàíäàí ñîíðà.
áèð éàíûíäà Íÿñèìè –
Áèð èíñàí øÿêëè àñàúàüàì;
ÿñðèí ýÿëÿúÿéèíäÿí.
äþâðàíûí èíäèñèíäÿí,
çàìàíûí êå÷ìèøèíäÿí,
ýþðöíñöí äöíéàíûí ùÿð éåðèíäÿí;
Îðäà áèð èíñàí øÿêëè àñàúàüàì,
íÿ åëÿ áþéöê êè, áàõàíäà ãîðõàñàí.
Íÿ åëÿ êè÷èê êè, ìÿùÿë ãîéàí îëìàéà,
àäè áèð èíñàí.
Îðäà áèð èíñàí øÿêëè àñàúàüàì –
ÿòÿéèíäÿ ãàëà óçóí êþëýÿëÿð.
íÿ åëÿ ùöíäöð îëñóí êè,
Íÿ ýåíèø îëñóí äöíéà ãÿäÿð,
ÈÍÑÀÍ ØßÊËÈ
ðóôàÃ ,ëèôàðñÈ
– àêðîË ,îëëåòñàÃ
.èëñÿí ðÿëéåòåìîðï
;ìàüàúàñà èëêÿø íàñíè ðèÁ
.ûüûíàé çþñ àäíûðàëãàäîä ûëàïàã
.èðÿëÿíÿòíÿò ìàðéàá àäíûôàðòß
,èðÿëíöý ãàíûñ àäíûøûõàÁ
.èðÿëÿíÿñ ìöçþä
.íàìàÇ – èôèëëÿöì íèëêÿØ
.óëîé ðöìþ íûüûëíàñíè – ûäÀ
4691
ÀÑËÎ ÐÀÉÈÒÕÈ ßÄÍßÌ
íûñàëüà ðàëäóëóá
;íûñàìàëüà ðàëãàøó
.çûñàíà àé ,ûëàíà
,íûñëû÷à ðÿëëöý
,íûñàìëû÷à ðÿëÿëëöý
.çûñíàìà àé ,ûëíàìà
íûñíàïàã ðàëûïàã
.àâàù àäíàëî ãóéîñ
,íûñàìíàïàã ðÿëçþÝ
.íûñàìíàïàã ðÿëçþñ
,íöñíþñ ðàëíûüíàé
.íèñÿìíþñ ðÿëäèìö
.ÿäíèëñÿô çþ íèñéÿä ðÿëÿâéåÌ
.íèñÿìéÿä çþñ ÿðÿëêÿðÖ
.íèñëèéÿ ðàëãàäóá íÿäðÿùÿÁ
,íèñÿìéÿ ûíûøàá íàñíÈ
.íÿäêöëçöñúöý àé ,íÿäòÿëàúÿõ
73
ÿäìöçþý èäèìö
.ÿäìöçþñ èòÿãèãÿù
– íöý óÁ
.ìèíÿì ðûäìûüà÷
.ìèíÿì ðûäìûüàíûñ ðöìÞ
9691 ,òñóãâà
ÌÓÇÐÀ ÌÈÍßÌ
?ìÿðèéÿòñè ÿí íÿÌ
!àâàù óñóëîä ðÿéèÚ
!úíèâåñ óñóëîä ëöíþÊ
.ðÿäÿê çà ðèá ÿä íÿçÿÁ
,èê ÿëÅ
,ÿä ìöëíþê
,ÿä ìèáëÿã
ÿä ìèíéåá
.ðÿëíèñëèá èíèðäÿã íèúíèâåñ
;òñîä ûøõàÉ
,ãû÷à èáëÿã
,íóñëî óòñîä íöíöý ûøõàé ÿí
.ãû÷ìûðàé àäðàãëè ÿí
íóñëî ðóëî ÿúåí íÿìøöÄ
,íóñëî íÿìøöä ãàúíà
,ÿíàäðÿì-äðÿì
.íóñëî íàøóðóâ ÿçö-çö
,ðÿçÿÙ
,íÿéÿìíèëèá èéèëíÿìøöä ,óüóëòñîä
ûëàüìàä ìöññÿáÿò ûüàäîä
!ðÿçÿù íàäíàñíè
,ÿäðåé ðÿÙ
!ðÿçÿù íà ðÿù
óéîá ëè íûñíàçó ðàùàÁ
,íÿìÿ÷-íÿìÿ÷
44
64
49
Ïàñïîðòäà î éàíëû.
äîüìà ãàðäàøûì.
àäÿò-ÿíÿíÿ áèð –
Þçö áàáàáèð, íÿíÿáèð
Òàëåéè áþùðàíëû.
Ãÿëáè ýöìàíëû.
ýàù ÷ÿíëè, äóìàíëû.
Ãîéíó ýàù àéäûí ùàâàëû,
áàéàòûëàðû – ãÿäèì ìÿùÿááÿò.
Ãàðäàøûíà ùÿñðÿò, áàúûñûíà ùÿñðÿò,
Ñÿùÿðè óçóí ÿñðëÿðèí éîëóíäà éóáàíàí,
Îúàüûíäà – öðÿéèíäÿ îäó ñþíìÿéÿí.
Öìèäèíäÿí, àðçóñóíäàí äþíìÿéÿí.
Äàí éåðè ãàí áîéàëû.
ìÿùáÿñ, äàð àüàúû, ýöëëÿáàðàí.
Ãóðòóëóø éîëëàðû:
Ýÿëèíëÿðè íèýàðàí.
Áàëàëàðû ñÿðýÿðäàí.
Íå÷ÿ äÿôÿ ñåâèíúÿê îëìóø.
áÿçÿí ùÿñðÿòëè éóõóëàðû ýåð÷ÿê îëìóø.
Áÿçÿí ýöíëÿðè ãàíëû éóõó êèìè,
ñåâèíúè äàìúû-äàìúû.
Êÿäÿðè àõûí-àõûí,
Àðçóëàðûíäà ãàí÷ûð, ãàì÷û.
áóëàãëàðû ýóð.
Äîäàãëàðû ãóðó,
Íå÷ÿ åâèíèí êö÷ÿ äèâàðû êîð.
Ýþçëÿðèíäÿ áþéöê öìèäèí óçàã òþùôÿñè
Êàðâàíäàí öçöëìöø àü äÿâÿñè.
Ùÿñðÿòè þìðöíäÿí óçóí.
Íÿüìÿñè ìÿùçóí.
Ëàéëàñû ìÿùçóí,
Áèçÿ ìÿðäëèê, ÿäàëÿò
éîëóéëà ýåòäèíèç.
î áèðèíè ÷åâèð!”
“áèð öçöíÿ âóðäóëàð,
Íÿ Èñà äåéÿí êèìè
ìÿùÿááÿòè âÿñèééÿò åòäèíèç.
êèí äåéèë,
ýÿëÿúÿê þâëàäëàðà
ñþçöì îëóá.
éàíäûðûá êöëÿ äþíäÿðÿí
äþíöê, íàìÿðä, íàíêîðó
Ùÿð çàìàí åùòèéàòûìäà
íÿ ýþðÿí ýþçöì îëóá.
íÿ åøèäÿí ãóëàüûì,
áèð øàèð íèôðÿòèëÿ
áèð èíñàí ãÿçÿáèéëÿ
þçýÿñèíèíêèíè äÿ
Þçöìöçöí äÿ ïèñèíè,
çèíýèëäÿéÿí Àëàáàøäûð.
Êàðâàí êå÷ÿð...
Êèì íÿ äåéèð, äåñèí
íÿ ïèñ íèééÿòèì îëìóøäóð.
íÿ íèôðÿòèì,
Áàøãà õàëãëàðà
îíëàð äà ìÿíèìêèäèð.
íèôðÿò ýÿòèðìÿéèáñÿ,
Øþùðÿò ýÿòèðìÿéÿíëÿð
ìèíáèðèíè ñåâèðÿì.
îíà øþùðÿò ýÿòèðÿí
Éàëíûç òàíûíìûøëàðû éîõ,
Íàòÿâàíû, Õèéàáàíèíè.
Èñðàôèëè, ×èíýèç Èëäûðûìû,
Ñèçè, Ìèðçÿ Úÿëèëè,
Èíñàíëûüà áÿõø åëÿéèá
Íÿðèìàíûíû.
Î Ëåíèíÿ ñèëàùäàø âåðèá
Áàëàø Àçÿðîüëóíà
ÒßÁÐÈÇÈÌ ÌßÍÈÌ
ûëàïìàë äöñ ìûõëàñ-ìûõëàÑ
!ìàëàñ ÿíèðÿëêÿðèä
?õîé ÿí ,ðàâ ÿÍ
!øûíàÄ
èíÿì íÿÑ
,àëìóòñó÷ ûðàçàá
àëìóéòñîê íàäà÷ðàï äîú
.íöäøöìðþý
íÿì íàìàç Î
,ûìûøàá óëîä ÿëè èñÿâÿù êèëúíÿý
ÿäìèéÿðöê èìèðÿëÿëÿçÿ
ÿäìèíéè÷ íÿäÿïðÿò èìèê ãûëàá èðèä
.ìûäðûéûøàä ÿëñÿâÿù
,çèñÿíÿï-çóñëóÏ
çèñÿí ÿâ çèñÿôèçÿÂ
.ìûäðûéàøàé
,ìóäðóðóä ÿäíÿéÿòñÈ
.ìûäðûòàé ÿäíÿéÿòñè
,áèêÿ÷ ëàäàáëàä ëè ÷Ö
èíèðÿëêöòþê ñîðèïàï ìèéèäÿìëèá ÿøÿðéÞ
ðöòþê-ÿëÿê
.ìûäðûòà ÿíöòñö íûíûðàëøàä
èðÿëíöý éàÉ
èìèê ëóã èúíÿç àðàã
èìÿýëþê íàéàìëûðéà íàäìûíàé
ìûäðûðàïà áèêÿ÷
.ÿëåá íÿäÿëåá
,àëà÷-àëà÷ òèÔ
,àéóõî-àéóõî
.ÿëöý-ÿëöý
øöìëöêþò èìèê èðÿëøèä øàééÿ ûðàëðàíÿÊ
ÿäíèðÿëèêÿñ
çåò-çåò íÿñ
íàäìûðàëãàéà íûëàé
.íóäðóéóä èíèòÿðàðÿù íàñíè
75
ÌÛÊÀÁ
!àíûäà íûðàëàíà áûëûçàé ðèåø ÿ÷åÍ
?ìèê ,áóéîä ìèê íàäàíÀ
,èðÿùÿø íèìèòÿðùþØ
!ìûêàÁ
íèìèðÿçÿÕ öëçþý éþÝ
!ûüûøàðàé ëèùàñ
íèíèðÿëÿúåý íîðåøáÀ
!ûüûøè íàøûðéàñ
!öçöä ðûäûú íèðÿëêÿëöê èëñðèÙ
!öçöäíöý ,èñÿúåý íóìóëîÉ
!ûüàúóã èòñè íóìóäðóÉ
!ûüàúî íûìàáàÁ
!ûñàâóé íûìûðàëàëàÁ
,ûøûã ûëðàùàÁ
,ûøûüàé óëîä-èëÿä
ûñàâàù ðÿøöä-ÿìéÿä
íàëî íàòñàä ÿäðÿëëèä
!ìûêàÁ
,èëêÿðöê ÿëùÿô èëíÅ
,èëêÿðö íàñíè øèíåý
èëêÿðþ÷ ,óëçóä
!ìûêàÁ
èðÿëÿíéåì ÿðþÒ
.öëìöçö íèëåé-íèëåé
,ëûçûã öòñö ,ëûçûã ûòëÀ
,àüàíûñ ðÿÙ
öëìöçþä ÿòÿíùþì ðÿù
!ìûêàÁ
Ìß×ÖÊ ÌÈÍßÌ
ÿíèñÿ÷öê âåéûúàÙ öñöÙ
.ìÿðèäå ôàùòè
!øûíàò ÿíùþê ,ìàëàÑ
,ÿíöéöòðþ òëàôñÀ
,àíûðàëúàüà èëÿáþê òèíàðã ûíàé
!ìàëàñ ÿíèðÿëèêÿñ øèíåý
65
50
áóíóí éàìàíëûüû âàðìû áèð êÿñÿ!
Ìÿúíóí” äà áèð àç àçÿðèëÿøäèñÿ;
Ãÿëÿìèíëÿ “Ëåéëè âÿ
äÿðäëèëÿðÿ ùÿìäÿðä äîüóëóð.
Äåäèí: øàèð
Ìÿúíóí – áèð ÿðÿá îüëó.
áèð ÿðÿá ãûçûäûð Ëåéëè,
äåìÿäèí êè, éàäåëëè,
þëöìñöç ùåéêÿëèíè,
Óúàëäàíäà ìÿùÿááÿòèí
äèëè ýèëåéëè.
Éàøàäûí êþíëö ãóáàðëû,
áþéöê óñòàä!
Ùàíû áîéíóíà êÿíäèð àòàí,
ùàíû ñîéàí,
Ùàíû ôèòâà âåðÿí,
ãàíûíà ãÿëòàí.
ñÿíè Ùÿëÿá ìåéäàíûíäà, –
600 èë ìÿñàôÿäÿí ýþðöð àëÿì
òÿðÿííöìöíäÿí äîéìàäûíûç.
ñÿäàãÿòèí, ìÿðäëèéèí
Èíñàí ìÿùÿááÿòèíèí,
äÿðèñèíè ñîéìàäûíûç.
ÿëèíèçÿ êå÷ÿíèí
äàø àòûá äåéÿ,
Ñèç áèð áÿùÿðëè àüàúà
Áàáà Íÿñèìè!
Äÿäÿ Ôöçóëè!
Àòà Ñàáèð!
Åëÿ äåéèëìè,
äîñòëà äîñò êèìè!
Äöøìÿíëÿ äöøìÿí êèìè,
ìöòèëèéè áèçÿ èðñ ãîéìàäûíûç.
Ôèëàíòðîïëóüó,
íÿ ãûëûãñûç.
Íÿ àúèç îëóí äåäèíèç,
áþéöê èíñàí ãÿëáèíè òàïøûðäûíûç.
íàíàëàüëàÄ
,àíûüàðéàá èëãÿôÿø ëà
àäàìõàä ðèá ðàãúó ,àùíÿò
àíûüàðû÷ óëðóí íàíàé
.ìèäåä íÿòÿÂ
èíåé ,ÿíùþÊ
,àíûüàòàé ëûçûã àðàã
íÿíÿëòÿðùþø ÿëè-íÿäëè
àíûüàðîñ íûëûçûã üà
,àíûüàëóá íèðÿñ ,ðóëëöÁ
,àíûüàúî – óäðóé íàñíÈ
,ÿíèøèì÷åê èëðÿôÿç úíóò
,àíûüà÷ óá èëëÿýàùëÿý
àíûüàúóã çèçÿ ,èòñè
.ìàéàäíóíéîã íèíÿòÿÂ íÿÌ
íûüàïðîò ðèá ûëäà íÿòÿÂ
.ðûäàäìóíéîá íà ðÿù óúðîá
,ÿä ìÿøèìêÿ÷ èíèòÿðéåÃ
.ÿä ìÿðèêÿ÷
,ÿä ìÿøèìêÿ ûíûüàïðîÒ
.ÿä ìÿðèêÿ
ÿäøèëÿñêöé – àäíûðàëëîÉ
èðÿò íûëà ðó÷óï-ðó÷óï
,ÿä ìÿøöìêþò
.ÿä ìÿðöêþò
,ìàéàäíóíéîã íèíÿòÿÂ íÿÌ
.ðûäàäìóíéîã ìèíÿì íÿòÿÂ
,èòÿðéåã ìÿÙ
,ûñûüéàã ìÿù
– èòÿðùþø ìÿù
óúðîá êöéþá
!ðûäàäìóíéîá
!ðûäàäìóíéîÁ
0891 ,òñóãâà
55
63
1959
Ùå÷ îëìàçñà çÿèô ýöìàí îëàéäûì!
Ùÿñðÿò êþíöëëÿðäÿ öìèä îëìàñàì,
Éàíûã äàüäàí ãàëõàí äóìàí îëàéäûì!
Òÿáðèçèí éîëëàðû îéóì-îéóìäóð,
***
1961
Èíäè, êèì àéûðà áèëÿð îíëàðû?!
àëà ýþçëö Õÿçÿðÿ ñàðû.
Èêèñè áèðëÿøèá ÿçÿìÿòëÿ àõûð
Àéðûëûã âÿùäÿò îëóá.
Óçàãëûã éàõûí îëóá.
àõûí îëóá.
Èêè ýöú áèðëÿøèá ãöäðÿò îëóá,
Èíäè êèì àéûðà áèëÿð îíëàðû!
Ãàðäàøëàð ãóúàãëàøûð.
áèð-áèðèíÿ äîëàøûð.
Ñîíðà ùÿñðÿòëè ãîëëàð
àéðû-àéðû àõûðëàð.
Áèð éàòàüà ýèðñÿëÿð äÿ,
áèð-áèðèíÿ áàõûðëàð.
óçóí èëëÿð ùÿñðÿòëèñè êèìè
ßââÿëúÿ åëÿ áèë
àéðû äöøìöø áàëàëàðû.
äîüìà, ãÿäèì òîðïàüûí
áóðäà ãîâóøóð
Àõûá-àõûá
Àðàçûí ñóéó ãûðìûçû-ñàðû.
Êöðöí ñóéó áóëàíûã ñöä êèìè,
ÊÖÐ-ÀÐÀÇ
èìèúíèâåñ ,èìèäðÿä íóäðóéóÄ
,ÿä ìèíÿì
.ÿä íèðÿëèêÿò ìèíÿì ÿëðÿëçöé
,íàìàç Î
àäíóðóõó÷-àëà÷ íèíÿíèñ
,íàäíûüûáàã çûïðàã øûìëûüûé
,íàäíûüûòðà ÿâéåì
,íÿäíèéÿúåú ìöçö
,áèäèøå ñÿñ
íàõëàã èìèê íàìóä àðàã
íÿäíèéÿ÷ëèì àðàã íûéàé
.èäè õîé íàìà
íèìÿêðþý ÿëåá íèíÿÑ
.óìóðóðöã ,èìèúíèâåñ ûäðûðûäíûñ
íÿäðÿëíÿðöïöò ÿíöòñö çûñàíèòÅ
áûëà ôûéàù èêíàÑ
íûäðàðóäëîä ÿìöçþý
.óìóã ,óçîò
,íèìÿêðþý î èäíè ûíàÙ
?íûëàù î ûíàù
ìàøûìçà íÿì àñõîÉ
?íûëàéÿõ àäíûðàëëîé
ûëàäðûõ-èëèðè ûíàÙ
èìèê öñöðöñ àüàáñûò
øöìëöçöä ÿíÿíèñ
?ðÿáíÿã-øàä ðöòþê-ÿëÿê
ÿëåá ÿäíöíöý øûã ûíàÙ
íàéàìòà÷ àíûñàòðî ëîé èñÿýëþê
?ðÿëâå
íûðàëúàüà ÿðþò ëöýíöä-ëèýíÿä ûíàÙ
?ûðàëãàäóá ûë÷àñ íóíúÿÌ
ûíàÙ
íÿêðö íèú íàäíûðûäíûú
?íûðàëãàøó ûòëàíàéèò
85
62
51
1961
Éåíè ìÿíçèëÿ.
Ùÿëÿ ßñìÿðýèë êþ÷ìÿéèá
ñèíèôäàøû ßñìÿðýèëÿ.
Ùÿð ýöí ö÷ äÿôÿ ýåäÿ áèëìèð
áþéöê áèð ãàéüûñû âàð:
Àíúàã áàëàúà Õóìàðûí
øàðëàðû ùàâàéà áóðàõûðëàð.
èðèëè-õûðäàëû
ñàáóí êþïöéöíö öôöðöá,
“àòàìûçû ÷àüûð!” äåéÿ
Àòàëàðû ýåúèêÿíäÿ ùÿðäÿí
ýåíèø àñôàëò äþøÿìÿëè êö÷ÿéÿ áàõûðëàð.
áàëêîíäàí
àòàëàðû èøäÿí ýÿëÿí âàõò,
Èíäè, ùÿð ýöí,
íå÷ÿ êÿðÿ.
ïèëëÿëÿðè ñàéäûëàð
Õóìàðëà Ñÿðäàð
Èøûã éåääè ïÿíúÿðÿ.
Ñåâèíú ö÷ îòàã äîëóñó.
ýöíäîüàíà ÷ûõàí ãîøà áàëêîíëàð ö÷öí.
Èëê äÿôÿ äèá÷ÿêäÿ ÷è÷ÿê ÿêäèëÿð
îíëàð ö÷öí.
Èëê äÿôÿ ãàïûíûí çÿíýè ÷àëûíäû
öñòö ïóë-ïóë áàëûã.
Ïÿíúÿðÿäÿí äÿíèçè ýþðäöëÿð:
éàøûë ëÿêÿëÿð êèìè.
áîç êÿòàí öñòöíÿ äöøìöø,
ýþðöíäö îíëàðà,
Èëê äÿôÿ éîë êÿíàðûíäàêû àüàúëàð
éåëëÿíÿí òöñòöíö.
àü éàéëûã êèìè
âÿ áîðóëàðûí öñòöíäÿ
ïàïèðîñ áîðóëàðûíû
óçàã çàâîäëàðûí
1960
ùàããûì âàð.
ñèçÿ àòàì äåìÿéÿ
ñèçÿ áàáàì äåìÿéÿ,
Ñèçÿ óñòàäûì,
ßçèç, áþéöê áàáàëàð!
Ñàü îëóí, âàð îëóí!
ñÿðò ùÿãèãÿò âàð...
Áþéöê àìàë,
Úàíëû öðÿê âàð.
íÿ áàøãà õàëãà íèôðÿò âàð.
Ñþçöíöçäÿ íÿ ãÿðÿç,
ÿçèç, áþéöê áàáàëàð!
×îõ éàøàéûí,
Ñàü îëóí!
éîõñóë, ôàüûð ýÿëèðäè.
úàíëàðûíäàí êå÷ÿíëÿð,
ìöáàðèçÿ éîëóíäà
ýþçöíöí ãàðøûñûíà
Èíñàí – ãàðäàø äÿéÿíäÿ
ñÿíÿ àüûð ýÿëèðäè.
ýþéíÿêëÿðè, ìöñèáÿòëÿðè
×ÿêèëìÿç äÿðäëÿðè,
Îðòàäà Àçÿðáàéúàí.
Éàõûí, óçàã ãîíøóëàð.
Èðàí, Òöðêèéÿ, Ùèíäèñòàí.
,ðûäðàìàù íÿíèÑ
óéóñ ÿäÿýëþê
.íàñàíàñ ðûäéà÷ íàéàäëûðàï èìèê àíéà àðàã
íûíàé èêè ðÿÙ
,ðèäðÿëâå øàä
.íàñàíàñ ðûäéàðàñ ðèá èñÿðÿù
,ðöøöä ãàïàï íàñðûõàá êèÄ
.íàñàíàñ èíèðÿëÿðÿúíÿï íàñðàëóðîé
íÿñ èäíÈ
.íÿñÿ÷öê ûëíàñ-ûëäà ÿäíè÷è ðÿëÿ÷öê
íàñûì÷à ûïàã ÿ÷åÍ
.íÿñ ÿ÷þê èíåé ÿ÷åí
àíûíàâíö èäíÈ
ðèëÿý òåçÿã ,ðèëÿý ëàíðóæ ÿëðÿëçöé
.íàäíûíàé ðÿù íèíÿêëþ
ðèëÿý áóòêÿì ÿëðÿëíèÌ
.ûëàêðàì äèøå÷-äèøå÷ öòñö
àäðàëàêðàì ðóëî ûíàøèí íÿçÿÁ
,àä íûíàäèòêðàòíÀ
...àä íûíàåêî òèêàÑ
èíèëè ÿ÷åí íöìöðìþ íÿÌ
,òààñ-òààñ
éà-éà ,íöý-íöý
.ìÿøèìòåý áóéîã ÿäíöòñö íûíûðàëøàä
,ìóòñîä ÿíùþê ìèíÿÌ
.ìÿ÷öê çèçÿ
!íÿñöìöéþá ÿúåí ,ùàëëàøàÌ
.íàñóìëî íàáàéèõ ÿêåÉ
,èê ëèá ÿëÅ
.íàñóìëî íàäàíà èíåé
ÿäíèðÿëíèðòèÂ
,ðÿëêÿíéþê ,ðÿëêÿ÷è÷
.ðÿëêÿïè ,ðÿëÿìéöä êèðòêåëå
95
íèðÿä-íèðÿä áèðåâ ãàëóã ÿñÿñ íàõà íèðèø-íèðèØ
.íèðÿëÿðÿä óëãóðîì î íàäíûüàëéà÷ ìÿéÿúÿ÷åê
.àäðàëàéàã ûíûðûüûú íèðÿëðöéöú ìàüàúàïàÒ
.àä ðàëàéàã êÿúÿðåâ ñÿñ àäíàðóòî áèéåä ”éàãõÎ“
,êÿ÷ÿë ëûçûã àäíàëàñ íöý ÿíèðÿçö ðàëüàä ûëðàÃ
.êÿ÷è÷ ðèá íèì ,ëöý ÿçÿò íèì ãàúàéàøõî èìèðÿëçþý
.ðàùàá êëè ðèá ðèäêÿúÿëöý ÿäíèðÿëëþ÷ øèìíÿëè÷ íàÃ
.ðàâ íèòÿðäöã ðèá èìèê ãëàõ ÿäøöéþä óá íèíÿñ èêíö×
2491
ÌÈÄÅÄ ÍßÒßÂ
íÿéÿðòèò íÿäëåé ôèôÿÕ
.ìèäåä íÿòÿÂ àíûüàïðàé
,óðóã ,ãûíàÉ
,èëêèëêÿê éþý
óëóðìóã çîá
.ìèäåä íÿòÿÂ àíûüàïðîò
íàìóä êöïþê íûíûðàëüàÄ
.ìèäåä íÿòÿÂ àíûüàâóä
íèíèõèðàÒ
,àíûíûõàé
àíûüàçó
íûíûðàëüàÁ
àíûüàäóá èëíÿìÿñàé
íèíèðÿëúíÿÝ
àíûüàäîä ÿìüÿí-ÿìüÿí
èìèê êÿðÖ
èëòÿêÿðÿù çöäíöý-ÿúåý
àíûíàäéåì ðÿíöù ÿâ øè
àíûíàðâþä ,ÿíöíöý óÁ
45
52
61
“Îõãàé” äåéèá îòóðàíäà, “îõãàé” äåéèá ãàéàëàð äà.
úöéöðëÿðèí úûüûðûíû àõòàðìûøàì ãàéàëàðäà,
ìÿí êå÷ìèøÿì ÷àéëàüûíäàí î ìîðóãëó äÿðÿëÿðèí,
Øèðèí-øèðèí àõàí ñÿñÿ ãóëàã âåðèá äÿðèí-äÿðèí
÷îáàí ÷ÿêèá áàéàòûíû – “îüëàí äàüäà, ãûç àðàíäà”,
Äàí éåðèíäÿ òîïà áóëóä ëàëÿ êèìè ãûçàðàíäà;
Ìÿí ÷ûõìûøàì äàüëàðûíà ùÿëÿ ñÿùÿð îéàíìàìûø.
Ìÿí ýÿçìèøÿì, äîëàøìûøàì ùÿð éåðèíè ãàðûø-ãàðûø.
Ìÿí ýþðìöøÿì ñèíÿíäÿêè ëàëÿçàðû, áóç áóëàüû
Ìÿí äÿðìèøÿì áÿíþâøÿíè, íÿðýèçèíè áàùàð ÷àüû,
îéóíúàã êèìè ìàøûíëàðû,
àøàüûäà øöòöéöá ýåäÿí
Èëê äÿôÿ ýþðäöëÿð òðàìâàéûí öñòöíö,
îéíàìàäû äþøÿìÿëÿðèíäÿ.
ÿúàèá ùåéâàíëàð êèìè
éîë êå÷ÿíëÿðèí àéàã êþëýÿñè
Èëê äÿôÿ
òÿðòÿìèç ýåéèíäèëÿð.
Ãóðóìäàí, ùèñäÿí ãîðõìàäûëàð,
åíäèëÿð.
ïèëëÿëÿðè ãàëõìàäûëàð,
êö÷ÿéÿ ÷ûõìàã ö÷öí
Èëê äÿôÿ
èëëÿðëÿ ñöðÿí èíòèçàðëà.
Êþ÷äöëÿð, âèäàëàøûá,
éåääè òàõòà òóìàíëû êóêëàñû – Áàùàðëà.
àëà ìÿñòàíû,
öñòö øÿêèëëè äÿðñ êèòàáû,
àíàñû Ýöëçàðëà;
àòàñû Ìóõòàð,
êè÷èê ãàðäàøû Ñÿðäàð,
Áàëàúà Õóìàð äà êþ÷äö éåíè ìÿíçèëÿ
Ïèëëÿëÿð èñèíäè èíñàí àéàüûéëà.
Éåíè ìÿíçèëÿ êþ÷äö íå÷ÿ àèëÿ.
Ïÿíúÿðÿëÿðäÿ øÿôÿãëÿíäè àéíàëàð.
Ùÿð ýöí ãàëõäû äèâàð.
Äàø ãîéóëäó äàø öñòÿ.
ÂßÒßÍ
èéóë, 1977
19 èéóë 1972
àäû “Ïîåçèéà ãàðòàëû”.
àùÿíýè äÿíèç äàëüàëû.
áèð éåíè ÿñÿðäÿ;
éàðàäà áèëÿéäèì,
Áó ÿçÿìÿòëè øÿêëè
Ãàíàäëàðû ýþéëÿðäÿ.
äèìäèéè ýþé ñóëàðäà.
Áèð øàùèíäèð
Àçÿðáàéúàí.
íÿùÿíý áèð ãóø êèìè ýþðöíöð
äàëüàëû Õÿçÿðÿ ãîíìàã èñòÿéÿí,
Ãàíàäëàðûíû ýÿðèá,
Õÿðèòÿéÿ áàõäûì.
ÉÅÍÈ ÌßÍÇÈËÄß
Áàêû, àïðåë, 1960
ÀÐÇÓ
Âÿòÿí
,êÿ÷ÿë ëûçûã àäíàëàñ íöý ÿäíèðÿçö ðàëüàä ûëðàÃ
.êÿ÷è÷ ðèá íèì ,ëöý ÿçÿò íèì èíÿì ðÿùÿñ áûéàëìàëàñ
.ÿíþä-ÿíþä ìàøûìàëõîã ûíûüàïðîò èëðèòÿ Î
.ÿíöéöäðþý íèìèðÿëçþý ,áèäåý áóëî ùåëàâ ìûëüÀ
.íèíÿñ íûøàã ðûäøûìëûòà÷ íöý óá èäíè ,íÿòÿâ àíÀ
.íèíÿñ íûøàä ,íûðàëãàïðîò àëéóâîëà áÿçÿã ðûíàÉ
.àøàá-íàäøàá øûìíàëùàëèñ íûðàëàúîã ,íûðàëíàâàÚ
.àøàâàñ ðèá êöéþá øèìðèý íû÷ãàìóðîã ûüûëäàçÀ
.èíèðÿùÿø ,èíèäíÿê ðÿù íÿñèìðÿäíþä àéàëàã ðèÁ
– èíèðÿùÿé øöìöý áûñàá ÿíèëåá òà íèðÿëäèýÈ
.ÿëÿ øûìëà ûíûúíûëûã íàéàìíàëñàï áûëàã àäíûã
ÿëéèòÿðäöã íûíûãëàõ äðÿì ,ÿëéèñèýâåñ íóäðóé àìüîÄ
,èíèðÿëëþ÷ ,ûíûðàëüàä ëÿçþý íèíÿñ íû÷ãàìóðîã
,èíèðÿëëþý öëçþý äöðìöç ,èíèðÿëçöä íÿçÿý íàðéåú
,ûíàêèðáàô ,óíóäîâàç íÿðåâ òÿââöã ÿðÿëÿùáÿú
,ûíàú ,öðìþ íÿíÿëêÿ÷è÷ èêÿäíÿíèñ íû÷ãàìóðîã
,ãàðàéàëüàá ÿíèéåëàò íóíóäðóé çþ èíèéåëàò
.ãàðàé ÿäëÿ øóìðóä ðûçàù íûðàëíûäàã ,íèðÿëèøèê
.ÿçöìöòñö ðûäøûìðûéûñ ûíûúíûëûã ûëíàã íÿìøöÄ
.ÿçö-çö àäíûíàã çþ èðÿëèìÿç ðè÷åê-ðûñàÁ
àäíûéàðàù íûðàëàáìîá ,íèðÿëÿëëöý íÿìøöä ûëíàÃ
.àäíûéàðàñ öðìþ íàñíè ðÿòñè ãàìðóã ûòõàò ìöëþ
.íèíÿñ íûøàã ðûäøûìëûòà÷ íöý óá èäíè ,íÿòÿâ àíÀ
,íèíÿñ íûøàä ,íûðàëãàïðîò ÿëáÿçÿã ðèá êöéþá ðûíàÉ
.íàäíàùàòìè ðûüà ÿëéþá íàñûìõû÷ õî÷ ÿäõèðàò íÿÑ
.íàìàç ÿíÿñ ðûäøûìðûøïàò ûíûüàðéàá ðÿôÿç àäíîÑ
ûíûëàëàú ðóðüÿì íÿìøöä çÿìëèá àëàñ àðàëãàïðîÒ
.ûíûëàëèù ,èíèøÿíöý äóëóá àðàã çÿìëèá ÿòðÞ
,ãàðàëà ýíÿð íÿäðÿëçèíÿä ,íàäðàëüàä éþý ,íÿäøÿíöý ëÀ
.ãàúàëàúó íûüàðéàá çþ ÿäíèðÿëéþý äàçà íèíÿñ
.ûüà÷ ðàùàá èíèçèýðÿí ,èíÿøâþíÿá ìÿéÿúÿðÿÄ
.ûüàëóá çóá ,ûðàçÿëàë èêÿäíÿíèñ ìÿéÿúÿðþÝ
.øûðàã-øûðàã èíèðåé ðÿù äàçà öëíþê ìÿéÿúÿçÿÝ
.øûìàìíàéî ðÿùÿñ ÿëÿù àíûðàëüàä ìàüàúàõû×
,àäíàðàçûã èìèê ÿëàë äóëóá àïîò ÿäíèðåé íàÄ
...”àäíàðà çûã ,àäüàä íàëüî“ ,ãàúàéóõî íàáî÷ íàâàú
35
ýÿíúëèéèìèí òÿáÿññöìö...
äîäàãëàðûíäà
áèð îüëàí, èêè ãûç ýÿëèð,
Áèðäÿí áàõäûì, ãàáàãäàí
ìÿíèì óìó-êöñöìö.
.ãûøè ìûõëàñ-ìûõëàñ ÿäíöòñÖ
,êèðÿùÿøìÿù ÿëíèíÿñ çèÁ
.ãûøàäíÿòÿâ ,øàäëè ,øàäíöý
,ÿñëÿý ãàíîã çèçÿ èäíÈ
óíî àëðóðöã íÿì
,ìàðàðàïà àíóíéîã ðóí íèíÿñ
,çöäíöý ìÿù
.ìàøõà ÿä ìÿù
ÿäèêÿñ ìàøûìíàéàÄ
.ìÿðèíèâåñ áûõàá-áûõàá
èìèê ãàøó úíèäàí ìÿðèéÿòñÈ
à÷àã-à÷àã
.ìÿ÷åê ÿéèêÿñ óá-íÿäèêÿñ î
,ìóòñîä ÿíùþê ìèíÿÌ
!ìÿ÷öê çèçÿ ,ìÿ÷öê ûøõàé
ÿìèúíèâåñ ðûøûðàã ðÿëÿðèòàÕ
,áèëÿý çþñ ðèá ÿìèéÿðö
:ÿìèúíè ëÿý ,ìóøóðîñ éîã
ûäðàâ úàüà ðèá àäøàá Î
ðÿùÿñ ðÿù íÿì
àëìûíàúíèô ãûíûñóïëóã
.ìèäðÿêþò óñ àíî
çàé ðÿù àä Î
.ûäðàëãàïðàé íÿäðåé øåá-äðþä
èìèéèëúíÿý ,íÿñÿéåä ,íÿÌ
ÿäíèñÿýëþê íûúàüà î
.ìèäòåý áóéîã
,ÿëéþñ ,ìÿ÷öê ,ÿëéþÑ
?èê íèäÿìðþý óíÎ
:÷à ÿíÿì èððèñ óá ëÿÝ
?úàüà ûíàÙ
?úàüà ûíàÙ
,èäÿìíèä ÿ÷öÊ
,èäòå òóêöñ
.èìèê íàñíè ðèá êèðäöì
èäÿìòèøå èêíàÑ
06
80
Ýþé÷àéûí éàøûëäîí êö÷ÿëÿðèíäÿ.
Äîüìà òîðïàãëàðûí íÿôÿñè âàðäûð
Ùÿð êÿñ äóéàð “Áàêû ýåúÿëÿðè”íäÿ.
Ýþé÷àé àõøàìûíûí ùÿçèíëèéèíè
îéíàã áÿñòÿëÿðè áó òîðïàã âåðèá.
Èñìàéûë Ñîëòàíûí íÿüìÿëÿðèíÿ
Àáäóëëà Ôàðóãóí øåðè ýþéÿðèá.
Áóðäà Ãàíòÿìèðèí ýöíëÿðè êå÷èá,
Ùÿñÿí áÿé Çÿðäàáè ãàëõûá, éöêñÿëèá.
Áó éåðäÿ, éóðäóìóí ãåéðÿòëè îüëó
Ùÿáèáè, Ôöçóëè äöíéàéà ýÿëèá.
Áó àäè òîðïàüûí ãîéíóíäà áèð ýöí
èíñàíäûð, éåíÿ äÿ èíñàí îëàúàã.
áó éåðèí ÿí áþéöê øþùðÿòè, øàíû
øþùðÿòè þëêÿéÿ éàéûëûá, àíúàã
Õàí ÷èíàðëàðûíûí, ìåéõîø íàðûíûí
Áèð éàíäà éöêñÿëèð êÿñìÿ øèêÿñòÿ.
Áèð éàíäà êîñìîñäàí ñþùáÿò à÷ûðëàð,
ùÿð éàíäà ýþðöðÿì ùåé äÿñòÿ-äÿñòÿ.
Ãûðìûçû ãàëñòóê ìÿêòÿáëèëÿðè
ìÿðòÿáÿ-ìÿðòÿáÿ åâëÿðëÿ äîëóá.
Ýåíèø êö÷ÿëÿðèí ùÿð èêè éàíû
Èíäè Ýþé÷àé áþéöê áèð øÿùÿð îëóá.
Ìÿí áóðäàí ýåäÿíäÿ áåëÿ äåéèëäè.
Îíó àéûðìûðàì áþéöê Âÿòÿíäÿí.
Àíúàã íåúÿ ÿçèç, ýþçÿë îëñà äà,
Áóðäà äîüóëìóøàì, áîé àòìûøàì ìÿí.
Ýþé÷àé âÿòÿíèìèí áèð ïàð÷àñûäûð.
Íÿüìÿ ãîøìàéûììû äóð, äàéàí äåéÿ?
Áÿñ Ýÿíúÿ, Ãàðàáàü, áÿñ Íàõ÷ûâàíà
áó Øÿêè, áó ßðÿø, áó Øèðâàí äåéÿ!
Âÿòÿí òîðïàüûíû àéûðûì íåúÿ
65
èíäè éàìàí ãÿðèáñÿìèñÿí.
Éîõñà äþçöá-äþçöá
óçóí ùÿñðÿò éîðóá ñÿíè?
Éîõñà èíúèìèñÿí,
Òÿáðèçèì!
Òåç-òåç éóõóìà ýèðèðñÿí,
éà íÿìëèäèð?
Éàíûã äàü ãóïãóðóäóð,
ßðê ãàëàñû íåúÿ?
Ýþé ìÿñúèä íåúÿäèð?
éîõñà äàùà ãÿìëèäèð?
Éåíÿ “Ãàðàýèëÿ”äèð,
Íÿüìÿí íåúÿ?
Ñóéóí, ÷þðÿéèí âàðìû?
ùÿð ýåúÿ.
Éóõóìà ãÿìëè ýÿëèðñÿí
éóõóäà ýþðöðÿì, Òÿáðèçèì!
ñÿíè òåç-òåç
Ñîí çàìàíëàð
ÍÈÝÀÐÀÍ ÑÓÀËËÀÐ
1964
Òÿáðèçèì!
Ìÿíñèçèì!
Éàíûãëû ìàùíûì.
ßí ýþçÿë øåðèì,
Êþùíÿì, òÿçÿì, óçàüûì, éàõûíûì.
ÿçèç îëàí àäû – äîäàãëàðûìà.
Àíà ñþçö êèìè
áàüëàðû, áàüëàðûìà.
Äàüëàðû äàüëàðûìà áÿíçÿð,
ýåúÿ-ýöíäöç éàòìàéàí.
Àüðûñû, ýþéíÿéè ãÿëáèìäÿ
Àðçóëàéàíäà ÿëèì ÷àòìàéàí.
,íÿäéåçóã óäïîã íàôóÒ
.íÿäéþý óëäóëóá àðàã
– ÿêöêðÿÊ öäøöä äî ðèÁ
.íÿäâå çöé ûäõëàã ÿëàí
,èäëÿý ðàñ ,óä÷ó íàëðÿÒ
.èäëÿý ðàã ,èäñÿê óëîä
,öäøöä ÿýëþê àíàâéÅ
.èäëÿý ðàëûüàé ìèäåä
,ðàõà÷ ìûðûäëè ÿäéþÝ
.ðàõà ëåñ íÿäðÿëÿðÿä
,ãûëíàðàã óá çÿìðöñ õî×
.ðàõû÷ íöý ,ðàëî ðÿùÿÑ
,öäøöìöý ,ëûçûã äàäüàÁ
.öäøöä íûüíàé àäàäüàÁ
èðÿëíöý àðàã ÿëåÁ
.öäøöìðþý ãà÷àù äàäüàÁ
***
,äóëóá-äóëóá öçö íöéþÝ
.òóò íàäøûüàé ,íàìðûä ÿéþý
,äóìó ÿä ðèá ,ðàâ íàìöý ðèÁ
!àìàëüà ,ëÿçþý ,àìàëüÀ
,ðóëî íàìàé èäðÿä íàðúèÙ
.ðóëî íàìóä ,íèêñè÷ ðàëëîé
;ðóëî íàìöý ðèá ÿäðÿä ðÿÙ
,ðàòàã-ðàòàã ðè÷åê àíðóÄ
.ðàëûòëûããàã ãàçó ðèëÿÝ
,ðàâ öçöäíöý íèíÿúåý ðÿÙ
,ìûðàëòÀ
.ìûðàëòà ûõëè-ûõëè
,ìöäøöä ÿíöý íèòÿ÷ ðèÁ
.ìûðàëòàðéîõ ûäàëüÀ
,íàäíàâû÷õàÍ
.íàäíàâû÷õàÍ íÿäçèðáÿÒ
!àëüà ,ìèðÿëçþý ,àëüÀ
.íàäíàâàú õî÷ íûäëûðéÀ
,íÿäéåíöý èäñÿ êÿëöÊ
.íÿäéåí óäïîã ÿëàí ðèá
ûäüàé çþê ,ûäüàé âîëÀ
.íÿäéþý óëçóäëó ÿúåý
,ûñàëàã øàá íöêöêðÿÊ
.ûñàëàã øàä ûðàâèä
àäíûíàé àíà öëÞ
.ûñàëàá øàé-íàã ðöêþò
,óäëî íàìóä öòñö êöêðÿÊ
.óäëî íàðèâ ðÿëâå äàáà
,óäëî íàðîá àâàù íûäéÀ
,ÿäíÿñÿ ðÿëëåé àðàÃ
.ÿäíÿñ ðàâ èäðÿä íèëå
ìÿðÿñÿê íàáðóã èääåÉ
.ÿäíÿñÿê ðàëàâàä óá
ûíûìàíè ÿìðåâ ÿëåÉ
ûíûíàìöý èêÿäíöëíþÊ
,ûíûíàìùÿñ àä ðàëàñçîÏ
!àìàëüà ,ëÿçþý ,àìàëüà
,àäíàüîä íöý ûäòàá éÀ
.àäíàüîá èòÿìëöç ðóí
íàääóëóá öäøöìðþý ìèÊ
.àäíàüàé ûøàä ìöëþ
37
27
66
79
Îéàíûøëû ýöíëÿðèí
óëäóç-óëäóç éàüûðäû.
ýåúÿëÿðèí ãîéíóíà
Êÿùðÿáà èøûãëàðûí,
Ôèðóäèíëÿðèí ñàüäû.
Ãî÷àã, ìÿðä îüóëëàðûí,
áÿçÿêëè, ÷èë÷ûðàãäû,
Ñÿòòàðõàí õèéàáàíû
Àçÿðáàéúàíûìûí áàü÷àñû, áàüû.
Áèð êÿíäèí, áèð åëèí, áèð îáàíûí éîõ,
Ãàðøûìäà úàíëàíäû Âÿòÿí òîðïàüû.
Èñòÿäèì Ýþé÷àéäàí éàçàì áó øåðè
Ñþç âåðèí îíà!
Áÿñ øàèðèí âÿäè?
Ãîúàíûí âÿäÿñè ùÿãèãÿò îëäó.
áàõûð òÿçÿëÿíìèø êþùíÿ éóðäóíà.
Äàø îòðàã öñòöíäÿ Ãàôóð – Ãàíòÿìèð
Àçÿðáàéúàí!”
“Åé òîðïàüû ëÿë, ìÿðúàí
äîäàãëàðûíäà íÿüìÿ!
éåíè àäëû êö÷ÿëÿðäÿí;
äÿñòÿ-äÿñòÿ êå÷èðäè,
Ôÿäàèëÿð
äîüìà, ýþçÿë äèë èäè.
ñÿñëÿíÿí
Êö÷ÿëÿðäÿ, ìÿúëèñëÿðäÿ
ýöë èäè.
÷è÷ÿê èäè,
áàü÷àëàðûí, áàüëàðûí
Ìÿí ýþðÿíäÿ
Âÿäÿ ýÿëäè ÷àòäû, âàõò òàìàì îëäó.
Ýåäÿíëÿð àéðûëäû, ãàëàíëàð ãàëäû.
Ïàéûçûí íÿôÿñè ùÿð éàíà äîëäó.
Ýöí êå÷äè, þìöðäÿí äöøäö éàðïàãëàð.
Ãàíòÿìèðÿ ëàéèã ùåéêÿë óúàëòìàã.
ñèçÿ äÿ áîðú îëñóí Ïîòó êÿíäèíäÿ
Ýþé÷àé òÿðèôèíÿ áèð øåèð, àíúàã
Äåäèì: – Ãîúà, éàõøû, áîðú îëñóí ìÿíÿ,
ùåéâà ãîõóñóíäàí òåç ñÿðõîø îëóð.
Ïàéûç âàõòû ùÿð êÿñ áàüûíà ýèðñÿ,
Ìÿõìÿðè ýöëöíöí ÿòðè õîø îëóð.
Íàðûíûí øþùðÿòè òóòóá ùÿð éàíû.
ÉÀÐÀËÛ ÒßÁÐÈÇ
äöçöëöá éîë áîéó ùöíäöð ÷èíàðëàð.
Ýþé÷àéäà ïîåìà ìèñðàëàðû òÿê
ìÿçÿììÿò âàðñà äà, ùÿãèãÿò äÿ âàð.
Äöøöíäöì: ãîúàíûí áó ñþçëÿðèíäÿ
1975
çöëöìíÿí àðàëàíäûì”.
Ìÿí ñÿíäÿí àéðûëìàçäûì,
éåë âóðäó ïàðàëàíäûì.
“Ìÿí áöòþâ áèð éóâàéäûì,
àíàìûí ýþéíÿêëè áàéàòûñû:
Ùàðäàí äöøäö éàäûìà
àðçóí âàð áîé àòàñû.
ùÿëÿ öìèäèí âàð áþéöéÿñè,
Èíàíìûðàì,
éàðàøûã îëìàçìû øåèðëÿðèíÿ.
Áèçèì áó Ýþé÷àéûí ýþçÿëëèêëÿðè
Áÿñ þç âÿòÿíèíäÿí éàçìûðñàí íèéÿ?
Ùÿìéåðëèì áèð ãîúà äåäè: Åëîüëó!
ÝÞÉ×ÀÉÛÌ
,ûäøàä óëîé íóëóñîÌ
.ûäøàëóá àíàã ðàëëîÉ
èìèíÿã íèíèðèá-ðèÁ
.ûäøàäðàã – íàñíè èêè
,ûäõà÷ êÿøìèø ÿäíöçö éþÝ
.ûäõëàã âîëà-äî íÿäëèáðß
– ûòõàá ÿëåá ûäçàé ðÿëìèÊ
,ûäíàìóä öòñö êöêðÿÊ
.ûäíàëàã àäî êöêðÿÊ
èòÿáèñöì àëÿáðÿÊ
.ûäíàëàé íàñõàá àíóá
.ëóñîÌ ,ðóý-ðóÝ ÿäÿÄ ûäíàÉ
.ëîñ-üàñ íöòöá èäðèý àäÎ
,ëóüî ÿ÷åí èäòåý íàáðóÃ
,ÿëèáðß
;ÿëèáðß öäøöä íûüíàé
çàìëî êÿìñÿê èòÿúþù
.ÿëè áðÿù ,øàëàä-àâàä
,ÿëèáðß
.ÿëèáðß ðÿäåý íàâðàê
àëõàñ ÿëå èíèððèÑ
.ÿëèá ðÿ ÿí ,øàäðàã ÿí
,ÿçèíÿÄ
.ÿçèíÿä öäøöä óëîä
,íóñóðóã íèëÿ ,äðÿìàÍ
.ÿçèðáÿÒ íûäéûã ÿúåÍ
,ðÿëÿðÿÄ
.ðÿëÿðÿä ðóõó÷ ,ûòñàé
ðàëäàé ,èê ìûäàìëàñ üàÁ
.ðÿëÿðÿä èíèñÿâéåì
?ûíàù íÿëöý ,õî÷ íàéàëüÀ
?ûíàù íÿëèñ ûíûøàé çþÝ
ûíàéíöä óá áóòóò ìÿòàÌ
0891
ÍÀÄÍÛÐÀËÛÒÀÉÀÁ ÍÛÍ”ÛËÃÛÍÀÉ“ ÃÛØÀ
ûíàø àðàã ,ûíàø üÀ
?ûíàù ðÿáàðÿá ÿíÿÑ
.èñÿéèé üàá ÿí ,ìàíàáüàá ÿÍ
.ðèñÿ ìèéÿðö ìàðûõàÁ
!ûíûø àðàã ,ûíàø üÀ
?ûíàù ðÿëÿíéåì äóëóÁ
,ðàëüàä óÁ
.ðàëüàä óá ,ðÿëÿðÿä óá
ðÿëèäøèìÿëéåí ÿìèÊ
.ðàëãàäóá øûìëûðûäíûñ
,ìàðà ,ìàðà èä÷åê íöÝ
.èä÷åê ÿí ðþý ,èä÷åê ÿÍ
.ìàðàâ íÿì ,ðàâ íèòÿðñÿÙ
!ìûíàáèðùåìàí ìèíÿÌ
,ÿä ìÿñÿëå ðöìþ ëè çöÉ
.ìàðàìòóíó èíÿñ íÿÌ
,öäíöðþý íàääóëóá éÀ
.èäíè ðÿíÿëçèý ÿíåé
,öäøöä ðèìÿä ðèá íÿäéþÝ
.èäíèñêèä êöêðÿÊ íöòöá
!ðàëëîé ûéàëîä ,ðàëëîÉ
,èëøÿíöý ,óëðóí çöäíöÝ
,èëêÿ÷è÷ çóäëó ÿúåÝ
!ðàëëîé ûëéà èñÿíèÑ
17
47
78
67
Øàìàõûäûð, Øàìàõû...
Áóðà òàðèõèí þëìÿç íÿãàðàòû
öðÿêëÿðÿ, êþíöëëÿðÿ àõûð.
Íÿüìÿ-íÿüìÿ øþùðÿòè
àäû ãàëûá.
Àçÿðáàéúàí Ïàðíàñû òÿê
äèëëÿðäÿ øåðèíèí äàäû ãàëûá
íÿüìÿñèíèí àùÿíýè,
Ãóëàãëàðäàí ýåòìÿéèá
Ýþéäÿ áóëóäëàð öòöëöá.
éåðäÿ äàøëàð êöëÿ äþíöá.
Éàíüûíëàðûíäà
åâëÿð äàüûëûá, éîëëàð áöêöëöá.
Òîðïàüûíûí ãÿçÿáèíäÿí
Ñàáèð áàéðàãëû.
Áóðäàí àéëàð, èëëÿð þòöøöá
Íÿñèìè ñîðàãëû.
Õàãàíè ñîðàãëû,
Áóðäàí ÿñðëÿð ñîâóøóá
ùÿð ãàðûøû – þìöð éîëóìóçäó.
Øþùðÿòè èëÿ çÿíýèí
Áóðäà òàðèõ éàøà äîëóá
Áóðäàí ñÿíÿò ñó è÷èá,
Ýàù ãÿìëè, ýàù øàä îëóá
Ãàòàðëàðû óçóí-óçóí.
þëêÿ-þëêÿ
Ìÿíçèëëÿðè
Áóðäàí êàðâàíëàð êå÷èá
Ñèíÿíäÿ âàðêÿí ùÿëÿ
ãàðà ýöíëÿð éàçäûìû?
òàëåéèíÿ òàðèõëÿð
Ñÿíèí äÿðäèí àçäûìû,
Ãûçûëäàí àéïàðà äà.
Ýþé ìÿñúèäèí öñòöíäÿ
Ãÿçÿáèíäÿí òèòðÿäè
âóðäóëàð áèð éàðà äà.
Ñÿíèí éàðàí àçäûìû,
ñå÷èìëè, òÿê øÿùÿðèì!
Éöç áèð øÿùÿð è÷èíäÿ
Òÿáðèç, ãÿøÿíý øÿùÿðèì!
òóíú ýþâäÿëè àøûãëàð!
Ñàçûíû ñûíäûðäûìû
ýèçëÿíìèøäèð èøûãëàð.
Ïÿðäÿëÿð àðõàñûíäà
áèð àíäà êöëÿ äþíäö.
Íå÷ÿ èíñàí éóâàñû
éàéûëäû ýþëÿ äþíäö.
Éàíüûíëàð ýóð êöêðÿäè,
âèðàíÿ äöçÿ äþíäö.
Áàü÷àëàðûí, áàüëàðûí
àëûøäû êþçÿ äþíäö.
Íàõûø-íàõûø åâëÿðèí
ãàðà äóìàíëàð àëäû.
Öñòöíö áóðàì-áóðàì
ñÿíÿ êèì éàíüû ñàëäû!?
óëäóçëó ìàâè ýþéäÿí
ñþéëÿ,
Ñþéëÿ, Òÿáðèçèì,
ñåâèíäèí.
Íÿ àç áÿõòèéàð îëäóí,
Ýÿëäè ãàðà ýöíëÿðèí,
ùàíû èíäè?
íÿ îëäó,
ØÀÌÀÕÛ
1947
òîðïàã êèìè ýöúö îëñà êþíöëäÿ.
Èíñàí âàõòñûç íÿ ãîúàëàð, íÿ þëÿð
éöç çèéíÿòè, éöç ðÿíýè âàð ùÿð èëäÿ.
Ìÿí òîðïàüûí ãöäðÿòèíÿ ùåéðàíàì,
,çóíóäðóä áóñóñ ÿéèÍ
,íàäðóá èäòåý öäñöê ìèÊ
?ðàëëîé ûëéàðàù ,öëéöÊ
íèðÿëèðèä øöìíöëþá ÿðåé çöé
.ÿíèéèäëèêÿ÷
àäíûòëà íûíûðàëãàéà ðÿëöäëÞ
.ûüàïðîò íÿòÿÂ
ÿäíöòñö íûíûðàëøàÁ
.ûðàëçóäëó íÿòÿÂ
èä÷åê ÿëöíþê íÿäëöíþÊ
.ûðàëóçðà ,èðÿëäèìö
èä÷åê ðûüà-ðûüà ÿúåÝ
;íÿäíöòñö íèðÿëÿçàíÿú
.ÿðÿùÿñ óëîé èäòåý èä÷åÊ
èäêÿ÷ êöòðþ ðèá íÿäãÿôÿø øÿíöÝ
íÿëÿúíèä àäãàïðîò ,áóéóðîã ûüàïðîò
.ÿðÿëÿçàíÿú
.ûäëàã ÿäçöä ÿâÿä üÀ
.ûäëàã ÿäçèá ûðàñâÎ
ìèòÿðñÿù ,ìóçðà ÿ÷åÍ
.ûäëàã ÿäçèðáÿÒ èëäðÿÄ
,ìà÷üàá ûëëà ,ìà÷üàá üÀ
!ìà÷üàá ûëëàüûñ èùåÌ
ÿçèá ðàÉ !òûéàã ëÿúß
.ìàøõà óá ðèëÿý ãàíîÃ
,êèëðÿçö ðÿò ,êèëðÿçÖ
.êèëðÿçö ðÿòèá ÿäëþ×
èäéÿä èñÿôÿí äðÿìàÍ
.èäðÿçþê ìàðàé ÿíùþÊ
.àä àéàëàã öäøöä íöÝ
,àä àéàëàò èëÿýëþÊ
ìÿìüÿí àñóñ ,ìàðóõðîÃ
.àäàé àëàã èñÿòñÿÁ
,ûäõû÷ àøóõîé ìóëîÉ
.ûäõû÷ àøûã ìûçûéàÏ
ìèäèìö ëè ,ìóçðà ëÈ
.ûäõû÷ àøîá ÿäíöý ðèÁ
8591
ÖËÍÖÝÓÁ ÍÖÊÖÊÐßÊ ÛËÀÐÀÉ
ÈÐßËÈÍÀÌ ßÂ ÒÀÐÉÎÕ
ðóäëóñîÌ ìûíàé ðèÁ
,ëèáðß ìûíàé ðèá
ûäëûçàé ÿìèòõÿá
.ëèýñèí àðàã óá
ûëûðüà ìèéèäêÿ×
ÿäíè÷è ðÿëëè
,ûëíàã èäëÿý äÿá ÿí
.ëè óá ûëàäàã
ûäëàã íàã àäìûüàäîÄ
,ûäëàã íàã íÿäíöøöïÞ
?ìàéûëãàäîä êèçàí íÿÌ
?ûäëàãíàã íûüàäîä àÉ
,ðÿëéåçóã éà ,ðÿëéåíöÝ
.ðÿëéå çóá óäî ìèäðÿÄ
– ìèðÿëíöý ðûüà èäëÿÝ
.ðÿëéå çöé èìèäðÿä ðèá
,ÿíÿñ ÿäíöý ðûäãûøÀ
.ÿíÿñ ÿä íöý ðû÷àñ ðóÍ
?ìóëî íûíàáðóã íà÷àÙ
!ÿíÿñåä íöý ðèá ,òõàâ ðèÁ
,ðèëÿý íàâðàê íàääàäüàÁ
.ðèëÿý íàøèðÿï ,èëäðÿÄ
,áèëèñÿê íàáðóã ðÿëìèÊ
.ðèëÿý íàã-ëà ìûðàëóñ
57
07
68
77
Ýþé÷àé, 11-13 îêòéàáð 1980
öðÿê îäó èëëÿð êå÷ñÿ ñþíÿðìè?
Èëê ìÿùÿááÿò àëîâóíäàí àëûøàí
ýþðÿí îëà áèð äÿ ýåðè äþíÿðìè?
Î ãàéüûñûç ýþçÿë ýöíëÿð, î õîø äÿì
ãöäðÿòëè úàâàíëàðûí.
ýÿëÿúÿéÿ èíàìëû –
áó ýöíëÿðäÿí äÿðñ àëàí
Þç ýöúöíÿ ýöâÿíÿí,
Ãàëäûðàúàã ñÿñèíè,
éåíè Ñÿòòàðõàíëàðûí.
Éöêñÿëÿúÿê áàéðàüû
óìóäëàð.
Äîüðóëàúàã àðçóëàð,
î çÿùÿðëè áóëóäëàð.
×ÿêèëÿúÿê öñòöíäÿí
áèð àéäûí ñÿùÿðèíäÿ.
À÷ûëàúàã öôöãëÿð
ìàòÿìëè ýöíëÿðèí äÿ.
Èíàíûðàì, êå÷ÿúÿê
ýÿëèá êå÷èá áó ñÿôàëû äèéàðäà.
Ýÿíúëèéèìèí áàùàð ÷àüû éåë êèìè
ìèí ýèëåé âàð áó ñèíÿìäÿ î éàðäàí.
Ìÿí êþíöëäÿí õóìàð ýþçÿ âóðüóíàì,
ñàíúûëìàéûá áó ãÿìçÿëè áàõûøëàð?
Ùàíñû èýèä öðÿéèíÿ îõ îëóá
Ùÿð éàíàãäà ãûçûëýöëöí ðÿíýè âàð.
Ãûçëàðûíûí ñà÷û ãàðà, ýþçö ýþé,
äÿñòÿ-äÿñòÿ áóëàã öñòÿí êå÷ìÿéÿ.
Ãûç-ýÿëèíëÿð ýöí äîüìàìûø îéàíûð;
Äàí àòàíäà ìàðàë ýÿëèð ÷åøìÿéÿ.
Ãàéàëàðäà òÿðëàíëàðû ãûé âóðóð.
Òÿáðèçèì!
àüðûäûð,
Íèýàðàíëûã ãÿëáèìè
Òÿáðèçèì!
Éàðàëàðûí àüûðäûð,
ãîéíóíäà äèíúÿëÿðÿì.
Ùÿñðÿòèíäÿí ãóðòàðûá
ýÿëÿðÿì.
áàùàðëû íîâðóç ýöíö
Ìÿí äåéèðäèì âàõò îëàð
Áàø ãàëäûðûð íÿðýèç, ýþçö äîëó ñó.
ßëâàí ÷è÷ÿê õàëûëàðû éàìàúäà.
Áèð àí îëóð ýóð éàüûøû, äîëóñó...
Ýþéëÿðèíäÿ àò îéíàäûð øèìøÿêëÿð,
ãàéàëàðà ãûçûëýöëëÿð òþêöëöð.
Áóðäà ñÿùÿð áóëóäëàðûí äþøöíäÿí
ýàù òóòóëóð, ýàù àüëàéûð, ýàù ýöëöð.
Áóðäà ùàâà êþðïÿ óøàã êèìèäèð,
Ñàùèáëÿðèí âÿòÿíè!
Ùåéðàíëàðûí âÿòÿíè!
Éàðàëàäûëàð ñÿíè,
ãÿì, íèñýèëëÿð éàðàñû –
éàíûã, íàêàì àðçóëàð,
Ôèðóäèíëÿð éàðàñû,
Ñÿòòàðõàíëàð éàðàñû,
ýþéíÿêëè äèë éàðàñû,
áöëáöëëÿðèí úÿù-úÿù ñÿñè îéàäûð.
Áóðäà ñÿùÿð éóõóñóíäàí àäàìû
òåç éàðàíûð, òåç ýöë à÷ûð, áîé àòûð.
Áóðäà íÿüìÿ éàç ÷è÷ÿéè êèìèäèð:
ØÓØÀ
,ðûäûëãàëóá ðàëüàä óÁ
.ðûäûëãàëóñ èéÿòß
ÿìåä éàâ ,øûíàä ÿëÅ
.ðûäûëãàëóã àä ðàâèÄ
ÛÑÀËÀÃ ÊÐß
!ðÿùÿø ëÿçþý – çèðáÿÒ
:ðàëóäøóðóÂ
;ÿéÿëëöý íîñ
,ÿéöýíöñ íîñ
.ðÿäÿã àüàäíóã íîñ
,èäéåý ûçûìðûã éåø ðÿù
.ðÿäÿã àüàïðîò íàäøàä
íàäãàäîä òëà
íÿéÿìëèá àõëàã àüàäîä òñö
.ðÿäÿã ÿñÿñ
òàã øèìòåé – ÿôÿä èääåé íàäðàëíî
,íàëî ãûòðà
èìèê èøèä ãàðàä íûðàí èðÿëöýíöñ
.ÿëíÿìøöä íàëî õûñ
.ûäàìàäëóôó ðàëûëàðàÉ
.èäÿìÿëíè ðÿëíÿðåâ íàÚ
.èäÿìåä ìûäíàé ðàëçóñóÑ
ûðàëãàäîä øóìóðóã öäïÞ
.ûüàïðîò øóìïîù íàã
ðàëûäñàá àíûðàëàðàÉ
.ûüàðéàá èëýíÿð íàã
íàäðàëíî íÿìøöä ÿÍ
,èäëèá àëà öçþñ íàìà ðèá
,óäéóä ûüàé öìöëþ óá ÿí
.èäëèá àëàã ÿí
àíûðàâèä àëàã áèíÿêéþÑ
;ÿòñö ãàéà ðÿëöäëþ
.ÿíèéè÷-íèéè÷
,óäëî äèùàø ðàëçóäëÓ
øûìíàéàä àäàðûñ ðèá
,íàäíûüàáàã íèðÿëöëþ
96
,ûðàëãàðûã íûçàðÀ
,ûðàëüàá äóìðà ,àìëÀ
ûìðàâ óéóñ íûçàðÀ
.ûðàëãàðóã íóñðóéîÄ
,àçàðÀ ûäüàé óëîÄ
,àñàðàù öäøöä äî ðèÁ
ûüàðàä íûñëàã çèñøèÄ
.àñàðàä ûçàðÀ ìèÊ
,ðÿäåý íàäàõðà çàðÀ
.ðÿäåý íàé àä ùàý ,ïÿ÷ ùàÝ
àñëî èáëÿã íûçàðÀ
.ðÿäåý íàã çöäíöý-ÿúåÝ
!ìûçàðÀ õà ,ìûçàðÀ
!ìûçàðÀ ,õàá ÿìöçÖ
àäéàò óá-éàò î ,íûäõÀ
.ìûçàðÀ ,ãàäîä ûäíàÉ
,ðèäèëëèä ãûíàé çàðÀ
,ðèäèëëèë ÿúåí óéóÑ
ðûíàéàä ùàý ,ðûõà ùàÝ
.ðèäèëëèýñèí ðöíöðþÝ
,ðÿøöä íàé ,ðàõà çàðÀ
ðÿøöä íàäàõàé ðàëøàÄ
ÿñåä íèéèäëèá çàðÀ
.ðÿøöä íàã ,ðàõû÷ àòàÕ
4691-1691
67
96
81
ýÿëèíëÿðÿ, ãûçëàðà,
÷èéíè ñÿùÿíýëè
éîëëàð éîðüóíó,
óçàã óëäóçëàðà,
ìàë-ãàðàéà áàõäûãúà:
àõøàì-ñÿùÿð áþéöðÿí
úöúöëÿðÿ,
Ãóðóéóá äàø-òîðïàüà éàïûøìûø
Éàíäû ÿêèí, éàíäû áàü-áàüàò,
äþíÿíÿ ãÿäÿð.
àðçóëàð íèñýèëÿ
åé... ýöíëÿðëÿ
Ýþçëÿäèëÿð íÿ ãÿäÿð;
áèð éàõøû-éàõøû.
ñóëàñûí òÿøíÿ òîðïàãëàðû
òîçëó éàðïàãëàðû,
éóñóí áîéíóíó áóðìóø
äþðä ýþçëÿ ýþçëÿäèëÿð éàüûøû;
Éàüûø, éàüûø, éàüûø äåéèá
Ýþé÷àé, ñåíòéàáð, 1969
áèð àç äà äåéÿðÿì Áûüûð íàðûíäàí.
Éîõ, éàäûìäàí ÷ûõìàç ãÿäèì Ïîòó äà,
áó éåðèí ãèéìÿòëè èíñàíëàðûíäàí.
Þìöð âÿôà åòñÿ éàçàðàì éåíÿ
ÓËÄÓÇ ÉÎËÓ Âß ÄÎËÓ
Úàêàðòà, 1961
áóðäà éàüûø ùå÷ÿ éàüûð.
Î éàíäà ñÿùðàëàð éàíûð,
Ýåúÿ éàüûð.
Ýöíäöç éàüûð.
Àõøàì éàüûð.
Ñÿùÿð éàüûð.
Íåúÿ éàüûð, íåúÿ éàüûð.
Íå÷ÿ ýöíäöð éàüûø éàüûð,
ÉÀÜÛØ
,ìÿííÿùÿú íÿÌ
,àñàìëî ÷åù
íàäãûëíàðàã ,íÿäòÿáóòöð î íûðàõû÷
!èíèëóçöÔ
4691
ÛÇÀÉ ÊÈÂÅØËÎÁ
:ðèéåä ñÿñ ðèÁ
!àìðóä ,àçÐ
!çàé ,àçÐ
!çàé ,àçàÉ
íÿéÿñìöëöý íÿäíöý ûøðàÃ
!çàé ,àçàé ûëãûøàðàé
,àëðàò íû÷ðûÃ
,àçîã øàðàô
!çàé ,àçàé ûëãûáìàï ëîá
.ðèäå ðìÿ ÿíÿì ñÿñ óÁ
ñÿñ óÁ
íàëî ìèñÿñ èñÿñ
.ðèäèðìÿ íûüûëðàâ ðèá
:ðèéåä ñÿñ óÁ
!àìðóä ,àçÐ
!çàé ,àçÐ
!çàé ,àçàÉ
!íûñøûðàé ÿëèðèá-ðèá íèðÿëÿìëÿÊ
,íèñÿÑ
íÿéåä ”ãûáìàï ,ãûáìàï“
!íûñøûðàñ àëðàëêîäóã
,øûðûãéàù óÁ
áÿëÿò óá
óëéîá çöäíöý
.íûñøàðàä àðàëàëðàò
!àìðóä ,àçÐ
!çàé ,àçÐ
98
äîüìà Âÿòÿíèìèí øÿðÿôèíÿäèð.
Áó âàõòàúàí àç-÷îõ íÿ éàçìûøàìñà
ùà áó ýöí, ùà ñàáàù ýÿëÿðÿì äåéèð.
Àëòìûø éàøûì äóðóá ãàïû àüçûíäà;
Åëèí øàèð îüëó ßëè Êÿðèì äÿ.
Áîçäàü ÿòÿéèíäÿ ñàêèò óéóéóð
äöíéàëàðû ýÿçÿí øåèðëÿðèì äÿ.
Áó òîðïàãäàí, ñóäàí àëûá ãèäàíû
Ýþé÷àéûí øàíûíà äàñòàí éàðàøûð.
Âÿòÿí äàâàñûíà èýèäëÿð âåðÿí
ãàéíàð áóëàã êèìè êþïöðöð, äàøûð.
Èñêÿíäÿð Úîøüóíó äåìèðÿì ùÿëÿ,
ßÐÈÀÑ ßÂ ÒÖÉÞÍ ÜÀ ,ÀÉÈÇÅÎÏ
,éîá ÿäÿðÿÄ
,ÿëàë
.êèëìåé
.óòîêÿê ÿäðÿëÿïÿÒ
;ðÿëêÿðèä ðöäíöù àäíûðàíÿê ëîÉ
.ûëüàá ÿíèðèá-ðèá ÿëðÿëëåò íÿëèá àëûðûã
.äíÿÊ
.àçàüàÌ
.íóáàñ ,ûëàì íûøðà ÿäðÿëñÿôÿÃ
.èéÿëëÿ÷ òöéþí üà ,ûéàò çóä ÿäðåÉ
àäíûëàä íèéÿëëÿ×
.ûðàëàìàëüàá áàòèê
;ðàëñîðèïàï ãûøûðàã öíöòöò ÿäÿôÿÃ
.ðÿùÿç – öñöòñöò
,èäèìö íàñíè àäðàëáàòèÊ
.óñóçðà íàñíè
øöìòþ èéåëèáóé êèëëèçöé ÿäÿñÿôÿÃ
.ûøàä ãàìõà÷
;ûøàé çþý ,òÿðñÿù ,úíèâåñ àäðàëáàòèÊ
.õî÷ ÿäíèðèá ,çà ÿäíèðèá
ðàëðûëà òöéþÍ
.àüàìðûäíàé ãàðû÷
,ðàëðûëà çóÄ
.êÿðþõ íèñÿìøèá òèø
.ðàâ àä ðàëíàëà íóáàÑ
.ðàòëàï èìèê ,ðóøóðîñ óíóáàñ çö-ëÿ èìèÊ
:ðàëáàòèê ðèéÿëçþý ÿáâþÍ
,àäíûëàä íèéÿëëÿ÷
.àäíûëàä íûíûéàò çóä
.ãûëíàðàã ,ðàä èðÿëðåÉ
áûëàã ÿäíèñÿýëþê êèëÿíàýèÁ
.ãûøè ,êèëèá
.ÿä íÿñ ,àäðî ìàðàâ ÿä íÿÌ
!óíóëóñö øûòàñ ÿëåá íèñëÿý ÿòÿíÿË
88
82
Àíúàã, áèð çàìàí
Ìÿíÿ éàñ ñàõëàìà!
àüëàìà!
ÿáÿäè àéðûëàíäà áèç,
Áèð ýöí,
Îíà äà àíàñûíäàí ãàëûá éàäèýàð.
àíàìäàí.
– Ìÿíÿ éàäèýàðäûð áó êèòàá
äåäè:
äèããÿòëÿ, ñîðüóéëà, ñûíàãëà,
Öçöìÿ áàõäû –
àíàì, äöíéàäà òÿêäè.
àíàì, áöòöí àíàëàðäàí ýþé÷ÿêäè;
Ìÿíÿ åëÿ ýÿëäè, áó àí
Ýþçëÿðè õåéëè éîë ÷ÿêäè.
Àíàì äèíìÿäè.
éàíà-éàíà?
ùÿð ýöí áàõûðñàí îíà, –
Ùÿð ýöí à÷ûðñàí îíó,
– Áó íåúÿ êèòàáäûð, àíà?
Áèð ýöí ñîðóøäóì:
êþíëö ãóáàðëàíàíäà.
Àíàì þðòÿðäè îíó,
êÿäÿðëÿíÿíäÿ.
Àíàì à÷àðäû î êèòàáû
éàçûëàðû.
Äàü úûüûðûíà áÿíçÿéèðäè
âÿðÿãëÿðè ñàïñàðû.
êþùíÿ,
Åâèìèçäÿ áèð êèòàá âàðäû,
ÀÍÀÌÛÍ ÊÈÒÀÁÛ
Àíàìûí êèòàáû
95
27 éàíâàð 1962
Äîëìàéàúàã ïàìáûã?!
Áó èëäÿìè
Ðàùàò ãîéìàéûð ìÿíè íèýàðàíëûã.
íå÷ÿ èíñàí àëíûíäàí àõàí òÿð?!
ùÿäÿð éåðÿ òþêöëÿúÿê
êÿòìÿíëÿðèí ñàïûíà,
àëàãëàðûí òèêàíûíà,
òðàêòîðëàðûí ñöêàíûíà,
áó èëäÿìè
Äöøöíöðÿì:
êÿíäèìèçÿ?
úàäàð-úàäàð
ÿêèíëÿðè ãûçäûðìàëû äîäàãëàð êèìè
éîëëàðû òîçëó,
øóìó êÿëòÿí-êÿëòÿí,
Êèì áèëèð, éàüûø éàüûðìû
àõûá ýåäèð äÿíèçÿ.
êþïöêëö ÷àé îëóð;
Ãàðûøûð áèð-áèð ñûçãîâëàð,
òþêöëöð äÿìèð ãàïàãëû ñó éîëëàðûíà.
ñó àõûð,
èíäè àñôàëò êö÷ÿëÿðäÿí
Äöøöíöðÿì:
ÿñÿáè èíñàí êèìè äèêñèíèá òèòðÿìÿñèíäÿí.
ñàðû íÿðýèçèí
áèð äÿ ïÿíúÿðÿìèí ÷þë ñÿêèñèíäÿêè
òÿêÿð ñÿñèíäÿí,
êö÷ÿäÿí êå÷ÿí ìàøûíëàðûí
àíúàã äóéóðàì;
ìÿí îíó ýþðìöðÿì,
×þëäÿ éàüûø éàüûð,
ÍÈÝÀÐÀÍËÛÃ
.èðÿëçþý óëîä ìÿã íóíî
:óäðóøóðîñ ëèá ÿëÅ
!ëóüî
?ûíàù ,ìàëéàë ìèíÿì ûíàÙ
:ìûäðûãøûã ÿúêèäëÿý ìèñÿÑ
!àíÀ !àíÀ
!õîé ,õîÉ
.ûíàëéàë íèíÿñ ìàøûìàìòóíÓ
,ìèáëÿã ðûíûïðû÷ ÿä ÿëÿÙ
.ûíàëûéà íàäóõóé íÿì ðûäòõàâ ÿ÷åí
,íàúÿéÿù ÿí óá ìÿðöíöøöÄ
?ðóäóõðîã ÿí óá
.ðóäóõóé èê óÁ
:ìÿðèéåä ÿìöçþ-çÞ
,àñàìëî ûñàëéàë íûìàíà
áûòàé ,ìèäçÿìòå ôöññÿÿò
.ìàñàìëî ûñàëûéà íàäóõóé ÿä ðèá
9591
ËÀÓÑ ÈÄÀ
ÿäíèñÿ÷öê èêðîÃ
.ðûëûòàñ áàòèê
!ûøõàÉ
ÿäèëåâàòñóÐ
.êÿïè ,øàìóã ëîá-ëîá
!ûøõàé õî×
íÿäíèñÿ÷öê èìàçèÍ
êÿñÿòñè ãàìëà éåø ðèá
,êÿäåý àðàù
?ûøàáðÿùÿø øàäëîé
8691 ,àâêñîÌ
78
ÿëèøèëÿÝ
íàéàëû÷ìàã ûðàëûüàé
!çàé ,àçàé
,ûçàé êèâåøëîá ,çàé óÁ
.ûçàé ãûáìàï
,ûçàé óá çàìòàëíÀ
ÿäíèðòÿñ ðÿù
íàíàëðàìóõ àéíöä ÿíùþê
,óëóðéàñ
.ûçàé íèçÿù
,íöíöý óá ìèðåø ìèíÿÌ
.ìèðåø ìèíÿì ðöäíöý óÁ
.çàìëî íûðàé çöñíöý óÁ
,àñõîé íöý óÁ
.çàìëóðóã àä ðàëíûðàé
:ðèéåä íöý óÁ
ðåâ ãûáìàï
!àðàëùàýçÿä è÷ÿáðÿç
íèíÿêëþ ðàëäàé àìéîÃ
!àðàïà èíèòÿâðÿñ
íûñàìõàá ðàëàêèðáàÔ
!ÿíèëÿ íèðÿëÿýçþ
!êÿ íöçÞ
!ðÿúåá íöçÞ
ûúàéèòùå íèñÿäÞ
.ðÿëëÿ ûêàäíóäðóé çþ
!àìíàáóé ÿñè ÿëÅ
!àìíàñ ðàíàéàä ðÿëíöÝ
!àìðóä ,àçÐ
!çàé ,àçÐ
íèäíÿê ûäçàé ûðàëõî×
.àíàé-àíàé èíèäðÿä
,èê òàùéåÙ
,ûäàìðàõû÷
çàìðàõû÷
íèðÿëäíÿê ÿòñÿõ î
èðÿëäðÿä ÿòñÿõ
09
94
83
Áàêû, 1931
ÿí þí ñûðàëàðûíäà.
Ìÿí äÿ îíóí
éàðûí äà.
áó ýöí äÿ âàð
Ìöáàðèçÿ
ìöáàðèçÿ éîëëàðûíäà.
ñûíàã éàçûäûð
Áó éàç,
ãûçûøìàëû äöøìÿíëèê!)
(Äöøìÿíëèê îëìàìàã÷ûí,
äöøìÿíÿ áèð êÿôÿíëèê.
Ùÿð à÷ûëàí ãîçàñû
òàìàìëàéà áèëÿðèê.
îíóí áþéöê ïëàíûíû
àøãûí-äàøãûí èøèìèçëÿ
Èíàí êè, áèç,
ìöáàðèçÿ éàçûäûð.
Áó ïàìáûãëû éåíè èë
Áó éàç ïàìáûã éàçûäûð.
áèðè îëàí éàç äåéèë.
èëèí äþðä ôÿñëèíäÿí
Áó éàç
òîïàëàíñûí ïàìáûãëàð.
Áàøû ãàðëû äàüëàð êèìè
ñûðàëàíñûí ïàìáûãëàð.
Àü þðòöêëö ãîçàëàðëà
ãàëìàñûí áèð éåð áîéàç!
ñóáàñàðäà
Ãîðóãëàðäà,
ïàìáûãëàð þðòñöí áó éàç!
Ýþç èøëÿéÿí òàðëàëàðû
éàõøû áèë!
Áó òÿëÿáäèð,
áèð àðçó äåéèë.
Áó ñàäÿ áèð óìüó,
íàëî àãøàáìàá èðÿëäðÿä
èëáëÿã çîõëîê
.àíàé ðèá èçèìèäíÿê
.ðèäëèéåä èäðÿä íèäíÿê *”èäðÿä íèäíÿÊ“
íèðÿëäíÿê èíåé ,äðÿä óÁ
.ðèäëèéÿ óíóëîé çöä
èíèðÿëäðÿä íèðÿùÿØ
.èäðÿä íèäíÿê ãàìòëàõîé
èíèðÿëäðÿä ÿä íèäíÿÊ
.ðèäðÿùÿø ãàúàäëàõîé
,ðÿùÿø ìèçèÁ
.èðÿùÿø ðàòåëîðï ,ðÿùÿø èíåé
,ðóäî ÿíåÉ
:ðèéåä ñÿñ ðèá
!àìðóä ,àçÐ
!çàé ,àçÐ
èëïìåò êèâåøëîÁ
!çàé àçàé ûëãûáìàï
ðèçÿý èðÿëéþý ðèàØ
.àäíûüàðîñ íèðÿëäðÿä
,ëèéåä àäãàçó ðÿëäðÿÄ
.àäíûüàáàã çþý ðàëíî
,ðóäçóñóñ äíÿÊ
!óñ ÿäíÿê
éîã íûñàìõÀ
!óñ ÿäíåý
,èìèê ðàìëåé èëëåá øöìöÝ
!çàðÀ íà÷àã êÿðÿéöòöø
íèíèðÿëëþ÷ ãûáìàï ÿíÿÑ
.çàé óá ðûäðàâ èáÿëÿò
ûëíàüðàé ûðüàÁ
,çàðÀ ,ðÿëëþ÷ øèíåý
àëðàëíàüóì çîá
,çàðÀ ,ðÿëëèì ãûíàé
;íöý óá èëòÿðñÿù ÿíÿñ
__________
.ðèäèðåø íèíèëèôÿÐ.Ì – ”èäðÿä íèäíÿÊ“ *
19
Àõû ìÿíèì ÷îõóì î òàéäàäûð.
Äþðä ìèëéîí ñàéìûñàí ìÿíè!
Áó íÿäèð!
Ñþç âåð ìÿíÿ éîëäàø ñÿäð.
ÑÞÇ ÂÅÐ ÌßÍß
1961
êÿäÿð ãàëûá.
ñåâèíú ãàëûá,
èíñàí ÿòðè äîëó
èíñàí ôèêðèíèí ãöäðÿòè,
Èíñàí ãÿëáèíèí ùÿðàðÿòè,
àðçóëàð, öìèäëÿð ãàëûá.
áèð ýèëÿ ýþç éàøû
õÿôèô áèð òÿáÿññöì,
ÿñðëÿðäÿí êå÷èá ýÿëÿí
Ëàêèí
îâõàëàíûá, òîç îëóá.
èëëÿðèí àüûðëûüûíà äþçìÿéèá,
íå÷ÿ-íå÷ÿ âàðàüûí êÿíàðû
Ñÿòèðëÿðäÿí íå÷ÿñè ïîçóëóá;
Âàðàãëàð ñîëüóí, ñàðû.
ÃßÄÈÌ ßËÉÀÇÌÀÑÛ
1967
ãóëàãëàðûíäà ñöêóò...
Éàøà, äèëèíäÿ,
Âÿ óíóò.
Î ýöí ìÿíÿ éàñ òóò!
þëöì ýöíöìö.
î ýöíäÿí éàç ìÿíèì
îíó ýþçäÿí ñàëñàí,
ûðàëãàíðûä íèíèëÿ üÀ
íûäàã ðèá ûçûìðûã íàã
.èìèííÿí èäðèéÿëëåé
,ûäðàâ ûðàøõî àìàíà ÿÍ
.èìÿíÿí ûäðûäàëðûòàõ ÿí
,ûäéàðàã ûðàë÷àñ íûìàíÀ
.õîé óêíóíóá
,ûäéàëà èðÿëçþý íèìÿíÿÍ
.õîé óêíóíóá
àäíûøàá íûìàíÀ
,ûäðàëî ûéàüàëÿê
.óäõîé àäíóêíóíóá
èñÿôÿí íèìÿíÿÍ
,ûäðàëî èòñè ÿøèìÿù
.óäãóéîñ óêíóíóá
.íûäàã ûäðûëà÷ àëéàë ÿíÿÌ
;èíèñÿñ íûíàëéàë ÿä ìÿñòèøå íûäéÀ
.èíèñÿòñÿá ,èíèýíÿùà ìèäðèìëèá àéóä
ìöäðþý ûìàíà íÿäðèÁ
.óäøóìðóòî èíèðÿëçèä áûéàëãàúóã
.ãûðà ,àðàã èðÿëëß
,öðéö-èðéÿ ûðàëðàìàä éþý íèíèðÿëëß
.ãóáó÷-ãóáó÷
!àíà ,àíà :ìûäðûãøûÃ
?ðûäàëéàë ÿúåí óÁ
?ðèäÿí óÁ
,ðèäèä ûìûðàëãàëóÃ
.ðèäÿíéþý èìèáëÿã
,ÿíÿì ðûäàìüîä èñÿòñÿá ÿÍ
.èðÿëçþñ ðûäøûíàò ÿí
.èäÿìíèä ìàíÀ
,ìûäõàÁ
ûðàëøàé çþý òèêàñ
.íàäíûðàëãàíàé öäðöëöçöñ
èäðèðåâ ðÿáÿõ éåø ðèá óëóõðîã ÿíÿÌ
68
84
93
Êè÷èê ìàñà àðõàñûíäà îòóðäó
ïðåçèäèóìóí éîëó.
Íàõûøëû õàëûéàíûéëà äþøÿíèá
Ñàëîí àäàìëà äîëó.
ÈÒÈ ÉÀÇÀÍ ÃÛÇËÀÐ
1964
ñþç âåð èíäè.
ìÿíÿ áèðèíúèëÿð ñûðàñûíäà
Ñÿí î ýöíÿ ýþðÿ
Î ýöí ýÿëÿúÿê!
ýÿë ñþç ñÿíèíäèð.
Îíäà, þçöí äåéÿúÿêñÿí
Êþíöëëÿð à÷ûëàúàã.
ãûðûëàúàã çÿíúèðëÿð!
áó ýöí îëìàñà äà ñàáàù
ãÿëáèìèí ùÿñðÿò àüðûëàðûíà
Àíä îëñóí
ñèéàùûíûí àõûðëàðûíà.
Ñàëìà ìÿíè
Ñÿäð éîëäàø!
áó êöðñöäÿ?
áÿðàáÿðëèê äåäèéèí
äàùà àðòûã ùàããûì éîõäóðìó
òàëåéè êöðäöðñÿ,
Áèð òàéäà ýöíëÿðè ãàðà
Ìÿí äåìèðÿì ìÿòëÿá àíúàã ñàéäàäûð.
Ìÿíèì ÷îõóì î òàéäàäûð.
Ãóëàã àñ èíñàí öðÿéèíÿ,
Ñÿí áàõìà ñÿðùÿä äèðÿéèíÿ,
íÿ ëàéëà, íÿ øèêÿñòÿñè.
Íÿ ãûçëàðûíûí øÿâÿ ýþçö,
íÿ íÿüìÿëÿðèíèí áÿñòÿñè.
Íÿ äèëè äèëèìäÿí àéðûäûð,
.ðàëçûã íàçàé èòè
øèìíÿääÿã óúó ÿäíöòñö àñàÌ
,ìÿëÿã ÿ÷åí
.çûüàê ãàðàâ ÿ÷åí
.ÿéöñðöê ûäõëàã ðÿëãèòàÍ
.íÿäöñðöê öäøöä ðÿëãèòàÍ
,ûäøûíàä íàäðàëíûøàì èíåé èìèÊ
,íàäëóñùÿì èìèê
.íÿäíöñöðöê ãûëàá èìèê
ûäçàé èñèêè íàäðàëçûÃ
.ðÿò ûúìàä-ûúìàä àäíûíëà
ðàêåá óäðóòî èðèÁ
,ìÿëÿã øûìàìëóíîé àäíûñûøðàã
.ðÿëãÿðÿâ øûìàìëûçàé
,íèéåé-íèéåé èä÷åê ðàëòààÑ
.ðûüà-ðûüà èä÷åê ðàëòààñ
èñèêè íàäðàëçûÃ
...ûäçàé ,ûäçàé ,ûäçàé
ÿäðÿëãèòàí öçþý èðèÁ
.èäÿíñÿ ,èäÿíñÿ ,èäÿíñÿ
,ëèéåä ãûëû÷éàâñöð óÁ
?èäÿí ñÿá
7691 ðàâíàé 22
áó ñîñèàëèñò âÿòÿíèì!
òÿëÿá âåðèð
Ñÿíÿ áó ýöí
ñþç ñÿíèí.
Ìåéäàí ñÿíèí,
àéðû äåéèëñÿí, Êöðöì!
Ñÿí áó úîøãóí ùÿéàòäàí
èíäè ÿéèëñèí, Êöðöì!
Ñÿíÿ õîð áàõàíëàð ãîé,
ñåâèíìÿäèí äîéóíúà.
À÷ûëìàäû áèð àéíàí,
ãîúà òàðèõ áîéóíúà!
Éåòÿð ÿéèëäèí êå÷äèí,
ùÿð ìåùðèáàí ÷åøìÿ, Êöðöì!
ïàìáûã òàðëàñûíà àõàí
Ãîé ñÿíèíëÿ þéöíñöí
ßéèëèá êå÷ìÿ, Êöðöì!
ýåäèø éîëëàðû à÷ûã!
Áàõ, âÿñèãÿ éàçûëû,
ñÿí þìðöí áàùàðûíà!
Ëÿêÿñèç àëíûíëà ÷ûõ
“ëèðèê” ìèñðàëàðûíà.
Ãóëàã âåðìÿ øàèðèí
êþéö, Êöðöì!
îáàëàðû,
ñÿíÿ ùÿñðÿò
Àë ãîéíóíà
áþéö, Êöðöì!
Ãîë-áóäàã àò,
ýþé òàðëàëàð ñàðàëàðñà?
Ñÿí àõûðêÿí ãöðóðóíëà, –
ñó ÷ÿêÿíëÿð àú ãàëàðñà?
Íÿéÿ ëàçûì ýþçÿëëèéèí, –
ñåâìÿê äåéèëäèð, Êöðöì!
Ôÿãÿò äóéìàã –
ñîíñóç ýþçÿëëèêëÿðèíè.
,íàñàíà ðèá íàáèðùåì
,êÿ÷ ûðàëíî
!ñàá àíûðüàá
íûñõû÷ ðûüà×
.ðöÊ àøûðàé
íÿéÿëÿì ðàëíàëè ÿêëÿÁ
ÿëðÿëëþ÷ çîá
.ðöÊ àøûðàá
,ðöÊ àøûðàÑ
.ðöÊ àøûðàã
ÿäðÿëÿúåý ãûëíûäéà äöÑ
,êÿðòèò èìèê ðÿëòíåë ëà
!ðöÊ íàëóðóá àëðàëìûðâûã
,íàøàä áóøîú ÿúèëÿä ùàÝ
,íàøà áè÷åê èíèääÿù ùàý
,èìèê óçóã êèëìÿ íÿçÿá
.ðöÊ íàëóðîé áû÷àã-áû÷àã
,íÿêþñ èíèëèùàñ íÿçÿÁ
.íÿêþò ÿëå ûíûüûúà
àäíûñàðà ðÿëäíÿá íÿçÿÁ
.ðöÊ íàëûðâûã èìèê íàëè
,íÿíÿëëèë áèíÿëêöïþê ùàÝ
,íÿíÿëëèä èìèê íûüëû÷ ùàý
,áûõà òèêàñ-òèêàñ íÿçÿá
.ðöÊ íàëóðóä èìèê çöäíöý
.ìöäðþý óõóé ÿúåý óÁ
,ìöäðþÝ
.ãàòî ðèá øûíàò èìèê ûäàä êÿðþ÷
.áûëûñà èííÿí íàäíàâàÒ
.ãàøó ðèá ÿäèííÿÍ
.ìèäè íÿì ãàøó èêÿäèííÿÍ
.èäðèëÿý èñÿñ àëéàË
ðàïàé íàôóò ÿäíÿñ íÿçÿÁ
.ðàýçóð ûúà çóñâîëèú ðèá
ðàðàä ûíûðàë÷àñ íÿçÿÁ
?ðöÊ ,íÿäÿí ,ëåé íàáèðùåì ðèá
,ûéà øöìöý àäíûñàüëàÄ
.ðöÊ íÿäÿëëåé ûëçàí-ûëçàí
,öëêöòðþ éþÝ
óëíîä ëûøàé
!ðöÊ íÿäðÿëëöý èéèëíÿäðÿý
óðüîÄ
çÿìëÿý àéàñ ìóäéóä
58
29
ÛÑÀËÉÀË ÍÛÌÀÍÀ
ÿíèôèëëÿöì ”ûáàòèê íûìàíÀ“
112
97
Íÿ éàüäû?
Àììà...
Éàüäû, íÿ éàüäû!
ýþé ýóðóëòóñóíóí ñÿñè.
÷àéëàã äàøëàðû êèìè òþêöëäö
Éåääè äÿðÿ ñåë àüçûíäà ýåäÿí
Àüàúëàð ÿñäè ÿñèì-ÿñèì.
äîëäó, áîøàëäû ýåúÿ.
Ïàð÷à-ïàð÷à èøûã úûíäûðû èëÿ
Íåúÿ ýóðëàäû, íåúÿ!
ýóðëàäû ýþé øàãùàøàã.
Áèð ýåúÿ éàðûñû
1965-1970
Ýöëÿ-ýöëÿ!
Áåëÿ, äîñòëàð, áåëÿ!
íÿ íàüûë ãóðòàðäû,
íÿ Úûðòäàí ãîúàëäû,
èëëÿð þòäö,
Ýöíëÿð êå÷äè,
áèð Úûðòäàí âàðäû.
Áèðè âàðäû, áèðè éîõäó,
Úûðòäàí ãîúàëìàäû.
ýöíäöçöìöç, ýåúÿìèç.
Ãóðòóëóø ñÿñèéëÿ äîëó êå÷äè
Áó éîëäà ãîúàëäûã íå÷ÿìèç.
äèíúëèê àäëû ìÿíçèëÿ.
Ùÿëÿ õåéëè éîë âàð
Äöíéà ðàùàòñûçäûð ùÿëÿ.
Éàüìàäû.
Éàüìàäû.
Éàüìàäû.
Ýþé à÷ûã, öôöã òÿìèç.
áîéóíáàüû òàõìàäû.
ÿëâàí ïàëòàð ýåéìÿäè,
íå÷ÿ ùÿôòÿ, íå÷ÿ àé
Ãûç-ýÿëèíëÿð
ñàðû ãîëáàã êèìè.
Ñàðìàøûãëàð äîëàøäû áóäàãëàðà
“êèì êèìè” ñûíàãëàðû.
Áàøëàäû òàðèõèí
îëäó ùÿäèééÿ.
Èíñàíëûüà éåíè íÿüìÿëÿð
ñîíðà íþâáÿ ýÿëäè ìöâÿããÿòèéÿ.
Íèêîëàéû òàõòûíäàí ñàëäûëàð;
èíýèëèñ òàíêëàðû.
Òîðïàüà èëêèí öòö ÷ÿêäè
Äàøëàð áÿðêèäè òîðïàã êèìè.
Öìèäëÿð ãóðóäó êîð áóëàã êèìè.
Éàüìàäû.
Éàüìàäû.
Éàüìàäû.
áèð ÷èñêèí îëñóí äåäèëÿð.
ùå÷ îëìàçñà,
áèð ÷îáàíàëäàäàí,
Ýóð ëåéñàí îëìàñà äà
Éàüûø, éàüûø, äåéèá ýþçëÿäèëÿð.
àéïàðàéà áàõäûãúà
èøûüû áèð ÷èìäèê
íÿ íàüûë ãóðòàðäû.
èëëÿð þòäö,
Áèðè âàðäû, áèðè éîõäó,
Ýöëëÿëÿð èíñàíà ÿìð åòäè: “ßéèë!”
“Ùàâàéà ãàëõ!”
òîïëàð òîðïàüà áàüûðäû:
.àäíàäéåì óá ãûðûëàã
.ÿðÿçíÿì óá ðèìëèêÿ÷ íàäìûüàëóã ,íÿäìöçþÝ
– ”!êÿðþ÷ ,èìß“
èêíàñ èðÿëçþñ
.ÿðåé ðÿù áóïîù
,ðèäñÿñ óá àäìûüàëóÃ
ÿäìèðÿëçþý
èêÿäíèðÿëçþý íûçûã ÷àñìûðâûã
.ðÿäÿê ÿâ øöëöý íàòéåø
,ÿäáÿòêÿì ÿ÷åí ÿä ðèÁ
.ðÿëðåé øîá ÿäôèíèñ ÿ÷åí-ÿ÷åí
àíóá ðàëìàäà èçÿÁ
ÿäçèìèøè ÿéèáðÿò“
;”íàñãþí ,ãûëçàìøûòà÷
.ðÿëðèéåä ”ûðàëãûëàã íèøèì÷åê“ èðÿëèçÿá
!ðàëãûëàã :ìÿðöíöøöÄ
,ðàëãûëàäðûõ ûúà óÁ
.ðûäãàúàëàã ðÿäÿã ÿí
ûüûäëûüàä ûñàâóé íûðàëãûëàÃ
!ðûäãà÷àù
øàääàÉ
ÀÍÀ
,ÿäíè÷è àíà íèì-íèÌ
;ìàðàéûíàò ûìàíà
.ÿëåá ðàëàñàëüàá èìèðÿëçþý
ìàðûéûíàÒ
,íàäíóñóõîã íûüàïðîò ûüûäñàá ãàéà
íàëàøîá ,áóëîä ÿìèáëÿã
.íàäíóñóõðîã êÿìðèòè óíî
.ðèäçèìÿò öäöñ àíÀ
.ðèäçèçÿ ðàëàíÀ
,íÿì ãàúíÀ
ûìàíà
.íÿäñÿê ðÿù ìÿðèâåñ õî÷
;ðÿëðèéåä àíà ÿíÿòÿâ ,èê ëèéåä ñÿáß
ðèäçèçÿ ÿä íÿòÿâ
.ðÿäÿã àíà
2691
7591
ÈÍßÌ ÐÀÏÀ ÀÍÛÑÀÉÍÖÄ ËÛÜÀÍ ,ÀÍÀ
ìèäëèá àäíàëî àòÀ
:ðèäÿí äàëâþ
?èðåé ,èê ëèéåä øàé
?èê ðöìøöä ãûøè ÿíöçþý ,àäíàòàÉ
?èðÿëëÿ ðóäãóéîñ ÿéèÍ
?èê ðöìöøö ðÿëÿúåý ,íÿñÿðþÝ
ãûëíàðàýèí óá ,ûüéàã óÁ
àðíîñ íàäíàëî àòà
.óäëî øûíàò ÿíÿì
501
401
98
111
1962
äîëó äà?!
ãàð, éàüûø äà,
êöëÿê, èñòè, ñîéóã äà,
Âàõò äåéèëìè, ÿìðèìèçÿ òàáå îëñóí
×îõ ýþçÿë!
óëäóçëàðûí éîëó äà.
êàèíàòûí ñèðëÿðè äÿ,
À÷ûëûð ãàðøûìûçäà
éàøûë ñóñóçëàðà äà.
ïþùðÿëÿìèø, áþéöìöø
èíñàí çÿùìÿòè éåìèø,
íå÷ÿ èë âÿ íå÷ÿ àé
Àíúàã ÿëàú ëàçûìäûð àõû
Ýåäÿê àéà äà, óçàã óëäóçëàðà äà.
èñòÿéèðñÿí áó éàç, ìÿíè!
Èñòÿéèðñÿí ãûø ÷ûõìàìûø àïàð,
Áèðèíúè éàç ìÿíè.
ýåäÿê Àéà äà, óëäóçà äà.
Ñþçöì éîõ,
Àëèì éîëäàø!
éàüìàéàéäû áó äîëó!..
Êàø éóìóëàéäû éîëó,
òàõûëû, ïàìáûüû êþêöíäÿí áè÷ìèøäè.
áàü-áàüàòû êîð ãîéóá,
Äàø-òîðïàüû îéóá,
áèð Äÿìèðäèøäè.
íàüûëëàðäàí ÷ûõûá ýÿëìèø
Ñàíêè ýåúÿ éàüàí äîëó
äþøÿíìèøäè éåðÿ.
÷óáóãëàð ãóúàã-ãóúàã
Éàðïàãëàð õûðìàí-õûðìàí,
ÿòðàôäàêû ìÿíçÿðÿ.
Ñÿùÿð ýþéíÿòäè ýþçëÿðè
ðûäëàüàñ ûøõàé íÿäíèëèñèíåÏ
!ûðàëøîõàí
èéè÷èê íÿ ìàðûõàÁ
.àäíûøàé èääåé-ûòëà
öéöéþá ,ûëûúíàòðÎ
.àäìûøàá áóðóâ éàëàù
– .ðàâ êÿðþ÷ ,à ðàâ êÿðþ× –
.ðàëðóõîñ ÿìèðÿëçþý
.ðàâ êÿðþ÷ ,à ðàâ êÿðþ× –
,÷àñàðàã ìûðâûã èðèÁ
,íûëàãû÷à ,çþýèðè
,êÿíéþê íÿäòè÷ ÿäíèíéÿ
.íûëàéïàé ûðàëãàéà
íàñðóéóõî ÿäáÿòêÿì ûñíàù ,ìûçûÃ –
?ìöðþý åä
,ðöäíöù î õàá ,àù éåäÎ –
.ÿäáÿòêÿì üà î ,ÿêåé
!ðàâ êÿðþ÷ ,à ðàâ êÿðþ×
ðèéåä íàëàé ,èìÿ ,õîÉ –
.ðóìóõî ÿäðåé ðèá ÷åÙ
:ðèðèêìÿ÷ àíàëüî çûÃ
!óìóõîò àíçóäÿëÿÂ –
.ðöøöä ëàãàìëàã ÿêåÉ
,ÿäëÿ ÷àÑ
.ÿäëÿ çàüîÁ
.ðûëûðûú ìûðûø àõàÉ
.ÿäíè÷è çîò ðÿëêÿðþ×
.ðóëî ðû÷íàã éåò çö-ëß
ÿäíÿíöðþý ðÿôÿí ðèá ûëãûëàõàé ûçûìðûÃ
.èìèê øàä ðóñóñ íàé ðÿù
ÿëöý-ÿëöý ðàëãàøÓ
,ðÿëðèäåý áûøûëûüàä
.èìèê øàäëîé íàáèðùåì
ðóëî õîé ÿä ðÿëêÿðþ×
.àäíà ðèá
,íÿì ðèÁ
ðÿôÿí ðèá ûëãûëàõàé ûçûìðûã ÿä ðèá
301
1914-úö èë
èíñàí ñöðöúöëö ïîëàä ëåé.
Êîñìîñà éîë à÷äû
Ãàëèëåé.
Óëäóçëàðû äöçäö éàí-éàíà
ãîúàìàí.
Éåëêÿíëè ýÿìè àòîì áóçãûðàíû îëäó –
Éåðÿ ãóðøàã áàüëàäû Ìàýåëëàí.
Àëìà äöøäö Íéóòîíóí áàøûíà;
íå÷ÿíúè ñàâàøûíà...
íå÷ÿ éöç...
Äöíéà ýèðäè
íÿ íàüûë ãóðòàðäû.
èëëÿð þòäö;
áèðè éîõäó,
Áèðè âàðäû,
ÚÛÐÒÄÀÍ ÍÀÜÛËÛ
Äåêàáð-éàíâàð, 1966-1967
ðàêåòñèç.
Âéåòíàìñûç,
íèýàðàí õÿáÿðëè
ðàäèîñóç,
Úûðòäàí íàüûëûíà;
Ñÿí äàíûø, ìÿí ãóëàã àñûì
ìÿí ñÿêêèç.
,êÿëöê-êÿëöÊ
,èòñè-èòñè
,ãóéîñ-ãóéîñ
.óäëî øûüàé-øûüàé
– ,ìàøûìàìéîä íÿäíèòÿááÿùÿì àíà íÿÌ
.ÿñíöêìöì ãàìéîä ðÿýÿ
öäëþá ÿðåé çöé èíèòÿááÿùÿì ìàíÀ
,ûíûòõàâ
,ûíûñûüéàã
,ûíûüûøè íöíöçþý
èíèòÿãàò íèíèéÿðö
íÿäíöúöý íàñíè ðèá
èíèøè íàëî õî÷ òàã-òàã
.èìèê íÿëþá
áöøöä àíûðûüûú íûìûøàääàÉ
.ÿðÿëíÿíöä íÿäðÿëíöý óá ìÿðèäåý
,ðèëÿý ÿáèðÿã ÿëåá éåø ðÿù íèãÿÉ
ðèëÿý èëòÿããèð
,àðíîñ íÿäðÿëëè
.ÿðÿëíÿíþä àíóäðóé àìüîä íÿäèíåé
!àíà ,ìàðûéàëðûòàõ èíèðÿëçþÑ
.ðóäãóéîÑ“
”!éåý èíèéÿúíåï òûéàÃ
:ìèäðèéåä ÿëáöúúÿÿò ÿìöçþ-çÞ
?ûíàù ãóéîÑ
,ìèäðèìëèá íàìàç Î
,ëèéåä ãàçàñ ,àòõàø
.ûíàíà ðöäöøö ãûëíàðàýèí
.íèäðèéåä – ,ÿéþý èäëÿý äóëóá ÿêëÿÁ –
.ÿâå íûäòûéàã úåý ÿêëÿÁ
,ûäüàé øûüàé ÿêëÿÁ
.àíûðàëãàéà èä÷åê óñ
àéàòðîíöý íÿäðÿùÿÑ
ÿäáÿòêÿì íàñãàúàëàã ÿúåí
!àíûðàã úà
!ñà ãàëóã ,íàéàä ðèÁ
601
110
99
Ñÿí îòóç áåø éàøûíäà,
Ìÿí äÿ ýÿëèì, ñÿí äÿ.
éåääèëèê ëàìïàëû åâèìèçÿ.
÷èé êÿðïèú äèâàðëû,
àë÷àã åéâàíëû
Íàüûëû ÷àüûð ýÿëñèí áèçÿ;
Áó ìöìêöí äåéèëñÿ, àíà!
Úûðòäàí íàüûëûíà.
Áèðúÿ äÿôÿ ýåäÿ áèëñÿéäèì
íÿ éàéëàüà.
ýåòìÿê èñòÿéèðÿì,
íÿ ÿéëÿíìÿéÿ
Íÿ äèíúÿëìÿéÿ,
Èëäÿ áèð àé ìÿçóíèééÿòèì âàð.
Àíúàã, éàõøû êè, áèëìÿäèí
êå÷ÿíäÿ ÿòèíÿ.
úàíàâàðûí äèøëÿðè
Áèëèðÿì, éàìàí àüðûäû úàíûí
Éàçûã ãóçó, éàçûã ãóçó!
Úàíàâàð àïàðäû ãóçóíó,
ÃÓÇÓ
Ìàé, 1966
äàü ÿòÿêëÿðèíäÿ ÿêèíè.
äöíÿí äîëó âóðóá
Õÿáÿðèíèç âàðìû,
àòûí ÿäàâÿòè, êèíè!
äåéÿì: áàëàëàðûì!
Ëàéåðòè äÿ
Èñòÿäèì ÷àüûðàì Ùàìëåòè äÿ,
Ïÿíúÿðÿäÿ éàíäûðäûì ýöíÿøè...
Ýþçëÿðèìè à÷äûì.
Úûðòäàíûí þëêÿñèíÿ.
Àéàüûíà òèêàí áàòìûø
èëëÿðèí àõàðû òÿðñèíÿ!
íåúÿ ýåäèì
þéðÿòñÿíÿ ìÿíÿ,
– Àíà! Àíà!
Ñÿñèì ÷àòìûð, öíöì éåòìèð äåéÿì:
Íåéëÿéèì!
Úûðòäàí íàüûëûíû.
áó þëìÿéÿí,
áó ãîúàëìàéàí,
íÿâÿñèíÿ
Áèð ýöí äàíûøàúàã î äà
äåéÿ-äåéÿ.
Íèéÿ éîõäó, íèéÿ? –
Î òåç êÿñèð ñþçöìö.
Áèðè âàðäû, áèðè éîõäó!
Èíäè íÿâÿìÿ äàíûøûðàì:
íÿ ãîúàëàðàì.
Íÿ õÿñòÿëÿíÿðÿì,
úûðòäàí íàüûëûíûí äöíéàñûíà!
Àïàð ìÿíè
,àðàëëàóñ óá íöòöÁ
àüûëíàðàýèí óá
:ìèäðÿðåâ áàâàú ðèá
!çàìëî ÿí ÷åÙ –
ûòõàâ ðèá íèíÿúåÝ
.ìûäðàéóä ñÿôÿí ðèá ÿäìöçö
,áèëèéÿ íèäè íÿÑ
.íàéàëõîé èìèñÿôÿí
”!èê ðóäõîé ûñàìðûäçûÃ“
,èê ìèäéÿëèá ÿÍ
,àäíàòàé ÿäêèøåá íÿì
àäíàéàëâîã àäóõóé
,èðÿëêÿíÿïÿê íàâëÿ ûðàëäàíàã
ûðàéÿúåý
,íÿñ
,ðàëûðàä àäüàÄ“
ÿéåä ”ðàëûðàñ öëöáíöÑ
íèäðèðåâ íàáðóã ÿíÿì
.ûðàëûðàã àúîã
,ðöøöä íàëéàë ÿìöëíþê çåò-çåÒ
.ðöøöä íûëûüàí ÿìöëíþê
,èê ðöøöä ÿëÅ
.ìÿðèìëèá ÿçþä ÿíèéÿíéþý
à÷àã-à÷àã ìÿðèéÿòñÈ
.ÿíèðÿëíöý ãûëãàøó ìàäûéàÃ
àðàëëîé ìàòà ðèá-ðèÁ
– ûçàéèòìè ,ûäà ,èòÿðùþø
;ðàâ ìèéÿí
.ûçàé ,òÿëâþä ,áàòèê
,òÿðñÿù ÿçèíÿÄ
ìàäà ýíÿò íÿäöêðöá
áóíóéîñ ûíûðàòëàï
,èìèê íàëûòà àíóíéîã íûðàëàüëàä
,ãàïëû÷-íûëû÷ ìàëûòà
.àíûíûõà íèðÿëíöý ãàçó
èìèê íÿðåâ ÿøÿíöý öíöçþ ðàëøóã ÿïðþÊ
.èìèáëÿã ìÿðåâ àíóüóëøîõ íèðÿëíöý î
701
Äåéÿ áèëìÿäèì.
þç ÿìèíäèð”.
Àòàíûí ãàòèëè
×ûðïûíìà áåëÿ.
Íÿ ãÿìèíäèð?
Èñòÿäèì äåéÿì: “Ùàìëåò!
Ýåäÿ áèëìÿäèì.
Ãóðüóøóí àñûëäû àéàãëàðûìäàí.
Èñòÿäèì éàõûíëàøûì îíà.
“Îëóì éà þëöì!”
Ùàìëåòèí ñÿñè ýÿëäè ãóëàüûìà:
Ñþíäöðäöì ñîí óëäóçó...
Ýþçëÿðèìè ãàïàäûì.
“ÎËÓÌ ÉÀ ÞËÖÌ”
.ìèéåä ÿí ,ðóäíóçó òàëàâùß
ìÿñåä óíóá ðèäñÿÁ
.íàäðàçà èäÿìëþ àíàä
íûíàðàõëöÝ ãàúíÀ
...ûçûã êè÷èê çþýàðàã
.íàäðàçàá ðàëûäëà çåá úàëóã ÿúøåÁ
***
ÿíèëåá áóéîã óíóüóðéóÃ
ðûíàëëóò ,ðû÷àã
.èäíè àíàä ûðàñ
,ðóäõîé íàøóðîñ ,ãàúíÀ
èêÿäíè÷è ðàëòî ëûøàé
!ðèäíèìèê ðèáÿã àúàëàá î
ÐÀËÇÛÃ ÍÀÒÀÑ ÊßÐÞ×
”ãóúî÷ íàëî íàã èéÿðö áèçÿý ðÿäÿáðÿä ,éÅ“
ðèáàÑ
!èìß !èìß !èìß –
.ðûðûäíàéàä èíÿì ñÿÑ
!õàá ðèá ÿéÿðþ÷ ,èìß –
,ëî çåò ,èìÿ ,ëî çåÒ
.ðûðûäíàé èìèëÿ ,éàâ
!èìß !èìß
.ðûòðà ñÿÑ
ðöéöðöá ûìûôàðòß
,ðàëàëàá íàòàñêÿðþ÷
:ðÿëðèéåä ÿä ðèåø èëÿéèôàã
,àñëà êÿðþ÷ ìèê íÿäíÿÌ –
.ðàëà ëàá
ÿíèéÿðþ÷ ðèäíÿò ëÿÝ
,ãàøìóéìóé ,èòñèïè
.ûðàñïàñ
201
100
109
Òÿíçèô, ïàìáûã âåðèí! Ãàðíûíû áàüëàéàã,
Áàéòàð äåäè: òåç îëóí!
ýþçëÿðèíÿ ÷þêäö äöíéàíûí çöëìÿòè.
Ñàüûúû Ýöëõàðàíûí
– Ñöääÿäèð èëëÿòè.
Áàéòàð äåäè:
Ùàìû ãÿì äÿðéàñûíà áàòäû.
Áàéòàð ãàøëàðûíû ÷àòäû.
Äàíà þç áèëäèéè êèìè íÿôÿñ àëäû.
Áàéòàð òþâøöäö, òÿðëÿäè.
Ùàìû äîíäó ãàëäû.
äàíàíûí ñèíÿñèíÿ.
Áàéòàð ãóëàüûíû ãîéäó
– Àçàðû íÿäèð?
Ùÿð ýÿëÿí ñîðóøäó:
áàéòàð, áèð äÿ áðèãàäèð.
ïàðòêîì ýÿëäè,
Ñÿäð ýÿëäè,
õÿáÿð éàéûëäû ùÿð éàíà.
Ñàçàãëû êöëÿê êèìè
– Íåúÿ, ñàðû äàíà?
“Ñàðû äàíà õÿñòÿëÿíèá!”
Ñÿñ äöøäö Ýþéòÿïÿ êÿíäèíÿ:
ÑÀÐÛ ÄÀÍÀ Âß ÁÀËÀÚÀ ÃÛÇ
Ôåâðàë, 1962
ùå÷ ñÿíè éåìÿçäè.
Áèëñÿéäè, áÿëêÿ úàíàâàð äà
àüðûíà àüðû äåìÿçäèí.
Áèëñÿéäèí,
äöøöá ñÿíèí ìþùíÿòèíÿ.
íÿëÿð ÷ÿêäè ÷îáàí,
áó èòêèäÿí
!àíûðàëãàéà íèðèòÿý óñ èòñÈ
ðûäìûçàë àä íàìðÿä ûúìàÄ
.àíûðàëãàëóã
.øûðàã ðèá ûäçàé ÿõñöÍ
:ûäàð÷ûñ èìèê è÷åê êÿêðö íûøàÌ
.øûìàìõû÷ íàäíûçüà óüóðéóá íèðäÿñ
àíàù-íàäíàÙ
.èäëÿý áèñàùöì àúîã
èäêÿ÷ ùà ,ûäõàÁ
,ÿçèá íèñëÿý íûüûçàÉ – :èäåÄ
.àíàä ûðàñ
ÿìÿëå öìëöç óá ðûäíàìÀ
!àíàëï êèëëè
ÿúåý ÷ö ,íöý ÷Ö
ûäàìëûðéà àðàõëöÝ
.íàäàíàä ûðàñ
:èäåä àäíàòàé òèêàñ àíàÄ
.ìûëà íûðüà
:èäåä àäíàõóúðóã àíàÄ
!íàÚ
ðèáíàäòààñ ÷ö ðÿÙ
,íàäíàìðÿä óñ èäðåâ
íàäòààñ ûòëà ðÿù
.íàäíàìðÿä çîò
.èäëèá ÿäåý ÿíèâå ÿÍ
èäëèá àðàïà ãûëàâðó ÿÍ
.íàäíàìðèéÿä àðàëãàøó
,èéÿðö ûäàìçûã ÿôèçíÿÒ
ûäàëüàá àíûíðàã íûíàíàä
.ûíûëàø êèëíèëÿý
,ðÿùÿñ ðÿù ,ìàøõà ðÿù ðäÿÑ
,íÿñõÿø
.ûíûëàâùÿ íûíàíàä óäøóðîñ
ÿôÿä ðèá ÿäíöý ìîêòðàÏ
:ûäëà ðÿáÿõ
?àíàä ûðàñ ,ðèäÿúåÍ –
101
íÿ ñàç ÷àëàðàì.
Íÿ íÿüìÿ ãîøàð,
íÿ ýÿëèí âåðèá, ñàç.
Íÿ ãîéóí âåðèá, ýÿëèí àëàðàì,
Äåìÿðÿì ÷þðÿéèìè ãàéòàð!
ìÿí, ãàéûòìàðàì ÷îáàíûí öñòöíÿ.
Àíä è÷èðÿì ñöäöíÿ
– Àíà! Àíà!
Ñÿñèì ÷àòìûð, öíöì éåòìèð äåéÿì:
î äà ìÿíèì ôàíòàçèéàìäàí äîüóá.
ìîòàë ïàïàãëû ÷îáàí,
Áÿëêÿ ñöäÿ ãûü äîüðàéàí
ýöíëÿðè âàð.
ñÿêñÿêÿ öðÿêëè
úèðÿ ÷þðÿêëè,
Àõû þìðöí íÿ ãÿäÿð
éàäûìäà éàäèýàð.
àúëûã èëëÿðèíäÿí ãàëûá
Áÿëêÿ áó ÷þðÿê ÿùâàëàòû
íàüûëûíû Úûðòäàíûí.
Éîõñà èëëÿð ñèëèá éàääàøûìäàí
Åëÿìè?
Ñîíðà ÷þðÿéè ýþòöðäö, ãà÷äû!
íåúÿ ýÿëäè úûðòäàí?
Àéàüûíäà òèêàí
Úûðòäàí íåúÿ öøöìöøäö?
ýàù áó êîëà äöøäö?
Úûðòäàí íåúÿ ýàù î êîëà,
Áèð úûðòäàí íàüûëû äàíûøñàíà!
– Àíà! Àíà!
ñÿñèì ÷àòìûð, öíöì éåòìèð äåéÿì:
Íåéëÿéèì,
“àüðûìû ýåðè âåð!” äåéÿ.
ìÿí ãàéûòìàðàì öñòöíÿ
Àíä è÷èðÿì ñöäöíÿ
ßýÿð îëàðñà, àíà!
.íûõàé àøûìòëà ìûøàÉ
.öêöé íèðÿëëè ÿäìèíéåá ,ÿäìèáëÿÃ
.àäìûüàòî ìàøóìðóòÎ
íèðÿëëè ìûëàéÿÕ
;áûäûéàã íàäíûüûëãàçó-ãàçó
.íûüðà-íóüðîé
èìèê óíóøîã íÿìøöä ,èíÿÌ
áûëà àüûëàðà
.íûüàòî ûðàëðàâèä çèñëèä
:ìÿéåä ðèìòåé ìöíö ,ðûìòà÷ ìèñÿÑ
!àíÀ !àíÀ –
!àíàñøûíàä ûëûüàí íàäòðûú ðèÁ
,ìóäéîã àäàõðà èðÿëëÈ
.èìèê èðÿëêÿðèä ëîé
,íàìàç ðèÁ
ÿéåä ðàëàã õî÷ ìèê àäíûòëà óñ
;èìèáëÿã ìûäðûéàëõîé
,èíèëëÿ ðûüà-ðûüà
.àúíûéàñ öçöé íèéåé-íèéåé
,èäíÈ
èìèê çàâ ðóëëöá êèçàÍ
.óíî ìÿðèðèäçÿý àõðîã-àõðîã
ìÿðèìëèá àëî òèêàÑ
.àúíûéàìëî òèêàñ ,î
:ìÿéåä ðèìòåé ìöíö ,ðûìòà÷ ìèñÿÑ
!àíÀ !àíÀ –
!àíàñøûíàä ûëûüàí íàäòðûú ðèÁ
.ûäòàá ÿúåí íàêèò àíûüàéÀ
,àä ûüàéà íóíî ,íÿñÿðþÝ
íàäíàêèÒ
?ûìûäðûéûðüà èìèê ìèéÿðö ìèíÿÌ
ûäðàõû÷ ûíàêèò èñÿíÿÍ
!ÿðèäíÿò ûäòà
àä ûíûñûðüà íèéÿðÖ
ûìðàëî ãàìòà áûðàõû÷
?èìèê íàðàõû÷ íàêèò
801
128
113
Áÿëêÿ äÿ, óô äåìÿçäèì,
ðóùóì ñåâèíúëè, äîëüóí.
Ãÿëáèì ñÿðèí,
Ýþé àòëàç öçÿðèíÿ.
Ñàíêè úèâÿ äàüûëìûø
Î ñàùèëñèç äÿðèíÿ.
Óëäóçëàð ñÿïÿëÿíìèø
áèð éîõóø.
àðõàñû áèëèíìÿçëèê
áèð äÿ
Áèð éîðüóíëóã âàð,
Ùàíû î ãóø?
áóðà áèð ãóø ãîíäó.
Ãà... ãà...
Ýåúÿëÿðè ÷è÷ÿêëÿð.
Åëÿ áèð äöíéàäàéàì,
Ñöçöëöð áèðÿð-áèðÿð.
Óëäóçëàð – àü ÷è÷ÿêëÿð.
ÉÀÄÛÌÀ ÄÖØÄÖ
ñàü éàíû, ñîëó óëäóç.
Òöêÿíìÿéÿí éîëóìóí
ÿòðàôûì äîëó óëäóç,
Àðõàìäà óëäóç äîëó,
ßë÷àòìàç âöñàë êèìè.
Óçàãëàðäà äîëàøûð,
Ýþé öçöíäÿ õàë êèìè.
Àé áèð ïîðòàüàë êèìè,
Þçö áèð àç ýåí äóðóð.
Ñàíêè ìÿíäÿí óòàíûð,
Àé ìÿíèìëÿ òÿí äóðóð.
Àé ìÿíäÿí éöêñÿê äåéèë,
ãàðøûìäà âàðàã-âàðàã,
Éåíÿ ýþéëÿð à÷ûëûð,
éåíÿ õóìàðëàíàðàã.
Éóìóëóð ýþé ýþçëÿðèì
Áÿçÿí áèð äàü äàëüàëàð.
Áÿçÿí ÿòÿê ãûð÷ûíû,
Éöíöë-éàðàã äàëüàëàð,
Äàëüàëàð, àü äàëüàëàð,
.äèìö áûëûðûã íÿçÿá
:ìÿøöìíöøöÄ
!?ìóäëî ìèê ,óäëóðüîä ìèäèìö
!?ìèäè ìèê øûìàìëóðüîÄ
.ëöíþê áóñóñ íÿçÿÁ
,ÿäíè÷è ûüûëíàðîò íöðìÞ
,çÿìòåéíö ,çàìòà÷ëÿ
,èìèê êàéàì ðèá ãàçó
.äèìö áöíþñ ,áûíàé
,àëà÷ðàï öíöñêþê ðÿòñÈ
!äèä èíèáëÿã ðÿòñè
.äèìö áèéÿìðåâ ñÿñ àðàëóçðÀ
.ÿëåá íèÄ
.ÿëå äèìÖ
?ìàíè ñÿÁ
:ìÿøèìåä àëðàõèòôÈ
!ìàíàñíè íÿì
!äàíàã – ìàíÈ
!òàéÿù èëäÿñãÿì – ìàíÈ
!òÿðäöã – ìàíÈ
!òÿááÿùÿì çèñëèùàñ – ìàíÈ
,áóëî ìèäèìö ìàíÈ
.áóëî ìèíèä
,ðàâ èãðÿô ÿÍ
.áóëî ìèê ,áóëî ÿí ìûüûäíàíè
!íèÄ
áûéàëíà èíèñèï ,ûíûñûøõàÉ
.íàäíî ìàøûìëûðéà ìöçþ
!äèìÖ
.íàìàç õî÷ èíÿì áóéîã àäðàçèòíÈ
!ìàíè ,èê ûäëàÃ
,ìèçèçÿ ,õîé ,õîÉ
!ìàðàìëûðéà íÿäíÿñ
2691 ,ëàðâåô
121
Íå÷ÿäÿí áèðè éîõ.
ùàìûñû!
Éàëàíñûç äîëàíàéäû èíñàíëàð –
áóíäàí èðè éîõ.
áóíäàí àü,
òÿêè éàëàíëàð áåëÿ îëàéäû;
Äöøöíöðÿì èíäè:
Èëëÿð äîëàíäû...
Ýöíëÿð êå÷äè...
Ãàëäûðûí, âóðóí, éàëàíäû!
– Òàïìàäû! Ùàé, òàïìàäû!
– Ôèëàíêÿñèí?
– ßë öñòÿ êèìèí ÿëè?
Ãûøãûðàðäûã äþðä éàíäàí:
áèð êöðÿêäÿ íå÷ÿ éóìðóã,
Áèð îéóíäó ìÿçÿëè:
ÊÈÌÈÍ ßËÈ?
Óøàã îéóíëàðû
.ìóäëî äÿëÿá ÿíèä ÿúêöäöéþÁ
,àüûëðàêàéèÐ
,ÿðÿëÿäÿâ çèñòÿääöì ,çèñëèçíÿì
ûøðàã ÿéèëèòöì ÿâ
,ìóäëîä ÿëå ÿëòÿðôèí ,ÿëáÿçÿã
íàäëîé êöëíöýðèá
ìöäðöðþý íûäéà
.ûíûíàëàé íèðÿëçÿâ
ûñûðàé íûìûäàãèòÅ
,ûäòàá ,èäòè àäãûëãàøó
.ûíûíàëàã èäòåý ìûäàëëóò ÿäêèëúíÿý
,ìóäëî ûøõàé íÿäíèêëÿââÿ ,ìÿðèìëèÁ
.ìóäëî ñèï àé
áèíÿðéþ ,áóéóõî ,èê ðûõÀ
.ìóäëî òñèåòà ûëøàá-èëëÿìÿ
ìàøûìàøàé ÿëäèìö ÿøèìÿù íÿÌ
.ÿä ÿäíÿéöéþá ,àä àäãûëãàøó
,ÿä ÿäíÿìÿ äöñ íÿäíöøþä àíÀ
.ÿä ÿäíÿéåé êÿðþ÷ óðóã
,áóëî ÿä êöéþá ìèäèìÖ
.àä àúàëàá
íûìàíà áóðîñ öíöøþä ðèá ùàÝ
,àäíàéàìéîä
.ìàøûìàëüàá äèìö ÿíöøþä èðèá î
,èìèòÿìéèã íàùàòìè ÿäáÿòêÿì ùàÝ
,èìèéÿíéþê çóðâîí íÿäèçðÿä
áóòêÿì íàäçûã ìèéèäâåñ
.ìàøûìàëüà áèéÿëçþý
,áóëî êöéþá ìèäèìö ùàÝ
.áóëî ãàçó
,òÿäàÿñ ÿäíöçö ðåÉ
íèìèëèä àíà
,ãàìòàðàé èíèðåø ëÿçþý íÿ
ûüûëøàäðàã íàñíè
...èìèê óá ÿâ
,áóëóðüîä íÿçÿÁ
021
114
127
ýþé ãûðìàíúëû äàëüàëàð.
Àú úàíàâàð àüûçëû,
àëìàç áàøëû äàëüàëàð.
Óëäóçëàðà ñû÷ðàéûð
ýþéÿ äÿíèçèí äèáè.
Ñàíêè ãàëõìàã èñòÿéèð
éàðüàíäà ðöçýàð êèìè.
Ôûðòûíàëàð àüëàéûð,
àõàð.
àõàð,
äóðìàäàí
Êþïöêëö øÿëàëÿëÿð
ýþé ñèíÿëè äÿðéàëàð.
Ìÿí ó÷óðàì, àëòûìäà
ñÿíèíëÿ äîëóäóð, àíà!
ýåúÿëÿðèì, ýöíäöçëÿðèì
Ìþùíÿòëÿðèíèí ùàããû-ñàéûäûð èíäè
Äöøöíöðÿì éàíà-éàíà;
ãóëàãëàðûìäàäûð.
Éîðüóí ñÿñèí ùÿëÿ äÿ
Áàëáàëàúàí... áàë...
Ñÿí äÿ äåéÿðäèí
ôÿòèð ýèðäÿ, äåéÿðäèê.
Ãîüàë öçö éóìóðòàëû îëñóí,
áèð äÿ, áèð äÿ äåéÿðäèê.
éåíÿ,
Ýöíäÿ íå÷ÿ êÿðÿ äåäèðäÿðäèê ñÿíÿ,
Ñó è÷, ãóðòóë!
Éûðûë, éûðòûë!
Ãîç àüàúû, ãîòóð êå÷è,
Áàëáàëàúàí, áàòûð êå÷è,
Ãàíàäëàð, à ãàíàäëàð!
Êàèíàò íÿ êè÷èêäèð,
Éöíöë, ãûâðàã ãàíàäëàð.
Ãàíàäëàð, àü ãàíàäëàð.
èëäûðûìëû àòëàðû.
Ãàíàäëàð õÿéàëûìûí
î íóðäàí ãàíàäëàðû?
Óíóòìàã îëàðìû ùå÷
ó÷ìàäûüû äèéàðà.
Ó÷óðàì ùå÷ êèìñÿíèí
à÷ûëûð áîøëóãëàðà.
Ãûçûë íóðäàí ãàíàäëàð
áèð õÿéàë äöíéàñû âàð!)
(Êþðïÿëèéèí òöêÿíìÿç
ãàíàäëû àò îëóðëàð.
Áÿçÿí ýþçÿë ìÿëÿêëÿð
áàüðûíäàí éàðàëàéûð.
Îä ãàì÷ûëàð ùàâàíû
èëäûðûìëàð ïàðëàéûð.
Áàõ, ìÿíäÿí àøàüûäà
òöêÿíìÿç éîëëàðûì äà.
2. ÁÀËÁÀËÀÚÀÍ
Íÿ ÷àòûð ÿëëÿðèì.
Íÿ öíöì éåòèð,
íÿëÿðèì ãàëûá, íÿëÿðèì?
Áèëèðñÿíìè îðäà
Éàäûìà ñàëìà!
Ýþéäÿí äöøÿí ö÷ àëìà!
Áàëáàëàúàí...
Éàäûìà ñàëìà, ñàëìà!
Ãîç àüàúû, ãîòóð êå÷è...
Áàëáàëàúàí, áàòûð êå÷è!
1. ÁÀËÁÀËÀÚÀÍ
,ûäéàñàìëî ìàáàÁ
.ìûäçàìëî ÿä íÿì
ìÿðÿìëèá àëàã ãàúíÀ
.èìèê ìàáàá
ìàéûëàìðàïà ÿðÿëíöý êÿúÿëÿÝ
.èìèðñÿ áÿêêÿðöì
ÀÄÍÛÃÃÀÙ ÍÈÄ
èíÿì ðàëáóäóõðîã ÿôÿä èêÈ
:ÿëè öçþñ íèä
,àäíàíàíè ðèá
.àäíàéàìíàíè ðèá
òõàâ çûìûüûäíàíÈ
.ðàëáûéàëüàá ÿíèä èéåø ðÿù
!ðàëî óÁ
!çàìëî óÁ
,áàâàñ óÁ
.ðûäùàíöý óá
ÿíåé ,àäíàéàìíàíÈ
.ðàëáûéàëõàñ ÿäòÿðàñÿ èíÿì
!ðàëî óÁ
!çàìëî óÁ
,ìçèåòà óÁ
.ðûäòàìóùâþì óá
,ÿíèùåë íèä ëÿââß
,íö÷ö òÿááÿùÿì ÿíèä
,ÿíèùéåëÿ íèä àðíîñ
.íö÷ö òÿðôèí ÿíèä
ÿñèäè ÿí ëÿââÿ íèÄ
.ðóäî ÿíåé
,óäðóäóõðîã ÿëè öðôöê ëÿââß
.ðóäóõðîã ÿëè èòÿáüÿð èäíè
9691
ÌÀÍÈ ,ÄÈÌÖ ,ÍÈÄ
,èäè íàìëÿñöì ìàáàÁ
,ÿä ìÿíÿí
.ÿä íÿì àäãûëãàøó
,íÿì ãàúíÀ
,íÿäÿìëèá ûíûñàíÿì
,àéàéíöä î ìûäðûíàíè
,ÿìÿííÿùÿú ,ÿòÿííÿú ìûäðûíàíè
.àíóüóäëî ðèäàã ÿéåø ðÿù íûùàëëÀ
,èìÿííÿùÿú ,èòÿííÿú áóäóíó íÿçÿÁ
;ðÿëÿúåý íóçó ìöäðöíöøöä
àñõîé ,ðèäèúíè èíÿðùÿú ìÿíÿÍ“
”!?èìÿíÿí ÿðùÿú
.èäè õî÷ ìûüàðàì ÿòÿííÿÚ
íûòàéÿù ìöéöäðþý èêíö×
ðÿçíÿá ÿòÿííÿú ìèéèäÿìðþý
.èäè õîé èéåø ðèá
.ÿëÿñÿì àãøàá î ...ìÿííÿùÿÚ
.ÿëÿù ìÿðèìåä ûðàëíàòéåø çóñãóðéóÃ
.èíÿì öäðöðöäíöøöä õî÷ àéíöä Î
,èê ðÿäÿã Î
:ìèäðèéÿòñè êÿìëþ íÿçÿá
.ðàâ ðÿëÿí àäàéíöä î ìöðþý
ÿéåä ”ðèäèúíè õî÷ ûìàäà ìöëþ“ ãàúíÀ
.ðàëãàøó óäðóäóõðîã èíÿì
911
9691
ÐÀËÀÁÀÁ ,ËÈÉÅÄ ßËÅ
,ðöäíöý øåá àéíöä óÁ“
”!àðàã ÿä èøåá
,áûëàã íÿäìèÊ
áûëàã íÿäìèäè çóñðóüó ûñíàÙ
,ûëûðüà óá
221
126
Ñàíêè ýåäèð ìÿíèìëÿ
êè÷èëèð éîëëàðûìäà.
Ó÷óðàì, óúà äàüëàð
íóð áàõûøëû áèð ìàðàã.
È÷èìäÿ àøûð-äàøûð
òåëëÿðèíäÿí òóòàðàã.
Ýöíÿøèí
Ìÿí ó÷óðàì
Éåíè îâëàã, áóëóäëàð?
Ùàíñû äàüëàðäûð ñèçÿ
Ãàëàã-ãàëàã áóëóäëàð,
Áóëóäëàð, àü áóëóäëàð,
àõûð, êå÷èð éàíûìäàí.
Êþïöê áóëóä êàðâàíû
áàðìàãëàðûì ó÷óðêÿí.
Äóìàíëàðà òîõóíóð
äÿðäè âàð.
È÷èìäÿ ñîíñóçëóüóí
õÿôèô, èëûã ùàâàëàð.
Ñà÷ëàðûìû îõøàéûð
ìèí èëëèê áèð ùÿéàòû.
Áèð ãûðïûìäà ýåäèðÿì
ýÿçèðÿì êàèíàòû.
Íóð êàðâàíû áîéíóíäà
íÿäèð ìÿíè öøöäÿí?
Ýöíÿøèí ãóúàüûíäà
Éîðóëóð áó þòöøäÿí.
Ýöíÿø çàüëû ýöìöøäÿí,
ãîâóøàðäûã Ýöíÿøÿ.
Àðõàñûíäàí ãîâàðàã,
ýþé ýþçëö ÿíýèíëÿðÿ.
ìÿíè ýþòöðÿðäèëÿð
Èïÿê ãàíàäëàðûíäà
Òîïëàøàðäû áàøûìà.
áèðÿð-áèðÿð,
,çèñäèìö óá
?ðÿëçþñ ûëãûíàé óá
?èìíÿäíèòÿééèáóëüÿì íèðÿëÿçèðàáöÌ
,ÿñøèìè íöý øåá àéíöÄ
,ðàëàáàá
íöíöý øåá óá
,ÿñøèìè àðàã ÿä èøåá
,ðàëàáàá
,íÿäíöý êëè – ðöìþ
ðÿäÿã ÿíöý íîñ
íÿäíèëÿ êèëçèñäèìö
,ÿñøèìè éàðàù ,äàéðÿô
,ðàëàáàá
àíóá çöíöäçþä ÿúåí
,ÿéÿíéþý-ÿéÿíéþý
!àíàé-àíàé
,ûøûðûüà÷ íèðÿëíöý êÿúÿëÿý ñÿÁ
,èìèê èñÿìüÿí ðÿôÿç ðèá
?àäçûíûðàëãàëóã èìèäÿìíÿëñÿñ
,óëäóëóá èðÿëéþÝ
èìèä÷åê óëíóüâî÷ ûðàëëîé
!?àä çûíûðàùàá ,àä çûíûøûã
íèðÿëíöý àðàã Î
ûíûáàò ,öíöìöçþä
?çûíûäëà íàäðàù
íàìàç-íàìàç íÿäÿÍ
!?çûíûäëàã ÿäíèñÿýëþê íèøÿíöý
èýíÿð àðàã íûíàéíöÄ
?ÿéèí ûäëàã ÿçèñ
”!ëöêêÿâÿÒ !ðöêöØ“ çûíûäàøàÉ
.ÿéåä-ÿéåä
,ëèéåä ÿëåá ,õîÉ
,èäçÿìëèá àëî ÿëåÁ
!ðàëàáàá
çèíèéèëäèýè ûõÀ
ëèçöé-ëèçöé
321
115
1969
êèðèéÿ.
êÿäÿðëÿíÿ,
Êþíöë ñåâèíÿ,
Éîë éîõäóð ýåðèéÿ –
èíñàí íÿôÿñëè ùÿéàò îëñóí –
Úàíëû, ùÿðÿêÿòëè,
Èíúèìÿëÿð éöç ãàò îëñóí.
Îëñóí, îëñóí.
èñòÿê ùÿâÿñè.
Ìàðàã ýþéíÿéè,
ñöðÿòèí éîðüóí àéàã ñÿñè.
àðçóíóí ñöðÿòè,
Áèð äÿ,
ãÿøÿíý-ãÿøÿíý.
Ñà÷àãëû êîíôåòëÿð
íåúÿ ëÿíý!
Ñÿìÿíè íåúÿ ëÿíý ýþéÿðèð,
éàíäûðûð, éàõûð.
Ìàðàã, ýþçëÿìÿ
Áèçèì ýöíäöçöìöç äÿ âàðäû, àõû.
éàíàðäû àõøàìëàð.
ßëâàí øàìëàð
ö÷ áîéóìóçäàí óúà èäè.
áÿçÿêëè õîí÷à èäè,
Áàéðàì ìöæäÿ÷èìèç
×å÷ÿëÿ áóë-áóë-áóë!
Áóíà ãàëìàäû
áó àøûðäû.
áó áèøèðäè,
áó òóòäó,
áó ýþðäö,
Áóðà áèð ãóø ãîíäó:
Ãà!.. Ãà!..
ÃÀ... ÃÀ...
.ûäðàòà ýíÿôöò ûøõàÉ
,íàõëàã íàäëîê ðèÁ
íûðàëúàðóò íÿíÿëëèì àëîñ-àüàñ
.ÿä èíèñèêè ûäðàðóâ
èäðÿéåä – !ôûéàÙ !ôûéàÙ
,àòûðàá êèäìè÷ ðèá
.ÿä ÿíèñèêòè àìðûã ÿíÿä ðèá
,ìÿðèùàì àäãóëó÷âî ÿä íÿÌ
.ðóëî õî÷ èíÿéÿä íàäìûüûäòà
.ìÿøåï ëèéåä ãóëó÷âî ãàúíÀ
ÿéåä ìàðûòà òñàððÿÑ
.ìÿøèìÿìêþò íàã ãàùàí
íèíèìðÿì áûéàëáàñåÙ
,èíèìÿíéÿ øó÷ó
,èê ìàðàòà ÿëå óïîò
;ðÿéÿä ÿôÿäÿù àäíûëàä ÿïÿò
èðÿëìÿãÿð áûëà ìÿëÿã
.ðÿýÿ ìÿñçöä ðåéÿáðåé
,èäðèíÿâöý ÿíöçþý ìàáàÁ
.ÿíöçþñ íèìëå íÿì
:ðàâ çûìûðàøõî õî÷ àëìàáàÁ
.çûìûüûëçûñðàøõî àä õî÷ ðèá
:ûäðàâ ûñàéíöä çþ íóíÎ
,ûðàëìàêùå ,èðÿëòÿàíÿã
.ÿëéèðÿëáÿä ,ûðàëìàëíà
:ðàâ ìàéíöä çþ ìèíÿÌ
,ûðàëíûøàì íîðòêåëå
,èòÿðöñ èòè íÿäñÿñ
...ÿëéèðÿëáÿù-àâàä – ÿðÿëäðÿä çûñúàëÿ
,ìàüàäóá íÿÌ
.ÿäâþý ìàáàá
ãûüàúàéàøàé ,ãûðûéàøàé ,ãûøûìàøàÉ
,íàíàëäà àéíöÄ
.ÿäâå ëàãñûðàä óá
.ìèäÿìåä íûäéà ÿêëÿÁ
.ìûäçàé ãûøàëîä ÿêëÿÁ
811
116
125
äÿñòÿéëÿ,
éàðûá ãàðà ýåúÿíè,
ìÿëÿêëÿð
Ôàíàðëàðû óëäóçäàí
Óçàã áèð ñîðàã êèìè.
Óëäóçëàð øèðèí, àúû,
ùÿð øåéäÿí èðàã êèìè.
Óëäóçëàð, ÷ûðàã êèìè
÷ûðàã êèìè óëäóçëàð...
Óúãàð äàõìàäà éàíàí
ãàðà ìÿõìÿð ýåúÿëÿð.
Øèðèí ÿôñàíÿ êèìè
ýþçëÿðèìäÿ ýöëÿðäè.
ñÿùÿð Ýöíÿø
Àõøàì Àé,
ýåíèø ýþéëÿð äèëÿðäè.
Êþíëöì ÿíýèí ôÿçàëàð,
öôöãñöç ìàâèëèêäÿ.
Ìèí áèð ãàïû à÷àðäûì
ó÷àðäûì.
ó÷àð,
ó÷àð,
Áÿçÿí ãàíàäëàðûíäà
ìÿíè ÷àüûðàðäûëàð.
Ñîíñóç àëà ýþéëÿðäÿí
ãûâðûìñà÷ ìÿëÿêëÿðè.
Éóõóìäà ÷îõ ýþðÿðäèì
îíäà ìÿí.
Áèð êþðïÿéäèì
øÿí.
ýöëÿø,
Áèð êþðïÿéäèì –
ìÿíèìêèëÿð ìöðÿêêÿáëÿ áîéàëûäûð.
Îíóí ÿëëÿðè ãàáàðëû èäè,
ìÿíèìêè àëà!
Îíóí ýþçëÿðè ãàðàéäû,
Ìÿíèì äÿ áàáàì êèìè èêè ýþçöì âàð.
ÁÀÁÀÌ ÊÈÌÈ Âß ÁÓ ÝÖÍËÖ ÀÄÀÌ ÊÈÌÈ
Áàêû – Ýþé÷àé, 1977
àðõàéûíëûã ïàñûíäàí.
óúóç òÿðèô ëàéëàñûíäàí,
Àíúàã ãîðóíà áèëèì
íÿ äàìäàáàúàäàí.
íÿ ãûçûëúàäàí,
Èíäè íÿ ÷è÷ÿêäÿí ãîðõóðàì,
ýàù ãàñûðüà.
ýàù ìöëàéèì,
ñûðà-ñûðà;
èëëÿð êå÷äè,
÷è÷ÿêäÿí, ãûçûëúàäàí...”
Àëëàù ñÿíè ñàõëàñûí
“Ëàéëà, êþðïÿì, à ëàéëà!
éîðüóí ÿñíÿìÿéè.
Àíàìûí àðà-ñûðà ýÿëÿí
øèðèí éóõó òàïàñàí...”
“...Ãûçûëýöëöí è÷èíäÿ
éóìøàã õîðóëòóñó.
áèð äÿ àëà-áóëà ïèøèéèí
áèð ñÿñëè úûðûëòûñû,
Áèð äÿ èíãà-èíãà áåøèéèí
áó ñÿñ.
óçàã-óçàãäàí ýÿëÿí
Ãóëàãëàðûìäà
“Ëàéëà äåäèì éàòàñàí...”
Àíàìà
ËÀÉËÀËÀÐ
èëèçíÿì ãàçó íÿ íûìàáàÁ
.èäè èäíÿê áàäðÿÇ
– ìèëèçíÿì íûõàé ìèíÿÌ
.àíàéÂ ,àâêñîÌ
,èäðÿéåý ãûëàõðà ìàáàÁ
.ìÿðèéåý ìóéòñîê ðèñàöì íÿì
,èäðÿéåä ùàëëÿëëèÿùàëèàë ìàáàÁ
,ìÿðèéåä ÿçèðàáöì íÿì
.ìÿðèéåä ãûëäàçà
,èäðÿâåñ èðåø àä ìàáàÁ
.ìÿðèâåñ ÿä íÿì
,èäðÿâåñ èíèúàÐ ,óíóðìóÃ ,Î
.èðèáàÑ ,èíèëóçöÔ íÿì
,èäè ûìàäà íöíöý óá î ÿÍ
.íöíöý î íÿì ÿí
èìèê éåø ðÿù àäòàéÿÙ
ÿä ðÿëøèäðÿâ ,ðÿëòÿäà
.ðóëóðüîä ,ðöëþ ,ðóëóüîä
,èäè óëüî íûíûòõàâ çþ ìàáàÁ
.óëüî íûìûòõàâ çþ íÿì
èäè ìàâà ìàáàÁ
.ÿðþý ÿéèäíè
.ÿðþý àùàáàñ ìàìàâà íÿÌ
.ìàáàá èäðÿøöä ÿéÿìèùàâ àäíàëóòóò éÀ
ìÿéÿúÿðÿäíþý ìàäà àéÀ íÿÌ
.õîé ÿí ,ðàâ ÿí íöñðþý íûñõàá
ìÿðèâåñ ãûëíàìà-íèìÿ ,êèëúíèä ÿä íÿÌ
.èìèê ìàáàá
,ðèäÿðÿëéþý ÿí ìèäèìö ,ãàúíÀ
.ÿéÿçöúþì ÿí
,ûðàõóé ìàðûìðûäëàã ëß
.ÿéåä ”ðûäûøõàé íÿëèá íÿñ ,èááÿð àÉ“
– ðàâ ìûùàëèÑ
.èëïèò íðåäîì íÿ
ðöäêöëíöò ÿäéþÝ
.íÿäðÿëêéåï íàõëàã íÿäíöçö èêè ðÿù íèðåÉ
.èäè ãà÷îã ìàáàÁ
711
ÃÀÍÀÄËÀÐ
,èäçÿý èðÿëÿìüÿí ,ûðàëíàòñàä
.ðàëàáàá
,çóíóäëî çèñ ÿä êÿáàÁ
.àä óëüîðîÊ ,ÿä èìèñÿÍ
íÿøöä àíûòëà ûüà÷ûá ìèùàðáÈ íÿçÿÁ
.àä óëüîò çûñçûüà-çèñëèä
,ÿä êÿñÿìëèá ÿëèñ íÿäõèðàÒ
íèñíèëèñ íÿäêÿúÿëÿý ,íÿäíöý óá
.ûüûëíàáðóã ëûéàìñÈ
ãàðûäòàøàé ,ãàäàøàÉ
.ûüûëíàìÿðùÿã çûñéàðàù
,àä àñëî íöý øåá àéíöÄ
,íè÷ìèíÿì
,íè÷íèíÿñ
.ëèéåä íöý øåá íö÷ö ãëàõ
...èýíÿð íèðÿëíöý ,èê ûäëàÃ
,ÿñðþý òè ó÷ëîÉ
.ðûëà úàüà ÿíèëÿ
,ëèéåä àðàã ÿä ðÿëíöÝ
!ðàëàáàá
ðûëàã ÿäíöòñö ãàïðîò ,ÿä ðÿëíöÝ
.ðûëà÷ àüà ÿäåý-òåý
.ðàâ èýíÿð ÿä íèðÿëíöÝ
,èê ðàâ íàñíÈ
;ðèéÿëå àðàã öíöíöý çþ
.èíèêíèíÿýçþ – ðàâ íàñíè
.èíèñèêè ðÿù – ðàâ íàñíÈ
ðûøûëà÷ – ðàâ àä íàñíÈ
íàäàéíöä óá íûñòëàõîé
íèðÿëíöý àðàã
.èíèñèýðÿñ èëìÿòàì
íÿðöñ ðöìþ àäàéíöÄ
,ðàâ íàñíè õî÷
ãàúíà ðûéàøàé
.ðàëíàéîã çè ðèá
9691
421
144
129
àéûëûíúà, ùÿéàòäà
Ðþéàëàðäà áÿõòèéàð,
þðòÿðäè ýþçëÿðèìè àëìàçëû äàìëàëàðëà.
Ùÿãèãÿòèí àúûñû áöêÿð äîäàãëàðûìû,
ìÿíè àéðû òóòóðäó.
î âÿðÿìëè äöíéàäàí
Îíëàð êÿäÿðëÿ äîëó
Äÿðäèíè îâóäóðäó.
Ðþéàëàð ãàðà þìðöí
ãàíàäûúû ðöçýàðû.
áèð àúûíûí
Êþíëöìäÿ
ùÿãèãÿò óäóðäó ðþéàëàðû.
Àéûëûíúà,
áóðóì.
áóðóì,
Äöøöðÿì
íÿ ýþé.
íÿ éåð,
Íÿ ãàíàä,
ñîíñóç ó÷óðóì.
ãàðà,
Áèðäÿí áèð ãàðà áîøëóã,
ÿçàáëàðû îéàíûã.
Âöúóäóìäà ùÿñðÿòèí
ãàíûã.
êöëÿê àìàíñûç,
Ãàíàäëàð ÷ûðïûíàðäû;
õÿôèô ãàíàäëàðûìûí.
êÿñÿðäè éîëëàðûíû
ãîðõóíú áèð êöëÿê ãîïàð,
Þë÷öñöç óúàëûãäà
íÿ éàçûã,
áèðäÿí,
Éàçûã,
äîüðàíñàì áóüóì-áóüóì.
ãàëàéëû òèéàí.
Ýþìýþé ñó èëÿ äîëóäóð
àõàðà ÷ÿêèð ïàëòàðëàðû.
Ñîíðà ýþé ñóäà
ïàëòàð éóéóð àíàì.
ãîëëàðû ÷èðìÿêëè,
Òöñòöëö îúàã áàøûíäà,
Áåø éàøëû óøàüàì.
ãàëàí ýöíëÿðè...
éàõàñûíäà
ãàëàã-ãàëàã éûüûëìûø èëëÿðèí
äàü êèìè
þìðöí óçàã ñàùèëèíäÿ,
íå÷ÿ áåëÿ àõøàìûí àðõàñûíäà,
Õàòûðëàéûðàì,
öôöãÿ ÷þêöð àõøàì.
Àðõàäà éàâàø-éàâàø
Ýåäèðèê äÿíèçè éàðàðàã.
Éîë óçàã.
ñÿðõîøàì.
àü èëàí êþïöêëö ñóëàðûí àùÿíýèíäÿí
ýÿìèìèçè éàëàéûá êå÷ÿí
äÿíèçèí ðÿíýèíäÿí,
Ýþç èøëÿäèêúÿ èøëÿéÿí ÿíýèíäÿí,
áóëóäñóç ýþé.
Áàøûìûí öñòö
ýþìýþé!
Äþðä éàíûì äÿíèçäèð,
ÞÒßÍ ÝÖÍËßÐ
1962, ñÿôÿðäÿ
Ðÿñóë Ðçà!
Éàçûã ñÿíÿ, éàçûã
Àéàã áàñìàäàí ÿí éàõûí áèð óëäóçà?
Áèç íåúÿ áèòèðÿúÿéèê þìðöìöçö?
ÛÚÀÜÀ ÐßÝ
àäíûðàëãàïðàÉ
íàòàé êÿïè ãàøìóé
!ûúàüà ðÿý
,íÿéÿçíÿá ÿíèðèá-ðèÁ
íÿéÿìÿçíÿá
,èñÿâéåì
,èéÿ÷è÷
ðóëî ûüàïðàé
.íûúàüà ðÿù
,íàñðóëî ëèêÿ÷ ùàÝ
,òóò àðàã ,ðóíîã ,üà ùàý
.ðàúàìõîò ùàý
çàìíàéî ÿëðÿëëè íèÌ
,êÿïè àäíûðàëãàïðàé
,êÿñÿìÿëñÿñ çèá óíî
,êÿñÿìÿëñÿá óíî çèá
,àñàì÷à èëÿ íàñíÈ
èðÿëðèñ óá
!ðà÷à ìèÊ
íàòàé êÿïè àäíûðàëãàïðàÉ
,ûúàüà ðÿý
òÿääöì ðèá ÿëíèíÿñ ëÿý
;ãàëàã àíàé-íàé
;ãàëàñ àäàé èøèì÷åê
,ûìûòõàâ ÿïðþê ìèíÿì
,ûíûüàïðàé êëè íèíÿñ
íèêëè ìèíÿì
,èìèéÿíéþê øûìøûïàé ÿìèíéÿ çþ
.ûìûüàïàï èðÿä êëè
íÿì ðÿëëè íóçó ûõÀ
íèðÿëêöéþá
;ìÿøèìéåý ûíûðàòëàï øèìëèäëè÷èê
.øàäìèí ,ÿíùþê
,ûúàüà ðÿÝ
êÿøÿëäðÿä ëÿý
.øàâàé-øàâàé
731
ÛÚÀÁ
àéàðàÑ
,íàñðûøûíàä íÿäòÿááÿùÿì ÿí íÿÑ
:íÿñðèéåä ëîé ÷ö ÿäíöý ÿí
.ìûíàëîä àíûøàá
èäéÿñëèá àøûíàä ðÿëçþý ãàúíÀ
:ûìàù èäðÿäèøå ûíûðàëøûõàá
,ìûíàëî ðûäíàú ðèÁ“
.”øàäðàã ,íàáðóã ÿíÿñ àä î
:ìÿðöíöøöä íÿÌ
íÿñ ÿéèí
,êÿðâþê ðÿäÿã óá
,êÿðöãàøìóé
,êÿ÷éþý èòÿôëö ðÿäÿã óá
êÿïè ûðàòôÿð
,àëî-àëî
íóäëî àíà
øûìàìéóä èñÿôÿí àíà
.àëóüî ðèá
úíèâåñ ,òÿäàÿñ ÿéèÍ
èìèê äóëóá ãàçó
íÿäíöòñö íûíûøàá èä÷åê
.ÿëåá àëìàä ðèá íàäàìëàñ
çèñáÿáÿñ åëàò ÿéèÍ
ðèøÿúþ
!?ÿëåá àëìàäà
ðûðûäíàé ûìûðàëãàäîÄ
,ûñûúà íûðàëëàóñ óá
,ìèçèçÿ ìèíÿì
íûøàäðàã ÿúðèá
.ûñûúàá ûøõàé
2691 ,ëàðâåô
631
130
143
õÿéàëèäèð.
Î äà áèð ùÿãèãÿò èêÿí –
Î äà ìèí ðÿíýëÿ áîéàëûäûð.
Ñÿùÿð êèìè éàâàø-éàâàø à÷ûëàð.
Ãàðàíëûãäàí áàøëàéàí éîëó âàð.
Áÿíçÿäèðÿì êþðïÿëèéè.
Ìÿí à÷ûëàí ñÿùÿðÿ
ãÿøÿíý ãàíàäëàðûíû.
ñåâèìëè,
Óøàãëûüûí
èïÿê ãàíàäëàðûíû,
Î õÿéàë äöíéàñûíûí
î ðþéà,
Ýöíëÿð àëäû
Êè÷èëäè èëäÿí-èëÿ.
Ãàíàäëàðûì êè÷èëäè,
óøàãëûã ñàùèëèíÿ,
Þìðöì âèäà åòäèêúÿ
ñîí ñàíèéÿñèíÿ ãÿäÿð éàíà-éàíà!
Ëàìïà áèòèðäè þìðöíö,
Ëàìïàìûí òåëëÿðè êöëÿ äþíöá.
ìàñàìûí ñûüàëëû öçö.
Äèðñÿêëÿðèìèí àëòûíäà
...ßëèìäÿ ìöðÿêêÿáè ãóðóìóø ãÿëÿì.
÷þêäö öñòöìÿ...
Ãàðàíëûã ãàðà õÿáÿð êèìè
áèòèðÿ áèëìÿäèì.
ñàáàùûí èëê ñÿòèðëÿðèíè
Áó ýöíöí ñîí,
Áèðäÿí ñþíäö åëåêòðèê ëàìïàì.
íå÷ÿ èíñàí àëÿìèíè áó ýöí äÿ.
êþíöë-êþíöë ýÿçìèøÿì,
Àõøàìäàí áÿðè õÿéàëûìëà
ìàñàíûí öñòöíäÿ.
Íå÷ÿ éàçûëû âÿðÿã âàð
Ýåúÿ éàðûäàí êå÷èá.
éàâàø-éàâàø ãóðóòäó.
Ìÿíè ýèçëè ýÿìèðäè,
è÷èìäÿ áèð àú ãóðääó.
Ãàíàäëàíìàã àðçóñó
áó äÿðäëÿ èíëÿéÿðÿê.
äåéÿðÿê,
Íå÷öí ó÷ìàéûðàì ìÿí?” –
áèð õÿéàë êÿñèëìÿéèð?
íå÷öí þìðöì áèð ðþéà,
“Íå÷öí éîõäóð ãàíàäûì?
ýåúÿëÿð éàíà-éàíà è÷èìäÿí.
ýþç éàøëàðû òþêÿðäèì,
Íÿ ãÿäÿð ùÿñðÿò ÷ÿêÿð,
Ùû÷ãûðàðäûì ýèçëèúÿ.
ùÿãèãÿòÿ äþíöíúÿ,
Éóõó, õÿéàë äöíéàñû
àüëàéàí ñîí áàùàðëà.
Ãàðøûëàøàðäûì ñîéóã
Ðÿñóë Ðçà!
Áåëÿ-áåëÿ èøëÿð,
ãàçà-ãàçà!
äÿëèê-äÿëèê åëÿäèê
Ïëàíåòèìèçè
èíñàíëàð è÷èíäÿäèð.
ßí äÿùøÿòëè íöñõÿ
Ùöíäöð åéâàí éöç ìÿðòÿáÿéÿ ãàëõûá.
ïëàíåòëÿðàðàñû ðàêåòëÿðäÿ.
Óçàã ñþçö
ÿðèéèá ýåäèá.
ðåàêòèâ òÿééàðÿëÿðèí ãàíàäûíäà
Éàõûí ñþçö
Àüçûìäà âàëîêîðäèí äàäû âàð.
ýöíëÿðëÿ ñèíÿñèíäÿ öçöá.
Îêåàíëàð ýþðìöøÿì
Ìèëîñ ãûçû Âåíåðàäàí áåëÿ ýþçÿë.
ýþçÿë ãàäûíëàð âàð
íûíûüûëãûíûñ êÿðö ãàúíÀ
!ûìðàâ ûíûõàé ,ûüàçó
!ûìðàëóäóíó ðÿëíöý Î
,ìàðóéóõî áàòèê ìöçþ èäíÈ
.ìàðûçàé áàòèê ìöçþ
,àñàäðàù ,ãàúíÀ
ÿäíèðÿä ïàë ÿêëÿá ,ÿäìÿíèñ
øûìñàá ðàëéà ,ðÿëíöý öíöòñö
.ìàðóéóä ûðüà ðèá
...ðÿëíöý ...ðÿëíöÝ
...ðÿëÿúåý ...ðÿëÿúåý
.ðÿëèä÷åê áöòþ
.óäëî ðàùàá ,èäëÿý úíèâåÑ
.ûðàëìàðéàá øöëöý ,èðÿëñÿñ ÿìüÿÍ
!ðÿëíöý äÿá î àä àðíîÑ
.ðàëíàðûéà íàäàëàá ûíàíÀ
;èíèðùåì íàñûìëàñ ÿéÿïðþê ðèá èäíÈ
.íàñûìëàñ íàìàé
òÿááÿùÿì-ðùåì óá ìÿðèëèÁ
.ðûäãàúàíûüûñ ðèá ÿíÿñ
,öçþñ ðÿù íèíÿïðþê Î
,óñóçðà ðÿù
óëîä èëëÿñÿò ÿíöëíþê
.ðûäãàúóã ðèá
!ûäàÄ çèçÿ ,ðàâ ìóçðà ðèÁ
èíÿñ íûñàìðûéà ÿä ðèÁ
íÿäíèìÿëà èëëÿñÿò óá
íèðÿëíöý î ãàçó-ãàçó
.ûäàéðÿô ðÿëÿðèòàõ
íÿñ èäíÈ
öíöðìþ íèíÿïðþê ÿëðÿëçöé íàñðóéóðîã
.íÿäÿìëèá ãóëíóüðîé çöäíöý-ÿúåý
1691
531
,íûüàäóá ãûíûñ Î
ãûïà÷ èêÿäíÿäâþý
,”ðàýèäàé“ áûëàã íÿäìèê
?ûúàüà ðÿý
,íÿñèìòèøå ðÿëÿÍ
.íÿñöìðþý ðÿëÿí
áóëî íûüûáàÃ
.ðàäàú-ðàäàú
ÿíÿäâþý ðûäàäìûäàÉ
àëãà÷ûá âîëàéâàç
.ìûüûäçàé ûìûäà
ðûäàäìûäàÉ
íàäíûüàäóá ëàìóø
.ìûðéûñ ìèéèäêÿ÷
,íàñõîé ÿä íÿñ èäíè ÿêëÿÁ
.àä ûçàé èêÿäíöñêþê
ìÿðèìëèá àäóíó ,ãàúíÀ
,ÿä èðÿëíöý î
ìèéèäåé íàäàúîã ö÷ìöê
.àä ûçàïàã ðûüà
íÿäâþý èäíè ÿêëÿÁ
.ðöäêöéþá íàäúàüàðàã íóøíîã
ðûäàðàãïàÃ
íûíûðàëãàäóá
.èñÿýëþê íàìðûõ
íûüàïðîò ÿä íèðÿëêþÊ
.áèøåä ûíûòàã èääåé
àä íûíûçàé èêÿäíöòñÖ
áûðàáàã ûðàëðàíÿê
.áèøÿëðÿáþê
áûëàã ûçàÉ
.èìèê ãûïà÷-àðàé
!ûúàüà ðÿÝ
!ûúàüà ðÿÝ
íûðàëãàïðàé èäíè ÿêëÿÁ
,ðûøàäëûçûñ ,ðèéÿðòèò
831
142
Áèëèðÿì,
ãîëó ýöúëö, ñþçö ýöúëö.
äöíéàäà ÷îõ ýöúëö àäàì âàð:
Áèëèðÿì,
ãóéóìóçäàí äÿðèí ãóéó.
àüçûíäàí ñóéóíàúàí ñàëëàíàí
Íÿ ö÷ãóëàú êÿíäèðè
íÿ ùèíä òîéóüóíäàí ãîðõóëó ùåéâàí.
Íÿ èêè ìÿðòÿáÿäÿí ùöíäöð åéâàí âàðäû,
÷ÿêìÿìèí áàüûíà.
éàõûí ñþçö
àðàáà òÿêÿðèíÿ äîëàøìûøäû,
Óçàã ñþçö
àéàãéàëûí òîéóãëàð!
áèëìèðÿì íåúÿ êå÷èðäè îíó
áþéöê, åíëè, äÿðèí ÷àé éîõ èäè;
Åâèìèçèí ãàáàüûíäà àõàí ÷àéäàí
Àüçûìäà éåìëèê äàäû.
äèðÿíìèøäè ýþéÿ.
Êö÷ÿìèçäÿêè àüàúëàð
íÿ àíàì êèìè ýþçÿë ãàäûí.
Íÿ àòàì êèìè ýöúëö êèøè âàðäû,
Ðÿñóë Ðçà!
Âÿ ùàêÿçà!
Àüëàéà áèëìèðÿì.
Éàøëû, éåêÿ èíñàíàì.
Íÿ àòàì âàð, íÿ àíàì.
Ñàíúûðëàð, àüëàéà áèëìèðÿì.
Äîñòëàðäàí ÷îõó ýåòäè.
Êèðÿú äàìàðëàðûìû áÿðêèòäè.
Ðàêåòëÿð õàðàáà ãóñóð.
!ìèñÿ-ìèñÿ ðÿëðèñÿ
,ìóüóäéóä öéöëðöäíöù ÿäíèñÿïÿÒ
ìóüóäéîñ ìûðéûñ-ìûðéûñ ûíûüàäóá
!ûúàüà ðÿÝ
èìèðÿëíöý íÿ÷åê çèñíÿñ ìÿðèéÿòñÈ
.ìû÷à ãàðàâ-ãàðàâ
èäòåý øèëèá-øûíàò ÿ÷åÍ
.àüûëðàçÿì èðÿá íÿäíöý î
,íàäíóüóëõîé ìèêÿù èðèÁ
.íàäíóüóëõî÷ ìèêÿù èðèá
èäëÿý ðÿëëè ðûüÀ
;ðûüà íàäüàä
.ðûüà íàäãàòñóä ,íÿäíöýðöñ
ðÿëèäðèòÿý ÿíèâå íèíèìèÊ
,èéÿðþ÷ ,èòÿ ,ûüàé
àìõîë ðèá íèíèìèê
íö÷ö êÿðþ÷ àðàã
– ,èðÿëëÿ ûäàëðàáàã
.èéÿðöê èäëèéÿ
àíûðàëëîé íöðìþ öäëöêþÒ
,ûðàëãûðûã øöëöý
.ûðàëøàé çþý
íÿäíèðèá-ðèá ûäðûéà ÿëëöÝ
.ûðàëøàäÿùáÿú ÿ÷åí
ûäíàçó ðàëëîÉ
.óéîá ëè ðèá ûøûðàã ðÿù
çåò-çåò óäòóéîñ ðÿëÿðèòàÕ
.óéîò ,ûìàðéàá ÿ÷åí
,ãàúíÀ
,íÿäøè ûäàìóéîñ çèìèëß
,íàäãàìðóã ,íàäãàìòàðàé
ûäðàõû÷ ÿÍ
áóòóò ñàé ÿðÿëçÿìëÿý-ðÿäåý
.íàäãàìðóä
.ãûäëàñ ðÿùÿø ÿ÷åí-ÿ÷åÍ
.ÿäðÿëÿáàðÿõ ,ÿäðåé èíåÉ
931
131
Þìðöí ÿí áÿõòèéàð ÷àüëàðû
Êþíöëäÿí éàðàëàíäûì.
ñèðëè ãîðõó áöðöäö ìÿíè.
Àúû ùÿñðÿò ãàðûøûãëû
ùÿéàòûìûí éåëêÿíè,
Àéðûëàðêÿí êþðïÿëèê ñàùèëèíäÿí
éåíè íÿøÿëÿðëÿ äîëìàñà.
Ýåòäèêúÿ þìðöí éîëëàðû,
ýÿíúëèê äàùà øèðèí îëìàñà,
Óøàãëûã øèðèíäèð,
Áîéóíà ñàðûëàí ãîëóíó?
Êèì ðÿää åäÿð îíóí
Êèì ñåâìÿç îíó?
Óøàãëûã øèðèíäèð.
èíñàí îüëóäóð.
çÿíúèðèíè ùàëãà-ùàëãà äàüûòìûø
Áó ýöíäöçö éàðàäàí
ãàðàíëûãëàð ÿðèòìÿéèð.
îíóí ýöìöø èøûüûíû
Þéëÿ áèð ýöíäöçöì âàð êè,
ýöíäöçëÿðèì àõøàìëà áèòìÿéèð.
Ëàêèí ìÿíèì
Áó, òÿáèÿòèí éîëóäóð.
àõøàìëàð.
ñàðû áèð ùÿñðÿò ýÿòèðÿí
Áèð-áèðèíÿ áÿíçÿð
Ýöíäöç ýöíäöçÿ îõøàð.
ãÿìëè ñàðûñû äà âàð.
Öôöãäÿ áàøëàéàí àõøàìëàðûí
îíóí ýöí éàðûñû äà âàð.
Êþðïÿëèê þìðöí ñÿùÿðèäèð,
à÷ûëàí ãàíàäûíû?
ñÿùÿð öôöãëÿðèíäÿ
Êèì ýþðìÿìèø Ýöíÿøèí
èëûã ñÿùÿðëÿðèí äàäûíû?
Êèì äóéìàìûø
.èäåä – !ìèòåÉ
ÿä øèçàâÿí íÿçÿÁ
,ðóëî ûúà
.ðóëî ûëíàêèò àä ëàüûñ
,àä óëîé íûðàëóñ ðàõà íÿçÿÁ
.ðóëî èëíÿêíÿëè÷
!ìèòåÉ
!?ìèÊ
.ÿìèáëÿã ðÿëöäêþò óñ ðàíéàã ëèá ÿëÅ
,ðèìëÿý àìûäàé ìàòÀ
.àä ìàñûíàò óíî íÿäíèðÿëëèêÿø èäíè
íàðûéà èçèá èäíÈ
.ðöäíöý ÿ÷åí ,éà ÿ÷åí ,ëè ÿ÷åí
,íûìàòà øèìè àëà èðÿëçþÝ
.ðöäíöù íàäàòðî óéîá
.øèìè ÿúåí ìÿðèìëèá èñÿÑ
.)íîôîòèíãàì ûäøûìàìëóüîä ÿëÿÙ(
ìÿðèìëèá àéàëìàìàò àäìûëàéÿõ ,èê ðóäÎ
.èíèòÿðóñ çèçÿ íóíî
,ìÿðèëèá ÿäå ðöââÿñÿò öíöøöëöý ÿÍ
.èíèòÿðöñ íèíèøèðåé ÿí
íûìûøàääàé àúãûäàëãàðàÂ
íûäéà ûðàé ,ãóçîï ûðàé
.èíèðÿëÿôèùÿñ
,ìàðûéàëíà èäíè íÿÌ
,ìûúàá çèçÿ
íÿñ ÿéèí
èðÿëÿúåý øûã íóçó
,ðàéóõî áàòèê õî÷ àùàä
.ÿçèá íûäðàøûíàä ëûüàí
ûñûúà ãûëçûñàòÀ
.ÿçèìèáëÿã ÿïðþê íèñÿìêþ÷
.ìèíÿì ûäðàâ ìûøàé ûòëà àäíÎ
,ãàçó ðÿëÿðèòàõ èäíÈ
.ðèäÿíùþê ðàëûúà ,ðàëûðüà
431
132
141
Þëöì þìðö ïóñóð.
Äöíéà éóõóñóçäóð.
ìàðò-äåêàáð, 1936
Áàêû – Ìîñêâà – Áàêû,
Õîøáÿõò èäèì!
àüëàéàðäûì.
éóõóì ãà÷àíäà
ãîíøóìóç èòèíè çÿíúèðäÿí à÷àíäà,
ßë óçàòäûüûì êÿïÿíÿê ó÷àíäà,
Áàúûì ìÿíäÿí êöñÿíäÿ
ãàðüû ÿëèìè êÿñÿíäÿ,
Êöëÿê áÿðê ÿñÿíäÿ,
ãîíøó ãûçûí îéóíúàüû ö÷öí
Àíàìûí ãóúàüû ö÷öí,
Áèð øåé èñòÿñÿì, àüëàéàðäûì.
áèð éåðèì àüðûéàíäà àüëàéàðäûì.
Ñóñàéàíäà,
Àúàíäà àüëàéàðäûì.
Ðÿñóë Ðçà!
éàçà-éàçà!
Ùÿð ñóàëà áèð äÿôòÿð äîëäóðàðàì
Úàâàáëàðûì åëìè, äöðöñò.
Áþëöíÿí àòîìëàðûí ôÿñàäû!
Íèñáÿò íÿçÿðèééÿñè!
Êâàíò íÿçÿðèééÿñè!
Áó ýöí èíñàí ðóùó éàðàäûð.
î êþðïÿ
Ðþéàëàðäà ãàíàä ýÿðÿí
èíäè éöêñÿëÿí þëêÿñèëÿ áîé àòûð.
Î õÿéàë ÿñèðè óøàã
Áàõûí...
øåðèìèí ãàíàäëàðû.
Óëäóçëàðà ãàëäûðûð ìÿíè
éóðäóìóí âöãàðû,
Ãÿëáèìäÿ áþéöäöêúÿ
Ñÿïäèì áó éóðäà.
èëê áàùàð ÷è÷ÿéè êèìè
Îíëàðû
ñåâèíúëÿðèì îðäà.
Öìèäèì,
Ñåâèìëè, õîø äèéàðûäûð.
Îíëàð êþíöë úàùàíûíûí
Îíëàð þìðöìöí âàðàãëàðûäûð.
À÷ûí ñÿùèôÿëÿðè!
Î äà éàçäû êÿëìÿ-êÿëìÿ.
ñþéëÿäèì ãÿëÿìÿ.
Íÿ ýþðäöìñÿ
ýöíëÿðäÿ
Ãàíàäñûç ãàíàäëàíäûüûì
ãàðøûìäà áèðÿð-áèðÿð.
éåíè-éåíè úàùàíëàð
Ùÿð ýöí à÷ûëäû –
Ëàêèí äîüðóëìàäû áó äöøöíúÿëÿð.
êå÷äè ñàíäûì.
Õîøáÿõò èäèì...
ñåâèíÿ-ñåâèíÿ.
– Áèð ýèðâÿíêÿ äàø! – äåäèì,
áèð ýèðâÿíêÿ ïàìáûã?
– Áèð ýèðâÿíêÿ äàø àüûð îëàð,
Ñîðóøäóëàð:
ÞÌÖÐ ÊÅ×ÄÈ, ÝÖÍ ÊÅ×ÄÈ...
,êèäêÿ÷ ëîé ÿ÷åí-ÿ÷åÍ
.íàùàòìè ðûüà óäëî õî×
.êèíðèø ëöýíöé óäëî õî×
,ÿíÿì íàíÈ
!ìûúàüà ðÿÝ
,çóìóõî÷ ëèñÿí-ëèñÿÍ
çóìóõî÷ ëèñÿ ,èëÿá
,ãûäíàñíÈ
.ãûäëàã íàñíÈ
!ûìàù ìÿðèìåÄ
!ìûúàüà ðÿý ,íÿñðèéÿëéåÍ
àäíûñàðà íûðàëúàüÀ
.ìûúûüà ðÿí
,íÿñðèéÿëéåÍ
.ûìàðàé ëÿý àìàëàäðóã
ÐßËÍÖÝ ÓÁ – ÐßËÍÖÝ Î
àéàðáöÊ ìûúàÁ
)êèðèéåä ûäàÄ ÿíÿñ çûìûìàÙ(
,ðóäõî÷ ÿëå ðÿëÿðèòàÕ
.ìÿðèìëèá àéîä
,áèéåä – ðèäñÿá ÿä ÿÍ
.ìÿðèìëèá àéîã àíàé ðèá
.ðÿëÿúåý ,ðÿëíöý ãàçÓ
íèâå ðèá òèêàñ ,ãàçÓ
.ûüàòî ãûëíàðàãûðàé
ÿäêöðéöé øûìëûñà íàäíàâàÒ
.ûüàäíóã ÿïðþê ðèá êÿçÿá-àëà
.ðàëðàâèä øûìëûäðàüà ÿëè ÿðèØ
óñóõîã íûüàïðîò î ÿä èäíÈ
.ðûäàäìóíðóá
àäíàéàëðûòàõ ÿä èäíÈ
.ðûäàä ãàïðîò ìûçüà
íûäðàéóõî ëûüàí ÿçèá íÿÑ
,íÿä”ÿúåý ðèá íèÌ“
.íàä”íîòðåêíèïòàÍ“
èäðÿðåâ úíèâåñ ðÿäÿã ÿí ÿçèÁ
.èðÿëëèêÿø èëÿçÿì íè”íèääÿðñÿÍ àëëîÌ“
”ðèìß-èéàáàÁ“ ,”èòóÒ“
!”àâèÍ“ ,”åéèíåäæóáîðÏ“
ûäðàðûäøàìàã èçèìèðÿëçþÝ
.ðèá-ðèá àúãûäàëãàðàâ
èçèá ûäðàðóäñóñ íÿçÿÁ
,àâÿí ðèá íÿëÿý íàäóøíîã
.èñÿñ çàìàí ðèá
èçèìèãòèí ûäðàäóðóÃ
íûðàëëûüàí óëóõðîã íóüóäóõî
.èñÿìèùàâ
.èäåä ìèê ÿôÿä êëè ëèéåä àäìûäàÉ
,áûéàëëàüûñ ûìûøàÁ
!àëàá ãûçàé
331
0791-7691
ØÀÄÄÀÉ
,íöý ðèÁ
,òààñ ðèá
íà ðèá
íàäìûøàääàé ìèäéÿñëèá àëûðéà
;ìèäðÿëÿúíèä
.ìèäðÿäå ìàðéàá ûíûüûëûðéà íûìûøàääàé
,ìÿñòåý àðàÙ
ìàñëî àäðàù
.ìûøàääàé ðûäàäìûíàé
íûøàääàé ìÿðèìëèÁ
íÿäíèòÿãàäÿñ íàãøûïàé
,ìûðàòðóã íàú ÿúåí
.ìû÷àã àðàù
6691 ,ðáàêåä
041
160
145
“äöíÿí” îëóð.
íåúÿ
Ýþðÿéäèì “èíäèëÿð”,
áóíäàí áåëÿ.
Áèð þìöð äÿ éàøàéàéäûì
1980
ãÿðÿçñèç éàëàí îëìàñà!..
äîüðóíóí ÿêèç ãàðäàøû
Äöíéà ãÿìëè îëìàçìû
éåðèíäÿ, ãûñà.
Éàëàí âàð èíàíûìëû,
îâóòìóøàì øèêÿñò áèð ãûçû.
ãóðóòìóøàì ýþç éàøûíû,
Áÿçÿí “ùàìûäàí ýþçÿëñÿí” – äåéèá
àü, ãàðà, ãûðìûçû.
Éàëàí åøèòìèøÿì:
éåýàíÿ áÿùàíÿ.
èñòÿäèéèìÿ èíàíäûðìàüà
Áÿçÿí éàëàí îëóá
è÷èìäÿí éàíà-éàíà.
Áÿçÿí éàëàí äåìèøÿì
àúûñûíäàí äîíà-äîíà.
äîüðóíóí ãîðõóñóíäàí,
Áÿçÿí éàëàí äåìèøÿì
äîüðóëóüóíà þçöì èíàíà-èíàíà.
×îúóãëóãäà éàëàí äåìèøÿì
áèëìèðÿì.
éà àç, éàðûì, éà ÷îõ –
Þìðöìäÿ éàëàí äåìèøÿì
ÑÀÁÀÙËÀÐÛ ÄÖØÖÍßÐÊßÍ
1958
éóìøàã òèêÿíè ãàëûá.
ýåðè äþíìÿéÿí, ÷îúóãëóã èëëÿðèíèí
áèð äÿ
àü éåëêÿíè ãàëûá;
áàëàúà êàüûç ýÿìèìèí
õàòèðèìäÿ
Î ýöíëÿðäÿí àíúàã
Éîëóì óúñóç-áóúàãñûç îêåàíà.
íÿ ãàðà ñà÷ëû àíàì.
îúàã âàð,
Íÿ òöñòöñö ýþçöìö ýþéíÿäÿí
Èëëÿð êþ÷öá ýåäèá.
ýþéÿðòÿäÿ äóðìóøàì.
Îêåàí ýÿìèñèíäÿ,
Öôöãëÿðÿ ÷þêöá àõøàì.
Àéðûëûðàì õÿéàëäàí.
éûðüàëàíà-éûðüàëàíà...
Ýþð íåúÿ ýåäèð
Ýÿìèìÿ áàõñàíà!
– Àíà! Àíà!
áàüûðûðàì:
ßëëÿðèìè âóðóá áèð-áèðèíÿ
Ýÿìè ýåäèð éûðüàëàíà-éûðüàëàíà.
ýöúöì ýÿëäèêúÿ öôöðöðÿì.
Ñîíðà îâóðäëàðûìû øèøèðäèð
áó ýþé ñóéà.
Êàüûç ýÿìè ñàëûðàì
Ìÿí äÿ áó òèéàíûí éàíûíäàéàì.
ÉÀËÀÍ
1958
ïÿíúÿðÿñè à÷ûã îòàãäà.
áèð äÿ ÿëëè ñÿêêèç éàçûëû òÿãâèì,
Èíäè áèð ìÿíÿì,
ßðèéèð ãàð òîïó îéíàéàí óøàã äà.
Äöøöð âÿ ÿðèéèð.
ýöìöø óëäóç êèìè.
.ÿéåä íàñíàâàú
...ãûëàúîã ðèéÿëçþý àä óíî ìÿðèëèÁ
,ìèäçÿý ÿêëþ 42
.èëêè÷èê ,öëêöéþá
,ûðàëíàäéåì ,èðÿëÿ÷öÊ
ûðàëíàñíè
.èëêðè÷ ,èëçèìÿò
èíÿêëþ çöé ÿ÷åÍ
.ÿëÿù ìÿøèìÿìðþý
.ìöäçö ÿäêèòíàëòÀ
.ìóäðóâ øàá àíûíàåêî äíèÙ
ûíûðàëíàåêî áóíÿÚ ,ëàìèØ
.ÿëÿù ìÿøèìÿìðþý
.ìèä÷åê óðîòàâêÅ
.ìèä÷è ûüàðà öéöä àäðîãàÁ
.èíèëàÁ èëÿíàñôÿ ìèäçÿÝ
íóíóëüî ðÿøÿá ìöäíöøöÄ
.ûíûëàáãè ûëàðàã-ûëüà
àäðóïàãíèÑ ìöäðþÝ
íûðàëàìðóõ ûëàüðûñ-ûëàüðûñ
.èíèñÿýëþê àðàã
,ëèéåä çà ìèðÿëêöäðþÝ
.ðóäõî÷ àùàä ìèðÿëêèäÿìðþý
èòÿëùþì èëçèý íöðìþ íÿäðÿÙ
.ðóäóõðîã èíÿì
,êÿíÿéþä öçþñ ,èðêèÔ
êÿíÿéÿä ,ðöòþê-ÿëÿê èðÿëðèòÿñ
íèðÿëè÷íÿì ,íÿì ,ìÿíÿì
èëÿìòå ÿòáèã ,äÿñÿù
?ðàâ èéÿí
,èéÿíéþê ûëøûõàí ðèÁ
.ðàâ èéÿíéå ýíÿðëöý ðèá
,ãàúíÀ
,ìûäàìðàïà äÿñÿù ÿñÿê ÷åù
,ìàðûìðàïà
,àãøàá íàäðàùàá ÿúðèá
.àãøàá íàäðàëøóã ûëäàíàã ,ÿä ðèá
6791
351
,óëüî ìÿéðÿÌ
.óëîä èðÿëçþÝ
,ãàúíÀ
,õûìðà÷ ûëíàã àäíûñàõðà ÿí
.ðàâ èýíÿëÿ÷ ûëíàêèò àäíûøàá ÿí
0691
ÊÈËÇßÌÉÞÖÍÖÇÞ
ðèðåâ ðÿáÿõ ðÿëÿýëþÊ
.íÿäíèðÿäÿê íûìàøõà
,ðûõà÷ êÿøìèØ
ãàúàüàé ÿúèäíÈ
.ðèäëèý-ðèäëèý
,íÿì ìÿëèéåä âîòíîìðåË
;ìÿëèéåä ÿä ðèïñêåØ
,èê íóñëî ÿí
àä ðàëíî
.ðèäëèéåä àçÐ ëóñÿÐ
8491
ÄßÑßÙ
,ÿéÿí ÷åù íÿÌ
ÿìèê ÷åù
;ìûäàìðàïà äÿñÿù
;ÿëåá íà ðèá ,íöý ðèá
,àãøàá íàäðàùàá
,ÿä ðèá
...àãøàá íàäðàëøóã çèñÿìüÿí ,èëÿìüÿí
;èäòåý êèëúíÿÝ
:óíóõî÷ íÿäìèñÿâÿù ûäðàïà
.èíèðèý íûìûðàëëîã
,ìèäÿìëèá ÿéÿëÅ
íèìèðÿëêÿòñè
.èíèðèá àäíî
– ÿéèëúíÿý ìûäàìðàïà äÿñÿÙ
251
146
159
Äèàáåò, õÿð÷ÿíý íÿäèð,
Íåúÿ èçàù åäèðëÿð;
éåíÿ äÿ éåð öçöíÿ?
Ãàðà äóìàí ÷þêöðìö
ìöäàôèÿ ñþçöíÿ?
Ãàëìûøäûðìû åùòèéàú
äèíúÿëìÿéÿ ãîéàðìû?
êþðïÿëÿðè éàòìàüà,
ýþé éàðàí ýóðóëòóëàð,
Ãÿôèë ýöëëÿ ñÿñëÿðè,
ñó âàðìû?
÷þðÿê âàðìû,
Èíñàí äîéóìëóüóíúà
“áèçèì”, “ñèçèí” ñàâàøû.
“ìÿíèì”, “ñÿíèí” ãîâüàñû,
Êÿñèëèðìè äöíéàäàí
ùàìû èíñàí ãàðäàøû?
Éåð öçöíäÿ îëóðìó
ìÿùâÿðèíäÿ ãàëûðìû?
àòîìäàí úàí ãóðòàðûá,
Áàëàúà Éåð êöðÿìèç,
ýÿíèéèð, äàðàëûðìû?
Èìêàí öôöãëÿðèìèç
ùåé ýåäèø-ýÿëèø îëóð.
ýöí-ýöíÿ òöíëöêëÿøèð,
Íå÷ÿ ïëàíåò éîëó
ýåíèøäÿí ýåíèø îëóð?
éîõñà
äàðûñãàëëàøûð,
Äöíéàìûç éàøàìàã÷ûí
Áÿëè, áÿëè”ëÿ?
“Îëäó!
êèìëÿð øþùðÿòÿ ìèíèð
ôèêðèéëÿ, ÿìÿëèéëÿ;
Êèìëÿð íåúÿ éöêñÿëèð
äþíÿí îëóð.
êèì éåë ÿñäè –
Êèì ñþçöíÿ ñàäèã ãàëûð,
Íàõûøëû áèð ãàð;
Áèð ãàð äöøöð îâúóìà.
À÷ûãäûð ïÿíúÿðÿ.
×àüûðûðàì: Åé! Ýÿë! Ýÿë!
×è÷ÿê-÷è÷ÿê òþêöëöð.
Ãàð éàüûð.
Ãà÷ûð, àòûëûð, ýöëöð.
Îéíàéûð î, ÿëèíäÿ ÿëúÿê.
òþêöëöð ÷è÷ÿê-÷è÷ÿê.
Ãàð éàüûð,
íÿ ýþçöíäÿ äàëüûíëûã, êÿäÿð.
Íÿ öçöíäÿ ãûðûøûãëàð,
Î, ìÿíèì ÷îúóãëóüóìäóð.
Ýåäèð ãàðòîïó îéíàìàüà.
ïÿíúÿðÿäÿí áóðàõûðàì.
áèð ãóø êèìè,
×ûõàðûá îíó èñòè ñèíÿìäÿí,
Î ÷ûðïûíûð.
Ïÿíúÿðÿäÿí áàõûðàì.
Ãàð éàüûð ëîïà-ëîïà.
ÁÈÐ ÀÍËÛÃ ÑßÀÄßÒ
àâãóñò-äåêàáð, 1966
úèá äÿôòÿðèìè.
Éàõøû òàíûìûøàì
íÿ äÿðä-ñÿðèìè.
Íÿ ñåâèíúèìè ýèçëÿäèðÿì îíäàí,
úèá äÿôòÿðèìè.
ýþé ìöøÿìáÿ ãàáûãëû
Ñåâèðÿì
íÿ ðöøâÿò éåéÿíäèð.
íÿ éàëàí÷û,
Íÿ éåðëèïÿðÿñò,
íÿ þçöíäÿí äåéÿíäèð.
,ÿñðÿêþò èíèéÿ÷ÿë
,èìÿëàë ôèÿç óë÷óñ
?ðûäûìðàýçöð èëòÿââöã
...ëàéÿõ ,èê ìèäåä íöý ðèÁ
..!èê ðàâ ÿí àíî ,ùÅ
,äóäöù ðèá ÿí íö÷íóíÎ
.ðàâ íàêÿì ÿí ,íàìàç ÿí
òÿãèãÿù íÿäðèá ...íèêàË
.óäðóä àäìûøðàã èäëÿý
ëàéÿõ ÿí :ìèäåÄ
...ÿä ÿí
.ðàêùàíöý ìÿíÿì ,ìèäëèÁ
.çà ðèá ìóäðóä ,ìöäíöøöÄ
.çàìàðàé áëÿã èäíÿëëèÄ
:èäåä ÿÂ
!èíÿì ,ìóòñîä ,àìàíûÃ –
,ìÿëèéåä àíéà ðèá íÿÌ
èìèê ëþý óðóä ,íóüðóä
çèñòÿðôèí ,çèñòÿááÿùÿì
àìóíéîã ìàëà òèêàñ
.èíÿëÿý íûõàé ÿíÿì
ÖÍÖÝ ØÈ
,íèñÿëè÷ øûüàé ðÿòñÈ
,íóñëî íöý ðàìçûã ðÿòñè
;àòõàø ðÿòñè
,ðöäöíöý øè ÿä íöý óá
.àä ùàáàñ
öíöý øè íûíàñíÈ
,àä àñëàõî÷ ,àä àñëàçà
.êÿúÿéÿìòèá öíöý øè íûüûëíàñíè
êÿúÿçÿý òèáðî-òèáðî íàñíÈ
.èíèéèøåá íûðàëçóäëó
!êÿïÿñ ðàùàá àðàëàðùÿÑ
!àçûìàâóé êÿêþò øÿíöÝ
íöçöìöðìþ íûñàìëàðàÃ
.öíöý øåá ÿí ,ûíà ðèá ÿí
.ðûíàé ðàëçóäëÓ
.ðûíàëàüëàä ðàëàéðÿÄ
.àäíóíéîã íûüàïðîò ðèðÿúöú ðàëìóÒ
ëèñÿô-ëèñÿô çèìÿðöê ðåÉ
.èíèéÿøéÿä ðèéÿëÿçÿò
.öíöý øè íûòàíèàê ðèìíÿêöÒ
,èäè öíöý øè ÿä íÿíöÄ
,ÿä íöý óá
íûòàéÿù ãàúàëî àä ùàáàñ
.öíöý øè
!ðàçèòíè ÿí ,ãóëíóüðîé ÿÍ
ÿðÿëýíÿð ôèëÿòõöì èìèâãÿò ÿÍ
.íóñëî íàðûéà
,öíöý øè çöìöðìÞ
.íóñëî ìàðéàá çöìöíöý øè ðÿÙ
4391
ÓËÜÎ ÌßÉÐßÌ ÈÊÈ
èäè ìÿéðÿÌ ûäà íûìàíÀ
.àëòóêöñ ðóäóëîä ìûüàòÎ
,íÿì ÿäíè÷è òóêöÑ
øûìëàã ÿäíè÷è ÿâéåì ãûáàãíûëàã
.èìèê ìóò
,ðöëöéþä ûïàã ÿÍ
.ðàâ èýíÿç íîôåëåò ÿí
.àíéà øàä àäðàâèÄ
ÿíÿì ðûõàá íàäðÎ
151
3691
451
158
147
ýåðèäÿ ãàëäû.
ìåùðèáàí öçëÿð
éàíûãëû äóçëó ñþçëÿð,
Éóõóëó àëà ýþçëÿð,
äàüûíûã ñà÷ëàð
Éóìøàã ýåúÿëÿð
àüàúëàð.
ýèëÿ-ýèëÿ éàüûø ïó÷óðëàðû
íÿ éàðïàãëàðûíäà
Íÿ êö÷ÿëÿð,
íÿ ëîâüàëàíàí,
Íÿ ñþç ýÿçäèðÿí,
Áèëèðÿì åòèáàðëû éîëäàøäûð.
äåìèøÿì îíà.
êèìñÿéÿ ãûçìàäûãëàðûìû
ñîéóíà-ñîéóíà,
áîéàò ãàéäàëàðäàí
Ðÿñìè ìöìêöíëÿðäÿí,
úèá äÿôòÿðèìÿ.
ãàáûüû ýþé ìöøÿìáÿëè
àëûøàí êèìè àëûøìûøàì
öðÿéèìèí àüðûëàðûíà,
Ýþé÷àéûí ÷èíàðûíà,
ùÿð ñÿùÿð è÷äèéèì ÷àéûí áóõàðûíà,
Èø îòàüûíûí äèâàðëàðûíà,
ÞÌÖÐ ÉÎËÓ
Ýþé÷àé, îêòéàáð, 1977
ÚÈÁ ÄßÔÒßÐÈ
þìöðäÿí ñÿùèôÿëÿð.
éàðûì÷ûã ãàëñà ãàëñûí
ÿýÿð;
Èñòÿêëÿðèìè îëìóø ýþðìÿéÿúÿêñÿì
ùÿëÿ áó ýöíäÿí áåëÿ.
Áèð þìöð éàøàéàéäûì
éàøàìàëû îëóáìó?
Èíñàí éóðäó ùàìûéà
ùÿð éàíäà âóðóëóáìó?
õàòèðÿ ëþâùÿëÿðè
ãÿäèì àáèäÿëÿð òÿê,
Ñÿðùÿä äèðÿêëÿðèíÿ,
ùå÷-ùå÷ÿäèð?
éîõñà êè,
úàíëûëàð õåéðèíÿäèð,
Þëöì-ùÿéàò âóðóøó,
ýöìðàù ãîúà íåúÿäèð?
ÿñðëÿðëÿ éàøàìûø
Éöç éàøëû úàâàí íåúÿ,
Ãðèï, íÿôÿñòÿíý íÿäèð?
Èíôàðêò, òàóí íÿ øåéäèð,
1959
Öç-ýþçöíö ÿëëÿðèìëÿ ñûüàëëàìàñàì!
Ùÿð äÿôÿ ñÿíäÿí àéðûëà áèëìèðÿì,
Ìÿíèì êþùíÿ ìàñàì!
Àëòûíäàêû ñûíûã êàñà äà áèëìÿñèí.
Òÿçÿ ìàñà äà áèëìÿñèí.
Ùå÷ êÿñÿ äåìÿ!
Ìÿíèì ÿçèç ìàñàì!
ýþçëÿðè éóìóëó áèð ñÿùðàéè êèìè.
òàïà áèëìÿäèêëÿðèìè;
ñààòëàðëà âóðíóõóá,
Ñÿíäÿ àõòàðûðàì,
ñÿíÿ òàíûø âàðàãëàðû.
à÷ûëûð äÿðäëÿðèìèí, ñåâèíúëÿðèìèí
Áåëÿ ñàêèò, ýåúÿ éàðû
Úèá äÿñìàëûìëà ñèëèðÿì öñòöíö.
Öñòöíäÿí ýþòöðöðÿì ãàá-ãàúàüû.
ÐÈËßÝ ÌÛÜÀÌÇÀÉ ÐÈÅØ
:ðÿëòåðàãèÑ
.”èìàçèÍ“ ,”ðåòëèÔ“ ,”ûñûðà ëàÁ“
:ðàëñîðèïàÏ
.”ûêàÁ“ ,”éåëèáóÉ“ ,”íàúéàáðÿçÀ“
:ðÿëòèðáèÊ
:àéàñ ,èëêÿçÿÁ
.ûëàäðûõ-èëèðè
:ûüàäçþý àðàëçàáàäîì àä óÁ
.íàãøûëà ûëçàã
.ìÿëèéåä íÿêÿ÷ ñîðèïàï èê íÿÌ
!àììÀ
ûðàëíóá ìàøûìüûÉ
,ÿíèñÿìòðèéèñ íûíàñàì
,àíûðàëà÷õàò áàòèê
,óòóã-óòóã
.àìàëüàá-àìàëüàá
èëíèòîêèí óá ðèäÿÍ
!ûðàëûüàé íàú
!ðàëíî ðèäêÿðÿý ÿìèéÿÍ
,øèìðèêÿ÷ ÿí íÿñÿðþÝ ...
ûüàáàãøöéþä
.ðàëíóøîã
,ðÿëÿäðÿêðÿñ øèìðèêÿ÷ ÿÍ
!ðàëíîðèô
2691 ,ûêàÁ
ÌßÐÈÌËÈÁ ,ÌßÐÈËÈÁ
ìÿðèìëèá àçàé ðèåØ
,ðöäíöý ÿ÷åí
,èëÿéèôàã ÿí
.çèñÿéèôàã ÿí
.ìÿðèìëèá ,ìÿðèìëèÁ
551
öíöý øÈ
ÐÈÅØ ÇÛÑÄÀ
àéàçÐ ëóñÿÐ
,çÿìòå ðàùèòíè øÿíöÝ
àëéûüûøè íóíî éÀ
,ðûéàëðàï
.ðèëèá ñÿê ðÿù
ðÿëÿúåý ûëéà íèêàË
,ÿñðöíöðþý øîõ àùàä
?ðèäÿäìèê ó÷óñ íóíóá
.çàìëî ãàìàðüîä óéóÑ
èðÿúíÿõ ðèá èòè íß
.ðàéàëõàñ àäíûðüàá ,î
íÿäçþñ ðèá ëöíþê íèêàË
,àñðûëà àðàé íèðÿä
?ðàêùàíöý ðèäìèê ,áÿúÿ
?íèñÿìëÿý íè÷åí ðàùàÁ
,ðÿëÿøâþíÿá ,ðÿëçèýðÿÍ
.ðûëû÷à àäíûðàëëîé
ãàïðàé ûðàñ ðèá íèêàË
,àñðàïîã íàäíûüàëïàñ
,ûìðàùàá ëûøàé óë÷óñ
?ðûäûìðàýçóð èëòÿââöã
.ðèéÿìëèá ðèäÿí øûã ìàØ
ëûøàéìàé óéîá öðìÞ
.ðöíöðöá àðàëçàëòà
íèíÿëàë ðàýçóð íèêàË
051
148
157
×àéëàð ùàðäà äèíúÿëèð ýþðÿñÿí!
ùàâà àéàç îëàíäà?
Áóëóäëàð ùàðäàí éûüûð ýþç éàøûíû
Êöëÿêëÿð ùàðäà éàòûð ýþðÿñÿí?
ìÿòáÿõÿ ýÿëèðÿì.
îõøàéàíäà áèð-áèðèíÿ,
ãàôèéÿëÿð òîéóã éóìóðòàñû êèìè
òÿøáåùëÿð äöøìÿéÿíäÿ éåðèíÿ,
ýèðìÿê èñòÿìÿéÿíäÿ ñÿòèðëÿðÿ,
Èíäè äÿ, ñþç èíàäëà
íÿ âÿðäèøèì äÿéèøèá.
Àíúàã, íÿ ùÿñðÿòèì àçàëûá,
Î ýöíäÿí íÿ ãÿäÿð âàõò êå÷èá.
Éàí-éþðÿíäÿ òîç ãàëûðìûø.
þðòöëÿíäÿ ñÿñ ñàëûðìûø.
Ñèéèðòìÿëÿðèí à÷ûëàíäà ñÿñ ñàëûð,
öñò-áàøûí ëÿêÿ-ëÿêÿ.
ýþðêÿìèí êþùíÿ,
öñòöí úûçûã-úûçûã,
áèð àéàüûí ñûíûã,
Áÿùàíÿ ÷îõìóø:
øàèðÿ éàðàøìàç” äåäèëÿð.
“×îëàã ìèç
Ñÿíè ñöðöäöëÿð ìÿòáÿõÿ.
åâÿ òÿçÿ áèð ìàñà ýÿòèðäèëÿð.
Ùÿëÿ éàðàëàðûí ñàüàëìàìûø
Äèíúÿëìÿðÿì ñÿíäÿí éàçìàñàì.
Öðÿéèì äîëóäóð.
Ìÿíèì éàçû ìàñàì!
øèêàéÿòëÿíäèí.
íÿ øèêÿñò àéàüûíûí òèòðÿìÿñèíäÿí
Íÿ ÷ÿêèú çÿðáÿñèíäÿí,
éåðèíÿ áÿðêèäèíúÿ.
àéàüûíû ìûõëàéûá
Íå÷ÿ ñààò ÿëëÿøäèì î ýåúÿ;
Åëÿ áèëäèì ÿëèìè êÿñäèëÿð.
ñûíäûðäûëàð áèð ãû÷ûíû.
éûð-éûüûøäà
Áàéðàìãàáàüû,
ÌÀÐÀÃ
1976
Éàøàéûðàì.
Íÿ ãÿì!
ýÿëÿúÿéÿ ãàëàíëàðûì äà.
Ýåðèäÿ ãàëàíëàðûì äà âàð,
Éîë ýåäèðÿì áó ýöíäÿí ñàáàùà.
áàõûøëàðûìû ýèçëÿéÿì.
Íÿ éàõøû êè, áèð ñÿáÿá éîõäóð
ýöíëÿð, ñààòëàð âàð.
Íÿ éàõøû êè, õàòûðëàìàëû
÷îõëóãäàí àçëûüà.
Ýöíëÿð ýåäèð
ãàéûòìàçëûüà.
þìöð äàìúû-äàìúû äöøöð
Ñàíêè,
Àðõàäà ãàëûð òàããûëòûëàð.
éåêíÿñÿã ñÿñèíÿ.
Ãóëàã àñûðàì ãàòàð òÿêÿðëÿðèíèí
ãîíóá ãàòàð ïÿíúÿðÿñèíÿ.
éóìðó, óçóíñîâ äàìúûëàðëà
Éàüûø ìÿíèìëÿ ýåäèð,
òèòðÿê ãàíàäû
àü ýþéÿð÷èíëÿðèí
êþðïÿ öìèäèí äàäû,
èëê ýþðöøöí,
ôÿðéàäû,
Ãÿôÿñäÿ ñàðû áöëáöëöí
ÉÀÇÛ ÌÀÑÀÌ
?ðöíþñ çåò ÿëåá ÿéèí ðàëìûðûäëÈ
àíàé î íàäðàëçóäëó ãàçó íß
?íÿñÿðþý ðàâ ìèê ,ðàâ ÿí
?ìöëþ ðûéàøàé àäðàÙ
,èìèéèëúíÿý ìöðöòþÝ
.óíî ìûïàò áûðàòõà
.ìöðöäëÞ
,ìÿðèëèá – ÿñðèäíçÿâ ðèåØ
.ìÿðèëèá – ÿñðèäýíÿùà
.ìÿðèëèá – ÿñðèäùåáøÿò ,ôèäÿð ,ÿéèôàÃ
,àñðûääàçÿÒ
.ìÿðèëèá – àñðûäãûëäà ,òÿôèñ ,ëåô
,ãàúíÀ
ìÿðèìëèá àçàé ðèåø
.ðöäíöý ÿ÷åí
.ðöäíöéöä-íöéöä ìèðêèÔ
6691
ÌÛÜÛËØÛÍÀÒ ÀËÃÓËÕÎÉ
,àüàñ ÿôÿä èêÈ
.ìèäòåý áóëóðóá àëîñ ÿôÿä ðèá
.øûíàò ëîÉ
.øûíàò ðÿëÿýíþÄ
,íûçàããîä øûíàÒ
.øûíàò ûðàëúàüà èðéÿ
ÿäíöòñö ìàÄ
.çóðîõ ðèìÿä øûíàò
;ûñàïîò ðàí øûíàÒ
.óðóã èñÿ÷åí íàäíûðàëãàäóá
.çûüà ðèá ìûäðûüà×
.çûüà èêè ìûäðûüà×
,ìûäðûüà÷ íàäøàâàé ÿúëÿââß
:íàäàúó àðíîñ
!èñÿéèé âå éÀ –
.óäñóñ âÅ
.óäñóñ ðàëûïàÃ
øöìëöêþñ íÿäðåé ÿ÷åÍ
.óäñóñ ðàâèä ãàäòàá
.ìûäõàá ÿä ðèá áûëûðíàÃ
.ûäøûíàò éåø ðÿÙ
,íÿäåý ÿòÿéÿÙ
,øûìñàá òî öíöòñö
.àãøàá íàäðûüûú
5691
9691
ÈÄÀÙ ÄßÌÌßÙßÌ
.ìÿðèìëèá àçàé ðèåØ
,ðèéÿíéþý ìèéÿðö ÿÍ
.ûìûðàëãàäîä ðûðûäíàé ðÿëçþñ ÿí
çèñêÿíéþý ,çûñûðüÀ
!?ûìðàëî ðèåø
5691
ÌßËßÃ
,ìÿëÿã óäòóò êèä ûíûøàÁ
.ðóðüÿì ûäíàéàä
,àçûüàê öäøöä çþñ ÿìëÿê ðèá ÿÍ
,ûäíàðàé ÿëìöú ðèá ÿí
.ðèêèô ðèá óäüîä ÿí
.èäøèéÿä éåø ðÿù íÿäðèÁ
.ðÿëÿìëÿê öäëöçöä àçûüàê üÀ
.ðÿëÿí ,ûäíàðàé ðÿëÿÍ
.èäøèéÿä éåø ðÿù íÿäðèá ,èëÿÁ
:ìûäõàÁ
.èäøèìéÿ ûíûøàá ìÿëÿã
7591
941
651
176
ìÿùÿááÿò ñèððèíè þçöíäÿ ñàõëà!
äîñòà äåñÿí äÿ,
Éöç ñþçö, éöç ñèððè
áèð ñóäóð – äåéÿ.
òþêöá äàüûäàñàí
Ìÿùÿááÿò ÷åøìÿñè ãàðäàí éàðàíìûð,
âàð-éîõóì áàõ, áóäóð, – äåéÿ.
à÷àñàí,
ýÿëèá-ýåäÿíÿ
Öðÿê ñöôðÿ äåéèë
àäè öðÿêäèð.
èíñàí ñèíÿñèíäÿ
Îíóí ñûüûíäûüû åòèáàðëû éåð
îíóí ãàïûëàðû áàüëû ýÿðÿêäèð.
Ìÿùÿááÿò åëÿ áèð èñìÿò åâèäèð,
161
þçöì úàâàá âåðèðÿì.
Þçöì ñîðóð, ñîðüóìà
Áèðèíè àíëàéûðàì.
Áèðèíÿ àúûéûðàì.
éà äèê, äöìäöç, éà ùà÷à.
áèð-áèðèíÿ áàüëàíûð
äàüûíûã, ãû÷à-ãû÷à;
Ùàäèñÿëÿð áþëöíöð
êå÷ìèø, êå÷ìÿìèø ÷àüëàð.
îëìóøëàð, îëàúàãëàð,
Õÿéàëûìäà ùÿðëÿíèð
Áåéíèì, ãÿëáèì ñûõûëûð.
éàìàí éàçûã îëóðàì.
òÿê îëàíäà öçöëöð,
Òÿê ãàëìàüû ñåâìèðÿì,
ÄÅÉÈÐËßÐ
ÒßÊ ÃÀËÌÀÃ
ìàúÿðàëàðûíû ãîúà éîëñóçóí.
À÷ûá íÿãë åëÿéÿð, î óçóí-óçóí,
ãÿëáèíèí äÿðäèíè, øèêàéÿòèíè.
ùåêàéÿòèíè –
éîë÷ó, áàøëàð ñÿíÿ
þìöð ñöðäöéöí
áèð éåðäÿ éàøàéûá,
áèð ýöí,
Îíäà îòóðàðûã éàí-éàíà
áöêöëÿð éîëëàðäà áèð ýöí áåëèìèç.
Ýÿíúëèê ýöíëÿðèíè àðàäûãúà áèç,
ãîúàëàð êÿäÿð.
ãîúàëàð ãÿì-ùèúðàí,
èëëÿð ñîâóøóá êå÷ÿð,
Ìÿí äåéèðäèì,
áó éàíëûøëà.
Êþíëöíÿ äÿéäèì
áàüûøëà!
Áàüûøëà ìÿíè, áþéöê àíà,
Äþøÿíèðÿì òîðïàüà öçö öñòÿ.
ÑßÁÈÐÑÈÇ
ÀÍÈ ÄÓÉÓÌ
1973
,èíÿñ ÿíåé ìöëíþê
?ûäàëðûòàõ èíèëèòàã íèìèãøå êëè
ûäõëàã ëèç íÿäÿìüÿí ðÿÙ
.ûäàéðÿô íèòÿááÿùÿì øûìëûðûã
,òÿðñÿù ,äèìö ÿäìèðÿëçþÝ
ÿðÿê ÿ÷åí ,ÿðÿê ÿ÷åí
,àðàëìàøõà ìèäÿëéþñ èìèéåëèý
.ÿðÿëÿúåý éþý ìûäøûíàä
ðàëäóëóá èä÷åê ðûüà-ðûüÀ
ûìûíàòñàä ûëãûíàé ÿêëÿá
?íö÷ö êÿìÿëéþñ àðàùàá
ìûäíàé ÿäíèòÿðñÿù íÿÌ
ãàïðîò ðàäàú-ðàäàú ,èê ÿúåí
ðÿêÿ÷ òÿðñÿù
,óñ ûúìàä ðèá
.íö÷ö êÿ÷è÷ íàâëÿ ðèá
íàäàìëàñ ûúìàä ðèÁ
.ðàëäóëóá èä÷åê
ÿíåé íÿÌ
.ìûäàìëóðîé íÿäêÿìÿëçþý
,àíàé-àíàé ìóäëóðâîÃ
,àíàðúèù ìöäçþä
.ìûäàìëîñ íèêàë
èä÷åê íàäàìëàñ ûúìàä ðèÁ
.ðàëäóëóá óëîä öøþä
.ìàðàâ àäìûäàíè íÿÌ
íÿñíÿëçèý àäíûäðà üàä èääåÉ
.ìàðàïàò èíÿñ áûéàðà ÿíåé
,óéîá ðÿëëè ìàñõàá àéàéíöä íöòöÁ
.ðàâ ìöçþý ÿäíöçþý ÿíåé
,ÿíåé ìàñøûíàä ëè çöÉ
.ðàâ ìöçþñ ÿéÿìåä ÿíÿñ
íèñÿìíÿçÿá ÿëèíàêèò ãûëûðéà éîÃ
!ðàðÿã íîñ
èìèê ûðàëãàïðàé íàçÿõ éîÃ
íèñÿìëöêþò
!ðàëóçðà ,ðÿëäèìö
961
Èíñàí...
Çàìàíûí ñöçýÿúèíäÿí êå÷ìèø
Îðäà éàøàéûð
Íÿ þëöì, íÿ ãàí.
íÿ äóìàí.
Îðäà íÿ òîç âàð,
Áàøãà áèð àëÿì ýþðÿúÿêñÿí.
Áó äöéìÿëÿðè à÷ñàí
ñÿäÿô äöéìÿëÿðäèð.
óëäóçëàð ýþéöí éàõàñûíäà
Ùÿðäÿí ìÿíÿ åëÿ ýÿëèð êè,
ßÍßÑ
,ÿäðåé ðÿÙ
,íàìàç ðÿù
,èíÿñ ìûäàðà
.èìèê íàéàðà ûíûòõàá íöìöðìþ
!ãûçàé ÿÍ
ûíàêèò íàðúèù çûñíàìÀ
ûäòàíàã
.èáëÿã íàíûïðû÷ ÿëíèãøå
,ûðàñïàñ ãöôÖ
öäòðþ ðÿëêöïþê ûúà
.ûðàëóñ éþý
øÿíöÝ öäíþñ øàâàé-øàâàÉ
ÿíåé ûäðûäëàã èíèðÿëëèä âîëà
íàòàé ÿäìÿíèñ
– òÿðñÿù
.øÿòà çûñíàìà
ìàøõà ðèá íèçÿÙ
àäìûøðàã ûäíàéàä
.íàäàìíàëûðàé ðàëëîé
.íàäàìíà èíÿñ ðèéÿì÷åê ìöíöý ðèÁ
ûüàïðàé ÿ÷åí íöìöðìÞ
áóïîã íàäíûüàäóá
!àðàýçóð óäëóðâîñ
!àðàù ëèçíÿÌ
!àðàù òÿëùþÌ
ðÿäÿã ÿí ðþÝ
!?àðàëëîé áöëöêþò íöý
ÿëÿù áûëàã ðÿäÿã ÿí ðþÝ
!àðàùàá êëè
íÿÑ
íöäëöý ÿìèãøå
.íè÷è-íè÷è
,ÿíÿì òàëíÀ
íè÷åí ñÿá
,ÿìÿðÿúíÿï àúíóíîã ìàøõà
861
162
175
Ãàùèðÿ, éàíâàð, 1959
Ýÿíúëèéè ãàéòàðàí áèð ãöââÿò ùàíû?
Äîëàøûã éàðàíûá þìðöí äàñòàíû.
ãûðûëûð ùÿéàò...
éîë éàðûì÷ûã ãàëûð,
ùåéùàò,
Áÿçÿí äÿ à÷àðêÿí ãàïûíû,
à÷ìàã îëìàéûð, èíàí!
áèðèíè äÿ
Áÿçÿí áàüëû ãàëàí áó ãàïûëàðäàí
ãÿìäÿí à÷ûëàð.
ñåâèíúäÿí à÷ûëàð,
Îíóí ýèçëèí ãàëàí éöç ãàïûñû âàð:
îíó êèì à÷àúàãäûð.
Èíñàí áèëìèð
áàüëû îòàãäûð.
Êþíöë äåäèêëÿðè
ñÿðèí ñó.
Ñÿí, éàíàð ãÿëáèìÿ ñþçö –
ýöëÿðêÿí ýöëÿí.
Àüëàðêÿí àüëàéàí,
ñàäèã éîë÷óñó!
àüûð éîëëàðûìûí
äÿðäèìè áèëÿí,
Ñÿí, äÿðäëè ýöíöìäÿ
ñûíàãäàí êå÷èðÿí ñÿäàãÿòèìè.
ìÿùçóí õÿéàëû
Ïÿðèøàí áàõûøû,
êöëÿêäÿí ãîðóéàí ìÿùÿááÿòèìè.
äÿðäè, ìÿëàëû,
Ñÿí, íÿúèá ãÿëáèíäÿ
íàìÿðä òÿíÿñèíäÿí ìÿíè ñàõëàéàí!
Ñÿí, òÿìèç àäûéëà áàøûì éöêñÿëèá,
êþíëöìö åøã èëÿ ÷ÿêèá áàüëàéàí!
– Ñÿí, þìðöí éîëóíäà ìÿíÿ ðàñò ýÿëèá,
Ìÿí äåäèì:
áÿëêÿ âàð ÿúÿë.
áèð ýÿëñèí ýåúÿ!..
áèð àõøàì îëñóí,
ñÿáèðñèç ýþçëÿéèðèê êè,
Ýöíäöçëÿð
Ýöíäöçëÿð íåúÿ?
Äåéèðëÿð...
Äåéèðëÿð...
úàí ñûõûð ãàðàíëûã ýåúÿ.
Äåéèðëÿð,
àõøàìëàð êÿäÿð ýÿòèðèð.
Äåéèðëÿð,
ÄÅÉÈÐËßÐ ÀÕØÀÌËÀÐ ÊßÄßÐ ÝßÒÈÐÈÐ
ôåâðàë, 1980
Áîéóí ÿéÿíëÿð áèëèð.
Áóíó òÿêëèéÿ ãàðøû
éàëãûçëûãäûð, òÿêëèêäèð.
Éàøàìàüûí äöøìÿíè
éàääàøûìëà, ãÿëáèìëÿ.
äèíëÿéèðÿì, ôèêðèìëÿ,
Ãåéðè-òàíûøû áåëÿ
Åøèäèðÿì äîñò ñÿñè.
õàòèðÿ, ýþçëÿì, áèëèê.
ßòðàôûì ãàëàáàëûã –
äîñò ñÿñè ïÿðÿí-ïÿðÿí.
Éàëãûçëûüûìû ãîâóð
Íÿ éàõøû òÿê äåéèëÿì.
áèð àçàä äóñòàã êèìè.
Ãàëûðàì ÷îõ è÷èíäÿ
éåëëÿíÿí éàðïàã êèìè.
ãóðó áóäàãäà áèð òÿê
Öìèäèì äÿ éåëëÿíèð
,ÿëìèíÿì íÿñ ÿäÿùáÿú
.ÿñÿñ-ñÿñ íÿñêÿúÿðåâ
áèëÿý íöý óá ,èê ðóäÎ
,ÿñÿâÿù ÿëåá ÿä íÿì
:ìÿðèéåä
èýâåñ ,ÿøÿÍ –
!ìèëèýâåñ ,ðèäèêìèçèá
íÿÑ
ÿä íÿñÿìëèá ÿðåâ äèìö
,àíûìàí òàéÿù
ðÿòñþý ëîé íö÷ö ãàìíàäëà
,ÿíèðÿëêÿòñè íöìöëíþê
.àíûìàùëè íèìèðåø
3391
,èê âåñ èðÿëíöý üà óÁ
êèëëè íèì êèðèøèéÿÄ
,èíèñÿòèðÿõ íèðåé
ðûøàëîä ðàëòà ðèìÿÄ
.èíèñÿøåì íûëàìèØ
íàäãàçó ûëðàã ÿëíèÄ
;èíèñÿñ îèäàð íÿëÿý
:ðèéåÄ
,ðèäìèçèá áòöÃ –
!ìèëèýâåñ ,ìèçèá ëàìèØ
,ðèäèêìèçèá òÿãèãÿÙ
!ìèëèýâåñ ,ìèçèá ëàéÿõ
ÓÜÐÎÑ
,íÿñèìíÿñ àäìûøðàÃ
?ðûäûìíûëàéÿõ
!ìóòñîä ûíàòëîñ íöìöëíþê ûëàäâåÑ
,ûìàéþð ìöéöäðþÝ
?ðûäûìíûëàñöâ
!ìóòñîä ûíàíàú íèìèáëÿã íàðàýèÍ
?ÿëéþ íàéàøõî ûìûøàá íÿñèìíÿÑ
íàøàëîä àäìû÷àÑ
?ðèäèìíèðÿëëÿ
èìèê ñÿôÿí ðèá øîÕ
ÿëéþñ ,ÿäìöçö
?ðèäèìíèðÿëëåò ãûíûüàä íàøàëîä
ìöéöäðþý óá ,ÿëéþÑ
ãûëíàðàã íèçÿù
,ðûäìàøõà
?ðèäèìíèðÿëçþý àðàã ëèç
èíÿì íàéàøõî ðûäëàéÿÕ
,ãûëíà ðèá
?ðèäèìíèðÿëçþñ óëîä äèìö íèíÿñ
ûäðàéóä ìèÊ
èíèéèëëÿçþý òèêàñ
íèçèíÿä
?àñàìëî íàôóò ,àíûòðûô
ûìûäðàëóéóä èòÿççÿë íûëàñöÂ
,àñàìëî ãûëûðéà
!?àñàìëî íàðúèù
íÿêðàâ àäçûìûüàðéàÁ
,ûäà çÿìëþ íèíèíåË
íÿêðöðöñ èçèìèìÿý
,ûäàòñó êöéþá íûãëàõ
ÿðÿëéþý íÿêðûëû÷à
,ûäàíàã íûüûëäàçà
,ðèäìèçèá òÿééèáèëàã
!ìèëèýâåñ ,òàéÿù ìèçèá
,àéíöä ûëãûøàðàé óÁ
!ìèëèýâåñ ,òàíèàê óá
2391
5391
761
071
174
Áÿëêÿ éàëàí äåéèë,
Èíäè ñþéëÿ, ýÿë!
õÿáÿð àëìàìûøàì.
êå÷ÿí ýöíöíäÿí
î êå÷ÿí þìðöíäÿí,
àíúàã, éåíÿ ìÿí,
éàíäûðûá ãÿëáèìè,
êþíëöìäÿ ÿðèéÿí ìàðàã àäëû øàì
Äåéèðñÿí: – Èëëÿðëÿ ñîðóøìàìûøàì,
áÿëêÿ äÿ éàõûíäûð ÿúÿë.
Êèì áèëèð,
þòÿí õàòèðàòà ùÿñð åéëÿéÿê, ýÿë.
ìÿùçóí ýåúÿíè,
Áó óçóí ýåúÿíè,
Äåéèðñÿí: à÷ ñþéëÿ, îëóá êå÷ÿíè!
ÑßÍ ÄÅÄÈÍ
áèð äÿ ýþçëÿðèí.
áèð ñöêóò,
Áèð ìÿíÿì,
ýþéëÿðäÿí äÿðèí.
Îòàüûìäà ñöêóò,
Çöëìÿò àñûëìûøäûð ïÿíúÿðÿëÿðäÿí.
Áèð ñÿí, áèð äÿ ìÿí.
Êèìñÿ éîõ.
Ýåúÿäèð.
Î ÝÅÚß
Åòèðàô
ÐÀÃËÈ
àðàýèÍ
áóëî øóãéàá íÿÌ
.èìèê äàéðÿô èíÿñ ìèäÿìâåñ
.èìèê íÿâåñ ûòàéÿù èíÿñ ìèäâåÑ
...èìèê òàéÿù ìèäâåÑ
:èíÿñ ìèäâåÑ
,èìèê ëöáíöñ õûñ àäàëðàò
,íàðàé èíèðÿëÿçèí íÿìøöä
íàðàõû÷ óíóòñîä ûëàðàé íÿäðÿëÿùáÿú ûëíàã
.èìèê íÿâåñ ûòà ðèá ûëàôÿâ
.èìèê íÿâåñ ûòàéÿù èíÿñ ìèäâåÑ
ÿëèðÿëÿìòèñè èëøÿòà íèíèãøå
,íàðûäíàé èíèðÿëçþý
èíÿñ ÿäðÿëÿúåý ûëéà
,íàðûäíàéî íàäóõóé
,íÿëÿý íèðèø ÿíèëèä
íÿëÿúíèä íóùóð ÿäíèñÿýëþê
.èìèê äà ðèá çèçÿ
.èìèê òàéÿù èíÿñ ìèäâåÑ
íóíóëüî ðÿøÿá
,íàéàøàé àäíûðàëàéëöõ
íàéûøàã èíèíéåá íàñíè óéîá ðÿëðñÿ
– ûñàéëöõ ãàì÷ó
.èìèê äàíàã
,ÿíÿì íóäëî íèðèø ÿä íÿÑ
.íèðèø íÿäìöðìþ
ûäðûäíàé ðàíàô àäìóùóÐ
.íèðÿëçþý ëàðìóã
:ìèäâåñ èíÿñ íÿÌ
àäóüðóâ ðèá
,íàðàïîã üàä íàäðàëüàä
171
163
Áàøûíû ñàëëàìûø öôöãëÿð äîüóëóð...
Ìîñ...ñññ...êâà...
Áó ñþçëÿð ùàâàäà ãûðûëûð –
éàõûíäûð Ìîñêâà.
ãóëàüûìà ïû÷ûëäàéûð;
Ãûðûã áèð ñÿñ
Àëíûìû äàéàäûì ìåùðèáàí øöøÿéÿ.
×ÿêèëäèì áèð òÿíùà ýóøÿéÿ
Ðåäàêòîð, ðåäàêòîð, ðåäàêòîð!
Àëûíûç!
àü þðòöê, ýþé ãóðøàã ìåøÿíè.
Ïÿíúÿðÿ ýþñòÿðèð
òèòðÿäèð òÿð òþêÿí øöøÿíè.
Ãàòàðûí òÿêÿðè
Ðåäàêòîð, ðåäàêòîð, ðåäàêòîð!
Àëûíûç!
Øàèðèí èëê ñÿôÿð íÿüìÿñè!
Ìîñêâà éîëóíóí òþùôÿñè.
ýþíäÿðèð.
Øåðèìè òåëåãðàô äèëèíÿ äþíäÿðèð,
ðåëñëÿðè òûã-òûðûã ñÿñëÿéÿð.
Ãàòàðûì ôèêðèìè àíëàìûø êèìèäèð;
à÷ûëûð ãàðøûìäà.
Àüûð òóíú ñÿòèðëÿð
Êÿëìÿëÿð äîëàøûð áàøûìäà.
Óçàíûð éîëëàð.
Éåíÿ ãàð, éåíÿ ãàð!..
ÈËÊ ÑßÔßÐ
Èëãàð
èðÿëñÿñ ÿìüÿí íóãøîú
,àñðàðàñ ûðàëãóëøîá
àäòàéÿù ðàéèòõÿá óá
àñðàâ ÿí íà÷à ëöíþê
– ðèäèêìèçèá
,ÿä ÿìüÿí
!ìèëèýâåñ ,ÿä ÿðàééÿò
,àä éÀ èñèðÿï ðÿëéþÝ
!ìèëèýâåñ ,ÿä ÿðàééÿÑ
,øóìòóò èðÿëëþ÷ øèíåÝ
.ûðàëàëðàò ãûáìàï üà
øóìëî äàçà ÿäðÿëëèÄ
.ûðàâ íèíÿêëþ äàçà
,èñÿøÿí íèðÿëëå óÁ
,ûðàãöâ êöéþá íûãëàõ
ûðàëüàá ,ûðàëà÷üàá
ûðàëüàä ûëìûðûäëÈ
– ûêàÁ
.çóìóäðóé àìüîä
– ûêàÁ
.ðàéèä íàáèðùåì
ðûòà éîá àäíûüàúóÃ
.ðàëãóðóá èíåé íöý ðÿù
,ûëäà ûêàÁ íèìÿêëÞ
.ðàâ èíåäðî ÿäíöøþä
,ðèäìèçèá ÿä íÿòÿÂ óÁ
!ìèëèýâåñ ,àä ðàëãóðóá
íàéàìüûñ ÿéþý ,ÿðåÉ
!ìèëèýâåñ ,àä ðàëùóð óá
ðÿùÿñ ðèá ,ìàðûíàíÈ
,ÿñëÿý èðìÿ – ”!ûäíàëøàÁ“
661
164
173
1933
ðþéàëàðûìûí øÿùÿðè.
ìÿíè àëäû èñòè ãîéíóíà
ñåâýèëèìèí þïöøëÿðè,
Äîäàüûìäà áàë äàäûðêÿí
ìÿíè ãàðøûëàéàí.
áèð äÿ ñàðû ñà÷ëû ñåâýèëèì îëäó
Ýöíÿø,
÷ûõäûüûì çàìàí,
Ãàòàðäàí èëêèí Ìîñêâàéà
ßôñóññññ...
Ãàòàðûì äåéÿñÿí éîðóëóá,
Åëÿ áèë áàüûðûð: – Ãàðîâóóóóë!
Ìîñêâà, Ìîñêâà!
âÿ äåéèð:
Ãà÷à-ãà÷à ãàòàðûì òþâøöéöð
×àìëû éîëäà éóõó ãà÷äû.
Íå÷ÿ ÷àìëû éîëëàð àøäûì,
Éîëóìäàí ãà÷, êå÷èì!
À÷, êå÷èì!
À÷, êå÷èì!
ýÿëìèøÿì.
÷àìëû éîëëàð êå÷ÿ-êå÷ÿ
íå÷ÿ-íå÷ÿ,
Ãàòàðûì äèëëÿíèð:
Õÿáÿð âåðñèí íÿ ãàëìûøäûð áþéöê åøãèí úÿëàëûíäàí.
Áó íàëÿì, ýþç éàøûì, àùûì, ôÿãàíûì ãîé õÿáÿð âåðñèí,
Ýþðöíìÿç îë âÿôàñûç éà ÿë öçìöøäöð âöñàëûìäàí.
Îíóí ùèúðàíû êþíëöìäÿ ýåäÿí ýöíäÿí ÿìàíÿòäèð,
Êå÷ÿð ýöíëÿð, êå÷ÿð àéëàð, íå÷èí ÷ûõìàç õÿéàëûìäàí.
Ýþçöí ãóðáàíèéÿì ñàãè, õÿáÿð òóò áèð ìÿëàëûìäàí,
ùÿðàðÿò éîõ îëóð.
ñÿñ, ñîéóã ñîõóëóð,
Ãàïûäàí ñàëàìñûç-êÿëàìñûç
òåç ãà÷ûð ñÿñáîüàí áèð ñöêóò,
Ñàíêè áó à÷ûã ãàïûäàí
×ûõûðàì ãàïûéà.
Äàðûõäûì,
Ìîññ...êâà...
ïàðîâîç áóõàðû ãûâðûëûð.
Îäóð, îäóð, ãàðøûìäà.
Ìîññ...êâà...
ÃßÇßË
1939
Ìåù ÿñÿíäÿ, éàðïàã ñóñàð, ÷àé êöñÿð.
Àéíà áèëìÿç, ñÿñ åëÿéÿð, àìàíäûð,
Ýöë öçöíÿ êþëýÿ äöøÿð, àé êöñÿð...
Ãàðà ýþçëöì, áàüëàìà ïÿíúÿðÿíè!..
ÃÀÐÀ ÝÞÇËÖÌ
íàðàé ûíûðüàá íûðàëàéàã øàä
,èìèê äàùðÿÔ
,àäíûúûðéà ðàëëîé ìóäðóÄ
.èíèòÿðñÿù ìèäêÿ÷
;ìàðàëî ðûçûÕ ìèäåÄ
.èìèê òàéÿù-èáà èíÿñ ìûäàðà
ÿäíèñÿìüÿí íöìöðìþ íûäíàëíàÚ
.èìèê òÿðàãÿí
,ìÿðèâåñ ,ìèäâåÑ
!èìèê òàéÿù èíÿñ ìÿéÿúÿâåñ
ÈÑßÌÜßÍ ÐÓÐÖÃ
,ðóøóâîñ ðÿëëè ,ìÿã ÿÍ
.ìûøàé ðûòðà ÿúêèäòåý
àäíûðàëëîé òàéÿù óÁ
.ìûøàá íûñðàüà äðÿì éîã
,íèëèýâåñ êëè íèíÿñ íÿÌ
.ìûøàäëöíþê ìèíÿì íÿñ
øîõ àùàä àðíîñ íàäíóÁ
!ìèëèýâåñ ,ðàâ çöìöíöý
,ðàâ çûìà÷üàá ûëðàùàÁ
!ìèëèýâåñ ,ðàâ çöìöëöý
9391
ðÿýÿ çþñ ûëíàêèò ðèÁ
,àñíóõîò ÿíèáëÿã ëöý
ûøàé çþý àíûüàíàé
,àñíîã èìèê íè÷ðÿéþý
,ãàçó èëëÿñÿò ÿíÿñ
,àñíûõàé ðàëûòíûõûñ
!àìíàäëà
,ðèäìèçèá íöÝ
!ìèëèýâåñ ,òàéÿù ìèçèÁ
,àéíöä ûëãûøàðàé óÁ
!ìèëèýâåñ ,òàíèàê óá
ìàøûìàìçàé ðèåø íÿÌ
.àíûðàë÷àñ ûéàìðóõ
,ÿä íèíÿñ õîé íèôèðÿÒ
.àíûðàé öëçþý àëà
ûðàëçóäëó ìèäðåâ íÿÌ
;àíûðàéèòõè íèíÿñ
,ÿëçèçÿ ,àøõî ,íÿéÿá
!ìèëèýâåñ ,ðèäìèçèá ,âåñ
éþý çèñÿêÿë óá ,èâàì óÁ
!ìèëèýâåñ ,ðèäìèçèá
ûäàíàã íèíÿðàééÿÒ
,àñðàðàé ûðàëäóëóá
561
ÌÀØÕÀ ÐÈÁ
ÿäíèðÿëçþý ÿçóðèô íèçèíÿÄ
.ðûøàëõûñ ,ðèéÿðòèò ðÿëÿýëþê
ÿäíèðÿçö çûìûøàá ðàéèòõÿÁ
.ðûøàëîä ðàêÿòñÿá ûëäàíàÃ
ÿäíèñÿíèñ íèðÿëçþý éà øöìöÝ
.çèìÿòðÿò øóìíóéóé ,øûìíàðàä
ÿäíèñÿìüÿí íöëöáëöá èëÿä Î
.çèìèãøå ,ìèëèýâåñ ,ðûíûïðû÷
6391 ,ûêàÁ
ßØÂÞÍßÁ ÐÈÁ ÀÄÍÀÕÀÉ
,àäíàõàá ÿðÿëéþý ôàñ ÿúåý ûðàÉ
,àäíàõà ðàëçóäëó üà èìèê èúíè
àäíàõàé ÿøâþíÿá ðèá ãóðóáóíéîá
!ìèëèýâåñ ,àìûëàéÿõ íÿñðèëÿý íÿñ
9391
271
192
177
Éàíäûðäû ãÿëáèìè
Êèìèí ùÿñðÿòèëÿ ãàëäûì éóõóñóç.
êèìè àüëàòäûì.
Êèìäÿí ãàí àüëàäûì,
ìÿí êèìè àòäûì.
Êèì ìÿíè àëäàòäû,
ñåâäèêëÿðèìäÿí.
ñåâìÿäèêëÿðèìäÿí,
Àíúàã äåéèðñÿí êè, èíäè äåéèì ìÿí,
áóõàðëàíûð õÿéàëûí.
êþçÿ äöøÿí áèð äàìúû ñó êèìè,
Éàääàøûìäà,
ùàðäàñàí.
Èñòÿéèðÿì áèëÿì
àüû-ãàðàñû.
Áèð-áèð þòöð êå÷èð,
âàõòû âàðàã-âàðàã.
Ö÷ ýöíäöð ÷åâèðèðÿì,
Ö÷ ýåúÿäèð ñÿíñèçÿì,
âÿ íàðñûç îëóð.
òÿêÿð ñÿñè.
ñó,
õÿáÿð,
Àäàì,
Ýåúÿëÿðèì áöòöí áóíëàðñûç îëóð
Âÿ áåëÿ-áåëÿ.
Òÿêÿð ñÿñè,
Ãóðòóì-ãóðòóì ñó
íàð äÿíÿëÿðèéëÿ.
õÿáÿðëÿ,
àäàìëà,
ýöíäöçëÿðèì äîëó îëóð:
Ýöíäöçëÿðè äåìèðÿì;
Ö÷ ýåúÿäèð ñÿíñèçÿì,
ÈÑÐÀÐ
ýÿðÿêñèç îëàí.
ùÿéàòäà
Êþùíÿëèð
êþíöëäÿäèð.
áöòöí ñèðð
àðçó,
Ùÿâÿñ,
ãîúàëìûø – úàâàí.
Úàâàí ãîúàëàð âàð,
íÿ äÿ èëäÿäèð.
Êþùíÿëèê íÿ éàøäà,
ùàðäàíäûð, íÿäèð?!
íèìäàø òÿøáèùëÿð,
Éîõñà áó ãîúàëìûø,
Áÿëêÿ áó åòèðàô þçö êþùíÿäèð.
Ö× ÝÅÚßÍÈÍ ÁÈÐÈÍÄß
1970
ÄÅÉÈÐßÌ
ýåúÿñè, ýöíäöçöíö.
áó äîëàøûã þìðöìöí
ëàï ãàðûøûã ñàëìûøàì
ñÿíè ýþðÿíäÿí áÿðè
Äåéèì ñþçöí äöçöíö;
Áåëÿäèð.
,ÿëøÿíöý ,î êÿúÿëÿý ùàáàñ ðèÁ – :ðèéåä ìèáëÿã
!ÿëøÿòà àäíûüàäîä ,ÿëìöññÿáÿò ÿäíöçö
.àäíûíàé ãàúàðóòî èìèê èêëÿââÿ ëè ÷Ö
,àäíûíàòñàä ûëàðàé íÿ÷åê íàäíûøàá íóíÎ
,èíèäðÿä íèðÿëðñÿ íóçó íÿñêÿúÿéÿëíèä
.èíèäðÿìàí ,èíèäðÿì íèðÿøÿá íÿñêÿúÿðþý
:ûòàéÿù íóüëîä íóíî ãàúàíàëíàú ÿäíöçþÝ
.èòÿðàãÿí íÿéÿìëþ íöíöðìþ íàñíè ÿäàñ
àäíàõàá ÿðÿëãöôö ûüà÷ èäíèêëè ðÿù íÿÌ
.àäíàõàé ÿøâþíÿá ðèá ,ÿäìöçþý íàñðûíàëíàú
.èìèê øóìëî ÿúèäíè ,àëàéÿõ ðèëÿý éåø ðÿÙ
.èìèê øóã ðèá ûëàðàé ðûíûïðû÷ áëÿã ÿäÿíèÑ
,ðÿëÿäéè ,ðÿëäöéþñ î øûìàëëàñ ìûõëàñ àéóÑ
,ðÿùÿñ – íè÷ðÿéþý ëûçûã íàíàéî àäíûøàá üàä
,óñóõîã íèðÿëêÿ÷è÷ øèìÿçÿá ùåø öíöòñö
...óñóõóé íûçûìàíà ,èòÿääèø íèçèìèýâåñ
.ðè÷åê ðÿëÿí íÿäìöëíþê ,ðèëÿý ðÿëÿí àìûäàÉ
.ðè÷åê ðÿëÿíùÿñ ÿ÷åí íàäíûñàíéà íèìèðêèÔ
,àäíûçàé çèñòÿíàéÿõ çèñÿêÿë íöðìþ úíÿý Î
àäíûçàéà ûëãûøè íèðÿëÿúåý óëçóäëó
,íÿäíöñöê-íÿäíèéåëèý ÿëöý-ÿëöý áûøûíàä
.íÿäíöñöïðþê íûëàéÿõ êèäðÿ÷åê àëàáãèòñè
.ãûäðàéîã íàäøûìàìëî ûíûäà íèçèìÿïðþÊ
...ãûäðàéó ÿíèñÿìüÿí íûðàëóçðà íèðèø Î
...ðÿáÿõ ÿí ,ðàâ çûüàê ÿí :íàñàäãàçó íÿñ èäíÈ
!ðÿëíÿéÿìêèä çþý àëîé èìðÿëèá ðèäÿí íàðúèÙ
,íàäìûøàá àä àñøóâîñ ðÿëÿúåý çóñóõóé õî×
.íàäìûøàääàé áûéàìõû÷ öøöëöý íèíèðÿëçþý
.ðûäàäìûäàé íÿìëÿê ðÿù ,íöçþñ ðÿù ,ðûäàäìûäàÉ
.ðûäàäìûäàíàã íèãøå ,ìÿíè÷ðÿéþý ëèá ÿëÅ
..!ûüàøà ÿìíå ,ÿíÿì ðèéåä ëÿñêöé ,íàìàç ðÿÙ
,ûüàøðóãÿíÿí íàâëÿ ,ðàëäóëóá íàâðàê íÿ÷åÊ
:ðèäèñÿôèùÿñ èëýíÿð íûòàðèòàõ î íÿòþ
.ðèäèñÿñ íàõû÷ áèëàã íèãøå ðèá êöéþá ,çèìÿò
.öìöçþý íàäíûðàëëîé ÿëåá íà ðèá ìèäÿìêÿ×
581
íÿ ùàãëà!
à÷ûá ñà÷àúàãñàí ñþéëÿ,
ñÿíèíêè äåéèë,
Î òÿê ñÿíäÿ äåéèë,
,íàìàç íàéàðàä ûíû÷àñ íàìàç ðÿÙ
,àäàíéà áûõàá ÿíèðÿëçþý òÿðñÿù
íàíàíè ÿíÿñ ,íÿâåñ èíÿñ ,èê ëèá
.àäàéíöä çàìçîï ûíûðàãëè ëöíþê
,ìèëÿ öäëöçö íÿäíÿñ íöý ðèá ÿêëÿÁ
.åä ”çöìöðìþ ðèá íÿðöñ çà èä÷åê øîÕ“
,ìèëÿçþý ,íàìà ,ÿäíèìÿä ãûëûðéÀ
!åä çþñ ûøõàé ðèá ,íûñëàã àäìûäàé éîã
,ûüàíîã íàñëî íûíàéíöä óá çèñíÿÌ
.íÿñ èêÿò ëî üàñ ,ìèëèýâåñ ,ðàëî ÿí
,ûüàäîä íóüëîñ çûñàéîá ÿñðþý ìèÊ
.íÿñèêìèíÿì íÿñ ,êÿúÿëèá àä çóñíÎ
2491 ,ìûðÊ
ÀÔßÂ
,íàìàç íÿéÿëçþý èíÿñ àäíûúûðéà ðàëëîé íÿÌ
.íàäíàðàé ÿçÿò íèíÿñ ðèäåý íàã èäíè ÿêëÿá
,öøöìöý íèìèðÿëçþý íÿêðûõà ÿëíèòÿðñÿÙ
.öøöëöý íèìèéèëúíÿý ðûäàäíûüàäîä ÿêëÿá
ÿéåä ðàëíûñàìíóõîò ÿíöçþý àëà ÿêëÿÁ
.ÿéÿäðÿï üà ðèá èíÿñ òÿèáÿò ðöäøöìöðöá
,íèçÿù-íèçÿù ðÿëêÿëöê ðûéàëüà àäíóúó øàÁ
.íèçèìèãøå ûëíàðúèù ãàðàòóò èíèìÿòàì
,ûðàõóá íèíèëåíèø íÿêðèäèðÿ çóá ÿêëÿÁ
...ûðàõâî íûíûúíûëûã ðóðóääó íàã ÿíÿìøöä
,àäíàéàëãàðîñ èíÿñ àäíûúûðéà ðàëëîé íÿÌ
,àäíàéàëüà ìèòÿðñÿù àäíûüàòî íöìöëíþê
,ãàðàüûé ûíûüàðÿô íèìÿúåý-íöìöçöäíöý
,õàá ,ÿäíÿéÿëçþý èíÿñ èìèê óðìóã ÿäñÿôÿã
,íÿíöéþä íèéåé-íèéåé ÿäíè÷è íèìÿíèñ óá
íÿíöéþ àëéûøûõàá íèíèðÿëçþý íàøèðÿï
481
178
191
èíñàí öðÿéèíäÿí ÷ûõìûð øöáùÿëÿð.
Êþùíÿ ýþðöíñÿ äÿ áó ñþç íÿ ãÿäÿð,
Ìþùëÿò âåðìÿéÿúÿê áÿëêÿ äÿ ÿúÿë.
Éàõûí îòóð, ýÿë!
Áàõ, áåëÿ!
Ýÿë, îòóð!
íÿ äåéèì, íÿ ñþéëÿéèì.
ãèñàñ àëûð,
þúÿøèð,
ôöðñÿò òàïäû, ìÿíèìëÿ
ÿëèìäÿí éàíüûëûäûð:
Åëÿ áèë êè, òàëå äÿ
íèòãèì, äèëèì ãûñàëûð.
Ñÿíÿ éàõûí îëàíäà
ýåúÿëÿðèì óçàíûð.
Ñÿíäÿí óçàã îëàíäà
äîäàã ãà÷ûð, éà ãà÷ìûð.
íåéëÿéèðÿì êè, áàøãà
Òÿáÿññöìöí îëìàñà,
à÷ûð, éà à÷ìûð.
áÿíþâøÿ, íÿðýèç
Íåéëÿéèðÿì
éà ñà÷ìûð.
éàñÿìÿí ÿòèð ñà÷ûð,
íåéëÿéèðÿì
äóéìàç îëàúàüàìñà,
Ñà÷ëàðûíûí ÿòðèíè
ñûçëàñûí àüëàì-àüëàì.
Êþíëöì àéðûëûüûíäà
Áó àëÿìäÿ òÿê ãàëàì
éàõøûäûð áó äöíéàäà,
åøèòìÿç îëàúàãñà;
Ãóëàãëàðûì ñÿñèíè
ñþç íÿéèìÿ ýÿðÿêäèð.
äèë íÿéèìÿ ýÿðÿêäèð,
Àäûíû ÷ÿêìÿç îëñàì,
ýþç íÿéèìÿ ýÿðÿêäèð.
Ýþçëÿðèíÿ áàõìàñàì,
ÄÅÉÈÌ, ÄÈÍËß
ðóçýàðòÿê ÿñÿí!
Åé ýÿíúëèê ùÿâÿñè
ìÿíÿ íÿãë åò! – äåéèðñÿí.
áàøëà, áèð-áèð
íÿ ìàúÿðàëàð,
íÿ ñÿðýöçÿøò îëóá,
áó âàõòà ãÿäÿð,
Èëê ýÿíúëèê ýöíöìäÿí
éàðû áþëìöøÿì?!
êèìëÿðëÿ äÿðäèìè
óçàã äîëàíûá,
Êèìëÿðäÿí éàí äóðóá,
÷îõìó ýöëìöøÿì.
×îõìó àüëàìûøàì
ùèúðàíûì ìÿíèì?!
Óçóíìó ñöðìöøäöð
ìåùðèáàíëûüûì!
ùàðäà ãóðòàðìûøäûð
íèýàðàíëûüûì,
Ùàðäà áàøëàìûøäûð
Ùàíñû àôÿò îëóá ãóðáàíûì ìÿíèì?!
Êèìÿ ãîðõà-ãîðõà êþíöë à÷ìûøàì?!
êèìäÿí ãà÷ìûøàì.
Êèìÿ éàëâàðìûøàì,
ùàíñû óüóðñóç?!
ùàíñû ùÿðúàéè,
ÍÀÐÚÈÙ
,ðóäóñ ðèá óëçóä íèéèäåä ãûëûðéÀ
.ðûäãàúàðûäíàé èìèê çþê ÿúêèä÷è
ðóäóá ,èäøèòåé ûðàëòààñ íàðúèÙ
.ðûäãà÷àù èíÿì óäðóäóõðîã ,íöý óÁ
àíàâéå áûõû÷ àðíîñ íàäíóá àùàÄ
.ûðàëüà÷ ìàøõà ÿìêèä çþý àìóëîé
àíàé äðþä áûõàá àäíûúûðéà ðàëëîÉ
.ûðàéÿúåý ðÿù ,ðÿùÿñ ðÿù ÿìÿëçþý
Áó øåðÿ Åìèí Ñàáèòîüëó ìàùíû áÿñòÿëÿìèøäèð
ÈÍÀÍ ÊÈ...
.öìöçöäíöý ,èìÿúåý ìàøóìðóäëîä ÿëíèðêèÔ
:ðàâ çèìèäùÿ ÿäìèáëÿã ...íàñàäãàçó íÿäíÿì íÿÑ
!ðàðûéà íÿäíÿì èíÿñ òÿââöã ûñíàù àäàéíöÄ
,àäíà ðÿù ìÿðèéÿëçþý ,íÿì èíÿñ ìÿðèéÿëçþÝ
,àäíàðàçûã ðÿëãöôö ,ÿäíèñÿýëþê íûìàøõà
ÿäíÿñÿ êÿëöê èòñè ,ÿäíÿøöä ãàïðàé ûðàñ
..!ÿä íÿñÿìëÿý ,ÿä íÿñëÿý íÿì èíÿñ ìÿðèéÿëçþý
2491 ,ìûðÊ
ÌÈËÈÝÂÅÑ
:íàñãàúàäóíó èéåø ðÿù ÿä ÿêëÿÁ
.èìèê ãàøó ðèá øûìíàéî íàäóõóé
,íàñëàñ àíûäàé èíÿì íÿäðÿù ãàúíÀ
.èìèê ãàíîã ðèá íÿäåý çåò ,áèëÿý úåý
!ðèäýíÿøÿã ÿí ðþý ûðàòàã íûíàíðóÄ
!ðèäýíÿðÿëàë ÿí ûðàëäóëóá ðÿùÿÑ
;ÿíåé ðèêÿ÷ ëîé íèðÿëçþý íàáèðùåÌ
.”ðèäêÿúÿéÿìëÿÝ“ :ðûéàäëû÷ûï ñÿñ ðèÁ
,íàùàú ðèëÿý ðàä ÿíÿì çèñíÿñ ,èê ëèÁ
.íàñðàâ àäìóüéóä ,àäìûíàã ,ÿäìèáëÿÃ
,íàíàú ,àäíûüàá íàøèðÿï íûíàéíöÄ
.íàñðàùàá ðèá íÿñ ,ëöáëöá èëÿìüÿí íÿì
.àäãàòî ðèçÿý áèëÿý éÀ ,ðèäÿúåÝ
.àäãàçó íèðêèô ,ðèäÿäñÿñ íûüàëóÃ
,àíàñðîñ ,íèãøå áöðþý ÿí ,ìèëèýâåÑ
?àäãàìàëüà êÿò àäíûüàòî íèáëÿã
.ÿêëþ êöéþá óá ,íàðâþä óá ðèäíèíÿÑ
.ìèëèýâåñ ,ÿëåò àìðóâ ûáàðçèì ìÿÃ
...”ÿêëÿá“ ,ÿìåä íÿñ ,êèðÿøöðþý ,ìÿñåÄ
..!ìèëèýâåñ ,ÿëå ,ðèäÿëÅ – :ðåâ áàâàÚ
.ðûòàá øÿíöý ëà ÿäðÿëãöôö ãàçÓ
.ðûòà äíÿìÿê íèì ÿçèíÿä ðÿëÿýëþÊ
;ÿíåé ðûäãàéî èðÿëçþý íûíàðúèÙ
.ðûòàé ÿúåý ÿí ,ðèëÿúíèä çöäíöý ÿí
,õàá àðàëçóäëó ,õàá àéÀ ðÿëÿúåÝ
.ðèäêÿúÿøÿëðèá àäðî çèìèðÿëçþý
,ãàéàñíàðéåú à ,àäíûñàíéà íöëíþÊ
.ðèäêÿ÷ èìèëêÿø ÿëéèìÿëÿã íèãøå
,íàðóâ ëÿ ðèäìèê ÿíèðÿëëåò òÿðñÿÙ
.íàðóä àäðàëëîé ðöäìöëíþê íè÷ðÿéþÝ
ìèäðÿðåâ íàáðóã öðìþ ðèá êèëëè çöÉ
.íà ðèá ìûäéàñõàá ÿíèðÿëçþý ðàìóõ
áöøöñöê çåò-çåò ,ûìðàâ àäíûðûòàÕ
.èíÿì ÿìðèäíèä ,àìøûíàÄ – :íèäðÿéåä
áöøöä àíûäàé íûðàëàäÿ èäíÈ
?èíÿñ ûìðûõàé ,èíÿñ ûìðûðûäíàé
,àðàãëè ,àäíà íÿñãèäàñ ,ìÿðèëèÁ
.àðàä öíöëíþê ìèðêèô íèñÿìêÿ÷ éîÃ
ðûäãàúàëàüàñ ÿëíèãøå êöéþá Î
.àðàé íèðÿä íÿ ìûüûäëà ,èê íàíè
381
681
190
179
Áó øöáùÿ íÿäèð?
Áÿëêÿ?
Áÿëêÿ?
Áÿëêÿ?
Áàêû, îêòéàáð, 1966
êþ-ëÿ-ëèê!
öëôÿòäÿ äÿ ãàäàüàíäûð
Áèëìÿäè êè,
ßáÿñ éåðÿ!
èíäèúÿ ÷àëûíàð çÿíý.
Ýþçëÿäè êè,
ãóëàüû ñÿñäÿ ýþçëÿäè.
Ñîíðà äà
Íÿ ÿëâèäà äåäè, íÿ ùÿëÿëèê.
Àñäû òåëåôîí äÿñòÿéèíè.
øûëòàã ñþçëÿðè, øûëòàã ñÿñè.
Áèðäÿí êÿñèëäè
ÑßÍ ÂÀÐÑÀÍ
ãÿìäèð, ùèúðàíäûð.
Ñîðüóñóç ãûñãàíúëûã
Áÿëêÿ ñåâýè þçö áèð èìòàùàíäûð.
øöáùÿëÿð äÿ ýÿðÿê îëìàéà éåðñèç.
äîüðóäóð, àììà,
Èíñàí øöáùÿëÿðëÿ éàðàíìûø ÿêèç,
Ìÿùÿááÿò, ñÿäàãÿò ýþòöðìÿç ëÿêÿ.
Ãîéìà øöáùÿ ñÿíè ñîðüóéà ÷ÿêÿ!
àéäûí èøûãäûð.
ýþç ãàáàüûíäà
Àíúàã, ùÿð éàðïàüû
äîð-äîëàøûãäûð.
þìðöìöí äàñòàíû
áàøûìûí ìàúÿðàñû ÷îõ,
Äîüðóäóð,
éîõ!
Ìÿí ðóçýàð îëìàäûì ùÿéàòûìäà,
Ãÿëáèìäèð äàíûøàí èíäè ñÿíèíëÿ,
Äèããÿòëÿ äèíëÿ!
×ûðïûíìà!
Ãóëàã àñ!
øÿôãÿòëè, êèíëè.
ÿéðè, äîëàé, äöç,
àúûëû-øèðèíëè
îëóìäàí þëöìÿ éîëäóð þìðöìöç;
ôÿãÿò,
Îëóìäàí áàøëàéûð éîëóìóç,
þëöì – ùÿãèãÿò.
ßúÿë – ãóðó ñþçäöð,
ßÁßÑ ÉÅÐß
ìàé, 1962
àëÿìÿ äåñÿí ìÿíè.
Õÿáÿð òóòìàðàì ùå÷
íÿ ñÿí ìÿíè.
Àíúàã íÿ ìÿí ñÿíè åøèäèðÿì,
éàðïàãëàð êèìè.
Áèð áóäàãäà éàíàøû áèòìèø
äîäàãëàð êèìè.
“Áàùàð” ñþçöíö äåìÿê èñòÿéÿí
Áÿçÿí éàõûí îëóðóã,
áèð ÿë óçàäûìûíäàñàí.
Åëÿ áèë éàíûìäà,
Ñÿñ àéäûí, àíëàøûã àñàí.
Àëëî! – äåéèðñÿí.
!ûíûøàá òóò êèä ,èçèìÿïðþê àøõÎ
.ûíûøàã íÿìøöä íèñÿìðþý øûìëûòà×
çÿìëÿý ûüàðîñ íÿäíè÷è ðÿëäðÿìàÍ
.íûíûøàäðèñ íàú ,íèíèìÿäìÿù ëöíþê
ßÉÈÑÀÙ
.ðöäêöéþá ÿí ðþý èðèñÿò íèøèäðÿÂ
,ëöáëöá ,ëöý ÿä ÿëÿÙ
ÿëàë ÿâ êÿïè
.ðöäêöé ÿáÿëòÿì
.íÿì ÿëöáëöá ÿí ,ìÿíÿìøöä ÿëöý ÿÍ
ðÿýÿ çóìóëîé :ìÿðöíöøöä ãàúíÀ
,àñðûäàíàüóÌ àøàáðèá íàäûêàÁ
,êÿðÿý êÿ÷åê ÿéèí
..?íÿäÿëöáëöÁ çèá
ãàðîñ èäðèòÿý íÿäíÿì íöý ðèá ÿêëÿÁ
.ãàïðàé ûðàñ ðèá øöìøöä èñÿêÿë íàã
,íÿñíÿñ öçþñ êëè íèìèðåø íîñ ,èê ëèÁ
.ãàïðîò àíà óá ìèéèäðåâ íàú ÿä ðèÁ
2491 ,ìûðÊ
ÌÀÍÈ
ÃÛËÛÐÉÀ
,íÿäíèëÿ óäïîã ìèëß
!íÿñðÿéöøÖ – :ìèäåä íÿÌ
:íèäåä íÿÑ
.ðèäèòñè ìûøàá-ìèíéß –
:ìèäåä íÿÌ
...íóñëÎ –
;ìàäà ðÿéöøö ÿä ÿäìÿííÿùÿÚ
.àñëî çûãëàé
.íèäøèìòåý íÿÑ
.íèäÿìòèøå èìèðÿëçþÑ
.èäÿìòöøö ìöçþñ èíÿÑ
àäðàëãàäóá òèêàÑ
.ðàëãàïðàé èäòèêàñ
!éå ,ìûäðûãøûã íÿÌ
!ðàïà ,ëÿý èíèòÿðñÿÙ
.íèäÿìòèøå íÿÑ
.èäÿìòöøö ìèñÿñ èíÿÑ
.ãûäëûðéÀ
.ìèäëÿý ÿâÅ
.ìûäõàá ÿéÿâèú ëûøàÉ
.öä÷ö èìðèéè òÿðàðÿÙ
:öäøöä àìûäàé íöçþÑ
781
8391
?àëàã çûñáàâàú ðàâ íûëàóñ ûñíàÙ
!àëàáãèòñè õàá ÿëñÿâÿù ,ÿëäèìÖ
;àäíóëîé ðöìþ àä àñëî çèìèâùÿÑ
.àä íóëîé ðóäõî÷ óøóõîé ,èøèíå
ëèéåä íàì êÿìÿðäöÁ
ðÿýÿ àäëîé óá
.ðÿéèúüà ó÷ëîé ÿñëèéåä ÿäíèëñÿ
.ëöêøöì àñçàìðûã íóíî ûíûäàíÈ
,ðàëûõûé íÿðöéöÉ
.ëèéåä íàì ÷åù óá
,íÿñòåé ÿéÿâðèç áûõëàã íàäðàëøóõîÉ
,íÿñÿíàýåé àìíàñ
.íÿñäèýè àìíàñ
,íà ðèá ëàñ ðÿçÿí ÿíöíþ ,àíàõðÀ
,è÷êëè ÿí ,íÿñðÿðþý
.íàñóúíóíîñ ÿí
,ðÿäÿê ÿñðÿêþ÷ ÿíèðÿëçþý íÿäðÿÙ
,àä î çÿìðöñ íóçó
.ðÿäåý áóøóâîñ
,íàñíè àäàéíöä ðûéàøàé àëìàíÈ
,àíàñíÈ
,àíàñíÈ
,àíàñíÈ
!íàíÈ
281
180
189
ýþðìÿäèì.
ãîíóð ýþçëÿðèíäÿí ãÿøÿíý
ñÿìàâè, ñèéàù,
×îõ ýþçëÿðÿ áàõäûì
Àëëî! – äåéèðÿì.
Àðàìûçäà àëòû àéëûã ïèéàäà éîëó.
ìÿí áó áàøäà.
Ñÿí î áàøäà,
ÝÞÐÌßÄÈÌ
ÖËÔßÒ Âß ÌßÑÀÔß
1954
öìèäñèç áèð ãÿëáèí ýöìàíû êèìè.
áàùàðûí äóìàíû êèìè,
Òåç ýåòäè
ùÿðúàéè ùÿâÿñëÿ, êå÷ÿðè ýÿëäè.
êþ÷ÿðè ýÿëäè,
êþíëöìÿ, ãÿëáèìÿ
ãàíàäû çÿð òîçëó êÿïÿíÿê êèìè,
Áöòöí åùòèðàñëàð áèð êöëÿê êèìè,
ùàìûäàí ýþçÿëñÿí, ñåâýèëèì.
Ñÿí
Äåéÿðÿì êè, åøèòñèí, áèëñèí ùàìû.
äåìÿðÿì êè, íÿ áèëèì.
ìÿíäÿí ñîðñàëàð ÿýÿð
õóðìàñà÷ þâëàäûìû,
îõøàéàíäà, ýþçëÿðè ýþçöí êèìè
÷àüûðàíäà àäûìû,
êöðÿéèíäÿí àõàíäà,
ñà÷ëàðûíûí õóðìàéû äàëüàëàðû
Ýþçëÿðèíÿ áàõàíäà,
ÈÍÀÍ
ùàíñû öðÿê ãÿáóë åäÿðäè!
ñÿíñèç
ùÿñðÿòè, äÿðäè
äîëàøûã éîëëàðû,
éîðüóí ñÿùÿðè,
éóõóñóç ýåúÿíè,
Î ñàéûá êå÷äèéèí äÿúÿëëèêëÿðè,
ùÿëÿ ãÿëáèìèçè íåúÿ ýþéíÿäèð?!
Ìÿúíóíóí àùû
Ëåéëàíûí ýþç éàøû,
ìÿùÿááÿò íÿäèð?
Ôöçóëèäÿí ñîðóø:
ñîí âàðàüà êèìè äÿðê åòìÿìèøäèð.
Ùå÷ êÿñ áó êèòàáû èëê âàðàüûíäàí
Èíñàí äöíéàñû áþéöê, ýåíèøäèð.
Éîõ!
Éîõñà ùÿãèãÿòäèð, áèð ÿôñàíÿäèð?
,ûä÷à ëöý àäðàëüàÁ
,ÿëàë àäðàëüàä
êÿ÷è÷ èìèê íûðàëãàäîä
.ìèäÿìðþý
,èäðåâ ÿäÿâ õî÷ ðàëíàñíè èéàúðÿÙ
êÿëèä ,êÿðö ôàñ àäðàëíî
.ìèäÿìðþý
,ìûäõàá àøàìóã õî×
,ìûäõàá àçàëòà
êÿïè èìèê íû÷àñ ëàðìóã
.ìèäÿìðþý
,ìûäõàá ÿðÿëêÿðÖ
,ìóäëî ôàððÿñ ðèá
êÿðö êöéþá èìèê íèáëÿã
.ìèäÿìðþý
,èçè çàìëàüàñ ÿäìöëíþê áûëàñ ðåÉ
,èê òÿââöã ðèá ûìðàâ
?èçèá íûñðûéà
ÿí ýþçÿë ñÿñ ñÿíèíêèäèð, ñåâýèëèì.
Èíäè ýÿëñèí ùàìûéà èñáàò åäèì,
– Íÿ áèëèì.
Ìÿí äåäèì:
– Ùàíñû ñÿñäèð öðÿéèíÿ éàòàí ñÿñ?
Ìÿíäÿí õÿáÿð àëäûëàð:
ÿí ýþçÿë ñà÷ õóðìàéûäûð, ñåâýèëèì.
– Íÿ áèëèì.
Ìÿí äåäèì:
– Íÿ ðÿíý ñà÷ëàð éàõøûäûð?
Ìÿíäÿí õÿáÿð àëäûëàð:
ãîíóð ýþçäöð, ñåâýèëèì.
ÿí éàõøû ýþç
.ðèäèòñè ìûøàá-ìèíéß
íÿÌ
.íÿäèòñè ìÿðöéöøÖ
!?íÿñ ,ÿúåí íÿñ ñÿÁ
4491 ,ûêàÁ
ÃÀÉÀÌËÛÐÉÀ
,íàñàäãàçó íÿñ ,àäìûíàé íûëàéÿÕ
.ðèäðÿäÿã ðöìþ ûðàëëîé íûíàðúèÙ
:íàñõàá àìàâóé àäìàøõà çûãëàé óÁ
.ðèäðÿäÿê ÿä ðèá ,ðûäíûëàéÿõ ,ìÿíÿì
,ÿçö-çö ãàëàã ,èíÿðÿúíÿï òðþ ,ëÿÝ
.íèðÿëçþý ÿä ðèá ,íÿì ÿä ðèá ,ëî íÿñ ðèá
ÿçèíÿä – íàðúèù íÿêðóëî ãðÿã ëàñöÂ
.íèðÿëçþñ íîñ î íóñëî íÿêëåé ðèá üà
.çèìèäðÿä ÿä ðèá ,íÿì ÿä ðèá ,ëî íÿñ ðèÁ
.àúíóéîä êÿëöý ,àúíóéîä ãàéàëüÀ
çèá ÿëòÿíùþì óá àúãûäëàã àøàá-øàÁ
.àúíóéîä êÿëöê ûðàëûïàã íöñéþä
ÃÛËÐÀØÕÎ
,ìèáëÿã ûäëûõûñ íÿäíèòÿáùþñ ðàëäàÉ
èòÿðñÿù íöìöëíþê
.ðèäÿëèä íèðèø
;ÿäíÿ÷åê íàôóò ðóëî çèìÿò ðÿëéþÝ
,ÿä êÿðö
,ÿä ëöíþê
.ðèäÿëåá ,íàíè
,êÿ÷è÷ ðèäàí çöé ,íûñ÷à ëöý çöé àäüàÁ
èòÿðñÿù íöëöáëöá
.ðèäÿëöýëûçûã
,íöçþñ ÿíÿì ðóäøîÕ
.íèòÿáùþñ ðóäøîõ
.ðèäÿëèý-ÿëèý ÿäìèðÿëçþý úíèâåÑ
181
.êÿëöê íóñëóðîÉ .ãàéàì÷à éîã ,íöñéþÄ
!ãàòñóä àäûïàã íûñëàã íàðúèù èëìÿÃ
.êÿðö íûñíûïðû÷ àëíûëàñöâ íà ðèÁ
!ãàéàìëûðéà çèá ÿíåé àðíîñ ...àðíîÑ
6491 ,çèðáÿÒ
ÈÄÍÈ
:ðàëûäëà ðÿáÿõ íÿäíÿÌ
?ðûäûøõàé ðÿëçþý ýíÿð ÿÍ –
:ìèäåä íÿÌ
.ìèëèá ÿÍ –
881
208
193
Ãûçûë àëîâ ãàíàäûíäà éóâàìû ïàðëàò.
Èøûüûíëà äîëó ãàëñûí ýåúÿì, àõøàìûì.
Ãàðàíëûüû îòàüûìà áóðàõìà, øàìûì!
Øàì àüëàéûð, ùÿçèí-ùÿçèí éàø àõûð,
Ìóì ÿðèéèð, ýèëÿ-ýèëÿ àõûð àøàüû.
Éàíûð ñàõñû ïàð÷àñûíûí öñòöíäÿ áèð øàì.
Ìÿí úÿáùÿäÿ, áèð êîìàäà øåèð éàçûðàì.
Öðÿéèìäÿ ìèí áèð àðçó, ùÿâÿñ îéàíìûø.
Ïÿíúÿðÿìèí ãàáàüûíäà ýåúÿ äàéàíìûø.
ýÿëìÿëè ìÿêòóá:
Ýÿëäè,
ñÿíäÿí ìÿêòóá ýÿëÿúÿê.
Öðÿéèìÿ äàììûøäû –
ÓÜÓÐÑÓÇ ÄÓÉÓÌ
Ãóúàðàò, 1963
Þëìÿìèø, ñÿíè òàïàúàüàì.
Ñÿíèí÷èí þëìÿéÿúÿéÿì, éîõ.
íÿ ãÿäÿð êè, ñàüàì.
Àõòàðàúàüàì ñÿíè
Öìèäèìè èòèðìÿìèøÿì.
àõòàðûðàì éóõóëàðûìû,
Ö÷ ýåúÿäèð,
Éîõ éîõ îëàðìû?
Âàð èäèí êè, éîõ îëäóí.
Ýåúÿëÿðèí áèðèíäÿ éîõ îëäóí.
éàøàðìûø ñþçëÿðèíëÿ
ãóïãóðó ýþçëÿðèíëÿ,
Ýåúÿëÿðèí áèðèíäÿñÿí;
òàïìûðàì ñÿíè.
Òàïìûðàì ñîðóøàì,
Êèì èòèðäè ìÿíè?
ìÿí èòèðäèì?
êèìè
Éóõóñóç,
øÿôôàô áóç êèìè.
àéðûëàí éîëóìóç êèìè,
áèð ÷èìäèê äóç êèìè,
ñóäà ÿðèéÿí
Ó÷àí óëäóç êèìè,
ñÿí âàðäûí.
áó ýåúÿëÿðèí áèðèíäÿ
Àíúàã áèëèðÿì:
ØÀÌ
1961
òàðèõè ñÿùâèíè.
éàçûã, ñàäÿëþâù áàáàìûí
Ãàíûìûçëà éóìàëû îëäóã
áþëöéöìöçöí íå÷ÿ ñÿôèíè.
áèð éàéëûìäà ñÿðäè éåðÿ
Äþéöøÿ áÿëÿä äöøìÿí
ñèíÿìèçëÿ éàðäûã.
ñèëàùëà éàðûëàúàã úÿáùÿíè
Àõû ÷îõ éåðäÿ
äàùà àðòûã äöøìÿí àíàñû àüëàäàðäûã.
äàùà àç ãóðáàí âåðÿðäèê,
ìöàñèð ñèëàùà ÿëèìèç;
÷öíêè éàõøû þéðÿíñÿéäè
Õàòûðëàäûì áàáàìû,
ñàü ãàëìûø éöçÿ äÿéÿð.
Áÿçÿí ìÿùâ îëàí áèð íÿôÿð
Àíúàã, äÿíÿéëÿ ñàíàìàçëàð èíñàíû.
Äåìèðÿì ùàìûäàí àðòûã âåðäèê ãóðáàíû.
Ýöí îëäó òóò êèìè òþêöëäöê.
Áÿëè, ÷îõ éàðàëàíäûã, þëäöê.
êþíëöìÿ âóðäóüó øèëëÿ – éåëäàøû!
.íèðÿëëÿ ûäøûïàé ÿíèýíÿôöÒ
?ðÿðÿç ÿí ,íÿñ ÿúêÿò ,ðèá íî íÿìøöÄ
!ðÿëÿëëöý ðèäèñÿðàøè êèëíÿÒ
;ìûøàäðàã ,ðèäíèðèø òàéÿù ,êèëúíÿÝ
.ìûøàäðàã ,ðèäíèðèø òàã-òàã íÿòÿÂ
!ðàéèòõÿÁ ,ûñàëàá íèìèðÿëëÅ
!ðàéèòõÿÁ ,ûñàëàã íÿòÿâ èáëÿÃ
,èñÿëëöý íèðÿýñÿ àñðûðàòðóÃ
.èñÿñ íèê íèíèáëÿã ðûäûùàëèñ
!íàìÿðùÿã ,ûíûüàé íî íèäòå âùÿÌ
.íàäíàðàé ÿä íèíÿñ ûäðûçûñ íàÃ
.íèäðèìÿý íèòèáàç ûíûçàüîÁ
!íèäðèìÿä ÿëíèòÿââöã ÿäàðÈ
!ìûøàäðàã ,ðèíÿëñÿñ ÿìüÿí áèëàÃ
!ìûøàäðàã ,ðèäÿìüÿí òÿééèáèëàÃ
?ðàéèòõÿÁ ,î ðèäìèê íàëà÷ íàìàÊ
?ðàéèòõÿÁ ,î ðèäìèñ àé èäêÿëöÊ
!òÿðàãÿí – ÿäðÿëÿìüÿí óá íûäÀ
!òàé òàùàð ,ÿéÿùáÿú ðèäåý ðàëòñîÄ
!ìûøàäðàã ,ðÿëãöôö ðûðàçûã ,õàÁ
!ìûøàäðàã ,ðÿôÿç ,øÿíöý ðèäìèçèÁ
!ðàéèòõÿÁ ,èíÿòÿâ íóäóðîã íÿÑ
!ðàéèòõÿÁ ,èíÿñ çàìòóíó íÿòÿÂ
ðàëàíà ÿëè ðõÿô àðíîñ íàäíóÁ
!ðàéèòõÿÁ :ðàéîã äà ÿíèñÿïðþÊ
.óíóçîò íûíûðàëëîé íÿñèìëèñ àëòëàôñà íÿñ
,íû÷íàêèðáàô èíåé ðÿù íÿñöìëöý ,íÿñèìíèâåÑ
.íû÷íàáî÷ ûëûúíûïàé íàñûì÷à áÿòêÿì àäüàä
,àíûðàã ,àíûíàâàú áèéÿëñÿá òÿìðþù ûìàÙ
.àíûðàë÷àñ øöìöý üà íûíàíà øèì÷åê öðìþ
,ãàðàëàñ ëîé íÿäìöëþ èìèê íóàò ðèá èäíÈ
,ãàðàé ûëíàã ÿäíèëÿ øóìðóä àäûøðàã íÿìøöä
,ûíûüàëéî ,èíèëå áèðÿäíþä àüûëðàçÿÌ
.ûíûüàïðîò óëëóñùÿì ðèéÿòñè ãàìéîã íàðèâ
.ðèéÿòñè ãàìòûõà íàã ûðàëãàëóá áóäóðóÃ
.ðèéÿòñè üàä íÿäòèéåì ÿäíèðÿëÿ÷öê ðÿùÿØ
ûíûäà íèíÿñ áèëèñ íÿäíèõèðàò íèðÿøÿÁ
...ûíûäàâðà ,ûíûçûã ðèéÿòñè êÿìòå éàâñöð
,èíèñÿìüÿí íèôèãàÂ íàñàäóíó ðèéÿòñÈ
.èíèñÿñ íèëèä àìüîä íàéàëüà÷ èìèê ãàëóá
,àüà íóñëî ðèéÿòñè àäíûüàïðîò íèíÿñ Î
.àüàïðîò óðóã èíÿñ ÿòñö èçèä áöðöäêþ÷
,ÿëíèðÿò ðûäøûìíàëóñ ûøûðàã ðÿù èê ãàïðîÒ
.ÿëíèðÿëëÿ øèìíÿëñÿá ûúàüà ðÿù ,óòî ðÿù
,ûíûüàðéàá ãûëäàçà ÿíÿñ ûäðûøïàò íÿòÿÂ
!ûíûüàé òå âùÿì :èäåä ,èíèòÿááÿùÿì èäðåÂ
íóäðóé ÿäíÿëÿý áèëàã ùàáàñ-íöý óá ,èê øóðóÂ
!íóäðóéóðîã èíÿòÿâ ÿä íÿñ ,èê íèñëèá ûìàÙ
2491 ,úóãéàÒ
2491
ÐÀÉÈÒÕßÁ
ÄÍÀ
!àüàä óá ,ÿéÿðÿä óá êèðè÷è äíÀ
!àüàïðîò óüóäéîã íàú çûìûäàäúß
!àüàðéàá èëýíÿð ãÿôÿø êèðè÷è äíÀ
.ãûðàëî ãèéàë ÿíÿñ ,íÿòÿâ àíÀ
.ãûðàëàñ íûüàäàìðàä ûðàëûüàÉ
102
!ðàéèòõÿÁ ,ðÿëÿïÿñ ûðàã êÿëöÊ
!ðàéèòõÿÁ ,ðÿëÿïÿò áèíèéåý üÀ
;ìûøàäðàã ,ãàçó ëîé ,àðàã ÿúåÝ
.ìûøàäðàã ,üà çöä-ëþ÷ ,äóëóá ðÿëéþÝ
?ðàéèòõÿÁ ,î ðèäìèê íàëà÷ íàìàÊ
?ðàéèòõÿÁ ,î ðèäìèñ àé ,èäêÿëöÊ
?íèðÿùÿê óìóäéóä èíèòðèíÿÙ
002
194
207
ñÿðõîø áèð êàïðàëûí
Éàäûìà äöøäö
òÿçÿ êàðàíäàøû.
îíóí óúó áåëÿ ñûíìàìûø
àíàñûíà éàçäûüû éàðûì÷ûã ìÿêòóá,
ãàðàéàíûç ÿñýÿðèí
éåòìèø òèêÿñèíè áèð ãóòóéà éûüäûüûìûç
Éàäûìà äöøäö,
äÿðäëè Êðûì.
Éàäûìà áèð êþç êèìè äöøöð
øöóðóìóç áþéöê äàâàäà íàøû.
ÿëèìèç ìöàñèð ñèëàùà þéðÿíìÿìèø,
×ûõäûã àìàíñûç äöøìÿíÿ ãàðøû;
Íèêîëàéûí áèçÿ îëàí “ãàéüûñûíû”.
Äàùà éàõøû àíëàäûã áóíó;
Áþéöê Âÿòÿí äàâàñûíäà.
Àüûð îòóðäó áèçÿ áó “ìÿðùÿìÿò”.
Àíúàã...
àòàìû ñàëäàò àïàðìûðëàð.
Íÿ éàõøû êè,
àäàìû ñàëäàò àïàðìûðëàð.
äöøöíöðäöì: íÿ éàõøû êè,
Åøèäÿíäÿ áàáàìûí äóàñûíû
úèí, ùèíä òîéóüó, ñàëäàò.
Ö÷ øåéäÿí ãîðõàðäûì:
Ìÿí î çàìàí óøàã èäèì.
áåùèøòëèê ÷ÿêèëñèí àäû.
Ýàâóð îëñà äà,
Áèçäÿí ñàëäàò àïàðìàäû.
äåéÿðäè: Íàüàëàéûí àòàñûíà ðÿùìÿò!
Íàìàç ãûëûá ýöíäÿ áåø ðöêÿò;
áèð êèøèéäè.
ãàðàéàíûç, åíëè àëûí
ãàøëàðû ãàëûí,
Áàáàì ñàããàëû àü,
1961
òóòìóð íå÷ÿ ýöíäöð èíäè.
Öðÿéèìèí àüðûñû
Ñèíÿì éöíýöëëÿøäè.
åëÿ øèðèíäè...
Òÿáÿññöìöí åëÿ ýþçÿëäè,
áèð äöøöí.
öðÿéèì àüðûéûð, àõû,
Èñòÿäèì äåéÿì:
äîäàüûíäà ýöëöøö?
Äèâàðäàí ìÿíÿ áàõàí î êèìäè
Éàíäûðäûì ëàìïàíû.
íÿ áèð úàíëû ñÿñè.
Íÿ áèð ùÿíèðòè,
ýåúÿíèí çöëìÿò ïÿðäÿñè.
Ïÿíúÿðÿìäÿí àñûëìûøäû
Àüðûéàí öðÿéèìäè.
ñèíÿìèí àüðûñûíäàí îéàíäûì.
Äöíÿí ýåúÿ
ÒßÁßÑÑÖÌ
1969
“Éîõ!”
áèðúÿ êÿëìÿí –
Òàáóòäà öìèäèìèí úÿíàçÿñè,
ýþé òàáóò!
Ìàñàìûí öñòöíäÿ –
Ýÿëäè.
Ñîí ìÿêòóá.
ñÿíäÿí ìÿêòóá ýÿëÿúÿê áó ýöí.
Öðÿéèìÿ äàììûøäû –
áèðúÿ êÿëìÿëè ìÿêòóá.
ÁÀÁÀÌÛÍ ÑßÙÂÈ
!íóñëî äíà ÿòÿãàäÿñ èêÿäëöíþÊ
!íóñëî äíà ÿòÿááÿùÿì ,àðàãëè çöÄ
!íóñëî äíà ÿòÿãèãÿù êöéþá ìèçèÁ
,ûäàíàã çèá àäíà÷à ÿäíöçö éþÝ
.ûäàéðÿô íûðàëûüàé ðàõû÷ ÿøðß
äíÀ
ßÐßËÖ×ØÖÉÞÄ ÛËÍÀÚÉÀÁÐßÇÀ
!øàäðàã àìüîä ,óëüîëå ,ìèíÿì ìöçþñ ðèäÿçèÑ
.øàâàñ óá ðèäÿôèùÿñ íö÷ö õèðàò íàíàðàÉ
,àäíàëóðóã òàéÿù ðèá çûñíàðîá ,çûñøûã ùàáàÑ
,àäíàëóðóä êÿò àíéà ûðàëóñ íûáàäðèý óá
ÿäíèñÿíÿòíÿò êöéþá íûðàëãëàõ íàõû÷ áèëàã
!ÿä íèñÿñ ðóðüÿì íèíÿñ íûñõà éîã ÿäðÿï-ÿäðÿï
.ÿéåä ,ãàçó ,íûõàé óá çàìëî êÿìëþá èéÿðÖ
ÿéåä ,üàä óá ,ÿðÿä óá çàìëî ãàìðûéà óäðóÉ
.ûøàá ðèäêÿñêöé àùàä íûüàäâîðóÌ ÿä ÿêëÿÁ
.ûøàíàé àëìûðàãøîÃ çÿìëèá àðóä üàäðûäà×
,íàñàëõîã àäíóúóâî ûüàïðîò áûëà ãàúíÀ
,àíàé ðèá äðþä ðàëûéàé óñóõîã íÿòÿÂ àíÀ
,ðàëüàä óá ,ðÿëÿðÿä óá ðèêÿ÷ òÿðñÿù àíàòîÊ
.ðàëãàäóá øûìíàéî çåò ðèéÿëçþý ãàëàú ,ðûäçàÉ
.ûíûñàâóé ðûðàòõà áûäûéàã ðàëøóãíàðàÃ
.ûíûñàâàù íûìûðÊ áöéöðöá èéè òûðàÁ
.àðàëóñ ðûòàé øÿíöý èìèê ýíÿëÿï ðèá ëûçûÃ
.àðàé ûëíàã øûìëû÷à ÿäíèðÿëãöôö ìûðÊ
;ðûäàäìûðÊ ûðà÷à ,ðèäÿíèçÿõ ðèá çàãôàÃ
.ðûäàä ìûðÊ íàñàëõîé ûñàâàù ,èðåé ,óéóÑ
ãà÷ûá ðèá øûìíàëðàõâî ðÿýÿ ÿññÿê :ðàâ ëÿñÿÌ
.ãàúàéûðüà áèéÿíéþý ,ûíûñíàù íûüàìðàá øåá
,ðàâ íûäà ,ðàâ íèëèä çþ ,èäíè ðàâ íèâå íèíÿÑ
.ðàâ íûäàâðà èëìèâåñ ,íûüàøó-ëóüî ,íàíà
.íàñûìëà ñÿôÿí äàçà àäíûðàëãàïðîò äàçÀ
.íàñûìëà÷ ûíûíùàì çþ àäíûçàñ èëìèñ ûðàÑ
ÿðÿùÿñ óëðóí ,ëûçûã áûðàõû÷ íÿäðÿëðñß
.ÿðÿëëå íÿñèìðÿòñþý èíèòÿíÿñ ,èíèðåØ
,óíóçîõëîê áöäöéþá èìèê íàëàá àìüîä çÞ
991
,àíûäà íûüûëäàçà êèðè÷è äíÀ
.àíûäàä íöðìþ íèðèø êèðè÷è äíÀ
,àíûäàã-àíà ,ÿíÿñ êèðè÷è äíÀ
.êèðÿðåâ íàáðóã ÿëå öçöìöðìÞ
.êèðÿðåâ íàú àäíóëîé ÿëöý-ÿëöÝ
!íóñëî äíà ÿíöäöñ ôàñ íûçûìàíÀ
!íóñëî äíà ÿíöäöéþ ,àíûøûãëÀ
!íóñëî äíà ÿíöý êöéþá ûëäà ðÿôÿÇ
íàìàç ðÿù ûíûüàðéàá íûüûëäàçÀ
!íàäûüàé ãàúàéóðîã íàúéàáðÿçÀ
2491
*ÛÒËÀ ÍÎ ÇÖÉ ÄÐÞÄ
ðèäøèìÿìíèëèñ íàäìûøàääàé ìèíÿÌ
.ðàýçóð ûëðàã î ,èñÿúåý øûã ãóéîñ
ðèá-ðèá ÿä èäíè ðè÷åê íÿäìèðÿëçþÝ
..!ðàëëîé ûëàðàé ,ðÿëçöä øûìíàëàðàé
,èðÿëëèùàñ íîÄ ,èðÿëëèùàñ êåðåÒ
.íèê ðèá ÿäðÿëçþÝ .òàìîòâà ,ëåíèø çîÁ
,èðÿùÿñ øûã î íàëûðéûñ íàäíàìóÄ
.íèéèäòåý ÿáðÿã íèíÿñ ðûäàäìûäàé
ÿäíè÷è âîëà ,øÿòà ðûäàäìûäàÉ
.ûäðûíàé íèê ðèá ,áÿçÿã ðèá ÿäðÿëçö
ÿäíèúèïðÿê çîá íèâå øóìëó÷ó ðÿÙ
.ûäðûíàéî çþý øûìëàã ðàçèòíè íèì
__________
.ðèäèñÿðìþí íûíàéèçèâèä òÿðàáè íàäðàëûëíàúéàáðÿçà – ûòëà íî çöé äðþÄ *
202
206
195
èéóë, 1941
Éåñåíòóêè, 1965
î, ýöëëÿëè, áîìáàëû!
ñàáàù òÿééàðÿ îëóð
ïàð÷à-ïàð÷à ìåòàëû;
Áó ýöí òÿùâèë âåðèðñÿí
òÿùâèë âåðèëñèí ìåòàë.
Ìÿíòÿãÿéÿ äàëáàäàë
Êèìè ýþðñÿí áàøà ñàë!
Ñÿí äÿ, ïèîíåð éîëäàø!
Åâäàð ãàäûí, âÿòÿíäàø!
àëîâëó áèð ñåë îëäó.
Éàüûëàðû éàíäûðàí
èíäè øðàïíåë îëäó.
Áèð çàìàí áó ãàçàíäû,
òîïëàíìûøäûð áó ìåòàë.
Áèçèì Àçÿðáàéúàíäà
èñòÿéèðñÿí áóéóð, àë!
Äåéÿê: – Ôàøèñò ãóäóçó,
Ãîé ùÿääèíè àøìàñûí.
Ãîé áèð äàùà àúìàñûí!
àüçûíà äà ìèñ âóðàã!
Ãàðíûíà ãóðøóí òþêöá,
îíó ýÿðÿê äîéäóðàã!
Äöøìÿí àúäûð äåéèðëÿð,
î, ýöëëÿëè, áîìáàëû.
ñàáàù òÿééàðÿ îëóð,
ïàð÷à-ïàð÷à ìåòàëû,
Áó ýöí òÿùâèë âåðèðñÿí
ýÿðÿêëèäèð ùÿð ìåòàë!
þëêÿíè ãîðóìàã÷ûí,
Êèìè ýþðñÿí áàøà ñàë:
ïàð÷à, ãûðûã ìåòàëû!
Òîïëàéûí, òÿùâèë âåðèí
Àõòàðûí ùÿð ïàäâàëû!
Àõòàðûí êöíú-áóúàüû!
äàùà éàìàí îëóð, õàòèðÿëÿðèí éàíûüû.
ÿçèçèì
øÿêëèìèçèí ãàáàüûíäà éóáàíìà,
Àíúàã,
õÿòÿðëèäèð îíóí ìåùðèáàíëûüû.
Ýöíÿøäÿ ÷îõ äàéàíìà, ÿçèçèì;
Àüðû ýþðöíìÿñèí ýþçëÿðèíäÿ.
Öðÿéèìèçè ãîðó.
ñÿðèíäÿ.
Àüàúëàðûí êþêö éåð àëòûíäà –
Øÿùÿðèí éàíûíäà áèð äÿíèç ñó âàð.
Êö÷ÿëÿð äàø äþøÿìÿëè.
Åâëÿð äàøäàí,
øÿùÿðÿ íÿ âàð.
Øÿùÿð éàíûð äåéèðñÿí
Îíó èíúèòìÿ!
éàçûüûí ýÿëñèí ìÿí éåòèìÿ.
Íÿ àíàì âàð, íÿ àòàì,
Îíó èíúèòìÿ!
Öðÿéèí!
Öðÿéèí íåúÿäèð, ÿçèçèì?
Ùàâàëàð ñÿðèíëÿíÿð,
Éàé êå÷ÿð, ïàéûç ýÿëÿð,
Øÿùÿð éàíûð – äåéèðñÿí.
Öðÿéèí íåúÿäèð ÿçèçèì?
úÿùÿííÿì ýÿëèð àíúàã.
Áó ñÿðèíëèê ìÿíÿ
– Áó ýöí äÿ éàüàúàã.
Ùàâàäàí ñÿñ åøèäèðÿì:
Áóðäà éàüûø éàüûðäû äöíÿí.
Àñäûì äÿñòÿéè.
Àëîâëàíûá, éàíûð øÿùÿð.
äåäèí: éàìàí èñòèäèð Áàêû.
Òåëåôîíëà áó ñÿùÿð
ÌÅÒÀË ÃÛÐÛÍÒÛËÀÐÛ ÒÎÏËÀÉÛÍ
ÖÐßÉÈÍÈ ÃÎÐÓ
ðàëàëàá ÿïðþê øóìíîä íàã ÿäíöøþÄ
,íàìàç íàðûüà÷ àìàãèòíè èçèá
ðàëàáî íàðèâ ,ðÿëäíÿê øûìëûðûäíàé
.íàìàç íàðûüàá áèéåä ,ñàñèã ,ñàñèã
ÃÛËÐÀÉÈÒÕßÁ
.èìèðÿëçþý öäòðþ ëÿ èêÈ
.íûíàéíöä ûüûøè öäíþÑ
,çöñãöôö óÁ
,çèñëèùàñ óá
àäãûëíàðàã çèñáèä óá
.ìöäðþý èíÿñ
:ÿíÿì èäåä íèðÿëëß
,öíöøöëöý íèíèðÿëçþý
íèíèáëÿã ,íûíûðàëãàäîä
.öíöøöëöý
,èñÿôÿí íèíèðÿëëß
;ûäãûëè ÿëå ,ãàøìóé ÿëå
íèãÿé :ìèäåä
.ðöìöøö ëöý
ÿëåá ìûäéàñëàã ðöìþ ðèÁ
;àäíûüûëíàðàã óëðóí óá íèíèðÿëëÿ
.àäíûüûëíàáðóã øîõðÿñ íèíèòÿôëö
.ãàçó íÿäðÿëñÿÑ
.ãàçó íÿäðÿëýíÿÐ
àãøàá íÿäíèøèçàâÿí íèíèðÿëëß
.ãàçó íÿäðÿëêÿòñè ÿðöú ðÿù
.ãàçó íÿäðÿëêÿðÿý ,íÿäðÿëíöêìöÌ
.ãàçó íàäàéíöÄ
.çûíûäõû÷ àëîé íÿäðÿëëå àìüîä çèÑ
.èäÿìíå ÿðåé çûíûüàðéàá ðÿôÿÇ
,çûíûäõûé áóðóâ èíèðÿëôÿñ íÿìøöÄ
.èäÿìíÿëÿíèá ÿäíèðÿýíÿñ òñèøàô
,èìèê íàëè ðèá àäíàëûðâûã ûüàÉ
.çèíÿáðÿç íèçèñ íÿäíèñÿëëÿê èäíå
,èìèê íàéóðîã ûíûñàâóé íàëðÿÒ
!çèñ çóíóäóðîã ûíûüàïðîò çàãôàÃ
,ÿäðåé èéèä÷åê íèðÿëøöéþä ûëíàÃ
.ðàâ çèíèðÿëçè àäãàïðîò øûðàã ðÿÙ
,ÿäðÿï-ÿäðÿï éîã íèñÿëãÿðÿâ õèðàÒ
!ðàëíàéàøàé äðÿì ÿìöëþ çÿìéÿ øàá
.õî ðèá çûíûäúíàñ ÿíöçþý íèìçèøàÔ
.èíÿìøöä àüâîë çèíÿáðÿç ûäòûñðàÑ
,ãîðíàãàÒ äàçà ðûéàëìàëàñ èçèÑ
.èíÿòÿâ âîõå× ,ûøàäðàã íûíûêàÁ
íÿäíèñÿìèùàâ ðàäó íàã òñèøàô ðÿÙ
.ûòëàðàã ÿúðèá ÿñðþý àðíîñ íàäíóá
,íÿì ìàðûéûíàò ,ðóäî :ãàúàðûüàÁ
.”ûòëà íî çöé äðþÄ“ ðèëÿý èìèê íàôóò
6691 ,éàì
,èìèê íàëè ðèá ûüàé àäíàëûðâûÃ
.çèíÿáðÿç íèçèñ ÿðåé èäðÿñ óíî
,èìèê íàéóðîã ûíûñàâóé íàëðÿÒ
!çèñ çóíóäóðîã ûíûüàïðîò çàãôàÃ
3491 ,ûêàÁ
302
891
196
205
ôåâðàë, 1980
1942
Èíäè ñþéëÿ, ìÿí íåéëÿéèì?
Ñÿíñèçëèêäÿ.
Øÿôÿãëÿð äÿ ëÿïÿëÿíìèð
ñÿíñèçëèêäÿ.
Ãóøëàð ñóñóá, íÿüìÿëÿíìèð
ãûð÷ûíëàðû ýþé äÿíèçèí.
Ùÿñðÿòèíäÿí äÿëèëÿøèá
ùÿçèí-ùÿçèí.
Áóëóäëàð äà éûðüàëàíûð
ñÿíñèçëèêäÿ.
Øÿðãèëÿð äÿ ëÿïÿëÿíìèð
ñÿíäÿí àéðû.
Íÿüìÿëÿð äÿ íÿüìÿëÿíìèð
÷è÷ÿêëÿðè ñÿíäÿí àéðû.
Êöëÿêëÿð äÿ ñûüàëëàìûð
ñÿíñèç ýþðöá ñàùèëëÿðè.
äþíöð ýåðè
ãûâðûì-ãûâðûì
Äÿíèç ýÿëèð äàëüà-äàëüà,
Äîäàüûíûí ïèéàëÿñè ñÿíäÿí àéðû.
Õÿéàëûìäà òèòðÿê, êþâðÿê
øÿëàëÿñè ñÿíäÿí àéðû.
Ãóëàüûìäà ýöëöøöíöí
Ñÿíäÿí àéðû.
÷èñêèí-÷èñêèí êÿäÿð éàüûð
Éîëëàðûìà ýåúÿ-ýöíäöç
ñÿíäÿí àéðû.
Ýöíëÿð êå÷èð àüûð-àüûð
Èíòèãàìûí àëîâóíó îíäà ýþðÿð éàüûëàð!
Ãàí ÷èëÿíìèø òîðïàãëàðäà ýöëÿð éåíÿ èëê áàùàð.
Àõûòäûüû ùÿð ãàí ö÷öí, îíäàí éöç ãàí àëàðûã.
Éóðäóìóçóí ãèñàñûíû éàüûëàðäàí àëàðûã.
ãÿçÿáèìèç ñèíÿìèçäÿ òóôàí êèìè úîøàðàã,
Íèôðÿòèìèç äÿðéà êèìè ñàùèëëÿðè àøàðàã,
Èíñàíëûüû ýöëäöðÿúÿê íóðëó ñÿùÿð áèçèìäèð!
Éåðÿ áàõäûì, ýþéÿ áàõäûì, äåäèì: çÿôÿð áèçèìäèð.
Äåäè: ñîâåò áàéðàüûíäàí íóð àëìûøäûð öôöãëÿð.
Äåäèì: íÿäÿí ðÿíýèí áåëÿ ãûïãûçûëäûð, åé ñÿùÿð?
Äåäè: ìÿíäÿ îëàéäû êàø òîïóíäàêû î ãöäðÿò!
Èëäûðûìäàí ñîðäóì: íÿäèð ñÿñèíäÿêè áó ãöââÿò?
Äåäè: ñÿíèí òàíêëàðûíäàí ìÿíèì äàøûì êþâðÿêäèð.
Äàø-ãàéàéà áàõäûì äåäèì: ãðàíèòèí íÿ áÿðêäèð!
Äåäè: ìÿíäÿí ñÿðâÿòëèäèð éóðäóíäàêû áóðóãëàð.
Ýöíäöç áàõäûì ýþé äÿíèçÿ äåäèì: íÿ ÷îõ ñóéóí âàð!
Äåäèëÿð êè, ãûçûëãàíàä øàùèíëÿðè ñàéûíûç.
Ýåúÿ ñîðäóì óëäóçëàðäàí íÿ ãÿäÿðäèð ñàéûíûç?
Äåäèëÿð êè, áèð äþéöøäÿ ìÿùâ åäèëìèø éàüûäûð.
Äàüëàð ýþðäöì, äåäèì, áóíëàð ñþéëÿéèí, íÿ äàüûäûð?
Ùÿð öðÿêäÿ éàüûëàðà ãÿçÿá âÿ êèí áÿñëÿíèð.
Îüëó þëìöø ìÿðä àíàëàð ñÿíýÿðëÿðäÿí ñÿñëÿíèð.
Ðàñò ýÿëìÿäèì î éåðëÿðäÿ áîéóí ÿéìèø èíñàíà.
×îõ äîëàøäûì, ÷îõ øåé ýþðäöì âÿùøèëèêäÿí íèøàíà!
Áó ñàäÿ áèð ÿìÿëèäèð èíñàí éåéÿí àúëàðûí.
Áåëÿ ãàðà òàðèõè âàð î àüàðìûø ñà÷ëàðûí.
ßòÿéèíÿ òóëëàäûëàð àíàñûíûí áàøûíû.
Òèêÿ-òèêÿ äîüðàäûëàð éàðàëû ãàðäàøûíû.
Àòàñûíû þëäöðäöëÿð, êîìàñûíû éûõäûëàð.
Áèð úöò êþðïÿ áàëàñûíû áèð ñöíýöéÿ òàõäûëàð.
ñà÷ëàðûíû àüàðòìûøäûð ãàíëû ÿëè úÿëëàäûí.
Èéèðìèàëòû áàùàð ýþðìöø ùÿéàòûíäà áó ãàäûí,
ìàùíû áÿñòÿëÿìèøäèð.
Áó øåðÿ Úàâàíøèð Ãóëèéåâ
ÑßÍÑÈÇ
ßÊËßÁ
ØÀÄÐÀÃ ÒÎËÈÏ
óëüîëöáëöÁ äàëîÏ ÿðåø óÁ
.ðèäøèìÿëÿòñÿá ûíùàì
,èê åä ÿíèðÿëçþÝ
;àìóõóé ðÿëíèñÿìðèý
,èëðÿäÿê ÿí
,èëúíèâåñ ÿí
.èëÿäÿâ íèðèø ÿí
,èê åä àíûðàëãàäîÄ
;íàäìûëàéÿõ ðÿëíèñëèêÿ÷
,ûëûòëû÷ûï
,èëéåëèý
!èëÿäÿù
èðÿëëè íöðìÞ
áûëûüûé ÿìèíéè÷
.ãàëàã-ãàëàã
!ìÿã ÿÍ
íà èäÿáÿ ðèá ëÿÝ
ÿëíèíÿñ
,ÿëÿ-ëÿ
,ÿçþñ-çþñ
!ãàëàã ÿðêèô-ðèêèô
ðÿëíöý íÿ÷åê áöòþ íöòöá ,ÿêëÿÁ
.øèìè èñÿìèääÿãöì íöíöý ëÿçþý íÿ
,ãûëíàðàýèí óá ÿä ÿêëÿÁ
ðÿëÿìèúíè óá
ûüàíûñ íèòÿááÿùÿì
.øèìè èñÿñ íèòÿãàäÿñ
6691
791
!ðûäíàëàâàù ÿäíöçö éþý èðÿëíèùàø ,øàäðàã òîëèÏ
ðûäíàëàâàÑ èôÿðÿò ðèá ,çèíÿä óëçóá èôÿðÿò ðèÁ
,íûðàëà÷üàá ûëðàùàá óá èéèäÿëñÿá ðÿëëÿ äàçà
.íûðàéèä óá – óäðóé àíà íèòÿäàÿñ ,íûüûëíàñíè
,ûðàñ ÿçèá ûäðûäëàã øàá ÿäðÿëãöôö äóëóá àðàÃ
!ûðàëíàëðÿò äàíàãëûçûã íóìóäðóé éå ,ÿéþý íó÷ó
!íàìà ðóäõîé àðàëûüàé ,íóðóâ ÿäðåé ,íóðóâ ÿäéþÝ
.íàëè ðàìùàø èëëèäà÷àù àäãàïðîò óá íèñÿìíöðöÑ
.èìèê ãàïðàé íÿäçèíÿáðÿç íèñÿðòèò ðåé ,íóðóâ ÿëÅ
.èìèê ãàïàï ÿðåé íöñøöä ûðàëøóãéàá òñèøàô ,íóðóÂ
.ðàëàñàðàé íàéàé ìöëþ íûñíàé ÿäðåé ,íûñíàé ÿäéþÝ
.ðàëàñ àðàé ÿñøöä àøàä ûíàã èëðèê íèðÿëòñèøàÔ
,íàøèí ,ðÿñÿ ðèá íûñàìëàã ,íèñðèý ÿðåé ,íóðóâ ÿëÅ
.íàäíûñàâóé ðàëàñàðàé ,íÿäíöñöðöñ ðàâàíàú î
,ðàòàã-ðàòàã ìèðÿëíèùàø èìèê êÿøìèø àäíàéûüûØ
.ðàëàíà äðÿì ðóüîä ëóüî ÿúåí ÿäçèá ,íöñðþý àéíöä
1491
ÌÀÃÈÒÍÈ
.ìûä÷à ëîé ÿéèëíèýíÿ àäíûäàíàã íûìûëàéÿÕ
.ìûäøàëîä èðÿëÿùáÿú ,ûíûíàäéåì øöéþä ìèäçÿÝ
,óðóäïóä ûäðûéàëüà÷ ðàëóñ íèðÿñ ,èê ÿäðåé Î
.óðóãïóã ìöäðþý ðàëéà÷ ,øöìíþä ÿëöê – ìöäðþý ðÿëâå
,ðûçûñ íàã àëìàä-àëìàä íàäíûüàäîä – ìöäðþý ÿïðþÊ
.ûçûñíàã òñèøàô óíî èäøèìðè÷åê ÿíöñöýíöñ
.ûøàá üà ÿäíèñÿíèñ èäøèìëèéÿ – ìöäðþý àúîÃ
.ûøàäðàã øûìëûðûäñàá èðèä-èðèä – ìöäðþý ûúàÁ
.øûìðàüà û÷àñ àðàã ÿäÿúåý ðèá – ìöäðþý àíÀ
?øûìðàüàé ðàã íàääóëóá ÿäíöíöý éàé :ìóäðîñ ÿéþÝ
.ðûäûðàá íèòÿéàíèú ,ëèéåä ðàã óá :èäåä ðÿëéþÝ
.ðûäûðàã øèì÷åê öðìþ íöéöäðþý î ,èê ÿìòå ííÿÇ
402
224
209
ùÿêèì áèëèð.
áÿäÿíèíÿ éîë à÷àí àìàíñûçëûüû
Äÿðäèíè, ãàðà èïëèê êèìè
íÿëÿðèí âàðäû – êèì áèëèð.
Äåéèëìÿìèø, éàçûëìàìûø
î âàðàãëàð – áèëèðÿì.
éà êèìñÿéÿ à÷ûëìàçäû
Éà êèìñÿéÿ äåéèëìÿç,
âàð, âàð, âàð, áèëèðÿì.
Àíúàã âàð îíëàð,
ïÿðèøàíäûð, éà ÷èí-÷èí – áèëìèðÿì.
Ñîí øåðèíèí êÿëìÿëÿðè
Ùàíñû âàðàãäàäûð ñîí ñÿòðèí, áèëìèðÿì.
èñèíìÿéÿúÿêñÿí, áèëèðÿì.
ÿí ìåùðèáàí, ÿí éàíûãëû ñþçëÿðäÿí
×àüûðñàì, äèíìÿéÿúÿêñÿí, áèëèðÿì,
Ñîéóã öçöíäÿ – ãàøëàðûíûí éàðàøûüû.
Ðÿíýèí ñîëüóí Àé èøûüû.
Ýþçëÿðèí éóìóëóäó.
Êðûì, 1942
Íÿ îëàðäû, þìðöì êå÷ñÿ áó àü øàì êèìè!..
Øþëÿñèíäÿ øåèð éàçäûì, à÷äûì ãÿëáèìè.
Ãàðàíëûüû áóðàõìàäû ìÿíèì éóâàìà.
Ìÿí õÿéàëà äàëûá äåäèì: åøã îëñóí øàìà!
Òÿìÿííàñûç êå÷ÿí þìðöí ñÿäàãÿòèíè.
Äóéàúàãñàí þëÿí øàìûí ùÿðàðÿòèíè!
îõó ìÿíèì ùÿð ñÿòðèìè, ñþçöìö áèð-áèð
Ñîðóøóðàì, ùàíû øàìûì? Øåðèì ñÿñëÿíèð:
Ïÿíúÿðÿìÿ ãîíäó øÿôÿã ýþéÿð÷èíëÿðè.
Çÿèô äóìàí òèòðÿéÿðÿê ýåòäè þòÿðè.
Êþ÷öá ýåòäè áó äöíéàäàí øàìûì ýèçëèúÿ.
Ìÿí øåðèìè éàçà-éàçà áó çöëìÿò ýåúÿ,
Àüûð îëàð ãàðàíëûãäà îíóí ùèúðàíû.
ùàíû ìÿíèì øþëÿ ÷ÿêÿí àü øàìûì, ùàíû?
àéäûí ýåúÿ, áóëóäëó ýþé, ñÿàäÿò, êÿäÿð...
Ýþçëÿðèìäÿí àüûð-àüûð êå÷èð ñÿùíÿëÿð:
î, áîéíóìäàí àéðûëìàéàí êþðïÿ ãîëëàðû.
äþíöá áàõûá, àéðûëäûüûì âÿòÿí éîëëàðû,
î ýþçëÿðèí ëèñàíûíäà êå÷ÿí ùÿñáùàë,
ãîúà àíà ýþçëÿðèíäÿ ãàëàí áèð ñóàë,
ñèíÿì öñòÿ äàìúûëàéàí èñòè ýþç éàøû,
êþðïÿì, åâèì, àç þìðöìöí ñàäèã éîëäàøû,
ýþé äÿíèçäÿ àõøàì äîüàí áèð éàé ñÿùÿðè,
áóëóäëàðäà äîíóá ãàëàí ãöðóá ýþâùÿðè,
êå÷ÿí ýöíëÿð, èëê ìÿùÿááÿò, î ùèúðàí, âöñàë,
Ýþçëÿðèìäÿ óçóí-óçóí ýÿçèð áèð õÿéàë:
Áó ãÿëáèìèí òÿñÿëëèñè øÿôÿãëÿðèíäèð.
Ýåúÿ ãàðà, þëöì éàõûí, ùÿéàò øèðèíäèð...
Ïÿíúÿðÿìäÿ ÿëâàí ñÿùÿð ãîé à÷ñûí ãàíàä.
Öëêÿðèí ôàúèÿâè þëöìöíÿ ùÿñð åäèëèá.
Øåèð ßëàüà Êöð÷àéëûíûí âÿ ãûçû
ÈÍÄÈ ÈÄÈÍ, ÊÅ×ÌÈØ ÎËÄÓÍ
1964
áàüëû ãàëìàñà öðÿê.
ôÿëàêÿòëÿð àçàëàð éÿãèí,
Ëàêèí,
íÿ êèìñÿéÿ þðíÿê.
Íÿ êèìñÿéÿ ãàäàüàíäûð áó éîë,
äàðûéûð ãàëàíëàð.
Íÿ ùàãëà ýåäÿíëÿðè
éàëàíëàð.
Íÿ ýÿðÿêäèð äîüðóéà áÿíçÿéÿí
ãÿùìÿðëèê, ìÿçÿììÿò.
àä à÷ðàï ðèá ÿäíèáëÿÃ
.óäõîé óìóðóã íèðÿëðèêèô àðàã
.óäõîò íöçþý ,íöëíþÊ
öçþñ òñîä íèäðèëèÁ
,óëìóòóò ÿëå
,èëòÿìéèã ÿëå
– ðèäñÿääÿãöì ÿëå
,íèäåä ÿôÿä ðèá
!ðèäñÿá
,ÿëåá çþñ ûëàíÿì íß
ÿäíÿäÿëøè çèñðåé-èëðåé
.óíóçóä ,èíèðÿéÿä ðèðèòè
çÿìëèá ÿäèðÿ òÿðàðÿù ÷åÙ
,øûìàìíàëüàá íÿäêÿðö
.óíóçóá íè”òÿááÿùÿì“
,ðûäàäìûäàÉ
ÿëáÿçÿã ,ÿëòÿðôèí ÿúåí
íûäðàøûíàä
íóüóëòñîä àòõàñ
.íÿäíèéèëúíÿðéè
íöíöçþñ òñîÄ
.íÿäíèéèëúíÿý íàéàìëàúîã
óäðóëî ýíÿùàìÿù çèìèñÿÑ
:ÿäíÿéåä
,ÿñëèéåä íÿäçö ãóëòñîä
,àãñûñ òÿááÿùÿì
,ÿñëèéåä ÿðùþï çûëûú òÿôëö
!ìàðàâ
,ÿéèýâåñ èëòÿééèÍ
,àüûëíàáèðùåì èëòÿðùþø
,àüûëíàìøåï àìàðóã
,àüûëíàøèðÿï àìðàäíîã
,àüûëíàñíè àìðàäíîã
,àüûëíàäàí áÿëÿòîä
!õîÉ !ìàõîé
ßÄ ßÊËßÁ
ÿéèëèôÿÐ.Ì
,çèá êèäè çÿðÿììÿù àëíóíÎ
:èäðèéåä î
íóñëî ìÿííÿùÿÚ !ùÅ
!çèðùÿï ,íàìðÿä íöòöá
!íèðåâ ûñàâàù üàä ÿíÿÌ
!íèðåâ ûñàõóé úàÑ
íÿäíèéåì ìóëî øîõðÿñ ìÿðèéÿòñÈ
íÿäÿøâþíÿá íóéîá èðéÿ
.íèðòÿ íàõëàã
ÿíÿÌ
ÿäòÿáÿñ øöìëöðþù íàäíóüóáó÷ äöéþñ ëûçûã
!íèðèòÿý ãóðîì
!èìÿíèñ íû÷À
!àíî íèñéÿä èëåé çèíÿÄ
ÿíÿì íóñëî ìàðàÙ
,èéÿðþ÷ íûüàïðîò óá
,íàäàìëà èìèúíèä
íàäàìëàúîã ,íàäàìëóðîé
.àíàñõîä ìÿñÿìòåý íÿäíÿñêÿñ
öìöëþ ,ûðàçÀ
!àíûòëà íûìûüàéà ìàñàìéîã áöêöá
.èäðÿéåä ÿëåÁ
,èäøèì÷åê èíåé èíèëëß
.àíóòóáàò ðàëûäëàñ êöòðþ àðàã
?ÿëåá ÿéèí ñÿÁ
,èäëÿý ðÿëìèêÿÙ
.ðàëóäçîï ,ðàëûäçàé
.ðàëóäçîé ÿëåá ùàý ,ÿëå ùàÝ
,öäëöçöä àíàé-íàÉ
.öçþñ íûòàë ýíÿøÿã ÿ÷åí-ÿ÷åí
:ðÿëèäëÿý àðàðÿÃ
...èòÿääèø íèéèëÿòñÿÕ ...
...öçþ ...ÿä ðèÁ
712
0791-6691
612
210
223
ñîíðàëàð ÿëàâÿ îëóíìóø ñîí èêè ìèñðà Êðûì-òàòàð õàëãûíûí ñöðýöíöíÿ èøàðÿ åäèð.
* Áó øåðèí àëòûíäà áèð-áèðèíäÿí 16 èë àðàëû èêè òàðèõèí îëìàñûíûí ñÿáÿáè îäóð êè, øåðÿ
__________
Íÿ ýÿðÿêäèð èíäè ÿëëàìÿëèê,
ñîíóúó áó!
þìöð àäëàíàí ãÿðèáÿ éîëóí
Äèâàðäà éåääè ÷îïóð:
Êèì áèëèð!
Êèì áèëèð!
áèð-áèð.
ÿâÿç åòäè ùàìàðûéëà, ñûüàëëûñûéëà
ãûðìàëàðäàí áèð íå÷ÿ êÿëÿ-êþòöðöíö
Êèì áèëèð, áÿëêÿ,
äàùà ñÿí.
áèð äÿ îâ áÿðÿñèíäÿ éàòìàéàúàãñàí
þç ãÿëáèíäÿí áàøãà,
Êèì äåìÿçäè,
Ìöíùàóçåí.
éåíÿ îâà ùàçûðëàøûð
Áàõàí äåéÿðäè:
äîëäóðäóí ýèëèçÿ.
íå÷ÿ-íå÷ÿ,
ùÿéàòäàí ñîí ùÿäèééÿ êèìè,
Àíúàã ãûðìàëàðû
ïåíúÿéèí úèáèíÿ.
ãîéäóí þçöíëÿ àïàðìàéàúàüûí
Ïàïèðîñ ãóòóñóíó áåëÿ
Åùòèéàò ÷þðÿê ýþòöðìÿäèí.
éàõûí ñÿôÿðÿ ùàçûðëàøàí êèìè.
Ùàçûðëàøäûí î ýåäÿð-ýÿëìÿç éîëà,
íÿ ãÿëáèíäÿ êèí.
íÿ ñîí ìÿêòóáóíäà øèêàéÿò,
Íÿ äèëèíäÿ íÿüìÿ,
Ýåòäèí.
èíñàí ãÿëáèíèí ùÿð ùöúåéðÿñè.
èíñàí áåéíèíèí,
áó åùòèéàúëà áàüëûäûð ùÿéàòà
ìåùðèáàíëûã úèðÿñè,
Íÿ ãÿäÿð àç îëñà äà
ãûçûíûá öëôÿòëÿ, ãàéüûéëà, ìÿùÿááÿòëÿ.
éàøàìàüà éîë òàïàðäûí;
1945-1961*
Äàø îëñàéäûí ÿðèðäèí, òîðïàãñàí äàéàíûðñàí.
Íå÷ÿ-íå÷ÿ þâëàäûí ùÿñðÿòèíÿ éàíûðñàí.
Äöøìÿíèí ïÿíúÿñèíäÿ ìÿüëóá îëìàéàí Êðûì!
Ýþçÿë Êðûì, äîñò Êðûì, ÿçèç, ìåùðèáàí Êðûì!
Ãàëèáèééÿò ñÿñèíÿ ñÿñ âåðèð ùÿð äàü, äÿðÿ...
Çÿôÿð áàéðàãëàðûìûç ÿéèëèð ñàùèëëÿðÿ.
Áèð ãûçûë áàéðàã êèìè àëîâ ãàëõûð éóõàðû,
Õÿéàëûìäà úàíëàíûð Ñåâàñòîïîë ñóëàðû...
àíàñûíà ãîâóøàí ùÿñðÿòëè îüóë êèìè.
î òîï ýóðóëòóñóíà ãàòûì ìÿí äÿ ñÿñèìè,
Ñåâèíúäÿí èñòÿéèðÿì äóðóá ìÿí äÿ ùàéãûðûì,
Áó ýöí çÿôÿð òîïëàðû äåéèð àçàääûð Êðûì.
ùèúðàíäà ñàõëàìûøàì ñÿíèí ìÿùÿááÿòèíè.
Àéëàð, èëëÿð áîéóíúà ÷ÿêÿðÿê ùÿñðÿòèíè,
Äàøûíäà ãàðäàøûìûí àë-ãàíûíû ýþðìöøÿì.
èýèäëÿðèí þëìÿéÿí äàñòàíûíû ýþðìöøÿì.
ìöãÿääÿñ òîðïàüûíäà “Âÿòÿí!” äåéèá, úàí âåðÿí
ñÿíè ãóðòàðìàã ö÷öí þìðöíö ãóðáàí âåðÿí,
Êåð÷èí, Ôåîäîñèéàíûí ãàíëû ñàùèëëÿðèíäÿ,
Ñîéóã, ãàðëû éàíâàðûí ñàçàãëû ñÿùÿðèíäÿ,
Éàçìûøàì éàõûí ýöíöí çÿôÿð òÿðàíÿñèíè.
Äèíëÿéèá õûñûí-õûñûí öðÿéèìèí ñÿñèíè
ßéíèìäÿ áèð áîç øèíåë, ãàáàüûìäà ãûðûã øàì.
ãÿëáèìèí àüðûñûíäàí ýåúÿëÿð éàòìàìûøàì.
Ñÿí äöøìÿíëÿð ÿëèíäÿ ãàëàíäà äóñòàã êèìè
Ñèíÿíäÿ äèíúÿëìèøÿì äîñò êèìè, ãîíàã êèìè.
äÿíèçäÿ äàëüàëàðûí ýþé äóðíà ãàòàðûíû.
Ýþðìöøÿì Ñèìåèçèí, Éàëòàíûí áàùàðûíû,
Àéàüûì éîëëàðûíäà ãàò-ãàò ãàáàð áàüëàìûø.
Ìÿí ñÿíèí òîðïàüûíû ýÿçìèøÿì ãàðûø-ãàðûø...
ÊÐÛÌ
!íÿñ ÿâ
ðÿëÿñðåâ ûðàëàéíöÄ
;ìèäçÿìÿòñè
,ÿëíöìöññÿáÿò ,íöý ðèá
.íÿñðèý íàäìûïàã
ûäàìëî íÿéåä ðèá ãàúíÀ
ðûäàãøàá áÿáÿñ ...ÿêëÿá
.ûäàìëóðüîä óñóçðà ...ÿêëÿÁ
...ÿêëÿÁ
ûñàâàù üàä àíî
,ûñàõóé úàñ
ÿä ðèá
ÿäòÿáÿñ øöìëöðþù íàäíóüóáó÷ äöéþñ ëûçûã
..?ûäàìëî íÿðåâ ãóðîì
4691 ,òðàì
ÇÓÌÓÜÓËÒÑÎÄ ÈÄÉßËÅÁ
!íàéðóÙ ëóòàÒ ìèçèçß
ðûäíûíàã íèíÿñ ÿêëÿÁ
,àäãàïðîò ãàçó-ãàçó
àäãàïðàé øóìëî ëÿçÿõ
.íàéóðóã
ûíûáàòèê ðèåØ
.íöý óá ìûäàëãàðàâ ÿä ðèá
.ûíûðàëãûäçàé ìóäóõÎ
.ûíûðàëãûäàìçàé ìöäíöøöÄ
èìèáëÿã ûäàëëàüûÑ
èðÿëðèòÿñ íèíèðåø
,òñîä ðèá
,øàäøè ðèá
àëéûüûëíàáèðùåì ðèàø ðèá
íöý óá íèäéÿñëèá ÿëÿý
.àëîã-ëîã ÿëãèôøöÌ
,áöðþý èçèñ ûäðàíàòó èñÿ÷åÍ
.áöðþý èçèíèòÿôëö
ÿëêÿìåä ”øàäðàã“ ,”øàäðàã“ ÿäëèÄ
.íàñíè ðóìëî øàäðàã
,áûíàëüàá íÿäêÿðö êÿðÿÝ
,áóéóä íÿäêÿðö
.íàñàøûðàã ,áûéàíéàã íÿäëöíþê
,ìèäåä òñîä ÿíÿñ ÿðþý ÿçö ÿÍ
ðöìþ ìûðàé ÿí
.ÿðþý àçóìóüóäëî øàäñàëúè
,íèäè ÿäàñ íöçÞ
.ÿðþò – íóéîá
512
8591
ÐßËÈÊÒÈ
ÿðÿôÿÚ.Ú
;ìÿøèìðèòè óòñîä ÿ÷åÍ
.óäëî íàëàã ,óäëî íÿëþ
,èê ìèäðèòè òñîä ðèá ÿëÅ
.óäëî íàëàé ìèäðÿä íöòöá
2791
ÌÅÉÈÂÊÅÐ
*ÿôèòÿË ìóòñîÄ
.ðàâ ðóïî÷ èääåé àäðàâèÄ
.ðóïî÷ íèðÿä èääåÉ
,ûðéà èñèêÈ
.àïîò èøåá
,ðóïî÷ ðÿÙ
.ðèäèðåé íûíàìðûã ðèá
,øèìëèéåä èääåé àìðûÃ
__________
.ðûäøûìëûçàé ÿëèòÿáèñàíöì ûðàùèòíè íóâîðÿôÿÑ ôèòÿË ðîññèæåðîíèÊ *
812
222
áÿëêÿ óçóí áèð þìöð
äàùà áèð íå÷ÿ èë,
äàùà áèð íå÷ÿ ýöí,
Áÿëêÿ áèð àäàìà à÷ñàéäûí ãÿëáèíè
êàäðëàðû ùàðà àïàðäûí?
áèð èíñàí ñåâèíúèíÿ ñÿáÿá îëàúàã
áèð ýöëöø,
áèð òÿáÿññöì,
Áèð äàìúû ýþç éàøû,
êèìÿ òàïøûðäûí?
òàïûëìàìûø ìèçàíëàðû,
÷ÿêèëìÿìèø ôèëìëÿðè,
ìÿíèì ùàããûì âàð äåéÿì:
Ñÿíèí þëìÿéÿ ùàããûí îëìàéàí êèìè
Ìÿçÿììÿò äåéèë ñþçëÿðèì.
ýþéíÿìÿñèí äåéÿ.
àüðûìàñûí äåéÿ,
âàõòûíäàí ãàáàã
Ñûüàëëàìûøäûí
ãÿëáèíè!
òàãÿòè ãûðûëìàìûø
ùÿëÿ ãóðüóøóí éöêöíäÿí
ñûüàëëàìûøäûí
áÿëêÿ áèð èíñàí øÿôãÿòèëÿ
Êèì áèëèð,
Àðçóëàðûíûí èìêàí ìÿñàôÿñèíè?
àüûðëûüûíû,
Êèì þë÷ìöøäö ôèêèðëÿðèíèí
Ñåâèíúè ñûôûðäàí áó ãÿäÿð éóõàðû!
Öìèäè áó ãÿäÿð!
Ãÿìè áó ãÿäÿð!
ëàáîðàòîðèéàäà –
òÿùëèë åòìèøäèëÿð
Ìÿýÿð áàõûøëàðûíû
ìàãíèòîôîí ëåíòèíÿ!
êþ÷öðÿí îëìóøäó
Ìÿýÿð ôèêðèíè
.èñÿ÷åí áûëàã ÿäêÿðö
,ðàëàã ëèýñèí ÿäêÿðÖ
,ðàëàã òÿðñÿù
.ðàëàã óçðà
,ðàëàã ÿêèò ÿäêÿðÖ
.ðàëàã çþñ
.ðàéûðüà êÿðÖ
?ðàëàìðûã ûäëàã ÿäêÿðö ÿéèÍ
,ðàéàøàé ëè çöé êÿðÖ
,àñàìëûðûã èìíÿäÿëëöý ,èìíÿäçþñ
.àñàìëàã àìðûã ÿäêÿðö
.öäøöä àìûäàÉ
.ûøûã íö÷ö õðûã çöé çóããîä íèÌ
èäðèñÿê àòõàØ
.çûñãà÷ûá ,çèñðÿúíÿõ
èäðèñÿ êÿëöÊ
ûäðûðûäíàÉ
.çûñãàúî-çóñäî
àäíîððåï ,àäíûëàçüàâ àâêñîÌ
èñÿééèäÿù ûêàÁ íèäéåý
,óíóé íóéîã è÷è
.öêðöê òíåçåðá àáàã öëþ÷
,êðöê ðèá ÿëåÁ
àäíûñàðà òàéÿù ÿëìöëþ
.àäíî èäè ääÿñ ðèá çÿìëè÷åê
èíÿñ óäóðîã íÿäìöëþ ,íàìàç Î
.êðöê ðèá ÿäàñ
òõàâ õî×
,ðóéóä íàäãàçó öìöëþ
.êöðöìðþý àäíûõàé
.ðûéàøàé íàñíÈ
íàñðûõàá ÿä ðèÁ
.èä÷åê ëè ,èä÷åê éà
,èëÿââÿ ÿí íèðÿëíöÝ
.ðàâ óíîñ ÿí
íöý ðÿÙ
912
211
Åëÿ áèë êè, éóâàñûíäà ãóø îéàíäûðäû.
Êèìñÿ, áèðäÿí åâèìèçäÿ èøûã éàíäûðäû,
Ýþé öçöíäÿ àü óëäóçëàð ÷è÷ÿê-÷è÷ÿêäè.
Ýöíÿø ÷îõäàí öôöãëÿðäÿí ðÿíýèíè ÷ÿêäè;
Ãûçûì Ôèäàíà
ÈØÛÃËÀÐ ÉÀÍÄÛ
Êðûì, 1942
ãîðóéóðàì þìðöíö áóðäà ìÿí éàüûëàðäàí.
Ñÿí îðäà ùÿñðÿò ÷ÿêèá ìÿíè ýþçëÿéÿí çàìàí,
ýÿëÿúÿéÿì èíäè éîõ, áÿëêÿ äÿ ÷îõ-÷îõ ñîíðà...
Èíäè ìÿíè ýþçëÿìÿ, ýþçöíö éîðà-éîðà;
Êþðïÿ ãÿëáèí äóéüóñó äöíéàäà àëäàíìàìûø.
Ýþçöíö ÷ÿê ãàïûäàí, ñåâèí, îéíà, ýöë, äàíûø!
ýþð ñÿíäÿí àéðû êå÷ÿí áèð äÿãèãÿì îëäóìó!
àíúàã éîõëà ùÿð éåðè, øåðèìè, ìÿêòóáóìó, –
Äîüðóäóð êè, éàíûíäà áèð îòàãäà äåéèëÿì;
Ñÿí ìÿíè àõòàðûðñàí, ìÿí óçàãäà äåéèëÿì.
Ýÿë, ãÿëáèìèí ïàð÷àñû, äóð ýÿë ñèíÿìÿ ñûüûí!
Äèâàðäàêû íÿäèð î, óçóí-óçóí áàõäûüûí?
Íå÷èí ýöë òÿê à÷ûëìûð ýöëöøöíëÿ äîäàãëàð?
Íÿäèð ýþçëÿðèíäÿêè î ùÿñðÿò, î èíòèçàð?
Ñÿí êèìè ýþçëÿéèðñÿí, èíäè ýÿëÿúÿê äåéÿ.
Áàõ, ýÿëäè éîëäàøëàðûí, ÿëëÿðèíäÿ ùÿäèééÿ.
Ãÿëáèí ãóøòÿê ÷ûðïûíûð, åëÿ áèë ãÿôÿñäÿäèð.
Ñÿíèí ýþçöí ãàïûäà, ãóëàãëàðûí ñÿñäÿäèð.
Ùàìû äåéèð: – À áàëà, ñåâèí, îéíà, ýöë, äàíûø!
Åâ... ñöôðÿíèí áàøûíäà îòóðìóø ãîùóì-òàíûø;
Àíàðà
ÑßÍÈÍ ÀÄ ÝÖÍÖÍ
ûüàøà íàäíûçàé íèíÿÑ
;ìàøûìçàé íÿì èðòÿñ èêè
,ðàíéàã î ,òõÿáäÿá î
;ìàøõà èëðÿäÿê î
.ÿäíÿéÿíéþý èðåé íóçóìóüóëòñîä
ìàøûìçàé íÿÌ
àäíûðàëãàðàâ
íûáàòèê ìûüûäàëàú ÿìöçöäíöý èìÿúåý
.ÿäíèéÿíéþê êèçÿ
.êèäÿìøöðþý àðíîñ íàäáóòêÿì óÁ
:íûäøûìçàé íöçþ íÿÑ
”..!êèäÿìøöðþý ÿêëÿÁ“
;êèäÿìøöðþÝ
.çèñÿêëÿá
,ðàâ ìèðÿáÿõ íÿäíèðÿëÿãèãÿä íîñ ÿÍ
.ìÿðèëèá ûíûüûäëûðûäñàá àäðàù ÿí
ðàëíóüçóã àðàã ÿêëÿÁ
.èíèðÿëçþý àðàã èäåé áûéàëãàíéàú
àäíûðàëãàíàé ÿä ÿêëÿÁ
,óäëî çóá ÿëèý-ÿëèý
,øèìÿìëèñÿê íèñÿôÿí ûëûðüà ÿëÿù
.ûðàëøûõàí ðàã íÿøöä ÿíöçö
ÿêëÿÁ
,àäãàïðîò íèéèäëèðÿñ çûñíàú ÿíöòñö
,àäãàïðîò î éîá ðèá ,à÷ðàï ðèá
.íöý ÿ÷åí ûäëàã íèäÿñÿú
.àíûñà÷ðàï î íûüàïðîò èäÿìéÿä ûüàéà íÿìøöä ÿÂ
.óäëî íóúðîá íîñ ÿíÿòÿâ íèíÿñ àä óÁ
,ãàïðîò î ÿä ÿêëÿÁ
,èíÿñ ûäëà ÿíèñÿíèñ ,èê ãàïðîò î
.óäëî íóúóðîã íèíÿñ ÿíþä-ÿíþä
íèêàË
óíî íèäëèá àéóðîã íÿñ ÿí
,ðÿäÿã àíîñ
.èíÿñ î ÿí
ûäëàã àäãàïðîò î èäÿáß
ÿ÷åí-ÿ÷åí íóìóäðóé
èíÿñÿÙ ,èäÿìùß ,èñèëß
412
212
221
äÿðä ãðàììàñûíû îõóìóøäóíóç?
Ìÿýÿð ãÿëáèíèí
áó “íàùàã-íàùàãëà!”
ñîõóëóðñóíóç àðàéà,
íÿ ùàãëà
Ñîðóøàí ýÿðÿê,
Ýþçëÿðèíäÿ ýÿçÿí êþëýÿ ÷ÿêèëñèí àðòûã.
Òóò ÿëèìäÿí, íàçëû ãûçûì, ýÿë åéâàíà ÷ûõ!
Äåäèì: “Ìÿíèì êþðïÿ áàëàì, íÿäèð áó ìàðàã?
Ìÿí ãûâûðúûã ñà÷ëàðûíû ñûüàëëàéàðàã,
×îõ íàùàã, ÷îõ!
“Íàùàã” äåéÿíëÿð äÿ
÷èéèí ÷ÿêÿíëÿð äÿ.
ãàø ÷àòàíëàð äà,
Àüûç áöçÿíëÿð äÿ îëäó,
íÿ íåêðîëîã.
íÿ åëàí,
ãàðà ÷ÿð÷èâÿéÿ äöøäö ãÿçåòëÿðäÿ,
Íÿ àäûí
íÿ áþéöéö, íÿ êè÷èéè.
äîñòëàðäàí, òàíûøëàðäàí;
Øèêàéÿòèíè åøèäÿí îëìàäû
íÿ êèìñÿäÿí èíúèéèá.
íÿ êèìñÿíè èíúèäèá,
Ýåòäèí:
Áîìáà àòûá ñûíäûðàðëàð ïÿíúÿðÿìèçè”.
Áèëìèðñÿíìè èøûã ÷ûõñà, ýþðÿðëÿð áèçè,
Éîõñà ýÿëèá ÿñýÿð ÿìè àïàðàð ñÿíè!
Äåäèí: “Òåç îë, èøûã ÷ûõäû, þðò ïÿíúÿðÿíè,
Ùÿéÿúàíûíäàí àç ãàëà êè, àüëàéàúàãäûí.
Åâÿ áàõäûí, ìÿíÿ áàõäûí, èøûüà áàõäûí,
Ýþçëÿðèíäÿ ãîðõó âàðäû, öçöíäÿ êÿäÿð.
Î áàéàãêû ñåâèíúèíäÿí ãàëìàäû ÿñÿð,
ßòðàôûíà ýþç ýÿçäèðäèí, ñÿí öðêÿê-öðêÿê.
Áèð òÿøâèøëÿ ãàøëàðûíû äöéöíëÿéÿðÿê,
Ñîíðà áèðäÿí ýþçëÿðèíèí øÿôÿãè ñîëäó;
Åâèìèçäÿ èøûã éàíäû, íÿ ýþé÷ÿê îëäó!..”
Òåç äèêñèíèá ýöëöìñÿäèí, äåäèí: “Àòà, áàõ!
Ñÿíèí ìÿñóì ýþçëÿðèíäÿ äÿðèí áèð ìàðàã,
éàðàíìàéàúàã ñÿíñèç.
Ëàêèí ñÿí éàðàäà áèëÿúÿéèí
áÿëêÿ ïèñ.
áÿëêÿ ñÿíäÿí éàõøû,
Éàðàäàúàãëàð;
áèòìÿéÿúÿê.
Éîõëóüóíëà áèòìÿäè ñÿíÿò,
êÿäÿðäÿí.
ãàðàíëûüûíäà èòÿí
éîëó î ìÿøóì ýåúÿíèí
éàíûãëàð õàòèðÿ ãàëûá
Éàíûá äèâàð éåääè éåðäÿí
äèâàðûí öçöíÿ.
Åëÿ áèë ãàéíàð éàü ÷èëÿíèá
1945
Ãàðàíëûüûí ïÿíúÿñèíäÿí îíó àëìûøûã!”
Ãîé ïÿíúÿðÿ à÷ûã ãàëñûí, áîë îëñóí èøûã...
Ýþé öçöíäÿí ÷ÿêèëìèøäèð ãàðà áóëóäëàð.
Áàõ, ÷ûðàãáàí êö÷ÿëÿðÿ, íÿ ÷îõ èøûã âàð!
ðÿëèêòÈ
ÒÅËÌÀÙ ØÖÌËÖÐÖÄËÞ ßÔßÄ ÈÊÈ
)ÿíèñÿðèòàõ çèçÿ íèíèêñíèëáÿðß.Ù(
èñíèðï àêðàìèíàÄ
,öäðþý ðÿëÿí
.èäêÿ÷ ðÿëÿí
,àéèð ,òÿíàéÿÕ
.öéöëíöêøöä òÿâùÿø
.öéöëíöýøåá úíèâåñ ,äèìÖ
,òåëìàÙ ,ÿíÿñ ãûçàÉ
!ôîñîëèô èëìÿã ,ãûçàé
èíÿñ ðÿëöäðöäëþ ÿôÿä ðèÁ
.ÿäøèì÷åê ãàçó-ãàçó
àëðîéòêà êöéþá ÿä ðèÁ
;ÿäíöý ðèá
íàéàìëû÷à èððèñ
.ÿäíöòñö ùàíöý
2791 ,òñóãâà ,àíâîçóÁ
ÍÀÄÍÛØÀÄÄÀÉ ÍÈÐßËßÔÈÙßÑ
àãóðàÔ.À
.íèäøèìðåâ íÿñ ûáàòèê óÁ
ÿäíöòñÖ
.ûçàé ”ÿòãþí ,ÿòãþí ìóòñîÄ“
óäëî àðíîñ ,àðíîÑ
,íèðÿëçþñ ûúà íàëûòà ÿíÿñ
,íèðÿëçþñ çûñôàñíè
íèðÿëçþñ ûëíàêèò
.ûçàìàëîò
312
,çåò ÿí íö÷êÿìëþ
.èäúåý ÿí
óíóëîé ðöìþ ãûäàëìûääÀ
.ûðéà íÿì ,ûðéà íÿñ
ãûäøàëòñàÐ
,ÿäðÿôÿñ ùàý ,àäñàëúè ùàý
,àäíàðêå ùàý
.ÿäðÿëÿôèùÿñ ùàý
,íöý ðèÁ
,èðèá íÿäðÿëíöý èäà
àíîñ àäíàòà÷ çèìèòÿáùþñ
,íûäíàëëîé ÿâå íÿñ
.àíàòñèäíèÙ íÿì
!ëÿý òàìàëàñ-üàÑ
,ÿäíÿéåä êèðÿøöðþÝ
.øûìðàâ ûñûðüà ìöëþ ÿäíèáëÿã
,íÿì ìèäëèá àðíîÑ
.øèìíÿñèìðåâ ûíûðàëúðîá ,ûíûðàëãûðûøïàÒ
;øèìíÿñöìðþý èíèðÿëøè ãû÷ìûðàÉ
.ãàáàã éà ÿ÷åí
,øûìíàñûìàëõàñ ÿäíèíéåá ,ÿäíèáëÿã öìöëÞ
.ãàðàéàìõàá àíûüûäàøàé
.ãûäëûðéÀ
,íèäåä àäèâëÿ ÿÍ
àäíûøûõàá ÿí
!ûäðàâ ûñûðüà íöøöðþý íîñ
,ûúà àëìàä ðèá ÿäíèðÿëçþñ ÿÍ
ÿäíèëèä ÿí
.ûúàéèòùå ãàìòëàøîá èíèéÿðö
êÿðö ûäéàñëàøîá ÿêëÿÁ
.÷åù ûäçàìëî ÿëåá
.êÿëèá ÿÍ
.áûëàã ðóïî÷ èääåé àäðàâèÄ
.íàñõîé íÿÑ
àäíàëî ðàâ íÿÑ
.óäõîé ðàëðóïî÷ óá
022
240
225
Óíóòìà, Òóðàëûì, àíúàã
ÿìÿëëÿð òÿìèç.
öðÿêëÿð,
Àéäûí, à÷ûã, ìÿðä îëàúàã
íÿ éàõøûéà ïèñ.
Íÿ ïèñÿ éàõøû äåéÿúÿêëÿð,
äàùà õîøãûëûã.
Èíñàíëàð äàùà öíñèééÿòëè îëàúàã,
áàéàüûëûã.
Éîõàëàúàã þçöìëöê,
ùÿìàùÿíý îëàúàã.
èìêàí
èíñàí àðçóñóéëà
Ýÿëÿúÿê î ýöí,
éà áèð àç ëÿíý îëàúàã.
Éà òåç,
î ýöíÿ.
Ëàêèí ìÿí èíàíûðàì
ñÿíèí àòà îëàúàüûí êèìè.
ñÿíèí ýÿëÿúÿéèí êèìè,
ùÿëÿ íå÷ÿ-íå÷ÿ èëèí àðäûíäàäûð;
Áÿëêÿ áó àðçóëàðûí àëÿìè
òåç îëñóí äåéÿ.
éûüûðàì öñò-öñòÿ,
ìöõòÿëèô èëëÿðèíè
àêêîðäåîí êþéíÿéè êèìè à÷ûëìûø
çàìàíûí,
Áÿëêÿ ìÿí,
ãåéáÿòäÿí, äåäè-ãîäóäàí.
ðàùàò íÿôÿñ àëà áèëìÿéèá
Íÿ ãÿäÿð àäàì
þçöìëöéöí êèðèíè.
íàäàíëûüûí,
Òÿìèçëÿéÿ áèëìÿìèøèê ñîíàúàí
íå÷ÿ éåíè èõòèðàíûí ñèððèíè.
àïàðûá þçöéëÿ
þëöá öðÿê ïàðòëàìàñûíäàí,
øÿêÿðäÿí þëöá,
íåúÿ äÿ áÿíçÿéèðäè;
Ýþçëÿðè ýþçëÿðèíÿ
Àíàìûí ýþé÷ÿê ãûçû äåéÿðäèí.
Ñÿí îíà ãóçó äåéÿðäèí.
Áèð òàáóò ñÿíèíäèð, áèð òàáóò...
éàíûá, éàíûá ãóðóìóø àíà.
áèð äÿ ýþç éàøëàðû
Èíäè áèð ãîøà òàáóò âàð,
áó ãîðõóíú éàëàíà.
èíàíìàã èñòÿéèðäèì áó àúû,
Áÿçÿí þçöì äÿ
áó ýöí äàùà éàõøûñàí”.
“Ñÿíäÿ íÿ âàð êè,
ùàçûðäû ÿââÿëäÿí:
Àíúàã ñÿíÿ äåìÿëè éàëàíûì
Ìÿí áèëèðäèì òàëåéèí àìàíñûç ùþêìöíö.
ÿí ýþçÿë øåèðëÿðèí êèìè.
Ýþçëÿðèí ãÿøÿíýäè,
ëÿíý èøëÿéÿí ñààò.
Áÿëêÿ ÿãðÿáëÿðè àüûð-àüûð,
áÿëêÿ áèð øåèðëèê ùÿéàò.
Áÿëêÿ ìþúöçÿ – íèúàò,
íÿ èñÿ àõòàðûðäû áàõûøûí.
Àíúàã åëÿ áèë
áèð öìèä öðÿéè âàðäû.
Ñèíÿíäÿ áèð äþçöì, áèð èíàì,
íÿ ýèëåé ýÿðÿéè âàðäû.
íÿ ìÿðÿçèí àúûñû,
Ýþçëÿðèíäÿ íÿ èçòèðàá éàíüûñû
Ãàðäàø, áó íÿ òàëåäè, áó íÿ èøäè.
Ñÿí êè êèøè îüëó êèøèéäèí.
íàìÿðä éàüûéà éàðàøàí.
Åëÿ ÷îõäó, åëÿ áþéöêäö, åëÿ àìàíñûçäû –
äûðíàüûíäà, êþêñöíäÿ âàðäû.
Ùÿð ÿçÿëÿíäÿ, ùÿð ïàð÷à äÿðèíäÿ
ùàíñû ñÿòðÿ ñûüûøàðäû.
Àüðûëàðûí ùàíñû ñþçÿ,
,ãàðîñ ðûäíàäõî÷ ðèìëÿý íÿäíÿñ ÿíåÉ
..!õàá ðèá àôàñíè àäíàíà ìûëàç Î
,ãàéàá ÿäíÿðþý èíèëÿ ÿïðþê ðèÁ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðàá ÿëÿ÷å×
àä ìàñëàúîã ëèñÿí ðèÁ
8391 ,àòëàÉ – ìûðÊ
ÖÄØÖÄ ÀÌÛÄÀÉ
àðàíÀ ìóëüÎ
ËÓÜÎ
èíÿñ íÿÌ
,àäíà÷à ãàéà èíåé
,àäíà÷à ëèä èíåé
áûíàëàìóé èìèê ïîò
.ìÿøöìðþý àäíà÷àã
ÿäíÿéåä àòà íèêëÈ
.íàäíûðàëãàäîä ìÿøöìïþ
èðÿëëèêÿø èëÿìëöý ,ÿáèðÿã íèéèäêÿ×
.ìàøûìàëõàñ íÿúÿíöýóá
ÿäíÿëÿý íÿäáÿòêÿì ÿôÿä êëÈ
,èíÿñ ìàøûìñàá àìûðüàá
.ìàøûìàëãàúóã
,àúíûäðà íèíèðèá-ðèá áè÷åê ðÿëëÈ
.íöý ðÿù íÿñöìöéþá íÿñ
;èíèñÿëëèï ÿ÷åí íöðìþ íàñûìõëàÃ
.àúãûäðàïîã ûíûðàëãàðàâ íèìèâãÿò íàìàç
!ùàëëàøàì ,íàñóìëî èøèê ÿêåé èäíÈ
.íàñðûõðûã öíöçö ÿäíöÝ
ÿíÿñ ðàëíûäàã èäíÈ
.ðûõàá ÿëòÿááÿùÿì ,ÿëäÿñÿù
.ðàâ ðÿëíÿéåä ûéàä ÿíÿñ íàäðàëãàøÓ
,íÿñ ãàúíÀ
ÿä ÿëÿù ÿäìöçþý ìèíÿì
,íà÷à ãàéà èíåé
,íà÷à ëèä èíåé
íà÷àã áèíÿëÿìöä èìèê ïîò
.íÿñÿïðþê
2691 ðàâíàé 72
332
,ðàâ äóëóá àäüàä ,ðàâ ÿïÿë ÿäçèíÿÄ
.ðàòàã çöé íÿäéþý ðè÷åê àíðóä ÿäíöÝ
,ðàëìàøõà íèçÿù ÿðÿëãöôö ìûäõàÁ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðóä ëóëÿì Î
,áóëîñ ðàëãàïðàé àäìûðÊ ëûøàé ,õàÁ
.áóëóðîé íÿäøè òÿèáÿò ëèá ÿëÅ
,áóëîä íèðÿëçþý áèðÿã-áèðÿã íÿäðÿÙ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðóá óíóíéîÁ
.àëàá à ,çèñíÿñ ðèäëè ðèá ìöíöý ðÿÙ
.àëàâàç èíÿñ ìöðþý íÿñÿéÿìëÿÝ
.àëàéÿõ ìèäòåý ,áóëóìóé ìèðÿëçþÝ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðóã íóéî íèÌ
,íàõàé áûëû÷à íÿäçåò ðÿùÿñ-ðÿùÿÑ
.íàìàç íÿëöçöä ðÿò èúíè àíûíëà
íàíàé-áûøûëà àäíàðóä íàäóõóÉ
.öäøöä àìûäàé íûüàíàé ëóáíóò î
,óéîñ èëêÿòñè íûìàíà ,íûìàòÀ
!óéó ÿäêèøåá ,íèñåä àëéàë íàíÀ
óéóñ ÿäíÿðþý èìèê ûñàëàá çàÃ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðóâ èíèëÿ
,íÿäëöíþê èëäðÿä ðàâ ÿí ðàëíûñàìðîÑ
.íÿíöä ìÿøöìðþý àäìóõóé íÿì èíÿÑ
,íÿíþä ûðàõóé àäíàíàçó çà ðèÁ
.öäøöä àìûäàé íûüàíðûä ÿúÿïðþê
,ðÿëöý ÿëíèíÿñ ,ðàëüà çèñíÿñ ìöëíþÊ
.ðÿëèá ÿí óíóá ðàëíàéàìëî àòÀ
,ðÿùÿñ íàäíûíàé íûíûéàïðà÷ áóòóÒ
.öäøöä àìûäàé íûüàìðóä àüàéà
232
226
239
õÿð÷ÿíýäÿí þëöá,
Íÿ ãÿäÿð àäàì
éóõóäàí òåç-òåç îéàäàðìûø.
áàëàúà áèð àüúàãàíàä
èíñàíû
Êîñìîñóí ãàïûñûíû à÷àí
Ñþç îëñà äÿðä éàðûäûð.
éàëàí.
éàëòàã,
ïîçüóíëóã,
ðèéà,
áó ñþçëÿð âàð èìèø:
Ýþðÿúÿêñÿí êè, áèð çàìàí
àøàüû, éóõàðû.
ýÿçÿúÿê ýþçëÿðèí
åëì ñîðàãëàðûíû
òàðèõ éàðïàãëàðûíû,
Ëöüÿò âàðàãëàðûíû,
îíëàðû.
èçìëÿðëÿ äàìüàëàìàéàúàãñàí
áàøà äöøìÿäèì äåéèá
ýÿëÿúÿéèí àäàìû – ñÿí
éÿãèí êè,
Áàøà äöøìÿéÿúÿêñÿí,
áÿçèëÿðè ãÿðèáÿ ýÿëÿúÿê ñÿíÿ.
îðäàêû ñþçëÿðäÿí
Íåúÿ îëñà éåíÿ,
áó ýöíöí ùàâàñûíû äà äóéàúàãñàí.
Ñÿòèðëÿðèìäÿí
Éîõ.
íÿ íþãñàí.
íÿ éàëíûç ýèëåé îëàúàã,
Äóéäóüóí, áèëäèéèí
Îõóéàúàãñàí êèòàáëàðûìû.
ïàõûëëàðäàí.
äèëÿí÷èëÿðäÿí,
õÿð÷ÿíýäÿí, øÿêÿðäÿí,
àüúàãàíàääàí,
Íå÷ÿñè éàäà ñàëäû éàõøûëûüûíû.
àñãûðûáñà, þñêöðöáñÿ ÿýÿð.
Òàðèõè áèð çÿðóðÿò èìèø
Ùÿð èøèíäÿ áèð àëÿì äÿéÿð.
Ùÿð ñþçöíäÿ áèð ìÿíà òàïûëäû.
áÿä èñòÿéÿíè äÿ, ùàéàíû äà.
Áåëÿ ÷ûõäû äîñò èìèø îíà,
Íå÷ÿ ñÿùèôÿ, íå÷ÿ äÿôòÿð äîëäó.
ýèçëÿòäèéè äÿ îëäó.
Ñÿðôÿëèíè éàçäû,
òàïäû îëàíû, óéäóðäó îëìàéàíû äà.
×îõëàðû àðàøäûðäû þç õàòèðÿñèíè,
äóìàí êöëÿêäÿí ãà÷àí êèìè.
ùÿñÿä, ãÿðÿç, ëàãåéäëèê;
Ãà÷äû, ÿòðàôûíäàí
òîðïàãäà ãûçûë äàìàðû à÷àí êèìè.
Êèòàáëàðûíû à÷äûëàð;
þçö Àé êèìè áàòàíäàí ñîíðà.
Àäû øÿôÿã ñàëäû éóðäóíà;
êè÷èê áèð òàáóòäà éàòàíäàí ñîíðà.
Èëê äÿôÿ áþéöê äåäèëÿð îíà;
ÝÅÚÈÊÌÈØ ÃÈÉÌßÒ
1980
ÿçèç áàëàíûí ôàúèÿëè þëöìöíö.
õîøáÿõò îëäóí, ýþðìÿäèí
Ùÿéàò ýöíëÿðèíèí áèð áþëöìöíö,
Êèì áèëèð, áÿëêÿ ïàéûíà äöøÿí
öðÿê-öðÿê – ñÿíñèç.
Ìÿùÿááÿòèí ýÿçÿúÿê
Øåèðëÿðèí ýÿçÿúÿê äîäàã-äîäàã – ñÿíñèç.
Ýöíëÿð êå÷ÿúÿê.
Ùÿëÿ ãþí÷ÿñè à÷ûëìàìûø ÷è÷ÿê.
ãàðà, èðè, ãÿøÿíý.
:ÿðåâ ðÿáÿõ
ûúìàä ðèá ÿíèñÿéèùàí êÿðö ,ùàáàÑ
;êÿúÿëÿý ûñàòõàë íàã àðàã
ãàúàéàëòðàï ûðàìàä íàã àé
;íÿäðåé íàëèô
.ÿäíöòñö ëîé ,àäíûøàá øè ,ÿäâå
ëèýñèí øûìëûüûé ÿëðÿëëè àÉ
èíèñÿëèäàáöì ðÿëÿääàì ãàúàçîï
.ÿäíöý íàëèô ,àäéà íàëèô
.èíèñÿôÿí ãàúàüîÁ
,ãàúàðóäñóÑ
ÿäíè÷è òóêöñ ðèá èäÿáÿ
.èíèñÿñ íàëî èäà èìèê àâàù ,óñ ,ãàïðîò
;çÿêðÿì ÿëåá ,ÿðàäè ÿëåá àñðóäõîÉ
,èìèê éà÷ óðóä íàõà öçöìöðìþ
,èìèê éÀ íàðûäíàëðóí èðÿëÿúåý
èìèê éàì íÿçÿý àëîã-ëîã àëðàùàá
;êÿðè÷åê
!ãû÷àûíëà ,üàöçö
,íàäéà÷ óðóä íÿ ,ùàëëàÂ
,íàäéà óëðóí íÿ
íàäéàì ëÿçþý íÿ
.çèá ãûéûøõàé
!ãûíàñíÈ çèá ûõÀ
ÀÌÛÐÀËÄÛØÀÉ ßÂ ÀÌÛÇÛÃ
ÿíöëíþÊ
;ÿñøöä ãûøè ðèá íàðàýèí
,íóüóäéóä ÿôÿä êëè ûíûäàä
,úíèâåñ ðèá
íóüóäéóä ÿôÿä êëè ûíûñûúà
íÿðèòÿý øèâøÿò ðèá
.ãûøè
íàðûäøàìàã çþý íóíî àìíàäëÀ
.ÿíèðÿëãÿôÿø
.èíÿñ ðàðûäíàé èñÿýëþÊ
!ÿíèñèòñè àìíàíÈ
.èíÿñ ðàðóäíîÄ
:íÿñðèéåÄ
íàñíè àñàìíîä ,àñàìíàé
?èìðÿëèá àéàøàé
.ðàâ ÿä òÿãèãÿù óÁ
èòÿäàÿñ ,íèêàË
.ÿìëèá ûòíûïàò èôöäàñÿò
,óëîé ðèäíèòÿ×
.ûñàùàá ðûäðûüà
!àìõðîã íÿäòÿêàëÿÔ
.î ðóäóëóõðîã íè÷ðÿëðÿéèúüÀ
!àìòóíÓ
èíèðåé íàéûðüà íàñíÈ
.ðèëèá èâå íàú
.ðàâ ÿä ìöçþä ,àñðàâ ûðüÀ
,àä àñëóðîé íèðÿëëß
.íûìàíè ,íóçðà ,íèäèìö íûñàìëóðîé
.ðóäãóëçóñíîñ ðèá öçþ íàñíÈ
ûúàëÿ íèäðÿä ðÿÙ
.ðàâ ÿäíöçþ íóíî
6691
4691
132
432
238
227
øèêàéÿòëÿíèá
éåïéåêÿ àäàì,
íåúÿ îëóá êè, áàáàì
Äåéÿúÿêñÿí:
áÿçè ñÿòèðëÿðÿ ýöëÿúÿêñÿí.
êèòàáëàðûìû âàðàãëàéûá
áèð çàìàí
Éÿãèí êè, ñÿí
Òóðàëûì!
ÍßÂßÌß ÌßÊÒÓÁ
1965
áöòöí íÿâÿëÿðè.
äÿñòÿ-äÿñòÿ ÷è÷ÿê êèìè,
Èñòÿéèðÿì àëàì ãîëëàðûìà,
Òÿáðèê åäÿì äöíéàäàêû áàáàëàðû, íÿíÿëÿðè.
ñÿùÿð øÿôÿãëÿðèëÿ.
Èñòÿéèðÿì éåð öçöíö äîëàøàì
öðÿê àäëû, äþðä ýþçëö êèñÿìäÿ.
êþêñöì è÷èíäÿ àñûëìûø,
èíñàíà ëàéèã ùÿéàò àðçóì âàð;
Áó ýöí ùàìûéà ñÿàäÿò, õîø ýöí,
÷îõóíóí àäûíû áèëìÿñÿì äÿ.
éîõ äåéèë;
õûðäà-õóðóø èñòÿìÿéÿíëÿðèì äÿ
Äîñòëàðûì ÷îõäóð;
õîø áàõûøäàí, ãèáòÿäÿí êå÷ÿ-êå÷ÿ.
íå÷ÿ-íå÷ÿ òÿáÿññöìäÿí, ñàëàìäàí,
Ýåäèðÿì Áàêû áîéó;
íÿ éàääàøûì ñþêöëöá.
Íÿ ýþçëÿðèì íóðäàí äöøöá,
Áàáàéàì!
èøûã ÷ûëäûðû òþêöëöá.
Éîëëàðà ñöíáöë-ñöíáöë
äÿñòÿ-äÿñòÿ, ÷è÷ÿê-÷è÷ÿê!
Êö÷ÿëÿðÿ íÿüìÿ, ýöëöø éàéûëûá;
ßÉÈÍÎØ
àìûçûã ÿíàðÿÒ
.ìàëàáíîø ,ìèíîø ìèíÿÌ
.ìàëàá íàøâîä àúàëàÁ
?ðèäÿ÷åí íàëêóê èäíÈ
?ðèäÿúåí íûðàëíàðéåÚ
.ìûçûã ,÷è áèéåé ûøõàÉ
.ìûçûã úíèâåñ èðÿëçþÝ
.ðÿùÿñ ðÿù òåý ÿéÿìçÿÝ
ðÿëêÿ÷è÷ óéîá íóëîÉ
,íàäíûüàíàé íûñëà ýíÿð
.íàäíûüàäîä íûñëà ýíÿð
.ìûçûã çþýàðàã ìèíÿÌ
.ìûçûã çþñ óëîä ûçüÀ
,êðÿá-êðÿá èíÿñ ìÿðöïÞ
.êÿ÷è÷ èëìèâåñ ,ûëçàí
ìàøõà óá åä ,ÿëå ýíÿÇ
.ìàëàñ íÿäíÿì àéûìàù
2691
ÐÛ×À ËÈÄ ÍÛÐÀËÃÀÌÐÀÁ
.ûðàõóé øûðàã ðèá íÿäÿìÿøþä íûðàëãàéÀ
èìèê ÿðùþï èíåé íûðàëëîÃ
.êÿðâþê ,êèçàí
.êÿðþý ëà÷ ,ìûçûã ,ëà×
.íûðàëãàìðàá ðèéÿä ÿëèä üà ùàý ,àðàã ùàÝ
.íàñðûøà×
.íàñðûéàëøàá ÿíåé áèéåä ...ùÅ
.ÿíöçö áöëöêþò íûðàë÷àÑ
.íàñðûéàëøîõ ÿëåá ,ìÿðèëèÁ
,ðöëöçöä ÿýíÿùà ùàý ðÿëñÿÑ
.ðöëöçö íÿäíèðèá-ðèá ùàÝ
;ðûøàëîä íÿçÿÁ
.èìèê ûðàäðàä íûíûðàëãàéà íàìàç ðèá
ðûíàëàðûñ íÿçÿÁ
.èìèê ûðàòàã íûðàëãóúíóì àäéîá ðèá
532
Áó àäû, áó íþìðÿñè.
àõûðû áèð.
ÿââÿëè äîããóç,
Ùÿìèí íþìðÿëÿðäè:
Éîõ!
Äåäèì, áÿëêÿ äÿéèøìèøäèð.
Éåíèäÿí éûüäûì íþìðÿëÿðè.
Éåíÿ äÿ ãàëäûðäûì.
Àñäûì äÿñòÿéè.
Íÿ ôàéäà!
Ýþçëÿäèì.
óçóí ñÿñ!
Äóóó...
Éûüäûì íþìðÿëÿðè.
Äÿñòÿéè ãàëäûðäûì.
ÑÓÑÌÓØ ÒÅËÅÔÎÍ
1968
Áÿëêÿ äÿ, íå÷ÿ èë àðòûã éàøàéàðäû.
äàùà ðàùàò äàøûéàðäû.
Áÿëêÿ äÿ þìðöí éöêöíö
áåëÿ áèð èíñàíûí þëäöéöíÿ.
þçö äÿ òÿÿññöô åäÿðäè,
áåëÿ ýöíÿ,
áàõûá áó ìÿùÿááÿòÿ,
Ñàü îëñàéäû
èòèðäèëÿð äîüðóäàí äà îëàíëàðûí èçèíè.
çÿðëè-çèáàëû ñþç þðòöéöíäÿ
Ìèí áèð ñþçÿ áöêäöëÿð õàòèðÿñèíè;
áèðè øèðèí ÷àéû íåúÿ ãàðûøäûðäûüûíû.
õîø ãûëûüûíû,
áèðè ìåùðèáàí éîëäàøëûüûíû,
áèðè ãðàíèò ìÿíòèãèíè,
Áèðè íàäèð íàòèãëèéèíè,
.ûäðàâ ÿä èðÿëçþý
àäíûðàëëîé òàéÿù àä íóíÎ
.ûäðàâ èñèï ,ûñûøõàé íûíûìûääà
,àäíûüàúóá ðèá íèíèáëÿã ÿêëÿÁ
,ëÿââÿ íàäíûñàòõàë íàã êÿúðöéöä ðèá
.ûäðàâ èñèù íèòÿééèí àäðûõ ðèá
.ëèéåä àäðàëíóá áÿëòÿÌ
.èäè íàñíè àä Î
,ðàìàù íÿäíèêìèçèá ÿí óëîÉ
.èäè íàñà ÿí
,ðÿëèá ÿ÷ëþ òÿëà ðèá ãèãÿä ûñíàÙ
,ðÿëèá àéàëáàñåù
,çóìóòóêöñ íà ðèá ,çöìöçþñ ðèá çèñðåé
ÿëçèìèéèëÿíàýèá èðÿòþ àé
çûìûüûäðûã ÿäíöðìþ íàñíè
?èðÿëíöý ,ûðàëòààñ ,èðÿëÿãèãÿä
íèíÿçöúþì íÿëèéåä òàéÿÙ
ÿòÿìéèã ðèá ÷åÙ
íÿéÿìëèá àíûëà íûòàñ
– ûíûðàëà÷ðàï
.ûíûðà÷à ãàìàøàé
íàìàç ÿí ìÿðèìëèá íÿÌ
?ÿéèí ,öäëþ íÿäÿí
èäéÿñíöðþý ÿçþý ìöëÞ
,èìèê ãàïðîò ,èìèê ûøàé çþý
;èìèê áàòèê
,ûðàëûúìàä óá ãûäðàéàñ
.ûðàëãàðàâ ,èðÿëÿððÿç
çóñðóüó íûíûúìàä ðÿù ÿêëÿÁ
,èíèôèëëÿöì
,èíèíçÿâ íèíÿððÿç ðÿù
ûúà øûìëûçàé àäãàðàâ ðÿù
– èðÿëçþñ
.àíûíàâèä ããàù êèäðÿêÿ÷
!õîÉ
ðàâ èòÿìäèõ èæîëîåðåòåì ÿÍ
íöìöëþ
032
228
237
Î áèð äàìëà ëàõòà ãàí êè,
þìðöí î èëê òðîìáóíó?
Åù, êèì àõòàðûá òàïàúàã
Áèð ùÿñðÿòäÿí ýþéíÿê àëûá.
Áèð ãèáòÿäÿí ìàéàëàíûá,
þçö áàøãàñûíû éàðàëàéàíäà.
Áèð ñþç éàðàñûíäàí áàøëàéûá
ÿëëÿðèíÿ, öçöíÿ èíäè îíóí.
Ðÿíýèíè, ñîéóüóíó ÷ÿêèá
ÿñÿáëÿðèíäÿ, ãÿëáèíäÿ, áåéíèíäÿ îíóí.
Áþéöéöá éàâàø-éàâàø,
àéàã òóòóá ýÿëèá áó þëöì?
Áÿëêÿ óçàãëàðäàí
ùÿéàò îíà àøûëàéûá?
Áÿëêÿ áó þëöìö èëê ýöíäÿí
Áÿëêÿ áó þëöì ÷îõäàí áàøëàéûá.
Áÿëêÿ áó þëöìöí òàðèõè äöðöñò äåéèë.
Ýöí... ñààò... äÿãèãÿ...
Þëäö!
äöíéàéà éàëãûç ýÿëèá, éàëãûç ýåäÿðÿê.
Ñûüàëëàéûð ñà÷ûìû êöëÿê;
þâëàäñûç, íÿâÿñèç.
Àéàãëàðûìà äþøÿíèá äÿíèç;
Þçö áàáà äåéèë, àõû!
Ýöíÿø ùÿñÿäëÿ ìÿíÿ áàõûð;
Ýåäèðÿì.
Éàíûìäà àòàìûí íÿâÿñè – íÿâÿìèí àòàñû.
Ãóúàüûìäà íÿâÿì – áóç áàëòàñû!
íÿ áåëèì áöêöëöá.
Íÿ óçóí àü ñàããàëûì âàð,
Áàáàéàì!
ÁÈÐ ÍßÑÈË ÃÎÚÀËÑÀÌ ÄÀ
1959
îòóç áåøäèð, áàëà, äöç äåéèðñÿí.
Éîðüóí-éîðüóí úàâàá âåðäèì:
Àíúàã äåìÿäèì.
Öðÿéèìèí òàãÿòè...
– Àéàüûìûí ýöúö...
Èñòÿäèì äåéÿì:
– Àòà, áÿñ ñÿí íèéÿ éöç äåéèðñÿí?
Î ñîðóøäó:
Íÿ àðòûð, íÿ ÿñêèëèð.
Ïèëëÿëÿð åëÿ ÿââÿëêè ãÿäÿðäèð.
– Äîüðóäóð, áàëà!
Úàâàá âåðäèì îíà:
Ìÿí äàéàíìàäûì, òþâøöìÿäèì ùå÷.
áèð äÿ áåø.
Äåäè: – Ñàéäûì, ö÷ äÿôÿ îí,
ãàëõäû ö÷öíúö ìÿðòÿáÿéÿ.
– Ùå÷ äÿ éîõ, – äåéÿ-äåéÿ
Ãàëõäû ïèëëÿëÿðè.
Áàëàúà éöéöðäö.
äàéàíìàäàí, òþâøöêñöç.
Ö÷ ïèëëÿ ãàëõìàã îëìóð
ÅÏÈÒÀÔÈÉÀ ßÂßÇÈÍß
1962
àäè ãàí äöéöíö.
ãÿëáèìè ãàïàéûíúà
÷àòàð þìðöìöí ýöíö;
íå÷ÿ áåëÿ ñöêóò äèíëÿìÿéÿ
Äöøöíäöì:
áèð äÿ ùå÷ êÿñ.
Áèð ñöêóò âàðäû,
Äàéàíäûì ýþçëÿäèì, ÿáÿñ.
îíóí õÿéàëè ñÿñè.
áèð äÿ ãóëàüûìäà
áèð ýþéíÿê,
Èíäè áèð éîõëóã âàð,
íÿäíèòÿíèç òàéÿù íöòöá
.óíî áóðóäíóéîñ
àäøûõàá êëè ÿêëÿÁ
íÿíöðþý çèñòÿééèìÿùÿ
– ,èäéÿñÿìðåâ òÿââöã ÿñèäàù ðèá
,ÿäÿãèãÿä íîñ óá
èìèê íÿìøöä äðÿìàí ìöëþ
;àäóãñóï ûäãàúàíàéàä õî÷ ÿëÿù
,ûäãàúàðàòõà ÿâÿðèý
.èäêÿúÿçÿý òÿñðöô
íû÷ãàìàøàé ÿä ÿêëÿÁ
,àíî íöý óá ÿëå
,áèáÿò – òÿãôÿø ðèá
,íèäðîêîëàâ – çþñ ðèá
...èäêÿðÿý êèøèëè – ûüéàã ðèá
.ìÿðèìëèÁ
,íàëî çèñÿùáöø ,íàëî òÿãèãÿÙ
íàëî çàìòûéàã
!ÍÀÑÍÈ áöëþ :ðàâ éåø ðèá
,ÿëåá íàäíóá êÿúÿíöðþý àäçûìàðûñ ÿÍ
,êÿúÿéåä çþñ ðèá ÿí
,êÿúÿðþý øè ðèá ÿí
,áè÷è óñ ìóäó ðèá ÿí
.êÿúÿéåé êÿðþ÷ ÿêèò ðèá
,óüóéîñ-èòñè êÿúÿéÿìòå ãðÿÔ
,öçöäíöý íóçó íÿ
.ÿëåá èíÿúåý àñûã íÿ
íèíèðÿëðÿéèú èäòåý óäéîÃ
.ÿëåá èíåýèñêî – èñÿðèú òñÿáðÿñ
;öíöìöññÿáÿò êèéÿúÿðþý ÿÍ
,àä àñëî ðèäàí ,àä àñëî çà
;öìöññÿáÿò ûäðàâ ûõà
.èìèê êÿ÷è÷ – ÿçöúþì àäàðùÿñ çóñóñ
.èäè íàñíè àä Î
.ûäðàâ ÿä èðÿëçþñ çûñãàÙ
,ÿëíèê ,ÿëáÿçÿã íÿçÿá
íàõàá ìèéàëöì íÿçÿá
922
,íàñðóðóâ ÿëèä ðèá ùàÝ
.ðèíÿëñÿñ èñèêè
.ðûøàëàøîã ðÿëñÿÑ
ÿíÿñ ðûìñà ãàëóã ðÿëëèÄ
.ðû÷àã íàäíûòëà íûíûüàìðàá
!àìõûðàä ,ìûçûã ,àìõûðàÄ
.ðû÷à ëèä íûðàëãàìðàÁ
9591
ÐßËËÈ ,ÐßËßËËÈÏ
ðèäÿëëèï ÿ÷åí ,àòÀ –
?ÿëèçíÿì ìèçèá íÿäðåé
– ,ìóëüî ,ìàøûìàìéàÑ –
.ÿëöý-ÿëöý ,ìèäåä
,áóëî òõàÂ –
,ìàøóìéîã ÿëëèï èêè àäàðà
.öíö÷ö áóëî òõàâ
,ìàøûìéàñ ÿáÿòðÿì ÿÍ
.öíöúöý íûìûüàéà ìàøûìàëõîé ÿí
?íàñóìëóðîÉ
!ãàõëàã ,ëÿý àìûüàúóÃ
!ðèá óÁ
!÷ö óÁ
.øåá àä óÁ
.õàá ,ãûäõû÷ çåò ÿÍ
,ðèäÿëëèï øåá çóòî çöÄ –
.ãàõëàã ëÿý ,ìûçûã ûëçàí
...÷Ö ...èêÈ ...ðèÁ
àäûðàé ,çàìëî ñèÏ
.ãàéà ðèá ãàñíàéàä
.õî÷ ïàë ,õî÷ ,àëàá éÀ –
.çöé èêè ÿêëÿá ,ðöäçöÉ
632
256
241
äþçìÿéÿ öðÿê âåðèá.
Àüûð ýöíöìäÿ éàøàìàüà öìèä,
äóç-÷þðÿê âåðèá.
ìÿíÿ éóâà âåðèá,
“Áóðà äà ìÿíèì âÿòÿíèìäèð
Þìöð éîëóíó ýþç éàøû èëÿ ñóëàéàíëàð.
Ìÿúëèñäÿêèëÿð äèíìÿç-ñþéëÿìÿç îòóðìóø.
éàðàëû ãóø!
Íÿüìÿ ÷ûðïûíûð îòàãäà –
ñåâèíúèíäÿ, éàñûíäà.
Ìÿí áó ÿñðèí òÿçàäëû
íàüûëëàð äöíéàñûíäà.
Ñÿí éóõóëàð è÷èíäÿ,
ìÿíèì äöíéàìà ãÿäÿð.
ñÿíèí êþðïÿ äöíéàíäàí
éîë ýÿëèðÿì ùÿéàòäà;
Àëòìûø èëäÿí ÷îõäóð êè,
ìöáàðèçÿ, ãàéüûëàð.
è÷è äîëó èíòèçàð,
Ìÿíèì éîëóì óçóíäóð –
áåøèêäÿí äþðä ïàéûçà.
Ñÿíèí éîëóí ãûñàäûð ùÿëÿëèê –
áèð óçóí þìöð éàøà.
ÿââÿëèíäÿí ñîíóíà,
Éîëëàð âàð êè, óçóíäóð,
ñàíêè êèðïèêäÿí ãàøà.
Éîëëàð âàð êè, ãûñàäûð,
ñÿíèí êþðïÿ äöíéàíà
ìÿíèì ãîúà äöíéàìäàí
Éîë âàðìû áàõàã, ýþðÿê,
ýèçëè áèð øåé ãàëìàñûí.
äöíéàíûí èøëÿðèíäÿí;
Ìÿí äÿ ñÿíÿ ñþéëÿéèì
ãóëàã àñûì.
Ñÿí äå áèëäèêëÿðèíè,
áàáà, íÿâÿ.
Ýÿë îòóðàã,
éàíäûðäû äàüû-äàøû, ãàðäàø!
Éåòìÿçìè àùûí
Éåòìÿçìè áó ýþç éàøû, ãàðäàø!
Òåùðàí éîëóíó!”
Ãàðàýèëÿ!
Òåùðàí éîëóíó,
“Ýþç éàøûìëà ñóëàðàì
ýþçëÿðè éàø äîëó.
Ñèíÿñè ùÿñðÿò äîëó,
ùÿçèí úÿíóáóìóçäàí.
Äèíäèðñÿí ãàí àüëàéàí
Ãÿëáèìèçèí úÿíóáóíäàí.
úÿíóáëó.
Áèð ýÿíú äÿ âàð áóðäà –
ùÿð õàëû ãîâóðà-ãîâóðà.
ùÿð ñþçö éàíäûðà-éàíäûðà,
ýÿëèáëÿð áóðà;
áèð êÿäÿð éîëóíäàí êå÷èá
âÿòÿí ìàùíûëàðû
Ñàíêè áó åâèí ÿí ãèéìÿòëè âàðû
íÿ ãÿìëèäèð Çåéíÿáèí íÿâàñû.
Áöëáöëöí çÿíýóëÿñè,
íÿ éàíûãëûäûð
Íÿ èñòèäèð îòàüûí ùàâàñû,
Äÿãèãÿëÿð ÿðèéèð, ýåäèð.
éà ýåò, éà ãàë!
íÿ ôÿðãè âàð,
Ãöðáÿò ÿýÿð è÷èíäÿäèðñÿ
,íèðÿñ ûñàâàÙ
ðûäãûëè óíéîã
.öíöý ðàùàá óá
è÷èçàüîÁ
ÿëðÿëÿïÿë àäðûõ-àäðûõ
.ðöíöéþä èìèê êÿðö
.ðèäÿäíèéÿòÿ üàä ðèá àúûëíàÃ
íàíàçó èðÿá íàäíàåêî òèêàÑ
.ÿäíèðåé íàðàòðóã íûíàéèñÀ
ÿòèã ðèá íàìàúîã ,èê ëèá ÿëÅ
óíóíéîá áûäàçó
.íàäðîôñîÁ ðè÷è óñ
è÷èçàüîÁ ðûíàé ðÿëÿúåÝ
,íàäíûðàëãûøè ëèùàñ
.íàäðîôöòñöò íàõëàã íàäóñ
ÿúèäà ðèá óá ÿêëÿÁ
...ðûäûñàòÿõ ÿéèôàã
ÿúåí ðàëóñ ãàúíÀ
,àä àñëî òèêàñ
àúûëíàÃ
.ðûäûñàòàé ÿúåý ÿí ,çöäíöý ÿí
àäíûéàò î íèðÿëðñÿ ÿêëÿÁ
àðóá
àðàëíàáî÷ èðÿ÷þê
,ãàíûüûñ ðèá
.áóëî äðóé ðèá
àäàúûëíàÃ
ãûòàã ÿúèäà ìèçèá
áèøèéÿä ûíûäà àáàá-àòà
.áóëî òðóüîé
,ÿäíÿøÿëèòñè ðàëàâàÙ
àíàëî íóüðîé ûíàú
ðûäûüàúî ìÿùëÿì ðèá
.àíàõòðóüîé – àúûëíàÃ
ìèä÷è ÿä íÿÌ
íûíàúûëíàÃ óíóòðóüîé
,íàððÀ ëàìàÊ ðîòêîä
.àä ðàýèÍ ðèàø
942
Íÿâÿìÿ
ÀÉÑÅË
1968
õîøáÿõò îëàñûíûç ñèç.
÷îõ äþçìöøöê êè,
÷îõ ÷ÿêìèø,
óíóòìà êè, áó ýöí áèç
?ëàãàìëàã î ,ðÿëòÿáùþñ íèçÿÙ
.ûäðàâ ÿä úíÿý öëçþý éþý ðèÁ
àðóá áèëÿý çåò-çåÒ
,ðàðóä áóñóñ
.ûäðàíàéàä àäðàíÿê ðèá
ûìûäíûðàâ àä íàìàç Î
.íÿýëþê íàäéåì ,èðè ÿëåá
ëûøàé ÿïðþê íÿéåä ëÿý-ëÿÝ
– ãûëàòàëàñ
,êÿíÿïðåé àäíûøàá öëöý
,êÿíÿïðåé àäíûøàé íöý íî
,çèíÿä àðàÃ ÿäôÿðÿò ðèá
èñÿôÿí øîõ ÿäðÿëêÿëöê
,íÿëÿý íàäðàëãàçó
íÿäåý àðàëãàçó
.èñÿñ ðîïàâ
,ÿä ÿñòåý ãàçó ðàëðîïàÂ
,ÿä ÿñòåý íûõàé
ÿíè÷èçàüîÁ ðàëðûäûéàã
,)àäíàôóò ðàëàñàìëî ãðÿã(
ÿíÿñ èäøèìÿëéåÍ
,ãóúî÷ öëçþý èâàì î
àäíûíàäíèç àñðóÁ
,àäíàéàëàú ÿðÿëëè èðÿëëè
.ðàíè÷ óëó
íûüûëíàáðóã ðÿäÿã ÿí ÿëÿÙ
.ðàâ íàñíè
0791
ÀÚÛËÍÀÃ
÷åù ðèìÿçíÿá àíûäÀ
àúûëíàÃ óá
;èìèê ðàëìàäà èçÿá(
)ÿíèñðÿò àììà
,ðàâ ûøàëàä-àâàä ÿÍ
.ûëàãàìëàã ÿí
842
242
255
1955
Áÿëêÿ áåëÿ äöøöíìÿäè íÿâÿëÿð.
Äåìÿ – äþçöìëöäöð äÿâÿëÿð, –
Ìÿíçèë óçàã, þìöð ýþäÿê.
– Âàõò âàð èêÿí ýåäÿê!
Ãîúà äåäè:
Äþçöìëöäöð äÿâÿëÿð!
– Íÿ ãîðõóñó?
Ñàðáàí äåäè:
íÿ ñó.
Íÿ àëàô âàð äîéóíúà,
Éöê àüûð, éîë óçàã.
ÌÖÄÐÈÊ ÁÈÐ ÃÎÚÀ ÙÀÃÃÛÍÄÀ
ÓÇÀÃ ÉÎË, ÄßÂßËßÐ Âß
1973-1974
äîüðó éàøàñàí ÿýÿð.
þìðö áèð èíñàí êèìè
ùÿð ÷ÿòèíëèéÿ äÿéÿð,
ùÿð úÿôàéà, èíúèéÿ,
Öìèäñèç îëìà, áàëà!
Ùÿãèãÿòè àúûäûð áó ñþçöí.
îíäà ýþðÿðñÿí þçöí,
áèð èøäèð,
çèðâÿéÿ ãÿäÿð ÿýÿð ýåäÿð îëñàí,
èëê ïèëëÿäÿí
Áó éîëó
óçàíàí áèð éîõóøäóð.
Áó, ùÿâÿñäÿí äþçöìÿ
íÿ åíèø,
íÿ ëÿïèð âàð,
Ýåðèéÿ íÿ úûüûð âàð,
áèðúÿ éþíÿäèð.
Þìðöìöçöí éîëëàðû àíúàã
ÿíåé ðèàø èäéÿðþý àäíóñóõóÉ
.èíèñèëäíÿê óëîäàíÀ ûëðàáàã èðÿëëÿ
íÿéÿëñÿá èíèìÿðÿâ ÿäíèñÿíèÑ
.èíèñÿëùÿô èêèðáàô íöòöò
.èíèñÿñ íèíÿéàðèÏ èäéÿäèøÅ
ÿíöøöä-ÿíöøöÄ
íèíÿçèðàáöì çûñíàìà
,ûíûðàëëîé èíåé
.ûíûðàáèòå íûðàëòñîä ûäéàéàíûñ
ðóðóä üàäóëÓ
,ûëíàìóä ûøàá
ðàâ ûíàäíèç àñðóÁ
.ûëíàã ûðàëëîé
,ãûòðà ðóäõîé ðèàØ
.ãàúàéàìëî
öíöìöëþ ðèàø óëÓ
ûäðàïà ÿäíèñÿíèñ
.íàäàñðóÁ
óíî îäðàêîèì òêðàôíÈ
.àä àñðóâ àäðàëãàçó
0791
ÛÒËÀÐÀÍÈ×
ðàíè÷ àúîÃ
áûéàëãàúóã ÿëéèñÿýëþê
.ûíàäéåì
:ìûäëà ðÿáÿÕ
!àáàá ðàíè÷
?òÿðêèÔ ûíàÙ
?ãèìàÍ ûíàÙ
,ìûøàÙ äÿìùß
?ëàìàÊ àéùÿÉ
?ûíàù ãèôîÒ àçÐ
,íöäðþý ÿúåÍ
?ûíàðâþä óá
?íèðÿëñèëúÿì ðèåø ûíàÙ
742
äîäàãëàðäà àúû áèð ñóàë.
Ýþçëÿðäÿ éàø,
“Éåòèì ñåýàù”
Éàí îòàãäà éàíäûì äåéèð
éàíûãëû áèð àù.
äÿðèí áèð àù ÷ÿêèð,
Öçáÿöç îòóðìóø ãîúà
áó ýåäèøèíèçäÿ.
Íàíêîðëóã îëìàñûí ùÿì äÿ
ôèêðèíèçäÿ, èøèíèçäÿ.
íàíêîðëóã îëìàéûáñà
èñòÿéèíèç äöçäöðñÿ;
âèúäàíûíûç ëÿêÿñèçäèðñÿ,
Ýÿëèí, äåéèðÿì,
Áèëìÿê èñòÿéèð ôèêðèìè.
ýþçëÿéèð úàâàáûìû.
Ìÿùêÿìÿíèí ùþêìöíö ýþçëÿð êèìè
Áÿëêÿ äÿ ïåøìàíäûð äåäèéèíÿ.
êÿðêèíÿ-êÿðêèíÿ.
Ýöëöìñÿìÿê èñòÿéèð
ÿúçà÷û-äèäÿðýèíÿ,
ãÿìýèí öçëö
à÷ûã àëûíëû,
Áàõûðàì ñàðû áÿíèçëè,
Öðÿéèì äåéèë àðõàéûí...
ýÿëñÿì íåúÿ îëàð?
áèçÿ õàèí,
äåéèðëÿð
õàèí
Àíúàã...
íÿ õàëãûìäàí êöñìöøÿì.
íÿ âÿòÿíäÿí èíúèìèø,
Òàëåéèì áåëÿ ýÿëäè,
éàøàìàã èñòÿéèðäèì, éàøàìàã.
àíúàã,
íÿ éàëàí äåéèì,
éàðàëû äåéèëäèì,
Ìÿí áó äàâàäà ÿñèð äöøìöøÿì,
,êèäøèìøèòÈ
,ãûäøûïàò àäðàÙ
!àäðàÙ
ÿäíèñåôàê àúûëíàÃ ãóäøóìðóòÎ
àíàõòðóüîé
çöìö÷ö çèá
.çöé ÿ÷åí ûðàëàãøàá ÿâ
ìûüûäàìûíàò àäìûíàé äðþÄ
.ðàëíàñíè
èðÿëçþý óëîä ãàðàì ÿúåÍ
.ðàâ èðÿëëèä ÿúìèçèá ÿúåí
ìàøóìðóòÎ
,àäàéèñÀ ìöçþ
.àäàïîðâÀ ìöçþý
íèíè÷èçàüîÁ ûõÀ
,ðûäàäàéèñÀ èëèùàñ ðèá
.àäàïîðâÀ èðèá
,ìàéûëàéèñà ÿä íÿÌ
.ìÿéèëãðÿø ÿä íÿì
ãàúíÀ
,èê ðàâ èëãðÿø
ÿéþý íÿäðåé íàäíî
.ìÿéèëãðÿô
,ìàéûëàïîðâà ÿä íÿÌ
ãàúíà
,ãû÷àñ-ãû÷à – çöñö÷ëþ ÿí
.ìàéûëàïàã úíöëöý ÿí
óíóñóõîã íàðòàã ìÿðè÷È
óéîá úàìàé
.íûìà÷ ëûøàé àðûñ-àðûñ
íûñàìëàã ìàðûõàÁ
àä ãûòàã ûúìàä ðèá
.íûìàú ûñõàñ ÿäíèáèä
,ðûäûëàéèñà àä àúûëíàÃ
.ÿä íÿì
ìöäíöøöä ÿÍ
.ÿäíÿðþý ûíàúûëíàÃ
ÿúêèä÷è àéèñÀ
052
254
ýÿëñÿì, äåéèð, íåúÿ îëàð?
ùÿììÿúëèñèìèçèí,
Áèðè ÿúçà÷ûäûð
áèð ãàøûã ñó.
ùÿð êÿëìÿìèç –
Î, ñóñóçäóð,
íÿ õîøà ýÿëìÿê àðçóñó...
Áó, íÿ ñåíòèìåíòäèð,
ñþçöíÿ ãóðáàí îëóì”.
ùÿð êÿëìÿíÿ,
Äàíûø, ãàðäàø, äåéèð, äàíûø,
ýþçöíÿ ãóðáàí îëóì.
äèããÿòëÿ áàõ, äåéèð, ãàðäàø,
“Áàõ, öçöìÿ
äèëÿ ýÿëèð;
òÿøâèøÿ äöøÿí ìöñöí áèð êèøè
Áèð àíëûã ñöêóòäàí
ýþçëÿðèìÿ èíàíìàñàì.
ãóëàüûìà èíàíìàñàì,
äåéÿðäèì õÿéàëäûð,
Ìÿúëèñèìèçäÿ ÿëëèéÿ ãÿäÿð àäàì –
øþùðÿòèíäÿí, ñîðàüûíäàí.
Áàêûíûí àëÿìÿ úàð îëìóø
Àðàçáàñàðäàí, Êöð ãûðàüûíäàí,
Ãàðàáàüäàí, Íàõ÷ûâàíäàí.
Ãÿäèì Ýÿíúÿíèí áó ýöíöíäÿí.
Àçÿðáàéúàíäàí,
Äàíûøûðûã
éàõøû äîëóð.
öíñèééÿò äîëóð,
ñàíêè ìÿúëèñÿ
Ýåò-ýåäÿ ÿðèéèð áóç,
áàõûø îëóð.
Ñöêóò îëóð,
“Éîõ!” îëóð.
“Ùÿ!”
ßââÿëúÿ ñþùáÿòèìèç
,óíóéóñ óëçóä íóðîôñîÁ
ðèòÿý ,íîñðàã ,ðèòÿý ìèäåä
,óíóòðóüîé íûíàúûëíàÃ
.óíóñóëçóä ,èíèíèðÿñ
,ìèä÷è ,ìèä÷È
ëèá ÿëå
íóíóëóÃ ûëéà÷éþÝ
.ðûäûüûòàã êÿíè
,ðàâ ûäàä ìÿÙ
.ûäà ìÿÙ
,àúûëíàÃ ,ìÿéåä ìèäÿòñÈ
ðûüûñ ÿúåí
àíóòðóüîé íàúíèô ðèá
ûðéà-ûðéà èêè
.ûäàä íûíàéíöä
0791 ëàðâåô 82
ÐßËÍÈÝÐßÄÈÄ
)ûðàëàãøàá ÿâ ðÿúíÿÝ ùåëàÑ(
,àñëî òÿííÿú ðåé áèðÿÃ
.ûøõàé íÿòÿâ ÿéÿìëþ
íàäíûüûëûúûäàðàé ãëàÕ
íöý ðèá àäëóáíàòñÈ
èðèá ûëäà ðÿúíÿÝ ùåëàÑ
.èçèá ÿíèâå ûäðûüà÷ ãàíîã
,çûíàñëî ûçàÐ“ :èäåÄ
ÿéÿúåý óá ìûðûüà÷
.èíèýðÿäèä ÿ÷åí ðèá
.”ûíûëíàúéàáðÿçÀ
,íèçèñ âÅ –
.êèäåä – !íèçèñ ðàéèòõè
.êèäòåý ,ãûäøàëûçàÐ
ðàâ èëèçíÿì ûëãàòî äðþÄ
;íèðÿúíÿÝ ùåëàÑ
.ÿäíèéÿáþý àòðî íóëóáíàòñÈ
152
243
êÿäÿðèíè, ñåâèíúèíè äàøûäû.
Ãÿëáèíäÿ èíñàíëàðûí
Éàøàäû, äþéöøäö.
ìåùðèáàí ùèññè ãàëäû.
Èøûãëû ôèêðè,
äöíéàäà áþéöê ãÿëáèíèí èñòèñè ãàëäû.
Áèð èíñàí þëäö:
èíñàíëûüûí þìðö-ýöíöéäö.
þìðöíöí ùÿð ýöíö
Áèð èíñàí êè,
ÿáÿäè èòèðìÿê äÿðäè.
éàõøû èíñàíû
Íåéëÿéèì, ÷îõ àüûðäûð –
ìþùëÿò èñòÿðäèì.
ïàéûçäà þëñÿéäè, ãûøà
Éàéäà þëñÿéäè, éÿãèí ïàéûçà,
– Êàø éàéû ýþðÿéäè.
äåéÿðäèì:
Ýÿëÿí áàùàðäà þëñÿéäè, éÿãèí
ýÿëÿí áàùàðà êèìè.
– Ùå÷ îëìàñà éàøàéàéäû
Äåäèì:
äóç áàñûëìûø éàðà êèìè.
Ýþéíÿäè ãÿëáèì
àüàúûí éàðïàüû éàíäû.
Áó þëöìÿ éåðèí òîðïàüû éàíäû,
Ñþçö, èøè, àðçóëàðûéëà Èíñàí èäè.
àäàìëàðûí éàõøûëàðûíäàí èäè.
Áèð äîñòóìóç þëäö;
Íàçèì Ùèêìÿòèí ÿçèç õàòèðÿñèíÿ
ÁÓÐÄÀ ÁÈÐ ÈÍÑÀÍ ÞËÖÁ
×èíàðàëòû
ÿëêÿøìèø ðèÁ
.ðûäûüàä ûðàëäóëóá ðàòàã-ðàòàã
ðàâ ûñàíàõñáÿù ÿä ðèÁ
.íûíàñðóÁ
,ãûëûãäÿá öçÞ
.ãûëãàìðàá ðèìÿä ÿäíèðÿëÿðÿúíÿï
.èëìÿí èðÿëúèïðÿÊ
,ÿøÿíöý ðÿëçöäíöÝ
ðûõàá àðàëçóäëó ðÿëÿúåý
.èëìÿã-èëìÿã
ûðàëãàëóá íûüàäóëÓ
.íèðÿñ íÿäíèðÿñ
èòÿìëöç íûíûíàäíèç àñðóÁ
.íèðÿä íÿäíèðÿä
àäíûñàâàù íàäíèÇ
.íèðÿëÿìüÿí ðóëî ûëàðàé èñÿñ
,êÿëöê íÿñÿ íàäüàäóëÓ ÿÍ
óñóõîã êÿ÷è÷ íÿòðþ ûðàëúàìàé ÿí
.àäðóá ðóëóéóä
ðàâ üàäóëÓ ðèá àäàñðóÁ
.óëäóëóá ûøàá
àäíûíàäíèç àñðóÁ
ðèàø óëó ðèá
,óëîä íàéñö èáëÿã
.óëîä ðèåø
;ðûüà-ðûüà áè÷åê ðÿëëÈ
èìèê ðàëó÷ëîé àäàéèï
.íóüðîé
áèëÿý èðÿëñÿñ ãàéà íèñèëîÏ
,íÿäòÿéÿù ðàä èìèê óéóã
,ûëüàé-ûëüàé
.íóüîé-íóüîé
?ðèàø ìÿðèéåä ðûäüàñ ÿêëÿÁ
.ûäéàëî üàñ èêÿÒ
ÿäíèâå íàäíèÇ
.ûäéàëî ãàòñóä
àéíöä èíèñÿñ íÿäèíåé ûäéàðûäëàÃ
.ÿéåä ,ãûëäàçà ÿðèàø
642
244
253
ìàâè ýþçëö äèâèí.
Úåâèç àüàúûíäàéäû úàíû
úåâèç àüàúûíûí ïþùðÿëè áàùàðû.
Îíóí ãÿëáèíäÿéäè
éåð àëòûíà êþ÷öðäöëÿð.
éåð öñòöíäÿí
Íàçèìè
Ãóðóéóá î ýöíäÿí êè
Ãóðóéóá äåäèëÿð.
Ýöëõàíÿ ïàðêûíäà.
Àõòàðäûì úåâèç àüàúûíû
ôàðàø ãûøû.
ñóâàð ïàéûçû,
÷ûëïàã ãàëàðäû
Áóäàãëàðûí – áàðìàãëàðûí
èøûì-èøûì.
ïàðëàéûðäû
Éàðïàãëàðûí – ÿëëÿðèí
äèâàð êÿðïèúèíÿ.
Ýöëõàíÿ ïàðêûíûí
ùÿðäÿí ïîëèñ êþëýÿñè äöøÿðäè
áàõàðäûí Áîüàçè÷èíÿ.
Áàùàðëàðäà áîéëàíûá
ìèíàðÿëÿð àðõàíäà.
Ìèíàðÿëÿð ãàðøûíäà,
Ýöëõàíÿ ïàðêûíäà.
Ñÿí áèð úåâèç àüàúûéäûí
ÝÖËÕÀÍß ÏÀÐÊÛÍÄÀ ÁÈÐ ÚÅÂÈÇ ÀÜÀÚÛ ÂÀÐ
Ìîñêâà, 5 èéóí 1963
ìèëéîíëàðëà èíñàí ãÿëáèíäÿäèð.
Öíâàíû
íÿ áèð øÿùÿð, áèð êö÷ÿ, áèð òèíäÿäèð.
Öíâàíû, ïàñïîðòäàí ìÿëóì,
,àëüà íÿñÿòñÈ
!óñóëîä íöçþý àëüà
èäòåý óäéîã øîÁ
èíèðåé óìóòóò ðèàø êöéþá ðèá
.íèâå-àéíöä óá
íûíàéíöä ûëíàñíè“ íÿñÿòñÈ
ÿéåä – ”ûäðàòðóã íÿäíèðÿëäðÿä
!íèâåñ èëìÿã-èëìÿã
ðàâ ûúàüà çèâåú ÿ÷åÍ
;àäíûêðàï ÿíàõëöÝ
.ëûøàé-ëûøàé èðÿëÿðùþï
àðàëãàïðàé ÿäíÿøöä íöÝ
.ðûøàìàã çþý
.ãûòðà ðóäõîé ûúàüà çèâåú ðèÁ
.ãàúàéàìëÎ
,ðÿëðèòÿñ ûëàðàÉ
ðÿëÿôèùÿñ ãû÷ìûðàé
.ãàúàéàìëîä
?ûúàüà çèâåú ûíàÙ
.ðÿëèäåä óäóðóÃ
ûäëàã çûñúàüà çèâåú ðèäàí ðèÁ
.ðÿëèäåä óäðóé ìèçàÍ
,çàìòà÷ ëÿ ÿíÿÑ
!ìèðÿêÿø ,çÿìòåé íö
íàäàéíöä íèéèä÷åÊ
,çÿìòåý íèòÿðñÿù
.ìèðÿêÿø ,çÿìòåý
0791
ÐÈÀØ ÓËÓ
?öäëþ àäàñðóÁ ûëüàäóëÓ
!ðÿëèäåä àäàñðóÁ
üàäóëÓ
.ðûäûüàä ðàëüàä
542
îéóã-îéóã.
äþíýÿ-äþíýÿ,
þìðöíöí éîëóíó
Õÿéàëûéëà ýÿçèð éÿãèí
ôèêðè éîõ.
þçö áó ìÿúëèñäÿäèð,
Î áèðè àðõà òÿðÿôäÿ,
ýþç éàøûíäàí íå÷ÿ ëÿêÿ.
àü ñöôðÿäÿ
Éàí-éàíà äöçöëöð
Õÿñòÿäèð áÿëêÿ?
áàøûíû àëûá ÿëëÿðè àðàñûíà.
Áàõûðàì ñàü éàíûìäà áèðè
ìöÿëëèìëèê ïåøÿìäÿ...
Èíäè äèíúèìè àëûðàì
äóðìóøàì äà.
éûõûëìûøàì,
þìöð éîëóì,
Ùàìàð îëìàéûá
äîüìà åëëÿðè èñòÿéèð.
âÿòÿíè èñòÿéèð,
Áèð ñþç:
Õÿçÿðè èñòÿéèð.
Ñàðû éàëû,
Êÿïÿçè èñòÿéèð,
Öðÿê äèíú ãîéìóð ìÿíè.
àäàëàðûí éóõó-ýöëëöêëÿðèíÿ àïàðñà äà,
ãàíàäûíäà ìÿíè
Ìÿðìÿðÿ êöëÿêëÿðè, ùÿð éàç áàøû
öðÿê õÿçðè èñòÿéèð.
Âàí ýþëö âàðñà äà.
áóðäà ôöñóíêàð Áîñôîð,
Öðÿê Ýþéýþëö èñòÿéèð,
äèíú ãîéñóí ñÿíè.
éåéèá-è÷äèí,
áîüàç äåéèë;
öðÿê ãàðûí äåéèë,
Àíúàã ùàãëû äåéèð êè,
,ðèäèëÿúíÿÝ ùåëàÑ
.êðöò ûçûã êðöò ûäàâðà
ÿéåä êèðèäåý ãàíîÃ
õî÷-çà ÿä çèá
.êöäøöìðöòþý ÿééèäÿù
íÿäíÿòÿâ áèäåý öçþ ùåëàÑ
.ûüà÷ ðàíéàã íèíèíéåá
ûñàêèòíàìîð ðàëàðÿúàÌ
áèéÿëå òñÿì
.ûüàøó ûëøàé 51-41
íÿäíÿòÿâ áèäåý öçþ ùåëàÑ
.ÿëå òÿáðöã
.áûëàã àíàé-àíàé èäíÈ
,èòÿëâþä-ðàÂ
,èéèëìèëëÿöì àéìèê ÿäáÿòêÿì
øûìíàëàâóé ÿäíèíéåá ,ÿäíèéÿðö
.ÿëè òÿáðöã çûñíàìà
.ðèìåä ìàíàìøåÏ
,ûøõàé ìûíàðÿçöÝ
.ìàíøà-òñîä
àäíàõàá ÿíè÷èçàüîÁ ãàúíÀ
,ìàøõà ðÿù
.ðöøöä ðÿçÿÕ àìûäàé
.ìÿðèìëèá àðàúàá ÿëìèðÿëÿðèòàÕ
ûìûëàéÿõ ,èìèðêèÔ
.ìÿðèìëèá àðû÷àã íÿäðÿëêÿíéþý
.ðÿúíÿÝ ðèìåä ìàíàìøåÏ
àðíîñ íÿäëè õðûã ãàúíÀ
ðÿëêðöò èëðåé ÿíåé
.ðèéåä ”ÿçáÿñ“ ÿéèòðÿéþý
.ðÿúíåï – ùåëàÑ
,ÿùåëàÑ ðèëÿý çûëûú öçþñ íàìøåÏ
.ðèéåä ìàéûëàðàé
,ìèéèøå-ìèâå àäðóÁ
,ìèéèøåá àíà àäðî
.ðèéåä ìàéûëàðàù ìÿðèìëèá
,ðèéåä ñðÿÄ
.ëèéåä çà ,ðöêöø ,àä ûøààì
252
272
257
áèð ñÿàäÿò íÿüìÿñè,
áèð öìèä ñÿñè,
Ìÿí ñÿíè äèíëÿéèðÿì
ýÿìèìèçèí ÿòðàôû êèìè.
Ãîé ãàñûðüàëàðäà ÷àëõàíñûí úàùàí:
1961
íÿ ÷àðàñû âàðìûø.
êè, îíóí íÿ òÿáèáè,
öðÿéèíèí åëÿ áèð éàðàñû âàðìûø
Ñàëåù Ýÿíúÿðèí
Äîêòîð ùàðäàí áèëñèí, ùàðäàí,
Äîêòîð éàçûá: èíôàðêò ìèîêàðäî:
ãóðòàðìàëû úàí ÷îõäàí ýåäèáìèø.
“Úàí ãóðòàðàíäàí” ÷àüûðûáëàð ùÿêèìè
Íàçèì êèìè.
Áèð ñÿùÿð éóõóäàí îéàíìàéûá
ùÿëÿëèê ýÿçìÿéÿ ýÿëÿúÿêìèø âÿòÿíÿ.
Áèð äÿñòÿ äîñòëàðûéëà
Ñàëåù Ýÿíúÿðèí.
ãàðà ÷ÿð÷èâÿäÿ øÿêëèíè âåðäèëÿð ìÿíÿ
...Áó äÿôÿ Èñòàíáóëäà
áèçèì òàëåéèìèçäèð!
Áÿëêÿ ôûðòûíàëàðäàí êå÷èá ýåòìÿê
Ñÿñèí ìÿíÿ ÿçèçäèð.
Ñÿñèí ìÿíÿ äîüìàäûð.
ñÿíèí ñÿñèíè åøèäèðÿì...
Ìÿí áó ýóðóëòóëàð è÷èíäÿ
Ôûðòûíà äà áàüûðñûí!
îíäà îõó!
Åëÿäèðñÿ,
ôûðòûíàëàðäà ãàðøûëàìàã ñÿùÿðè!
äàùà õîø, ìÿíàëûäûð
ãûñà þìðöí ýöíëÿðè,
Úûëûç áóäàãëû ýöëëÿðèí êþëýÿñèíäÿ êå÷èíúÿ
Áÿëêÿ äöøöíöðñÿí,
öðÿéèíäÿ.
ùÿñðÿòè âàð
Áèð äÿ ýåúÿ-ýöíäöç îéàã
Èñòàíáóëóí îðòà ýþáÿéèíäÿ.
Äþðä ýþçëö ìÿíçèëè âàð
éàí-éàíà äöçñÿí.
áöòöí éîëëàðû
Âÿòÿíÿ
Ëàêèí éîë òàïà áèëìÿç
Î äà äèäÿðýèíäèð,
íÿ ãöññÿ...”
“Íÿ ùÿñðÿò,
ãàðàáóüäàéû àäàìà.
äîäàãëàðû úàíñûç
áàõûøëàðû íèýàðàí,
Áàõûðàì ýþçëÿðè ÷óõóðäà,
íÿ ãöññÿì...”
Íÿ ùÿñðÿòèì âàð,
Éîõäóðñà...
ñÿíè ôÿëàêÿòëÿðäÿí ãîðóéàðìû, äå!
Ãàíàäëàðûíäà ãöââÿò âàðìû, äå,
ñÿíè êèì ãîðóéàúàãäûð?
áóëóäëàð ñóëàéàíäà,
áó îêåàí àäëû ãîúàíûí ïöñêöðöéö
Ôûðòûíàëàð óëàéàíäà,
äöøöíöðÿì ùà÷àãäûð.
Äàéàíûá ýþéÿðòÿäÿ
ãàëõûá òîããóøàúàãäûð.
áàøû ãàðëû äàüëàð êèìè
Áÿëêÿ áåëè êþïöêëö äàëüàëàð
áèð àç ñîíðà úîøàúàãäûð.
Êèì áèëèð, áÿëêÿ äÿ
– ÿëåá ÿëÅ
.öéöòðþ éþý ÿúÿäàñ
,äóëóá ãûáìàï ãàúóã ðèá ÿÍ
.íàìóä ãàøìóé ÿýíÿ÷ ðèá ÿí
øûìõû÷ íÿäÿðöê ðàíéàã – øÿíöÝ
;ûñà÷ðàï ðèìÿä
.íàìàé ðûðûäíàé
íàé ðÿÙ
.ëûøàé ...ëûøàé ,ÿúêèäÿëøè ïîêñåëåò
!ãû÷à éþÝ
øèíåý ,èâàì èìèê çèíÿä óÁ
,àäíûòëà íöéþý
àäíûñàòðî íûíàéðÿä ëûøàé óá
.ãûøûìíàéàä
ðÿëêÿúÿðèòÿý ÿúèäíÈ
.èçèìèðÿëéåø
,øèìÿìðåâ ÿìëÿê øåÁ
øûìàìëà ÿìëÿê øåá
.éþý ûäàäëóðóý ðóý-ðóý
,øûüàé öäêþÒ
...öäêþò ÿí
!õû÷ ÿéþý òóò íàäíóúÓ
!àâàù òèêàñ áÿúß
!ãû÷à éþý áÿúß
çåò ÿëåá èäëÿý íàäðàÙ
?ûëàðàã-ûëüà ,ðàëäóëóá
.àüàä üàä èäíÿêéþÑ
.àìàä-àìàä óäëî éþÝ
ðûøàëðûçàù ùàëëÀ ëèá ÿëÅ
.àüàìàíéî òàìùàø ÿëðÿëêÿëÿì
,ðóäõîé íÿéåä ùàø ÿíÿÌ
.ìàøûìëàã òàì ãàúíà
:ìÿðöíöøöÄ
,ÿëåá ðàëî ÿí
,ðóýìóý èñÿñ
,ëîáìîá óéóñ
óðóäïóä
!ìóíîðåøáÀ ,ûäéàëî çûìûøûüàé
562
ðèéÿòñè ãàìàëëàüûñ
,íèëÿê ðàâàò
.ûíûøàá íûòà äíÿìÿñ
!õîÉ
!íèéÿìíèâåÑ
.ÿëÿù áûéàìðàòðóã ìöçþÑ
.ìèäåä ðûéàëóçðà àáàðà-òà ìèéÿðÖ
íàñíè ãàúíÀ
.ëèéåä íàñíè ÿëêÿðö ðèá êÿò
.ðàâ íèéåá ,ðàâ øàÁ
ðèäëÿçöä ðóöØ
.ûíûøûëíàé-íàëàé íèññèù ,íèáëÿã
.ìóäðóâ èäè çèðèý ðèá èíà óÁ
íàäàìòà÷ àøàá íöÝ
.ìóäðóòî ÿ-”81-ËÈ“
ðÿëÿáâþò ,ðàëäíà ÿäìèíéåÁ
,àøàëîä-àøàëîä
ìûäõû÷ àíóëîé ðÿôÿñ ãàçó
.àøàáðèá
èçèá ÿñðèêÿ÷ øèâøÿò ,óõðîã ðÿýß
,ÿéèëÿíùþê
!ÿéèëèíåé èëÿêöëùÿò øûãëà
!ÿéèëèá íèòÿ÷ óëîé ,øûãëÀ
4691
ÒßÐÑßÙ
ìÿøèìíå ÿúèíåÉ
.íÿä-”81-ËÈ“
ìÿðèìëèá àðûéà öìöçþý
èìèê ãàïàã èâàì
ÿãöôö-íÿäãöôö
øèìëèðâå÷ ÿíöòñö íûíàâêñîÌ
.íÿäçèíÿä
,ðàâ ûñàüëàä ÿí íèçèíÿä óÁ
.öéöïþê ÿí
462
258
271
éàòûð ãóçó êèìè ñàêèò.
Èíäè áó ýþé íÿùÿíý
Ãàíàäëàðûíû áÿðêèò!
Ýÿìèéÿ àðõàëàíìà!
Êèìñÿéÿ öìèä îëìà!
Äöøöíäöðöð áèçè
éàõøûíû äà, ïèñè äÿ.
ýþðÿ-ýþðÿ;
äóéà-äóéà,
åøèäÿ-åøèäÿ
Éàøàéûðûã
Èíñàí áèð çÿððÿ
Äöíéà áþéöê.
íÿëÿð, íÿëÿð îëàúàã.
íÿëÿð îëìóø,
Êèì áèëèð áó äàëüàëàðûí ãîéíóíäà
Éóâàñûíäàí àéðû äöøìöø Áàëàúà.
Íèýàðàíëûã äîëóð ñèíÿìÿ.
ñÿíè äöøöíöðÿì.
äöçöëÿíäÿ äöçöì-äöçöì
äàëüàëàðûí áîéíóíäà
Êþïöêëÿðèí ãàòàðû
êþíëöì, ýþçöì.
íèýàðàí ãàëûð
Áèð ñààò ýþðìÿñÿì ñÿíè,
éàíüûí äöøìöø êþâøÿí êèìè.
àðàéûð àõøàìëàð
äàí ñþêöëÿíäÿ;
Àðàéûð ýþçëÿðèì ñÿíè
áèð ýÿíú ñåâäèéè ýþçëÿðÿ èñèíèøÿí êèìè.
áèð úàâàí ãûç ñà÷ûíà,
áèð ãîúà åéíÿéèíÿ,
Ìÿí ñÿíÿ èñèíìèøÿì,
Ýåäèðñÿí áó óçàã éîëëàðû, Áàëàúà!
Ñÿí ýÿìèéÿ ïÿíàù ýÿòèðìèñÿí.
Áàëòèêäÿí Áèñêàéà êèìè.
àéðûëìûðñàí ýÿìèäÿí
Ñÿí áèçÿ ãîøóëìóñàí,
áóëóäëàðäà öçÿí ãàéà êèìè.
Ýÿìèìèç ýåäèð
óíóäà áèëìÿéÿúÿéÿì ñÿíè, Áàëàúà.
Áèëèðÿì, óíóòìàéàúàüàì,
éàäûìäà ãàëàúàã.
ÉÀÇÛÃ ÄÖÍÉÀ
ìàðò, 1962
òîðïàüûí àüðûñû.
äöíéàíûí äÿðäè,
Ìÿíè éàòìàüà ãîéìóð
áèð ýöí éîõ îëàúàã àõûðûñû.
Áó ýöí âàð îëàí
Àíúàã, áó äåéèë ìÿíè íèýàðàí ãîéàí.
ýåäÿúÿê öðÿê.
áèçèìëÿ âèäàëàøìàäàí,
áèð ýöí,
Îëñóí êè, áåëÿ áèð ñöêóò è÷èíäÿ,
ñöêóò âàð îòàüûìäà.
Äþøÿìÿäÿí òàâàíà ãÿäÿð
Éàòàüûì ðàùàò.
íÿ õÿñòÿéÿì.
Íÿ áàøûì àüðûéûð,
Áó ýåúÿ éåíÿ éàòìàìûøàì.
ÄÖÍÉÀÍÛÍ ÄßÐÄÈ
Äöíéàíûí äÿðäè
– ëîé ãûëäàíàã ðèá íÿçÿÁ
.òóêöñ òààñ èääåé
áóëî çåò-çåò íÿçÿÁ
íûçûìûíàâðàê éþý
.èéÿìíå ,ûüàìõëàã
.àâêñîÌ-ûêàÁ ÿôÿä çöé ûçÀ
çèìÿðàééÿò àúãûäíàëàõëà÷ ÿôÿä ðÿÙ
,èìèê ÿðùåí ýíÿùÿí
,áèñÿ ìèéÿðö
.èìèê ÿðùþï àäíûüàáàã ëåé
!ÿáâþò ìÿøèìåÄ
.ÿä ðèá ìàðàì÷Ó
,àäíàüîäíöý ùàÝ
àäíàòàáíöý ùàý
àúãûäíàëëàñ ÿðÿëãöôö
,ÿáþê ûçûìðûãíàã
.ðóäøó÷ó íîñ óá ìÿøèìåä
,ìÿñíå ÿðåé òàìàëàÑ
!ÿáâþò ,ÿáâþò
,ÿëåá ìÿñòåý àìàðéàá èëôÿðÿø íß
ìàðàìðóòî ÿä ðèá
èìèê øûìëûñà íÿäéþý
,íÿíöðþý çèñòÿêÿðÿù
.ÿëèáíÿç èëÿíàâðÿï óá
,ðóëî êÿìåä ”!àëõàñ“ ÿÍ
.àñíàëóá íèéÿðö
ðóëî êÿìåä ”!øàâàé“ ÿÍ
.àñíàëîä àíûøàá íàâàò ,ÿìÿøþä
ëèéåä ôèéåÙ
!àáàðà ,òà
,èê íÿñÿéÿëéåí ãàúíÀ
,ðöäêöéþá ÿëåá
ðûäçûñãàúóá-çóñúó
.àáàðàõ ðåé
...àù ,À
!àëîé ûäòûéàã ëóüî êÿíþä àñõîÉ
ûíûøàä íèéèëèíåé áûòÀ
,àëî-àëî ðàëíà÷ó èëòÿðöñ 0002 àäòààñ
362
,çûìûçàé èìèê çàÉ
,ûäéàëî çûìûøûã èìèê øûã
!ìóíîðåøáÀ
èäéÿñðåâ íàìà ëè íî-øåá ðèÁ
,ðàëàâàä
.ðàëàâàù ,ðÿëìèëãè èäðÿøèéÿä
ûäéàñëî íàñíè ðàëìàäà ûìàÙ
.ðàâ ÿí àüàìàøàé òõÿáøîõ
,èòÿìëöç ãûøÈ
,èçÿðÿì òÿùùÿñ
,ûúàéèòùå ãóëëîá
èòÿðôèí òÿááÿùÿì
.ðàüîá
óüóðìóé íûðàëûøõàÉ
àäíûøàá íèðÿëñèï
,àñëî øàä àðàã
àñëî øàäðàã ðàëíàñíè ÿäíöçö ðåé
,ðÿéåä ûíùàì ðàëúàüà
.ðàüîä çèêÿ ðàëíàðéåú
íàõàá ÿëìöññÿáÿò ÿðÿëéþÝ
,ÿíèñÿìüÿí íèðÿëÿïðþê
ÿíèñÿñ äàíàã íèðÿëíè÷ðÿéþý üà
.èáëÿã íàñíè ðÿðåâ ñÿñ
!ðàâ ÿí çöñíöêìöìàí ÿäíèëÿ íàñíÈ
.ðàëàñëî òñîä àíûìàí ãûëíàñíÈ
ãóëòñîä íÿ÷åê íÿäðÿëêÿðÖ
.ðàëàñ ëîé ÿòÿäàÿñ èäÿáÿ
0691 ,ûêàÁ
ßÄÒßÁÐÖÃ
;ìèðÿëðèïÿë øàé àäðàëìóã üÀ
!ûðàñ àéóñ ìûðàëíàáàä
.ðóäóëçóä àä ûíàåêî äíèÙ
..!àììÀ
ðóäõîé èéèëíèðèø íèðÿçÿÕ
.àäçóä óá
662
270
259
øÿôÿãëÿðäÿ ÷èìäèéèí
ùÿðäÿí-ùÿðäÿí ÷ûðïûíûá
î õûðäàúà äèìäèéèí
î íàçèê àéàãëàðûí,
Èëëÿð êå÷èá ýåòñÿ äÿ,
ýþðöðÿì ñÿíè, Áàëàúà.
Ñÿùÿð, ýöíîðòà, àõøàì÷àüû
ìÿëóë-ìÿùçóí äóðóðñàí.
ýàù îéóíúàüû ñûíìûø êþðïÿ êèìè
òåë öñòöíäÿ úÿù-úÿù âóðóðñàí,
Ýàù äîðäàí äîðà ÷ÿêèëìèø
ñÿíè ýþðöðÿì.
Ñÿùÿð-àõøàì ÷ûõûðàì ýþéÿðòÿéÿ,
éóâàìäûð.
ñûüíàüûìäûð,
Äåéèðÿì: Äöíéà ìÿíèì
íèéÿ ãàøãàáàãëûñàí?
íèéÿ äàèì ãàéüûëû,
íèéÿ äàèì ôèêèðëè,
äÿðäè ñÿíÿ ãàëûáìû;
Äåéèðëÿð êè, äöíéàíûí
ÍÈÝÀÐÀÍËÛÜÛÌ
1936
ÁÀËÀÚÀ
Äöíéà!
Ýåäÿíäÿ íÿ èñÿ àïàðàúàüûã.
áÿëêÿ äÿ íå÷ÿ ýöí, éà...
íå÷ÿ àé
íå÷ÿ èë,
Éàøàéàúàüûã áóíäàí áåëÿ
ñèððè êèìè.
Âàðëûüûí ñîíà ãÿäÿð à÷ûëìàìûø
ýåð÷ÿêëèêäÿêè çÿððÿëÿðèí áèðè êèìè.
Éàøàéûðûã éàøàéàúàüûã
àü ëÿêÿëÿðè ñèëÿ-ñèëÿ.
áèëèéèìèçèí ëþâùÿñèíäÿí
âóðóøà-âóðóøà;
àðçóëàðûìûç óüðóíäà
Éàøàéàúàüûã
ýöëÿ-ýöëÿ.
êÿäÿðëÿíÿ-êÿäÿðëÿíÿ,
éàðàäà-éàðàäà,
ñåâÿ-ñåâÿ,
Éàøàéûðûã, éàøàéàúàüûã ùÿëÿ
ùÿð àíûí èòêèñè äÿ.
ùÿð ýöíöí ýÿëèìè äÿ
Ðàíãóí, 1961
Àü ôèë, àü ôèë!
éåðèí ãÿôÿñ îëàúàãñà éöç èë,
Íåéëÿéèðñÿí óçóí þìðö,
Àü ôèë, àü ôèë!
Äåéèðëÿð ôèëëÿð óçóí éàøàéûð.
ùàðàéà ÷àüûðûð.
Ãÿôÿññèç ãàðäàøëàðûíû
Ýþçöíäÿí éàø àõûð ýèëäèð-ýèëäèð.
õîðòóìóíó ãàëäûðûá áàüûðûð.
Òåç-òåç
Ãÿëáèíèí ãÿôÿñ àüðûñûíà äþçÿ áèëìèð.
Ìåøÿäÿí àéûðûáëàð îíó áèëäèð.
Ôèë äóñòàüû íàäèð îëóð.
Ôèëëÿð è÷èíäÿ àüû íàäèð îëóð.
äèë à÷ûá äàíûøàúàã.
äåéèðñÿí èíäè
Àäàìà åëÿ áàõûð êè,
þçö äöìàü.
...ùÅ
ðèéÿíéþý óúó íóìóíðóÁ
íö÷ö ûêàÁ
!àä çóñíî
:ðÿëñÿñ àäìûøàääàé çþÝ
!ãàëîç-ãàëîç
:ðÿëÿðÿçíÿì àäìûøàääàé ãàëóÃ
!ãàïïàüà
àäìûøàääàé ëèÄ
!öìöëþ òèêàñ íèòÿðàðÿù
àäìûøàääàé óúóãàìðàÁ
?ûäàä íûíàâàù ûëíàãøûïàé
àäìûøàääàé íóðóÁ
!èñÿñ íûüûëíàðàã
.íàäóõóé ìûäëûéà àäóõóÉ
!ûüûëíàðàýèí íûíàéíöä ÿäìèíéåÁ
íèíèëè ãûøè íîéëèÌ
!ûüûëíàøèðÿï ãûëíà ðèá
èëàÁ
ÛÄÀÌËÛ×À
,àâàù óäëî íóãòóò íöý ðèÁ
èìèê àìàøõà íÿäðÿùÿñ
.ûäàìëû÷à ìèéÿðö
:çîá ðÿëãöôÖ
,èê ëèá ÿëå
.øÿíöý áöøöä ÿëþý ãûíàëóá ðèá
,ìèäÿëçþý éåÙ
.ûäàìëû÷à ûüàáàãøàã íöéþý
.èäñÿ êÿëöê ðèá ûëãàçàÑ
,ûäëàã ÿäÿìéöä ðÿëçèýðÿÍ
.ûäàìëû÷à ðÿëÿøâþíÿá
.èðÿëÿ÷öê öäéþä øûüàÉ
íûðàëòëàôñà ðàìàÙ
.ûäàìëû÷à èýíÿð àðàã
,íÿäðåé ãà÷ëà èäëÿý íàìóÄ
.ûäàìëû÷à ðàëëîé êÿëøè
ðîãàÁ ,àéèçåíîäíÈ
***
,èìèê èëÿ àúîã öòñÖ
àðàëûïàã ðàìàä-ðàìàä
íàñíè ÿ÷åí ûäëàñ ðà÷à
.ûäàìëû÷à ÿëåá èðèá
,ìèäÿëéþñ çþÑ
,ìèäòèøå çþñ
,ûäëàã íàùíöï – íàùíöï ÿíåé
.ûäàìëû÷à ðÿëðèñ ÿíåé
òàðàúóÃ ,íàòñèäíèÙ
762
5691
ßÁÂÞÒ ßÉßÁÂÞÒ
íÿñÿðþÝ
ûìðàâ íÿéÿìâåñ ûüàì÷ó
?ðÿäÿã íÿì
ÿä ìÿñâåÑ
,èíèñÿðÿçíÿì çûñðàðêÿò íèðÿëéþý
,ðÿäÿáðÿä ûðàëçóäëó
.ìÿðèìâåñ ûüàì÷ó
ãàúíÀ
.ìàøóì÷ó ðòåìîëèê íèì çöé ÷ö ûçà
,àéèçåíîäíÈ óúó ðèÁ
– ,áè÷åê íàäàìðèÁ ,íàäíàòñèäíèÙ
.ûðàëãûëàìðóõ íóðóïàãíèÑ àäàðà
.íàòñùåË-àâàøðàÂ àäíàé óÁ
,ÿðèùàÃ ,àíàðèÒ
.ÿðñÿÁ ,äàäüàÁ íÿäíöòñö òóðéåÁ
.àãàðÏ-àâêñîÌ íàäíàé óÁ
.ÿðÿê ÿ÷åÍ
262
260
269
àëûøäû.
ãÿçåòèí äþðäöíúö ñÿùèôÿñè
×ÿêäèì,
Êèáðèò êå÷ÿí ùÿôòÿäÿí ãàëìûøäû.
Îäóíó îäóí÷ó ýÿòèðìèøäè.
Ýþçëÿðè ãàðà, äûðíàãëàðû ãàðà
Òÿê áèð àü ôèë, äÿìèð ãÿôÿñ è÷èíäÿ.
Àëà-áÿçÿê, ìèë-ìèë äÿìèð ãÿôÿñ è÷èíäÿ.
çîîïàðêäà.
Ðàíãóíäà èëê äÿôÿ ýþðäöì îíó,
ñîéóüóí éóìøàã þëöìö.
áàðìàãóúó éàääàøûìäà
Áèð äÿ,
òöñòö àúûñû.
äèë éàääàøûìäà
Áèð äÿ,
éàïûøãàí ãîõóñó.
áóðóí éàääàøûìäà
Áèð äÿ,
îúàüûí úûðòûëòûñû.
ãóëàã éàääàøûìäà
Áèð äÿ,
ãûðìûçû çîëàãëàð.
ýþç éàääàøûìäà
Áèð äÿ,
òåðìîìåòðèí úèâÿñè.
áèð äÿ ùÿðàðÿòè 5 äÿðÿúÿ ãàëõìûø
Ãàëàí áèð àç êöë,
ÀÜ ÔÈË
1965
Ãÿçÿáèíèí àëîâóíäà èñèíèð.
Ýþðñöíëÿð êè, ìÿùÿááÿòèí
Ýåò øèìøÿêëè áàùàðà êèìè!
Äèøëÿðèíè ãûúà.
åøèäÿí îëìàñûí èíèëòèñèíè.
Îâúóíäà ñûõ ãÿëáèíè,
Àüëàìà àíúàã!
äþç àüðûñûíà, Øÿðãèì!
ãÿçÿáëÿ, öñéàíëà ýþéíÿñèí, –
Ýþéíÿñèí íÿüìÿëÿðèí;
Àðçó, öìèä äóçó!
Èíàì, ãöðóð äóçó!
Áÿðàáÿðëèê äóçó!
Èíñàíëûã äóçó!
×ûõàðò, éåðèíÿ äóç áàñ!
áèð äàìúû äà.
Ìöòèëèê, ëàãåéäëèê ãàëìàñûí
ýþç éàøûíû ÷ûõàðò!
êÿäÿðè, ãÿìè, öìèäñèçëèéè;
×ûõàðò îíëàðäàí
áèð úÿððàù êèìè äîüðà:
Äîüðà éàíûãëû íÿüìÿëÿðèíè;
Éàðàëàðû îâóòìàç ýþç éàøû.
Éàíüûëàðû ýþç éàøû ñþíäöðìÿç.
Àüëàìà, Øÿðã, àüëàìà!
ÄÈÂÀÐ ÑÎÁÀÑÛ Âß ÉÓÕÓ
Ö× ÝÈÐÄÈÍ ÀÐ×ÀÍ ÎÄÓÍÓ,
1970
ñåâèíèá øàäëàíìàñàí.
äöíéàíûí ñåâèíúèéëÿ
àúûñûíà éàíìàñàí,
öçöëöá äÿðäëÿíìÿñÿí,
äöíéàíûí äÿðäëÿðèëÿ
Íåúÿ éàøàìàã îëàð
Äöíéà èíñàí åâèäèð.
ÀÜËÀÌÀ, ØßÐÃ, ÀÜËÀÌÀ
îãíîÊ àðàÃ
.ûäëàðàã ,ûäëàðàã
íîòãíèøàÂ
.öäíöðþý èëùåç ûçûìðûãïûã
ûä÷àã ÿéèôàã ðèÁ
.àíûñàòðî íèðòÿñ
íàëå èëÿâè÷ðÿ÷ àðàÃ
áöëöêöá-áèëèéÿ
,áè÷åê íÿäöòñöò
àøàá ûäõëàã
,ûäðàçîá ,ûäëàðàÃ
èìèê ðàø íèçåð ûäàëòðàï
.”àøàìàò öúíöçöÉ“
áöøöðöéöé ðÿëÿýëþê áèàúß
.ÿíöúíöê íûüàòî óäøóëîä
ûðàëøûõàí áèàúÿ íöçþÝ
.ÿðÿëúèïðÿê óäïîù
èðåý èäøèìëèêÿ÷ ðàëðàâèÄ
.ðÿëèäëÿý èëÿðè ÿíåé
.óäëî ëöê çà ðèá íàëàÃ
,àä ûéàïðà÷ üÀ
,àä ãûòñàé üà
àä íàüðîé èëêÿíéþê üà
.óäëî õîé
!àðàã ðàâèÄ
!àðàã ÿìÿøþÄ
!àðàã íàâàÒ
.àðàëáàòèê ûäõà àéîá àðàÃ
.àìóõóé ìèäðèý áóíóéîÑ
ìûäðàòõà ,ìûäðàòõÀ
.ûíûñàâóé íóìóõóé
!ìöçþý èêè ,ìûðàëãàéà ,íÿÌ
.ìöçþ ìèäðèäå êèëè÷äÿëÿá àìóõóÉ
.ûíàéíöä êèäðèçÿÝ
,èäðèëÿý ìóõóé àäóõóÉ
.ìèäðèìëèá àòàé
162
***
:ðÿëèäéÿéåä ,èê ûäéàëî íöý ÿëå ðèÁ
,òèêàñ àéíöä ,çèññÿñ àéíöä
ÿäíèðåé ÷åù íèòåíàëï
.ûäàìëû÷à ÿä ÿëëöý ðèá
...ûäéàíàçó áöíþä ÿðñÿ ,ÿëè íöý ðèÁ
,àëî íöý ðèÁ
.àëî òÿìåí óëîä àéíöä
ðÿëÿéÿìåÄ
.ûäàìëû÷à ÿä èñÿðôöñ ëóñõîé ÿúðèá
ÿíþä ÿðñÿ ,ÿëè íöý óÁ
.ÿíöéþ ÿëðÿëíöý ÿëåá ûìàÙ
àäðàëëîÉ
***
.ãûøè öäíþñ ÿñè àäðàÙ
.ûäàìëû÷à èñèëúÿì òñîÄ
.ûäëàã ãûøàëòðûï ðÿëôÿëÿÊ
.ûäàìëû÷à ÿä ðÿëíöéöÄ
,èäÿìøöðþý ðÿëèëèýâåÑ
.ûäàìëû÷à èòõÿá çûã ðèá
éàëàäíàÌ ,àìðèÁ
***
ûíàéíöä óá íöòöá ìèäçÿý àäìûëàéÿÕ
;ûíàòñèäíèÙ èëäðÿä ìèäçÿý
;ûíàìðèÁ ÿâ àéèçåíîäíÈ
íö÷ö ãàìçàé ðèòÿñ èêÈ
.ûäàìëû÷à ìûøàá íà ðèÁ
5691-1691
862
288
ýþçëÿäèéè úàâàáû àëàúàã!
Áÿëêÿ áèð ýöí, ÿñðëÿðëÿ âåðäèéè ñóàëà
ñÿùðàéà ñÿñ ñàëàúàã.
Áÿëêÿ äÿ áèð ýöí ãÿùãÿùÿëÿðè
Àíúàã íÿéÿ èñÿ öìèä áàüëàéûð.
×îõäóð äÿðäè.
Ñóàëû úàâàáñûç ãàëàíäà, àüëàéûð.
ãÿùãÿùÿ èëÿ ýöëöð.
Áÿçÿí ýåúÿëÿðèí òÿíùàëûüûíäà
Íèë êèìè ãÿìýèí îëóð.
Áÿçÿí Íèë êèìè ñàêèò,
Ýÿçèð, ýÿçèð, éîðóëóð.
ñèíÿñèíäÿ ãàéíàð ãóìëàðäàí àëäûüû éàðà.
ßáöëùþâë ãàéûäûð ýåðè,
àõûð ãóìëàðà.
È÷äèéè ñóëàð ýþç éàøû îëóá
“Éàíäûì, éàíäûì!” äåéÿí ñÿùðàéà.
Ñîíðà öçöíö ãîéóð
Ñó è÷èð áèð äÿðéà.
ýåäèð Íèëäÿí ñó è÷èð.
Áÿëè, ýåúÿëÿð àäàì îëóð;
îíóí èñòÿéèíÿ.
Âàãèô îëàí éîõäóð
áèëÿí éîõäóð.
Ñóàëû íÿäèð –
ßñðëÿð êå÷èá,
273
Ãàùèðÿ, 1959
1956-1961
ãàíà áîéàíìûø òåëèíÿ?
áèð êþðïÿíèí
Éöç áåëÿ ùåéêÿë ÿâÿç îëàðìû
áèð èíñàí èçòèðàáûíûí ùåéêÿëèíÿ?
áöòöí äöíéàíûí òóíúó ÷àòàðìû
Àíúàã äöøöíöðÿì:
Ñþçöì éîõ.
Àüðûíû òóíúäàí éîüóðóá ñÿíÿòêàð.
áèð èçòèðàá âàð.
äÿìèðäÿí ôÿðéàä ãîïàðàí
Öçöíäÿ
áàúà êèìè à÷ûëìûø êöðÿéèíè.
Àðõàñûíà áàõñàí, ýþðÿðñÿí
äàðòûá ÷ûõàðûáëàð èíñàí öðÿéèíè.
Áó éàðàíûí ãàíëû àüçûíäàí
äåøèá ñèíÿñèíè îðòàñûíäàí.
Èêè àüûçëû éàðà
Ãûâðûì-ãûâðûì ãûâðûëûá èíñàí.
Èíñàí ùåéêÿëè.
òóíú áèð ùåéêÿë âàð.
Ðîòòåðäàìäà, ìåéäàíäà
òîðïàüûí òÿêèíÿ.
áèð ìûõ êèìè ÷àëûð éåðÿ,
Êèì úàâàá òàïìàäû,
ñóàë âåðèð êå÷ÿíëÿðÿ.
êÿñèð éîëëàðû,
Ýåúÿëÿð àäàì îëóð,
– Äàø îëäóüóíà áàõìà!
Ìÿíÿ äåäè êè:
Àíúàã ãîúà áèð ÿðÿá
Ãîðõìàëû áèð øåé éîõäóð.
Áàõûðàì ßáöëùþâëÿ.
ÐÎÒÒÅÐÄÀÌÄÀ ÙÅÉÊßË
ûçàüîá ãèðàÒ óá ðàëíàìàç ðèÁ
.àíàùàú óäðóéóõî íàäéåì
õî÷ àùàä ðàâ èðÿçíÿá èäíÈ
ûëãàðàé-ðàé ûøàá-òñö
.àíàâÿëùÿï û÷íàëàé
ëîé çöé ÿäíöÝ
ðöòþ ÿëåá-íÿäÿëåá
.èñÿýëþê íèðÿëâèòêàåð
,áûòàá èãòèí ,íàñàíàñ ,íèãèðàòòöëëÿáÿÚ
.èñÿñ ðûìõû÷
;ðèéÿëöýðöì èìèê èôÿ øöìøöä àìóÃ
;èñÿìÿðþò ûëíàã íûíàéèíàòèðÁ
.ëèùàñ èëêÿíéþê íîòåá
.èäíè ëèéåä êèëðñÿ íóçó öðìÞ
àñëî-àñëî ðàéàøàÉ
.ëè àñûã íî-øåá
,èäòåý ,ûäðàâ ãèðàÒ
.áûëàã ûäà
èäòå ìêþù àéèíàòèðÁ ÿëðÿëðñß
.àðàëàéèíîëîê ãóëíîéëèì çöé
íèðÿëíöý íèðèø àäíûçüà ,èäíÈ
.áûëàã ûäàä ûúà
!ãèðàòòöëëÿáÿÚ
.õèðàò ðèäèðÿñÿ íûðàëíàñíÈ
.ðàâ óøóõîé ,ðàâ èøèíÅ
íóíî ÿëÿù àäíûðàëëîé ãûëäàçÀ
.ðàâ èøè õî÷
ðóäõîé ûòõàâ ãûéà íèêèòíàëòÀ
.èìèê äèùàÂ
,ðèäðèàø äèùàÂ ,èê ðóäóá èãðÿÔ
.íàåêî – êèòíàëòÀ
.àéûêàÁ ÿíåé èäòåý óä÷ó ìèðêèÔ
!ûêàÁ ìöçþý ,ìèçèçß
,íÿñÿäìèéÿðö íöçÞ
!ûêàÁ ,íöçþñ ÿäìèëèä
,íÿäõèðàò ÿä ìÿñëèá éåø õî×
ìÿðè÷åê èìèê ãàøó íàðéåù ÿíåé
.íÿäãèðàòòöëëÿáÿÚ
,ÿðÿëíèøèíðÿñ ìàðûõàÁ
.èçèíÿá-òÿá áû÷àã íóíóõî÷
ûíûçàüîá ãèðàÒ ìÿðè÷åÊ
,êèòíàëòÀ ÿäìèéÿðöê
.èçèíÿä ãûëàðÀ àäìûüàúóã
,àéàíàã-àéàíàã ìèáëÿã ìàðûõàÁ
,ðèàçÿúëß èëäðÿä ìûíàé üàÑ
.àéèíàïñÈ ûëüàá óëîã ìûíàé ëîñ
,ðûëà äíÿá ÿäÿòðÿéþý ìûüàéà ÿÍ
.ìûøàá ÿäìèíéè÷ ÿí
,ðàëàëìàä óëçóä àäìûüàíàÉ
,ðûéàëüà ÿìöçö áóéîã öíöçö çèíÿä
ðöëöêþò ÿçèíÿä àñõîé
!?ìûøàé çþý
,ÿñðèäýíÿùÿí éþý ðèá íàåêÎ
.ðûäûçàüîá íóíî àðóá
íèãèðàòòöëëÿáÿÚ ÿäëèùàñ ëîñ áûëû÷À
;èñÿðÿúíÿï òèíàðã
íàäðóá ÿñ÷åê ìèê íÿñðèéåä
.ðûäûñàüîá áóòóò
,ðàìàù ðàëàéàÃ
.ûñàâóé ìöëþ ÿ÷åí àäàéàã ðÿù
,èðÿëÿëöë ïîò ÿä ÿñÿìíöðþÝ
ðûäðûçàù ÿðìÿ èìèê ëóã ,ìÿðèëèá
.èðÿëÿëþê ëèúèìÿý íûðàëíî
.ðóäõîé éåø ðèá ûñàëóõðîã ãàúíÀ
1691
182
Àòëàíòèêà-Áàêû, 1959-1960
Ìÿí ñÿíè äèíëÿéèðÿì.
Ìÿí ñÿíè äèíëÿéèðÿì.
Îõó, Áàëàúà!
Ãîé ôûðòûíà áàüûðñûí, íÿ ãÿì!
Îõó, Áàëàúà!
áèð ìÿùÿááÿò åòèðàôû êèìè.
082
274
287
Ïàðèñ-Áàêû, 1957-1959
ÿôñàíÿëè áèð ÿééàì êèìè.
áó ýöíëÿðäÿí óçàãäà ãàëìûø
À÷ûëàúàã,
÷ÿê þçöíÿ ñàðû!
Ãàïûíûí òóíú äÿñòÿñèíäÿí éàïûø
è÷ÿðè ýèðÿíëÿðÿ.
áèëåò âÿ òÿáÿññöì ñàòûð
Ãàðà ñà÷ëû áèð ãûç
ýöíäÿ íå÷ÿ ìèí êÿðÿ.
Ãàïûëàð à÷ûëûð, þðòöëöð
áÿñ è÷è?
×þëö, äåéÿê áåëÿäèð,
áèð àç äà êÿäÿðâåðèúè.
Ëóâðóí ÷þëö àäèúÿäèð;
ãàðäàí, éàüûøäàí.
ãîðóéóð îíó
Öñòö äÿìèðëè áàí,
Äþøÿìÿñèíäÿ àäàìëàð ýÿçèð.
äþøÿìÿ, òàâàí, äèâàð.
ùÿð àäè áèíà êèìè:
íå÷ÿ ãàïûñû âàð;
íå÷ÿ éöç ïÿíúÿðÿñè,
Äàøäàí òèêèëìèø áèíàäûð;
Èíäè ìàðàãäàí àñóäÿéÿì.
Ìÿí Ëóâðó ýþðäöì.
Ëóâð íÿäèð êè, áÿéÿì?
Àíúàã ÿñëèíÿ áàõñàí
õàðàáà Êîëèçåé äåéèë.
Äîüðóäóð, Ëóâð
åëÿ ÿúàèá áèð øåé äåéèë.
Ëóâð äåéÿíäÿ
Ëóâð! Ëóâð!
ËÓÂÐ
íàäðàëãàäîä ÿëåá çèÁ
.ãûðàìëà ãâþç
.ÿíèëÿêéåù íóíîôàÑ ûäõàá öúíö÷Ö
.èíèðÿëçþý èäÿìëèá àðûéà íàäíûðàëãàäîÄ
;èäÿòñè êÿìòåý áûëûðéÀ
,óäõîé èòÿãàò
.èäÿìëèá ÿäåý
;èäÿòñè êÿìòå ÿäúÿñ áöêþ÷ çèÄ
.èäÿìëèá ÿäå íàäíûüûëíàðéåù
èíèðÿëçþý ûäàïàã ,èêíàÑ
,àíûðàâ-àíóõîé íûíàéíöä íöòöá
ûäëàã àõàá-àõàÁ
,íóíîôàÑ
ðóùøÿì íÿäíèðÿëðèåø
.àíûðàëãàäîä
ÿäéåçóì ,àäàíèôÀ
.èäðèéåä – ,”ðóäãóéîñ ÿí àâàÙ“ èðèá
.èäðèéåä – ,”ðóäõîé íàìà íÿäèòñÈ“ èðèá Î
öúíö÷Ö
,èêíàñ àëéûðàëøûõàá
,íóíîôàÑ ëÿêéåù
.èäðèéåé ûíûðàëãàäîä
:ûäðûéàäëû÷ûï ÿÂ
,ðàëãàäîÄ –
!ðàäóíó ìèê èçèñ
!ðàëãàäîä ,ðàëãàäîÄ
0691
ÃÈÐÀÒÒÖËËßÁßÚ
,üàä – ëÿáÿÚ
.ÿäðÿêðÿñ – ãèðàÒ
ìèíÿì ûäðàâ ìèøè ÿí ñÿÁ
!?ÿäðÿëÿïÿë øîõðÿñ óá
,ãûëàá àããàí – ðàâ àüëàÄ
.èìèê òèê – ðàâ àüëàä
972
èñòÿñÿí ñèíÿñèíäÿ ýÿç...
Èñòÿñÿí áàøûíà ÷ûõ,
äàéàíûá äèíìÿç-ñþéëÿìÿç.
Î çàìàíäàí ßáöëùþâë
ÿðÿá ìöãÿññèð ýþðöëöá...
Íàïîëåîí ùàãëû ÷ûõûá,
ñöìöêëÿðèëÿ òîðïàüû áÿðêèòìÿê ö÷öí.
ßðÿá þëöá,
þëêÿëÿð ôÿòù åòìÿê ö÷öí.
Íàïîëåîí ñàü ãàëûá,
ýöëëÿ âóðóá îíà.
ëàï êè÷èê, íîõóä áîéäà
Íàïîëåîí äà áèð áàëàúà,
äàø àòûá Íàïîëåîíà.
Àíúàã úàíëû áèð ÿðÿá îüëó
äþçöá áó èøýÿíúÿéÿ).
äèøëÿðèíè ãûúàéûá,
ãàíû ãàðûøìàñûí äåéÿ,
(áÿëêÿ äÿ àõàí ãàíëàðà
áóðíóíóí éàðàñûíäàí
íÿ ãàí àõûá
úàíûíûí àüðûñûíäàí,
Íÿ àüëàéûá äàø èíñàí
áó ßáöëùþâëöí.
áóðíóíó ñûíäûðûá
Äåéèðëÿð, Íàïîëåîí
éîõäóð áþéöê äöíéàäà.
áèð èíñàí
áó áîéäà ãàøû îëàí
Áó áîéäà ýþçëÿðè îëàí,
ùÿì äÿ äöíéàäà òÿêäèð.
ßáöëùþâë – àáèäÿ,
“ãîðõó” äåìÿêäèð.
Ëöüÿòÿ áàõäûì,
Ùþâë!
ßÁÖËÙÞÂË
íÿäíèðÿëÿìüÿí àêèðôÀ
ÀÄÍÛÍÀÄÉÅÌ ÐÈÀÇßÚËß
,ÿäðèàçÿúëß
àäíàäéåì øèíåý
.óíî ðÿëöäðöäëþ
,ûüà÷ àòðîíöý íöíöý ðÿëöäðöäëÞ
.àäíàéàëøàá íàçà ÿäÿðàíèì
áûëûõûé ÿòñö ûñàõðÀ
.ÿéÿìÿøþä ûëíàã
.ÿäíöòñö ãàðéàá ûçûìðûã áûíàçó ëèá ÿëÅ
.áèéÿëðÿò ÿúèíåé èðåé üûÁ
;ûëðàáàã ,èðè èðÿëëß
.öëöòðþ ÿëè ûüûíàé øÿíöý
,ãû÷à èðÿëçþÝ
.öëþý íàã íèðÿä èêè
– êÿðþ÷ ûëíàã à÷ðàï ðèá àäíûíàÉ
íöíöý óá
.èñèçóð ãàúàéàìëî êÿðÿý ãûòðà
ÿäÿìÿøþÄ
,áöëöêþò íÿäÿçóê êèëè÷-êèëè÷
,èìèê íàëè ûçûìðûã
íÿäåý áöëöçöñ àëóðóá-àëóðóá
.èçè íóéóñ ãûøûðàãíàã
,àäíûíàäéåì ðèàçÿúëß
,ûüà÷ àòðîíöý íöíöý
.”ðàëàðòëó“ óíî öäðöäëþ
,ÿìëÿý – ûëàïîðâà íÿðöäëÞ
,ûëùàëèñ ”òÿééèíÿäÿì“
.èëðÿýíÿñ ”òÿðäöã“
,ûëàêèðôà íÿëÞ
.èëðåé ,ûñàëàá íûüàïðîò î
,áóðóòî ÿäíèëçèý – íÿðöäëÞ
íÿðþý èíèøè àäðàêøà
282
286
275
Àë àüçûíà, éå!
“Ìÿìÿëÿð òÿð éåðïÿíÿê.
Àøûã äåìèø:
ùÿñðÿò ãàëûá þïöøÿ.
Åëÿ áèë êè, äîäàãëàðû
ñèíÿñè åíèð, ãàëõûð.
Áÿçÿí äÿ àäàìà åëÿ ýÿëèð
Àäàì áàõäûãúà áàõûð.
Ýþçÿëäèð, ñþç éîõ.
ãóëàú-ãóëàú òåëëÿðè äÿ.
Éÿãèí êè,
ÿëëÿðè äÿ.
ãîëëàðû äà âàðìûø,
íå÷ÿ éöç èë ÿââÿë
íÿ áèëèì, íå÷ÿ ìèí,
Àðàéûá àõòàðñàí èëëÿðè:
Ùàíû áÿñ ÿëëÿðè?
Áóíóí ÿëëÿðè éîõäóð.
Ïàùî...
...Àü ÿëëÿðèí...”
...òåë íàçèê...
“...áåë íàçèê...
Áàõûðàì, éàäûìà Âàãèô äöøöð:
Äåéèðëÿð, ýþçÿëëèêäÿ éàëíûçäûð.
Ìèëîñëó ãûçäûð.
Ùÿì äÿ ñàäÿ Âåíåðà äåéèë,
Ìÿðìÿðäÿí éîíóëìóø Âåíåðà.
êàìèë úèçýèëÿðè.
÷ûëïàã ãàäûí âöúóäóíóí
Áàõûðñàí ùåéðÿòäÿ ãîéóð ñÿíè,
íÿ èøäàøäûð.
íÿ ùÿìñåâýè,
Íÿ ùÿìñþùáÿò,
Àììà ùàéûô êè, äàøäûð.
ýþçÿëëÿð ýþçÿëè!
Ëóâðäà áèð ãûç âàð
Ãàùèðÿ, 1960-1961
Ùÿð ýöí ñàáàùàäûð!
ùÿð ýöí ñàáàùàäûð!
Éåääè áàø êöëôÿòèí öìèäè
÷þðÿê íåúÿ áàùàäûð.
àëàô íåúÿ áàùàäûð,
áèëñÿéäèëÿð êè,
úåíòëìåíëÿð, ëåäèëÿð
ùàéûôñûëàíàí,
áèðúÿ ãóðóø àðòûã âåðñÿ,
Õåîïñóí ÿòðàôûíû äîëàíàí:
Áÿçÿêëè äÿâÿëÿð öñòöíäÿ
áèð äÿ îíóí éîðüóí äÿâÿñè.
ãîúà ÿðÿá,
Õåîïñóí ÿòðàôûíû äîëàíàí,
ùÿð ýöí äþíÿ-äþíÿ
Èíäè äöøöíäöðöð ìÿíè
÷åâèðìÿê ùÿâÿñè.
òàðèõëÿðèí ñàðû âàðàãëàðûíû
Äöçö, êþíëöìäÿ éîõäóð
àéûðûð ìÿíäÿí îíëàðû.
ßñðëÿðèí ãàëûí äèâàðû
ãóëëàðëà äîñò êèìè äàíûøàì.
Ôèðîíëàðà àüçûìà ýÿëÿíè äåéÿì,
íÿ òèêÿíëÿðëÿ òàíûøàì;
íÿ òèêäèðÿíÿ ãîùóìàì,
Ìÿíÿ íÿ,
öçöàøàüû ýèëëÿñÿí.
ïèëëÿëÿðèí áàøûíäàí
õàøõàø êèìè äàüûëàð,
Ôèðîíóí ñöìöêëÿðè
íå÷ÿ éöç ïèëëÿñè.
Áèð äÿùëèçè âàð,
íÿ ãàïûñû âàð.
Õåîïñóí íÿ ïÿíúÿðÿñè,
äöíéà ãîïñà.
.íàëàÑ – ëàðåíåý
èñÿëùÿô ÿíàñðÿò – íÿëÞ
!íàìëàÑ äèùàÇ óáß
,áÿðÿ èòÿëëèÌ
.íàìëÿñöì èíèä
,ìÿëèàã ÿíèä ÿí ðûäíàäõî÷ íÿÌ
.ÿòÿãèðÿò ÿí
ìàðûíàíÈ
,ÿòÿãèãÿù ìûüûäàëíà ,ìóüóäéóä
ûäéàñëî øóìðóä íèêàË
àäíûíàäéåì ðèàçÿúëß
ÿçö-çö ÿëìèíÿì
– ûëùàëèñ èëÿ çöé
,ÿçðöý – àðòëÓ
– óëüî ðèàçÿúëß ãàçó
!íàìëàÑ øàäðàã
èìèê íèíÿñ ÿä íÿÌ
çöñäöääÿðÿò
:ìèäðÿéåä
!íàìëÿñöì ,ìàíàìëÿñöÌ –
,íûðàëáàòèê ñÿääÿãöÌ
,èðÿá íàäàáàá-àòà
ìèéèäÿìëèá ÿøöä àøàá
!õîÉ .àëãàìàëðàðêÿò èíèðÿëçþñ
,òÿàòÈ
,ðáÿÑ
,óõðîÃ
,ëèéåä èíèä íàðêöØ
.ìèíÿì ìèíèä
!ìÿíÿìøöä – ÿíÿìøöÄ
!ìèíÿã – ÿìèíÿÃ
:ìÿéÿäíèíèä íèíÿñ ÿä íÿÌ
,ÿçèðàáöì ðÿäÿã ÿíÿëÿý áèëàÃ
,ÿñðÿëÿý ìûçàë ,àäíóðüó ãûëäàçà
;êÿìëþ çöñôöññÿÿò
ûüàïðîò àíà íÿëèéåä íÿòÿÂ
,óñóüéóä íèìèáëÿã
,óñóõóé ,èðèìè÷ íöìöçþý
382
ÌÈËÎÑËÓ ÃÛÇ
íèðèòÿý êÿíéþê íîëéåí ðèÁ
!íàäàçàüàì ûêàäíûüàáàã íûíàðåïî-äíàðÃ
,àñõîé ðèúíÿç àäìûüàéÀ
.ìàäàçà ,èê íèéÿìíöøöä
íàñàëõîé ûðàëãàòñóÄ
:ìàäà çà ðûäûüàòñóä ðèúíÿç
,ûüàòñóä ëèä
ûüàòñóä çþý
ðàëíàëî ûüàòñóä ðèêèô
...ðèìëÿý àéàñ
– ,ðóäõî÷ ðÿëèëäðÿÄ
.ðèìëÿý àéàíåÑ ûñûìàù
,ìÿðÿìëèá ÿäåý àëàñðåÂ
.íàäàçàâðàä çÿì÷åê ìûøàá
!ìàäàçà ,èê íèéÿìëèá ÿëÅ
,àäãàïðîò ìûüàéÀ
– ,ÿäéþý ìûøàá
...ìàéûñàìåëáìå íèñèðàÏ
.íûéàìëî ñóéÿì ãàúíÀ
,íÿì ,èê ðèéåä ìèÊ
?ìàéûñàëàã ÿä ÿëåá ,ìÿéÿëåá
èäíè àäðóá ,èê ìÿã ÿÍ
ìÿêÿò ,ìàéàùíÿò
èíèðÿùÿñ íèñèðàÏ íÿÌ
”!ìÿéÿúÿðþý ãàáàã íàäûìàù
0691-6591 ,ûêàÁ-ñèðàÏ
ÐÀËÙÀÉÉßÑ ÍßËßÝ ÍßÄÌÈËÃÈ ×Ö
ÛÐÀËÃÀÄÎÄ ÍÓÍÎÔÀÑ ßÂ
:èäåä ,ûäõàá èðèÁ
!ðàâ èéÿí èëôèðÿÒ –
,àäðûõ óá ðÿëÿý øîõ ÿìèÊ
?ðàëãàäîä ÿúíèì-ÿúíè óá
:èäåä ,ûäõàá èðèá Î
,ûðàëãàäîä ðûäíûëàÃ –
.ãûðàáàã ÿä ìÿù
872
276
285
÷åâðèëèá äàëûíà áàõàí äåéèë,
àðõàñûíû ÷åâèðèá Õåîïñà,
Î éàíäà ßáöëùþâë – Ñôèíêñ
ßí áþéöéö Õåîïñäóð.
íå÷ÿ åùðàì.
Äöçöëöá éàí-éàíà
Äàéàíûá äèããÿòëÿ áàõûðàì.
Ýþðäöéöì èëê äÿôÿäèð.
Ãàùèðÿäÿí áèð àç êÿíàðäàäûð.
Äåéèì: – Åùðàìëàð
åùðàìëàð ùàðäàäûð?
Áÿëêÿ ìàðàãëàíäûíûç
îíó éàðàäàíëàðûí ùÿðÿêÿòèíäÿ.
Áèð ìÿíà ýþðìöðÿì,
áîéóíäà, ÿçÿìÿòèíäÿ.
Áèð ìÿíà ýþðìöðÿì
ôÿëàêÿò ãàëàñûäûð.
çöëì àáèäÿñè,
Ùÿð èêèñè èíñàí îüëóíóí
Áèðè ãàíëû áèð ýöíöí áàëàñûäûð.
ãóëëàðûí êöðÿéèíäÿ.
ãàëõûá àüûð-àüûð,
Áèðè ãàòàð-ãàòàð èëëÿð áîéó
ùÿð èêèñèíè éàðàäûá èíñàí.
ßñëèíÿ áàõñàí,
êÿñèëìèø èíñàí áàøû ãÿäÿð.
Àïîôåîçóí ñàéû ÷îõäóð äöíéàäà,
äàøû ãÿäÿð.
Õåîïñóí éàøû ÷îõäóð,
äåéÿðäèì, óøàã èøèäèð,
Áåëÿ áþéöê îëìàñàéäû Õåîïñ
Ãóëàãëàðûì ìöõòÿëèô ñÿñëÿð åøèäèð.
Áàù... îô...
Áàõûðàì äèããÿòëÿ, ìàðàãëà.
áèðèíèíêè “Õåîïñ”.
Áèðèíèí àäû “Àïîôåîç”äóð,
î áàøëàð êÿñèëìèø áàøäûð.
Ôÿðãè áóäóð êè,
ö÷ ýöíäöð.
Ìÿí Åéôåëè ýþðäöéöì
Íÿäÿí ùöíäöð?
Íÿäÿí óçóí?
Ãöëëÿ óçóíäóð äåéèì, éà ùöíäöð?
Àíúàã ãöëëÿñè ãàëûá.
Åéôåëèí.
Êèì áèëèð ùàðäà ÷öðöéöá ñöìöêëÿðè
ÅÉÔÅË ÃÖËËßÑÈ
Ïàðèñ-Áàêû, 1957-1959
Ñÿí, äàøñàí, åëÿ äàø ãàë!
Ìÿíè î ãûç äàùà àðòûã äöøöíäöðöð.
ýöëìÿéÿíäÿ áàøãà.
Ýöëÿíäÿ öçö áèð îëóð,
Êþíöëäÿ àðçóëàð îéàíäûðà áèëèð.
Àäàìà éàíàøà áèëèð.
Éàíà-éàíà áàõà áèëèð.
ùÿì äàíûøà áèëèð.
ùÿì ýöëÿ áèëèð,
î ãàðà ñà÷ëû ãûç
Àíúàã ãàïûäà áèëåò ñàòàí
Íàäèð ýþçÿëñÿí!
Ñþçöì éîõ.
Ýþçÿëñÿí, Ìèëîñ ãûçû!
Íÿ äåñÿëÿð äèíëÿìÿçñÿí.
Áÿëêÿ äÿ áåëÿ éàõøûäûð.
Âöúóäóí äàøäàíäûð.
Ïàðèñ êö÷ÿñèíäÿ äèëÿíìÿçñÿí.
Ùå÷ îëìàçñà ÿë à÷ûá
Áÿëêÿ äÿ áåëÿ éàõøûäûð.
ßëëÿðèí éîõäóð.
Áàüûøëà, óíóòäóì.
– ßë âåð àéðûëàã, õàíûì!
Ãîéìà áèð òóìó éåðÿ äöøÿ!”
,ÿäíÿçöä ðèá ëûøàé áûíàéàÄ
– ,õîé ëåôéÅ ìàäà
.ÿëëöã – ëåôéÅ
,ãàïàï-äóëóá àäíûøàÁ
.ðÿëëöý ûüàìøàá àäíûüàéà
,ðöìíöðþý ûøàá ,àäíàõàá íÿäðåÉ
.ûüàéà àäíàõàá íàäûðàõóé
ðÿëáèäëÿçöä ÿëéèøèùàõ íûùàëëà ÿêëÿÁ
ûüàéàä ðèìÿä óá
.íûñàì÷ó éþý ,àäíàõà÷ ìûðûäëè ,èê
ðÿëèëñèðàï àä àÉ
ûðàëãûëøàá øûìíàëñè íàäíûðàëøàé çþý
íö÷ö ãàìòóðóã
...íûññà íÿäÿëëöã óá
...ÿñè ÿí ðÿÙ
èñÿê ðÿù ðóéîã íàðéåù
,çàðäíóçó óá
.èñÿâðèç ðÿëÿëëöã
ðûíàçó èñÿýëþê ,ðÿëÿúåý ûëéÀ
.àéàíåÑ
àäíûíàú ÿêëÿÁ
?íûíàêèðôÀ ðàâ óüóëçóñóñ
.ÿéÿì÷è óñ ðèëèéß
ðèëèéÿ ÿä ÿêëÿÁ
,èíèðÿëòÿáéåã íàìàëðàï
,èíèðÿëòÿáùþñ ÿ÷öê
èíèðÿëòÿéàêèø êÿðö
...ÿéÿìòèøå
ûðàõóé áûðûäëàã ûíûøàá ÿêëÿÁ
.íûñûõ-íûñûõ ðûéàëüà
ûðàõóé ðûðûäëàã ûíûøàÁ
.íûñàìéóä ðÿëíÿçÿý àäêðàï ,èê
:ûäðàðûüàá àñëî èëèä ÿêëÿÁ
!íàäãûëàùíÿò óá èíÿì íûðàòðóã ,íèëÿÝ“
,íàäãûëíàìóä óá ìÿðöéöøÖ
,ÿäíè÷è ðàëäóëóá
.àäíûñûïàã íèðÿëéþý
772
íàëàã õî÷ àé ,çà íöðìþ
àíûñàùàá èðÿëíöý
.ÿäíèíèä ãàìóðîã
íèíÿñ ðèäìèíèä ìèíÿÌ
.ÿä íèíèê ,ÿä íèáÿçÿã
– èñÿðöê ðåÉ íèñòèøÅ
!ìàíÀ êöéþÁ
!ìàíàìëÿñöì íÿÌ
àëòóêöñ èíÿçàíÿÚ
,íàðàïà áèðè÷åê íÿäðÿëÿ÷öê ûëìàùèäçè
íÿäêÿðö íèì-íèì
,íàðàïîã ûìûúëûüûã áÿçÿã
!ìàéàäíûñàðûñ ðàëíàñíè
íûíàéíöä íöéöäðþý àäíûðàëàéþð ,íÿÌ
!ìàéûøàäíÿòÿâ
,ûëðàáàãèëÿ ,íÿÌ
,ûëðàáóã öëíþê
ÿäíèñÿíèñ
,èòÿðñÿù íèðÿëíöý ûëãûøè
ÿäíèðÿëãÿðÿâ íöíöðìþ
,èäðÿä íèðñÿ ÿ÷åí
,íèíèäóùÿé ðÿù
,íèòñÿðÿï÷àõ
,íèòñÿðÿïòöá
íûíàìëÿñöì
,ìàéûøàäðàã
àäíóðüó ãûëäàçÀ
!ìàéûøàäÿùáÿú íöíöñö÷øöéþä ÿçèðàáöì
6691
ÑÏÎÅÕ
;ðàëáûüûé ÿòñö øàä ûøàÄ
,èê ëèá ÿëå
,ðóäóñîëáàò íèíèýàøøåðåÂ
.ðàëáûüûé ÿòñö øàá ûøàá
,èê ðóäóá èãðÿÔ
.ðûäøàä èäà ðàëøàä óá
482
289
Áó íÿ ðÿùìÿò éàüûøûäûð,
ñÿùðà, ìåøÿ àäàìûíû.
Àôðèêàäà ïèãìåéëÿðè –
ßëè ãîéíóíäà ãîéóð
ýèëÿíàð ÷è÷ÿêëÿðèíè.
äàüûäûð Éàïîíèéàäà
Ëåé âóðìóø ãóø òöêö êèìè,
ñöòöë äÿíëè ñöíáöëëÿðè.
éåðÿ ãàïàäûð
òàõûë äÿðéàñûíà öòö ÷ÿêèð,
Íå÷ÿ éåðäÿ
ìÿúðàñûíäàí ÷ûõìûø ÷àéëàðûíà.
Âåíåñóåëàíûí
Ùèíäèñòàíûí, Áàíãëàäåøèí,
÷àäûðëû äöøÿðýÿëÿðèíÿ.
ýöëëÿëÿðäÿí äÿëèê-äåøèê,
ôÿëÿñòèíëè ãà÷ãûíëàðûí
ùÿð éåðÿ òþêöëöð áó éàüûø,
Ìÿíÿ åëÿ ýÿëèð êè,
Íèýàðàíëûãäà ñóñóá ñåâèíúèì.
Àíúàã...
øèìøÿêëÿð ÿòðàôà èøûã òþêöð.
Éåíÿ øàããûëäàéûð ýþéëÿð,
Ñåâèðäèì...
èíñàíñûç ïàðòëàéûøëàðû.
òàðèõè äöíéà ãÿäÿð ãÿäèì,
äÿëè-äîëó ýóð éàüûøëàðû,
Ñåâèðäèì...
ãàðà áóëóä – ãûíûíäàí.
ñûéðûëàíäà
øèìøÿêëÿð – îäëó ãûëûíúëàð
àëîâ ãàì÷ûëàðûí èøûüûíäàí,
Ýþç ãàìàøûð
áóëóäëàð ÷àõíàøàíäà,
Ñåâèðäèì ýþé öçöíäÿ
Áàêû, Àøûã ßëÿñýÿð êö÷., 17.
Êèòàá “Øÿðã-Ãÿðá” ìÿòáÿÿñèíäÿ ÷àï îëóíìóøäóð.
Òèðàæû 25000. Ñèôàðèø 169.
Ôîðìàòû 60õ90 1/16. Ôèçèêè ÷àï âÿðÿãè 19. Îôñåò ÷àï öñóëó.
Éûüûëìàüà âåðèëìèøäèð 11.12.2004. ×àïà èìçàëàíìûøäûð 24.06.2005.
Êîððåêòîð:
Ïÿðèíàç Ñÿìÿäîâà
Êîìïéóòåð ñÿùèôÿëÿéèúèñè:
Ðÿøàä Ùÿìèäîâ
Òÿðòèáàò÷û-ðÿññàì:
Íÿðýèç ßëèéåâà
Òåõíèêè ðåäàêòîð:
Ðþâøÿí Àüàéåâ
Áóðàõûëûøà ìÿñóë:
ßçèç Ýöëÿëèéåâ
ÁÓËÓÄËÀÐ
ûðàëíî ûäãàúàéóðîÃ
.íÿäéåë ,íàäøóãàðàã
.ðàëàëàá ûäãàúàíàëçàâðÿÏ
ûäãàúàëî àòà ðèá ,àíà ðèá èñÿðÿÙ
...ðÿëÿúöú èíåé ,ðàëàëàá èíåÉ
– ëèôíÿðÿÃ
.ûäãàúàíàëëàñ ìóüóá-ìóüóá
ðÿëÿúåÝ
.èíèñÿìüÿí íóòóêöñ èäêÿúÿéÿëíèä
,èìèê èçìÿð ëàë íèòÿááÿùÿì êëè ÿêëÿÁ
.íàäíûñàõàé íûçûã ðèá ûäãàúàëûñà
àüàìòàðàé ÿùâþë ðèá çöñìöëþ ÿêëÿÁ
...ûäãàúàëî áÿáÿñ
ÒßÙÀÉßÑ ßÉßÚßËßÝ
,àùàáàñ ìûä÷à èìÿðÿúíÿÏ
;ðèäåý áè÷åê ðàëíàñíè ìöäðþý
,íÿäíöòñö ðÿëëè
.íÿäíöòñö ðàëéà
,áûíûëàñ ðÿëöïðþê íÿäíèðÿëêÿðèä äÿùðÿÑ
,íÿäíöòñö ðÿëçèíÿä
.íÿäíöòñö ðàëéà÷
,áèëèêÿ÷ ðàëëîé íàäíûðàëøàä íàäíèÇ
,àäíûñàðà ðÿëäíÿê
.àäíûñàðà ðÿëðÿùÿø
;ðàëíàñíè ðèäåý áè÷åê íàäðàëëîé óÁ
,àä ûüà
,àä ûñûðàñ
.àä ûñàðàã
,ìèäéÿäíè÷è íûðàëíî ÿä íÿÌ
,ÿä çèñ
,ûëìàíè íöý óá
,ÿä çèìèáëÿã èëäèìö ùàáàñ
!ðàëøàäðàã éÅ – :ìûäðûüà×
.çûüà ðèá íèì èäíÿëñÿñ ÿéåä – ,øàäðàÃ –
ãûäøûíàä ,ãûäøûíàä ,ãûäøûíàÄ
.çûñúíàìëèä ,çûñíàìöúðÿò
,àùàáàñ óá íàíÈ
,ìûçûã ,ìóëüî
!íàñíÈ – ìûøàäðàã ,ìûúàá
!íàñíÈ – ìàíà ,ìàòÀ
ûìðàëî ãàìàøàÉ
..!íàñàìíàíè
– ûðàëäàíàã íèéÿíÿïÿÊ
;ûðàëûúìàä ýíÿð ðûäëû÷-ðûäëû×
.ûäãàëîç-ãàëîç èñÿäâþý
,íóíî ûäðàâ ûüàúíàñ ÿÍ
.èøèä èëðÿùÿç ÿí
.ÿéÿ÷è÷-íÿäêÿ÷è÷ óäðóíîã áó÷Ó
!óäëî ðöìþê íàñíÈ
!úàüà ûëðàá íàäíûñàòðî ûäíûÑ
!àäíûòëà ãàïðîò ûäëàã ãóéîò èëÿúöÚ
!ëèôíÿðÿã ûäøûïàé ÿíöòñö øàÄ
!êÿíÿïÿê öäíþä ÿéöòñöò êèäìè÷ ðèÁ
.ìèäÿìëèá àòàé íÿì ,ûäòàé íàðóâ íàëÈ
,íàñíè ðèá óäëî âùÿÌ
,êÿíÿïÿê ðèá
íöíöçö ðåé
.èñèêòèá ðèá
ðöäêöéþá ÿí ,ðóäçóñíîñ ÿÍ
!èñèêòè íûíàéíöä
1691 ,òñóãâà ,èðÿùÿø äèðùÎ ,àéèâàëñîãóÉ
5691 ,ðáàéòêî ,ûêàÁ
792
692
290
303
ýåúÿëÿðèí, ýåúÿëÿðèí?
öçöìöçÿ áèð ýöëìÿéÿí,
äàí îúàüû ñþêöëìÿéÿí,
éîëóìóçäàí ÷ÿêèëìÿéÿí,
– Ñîíó âàðìû, ñîíó âàðìû;
Ãàðàíëûãäàí ñÿñ
ÀÔÐÈÊÀ ÍßÜÌßËßÐÈÍÄßÍ
1974
èíñàí ÿìðèíäÿ.
òÿáèÿò äÿ, ñÿàäÿò äÿ îëñóí
Äöíéàíûí ùÿð éåðèíäÿ
íÿ öìèä àçàëñûí.
Íÿ àðçóëàð ãûðûëñûí,
èíñàíëàðäà ãîðõó ãàëñûí.
– Íÿ éàüûøäàí, øèìøÿêäÿí
Äåéèðÿì:
ïÿðÿí-ïÿðÿí.
Ôèêðèìè ãîâóð
áó éàüûø ãÿëáèìÿ éàüûð,
Åëÿ áèë êè, èíäè
ùÿâÿñè, ìàðàüû.
áèð çàìàí êþíëöìö îõøàéàí
Èòèðìèøÿì
äÿðñ ùÿâÿñëè óøàã âàð.
Ùàðäàñà ìÿêòÿáÿ ýåäÿ áèëìÿéÿí
àéàãéàëûí óøàãëàð.
ÿéíè ÷ûëïàã,
Ùàðäàñà òèð-òèð òèòðÿéèð
ýþç éàøûíà.
íå÷ÿ éåðäÿ èíñàíëàðûí
òÿñÿëëè îëà
Íÿ ìÿùñóë éàüûøûäûð
òîðïàüûíà, äàøûíà.
òþêöëöð äöíéàíûí
;ûäðàâ èðÿëçþý íóíÎ
,ÿðÿëéþý èâàì
,àðàëüàä ûëðàã
áûõàá àíóëîé óëóõóé íèðÿùÿñ
.íÿëèá àëîä ÿëäèìö ,ÿëúíèâåñ ,ÿëùÿðÿô
;ûäðàâ èáëÿã íóíÎ
,íàéûðüà íÿäðÿäÿê
,íÿíöéþä ÿëòÿääèø íàäíàúÿéÿù
.ãû÷à ÿòÿááÿùÿì
;èäè íàñíè ,Î
.ûäðàâ èñÿúíöøöä ,óñóüéóä
,àä àñëî èðÿçíÿá ðÿäÿã ÿÍ
íèíèðèá ÷åù íàäðàëíàñíè èêÿäíöçö ðåé
.èäëèéåä èíéå
– úàüà ûëðàÁ
,èìèê øöìêþ÷ èäðÿä íûíàéíöä ÿíöòñö
,èäëèéÿ ,èäëèéÿ
.íàäíûñàòðî ûäëûðûã
ðñÿ ìûðàé ÿëÿù Î
.èäêÿúÿðåâ ðàá
,ðó÷óï-ðó÷óï ûüàáàã çàÉ
,êÿ÷è÷-êÿ÷è÷ ûøàá çàé
ìöçöä-ìöçöä ûðûõà çàé
ûíûðàëãàäóá èëÿâéåì
,ãàúàäàçó
.èäêÿúÿëÿñêöé
,óéóñ íèðÿñ íûíûòëà ðåé – èéèä÷È
.èðÿëãÿôÿø ãûëè íèøÿíöý
...óçóä íûüàïðîò ûëìûéûã – èéèäåÉ
– ãóéîò òðöê ûëàëàá ûíàÉ
– ,ûñûðàã íÿýíèéåä íèðÿëçöäíöý
,óçóñóõóé íèðÿëÿúåý
,èðÿëÿúöú èäêÿúÿðèäçÿý
.áèðåâ íàøèí àðàëíî óéóñ ,èìåé
592
Ýÿëÿúÿéÿ ñÿéàùÿò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297
Èòêèñè ÿùÿìèééÿòñèçäèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293
Ñÿùÿðè ýþçëÿéÿíëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292
Êîíãîëó ãàðäàø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291
Àôðèêà íÿüìÿëÿðèíäÿí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .290
Áóëóäëàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289
ßáöëùþâë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287
Õåîïñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .284
ßëúÿçàèð ìåéäàíûíäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282
ÀÔÐÈÊÀ ÍßÜÌßËßÐÈÍÄßÍ
Úÿáÿëëöòòàðèã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279
Ö÷ èãëèìäÿí ýÿëÿí ñÿééàùëàð âÿ Ñàôîíóí äîäàãëàðû . . . . . . . . . . . . . . . . .278
Åéôåë ãöëëÿñè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276
Ìèëîñëó ãûç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
Ëóâð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274
Ðîòòåðäàìäà ùåéêÿë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273
Áàëàúà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .270
Àü ôèë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269
Àüëàìà, Øÿðã, àüëàìà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269
À÷ûëìàäû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267
Ãöðáÿòäÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
Ùÿñðÿò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264
Òþâáÿéÿ òþâáÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262
Ö÷ ýèðäèí àð÷àí îäóíó, äèâàð ñîáàñû âÿ éóõó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260
Íèýàðàíëûüûì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .259
Éàçûã äöíéà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258
Äöíéàíûí äÿðäè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258
ÄÖÍÉÀÍÛÍ ÄßÐÄÈ
ÒÀÚÈÐßÄÍÖÌ
4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûñàéèçåîï ðîòàâîí íèðñß
ÌÀÜÀÏÐÎÒ ÍßÌ
72. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàíè×
82. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìàüàïðîò íÿÌ
92. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãàïðîÒ
03. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . øóðîÑ
13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãûëëàãñûðàÄ
33. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êèäÿìíèÄ
53. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àðíîñ íÿäëåðïà ðèÁ
63. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èëêÿø íàñíÈ
73. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àñëî ðàéèòõè ÿäíÿÌ
ÌÈÍßÌ ÐÛÄÌÛÜÀ×
93. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èðÿëøè íûíàéíöÄ
04. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëíàñíÈ
04. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëãàúàëî ,ðàëøóìëÎ
04. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àíàé-àíàÉ
14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãûëíàðàýèÍ
24. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . çöìöéöëçöñúöý ,çöìöúöÝ
34. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èíÿì íèðèäíèÄ
44. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìóçðà ìèíÿÌ
74. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãûëäàçÀ
74. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . áóòêÿì ãû÷à ÿðèáàÑ ,ÿéèëóçöÔ ,ÿéèìèñÿÍ
ÍßÒßÂ
25. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óçðÀ
25. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . íÿòÿÂ
45. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìèäåä íÿòÿÂ
65. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìûêàÁ
65. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìÿ÷öê ìèíÿÌ
16. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÿäëèçíÿì èíåÉ
36. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . çàðÀ-ðöÊ
36. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðóäìóéî-ìóéî ûðàëëîé íèçèðáÿÒ
46. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìèíÿì ìèçèðáÿÒ
56. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëëàóñ íàðàýèÍ
892
302
Äèäÿðýèíëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251
Ãàíëûúà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .248
×èíàðàëòû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .247
Óëó øàèð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245
Ýöëõàíÿ ïàðêûíäà áèð úåâèç àüàúû âàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
Áóðäà áèð èíñàí þëöá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243
291
ßëäÿ ãàáàðû ãàëäû, áåëäÿ éàüûð äîíãàðû.
Âåðäèêúÿ êöðöë-êöðöë àëìàçûíû êîíãîëó
Çÿíúèðäÿí àéàãëàðûí, ãîëëàðûí éàðà îëñóí.
Äåäèëÿð: – Äÿðèí ãàðà, ýöíöí äÿ ãàðà îëñóí.
ÊÎÍÃÎËÓ ÃÀÐÄÀØ
×ÈÍÀÐÀËÒÛ
1970
Óçàã éîë, äÿâÿëÿð âÿ ìöäðèê áèð ãîúà ùàããûíäà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
Àéñåë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241
Íÿâÿìÿ ìÿêòóá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238
Áèð íÿñèë ãîúàëñàì äà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .237
Ïèëëÿëÿð, èëëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .236
Áàðìàãëàðûí äèë à÷ûð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235
Øîíèéÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235
Ãûçûìà âÿ éàøûäëàðûíà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234
Îüóë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
Éàäûìà äöøäö . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
ÁÈÐ ÍßÑÈË ÃÎÚÀËÑÀÌ ÄÀ
Åïèòàôèéà ÿâÿçèíÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228
Ñóñìóø òåëåôîí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .227
Ýåúèêìèø ãèéìÿò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
Èíäè èäèí, êå÷ìèø îëäóí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224
Ðåêâèéåì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218
Èòêèëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218
Áÿëêÿ äÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .217
Áåëÿéäè äîñòëóüóìóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215
Ñÿùèôÿëÿðèí éàääàøûíäàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .213
Èêè äÿôÿ þëäöðöëìöø Ùàìëåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .213
ÈÒÊÈËßÐ
Èøûãëàð éàíäû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211
Ñÿíè àä ýöíöí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211
Êðûì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210
Øàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208
Áàáàìûí ñÿùâè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .207
66. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . çèðáÿÒ ûëàðàÉ
96. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûñàëàã êðß
07. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èðÿëèíàì ÿâ òàðéîõ öëíöýóá íöêöêðÿÊ ûëàðàÉ
47. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . íàäíûðàëûòàéàá íûí”ûëãûíàÉ“ ãûøÀ
77. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àøóØ
87. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûõàìàØ
97. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìûéà÷éþÝ
ÛÁÀÒÈÊ ÍÛÌÀÍÀ
28. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûáàòèê íûìàíÀ
38. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûñàìçàéëÿ ìèäÿÃ
38. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÿíÿì ðåâ çþÑ
48. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëçûã íàçàé èòÈ
58. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûñàëéàë íûìàíÀ
78. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ëàóñ èäÀ
88. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÿðèàñ ÿâ òöéþí üà ,àéèçåîÏ
98. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûçàé êèâåøëîÁ
59. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãûëíàðàýèÍ
69. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . øûüàÉ
69. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óëîä ÿâ óëîé çóäëÓ
99. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ”ìöëþ àé ìóëÎ“
99. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óçóÃ
001. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . çûã àúàëàá ÿâ àíàä ûðàÑ
201. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëçûã íàòàñ êÿðþ×
ØÀÄÄÀÉ
501. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àíÀ
501. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èíÿì ðàïà àíûñàéíöä ëûüàí ,àíÀ
111. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûëûüàí íàäòðûÚ
ÛÐÀËÍÓÉÎ ÃÀØÓ
311. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ?èëÿ íèìèÊ
611. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëàëéàË
611. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èìèê ìàäà öëíöýóá ÿâ èìèê ìàáàÁ
911. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìàíè ,äèìö ,íèÄ
221. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . àäíûããàù íèÄ
221. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëàáàá ,ëèéåä ÿëÅ
521. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàëäàíàÃ
992
ãÿëÿáÿéÿ ãàäèð îëóð.
Àçàäëûüû ñåâÿí èíñàí
Îëñà áåëÿ, íàäèð îëóð.
Ïðîìåòåé ÿôñàíÿäèð.
ãûð ãîëóíäàí àò çÿíúèðè.
Äèðè-äèðè
Éîõ, ýþçëÿìÿ!
âåðÿð ñÿíÿ îä-ùÿäèééÿ.
– Ïðîìåòåé ýÿëÿð, äåéÿ,
ßêñ-ñÿäà
ýåúÿëÿðèí ãÿì ùàñàðû?
Íÿ âàõò, íÿ âàõò éûõûëàúàã
Êèì ãûðàð áó èíòèçàðû?!
Èëëÿð êå÷èð ãÿì ãàòàðû!
– Ýþçöìöí êþêö ñàðû.
Ñÿñ
Àçàäëûüû èíñàí îüëó.
Âóðóøëàðäà ãàçàíàúàã
àüûð éîëó, ÷ÿòèí éîëó.
– Êå÷ìÿëèñÿí áó ãÿì äîëó
ßêñ-ñÿäà
Áó ãàðàíëûã ãóðòàðàðìû?
ñîíó âàðìû?
Ýåúÿëÿðèí, ýåúÿëÿðèí
Þìðöí èøûãñûç àëÿìè!
Ãàðà ýöíöí ãàðà ãÿìè!
Ýþéäÿ áóëóä – ãàðà ýÿìè!
.íöý ðèÁ...
,òèêàñ àâàÙ
.çóñóòëóðóý éþÝ
ÿäíöñöýçöý àðàã íèíÿúåý ÿÍ
,èôÿëÿê ãûøàëòðûï íèðÿëÿëëöý ûçûìðûã
.öòñöò íÿéÿëÿäðÿï ûðàëçóäëó ÿí
,àáìîá ðèá ûäàëÓ
,ûíûðàòëàï ÿúåý íöéþý áûðûú
.àñàðàù öäøöä
àëéûðàëãàìðàá íóøóüðóã íûðàëàíèêàì çûñíàú àðíîÑ
:ûäëûçàé
”!ðèäçèñòÿééèìÿùÿ èñèêòÈ...“
;èäè íàñíè èðèá íÿäðÿëçèñòÿééèìÿùÿ óÁ
.ÿðöìþê öäøöìíþä
;èäè ûúàüà ÿâéåì èðèÁ
.ûðàé öäøöìíöëþá íÿäíèñÿäâþý
;èäè ãóéîò èëÿúöú èðèÁ
àäíûòëà ãàïðîò ûäøûìëàã
.ûðàëàëàá ,öçþ
;èäè ëèôíÿðÿã èðèÁ
.àøàä ûäøûìøûïàé áóïîã íÿäíöêþê
;èäè êÿíÿïÿê èðèÁ
.öäøöìíþä ÿéöòñöò êèäìè÷ ðèá
– íàñíè øóìëî ðöìþê óÁ
.èäè óëüî íûíàíà ðèá
,ûäãàúàëî èðÿ íûçûã ðèÁ
.ûñàòà äàëâþ ÿ÷åí ðèá ÿêëÿá
– íàñíè ðöìþê óÁ
.ûäøûìàìøóâîã ÿíèðèá ÿäçöé íûíûðàëóçðà
;ûäðàâ èðÿëëÿ íóíÎ
,íÿëèá ÿðþý øè
,íÿëèá ÿêèò âå
,íÿëèá ÿðöñ ðåé
,íÿëèá à÷à ëîé àðàëçóäëó
,íÿëèá àçàé ðèåø
,íÿëèá àòóò íÿäíèëÿ íûìàäà ðèá íàòàá àäóñ
.íÿëèá àéàëëàüûñ ûíûøàá ãàøó ðèá
492
301
292
Ìåòàë ãûðûíòûëàðû òîïëàéûí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
Èíòèãàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
Ïèëîò ãàðäàø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
Äþðä éöç îí àëòû . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202
Àíä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201
Áÿõòèéàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
Àçÿðáàéúàíëû äþéöø÷öëÿðÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199
Áàðìàãëàðûìûçûí óúóíäà
ãàðà ñöêóò è÷èíäÿ.
Ãàðàíëûüû åøèäèðèê,
òèìòèêàíëû.
äöìäöç,
ãàïãàðà,
ãàðàíëûüû ýþðöðöê,
Ãàðàíëûã è÷èíäÿ
àëûá è÷èíÿ áèçè.
Ãàðàíëûã ãàòðàí êèìè
ìàüàðà è÷èíäÿéèê.
Åëÿ áèë êè, ãàðàíëûã
ÀÍÄ
(Àôðèêà ñèêëèíäÿí)
ÑßÙßÐÈ ÝÞÇËßÉßÍËßÐß
1961
Óüóð îëñóí éîëóíà, öçö áàùàðà, ãàðäàø!
Ñÿí ëàéèãñÿí áó àäà, äÿðèñè ãàðà ãàðäàø!
Àäû þëöìñöç îëóð çöëì åâèíè éûõàíûí!
Ãóðòóëóøó éàõûíäûð ìöçòÿðèá Àôðèêàíûí.
Ùÿéàò èõòèéàðûíû ñÿíÿ âÿñèééÿò åòäè.
Î, âÿòÿí ñàáàùûíû ñÿíÿ òàïøûðäû, ýåòäè.
– Ýÿë, õèëàñ åéëÿ, – äåéèð, – äÿðäëè àíà âÿòÿíè.
Äþíöá ãûçûë áàéðàüà èíäè ÷àüûðûð ñÿíè:
Ñöçöëöð Ëóìóìáàíûí ãàí âåðÿí éàðàñûíäàí.
Áÿëêÿ äÿ öôöãëÿðè ãûçàðäàí ãûðìûçû ãàí
Àíúàã çöëìÿò ýåúÿëÿð ïàð÷àëàíûð, ñÿùÿðäèð.
Àôðèêàíûí ñèíÿñè ýþç-ýþç ôàúèÿëÿðäèð.
Ñîíñóç ìöñèáÿòèíè ìÿí éàçûì ùàðà, ãàðäàø?
Ýöíëÿðè ãàðà ãàðäàø, äÿðèñè ãàðà ãàðäàø!
ýöíöíö ýþé ÿñýèéÿ äöéäöëÿð êîíãîëóíóí.
Ñþíñöí äåéÿ àëîâó öñéàíëàð òîíãàëûíûí
Òÿê áèëÿêëè ãîéäóëàð ìèíëÿðëÿ êîíãîëóíó
Âåðýèëÿð àç ýÿëÿíäÿ êÿñäèëÿð ñîë ãîëóíó,
.ûüûëíàðàã ãóðóéóä
.èçèìèðÿëçþý ðèäÿíéþý ãûëíàðàÃ
,ðèäÿëàëÿø àðàãïàã ãûëíàðàÃ
.ÿéèë÷åù íÿäêèë÷åù ðûõÀ
,çèññÿñ ðûõÀ
ðûõÀ
.ãûøûðàã ÿçèìèðÿëíöý àðàã
,ðèäÿìèùàâ ðÿúÿáéå ,ëèá ÿëÅ
,áèéÿðèä èíèðÿëçþý
.ðûõàá ÿçèá
,áèéÿëäíÿá ãûëíàðàÃ
.èíèòÿðäöã íûçûìûðàëëîÃ
.ðèäÿäçèìÿðéåúöù ðèá ðÿù ãûëíàðàÃ
,ðûéàëçûñ ìûçûñ-ìûçûÑ
,ðèéÿíéþý ìöéþý-ìöéþý
.ãûëíàðàã óá ÿäçèìèíéåá
:ñÿñ ðèÁ
!íûõàá ÿëòÿããèä ÿçèíèðÿëëß –
.ðèäÿäçèíèðÿëëÿ óëîé ãûøÈ
ðûíûïðû÷ ÿäðÿëãöôÖ
.êÿíÿïÿê ûëäàíàã ûðàñ
,áèðåâ ÿëÿ-ëÿ ÿëðÿùÿÑ
.êÿðÿý çûíûñàüîá ûüûëíàðàÃ
àçóíóäðóé íöñëöêþò ðÿëãÿôÿØ
,ãàúóã-ãàúóã
.êÿ÷è÷-êÿ÷è÷
Áÿõòèéàðëûã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198
Áÿëêÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197
Ñÿíñèç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .196
Öðÿéèíè ãîðó . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195
Òÿáÿññöì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194
Óüóðñóç äóéóì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
Ö÷ ýåúÿíèí áèðèíäÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .192
Èíàí êè... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191
ßáÿñ éåðÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190
Öëôÿò âÿ ìÿñàôÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .189
Èíäè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188
Àéðûëìàéàã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188
Àéðûëûã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187
Ñåâýèëèì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186
Âÿôà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .184
Ùèúðàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183
Èíàì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
Ùàñèéÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
Îõøàðëûã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .181
Ýþðìÿäèì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180
Èíàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180
Ñÿí âàðñàí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179
Äåéèì, äèíëÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
Èñðàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177
Äåéèðÿì . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177
Äåéèðëÿð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
Ñÿáèðñèç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
Ñÿí äåäèí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174
Î ýåúÿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174
ÅÒÈÐÀÔ
331. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðÿëíöý óá – ðÿëíöý Î
631. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûúàÁ
731. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ûúàüà ðÿÝ
041. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . øàääàÉ
141. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...èä÷åê íöý ,èä÷åê ðöìÞ
441. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðÿëíöý íÿòÞ
541. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . íÿêðÿíöøöä ûðàëùàáàÑ
741. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óëîé ðöìÞ
841. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãàðàÌ
941. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìûüûëøûíàò àëãóëõîÉ
ÖÍÖÝ ØÈ
051. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðèåø çûñäÀ
151. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óëüî ìÿéðÿÌ èêÈ
251. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . êèëçÿìéþöíöçÞ
251. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . äÿñÿÙ
451. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . öíöý øÈ
551. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðèëÿý ìûüàìçàé ðèåØ
551. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìÿðèìëèá ,ìÿðèëèÁ
651. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èäàÙ äÿììÿùÿÌ
651. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìÿëÿÃ
751. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìàñàì ûçàÉ
851. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èðÿòôÿä áèÚ
951. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . òÿäàÿñ ãûëíà ðèÁ
061. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . íàëàÉ
161. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìóéóä èíÀ
161. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ãàìëàã êÿÒ
261. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðèðèòÿý ðÿäÿê ðàëìàøõà ðÿëðèéåÄ
7791 ,éà÷éþÝ-ûêàÁ
ÐÀÃËÈ
ÐÈÄÇÈÑÒßÉÉÈÌßÙß ÈÑÈÊÒÈ
;ûëàòåì ðàëûäðûäçûÃ
.ðÿäÿã ÿíÿíþä àâîëà èâàì áèéèðÿ ðàëûäðûäçûã
,ÿíöòñö íûðàëûëíàú ðÿëèäÿëè×
.àíàé ðÿù ðÿëèäÿëè÷
,ÿíöòñö íûðàëøóã ,íûðàëúàüà ,íûðàëíàñíÈ
.ÿíöòñö íèðÿëêÿíÿïÿê ,íèðÿëêÿ÷è÷
392
361. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðÿôÿñ êëÈ
561. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . èñÿìüÿí ðóðöÃ
861. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÿíÿÑ
071. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . óüðîÑ
171. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ðàãëÈ
271. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìàøõà ðèÁ
271. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ÿøâþíÿá ðèá àäíàõàÉ
371. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ìöëçþý àðàÃ
371. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ëÿçÿÃ
003

Resul Rza - I cild.qxp

Transkript

Benzer belgeler

ÓËÅÍØÏÈÝÅË Âß ËÀÌÌÅ ÃÓÄÇÀÊ ßÔÑÀÍßÑÈ

Arabic - NHS Forth Valley

CALOREX oÃ¬ SM¼ön ½I«Twj

Kitab-02 - Az Od Kitab

Azərbaycan bayatıları

Nostradamusun möcüzəli aləmi

göyçə folkloru - Folklor İnstitutu

Alisa möcüzələr ölkəsində

ìàòåðèàëëàðû - Folklor İnstitutu

[Mətn]: qaravəllilər, oyunlar və tamaşaları

El çələngi (xalq şerindən seçmələr)

Dədə Qorqud dünyası

Nəcəf bəy Vəzirov. Əsərləri

сечилмиш ясярляри

Molla Pənah Vaqif. Əsərləri