PDF Dosyası - WordPress.com

T.C.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
EDEBİYAT FAKÜLTESİ
BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ BÖLÜMÜ
SEMANTİK WEB
HAZIRLAYAN:
LEYLA BOLAT
100217026
SEMİNER
DERS SORUMLUSU:
KASIM BİNİCİ
ERZURUM
2013
1
GİRİŞ
İnsanlığın var olduğu ilk günden beri bilgiye ihtiyaç vardır ve bu ihtiyaç her geçen gün
artmaktadır. Bilgisayar ve insan etkileşiminin artması, web ortamındaki gelişmeler bilgiye
olan gereksinimi daha da artırmaktadır. Web’in özelliğinden dolayı web’deki bilgiler
kullanıcıların anlayabileceği şekilde tasarlanmıştır.
İnternetin ortaya çıktığı ilk yıllarda web 1.0 teknolojisi kullanılmaktaydı. Kullanıcıya
hiçbir şekilde işlem hakkı tanınmadan sadece arama yapılabilmekteydi. Yani internet
kullanımına katılım pek mümkün değildi. Sonraları yani 2004 yılında web 2.0 teknolojisi
ortaya çıktı. Böylece bilginin kontrolü kullanıcıların eline geçti. Bugün web ortamı
milyonlarca kişinin kullandığı global bir iletişim ortamını oluşturmaktadır. Kullanıcı
katılımıyla beraber siteler ve bloglar üretilebilir hale geldi. Örneğin; kullanıcıların istedikleri
gibi bilgi paylaşabildiği Wikipedia, Facebook gibi sosyal ağlar yaygınlaştı. Günümüzde web
2.0 hala kullanılmaktadır. Teknoloji her geçen gün ilerlediği için şimdi de web 3.0 yani
‘Semantik Web’ kavramı ortaya çıkmıştır.
ANLAMSAL WEB NEDİR?
Anlamsal web, internet teknolojileri ve internetin geleceği açısından çok önemli bir
kavramdır. Web 3.0 teknolojisi, web siteleri üzerinden bilgi çıkarımında bulunan, kişiye özel
ve daha etkili sonuçlar veren içerik tabanlı arama motorları ve kişisel farklılıkların veya
özelliklerin web siteleri üzerinden toplanarak bilgilerin değerlendirildiği portalların
geliştirilmesi temeline dayanmaktadır. (Demirli, Kütük, 2010).
Anlamsal web kavramı, şimdi kullanılmakta olan web’in temelini oluşturan URI,
HTTP ve HTML yapılarını tasarlayan Tim-Berners Lee tarafından ortaya atılmış ve web
ortamının geliştirilerek her türlü kullanımı için tasarlanmaktadır. Yani anlamsal web, ilk
olarak 1994 yılındaki Uluslararası Web Konferansı’nda Tim Berners Lee tarafından ortaya
atılmıştır. Semantik web ile veriler bilgisayar tarafından daha kolay yorumlanabilecek şekilde
saklanıp işlenerek bilginin daha kolay, hızlı ve erişilebilir olabileceğini göstermiştir. Semantik
web teknolojisi beklenmedik durumlarda bile doğru olanı yapan profesyonel bir sistemdir.
Örneğin; Arama motoruna ‘Ramazan Bayram Almanya uçak bileti’ diye arama yapıyorsunuz,
sözdizimsel arama motoru Almanya’da Ramazan ve Bayram adlı iki kişinin kurduğu uçak
bileti satan turizm acentasının sayfasını listeliyor, anlamsal arama motoru ise sizin Ramazan
Bayram’ında Almanya’ya giden uçuşların fiyatlarını aradığınızı anlayıp Eylül 2010
içerisindeki uçak bileti fiyatlarının bulunduğu sayfaları listeliyor. (Amasyalı, Uzman
Sistemler Ders Notları). Anlamsal web, akıllı makinaların yani bilgisayarların ihtiyaç
duyulan bilgileri farklı web siteleri üzerinden düzenleyebilmesi ve sunabilmesine dayanan bir
sistemdir. Bu sistem, web sitelerinin kullanıcıların isteklerine göre kişiselleştirilmesine imkan
tanıyan yeni nesil web’dir. Anlamsal web için standartların önemli bir yeri vardır.
Semantik web verilerin, veri için hazırlanmış Kaynak Açıklama Altyapısı (RDA) ile
beraber, makinalardaki veri dosyaları gibi işlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde
yayılanmasını sağlar.
2
Günümüz web uygulamaları
Merkezi yapı
Belirlenmiş sabit veri modeli
Belirlenmiş sabit veri
Merkezi dağıtım
Belirli sabit veri kaynağı
Kapalı sistem
Anlamsal web uygulamaları
Dağıtılmış yapı
Yarı yapılandırılmış veri modeli
İsteğe biğlı veri
Heryere dağıtım
Birçok dağıtılmış veri kaynağı
Açık sistem
ANLAMSAL WEB NE İŞE YARAR?
Demirli ve
sıralamaktadırlar:





Kütük
makalesinde
anlamsal
web
in
yararlarını
şu
şekilde
Bilgi anlamına uygun olarak kavramsal alanda organize edilecektir.
Tutarsızlıklar ve ortaya çıkarılan yeni bilgiyi kontrol etmek için otomatik araçlar
sürekliliği destekleyecektir.
Anahtar kelime tabanlı arama, insancıl bir yolla sunulan, çıkarılan ve kurtarılacak olan
veri tabanı sorgu cevapları tarafından istenilen bilgi değiştirilecektir.
Veri tabanı sorgu cevapları üzerinden çeşitli belgeler desteklenecektir.
Bilginin önemli parçaları için (belgelerin bölümleri) kimlerin görüntüleyebileceğini
tanımlamak mümkün olabilecektir.
Anlamsal web’teki temel amaç iyi tanımlanmış ve bağlantılandırılmış olan bilgilerin ve
servislerin web ortamında kolay bir şekilde bilgisayarca-okunabilir ve bilgisayarcaanlaşılabilir olmasını sağlayacak standartların ve teknolojilerin geliştirilmesidir.
ANLAMSAL AĞIN FARKLILIKLARI
Anlamsal de sözlükler oluşturulur ve sonra, web sayfalarında kullanılmakta olan
içerik-etiket eşleşmeleri, belirli kurallar çerçevesinde cümlelere dönüştürülebilir.
Günümüzde web sayfamızın arama motorları tarafından farkedilebilmesi için özel
anahtar kelimelerimizin girilmesi gerekir. Bu arama kullanıcıların kimliğine göre değişiklik
göstermektedir. Gerçekten istenilen sonuca ulaşabilmek için yazılan anahtar kelimeyi kişinin
kimliği ile bağdaşlaştırmak gerekmektedir. Böyle olmayınca istenilen sonucu elde etmek pek
mümkün olmamaktadır. Web üzerindeki içeriklerin birbirleriyle ilişkilendirilebildiği ve
bunların cümlelere dökülebildiği, web in bir veritabanı gibi kullanılabildiği, kullanıcının
nistediği bilgilere rahatça ve doğru bir şekilde erişebildiği web anlamsal web dir.
3
Anlamsal web de kullanılan tanımlamalar, çevrimiçi sözlükler olarak da
adlandırılabilen terimlerden meydana gelir. Bunlar birbirleri ile sürekli iletişim halinde
bulunmaktadır.
ANLAMSAL AĞ NELERİ DEĞİŞTİRECEK?
Anlamsal web ile web in karmaşık yapısı daha düzenli hale gelecektir. Bilgisayar ile
karşılıklı etkileşim sayesinde internet üzerinden iş yapma biçimi değişecektir. Kişiler, yerler
ve kavramlar üzerine kurulu yönlendirmeler olanaklı hale gelecektir.
Semantik web le şuanda olduğu gibi anahtar kelimelerle yapılan aramalar ne
istenildiği yazılarak yapılacaktır. Web siteleri veri tabanları ve onunla birlikte çalışan
servislere dönüşmeye başlayacaktır. Verilerin anlamlı hale gelmesi bir ihtiyaçtır, anlamsal
web ile bu mümkün hale gelecektir. Anlamsal web in kullanılması eğitim-öğretim kalitesinin
yükseltilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.
ANLAMSAL AĞIN UYGULAMA ALANLARI
Yazılım ajanı tabanlı dağıtık işlem uygulamaları: Ontolojiler araçılığıyla tanımlanmış,
yapılandırılmış ve anlamlandırılmış bilgiler, yazılım ajanlarının bu bilgileri taraması,
harmanlaması ve kullanmasını sağlayacaktır. Bu bir çok alanda şu anda hayal edilen
uygulamanın gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.
Anlam tabanlı web arama makineleri: Ontolojiler ile tanımlanmış web kaynakları, web
arama makinelerinin daha akıllı sorgulamaları yapmasına imkan verecektir.
Anlam tabanlı sayısal kütüphaneler: Anlamsal web teknolojilerinin sağladığı etkili
sınıflandırma ve endeksleme yöntemleri sayısal kütüphanelerde bulunan çoklu ortam veri
içeriğine ulaşımı ve sayısal kütüphaneler arası birlikte işleyebilirliği kolaylaştıracaktır.
Ontoloji destekli kurumsal bilgi yönetimi: Küresel ekonomi ile birlikte, iş gücü,
sermaye, ve stok yönetimi gibi geleneksel kaynakların yanında, bilginin bir kaynak olarak
kurumlarda yönetimi çok önem kazanmakta ve önemli bir üretkenlik etmeni olarak ortaya
çıkmaktadır. Anlamsal web teknolojileri kurumsal bilgilerin etkin bir şekilde yönetilmesini ve
kullanılmasını sağlayacaktır.
Otomatik web servisi keşfi, aktive edilmesi, karşılıklı işleyebilirliği ve izlenebilirliği:
Web servisleri son zamanlarda en çok konuşulan ve web ortamında yeni fırsatlara yok açacak
bir teknolojidir. Anlamsal web bu servislerin otomatik olarak bulunması, seçilmesi,
çalıştırılması, karşılıklı işeyebilirliğini ve izlenmesini sağlayacaktır.(Akyokuş).
4
ANLAMSAL WEB DİLLERİ
Anlamsal web dilleri web ortamındaki nesnelerin tanımlanmasını sağlar. Bu diller;




RDF
RDFS
DAML+OIL
OWL
SONUÇLAR








Bilgi gün geçtikçe artmakta ve daha karmaşık hale gelmektedir. Günümüzdeki
teknolojilerle bilgiler arasındaki ilişkileri ortaya koyması zordur. Semantik web ile bu
mümkün kılınmaktadır.
Anlamsal ağ ile kullanıcıların aradıkları bilgilere daha kolay ve hızlı ulaşabilmesi
hedeflenmektedir.
Anlamsal web gün geçtikçe çok fazla araştırmacı, kurum ve kuruluşların ilgisini
çekmektedir.
Anlamsal web ile internet dünyasında devrim niteliğinde yeniliklere yol açmaya
çalışılmaktadır
Semantik web ile her geçen gün artan internet kullanıcı sayısı ve veri yığını daha
anlamlı hale gelecektir.
Web üzerinde yapılan dar aramalar yerine, birbiri ile ilişkilendirilebilen aramalar
yapılabilecektir.
Her geçen gün artan ve yenilenen teknolojileri ile çok da uzak olmayan bir zamanda
semantik web in günümüzdeki web in yerini alması beklenmektedir.
İnternetteki tüm bilgi kaynaklarını bir araya getirerek aranan bilgiye ulaşmayı
sağlayan anlamsal web, geliştirilmeye devam etmektedir.
5
KAYNAKÇA
1. Demirli, C. , Kütük, Ö. F.(2010). Anlamsal Web(Web 3.0) ve
Ontolojilerine Genel Bir Bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen
Bilimleri Dergisi, 18, 95-105.
2. Emiroğlu, B. G. (2009). Semantic Web (Anlamsal Ağ) Yapıları ve
Yansımaları. Akademik Bilişim’09-XI. Akademik Bilişim Konferansı
Bildirileri, 151-154.
3. Yüksek, Y. (2009). Anlamsal Web Servisleri Temelinde Örnek Bir Servis
Tanımı. Akademik Bilişim’09-XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri,
157-163.
4. Kurtel, K. (2008). Web’in Geleceği:Anlamsal Web. Ege Akademik Bakış,
8(1), 205-213.
5. Battal, A. (2009). Semantik Web ile Geliştirilen Bir Televizyon Program
Öneri Sistemi. Tobb Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
6. Kardaş, G. , Gümüş, Ö. , Dikenelli, O. Anlamsal Web Servislerinin
Bulunması, eşlenmesi ve Dinamik Çağrımı Üzerine Bir Durum Çalışması.
7. Can, Ö. , Ünalır, M. O. (2010). Ontoloji Tabanlı Erişim Denetimi.
Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(16), 197-206.
8. Ulu, B. , Diri, B. Yazılım, Yönetim Ontolojisi.
9. Gökçearslan, Ş. Semantik Web (Web 3.0) ve Eğitim Amaçlı Kullanımı.
10.Akyokuş, S. Anlamsal Web, Anlamsal Web Dilleri ve Araçları.
11. Amasyalı, M. F. Semantik Web. Uzman Sistemler Ders Notları.
6