Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş

Transkript

UÇUŞ YOĞUN BİR YIL
Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı
bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş
Okulumuzda iki adet R-44 Robinson
tipi helikopter ile 400 saate yakın
eğitim uçuşu yapılmıştır.
2011 yılında projelere göre
gerçekleştirilen uçuşlar ile ilgili
Uçuş/Uçuş Testleri Başkanlığı
altında test pilotlarımız, uçuş test
mühendislerimiz, uçuş yönlendirme
ve uçuş destek ekibimiz ile
Şirketimiz bünyesinde devam
etmekte olan çok sayıda projeye ait
uçuş ve uçuş test faaliyetleri
başarıyla gerçekleştirilmektedir.
Bu kapsamda 2011 yılı içerisinde
şu ana kadar 1000 saatin üzerinde
uçuş testi icra edilmiştir. Ayrıca yine
2011 yılı projelere göre uçuş saatleri
2
TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011
detaylı bilgi aşağıdaki şemada
bulunmaktadır.
Şirketimiz bünyesinde
gerçekleştirilmekte olan yoğun uçuş
faaliyetlerinde emeği geçen
personelimizi kutluyor, kazasız ve
emniyetli uçuşlar diliyoruz.
Uçuş / Uçuş Testleri Başkanlığı
İçindekiler
TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.
ISSN 1301-6075
İçindekiler ...................................................................................... 3
TAI’NİN SESİ 92
TUSAŞ ADINA SAHİBİ
Muharrem DÖRTKAŞLI
Yayın Kurulu’ndan .......................................................................... 4
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ
Işık TOSUN
Yönetim’den .................................................................................. 5
YAYIN KURULU
Bican ÇELİK (Başkan)
Aslıhan ERSAN KARACA
İş Geliştirme Faaliyetleri ............................................................... 6-8
Bilge TOKMAKÇIOĞLU
Hande ERDEM
Nevin ÜÇYILDIZ
Uğur BAYDUR
FOTOĞRAFLAR
Ferda GÜNAYDIN
Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri ............................................. 9-14
Organizasyon, Fuar ve Sergiler .................................................. 15-19
İDARE YERİ
TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.
P.K. 18, Kavaklıdere 06692
Tesislerimizden ........................................................................ 20-30
Ankara / TÜRKİYE
Tel: (312) 811 18 00
Faks: (312) 811 14 25
Personelimizden ...................................................................... 31-42
www.tai.com.tr
TASARIM, GRAFİK UYGULAMA
Etkileşim Grafik Tasarım
Havacılık Tarihi Köşesi .............................................................. 43-49
Tel: (312) 441 71 93
BASKI
Ziyaretçilerimiz ........................................................................ 50-51
Ankara Ofset
Basında TUSAŞ ........................................................................ 52-53
Aktüel ..................................................................................... 54-55
3
Yayın Kurulu’ndan
Değerli Okurlarımız,
Bu soğuk kış günlerinde,
elinizde sıcak bir içecekle,
Şirketimiz ile ilgili içinizi ısıtan
haberleri okuyacağınız dopdolu
bir sayı hazırladık.
Bir önceki sayımızda yıl
sonunda çıkacak olan dergimizde
sizlerle nice güzel haber ve başarı
hikayesi paylaşacağımızı
belirtmiştik.
Sözümüzü tuttuk…
Son altı ayda aralarında
İnsansız Hava Aracımız ANKA ile
T129 ATAK Helikopterimizin
4
bulunduğu özgün ürünlerimiz
başarılı test uçuşları gerçekleştirdi,
bunların detaylarını ilerleyen
sayfalarda bulacaksınız.
Bu yıl, 2009 ve 2010 yılı
verilerine göre yapılan çeşitli
araştırma ve sıralamalarda
yükselerek birçok ödül aldık.
Geride bıraktığımız dönem
içinde, bayrağımızı gururla
dalgalandırdığımız uluslararası
organizasyonlar ile bu
organizasyonlarda en çok ilgi
toplayan ürünlerimiz hakkındaki
haberleri de yine bu sayımızda
veriyoruz.
İmza attığımız yeni sözleşmeler
ile ilgili detayları da bu sayımızda
sizlerle paylaşmaktan büyük
mutluluk duyuyoruz.
Hepimiz için gurur ve
başarılarla geçen bir dönemi
daha tamamlarken, 2012 yılında
da tüm paydaşlarımızı
gururlandıracak nice haberi yine
bu sayfalarda paylaşmayı
umuyor, bu vesile ile hepinize
sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yeni
yıl diliyoruz.
Saygılarımızla,
YAYIN KURULU
Yönetim’den
Kıymetli Okurlarımız,
TUSAŞ Ailesi`nin
Değerli Mensupları;
Yoğun bir çalışma yılının ve bütçe
döneminin sonuna geldik. Bir yandan
yıl içi performansımızı gözden
geçirirken, bir yandan da önümüzdeki
dönemin planlamasını
gerçekleştirmekteyiz. Birkaç gün
içerisinde nihai rakamlarımız resmi olarak ortaya çıkacaktır
ve sonrasında sizlerle bunları paylaşıp, birlikte
değerlendirmeler yapacağız. Ancak, şimdiden şunu
söyleyebilirim: 2011 Yılı Bütçe Hedeflerimizi gerçekleştirdik
ve tarihi rakamlara ulaştık.
Son altı yıldır olduğu üzere, yine şirket tarihinin tüm
rekorlarını açık ara artırdık ve "Bir Milyar Dolar Ciro, Yarım
Milyar Dolar İhracat" bandına dayandık. Emeği geçen tüm
çalışanlarımızı ve katkısı olan tüm paydaşlarımızı şimdiden
içtenlikle kutluyorum. Ancak, hazırlıklarını tamamlamakta
olduğumuz yeni yıl bütçesine baktığımda da, koşturmaya
daha yüksek motivasyonla devam etmemiz gerektiğini
görüyorum. Bu yeni ve iddialı hedeflere ulaşma konusunda
hiç bir tereddüdüm yok; sizlere olan güvenim tam. Zaten
bugüne kadar sizlere duyulan güveni hep ispatlaya geldiniz
ve bizleri müşterilerimize karşı hiç mahcup etmediniz;
sağolun, varolun.
Yılsonu performansı ve yeni yıl hedeflerini bir sonraki
sayımızda, rakamlar resmileştikten sonra, sizlerle
paylaşacağımı tekrar belirtmek; şirketimiz için belki de
rakamlarla ölçülemeyecek değerde başka başarılarımızdan
da kısaca bahsetmek istiyorum:
Bir havacılık şirketini en çok
zorlayan, en çok heyecanlandıran,
tüm dikkatleri üzerine çeken ve
şirketin performansı ile ilgili küresel
manada fikir veren ve bana göre de en
önemli gördüğüm husus İLK UÇUŞ'tur. Bu kapsamda yıl
içerisinde tek projede örnek yaşanması bile yeteri derecede
kıymetlidir. Bakın son bir yıl içerisinde şirketimizde hangi
İLK UÇUŞ'lar gerçekleştirildi:
• ANKA
• ATAK
• SİVRİSİNEK
• C130 ERCİYES
• T38 ARI
• F16 PO4
• F16 MSM
• S2E SAR
Projeleri bu aşamaya getiren ve testleri gerçekleştiren
tüm personelimizi içtenlikle kutluyorum ve kazasız, hayırlı
uçuşlar diliyorum.
Bu vesile ile yeni yılınızı kutluyor, aileniz ve tüm
sevdiklerinizle birlikte, sağlıklı, başarılı ve huzurlu bir yıl
geçirmenizi diliyor, içten sevgi ve saygılarımı sunuyorum.
Muharrem DÖRTKAŞLI
Genel Müdür
5
İş Geliştirme Faaliyetleri
TUSAŞ AVRUPA’NIN EN İYİLERİ ARASINDA
TUSAŞ, Avrupa İş Ödülleri
yarışmasında “Ruban d’Honneur”
(Onur Kurdelesi) alan ilk Türk
havacılık firması oldu.
Şirketimiz, Avrupa iş dünyasının
mükemmellik, en iyi uygulama ve
yenilikçilik konularının
değerlendirildiği ve Avrupa’nın en
iyilerinin seçildiği 2011 Avrupa İş
Ödülleri 2011 Yarışması’na özel bir
davetle katılarak ülkemizi temsil
etti.
Yarışmaya 150 Milyon Euro ve
üzerinde ciroya sahip şirketlerin yer
aldığı “Yılın Şirketi” kategorisinde
katılan Şirketimiz, ülke çapında
100’ün üzerinde katılımcı arasından
25 ülke temsilcisi arasına girmeyi
başardı. Bahse konu başarıya
yönelik sertifika, 13 Haziran 2011
tarihinde İstanbul’da düzenlenen
törende Genel Müdürümüz
Muharrem Dörtkaşlı’ya takdim
edildi.
Yarışmanın bir sonraki
aşamasında Şirketimiz, kendi
kategorisinde Avrupa’nın en önde
gelen şirketleri arasında finale kalan
10 firma arasına girmeyi başararak,
“Ruban d’Honneur” (Onur
Kurdelesi) nişanını almaya hak
kazandı ve bu alanda ödül alan ilk
Türk havacılık firması oldu.
22 Kasım 2011 tarihinde
İspanya’nın Barselona kentinde
düzenlenen görkemli ödül törenine
katılan Genel Müdürümüz
Muharrem Dörtkaşlı bu prestijli
ödülü tüm ekip arkadaşları adına
aldığını belirtti.
Avrupa İş Ödülleri Hakkında:
Bu yıl beşincisi düzenlenen ve başladığı 2007 yılından bu yana Avrupa'nın en saygın ve prestijli ödülleri
arasında gösterilen 2011 Avrupa İş Ödülleri, HSBC, Infosys, RSM International ve İngiltere Ticaret
Bakanlığı'nın Uluslararası Kurumu (UTKI) tarafından desteklenmektedir.
Seçildikleri ülkenin en iyi örneklerinden biri olma şartını karşılayan aday şirketler, 11 kategoride
mükemmeliyet, en iyi uygulamalar ve yenilikçilik kriterleri çerçevesinde iş, akademi, siyaset ve medya
dünyasından seçkin isimlerin yer aldığı jüri tarafından değerlendirilmektedir. Yarışma, şirketlerin başarılarını
Avrupa çapında kanıtlaması için önemli bir fırsat olarak kabul edilmektedir.
6
FROST & SULLIVAN’DAN TUŞAŞ’A ÖDÜL
Şirketimiz İnsansız Hava Aracı
“ANKA” ile Yılın Ürünü Ödülü’ne
layık görüldü.
Liderlik, teknolojik inovasyon,
müşteri hizmetleri ve stratejik ürün
geliştirme gibi alanlarda bölgesel ve
global başarılara imza atan, üstün
başarı ve performans gösteren
şirketlere verilen “Frost & Sullivan
En İyi Uygulama Ödüllleri” bu yıl 29
Eylül 2011 tarihinde Londra
Jumeriah Carlton Tower Oteli’nde
düzenlenen törende sahiplerini
buldu.
Şirketimiz, geliştirdiği Orta İrtifa
Uzun Havada Kalış (MALE) Sınıfı
İnsansız Hava Aracı “ANKA” ile
Frost & Sullivan
Danışmanlık
Şirketi
tarafından
“En İyi
Uygulama Ödülleri” adı altında
dağıtılan ödüllerden “Havacılık ve
Uzay Alanı’nda Yılın Ürünü”
ödülüne layık görüldü.
Törende Şirketimiz adına ödülü
Strateji ve Teknoloji Yönetimi
Başkanı Yılmaz Güldoğan aldı.
Frost & Sullivan tarafından her
yıl, yeni araştırmalar yapan, bu
araştırmalar sonucunda sektöre
adaptasyon, değişim veya rekabet
gücü anlamında katkıda bulunan
veya bulunması beklenen şirketlere
verilen, daha önceki yıllarda BMW,
DELL, EADS, Locheed Martin gibi
havacılık ve savunma sektörünün
önde
gelen firmalarına verilen ödül,
şirketlerin Ar-Ge programının kalite
ve derinliğinin, şirketin bu çabaya
girmesini sağlayan vizyon ve risk
alma cesaretinin de tescili anlamına
geliyor.
Son yıllarda en çok teknoloji
gerektiren savunma segmenti olarak
görünen İnsansız Hava Aracı
pazarında önde gelen rekabetçiler
arasında bulunmakta olan
Şirketimiz, Türk MALE İHA sınıfında
“ANKA” ile lider konumda
bulunuyor.
Şirketimiz, ANKA’daki bu
başarısını 200
mühendisten oluşan
deneyimli ve
özverili ekibine
borçludur.
ASO’DAN İHRACAT ÖDÜLÜ ALDIK
Ankara Sanayi Odası'nın (ASO)
48’inci Yıl Ödül Töreni, ASO 1.
Organize Sanayi Bölgesi'nde 13
Aralık 2011 tarihinde
gerçekleştirildi.
Ödül töreninde 48 başarılı
sanayiciye kurumlar vergisi, gelir
vergisi, ihracat, ar-ge, ve çevre
ödülleri verildi.
Ekonomi Bakanı Zafer
Çağlayan, Maliye Bakanı Mehmet
Şimşek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanı Faruk Çelik’inde katıldığı
törende Şirketimiz “2010 Yılı İhracat
Ödülü”ne layık görüldü.
7
TCI, TEDARİKÇİ OLARAK ONAYLANDI
TUSAŞ, Türk Hava Yolları ve
THY Teknik A.Ş. müşterek ortaklığı
ile, uçak kabin içi ürünleri ve
komponentlerin tasarımını,
üretimini, lojistik desteğini,
modifikasyonunu ve pazarlamasını
gerçekleştirmek üzere 28 Aralık
2010 tarihinde kurulan Türk Kabin
İçi Sistemleri-Sanayi A.Ş (TCI) ilk
tasarım ürününü vermeye
hazırlanıyor.
TCI Kabin İçi Sistemleri A.Ş.’nin
ilk ürünü olan Boeing 737-800/900
yolcu uçağına ait G1 galleyi’nin
tasarımı ve yapısal montajı
tamamlandı. G1 galleyi’nin tasarım
ve üretim kalitesi, A330 VIP
uçağının iç tasarım ana yüklenicisi
olan Gore Design firması yetkilileri
tarafından 18 Kasım 2011 tarihinde
yapılan incelemelerde uygun
bulundu ve TCI bu proje için galley
tasarım ve üretimini gerçekleştirmek
üzere tedarikçi olarak onaylandı.
TCI (TURKISH CABIN INTERIOR)
Türkiye 2023 vizyonuna ilk adım olarak nitelendirilebilecek bir
açılım olan Girişim Şirketi; THY A.O., THY Teknik A.Ş. ve Türk Havacılık
ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ortaklığında kuruldu.
TCI, uçak kabin içi ürünleri ve komponentlerin üretimini, lojistik desteğini, modifikasyonunu ve
pazarlamasını gerçekleştirecektir.
%100 yerli alt parçalardan üretilmesi hedeflenen ürünler, ülkemizde yerli tedarik zinciri kurulması ile
dolaylı istihdam ve iş hacmini artıracaktır. Ekonomiye çarpan etkisi ile bir çok tedarikçi bu prestijli iş koluna
dahil edilecek ve sertifika sahibi olmaları sağlanacaktır.
Projelenen Ürünler;
Galley (uçak mutfağı), Crew rest (mürettebat dinlenme odası), Magazine racks (dergi kutusu), Literature
pocket (gazete ve basılı evrak kutusu), Divider&wind screen (kabin içi bölücü sistemleri ve güneşlikler),
Doghouse&bustle (çeşitli ekipmanlar, acil durum ekipmanları için dolaplar), Stowage (genel kullanım amaçlı
küçük dolap), Coatroom (elbise dolabı), Video control compartment (görüntü sistem odası), Stairhouse
(dinlenme odası giriş bölümü) ve benzeri kabin içi ürünler.
“FUEL FLOOR” MONTAJ HATTINA TESLİM EDİLDİ
JSF/F-35 Müşterek Taarruz Uçağı
programı çerçevesinde Şirketimiz
tarafından imalatı gerçekleştirilen ilk
“Fuel Floor”, montaj hattına teslim
edildi.
JSF/F-35 Orta Gövde - J355
Assembly’de kullanılmak üzere imal
edilen bu karmaşık yapısal parça,
programdaki 2200’ü aşkın CTOL
(Konvansiyonel - Yatay İniş Kalkış
Yapabilen) uçak için, program
süresince dünyada tek kaynak
olarak Şirketimizde üretilecektir.
8
Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri
HABERLEŞME UYDULARININ ÜLKEMİZDE ÜRETİLMESİ İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM DAHA ATILDI
Şirketimiz ile TÜRKSAT A.Ş.
arasında TÜRKSAT-5A Milli
Haberleşme Uydusu’nun, TUSAŞ
bünyesinde kurulmakta olan Uydu
Montaj Entegrasyon ve Test (UMET)
tesislerinde üretilmesi konusunda
yapılan işbirliği anlaşması 5 Eylül
2011 tarihinde imzalandı.
Ülkemizde geliştirilecek olan
haberleşme, gözlem, bilimsel
uydularının montaj, entegrasyon ve
testlerinde de kullanılabilecek olan
UMET’e TÜRKSAT A.Ş.’nin de
finansman katkısı bulunuyor.
İmzalan sözleşme ile birlikte,
TÜRKSAT-5A haberleşme uydusu,
TÜRKSAT’ın isterleri
doğrultusunda, Şirketimizin ana
yüklenici olacağı proje modeli ile
TUSAŞ ve TÜRKSAT uzman
mühendisleri tarafından birlikte,
milli olarak geliştirilerek üretilecek.
Ülkemizin uydu ve uzay
teknolojilerindeki her türlü
teknolojik kabiliyetleri
değerlendirebileceği projenin
protokolü gereği, yerli haberleşme
uydusunun azami 60 ay içinde
geliştirilerek yörüngeye
yerleştirilmesi öngörülüyor.
TÜRK HAVA KURUMU İLE ÜNİVERSİTESİ İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ İMZALANDI
28 Ekim 2011 tarihinde
tesislerimizde gerçekleşen tören ile;
Türk Hava Kurumu Üniversitesi ile
Şirketimiz arasında “İşbirliği
Protokolü” imzalandı.
Türk Hava Kurumu Genel
Müdürü Osman Yıldırım ve Genel
Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı
tarafından imzalanan protokolde
insanlı, insansız her türlü hava ve
uzay platformlarının tasarımı
üretimi ve entegrasyonu alanlarında
tüm imkan ve kaynaklarını seferber
etmeleri ve ülkenin ihtiyacı olan
araştırma geliştirme programlarında
işbirliği tesis etmek başlıca faaliyet
alanları olarak belirlendi.
Üniversite sanayi işbirliğinin
çalışma alanlarının genişletilmesi,
mühendislik ve havacılık
alanlarında öğretim yapan
üniversitelerle etkin bir iletişim ağı
oluşturması açısından büyük önem
taşıyan protokol ile Türk Hava
Kurumu ile bir süredir devam
etmekte olan işbirliği çalışmaları
çerçeve anlaşması olarak
sonuçlandı.
9
HÜRKUŞ UÇAK SERTİFİKASYONU İMZALANDI
Şirketimizin tasarım ve üretim
aşamalarını gerçekleştireceği, özgün
bir eğitim uçağı prototipi
tasarlanmasının amaçlandığı
“Hürkuş Uçak Sertifikasyonu” Milli
Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve
Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın
katılımlarıyla gerçekleştirilen
törende imzalandı.
18 Ekim 2011 tarihinde Ulaştırma
Bakanlığı binasında gerçekleştirilen
törende protokol, Savunma Sanayii
Müsteşarı Murad Bayar ve Ulaştırma
Bakanlığı Müsteşarı Suat Hayri Aka
tarafından imzalanırken, törende
Genel Müdürümüz Muharrem
Dörtkaşlı ve STM Genel Müdürü
Recep Barut ve yetkililer de
bulundu.
İmzaların atılmasının ardından
bir konuşma yapan Ulaştırma
Bakanı Binali Yıldırım, bu protokol
ile birlikte özgün bir eğitim uçağı
prototipinin tasarlanması,
geliştirilmesi, test ve
doğrulanmasının yapılması, üretim
ve sertifikasyonunun
gerçekleştirilmesi ve sisteme ait
teknik veri paketinin
oluşturulmasının hedeflendiğini
kaydederek, “2023 yılında kendi
uçağını yapan bir konuma gelmesi
hedeflenen ülkemizin
sertifikasyon otoritesi kabiliyeti
ile gelişmiş ülkelerin yardımına
ihtiyaç duymayan büyük Türkiye
hayali içinde bu adımın önemli bir
kilometre taşı olmasını bekliyoruz"
dedi.
Yıldırım, Türkiye'nin 2023 için
bütün parçaları, şekli ve modeliyle,
''Türk Malı'' denecek özgün bir uçak
yapma hedefi olduğuna işaret
ederek “Yeni kurulan bir devletin
tanınması neyse, bir uçak yapıp
uluslararası semalarda uçurmak aynı
şey. Bu belki de uçak yapmaktan
daha çetin bir iştir. Şu anda biz
onun adımını atıyoruz'' dedi.
Hürkuş adı verilen, Vecihi
Hürkuş anısına Türk sivil
havacılığının kendi özgün uçağını
geliştirmeye yönelik ilk adım olacak
bu eğitim uçağının
sertifikalandırılması, test edilmesi ve
onaylanmasının Türk Sivil
Havacılığı ile Savunma Sanayii
Müsteşarlığı tarafından yapılacağına
işaret eden Yıldırım, Türk Sivil
Havacılığı’nın dahil olduğu EASA
sistemi içerisinde bu yetkiye sahip
olduğunu belirtti.
EASA'dan alınan desteğe devam
edileceğinin altını çizen
Yıldırım, Savunma
Sanayii
Müsteşarlığı’nın TUSAŞ marifetiyle
teknik imkan ve kabiliyetleriyle
eksik uzman ihtiyacını
karşılayacağını ve böylece kendi
özgün uçağımızın yapımına ve
bunun belgelendirilmesine yönelik
çok önemli bir projenin başlatılmış
olduğunu belirterek, “Ülkemize,
milletimize ve sivil havacılık
sektörümüze hayırlı olsun.” dedi.
Milli Savunma Bakanı İsmet
Yılmaz da Türkiye'nin artık kendi
uçağını kendisi yapan bir ülke
olduğunu kaydetti. Bakan Yılmaz,
havacılıkta iki slogan olduğunu
hatırlatarak, “Birinci olarak ‘İstikbal
Göklerdedir’, ikincisi ise ‘Kendi
Uçağını Kendin Yap’. Gemin varsa
denizi, uçağın varsa havanı
kullanırsın. Eğer uçak üretmezsen
sertifikana ihtiyaç yok. Şu an uçak
üretmeye başladık, bu protokolde
emeği geçen herkese teşekkür
ediyorum” dedi.
Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii
Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girmiştir. Gece ve gündüz görev yapabilme
kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri
yapılabilecektir.
Program kapsamında iki ayrı uçak konfigürasyonu geliştirilmektedir:
• HÜRKUŞ A: EASA ile CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon
• HÜRKUŞ B: Entegre aviyonikler (HUD, MFD, INS/GPS ve Görev Bilgisayarını kapsayan) ile geliştirilmiş
konfigürasyon
10
A400M PARAŞÜTÇÜ KAPISI
DAYANIM TESTİ SONUÇLANDI
A400M projesi kapsamında,
sertifikasyon testlerinden biri olan
Paraşütçü Kapısı Dayanım Testi’nde
toplam 37125 açma-kapama
döngüsü tamamlandı.
Sonuçlanan bu sertifikasyon
sisteminin kurulumu A400M
projesine katkı sağlamasının yanı
sıra Şirketimize maddi ve manevi
değeri yüksek bir kabiliyet de
kazandırmış oldu.
A400M AILERON VE SPOILER YORULMA TESTLERİNDE TİP SERTİFİKASI İÇİN GEREKLİ DÖNGÜ SAYISI GEÇİLDİ
A400M Programı kapsamında
Kanatçık ve 1 Numaralı Hava Freni;
II. Sertifikasyon Test Parçaları
Yorulma Testleri’nde 1667 Uçuş
Döngüsü 17 Eylül 2011 tarihinde
tamamlandı. Böylece alıcıya teslim
edilecek olan A400M Platformu
Kanatçık ve Hava Freni parçaları
adına Tip Sertifikası yayımı
öncesinde zorunlu olan ‘Bir Yıllık
Uçuş İzni’ verilmiş oldu.
Avrupa Havacılık Güvenliği
Ajansı’na (EASA) 20 Eylül 2011
tarihinde uçuş izni bilgilendirmesi
yapıldı.
A400M Programı kapsamında;
20,000 Tam Uçuş Döngüsü ve 5,000
Hasarlı Uçuş Döngüsü olmak üzere
planlanan Kanatçık ve 1 Numaralı
Hava Freni II. Sertifikasyon Test
Parçaları Yorulma ve Hasara
Tolerans Testlerine kesintisiz olarak
devam ediliyor.
11
HÜRKUŞ FIRLATMA KOLTUĞU TESTLERİ YAPILDI
Şirketimiz tarafından tasarlanan
Türk Başlangıç ve Temel Eğitim
Uçağı HÜRKUŞ’un Pilot Kurtarma
Sistemi kapsamında,
Martin-
12
Baker Aircraft firması ile birlikte
gerçekleştirilmekte olan
kalifikasyon sürecinin önemli bir
aşaması olan Sıfır Hız, Sıfır İrtifa
(0/0) Testi 13 Ekim 2011 tarihinde
İngiltere'de gerçekleştirildi.
Arka kokpitten en küçük fiziksel
ölçülere sahip, ön kokpitten ise en
büyük fiziksel ölçülere sahip testte
mankenlerinin fırlatılması
sonrasında, her iki koltuğun
paraşütlerinin tam
olarak
dolduğu ve mankenlerin fırlatma
sırasında hasar görmediği tespit
edildi.
Başarıyla tamamlanan teste
TUSAŞ ekibinin yanı sıra, Avrupa
Sivil Havacılık Otoritesi (EASA)
temsilcileri de gözlemci olarak
katıldı.
TERMİNOLOJİ BİRLİĞİ ÇALIŞMALARI
Amaç
Bilgi ve düşüncelerin insanlar
arasında paylaşılması olarak
tanımlanabilecek iletişim sürecinin,
doğru ve etkili bir şekilde
gerçekleştirilmesi, özellikle
işletmeler açısından işlerin doğru
yürütülmesinde büyük önem arz
etmektedir. Doğru ve etkili iletişim,
paylaşılan mesajın doğru olarak
iletilmesi ve alınmasıdır. Aksi
durumda iletişim problemleri ve
dolayısıyla süreçlerde aksamaya
neden olan faaliyet ve davranışlar
ortaya çıkabilmektedir.
Bu kapsamda, organizasyon
seviyesinde ortak bir terminolojinin
oluşturulmasını sağlayarak, doğru
ve etkili iletişimin
gerçekleştirilmesine katkıda
bulunmak amacıyla TUSAŞ
Terminoloji Birliği Sistemi
geliştirilmiş ve 2010 yılının Ocak
ayında kullanıma alınmıştır.
Terminoloji Birliği Çalışma
Takımı
Terminoloji gözden geçirme ve
düzenleme çalışmaları, Terminoloji
Birliği Çalışma Takımı üyeleri
tarafından başlatılmıştır. Bu
çalışmada en önemli kaynak olarak
havacılık ile ilgili teknik
terminolojinin Türkçeleştirilmesi
amacıyla tercüme grubu tarafından
başlatılan ve beş yıllık bir
çalışmanın sonunda oluşturulan
“TUSAŞ Sözlük” kullanılmıştır.
Terminoloji gözden geçirme
çalışmaları sürerken, yazılım
gereksinimleri araştırılmış ve
yazılımın TUSAŞ’ta geliştirilmesi
yönünde alınan karar
doğrultusunda, program istek
dokümanı oluşturulmuştur.
Terimlerin gözden geçirilme
çalışması, sistemin kurgulanmasıyla
eş zamanlı olarak tamamlanmış ve
verilerin sisteme transferi Ocak
2010’da gerçekleşmiştir. Terminoloji
veri tabanı, 26 Ocak 2010 tarihinde
kullanıma sunulmuştur.
Çalışanlarımızın değerli
önerileriyle, TUSAŞ terminolojisi,
havacılık ve uzay sektöründe
başvurulan temel ve standart bir
kaynak olma yolunda gelişmektedir.
Terminoloji Birliği Çalışması
İçin Yararlanılan Kaynaklar
TUSAŞ Terminoloji Verileri:
• TUSAŞ Sözlük,
• TUSAŞ yönetmelikleri,
• Takım Tasarım ve NC
Programlama Mühendisliği Bölümü
Terminolojisi,
• Ürün Bütünlüğü Bölümü
Terminolojisi,
• Entegre Ürün Destek Bölümü
Terminolojisi.
Sektörel geçerliliği olan
kaynaklar:
• Hava Kuvvetleri Komutanlığı
Havacılık ve Teknik Terimler
Sözlüğü,
• Airbus Reference Language
• Havacılık ve Uzay Terimleri
Sözlüğü,
• Aviyonik Sözlüğü / © 2001
Rockwell Collins.
Terminoloji Birliği Sistemi
TUSAŞ Portal aracılığı ile erişim
sağlanabilen bu sistem sayesinde
çalışanlarımız, terminolojinin
kullanımına dair sektördeki
araştırma, gözlem ve çalışmaları
sonucu sahip oldukları bilgileri,
diğer çalışanlar ile paylaşabilmekte
ve terminoloji veri tabanının
gelişmesine katkıda
bulunabilmektedir. Bir başka ifade
ile terminoloji veri tabanının
güncellenmesi ve veri tabanına yeni
terimlerin eklenmesi,
çalışanlarımızın sisteme öneri
eklemeleriyle mümkün
olabilmektedir. TUSAŞ Terminoloji
Birliği Sistemi, özellikle havacılık ve
uzay sanayi projelerinin
geliştirilmesi sırasında ihtiyaç
13
duyulabilecek terimlerin Türkçe ve
İngilizce karşılıklarının ve
kısaltmalarının yanı sıra, terimler ile
ilgili tanımlara da kolayca ve hızlıca
ulaşılabilen bir sistem olarak
tasarlanmıştır. Sistem, Wikipedia ve
Google ile entegre edilerek
çalışanlarımızın, farklı kaynaklardan
daha fazla ve detaylı bilgiye
ulaşabilmeleri sağlanmıştır.
Sistemin kullanıcıya yönelik
kabiliyetleri:
• İngilizce ve Türkçe kısaltma
alanlarında yer alan kelimelerden
herhangi biri ya da birkaçı ile
sorgulama yapılabilmesi,
• Aranan terim, sözcük ya da
kısaltmanın veri tabanında
bulunmaması durumunda yazım
hatası denetimi gerçekleştirilerek
varsa eğer benzer terim, sözcük ve
kısaltmaların, “Muhtemel Sonuçlar
14
Listesi” olarak kullanıcıya
sunulması,
• Sorgulama sonrasında bulunan
kayıtlar ile ilgili arama sonuçlarının
listelendiği Wikipedia ve Google
sayfalarına ulaşılabilmesi,
• Sisteme yeni kayıt eklenmesi,
mevcut kayıtlarda değişiklik
yapılması ve mevcut bir kaydın
silinmesi için öneri girişlerinin
mümkün olması,
• “Kayıt Ekle” ve “Kayıt
Değişikliği” öneri tipleri için öneri
ekleme aşamasında aynı kayıt
kontrolü yapılarak veri tabanında
yer alan bir kaydın, öneri olarak
sunulmasının engellenmesi ve
durumun ekranda gösterilen bir
mesaj ile kullanıcıya bildirilmesi,
• Sisteme öneri ekleyen
kullanıcının, önerisinin kabul
durumuna dair e-posta aracılığı ile
bilgilendirilmesi,
• Kullanıcının sisteme eklediği
tüm önerilerin, kullanıcıya tablo
halinde sunulması.
Sistem; kullanıcı önerileri ile
sürekli güncellenen ve güçlenen
veri tabanı, kolay kullanıma sahip
arayüzü gibi nitelikleri ile özellikle
havacılık terminolojisinin
öğrenilmesine, teknik terim
dağarcığının geliştirilmesine ve
kullanılan terimlerin tüm
çalışanlarımız tarafından aynı
şekilde anlaşılmasına yardımcı
olmaktadır.
Sonuç olarak terminolojiyi iyi
bilmek, terimleri doğru kullanmak
ve doğru anlamak özellikle
havacılık sektörü açısından oldukça
önemlidir. Bu olgu ve terminoloji
veri tabanının, çalışanlarımızın
önerileri ile sürekli gelişen bir
sistem olması gerçeği, TUSAŞ
Terminoloji Birliği Sistemi’nin
değerini artıran unsurlar olarak
görülmekte ve TUSAŞ Terminoloji
Birliği Sistemi’nin etkin bir şekilde
kullanılmasının, terimlerin farklı
anlamlarda kullanılması sonucu
ortaya çıkabilecek iletişim
problemlerini azaltacağı
düşünülmektedir.
Fatma MUTLU:
2009 yılında TOBB Ekonomi ve
Teknoloji Üniversitesi,
Bilgisayar Mühendisliği
Bölümü’nü tamamlayan Fatma
Mutlu, 2010 yılında da aynı
üniversitenin Endüstri
Mühendisliği Bölümü’nden çift anadal programı
kapsamında mezun olmuştur. Üniversite dönemindeki
stajlarından ikisini, Şirketimiz Aviyonik, Elektrik ve
Yazılım Mühendisliği Grup Müdürlüğü bünyesinde yer
alan Mühendislik Destek Şefliği’nde yapan Mutlu, bu
stajları esnasında TUSAŞ Terminoloji Birliği
Sistemi’nin geliştirilmesine önemli katkılar
sağlamıştır. 2010 yılında Şirketimizde Yazılım
Sertifikasyon Mühendisi olarak Mühendislik Destek
Şefliği’nde işe başlayan Fatma Mutlu, bu görevinin
yanı sıra TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi’nin
bakımına yönelik çalışmaları da gerçekleştirmektedir.
Organizasyon, Fuar ve Sergiler
YENİ FİKİRLERE DESTEK
Şirketimiz, her yıl olduğu gibi bu
yıl da, üniversite öğrencileri
arasında teknolojiye ve yenilikçiliğe
dayalı girişimciliği teşvik etmek ve
desteklemek amacıyla düzenlenen
“Yeni Fikirler Yeni İşler (YFYI) En
İyi Teknolojik İş Fikri 2011”
yarışmasına Savunma Sanayii
Kategorisi’nde sponsor olarak
destek verdi. Yarışmaya
sağladığımız katkıdan dolayı ODTÜ
Rektörlüğü tarafından Şirketimiz
adına ODTÜ arazisinde YFYI
Ağaçlandırma Bölgesi’ne Toros
Sediri Fidanı dikildi.
Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın
ana sponsorluğunda “Yeni fikirler
içinizde kalmasın” sloganıyla
gerçekleşen yarışma, genç beyinleri
davet ederek, üniversite öğrencileri
arasında savunma sanayii hakkında
farkındalık oluşturmak amacıyla
düzenleniyor. Yarışmaya katılan kişi
ya da ekiplerin fikirlerinin
teknolojik olarak bir yenilik
getirmesi ya da farklılık yaratması
gerekiyor.
Bu sene beşincisi düzenlenen
yarışmanın final töreni 10 Kasım
2011, Perşembe günü ODTÜ Kültür
ve Kongre Merkezi’nde
gerçekleştirildi. Türkiye’nin çeşitli
üniversitelerinden öğrenim
görmekte olan 500 başvuru
arasından yapılan titiz elemeler
sonucu; 75 Bin TL’lik Elginkan Vakfı
Teknoloji Ödülü Kapileroskop
Projesi ile Kaleidoscope ekibine
verildi. Kaleidoscope ekibi aynı
proje ile 50 Bin TL’lik Türk Telekom
Büyük Ödülü’nün de sahibi oldu.
50 Bin TL’lik SSM Büyük Ödülü’nü
ise YEF isimli projeleri ile Heavy
Science ekibi aldı.
MİLLİ HELİKOPTERE "ORTAK AKIL" DESTEĞİ
Türkiye'nin ''2023 Vizyonu''
çerçevesinde ortaya koyduğu yeni
sanayi hamleleri arasında yer alan
''Milli Helikopter'' projesi
kapsamında Savunma Sanayii
Müsteşarlığı tarafından ''Ortak Akıl
Buluşması'' gerçekleştirildi.
Milli helikopter hedefine ilişkin
tüm paydaşların bir araya getirilmesi
yoluyla yaratıcı düşüncelerin
paylaşımını sağlamak için yapılan
toplantı, 29 Eylül 2011 tarihinde
yapıldı.
Savunma Sanayii Müsteşarı
Murad Bayar’ın ev sahipliğinde
gerçekleştirilen ve Atılım
Üniversitesi tarafından desteklenen
toplantıda Atılım Üniversitesi
Rektörü Prof. Dr. Abdurrahim
Özgenoğlu’nun konuşmasının
ardından SSM Helikopter Dairesi
Başkanı Köksal Liman, helikopterin
kısa tarihi, Türkiye’nin helikopter
geçmişi ve SSM’nin helikopter
sanayisi vizyonu konularında bir
sunum yaptı.
Toplantıda, kamu kurum,
kuruluş, üniversite, araştırma
kurumu, savunma sanayii firması,
işletmeci, belediye ve sivil toplum
örgütünden 150 temsilci bir araya
getirilerek yerli helikopter üretimine
ilişkin 1513 fikir üretildi ve üretilen
fikirler önceliklendirildi.
15
JET EĞİTİM UÇAĞI VE MUHARİP UÇAK KAVRAMSAL TASARIM PROJESİ SÖZLEŞMESİ İMZALANDI
Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz
Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar
Savunma Sanayii Müsteşarlığı
(SSM) ile Şirketimiz arasında 23
Ağustos 2011 tarihinde “Jet Eğitim
Uçağı ve Muharip Uçak Kavramsal
Tasarım Projesi” sözleşmesi
imzalandı.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın
2020’li yıllardan sonraki Jet Eğitim
Uçağı ve Muharip Uçak ihtiyacına
yönelik olarak imzalanan sözleşme
ile, harekât ihtiyaçlarının
belirlenmesi, gereksinim analizi
çalışmaları, hava aracı ve system-altsistemlerinin kavram tanımlaması,
milli imkân ve kabiliyetler ile
yapılabilirliğin araştırılması,
uluslararası işbirliği modelleri
çalışmaları gerçekleştirilecek ve
sözleşme’nin sonunda,
gerçekleştirilen teknik ve idari
çalışmaların çıktıları Savunma
Sanayii İcra Komitesi tarafından
değerlendirilerek Proje’nin bir
sonraki aşaması için nihai karar
oluşturulacak.
Bu kapsamda Şirketimizin Balgat
Tesisleri’nde gerçekleştirilen Milli
Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Hava
Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet
Erten, Milli Savunma Bakan
Yardımcısı Hasan Kemal Yardımcı,
Savunma Sanayii Müsteşarı Murad
Bayar ile birlikte Genelkurmay,
MSB, SSM, Hv.K.K., TSKGV ve
Savunma Sektöründen askeri ve sivil
yetkililerin katıldığı imza töreninde
SSM Uçak Dairesi Başkanı Yakup
Taşdelen tarafından proje hakkında
Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet Erten
16
TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya
detaylı bilgilerin yer aldığı bir
sunum gerçekleştirildi.
TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı
Yalçın Kaya törende yaptığı
konuşmada, kendi savaş ve jet
eğitim uçağının tasarım ve
üretiminin ilk adımı olan bir
sözleşmeyi imzalayan bir şirket
konumuna gelmiş TUSAŞ’a
ulaşmanın gururunu yaşadığını
belirterek, bu durumun yarattığı
sorumluluk duygusuyla hareket
edeceklerini ifade etti.
Yalçın Kaya’nın ardından
konuşan Murad Bayar, hava
araçlarında da özgün teknoloji ve
tasarımla ihtiyaçları karşılama
hedefine yönelindiğini belirterek,
sözleşmenin bu hedef
TSKGV Genel Müdür Yardımcısı Fikri Gönültaş
Soldan sağa; TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya, TSKGV Genel Müdür Yardımcısı Fikri Gönültaş,
Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet Erten, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz,
Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar.
doğrultusunda en sağlıklı adımları
atmak üzere yapıldığını ifade etti.
Projenin arkasında durulabilir ve
desteklenebilir olması için
Türkiye’nin bütün gücünün,
imkanının ve aklının bir araya
getirilmesi gerektiğinin altını çizen
Bayar, bu sayede doğru yol haritası
çizilebileceğini belirtti.
Son olarak kürsüye gelen Milli
Savunma Bakanı İsmet Yılmaz,
TUSAŞ’ın hiçbir ayrımcılık
yapmadan, kim ne biliyorsa bu
yetenek havuzuna herkesi katkı
vermeye çağıracağına ve sonuçta iki
yıllık süreçte ve onu takip eden 20.
Yıllarda Hava Kuvvetlerinin ihtiyacı
olan hem eğitim hem de muharip
uçağı milli imkânlarla üretip teslim
edeceğine inandığını belirterek,” Bu
Türkiye için gururdur, bu Türkiye
için onurdur.” dedi.
Toplu fotoğraf
Yılmaz’ın konuşmasının ardından
sözleşme anısına hazırlanan anı
sertifikasına imza atıldı.
İmzanın ardından TUSAŞ
Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın
Kaya, sözleşmenin imzasında emeği
geçenlere günün anısına hazırlanan
plaketleri takdim etti.
Projenin Ülkemiz ve Hava
Kuvvetlerimizin için hayırlı olmasını
diliyoruz.
DUBAI AIRSHOW 2011
Şirketimiz, 13-17 Kasım 2011
tarihleri arasında Birleşik Arap
Emirlikleri, Dubai’de düzenlenen
Dubai Airshow’a bir stand ile iştirak
etmiştir. Birleşik Arap
Emirlikleri’nin 40’ıncı Yılı olması
sebebiyle ayrı bir önem taşıyan
fuara 100 milyon’un üzerinde
yatırım yapılmış ve 50 ülkeden
900’ü aşkın firma katılmıştır.
Türkiye’den katılan Türk Hava
Yolları dışında tek firma olan
TUSAŞ, fuar boyunca
ziyaretçilerden ve özellikle
delegasyonlardan büyük ilgi
görmüştür. Özgün ürünlerin ortaya
çıkması ve sayılarının giderek
artmasıyla birlikte, her geçen yıl
biraz daha farklılaşan TUSAŞ standı,
tamamen yerli imkanlar ve Türk
mühendisleri tarafından geliştirilen
Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı
İnsansız Hava Aracı “ANKA”, Türk
Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı
“HÜRKUŞ” ve T129 Taaruz ve
Taktik Keşif Helikopteri “ATAK”
projeleri başta olmak üzere; F-16,
C-130, T-38, S-70 gibi değişik
platformlar üzerinde uyguladığı
modernizasyon projeleri, JSF ve
A400M gibi iştirak ettiği uluslar
arası projeler ile ziyaretçilerin ilgi
odağı oldu.
Fuar boyunca Şirketimiz standını
aralarında MSB Müsteşar Yardımcısı
Tümg. Nihat Kökmen, Hv.K.K.
Harekat Başkanı Tümg. Ateş
Mehmet İrez, Abu Dhabi
Büyükelçisi Vural Altay, Dubai
Başkonsolosu Ümit Yalçın ve THY
Genel Müdürü Temel Kotil’in
bulunduğu birçok üst düzey sivil ve
askeri yetkili ziyaret etmiştir.
17
ASD 2011 YILI KONVANSİYONU’NA KATILDIK
Savunma Sanayii Müsteşarlığı
(SSM) ve Savunma Sanayii
İmalatçılar Derneği (SASAD) işbirliği
ile düzenlenen, Avrupa Havacılık ve
Savunma Sanayii Derneği
Konvansiyonu bu yıl 6-7 Ekim 2011
tarihlerinde İstanbul Hilton Otel’de
düzenlendi.
Her yıl başka bir ülkede
düzenlenen ve Ulusal Savunma
Sanayii Şirketleri ve Uluslararası
Orjinal Ekipman Üreticilerinin
temsil edildiği konvensiyona,
Şirketimiz Gümüş Sponsor olarak
destek verdi ve bir stant ile katılım
sağladı.
Genel Müdürümüz Muharrem
Dörtkaşlı’nın da katılarak
yetkililerde temasta bulunduğu
konvensiyonda gerçekleştirilen
“ASD Savunma Sanayii” konulu
oturuma, Entegre Uçak Grup
Başkanımız Özcan Ertem
konuşmacı olarak katıldı.
GEO 8. GENEL KURUL TOPLANTISI’NA KATILDIK
Dünyanın, “Yer Gözlem”
alanındaki en büyük organizasyonu
olan Küresel Yer Gözlem
Grubu’nun (Group on Earth
Observation-GEO) 8. Genel Kurul
Toplantısı, 16-17 Kasım 2011
tarihlerinde TÜBİTAK’ın ev
sahipliğinde, İstanbul’da
gerçekleştirildi.
Etkinlikte uzay alanındaki
faaliyetleri ile yer alan Şirketimiz,
katılımcılar tarafından yoğun ilgi ile
karşılanırken, standımızı TÜBİTAK
Başkanı Prof. Dr. Yücel Altunbaşak
ile birlikte ziyaret eden Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat
Ergün’e, Yapısal ve Uydu Grup
Başkanımız Bekir Ata Yılmaz
tarafından projelerimiz ve
kabiliyetlerimiz hakkında bilgi
verildi.
Etkinliğe Amerika Birleşik
Devletleri, Rusya Federasyonu, Çin,
Japonya, Brezilya, Hindistan,
Almanya gibi uzay faaliyetlerinde
yetkin 85 üye ülkeden; ayrıca,
Avrupa Komisyonu, Avrupa Uzay
Ajansı, Dünya Meteoroloji
Organizasyonu’nun da üyesi olduğu
61 uluslararası kuruluştan 600’e
yakın üst düzey temsilci katıldı.
Genel Kurul Toplantısı’nın yanı
sıra; GEO Komite Toplantıları,
katılımcı ülkelerin ve kuruluşların
faaliyet ve ürünlerini tanıtılabileceği
sergi ve özel oturumların da
düzenlendiği etkinlik 17 Kasım 2011
tarihinde sona erdi.
“Uluslararası bir kuruluş olan
GEO, dünyamızın uzaydan
gözlemlenmesi ve bu yolla elde
edilen verilerin Afetler, Meteoroloji,
Su, Şehir Planlama, Tarım, Eko
Sistem, Enerji, Sağlık gibi alanlarda
kullanılması amacına yönelik olarak
çalışmakta olup, elde edilen veriler
GEO üyesi olan 90 ülke arasında
ücretsiz olarak paylaşılmaktadır.”
AUVSI 2011'DE ŞİRKETİMİZİ TEMSİL ETTİK
Şirketimiz, 16-19 Ağustos 2011
tarihleri arasında Washington
DC’de düzenlenen dünyanın en
büyük İnsansız Sistemler Fuarı olan
AUVSI’s Unmanned Systems North
America 2011'e özgün insansız
hava aracı ve hedef uçak sistemleri
18
ile katıldı.
Orta irtifa Uzun Havada Kalışlı
İnsansız Hava Aracı “ANKA” nın
1/5 modeli, Hedef Uçak Şimşek ve
Turna platformları ile katıldığımız
fuarda, geliştirmiş olduğumuz ürün
ve teknolojiler, dünyanın birçok
yerinden gelen misafirlere tanıtıldı.
AUVSI 2011 Konferansı
kapsamında gerçekleştirilen fuarda
450’nin üzerinde katılımcı firma yer
alırken 40’tan fazla ülkeden
6500’ün üzerinde askeri ve sivil,
resmi ve özel kurumlardan
temsilciler fuarı ziyaret ettti.
Uluslararası basın kuruluşları
tarafından da büyük ilgi gören
fuarda, Pazar Geliştirme Şefi İsmail
Hakkı Ateş, The Wall Street Journal
Gazetesi’nden Nathan Hodge ile
ANKA ve TUSAŞ’ın insansız hava
araçları kabiliyetleri üzerine bir
röportaj gerçekleştirdi.
Birçok ülke temsilcisinin ve
sanayicilerin yoğun ilgisini çeken
standımızda hedef uçak ve
sistemlerine yönelik hizmet satışı,
uluslararası insansız hava
platformu geliştirme çalışmalarında
ortaklık ve ANKA platformunun
yabancı kullanıcılara tanıtım ve
pazarlanmasına yönelik birçok
toplantı ve görüşme
gerçekleştirildi.
ULUSLARARASI C-130 KULLANICILARI KONFERANSI’NA KATILDIK
Şirketimiz, 17-20 Ekim 2011
tarihleri arasında Amerika Birleşik
Devletleri’nin Atlanta kentinde
düzenlenen “Uluslararası C-130
Kullanıcıları Konferansı ve
Sergisi”ne (Hercules Operators
Conference 2011-HOC 2011) katıldı.
Söz konusu konferansta açılan
TUSAŞ standında başta C-130
Aviyonik Modernizasyonu olmak
üzere, ürün ve kabiliyetlerimiz
sergilendi.
80’in üzerinde firmanın katıldığı
HOC 2011 Konferansı ve Sergisi’nde
60’tan fazla bildiri sunumu
gerçekleştirildi.
Sergi süresince, TUSAŞ standına
yapılan ziyaretler kapsamında
muhtelif teknik ve ticari görüşmeler
gerçekleştirildi.
Pazar Geliştirme Şefi İsmail
Hakkı Ateş ve Erciyes Aviyonik
Sistemler Lideri Erdem
Dağdelenler’in Şirketimizi temsil
ettiği konferansta, C-130 Aviyonik
Modernizasyonu Programı ve
kabiliyetlerimiz ile ilgili
gerçekleştirilen bildiri sunumu,
katılımcılardan büyük ilgi gördü.
“ECM FORUM 2011”E KATILDIK
Bilişim Destek Müdürümüz
Gülsen Bayramusta, 15 Kasım 2011
tarihinde İstanbul’da
gerçekleştirilen “EMC FORUM
2011”e davetli konuşmacı olarak
katıldı.
Bayramusta forumda, Temmuz
2010’da, eski yazılımın yerine
tümüyle teknolojisi yenilenerek
kullanıma alınan “EMC
Documentum-İçerik Yönetimi”
uygulamasının, seçimi, kurulması,
devreye alınması, yeni uygulamanın
iş süreçlerine olan etkisi, faydaları
ve hedeflerini bilişim teknolojileri
kullanıcılarıyla paylaştı.
Dinleyiciler tarafından ilgi ile
takip edilen sunumun ardından
Şirketimiz ve projelerimiz ile ilgili
bilgi alışverişi yapıldı.
ŞİRKETİMİZİ 2011 SCADE KULLANICI KONFERANSI’NDA TEMSİL ETTİK
Şirketimiz 13-14 Ekim 2011
tarihlerinde Paris'te gerçekleştirilen
“SCADE User Group Conference
2011”e davetli konuşmacı olarak
aktif katılım sağladı.
Model tabanlı emniyet kritik
yazılım geliştirme aracı olan
SCADE'in, C-130 Modernizasyon
(ERCİYES) ve İnsansız Hava Aracı
(ANKA) projelerinde kullanımı
üzerine hazırlanan sunum 50'nin
üzerinde uluslararası şirket ve
140'ın üzerinde katılımcıyla
paylaşıldı.
Aviyonik, Elektrik ve Yazılım
Grup Müdürlüğü’nden Tasarım
Uzmanları Hüseyin Serkan Gencer
ve Ufuk Suat Aydın’ın
gerçekleştirdiği ve dinleyiciler
tarafından ilgi ile karşılanan
sunumun ardından Şirketimiz ve
projelerimiz ile ilgili bilgi alışverişi
yapıldı.
19
Tesislerimizden
ANKA UÇUŞ TEST PROGRAMI DEVAM EDİYOR
işlevleri kontrol edilmiştir. Bu
aşamada elde edilen bulgularla
sistemde ve uçuş performansında
birçok iyileştirme uygulanmıştır.
gerçekleştirilen beşinci uçuş ile
birlikte havacılıkta “zarf
genişletme” olarak bilinen ve hava
aracının değişik irtifa, hız ve
menzillerde emniyetli bir biçimde
uçtuğunun ve performans
gereksinimlerini sağladığının
kademeli olarak denendiği ikinci
aşamaya girilmiştir.
ANKA Kalkışta
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin keşif
ve gözetleme ihtiyaçları
doğrultusunda Şirketimiz tarafından
geliştirilen Türk İnsansız Hava
Aracı “ANKA”nın 30 Aralık 2010
tarihinde yapılan ilk uçuşundan bu
yana toplam yedi adet test uçuşu
gerçekleştirilmiştir.
İlk dört uçuştan oluşan birinci
aşamada hava aracının uçabilirliği
görülmüş ve aracın uçuş kontrol,
itki, iniş takımları ve elektrik
sistemleri ile Veri Linkleri ve Yer
Kontrol İstasyonu’nun temel
20
ANKA Test Ekibi
Tesislerimizden
Yer Kontrol İstasyonu ve Mühendislik Test İstasyonu
İki saatten fazla süren uçuş testi
boyunca hava aracı planlandığı
şekilde 10.000 ft irtifa ve 100 kts
hıza ulaşmıştır. Test planında yer
alan yüze yakın test noktasında
trim ve dönüş manevraları
gerçekleştirilerek otopilot ve uçak
performansı ile hava veri sistemi
kalibrasyonu için veri toplanmıştır.
Test aynı zamanda motor,
katlanır iniş takımı gibi uçak
sistemlerinin yanı sıra komuta
kontrol sistemleri ve veri linklerinin
de performanslarının doğrulanması
fırsatı vermiştir.
gerçekleştirilen ve altı saat süren
altıncı test uçuşunda test hedefi
olan 18.000 ft irtifaya (6000 m)
sorunsuz ulaşılmış, farklı irtifalarda
otopilot performansını belirlemeye
ve sistem performansını tespite
yönelik pek çok test manevrası
gerçekleştirilmiştir. Aerodinamik
tanımlama, hız ve irtifa olarak uçuş
performansı, otopilot, otomatik iniş
kalkış sistemi ve haberleşme
sistemi gibi alanlarında toplam 240
test noktası başarıyla geçilmiştir.
Beşinci ve altıncı uçuştan oluşan
ikinci test aşamasında uçuş zarfı
genişletme hedeflerine ulaşılmış ve
otomatik uçuş kontrol sistemlerinin
performans testleri büyük oranda
tamamlanmıştır.
11 Aralık 2011 tarihinde yapılan
yedinci uçuşla birlikte içinde
otomatik kalkış/iniş sistemi,
buzdan koruma sistemi ve motor
tadilatlarının entegrasyonlarının
doğrulanacağı üçüncü aşamaya
girilmiştir.
Yaklaşık dört saat süren bu
uçuşta otomatik kalkış/iniş
sistemine hassas koordinat bilgisi
Kalkış Tırmanışı Sırasında İniş Takımları Toplanması
21
Tesislerimizden
ANKA Sistem Entegrasyon Laboratuarı
sağlayan radar ve GPS tabanlı
algılayıcıları denenmiş ve sistemin
temel yapıtaşı olan iniş/kalkışa özel
otopilot çalıştırılmıştır. Yerden
gönderilen komutlarla otomatik test
manevraları gerçekleştirilmiş ve
otopilotun ayarlamaları yapılmıştır.
Bu otopilot ile bir seri yaklaşma ve
pas geçme manevrası
tamamlanmıştır.
ANKA, yedekli seyrüsefer/hava
veri algılayıcılarından gelen
bilgilerin ve komutların Uçuş
Kontrol Bilgisayarı (UKB)
tarafından değerlendirilerek
tamamen elektriksel sinyaller
ANKA Seyir Halinde
22
üzerinden hareketli yüzeylerin ve
itki sisteminin kontrol edildiği
gelişmiş bir “Fly-by-Wire” uçuş
kontrol sistemine sahiptir. Hava
aracının otomatik kontrolü ve
seyrüseferinin yanısıra donanım
yedeklemelerinin yönetimi ve
algılayıcı filtrelenmesi amacıyla
TUSAŞ’ta birçok algoritma
geliştirilmiş ve yazılıma başarıyla
uygulanmıştır.
Her bir testte toplanan veriler
ışığında simülatördeki hava aracı
modeli ve buna bağlı otopilot
kazanç ayarları/limitleri
güncellenmektedir. Güncellenen
yazılımlar Sistem Entegrasyon
Laboratuarı’nda (SEL) test
edilmekte ve pilotların görüşleri
alınmaktadır. Teste hazırlık
çalışmaları kapsamında test
provaları ve intibak çalışmaları da
yine bu laboratuarda
yürütülmektedir.
Bundan sonraki uçuşlarda OİKS
otopilotu ile önce pilotlu daha
sonra da tam otomatik iniş ve
kalkışlar yapılması hedeflenmiştir.
Test kampanyası, daha yüksek
elektrik güç üretme kapasitesine
sahip dizel motor ve elektro atımlı
buzdan koruma sistemi gibi planlı
ANKA Son Yaklaşmada
Tesislerimizden
entegrasyon çalışmalarının
doğrulamalarını da içerecektir. Son
aşamada, gece/gündüz görüş
sağlayacak ASELFLIR-300
kamerasının sisteme
entegrasyonunun yapılması ve
testlerinin tamamlanmasının
ardından ANKA İHA Sistemi ilk
harekat kabiliyetini kazanmış
olacaktır.
Üretimde de birçok kilometre
taşı başarıyla tamamlanmış
durumdadır. İkinci prototip hava
aracı uçuşa hazır olup, ilk uçuşunu
yapmak üzere Test Meydanı’na
intikal edene kadar TUSAŞ’ta
değişik entegrasyon ve test
aktivitelerine destek vermesi
planlanmıştır. Diğer prototiplerin
üretim ve montaj çalışmaları da
hızla devam etmektedir. Prototip
sayısındaki artışın sağlayacağı
esneklik ve süreklilik ile birlikte
uçuş test programı ivme kazanacak
ve ANKA en kısa zamanda göreve
hazır hale gelecektir.
M. Remzi BARLAS:
1967 İzmir doğumlu olan M.
Remzi Barlas, ODTÜ Havacılık
Mühendisliği Bölümü’nden
1989 yılında mezun olmuş,
1992 yılında Virginia Tech’te
yüksek lisans eğitimini
tamamlamıştır. Yurt içi ve yurt dışında savunma ve
havacılık alanındaki çeşitli kuruluşlarda Tasarım
Mühendisi, Sistem Mühendisi, Proje Yöneticisi ve
Danışman ünvanlarıyla değişik görevler üstlenen M.
Remzi Barlas, 1989 yılında göreve başladığı TAI’de
halen Entegre Uçak Grubu’na bağlı İHA Sistemleri
Mühendislik Müdürü ünvanıyla ANKA Teknik
Yöneticisi ve ANKA Test Yöneticisi görevlerini
yürütmektedir.
ANKA İniş Rulesinde
23
Tesislerimizden
BASINDA ANKA
Tesislerimizden
ANKA’MIZIN UÇUŞU İLE İLGİLİ YORUMLAR
ANKA’mızın başarılı uçuşunun
sosyal medyada yer almasının ardından,
haber ile ilgili yapılan yorumlar;
Sabır arkadaşlar bunlar uzun süreli
çalışmalar sonuç alınacaktır muhakkak.
Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 14:08
İstikbal göklerdedir.
Allah’ına kurban bee işte böyle
olmalı. Ulu Önder “İstikbal göklerdedir”
demiş. Göklerdeki tüm araçlarımız Türk
malı olacak Allah’ın izniyle.
esirgemeyeceksin.
aslanlarım kim tutar bizi.
Milli yerli savunmaya çok ihtiyacımız
var. Çok iyi bir haber.
Gurur duydum. Çalışanların
heyecanı beni de heyecanlandırdı. Allah
yolunuzu açık etsin.
Misafir, 25 Ekim 2011 ,Salı 13:12
Harikasınızzzzz...
Yeter ki kendimiz yapalım.
Emeği geçenlere büyük teşekkür.
Türkiye için çok iyi bir adım.
Bu ve bunun gibi bir takım
özellikleriyle İsrail yapımı Heronlara
nazaran üstün özellikleri bulunuyor. Her
parçası ve yazılımı Türk
mühendislerinin eseri olan Anka’ya 2012
yılında entegre edilecek olan radar
sistemiyle bulutların arasından dahi
görüş sağlayabilecek. Geçtiğimiz
günlerde Malazgirt isimli insansız hava
helikopteriyle de bu konuda atılım
yapan Türkiye 2012 yılında uzaya
göndereceği ilk Türk istihbarat ve
haberleşme uydusu Göktürk ile
güvenlik ve istihbarat konusundaki dışa
bağımlılığından da tamamen kurtulmuş
olacak.
Bayılıyorum böyle gelişmelere,
haydi hayırlısı!
Anka 17 metre kanat genişliği ve 600
kg’lık ağırlığıyla sınıfının en üst
kapasiteli uçaklarından. 7.000e yakın ve
ağırlıklı olarak radara yakalanmayan
malzemeden üretilen Anka gizli
istihbarat görevlerinde de mühim bir
eksiği kapatıyor. 24 saat havada kalma
özelliği bulunan Anka 200 km’lik bir
menzile sahip. Gündüz ve gece
görevlerini mükemmelen yerine getiren
uçak 155 beygir gücünde dizel bir
motora sahip. Otomatik kalkış ve iniş
özelliği de bulunan Anka merkezle
irtibatının kopması durumunda üsse sağ
sağlim geri dönebilme özelliğiyle de bir
ilk.
Hayaldi geçek olmasına birkaç adım
kaldı.
Böyle mühendislerin varsa desteği
Bravo Türkiyem, bravo TAI. Bravo
Türk mühendislerine. Bize bu yakışır.
Yola devam, yolunuzu kesmek
isteyenlere aldırış etmeyin. Mutlaka
yıkıcı eleştiriler yapıp sizi durdurmak ve
moralinizi bozmak isteyenler olacaktır.
Bunlara bakmayın, var gücünüzle
çalışın. Helal olsun size.
Gönülden tebrikler tüm emeği
geçenlere...
Galeriyi izledim ne diyeyim gözlerim
doldu. Emeği geçenlere milletin bir ferdi
olarak benim hakkım helal olsun.
Rabbim sana şükürler olsun.
Bugünleri görecek miydik? Türk kuşu
semalarda. Atatürk’ün ruhu şad olsun.
Unutmayın biz Türküz. Allah’ın
izniyle herşeyi yaparız, yeter ki birlik
beraberlik olsun Türkü, Kürdü, Laz’ı,
Çerkez’i biz bir bütünüz. Bu millet bu
devlet bizler için var, helal olsun
Helal olsun işte Büyük Türkiye.
Harika bir video. Bu zor günlerde
çok güzel moral oldu. Bunlara çok
ihtiyacımız var. Allah ülkemize,
devletimize, milletimize zeval vermesin.
Emeği geçen herkese teşekkürler.
100 lira fazla olsun yerli olsun, hem para
ülkede kalsın, hem de teknolojimiz
gelişsin.
Helal olsun sonuna kadar
mühendislerimizi destekleyelim.
Emeği geçenlere milletten selam
olsun. Saygılar ve sevgiler sizin içindir.
Canı gönülden göreve başlamasını
diliyoruz.
Alkışlıyorum sizleri, iyi ki varsınız.
Çamurdan olsun bizim olsun.
Savunma sanayii sonuna kadar
desteklenmeli.
Anka-İHA bunlar modelleri
geliştirecektir. Daha da büyük projeler
yapacaktır.
Ne mutlu emeği gecen herkese
teşekkür ederim. Bir de ilerde silahlısını
da yaparsak çok güzel olacak.
Tebrik ediyorum ve devamını
bekliyoruz. Yeter artık dışa bağımlılık!
25
Tesislerimizden
Helal olsun size herşey, tebrikler.
Helal olsun, tebrik ediyorum, emeği
geçenleri.
Devletimize bu güzelliği nasip
etmekte vesile olan tüm çalışanları
tebrik ediyorum. Devletimize dair
yaptıkları çalışmalardan ötürü de ayrıca
teşekkür ediyorum...
Helal olsun, işte bunları görmek
istiyor artık bu ülke!
Emeği geçen herkesten Allah razı
olsun. Güç ve özgün fikirler nasip etsin.
Allah yolunuzu açık etsin. Size
güvenimiz sonsuz.
Emeği geçenlere teşekkürler. Allah
razı olsun.
Biraz daha çabuk, ülkemizin acil
ihtiyacı var. Emeği geçenlerin ellerine
sağlık.
Türkiye’de yaşamaktan Türk
vatandaşı olmaktan mutluyum...
iyi şeyleri yapmalarını nasip etsin
rabbim.
Sizi çooook seviyoruuuuuzzzzzzz.
Bu habere oturup ağlanır.
Yaptıklarımız yapacaklarımızın
teminatıdır. Türkiyem
benimmmmmmm.
Allah daha iyilerini yapmayı nasip
eder inşallah. Terör belasına en büyük
darbe bu araçlar olur inşallah.
Son günlerde duyduğum en iyi
haber. Tebrikler Türk Mühendisleri.
Ar-Ge’ye bütçe, mühendislere
destek ve koruma bakın ne Anka’lar
çıkıyor. Yolunuz açık olsun yiğitler.
Sizinle gurur duyuyoruz.
Helal olsun, elinize sağlık.
Jet uçağımızı da yapacağız inşallah.
Allah böyle işleri yapan
mühendislerimizden razı olsun. Hep
böyle şeylerin üretimi olsun, daha daha
Hiç birşey için geç değildir
gerideysek önlerine geçmeyi de biliriz.
Emeği geçen herkese teşekkürler...
Tebrik ediyorum. Türkiye’de bu ve
benzeri mühendislik çalışmasını
rahatlıkla yapacak kalifiye
mühendislerimiz var kullanalım lütfen.
Helal olsun yapanlara, yaptıranlara.
Aklınıza yüreğinize sağlık.
İşteee süperrr bir haber...
Helal olsun. Tebrik ediyorum,
kutluyorum ve destekliyorum.
Bağımsızlık budur.
SONRA
UNDAN
Ş
U
Ç
U
I
MESAJ
RIL
Ğİ BAŞA MÜZE İLETTİĞİ
İ
D
R
İ
T
Ş
ÜDÜR’Ü
ERÇEKLE
şıdığı
HİNDE G AR’IN GENEL M
İ
R
A
anın ta
T
1
m
Y
1
a
ş
A
0
a
2
B
u
D
M
İ
b
EK
URA
ğlanan
IZIN 22
EŞARI M
ıracak
mde sa
e
n
ANKA’M SANAYİİ MÜST
ö
d
kazand
ir
k
b
e
.
r
n
A
tü
te
M
üyük
bir ye
SAVUN
dan hiç
önem b e’ye stratejik
,
y
e
B
alarımız kısa zamanda
iy
k
m
m
r
e
e
ü
s
r
r
T
a
in
“Muh
mi’miz
nsla en
011
KA Siste bir performa terine
Ekim 2
N
2
A
2
ın
k
ız
ı
ece
nvan
uçağım çekleştirdiği
etleri e , TAI camiasın
ksilmey
v
e
v
u
ANKA
t
r
K
o
e
il
lı
g
le
p
h
ü
a
to
n
im
il
r
o
si gü
arfı,
Türk S
dilekle
Cumarte uşunu uçuş z
ırılması
d
n
a
ç
le
z
u
a
iy
i
k
ar
arım.”
Beşinc
süre itib ilgisini bu
ten kutl
e
k
v
e
r
ı
ü
y
ım
dığı b
kullan
tamamla an Müsteşar
la
ıy
r
a
ş
Bayar
steşarı
yaşay
rek ba
.
Murad
ayii Mü
n
a
S
geliştire sizlerle birlikte Bey'den aldım n
a
nı
Savunm
zlü
eme
heyeca
aruk Ö bu alanda eg lduğu ve
F
ız
ım
c
o
Yardım izin bizlerden üst düzeyde
ğu
n
cı oldu
e
a
y
in
ti
Ülkem
in
ih
s
ti
la
n
z
le
a
r bek
e en f
sistemle in bu yeteneğ
iz
askerim
26
Tesislerimizden
HELİKOPTERİMİZ ATAK GÖKLERDE
Türkiye’de üretilen ilk T129
ATAK Helikopteri prototipi, 17
Ağustos 2011 tarihinde, ilk uçuşunu
gerçekleştirdi.
“P6” adı verilen ve Türkiye’de
Akıncı tesislerinde üretilen ilk
prototip olan T129 helikopterinin
ilk test uçuşu, TUSAŞ test pilotları
Adnan Meral ve Gökhan
Korkmaztürk tarafından başarıyla
gerçekleştirildi.
17 Ağustos 2011 tarihinde,
günün ilk ışıklarıyla birlikte
başlayan çalışmaların devamında,
saat 06:30 esnasında motor çalıştıran
helikopterimiz, 25 dakikalık başarılı
bir uçuşun ardından ilk test
safhasını tamamladı. Yapılan motor
ve sistem kontrollerinin ardından,
bir dizi test adımını da içinde
barındıran uçuşun ikinci safhası da
tamamlandı.
Türk Havacılık ve Savunma
Sanayii’nde atılmış büyük bir adım
olarak da nitelendirilen T129 ATAK
Helikopteri’nin ülkemize ve Türk
Silahlı Kuvvetleri’ne stratejik
anlamda önemli bir güç katması
bekleniyor.
Test süreçlerinin de
tamamlanmasının ardından, Türk
Kara Kuvvetleri’ne en kısa sürede
teslim edilmesi için yapılan
çalışmalara aynı hızda devam edilen
T129 ATAK Helikopteri’nin 2012
yılının 2’nci çeyreğinde Türk
semalarındaki yerini alması
planlanıyor.
ATAK Helikopter Programı, Türk
Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın
ihtiyacı olan 59 adet kesin, 32 adet
opsiyonel Taarruz/Taktik Keşif
Helikopteri’nin, kullanıcı ihtiyaçları
doğrultusunda özgünleştirilip,
üretilmesi ve entegre lojistik destek
sağlanmasına yönelik olarak 7 Eylül
2007 tarihinde SSM, TUSAŞ, Aselsan
ve AgustaWestland arasında
imzalanan sözleşmeler
doğrultusunda, 2 Temmuz 2008
tarihinde yürürlüğe girmiştir.
ATAK Helikopter Programında,
TUSAŞ ana yüklenici, Aselsan ve
AgustaWestland firmaları da alt
yükleniciler olarak yer almaktadır.
ATAK Programı, planlanan takvim
ve bütçe çerçevesinde devam
etmekte olup, 2012 yılının ikinci
çeyreğinde ilk teslimatın yapılması
planlanmaktadır.
T129 ATAK Helikopteri, beş palli
rotor sistemi, tekerlekli iniş
takımları, güçlü ve ileri teknoloji
LHTEC-CTS 800 motoru, yeni nesil
hedef tespit sistemi, entegre kask
sistemi, etkin, hassas ve özgün silah
sistemleri, sayısal kokpit mimarisi,
görev bilgisayarları ve gelişmiş uçuş
ve atış kontrol sistemleri ile yüksek
manevra ve uçuş kararlılığına, sıcak
ve yüksek irtifa koşullarında üstün
performansa, üç saat havada kalış
ve uzun menzile ve her türlü hava
koşullarında gündüz/gece harekât
icra etme kabiliyetine sahiptir.
Yüksek performansı, üstün manevra
kabiliyeti, asimetrik silah yükü,
düşük görüş, ses ve radar silueti,
yüksek seviyede darbeye
mukavemeti ve balistik toleransı
T129 helikopterine çok çeşitli
muharebelerde çok yönlü üstün
harekât yeteneği kazandırmaktadır.
27
Tesislerimizden
T129 ATAK ORYANTASYON PROGRAMI TAMAMLANDI
4. Kara Havacılık A. Komutanlığı,
Hv.Ulş.Grp. Komutanlığı ve 5. ABM
Komutanlığı’na bağlı toplam 197
personel Şirketimizi ziyaret etti.
Program kapsamında Şirketimiz
ve T129 hakkında bilgi alan 105
pilot, altı mühendis ve 86
teknisyenden oluşan katılımcılar,
toplantıların sonrasında tesislerimizi
gezerek,T129 Uçuş İşlemleri
Hangarı’nda helikopteri inceleme
fırsatı buldular.
Şirketimiz Entegre Helikopter
Grup Başkanlığı tarafından
gerçekleştirilen ve Kara Havacılık
Komutanlığı ile Kara Havacılık Okul
Komutanlığı’nın koordinasyonunda
düzenlenen “T129 ATAK
Oryantasyon Programı” tamamlandı.
9 Eylül-21 Ekim 2011 tarihleri
arasında yapılan, sekiz ayrı
birimden yedi grubun katıldığı
program süresince Kara
Havacılık Komutanlığı,
Kara Havacılık Okul
Komutanlığı, 1. Kara
Havacılık A.
Komutanlığı, 2. Kara
Havacılık A.
Komutanlığı, 3.
Kara Havacılık
A. Komutanlığı,
ATAK PROGRAMI KALİFİKASYON SÜRECİ BAŞLADI
ATAK Programı Kalifikasyon
Süreci Başlangıç Toplantısı,
Savunma Sanayii Müsteşarlığı ve
Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan
ilgili personelinin katılımı ile 1
Kasım 2011 tarihinde başlatıldı.
Bu kapsamda, KKK. lığı’nın
harekat ihtiyaçlarını karşılamak
üzere TUSAŞ tarafından üretilmekte
olan ve SSM’ye teslim edilecek T129
helikopterinin test ve
değerlendirilmesinin yanı sıra
sözleşmede yer alan kullanıcı
isterlerinin tam ve eksiksiz olarak
karşılandığının gösterimi
gerçekleştirilecek.
28
Kalifikasyon sürecinin ilk
aşamasında T129A modelinin
kalifikasyonu yapılacak ve
müteakip aşamada T129B
modelinin kalifikasyonu
gerçekleştirilecektir.
Tesislerimizden
GÖKTÜRK-1 PROJESİ GÖZDEN GEÇİRME TOPLANTISI TAMAMLANDI
Şirketimiz ile Thales Alenia
Space France (TAS-F) arasında 2010
yılında imzalanan IP (Industrial
Participation) kontratı kapsamında,
GÖKTÜRK-1 Keşif ve Gözetleme
Uydusu Projesi’nin Gözden Geçirme
Toplantısı 6 Ekim 2011 tarihinde
tamamlandı.
Bu kapsamda Uçuş Modeli (UM)
Mission Module Structure (MMS)
Panelleri Proses Kalifikasyonu-1
süreci tamamlanarak, üretime
başlama onayı alındı.
MMS Proses Kalifikasyon-2
sürecinin çalışmaları ise tüm hızıyla
devam ediyor.
Bu önemli kilometre taşının
tamamlanması ile Şirketimiz, uzay
sektöründe
uluslararası bir
firma olan
TAS-F firmasına Europian
Space Agency (ESA)
standartlarında ilk uydu
komponentini üretmiş olacak.
Proje kapsamında Şirketimiz
tarafından işletmesi yapılacak olan
Uydu Montaj Entegrasyon ve Test
(UMET) tesisinin TUSAŞ’ta
kurulması, Direct Particiation (DP)
iş paketi kapsamında uydu
sistemlerine yönelik sistem
mühendisliği, sistem tasarımı,
üretim, entegrasyon/test
faaliyetlerinde ve sorumlu
olarak belirlendiği alt
sistemlerde ana yüklenici
firmaya karşı sorumlu
olarak gerçekleştirilen
çalışmalar halen
devam ediyor.
R-İHA OTOPİLOT SİSTEMİ
İLK UÇUŞUNU GERÇEKLEŞTİRDİ
TUSAŞ tarafından BAR-GE
Projesi olarak yürütülmekte olan,
“Türk Özgün Döner Kanatlı
İnsansız Hava Aracı (R-İHA)
Projesi” kapsamında, Türkiye’de
döner kanatlı sistemlerde
geliştirilen ilk yerli otopilot sistemi,
22 Kasım 2011 tarihinde ilk
uçuşunu gerçekleştirdi.
İnsansız otonom uçuş kabiliyeti
kazandırılması amacıyla yürütülen
mühendislik çalışmaları
doğrultusunda, helikopter için
matematik model geliştirilmiş, test
standı ve serbest uçuş testleri ile
doğrulanmış, otopilot yazılımı
geliştirilen kontrolcü donanımı
üzerinde çalıştırıldı.
8 Eylül 2011’de bağlı olarak test
düzeneğinde, 7 Ekim 2011’de
serbest askı uçuşunda ilk otopilotlu
uçuşlar gerçekleştirilmiş olup, 22
Kasım 2011 tarihinde ise ilk serbest
uçuş gerçekleştirildi. Bundan
sonraki süreçte, TUSAŞ tarafından
geliştirilen otopilot sisteminin
insanlı platformlara entegrasyonu
için gereken çalışmalara da hız
verildi.
29
Tesislerimizden
F-16 POIV UÇUŞU GERÇEKLEŞTİRİLDİ
F-16 POIV Projesi kapsamında
üretim/montajı tamamlanan F-16D
uçağı ile ilk fabrika üretim test
uçuşu, Şirketimiz Test Pilotları Ercan
Çelik ve Murat Özpala tarafından
11.11.2011 tarihinde saat 11:11’de
gerçekleştirildi.
Böylece çift kişilik F-16D uçağı,
ilk defa Şirketimiz pilotları
tarafından test edilmiş oldu.
MELTEM II PROJESİ’NDE İLK ARA TESLİMAT GERÇEKLEŞTİ
Meltem II Projesi kapsamında ID - Ara Teslimat - konfigürasyonunda
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edilmesi planlanan ilk uçağımız olan
MPA2, 12 Ekim 2011 tarihi itibariyle Kocaeli Cengiz Topel Havaalanı’na
intikal etti.
F-16 SERİ MODERNİZASYON PROJESİ’NDE İLK TESLİMAT GERÇEKLEŞTİ
Hava Kuvvetleri Komutanlığı
(Hv.K.K.) envanterindeki 165 adet
F-16 uçağının aviyonik
modernizasyonunu kapsayan F-16
Montaj Seri Modernizasyon Projesi
(MSM) kapsamında
modernizasyonu tamamlanan ilk
F-16 uçağı, 2 Kasım 2011 tarihinde
Hv.K.K.’ya teslim edildi.
YANGIN TATBİKATLARIMIZI TAMAMLADIK
Şirketimiz Tatbikat Denetleme
Kurulu tarafından Yangın Eğitimi ve
Acil Tahliye amacıyla periyodik
olarak düzenlenen tatbikatlardan bir
yenisi 8 Eylül 2011 tarihinde yapıldı.
Acil durumlarda personelin en kısa
sürede binaları terk etmesini
sağlamak amacıyla yapılan tatbikatta
30
binalarda çalışan ve yangın ekip
listelerinde görevlendirilen personel
ile yardımcı ekipler görevlerini
eksiksiz yaparak, olası afetlere
hazırlıklı olduklarını gösterdiler.
Tatbikat, personelin kısa sürede
binaları terk etmesi ile sorunsuz bir
şekilde tamamlandı.
Diğer bir tatbikatımız ise 8 Aralık
2011 tarihinde gerçekleştirildi.
Tatbikatta, Havadan Erken İhbar ve
Kontrol Uçağı (HİK) Projesi
kapsamında tesislerimizde
modifikasyon işlemleri tamamlanan
ve hali hazırda test uçuş faaliyetleri
devam eden Boeing B737-700 tipi
22 numaralı uçakta, motor yangını
ve bu durumda uçak mürettebatının
tahliyesini gerektiren bir acil durum
örneklendi. Yangından Koruma,
Sağlık Hizmetleri, Uçuş İşlemleri,
Güvenlik ve İş Güvenliği
personelinin koordineli bir çalışma
alışkanlığı kazanması, olayların en
az maddi ve manevi hasarla
atlatılması için gerekli hazırlıkların
gözden geçirilmesi amacı ile yapılan
tatbikat da, sorunsuz olarak
tamamlandı.
Personelimizden
YENİ YÖNETİM KADROMUZ
31
Personelimizden
GÖREV DEĞİŞİKLİKLERİ
18 Kasım 2011 tarihinde yapılan Yönetim Kurulu Toplantısı sonucunda yeni teşkilat yapısı ve
görevlendirmelere ilişkin alınan kararlar doğrultusunda şirketimizin yeni yönetim kadrosu şekillenmiş
olup, görev değişiklikleri ile yeni atamalar aşağıda sunulmuştur.
Bekir Ata Yılmaz, Yapısal ve Uydu Grup Başkanlığı’ndan Yapısal Grup Başkanlığı’na,
Serdar Ölez, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Operasyonlar Grup Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri
Başkanlığı’na,
İbrahim Keskiner, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Aviyonik Elektrik ve Yazılım Mühendisliği Grup
Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri Başkanlığı’na,
Cemal Nadir Sayın, Üretim Başkanlığı’ndan Uçuş ve Uçuş Testleri Başkanlığı’na,
Abdullah Naki Polat, İmalat Mühendisliği ve Teknolojileri Grup Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na,
Oya Tansu, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü’nden İnsan Kaynakları Başkanlığı’na,
Yılmaz Güldoğan, Stratejik Planlama ve Endüstriyel İşbirliği Başkanlığı’ndan Strateji ve Teknoloji Yönetimi
Başkanlığı’na,
Gürsel Eraslanoğlu, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Yapısal Mühendislik Müdürlüğü’nden Mühendislik Grup
Müdürlüğü’ne,
Mustafa Remzi Barlas, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı İHA Sistemleri Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri
Başkanlığı’na bağlı Mühendislik Grup Müdürlüğü’ne,
Cüneyt Sohta, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Program Müdürlüğü’nden Programlar Grup Müdürlüğü’ne,
Sunar Oktay, Entegre Helikopter Grup Başkanlığı’na bağlı Atak Program Müdürlüğü’nden Programlar Grup
Aydoğan Yazıcı, Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Yapısal Montaj Müdürlüğü’nden Operasyonlar Grup Müdürlüğü’ne,
İlhami Tanyolu, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı F-16 Grup Müdürlüğü’nden Operasyonlar Grup
Kılıç Ali Temiz, Entegre Helikopter Grup Müdürlüğü’ne bağlı Mühendislik Hizmetleri Müdürlüğü’nden İnsan
Kaynakları Başkanlığı’na bağlı Eğitim Müdürlüğü’ne,
Halit Ulular, Üretim Başkanlığı’na bağlı İmalat Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na bağlı Kompozit
İmalat Müdürlüğü’ne,
Handan Özdemir, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Eğitim Uçakları ve İHA Operasyonları Müdürlüğü’nden
Kurumsal Yönetim Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Kurumsal Kaynak Yönetimi Müdürlüğü’ne,
Dilek Sert, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Bilişim Hizmetleri Müdürlüğü’nden Kurumsal Yönetim Sistemleri
Başkanlığı’na bağlı Bilgi Yönetimi Sistemleri Müdürlüğü’ne,
Kemal Gündüz, Tesisler ve Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Tesisler Planlama, Mühendislik ve Yatırımlar
Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Operasyonlar Müdürlüğü’ne,
Teoman Güngör, Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Uzay Sistemleri ve Teknolojileri Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri
Başkanlığı’na bağlı Program Müdürlüğü’ne,
Mustafa Erdal Kazancı, Üretim Başkanlığı’na bağlı Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’nden Yapısal Grup
Başkanlığı’na bağlı Uçak Yapısalları Program Müdürlüğü’ne,
Semih Seçkin, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürlüğü’nden Tesisler ve
Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Tesisler Planlama, Mühendislik ve Yatırımlar Müdürlüğü’ne,
Gülsen Bayramusta, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Bilişim Destek Müdürlüğü’nden Tesisler ve Varlık Yönetimi
Başkanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri Müdürlüğü’ne,
Hasan Murat Aldoğan, Entegre Helikopter Başkanlığı’na bağlı Genel Maksat Helikopteri Programı Müdürlüğü’nden
Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Tx/Fx Programı Müdürlüğü’ne,
Mehmet Metin Bozdemir, Üretim Başkanlığı’na bağlı Kompozit Teknolojileri Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları
Başkanlığı’na bağlı Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’ne,
Uğur Çakır, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Yazılım Mühendisliği Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri
Başkanlığı’na bağlı Ürün Müdürlüğü’ne,
Arif Köksal, Üretim Başkanlığı’na bağlı İmalat Mühendisliği Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na bağlı
Yardımcı Sanayi Operasyon Müdürlüğü’ne atanmıştır.
Kendilerine yeni görevlerinde başarılar dileriz.
32
Personelimizden
ATAMALAR
Temmuz 2011’de:
Hikmet Burak Turanoğuz, “Metalik Hammadde Planlama ve Tedarik Lideri” kadrosuna,
Fatih Erdiç, “JSF Montajları Lideri” kadrosuna,
Özgür Yarıkkaş, “Kompozit Montaj Lideri” kadrosuna,
Ağustos 2011’de:
Çağlar Hakkı Özyurt, “Güç Elektroniği ve Elektrik Sistemleri Tasarım Lideri” kadrosuna,
Elif Dirgin, “IKS Tasarım ve Analiz Lideri” kadrosuna,
Duygu Sarıkaya, “Sistem Emniyeti Güvenilirlik Lideri” kadrosuna,
Ahmet Bilge Uygur, “UMET-Isıl Vakum Testleri Lideri” kadrosuna,
Tolga Küçükkaya, “UMET-Mekanik, Akustik ve Kütle Özellikleri Testleri Lideri” kadrosuna,
Mine Alemdaroğlu Tem, “Ürün-Süreç Teminatı, Standartlar ve Kalifikasyon Yönetimi Lideri” kadrosuna,
Fatih Boran, “Yazılım Geliştirme Lideri” kadrosuna,
Ahmet Özkan, “Yörünge Yönelim Belirleme Kontrol Sistemi Tasarım ve Analiz Lideri” kadrosuna,
Barış Eroğlu, “Yük ve Yapısal Analiz Lideri” kadrosuna,
Mehmet Fatih Sayarlar, “Donanım Şefi” kadrosuna,
İnci Munyas Elmas, “Göktürk-II Projesi Teknik Yönetim Şefi” kadrosuna,
Kutlay Aydın, “Uzay Sistemleri Aviyonik ve Elektrik Teknolojileri Şefi” kadrosuna,
Selim Serdar, “Uzay Sistemleri Yer İstasyonu ve Operasyonları Şefi” kadrosuna,
Emre Karalarlı, “Yazılım Entegrasyonu Şefi” kadrosuna,
Eylül 2011’de:
Serkan Akın, “Entegre Sistemler Muayene Şefi” kadrosuna,
Ekim 2011’de:
Onur Dağ, “Elektrik Sistemler Lideri” kadrosuna,
Ümit Yücekan, “Uçuşa Elverişlilik ve Sertifikasyon Şefi” kadrosuna,
Kasım 2011’de:
Cem Çandar, “Test ve Değerlendirme Lideri” kadrosuna,
Sadık Emre Alpay, “Program Yöneticisi” kadrosuna atanmıştır.
Kendilerine yeni görevlerinde başarılar dileriz.
PERSONEL İSTATİSTİKLERİ
CİNSİYET
MEDENİ HALİ
YAŞ ORTALAMASI
EĞİTİM DÜZEYİ
YABANCI DİL SEVİYESİ*
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
kadın
555
%14
erkek
3401
%86
Kasım 2011
sonu itibarı ile
evli
2814
%71
bekar
1142
%29
-29
1383
%35
30-39
1285
%32
40+
1288
%33
ilköğretim lise/eml
123
1295
%3
%33
TUSAŞ’ta çalışan toplam personel sayısı: 3956
TUSAŞ’ta çalışan toplam mühendis sayısı:1510
myo
570
%14
üniv.
1968
%50
orta
173
%12
iyi
784
%55
mükemmel TOPLAM
473
3956
%33
teknik personel sayısı: 3037
idari personel sayısı: 919
* Yabancı Dil Seviyesi istatistikleri, mesleki açıdan dil bilmesi zorunlu olan personel sayısı üzerinden hesaplanmıştır.
33
Personelimizden
YÖNETİM KADROMUZA YENİ KATILANLAR
VOLKAN ŞİMŞEK
Volkan Şimşek 1995 yılında
Gazi Üniversitesi, Endüstri
mezun olup, 1995-1997
yıllarında KABEL Kablo
Elemanları A.Ş. şirketinde
Endüstri Mühendisi olarak
profesyonel çalışma hayatına
başlamıştır. Bu görevde tüm
şirket genelinde standart
zamanların belirlenmesine yönelik
çalışmalar gerçekleştirmiş, bu çalışmalar
ile German MTM Association e.V. bünyesinde verilen
MTM (Methods Time Measurement) Uzmanlığı’na hak
kazanmıştır. Askerlik Görevini 1997 yılında kısa dönem
olarak Eskişehir 1. Hava İkmal Bakım Merkezi’nde
gerçekleştirmiş, 1997 yılında TUSAŞ İş Planlama
Müdürlüğü’nde Endüstri Mühendisi olarak göreve
başlamıştır.
TUSAŞ’ta sekiz yıllık uzmanlık sürecinde işgücü
planlama, kapasite ihtiyaç planlaması, standart
zamanların belirlenmesi, sistem geliştirme, süreç
yönetimi, sürekli iyileştirme ve yalın üretim felsefesinin
kuruluş genelinde yayılımı kapsamında çalışmalar
gerçekleştirmiş, bu faaliyetlere yönelik olarak şirket içi
ve şirket dışı eğitimler vermiştir. 2005 yılında Endüstri
Mühendisliği alanında Yüksek Lisans’ını tamamlamış,
2006 yılında TUSAŞ Kurumsal Kaynak Yönetimi
Şefliği’ne atanmıştır.Türkiye Kalite Derneği KALDER
tarafından organize edilen Ulusal Kalite Hareketi
çerçevesinde verilen TUSİAD-KALDER Ulusal Kalite
Ödülü Sürecinde üç yıllık Kalite Ödülü Değerlendiriciliği
deneyimi mevcuttur.
1 Aralık 2011 tarihinde İnsan Kaynakları Müdürlüğü
görevine atanan Volkan Şimşek evli ve iki çocuk babası
olup İngilizce bilmektedir.
BORA BÜYÜK
1975 yılında Ankara’da doğan Bora Büyük, ortaokul
ve lise öğrenimini İzmir Özel Amerikan Lisesi’nde
tamamlamıştır. 1998 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi,
Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği
Bölümü’nden mezun olmuş, aynı yıl TUSAŞ-Türk
Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’de sözleşmeli personel
olarak İş Gücü Planlama bölümünde çalışma hayatına
başlamıştır. 1999-2000 yılları arasında askerlik hizmetini
tamamladıktan sonra 2004 yılına kadar TUSAŞ’ta İş Gücü
ve Kapasite Planlama Mühendisi olarak görevine devam
etmiştir. 2005 yılında Hugo Boss Tekstil San.Ltd.Şti’de
Proje Lideri olarak Yalın Üretim ve Toplam Üretken
Bakım uygulamalarına liderlik etmiştir. 2006 yılında PMS
Polietilen Mamulleri Sanayi A.Ş.’de Fabrika Müdürü
olarak görev almıştır. 2008 yılında TUSAŞ’taki görevine
geri dönerek sırasıyla Kıdemli İşgücü ve Kapasite
Planlama Uzmanı, Yöntem Analizi
ve İyileştirme Şefi, Kurumsal
Risk ve Süreç Yönetimi Şefi
olarak çalışmalarını
sürdürmüştür. Yalın Üretim,
Toplam Üretken Bakım ve 6
Sigma teknikleri konularında
çok sayıda eğitim ve
uygulama gerçekleştirmiş olup
2002 yılında Yalın Enstitü
Derneği’nin kuruluşunda Denetim
Kurulu üyesi olarak görev almıştır.
1 Aralık 2011 tarihinde Kurumsal Yönetim Sistemleri
Başkanlığı’nda Kurumsal Gelişim Müdürü olarak atanan
Bora Büyük, iki çocuk sahibi olup, iyi derecede İngilizce
bilmektedir.
ÖZHAN KAZIM KOCAMAN
1967 yılında Artvin’de
doğan Özhan Kazım
Kocaman, İlköğretimini ve
Lise Eğitimini Kırıkkale’de
tamamlamış, Gazi
Üniversitesi, İktisadi ve İdari
Bilimler Fakültesi, İşletme
Bölümü’nden 1990 yılında
mezun olmuştur.
1992 Yılında askerlik görevini
Genelkurmay Başkanlığı’nda tamamlayan Kocaman,
34
1992 Yılında TUSAŞ Mali İşler Müdürlüğü’nde
muhasebe memuru olarak göreve başlamış, 1998 Yılında
Mali İşler Uzmanı, 2005 yılında ise Genel Muhasebe
Uzmanı olarak görevine devam etmiştir, 2005 Yılında
Genel Muhasebe Lideri görevine, 2007 yılında Genel
Muhasebe Şefi görevine atanmıştır.
1998 yılından itibaren Serbest Muhasebeci Mali
Müşavir ruhsatı sahip olan Özhan Kazım Kocaman, 1
Aralık 2011 tarihinden itibaren Genel Muhasebe ve
İştirakler Müdürü görevine atanmıştır.
Özhan Kazım Kocaman evli ve bir çocuk babasıdır.
Personelimizden
SAADET KORKEM
1963 yılında Bolu’da doğan Saadet Korkem, 1985
yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İşletme
Bölümü’nden mezun olmuştur. 1 Ağustos 1985
tarihinde TUSAŞ’ta Ödemeler Yöneticisi olarak
göreve başlayan Saadet Korkem, sırasıyla
Endüstriyel Muhasebe Süpervizörü ve Endüstriyel
Muhasebe Şefi olarak görev yapmıştır. Bu süreç
içerisinde maliyet muhasebesi, bordro ve seyahat
hizmetleri ile ilgili
faaliyetleri yürütmüştür. 1
Aralık 2011’de Endüstriyel
Muhasebe ve Bütçe
Müdürlüğü’ne atanan
Saadet Korkem evli ve iki
çocuk annesi olup, İngilizce
bilmektedir.
UFUK ÜNALMIŞ
1968 yılında Siirt’de doğan Ufuk
Ünalmış, 1990 yılında Dokuz
Eylül Üniversitesi, Makine
mezun olmuştur. Askerlik
görevini takiben 4 Mayıs 1992
tarihinde TUSAŞ Montaj ve
Uçuş İşlemleri Kalite Teminatı
Müdürlüğü’nde Kalite Kontrolör
olarak çalışmaya başlamış ve sırası ile Casa Projesinde
Kalite Kontrol Mühendisi, Tedarik Müdürlüğü’nde Tedarik
Uzmanı ve Ekim 2005-Kasım 2011 tarihleri arasında
Destek Malzemeleri Planlama ve Tedarik Şefi olarak görev
yapmıştır.
1 Aralık 2011 tarihinde Tesisler ve Varlık Yönetimi
Başkanlığı’na bağlı Endüstriyel Güvenlik ve Sosyal
Hizmetler Müdürlüğü’ne atanan Ufuk Ünalmış, evli ve bir
çocuk babası olup İngilizce bilmektedir.
ENGİN KARABAY
1964 yılında Tokat’ta doğan Engin Karabay 1987
yılında Gaziantep, Orta Doğu Teknik Üniversitesi,
Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur.
Sırasıyla STFA İnşaat ve Gür-İş İnşaat firmalarının
çeşitli şantiyelerinde çalıştıktan sonra 1989 yılında
TUSAŞ Takım Tasarım ve İmalat Bölümü’nde
çalışmaya başlamıştır. Sırasıyla Takım İmalat
Mühendisliği, Takım Tasarım ve İmalat Şefliği, Sac
Metal ve Boru İşlemleri
Şefliği görevlerini
yapmıştır.
1 Aralık 2011 tarihinde
İmalat Müdürlüğü görevine
atanan Engin Karabay evli
ve bir çocuk babası olup
İngilizce bilmektedir.
MEHMET ASILDEVECİ
1979 yılında Ankara’da
doğan Mehmet Asıldeveci,
2000 yılında Orta Doğu
Teknik Üniversitesi, Havacılık
ve Uzay Mühendisliği
Bölümü’nden mezun olmuştur.
1 Nisan 2004 tarihinde
Şirketimizde İmalat Mühendisi olarak göreve başlayan
Mehmet Asıldeveci, detay ve kompozit parça İmalat
Mühendisliği aktivitelerinden sorumlu olarak lider,
İmalat Mühendisi ve İmalat Mühendisliği Şefi olarak
görev yapmıştır. 1 Aralık 2011’de İmalat Mühendisliği
Müdürlüğü’ne atanan Mehmet Asıldeveci İngilizce
bilmektedir.
35
Personelimizden
ŞENOL SERGEN
1968 İzmir doğumlu Şenol
Sergen, 1989 yılında İstanbul
Teknik Üniversitesi, Uçak ve
Uzay Bilimleri Bölümü’nden
mezun olmuş ve uzman
araştırmacı olarak TÜBİTAKSAGE’de rüzgar tüneli
tasarımı, 227mm balistik füze
ve 2.75” roket projelerinde
çalışmış; ürün tasarımı, test ve uçuş
mekaniği alanlarında hizmet vermiştir. 1992-93 yılları
arasında CASA firmasında, CASA3000 bölgesel yolcu
uçağı projesinde ve hesaplamalı akışkanlar dinamiği
yöntem geliştirme konularında çalışmıştır. Askerlik
hizmetini 5. Ana Bakım Merkez Komutanlığında ArGe
personeli olarak yapmıştır. 1996’dan bu yana TUSAŞ’ta
hizmet vermekte olan Şenol Sergen, insansız hava
araçları için yer kontrol istasyonu geliştirme, uçuş
performans hesaplamaları, tasarım kalite teminatı
çalışmaları ve hedef uçak projelerinde sistem
mühendisliği ve proje teknik yöneticiliği yapmış; 2002
yılından sonra sırasıyla Uçuş Bilimleri Şefi ve İHA Şef
Mühendisi görevlerini üstlenmiştir. 1 Aralık 2011
tarihinde ANKA Ürün Müdürlüğü’ne atanan Şenol
Sergen, bekar olup, amatör fotoğrafçılık ve motosiklet
sürücülüğüyle ilgilenmektedir.
EROL OĞUZ
1975 Çanakkale doğumlu olan Erol Oğuz, 1999
yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, Elektrik-Elektronik
Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü’nden mezun
olmuştur. 2000-2007 yılları arasında Kara Kuvvetleri
Komutanlığı 5. Ana Bakım Merkezi Komutanlığı’nda
Aviyonik Sistemler Bakım, Onarım ve Test Mühendisi
göreviyle hizmet vermiştir. 2007 yılında göreve başladığı
TUSAŞ’da Aviyonik Sistem Lideri, Aviyonik Entegrasyon
Şefi görevlerinin ardından 1
Aralık 2011 tarihinden itibaren
yeni kurulan İHA Sistemleri
Başkanlığı’nda Mühendislik
Grup Müdürlüğü'ne bağlı
Mühendislik Müdürü olarak
atanmıştır. Evli ve bir çocuk
babasıdır.
ELİF AVDAL
1976 yılında Afyon’da
doğan Elif Avdal, 2000
yılında Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Makine
mezun olmuştur. Mayıs 2000
tarihinde TUSAŞ kadrosu ile
SSM Teknik Hizmetler Daire
Başkanlığı, Deniz Araçları
36
Müdürlüğü’nde teknik destek uzmanı olarak göreve
başlayan Elif Avdal, Temmuz 2004 tarihinden itibaren
TUSAŞ bünyesinde İnsansız Hava Araçları
projelerinde sırasıyla Proje Yöneticisi, Alt Sözleşme
Yöneticisi ve Program Yöneticisi olarak görev
yapmıştır.
Elif Avdal, 1 Aralık 2011 tarihinden itibaren yeni
kurulan İHA Sistemleri Başkanlığı'na bağlı Program
Müdürlüğü'ne atanmıştır.
Personelimizden
OSMAN MURAT ATAOĞLU
1964 yılında Ankara’da doğan Osman Murat Ataoğlu,
1987 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık
Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1988-1990
yılları arasında THK Türkkuşu Genel Müdürlüğü’nde
Uçak Bakım Mühendisi ve Uçak Bakım Kontrol Şefi
olarak görev yapmıştır. Hava Kuvvetleri
Komutanlığı’nda askerlik hizmetini tamamladıktan sonra
Şubat 1992’de TAI’de Mühendislik Hizmetleri
bölümünde göreve başlamıştır. Sırasıyla F-16 Liaison
Engineer, CASA CN-235 Liaison Engineer, CN-235 MRB
Engineer, ZIU Lead MRB Engineer olarak görev yapmış
HD-19, ZIU Tasarım Projeleri, ATAK Helikopter
Programı ihalesi gibi çeşitli çalışmalarda görev almıştır.
ATAK Program Müdürlüğü’nde Program Lideri olarak
görevli iken 2000 yılında TUSAŞ bünyesine dahil olmuş
ve 2000-2005 yılları arasında çeşitli ihale çalışmalarında
görev almış ve Program Lideri
olarak görev yapmıştır. TAITUSAŞ birleşmesi ile birlikte
2005 yılında Özgün TİHA
(ANKA) Program Yöneticisi
olarak görevlendirilmiş ve
2009 yılında T-38 Aviyonik
Modernizasyon (ARI)
Program Yöneticiliği’ne transfer
olmuştur. Program Yönetimi,
Sistem Mühendisliği, Kalite Denetçiliği vb. konularda
çeşitli eğitim ve sertifikaları bulunmaktadır.
1 Aralık 2011’de Entegre Helikopter Grup
Başkanlığı’nda Genel Maksat Helikopter Program
Müdürü olarak atanan O. Murat Ataoğlu bekar olup
İngilizce bilmektedir.
KADİR EBEPERİ
1963 yılında, Ankara‘da
doğan Kadir Ebeperi, 1989
yılında Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Metalurji
mezun olmuştur. 1993 yılında
TAI Kalite Teminatı
Müdürlüğü’nde, Inspektör olarak göreve başlamıştır.
Sırasıyla F-16 Projesinde SWBS 0134 Formenliği, Cougar
Projesinde SWBS 114 Formenliği, Boeing montajlarında
formenlik ve Şeflik görevlerini yürüttükten sonra 1
Aralık 2011 tarihi itibariyle Yapısal Montaj Müdürlüğü’ne
atanmıştır. İngilizce bilen Kadir Ebeperi, evli ve bir
erkek çocuk babasıdır.
ERDAL GENÇ
1962 yılında Kırşehir’de doğan Erdal Genç, 1985
yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık
Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1986-1988
yıllarında Kayseri HİBM Komutanlığı’nda çalışmış ve
askerlik görevini yapmıştır.
1988 yılında TUSAŞ’ta F-16 Montaj Formeni olarak işe
başlamış, sırasıyla Cougar Süper Puma Helikopteri, Agusta
AW-139 Helikopteri ve JSF Orta Gövde Projelerinde
Montaj şefi olarak görev
yapmıştır.
1 Aralık 2011 tarihi
itibariyle Yapısal Grup
Başkanlığı’na bağlı Yapısal
Montaj-2 Müdürlüğü’ne atanan
Erdal Genç evli ve 2 çocuk
babası olup İngilizce bilmektedir
37
Personelimizden
TERSİNE BEYİN GÖÇÜ PROJESİ BAŞLATTIK
Tamamen TUSAŞ ve Türk
mühendislerince yürütülmekte olan
Başlangıç ve Temel Eğitim UçağıHÜRKUŞ, Hedef Uçağı-TURNA, Orta
İrtifa Uzun Havada Kalışlı (MALE)
İnsansız Hava Aracı-ANKA, Gözlem
Uydusu GÖKTÜRK-2, Avrupa
Konsorsiyumlarında Sivil ve Askeri
Ortak Geliştirme Projeleri A400M ve
A350XWB, Sabit ve Döner Kanatlı
Hava Platformlarının Egemen
Modernizasyon Projeleri ATAK,
YARASA, ERCİYES ve ARI
projelerinde görevlendirilmek üzere
yurt dışında yaşayan seçkin
mühendisleri ülkemize ve
Şirketimize davet ederek “Tersine
Beyin Göçü Projesi” başlattık.
Söz konusu projeler
doğrultusunda, son dönemlerde
özellikle AR-GE faaliyetlerine ağırlık
verilmesi, kalifiye iş gücüne ihtiyaç
duyulması ve beyin göçünün
olumsuz etkilerinin daha yoğun
hissedilmeye başlanması “Tersine
Beyin Göçü Projesi”nin gerekliliğini
fazlaca ortaya koydu.
Şirketimiz, mevcut projelerimiz
ile eşsiz bir deneyim elde etmekte
olan yetenekli Türk
mühendislerimizin yanı sıra, başka
ülkelerdeki fırsatları değerlendirmek
amacıyla ülkemizden ayrılmak
durumunda kalan, uzmanlık
alanlarında yetkin vatandaşlarımıza
bu proje ile çağrı yapıyor.
Ortak bir fikir ya da amaca
hizmet için bilgi, beceri ve
deneyimlerin paylaşılmasının
hedeflendiği projeye şu ana kadar
Amerika ve Avrupa’dan 100’ün
üzerinde aday başvuruda bulundu.
Yurt dışında yaşayan ve
projelerimizde görev alarak
Ülkemize ve TUSAŞ’a katkıda
bulunmak isteyenler web sitemizde
bulunan (www.tai.com.tr)
“Tersine Beyin
Göçü Aday
Kayıt Girişi”
ile başvuru
yapabilir.
Personelimizden
ACI KAYBIMIZ
Şirketimizde 2005 yılında işe başlayan Mühendislik Grup Müdürlüğü’nde “Tasarım
Uzmanı” olarak görev yapmakta olan çok değerli arkadaşımız Yunus Emre Baydır’ı,
geçirdiği trafik kazası sonucu 1 Kasım 2011 tarihinde kaybettik.
Baydır’ın cenazesi aynı gün, çalışma arkadaşlarının ve yakınlarının katılımıyla
Eskişehir’de toprağa verildi.
TUSAŞ ailesi olarak değerli çalışma arkadaşımıza Allah’tan rahmet, ailesine
başsağlığı ve sabır diliyoruz.
ŞİRKETİMİZDE YENİ SINAV SİSTEMİ UYGULANMAYA BAŞLIYOR
Şirketimize teknisyen alımlarında
uygulanmakta olan teknik sınav
sistemi 16 Eylül 2011 tarihinde
değiştirildi ve 17 Eylül 2011
tarihinde yapılan 243 mekanik
adayının girdiği sınavda ilk
uygulaması gerçekleştirildi.
Teknisyen alımlarının ilk
basamağını teşkil eden teknik sınav
için şirket bünyesinde sınav soru
bankası oluşturulurken, Bilişim
Hizmetleri Müdürlüğü’nün
tasarladığı alt yapı ile sorular rastsal
olarak soru bankasından seçildi. Bu
sayede sınav soru kâğıtlarının
otomatik olarak hazırlanması
sağlandı.
Yeni sınav sistemi ile birlikte
çoktan seçmeli sorulardan oluşan
sınavın cevap kâğıtları optik
okuyucu tarafından otomatik olarak
okunabilecek ve sisteme otomatik
olarak yüklenebilecek.
Sınav hazırlama ve
değerlendirme sürecinin
hızlandırıldığı bu sistemle, sınavlar
üzerinde olabilecek insan faktörü
etkileri tümüyle ortadan kaldırıldı
ve sistemde şeffaflık sağlandı.
TUSAŞ’LI DART ŞAMPİYONU
Teknik Hizmetler Başkanlığı
Yardımcı Sanayi Operasyonları
Müdürlüğü personelinden Serkan
Yalız “MedCup 2012” Malta
oyunlarında mücadele ederek
gümüş madalya kazanan Türk
Dart Erkek Milli Takımı’nda
görev aldı.
19-22 Mayıs 2011 tarihleri
arasında Malta'da düzenlenen
Akdeniz Dart Şampiyonası’nda Milli
Takımımız finalde Fransa'ya 9-4
yenilerek gümüş madalya elde etti.
Çalışma arkadaşımızı ve Dart
Erkek Milli Takımı’mızın diğer
üyelerini tebrik ediyoruz.
39
Personelimizden
TUSAŞ KOROLARI’NDAN COŞKULU VE ANLAMLI KONSER
Büyük Önderimiz Mustafa
Kemal Atatürk’ün doğumunun
130’uncu yılı münasebetiyle,
Şirketimiz bünyesinde faaliyet
gösteren Türk Sanat Müziği ve Türk
Halk Müziği Koroları’nın
oluşturduğu ortak koro tarafından
18 Kasım 2011 tarihinde “Atatürk’ü
Anma Konseri” gerçekleştirildi.
MEB Şura Salonu’nda
gerçekleştirilen konserin ilk
bölümünde konuşan Eski Kültür
Bakanlarından Prof.Dr. Talat
40
Halman, Atatürk’ün kültür ve sanata
verdiği öneme dikkat çekti.
Atatürk’ün sevdiği şarkı, türkü ve
aryaların seslendirildiği konserde,
ODTÜ Halk Bilimleri Topluluğu ile
ODTÜ Eşli Danslar Topluluğu
tarafından gerçekleştirilen Seğmen
ve Efe Oyunları ile vals gösterileri
izleyicilerin beğenisini topladı.
Ünlü Türk Halk Müziği Sanatçısı
Sümer Ezgü, TRT saz sanatçıları,
Ankara Devlet Opera ve Balesi
solistleri ve Musa Göçmen Yaylı
Sazlar Orkestrası’nın da TUSAŞ
Koroları’na eşlik ettiği konser,
izleyicilere coşkulu ve duygulu
anlar yaşattı.
Personelimizden
YILLAR GEÇTİKÇE...
Haziran-Aralık 2011 itibariyle yirmibeşinci, yirminci, onbeşinci, onuncu ve beşinci yılını dolduran
arkadaşlarımızı kutluyoruz.
25. YILINI DOLDURAN PERSONEL:
Ali Haydar Büyükcan, Şaban Tek, Kemal Gündüz, Şaban Tek, Kemal
Gündüz, Mustafa Kamil Soydemirgil, Ahmet Özcan, Atasoy Tuygun, Çiğdem
Ön, Nedim Temiz, Gökhan Emir, Ali Yılmaz Güldoğan, Olcay Yüksel, Recep
Saygın, Süleyman Bektan, Hüseyin Gökdemir, Mustafa Erdal Kazancı,
Recep Akçay, Halil Atilla, Yalçin Yılmaz, Sabriye Gül Vural, Ayşegül Ergun,
Cengiz Tuç, Yüksel İlhan, Yusuf Tan.
25. YILINI DOLDURAN PERSONEL
Muharrem Dörtkaşlı, Turgay Ekremçevik, Yasemin Kargaoğlu, Ömer
Kumtepe, Özlem Dalgıç, Ahmet Soykan, Yaşar Aslantuğ, Hasan Durmuş,
Kabil Işıktaş, Semra Nalçabasmaz, Özden Baltacı, Ayşe Tunca Şenol, Aziz
Mahmut Kudret Akın, Refik Ermetin, Hasan Koçak, Ayşe Güzel, Funda
Akıncı, Ali Mete Türker, Sema Yelda Kovuk, VedatMerdek, Meryem Pala,
Aydın Akgün, Hüseyin Şahin, Nezih Karakuş, Ramadan Türk, Ahmet
Çoşkun, Cihat Yolcu, Necdet Filiz, Ali Ürün, Zekai Köseoğlu, Hacı Mehmet
Vurucu, Özkan Özmen, Yücel Özdemir, Selami Hasırcı, Yusuf Yiğit, Yaşar
Aslan, Erdoğan Eren, Burhan Erdoğan, Metin Ayhan, Hacı Mehmet Özger,
Sedat Şimşek, Semra Gündoğmuş, Kasım Sarıdoğan, Aydın Demir, Dursun
Büyük, Kemal Tuncel, Haydar Dumlupınar, Dursun Sarıkaya, Murat Sorguç,
Canan Bayram, Seyit Ali Aydar, Cahit Töre, Murat Şimşek, Mehmet Bulut,
Ayhan Çelik, Aydın Çalışkan, Yusuf İşler, Zakire Türkyılmaz, Şenol
Değirmen, Aygün Çalışkan.
Hacı Bayram Karslı, Oktay Güneği, Ahmet Yıldırım, Ömer Günhan,
Gülçehre Karel, Sefer Köknel, Şenol Yerli, Erdoğan Kaplan, Ahmet Sarı,
Halit Kaya, Selma Kanat, Nesrin Öztürk, Özcan Altunhan, Aylin Özelgen,
Sultan Karagöllü, Hacı Mehmet İçme, Erdinç Erdoğan, Yunus Selçuk
Yüksel, Enhar Ulusoy, Rafet Kelhasan, Ayhan Çetinkaya, İlker Şimşek, Çetin
Altıok, Bayram Akay, Hamza Abacı, Can Dağtekin, Rağıp Recep Telören,
Boran Yiğitcan, Emin Sonkaya, Erhan Solakoğlu, Adıgüzel Çetin, Işık Tosun,
Ayşe Temiz, Yusuf Çınar.
41
Personelimizden
Hakan Erçelik, Burak Gürün, Aysun Türkmen, Cemal Dönmez, Mehmet
Gök, Aydın Fazlıoğlu, Nevzat Ata.
Fikret Tunç Doğan, Tolga Demirel, Kemal Güneş, Sadık Ateş, Timur
İnceler, Cem Karaca Şeker, Burhan Yasin Kaya, Ahmet Ayvar, Sezai
Demirdaş, Ebru Özgüney, Başak Kavcar, Hasan Püskül, Özlem Aykoç,
Ahmet Barlık, Fatih Coşkun, Derya Köken, Tuğba Karpuzoğlu, Ufuk Teke,
Ahmet Akçakaya, Erdem Avşar, Doruk Pamir, Tuğba Bıyıklı, Özkan Çakır,
Nehar Çevik, Sarp GranitTemür, Sertel Asım Ünsal, Ali Özer, Gözde
Demircioğlu, Ceylan Toraman, Hale Erdem, Metin Yavaşoğlu, Hakan
Koyuncu, Serkan Kaya, Nurullah Çağlar, Ömer Arslan, Taner Akgül, Selami
Baş, Hasan Eğrice, Hakan Güneş, Gülsüm Özden Özkan, Burak Değer,
Murat Durmuş, Gülcan Binici, Aylin Sezer, Melahan Fazlıoğlu, Demet
Aslan, Recep Doğangüzel, Hakan Güneş, Ahmet Erkayaoğlu, Çetin Yollu,
Seyit Şekerci, Ramazan Kıral, Mustafa Ataseven, Kazım Aydoğan, Mehmet
Pilaydın, Regaip Alp, Durmuş Kocadağ, Uğur Semerci, Özgür Özkırım, Ali
Serkan İnkaya, Hakan Çelik, Murat Özenen, Metin Semerci, Beytullah
Küçükoğlu, Seda Şenol Atasoy, Onur Özatkan, Evren Burak Özer, Alper
Uyanık, Özer Tekinşen, Hulusi Ali Kasap , Halil Kıymaz, Öznur Ezertaş,
Mustafa Fatih Koçak, EmreEken, Halide Göknur Aydoğan, Ayşe Köse, Tuğba
42
Ünlü, Sami Akpınar, Kadir Akkuş, Özgür Dokuyucu, Fatma Sütcü, Salim
Özgün, Seçkin Arıbal, Yakup Aslantaş, Serkan Kalaycıoğlu, Hasan Şimşek,
Selim Eroğlu, Tolga Arslan, Ahmet Yıldırım, Sıtkı Ünsal, Mehmet Aslan,
Mehmet Aytunç Arabacı, Murat Çetinel, Pınar Yüce, Cihan Ünal Yılmaz,
Benan Aylangan, Kadir Uçar, Emine Zeynep Şemşir, Önder Demirci, Cansu
Taşkıran, Burcu Gürhan, Kerem Adıgüzel, Gülay Coşansu, Hasan Saraç,
Gökhan Toktaş, Barış Şenocak, Kıvanç Ülker, İbrahim Can, Gürkan Burgucu,
Davut Çikrikci, Fatih Mehmet Özcan, Murat Şenyilmaz, Arzu Erkan, Dinçer
Kocamaz, Umut Demirhisar, Fatma Dilay Akyazi, Okan Yıldırım, Fatih
Çakmak, Erdem Besimoğlu, Elif Dirgin, Murat Ünver, Caner Özdemir,
Doğan Erol, Serdar Turan, Oğuz Coşgun, Ümit Yıldırım, Muhammet Bilal
Akarçay, Ümit Topaloğlu, Osman Ölmez, Ömer Gündüz, Koray Aydin, Yasin
Yüregir, İsmail Basti, Turgay Karabiber, Ethem Candan, Salih İzgi, Serdar
Tosun, Cemil Coşkun, Öner Sağlam, Cumhur Atak, Hakan Kavak, İnci
Munyas Elmas, Beytullah Çelik, Ümit Baloğlu, Ethem Küçük, Çağlar Hakki
Özyurt, Onur Tarakçioğlu, Serdar Ünal, Nesrin Çavuş, Mahmut Emre
Başaran, Şirin Yüksel, Mehmet Yazgan, Orkun Aslan, Özgür Yarikkaş, Uğur
Köseoğlu, Ferdi Coşgun, Onur Esenlik, Hüseyin Erman Özer.
Havacılık Tarihi Köşesi
Yazan:
İsmail YAVUZ
Uçak Mekanik Öğretmeni
TUSAŞ Eğitim Merkezi
ESKİŞEHİR TAYYARE FABRİKASI 1930 VE TAYYARE MÜHENDİSİ SELÂHATTİN ALAN
Sevgili TAI’nin Sesi okurları,
Daha önceki sayılarımızda TOMTAŞ
ve Kayseri Tayyare Fabrikaları’nı
yazmıştım. Bu sayımızda ise
TOMTAŞ-Tayyare Onarım ve Motor
Türk Anonim Şirketi döneminde
kurulan diğer bir farika olan
Eskişehir Tayyare Fabrikası’nın
kuruluşunu okuyacaksınız.
Birinci Dünya savaşı süresince
uçak endüstrimizin olmayışı büyük
sıkıntılara sebep olmuştu. Kurtuluş
savaşımızda bu noksanlık ve
çaresizlik ümitsiz durumlar
yaratmıştır. Bugün dahi uçak ve
uzay endüstrimizin teknolojisi
gelişmiş ülkeler seviyesinde
olmayışı bizi büyük sıkıntılara
sokmakta, ülkemizin eğitimin,
sağlık, bilim gelişmelerine
harcayacağımız paraları savunma
sanayimiz için harcamaktayız. Genç
Türkiye Cumhuriyeti’nin büyük
önderi Mustafa Kemal ATATÜRK
savunma sanayii konusunda en ileri
teknolojiyi temsil eden havacılık
sanayinin kurulması için direktif
vermiş ve gerekli kanunların
TBMM’de çıkmasına liderlik
etmiştir. Havacılık sanayinin temeli
oluşturan unsurlar ham madde,
makine tezgâhları, gerekli alan ve
teçhizattır. Fakat en önemlisi
yetişmiş uçak araştırma-geliştirme,
tasarım, imalat, montaj
mühendisleri ile yetenekli
teknisyenleridir. İstenildiği zaman
teçhizat ve donanımı para ile satın
alabilirsiniz fakat bilgili-tecrübeli
değerlerin yetişmesi uzun zaman
alır dolayısı ile tecrübeyi satın
almanız mümkün değildir. Bunun
içindir ki İstiklal Savaşı’nı görmüş
devlet idarecileri hava sanayinin
kurulmasında yetişmiş personelin
önemini kavrayarak eğitim için yurt
dışına birçok mühendis ve
teknisyen göndermiştir. 1925
yılında Hava Müsteşarlığı tarafından
Tomtaş projesi kapsamında seçilen
Yzb. Mazlum Keysük, Hamdi,
Rakım ve Sabri mühendislik
‘‘MMV-I’’ Eğitim ve Keşif Tayyaresi 1932
e-posta: [email protected]
Eskişehir Tayyare Fabrikası 1930 (1. Hava İkmal Bakım Merkezi Arşivi)
eğitimine, teknisyen Suphi Çidam,
Haldun Rızatepe, Arif, Rasih, Sıtkı,
Zaki Ethem, Kamil Şeref ile
toplamda 18 teknisyen Almanya’ya
eğitime gönderilmişlerdir. Daha
sonraki yıllarda Türk Tayyare
cemiyeti tarafından belirlenen beş
aday Fransa’ya mühendislik
eğitimine gönderilmiştir. Buradaki
esas amaç hava sanayisinin
kurulması için gerekli bilgi ve
tecrübeli personeli yetiştirmek ve
daha sonra kendi ayakları üzerinde
durmaktır. Bu nedenle 1925 yılında
Uçak Fabrikası kurulması kararı
alınırken 1926 yılında ise
Yeşilköy’de Tayyare Makinist
Mektebi kurulmuş ve gerekli teknik
eleman ihtiyacını sağlaması
planlanmıştır. Yine 1926 yılında
Kayseri Tayyare Fabrikası ile
birlikte Kayseri Tayyare Makinist
mektebinin açılması hiçte tesadüf
değildir. Aynı tarihlerde İstanbul’da
Yüksek Mühendis Mektebi (İTÜ)
bulunmakta memleketin mühendis
ihtiyacını karşılamaktadır.
İlk Uçak Fabrikalarımızı kuran
TOMTAŞ-Tayyare Onarım ve Motor
Türk Anonim Şirketi olarak 7 Eylül
1925 yılında %51 hissesi Milli
Müdafaa Vekaleti ve %49 hissesi
Alman Uçak üreticisi Junkers
Flugzeugwerke A.G firmasının
43
olmak üzere merkezi Ankara’da bir
Anonim şirket olarak kurulmuştur.
Başına Refik Koraltan getirilmiştir.
Almanya’nın Hamburg limanından
İskenderun’a getirilen malzemeler
zor şartlar altında Kayseri’ye
taşınarak hangarlar inşa edilmiş,
makine ve tezgahlar ile elektrik
santralı kurulmuştur. Personelin bir
kısmı Almanya’ya eğitim için
gönderilmiş, eş zamanlı olarak
Kayseri Makinist Mektebi kurularak
eğitimlere başlanmıştır. Bu
teşebbüs çerçevesinde, Kayseri ve
Eskişehir’de iki uçak fabrikası
kurulması planlanmıştır. 1926
yılında şirketin kuruluş sözleşmesi
gereği Eskişehir Tayyare Tamir
Fabrikası da inşa edilmiştir. Kayseri
uçak imalatını yapmak, Eskişehir
ise yapılan uçakların bakım ve
onarım yapma maksatlı olarak
kurulmuş ve hizmet vermiştir.
İlk Uçak Fabrikalarımızı kuran
Tayyare Onarım ve Motor Türk
Anonim Şirketi,‘TOMTAŞ’
döneminde Kayseri’de imal
edilecek olan uçakların bakım ve
onarım amacı ile Eskişehir Tayyare
Tamir Fabrikası 1926 yılında
44
kurulur ve hizmete açılır. Tesisler
halen 1. Hava İkmal Bakım Merkezi
olarak hizmet vermektedir.
1930 yılında Fransa’da tahsilini
tamamlayan ilk uçak
mühendislerimiz yurda dönmeye
başlamışlardır. Bunların içinde uçak
gövde yapısı ile en çok ilgilenen
Selahattin Reşit Alan göze
çarpmaktadır. Selâhattin Reşit Alan,
1930 yılında Milli Müdafaa Vekâleti
(Milli Savunma Bakanlığı) adına
Eskişehir Tayyare Fabrikası’nda işe
başlamıştır. Ancak, o zamanki
kadrolarda uçak gövde
teknisyenlerine, aerodinamikçilere,
statikçilere, uçak ressamlarına,
imalat metot mühendislerine yer
verilmemiştir. Gerekli Aerodinamik
vasıfları test edecek rüzgâr tüneli
yoktur. Milli savunma bakanlığı
yurt içinde yapılacak yerli tip
uçağın ne tip hizmet yapacağını da
tespit edememiştir. Selâhattin Reşit
Alan sadece Türkiye’de uçak
yapabileceğini ispatlamak için
ortaya atılmıştır. Fransa’da
mühendislik eğitimi esnasında
Amatör Pilot brövesine de sahip
olan Selâhattin Reşit Alan Eskişehir
Tayyare Tamir Fabrikası’nda görevli
bulunduğu sırada kendi inisiyatifi
ile MMV-I (Milli Müdafaa Vekâleti1) kodu ile Eğitim ve Keşif uçağı
projesini hazırlamıştır. Uçak Tamir
Fabrikası marangoz atölyesi usta
başlarından Mehmet ile birlikte
küçük bir imalat ekibi kurup
prototip imalatına başlamıştır.
Selâhattin Reşit Alan, 1932 yılı
Ekim ayında Prototip yapımını
tamamlamıştır. Prat&Whitney
Motorunu ve pervanesi ABD’den
getirtmiş, diğer tüm aksamını yerli
olarak Kayseri ve Eskişehir Uçak
Tamir fabrikasında imal ettirmiştir.
Çok zor şartlarda uçağını
tamamlayan Selâhattin Alan, 1932
yılı Ekim ayı sonlarında test uçunu
başarı ile yapmıştır. Fakat o zaman
ki Milli Müdafaa Vekâleti MMV-I
uçağı ile ilgilenmemiştir.
MMV-1 Tayyaresi 1931-1932
yıllarında Selâhattin Reşit Alan
tarafından tasarlanıp, imal
edilmiştir. Çift kanatlı, iki kişilik, tek
motorludur. Motor sehpası dural
boru, gövde aksamı çelik boru ile
güçlendirilmiş olup, üstüne ahşap
konstrüksiyon (gövde yapısı) ve
bez kaplama olarak imal edilmiştir.
Uçağın uzunluğu 7.4 metre,
kanat uzunluğu 15 metre, kanat
genişliği 1.5 metre’dir. Motoru 2000
devirde 300 HP gücündeki
Prat&Whitney ve Hamilton
Fabrikası’ndan çelik pervanesi
ABD’den satın alınmıştır. Sürati 200
km/h ve 2,5 saat havada
kalabilecek şekilde dizayn
edilmiştir. 1932 Ekim ayında
deneme uçuşları başarı ile
sonuçlandırmıştır.
Selâhattin Alan, kendi tasarladığı
Milli Müdafaa Vekaleti-1, “MMV-1”
uçak prototipini, marangoz
atölyesinde imal etmiştir. Ne yazık
ki Milli Müdafaa Vekaleti’nden
gerekli ilgi ve desteği
göremediğinden projesi protip
aşamasında kalmıştır. Bunun
üzerine Selâhattin Bey Eskişehir
Tayyare Fabrikası’ndan istifa ederek
ayrılmak zorunda kalmıştır.
Bunun üzerine Selâhattin Alan,
1935 yılında Nuri Demirağ ile
anlaşır ve Nuri Demirağ Uçak
Fabrikalarında çalışmaya başlar.
Projelerini burada geliştirir. NuD-36
ve NuD-38 Uçaklarının tasarımlarını
ve imalatlarını gerçekleştirir. 1938
yılında kendi yaptığı NuD-36 uçağı
ile İnönü meydanına inişte hendeği
görmeyerek pilotaj hatası yapar ve
uçak kabotaj olur Selâhattin Reşit
hayatını kaybeder.
Bu büyük kayıp Türk havacılık
sanayii için çok talihsiz bir
durumdur. Eğer Selâhattin Bey
hayatını kaybetmemiş olsaydı, Nuri
Demirağ Uçak Fabrikaları
kapanmak zorunda kalmayabilirdi.
Çünkü yaptığı uçaklarda başarılı
olmuştu. 1936 yılında NuD.36 kodu
yaptığı uçakları hiçbir kırım
olmadan tam 16000 saat uçmuş ve
290 pilot yetiştirmiştir. Bu uçaklarda
pilot olarak yetişen ve sonradan
hocalık yapan Uçak Y. Mühendisi
Mehmet Kum’un ifadesine göre o
zamanda yapılan uçaklara göre
“mükemmel” niteliktedir çünkü
hiçbir kırımımız olmadı demiştir.
Vecihi Hürkuş, kitabında
Selâhattin Reşit Alan’dan bahsetmiş
kendisinin çok iyi bir mühendis ve
çok iyi bir kişilik olduğunu
yazmıştır. Selâhattin Beyin
kaybından çok büyük üzüntü
duyduğunu eğer yaşamış olsaydı
Türk havacılığını farklı noktalara
getirebileceğine inandığını ifade
etmiştir. Vecihi, Selâhattin Beyin
amatör pilot sertifikasının tecrübe
pilotluğu için yetersiz olduğunu,
tecrübe pilotunun uçuş saatinin çok
fazla olması gerektiğini de
kitabında belirtmiştir.
Hava sanayindeki eksikliği
bizzat yaşayan büyük önder
Mustafa Kemal Atatürk, savunma ve
harp sanayi konusundaki son
teknolojiyi temsil eden havacılık
sanayinin kurulmasını devamlı
desteklemiştir. Bu nedenle
Cumhurbaşkanlığı döneminde
birçok mühendisin ve teknisyenin
yurt dışında eğitim almalarını bizzat
onaylamıştır. Daha sonra bu Uçak
Fabrikaları’nın ve okulların
Türkiye’de kurulmasını sağlamıştır.
1 Kasım 1937 yılı TBMM açılış
konuşmasında açıkça Hava
sanayinin ne kadar önemli
olduğunu ifade etmiş ve bu konuda
Türk mühendis ve teknisyeninin
yetişmiş olduğunun farkında
olduğunu şöyle ifade etmiştir;
“Hava Kuvvetlerimiz için
yapılmış olan üç yıllık program,
büyük milletimizin yakın ve
şuurlu alakasıyla, şimdiden
başarılmış sayılabilir.
Bundan sonrası için bütün
‘‘ALAN II - Nu.D-36’’ Eğitim ve Keşif Tayyaresi 1936
45
tayyarelerimizin ve
motorlarının memleketimizde
yapılması ve harp sanayimizin
de bu esasa göre inkişaf
ettirilmesi iktiza eder.’’
Bu konuşması ile Atatürk’ün ilk
etapta Tomtaş Kayseri ve Eskişehir
Tayyare fabrikalarının kurulmasını
sağlamış olduğunu ve sonraki
yıllarda ise Etimesgut Uçak
Fabrikası ile Gazi Uçak Motor
Fabrikası’nın kurulmasını işaret
ettiğini açıkça anlıyoruz.
Türkiye 1923-38 arasında, yani
Atatürk döneminde, her konuda
müthiş ilerlemeler kaydetmiştir. Bu
konuyu incelediğimizde eğitim,
Kaynakça
sağlık, sanayi, ulaşım,
ekonomi gibi tüm
alanlarda görmekteyiz.
Mesela bu dönemden
sadece bir iki örnek
verecek olursak, 3700
km. demiryolu, şeker
fabrikaları, Etibank
maden ocakları,
Sümerbank kumaş
endüstrisi kurulmuştur.
Üstelik savaştan çıkan
bir ülke sıfır borçlu ve
Osmanlı borçlarını da
ödemiştir.
En önemlisi ise, bu
dönemde insanların
görüş ve
düşüncelerinin
değişmiş olmasıdır.
Türkiye’nin çağdaş
bilim çağına geçmiş
olmasıdır. Kendine
güvenen insan
topluluğunun
oluşmaya başlamasıdır. İşte bu
sayımızda işlediğimiz Selâhattin
Reşit Alan tıpkı Vecihi Hürkuş, Nuri
Demirağ, Ali Yıldız, Bedriye Tahir
Gökmen, Sabiha Gökçen, Eribe
Hürkuş gibi cesaretli ve bilgili,
kendine güvenen insanlarımızın
yetişmeye başlamış olmasıdır. İşte
Selâhattin Alan 1932 ve 1936
yıllarında yaptığı uçaklar ile bunu
ispatlamıştır.
Selâhattin Reşit Alan ile Nuri
Demirağ uçak fabrikalarının
dönemi Atatürk’ün buhranlı, yani
devlet işlerine bakamadığı ve
Atatürk’ü kaybettiğimiz döneme
gelir. Mustafa Kemal’ini çok erken
1. Vecihi Hürkuş, Bir Tayyarecinin Anıları YKB yayınları, İstanbul, 2000 s.318-325
2. Por Raşit, Kayseri Hava İkmal Bakım Merkezi K.Tarihçesi, Kayseri 1983, s.1
3. Okar Avni, Türkiye’de Tayyarecilik 1910-1924, İstanbul, 2004, s.112
4. Kaymaklı Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler 2, Kültür Ofset Anakara 1997, s.351-354
5. Adıgüzel M.Bahattin, Türk Havacılığında İz Bırakanlar, THK Basımevi, Ankara 2006, s.208
46
ve dünyanın krizli yıllarında
kaybeden Türkiye, tam bağımsız
yapısından ödün vererek alınan
yanlış politik kararlar neticesinde
1950 yılında, büyük çabalarla
yaptığı uçak fabrikası tesislerini
kapatacak bilgili ve tecrübeli insan
gücünü de dağıtacaktır. Çünkü
ondan sonra gelen liderlerin
ekonomik ve yönetim bakımından
tam bağımsız yapının ne demek
olduğunu anlayamadıklarını ve
Atatürk’ün açtığı yolu
izlemediklerini görmekteyiz. Bu
nedenledir ki hala dışardan
teknoloji satın almak zorunda
kalmışızdır.
Oysa Atatürk teknolojiyi satın
almak yerine, yurt dışına öğrenciler
göndererek teknoloji ve dolayısı ile
sanayii kendi ülkesinde üretmiştir.
Maalesef öğrencilerin yurt dışına
gitmeleri ise adeta kötü bir
alışkanlık ve özenti olarak kalmıştır.
Bugün bize düşen görev, bilinçli
hareket ederek bağımsız hava
sanayimizi yaşatmak, en üst
seviyede kendi uzay ve havacılık
teknolojimizi üreterek, egemen
ürünler yapma zorunluluğu değil
midir? Ne dersiniz?
Not:
Ali Yıldız (1938 yılında 14 saat
20 dakika havada kalarak dünya
rekoru kıran Planörcümüz),
Bedriye Tahir Gökmen (İlk sivil
bayan pilotumuz 1933),
Sabiha Gökçen (Dünyadaki ilk
bayan savaş pilotu 1935)
Eribe Hürkuş (İlk Paraşütçü
bayan Şehidimiz 29 Ekim 1936).
6. Dervişoglu M. Fatih, Türkiye’nin Havacılık Efsanesi Nuri Demirağ, Ötüken, İstanbul 200
7. Deliorman M. Necmettin, Nuri Demirağ’ın Hayat ve Mücadeleleri, Nu.D Matbaası, İstanbul 1957
8. 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Arşivi
9. Mustafa Kılıç Arşivi, Araştırmacı-Yazar
10. Stuvert Cline Arşivi, Araştırmacı-Yazar
TÜRKİYE’NİN İLK KADIN HAVA ŞEHİDİ ERİBE HÜRKUŞ VEFATININ 75’İNCİ YIL DÖNÜMÜNDE
30 EKİM 2011 TARİHİNDE CEBECİ ŞEHİTLİĞİNDE ANILDI
Türkiye’nin ilk kadın hava
şehidi Eribe Hürkuş’u, vefatının
75’inci yıl dönümünde kabri
başında andık.
Türkiye’nin ilk kadın hava
şehidi Eribe Hürkuş’u, vefatının
75’inci yıl dönümünde, 30 Ekim
2011 tarihinde Cebeci Şehitliğ’i’nde
gerçekleştirilen tören ile andık.
Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi
Derneği Başkanı Bahadır Gürer
tarafından hazırlanan anma
törenine Şirketimiz adına TUSAŞ
Yönetim Geliştirme Derneği Başkan
Yardımcısı İsmail Yavuz, Türk Hava
Kurumu adına Mustafa Kılıç,
Menekşe Havacılık Ltd. Şti. adına
Erdoğan Menekşe katıldı.
29 Ekim 1936 yılında
Hipodrom’da yapılan Cumhuriyet
Bayramı kutlamalarında, yaptığı
atlayışta paraşütünün açılmaması
sonucu hayatını kaybeden Eribe
Hürkuş’un anma törenine Gönül
Hürkuş rahatsızlığı nedeni ile
katılamazken, TVHMD Başkanı
Bahadır Gürer törende yaptığı
konuşmada Eribe’nin göstermiş
olduğu cesaretin ne derece önemli
olduğunu vurgulayarak, Mustafa
Kemal Atatürk yolundaki Türk
gençliğine bir örnek olduğunu
anlattı.
Erdoğan Menekşe ise kendisinin
ve paraşütçü Türk gençliğinin Şehit
Eribe Kulübü ile yetiştiğini
vurgulayarak, cesaretli bir önder
olarak Eribe’yi saygıyla andığımızı
ifade etti.
İLK KADIN HAVACI ŞEHİDİMİZ ERİBE HÜRKUŞ (1918-10.10.1936)
ERİBE,
Bulutlara sarıldın, kalbimizdesin bütün,
Ne çıkar sana kefen olduysa paraşütün…
ERİBE’NİN HAYATI
Vecihi Hürkuş’un kız kardeşi
Remziye Hanım 1898 İstanbul
doğumludur. Vecihi Bey’in Milli
Mücadele için, Anadolu’ya
Atatürk’ün yanına geçmesinden
“…Küçük Eribe’nin hatırası, paraşütizmdeki hevesinden ötürü,
bizim için bir kat daha azizdir. Bu satırlar, İnönü ve çocuklarının,
Güzel Eribe’nin kahraman hatırasına derin saygıları ve gıptalarıdır.”
İsmet İnönü / Başbakan 09.11.1936
“…Başbakan, en sevinçli bayramımızın en elemli vak’ası olan
Eribe’nin ölümü karşısında susamamış, küçük bir esintiye bile ses
veren bir saz teli kadar hisli bir baba olarak içinin ateşini dökmeye
çalışmıştır... Türkkuşu çocukları; Eribe gibi bayan arkadaşlara malik
olduğunuz için sizi tebrik ederim.”
Fuat Bulca / THK Genel Başkanı
“…Muhakkak merasimde paraşütle atlamak istiyordu. “Eğer, ben
atlayamazsam ölürüm.” diyordu...”
Naciye Toros / Paraşütçü, Planörcü
sonra, İngilizler Vecihi Bey’in Annesi
Zeliha Niyir Hanımı rahat
bırakmazlar. Niyir Hanım, kızı
Remziye, torunu Eribe ve Emel ile
Anadolu’ya, Eskişehir’e kaçarlar.
12 Ocak 1921 günü Eskişehir,
Yunanlılar tarafından bombalanır.
Remziye Hanım 23 yaşında şehit
olmuştur. Bir hafta önce Remziye
Hanım’ın eşi Binbaşı Bedri Bey’in
47
şehitlik haberi gelmiştir. Aile
yastadır. Zeliha Niyir Hanım, Yetim
torunları Emel ve Eribe ile Ankara’ya
göç eder. “Ricat felaketinin
musibetleri içinde henüz bir yaşını
doldurmadan” zor şartlarda, 1920
doğumlu Emel hastalanır ve ölür. O
da bir savaş kurbanı, bir şehittir.
Eribe, anneannesi Zeliha Niyir
Hanım ve Vecihi Bey’in yanında,
himayesindedir. Vecihi Beye, “Baba”
demektedir, Vecihi Bey de Eribe’ye
“Kızım” demektedir.
Eribe, Kadıköy Kız Ortaokulunda
öğrenciyken 1932-1933 yıllarında
Vecihi Bey’in Kadıköy’deki Sivil
Tayyare Mektebinde öğrencidir.
Pilotluk öğrenmekte ve iyi bir havacı
olmak için can atmaktadır. Eribe’nin
yalnız uçuşları vardır. Vecihi Sivil
Tayyare Mektebinin kapanması
sonrası, Türkkuşu’nun kuruluşunda
için Vecihi Bey’in Ankara’ya
çağrılması ile aile Ankara’ya taşınır.
Eribe de Türkkuşu’nda eğitim
almaya başlar.
Vecihi Bey anlatıyor:
“Eribe benim okulumda yetişmiş,
cüretli bir uçucu ve Türk
havacılığının ruhen çok erken
yükselmiş bir vücudu idi. Onun
uçuşlarından duyduğum zevk her
şeyin üstünde idi. Yavrum son
günlerin yani Cumhuriyet Bayramı
için yaptığımız canlı faaliyetin tesiri
ve arkadaşlarının devamlı
atlayışlarını seyretmesi neticesi
olacak, benden paraşütle atlamak
müsaadesi istemişti.”
“… Ben onun paraşütle
atlamasını değil, benim gibi
uçmasını istiyordum….”
29 Ekim 1936 “Bu büyük gün,
kim bilirdi ki hayatıma korkunç bir
ıstırap sahifesi olacakmış... Sabah
erken saatlerde meydanda
toplanmış, bütün elmanlar ve
ekipler o gün yapacağımız gösteri
programının hazırlığına başlamıştık.
Yavrum yanıma gelerek benden
yeni bir atlayış izni istemişti. “Ne
48
olur babacığım bir atlayış” diye
yalvaran bu ses beni adeta
büyülemişti.
“Beş dakika sonra yavrumun
bindiği tayyare yükseliyordu, Çiftlik
üzerinden geniş bir turla
hangarlarımız üzerine yaklaşan bu
tayyare atlayış yüksekliğini almıştı.
Hangarlar üzerinde motör sesi
kesildi ve hızında azalma görüldü.
Bu hareket bir atlayış hazırlığı idi.
Macun Çiftliği istikametinde süzülen
tayyarenin kanadı üzerinde bir
karartı belirdi ve biraz sonra bu
karartı tayyareden ayrıldı…”
“… Bir an, bir saniye ve sonra bu
saniyeler çoğaldı fakat boşlukta
uçan yavrumun hareketinde bir
değişiklik görülmüyordu. Evvela düz
akışla başlayan hareket kısa bir
zaman sonra virile kapılarak havanın
boşluğu içinde yuvarlanmaya
başladı…”
“… Tayyareden ayrılışından
sonra 100, 200, 400 ve 600 metre
düşüş halinde yavrum bir taş gibi
her an büyüyen bir hızla boşlukta
yuvarlanıyor, paraşütünü
açmıyordu…”
“… Tam 600 metre düşüşten
sonra bir an yavrumun üzerinde
beyaz bir kubbe görüldü. Evet,
paraşüt açılmıştı Ama ne idi bu
menhus tesadüf? Açılan paraşütü,
uçan bir yıldızın kuyruğu gibi büzdü
ve sonra yavrum dumanlı
gözlerimde kayboldu. Koşuyorum.
O yere koşuyorum, nasıl bir koşuş
bu; heyecanım bende şuur diye bir
şey bırakmamış ki bacaklarıma
hâkim olamıyorum ve düşüyorum,
yine sıçrıyor koşuyor ve koşuyorum,
yanıma yetişen motörlü araçları
istiskal eden bir his var içimde,
çocuklar; “Hocam gel, gel” diye
bağırıyorlar, güvenim yok ben
onlardan daha çabuk yetişeceğim
yavruma inancı var içimde..”
“… Nihayet yavrumun
yanındayım, karşılaştığım hazin
sahne ile ruhumu karartan korkunç
hadise arasında, manası
anlaşılmayan bir tezat var. Totom
800 metreden düşüyor ve şimdi
yaşıyor: Makulata sığmayan bu hali
ifade edecek tek kelime MUCİZE.
Yalnız yaşamak değil hem de
konuşuyor. Ben mi öldüm Ya
Rabbim? Heyecanla üstüne
atılıyorum ve yavruma sarılıyorum.
Beni görünce gözlerinde beliren bir
sevinç hali var. Gülüyor, gülmeye
çalışıyor. Yavrum çektiği büyük
acıyı, suni tebessümü ile etrafına
hissettirmemeye gayret ederek bir
hata sandığı hareketini mazur
göstermek için: “Babacığım kabzayı
çektim, çektim çok uğraştım ama
paraşüt açılmadı. Sonra yedek
kabzayı açtım. Sonrasını bilmiyorum
babacığım” diye inliyordu.
“… Doktorlar muayenelerinde
ıstıraplarını soruyorlar o sadece
ciğerlerinden muzdarip olduğunu
normal bir insan gibi konuşarak
söylüyordu. Muayenelerden sonra
doktorlara yavrumun sıhhatinde
tehlike olup olmadığını soruyordum.
Doktorlar, “Vecihi Bey, hayatı tehdit
eden bir hal olsa böyle normal
konuşamaz. Müsterih olun”
diyorlardı. Bu vaziyette yavrumu
doktorların nezaret ve ihtimamlarına
bırakarak o güne ait büyük
vazifemin ifasına gittim. Yanımda
benimle birlikte gelen talebelerim de
vardı. Onlar o günün programında
görevli ve merasimde paraşütle
atlayacak çocuklardı. Fakat şahit
oldukları korkunç hadise henüz 20
yaşını doldurmamış bu gençlerin
duygularında makûs tesirini
yapmaktan hali kalmamıştı. Bu
mevzuda talebelerimle aramızda
şöyle bir muhavere geçmişti…”
“Hocam Eribe şimdi ne olacak?”
“Çocuklar, bu hadise bir kazadır. Bu
vakıa ile Eribe sizlere, Türk
çocuğuna has olan kahramanlık
duygusundan bir misal göstermiş
oldu. Şimdi tedavi olacak ve istirahat
edecek ve tabii her acı gibi bu da
geçecek ve unutulacak. Siz hepiniz
onun ağabeylerisiniz.” Görüyordum
ki hadisenin doğurduğu teessür ve
tereddüt bütün gençlerin yüzlerinde
ve ifadelerinde çok açıktı. Bu
reaksiyonu değiştirmek ve
tereddüdü yok etmek zarureti
doğmuştu. Nitekim diğer bir talebe:
“Hocam, artık Eribe atlayamaz değil
mi?” diye sordu…”
“… Bu sualden irkildim ve
heyecanın yarattığı korkuyu daha
kuvvetle his ettim. Anladım ki bu
ruhlarda havacılık branşının
beklediği irade ve azim konusunda
titreşen izler var. İşte bunu gidermek
için büyük acımı talebelerime
hissettirmemeye çalışarak: “Ne
dedin? Eribe mi? O yalnız bugün için
sizlerle beraber atlamayacak. Yarın
hastahaneden çıktıktan sonra tekrar
sizlere katılacak ve sizlerle beraber
uçacak ve atlayacaktır.” Bu kısa
beyanatım talebelerim üzerinde iyi
bir tesir yaptı fakat benim kalbim
kanıyordu. Bir tarafta yavrum, öbür
yanda o büyük günün kutsal ödevi,
için için inleye inleye sevgili
talebelerimi istinatsız boşluklara
atmak için gidiyordum.”
“… Hep o değişmeyen havacılık
ideali için... Saat 15.00, henüz
uçuşlar bitmiş ve bütün vazifeler
yerine getirilmişti…”
Eribe ağır bir ameliyata alınır.
“… Tam dört saat sonra
yavrumun güzel sesini duyarak Ulu
Tanrıya şükrettim. O henüz
kloroformun tesiri altında sakindi
fakat ıstırap içinde kıvrandığı belli
idi. Buna rağmen o ıstırabı bana his
ettirmemek için; “Babacığım
üzülme, iyiyim” diyordu. Uzandım
yavrumun terli alnına dudaklarımı
koydum. Dudaklarımdan kalbime
bir ateş aktı, yavrum yanıyor,
inleyerek, “Su, Babacığım, su”
diyordu. İşte ıstırabımın en had
devresi bu idi, onun her arzusunu
yapmak bana bir zevk, bir teselli idi.
Ancak bu istediği suyu vermek
elimden gelmiyordu. Çünkü
doktorlar men etmişlerdi. Tekrar
doktora koştum ve yalvardım,
“İmkânsız” sözü ile karşılaştım. “İç
yaralar açıktır, su ölüme sebep olur”
diyordu. Yavrum ise “Su” diye
inliyordu. Çocuğumun yanına
giremez oldum. Onun “Suuuu” diye
yalvaran sesi ve hele “Babacığım ne
olur bir maşrapa su verin de içimin
ateşini söndüreyim” diyen sesi
yalnız kulaklarımı, duygularımı değil
bütün benliğimi eziyor ve eritiyordu.
Bu sahneye şahit olamaz bir hale
düşmüştüm…”
“… Operasyondan sonraki
zaman, insan tahammülü anlamı ile
bağdaşması mümkün olmayan bir
zamandı. Yavrumun bu mücadelesi
tam dokuz saat devam etti, yavrum
komalar halinde bile hep uçuyor ve
hep atlıyor, sonra da “Babacığım,
açtım açtım fakat o açılmadı“ diye
inliyordu. Sabah saat 6.10 Bu andaki
değişmeyen kaide tecellisini
göstermişti. Gözleri son bir defa
“Anne” feryadı ile etrafında aranmış
ve kapanmıştı. Doktorlar ve
hemşireler etrafında ve yanı başında
ve bütün bakışlar onun kapalı
gözlerinde, sessiz ayakta idik. Bir
feryat, bir hıçkırık tufanı, yaşlar artık
beni dinlemedi. Bütün sevgimi,
şefkatimi, ümidimi ve her şeyimi
bağladığım evladıma feryat idi bu…”
“… Bekleyenler, kıpırdamağa
cesaret edemeyenler, acı hakikatin
korkusu ile dalgın bekleyenler
koşuştular. Yeniden oraya
döndüğümde, odasında kimse
kalmamıştı. Bembeyaz sanki kardan
bir örtü ta başa kadar çekilmişti.
Ellerim titreyerek örtüyü tuttum ve
sıyırdım. Gözlerim yaştan
bulutlanmıştı. Sanki bir tül, ince
şeffaf bir şey arkasında görünen
güzel yüz, gülümseyen dudaklar,
rahat uyuyan yavrum... “
“… Eğildim hala ılık alnından
öperken sanki beni dinliyor, bana
gülüyordu. Veda ettim ve kan
vermek emeliyle soyunarak
fırlattığım ceketimi aldım
yürüdüm…”
http://www.tayyarecivecihi.com
49
Ziyaretçilerimiz
MİLLİ SAVUNMA BAKANI İSMET YILMAZ TUSAŞ’TA
Milli Savunma Bakanı Sn. İsmet Yılmaz’a TUSAŞ Ynt.Krl.Bşk. Yalçın
Kaya tarafından gümüş kartal takdim edildi.
Milli Savunma
Bakanı İsmet Yılmaz
ve beraberindeki heyet
tesislerimizi ziyaret etti.
Savunma Sanayii
Müsteşarı Murad
Bayar, TSKGV Genel Müdürü
Hayrettin Uzun, Müsteşar
Yardımcıları Dr. Faruk Özlü, Serdar
Demirel, Sedat Güldoğan, MSB, SSM
ve TSKGV temsilcilerinin de katıldığı
Savunma Bakanı Sn. İsmet Yılmaz Tesislerimizi gezdi.
ziyarette Şirketimiz grup başkanları
ve üst düzey yöneticileri ile biraraya
gelen Yılmaz’a Şirketimizin teknik
imkan ve kabiliyetleri ve ürünleri
hakkında bilgilerin yer aldığı bir
sunum yapıldı.
Sunumun ardından
yöneticilerimiz ile birlikte
tesislerimizi gezen Yılmaz,
halihazırda Şirketimizde
yürütülmekte olan projeler ile ilgili
detaylı bilgi aldı.
Soldan Sağa; SSM Müsteşar Yrd. Faruk Özlü, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, Milli Savunma Bakanı
İsmet Yılmaz, TSKGV Genel Müdürü Hayrettin Uzun, TUSAŞ Ynt.Krl.Bşk. Yalçın Kaya
ZİYARETÇİLERİMİZ
İngiltere Gnkur. Bşk. Org. Sir David Richards
2 Ağustos 2011
6 Eylül 2011
12 Eylül 2011
15 Eylül 2011
50
MSB Bakan Yrd. Hasan Kemal Yardımcı
Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı İlker Aycı ve Beraberindeki Heyet
MSB Bakan Yardımcısı Hasan Kemal Yardımcı ve Beraberindeki Heyet
Cezayir Hava Kuvvetleri Heyeti
Eski Endonezya Cumhurbaşkanı Bacharuddin Jusuf Habibie ve Beraberindeki Heyet
Ziyaretçilerimiz
ABD Savunma Bakanlığı Savunma ve Tedarikten Sorumlu Müsteşar, Frank Kendall
İspanya Büyükelçisi Cristobal Gonzalez
101. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan general ve amiraller
102. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan general ve amiraller
22 Eylül 2011
22 Eylül 2011
23 Eylül 2011
23 Eylül 2011
01 Ekim 2011
5 Ekim 2011
6 Ekim 2011
10 Ekim 2011
19 Ekim 2011
25 Ekim 2011
25 Ekim 2011
26 Ekim 2011
3 Kasım 2011
11 Kasım 2011
14 Kasım 2011
16 Kasım 2011
23 Kasım 2011
23 Kasım 2011
İngiltere Genelkurmay Başkanı Org. Sir David Richards ve Beraberindeki Heyet
Çin Halk Cumhuriyeti Milli Savunma Bilim Teknoloji ve Sanayii Bakan Yardımcısı Wang Yiren
ve Beraberindeki Heyet
Gnkur.Kuv.Gel. ve Kay.Ynt.D.Bşk. Tümg. Tayyar Süngü ve Beraberindeki Heyet
Japonya Uzay Ajansı Yetkilileri
Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve Beraberindeki Heyet
ASD 2011 Annuel Convention (Avrupa Havacılık ve Savunma Sanayii Derneği Konvensiyonu)
Katılımcıları
Şili Hava Kuvvetleri Heyeti
ABD Savunma Bakanlığı Savunma ve Tedarikten Sorumlu Müsteşar Frank Kendall
ve Beraberindeki Heyet
101. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan General ve Amiraller
İtalya CEMISS Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi Heyeti
İspanya Büyükelçisi Cristobal Gonzalez ve İspanya Savunma Akademisi Heyeti
Endonezya Milli Direniş Enstitüsü Üyeleri
Bangladeş Dakka Garnizon Komutanı Tuğg. Tanvır Hassan Majuder ve Beraberindeki Heyet
TSK AÜKHEM Komutanlığı Müşahede ve Kültür Gezisi
Bangladeş Mili Güvenlik Akademisi Komutanı Korg. Mollah Fazle Akbar ve Beraberindeki Heyet
Kore Gnkur II. Başkanı Kora. Kım, Jung Du ve Beraberindeki Heyet
102. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan General ve Amiraller
İspanya Hava Kuvvetleri Yetkilileri
51
Basında TUSAŞ
Basında TUSAŞ
Habertürk Airport Kanalı, programın yapımcısı Güntay ŞİMŞEK
02.10.2011
TRT Haber, 10’dan Sonra programı, programın sunucusu
Defne SARISOY, 05.10.2011
Habertürk, Sansürsüz programı
14.11.2011
53
Aktüel
ALASKA / TEMMUZ-2011 (Ketchikan-Tracy Arm-Juneau-Skagway)
Rusya’nın 1784’de kürk ticareti
için geldiği Alaska, ABD tarafindan
1867 yılında 7 milyon 200 bin
dolara satın alınmis. 1959 yılında da
ABD'nin resmen 49’uncu eyaleti
olmuş. Önemli altın kaynaklarının
keşfiyle ve kuzey Kutbu kıyı
ovasında petrol ve doğalgaz
yatakları bulunmasıyla gelişen
Alaska'nın bir diğer önemli gelir
kaynağı ise yılda 40 milyon dolarlık
hacme ulaşan balıkçılık ticaretidir.
Eskiden beri Alaska denilince
aklıma hep soğuk, kar ve buzullar
gelmiştir. Ancak bizim orada
olduğumuz Temmuz ayında 20
dereceye ulaşan oldukça yüksek
sıcaklıkların şimdiye kadar pek de
görülmediği ifade ediliyordu.
Seattle’dan hareket eden bir
gemi ile eyaletin 5’inci büyük şehri
ve ilk durağımız olan Ketchikan’a
ulaştık. Seyahatimiz boyunca
kilometrelerce uzanan karlı tepelere
sahip dağlar, kesintisiz orman
manzaraları, kıyı kesimde eriyen
karların oluşturduğu şelaler,
kayalardan çıkan ağaçlar, zaman
zaman deniz üzerinde yüzen buzul
parçaları eşliğinde görsel bir şölen
ile zihinsel ve bedensel bir
dinlenme yaşadık. Ketchikan’da
8.000 kişi yaşıyor ve dünya’da hem
Somon başkenti hem de diğer balık
çeşitleri ile ünlenmiş. Şeker gibi
rengarenk evlerin sıralandığı bir kaç
caddesinde keyifle yürüyorsunuz.
Ketchikan’daki Totem Müzesinin
dünyanın en büyüğü olduğu ifade
54
edildi. Ketchikan şehri hemen
arkasında yükselen dev dağlar ve
civarlarındaki buzullarla inanılmaz
güzellikde manzaralar sunuyor.
ABD'nin yüzölçümü olarak en
büyük, nüfus yoğunluğu olarak en
küçük eyaleti Alaska'nın
güneydoğusundaki "İç su yolu" /
Inside Passage’da buz dağlarını
seyretmek çok keyifli diyebilirim.
Sunduğu doğa manzaraları
nedeniyle tüm dünyada bulunan en
güzel geçitlerden birisi olarak
değerlendiriliyormuş. Hatta bölge,
dünyanın kıyı şeridi boyunca
uzanan en büyük yağmur ormanını
barındırıyor.
İnsanın girmediği ve bu kadar
büyük bir yüzölçüme sahip
Alaska'da hayvanlarda (geyik türleri,
siyah ve boz ayılar, kurtlar, vaşaklar
ile bizonlar) rahatça yaşıyor. Buzlu
suda ise balinalar, foklar,
denizaslanları, susamurları, vizonlar
ve yunuslar ancak küçük gemilerle
gidildiğinde gözlemlenebiliyor.
Gemimiz 11 Temmuz’da saat
06.00’da kapladığı 2643 km2’lik alan
ile bölgenin en büyük
buzullarından olan Tracy
Arm’deydi. Saat 10.00’a kadar
muhteşem manzaraları izledikten
sonra Alaska’nın 1906’dan beri
başkenti olan Juneau’ya doğru
hareket ettik. Alaska’nın en büyük
şehri olan Juneau, sayısız buzullarla
kaplı ve ortalama yüksekliği 1200
metre olan dağlarla çevrili. Burada
helikopter ile Mendelhall Buzulu,
fiyord turu ile ayrı bir görsel şölen
yaşadık. Buzula indiğimizde ise
eğlencemiz en yüksek noktada idi.
Doğa manzaraları gerçekten nefes
kesici idi.
Bir sonraki durak Skagway’di.
Nüfusu kışın 900 civarında olmasına
karşın yazın yaklaşık 900.000
turistin geldiği bir yerleşim yeri.
Aynı zamanda kuzey’e giden tarihi
tren yolunun başlangıç noktası.
Dünya’nın en güzel manzaralı treni
olarak adlandırılan White Pass’e
binip, Kanada topraklarını da içine
alarak tarihi vagonlarla kazıkların
üzerine inşa edilmiş tren yolundan
geçerek zirveye kadar çıktık.
Skagway’de 1800’lü yılları
anımsatan Broadway Caddesinde en
az yüzyıllık Red Onion Saloon
tıklım tıklım doluydu. Müzik
dinlemek ve salonda bira içmek için
turistler sırada bekliyordu.
Skagway’den sonra fiyordlarda
bazı noktalarda sadece geminin
sığabileceği darlıkta ve yüksek
dağların arasında doğa ile içiçe yol
alarak biraz da macera olan bir
gezinin zihinsel yenilenmede etkili
olduğunu hissederek seyahati
bitirmek keyifliydi.
Nevin ÜÇYILDIZ, Yardımcı
Sanayi Operasyonları Müdürlüğü
Aktüel
HAVACILIK TARİHİ TİYATRO SAHNESİNDE
Hava
Kuvvetleri
Komutanlığı’nın
100’üncü yılı
dolayısıyla
Devlet
Tiyatroları
tarafından
hazırlanan ''Bir Tayyare Serüveni''
adlı oyun 7 Ekim 2011 tarihinde ilk
gösterimini gerçekleştirdi.
Devlet Tiyatrolarının usta
oyuncusu Mehmet Ege'nin yönettiği,
Firdevs Aylin Tez'in yazdığı eser,
izleyenlere Türk havacılık tarihine
yolculuk yaptırıyor.
Şirketimiz çalışanları ve aileleri için
Büyük Tiyatro Salonu’nda özel
olarak sahnelenen oyunda Havacılık
Tarihi, bir televizyon yarışması
sırasında, 'Göktürk' nedir? diye bir
soruyla karşılaşan yarışmacının
soruyu bilemediği için fenalaşması
ve yaşadığı değişimle Türk Havacılık
tarihinin ana noktalarına bir uçuş
yapması üzerinden anlatılıyor.
“ANADOLU KARTALLARI” FİLMİ İZLEYİCİNİN BEĞENİSİNİ TOPLADI
Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın 100'üncü kuruluş yıl dönümü
nedeniyle yapılan “Anadolu Kartalları” sinema filmi 28 Ekim 2011 tarihinde
gösterime girdi.
Ömer Vargı'nın yönettiği; Engin Altan Düzyatan, Özge Özpirinçci ve
Çağatay Ulusoy'un oynadığı, Fida Film ve Bluelf Movie ortak yapımı filmde
Türk Hava Kuvvetleri'nden mezun olmaya hazırlanan bir grup Harbiyeli
öğrencinin maceraları anlatılıyor.
Düzeltme
Bir önceki sayımızda Aktüel başlığı altında yer alan “Tafot Hurdacılar Sitesi Fotoğraf Avı” başlıklı yazı
Aviyonik Tasarım Mühendisi Özgür Altay tarafından hazırlanmıştır. Daha önceki sayımızda yazı isimsiz olarak
yayınlanmıştır. Bu aksamadan dolayı özür diliyor başarılarının devamını temenni ediyoruz.
EN ÇOK SATAN KİTAPLAR LİSTESİ
1. Gizli Anların Yolcusu
Ayşe Kulin
6. Prag Mezarlığı
Umberto Eco
2. Od
İskender Pala
7. Ateistler için Din
Alain de Botton
3. Karatay Diyeti
Canan Efendigil Karatay
8. İskender
Hasan S. Sever
4. Kabil
Jose Saramago
9. İçimizdeki Zalim
Emre Kongar
5. Steve Jobs
Walter Isaacson
10. Bir de Baktım Yoksun
Yekta Kopan
KİTAP KURDU
İÇİMİZDEKİ ZALİM
Emre KONGAR
REMZİ KİTABEVİ
Pek çok özelliğinin yanısıra
aynı zamanda bir
toplumbilimci olan Emre
Kongar büyük bir duyarlılıkla
içimizdeki zalim’in izini
sürüyor. Psikolojinin ve
sosyolojinin kesişme
noktalarında karşımıza çıkan
“zulüm” kavramını
günümüzün toplumsal olguları
açısından yorumluyor.
BİR DE BAKTIM
YOKSUN
Yekta KOPAN
CAN YAYINLARI
Yekta Kopan okurunu
kentler, kitaplar, resimler,
şarkılar, fotoğraflar ve insanlar
arasında gezdiriyor. Çok iyi
bildiğimiz ama unutmaya
çalıştığımız anıları hatırlatıyor.
Belki de size öyküyü
sevdirecek, bir solukda
okuyacağınız ama bitirmek
istemeyeceğiniz altı öyküden
oluşan bir kitap.
55

Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş

Transkript

Benzer belgeler

ATAK PROGRAMI`NDA fi‹RKET‹M‹Z ANA YÜKLEN‹C‹L‹

İlla ki s olmak

2003 Ekim - İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Program İçin Tıklayınız

AKKÖK ETİK HATTI BİR TELEFON UZAĞINIZDA