1. DIŞ TİCARET TEORİSİ 1.1Ülkeler Birbirleriyle Neden Ticaret

1. DIŞ TİCARET TEORİSİ
1.1Ülkeler Birbirleriyle Neden Ticaret Yaparlar
Dünyada hiçbir ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda kaynağa sahip olduğu söylenemez.
Ülkelerin ihtiyaç duyduklarından fazlasını israf etmesi ise söz konusu olamaz. Bu sebeple
ülkelerin kendilerinde fazla olan malları satıp, az olanları satın almaları uluslararası ticarette
bulunmaktadır. Ülkeleri birbiriyle ticaret yapmaya iten nedenler şunlardır:
a) Üretim Farklılıkları
a.1. Coğrafi Farklılıklar
a.2. İklim
a.3. Teknoloji
a.4. Yetişmiş işgücü ve gelişmiş girişimcilik ruhu
b) Malların kalite ve kullanışlılık açısından farklı oluşu
c) Fiyat Farklılıkları
d) Tüketici Zevkleri
1.2. Klasik Dış Ticaret Teorileri
Klasik dış ticaret teorilerinin, analizleri basite indirmek için bir takım varsayımları vardır;
 İki ülke ve iki çeşit mal vardır
 Uluslararası ticarette para kullanılmaz
 Tüm piyasalarda tam rekabet şartları geçerlidir. Ekonomiye devlet müdahalesi yoktur.
 Üretimde kullanılan tek üretim faktörü emektir.
 Emek ülke içinde hareketli, ülkeler arasında hareketsizdir.
 Ekonomi tam istihdam durumundadır.
 Uluslararası ticarette taşıma giderleri sıfırdır.
1.2.1. Mutlak Üstünlükler Teorisi
Adam Smith tarafından 1776 yılında ortaya atılmıştır. Teoriye göre ülkeler kapalı ekonomi
durumuna göre daha karlı olduğu için dış ticaret yaparlar. Bir ülke bir malı diğerine göre
mutlak olarak daha ucuza üretiyorsa, o malın üretiminde uzmanlaşmalı ve üretim fazlasını
ihraç etmelidir. Buna karşılık, nispeten pahalıya ürettiği malın üretiminden vazgeçerek, diğer
ülkeden bu malı ithal etmelidirler.
Bir İş Gününde Bir İşçinin
Ürettiği Kumaş Miktarı
(Metre)
Türkiye
10
Mısır
30
1.2.2. Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi
Bir İş Gününde Bir İşçinin
Ürettiği Buğday Miktarı (Kg)
20
10
1817 yılında David Ricardo tarafından ortaya atılmıştır. Uluslararası ticarette bir ülkenin her
iki malın üretiminde de mutlak olarak üstün olduğu durumlarda da dış ticaretin iki ülke için de
karlı olacağını ileri sürmüştür.
Türkiye
Mısır
Bir İş Gününde Bir İşçinin
Ürettiği Kumaş Miktarı
(Metre)
60
30
Bir İş Gününde Bir İşçinin
Ürettiği Buğday Miktarı (Kg)
100
20
1.2.3. Heckscher-Ohlin Faktör Donatımı Teorisi
Bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahipse, üretimi o faktörü yoğun biçimde
gerektiren mallarda karşılaştırmalı üstünlük elde eder, onları daha ucuza üretir ve o alanlarda
uzmanlaşır.
1.3. Dış Ticareti Açıklayan Alternatif Teoriler
1.3.1. Varlık Teorisi
IrvingKravis tarafından 1956 yılında ortaya atılmıştır. Dış ticaretin nedeni bir malın veya
hizmetin bir ülkede bulunmamasıdır. Ülkeler kendileri üretmedikleri veya pahalıya ürettikleri
malları veya hizmetleri diğer ülkelerden ithal ederler.
1.3.2. Teknolojik Açık Teorisi
Bir malın üretiminde gelişmiş teknolojik bir yenilik bulan ülkeler, o malın üretimini kendi
tekelinde tutarlar. O malın ihracatçısı durumundadırlar. Bazı durumlarda başta ihracatçı olan
ülkeler, ürünlerinin taklit edilmesi sebebiyle ithalatçı durumunda kalabilirler. Bunun sebebi
taklitçi ülkelerin ürünleri gerek işçilik maliyetlerinin az olması gerek araştırma geliştirme
ar-ge harcamaları yapmamaları sebebiyle daha ucuza imal etmeleridir. Bu noktada
uluslararası patent ve diğer fikri mülkiyet hakları kanunlar ile korunmaya çalışılmaktadır.
1.3.3. Yeni Mal Geliştirme Teorisi
Yeni malın icadı aşamasında, üretim teknolojisinin yalnız icat eden firmanın elinde
bulunduğu bu dönemde söz konusu mal tek başına icatçı durumundaki ülke tarafından üretilir
ve ihraç edilir. Daha sonra standartlaşan üretim teknikleri ile bu ürünlerin diğer ülkeler
tarafından üretilmesi ve diğer ülkelere ihraç edilmesi mümkün olur.
1.3.4. Yetişkin İşgücü Teorisi
Bu teoriye göre dış ticaretin bir kısmı nitelikli işgücü farklılıklarıyla açıklanmıştır. Emeğe
yapılan yatırımlar emeğin niteliğini ve verimini arttırır.
1.3.5. Tercihlerde Benzerlik Teorisi
Bu teoriye göre dış ticaret zevk ve tercihleri birbirine benzeyen ülkeler arasında
gerçekleşmektedir. Gelir düzeyleri birbirine benzeyen ülkelerde tüketici tercihleri de birbirine
benzemektedir. Kişi başı gelir yüksek ise yüksek kaliteli ürünler, düşük ise düşük kaliteli
ürünler tercih edilecektir.