The GLOBAL

Transkript

The GLOBAL

The GLOBAL
A Journal of Policy and Strategy
Global Politika ve Strateji Dergisi
ISSN 2149-3812
Issue 1 • Volume 1 • 2015
The GLOBAL
Global Politika ve Strateji Dergisi
Issue 1 • Volume 1 • 2015 • ISSN 2149-3812
Published By
GLOBAL Policy and Strategy Association
Editor
Sebahattin GÜLTEKİN, Ph.D.
Managing Editor
Alican KAPTI, Ph.D.
Advisory Board
Abraham Benavides, Ph.D., University of North Texas, USA
Al Bavon, Ph.D., UARK Clinton School of Public Service, USA
Ali Çağlar, Ph.D., Hacettepe University, TURKEY
Carole Garrison, Ph.D., Eastern Kentucky University, USA
David McEntire, Ph.D., Utah Valley University, USA
Deniz Şenol Sert, Ph.D., Özyeğin University, TURKEY
Didem Danış, Ph.D., Galatasaray University, TURKEY
Eser Karakaş, Ph.D., Istanbul University, TURKEY
Fatih Demir, Ph.D., Celal Bayar University, TURKEY
Helen Irving, Ph.D., University of Sydney, AUSTRALIA
Jo Show, Ph.D., University of Edinburgh, UNITED KINGDOM
Joan C. Hubbard, Ph.D., University of North Texas, USA
Khalifa Rashid Al Saali, Ph.D., Ruler’s Court-Ajman, UNITED ARAB EMIRATES
Ko-lin Chin, Ph.D., Rutgers University, USA
Mark Juergensmeyer, Ph.D., University of California at Santa Barbara, USA
Mahmoud Sadri, Ph.D., Texas Woman’s University, USA
Nicelmoan P. Lovrich, Ph.D., Washington State University, USA
Nuray Ekşi, Ph.D., Yeditepe University, TURKEY
Paul O’Connell, Ph.D., Iona College, USA
Steven R. Brown, Ph.D., Kent State University, USA
Victor E. Kappeler, Ph.D., Eastern Kentucky University, USA
Yan Xuetong, Ph.D., Tsinghua University, CHINA
All rights reserved.  The GLOBAL: A Journal of Policy and Strategy a scientific peer-reviewed journal published biannually in June and December. The journal is primarily published in English. Turkish manuscripts are also accepted. Turkish
manuscripts shall include an extended summary in English. The content of The Global: A Journal of Policy and Strategy
is copyright of the Global Policy and Strategy Publications. The content of this journal may not be copied, distributed, or
reproduced by any means or in any form without first obtaining the written permission of the Global Policy and Strategy
Publications. The opinions expressed in the articles do not necessarily reflect those of the Editorial Staff or Global Policy
and Strategy Association.
For Correspondence
The GLOBAL: A Journal of Policy and Strategy
Mutlukent Mah. 1966. Cad. No:4
Ümitköy Çankaya, Ankara/TURKEY
Phone: +90 312 236 1121
Fax: +90 312 236 1303
www.globalpse.org/en
[email protected]
Tasarım-Baskı Hazırlık
Karınca Creative
Dr. Mediha Eldem Sokak No: 56/1 Kızılay / Ankara
Phone: 0312 431 54 83
Baskı
Eflal Matbaacılık
Zübeyde Hanım Mah. Kazım Karabekir Cad.No: 95-1A Altındağ - Ankara
CONTENTS
From the Editor
v
Önder Karakuş
Modernization, Gender Equality and Attitudes Toward
Violence Against Women in Turkey: Gender-Based Contrasts
1-13
Ahmet Kule & Zakir Gül
How Individuals Join Terrorist Organizations in Turkey:
An Empirical Study on DHKP-C, PKK, and Turkish Hezbollah
15-47
Hakan Hekim
Veri Şifreleme Teknolojilerine İlişkin Kullanım ve
Üretim Politikaları
49-68
Emel Baykal Benlioğlu
Fransız Örneği Işığında Kohabitasyon Dönemleri:
Cumhurbaşkanı ile Başbakan Çatışması ve Uyumu
69-101
Şener Uludağ
True Democracy: The Art of Securing Fundamental Values
103-120
About The Journal
121
Author Guidelines
123
iii
From the Editor
Problems the world faces seem to increase drastically. Nature and characteristics of existing problems also have been changing. With the increasing effects
of globalization, a problem in a distant part of the world influences the rest of
the globe. Policies and strategies to deal with emerging problems and to prevent future ones are needed. Any given problems does not have only one policy
solution. There could be as many solution as the number of interested parties.
These stakeholders offer different policies and strategies. Almost all policies
and strategies have projected effects and unforeseen consequences. According, policy initiatives need to be evaluated and discussed carefully with the
contribution of various stakeholders and scientists. The Global: A Journal of
Policy and Strategy aims to be voice of all interested parties of any given policy
and strategy regarding issues of the global community. This journal aims to
provide an independent and scientific realm for members of the academia and
practitioners all across the world to examine, evaluate, discuss and propose
policies and strategies.
There are many problems the global community struggles. One of these
problems is violence against women. It is almost unthinkable today to image
media coverage without presenting some sorts of violence against women. In
the very first article of the journal, Önder Karakuş addresses this issue. The
study specifically examines the relationship between modernization, gender
equality and attitudes toward violence against women. According to the author, education emerged as the only factor that nurtured more egalitarian
gender values among men. As for women, those who were better educated
and employed reported more egalitarian gender values. Household income
had negative impact on women’s attitudes toward gender equality suggesting
that rather than household wealth, women’s financial independence was more
promising in fostering more egalitarian gender values among women in Turkish society.
Another challenging problem the world faces is terrorism. Terrorism drastically affects quality of life for many in various parts of the world. Turkey,
mostly due to geographical proximity to middle-east countries experiences
terrorist activities of a number of terrorist groups. In this article of the journal, Kule and Gül examines the recruitment processes of three terrorist group
in Turkey: PKK, DHKP-C and Turkish Hezbollah. The authors investigates
v
socialization processes of Turkish individuals that lead them to join terrorist
organizations. The authors examined 200 randomly selected court files of convicted terrorists. The study shows that almost half of the subjects were initiated by friends. Other initiators include terrorist organizations, relatives, family members and lovers. This study also reveals significant differences between
the three terrorist organizations regarding the socialization process of their
members.
In an age of rapid technological changes, IT has become an indispensable
element of people’s daily lives. Securing digital data accordingly has become a
vital concern. Hakan Hekim, in his article Utilization and Production Policies
Regarding Data Encryption Technologies, argues that data encryption is one
of the most widely used techniques to ensure the security of digital data. It is
employed in many electronic services like online banking, electronic shopping,
and e-mail applications to protect personal information. The strategic importance of data encryption technologies has been increased with the proliferation of Internet usage and diversification of electronic transactions conducted
over Internet. However, the author argues, data encryption techniques provide
opportunities to criminal and terrorist groups to disguise their communications and illegal activities. Hekim presents public policies regarding the use
and development of data encryption technologies and examines current situation in Turkey.
In the fourth article, Examining Cohabitation in French Case: Harmony
and Clash between the President and Prime Minister, Emel Baykal Benlioğlu,
discusses the Concept of Cohabitation. The author specifically examines cohabitation in France. Baykal underlines that emergence of two wings of the executive branch with popular votes of people makes it inevitable that there will
be conflicts between two wings, particularly if they are from different parties.
The implementation of cohabitation in France shows that the system is closer
to presidential system due to the fact that the president is in the active politics.
However, even though there have been conflicts between the president and the
prime minister, the France system finds ways to overcome the problem.
Democracy, for many, has been an increasingly valued system of government. It has arguably been the most effective system to include people’s wishes
in the government policies and decisions. That is the reason, the fundamental tenets of democracy have been paid particular attention by scholarly community. Şener Uludağ, in True Democracy: the Art of Securing Fundamental
Values focuses on fundamental values of true democracy. To the author, even
though the term, True Democracy, is widely used, there is no consensus among
the users of the concept in terms of the fundamental tenets. However, to increase the quality of democracy the values of true democracy should be stated
vi
clearly. The author emphasizes that fundamental criteria of a full democracy
are freedom, the rule of law, vertical accountability, responsiveness, equality,
participation, competition, horizontal accountability, and transparency.
The journal is primarily published in English biannually in January and
July. However, Turkish manuscripts are also accepted. Turkish manuscripts include an extended summary in English. I am honored to introduce this newly
launched scholarly journal of policy and strategy. It is my pleasure to present
this very first issue of the journal. I hope The Global: A Journal of Policy and
Strategy contributes to the literature and the wellbeing of humankind.
Sebahattin GÜLTEKİN, Ph.D.
Editor
vii
The GLOBAL
Issue: 1, Volume: 1, pp. 1-13, 2015
Modernization, Gender Equality and Attitudes
Toward Violence Against Women in Turkey:
Gender-Based Contrasts
Önder Karakuş, Ph.D.
Cumhuriyet University
Abstract: Drawing upon revised modernization theory and feminist paradigms, this
study examined the relationship between modernization, gender equality and attitudes
toward violence against women (VAW) among a randomly selected nationally representative sample of 1605 Turkish citizens participated in 6th wave of World Values Survey
(WVS). Education emerged as the only factor that nurtured more egalitarian gender values among men. As for women, those who were better educated and employed reported
more egalitarian gender values. Household income had negative impact on women’s attitudes toward gender equality suggesting that rather than household wealth, women’s
financial independence was more promising in fostering more egalitarian gender values
among women in Turkish society. Egalitarian gender values in turn, decreased odds of
justifying VAW among men and women, along with household wealth and religiosity.
An unexpected significant negative impact of religiosity on tolerance for VAW suggested
that acceptance of VAW could be attributed to patriarchal ideologies rather than to
religion in the context of this study. Examining the determinants of attitudes toward
an important indicator of human (in)security, the present study also contributes to research- driven efforts aimed at understanding the aspects of modernization in Turkey in
structural and cultural terms.
Keywords: Mordernization, gender equality, violence against women, attitudes, Turkey.
Introduction
Violence against women (VAW) is one of the most socially tolerated indicators
of human insecurity (UNDP, 1994; Hoogensen & Rottem, 2004). Manifesting
itself in different forms (i.e., physical, emotional or economic violence), VAW
is associated with physical and mental health problems for women. As a pervasive social problem, VAW persists in all countries around the world (Watts
& Zimmerman, 2002; WHO, 2002). The World Health Organization (2005) re1
Önder Karakuş
ported that the frequency of lifetime exposure to physical and sexual violence
by an intimate partner among a sample of 24.000 women across 11 countries
ranged from 15% (Japan) to 71% (Ethiopia). In Europe, 1 in every 4 women
reported lifetime exposure to domestic violence (Obeid, Chang & Ginges,
2010). As far as Turkish women are concerned, a survey of 24,048 households
by General Directorate of Women’s Status (2009) revealed that 39% of married
women had experienced physical violence over their life time.
Creating negative lifelong and intergenerational consequences, VAW usually transcends social, economic, and cultural differences (Guimei, Fikry, &
Eshiba, 2012) within and between the nations. Traditional power structures
and patriarchal beliefs about women’s roles and male privilege, however, affect attitudes toward VAW and increase VAW incidents (Haj-Yahia & Uysal,
2010). While perceptions of the appropriate division of gender roles are largely
shaped by the level of societal modernization (Inglehart & Norris, 2003), attitudes justifying VAW are mostly formed by patriarchal beliefs and are known
as one of the strongest predictors of VAW (Hanson, Cadsky, Harris, & Lalonde,
1997). Social tolerance of VAW contributes to the persistence of VAW and
teach women to self-silence (Karakuş, 2013). A recent study reported high correlation (.724) between attitudes towards VAW and its prevalance in twentytwo countries (Martinez & Khalil, 2012, p.241).
Current research on VAW generally focus on the prevalence of VAW incidents and their predictors based on women’s accounts and experiences. There
is a dearth of research examining men’s and women’s attitudes regarding gender equality, VAW, and factors associated with these attitudes. Drawing upon
revised modernization theory and feminist paradigms, the present study attempts to fill this void by examining the relationship between modernization,
gender equality and attitudes toward VAW among a randomly selected nationally representative sample of 1605 Turkish citizens participated in 6th wave of
World values survey. More specifically, the current study scrutinizes factors
associated with men’s and women’s attitudes toward gender equality and VAW
in Turkish context. While understanding factors related to justifying VAW
could inform intervention priorities, exploring gender equality and attitudes
toward VAW may also provide insights into societal transition from survival to
quality of life values in Turkey.
1. Theory and Research on Modernization, Gender Equality, and
Attitudes Toward Violence Against Women
The relationship between societal modernization, gender equality, and attitudes regarding VAW are explored based on the assumptions of revised modernization theory and feminist (control) theory in the context of this study.
2
Modernization, Gender Equality and Attitudes Toward Violence Against...
Revised modernization theory, which is developed by Inglehart & Norris
(2003), suggests that attitudes about the role of women and men in the family, paid employment and the political sphere are molded by the predominant
culture. Dimensions of predominant culture — such as social norms, beliefs,
and values, on the other hand, depend on level of societal modernization in a
given society. Modernization operates in two key phases with two corresponding major dimensions of cultural variations. In the first phase, industrialization
represents a transition from traditional to rational values and marks a decline
in traditional family and gender roles by bringing women into the paid workforce and governmental participation. In the second phase of modernization,
postindustrial transition from survival to self-expression values takes place
and this process promotes greater gender equality as women gain professional
and political influence in appointed and elected bodies (Inglehart & Norris,
2003: 10-11).
Using the data from pooled 1995-2001 World Values Survey (WVS) and
European Values Surveys (EVS), Inglehart & Norris (2003) tested five propositions of revised modernization theory. In line with specified propositions, they
found systematic differences in cultural indicators of gender equality based on
the level of economic/human development, age, gender, education, income,
and religiosity (Inglehart & Norris, 2003:32). As expected, support for gender equality was stronger in postindustrial nations. Within societies, younger
cohorts, females, well-educated, wealthier and less religious individuals were
more egalitarian in their beliefs about the roles of women and men. Based on
the data from the fifth wave of pooled WVS and EVS, Martinez & Khalil (2012)
provided a recent test of revised modernization theory using a measure of
“gender equality” similar to that of Inglehart & Norrris (2003). Consistent with
Inglehart & Norris’s (2003) results, their multilevel analysis results showed
that highly developed countries had higher levels of gender equality. At the
individual level, female, younger, better educated, and employed participants
and individuals with less attendance of religious services and greater media use
were found to hold more egalitarian gender values.
The rise of gender equality is part of a larger transition process from survival to self-expression or emancipative values—which give priority to gender
equality over patriarchy (Welzel & Inglehart, 2008, p. 130). Patriarchy, a cultural acceptance of women as subordinate to men in private and public sphere,
is considered by feminist theories as a significant factor associated with attitudes condoning VAW (Obeid, Chang, & Ginges, 2010). Congruent with feminist arguments, research conducted in developed nations and a growing body
of research from developing countries revealed a strong association between
attitudes toward VAW and attitudes toward gender (Flood & Pease, 2009).
Simply put, while patriarchal/traditional gender-role attitudes are associated
3
Önder Karakuş
with greater acceptance of VAW, egalitarian gender-role attitudes are associated with greater intolerance of VAW (Haj-Yahia, 2005; Inglehart & Norris,
2003; Lawoko, 2008; Martinez & Khalil, 2012).
2. The Research Context
As one of the world’s emerging economies, Turkey is classified as a high human development country with a human-development ranking at 69 out of
187 countries (UNDP, 2014). Once the disparities between men and women as
regard to longevity, education, and income are adjusted, however, Turkey lags
behind in terms of societal modernization. Recently, Turkey ranked 118th out
of 187 countries on gender-related human development index (UNDP, 2014)—
which takes into consideration the overall level of societal modernization and
the inequalities between men and women simultaneously (Inglehart & Norris,
2003). Specifically, mean years of schooling among females between 2002 and
2012 was 6.4, whereas it was 8.7 for males during the same period (UNDP,
2013). There was also considerable inequality in terms of income. In 2013, estimated GNI per capita was $28,318 for males while it was only $8,813 for
females (UNDP, 2014). Moreover, female unemployment rate (25.6%) is more
than twice as high as male unemployment (11.3%) rate (Ararat, Alkan, Bayazıt,
Yüksel, & Budan, 2014). As for political participation, only 18% of parliamentary seats are held by women following the recent 2015 elections. Simply put,
despite high level of development and of societal modernization in Turkey,
men and women do not seem to have equal chance of education, employment,
and political participation.
Patriarchal culture is frequently mentioned as a major factor associated
with existing gender gap in social, economic, and political spheres in Turkey
(Rende, 2014; Ararat et al., 2014). Turkish society is accepted as highly patriarchal and sexist as compared to Europe and the United States (Sakallı, 2001;
Kandiyoti, 1995). At the individual level, however, a small number of studies
investigating gender norms and attitudes toward VAW reported findings in
agreement with assumptions of both modernization and feminist frameworks.
Based on a random sample of 8,075 women from the 2003 Turkey Demographic and Health Survey, Marshall & Furr’s (2010) study found significant
positive correlation between acceptance of patriarcy and age. Education level
and wealth were negatively correlated to acceptace of patriarcy. Acceptance of
patriarchy, in turn had the strongest impact on attitudional tolerance for wife
beating once all other independent variables were controlled. In their crosscountry work in Asia, Rani, & Bonu (2009) reported that justification of wife
beating under different circumstances was significantly higher among men
and women who were poorest and had no education. As suggested by revised
modernization framework, compared to men, women were less likely to ac4
cept wife beating. Examining college students’ attitudes toward wife beating,
Sakalli (2001) also found that patriarchal attitudes significantly increased the
acceptance of wife beating especialy among male students. Based on a survey
of nursing students, Haj-Yahia & Uysal (2010) showed that patriarchal ideology was a significant predictor of higher tolerance for wife beating.
3. The Present Study
Despite the abundance of research on VAW experiences of women and prevalence of VAW incidents across the cities and regions in Turkey, there has been
a relative lack of emphasis on attitudes toward VAW (Marshall & Furr, 2010).
Existing empirical evidence on attitudes toward VAW is also limited as previous studies generally utilized local samples or nationally representative samples with only male or female respondents. Drawing upon the assumptions of
revised modernization theory and feminist frameworks, this study aims to fill
this void by estimating an integrated model of attitudes toward VAW based
on a nationally representative sample of Turkish citizens from the 6th wave
of World Values Survey (WVS)1. Specifically, as suggested by modernization
theory, younger, female, better educated, wealthier, employed participants and
those who identify themselves as not religious are expected to hold more egalitarian gender norms. In line with feminist frameworks, individuals with more
egalitarian gender norms are expected to be less tolerant of VAW regardless of
their demographic characteristics and religious stance.
4. Method
4.1. Data Description
The present study is based on data collected from a nationally represeantative
sample of 1605 Turkish citizens participated in the 6th wave of the WVS in
2011. Representative national samples of participants from 59 countries are interviewed in the 6th wave of the WVS. Face to face interviews were conducted
using strandardized questionnaires translated into the local language of each
participating country. In the present study, sociodemographic indicators and
other items used to operationalize independent and dependent variables are
all obtained from the 6th wave of the WVS dataset.
4.2. Measures
For the analyses, two dependent variables were created. Consistent with previous research (Inglehart & Norris, 2003; Martinez & Khalil, 2012), the measure
of gender equality was constructed based on three survey items that asked
1
More information about WVS is available at http://www.worldvaluessurvey.org
5
Önder Karakuş
respondents to what extend they agreed with the following statements: (1) on
the whole, men make better political leaders than women do, (2) a university
education is more important for a boy than for a girl, and (3) on the whole,
men make better business executives than women do. For all these questions,
response alternatives ranged from 1 (agree strongly) to 4 (strongly disagree)
with higher scores indicating more egalitarian gender attitudes. The additive
gender equality scale ranged from 3 to 12 and had a Cronbach’s alpha of .592.
The measure of attitudes toward VAW is based on a single survey item asking the respondents whether it was “justifiable for a man to beat his wife”. Response categories ranged from 1 (never justifiable) to 10 (always justifiable).
Due to the lack of variation across response categories, this item was collapsed
into a dummy variable with a value of 0 representing those who thought that
it was never justifiable for a man to beat his wife and 1 accounting for others
who justified VAW.
Independent variables are comprised of sociodemographic indicators and
religiosity. Age accounts for the age of the respondents in years and ranges
from 18 to 86. Sex was coded as a dummy variable with 1 reprresenting females and 0 representing males. Education indicates the highest educational
level that the respondents attained and it ranges from 1 (no formal education)
to 9 (university level education with degree). Income respresents household
income and ranges from 1 (lower step) to 10 (tenth step) with higher scores
indicating higher household income. Employment accounts for employment
status and whereas a value of 1 indicates full time, part time, or self employment, 0 represents unemployment or other status (e.g., student, retired). Finally, religiosity was measured as a dichotomy with those who identify themselves
as a religious person receiving a score of 1 and all others (those who identify
themselves as not a religious person or as an atheist) 0.
4.3. Analysis and Findings
Bivariate and multivariate analyses were used to examine relationships between modernization, gender equality and attitudes toward VAW at the individual level. Descriptive statistics and bivariate correlations are presented
in Table 1. Gender equality scale ranged from 3 to 12 and had a mean score of
7.08. Overall, 82% of the respondents reported that VAW was never justifiable.
2
6
Even though the Cronbach Alpha value of this scale is lower than commonly accepted value
of. 70, all three survey items load on the same factor with factor loadings of .78, .61, and .82
respectively.
Table 1. Descriptive statistics and bivariate correlations for all measures.
Std.
MinDev.
Max.
7.08 (2.10) 3-12
Mean
1 Gender equality
Attitudes
2
toward VAW
3 Age
4 Sex
.18
(.39) 0-1
1
2
3
4
5
6
7
8
1
-.11** 1
40.08 (15.08) 18-86 -.10**
.49
(.50) 0-1
5 Education
4.86
(2.43) 1-9
.19**
6 Income
5.57
(1.91) 1-10
-.03
-.04 1
.09** -.11**
7 Employment
.41
(.49) 0-1
.04
8 Religiosity
.85
(.36) 0-1
-.03
.03 1
.03 -.49** -.21** 1
-.08** -.11**
-.04
.05* -.24** -.49**
-.09**
.09**
.23** 1
.33** .13** 1
.09** -.18**
-.02 -.08** 1
*p < .05, **p < .01.
In general, the relationships between independent and dependent variables are in the expected direction. Age is negatively correlated with gender
equality, while both sex and education positively correlate with gender equality. Remaining sociodemographic indicators are not significantly correlated
with gender equality. The directions of the correlations between sex, income
and attitudes toward VAW also comply with theory driven assumptions as being a female, having higher income level, and holding more egalitarian gender
attitudes are negatively correlated with justification of VAW. Unexpectedly, religiosity is negatively correlated with tolerance for VAW, whereas employment
is positively correlated with tolerance for VAW. Remaining demographic and
social factors do not significantly correlate with attitudes toward VAW.
Given the fact that bivariate correlations can be spurious, in order to identify individual impact of each independent variable on dependent variables,
gender equality and attitudes toward VAW were regressed on independent
variables. Three regression models were estimated based on the full sample
and on female and male subsamples respectively. Table 2 demonstrates results
from the OLS multiple regression analysis of gender equality on sociodemographic indicators.
7
Önder Karakuş
Table 2. Multiple regression analysis of gender equality.
Model 1
(Full Sample)
B
SE
b
B
Sex (f )
.64
.12
-
Age
.00
.34
.01
-.01
.01
-.05
.01
.01
.06
Education
.19
.03
.22***
.22
.04
.24***
.14
.04
.16***
-.08
.03
-.07**
-.12
.04
-.11**
-.04
.04
-.04
.22
.13
.05
.63
.23
.11**
.02
.16
.00
.15
-.00
-.12
.25
-.02
.05
.19
.01
Variables
Income
Employment
Religiosity
-.03
R2
F
.15***
Model 2
(Females)
SE
b
-
B
-
-
Model 3
(Males)
SE b
-
-
.06
.10
.02
14.74***
16.02***
2.95*
*p < .05, **p < .01, ***p < .001.
In model 1 (based on the full sample), sex, education, and income exerted
significant impact on attitudes toward gender equality. Specifically, females
and better educated respondents held more egalitarian gender values. The impact of education on gender equality (β =.22) was greater than that of sex (β
=.15). Surprisingly, higher levels of income had significant negative impact on
attitudes toward gender equality. Wealthier respondents reported less egalitarian gender values. The impact of age, employment status, and religiosity on
attitudes toward gender equality was null in this first model based on the full
sample.
Once the full sample was divided into subsamples of females of males,
education continued to have significant impact on both sexes with better educated females and males reporting more egalitarian gender values. Remaining
sociodemographic indicators had null impact on male attitudes toward gender
equality (Model 3). As for female subsample, income and employment status
exerted significant impact on female atitudes toward gender equality. Specifically, while increased household income had negative impact on females’ attitudes toward gender equality, employed females reported more egalitarian
gender norms compared to those in reference category. Religisosity didn’t have
significant impact on female and male attitudes toward gender equality (Model
2).
8
Table 3. Logistic regression analysis of attitudes toward VAW.
Variables
Model 4
(Full Sample)
B
SE
Exp(B)
B
Model 5
(Females)
SE
Exp(B)
Sex (f )
-.44
.16
.64**
-
Age
-.01
.01
.99*
-.02
.01
.03
.04
1.03
.01
.06
Income
-.14
.04
.87*** -.14
.06
Employment
-.05
.16
Religiosity
-.56
Gender equality -.16
Education
Nagelkerke R2
Model X2
.95
-
-
B
-
.98*
1.01
.87*
1.12
Model 6
(Males)
SE
Exp(B)
-
-
-.01
.01
.99
.04
.05
1.04
-.14
.05
.87**
-.08
.20
.93
.12
.31
.18
.57** -.65
.31
.52*
-.53
.21
.59*
.04
.85*** -.20
.05
.82***
-.13
.05
.88**
.07
.06
.05
62.34***
26.15***
23.61***
*p < .05, **p < .01, ***p < .001.
As for attitudes toward VAW, given the binomial nature of the dependent
variable, logistic regression models were estimated to investigate the impact of
modernization and gender equality on attitudes toward VAW at the individual
level. Three logistic regression models were estimated based on the full sample
and female and male subsamples respectively.
In model 4 (based on the full sample), sociodemographic factors and attitudes toward gender equality were entered into the equation as suggested by
revised modernization theory and feminist framework respectively. As expected, females and better off participants were less likely to justify VAW. Surprisingly, age had a significant negative impact on attitudes toward VAW with older participants being less tolerant of VAW. Religiosity also had an unexpected
negative impact on attitudes toward VAW. Those who identified themselves as
a religious person were less likely to justify VAW compared to those who identified themselves as not religious or as atheists. In line with the assumptions of
feminist framework, egalitarian gender attitudes also had significant negative
impact on tolerance for VAW. Specifically, a unit increase in gender equality
corresponds to 15% decrease in odds of justifying wife beating. Education and
employment did not have significant impact on attitudes toward VAW in this
model based on the full sample.
When the full sample was divided into female and male subsamples (Model
5 and 6), age continued to have significant negative impact on attitudes toward
VAW among female respondents, whereas it did not have significant impact on
male attitudes toward VAW. Significant negative impact of income, religiosity,
and gender equality on justifying VAW was persistent across female and male
subsamples. That is, better off and religious respondents as well as those with
more egalitarian gender norms were less likely to tolerate VAW regardless of
their sex.
9
Önder Karakuş
5. Discussion
The present study revealed that the revised modernization and feminist frameworks could help us understand the relationship between modernization, gender equality, and tolerance for VAW in Turkey.
Congruent with individual level assumptions of revised modernization
theory, females and better educated respondents reported more egalitarian
gender values. Education is the most significant factor shaping gender values
among both females (β =.24) and males. In fact, education is the only factor
that nurture more egalitarian gender norms among males. An unexpected
negative impact of household income on female attitudes toward gender equality could be better explained by feminist approach. More specifically, revised
modernization theory would suggest a positive correlation between increased
household income and egalitarian gender values. However, increased household income might reinforce men’s superiority when women are deprived of
employment opportunities and financially depend on men in a patriarchal society. Given the significant positive impact of employment on gender equality among females, rather than household wealth, women’s financial independence and their participation in the work force appears to be more promising
in fostering more egalitarian gender norms among females in Turkish society.
As for attitudes toward VAW, in keeping with the assumptions of revised
modernization theory, females and wealthier respondents reported lower odds
of justifying VAW. Significant negative impact of egalitarian gender values on
attitudes toward VAW, on the other hand, lent support for feminist arguments.
There were two unexpected findings regarding the impact of age and religiosity
on attitudes toward VAW though. Conflicting with the assumptions of revised
modernization approach, age had an unexpected negative impact on tolerance
for VAW among females with older females reporting less tolerance for VAW.
However, this was consistent with findings revealed by a recent study based on
a review of 23 papers that examined attitudes toward VAW across randomly
selected national samples of 61 countries. The most consistent finding in this
study was that younger respondents were more likely to justify VAW across
different nations including Turkey (Waltermaurer, 2012:171). More interestingly, religiosity had significant negative impact on attitudes toward VAW and
decreased odds of justifying VAW among both females and males. Given the
null impact of religiosity on gender equality and significant negative impact of
gender equality on tolerance for VAW, acceptance of VAW can be attributed to
patriarchal ideologies rather than to religion in the context of this study.
Nonetheless, firm conclusions should await replication of these findings
using more comprehensive measures of theoretical concepts. Specifically, using a single measure of attitudes toward VAW to operationalize dependent
variable is problematic. Broader measures of attitudes toward VAW in various
10
situations such as used in previous research (e.g., see Waltermaurer, 2012:169)
are warranted in the future studies. More importantly, though hypothesized
associations were formulated based on theoretical guidance, the cross-sectional nature of the data limits ability to draw causal inferences.
Conclusion
Despite ongoing economic development in Turkey, prevailing patriarchal
norms and beliefs about gender roles appear to affect production and perpetuation of gender inequality in public and private spheres in Turkish society. Even if education nurtures more egalitarian gender values among both
males and females, significant decrease in the odds of justifying VAW with
the increasing age underlines the limited effect that education and economic
development are having on transition from patriarchal to egalitarian gender
norms and quality of life values in Turkey. The positive impact of employment
on egalitarian gender attitudes among females corroborates the fact that women’s access to wealth is more important than household wealth since the latter
might reproduce male domination when the women lack financial independence. Egalitarian gender norms, higher household income, and religiosity, on
the other hand, decrease odds of justifying VAW regardless of responderts’
sex.
Hence, in addition to state initiated measures to eliminate gender based
structural inequalities in economic and political spheres, interventions aimed
at sentisizing both men and women on gender equality and VAW is necessary
to create a social “climate where de jure legal rights are more likely to be translated into de facto rights in practice” (Inglehart & Norris, 2003: 8) in Turkey.
Further empirical research is warranted on the relationship between religion,
gender equality, and attitudes toward VAW.
11
Önder Karakuş
References
Ararat, M., Alkan, Bayazit, M., S., Yüksel, A., & Budan, P. (2014). Domestic
violence against white-collar working women in Turkey: A call for business
action. Sabancı University. DOI: 10.5900/SU_SOM_WP.2014.25972.
Flood, M., & Pease, B. (2009). Factors influencing attitudes to violence against
women. Trauma, Violence and Abuse, 10(2), 125–142.
Guimei, M. Fikry, F.E., & Esheiba, O.M.A.E. (2012). Patterns of violence against
women in three communities in Alexandria, Egypt, MCN: The American
Journal of Maternal/Child Nursing, 37(5), 331-338.
Haj-Yahia, M. M. & A. Uysal (2010). Toward an integrative theoretical framework for explaining beliefs about wife beating: A study among students of
nursing from Turkey. Journal of İnterpersonal Violence, 26(7), 1401-1431.
Haj-Yahia, M.M. (2005). Can people’s patriarchal ideology predict their beliefs
about wife abuse? The case of Jordanian men. Journal of Community Psychology, 33(5), 545-567.
Hanson, R. K., Cadsky, O., Harris, A., & Lalonde, C. (1997). Correlates of battering among 997 men: Family, history adjustment, and attitudinal differences. Violence and Victims, 12, 191-208.
Hoogensen, G. & Rottem, S.V. (2004). Gender Identity and the subject of security, Security dialogue, 35, 155-167.
Inglehart, R., & Norris, P. (2003). Rising tide: Gender equality and cultural
change around the world. Cambridge: Cambridge University Press.
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. [General Directorate of Women’s Status]
(2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet [Domestic violence against
women in Turkey]. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık.
Kandiyoti, D. (1995). Patterns of patriarchy: Notes for an alanlysis of male
dominance in Turkish society. In S. Tekeli (Ed.), Women in modern Turkish society. London: Zed Books.
Karakuş, Ö. (2013). “Aile içi şiddet ve sosyal kontrol: Kadına karşı aile içi
şiddetle mücadelede polisin rolü” [Domestic violence and social control:
The role of police in combating domestic violence against women], Aile içi
şiddet ve polis, (Editor: Serdar Kenan GÜL), 249-260 Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
Lawoko, S. (2008). Predictors of attitudes toward intimate partner violence: A
comparative study of men in Zambia and Kenya. Journal of Interpersonal
Violence, 23(8), 1056-1074.
Marshall, G. A. & L. A. Furr (2010). Factors that affect women’s attitudes toward domestic violence in Turkey. Violence and Victims, 25(2), 265-277.
Martinez, P.R. & Khalil, H. (2012). Battery and development: Exploring the
link between intimate partner violence and modernization. Cross-Cultural
Research 47(3):231-267.
12
Obeid, N., Chang, D.F., & Ginges, J. (2010). Beliefs about wife beating: An explarotaory Study with Lebanese students, Violence Against Women, 16(6),
691-712.
Rani, M. & Bonu, S. (2009). Attitudes toward wife beating a cross-country
study in Asia. Journal of interpersonal violence 24(8): 1371-1397.
Rende, S. (2014). The relationship between a mother’s attitude toward domestic violence and children’s schooling outcomes in Turkey. Journal of interpersonal violence, 29(14), 2548-2570.
Sakalli, N. (2001). Beliefs about wife beating among Turkish college students:
The effects of patriarchy, sexism, and sex differences. Sex Roles, 44, 599–
610.
United Nations Development Program (UNDP). (2014). Human development
report 2014. New York: United Nations.
United Nations Development Program (UNDP) (1994). Human Development
Report 1994.
Waltermaurer, E. (2012). Public justification of intimate partner violence: A
review of the literature. Trauma, Violence, & Abuse, 13(3), 167-175.
Watts, C. & Zimmerman, C. (2002) Violence against women: Global scope and
magnitude. Lancet, 359(9313), 1232–1237.
Welzel, C., & Inglehart, R. (2009). “Political culture, mass beliefs, and Value Change.” In Christian Haerpfer, P. Bernhagen, Ronald Inglehart, and
Christian Welzel (Eds.), Democratization, 126–44. Oxford: Oxford University Press.
World Health Organization (WHO) (2002). World report on violence and
health. Geneva: WHO.
World Health Organization (WHO) (2005). Multi-country study on women’s
health and domestic violence against women: Initial results on prevalence,
health outcomes and women’s responses. Geneva: WHO.
13
The GLOBAL
Issue: 1, Volume: 1, pp. 15-47, 2015
How Individuals Join Terrorist Organizations
in Turkey: An Empirical Study on DHKP-C,
PKK, and Turkish Hezbollah
Ahmet Kule, Ph.D.
Independent Researcher
Zakir Gül, Ph.D.
Ondokuz Mayıs University
Abstract: In this study, the important factors on the socialization process of Turkish
individuals that lead them to join terrorist organizations were identified and explained.
Differential Association Theory and Social Learning Theory were used as the theoretical
framework of the study. The main methodological objective of this study was to obtain
information regarding socialization (initiation) process of individuals in order to make
comparisons between three major terrorist organizations in Turkey, namely the DHKPC, the PKK, and Turkish Hezbollah. Totally, randomly selected 200 (N=200) court files
(out of 5804 convicted members) were examined and analyzed for the purpose of this
study. The findings of this study showed that 46.9 percent of the subjects were initiated
by friends; 25.3 percent by terrorist groups; 9.8 percent by relatives; 8.8 percent by family members; and 1.5 percent by lovers. The findings also reveal significant differences
between the three terrorist organizations regarding the socialization process of their
members. In general, the findings support the studies in the literature and support the
principles of the theories used in the study.
Keywords: DHKP-C, PKK, Turkish Hezbollah, socialization (initiation) process of terrorist organizations, social disorganization theory, social learning theory.
Introduction
Terrorism has been a dominating phenomenon in Turkey since 1960’s (Bal,
2006) and is still a major problem for Turkey (CNN, 2015; The Huffington Post,
2014; Sky News, 2015; The New York Times, 2015). Marxist-Leninist left-wing
terror organizations were active between 1960 and 1980, and the terrorist acts
in this period claimed to be responsible of 5,000 lives (Özgen, 1989). Since
the early 1980’s, separatist Kurdish movements have become dominant and
Kurdish terrorism is still on the agenda of Turkish government. The cost of
Kurdish terrorism is more than 40,000 lives (BBC, 2013; The Guardian, 2013)
and around 15 billion dollars (Sevis, 1999). Additionally starting from the early
15
1990’s, religion-exploiting terrorist groups have attracted great deal of attention by conducting important attacks against Turkish and foreign targets in
Turkey.
Effective recruitment applications of the terrorist organizations are a fact
that cannot be ignored while studying terrorism; but the other side of the ‘recruitment coin’ is the socialization (initiation) process of individuals to join the
organizations. In Turkey, three types of terrorist movements have dominated
the last forty years; the leftist, the separatist, and the religion-exploiting terrorism (Alkan, 2012; Özeren & Sever, 2011). DHKP-C (Revolutionary People’s
Liberation Party – Front) is the most important organization among the leftist
groups (Demirci, 2011; Sevinc, 2008); The PKK (Partiya Karkaren Kurdistan Kurdistan Workers’ Party) is the only terrorist organization in separatist field
(Bal, 2012; Semiz, 2011); and Turkish Hezbollah is the most effective organization among the religion-exploiting terrorist organizations (Bal, 2006; Sevinc,
2008; Sözer & Eski, 2011).
Despite the fact that Turkey has been suffering from terrorism in the last
forty years and the acuteness of the problem, the demographical characteristics of terrorist individuals, recruitment applications, and policies of the terrorist organization and socialization process of the members of the terrorist
organizations have not been subjected to scrutiny. This study compares three
main terrorist organizations, mentioned above, in terms of the socialization
process of their members. While comparing these organizations, descriptive
information enables us to have a general idea about the Turkish individuals
who are members of terrorist organizations. Furthermore, by using Multinomial Logistic Regression, this study provides some explanations that help us
understand if there is relationship between different independent variables.
This research also tests some aspects of the Differential Association and
Social Learning Theories. The descriptive and statistical analysis, done with
the data obtained from the court files of convicted terrorists, enabled us to
understand whether these two theories explain any significant part of the behaviors of the sample population.
This article contributes to understand the extent and nature of the role
that family members, relatives, peers, schools, and social organizations play
in the socialization (initiation), and utilization of individuals who are part of
some terrorist activities. Why do they want to join the terrorist organizations?
What is the socialization (initiation) process of individuals? How do they learn
about the terrorist activities? Which learning tools have more impact on the
organizations? These are some of the research questions that will be explored
in this study. It is expected that the findings of this study will help to create new
terrorism prevention/intervention policies in Turkey.
16
How Individuals Join Terrorist Organizations in Turkey...
The study will give some details about the three terrorist organizations
(PKK, DHKP-C, and Turkish Hezbollah) in Turkey, first. Then, the literature
on the process of joining terrorist organizations will be reviewed. Third, the
theoretical bases of this study will be argued. The methodology section will
come before the analysis and findings. Finally, the discussion and conclusion
section will be presented.
1. Terrorist Organizations in Turkey
1. 1. The DHKP-C (Revolutionary People’s Liberation Party – Front)1
Turkish college students who shared communist ideas and who desired Turkish socialist revolution established the Federation of Revolutionist Youth Association in 1966. However, due to their opposing views on revolution, this
association split into many factions (Mango, 2005). One of the newly formed
groups chose the urban guerilla tactics like Latin American groups and named
itself as the THKP-C (Turkey Public Liberation Party-Front) and Mahir Çayan
became the leader (Alkan, 2012; Teymur, 2007). This group carried out numerous terrorist acts between 1968 and 1972. In 1972, Çayan was killed and many
key members were arrested.
Due to a general amnesty in 1974, the government released many convicted terrorists. After getting out of prison, members of the THKP-C attempted
to reorganize the structure of the THKP-C. The Revolutionist Youth Association was established for this purpose in 1976. Before implementing their
reorganization process, the organization was divided once again. The Istanbul
group named themselves as Dev-Genç (Revolutionary Youth) and one of its
offspring, Dev-Sol (Revolutionary Left) sometime later (Mango, 2005). Dursun Karataş became the new leader of the organization (Alkan, 2012; Teymur,
2007). In the pursuit of their violent purposes, they established FTKME (Fighting Teams against Fascist Terror) to carry out armed attacks. In a couple of
years they killed many security officers, soldiers, and civilians. The murder of
former Prime Minister Nihat Erim is the most well-known attack of this terrorist group.
Following the strong wave of terrorist attacks; a military coup replaced the
government in 1980. Dursun Karataş and most of the members were arrested
and convicted. Karataş took this opportunity to use the prison as a propaganda
and education place. In the prison, Karataş and his friends reorganized the
organization. Karataş wrote a book in prison (Haklıyız Kazanacağız = We Are
1
The information about the basic structure of the DHKP-C comes from the information obtained from the sample files and Turkish National Police (TNP) records.
17
Right, We Shall Prevail) and in this book he explained the objectives of the
organization and their future plans, including some lists of their enemies (Teymur, 2007), who were government officials, law enforcement agents, ranking
soldiers, and judges.
Karataş and some of other inmates managed to escape from the prison
in 1989 (Sevinc, 2008). Following the release of some other members, the organization regained its power and started to renew its bloody attacks. In the
early 1990s, the organization was able to murder many of its targets listed in
the book. In 1991, Turkish National Police (TNP) carried out successful operations against Dev-Sol Terrorist Organization and dismantled its cells nationwide; some high level members were killed and many others were arrested
except Karataş. Somehow, Karataş managed to escape and fled to Europe
(Mango, 2005).
After holding a congress in Damascus in 1994, Karataş declared the establishment of a new organization, which was DHKP-C (Revolutionary People’s
Liberation Party-Front). DHKP-C has been active in Turkey and Europe since
1994.
DHKP-C attempted to realize a revolution in the urban and rural areas
simultaneously. In this sense, they differ from the other revolutionary terrorist organizations. DHKP-C foresees five phases of revolution (Teymur, 2007).
These phases are:
1. Vanguard war
2. Increasing vanguard struggle and starting a guerilla fight
3. Expanding and spreading guerilla war beyond the country
4. Getting connected with the local units
5. Realization of a communist revolution.
The primary goal of DHKP-C is to change the current regime in Turkey
and replace it with a new regime based on Marxism and Leninism (Alkan,
2012; Demirci, 2011; Sevinc, 2008; Teymur, 2007).
1.2. The PKK (Kurdistan Workers’ Party)
The PKK was created during a term of anarchy and turmoil in 1970s (Barkey
& Fuller, 1998). The anarchy and turmoil in this era resulted in three military
coups, and these three military coups resulted in harsh policies against any opposing movement one of which was the Kurdish movement.
The primary goal of the PKK is the creation of a unified, independent
Kurdish state. According to Barkey and Fuller (1998), the PKK sought not only
independence, but also a political and social revolution among the Kurds in order to transform Kurdish society’s feudal structure. Further, the PKK adopted a
18
Marxist-Leninist left-wing anti-imperialist approach at first; but this approach
was abandoned in the new post-Cold War era.
Barkey and Fuller (1998) claim that the PKK has moved away from an earlier condemnation of Islam, and now speaks of political settlement within the
borders of Turkey. They also emphasize that the PKK’s abandonment of independent Kurdistan is not convincing.
In terms of the tactics, the PKK combined violence and terror with political organization. The village guards were the top priority targets of the PKK
for many years (Barkey & Fuller, 1998). Many teachers and civil servants were
killed; schools and other public institutions were burned to reduce the existence of Turkish authorities in Southeast Turkey. Ocalan, the leader of the
PKK, once stated, “the violence alternative may be difficult and painful, but it
provides results” (Ballı, 1991).
Barkey and Fuller (1998: 53) emphasize two separate but surprising points;
the first, “many Turks still believe that the United States really is trying to split
Turkey and carve out a Kurdish state”, and the second, “the PKK as a whole
continues to be suspicious of the United States’ intentions towards it”.
Criss (1995) examines Iranian connection of Kurdish terrorism and claims
that Turkey had been exposed to PKK attacks from Iranian soil between 1993
and 1995; but in 1995 Iran agreed to help Turkey to eliminate PKK camps in
her territories. Criss emphasizes a number of reasons for this policy change.
First, it is the fear that the PKK could set an example for Iranian Kurds. Second,
the implications of Kurdish separatism can be on the balance of power in the
Middle East. The last reason is that the leadership in Azerbaijan was changed
from Elçibey to Aliyev. Elçibey was an ultranationalist and supported by Turkey.
1.3. Turkish Hezbollah2
As a religion-exploiting terrorist organization, the major goal of Turkish Hezbollah is to establish a state based on Islamic laws (şeriat). Their model country
is Iran. They foresee three different stages to reach this goal; proclamation/
propaganda (tebliğ), congregation/community (cemaat), and armed struggle/
fight (cihad) (Bal, 2006; Özeren, Sözer, & Demirci, 2010; Sevinc, 2008; Sözer
& Eski, 2011).
During 1990’s, some of the extremist religious groups in Diyarbakir (the
biggest city in South East Turkey) became more active and they started to address to larger populations compared to other religious groups. Publishing
2
Due to lack of sources, the information about Turkish Hezbollah mostly relies on the statements of the subjects found in the court files and TNP records.
19
centers have a special meaning for extremist religious groups. These centers
played an important role to hold them together. In 1990’s, Hüseyin Velioğlu
owned Ilim Publishing Center (İlim Kitabevi) and Fidan Güngör owned Menzil Publishing Center (Menzil Kitabevi) (Bal, 2006; Sevinc, 2008; Sözer & Eski,
2011). These names are important because they would become the names of
the groups afterwards. These two groups constituted the nucleus of Turkish
Hezbollah.
In the early 1990s, the PKK attempted to gain religious communities of
South East region. To achieve this goal, they established organizations such as
Kürdistan İmamlar3 Birliği (The Association of Imams of Kurdistan). Özeren
and Van De Voorde (2006) argue that the PKK’s attempt to become the major power in the region by gaining those communities caused a fight between
Turkish Hezbollah and the PKK that costed 700 lives4 in the region, between
1992 and 1995.
In the year of 1993, a vital problem aroused between these two groups (Ilim
Group and Menzil Group) with regard to leadership and strategy. The leader
of Menzil Group was kidnapped and murdered in 1994. Further, 50 members
from both sides lost their lives in this internal fight (Aras & Bacik, 2002).
Between 1991 and 2003, Turkish security forces arrested 14,622 people,
seized 577 rifles, 986 handguns, 42 rocket launcher, 1,192 hand grenade, and
cleared 1,648 terror incidents (Özeren & Van De Voorde, 2006).
In terms of how Turkish Hezbollah view Iran, some facts may be helpful
to understand. Executive-level leaders (including Velioğlu) received military,
political, and religious training in Iran (Özeren, Sözer, & Demirci, 2010; Sözer
& Eski, 2011). Although they are in favor of the way of Iran revolution, they
do not want to be controlled by and they do not accept the Shia Belief of Iran.
They also do not think that it is a good idea to talk about the differences. In
spite of many problems, they stayed in touch with Iranian intelligence units
between 1992 and 1999. Özeren and Van De Voorde point out that Turkish
Hezbollah is also known as the Kurdish Revolutionary Hezbollah (Hisbullahi
Kurdi Shorishger) among Iraqi Kurds as its members are predominantly Sunni
Muslim Kurds.
In the years of 2000 and 2001, Turkish National Police conducted two successful operations that pushed the Turkish Hezbollah organization go underground for a long time. In 2000, its leader Hüseyin Velioğlu was killed by the
security forces, and the archive of the organization was seized (Özeren, Sözer,
& Demirci, 2010; Sözer & Eski, 2011). Until March 2007, numerous operations
3
4
20
Imam is the official person assigned to each mosque. “İmamlar” is the plural form of the
word.
500 members of the PKK and 200 members of the Turkish Hezbollah lost their lives.
were conducted, 14,996 people were arrested and 6,224 of these arrestees were
imprisoned (İflazoğlu, 2007). Larrabee and Lesser (2003) argue that according
to 1999 estimates, Turkish Hezbollah had around 25,000 adherents including
4,000 armed militants.
Turkish Hezbollah has not been over yet, but has only changed its strategy
(Özeren, Sözer, & Demirci, 2010; Sözer & Eski, 2011). In terms of the recent
situation of Turkish Hezbollah, they have been trying to reestablish their highlevel management and regain their support groups. They are active in the prisons and abroad. As a new strategy, they stay away from any armed struggles
until the right time comes. As a different approach from the past, they have
been seeking peace with other religious groups and organizations. They have
been publishing books and periodicals to regain the support of their communities.
2. Theoretical Bases: Differential Association and Social Learning Theories
When the reasons that lead the individuals to join the terrorist organizations
can be identified clearly and understood correctly, the intervention and prevention policies can be based on evidences that are more concrete. In that
stage, theories may be helpful. Some researchers (Eqbal, 2002; Hoffman, 2002)
focused on the definition of this phenomenon; why certain acts were considered as terrorism and others were not. Crenshaw (2002), however, examined
why terrorism took place and what the underlying reasons behind terrorism
were. One part of the terrorism studies focused on the theory by claiming that,
without the proper theoretical explanation of the problem the understanding
of terrorism would not be considered as complete.
Some terrorism studies explained terrorism according to Rational Choice
Theory; terrorist behavior was a ‘product of strategic choice’ (Crenshaw, 2002;
Dugan, Lafree, & Piquero, 2005). People go through a rational decision making
process by calculating cost and benefit before becoming a terrorist. The choice
of terrorism is not an unintended outcome or last resort of ‘pathological individuals’, but it is ‘deliberate strategy’.
Some other studies, such as Eqbal’s (2002), explained terrorism according
to the Strain Theory; terrorism is an illegitimate response to the pressure that
was put on certain groups by the society. Legitimate avenues are not open for
them to reach their goals. They apply terrorist tactics after trying legitimate
means. Therefore, terrorism is an inevitable result of impelling environmental
factors.
However, most of the studies on terrorism neglect the fact that individuals
go through a socialization process before they become terrorists. In this so21
cialization process, individuals learn about the terrorist behaviors and terrorism itself. Peer relations, family members, loved ones, relatives, schools, social
clubs, TV, Internet, video games, etc. play an important role on the socialization process of individuals in terms of learning about and getting involved in
terrorism.
Some studies (Aho, 1990; Pedahzur, 2005; Weimann, 2006) point out that
individuals learn terrorist behavior like any other behavior: sometimes from
the video games (Weimann, 2006), sometimes from friends (Sageman, 2004),
and sometimes from their favorite uncles (Uysal, 2001). But, they do learn it. In
that regard, two important theories come forth: The Differential Association
Theory5 and Social Learning Theory.
Differential Association and Social Learning Models imply that criminal
behavior is learned like any other behavior. Individuals learn criminal behaviors in interaction with other persons in a process of communication. Differential associations play an important role on the socialization process of individuals. Based on its postulates6, it can be said that terrorist act is a criminal
act, and it is also learned in a process of communication.
Social Learning Theory is a modified and clarified version of Sutherland’s
Differential Association Theory. According to Akers & Sellers (2004: 83-84),
Sutherland asserted in his theory that criminal behavior involved all the
mechanisms of learning, but he did not explain those learning mechanisms.
5
6
22
The Differential Association Theory was formulated by Sutherland (Sutherland, 1947; Akers
& Sellers, 2004). Social Learning Theory was developed by Burgess and Akers as a “behavioristic reformulation of Sutherland’s differential association theory”. Burgess and Akers kept the
concepts and definitions of Sutherland’s theory, but “conceptualized them in more behavioral
terms and added concepts from behavioral learning theory” Akers & Sellers, 2004: 84). Akers
and Sellers argue that Social Learning Theory is not competitive with Differential Association
Theory. Instead, it is a broader version of it.
The following are nine postulates of the Differential Association Theory (Sutherland, 1947):
1. Criminal behavior is learned.
2. Criminal behavior is learned in interaction with others persons in a process of communication.
3. The principal part of the learning of criminal behavior occurs within intimate personal
groups.
4. When criminal behavior is learned, the learning includes: a) techniques of committing
the crime, which are sometimes very complicated, sometimes simple; b) the specific
direction of motives, drives, rationalizations, and attitudes.
5. The specific direction of motives and drives is learned from definitions of the legal codes
as favorable or unfavorable.
6. A person becomes delinquent because of an excess of definitions favorable to violation
of law over definitions unfavorable to violation of the law.
7. Differential associations may vary in frequency, duration, priority, and intensity.
8. The process of learning criminal behavior by association with criminal and anticriminal
patterns involves all of the mechanisms that are involved in any other learning.
9. While criminal behavior is an expression of general needs and values, it is not explained
by those general needs and values, since non-criminal behavior is an expression of the
same needs and values.
Burgess and Akers retained all the principles of differential association theory
and combined them with differential reinforcement and other principles of
behavioral acquisition, continuation, and cessation, and created social learning theory. They added more concepts from behavioral learning theory such
as differential reinforcement, discriminative stimuli and internal stimuli, and
schedules of reinforcement7.
3.Literature on the Process of Joining Terrorist Organizations
Merari, Prat, and Tal (1989) analyzed the basic causes of the Palestinian Intifada, the general background and precipitating events, and its course of the
development in their study. While speaking of “a psychological angle” Merari
et al. indicated that the new Palestinian generation was created in the period
of twenty years after Israel conquered the West Bank and Gaza Strip. The first
generation grew up under Jordanian rule in West Bank and under Egyptian
rule in Gaza. They were used to harsh responses from the rulers and they were
careful about not going against the authorities. However, the second generation knew only about the Israeli occupation, and was not able to compare it to
the previous harsher regimes. Their perceptions were in accordance with what
they have learned in their life experiences. Therefore, they were not afraid of
challenging the authorities.
Merari and his colleagues also speak of some practical results of the prisoner swap, conducted in May 1985. Israeli government released 1,150 convicted terrorists to free three Israeli soldiers held by Gibril’s Population Front.
Due to this exchange, the young Palestinian generation learned that they could
even avoid long prison sentences, and the punishment is not guaranteed. Most
7
Four major concepts constitute the basis of social learning theory: differential association,
definitions, differential reinforcement, and imitation. Differential Association. Differential association involves both behavioral-interactional and normative dimensions. The interactional dimension means the direct association and interaction with others. It includes the indirect
association and identification with more distant reference groups, as well. The normative
dimension means the various patterns of norms and values that the individual is exposed to
during the direct and indirect associations.
Definitions. Akers and Sellers (2004: 86) explain definitions as “one’s own attitudes or meanings that one attaches to given behavior”. They may be orientations, rationalizations, or other
evaluative and moral attitudes that define an act as right or wrong, good or bad, desirable or
undesirable, justified or on justified.
Differential Reinforcement. It is about the rewards and punishments, following the act. The
balance of those anticipated or actual rewards and punishments is the differential reinforcement. Akers and Sellers (2004: 87) argue that past, present, and anticipated future rewards
and punishments determine whether the individual will refrain from or commit a crime at
any given time.
Imitation. It is the act that comes after observation. The individual observes a behavior from
others and then engage in a similar behavior. This imitated behavior is influenced by the
characteristics of the model, the observed behavior, and the observed consequences of the
behavior (Akers & Sellers, 2004: 88).
23
of the released Palestinians took part in teaching the new generation about the
struggle, actively.
Aho (1990) argues about the process of joining extremist movements including terrorist organizations and claims that most of the individuals who
become part of the political extremist movements are led in by social bonds to
friends, family members and significant others who have joined the movement.
The group becomes their ‘extended family’, and the indoctrination continues in
this new family. Moreover, ‘natural biologically related groups’, such as families
and ethnic groups, constitute an important source for terrorist recruitment.
Therefore, ethnic-nationalist or separatist groups have advantages over leftist
groups “which have to rely on ideological fellow-travelers in a support network
aboveground” (Aho, 1990: 210). He suggests that groups lose some of their
recruitment opportunities when they go underground.
Sageman (2004) examines how people join four specific terrorist networks
of Osama bin Laden, the Core Arabs, the Maghreb Arabs, and the Southeast
Asians. Sageman studied the background, recruitment, and motivations of
more than 150 members of these networks. He found that social networks
“provide social and psychological security” for the likely members. Furthermore, individuals join these movements 68% due to pre-existing friendships,
20% due to kinship and 10% due to discipleship. Sageman (2004: 122) concludes that recruitment is “a bottom-up self-selected process rather than a topdown seek out and recruit process”.
Gruen (2006) describes the unorthodox ways in which foreign Islamist
groups target American population by using the Internet, video games, and
hip hop music. Further, Islamist terrorist networks need new members who
have U.S. passports to be more successful. For this reason, they target the people in the United States and they develop unorthodox ways to mobilize them
without face-to-face interaction. Gruen also points out that the Internet was
a crucial answer to the terrorist groups’ need and it has become the backbone
for their propaganda and recruitment programs.
Weimann (2006) describes how an average American boy became an AlQaeda member. That boy lived with his parents who were farmers in Riverside
County, California. Watching TV and listening to music were important parts
of his life. His life was changed at the age of seventeen when he learned about
Islam on the web. His web communications finally led him to join Al-Qaeda
and work as a translator for the group. She goes on to state that most of the
active terrorist groups are present on the Internet and they have been using
other facilities like e-mail, chat rooms, e-groups, forums, and virtual message
boards. Terrorist groups target adolescents and teenagers in certain countries
like Algeria, Colombia, and Sri Lanka, because these populations have experienced the violence by themselves, and violence is the most effective way to
24
solve their problems. Web serves the terrorist networks that have the capacity
to capture the information about the people who visit the website and later on
contact the likely recruits. Those websites are also very dynamic as they may
suddenly emerge and disappear, and may be modified frequently.
Abuza (2006: 66) argues that in the process of joining a terrorist organization in the Muslim world of Southeast Asia kinship, the mosque, madrassa,
and friendship are the vital elements for the recruitment purposes, and the
“education is the commonality between those”. Abuza’s approach is supported
by Sageman’s (2004) findings.
Pedahzur (2005) writes the life stories of suicide bombers. One of them is a
Chechen female suicide bomber that was one of the perpetrators of the siege of
Moscow Theatre. She was 22 years old and a student at that time. Her husband
had been killed six months after her joining the rebels; her brother had been
killed; and her house destroyed by the officials. Pedahzur observes that many
Chechen women became a suicide bomber after losing a loved one.
While speaking of Fatah, Pedahzur states that in 2001, when they started
to carry out suicide attacks, the representatives of Fatah were sent to universities, schools and mosques. They were looking for young people who had confronted with the Israelis or who lost family or friends killed by the Israeli army.
Those young people had learned the fight before the recruitment and therefore
they were easier to recruit.
Pedahzur also speaks about the influence of the LTTE (Liberation Tigers
of Tamil Eelam) on the educational system. In the first stage, the teachers instructed by the LTTE would teach about the Tamil struggle; and in the second
stage, representatives of the LTTE would talk to the students in the classrooms
during the school hours and teach them about the organizations and its goals.
Sometimes they showed them movies about the previous successful acts of the
organizations. Thus, children between the ages of 12 and 16 would learn about
terrorism in their natural learning settings.
Prisons are another learning environment for the likely terrorists. In a special report, it is stressed that prisons have long been places where extremist
ideology and calls to violence could reach potential audience (CIAG, 2006).
Further, it pointed out some significant facts about European prisons: Muslims
are significantly overrepresented in European prisons; the number of Muslim
inmates in Europe since the 1970s has been growing; France and Britain have
the largest and longest established populations of Muslims in Western Europe;
most of Western Europe’s 12-15 million Muslims occupy a lower socioeconomic status. According to this report, European policies on assimilation, in
contrast to U.S. policies, have resulted in a division between Europe’s Muslim
population and the rest of society, and this socioeconomic marginalization of
25
Europe’s Muslims makes them more vulnerable to radical political and religious messages.
Singer (2006) studied the place of children in terrorism and the factors that
lead them to join terrorist organizations. Singer claims that around 300,000
children (both boy and girls) under the age of 18 presently are serving as combatants, fighting in almost 75 percent of the world’s conflicts; 80 percent of
these conflicts that involve children include combatants under the age of fifteen.
Beşikci (1993) examines the impact of “guerilla” fight on Kurdish society
and argues that young Kurdish individuals that are killed in the fight by Turkish
security forces are called ‘martyrs’. Therefore, mass prayers take place for those
martyrs and people visit the families of those martyrs for days and weeks. One
can see martyrdom around every town and these developments have a deep
impact on the conscious/subconscious of Kurdish society. Young Kurdish individuals become aware of the social realities through these developments.
Çiyayi (2002) reflects the memoirs and life stories of some PKK members
and the impact of those lives on other Kurdish people. In these real life stories,
one can see the real impact of the PKK movement on small Kurdish communities. All the comments are about the impact of a PKK attack to Haftanin
Border Station. Çiyayi shows how local Kurdish people are affected by the PKK
attacks, how the environment teaches people, and how children grow up in
this environment.
Pedahzur (2005) provides explanations on the socialization process of the
PKK members, as well. He claims that Kurdish cultural centers and Kurdish
summer camps play an important role in the socialization process of would-be
PKK members, and the aim of these centers is “to build up Kurdish identity and
introduce the young people to the PKK” (167). A similar process takes place
in the summer camps. In many European countries, the PKK representatives
approach Kurdish children in the schools, invite them to cultural camps and
in those summer camps, children learn about ‘the Kurdish struggle’. Pedahzur
observes that some of those children were sent to the mountains in Southeast
Turkey to fight against Turkish security forces, instead of going back home at
the end of the summer camp. Further, while the PKK recruit suicide bombers, they approach women who have lost their family members in the combat
against Turkish forces, as those women learn about the ‘cause’ through their
bitter experiences.
26
4.Methodology
4.1. Variables
4.1.1. Dependent Variable
The dependent variable in this study is being a member of the DHKP-C, the
PKK or the Turkish Hezbullah.
4.1.2. Independent Variables
Independent variables of this study include age, sex, ethnicity, birth place, type
of birth place, education, marital status, occupation, profession, number of
family members convicted of terrorism, number of relatives convicted of terrorism, initiated into the organization by who, prior convictions, introduction
age, prior terrorist organization, number of family members killed in terrorist
incidents, economic status, and professions of parents, occupation of parents,
and in learning about the organization the impact of TV, the Internet, publications, culture, cultural centers, summer camps.
4.1.3. Operationalization of the Variables
Three terrorist organizations, banned by the Turkish Laws, were used in this
study; the DHKP-C (The Revolutionary Left), the PKK (Kurdish Workers’ Party), and the Turkish Hezbollah. The DHKP-C represents the leftist, MarxistLeninist terrorism; The PKK represents the separatist terrorism in Turkey; and
The Hezbollah represents the religion-exploiting terrorism in Turkey.
The dependent variable, “being a member of a terrorist organization”, was
operationalized as “being convicted of terrorist activities by Turkish courts”.
Being arrested by Turkish Police or being released from the prison at the end
of the trial was not of significance for the purposes of this study. Only ‘conviction by the courts’ indicated that the person could be considered as a member
of terrorist organization.
As an independent variable, “education” was operationalized in five different categories; 1) Elementary school degree, 2) Secondary school degree,
3) High school degree, 4) College degree, 5) Graduate degree. “Marital status”
was operationalized as; 1) Single, 2) Married, 3) Divorced. “Prior arrests” was
operationalized as being arrested by Turkish National Police, or Turkish Gendarmerie. Prior arrest also means there is no conviction, but the person was
released by the Police, the Gendarmerie or the Courts. Conviction was considered as another independent variable. “Prior conviction” was operationalized
in two categories; 1) convicted of terrorist activities, 2) convicted of ordinary
27
criminal conduct. “Family member” in the independent variables “the number
of family members convicted” or “the number of family members arrested” or
“introduced to the organization by a family member” were operationalized in
five categories; 1) Father, 2) Mother, 3) Brother, 4) Sister, 5) Spouse. “Relative”
in the independent variables “the number of relatives being convicted”, or “the
number of relatives arrested” or “introduced to the organization by a relative”
were operationalized in four categories; 1) Uncle, 2) Aunt, 3) Cousin, 4) Grandparents. “Region of birth place” was operationalized in seven different categories. Turkey is divided into seven geographical areas and these areas were operationalized as follows: 1) Marmara Region, 2) Black Sea Region, 3) Aegean
Region, 4) Central Anatolia Region, 5) East Anatolia Region, 6) Mediterranean
Region, and Southeast Anatolia Region. Region of birth places have something
to tell about the “traditional relationships” of Turkish citizens especially of the
members of the PKK. “Introduction to organization” had five options; by 1)
family member, 2) friend, 3) lover, 4) relative, 5) Employer. “Economic status”
variable was operationalized in four categories; 1) Lower, 2) Lower Middle, 3)
Middle, and 4) Upper Level.
4.1.3.1 Recoding
“Number of relatives convicted of terrorism” was measured as the actual numbers of the relatives who had been convicted of terrorism in Turkey. “Initiation age” was measured in years and the numbers of years were not grouped.
“Education” was measured in years and there was no grouping regarding the
number of years spent in education. The geographical region of birth place
was labeled as “region” and coded as follows: “0” = Southeast Anatolia; “1”
= Other regions. The subjects who stated that they were initiated by family
members were coded as “1” = Yes; and the other subjects were coded as “0”
= No. The subjects who stated that cultural centers had an important impact
on their socialization process were coded as “1” = Yes; and the other subjects
were coded as “0” = No. The subjects who stated that publications had an important impact on their socialization process were coded as “1” = Yes; and the
other subjects were coded as “0” = No. The subjects who stated that summer
camps had an important impact on their socialization process were coded as
“1” = Yes; and the other subjects were coded as “0” = No. The subjects who
stated that the culture had an important impact on their socialization process
were coded as “1” = Yes; and the other subjects were coded as “0” = No. The
subjects who stated that the mosque community had an important impact on
their socialization process were coded as “1” = Yes; and the other subjects were
coded as “0” = No.
28
4.2. Data Collection
The main methodological objective of this study was to obtain information
regarding the socialization (initiation) process of individuals into the terrorist
organizations that is helpful to make a comparison between the three organizations. The required data were obtained from the official court records.
The files of 80 (N=80) individuals who were convicted of being a member
of the PKK; the files of 60 (N=60) individuals who were convicted of being
a member of the DHKP-C; and the files of 60 (N=60) individuals who were
convicted of being a member of Turkish Hezbollah were selected. These individuals were the ones who had been convicted between January 1, 2001 and
December 31, 2004.
In 2001, 1284 PKK members had been convicted and 20 subjects were randomly selected out of them. In 2002, 1453 PKK members had been convicted
and 20 subjects were randomly selected out of them. In 2003, 1089 PKK members had been convicted and 20 subjects were randomly selected out of them.
In 2004, 587 PKK members had been convicted and 20 subjects were randomly
selected out of them. So, 80 PKK subjects in total were selected randomly out
of 4413 convicted PKK members.
In 2001, 149 DHKP-C members had been convicted and 15 subjects were
randomly selected out of them. In 2002, 126 DHKP-C members had been convicted and 15 subjects were randomly selected out of them. In 2003, 182 DHKP-C members had been convicted and 15 subjects were randomly selected
out of them. In 2004, 216 DHKP-C members had been convicted and 15 subjects were randomly selected out of them. So, 60 subjects in total were selected
randomly out of 673 convicted DHKP-C members.
In 2001, 385 Turkish Hezbollah members had been convicted and 15 subjects were randomly selected out of them. In 2002, 174 Turkish Hezbollah
members had been convicted and 15 subjects were randomly selected out of
them. In 2003, 113 Turkish Hezbollah members had been convicted and 15
subjects were randomly selected out of them. In 2004, 46 Turkish Hezbollah
members had been convicted and 15 subjects were randomly selected out of
them. So, totally 60 Turkish Hezbollah subjects were randomly selected out of
718 convicted Turkish Hezbollah members.
In total, 200 (N=200) court files were examined and analyzed for the purpose of this study. Some of the individuals are still in the prison whereas some
of them are released and free in the society.
29
5. Analysis and Findings
5.1. Techniques of Analysis
The data were analyzed by using SPSS computer software program. The researchers applied the following techniques of analysis:
1. Tabular and Graphical Description
a. Relative Frequencies
b. Mean and Median values of some independent variables.
2. Contingency Tables
3. Multinomial Logistic Regression
5.2. Characteristics of the Sample – Univariate Analyses
In the research sample, the youngest subject is twelve years old; the oldest
subject is sixty-two years old; and the mean age is 26.09. The average age of the
sample is slightly different from Smith’s (1994) sample. Smith pointed out that
the average age in his sample was 20.
Table 1. Age distribution of the subjects across terrorist organizations
Age group
PKK
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
Total
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
under 18
Total
36
26-35
27
over 35
10
8.8%
45.0%
33.8%
12.5%
100.0%
3
34
18
5
60
5.0%
56.7%
30.0%
8.3%
100.0%
0
26
29
5
60
.0%
43.3%
48.3%
8.3%
100.0%
10
96
74
20
200
5.0%
48.0%
37.0%
10.0%
100.0%
7
18-25
80
However, when the age distribution is analyzed as groups, it is observed
that only 5 percent (10 subjects) of the sample is under the age of eighteen
(see Table 1). Ninety-six subjects between the ages of eighteen and twenty-five
constitute the largest group in the sample with the rate of 48 percent of the
sample. The second largest group constitutes 37 percent of the sample and
covers the subjects between the ages of twenty-six and thirty-five. Only twenty
30
of the subjects are older than thirty-five and they constitute 10 percent of the
sample, only.
When we look at the age distribution of the subjects across the terrorist organizations, it is observed that terrorist organizations are different from each
other (see Table 1). The PKK has more members who are under eighteen (8.8
percent) and over thirty-five (12.5 percent) compared to other two terrorist organizations. The largest proportions of the PKK (45 percent) and the DHKP-C
(56.7 percent) members are between the ages of eighteen and twenty-five while
for Turkish Hezbollah the largest proportion is between twenty-six and thirtyfive (48.3 percent). It will be measured in multinomial regression analyses in
order to see the differences between the groups, if any.
Table 2. Initiation to the organization
Initiated to organization by
Family
Relative Lover
member
PKK
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
Total
% within
terrorist
organization
Members
Acted on
Friend
of the
his own
Organization
Total
5
6
0
28
31
4
74
6.8%
8.1%
.0%
37.8%
41.9%
5.4%
100.0%
8
2
2
27
12
9
60
13.3%
3.3%
3.3%
45.0%
20.0%
15.0%
100.0%
4
11
1
36
6
2
60
6.7%
18.3%
1.7%
60.0%
10.0%
3.3%
100.0%
17
19
3
91
49
15
194
8.8%
9.8%
1.5%
46.9%
25.3%
7.7%
100.0%
In the sample, friends initiated the largest proportion of the subjects to the
organization; this group consists of 91 subjects and constitutes 46.9 percent
of the sample (see Table 2). This finding supports Sageman’s argument that
mujahidin join terrorist movements 68 percent due to friendships. The second
largest proportion consists of 49 subjects who were recruited by the members
of the terrorist organization and they constitute 25.3 percent of the sample.
Nineteen subjects (9.8 percent) were initiated by a relative; seventeen subjects
(8.8 percent) were initiated by a family member; fifteen subjects (7.7 percent)
acted on their own to join the organization; and three subjects (1.5 percent)
were initiated by a lover (see Table 2). When we look at the differences between
the organizations, we observe important variations. 41.9 percent of the PKK
subjects were recruited by the members of the organization while for DHKP-C
31
it is 20 percent and for Turkish Hezbollah it is 10 percent. This variation seems
very significant. The largest proportion of Turkish Hezbollah subjects were
initiated by a friend; this group consists of thirty six subjects and they are 60
percent o the Turkish Hezbollah members. Twenty-seven DHKP-C subjects
(45 percent) were initiated by a friend while for the PKK, it is twenty-eight
subjects (37.8 percent). The percentages are high for all three organizations,
but the difference is not small. The role of the relatives in the initiation process
seems more important to Turkish Hezbollah, compared to other two organizations, according to findings of this study. Eleven Turkish Hezbollah subjects
(18.3 percent) were initiated by a relative and this finding supports Sageman’s
(2004) argument that kinship played a role in the affiliation of 14 percent of
mujahedin. Relatives played an important role for 8.1 percent of the PKK subjects and 3.3 percent of DHKP-C subjects. These findings reflect the structure
and expansion methods of the terrorist organizations and it can be argued that
Turkish Hezbollah and mujahedin are similar regarding the socialization process of the members.
Table 3. Impact of publications8
Publications have an important
impact
No
Yes
Count
PKK
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
Total
% within terrorist
organization
Total
66
14
80
82.5%
17.5%
100.0%
9
51
60
15.0%
85.0%
100.0%
10
50
60
16.7%
83.3%
100.0%
85
115
200
42.5%
57.5%
100.0%
Almost all of the terrorist organizations pay special attention to their publications to indoctrinate their existing members and to recruit potential members. In her life story, Mamyak (1999) points out how basic books of the organization played a vital role in her education. The findings of this research show
that publications played an important role in the socialization of 57.5 percent
of the subjects (see Table 3). The greatest impact of publications is observed on
8
32
The details of these publications were not indicated in the reports.
DHKP-C subjects; 85.0 percent of the subjects stated that publications played
important role in their socialization process. The second largest proportion
is in Turkish Hezbollah subjects; publications played important role on 83.3
percent of them. Among three organizations the least impact of publications
is observed on the PKK subjects; publications were important only for 17.5
percent (see Table 3).
Table 4. Impact of the internet
The Internet has an
important impact
PKK
Count
% within terrorist
organization
Count
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
Total
% within terrorist
organization
Total
No
Yes
80
0
80
100.0%
.0%
100.0%
59
1
60
98.3%
1.7%
100.0%
60
0
60
100.0%
.0%
100.0%
199
1
200
99.5%
.5%
100.0%
Some researchers drew our attention to the impact of the Internet on the
potential members of the terrorist organizations. Gruen (2006) discusses how
foreign Islamist groups target young American population by using Internet.
Weimann (2006) explains how an American teenager was recruited by Al-Qaeda on the Internet. However, findings of this study do not show strong support for those studies. In the sample, just one subject (.5 percent) stated that
Internet played the biggest role in his process of joining DHKP-C (see Table
4). None of the PKK members or Turkish Hezbollah members mentioned the
impact of the Internet. It is important to note the characteristics of the subject
who stated that the Internet played the most important role in his joining process. The subject was 17 years old when convicted, not Kurdish, high school
student and from Western part of Turkey (away from the East where violence
is predominant). Therefore, we can argue that in the absence of the impact of
ethnicity and culture, the Internet may become a more important factor. However this finding should be considered cautiously in terms of generalizations.
33
Table 5. Impact of cultural centers9
Cultural centers have an
important impact
Count
PKK
% within terrorist
organization
Count
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
Total
% within terrorist
organization
Total
No
Yes
63
17
80
78.8%
21.3%
100.0%
32
28
60
53.3%
46.7%
100.0%
49
11
60
81.7%
18.3%
100.0%
144
56
200
72.0%
28.0%
100.0%
Cultural centers play an important role for the terrorist organizations
to attract sympathizers. Beşikci (1993: 346) points out how Kurdish institutions play an important role to teach Kurdish people about “the cause”. In the
research sample, fifty-six subjects (28.0 percent) stated that cultural centers
played the greatest role in their joining process (see Table 5). When we look at
the differences between the organizations, we observe that DHKP-C is quite
different from the PKK and Turkish Hezbollah. The proportion of the DHKP-C
subjects who experienced the impact of cultural centers is 46.7 percent while
this value is 21.3 percent for the PKK subjects and 18.3 for Turkish Hezbollah
subjects (see Table 5). For Turkish Hezbollah, certain mosques play the role of
cultural centers. Since Kurdish people can meet people from their own ethnicity at regular places, PKK may need particular cultural centers.
9
34
The details of what these cultural centers were not indicated in the reports.
Table 6. Impact of summer camps
Summer camps have an
important impact
Count
PKK
% within terrorist
organization
Count
DHKP-C
Turkish Hezbollah
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
Total
% within terrorist
organization
Total
No
Yes
72
8
80
90.0%
10.0%
100.0%
60
0
60
100.0%
.0%
100.0%
60
0
60
100.0%
.0%
100.0%
192
8
200
96.0%
4.0%
100.0%
For some of the terrorist organizations, summer camps are a quite attractive way to teach young people about `the common cause`. Pedahzur (2005:
167) argues that Kurdish cultural centers and Kurdish summer camps play an
important role in the socialization process of the would-be PKK members as
the aim of these centers is “to build up Kurdish identity and introduce the
young people to the PKK”. Some of the young people are sent to the mountains
instead of their homes at the end of the summer camp. The research findings
support the arguments of Pedahzur to some extent. In the sample, 10.0 percent
of the PKK subjects stated that summer camps had the biggest impact on their
joining process (see Table 6). None of the DHKP-C or Turkish Hezbollah subjects mentioned the impact of summer camps on their joining process. Findings show that summer camps are not a recruitment source for DHKP-C and
Turkish Hezbollah, while the PKK pays special attention to them.
35
Table 7. Impact of the mosque community
Mosque community have an
important impact
PKK
DHKP-C
Turkish
Hezbollah
Total
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Total
No
Yes
79
1
80
98.8%
1.3%
100.0%
60
0
60
100.0%
.0%
100.0%
12
48
60
20.0%
80.0%
100.0%
151
49
200
75.5%
24.5%
100.0%
Some researchers like Abuza (2006) and Nacos (2006) drew attention to
the relationship between religious education and terrorism in Southeast Asia.
Nacos argued that in the early 1900s, 30 percent of the children in Pakistan
were educated in madrassas and many children were taught how to join the
jihad group against nonbelievers. Moreover, kinship, mosque, madrassa, and
friendship are the vital elements for the recruitment purposes of terrorist organizations in the Muslim world of Southeast Asia. The findings of this study
support those arguments regarding the members of Turkish Hezbollah. In the
sample 80.0 percent of the Turkish Hezbollah subjects mentioned that the
mosque community played quite important role in their socialization process
(see Table 7). For the PKK, the impact was unimportant (only one subject)
and for DHKP-C, it was zero impact. While the PKK and DHKP-C do not
pay attention to the mosques, it was a gathering and training center for the
Turkish Hezbollah members. Turkish Hezbollah is quite different from other
two organizations regarding religious matters; the organization targets the
mosque communities; the members share extreme religious ideas; they justify
their violence by interpreting Islam in their own way; and the members and
sympathizers attend particular mosques to be able to use them without getting
attention from the public.
36
Table 8. Impact of the culture
Culture has an important
impact
No
Yes
PKK
DHKP-C
Turkish Hezbollah
Total
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Count
% within terrorist
organization
Total
22
58
80
27.5%
72.5%
100.0%
59
1
60
98.3%
1.7%
100.0%
60
0
60
100.0%
.0%
100.0%
141
59
200
70.5%
29.5%
100.0%
Culture has more important impact on the members of the PKK in terms
of socialization process (see Table 8). It was found that 72.5 percent of the
PKK subjects stated that culture played important role in their socialization
process. Only one (1.7 percent) DHKP-C subject experienced the impact of
culture while none of Turkish Hezbollah subjects mentioned the impact of culture.
37
38
1.047
-2.117 **
1.701
5.103 ***
Impact of cultural centers
Impact of publications
Impact of summer camps
Impact of the culture
1.232
164.552
5.482
.120
2.849
4.810
.779
.926
3.016
1.096
Exp (B)
.519
-.699
.447
1.395 *
3.834 ***
-.176 *
.044
-.663
-1.051
-4.505
B
1.642
1.546
.743
.605
.672
.073
.051
1.139
.990
2.319
SE
1.680
.497
1.564
4.034
46.232
.839
1.045
.515
.349
Exp (B)
Turkish Hezbollah vs. DHKP-C
4.584
2.400
-2.564
-.348
-2.263
-.074
-.121
1.767
1.143
5.292
B
***
**
**
*
*
1.248
1.470
.746
.728
.813
.085
.55
1.168
1.167
2.656
SE
DHKP-C vs. PKK
The reference category is “DHKP-C” for “DHKP-C vs. PKK”.
The reference category is “Turkish Hezbollah” for “Turkish Hezbollah vs. PKK” and “Turkish Hezbollah vs. DHKP-C”.
* p < 0.05 ** p < 0.01 *** p < 0.001
.711
.739
.708
.086
.57
1.418
Log-likelihood = 413.455; X2 = 241.309; df = 18; p < 0.05
Pseudo R2 = .717
N = 191
-.250 **
1.571 *
Region
-.77
Education
Initiation age
.488
1.091
.91
1.104 *
Initiated by family members
Number of convicted relatives
SE
2.359
B
.788
Intercept
Turkish Hezbollah vs. PKK
Table 9. Multinomial logistic regression results for socialization of subjects
97.926
11.024
.077
.706
.104
.928
.886
5.854
3.135
Exp (B)
Regarding the impact of publications, the Model shows significant variation between the organizations. The members of Turkish Hezbollah, influenced by the publications, were .120 times less than the members of the PKK,
compared to the subjects that were not influenced by the publications (B=
-2.117; SE= 1.232; at the .01 level) (see Table 9). But the variation between
DHKP-C and Turkish Hezbollah is not significant.
The regression analysis results indicate that the variation between the organizations is significant regarding the “impact of cultural centers”. Relative to
Turkish Hezbollah, the subjects who were influenced by the cultural centers
are 4.034 times more likely to be a DHKP-C member compared to the subjects
who were not influenced by cultural centers (B= 1.395; SE= .605; at the .05
level) (see Table 9)
The findings indicate significant variation between the organizations in
terms of being influenced by the culture. Turkish Hezbollah members that
were influenced by the culture in their joining process are 164.552 times more
likely to be a member of the PKK compared to the subjects who were not influenced by the culture (B= 5.103; SE= 1.232; at the .001 level) (see Table 9). The
variation between DHKP-C and Turkish Hezbollah is not significant.
Regarding the “region of the birth place”, the variation is significantly different among the three organizations. Relative to the members of DHKP-C,
the subjects who were born in the regions of Turkey other than Southeast Anatolia were .104 times less likely to be a member of the PKK compared to the
subjects who were born in Southeast Anatolia (B= -2.263; SE= .813; at the .01
level) (see Table 9). And relative to the members of DHKP-C, the subjects who
were born in the regions of Turkey other than Southeast Anatolia were .022
times less likely to be a member of Turkish Hezbollah compared to the subjects
who were born in Southeast Anatolia (B= -3.834; SE= .672; at the .001 level)
(see Table 9).
The “initiation age” of the subjects, is significantly different between the
organizations. Relative to DHKP-C, for each year increase in the initiation age
decreases the likelihood of being a member of the PKK by .886 (B= -.121; SE=
.55; at the .05 level) (see Table 9). But the variation between the PKK members
and Turkish Hezbollah members is not significant.
Regarding the independent variables “initiation by family members” and
“impact of summer camps”, neither of them were found significant.
6. Discussion
The findings of this study indicated that 8.8 percent of the sample was initiated by family members; 9.8 percent by relatives; 1.5 percent by lovers; 46.9
percent by friends; 25.3 percent by the members of the terrorist organizations;
39
and 7.7 percent acted on his own. These findings support the findings in the
literature (Sageman, 2004). Regression analyses indicated no significant difference between these three terrorist organizations regarding initiation by family
members.
Regarding the role of relatives convicted of terrorism, the results showed
that Turkish Hezbollah has the largest proportion of subjects (8.3 percent)
who had convicted relatives; the PKK has the second largest proportion (6.2
percent); and DHKP-C has the smallest proportion of subjects (3.3 percent)
who had relatives convicted of terrorism. Regression analysis indicated that
the members of the PKK are significantly different from the members of Turkish Hezbollah.
The initiation age was expected to be lower among the members of the
PKK compared to the members of the DHKP-C and Turkish Hezbollah. The
findings show that the PKK has a lower initiation age than the other two organizations. Twenty-two members (27.8 percent) joined the PKK before the age
of eighteen while the number is ten (16.7 percent) for DHKP-C and twelve (20
percent) for Turkish Hezbollah. Regression analysis indicated that initiation
age is significantly different only between DHKP-C and. PKK (B = -.121).
The education level of the members of the organizations has variations, as
well. The findings reveal that variations among the organizations are significant. Twenty-three PKK members (29.1 percent) have no official degree compared 5 percent of the DHKP-C members and 6.7 percent of the Turkish Hezbollah members. The greatest proportion in the elementary school graduates
are PKK members while the biggest proportion in high school graduates are
Turkish Hezbollah members. The findings clearly show that the least educated
are the PKK members and the best educated are Turkish Hezbollah members.
In the joining process of terrorists, publications of the terrorist organizations play an important role. Regarding the impact of publications, the analysis
results show significant variation between the organizations. Relative to the
members of Turkish Hezbollah, the subjects who were influenced by publications are .120 times less likely to be a member of the PKK compared to the
subjects who were not influenced by the publications (B= -2.117; SE= 0.711;
at the .01 level) (see Table 9). However, the variation between DHKP-C and
Turkish Hezbollah is insignificant.
The arguments in the literature (Mamyak, 1999) were supported by these
findings. Characteristics of the subjects and organizations are important regarding interpretation of these findings. Since the PKK subjects have the least
education in the sample compared to other two organizations, it may be considered normal that less educated people are influenced by the publications
40
less than more educated ones. It is important to note that 29.1 percent of the
PKK subjects have no formal education. Another important point in this interpretation lies in the characteristics of the organization. For the goals of the
PKK, the quantity of its members is more important than the quality of them.
They want to establish an independent Kurdish State and they need numbers.
However, for DHKP-C and Turkish Hezbollah, numbers do not mean a lot;
they do not want an independent state but they want to replace the regime in
Turkey. Therefore, qualified people are more important for them. Publications
of these organizations address qualified people and play an important role to
make their members more qualified.
The impact of the geographical region on the socialization process was
also tested in this study. The research findings showed that almost half of the
subjects in the sample (45.5 percent) were born in South East Region of Turkey. Regarding the variation among the organizations, it was observed that
73.3 percent of the members of Turkish Hezbollah; 53.8 percent of the PKK
members; and only 6.7 percent of DHKP-C members were born in South East
Anatolia.
It was hypothesized that the members of Hezbollah are more likely to be
socialized at the mosques compared to the members of the PKK and the DHKP-C. The research findings supported the arguments in the literature (Abuza, 2006; Nacos, 2006) that in the Muslim world of Southeast Asia kinship,
mosque, madrassa, and friendship are the vital elements for the recruitment
purposes of terrorist organizations. The findings of this study suggested that
80.0 percent of Turkish Hezbollah subjects mentioned that the mosque community played very important role in their socialization process. For the PKK,
the impact was unimportant (only one subject) and for DHKP-C, it was zero
impact.
The impact of Internet on the socialization process of subjects seems low.
In the sample, only one subject (.5 percent) stated that Internet played the
greatest role in his process of joining DHKP-C. None of the PKK members
or Turkish Hezbollah members mentioned the impact of the Internet. So, the
findings of this study did not support the arguments in the literature (Gruen,
2006; Weimann, 2006). Although this argument was not supported by the findings, the researchers believe that the impact of Internet on the socialization
process of individuals is greater than reflected in the sample of this study. Due
to the fast spread and increase of the Internet options in Turkey, the Internet
is believed to play a more important role for the likely terrorists, in the near
future.
Findings indicate that 10 percent of the PKK subjects stated that summer
camps played major role in their socialization processes while none of the
41
DHKP-C or Turkish Hezbollah members mentioned the impact of summer
camps. Although these findings show support for this hypothesis, none of the
regression analyses indicated significant difference among the three organizations.
The analysis outcomes also indicate that the variation between the organizations is significant regarding the impact of cultural centers. Relative to Turkish Hezbollah, the subjects who were influenced by the cultural centers are
4.034 times more likely to be a DHKP-C member compared to the subjects
who were not influenced by cultural centers (B= 1.395; SE= .605; at the .05
level) (see Table 9)
The research aimed to test the impact of culture on the socialization of
members of the organizations. The findings supported both the hypothesis
and the arguments in the literature (Beşikci, 1993; Çiyayi, 2002). Regarding
the impact of culture, there is significant variation between the organizations.
Relative to Turkish Hezbollah, the subjects who were influenced by the culture
in their joining process are 164.552 times more likely to be a member of the
PKK compared to the subjects who were not influenced by the culture (B=
5.103; SE= 1.232; at the .001 level) (see Table 9). The variation between DHKPC and Turkish Hezbollah is not significant.
Although Social Learning Theory was considered one of the most frequently tested and endorsed theories (Akers & Sellers, 2004), especially in the
delinquency field, scholars in the literature did not attempt to utilize Social
Learning Theory to construct theoretical framework for terrorism studies.
However, there are exceptions. Hamm and Van De Voorde (2005) took Routine Activity Perspective and Social Learning Theory to analyze terrorist involvement in a variety of crimes. The researchers of the current study believe
that Differential Association Theory and Social Learning Theory are of vital
importance to understand and explain the socialization process of terrorist organizations. As Atran (2006: 127) puts it, what makes terrorists different from
many other people is ‘group dynamics’ or ‘socialization process’ and without
understanding these elements, terrorism cannot be prevented.
Conclusion
In this study, the important factors on the socialization (initiation) process of
Turkish individuals that led them to join terrorist organizations were explored.
The main methodological objective of this study was to obtain information
regarding socialization (initiation) process of individuals in order to make
comparisons between three major terrorist organizations in Turkey, namely
the DHKP-C, the PKK, and the Turkish Hezbollah. Totally, randomly selected
200 (N=200) court files (out of 5804 convicted members) were examined and
analyzed for the purpose of this study. Since the ‘legal documents, captured
42
information, and intercepted conversations’ entered into trial, evidence and
court transcripts are more reliable, because they are subjected to cross examination (Atran & Sageman, 2006); official court files of two hundred subjects
were used in this study. The findings revealed significant differences between
the three terrorist organizations regarding the socialization process of their
members. In general, the findings support the studies in the literature and support the principles of the theories used in the study. It was important to utilize
learning theories to explain socialization process of terrorists and support the
theory and the explanation with reliable data (Silke, 2001). It was also important to use advanced statistical methods in the researches of terrorism like in
the other fields of social sciences (Schmid, & Jongman, 1988). This study aimed
to be a pioneer in this field. It is also hoped that this study will open new avenues of terrorism studies in Turkey, particularly, and in the World, generally.
Finally, the findings of this research should be considered cautiously due to its
limitations.
Limitations
Some of the limitations of the study will be presented in this section. First,
this study covers a time period of four years, and members of three terrorist
organizations, only. It should not be anticipated that the sample population of
this study represents all individuals who were convicted of terrorism in Turkey. Even though many others may have been convicted of terrorism in the
last forty years, our sample is only limited to 200 court files. Selection of cases
of convicted individuals (as opposed to self-identified terrorists, for example)
only is another limitation. Another caveat of this study is about the Turkish
Criminal Justice System. The laws and the behavior of the justice system have
been changed in Turkey. This suggests that official definition of terrorism and
characteristics of the convicted individuals may have been changed. A person who was convicted of terrorism at one time most likely would not have
been convicted today. In addition, since official court records were examined
in this study, those court records may also be subject to the problems. Babbie (1998) speaks of problems stemming from the nature of law enforcement
and crime record keeping. She argues that during election or budget years,
law enforcement agencies are subject to various pressures and these pressures
affect their official statistics indirectly. Finally, some of the independent variables that were measured in the sample court files had been recorded based on
the information that came from the defendant(s) during the trial. For example
marital status, education, number of children, number of family members who
have prior convictions, introduced to organization by who, etc. were recorded
according to what the defendant said during the trial. This information may
not be verified by the court, unless it is necessary for the case. In this sense, the
researchers are limited to what have been truly recorded.
43
References
Abuza, Z. (2006). Education and radicalization: Jemaah Islamiyah recruitment
in Southeast Asia. In J.J.F. Forest (Ed.). The making of a terrorist: recruitment, training, and root causes. (Vols. 1-3), (pp. 66-81). Westport, CT:
Praeger Security International.
Aho, J. A. (1990). The politics of righteousness: Idaho Christian patriotism.
USA: University of Washington Press.
Aras, B., & Bacik, G. (2002). The mystery of Turkish Hizbullah. Middle East
Policy, 9 (2), 147-160.
Akers, R.L., & Sellers, C. S. (2004). Criminological theories: Introduction, evaluation, and application (4th ed.). Los Angeles, CA: Roxbury Publishing
Company.
Alkan, N. (2012). Türkiye’nin terörizmle mücadele deneyimi. In İ. Bal & S.
Özeren (Eds.), Dünyadan örneklerle terörle mücadele (pp. 79-124). Ankara: USAK Yayınları.
Atran, S. (2006). The moral logic and growth of suicide terrorism. The Washington Quarterly, 29 (2), 127-147.
Atran, S., & Sageman, M. (2006). Connecting the dots, Bulletin of the Atomic
Scientists, Retrieved on 10th of October, 2013 from http://sitemaker.umich.
edu/satran/files/atran-sagemanbas.pdf
Babbie, E. R. (1998). The practice of social research. Belmont, CA: Wadsworth
Publishing Company.
Bal, İ. (2012). Türkiye’de Terörle Mücadele: PKK Örneği. In İ. Bal & S. Özeren
(Eds.), Dünyadan örneklerle terörle mücadele (pp. 17-78). Ankara: USAK
Yayınları.
Bal, İ. (2006). Terörizm: Terör, terörizm, ve küresel terörle mücadelede ulusal ve
bölgesel deneyimler. Ankara: USAK Yayınları.
Ballı, R. (1991). Kürt dosyası. İstanbul: Cem Yayınevi.
Barkey, H. J., & Fuller G. E. (1998). Turkey’s Kurdish question. Boston: Rowman
& Littlefield Publishers, Inc.
BBC. (2013). Profile: The PKK. Retrieved on 22nd March 2013, from http://
www.bbc.com/news/world-europe-20971100;
Beşikci, İ. (1993). Kendini keşfeden ulus. İstanbul, Türkiye: Yurt Kitap-Yayıncılık.
CIAG. (2006). Out of the shadows: Getting ahead of prison radicalization. A
Special Report by George Washington University Homeland Security Policy Institute and University of Virginia, Critical Incident Analysis Group.
Retrieved on 4th of July, 2014, from http://www.investigativeproject.org/
documents/testimony/345.pdf.
Çiyayi, S.(2002). Gerilla anıları - II. İstanbul: Aram Yayıncılık.
44
CNN. (2015). “Turkey arrests hundreds of suspected terrorists, Prime Minister
says”. Retrieved on July 7th, 2015 from http://edition.cnn.com/2015/07/25/
middleeast/turkey-syria-isis-attacks/
Crenshaw, M. (2002). The logic of terrorism: Terrorist behavior as a product
of strategic choice. In R. D. Howard & R. L. Sawyer (Eds.), Terrorism and
counterterrorism (pp. 54-67). Guilford, CT: McGraw-Hill/Dushkin.
Criss, N. B. (1995). The nature of PKK terrorism in Turkey. Studies in Conflict
& Terrorism, 18 (1), 17-31.
Demirci, S. (2011). Radikal sol hareketlere analitik Bakış. In S. Özeren &
M. Sever (Eds.), Terörizm paradoksu ve Türkiye (pp. 201-233). Ankara:
Karınca Yayınları.
Dugan, L., Lafree, G., & Piquero, A. R. (2005). Testing a rational choice model
of airline hijackings. Criminology, 43 (4), 1031-1066.
Eqbal, A. (2002). Terrorism and counterterrorism. In R. D. Howard, & R. L.
Sawyer (Eds.), Terrorism: theirs & ours (pp. 46-52). Guilford, CT: McGrawHill/Dushkin.
Gruen, M. (2006). Innovative recruitment and indoctrination tactics by extremists: Video games, Hip-Hop, and the World Wide Web. In J.J.F. Forest (Ed.), The making of a terrorist: recruitment, training, and root causes
(Vols. 1-3) (pp. 11-21). Westport, CT: Praeger Security International.
Hamm, M. S., & Van De Voorde, C. (2005). Crimes committed by terrorist
groups: Theory, research, and prevention. Trends in Organized Crime, 9
(2), 18-51.
Hoffman, B. (2002). Defining terrorism. In R. D. Howard & R. L. Sawyer (Eds.),
Terrorism: theirs & ours (pp. 3-23). Guilford, CT: McGraw-Hill/Dushkin.
İflazoğlu, N. (2007, June 19). Başbakanlık: Hizbullah’a dikkat. Radikal Gazetesi.
Larrabee, S. F., & Lesser, I. O. (2003). Turkish foreign policy in an age of uncertainty. Santa Monica, CA: RAND Corporation.
Mamyak, M. (April, 1999). www. Serxwebun.org. (Retrieved on January 15th,
2009)
Mango, A. (2005). Turkey and the war on terror: For forty years we fought alone.
NY: Routledge.
Merari, A., Prat, T., & Tal, D. (1989). The Palestinian Intifada: An analysis of a
popular uprising after seven months. Terrorism and Political Violence, 1
(2), 177-202.
Nacos, B. L. (2006). Communication and recruitment of terrorists. In J.J.F. Forest (Ed.). The making of a terrorist: recruitment, training, and root causes
(pp. 42-51). Westport, CT: Praeger Security International.
Özeren, S., & Van De Voorde, C. (2006). Turkish Hizballah: A case study of
radical terrorism. International Journal of comparative and Applied Criminal Justice, 30 (1), 75-95.
45
Özeren, S., & Sever, M. (2011). Terörizm paradoksu ve Türkiye. Ankara:
Özeren, S., Sözer, M. A., & Demirci, S. (2010). Terör örgütlerinde militan
kimlik profili: Türkiye’de hizbullah örneği. In M. Sever, H. Cinoğlu & O.
Başıbüyük (Eds.), Terörün sosyal psikolojisi (pp. 139-165). Ankara: Polis
Akademisi Yayınları.
Özgen, M. İ. (1989). Türkiye’de şiddet hareketleri, kaynakları ve hedefleri. Ankara, Yeni Forum Yayıncılık.
Pedahzur, A. (2005). Suicide terrorism. Cambridge, UK: Polity Press.
Sageman, M.(2004). Understanding terror networks. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press.
Schmid, A. P., & Jongman, A. J. (1988). Political terrorism: A new guide to actors, authors, concepts, data bases, theories and literature. Oxford, North
Holland: Transaction Books.
Semiz, B. (2011). PKK’da değişen ne? In S. Özeren & M. Sever (Eds.), Terörizm
paradoksu ve Türkiye (pp. 55-92). Ankara: Karınca Yayınları.
Sevinc, B. (2008). Participation in terrorist organizations: An analysis of left
wing DHKP/C and religiously motivated Turkish Hezbollah terrorist organizations. Retrieved from ProQuest Digital Dissertations. (3348215)
Sevis, E. (1999, July 4). Terörün faturası 21 katrilyon. Cumhuriyet Gazetesi.
Silke, A. (2001). The devil you know: Continuing problems with research on
terrorism. Terrorism & Political Violence, 13 (4): 1-14.
Singer, P. W. (2006). The new children of terror. In J.J.F. Forest (Ed.). The making of a terrorist: recruitment, training, and root causes (pp. 105-115).
(Vols. 1-3). Westport, CT: Praeger Security International.
Sky News. (2015). “Turkey extends airstrikes to Kurdish targets”. Retrieved on
July 26th, 2015 from http://news.sky.com/story/1525357/turkey-extendsairstrikes-to-kurdish-targets
Smith, B. L. (1994). Terrorism in America: Pipe bombs and pipe dreams. Albany, NY: SUNY Press.
Sözer, M. A., & Eski, U. (2011). Dünden bugüne Hizbullah. In S. Özeren &
M. Sever (Eds.), Terörizm paradoksu ve Türkiye (pp. 161-200). Ankara:
Sutherland, E. H. (1947). Principles of criminology. Chicago: J.B. Lippincott Co.
Teymur, S. (2007). A Conceptual map for understanding the terrorist recruitment process: Observation and analysis of DHKP/C, PKK, and Turkish
hezbollah terrorist organizations (Unpublished doctoral dissertation).
University of North Texas, TX.
The Guardian. (2013). Kurds dare to hope as PKK fighters’ ceasefire with Turkey takes hold. Retrieved on 8th of May, 2013 from http://www.theguardian.com/world/2013/may/07/kurds-pkk-turkey-peace-talks
46
The Huffington Post. (2014). “Turkey detains Al Qaeda suspects In anti-terrorism raids”. Retrieved on July 26th, 2015 from http://www.huffingtonpost.
com/2014/01/14/al-qaeda-suspects-detained-turkey_n_4594901.html
The New York Times. (2015). “Turkey says suicide bombing kills at least 30 in
Suruc, near Syria”. Retrieved on July 26th, 2015 from http://www.nytimes.
com/2015/07/21/world/europe/suruc-turkey-syria-explosion.html
Uysal, H. (2001). Dağlarda yaşamın dili. İstanbul: Aram Yayınları.
Weimann, G. (2006). Terrorist dot com: Using internet for terrorist recruitment and mobilization. In J.J.F. Forest (Ed.), The making of a terrorist:
recruitment, training, and root causes (pp. 3-64). Westport, CT: Praeger
Security International.
47
The GLOBAL
Issue: 1, Volume: 1, pp. 49-68, 2015
Veri Şifreleme Teknolojilerine
İlişkin Kullanım ve Üretim Politikaları
Utilization and Production Policies
Regarding Data Encryption Technologies
Hakan Hekim, Ph.D.
Ordu Üniversitesi
Özet: Veri şifreleme dijital verilerin güvenliği için yaygın olarak kullanılan yöntemlerden birisidir. İnternet üzerinden sunulan bankacılık, alışveriş, e-posta uygulamaları gibi
pek çok elektronik hizmette kişisel bilgileri korumak maksadıyla veri şifreleme teknolojileri kullanılmaktadır. İnternet kullanımının yaygınlaşması ve internet üzerinden yapılan elektronik işlemlerin çeşitlenmesiyle birlikte veri şifreleme teknolojilerinin stratejik
önemi artmıştır. Bununla beraber veri şifreleme uygulamaları suç örgütlerine ve terörist
gruplara iletişim ve faaliyetlerini gizleme imkanı da sağlamaktadır. Veri şifreleme teknolojilerinin bu çift maksatlı kullanım imkanı hükümetlerin bu teknolojilerin üretim,
kullanım, ihracat ve ithalatını kontrol altına alma çabalarını da beraberinde getirmiştir. Bu makale veri şifreleme teknolojilerinin kullanım ve üretimine ilişkin mevcut kamu
politikalarını sunmakta ve Türkiye’deki durumu incelemektedir.
Anahtar Kelimeler: Kriptografi, bilişim, bilim ve teknoloji politikaları.
Abstract: Data encryption is one of the most widely used techniques to ensure the security of digital data. It is employed in many electronic services like online banking, electronic shopping and e-mail applications to protect personal information. The strategic
importance of data encryption technologies has been increased with the proliferation
of Internet usage and diversification of electronic transactions conducted over Internet.
However, data encryption techniques provide opportunities to criminal and terrorist
groups to disguise their communications and illegal activities. This dual-use of data encryption technologies pushed governments to control production, use, import and export
of these technologies. This article presents public policies regarding the use and development of data encryption technologies and examines current situation in Turkey.*
Keywords: Cryptography, IT, science and technology policies.
*
An extended summary of this study in English is presented after the reference list.
49
Hakan Hekim
Giriş
Bilgisayar dilinde veri şifreleme veya “kriptolama”, verilerin matematiksel bir
algoritma kullanılarak karıştırılması ve anlaşılmaz hale getirilmesi işlemidir.
Kriptolama işlemi, disk üzerinde belli bir bölgedeki veya diskin tamamındaki
her bir “bit” bilgiyi belli bir algoritmaya göre değiştirir ve anlamsız, rastgele
oluşmuş görünümünde bir veri kümesi haline sokar. Kriptolanmış bilginin tekrar okunur hale getirilmesi için kriptolama işleminin tersi olan “kripto çözme”
işleminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Kripto çözme temelde, kriptolama
işlemini tersine döndüren bir algoritmadan başka bir şey değildir. Kriptolama
ve kripto çözme işleminin en hassas belki de en zayıf noktası kullanıcı tarafından bir “gizli anahtar” (secret key) belirlenmesi ve bu anahtarın muhafazasıdır.
Gizli anahtar, kriptolanmış bilginin okunabilir hale getirilmesi için zaruridir.
Kullanılan anahtarın yapısına göre simetrik ve asimetrik kripto olmak üzere
iki temel kriptolama yöntemi mevcuttur. Simetrik kriptolamada, kriptolama
ve kripto çözme işlemi tek bir anahtar vasıtasıyla gerçekleştirilirken, asimetrik
kriptolamada genellikle açık ve gizli olmak üzere iki farklı anahtar kullanılmaktadır.
Bu makalede veri şifreleme teknolojilerine ilişkin dünyada ve Türkiye’de
uygulanan politikalar ele alınacaktır. Makalenin ilk bölümünde veri şifreleme
teknolojilerinin önemi üzerinde durulacaktır. Sonraki bölümdeyse veri şifreleme teknolojilerinin kullanımına ilişkin politikalara yer verilecek ve mevcut uygulamalardan bahsedilecektir. Bu kısımda ilk önce kripto kullanımının tamamen serbest bırakılması halinde oluşabileceği tahmin edilen durumlar, daha
sonra ülkelerin kripto kullanımına ne tür kontroller getirdiği anlatılacaktır.
Makalenin üçüncü bölümünde Türkiye’de bilişim sektörünün durumu üzerinde kısaca durduktan sonra dördüncü bölümde kripto üretimine ve kullanımına ilişkin Türkiye’deki uygulamalar sunulacaktır. Makale Türkiye’de bu alanda
atılması gereken adımların tartışılacağı sonuç ve öneriler kısmıyla sonlandırılacaktır.
1.Kripto Teknolojilerinin Beraberinde Getirdiği İmkanlar ve
Tehditler
Veri kaybının yol açtığı büyük zararlardan dolayı resmi ve özel kurum ve kuruluşlar veri güvenliği alanında daha ciddi yatırımlar yapmaya başlamışlardır.
Ponemon Institute adlı kuruluşun 11 farklı ülkeden 250 organizasyonun katılımıyla gerçekleştirdiği veri ihlali1 araştırmasına göre, 2014 yılında meydana gelen veri ihlali olayları yıllık ortalama 3,5 milyon dolara mâl olmuştur. Bu
şekilde ifşa edilen her bir hassas kayıtın 145 dolarlık bir maliyeti olduğu hesap
edilmiştir (Ponemon Institute, 2014).
1
50
Veri ihlali (data breach), gizli kalması gereken bir bilginin isteyerek veya istemeyerek
güvenilmeyen bir ortamda ifşa edilmesi olarak tarif edilebilir.
Veri Şifreleme Teknolojilerine İlişkin Kullanım ve Üretim Politikaları
Bu durum organizasyonları bu alanda tedbir almaya yöneltmiştir. Kriptolama yaygın olarak kullanılan, etkin bir güvenlik tedbiridir. Kriptolandığı müddetçe verilerin çalınması veya başka yollardan yetkisiz kişilerin eline geçmesi
ciddi bir problem teşkil etmeyecektir çünkü yeterince güçlü bir biçimde kriptolanmış verilerin mevcut işlemci kapasitesiyle çözülmesi birkaç hafta veya
ay değil yıllar sürecektir. Eğer kripto algoritmasının arkasındaki matematiksel
mantıkta bir hata yoksa, muhtemel anahtarların birer birer denenmesi yöntemiyle şifrenin çözülmesi hiçte kolay değildir. Mesela 256-bit anahtar kullanılarak şifrelenen bir verinin alabileceği anahtar sayısı 1,1 x 1077’dir. Bu kadar
anahtarı teker teker deneyebilmek için süper bilgisayar olarak adlandırılan bir
bilgisayarın 3.31 x 1056 yıl hiç durmadan çalışması gerekmektedir. Bu ise kainatın tahmin edilen yaşından daha uzun bir süredir. Dolayısıyla, kolayca tahmin
edilemeyecek bir anahtarla kriptolanmış bir verinin matematik alanında veya
işlemci teknolojisinde ciddi bir değişim olmadan kırılması neredeyse imkansız gibidir. Bu sebepten dolayı da kriptolama günümüzde elektronik iletişimin
vazgeçilmez öğelerinden birisi haline gelmiştir.
Yazılım ve donanım teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak kriptolama bugün sadece konunun meraklıları tarafından bilinen bir yöntem olmaktan
çıkmaktadır. Evlerde ve iş yerlerinde yaygın olarak kullanılmakta olan ticari
yazılımlar zayıf veya güçlü olması bir tarafa şifre koruması ve/veya kriptolama
fonksiyonları barındırmaktadır. Yaygın olarak kullanılmakta olan Microsoft
Windows işletim sistemi ve Microsoft Office paketi, uzun zamandan beridir
dosyaların şifrelenmesine imkan sağlamaktadır. Oracle, Microsoft SQL Server gibi ticari veritabanı sistemlerinin yanında MySQL, Postgre SQL gibi açık
kaynaklı ve bedelsiz olarak herkesin edinebileceği veritabanı sistemleri tutulan
verilerin kriptolanmasına imkan vermektedir. Bunun yanında internette pek
çok ücretsiz ve/veya açık kodlu kriptolama programı bulmak mümkündür. Her
ne kadar bu programların kişisel verilerin korunması açısından güvenilirliği
konusunda şüpheler olsa da, sağladıkları kriptolama, soruşturma birimlerini
yanıltmaya yetebilecektir. Yaygın olarak kullanılmakta olan cep telefonları ve
akıllı telefonların bazılarında da kriptolama fonksiyonu bulunmaktadır. Bu sayede telefonlara takılan bellek kartlarının kriptolanarak anahtar sağlanmadan
okunamaz hale getirilmesi mümkündür. Diğer yandan, bilgisayarlarda kullanılan USB belleklerin kapasitelerinin artması, bilgisayar sabit disklerinin sadece
işletim sistemine hasredilmesini ve hassas verilerin kolay taşınabilen bellek
kartlarında kriptolu bir biçimde tutulabilmesini sağlamıştır. Hatta, bellek kartlarına yüklenebilen mini işletim sistemleri sayesinde sabit diskten bağımsız
çalışabilen, kriptolama yapabilen ve gerektiğinde kolayca imha edilebilecek taşınabilir bilgisayarların oluşturulması mümkün hale gelmiştir.
Kriptolamanın veri güvenliği için güçlü ve kullanışlı çözümler barındırması güvenlik güçleri içinse ciddi tehditler içermektedir. Bir organize suç örgütü51
Hakan Hekim
nün sayısal ortamda tuttuğu verileri kriptolaması soruşturma faaliyetini neticesiz bırakabilecektir. Yasal faaliyetlerin yanında rüşvet, vergi kaçakçılığı gibi
yasal olmayan faaliyetlerle de uğraşan bir şirketin verilerini kriptolayarak denetçilerden saklaması devleti vergi kaybına uğratacaktır. Dolandırıcılık, çocuk
istismarı, taciz gibi elektronik vasıtalarla işlenebilen suçların delillendirilmesi
kriptolamayla zorlaşacaktır çünkü doğru uygulanırsa kriptolama işlemi delilleri saklama adına bilinen yöntemlere göre daha kullanışlı ve güvenlidir. Yasa
dışı iş ve işlemlere ilişkin kayıtlarını kağıt üzerinde tutan bir organize suç çetesi
veya yasal bir şirket aynı zamanında kendi aleyhine delil biriktiriyor demektir.
Bu bilgilerin açığa çıkma ihtimali her zaman vardır. Ancak, sabit disk üzerindeki kriptolanmış bir verinin çoğu zaman varlığından dahi haberdar olunmayacaktır çünkü kişinin rızası olmadan verinin tekrar okunabilir hale getirilmesi
neredeyse imkansızdır. Kriptolama, güvenlik güçlerinin yasal yollardan yaptığı
adlî veya istihbarî dinlemeleri de zorlaştırmaktadır. Bir çeşit akıllı telefon olan
BlackBerry’nin iletişimi kriptolaması ve dinlemelere karşı koruma sağlaması
bazı ülkelerde yasaklanmasını gündeme getirmiştir. Organize suç örgütlerinin
veya terörist grupların telefon veya internet vasıtasıyla haberleşmelerinin ve
bilgi paylaşımlarının kriptolanması, zaten binbir güçlükle çökertilen bu yapıların adli soruşturmalara karşı dayanıklılığını arttıracaktır. Kriptolama ceza
hukuku açısından da birtakım yeni problemleri beraberinde getirmektedir.
ABD’de yaşanan şu olay mahkemelerin ne tür zorluklarla karşı karşıya kalabileceğine dair fikir verebilir:
2006 yılında Christian Boucher isimli bir şahıs Kanada’dan ABD’ye geçiş
yaparken arabasını kontrol eden gümrük yetkilisi arka koltuktaki dizüstü bilgisayarı farkeder ve bilgisayara bir göz atmak ister. Herhangi bir şifre koruması
olmayan bilgisayarı açan yetkili sabit diskteki medya dosyalarını görebilmek
için bir arama başlatır. Arama neticesinde sabit diskte binlerce pornografik
fotoğraf ve çocukların da resmedildiği pornografik çizimler olduğunun görülmesi üzerine Boucher gözaltına alınarak sorgulanır. Sorgulama esnasında
Boucher dosyaları bilgisayarın neresinde sakladığını yine herhangi bir şifre
yazmadan tek tek gösterir, bilgisayara el konulur ve Boucher tutuklanır. Birkaç
gün sonra, etraflı inceleme ve mahkemeye delil sunmak amacıyla sabit diskin
birebir kopyası oluşturulur. Ancak bu aşamadan sonra sabit diskteki bilgilere bir daha ulaşılamaz çünkü diskin kripto korumalı olduğu farkedilir. Konunun bir uzmanı tarafından mahkemeye anahtar olmaksızın diskteki dosyalara
erişmenin imkansız olduğu hususunda ifade verilmesinin ardından, mahkeme
Boucher’in dosyalara erişmek için gerekli bilgileri polise vermesine hükmeder. Boucher bunun kendisinin yine kendisi aleyhine delil sağlaması anlamına
geldiğini ve Anayasaya göre buna zorlanamayacağını iddia ederek itiraz eder
ve itirazı mahkemece kabul edilir. Yüksek mahkeme daha sonradan gümrük
yetkililerinin bilgisayarı Boucher’in rızasıyla incelediklerini belirterek alt mah52
kemenin bu kararını bozduysa da, ilk mahkeme kararı sebebiyle polis bu olayda
Boucher’e karşı delil toplayamamıştır (Ungberg, 2009).
Çocukların cinsel istismarı gibi toplumda nefret uyandıran fiiller içeren
bu gibi olaylar kriptolamaya ve daha ilerisinde internete bir takım kontroller
getirmenin zaruretini savunan grupların iddialarını destekledikleri güçlü örneklerdir. Buna karşı, kriptolamanın ve internetin her türlü kontrolden bağımsız olarak herkese açık olmasını savunan kişilerin temel argümanıysa George
Orwell’in 1984 isimli romanında resmedilen büyük birader yani insanların hayatlarını bütünüyle kontrol altına almaya çalışan devlet metaforudur. Devletin,
vatandaşlarının gizli kalmasını istediği bilgi ve iletişimlerine kolayca erişebilmesi pek çok insanın hoşnut olacağı bir şey değildir. Resmi kurumların böyle
bir kapasiteye sahip olması, hükümetlerin toplumdaki karşıt grupları kontrol
ve baskı altına almalarına ve buna bağlı türlü insan hakları ihlallerine yol açabilecektir. Bunun ötesinde, insanların düşüncelerini serbestçe ifade edebilmesini
ve bu yolla gerçekleşecek toplumsal gelişmeyi engelleyecektir. Bu ve benzer
sebeplerden dolayı veri şifreleme teknolojileri gri bir alan olarak gelişmekte,
böylelikle suçlulara istismar edebilecekleri imkanlar sunmakta ve adli bilişim
açısından potansiyel riskleri beraberinde getirmektedir.
2. Kripto Üretimi ve Kullanımına İlişkin Politikalar
2.1. Bütünüyle Serbestlik ve Kripto-Anarşi
Kriptolama, masaüstü bilgisayar sistemlerinin yaygınlaşması ve finans sektörü
gibi alanlarda önemli fonksiyonlar icra etmeye başlamalarıyla beraber sadece
bir askeri iletişim güvenlik tedbiri olmaktan çıkarak bilgisayar kullanan herkesin erişimine açılmıştır. Bilgisayar ağları üzerinden akan veri iletişimini güvenli
kılmak için 1976 yılında simetrik bir kripto sistemi olan DES (Data Encryption
Standard) Amerikan Hükümetince standart olarak belirlenerek yaygın olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Simetrik kripto sistemlerinin en zayıf noktası olan
gizli anahtar ve gizli anahtarın taraflarca paylaşılması problemi yine 1976 yılında Diffie ve Helmann’ın yayınladıkları anahtar takas algoritması ve 1978’de
Rivest, Shamir ve Adleman’ın yayınladıkları açık anahtar algoritmasıyla (RSA)
büyük ölçüde çözülerek güçlü kriptolama metodlarının günlük iletişimde kullanılabilmesinin önü açılmıştır. Bu yöntemler ve bunlardan sonra geliştirilen
başka modern kripto algoritma ve protokolleri bugün başta finans sektörü olmak üzere bilişim teknolojilerinin kullanıldığı pek çok alanda yaygın olarak
kullanılmaktadır.
1990’larda internetin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla beraber kripto algoritmaları da değişik yazılımlar vasıtasıyla işlerlik kazanmışlardır. Bu gelişme,
dijital ortamı kullanan kişilerin bilgi ve belgelerini kırılması çok güç hatta neredeyse imkansız kodlarla gizleyebilmelerinin yolunu açmıştır. Bu gelişmelere
53
Hakan Hekim
paralel olarak OECD’nin 1997 yılında yayınladığı Kriptografi Politikası Kılavuzu ve Avrupa Birliğinin kriptografi hakkındaki 1998 tarihli raporu, kriptografi
kullanımı üzerindeki sınırlamaların kaldırılmasını desteklemişlerdir. Bu raporların yayınlanmasından sonra Kanada ve Almanya’nın da dahil olduğu bazı ülkeler kriptografi politikalarını yenilemişlerdir. Yukarıda belirtildiği gibi kriptolanmış bir bilginin gizli anahtar olmaksızın çözülmesinin neredeyse imkansız
oluşu yine 1990’larda “kripto-anarşi” (crypto-anarchy) kavramının ortaya atılmasına sebebiyet vermiştir. Bu yaklaşıma göre, güçlü kripto algoritmalarının
yaygınlaşması sayesinde güvenli iletişim kanallarının tesisi, gizli para transferlerinin gerçekleşmesi ve kişilerin gerçek kimliklerinin gizlenebilmesi mümkün
olacağından ekonomik ve sosyal ilişkiler ciddi ölçüde farklılaşacaktır. Bunun
sonucu olarak pek çok iş ve işlem dijital ortama kayacağından ve takip edilemeyeceğinden devlet hakimiyeti giderek zayıflayacak ve belki de tamamen yok
olacaktır (May, 2001). Kripto-anarşi kavramınının savunucuları, kripto-anarşinin kaçınılmaz hatta gerekli olduğunu savunmaktalardır. Onlara göre, ancak
böyle bir ortamda gerçek anlamıyla liberalizm sağlanabilecektir. Karşıtlarıysa,
devlet kontrollerinin tamamen ortadan kalktığı bir sistemin liberalizmin fikir
babalarınca bile tasavvur edilmediğini ve böyle bir sistemin kaostan başka bir
sonucunun olmayacağını ileri sürmektedirler (Denning, 2001).
Kripto sistemlerinin böylesi bir anarşik bir duruma sebebiyet vermesini
önlemek için “anahtar emanetçiliği” (key escrow) adı verilen bir yöntem önerilmiştir. Bu yönteme göre, kişilerin şifreleme ve dijital imza için kullanacakları
anahtarın bir kopyası emanetçi kuruluşta saklanacaktır. Kullanıcı anahtarını
kaybetmesi durumunda bu kurumdan bir kopyasını alabilecektir. Mahkemelerce kullanıcının kriptolu iletişiminin çözülmesi emredildiğinde de yine emanetçi kuruluştan kullanıcının anahtarı alınarak işlem gerçekleştirilecektir. ABD
hükümeti anahtar emanetçiliği sistemini hayata geçirmek maksadıyla 1993
yılında “Clipper Yongası” (Clipper Chip) adını verdiği bir kriptolama sistemi
geliştirmiş ve bu yonganın kullanıldığı cep telefonu, faks gibi elektronik iletişim cihazları üretilmesini teşvik etmiştir. Yonga, Amerikan Ulusal Güvenlik
Ajansı (National Security Agency) tarafından geliştirilmiş ve gizli tutulan Skipjack adlı bir kriptolama algoritması ve Diffie-Helmann anahtar takas yöntemi
kullanılarak tasarlanmıştır. Yonganın içerdiği anahtarın bir kopyası hükümetçe
saklanmakta ve bu saklanan anahtar da iki parçaya bölünerek iki farklı hükümet kuruluşunda depolanmaktaydı. Dolayısıyla, tek bir kurumun keyfi olarak
gizli bilgilere ulaşabilmesi mümkün değildi. Buna rağmen Clipper Yongası
kullanan elektronik aletler Amerikan halkından pek rağbet görmeyince 1996
yılında proje iptal edildi.
ABD, anahtar emanetçilği sisteminin diğer devletler tarafından benimsenmesi için uluslararası ortamda da girişimlerde bulunmuş olmasına rağmen
başarılı olamamıştır. Anahtar emanetçiliği sistemi de bir takım problemleri beraberinde taşımaktadır. Öncelikle, anahtarların saklanacağı “kasa” her ne kadar
54
güvenli olursa olsun, gizli anahtarların bir kopyasının bir yerlerde saklanıyor
olması kriptografik sistemler için önemli bir güvenlik açığı anlamına gelmektedir. Söz konusu kasaya dışarıdan birisinin ulaşması imkansız olsa bile, kasanın
güvenliğinden sorumlu kişilere ne kadar güvenilebilir? İkinci olarak, depolanan
anahtarların güvenliğini garantileyebilecek bir emanet sisteminin maliyetinin
çok yüksek olacağı tahmin edilmektedir. Sonuç olarak bugün anahtar emanetçiliği sistemi ticari kurumlar gibi kripto sistemleri kullanan organizasyonlarca
dahili işlemlerde kullanılsa da genel tüketici tarafından halen benimsenmiş değildir. Fransa, uygulamakta olduğu anahtar emanetçiliği sistemini 1999 yılında
kabul ettiği bir kanunla yürürlükten kaldırmış ve kripto kullanımını serbest
bırakmıştır. 1997 yılında anahtar emanetçiliği sistemi uygulayacağını duyuran
Tayvan, 1998 yılında bundan vazgeçtiğini duyurmuştur. Sertifika sağlayıcılarının gizli anahtarları saklamasını şart koşan İngiltere de, sonradan bu kuralı
iptal etmiştir (Electronic Privacy Information Center, 2000).
Kripto-anaşinin ne getirip ne götüreceği bir yana, kripto algoritmalarının
yaygınlaşmasındaki serbestiyete rağmen böyle bir durum halen oluşmuş değildir. Buna sebep olarak pek çok faktör ortaya konulabilir. Öncelikle, kriptolama
tek başına veri güvenliğini veya kişilerin anonim oluşunu temin etmede yeterli
değildir. Kriptolanarak iletilen bir verinin çözülmesi imkansız gibi olsa da, aynı
verinin kriptolanmadan depolandığı veya okunmak için belli bir süreliğine açıldığı bir sisteme sızmak ve sözkonusu veriyi kriptolanmamış olarak elde etmek
mümkündür. Bunu önlemek için işletim sistemleri dahil kullandığımız bütün
programların ve parçası olduğumuz bilgisayar ağlarının da güvenliğinden emin
olmak gerekmektedir. İşletim sistemlerinin güvenilirliği her zaman soru işareti
olacak kalacaktır çünkü yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri (Windows,
Mac gibi) birer ticari ürün olup program kodları gizli tutulmaktadır. Kaldı ki
bir işletim sisteminin kodları açık olsa da (Unix ve türevleri gibi), ortalama
bilgisayar bilgisi olan bir kullanıcının bu kodları inceleyerek güvenilirliğini değerlendirebilmesi mümkün değildir. Yeni bulunan sistem açıklarına ilişkin yayınlanan raporların sıklığı ve bunları gidermek için üretilip dağıtılan “yamalar,”
işletim sistemlerinin güvenilirlikleri hakkındaki şüpheleri güçlendirmektedir.
Bilgisayarlarımıza yüklediğimiz pek çok programın ne gibi güvenlik problemleri oluşturabileceği de ayrı bir soru işaretidir. Ayrıca kişinin kendi kullandığı
bilgisayarı “kırılamaz” hale getirmesi de mahremiyetini temin edebilmesi için
yeterli değildir. Kişinin üzerinde iletişim kurduğu ağların ve bağlandığı diğer
bilgisayarların güvenilir olmayışı, paylaşılan verilerin üçüncü kişilerin eline
geçmesini netice verecektir. Dolayısıyla, bilgisayarların ve bilgisayar ağlarının
tam olarak güvenilir hale getirilemeyişi, kripto-anarşi savunucularının tasavvur ettikleri ölçüde bir mahremiyetin sağlanmasını engellemektedir.
Diğer yandan kişilerin kimlikleri ve çevrimiçi davranışları internet üzerinden hizmet veren pek çok şirket için vazgeçilmez öneme sahiptir. Bu şirketler
55
Hakan Hekim
insanların elektronik ortamdaki tercihlerine göre müşteri profilleri oluşturmakta ve mal ve hizmetlerini bu profiller doğrultusunda şekillendirmektedir. Mesela Google’nin email hizmeti olan Gmail, kullanıcılarının elektronik
postalarının içeriklerini bir programcık vasıtasıyla tarayarak, o içeriğe uygun
reklamları elektronik postaların okunduğu aynı sayfada göstermektedir. Dolayısıyla, Google’ın Gmail kullanıcılarının postalarını kendisinin de okuyamayacağı şekilde şifrelemesini sağlayacak bir araç sağlaması, bu reklam gelirlerinden vazgeçmesini beraberinde getirecektir. Kullanıcıların anonim olması
durumunda internet üzerinde işlem yapan hemen her kuruluş benzer mahrumiyetlerle karşı karşıya kalacaktır. İnternet kullanıcılarının tamamiyle anonim
oluşu hükümetler tarafından da arzu edilecek bir durum değildir. Kişilerin, kurumların, ekonomik aktivitelerin ve devletin güvenliğini sağlayabilmek için hükümetlerin gerektiğinde elektronik ortamda kişilerin kimliklerine ulaşabilmesi
gerekmektedir. Sonuç olarak, kripto-anarşi savunucularının beklediği seviyede
anonimliği sağlayacak düzenlemeler elektronik ortamı şekillendiren en önemli
iki güç olan özel şirketler ve hükümetlerce çok arzu edilir bir durum değildir.
Bu yüzden, güçlü kripto algoritmalarının kişilerin kimliklerini ve faaliyetlerini gizleyecek bir biçimde internet servislerine entegre edilmeleri halihazırda
mümkün görünmemektedir.
2.2. Kısıtlamalar ve Tamamen Yasaklama
Kriptografinin suç işleme maksatlı kullanılması ihtimali ve kolluk güçlerinin
yasal dinleme ve tespit kabiliyetlerini azaltması, bazı ülkelerin kriptografiyi
kontrol etme hatta yasaklamaya çalışmalarına sebep olmuştur. ABD’nin Washington, DC merkezli Elektronik Mahremiyet Bilgi Merkezi (Electronic Privacy Information Center) adlı kuruluşun 2000 tarihli bir raporuna göre az sayıda hükümet, vatandaşlarının kripto kullanımını yasaklamaktadır. Bu ülkelerin
de genellikle eski Doğu Bloğu ülkeleri, bazı Asya ve Ortadoğu ülkeleri olduğu
raporda belirtilmektedir. Kripto kullanımına sınırlamalar getiren bazı ülkeler,
1997 tarihli OECD Kriptografi Politikası Yönergesinin yayımlanmasının ardından kripto kullanımını tamamen serbest hale getirmişlerdir. Dolayısıyla, kripto
kullanımı politikalarında kısıtlamaların kaldırılması ve tam serbestiyete doğru
bir yönelme olduğu söylenebilir. Buna rağmen, Koops’un 2010 yılında yapmış olduğu kripto hukuku çalışması, kripto ürünlerinin ticareti ve kullanımı
üzerindeki kısıtlamaların halen mevcut olduğunu göstermektedir. Koops’un
çalışmasına göre kripto kullanımına, ihracat ve ithalatına sınırlamalar koyan
ülkeler Tablo 1’de gösterilmiştir.
56
Tablo 1. Kripto kullanımı, ihracat veya ithalatına kısıtlama getiren ülkeler
Kullanım Kısıtlamaları
Belarus, Çin, Fas, Güney
Afrika, İran, İtalya, Kazakistan,
Mısır, Pakistan, Rusya
Federasyonu, Tunus, Ukrayna,
İhracat Kısıtlamaları
ABD, AB Ülkeleri,
Arjantin, Avustralya,
Belarus, Çin, Fas, Güney
Afrika, Güney Kore,
İsviçre, Japonya, Kanada,
Kazakistan, Moldova,
Norveç, Rusya, Türkiye,
Ukrayna, Yeni Zelanda
İthalat Kısıtlamaları
Almanya, Belarus, Çin,
Fas, Fransa, Güney
Afrika, Hindistan,
Kamboçya, Kazakistan,
Litvanya, Mısır, Moldova,
Rusya, Slovenya, Tunus,
Ukrayna
Tablo 1’de görüldüğü gibi Koops’un çalışmasında 12 ülkenin kriptografi
kullanımına sınırlama getirdiği belirtilmiştir. Bu sınırlamaların izahı Tablo 2’de
sunulmuştur. Tablo 2’ye baktığımızda bu ülkelerin genellikle kripto kullanımı,
üretimi ve satışı için devletten izin alınması zorunluluğu getirdiği ve izin alınacak olan mercilerin genellikle iletişimden sorumlu devlet kurumları olduğu
görülmektedir. İzin alınacak merci, Rusya Federasyonunda olduğu gibi bazen
güvenlik veya istihbarat servisleri de olabilmektedir. Buna ilaveten bazı ülkeler
kripto kullanımını serbest bırakmakla beraber kullanıcılara başka yükümlülükler getirmektedirler.
Tablo 2. Kripto kullanımına getirilen kısıtlamalar
Ülke
Belarus
Çin
Fas
Güney Afrika
İran
Kazakistan
Mısır
Pakistan
Rusya Federasyonu
Tunus
Ukrayna
Kısıtlamanın İçeriği
Kripto kullanımı ve üretimi için lisans alma zorunluluğu
Sadece yetkili mercilerce onaylı kripto ürünleri gerekli izinler
alındıktan sonra kullanılabilir
Kripto kullanımı için lisans zorunluluğu
Kripto kullanımı serbest, fakat firmaların kripto ürünleri sağlamalarına yönelik kısıtlamalar var. Adli merciler gerekli hallerde
kriptolanmış mesajların anahtarlarını isteyebilir
Kripto kullanımı için lisans alma zorunluluğu
Kriptografik ürünlerin geliştirilmesi, üretimi, tamiri ve satışı
için lisans zorunluluğu
İletişim sektöründeki firmaların kripto kullanabilmeleri için
lisans zorunluluğu
Kripto kullanımı ve satışı için lisans zorunluluğu
Kripto kullanımı, üretimi ve satışı için lisans zorunluluğu
İletişim sektöründeki firmaların kripto kullanabilmeleri için
lisans zorunluluğu
Kripto kullanımı, üretimi ve satışı için lisans zorunluluğu
Mesela, Fransa kripto kullanılmasını 1999 yılında serbest bırakmış, ancak
kullanıma bazı kısıtlamalar getirmiştir. Fransa’da kripto hizmeti veren firmaların bunu yetkili mercilere beyan etmeleri gerekmektedir. Kanuna göre adli
makamlar soruşturma esnasında ele geçirilen kriptolu bilgilerin sahibince çö57
Hakan Hekim
zümünü veya çözülmesini sağlayacak anahtarların teslim edilmesini isteyebilir.
Polisin, en az iki yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçlarda kriptolanmış bilgilerin çözümünü ulusal güvenlik birimlerinden isteme yetkisi bulunmaktadır.
Bunlara ilaveten, bir suçun hazırlanmasında veya işlenmesinde kripto kullanılması cezada artırıma sebebiyet vermektedir. Benzer şekilde İngiltere’de kanuna
uygun yollarla ele geçirilmiş kriptolu verilerin çözümü mahkemece istenebilir.
Mahkemenin kararına uyulmamasının cezai sonuçları bulunmaktadır. Avustralya, Danimarka, Fransa, Hindistan, İngiltere ve Tayland kripto kullanıcılarının kanunda belirlenen hallerde kripto çözümü için gerekli anahtarları yetkili
mercilere teslim etmesi yükümlülüğünü getirmektedirler. Koops’un çalışmasını yayımladığı tarihten sonra yapılan bir düzenlemeyle, kripto kullanan iletişim
sistemlerinin kullanımı, üretim ve ithali Türkiye’de de izne bağlı hale gelmiştir.
Kripto ihracatına getirilen kısıtlamalara baktığımızda, genellikle ülkelerin
taraf oldukları uluslararası anlaşmaların bir sonucu olarak bu kısıtlamaları benimsedikleri görülmektedir. COCOM (Coordinating Committee for Multilateral Export Controls), üye ülkelerin stratejik ürünleri ve teknik bilgileri yasaklı
ülkelere ithalini kontrol altına almayı hedefleyen uluslararası bir organizasyondur. COCOM 1991 yılında genel piyasaya hitap eden kripto yazılımlarını serbest bırakmıştır. Organizasyon, kripto ürünlerinin Libya, Irak, İran ve Kuzey
Kore gibi terörist örgütlerle işbirliği yaptığı düşünüldüğünden tehlikeli olarak
nitelenen ülkelere ihracını engellemeyi hedeflemiştir. Diğer ülkelere ihracat
serbest bırakılmıştır. COCOM 1994 yılında dağılmış ancak üye ülkeler mevcut
durumu devam ettirerek yasaklı listede bulunan ülkelere kripto ürünlerinin
ihracını engellemeye devam etmişlerdir.
Kripto ürünlerinin ihracını engelleyen diğer bir uluslararası yapı da Wassenaar Anlaşmasıyla tesis edilmiştir. Wassenaar Anlaşması’nın amacı askeri
ve sivil maksatlı olarak “çift kullanımı” olabilecek ürünlerin ihracatının kısıtlanmasıdır. Kriptografi ürünleri de bu kapsamda değerlendirilmektedir. 1995
yılında Türkiye’nin de dahil olduğu 28 ülke bir araya gelerek COCOM’un getirdiği uygulamaları Wassenaar Anlaşması kapsamında devam ettirme kararı
almışlardır. Bu karara göre genel piyasaya hitap eden ve genel kullanıma açık
kripto yazılımları hariç, kripto ihracına sınırlamalar getirilmiştir. Avustralya,
Fransa, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu ve ABD genel piyasaya hitap eden
ve genel kullanıma açık kripto yazılımlarının ihracına da kontrol getirmişlerdir. AB, Wassenaar Anlaşması’nı takip ederek 1334/2000 sayılı kararıyla kriptografik ürünler de dahil olmak üzere çift kullanımlı malların ihracına kontrol
getirmiştir. Buna göre, üye olmayan ülkelere yapılacak ihracata lisans alınması
şartı aranmaya başlanmıştır.
3. Türkiye’de Kripto Ürünlerinin Üretimi
2010 yılında bilişim alanında gelişmiş ülkelerden olan ABD, İngiltere, Almanya, Fransa ve Avustralya üzerinde yapılan bir çalışmaya göre kriptolama, bili58
şim şirketlerinin veri güvenliğine ayırdıkları bütçede dördüncü sırada yer almakta ancak kriptolama uygulamalarına yapılan harcamalar bütçedeki diğer
yatırımlara göre daha hızlı bir artış göstermektedir. Ankete katılan şirketlerin
%90’ı, anketin düzenlendiği yıl içerisinde en az bir tane kriptolama projesi tamamladıklarını belirtmişlerdir (Ponemon Institute, 2010).
Veri güvenliği pazarının büyüklüğü sektörde cereyan eden satın almalara
bakılarak daha rahat görülebilir . Dünya genelinde veri güvenliği sektörünü incelediğimizde giderek büyüyen pazarın çoğunlukla büyük aktörler tarafından
doldurulduğu görülmektedir. E-posta ve veri kriptolama şirketi PGP Corporation 2006 yılında 40 milyon dolar değerinde ürün siparişi aldıklarını, PGP
Corporation’un kuruluş yılı olan 2002’den bu yana aldıkları siparişlerin ise 100
milyon doları aştığını açıklamıştır. PGP Corporation, 2010 yılında veri güvenliği alanındaki lider firmalardan Symantec tarafından 300 milyon dolar karşılığında satın alınmıştır. Symantec bununla yetinmemiş ve başka bir veri güvenliği şirketi olan GuardianEdge şirketini 70 milyon dolara ve internet üzerinde
kimlik doğrulama hizmetlerinin önde gelen firmalarından VeriSign şirketinin
güvenlik kısmını da 1,28 milyar dolara satın almıştır (Messmer, 2010).
Türkiye’nin bilişim şirketlerinin bu hareketlilikten çok fazla bir pay alabildiği söylenemez. Esasında bilişim ve iletişim sektörleri Türkiye’de hızla büyüyen sektörlerdendir. Türkiye Bilişim Saniyicileri Derneği (TÜBİSAD, 2008;
2015) raporuna göre bilişim pazarı her yıl %10’dan daha fazla büyüme göstermektedir. 2014 yılı pazar verileri ne göre sektör, TL bazında yıllık yüzde
12,1 büyümeyle 69,4 Milyar TL’ye ulaşmıştır. Sektörün istihdam gücü 103 bin
kişiye çıkarken; bilişim ihracatı da 1,34 Milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Türkiye bilişim pazarının mal ve hizmetler arasında dağılımına baktığımızda
şöyle bir dağılım görünmektedir (Şekil 1(b)): En büyük payı %70,46 ile telekom almaktadır. Bunu %15,27 ile donanım pazarı, %9,08 ile yazılım ve %5,19 ile
hizmet pazarları takip etmektedir. 2008 rakamlarıyla kıyaslandığında, iletişim
teknolojileri pazarındaki küçülmeye karşın yazılım sektörünün yaklaşık üç kat
büyüdüğü gözlemlenmektedir.
Tablo 3. Türkiye bilgi ve iletişim sektörü 2008 ve 2014 karşılaştırması
İletişim Teknolojileri
---Donanım
---Haberleşme
Bilgi Teknolojileri
---Donanım
---Yazılım
---Hizmet
2014 yılı (milyar TL)
48,9
13,4
35,5
20,4
10,6
6,2
3,6
2014 yılı %
70,46
2008 yılı %
74
29,54
15,27
9,08
5,19
26
18
3
5
59
Hakan Hekim
Türkiye’de veri güvenliği ve kriptolama alanlarının ne ölçüde geliştiği konusunda ciddi bir veri bulunmamaktadır. Kripto ve kripto cihazlarının tasarlanması diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de bir hükümet projesi olarak
başlamıştır. Ancak gelişmiş ülkelerde, hükümet projeleri neticesinde oluşan
bilgi birikimi ticarileştirilerek özel sektör ürünlerine çevrilirken Türkiye’de bu
henüz gerçekleşmemiştir. Bu dönüşüm bilimsel bilgiyi ticari kullanıma açarken
stratejik öneme de sahip olanlarının nasıl korunacağı sorusunun fonksiyonel
bir biçimde cevaplandırılmasına bağlıdır. Türkiye’de kripto çalışmalarını bir
anlamda tetikleyen olay 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrası Türkiye’ye uygulanan siyasi ve ekonomik ambargo olmuştur. Ambargo, yerli üretim imkanlarının zorlanmasına ve değerlendirilmesine yol açmıştır. Ulusal Elektronik ve
Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) ve ASELSAN Türkiye’de kripto ve
kripto cihazları üreten kuruluşlardır. 1968 yılında ODTÜ bünyesinde kurulup
1972 yılında Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü’ne bağlanan Elektronik Araştırma Ünitesi ilk ulusal kripto cihazı olan MİLON-1’i 1978
yılında Türk Silahlı Kuvveleri için üretmiştir (Süer, Tüyeni ve Koç, 2009).
Başarılı olan bu projenin devamı gelmiş ve MİLON serisinin yeni ürünlerinin yanında MİLSEC, MİLCEP ve MİLOF gibi farklı alanlara hitap eden askeri kripto sistemleri de tasarlanmıştır. Elektronik Araştırma Ünitesi’nin ismi
zaman içinde Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE)
olarak değiştirilmiş ve önce TÜBİTAK’a sonra TÜBİTAK altında kurulan Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojileri Araştırma Merkezi’ne (BİLGEM) bağlanmıştır. Askeri iletişim alanında yetkinliğini ispatlayan UEKAE, halihazırda
NATO için kripto cihazları üretmektedir. UEKAE’nin son ürünleri arasında
GSM operatörleri üzerindeki iletişimi kriptolayan cep telefonu MİLCEP K1 de
bulunmaktadır (Süer, Tüyeni ve Koç, 2009). Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı’nın bir kuruluşu olan ASELSAN da, iletişimi kriptolayan cihazlar
üretmekte ve bu ürünleri yurtdışına da pazarlamaktadır. ASELSAN’ın geliştirdiği bu cihazların bir kısmında UEKAE tarafından geliştirilen kriptolama algoritmaları kullanılmaktadır.
Genel olarak bilişim, özel olarak veri güvenliği pazarında ciddi aktörler
arasında yer alabilmek, büyük ölçekli Ar-Ge yatırımı ve etkili pazarlama stratejileri gerektirmektedir. Yeni teknolojilerin üretiminde mikro planda etkili olan
en önemli faktör olarak kârlılık gösterilebilir. Schumpeter’e göre piyasaya yeni
bir ürün sürülmesi; başta ürünün icadını, devamındaysa bu ürünün geliştirilerek pazarlanabilecek hale getirilmesini gerektirmektedir (Schumpeter’den akt.
Nerkar ve Shane, 2007). Kârlılık ta ürünün pazarlanabilir olması için önem arz
etmektedir. Önceki bölümde bahsedilen sıkıntılar da göz önüne alındığında
Türk firmalarının bu pazarda rekabet edebilmesinin çok kolay olmadığı anlaşılacaktır. Türkiye’de kripto ürünleri geliştirilmesine ve pazarlanmasına getirilen
yasal sınırlamalar kripto pazarının kârlılığını daha da etkileyecek gibi görün60
mektedir. 23 Ekim 2010 tarih ve 27738 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren ve kamuoyunda kısaca “Kripto Yönetmeliği” olarak bilinen yönetmelik bu konuda bazı yeni düzenlemeler getirmiştir. Yönetmelik kamu ve
özel kuruluşların kripto kullanımını yasaklamamakla beraber, kripto cihazları
imal veya ithal edenlerin faaliyetlerine bazı yeni kurallar getirmektedir. Yönetmeliğin beşinci maddesi kripto cihazlarını imal veya ithal edecek olanların
bu cihazlara izin alabilmeleri için yerine getirmeleri gereken yükümlülükleri
belirlemektedir. Bu maddenin ikinci fıkrasının (ç) bendi üretici veya ithalatçı
firmanın izin başvurusunu “kripto algoritması ve anahtarı, anahtar üretme, dağıtma ve yükleme modülü/cihazı, bu amaçla kullanılan tüm yazılım/donanım,
gerektiğinde şifrenin çözülmesine imkân tanıyan yazılım ve/veya donanım” ile
birlikte yapması şartını getirmektedir. Yönetmelik, bu yazılım ve donanımların
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na teslim edileceğini ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından muhafaza edileceğini belirtmektedir. Teslim
edilen yazılım ve donanımın şifre çözmek maksadıyla kullanılıp kullanılmayacağına, kullanılacaksa hangi koşullar altında ve ne şekilde kullanılacağına dair
yönetmelikte herhangi bir hüküm bulunmamaktadır.
Kripto Yönetmeliğinin getirdiği bu düzenleme, firmaların bu alanda ürün
geliştirmelerine bir anlamda engel teşkil etmektedir. Kripto algoritmaları ve cihazları ciddi Ar-Ge faaliyeti gerektiren türden ürünlerdir ve her Ar-Ge yatırımı
önemli ölçüde bir başarısızlık riski barındırmaktadır. Kripto algoritmaları ve
cihazları için mevcut risklerden birisi ve belki de en önemlisi üretilen bilginin
başkalarının eline geçmesidir. Kripto Yönetmeliği, üretici firmaların izin alabilmeleri için ürettikleri bu bilgiyi kısmen de olsa devlete ifşa etmelerini şart
koşmaktadır. Firmanın bu bilgiyi ifşa edip etmemesi bir yana, bu bilgilerin ifşa
edilmesinden sonra muhtemel müşterilerin bu ürünü kullanmak isteyip istemeyeceği de şüphelidir. Zira evine kilit alan hiç kimse, anahtarının bir kopyasının başkasında olduğunu bildiği bir kilidi tercih etmeyecektir. Diğer yandan bu
yönetmelik, yabancı ülkelerden kripto ürünlerinin ithalinde de yine aynı maddeden kaynaklanan problemlere sebep olacak gibi görülmektedir. BlackBerry
marka cep telefonlarının yasaklanması tartışmaları bu konuda yaşanan problemlere canlı bir örnek teşkil etmektedir. BlackBerry marka cep telefonlarının
mesaj sisteminin çözülememesi bu telefonların yasaklanmasını gündeme getirmiştir. Yasaklanmaması için Kanada’da yerleşik üretici firma RIM’in gerekli
anahtarları Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na teslim etmesi talep edilmiştir. RIM’ın anahtarları vermek konusunda isteksiz oluşu sonrasında Bilgi
Teknolojileri ve İletişim Kurumu yetkilileri ile RIM üst düzey yöneticileri arasında gerçekleşen görüşmeler neticesinde BlackBerry marka cep telefonunun
“bilinen anlamda standart bir kripto ile çalışmadığı” belirtilmiş ve yasaklanmayacağı duyurulmuştur (Ateş, 2010). Bu olay, yönetmelik maddesinin teknoloji
ithal eden firmaları da sıkıntıya sokacağına canlı bir örnektir. Diğer yandan
61
Hakan Hekim
kripto yazılımlarının internetten kolay erişilebilir oluşu bu kanunla hedeflenen
kontrolün önemli bir ölçüde sağlanamayacağını da göstermektedir.
Kripto yönetmeliğinde, bilgisayar aracılığıyla gerçekleştirilen kriptolu
iletişime dair herhangi bir ibare bulunmamaktadır. Yönetmeliğe genel olarak
bakıldığında, yönetmeliğin kriptolu iletişim için üretilmiş cihazları kapsadığı
düşünülmektedir. Ancak yönetmelikteki “kriptolu elektronik haberleşme cihazı” tanımı, kapsamın belirsizleşmesine sebep olmaktadır. Yönetmelikte kriptolu elektronik haberleşme cihazı; “[d]ahili ve/veya harici yazılım ve donanım
tabanlı kriptolama elemanı ile birlikte kullanılan telli veya telsiz elektronik
haberleşme cihazı” olarak tarif edilmiştir. Temel donanım birimleri ve uygun
yazılımlarla birlikte normal bir bilgisayarın, yönetmelikte tarif edilen kriptolu
elektronik haberleşme cihazı haline getirilebilmesi mümkündür. Dolayısıyla,
kriptolu iletişime imkan veren bilgisayar sistemleri de bu kapsama giriyor gibi
görünmekle beraber, bu hususun daha detaylı izahına ihtiyaç vardır. E-posta
iletişimini şifreleyebilen pek çok yazılıma internetten erişmek mümkündür. Bu
yazılımlar kırılması imkansız olmasa da kolay olmayan yahut kırılabildiğine
dair bir bilgi bulunmayan algoritmalar kullanmaktadır. Bu tür bir iletişimin
kripto yönetmeliğine göre suç teşkil edip etmeyeceği konusu da belirsizdir.
Sonuç ve Öneriler
Buraya kadar anlatılanlardan kripto teknolojilerinin kullanımının hukuki ve
ekonomik açıdan riskli durumları da beraberinde getirebileceği; bu özelliği sebebiyle devletlerin bu teknolojilerin üretimini, kullanımını ve ihracat/ithalatını
kontrol etmeye çalıştıklarını; kripto pazarının stratejik öneme sahip olduğu,
Türkiye’nin bu alanda önemli bir potansiyele sahip olduğu, ancak yapısal problemler sebebiyle bu potansiyelin kârlılığa dönüştürülemediği anlaşılmaktadır.
Türkiye’nin kripto alanında önemli bir potansiyele sahip oluşu ve bu potansiyelin kârlılığa dönüştürülme ihtiyacı bazı resmi kararlarda da beyan edilmiştir. Türkiye’nin yakın dönem bilim ve teknoloji politikalarının şekillenmesinde
önemli etkisi olan 24 Aralık 2001 tarihli yedinci BTYK toplantısında onaylanan
Vizyon 2023 Projesi bunlardan birisidir. Proje kapsamında üretilen bir raporda
gelecekte önemli olacak 10 adet “katma değer yaratma alanı” belirlenmiş ve
bu alanlar önem puanına göre sıralanmıştır. Bu listede “bilgi güvenliği” alanı
üçüncü sırada yer almaktadır. Raporda bilgi güvenliği, “kişilere ilişkin bilgiyi
saklı tutma ve iletilen herhangi bir bilginin alıcısından başkasına gitmemesini
sağlama” şeklinde iki ayrı alanda ele alınmış; birinci alan için yetkilendirme ve
yetkisizleri dışarıda tutan “kalkanların”, ikinci alan içinse kriptolama tekniklerinin öne çıktığı belirtilmiştir. Raporda kriptolama konusunda sahip olunan
yetkinliğin ulusal katma değere dönüştürülmesi konusunda şu ifadeler yer almaktadır: “İkinci alan olan kriptolama için ulusal ve kurumsal olmak üzere iki
62
ayrı çalışma alanı bulunmaktadır. Ulusal alan, devlet gizliliği ile ilgisi nedeniyle,
kurumsal alandan tümüyle ayrık olarak yürütülmeli ve kurumsal alan ile ilişkileri kesilmelidir. Ancak, ulusal alanda günümüze kadar edinilmiş deneyimler
ve bilgi birikiminin, kurumsal alana aktarılması ile kriptolama alanında dünyada saygın bir konuma ulaşmak şaşırtıcı olmayacaktır” (TÜBİTAK, 2004: 37).
Burada belirtilen kurumsal alandan kastedilenin özel sektör olduğu anlaşılmaktadır. Raporda, kriptolama alanında ulusal bazda elde edilen kazanımların
özel sektöre aktarılarak ticarileştirilmesi ve katma değer haline dönüştürülmesinin beklendiği belirtilmekte ancak bunun nasıl gerçekleştirileceğine dair bir
ipucu bulunmamaktadır. Diğer yandan, Türkiye’de hakim teknolojik rejimin
kripto pazarı gibi yüksek riskli ve yatırım gerektiren bir alanda yeni ürünler
geliştirilmesine imkan vermediği gibi, 2010 yılında kabul edilen ve Kripto Yönetmeliği olarak bilinen kanuni düzenlemenin veri güvenliği alanında yapılan
yatırımlarının kârlılığını olumsuz yönde etkileyebileceği görülmektedir.
Vizyon 2023 Projesinde belirtildiği gibi Türkiye’de kripto üretiminde ulusal alanda önemli bir mesafe alınmıştır. Ulusal alandaki bu kazanımların kurumsal alana aktarılması ve kripto piyasasının canlandırılması kamunun özel
sektörle işbirliğini gerektirmektedir. Kripto pazarının canlandırılması için alınabilecek bir tedbir Türkiye tarafından üretilen kripto algoritmalarının devlet
kurumlarının ve stratejik öneme sahip sektörlerde üretilmekte olan bilginin
korunması için kullanılması olabilir. Bu alanlarda üretilen bilginin, güvenilirliğinden yüzde yüz emin olunamayacak sistemlere emanet edilmesi ülke adına
kötü sonuçlar doğurabilecektir.
Bilindiği gibi UEKAE ve ASELSAN yerli kripto algoritmaların kullanıldığı
cihazların üretimini yapmakta ve ürünlerini sürekli olarak geliştirmektedirler.
Bu kurumların, özellikle UEKAE’nin ABD’deki NIST’e benzer bir rol oynaması
ve kamu ve özel kurumlarda kullanılacak kripto algoritmaları konusunda standart belirleyici ve yol gösterici olması gerekmektedir. Ancak bu şekilde stratejik öneme sahip sektörlerde üretilmekte olan bilginin daha sağlıklı korunması
sağlanabilecektir. Bu türden bilgilerin, güvenilirliğinden yüzde yüz emin olunamayacak sistemlere emanet edilmesi ülke adına kötü sonuçlar doğurabilecektir. Bu yüzden Türkiye’nin elektronik iletişim altyapısının, sağlamlığı hususunda endişe duyulmayan yerli kripto algoritmaları kullanılarak tasarlanması
ve işletilmesi bir zarurettir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta
üretilecek kripto ürününün güvenilirliğinden şüphe duyulmamasının sağlanmasıdır. Üretilen algoritmanın üretenlerce kırılmasının mümkün olması veya
zayıf bir koruma sağlaması güvenilirlikleri hakkında olumsuz düşüncelere sebebiyet verecek ve ABD’de yaşanan Clipper yongası benzeri bir duruma netice
verecektir. Bunu önlemek için standart olarak belirlenecek algoritma kamuya
açık, şeffaf bir süreç içerisinde belirlenebilir.
63
Hakan Hekim
Öte yandan kripto piyasasının canlanması öncelikli olarak Türkiye’de yazılım ve bilişim hizmetleri sektörlerinin canlanmasına bağlıdır. Bunun içinde
doksanlı yıllardan beri bu konuda kaleme alınmış raporların yeniden değerlendirilmesi ve bu raporlarda ortaya konulan öneriler üzerinde çalışılarak ulusal
bir strateji geliştirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde bilgi güvenliğine ilişkin konular ancak medyaya yansıyan siber saldırılarla gündeme gelmekte ve çabucak
gündemden düşmektedir. Bütün gelişmiş ülkeler gibi Türkiye’nin de bilişim
teknolojilerine olan bağımlılığı her geçen gün artmaktadır. Ancak gelişmiş ülkeler siber güvenlik alanındaki açıklarını kapatmak için istikrarlı bir çaba içerisindeyken ülkemizdeki çalışmalar yetersiz ve süreksizdir. Bilgi güvenliğine yönelik saldırılar, bu alandaki temel koruyucu teknolojilerden olan kriptolojinin
öneminin ilerleyen yıllarda daha da artacağını göstermektedir. Türkiye’nin bu
alanda geri kalmaması için kriptolojiyle ilgilenen kurumları destekler nitelikte
uzun vadeli politikalar üretmesi gerekmektedir.
64
Kaynakça
Ateş, H. (2010). BlackBerry’ye yasak yok, Sabah. http://www.sabah.com.tr/
Teknoloji/2010/11/30/blackberryye_yasak_yok
Denning, D. E. (2001), The future of cryptograpy. Peter Ludlow (Ed.) Crypto
anarchy, ciberstates and pirate utopias, A Bradford Book.
Koops, B-J. (2010). Crypto law survey. http://rechten.uvt.nl/koops/cryptolaw/
May, T. C. (2001). The crypto anarchist manifesto. Peter Ludlow (Ed.) Crypto
anarchy, ciberstates and pirate utopias, A Bradford Book.
Messmer, E. (2010). Symantec buying PGP Corp., GuardianEdge for $370 million. Network World. http://www.networkworld.com/news/2010/042910symantec-pgp-guardianedge.html.
Nerkar, A. and Shane, S. (2007). Determinants of invention commercialization:
An empirical examination of academically sourced inventions. Strategic
Management Journal, 28, pp.1155-1166.
Ponemon Institute (2010). Five countries: Cost of data breach. Sponsored by
PGP Corporation. http://www.symantec.com/content/en/us/about/media/pdfs/symantec_cost_of_data_breach_global_2010.pdf
Ponemon Institute (2014). 2014 cost of data breach study: Global analysis.
Sponsored by IBM, http://www-935.ibm.com/services/us/en/it-services/
security-services/cost-of-data-breach/.
Süer, S. Tüyeni, E. ve Koç, Ç. (2009). TÜBİTAK UEKAE’nin başarı yolculuğu.
UEKAE Dergisi, 1(1), pp.9-19.
TÜBİSAD (2008). Türkiye bilgi ve iletişim teknolojileri pazarı ve TÜBİSAD.
http://www.tubisad.org.tr
TÜBİSAD (2015). Bilgi ve iletişim teknolojileri sektörü 2014 yılı pazar verileri.
http://www.tubisad.org.tr
TÜBİTAK (2004). Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) paneli sonuç raporu.
http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/bit/bit_panel_sonuc_rapor.pdf
Ungberg, A. J. (2009). Protecting privacy through a responsible decryption policy. Harvard Journal of Law & Technology, 22(2), pp. 537-558.
65
Hakan Hekim
Utilization and Production Policies Regarding Data Encryption
Technologies
Extended Summary
Data encryption is one of the most widely used techniques to ensure the security of digital data. Encryption is employed in many electronic services like
online banking, electronic shopping and e-mail applications to protect personal information. In cryptography, encryption is the process of encoding data
by using mathematical algorithms so that only authorized parties can read it.
Decoding encrypted information is called decryption. The weakest link of the
encryption process is defining a secret key and protecting it against malicious
persons. Encryption techniques can be divided into two by the type of secret
key used: symmetric and asymmetric encryption. In symmetric encryption
both encryption and decryption is conducted by using only one secret key,
but in asymmetric encryption there are usually two types of keys called public
and private keys. Therefore, asymmetric encryption is also called public key
cryptography.
This article presents national and international policies regarding to data
encryption policies. First part of the article discusses the importance of data
encryption technologies. The second part of the article presents policies regarding to the use and production of data encryption technologies. The third
part of the article summarizes the condition of information technologies sector in Turkey and the fourth part presents use and production policies regarding to data encryption in Turkey. The article ends with a discussion of policies
that should be applied in Turkey to support development of information security sector.
Data encryption is a reliable and widely used technique for information
security purposes. As long as it is strongly encrypted, lost or theft of data is not
a big problem because with current CPU power, decryption without knowing
the secret key would not take weeks but years. With the advances in the computer hardware and software, data encryption became available to everyone.
Most of the commercial or open software used in daily life provide password
protection or encryption option to users. On the other hand, the availability
of data encryption technologies creates some important risks for law enforcement agencies because criminals can easily employ them to hide their activities. Because of that, some people argue that it is necessary to control the use,
production and commercialization of data encryption technologies in order to
prevent offenders to employ them for criminal purposes. On the other hand,
another group argues that data encryption is an important tool for ordinary
citizens to protect themselves from their government’s intrusion into their private life.
66
The difficulty of decoding encrypted data without the secret key created
the crypto-anarchy concept. According to the crypto-anarchy, utilization of
strong data encryption algorithms will change social and economic relations
because it would be possible to establish secure communication channels, to
achieve secret money transactions and to hide real identities on digital platforms with the help of data encryption. As a result of that, people prefer online platforms for their daily transactions and that would weaken government
controls. Supporters of crypto-anarchy view crypto-anarchy as inevitable and
necessary. According to them only crypto-anarchy can achieve the realization
of the real liberalism. On the other hand, opponents of crypto-anarchy argue
that elimination of all government control would only bring chaos. To prevent such a chaotic end, cryptographers suggested different methods for the
protection of the secret key. Key escrow is one of them. Key escrow technique
requires people to give a copy of their secret key to a trusted institution. If the
user would lose his secret key, he can get a copy of it from the trusted institution. Moreover, if a court would order to decode an encrypted message or data,
it could be achieved by using the secret key stored in that institution. Although
it sounds very practical to store a copy of all secret keys at a trusted institution, key escrow technique has been criticized for its difficulties and couldn’t
be implemented yet.
The possibility of the dual use of cryptography and its potential to restrict
law enforcement agencies’ search and wiretap ability caused some countries
to take its use and production under control or ban completely. According
to a report published by the Electronic Privacy Information Center in 2000,
cryptography has been banned in only a few countries. Moreover, most of the
countries that were applying restrictions on the use of cryptography, has relaxed those restriction after the release of OECD’s Guidelines for Cryptography Policy. Therefore, it can be said that there is a trend toward the liberalization of the use of cryptography. However, there are still restrictions on the
production and commercialization of cryptographic products.
When we examine the export restrictions on the cryptographic products,
we can see that countries exercise those restrictions as a result of some international conventions. For example, CoCom (Coordinating Committee for
Multilateral Export Controls) was an international organization to control the
export of strategic products and technical know-how to certain countries. CoCom released the ban on general-purpose cryptographic products but worked
to prevent the export of those same products to countries considered dangerous like Libya, Iraq, Iran and North Korea. CoCom ceased to function in 1994
but member countries continue to restrict export of dual use products to the
banned countries. Another convention restricting the export of cryptographic
products to dangerous countries is Wassenaar Arrangement which controls
67
Hakan Hekim
the export of dual use products that can be used both civilian and military
purposes. Wassenaar Arrangement restricts the export of cryptographic products to certain countries except general-purpose cryptographic tools. After
the Wassenaar Arrangement, European Union has also regulated the export
of cryptographic products with EC 1334/2000. The EU regulation brought license requirements for the export of certain products to non-EU countries.
There is not much information about the development of field of cryptography in Turkey. Like in many countries, production of cryptography and
cryptographic tools began as a government project in Turkey. The triggering
event for the production of cryptographic tools in Turkey was political and
economic embargo on Turkey after the Cyprus Peace Operation because the
embargo caused Turkey to push local production capabilities. Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) and ASELSAN was two national
agencies producing crypto algorithms and crypto products. MILON-1 was
the first cryptographic communication tool produced by UEKAE for Turkish
Army. The success of MILON-1 is followed by other military communication
products like MILSEC, MILCEP and MILOF. UEKAE is now producing cryptographic products for NATO countries.
A recently new regulation called “Crypto Directive” which was enacted
on 2010 has brought new restrictions on the production and import of cryptographic tools in Turkey. While the directive is not banning organizations
from using cryptographic tools, it introduces new rules for the companies
producing or importing cryptographic tools. For example, in order to be able
to get license for a cryptographic product, producing or importing company
must deliver the algorithm used in the product with the key and key generation module to the government. There is not any arrangement in the Directive
about how and in what conditions government would use those keys. Obviously those rules introduce severe disadvantages for the companies because
the Directive requires companies to deliver its intellectual property to the government without specifying any protective measure.
Finally, it can be said that Turkey has an important capability to produce
cryptographic tools. To achieve further development on this field, Turkey must
find ways to transfer at least some portion of that knowledge to private sector and to help building information security tools. It is apparent that Crypto
Directive is an important obstacle for information security sector in Turkey.
Therefore, a review and renovation of related regulations also seem necessary
for the development of the field.
68
The GLOBAL
Issue: 1, Volume: 1, pp. 69-101, 2015
Fransız Örneği Işığında Kohabitasyon
Dönemleri: Cumhurbaşkanı ile
Başbakan Çatışması ve Uyumu
Examining Cohabitation in French Case: Harmony and
Clash Between President and Prime Minister
Hitit Üniversitesi
Özet: Yarı-başkanlık sisteminde yürütme ikili bir yapıya sahiptir: halk tarafından
seçilen bir cumhurbaşkanı ve parlamentonun çoğunluğunun oluşturduğu bir bakanlar kurulu ile başbakan. Yürütmenin her iki organının halkın iradesi ile ortaya
çıkması, şayet ayrı partilerdense, aralarında yaşanılacak çatışmaları da kaçınılmaz
kılmaktadır. Kohabitasyon, yarı-başkanlık sisteminin 1962’den beri yaşandığı Fransa’da
güçlü cumhurbaşkanının kendi partisinden olmayan güçlü bir başbakan ile birlikte
yaşayabilmeleri için ortaya atılmış bir kavramdır. Çalışmamızda, Fransa örneğinden
yola çıkarak, güçlü bir cumhurbaşkanının karşısına, halk desteğini de arkasına alarak
çıkan başbakanın çatışması üzerinde durularak, sorunu çözmek için buldukları
çözüm yollarına değinilecektir. Bu kapsamda öncelikle genel bir yarı-başkanlık sistemi
bilgilendirilmesi yapıldıktan sonra, Fransa özeline inilerek tıkanıklıklara da yol açabilen yarı-başkanlık sistemi incelemesi yapılacaktır. Ardından Fransa’nın toplam üç
kere yaşadığı ve başlangıçta büyük bir kriz olarak gördüğü kohabitasyon dönemleri
değerlendirilecek, son olarak ise çatışmanın uyuma dönüşmesi için atılan adımlar ve
yarı-başkanlık siteminin işlevselliğinin artırılması için öngörülen önlemler üzerinde
durulacaktır. Ayrıca kohabitasyon dönemlerinin ülkemizde de yaşanma ihtimali dikkate alınarak konunun incelenmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yarı-başkanlık sistemi, cumhurbaşkanı, başbakan, kohabitasyon,
Fransız anayasası.
Abstract: In the semi-presidential system, the executive branch has two wings: a president which is elected by popular vote and a prime minister with council of ministers
The emergence of two wings of the executive branch with the votes of people makes it
inevitable that there will be conflicts between two wings, particularly if they are from
different parties. The term of cohabitation refer to the functional coordination of the
president and the prime ministers from different political parties, in France where semipresidential system has been implemented since 1962. With focusing of the French case
, this study aims to discuss on the conflicts between the presidents and prime ministers
69
in French semi-presidential system and solutions to work these two effectively. In this
context, after a general discussion of semi-presidential systems with an emphasis on the
example of France, other problems caused by the semi-presidential system c will be examined.The periods of cohabitation experienced in France will be discussed. And finally,
the efforts turns the conflicts into agreement, and solutions, measures are increase the
functionality of the semi-presidential system will be examined.*
Keywords: Semi-presidential system, president, prime minister, cohabitation, constitution of France.
Giriş
Bütün Fransız anayasal tarihi devlet başkanı ve parlamento çoğunluğu arasındaki çekişme üzerine kurulmuştur. Fransa’da yönetim sistemi; ister monarşi,
ister meşruti monarşi isterse de cumhuriyet olsun yönetim değişikliklerinin
sıklıkla yaşanmasının asıl nedeni, devlet başkanının ve muhalefetin güçlü olmaları durumunda yaşanılan çatışmaların hukuk yoluyla çözülememesidir.
Siyasi istikrarsızlığın sebebi ve sonucu olarak görülen kohabitasyon terimi de
bu şekilde ortaya çıkmıştır. Kohabitasyon kelime anlamı olarak birlikte yaşama
olarak tanımlanmaktadır, kavram olarak ise iki farklı anlamı bulunmaktadır.
Medeni hukuk ve sosyolojik anlamı açısından kohabitasyon, resmi anlamda
evli olmasalar dahi çiftlerin birlikte yaşamalarını ifade ederken; anayasa hukuku ve siyaset bilimi açısından kohabitasyon, aynı partilerden olmayan devlet
başkanı ve başbakanın birlikte yaşayabilmeleridir. Bu çalışma ülke anayasalarında açıkça düzenlenmese de politik hayatta yer bulan kohabitasyonu Fransız
temelinde ele almaktadır.
İnsanların, diğer insanlarla birlikte yaşayan birer sosyal varlık olmaları beraberinde, toplu yaşamın nasıl belirli bir düzen içinde sürdürülebileceği
sorununu da beraberinde getirmektedir. Birlikte yaşamanın belirli bir düzen
içinde sürmesini sağlamak amacıyla devletin kontrolü altında bir takım kurallar konulmaya başlanmıştır. Modern devlet anlayışı içerisinde ise, konulan bu
kurallar toplumu ilgilendirdiği kadar kanun yapıcıları ve bunları yürütenleri
de bağlamaktadır. Dolayısıyla birlikte yaşamanın gerçekleştirilmesi için devleti
idare etme gücüne sahip erklerin, öncelik olarak farklılıklarını çatışma konusu
yapmak yerine sistemin gereklerine uygun bir uyumu sağlamaları gerekmektedir. Bu uyumun sağlanabilmesi için de devlet tarafından kabul edilen hükümet
sisteminin, birlikte yaşamak için gerekli olan tıkanıklıkları ve aksaklıkları nasıl
çözüleceğine ilişkin tercihleri açıkça ortaya koyması gerekmektedir.
Günümüzde anayasa hukukunun ve siyaset biliminin en gündemde olan
konularından birisini oluşturan hükümet sistemi kavramı, devletin temel fonk*
70
An extended summary of this study in English is presented after the reference list.
Fransız Örneği Işığında Kohabitasyon Dönemleri...
siyonlarını yerine getirecek organların kuruluşu, işleyişi ve birbirleri ile olan
ilişkilerini ifade etmektedir. Ancak kavram ülkelerin tercihlerine göre ülkeden
ülkeye farklılık göstermektedir. Hükümet sistemleri ile ilgili çalışmalar öncelikle1 parlamenter sistem ve başkanlık sistemi üzerine kurulmuşken, günümüzde
sayısı iki yüzü aşmış devletlerin hükümet sistemlerini ikili bir sınıflandırmayla
sınırlandırmak imkânsızlaşmaktadır. Ayrıca sınıflandırma sorununun yanında
hangi sistemin daha avantajlı olduğu, doğru ifade ile ideal sisteminin hangisi
olduğu sorunsalı gerek politik boyutta gerekse de akademik boyutuyla cevabı
tam olarak netleştirilemeyen bir tartışmadır.
Ülkemizde 1980’lerde başlayan hükümet sistemi tartışmalarının Türkiye’ye
özgü olmadığı hatta sadece yeni demokrasilerde değil, eski demokrasilerde
dahi alternatif hükümet sistemi arayışlarının zaman zaman gündeme gelebildiği muhakkaktır (Gönenç, 2005:10). Son dönemde ise özellikle 2007 Anayasa
değişikliği ile cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesinin kabul edilmesi,
2014’te cumhurbaşkanının ilk defa halk tarafından seçilmesi ve 2015 Genel
Seçimleri sırasında yaşanılan sistem değişikliği tartışmaları konuyu oldukça
güncel kılmaktadır.
2007 Anayasa değişikliği ile cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi
ve seçimlerin 2014 yılında uygulanması genel olarak yarı-başkanlık sistemine
yaklaşma olarak değerlendirilmektedir.2 Çalışmamız 2015 Genel Seçimlerinde
yaşanılan tartışmalara girmeden ülkemizde de yaşanabilme ihtimalini dikkate
alarak, yarı-başkanlık sistemlerinin doğasından gelen bir sorun üzerinde duracaktır: Halk tarafından seçilmesinden dolayı güçlü hale gelen bir cumhurbaşkanı ile parlamento çoğunluğu arkasına almasından dolayı zaten güçlü olması
beklenen bir başbakanın, ayrı partilerden olması durumunda ne olacaktır? Yaşanabilecek çatışmalardan dolayı sistemin tıkanması nasıl giderilecektir?
Bu kapsamda yarı-başkanlık sisteminin uygulanabilirliğinin önemli bir
temsilcisi olan Fransa’nın ayrıntılı olarak incelenmesinde fayda vardır. Fransa halk tarafından doğrudan seçilen bir cumhurbaşkanının yanında, yine halk
tarafından seçilen parlamento içinden belirlenen bir başbakan ve bakanlar
kurulu tarafından idare edilmektedir. Yürütmenin her iki kanadının halkın
iradesi sonucu belirlenmesi ise ilk başta çok demokratik görünmesine karşın
krizleri de beraberinde getirebilmektedir. Bu krizlerin belki de en önemlisi
cumhurbaşkanın ve başbakanın ayrı partilerden olması ile görülmektedir. Gerçekten de Fransız yarı-başkanlık geçmişinde, ilki 1986-1988 arasında François
Mitterrand’ın Cumhurbaşkanı ve Jacques Chirac’ın Başbakanlığı döneminde,
1
2
Hükümet sistemlerine ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz. (Erdoğan, 2011:14-22; Gözler, 2012:217257; Hekimoğlu, 2009:5-25; Küçük, 2012:38-51; Özbudun, 2013:349-360; Teziç, 2007:395439; Turhan, 1993:3-14; Yazıcı, 2011;24-98).
Ayrıntılı bilgi için bkz. (Elgie, 2011:14; Gözler,2012:242).
71
ikincisi 1993-1995 arasında François Mittérand’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde ancak bu kez Edouard Balladur Başbakanken ve üçüncüsü 1997-2002
arasında Jacques Chirac’ın Cumhurbaşkanlığı ve Lionel Jospin’ın Başbakanlığı
döneminde olmak üzere toplam üç kere kohabitasyon süreci yaşanmıştır (Özçer, 2010:1).
1958 Fransız Anayasasının kurmuş olduğu sistemin en önemli siyasi aktörleri cumhurbaşkanı ve başbakandır. Cumhurbaşkanının dış ilişkiler ve savunma siyasetindeki belirleyiciyken; başbakan, hükümet siyasetinin belirlenmesinde, iç işler alanında geniş yetkilere sahiptir. Dolayısıyla cumhurbaşkanı
dış siyasette, başbakan ise kamusal siyasetin ve halkın günlük ihtiyaçlarının
giderilmesiyle yoğun biçimde uğraşmak durumundadırlar. Bu aşamada hangi
siyasi aktörün sistem içinde daha baskın ve etkin olduğunu söyleyebilmek, aslında büyük ölçüde içinde bulunulan siyasi koşullara bağlıdır. Çünkü cumhurbaşkanı; başbakanı ataması, Ulusal Meclis’i feshedebilmesi, kanunları yeniden
görüşülmek üzere yasama organına geri gönderebilmesi, bakanlar kuruluna
başkanlık yapması, olağanüstü hâllerde kanun koyucu konumunda olabilmesi
bakımından güçlü anayasal yetkilerle donatılmıştır. Cumhurbaşkanının gücü,
kendisiyle aynı siyasi görüşe sahip hükümetlerin varlığında daha çok hissedilmektedir. Ancak cumhurbaşkanının, başbakan ve hükümet karşısındaki
üstünlüğü, özellikle kohabitasyon dönemlerinde dengelenmektedir (Çopur,
2009:855). Çünkü önemli yetkilere sahip olmasına rağmen, cumhurbaşkanının
gölgesinde kalan başbakan, bu dönemlerde cumhurbaşkanına karşı bir yasama çoğunluğunun içinden çıkmanın gücüyle, kendi siyasetini oluşturmakta
ve siyasetini cumhurbaşkanına dayatma olanağına sahip olmaktadır. Hatta bu
dönemlerde cumhurbaşkanını sadece Versailles Sarayı’nda yaşayan bir devlet
adamı durumunda kaldığı dahi söylenebilir (Elgie, 2011:68).
Ancak unutmamak gerekir ki, kohabitasyon dönemleri yarı-başkanlık sisteminin en büyük sakıncası ve tehlikesi olarak kabul edilmektedir. Güçlü bir
demokrasiye sahip olunmasından ve devlet başkanlarının ülkeyi krize götürmek istememelerinden kaynaklanan yetki paylaşımı, sorunsuz yaşanıyor gibi
görünse de, temelinde hiçbir cumhurbaşkanının yaşamak istemediği bir süreçtir.
Bütün hükümet sistemlerinin olumlu ve olumsuz özeliklerinin bulunması
ve aynı sistemin, farklı ülkelerde farklı şekillerde görünmesi, ideal bir sistemin
bulunmadığı gerçeğini bize açıkça göstermektedir. Hükümet sistemleri siyaset
bilimi, sosyoloji ve anayasa hukukunun ilgi alanı içerisindedir. Çalışmamızda
yarı-başkanlık sisteminin belki de en büyük dezavantajı olan kohabitasyon dönemlerini Fransa örneği üzerinden gidilerek bu dezavantajın bir avantaj olarak
da değerlendirilebileceği anayasal boyutuyla göstermeyi hedeflemekteyiz. Bu
kapsamda yarı-başkanlık sisteminin ve Fransız yarı-başkanlık sistemini ince72
leyerek, Fransız kohabitasyon dönemlerinde yaşanılan sürece değinecek ve
Fransa’nın bu süreci çözmek için bulduğu çözümlere yer vereceğiz.
Ülkemizde kohabitasyon dönemlerini ayrıntılı olarak incelenmemesi,
Türk sisteminde kohabitasyon kavramının bilinmemesine yol açmaktadır. Çalışmamız ile kohabitasyonun avantaj ve dezavantajlarıyla değerlendirilmesi
yapılarak, demokratik anlamda güçlü bir ülke de olsa Fransa’da dahi sistem
tıkanıklıklarının yaşanabileceğini göstermektedir. Kohabitasyon dönemleri bu
bakımdan, her ne kadar güçlü bir devlet başkanına sahip de olunsa hiçbir zaman anayasal sınırların dışına çıkılamayacağını gösteren güzel bir örnektir.
1. Fransa’da Yarı-Başkanlık Sistemi
1.1. Yarı-Başkanlık Sistemi
Yarı-başkanlık sistemi uygulama alanı olarak ilk defa Westminster parlamenter sisteminin bir türevi olarak tasarlanmış3 ve 1919 Weimar Anayasası’yla
Almanya’da (Onar, 2005:71)4 karşımıza çıkmıştır. Yine aynı dönemde
Finlandiya’da uygulanan yarı-başkanlık sistemi, 1962 yılında Fransa’da yaşama
geçirilmesinden sonra dikkat çekici bir hal almıştır (Yücel, 2009:24). Literatürde iki kutuplu yürütme, bölünmüş yürütme, parlamenter başkanlık cumhuriyeti, başbakancı-başkanlık, başkancı-parlamenter (Shugart ve Carey, 1992:24)5
ve iki başlı yürütme (Uluşahin, 2003:199) sistemleri gibi isimlendirmeler yapılsa da en yaygın kullanılış şekli yarı-başkanlık ifadesidir (Yazıcı, 2011:91-92).
Terim olarak, ilk defa Le Monde gazetesinin kurucusu Hubert Beuve-Mery
tarafından 1959’da kullanılan (Elgie, 1999:1) “yarı-başkanlık (semi-presidential) sistemi”ni, akademik alana kazandıran kişi ise Maurice Duverger olmuştur.
Duverger’in kavramı ortaya atmasından sonra sıkı tartışmalara konu olan kavram yine Duverger’ in tanımıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Duverger, 1970
yılında yaptığı ilk tanımında yarı-başkanlık sistemini, devlet başkanının genel
oyla doğrudan halk tarafından seçildiği ve normal bir parlamenter sistemdeki
devlet başkanının yetkilerinden daha fazla yetkilere sahip olduğu bir sistem
olarak tanımlamıştır. Sonrasında ise Duverger, yarı-başkanlık sisteminin üç te3
Yarı-başkanlık rejiminin ortaya çıkma amacı hem başkanlık rejiminin seçilmiş yürütme
ve devlet başkanına dayanan, ancak parlamenter rejimlerde görülen yürütmeye tabii hale
gelmiş güçsüz bir yasama organı fikri ile bağdaştırılarak, adeta seçilmiş krallık gibi bir yapı
oluşturmaktır. (Onar, İsrail’in Kendine Özgü Bir Hükümet Sisteminden Eskisine Geri Dönüşü,
Ankara, 2003, s.46’dan aktaran Onar, 2005:71.)
4 “Weimar rejiminin bir yarı-başkanlık rejimi olduğu, belki de Nazi Partisi’nin iktidara
yürüyüşünü engelleyemediğinden olacak, yarı-başkanlık tartışmalarında hiç sözü edilmeyen
bir husus olagelmiştir” (Kalaycıoğlu, 2005:17).
5 Matthew S. Shugart ve John M. Carey adlandırmayı eleştirerek, sistemin içeriğinin
anlaşılması bakımından yarı-başkanlık teriminin okuyucuyu yanıltacağını ileri sürmüşlerdir.
Yarı-başkanlık yerine sistemi daha açık, belirgin ve içeriğine uygun biçimde tanımlayacağını
düşündükleri başbakancı-başkanlık ve başkancı-parlamenter terimlerini önermişlerdir.
73
mel özelliğini şu şekilde çizmiştir. Birincisi, devlet başkanının genel oyla halk
tarafından seçilmesi, ikincisi devlet başkanının önemli yetkilere sahip olması
ve üçüncüsü de yürütme içinde devlet başkanı ile birlikte yasama organına karşı sorumlu başbakan ve bakanlardan oluşan bir kurulun bulunmasıdır (Duverger, 1980:165; Onar, 2001:75; Turhan, 1993:78; Uluşahin, 2003:201).
O’Neil ise yarı-başkanlık terimini yürütme yetkisinin hükümetin başı olan
bir başbakan ve devletin başı olan bir başkan arasında paylaşıldığını ve başkanın büyük yetkilere sahip olduğu sistemleri ifade etmek için kullanmıştır
(Dunbay, 2012:298).
Sartori, terminolojik eleştiriye katılmayarak “yarı” nitelemesini çok da isabetsiz bulmamakta (Sartori, 1997:161), halk tarafından seçilen başkanlık otoritesinin, yine halk tarafından seçilen yasama organının güvenine dayalı bir
hükümet ile paylaşıldığına vurgu yaparak, bu özelliğe bağlı üç belirleyici koşul
getirmektedir. Buna göre yarı-başkanlık sistemi:
•
Devlet başkanı yasama organından bağımsız olsa da tek başına ya da doğrudan hükümet etme yetkisine sahip değildir. Dolayısıyla iradesini hükümet aracılığıyla açıklayabilmektedir.
•
Başbakan ve kabinesi ise parlamentonun güvenoyuna ya da güvensizlik
oyuna tabidirler. Bu nedenle yasama çoğunluğunun desteğine muhtaçtırlar.
•
Yürütmenin ikili otorite yapısı, özerklik potansiyellerini korumaları koşuluyla, her iki kanadın birbirlerine karşı yürütme içinde farklı dengelere ve
değişken üstünlüklere sahip olması olanağını tanır (Sartori, 1997:173-174).
Lijphart, yarı-başkanlık sisteminin, başkanlık ve parlamenter sistemlerin
bir sentezi olmadığını, daha çok, belirtilen bu iki sistem arasında gidip-gelen
bir yapıya sahip olduğunu savunmaktadır. Özellikle parlamenter ve başkanlık
sistemleri arasında gidip gelen bu sistem uyarınca iki sistemdeki dezavantajlar
yenilmekte ve yürütme-yasama kilitlenmesi sorununu çözdüğü iddia edilmektedir (Lijphart,1992:20). Linz’e göre ise dolaylı ya da doğrudan halk tarafından
seçilen bir devlet başkanı ve parlamentonun güvenoyuna dayanan bir başbakanın beraber bulunduğu sistemler yarı-başkanlık sistemidir (Elgie, 1999:4).
Elgie ise Duverger ve diğerlerinin tanımlarını ayrıntıya kaçtığını iddia
ederek daha yalın bir tanım yapmaktadır. En kısa tabiriyle yarı başkanlığı halk
tarafından seçilen bir devlet başkanı ile parlamentonun güvenoyuna tabi hükümetin birlikte yer aldığı hükümet sitemi olarak tanımlayan Elgie bu tanımlamasıyla, Türkiye’de dâhil 60’a yakın ülkenin yarı-başkanlık sistemini benimsediğini belirtmektedir (Elgie, 2008).6 Shugart ve Carey ise her ne kadar diğer
6
74
Elgie’ ye göre, Avusturya, Bulgaristan, İzlanda, İrlanda ve Slovenya uygulamalarında sis-
yazarlar tarafından yarı-başkanlık sistemi olarak tanımlanan kavramı başbakancı-başkanlık olarak adlandırsalar da özünde Duverger’in tanımına yakın
bir tanım benimsemektedir. Onlara göre ilk ölçüt, başkanlık sistemindeki gibi
yürütmenin başı olmasına gerek olmayan ve halk tarafından seçilen bir başkan ile hükümetin başı olan başbakanın birlikte varlığını sürdürmesidir. Ayrıca başkanın parlamentoyu fesih hakkı gibi bir takım ayrıcalıklı haklara sahip
olmasıyla parlamenter sistemden bir adım başkanlık sistemine yaklaşması da
olması gereken unsurlar arasında görmektedirler (Shugart ve Carey, 1992:11).
Yazıcı’ya göre yarı-başkanlık sistemi, başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin bazı unsurlarını birleştiren bir ara ya da melez bir hükümet modelidir.
Gerçekten yarı-başkanlık sistemi başkanlık sistemine yakındır; çünkü devlet
başkanı halk tarafından seçilir. Ancak parlamenter sisteme de yakındır; çünkü
parlamentonun güvenine dayanan bir başbakan ve bakanlar kurulu bulunmaktadır (Yazıcı, 2011:92).
Özbudun ise yarı-başkanlık sistemi üzerindeki değerlendirmelerini Fransa üzerinden yapmaktadır. İncelemesinde Fransız hükümet sisteminin, parlamenter sistem ile olan benzerliklerinden yola çıkmakta; ancak önemli noktalarda parlamenter sistemden uzaklaştığına vurgu yaparak, V. Cumhuriyet
Anayasasını klasik parlamenterizmden hayli uzaklaşan bir hükümet sistemi
olarak değerlendirmektedir. Ona göre de yarı-başkanlık sistemi başkanlık ve
parlamenter sistem arasında yer alan melez veya karma bir hükümet sistemidir
(Özbudun, 2013 :353).
Görüldüğü gibi yarı-başkanlık sistemi birçok yazar tarafından farklı tanımlansa da özünde şu temel özellikleri barındırmaktadır; halk tarafından
genel oyla seçilen bir devlet başkanının bulunması, bu devlet başkanı, parlamentodan çıkan ve onun güvenoyuna tabi olan başbakan ve onun kabinesi ile
birlikte, yürütmenin bir unsuru olarak varlığını sürdürmeli, devlet başkanının
anayasal bağlamda düzenlenen geniş bir takım yetkileri bulunmalı ve bu yetkiler içerisinde, parlamentoyu fesih yetkisi gibi onu güçlü kılan asli yetkiler
bulunmalıdır.
temin başından itibaren başbakan; Rusya Federasyonu’nda ise tam tersi olarak başkan baskın
karakter olarak kurgulanmıştır. Başkan ve başbakan arasındaki bu üstünlük durumu, bazı
uygulamalarda sistemin işleyişi içinde yer değiştirmiştir. Finlandiya’da önceleri başkanın sahip olduğu belirleyicilik, zamanla başbakana kayarken; Portekiz’de bu kayış başkanın lehine
gerçekleşmiştir. Elgie, ne başkanın ne de başbakanın hakim olmadığı daha çok dengeli bir
başkan-başbakan ilişkinin görüldüğü üçüncü bir ayrım yapmış, Fransa, Litvanya, Polonya,
Romanya uygulamalarını buna örnek gösterilmektedir.
75
1.2. Fransız Hükümet Sisteminin Tarihi Gelişimi
Yarı-başkanlık sistemini başarıyla uygulayan (Hekimoğlu, 2009:64; Sartori,
1997:161; Uluşahin, 2003:199; Yazıcı, 2011:96) Fransa’daki sisteme ilişkin özellikleri incelemeye geçmeden önce, sistemi daha iyi anlayabilmek için sistem
değişikliğine götüren nedenleri incelemek gerekmektedir. Bundan dolayı öncelikle bir tarihi süreç değerlendirmesi yaparak 1958 tarihli V. Fransız Cumhuriyet Anayasasında7 1962 anayasa değişikliğine kadar ki süreçte Fransa’da
yaşanılanları anlamak yarı başkanlık sisteminin doğuşuna ve bu sisteme duyulan ihtiyacı da anlamak anlamına gelmektedir. Çünkü 1958 Anayasasının oluşturduğu güçler dengesinin oluşumunda dönemin siyasi koşullarının belirleyici
bir rol oynadığı çok açıktır (Özçer, 2010:1).
1789 Devriminden günümüze kadar ondan fazla anayasal rejim8 değiştiren
Fransa bu dönemlerin en uzununu III. Cumhuriyet’te9 yaşanmış10, en kısası ise
100 gün süren I. İmparatorluk sonunda Napolyon’un Elbe’den ayrılarak kurduğu rejim olmuştur. Fransız tarihi boyunca yaşanan devrimlerin11 eseri olan bu
siyasal sistem çeşitliliği (Karahanoğulları, 2004:9), günümüz Fransız hükümet
sisteminin şekillenmesinde de etkili olmuştur.
1946 tarihli IV. Cumhuriyet Anayasası, teorikte parlamenter sistemin kurumlarını uygulanabilir hale getirmeye çalışmış; ancak uygulamada parti bölünmelerini ve meclis kilitlenmelerini engelleyememesi sonucunda on üç yılda
yirmi yedi hükümet tarafından yönetilmek zorunda kalmıştır.12 II. Dünya Savaşı sonrası gerçekleşen ikinci demokratikleşme dalgası (Yücel, 2003:327) sonrası
Fransa, tarihi sürecinde parlamenter sistemi uygulamaya çalışan ancak sıklıkla
iktidar istikrarsızlığı yaşayan bir ülke durumuna düşmüştür. O dönemde yapılan demokrasi kriterleri dikkate alındığında demokrasisi yaşanılan hükümet
müdahaleleriyle kesildiği bir ülke olan Fransa (Powell, 1990:238) sorunların çözümünü daha güçlü bir cumhurbaşkanında görmüştür. Gerçekten da Fransız
7
4 Ekim 1958 tarihli Fransa Anayasası’ nın tam metni için bkz. https://yenianayasa.tbmm.gov.
tr/docs/Fransa-TR(4.10.1958).pdf, ET.:10.05.2015.
8 Fransa tarihindeki bu rejimler çeşitli şekillerde görünmektedir; Mutlakiyet (Konsüllük, I.
ve II. İmparatorluk), Anayasal Monarşi (1791 Anayasası, 1814 ve 1830 Şartları), Başkanlık
(II. Cumhuriyet) ve Parlamenter cumhuriyet (III. ve IV Cumhuriyet). Ayrıntılı bilgi için bkz.
(Eroğul, 2006:28).
9 III. Cumhuriyet 1875-1940 tarihli arasında yaşanmıştır, dolayısıyla 65 yıl sürmüştür. 2015 yılı
itibariyle V. Cumhuriyet ise 57 yıldır yürürlüktedir.
10“III. Cumhuriyet, cumhuriyetin kurumlarının dokunulmazlığını vurgulamış ve
cumhurbaşkanının görev süresini yedi yıla çıkarmıştır. Bu dönemde, parlamenter rejim
doruk noktasına varmış, ancak parlamentonun üstünlüğü anlayışına yapılan bu vurgu, parti
sisteminin dağınıklığı ile birleşince, hükümetlerin istikrarsızlığı sonucunu doğurmuştur. 1871
ile 1940 arasında 104 hükümet kurulmuştur.” (Karahanoğulları, 2004:9)
11 Zira bu süre içerisinde Fransa’da dört “devrim”, iki “darbe” ve üç “yabancı müdahalesi”
yaşanmıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz. (Duverger, 1980:165)
12 Fransa’da yaşanan III. ve IV. Cumhuriyetleri çoğunluksuz parlamenter sistem olarak
adlandıran Bakır Çağlar’ın görüşü için bkz. (Çağlar, 1989:288).
76
Liberasyon Ordusunun II. Dünya Savaşındaki lideri olan General Charles de
Gaulle hazırladığı ve IV. Cumhuriyete oranla daha güçlü bir başkanlığa dair
kurallar içeren Anayasa 1958 yılında halkın neredeyse %80’i tarafından kabul
görmüştür (Hekimoğlu, 2009:61-62).
V. Cumhuriyet rejimini kuran 1958 Anayasası, Charles de Gaulle’un etkisiyle yürütme organını güçlendirerek ve sistemde cumhurbaşkanına merkezi
bir rol vererek istikrarsızlık üreten siyasal gelenekten ayrılmış ve cumhuriyetçi,
liberal ve parlamenter geleneğe bağlılığını korumayı amaçlayan ikili bir amaç
ile oluşturulmuştur (Karahanoğulları, 2004:10). 1962 yılında devlet başkanının
yetkileri açısından daha da ileri gidilerek, V. Cumhuriyet Anayasasında yapılan
değişiklikle cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi sağlanmıştır. Dolayısıyla Fransız politik sistemi halk tarafından seçilen ve geniş yetkilere
sahip olan bir devlet başkanı ve parlamentonun güvenine dayanan ve onun
içinden oluşan bir hükümetten oluşturulmuştur (Hekimoğlu, 2009:62). Çareyi
halk tarafından seçilen ve önemli yetkileri sahip bir başkan ile parlamentoya bağımlı bir başbakandan oluşan yarı-başkanlık sisteminde bulan Fransa,13
esasında güçlü bir devlet başkanına ihtiyaç duyarken diğer taraftan da Fransız devriminin en önemli eserlerinden olan parlamentonun etkisiz olmasını
da kabullenememiş dolayısıyla ortaya iki başlı bir yürütme organı çıkarmıştır
(Duverger, 1980:167-8).
1.3. Fransa’da Yarı-Başkanlık Sisteminin Özellikleri
1958 Anayasasında 1962 yılında yapılan değişikle kurulan Fransız sistemi; yedi
yıllık14 bir süre için doğrudan halkoyu ile seçilmiş ve parlamentoya karşı sorumlu olmayan bir cumhurbaşkanı, çift meclisli bir yapıya sahip olan parlamento, cumhurbaşkanı tarafından atanan, parlamentoya karşı sorumlu olan
bir başbakan, başbakan tarafından seçilip, devlet başkanı tarafından atanan
bakanlardan oluşan bir bakanlar kurulu ve bağımsız yargı organlarından oluşmaktadır (Çam, 2000:160). 1962 yılında yapılan değişiklik ile cumhurbaşkanı, Fransa’da politik hayatın temel taşı haline gelmiş (Çam, 2000:162; Eroğul,
2006:24) dolayısıyla yasama organı kısmen zayıflatılarak yürütme organı güçlendirilmiştir (Çam, 2000:155; Oytan, 1982:86). Fransız sistemini parlamenter
sistemden ayıran en önemli yanı cumhurbaşkanın doğrudan halkoyuyla seçilerek meşruiyetini parlamentoya değil halka borçlu olmasıdır. Diğer yandan
cumhurbaşkanına, karşı-imza kuralına bağlı olmadan tek başına yapabileceği
13 Göze’ye göre, karakter olarak kuvvetler ayrımı ilkesinin keskin uygulamalarına uygun
değildir. Fransız sisteminde güçlü kuvvetler ayrılığı ilkesi uygulamaları meclis üstünlüğü
şeklinde olduğunda toplumsal anarşinin ortaya çıktığını, yürütmenin güçlü olduğu durumlarda ise diktatörlükle sıklıkla karşılaşıldığını, üstelik Fransız halkının da tek kişinin siyasal
iktidarı elinde bulundurmasını tercih ettiğini belirtmektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz. (Göze,
2000:600).
14 2000 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile bu süre beş yıla indirilmiştir.
77
birçok işlem öngörülmüştür (Turhan, 1993:79-80). Dolayısıyla cumhurbaşkanı, partiler üstü ve politik sistemin işleyişinde garanti edici konumda görülmüş
ve anayasal hak olarak, ülkenin düzeni ve gelişimden birinci derece sorumlu
tutulmuştur (Knapp ve Wright, 2001:89).
Sartori’nin ifadesiyle Fransa yarı-başkanlık sistemi ile başları eşit olmayan
fakat aynı zamanda kendi aralarında sarkaç hareketi gösteren iki başlı bir sistem kurmuştur. Sarkaç hareketi deyimi, cumhurbaşkanı ve başbakan arasındaki durumu, birinin diğeri karşısındaki çoğunluk konumunu ifade etmektedir. Her iki güç de birbirini dengede tutmak zorundadır, yani cumhurbaşkanı,
parlamentodaki çoğunlukla aynı siyasi çizgiden geliyorsa, rejimin temel taşı
ve sistemi harekete geçiren temel unsurdur. Ancak cumhurbaşkanı parlamentodaki çoğunluktan ayrı bir partiden geliyorsa, bu durumda çok önemli yetkilerin sahibi olmasına rağmen, uygulanan politika açısından gücün asıl sahibi
başbakandır (Sartori, 1997:169).
1.3.1. Cumhurbaşkanı
IV. Cumhuriyet Anayasası döneminde sembolik nitelikte olan cumhurbaşkanının konumu V. Cumhuriyet Anayasası ile birlikte değişmiştir. Artık cumhurbaşkanı tam anlamıyla yürütmenin başı konumuna gelmiştir (Çopur,
2009:865). 1958 V. Cumhuriyet Anayasasının kabul ettiği hükümet sisteminde yetkiler cumhurbaşkanı ile başbakan arasında paylaştırılmıştır (Yavuz,
2008:73). Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bir yetki paylaşımdan bahsedilse de,
cumhurbaşkanın yetkilerinin asli, başbakanın yetkilerinin ise talidir (Çam,
2000:164). Anayasanın 5 ila 19. maddeleri arasında düzenlenen cumhurbaşkanı açıkça bakanlar kuruluna başkanlık etme, dış politika, savunma, üst düzey
görevlilerin atanması, olağanüstü durumlara ilişkin önemli yetkileri cumhurbaşkanına vermiştir. Ayrıca ulusal savunma ve dış siyaset konularında yürütmenin tek yetkilisi cumhurbaşkanıdır (Yavuz, 2008:73).
Cumhurbaşkanı seçiminde aday olabilmek için en az 23 yaşını doldurmuş
olmak ve askerlik hizmetini yerine getirmek gerekmektedir. Ayrıca bir kişinin
seçimlerde aday olabilmesi için, deniz aşırı topraklardan ya da 30 farklı idari
birimden seçilmiş en az 500 resmi görevli tarafından desteklenmesi koşul tutulmuştur (Eroğul, 2006:25, Yücel, 2003:345). 1958 Anayasasına göre cumhurbaşkanını destekleyen resmi görevlilerin 1/10’dan fazlası tek bir birimden ya da
deniz aşırı topraklardan olmamalı ve hiçbir adaylık en az 500 imza olmaksızın
kabul edilmemelidir (Yücel, 2003:346).
Fransız Anayasasında cumhurbaşkanının görevleri şu şekilde düzenlenmiştir; cumhurbaşkanı Anayasaya uyulmasını gözetir, bakanlar kuruluna başkanlık eder, yargıçlar yüksek konseyi üyelerinin atamasını yapar ve konseye
başkanlık eder, Anayasa konseyinin sadece üç üyesini atar. Cumhurbaşkanı,
78
tarafsız kişilikleriyle çatışan partiler, gruplar ve özellikle anayasal organlar arasında “hakemlik” görevi yapar; siyasi mücadeleyi kontrol eder. Ayrıca cumhurbaşkanının iktidarlarının düzenli çalışmasını sağlamaya da hakemlik yapma
görevi bulunmaktadır (Gözler, 2001:104-105).
Anayasanın 12. maddesi cumhurbaşkanının şartsız fesih hakkını düzenlemiştir. Maddeye göre, başbakan ve meclis başkanlarının görüşünü aldıktan
sonra, Millet Meclisi’ni feshedebilir. Ancak feshin kullanılabilmesinin istisnaları 16. maddede düzenlenen haller ve cumhurbaşkanına vekâlet edildiği
dönemlerdir. Cumhurbaşkanını güçlü kılan anayasal yetkilerden biri de 16.
maddede düzenlenmiş olan, olağanüstü durumlarda “durumun gerektirdiği
tedbirleri alma” yetkisidir. Anayasanın 16. maddesine göre, cumhurbaşkanı,
“Cumhuriyetin kurumları, ulusal bağımsızlık, ülke bütünlüğü, uluslararası taahhütlerin yerine getirilmesinin tehdit altında olması, kamu gücünün düzenli
çalışmasının engellenmesi durumunda, durumun gerektirdiği tedbirleri alabilir” (Çam, 2000:166). “Durumun gerektirdiği tedbirler” ifadesinin son derece
muğlâk oluşu, cumhurbaşkanını bir diktatör haline getirebilecek niteliktedir
(Çam, 2000:160; Turhan, 1993:80). Cumhurbaşkanı, olağanüstü hallere ilişkin
yetkilerini kullanacağı zaman başbakan, iki meclisin başkanları ve Anayasa
Konseyi Başkanının görüşlerini almak zorundadır. Ancak, buradaki görüş bildirmeler bağlayıcı nitelikte değildir (Çam, 2000:166).
Anayasanın 12. maddesinde düzenlenen şartsız fesih yetkisi cumhurbaşkanları tarafından birçok kez kullanmıştır. Örneğin 1968 yılında ülke kurumlarının meşruluğunu yitirdiği iddiası sonrasında Cumhurbaşkanı Charles de
Gaulle, Millet Meclisini feshetmiştir. Feshin sonrasında gidilen seçimleri Charles de Gaulle’ün partisi kazanmıştır. Fransa siyasi sisteminde bu tarz fesihlere
“taktik fesihler” denilmektedir. Fransa’da gerçekleştirilmiş taktik fesihlerin en
önemlileri, 1981 ve 1988 yıllarında Cumhurbaşkanı François Mitterand tarafından Millet Meclisinin art arda iki defa feshedilmesidir. Fesihlerinden ardından seçimleri hepsinde de François Mitterand istediğini elde etmiş ve sosyalist
parti mecliste çoğunluğu elde etmiştir. Meclisin Cumhurbaşkanı tarafından
feshedilmesiyle kaosa gitmek istemeyen halk Cumhurbaşkanını destekleyen
partiyi iktidara getirmiştir. Yine aynı şekilde 1997 yılında Cumhurbaşkanı
Jacques Chirac da Millet Meclisini feshetmiş; ancak bu defa taktik feshi ters
tepmiş ve yapılan seçimlerde halk, Chirac’ın partisi yerine ona karşıt bir çoğunluğun kazanmasını sağlamıştır. Taktik feshi sonrasında istediği sonucu elde
edemeyen Fransız devlet başkanları istifa etmeyi tercih edebilirken, Chirac istifa etmemiştir (Gözler, 2001:134; Dunbay, 2012:301); ancak sarayına hapsolmuş ve başbakanın ülkeyi yönetmesine izin vermiştir.
Anayasanın 19. maddesinde, cumhurbaşkanının karşı imzaya gerek kalmaksızın hareket edebileceği haller şu şekilde düzenlenmiştir; başbakanı ve
79
başbakanın önerisi ile bakanları atamak ve görevlerine son vermek; referanduma gitmek, cumhuriyetin kurumları, ulusun bağımsızlığı, ülke bütünlüğü,
uluslararası taahhütlerin yerine getirilmesi ağır ve yakın bir tehdit altındaysa
ve anayasal güçlerin işleyişi kesintiye uğramış durumda ise, başbakana, meclis
başkanlarına ve Anayasa Konseyi’ne danışıp ulusa bildiri yayınladıktan sonra
gerekli gördüğü önlemleri almak için tek başına işlem yapabilmektedir (Dunbay, 2012:305). Yani yukarıda belirtilen durumlarda yetkilerin başbakanın veya
ilgili bakanın imzasına gerek duymaksızın kullanmaktadır. Bunların yanında
cumhurbaşkanı; bağışlama, meclisi olağanüstü toplama ve toplantıyı kapatma
ile kendisine gönderilen kanunları geri gönderme yetkileri karşı imza olmaksızın, yani tek başına kullanamaz (Dunbay, 2012:308). Bu yetkilere ek olarak
cumhurbaşkanının tek başına kullanamayacağı; ancak imzası olmadan da kullanılması mümkün olmayan yetkileri bulunmaktadır. Bakanlar kuruluna başkanlık etme, sivil ve asker memurları atama, kararnameleri ve yasaları imzalama ve dış politika alanındaki yetkileri bu türden yetkilerindendir (Duverger,
1980:172).
Cumhurbaşkanının görev süresince yargılanabilmesi için, 1982
Anayasası’na benzer şekilde “görevini sürdürmesiyle açıkça bağdaşmayacak
şekilde görevleri ihlal etmesi” şartı aranmaktadır. Anayasa’nın 68/1 fıkrasına
göre ise, cumhurbaşkanı devlet yönetimindeki uygulamaya açıkça aykırı olan
kusurlu fiili neticesinde görevinden alınabilir. Ayrıca 67/2-3. cumhurbaşkanının, beş yılla sınırlanmış görev süresi boyunca herhangi bir yargı mercii önünde tanıklık etmesi ve bir soruşturma yahut kovuşturmanın konusu yapılması
yasaklanmıştır (Dunbay, 2012:299; Gözler, 2001:104).
1.3.2 Bakanlar Kurulu
1946 Anayasası’nda parlamenter sistemin bir gereği olarak cumhurbaşkanının,
bakanlar kuruluna başkanlık etmesi ancak olağanüstü bir durumun mevcut
olması durumunda mümkündür. Cumhurbaşkanını ve bakanlar kurulunun
yetki paylaşımını gerçekleştirmeleri konusunda açık bir hüküm bulunmamasına rağmen yürütmenin asıl yetkili gücü parlamentonun güvenoyuyla kurulan
bakanlar kuruludur. Örneğin Anayasaya göre, “ulusun siyasetini belirleme ve
yürütme yetkisi” hükümete aittir (Dunbay, 2012:308).
1958 Anayasasının 20 ila 23. maddeleri arasında düzenlenen bakanlar kurulu, milli politikayı belirleme ve yürütme yetkisine sahiptir. Bakanlar kurulunun başkanı cumhurbaşkanıdır ve başbakanın, bakanlar kuruluna başkanlık
etmesi ancak gündemin önceden belirlenmiş olması ve cumhurbaşkanının
yazılı biçimde vekâlet vermesi halinde mümkündür. Ayrıca parlamenter sistemlerinin unsurlarından olan siyasi sorumluluğa 49. ve 50. maddelerinde yer
verilmiştir. 49. maddenin 1. fıkrası güvenoyunu, 2. fıkrası güvensizlik önerge80
sini, 3. fıkrası ise hükümetin bir yasa metninden dolayı güven istemini düzenlemektedir. (Dunbay, 2012:305) Hükümet kurulduktan sonra başbakan tarafından Millet Meclisinden güvenoyu istenmektedir. Ancak belirtmek gerekir
ki Anayasa’da güvenoyu istemek için belirli bir süre belirtilmemiştir. Hükümet
kurulduktan hemen sonra güven oylamasının zorunlu olmadığı, bu konuda
hükümetin takdir yetkisi olduğu kabul edilmektedir. Örneğin, 1969 yılında
kurulan bir hükümet, kurulduktan üç ay sonra yasama organından güvenoyu
almıştır (Teziç, 2007:442). Güven oylaması sadece hükümet göreve başlarken
değil, başbakanın gerekli görmesi durumunda, göreve devam ederken de istenebilir. (Yavuz, 2008:74). Başbakanın, bakanlar kuruluna başkanlık etmesi
ancak gündemin önceden belirlenmiş olması ve cumhurbaşkanının yazılı biçimde vekâlet vermesi halinde mümkündür.
1.3.3 Başbakan
1958 Anayasası’nın kurduğu sistem içinde cumhurbaşkanı ve başbakan arasında işbölümü olduğunu söyleyebiliriz. Cumhurbaşkanı, dış ilişkiler ve savunma
siyasetindeki belirleyici görevi nedeniyle devletin yüksek siyaseti ile ilgili konularda, başbakan ise daha çok gündelik işler diyebileceğimiz içişleri politikası, maliye politikası, istihbarat gibi konularda söz sahibi olduğu görülmektedir
(Eroğul, 2006:85). Bu hizmet alanları olmaksızın siyaset üretme ve yapma süreci gerçekleşemeyeceğinden başbakanlar sistem içinde esasında stratejik bir
öneme sahiptir. Çünkü cumhurbaşkanının siyasal nitelikli görevlerinin ağırlıklı olmasına karşılık, başbakanın idari nitelikli görevlerinin ağırlıklıdır (Çopur,
2009:865); ancak başbakan isterse cumhurbaşkanının yetkilerini kısıtlayabilecek kilit yetkilere sahiptir.
Anayasanın cumhurbaşkanına tanıdığı geniş yetkilerle ve 1962 Anayasa
değişikliği ile cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi yönteminin benimsenmesiyle birlikte başbakanın gücü kısmen zayıflamıştır. Başbakan, kararname çıkarabilme, parlamentoyu olağanüstü toplantıya çağırma, Millet Meclisi
ile Senato arasında anlaşmazlık çıktığı takdirde bir karma komisyonu göreve
çağırma, çeşitli memurları atama gibi görev ve yetkilere sahiptir. Bu yetkiler,
başbakanın etkinliğini nispeten arttıran yetkilerdendir (Yavuz, 2008:75).
Ayrıca başbakan, parlamenter hükümet sisteminde bir başbakanın genel
olarak sahip olduğu bakanlıklar arasında koordinasyonu sağlama, idareyi organize etme, hükümetle parlamento arasındaki ilişkileri düzenleme gibi görevlere sahiptir. Anayasanın 9. maddesinde cumhurbaşkanının bakanlar kurulunun
başkanı olarak düzenlenmesi sebebiyle, cumhurbaşkanına artık devlet başkanlığı yanında hükümet başkanlığının da verildiği (Lijphart, 1992:100) kabul edilmektedir. Fransız Anayasası’nın 19. maddesi, cumhurbaşkanının işlemlerinin
başbakan ve gerekli hallerde sorumlu bakan tarafından imzalanacağını düzen81
lemiştir (Gözler, 2001:121). Böylece Fransız Anayasası da karşı-imza kuralına
yer vermiştir. Bu karşı-imza kuralı sayesinde hükümet cumhurbaşkanını frenleyebilme imkanına sahiptir (Yavuz, 2008:75).
Özetleyecek olursak, Fransız sisteminde cumhurbaşkanı önemli yetkilere
sahip olsa da, başkanlık sisteminde olduğu gibi tek yetkili değildir. Parlamenter
sisteme uygun olarak, yürütmenin içinde devlet başkanının yanında başbakan
ve bakanlar kurulu da yer almaktadır. “Başbakan ve Bakanlar Kurulu parlamentoya karşı yürütme organının sorumlu kanadını oluşturmaktadır. Milletin
siyasetini yürütmek ve silahlı kuvvetleri emri altında bulundurmak” (Yavuz,
2008:75) gibi yetkiler hükümetin görevleri arasındadır. Ancak, belirtmek gerekir ki, çalışma konumuzu oluşturan kohabitasyon dönemlerine gelindiğinde
aşağıda da açıkça göreceğiz ki yetki anlamında güçlendirilen başkanının partisi
ile parlamentoda çoğunluğu sağlayan partinin farklı olduğu durumlarda cumhurbaşkanları geri plana çekilmekte (Çam, 2000:167) ve sadece ulusal savunma
ve dış siyaset konularında yetkilerini doğrudan kullanmaktadır.
Sonuç olarak Fransa’daki sistemi, üç unsurun bir araya gelmesiyle nitelendirmek mümkündür (Beceren ve Kalagan, 2007:167);
•
Yarı-başkanlık sisteminin doğal getirileri olan seçilmiş cumhurbaşkanı ve
yetki paylaşımı yaptığı bir bakanlar kurulu,
•
1962 yılından beri genel olarak (kohabitasyon dönemleri hariç), Millet
Meclisi’nde cumhurbaşkanı ile aynı partiden disiplinli ve uyumlu bir çoğunluğun varlığına bağlı parlamenter çoğunluk niteliği,
•
Kohabitasyon dönemleri hariç, cumhurbaşkanın çoğunluğun lideri ve başbakanın yalnızca bir tür cumhurbaşkanın sekreteri olması.
2. Fransa’da Yaşanılan Kohabitasyon Dönemleri
2.1. Kohabitasyon Kavramı
Latince cohabitare kökünden türeyen kohabitasyon, Fransızca ve İngilizce
cohabitation kelimesinin Türkçe karşılığıdır. Sözlük anlamı olarak birlikte yaşama, birlikte oturma anlamına gelen kavram, esas olarak özel hukuk ve sosyolojik anlamıyla bilinmektedir. Bu anlamı ile evli olmayan çiftlerin birlikte
yaşamalarını ifade eden kavram, anayasa hukuku ve siyaset bilimi açısından
ise “devlet başkanı ve onun rakibi parlamento çoğunluğu arasında kurumsal
anlamda birlikte yaşayabilme”dir (Knapp ve Wright, 2001:40). Başka bir deyiş
ile kohabitasyon, politik olarak birbirine rakip olan meclis çoğunluğunu elinde
bulunduran başbakan ile halk tarafından doğrudan seçilen devlet başkanının
bir arada var olmayı sürdürmeleridir (Hayward, 1994:56; Elgie, 1999:75). Gerçekten de devlet başkanının ve başbakanın karşıt düşünceler ile birlikte yaşa82
ması aslında devlet başkanı ve parlamento çoğunluğunun karşıt görüşlerde olması probleminin uygulamadaki göstergesidir (Cohendet, 2005:1) ve sistemin
asıl sınavı bu süreci nasıl çözdüğüne bağlıdır.
V. Fransız Cumhuriyeti’nin ürünü olan kohabitasyon kavramı, Fransa’da
yarı-başkanlık sisteminin en büyük tehlikesi olarak ortaya çıkmıştır. Esasında
bütün Fransız anayasal tarihi, devlet başkanı ve parlamento çoğunluğu arasındaki çekişme üzerine kurulmuştur.15 Fransa’da yönetim sistemi; ister monarşi,
ister meşruti monarşi isterse de cumhuriyet olsun yönetim değişikliklerinin
sık yaşanmasının asıl nedeni, devlet başkanının ve muhalefetin güçlü olmaları
durumunda yaşanılan çatışmaların hukuk yoluyla çözülememesidir. Örneğin
1780 ve 1790’larda iki karşıt görüş birlikte yaşama görüşünü sürdüremedikleri
için sıklıkla hükümet darbeleri yaşanmıştır.16 Birlikte yaşayamama problemini;
1800’lerin sonundan 1958’e kadar ya devlet başkanın idamı ile ya darbe ya da
istifasıyla çözmeye çalışan Fransa, 1962 yılında gerçekleştirdiği Anayasa değişikliğiyle güçlü bir başkan yapısı çizerek çözmeyi amaçlamıştır (Elgie, 1999:68).
Tarihi sürece bakıldığında darbelerin önüne geçilse de parlamento ve
devlet başkanı arasındaki çatışma V. Cumhuriyet’te de kohabitasyon şeklinde
yaşanmıştır (Cohendet, 2005:2-3). V. Cumhuriyet kurulduktan sonra, seçimler neticesinde farklı siyasal eğilimlerin iktidarda olması ve rejimin gerçek bir
imtihana tabi tutulması, beklenen ve aynı zamanda da korkulan bir durumdur
(Sağlam ve Şengül, 2001:34). Korkulan ve beklenen kohabitasyonun yaşanması
ilk defa 1986-1988 arasında François Mitterrand’ın Cumhurbaşkanı ve Jacques Chirac’ın Başbakanlığı döneminde gerçekleşmiştir. Bu dönemde cumhurbaşkanlığına seçilince parlamento seçimini yenileyerek halk desteğini arkasına alan Mitterand, cumhurbaşkanlığının son iki yılında parlamentoda halkın
desteğini kaybetmesinden kaynaklanan yenilgiyi kabul etmiş ve kohabitasyon
dönemi çatışmasız atlatılmıştır. İkinci kohabitasyon dönemi 1993-1995 arasında François Mitterand’ın Cumhurbaşkanlığı döneminde ancak bu kez Edouard
Balladur Başbakanken ve üçüncüsü ise 1997-2002 arasında Jacques Chirac’ın
Cumhurbaşkanlığı ve Lionel Jospin’ın Başbakanlığı döneminde yaşanmıştır
(Özçer, 2010:1).
Yaşanılan ilk kohabitasyon döneminin beklenen kadar korkutucu geçmemesi, sonraki dönemlere de örnek olmuştur. Gerçekten de ikinci ve üçüncü dönemlerde de cumhurbaşkanları yetkilerini anayasal sınırlara çekmiş ve
15 Örneğin Kral XVI Lois ile Parlamento arasında yaşanan sorun ve onun veto hakkını suiistimal etmesi onu idama götürmüştür.
16 Bu süreçte yaşanılan kohabitasyon dönemlerinde sonuç genelde devlet başkanının öldürülmesiyle son bulmuş ve Fransızların sıklıkla yaşadıkları darbe korkusu tohumları bu dönemde
atılmıştır. III ve IV. Cumhuriyet dönemlerinde parlamenter sistemi yaşayan Fransa sorunu
genelde devlet başkanının istifasıyla biten kohabitasyon dönemlerini tekrar yaşamıştı; ancak
belirtmek gerekir ki bu dönemde parlamento tarafından seçilen devlet başkanı geniş yetkilere
sahip bir durumda değildir.
83
parlamento desteğiyle yönetime gelen başbakanla birlikte uyumlu yaşamayı
tercih etmişlerdir. Güçlü bir demokrasi geçmişine sahip olan Fransa’da devlet
başkanlarının ülkeyi krize sokmamak uğruna güçsüz kalmayı kabul etmeleri
kohabitasyon dönemlerinin beklenilenin aksine rahat geçmesini sağlamıştır;
ancak kohabitasyon sorunsuz geçiyor gibi görünse de hiçbir cumhurbaşkanının yaşamak istemediği bir süreçtir. Yaşanılan kohabitasyon dönemleri göstermiştir ki, yarı-başkanlık sisteminin en önemli tehlikesi ve sistem tıkayıcısı
olmasına rağmen, birlikte yaşamak için adım atıldığında korkulan çatışmalar
ve kaos yaşanmaz.
Fransız hükümet sisteminde yukarıda bahsedildiği gibi ikili bir yapılanma bulunmaktadır. Cumhurbaşkanın (doğrudan) ve başbakanın (dolaylı olarak) halk tarafından seçilmeleri ve önemli kararları ancak beraber alabilmeleri bunun birer göstergesidir. Fransız sisteminde cumhurbaşkanı önemli ve
güçlü bir siyasi aktördür. Esas olarak hükümetin uluslararası bağlamdaki tek
lideridir. Çünkü ikili görüşmeler ya da uluslararası zirve toplantılarında ülkeyi
temsil etme yetkisine sahiptir. Gerçekten de birbirini izleyen tüm başkanlar,
Fransa’nın nükleer caydırıcılığı için başkanın sorumluluğundan kaynaklanan savunma politikası konularında kontrollerini sürdürmektedirler. (Çopur,
2009:872). Sistemin iki başlı yapısı açısından cumhurbaşkanının doğrudan
seçmene karşı sorumlu olması, bakanlar kurulunun ise parlamentoya karşı sorumlu tutulması, ikisi arasında çatışma çıktığı zaman bir tıkanıklığın meydana
gelmesi sonucunu çıkarabilmektedir.
Kohabitasyon, başkanla başbakanın karşıt partilerden olduğu bir süreçtir.
Ve bu sürecin galibi parlamento çoğunluğunu elde eden güç olacaktır. Örneğin 1986 seçimlerinde cumhurbaşkanının partisi parlamentoda sandalyelerin
çoğunluğunu elde edememiştir (Yavuz, 2008:83). Bu dönemde cumhurbaşkanını başbakanla hiçbir tartışmaya girmeyerek köşesine çekilmiş, ekonomik ve
sosyal konulara karışmamış; sadece devletin kurumlarının uyumunu sağlama,
silahlı kuvvetlerin başkomutanlığı ve dış politika gibi konularda etkili olmuştur
(Turhan, 1993:81-83).
Fransa esasında cumhurbaşkanı üzerine kurulu bir siyaset kursa da yaşanan kohabitasyon dönemleri ibreyi başbakana doğru çevirdiği rahatlıkla söylenilebilir (Çopur, 2009:872). Yani kohabitasyon sırasında güç dengesi başbakana
doğru kayar, bunun nedeni, cumhurbaşkanının kontrolünün parlamentodaki
çoğunluğunun desteğine dayanmasıdır. Ayrıca, cumhurbaşkanı parlamento
çoğunluğuna muhalif olduğu durumlarda sahip olduğu ayrıcalıklı yetkileri çok
kullanamaz. Bu durumda parlamento desteğini arkasına alan başbakan her
zaman ki sırf politika düzenleyen rolünden çıkarak politika başlatan, yöneten
yetkisini eline alır. Kohabitasyon dönemlerinde cumhurbaşkanı ve başbakan
arasında nispeten açık bir sorumluluk paylaşımı bulunmaktadır (Cohendet,
84
2005:6). Ülkede iç politika kapsamında başbakan lider konumdadır. Çünkü bu
dönemde başbakanın programı hükümetin programı kabul edilir. Buna karşılık
başkanın rolü minimal düzeydedir. Örneğin, hükümet politikalarını eleştirmek
ya da kanunların yayımlanmasını geciktirici bazı yetkilerini devreye sokabilir.
Ancak başkan yasaları veto etme ya da onlar üzerinde etkide bulanabilme gibi
fiili güçlerini kaybeder. Ancak az önce de belirttiğimiz gibi uluslararası politikalarda hala tek söz sahibidir. Her ne kadar bu dönem başbakanları uluslararası
boyutta da söylemlerde bulunmaya çalışsa da başkan hala bu kapsamda Fransız
çıkarlarının savunucusu olarak kalmıştır.
Fransız Anayasası’nda cumhurbaşkanı, başbakan ve parlamentonun yetkinlikleri açıkça ifade edilmediği için her organ kendi farklı politik hedefleri
için, kendine özgü değerlendirmede bulunmuştur (Eroğul, 2006:25). Bu durum, akla şu soruyu getirmektedir: Partizan farklılıklar ve güç potansiyelindeki
kaymalar, yürütme organının siyasi karar verme yeteneğinde bir tıkanmaya yol
açar mı? Esasında bu sorunun cevabı “birlikte yönetmenin” ve kohabitasyon”un
hem olumlu hem de olumsuz yönlerini ortaya çıkarmaktadır. Elgie’ ye göre,
birlikte yaşamanın istikrar üzerinde olumsuz bir etkisi vardır, kısa vadede
çözüm gibi görülen sürecin uzun vadede ülke yönetiminde tıkanıklığa sebep
olacaktır. Ayrıca cumhurbaşkanının ve başbakanın kanunların onaylanması ve
atamalar gibi önemli konularda diğerlerinin onayına ihtiyaçları vardır. Örneğin
cumhurbaşkanı ordunun başkomutanı ve dış politika belirleyici kişidir; ancak
bu yetkilerini uygulamada başbakanın referansı olmadan kullanamamaktadır.
Dolayısı ile Elgie, kohabitasyon döneminde sistemin başbakanlık hükümeti
sistemine dönüştüğünü belirtmektedir (Elgie, 1999:78). Her ne kadar kohabitasyonun olumsuz yönünü daha çok vurgulayan Elgie gibi görüşler olmasına
rağmen, farklı politik görüş ve düşünceden gelen hükümetin ve cumhurbaşkanın, Fransız politikasında birlikte yaşama, birlikte yönetme ifadesinin simgesi
olarak değerlendirilmektedir.
Sorunun cevabına dönecek olursak, kohabitasyon terimi anayasada açık
bir ifade ile tanımlanmamıştır; ancak ülkenin istikrarı için Fransız politik yapısı
kohabitasyon sistemini belli dönemlerde zorunlu kılmıştır (Hancock ve Conradt ve Peters ve Safran ve White ve Zariski, 2001:129) ve bu dönemlerde ilk
başta beklenildiği gibi karmaşa yaşansa da toplumun ihtiyaçlarına göre şekillendirilebilecek bir uyum da sağlanabilmektedir. Ancak şunu da belirtmemiz
gerekir ki yaşanmış üç olumlu örnekten yola çıkarak, kohabitasyon dönemlerinde cumhurbaşkanın ve başbakanın dengeli bir siyaset izlemeleri ile sistemin
tıkanmayacağı genellemesini yapmak da doğru değildir. Cumhurbaşkanı ile
başbakan veya cumhurbaşkanı ile yasama organı arasında uyuşmazlığın çıkması ve tıkanıklığın yaşanması ihtimali her zaman mümkündür. Zaten Fransız Anayasası’nda 2000 yılında yapılan değişiklik de kohabitasyon döneminde
yaşanabilecek problemler göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Cumhur85
başkanının görev süresinin yedi yıldan beş yıla indirilmesi ile kohabitasyon
dönemleri engellenmeye çalışılmıştır. Şöyle ki, aynen genel seçimler gibi cumhurbaşkanlığı seçimleri de beş yılda bir aynı yıl içinde yapılacağı için, dönemin
siyasi eğilimine göre cumhurbaşkanı ile yasama organı içindeki çoğunluğun
aynı partiden olma ihtimali kuvvetlenmektedir (Çopur, 2009:869).
Genel çerçeve bu şekilde çizilse de her kohabitasyon dönemi, başbakana
bağlı olarak değişime uğramıştır. İlk dönemde Chirac tüm önemli iç politika
kararlarını alma görevini üstlenmiştir. Örneğin, özelleştirilmesine gerek gördüğü devlet kanallarının özelleştirilmesi konusunda acilen karar alıp uygulamış, buna ek olarak bütçe politikası konusunda sosyalist cumhurbaşkanı ile
uyuşmayacak adımlar atmıştır. Buna karşılık Cumhurbaşkanı Mitterand, başbakanın politikalarının içeriğini değiştirmeye çalışsa da parlamentoda yeterli
çoğunluğu sağlayamadığı için başarıya ulaşamamıştır (Elgie, 1999:73-74).
Yarı-başkanlık sisteminde gerçekleşen kohabitasyon dönemleri, Fransa ile
sınırlı olmasa da ilk olarak bu ülkede yaşanmasından ve çok ses getirmesinden
dolayı Fransa ile özdeşleşmiştir. Özellikle son dönemde Doğu Avrupa ülkelerinin Fransa’ya benzer bir sistem benimsemeleri sonucunda Romanya, Makedonya, Moldova gibi ülkelerde yaşanabilmektedir.
Sonuç olarak Fransa yarı-başkanlık sistemi tarihinde 3 kez yaşanılan bu
süreç sonucunda varılan kanı esasında yarı-başkanlık sisteminin özünde bir
parlamenter sistem olduğu ve bunun sınırlarına geçilmemesi gerektiğidir.
Dolayısıyla her ne kadar halk tarafından seçilen bir cumhurbaşkanı da olsa,
cumhurbaşkanının asli görevi yurtdışında ülkeyi temsil etmekle sınırlanmalı,
içişlerde asıl yetkiyi ise başbakana devretmesi gerektiğidir. Ayrıca sistemin tıkanmaması için her iki gücün de birlikte yaşamaya açık olmasının sağlanması
gerekmektedir. Fransa’da yaşanılan kohabitasyon tecrübeleri özellikle cumhurbaşkanlarının önemli geri adımları sayesinde sistem krizine dönüşmese de,
anayasa değişiklikleri ile kohabitasyon dönemleri engellenmeye çalışılmıştır.
2.2. Kohabitasyon Dönemleri
2.2.1. Kohabitasyon’un I. Periyodu (1986 – 1988)
Sosyalist Parti Lideri Mitterand 10 Mayıs 1981’de yedi yıllığına V. Cumhuriyetin ilk sosyalist cumhurbaşkanı seçildiğinde, merkez sağda bulunan Başbakan
Barre hükümetinin istifasını kabul ederek, sosyalist bir hükümet kurdurmuş ve
parlamentoyu da feshederek halktan yeni hükümeti destekleyecek sol bir meclis çoğunluğu sağlamalarını istemiştir. Halktan destek gören Mitterand, yeni
hükümetin Başbakanları Mauroy ve Fabius ile yetkileri paylaşmaksızın ülkeyi
yönetmiş (Yaşın, 2011) ve bu şekilde, bir sol demokrat çoğunluk elde ederek
tutarlı reform politikalarını uygulamaya koymuş, yerinden yönetme politikası,
86
kamulaştırma ve diğer sosyal politikalara önem vermiştir (Cohendet, 2005:4).
Ancak Mitterand’ın ilk yılları özellikle ekonomik ve sosyal politikalarda beklentiyi karşılayamaması, işsizlik oranlarındaki artış ve halkın alım gücündeki
ciddi düşüşler, ona gösterilen desteğin azalmasına neden olmuştur (Knapp ve
Wright, 2001:44).
1986 yılına gelindiğinde parlamentonun beş yıllık süresi dolmuş; 277 zorunlu net çoğunluğa ulaşan merkez sağ çoğunluğu bir koalisyon hükümeti
kurmaya hak kazanmışlardır.17 Mitterand, sağcı Paris Belediye Başkanı Jacques
Chirac’ı başbakan olarak belirlemesinin ardından 2 yıl sürecek kohabitasyon
dönemi başlamıştır (Cohendet, 2005:5).
Yeni hükümet, güç paylaşımı konusunda V. Cumhuriyet döneminde örneği olmayan bir süreç başlatmıştır. Chirac, sosyalist bir cumhurbaşkanı ile
beraber yaşamak zorunda kaldığı bu sürecin ilk dönemlerinde, özellikle kamu
işletmelerinin özelleştirilmesi, iç politikalarının oluşturulması ve yürütülmesinde, terörle mücadele ve ikamet eden yabancı hareketlerinin kontrol edilmesi
konularında tek lider olarak hareket etmiştir. Dolayısıyla 1986- 1988 dönemleri Fransa’da parlamenter sisteme yaklaşmıştır (Hancock vd., 2001:131). Mitterand ise kendini dış politika beyanları ile kısıtlamış, ancak aralıklarla da olsa
Chirac’ın iç politikalarına ilişkin dikkat çeken eleştirilerde bulunmuştur. Bu çatışmaların görünümünde, Chirac’ın liderliği sürecinde yaygın hoşnutsuzluğunun en önemli hedefi haline gelen Mitterrand ise, Chirac’ın aksine, uzlaştırıcı
ve birleştirici bir devlet adamı olarak 2 yıllık devlet başkanlığı görevini yerine
getirmiştir (Elgie, 1999:83).
2.2.2. Kohabitasyon’un II. Periyodu (1993 – 1995)
Mayıs 1988 yılında yapılan başkanlık seçimini % 54.01 gibi açık bir farkla
kazanan Mitterand yeniden başkan seçilmiştir. 1988 yılında başkan olarak
Mitterrand’ın yeniden seçilmesinden sonra Chirac’ın Başbakan olduğu meclisi
feshetmiş ardından seçime giden ülke Mitterand’ın da teşvikiyle parlamento
çoğunluğu olarak sosyalist partiyi seçmiştir. Bu dönemde kendi partisinden
Başbakan olan Michel Rocard ile durum “normal”e dönmüş ve başkan, kontrolü yeniden ele geçirmiştir (Hancock vd., 2001:100). Aynı yıllar Avrupa’daki
para krizi ve Fransa’daki işsizlik sayısının 3 milyon sınırına dayanması, sosyalist
partiye olan güveni azaltmış bunun yanına Sovyet İmparatorluğu’nun dağılması ve dış politikadaki belirsizlikler de eklenmiştir (Knapp ve Wright, 2001:769).
21 ve 28 Mart 1993 tarihinde yapılan Parlamento seçiminde halk desteğini alamayan sosyalist parti tarihinin en kötü sonucunu almış ve yalnızca 57
17 Sosyalist parti 196 sandalye ile oyların yalnızca % 31.04’ ünü alabilmiş, Muhafazakar – Liberal
Gaulist Parti ( RPR ) ve Liberal – Merkeziyetçi Fransız Demokrasisi için Birlik Partisi ( UDF )
oyların % 40.98’ ini alarak 277 sandalyeyle koalisyon hükümetini kurmuşlardır.
87
sandalyeyle parlamentoda temsil edilebilmiştir (Hancock vd., 2001:135). Parlamentoda yaşanılan yenilgi Mitterand’ın da tüm karizmasını yıkmış ve tamamen pasif bir başkan haline dönüşmesine neden olmuştur. Rassemblement
Pour la République18 (RPR) ve Union Pour La Démocratie Française19 (UDF)
birlikte 458 sandalyeye sahip olmuşlardır.20 29 Mart 1993’de farklı partilerden
olan Başbakan Edouard Balladur ve Cumhurbaşkanı Mitterand, ikinci kohabitasyon döneminin aktörleri olmuşlardır (Hancock vd., 2001:100).
İkinci kohabitasyon döneminde, ilkinde yaşanılanlara benzer durumların
yaşandığı gözlenmekteyse de parlamentonun asıl çoğunluğun Balladour’da olması ve Balladour’un sakin ve makul yapısı ılımlı bir birlikte yaşam sürmeleri sonucunu doğurmuştur (Elgie, 1999:88). Gerçekten de süreç olarak ilkine
oranla başkanın hükümete karışması dolayısıyla da birlikte yaşayamama neredeyse tamamen azalmış, başbakan uluslararası ticaret alanında büyük adımlar
atması da halk tarafından desteklenmesi sonucunu beraberinde getirmiştir.
Mittereand’ın geride durmasının diğer nedeni ise, 1995’te başkanlık seçimlerine çok az kalması ve ülkede sosyalist politikacılar ile ilgili yaşanılan skandalların önünün alınamamasıdır (Knapp ve Wright, 2001:89). Sonuç olarak, Cumhurbaşkanı Mitterand, II. Kohabitasyon döneminde sadece iki istisna dışında
tüm hükümet yönetimini başbakana devretmiştir. İstisnalardan ilki kısmen de
olsa eski statüsünü koruma amacıyla başkanın on iki yıllık başkanlık sürecinde
gerçekleştirdiği işlemlerin geri alınarak eski güçlülüğüne müdahale edilmemesi ricasıdır. İkincisi ise bu dönemde kendisini güçlü hissetmesini sağlamak
amacıyla uluslararası bağlamdaki yetkilerinin elinden alınmaması şartıdır (Cohendet, 2005:8).
1995 başkanlık seçimlerine gelindiğinde hem Sosyalist partiye güvensizlik
daha da artmış hem de 14 yıldır başkan olan Mitterand’ın artık değişim zamanının geldiğine olan inanç, ülkede çoğunluk görüşü haline gelmiştir (Hancock
vd., 2001:105). 1993 yılında Balladur Başbakan olurken, 1995 yılında başkanlık
için destek olması şartıyla, Balladur’a destek veren Chirac’ın aday olmasının
ardından Balladur da (Chirac’a rağmen) adaylığını ilan etmiştir. 1995 yılının
Ocak ayına kadar başkanlık anketlerinde önde olan Başbakan Balladur; eğitim,
istihdam gibi konularda etkisiz duruma düşmesi ve aristokrat tavırları nedeniyle sıradan Fransız vatandaşlarının tepkisiyle karşılaşmış ve Cumhurbaşkanı,
eski Başbakan Chirac olmuştur.
2.2.3. Kohabitasyon’un III. Periyodu (1997 – 2002)
V. Fransız Cumhuriyeti döneminde yaşanılan üçüncü ve son kohabitasyon,
1995 yılında J. Chirac’ın cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra yaşanmıştır. Öncelik olarak kendisine ihanet eden Balladur’u Başbakanlıktan alarak, yine aynı
18 Cumhuriyet için Birlik Partisi
19 Fransız Demokrasisi için Birlik Partisi
20 Bu rakam parlamentonun % 80’ine denk gelmektedir.
88
partiden olan Alain Juppe’yi Başbakanlığa getirmiş ve 1997 yılına kadar ülkeyi
yöneten güç olarak etkisini korumuştur (Elgie, 1999:83). Ancak işler planlandığı gibi gitmemiş, Alain Juppe döneminde işsizlik en yüksek orana dayanmıştır.
Juppe’un emeklilik reformlarına karşı büyük grevlerin yapılması üzerine Chirac, 1997’de seçmenden ‘açık çek’ almak umuduyla sağın çoğunlukta olduğu
parlamentoyu feshedip erken seçim kararı almıştır ki bu fesih siyasi hayatının
en büyük hatalarından biri olmuştur. Zira seçimleri Lionel Jospin liderliğindeki
Sosyalist Parti’nin kazanmasıyla üçüncü kez sağ ile solun birlikte idaresi başlamıştır. Sosyalist lider Lionel Jospin’in Başbakan olduğu bu dönemde, 3 Haziran
1997 – 6 Mayıs 2002 tarihleri arasında yaşanan kohabitasyon, Fransız tarihinin
en uzun süren kohabitasyon dönemi olmuştur (Hancock vd., 2001:137).
Gerçekten, diğer kohabitasyonlarla kıyaslama yapıldığında 2 yıl süren diğer iki kohabitasyona karşılık sonuncusu başkanın fesih hakkını kullanmadığı
ve süreci parlamentonun görev süresinin sonuna kadar devam ettirdikleri bir
birlikte yaşama algısı yaşanmıştır. Diğer kohabitasyonlardan farklarından biri
de, birlikte yaşama diğer ikisinde sosyalist bir başkan ile sağcı bir başbakan arasında yaşanırken, son kohabitasyonda sağcı bir başkan ile sosyalist bir başbakan arasında yaşanmıştır. Son ve aslında en önemli fark ise etkisinde olmuştur
(Knapp ve Wright, 2001:119). Esasında diğer iki kohabitasyonda başkan, muhalif başbakanın gelmesinden sonra sadece kısmi ve sınırlı konularda hükümetin işlerine karışması olarak gözlemlenirken, üçüncüsünde güçler arasındaki
çatışma daha sınırsız olarak yaşanmıştır (Cohendet, 2005:9). Ancak sonuç olarak, tüm kohabitasyonlar ülkede güçlü cumhurbaşkanı algısını yıkarak aslında
ülkenin başbakan tarafından yönetilmesi gerektiğinin göstergesi olmuşlardır.
3.Kohabitasyon Dönemindeki Tıkanıkları Çözme Amaçlı Anayasa İle
Oyun
V. Cumhuriyet’in 1958 Anayasası 2015 yılına kadar yirmi dört kez değiştirilmiştir. Değişiklikler arasında sınıflandırma yapacak olursak değişikliklerin
aslında iki kollu bir yapılanması dikkatimizi çekmektedir. Değişikliklerden ilk
grupta Fransa’nın yarı-başkanlık sistemini güçlendirmeye ilişkin rejimsel değişiklikleri yer almaktadır. Bu değişikliklerin başında 1962 yılında gerçekleştirilen cumhurbaşkanının halk tarafından seçileceğine ilişkin değişiklik gelmektedir.21 Bu bağlamda yapılan diğer değişiklikler de esasında cumhurbaşkanının
gücünü artırmaya yöneliktir. Değişikliklerden ikinci grupta yer alanlar ise ülkede yaşanılan kohabitasyon dönemindeki aksaklıkları çözmeyi amaçlayan başta
2000 ve 2008 yıllarında gerçekleştirilen değişikliklerdir.
1958 Fransız Anayasası’nın cumhurbaşkanının görev süresini düzenleyen
6. maddesi, 2000 yılında değişikliğe uğrayarak yedi yıllık olan görev süresi beş
21 Bu değişiklik 28 Ekim 1962 halkoylamasında kabul edilmiş ve 6 Kasım’da ısdar edilmiştir.
89
yıla indirilmiştir (Teziç, 2007:442). Ancak bu değişikliğin o dönemde başkan
olan Chirac’ın 7 yıllık süresi dolunca, 2002 yılında uygulanmaya başlayacağı öngörülmüştür. Yine aynı madde de 2008 yılında yapılan değişiklikle ise
aynı kişinin arka arkaya ikiden fazla kez seçilmesini yasaklamıştır (Dunbay,
2012:295). Cumhurbaşkanının görev süresi ilişkin değişiklik III. Kohabitasyon
döneminde, yani Lionel Jospin’in Başbakan, Chirac’ın da Cumhurbaşkanı olduğu dönemde gerçekleştirilmiştir. 2002 yılında 7 yıllık görevi biten Chirac’ın
tekrar 5 yıllığına seçilmesinin ardından kendisiyle aynı eğilimde bir hükümetin
kurulması, belki de Fransa tarihinde son kohabitasyon döneminin bitmesini
sağlamıştır. Anayasa’da gerçekleştirilen değişiklikler, çalışma konumuzu oluşturan kohabitasyon dönemlerinin yaşanmamasını sağlamak amacıyla yapılan
oldukça olumlu adımlardır. Çünkü söz konusu değişikliklerle beraber, cumhurbaşkanının görev süresinin yedi yıl olduğu dönemlerde gündeme gelen kohabitasyonun yaşanma ihtimali azalmıştır (Dunbay, 2012:295).
2000 yılında Anayasa’da kohabitasyon dönemlerini engellemek amacıyla
yapılan değişikliklerden biri de yasama organı üyelerinin belirlenmesi için yapılan seçimlerin, cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından yapılmasının düzenlenmesidir. Böylece cumhurbaşkanının ve yasama organı üyelerinin beş yıl için
seçilmeleri sağlanmıştır. Bu değişik ile ulaşılmak istenen hedef, yasama organı
seçimlerinin cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından gerçekleştirilmesiyle cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisinin, yasama organı seçimlerinde de başarılı
çıkacağı düşüncesidir. Ancak gözden kaçan nokta; olası bir erken seçim kararı
veya erken cumhurbaşkanlığı seçim kararı durumunda kohabitasyon engelleme çabalarının boşa çıkacak olabileceğidir (Dunbay, 2012:296).
2008 yılında Anayasa’da yapılan değişiklikler ile kohabitasyon dönemlerinin engellenmesi için yine birtakım adımlar atılmıştır. Tıkanıkları engelleme
amacı ile cumhurbaşkanının, Türk sisteminde de olduğu gibi, ikiden fazla seçilemeyeceği düzenleme altına alınmıştır. Diğer taraftan yapılan değişikliklerle
cumhurbaşkanının yetkileri parlamentonun kontrolüne bağlanması amacıyla
cumhurbaşkanının yapacağı birtakım atamaları parlamentoya danışmasını öngören düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda cumhurbaşkanının yetkisi dahilindeki tüm üst düzey atama işlemlerinde Parlamentonun her iki kanadında
oluşturulacak komisyonlara danışılması şartı getirilmiştir. Eğer cumhurbaşkanı tarafından yapılan öneri, parlamentonun her iki kanadındaki ilgili komisyonlarda kullanılan toplam oyların beşte üçlük bir çoğunluğuyla reddedilirse
cumhurbaşkanı atamayı yapamamaktadır (Şencan, 2014:45).
Aynı zamanda, 2008 değişiklikleri ile bakanlar kurulu tarafından yapılacak atamalarda parlamentonun görüşünün alınması da sağlanmıştır. Bakanlar
kurulu tarafından yapılacak atamalar parlamentonun her iki kanadında oluşturulacak ilgili komisyonlar tarafından değerlendirilerek ve her iki meclisteki
komisyonun da en az üçte iki çoğunlukla atamayı reddetmesi durumunda atama yapılamamaktadır (Şencan, 2014:48).
90
Kohabitasyon, kısa vadede ülkedeki siyasal istikrarsızlığı gün yüzüne çıkarsa da, birçok sistemsel problemin ortaya çıkmasını sağlayarak Fransız hükümet sistemini daha uygulanabilir hale getirmiştir. Aslında Fransa’da kohabitasyon deneyimlerinin en önemli yanı, anayasal bağlamda bir değişikliğe
gidilmeden de kurumsal uygulamalarda değişik yaşanabileceğini göstermesidir
(Cohendet, 2005:8). Fransız Anayasası, politik çevreye kıyasla daha saygıdeğer niteliğe sahiptir. Kohabitasyon dönemleri siyasal sitem (Anayasa ile öngörülen kurallar) ile kurumsal uygulamalar arasında net bir ayrım yapılması
sonucunu doğurmuştur. Çünkü kohabitasyon dönemleri göstermiştir ki aynı
siyasal rejim, farklı siyasal sistemlerle beraber işleyebilir. V. Cumhuriyet, (kohabitasyon dönemleri dışında) başkanın hükümeti yönettiği ve idare ettiği bir
yarı-başkanlık sistemiyken, kohabitasyon dönemlerinde parlamentonun ve
onun desteklediği başbakanın hakim olduğu parlamenter sisteme dönüşmüştür. Siyasal sistem sınıflandırması ulusal politikayı belirleyen ve politik hayatta
egemen olan organa dayanmaktayken, siyasal rejim sınıflandırması ise rejimi
açık hatlarıyla düzenleyen ve şekillendiren anayasaya dayanmaktadır. Siyasal
sistem tartışmalarında her ülkenin kendi kurumları ve anayasal düzenlemeleri
kapsamında bakıldığında Fransa, uygulamada yarı-başkanlık sisteminden çok
başkanlık sistemini daha yakınken, kohabitasyon dönemlerinde parlamenter
sisteme dönüşmüştür. Bundan dolayı çoğu akademisyen de, kohabitasyonun
Fransız anayasa hukuku açısından rejimin yeniden düzenlenmesi için önemli
bir kazanım olduğunu düşünmektedir (Teziç, 2007:442).
Özetlemek gerekirse, 1958 tarihli Anayasada yer alan güçler dengesinin
oluşumunda, söz konusu anayasanın hazırlandığı dönemin siyasi koşullarının
etkisi büyüktür. Sık sık iktidar değişiklikleri yaşanması, güçlü bir devlet başkanı
ihtiyacını doğurmuş, sonucunda ise yarı-başkanlık sistemi oluşmuştur. Güçlü
bir devlet başkanının varlığı genel olarak makul görünse de zaman zaman iktidar problemlerini tekrar gündeme getirmektedir. Dolayısıyla, yarı-başkanlık
sisteminin en belirgin özelliği olan güçlendirilmiş devlet başkanının köşesine
çekildiği süreç olan kohabitasyon süreci ile yarı-başkanlık sistemi kendiliğinden parlamenter sisteme dönüşmüştür. 2000 yılında anayasa değişikliği ile
kohabitasyonun etkileri indirgenmeye çalışılmış, ardından 2008 yılında gerçekleştirilen anayasa değişikliğiyle ise, 1958 Anayasası’nın yarattığı güçler kurgusunda yeni fren ve denge mekanizmaları kurulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla
parlamentoya daha fazla yetki tanıyarak cumhurbaşkanının gücü dengelenmek
istenmiş ve böylelikle güçler kurgusu daha dengeli ve etkin kılınmak istenmiştir (Dunbay, 2012:295).
Sonuç
Kavramsal olarak isimlendiriliş şekline uygun bir anlam içeren yarı-başkanlık sistemi, halk tarafından seçilen güçlü bir devlet başkanının anayasal olarak
91
da güçlendirilmesi ile başkanlık sistemine benzeyen bir yapıya sahiptir. Ancak parlamentonun içinden çıkan ve ülkenin içişlerinde büyük bir etkiye sahip bir hükümetin varlığı nedeniyle de parlamenter sisteme benzerliği de göz
ardı edilmemelidir. İdeal bir hükümet sisteminin mevcut olmamasından dolayı
her sistemin bazı aksaklıklarının olması muhakkaktır. Örneğin; başkanlık sisteminde fren ve denge aracı olan başkanın yetkilerinin senato tarafından engellenebilmesi, sistemin tıkanmasına yola açabilirken; parlamenter sistemlerde
ise hükümetin güvenoyu alamaması, sistemin aksamasına yol açmaktadır. Aynı
şekilde yarı-başkanlık sisteminde karşılaşılabilecek ve sistemi tıkayabilecek sorun ise, cumhurbaşkanının ve başbakanın farklı partilerden olması durumunda yaşanılan kohabitasyon dönemleridir.
Hükümetin istikrarını zedeleyeceği düşünülen kohabitasyon dönemleri,
cumhurbaşkanı-başbakan arasında uyumlu ilişkilerin “cumhurbaşkanının eskisine nazaran pasif bir tutum içine girmesi ve Fransız seçmeninin uyumsuz
olanı desteklememesi eğilimi dolayısıyla” problemsiz olarak çözülebilmiştir
(Dunbay, 2012:301). Fransa’daki uygulama incelendiği zaman şu sonuca varmak mümkündür: 1958 Anayasası’nın kurulan sistem, özünde yarı-başkanlık
hükümet sistemi olduğu halde cumhurbaşkanının siyaset yaptığı yapmasından
dolayı başkanlık sistemine yakın bir yapıdadır. Ancak kohabitasyon dönemleri
yaşandığında durum değişmektedir. Kohabitasyon dönemlerinde cumhurbaşkanı ile başbakan ayrı partilerden olduğu için siyaset yapan kişi başbakandır
ve parlamenter sisteme benzer bir uygulama ile karşılaşılmaktadır (Yavuz,
2008:78). Lijphart haklı olarak, bu sebeple Fransa’da uygulanan sistemi başkanlık hükümeti sistemi ile parlamenter hükümet sisteminin unsurlarını bir
arada bulunduran karma bir hükümet sistemi olarak değil de, seçim sonuçlarına göre alternatifli bir yönetim biçimini getiren özel bir hükümet sistemi
olarak ifade etmenin daha doğru olacağını belirtmektedir (Lijphart;1992:104;
Yavuz, 2008:78).
Fransa’da kohabitasyon dönemleri ile birlikte bakıldığında, yaşanılan sistem ve rejim arasındaki farkların yansıması, esasında diğer ülkelerde yaşanılan
aksaklıkların adlandırılmasında ve ideal yönetimin hangisinin olduğuna ulaşmada önemli bir adımdır. Gerçekten de Fransa’daki sistemden yola çıkarak bir
değerlendirme yaptığımızda, anayasal bağlamda yetkileri çizilen bir rejimin
bulunması, ülkenin o doğrultuda uygulamalar gösterdiği anlamına gelmemektedir. Özellikle kohabitasyon dönemleri göstermiştir ki, bir sistemin varlığına
ve gücüne ne kadar güvenilirse güvenilsin, uygulamada ortaya çıkan iki güçten
hangisinin ülkeyi yöneteceği ve esas politikayı üreteceği anayasal boyutların
dışına çıkamayacaktır. Bundan yola çıkarak yarı-başkanlık sistemini benimseyen ülkelerde güçlü devlet başkanı anlayışı, iyi niyetli kişilerin elinde normalleşmeyi sağlayabilecekken; diktatörlüğü seçmeyi tercih eden devlet başkanlarının elinde ülkeyi büyük bir krize götürebilecektir. Ayrıca, yine aynı şekilde
92
kohabitasyon dönemleri göstermiştir ki, sistemin dünyada en iyi uygulandığı
belki de tek örnek Fransa’da dahi devlet başkanı ve başbakanın farklı siyasi görüşlerden olması, ayrılıkçı yönetim tarzının ortaya çıkması ve ülke siyasetinin
yürümemesi korkusuna neden olabilmektedir. Fransız cumhurbaşkanlarının,
bu dönemlerde birleştirici ve dengeleyici unsur olarak sistemin tıkanmasını
engellemeye çalışmışları kohabitasyonun etkilerini azaltmıştır. Bunun nedeni
ise, muhakkak ki sahip olunan siyasal kültür ve demokrasi anlayışı sayesinde,
anayasal sınırlarda istikrarı sağlamalarıdır (Dunbay, 2012:301).
Fransa’da, özellikle 1962’den itibaren etkisiz konumda bulunan başbakanlık yapısı, kohabitasyon durumlarında birden yücelerek başkanı parlamenter
sistemlerdeki gibi sadece köşküne hapsetmiştir. Kohabitasyon kavramının etki
alanı Fransa ile sınırlı olmasa da, dünyada çok sık yaşanmamasından dolayı ender olarak karşılaşılan bir kavramdır. Özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin, Fransa’ ya benzer bir sistem benimsemeleri nedeniyle Romanya, Makedonya, Moldova gibi ülkelerde kohabitasyon yaşanabilmesine karşılık, bu ülkeler için çare,
Fransa’da olduğu gibi devlet başkanlığı seçimleri ile meclis seçimlerinin aynı
dönemde ve aynı süre için yapılmasının anayasal dayanağının sağlanmasıdır.
93
Kaynakça
Bakır, Ç. (1989). Anayasa bilimi: Bir çalışma taslağı. İstanbul: BFS.
Beceren, E. ve Kalagan, G. (2007). Başkanlık ve yarı-başkanlık sistemi;
Türkiye’de uygulanabilirliği tartışmaları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 163-181.
Çopur, O. (2009). Fransız Beşinci Cumhuriyeti karşısında Polonya hükümet
sistemi. Haluk Konuralp Anısına Armağan, Ankara, 853-876.
Dunbay, S. (2012). 23 temmuz 2008 tarihli anayasa reformu ışığında Fransa’daki yarı başkanlık sistemi. Ankara Barosu Dergisi, 3, 293-316.
Duverger, M. (1980). A New political system model: Semi-presidential government. European Journal Of Political Research, 8 (2), 165-187.
Elgie, R. (1999). Semi-presidentialism in Europe. Great Britain: Oxford Univeristy.
Elgie, R. (2011). Semi-presidentialism, sub-types and democratic performance.
New York: Oxford University.
Erdoğan, M. (2011). Anayasal hukuku. Ankara: Orion Kitabevi.
Eroğul, C. (2006). Çağdaş devlet düzenleri: İngiltere, Amerika, Fransa, Almanya. Ankara: Kırlangıç.
Gönenç, L. (2005). Türkiye’de hükümet sistemi değişikliği tartışmaları olanaklar ve olasılıklar üzerine bir çalışma notu. Başkanlık Sistemi, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları:77.
Göze, A. (2011). Siyasal düşünceler ve yönetimler. İstanbul: Beta.
Gözler, K. (2012). Anayasa hukukunun genel esasları. Bursa: Ekin.
Gözler, K. (2001). Devlet başkanları: Bir karşılaştırmalı anayasa hukuku incelemesi. Bursa: Ekin.
Hakyemez, Y. Ş. (2012). Hükümet sistemi arayışları ve yeni anayasa. Demokratik anayasa, (Ed. Ece Göztepe ve Aykut Çelebi) İstanbul:Metis.
Hancock, M. D., Conradt, D. P., Peters, B. G., Safran, W., White, S. ve Zariski,
R., (2001). Politics in Europe an introduction to the politics of the United
Kingdom, France, Germany, Italy, Sweden, Russia, and the European Union. London: Seven Bridges, Third Edition.
Hayward, J. (1994). Developments in French politics. Hong Kong: The Macmillan.
Hekimoğlu, M. M. (2009). Anayasa hukukunda karşılaştırmalı demokratik hükümet sistemleri ve Türkiye. Ankara: Detay.
Kalaycıoğlu, E. (2005). Başkanlık rejimi : Türkiye’nin diktatörlük tehdidiyle sınavı. Uluslararası Hukuk Kurultayı, Ankara: Türkiye Barolar Birliği: 77.
Karahanoğulları, O. (2004). Karşılaştırmalı kamu yönetimi dersleri: Fransa
Cumhuriyeti. Ankara: SBF.
94
Knapp, A. ve Wright V. (2001). The government and politics of France. Routledge: London: 4, 4th Ed.
Küçük, A. (2012), Anayasa hukuku (2. Baskı). Ankara: Orion.
Lijphart. A. (1992). Parliamentary versus presidential government. Oxford:
Oxford University.
Onar, E. (1995). Dünyada parlamento kavramının doğuşu, gelişimi ve günümüzdeki görünümü. Milli Egemenlik ve Demokrasi Kurultayı, Ankara:
TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu:77.
Onar, E. (2001). Türkiye’nin başkanlık veya yarı-başkanlık sistemine geçmesi
düşünülmeli midir? Uluslararası Hukuk Kurultayı, Ankara: Türkiye Barolar Birliği: 77.
Özbudun, E. (2013). Türk anayasa hukuku. Ankara: Yetkin.
Özbudun, E. (2005). Başkanlık sistemi. Başkanlık Sistemi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği: 77.
Powell, G. B. (1990). Çağdaş demokrasiler: Katılma, istikrar ve şiddet (Çev.:
Mehmet Turhan). Ankara: S.
Sartori, G. (1997). Karşılaştırmalı anayasa mühendisliği yapılar, özendiriciler
ve sonuçlar üzerine bir inceleme. Çev. Ergun Özbudun, Ankara: Yetkin.
Shugart, M. S. ve Carey, J. M., (1992). Presidents and assemblies: Constitutional design and electoral dynamics. Cambridge: Cambridge University.
Şencan, H. (2014). Çatışması parlamentarizmden melez bir çözüme: Fransa’da
yarı başkanlık sistemi. Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Yarı-Başkanlık
Sistemi, Ankara: TBMM Araştırma Merkezi:6.
Teziç, E. (2007). Anayasa hukuku. İstanbul: Beta.
Turhan, M. (1993). Hükümet sistemleri. Ankara: Gündoğan.
Uluşahin, N. (2003). Demokratik siyasal rejimlerin sınıflandırılmasında farklı bir yaklaşım: “Yarı-başkanlık”tan “iki başlı yürütme yapılanması’’na,
AÜHFD, 2.
Yazıcı, S., (2011). Başkanlık ve yarı-başkanlık sistemleri Türkiye için bir değerlendirme. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
Yavuz, B., (2008). Parlamenter hükümet sisteminde ve 1982 anayasasında başbakan. Ankara: Asil.
Yücel, B., (2009). Parlamenter hükümet sisteminin rasyonelleştirilmesi ve Türkiye örneği. Ankara: Adalet.
Yücel, B., (2003). Yarı-başkanlık sisteminin hükümet modeli üzerine karşılaştırmalı bir çalışma: Fransa modeli ve komünizm sonrası Polonya. AÜHFD,4.
Cohendet, M. A. (2005). The French cohabitation, a useful experiment?, Academia Sinica, http://www.cefc.com.hk/taipei/Cohendet20051215.pdf,
ET.:12.04.2013.
95
Elgie, R. (2008). When should we start to consider a country as semi-presidential? http://www.semipresidentialism.com/?p=1041, ET.:12.05.2015.
Özçer, Ö. (2013). Fransız anayasa tartışması: Güçler kurgusunda denge arayışı. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu,
http://www.tepav.org.tr/upload/files/1271251116r2721.Anayasa_Calisma_Metinleri 2.pdf, ET.:09.05.2013.
Yaşın K. G. (2011). Hükümet sistemi tartışmaları ve demokrasi. http://
www.21yyte.org/tr/arastirma/balkanlar-ve-kibris-arastirmalarimerkezi/2011/04/06/6147/hukumet-sistemi-tartismalari-ve-demokrasi,
ET. :12.04.2015.
96
Examining Cohabitation in French Case: Harmony and Clash
between the President and Prime Minister
Extended Summary
The entire French Constitutional history is based on the conflict between the
president and parliament majority. The main reason of often administrative
system changes in France –either constitutional monarchy or republican administration - is the fact that the conflicts could not be resolved in the frame of
law in case that the president and the opposition has power. The term co—habitation which is considered as the reason and result of political inconsistency
has arisen from this fact. Cohabitation means to exist together in the literal
meaning. In terms of Constitutional Law and political sciences, cohabitation
is the status of existence of the president and the Prime Minister who do not
belong to the same political party together. This work examines cohabitation,
which is not regulated within the Constitutions explicitly thus exist in the political life, on the basis of French form.
It is a known fact that debates and discussions related to governmental
system which started from 1980’s in turkey is not specific to Turkey and more
or less can exist in even the oldest democracies. Most recently, amendment of
2007 regulating election of the President by public votes, first election of the
President by public in 2014 and debates related to system changes during 2015
elections makes the issue very up to date.
Semi presidential system involves these essential elements even though
there are various definitions thereof:
•
A President, elected by the public votes
•
Having this elected president in coexistence with the prime minister and
his/her cabinet as a part of executive power.
•
Having the president equipped with very broad Powers including the power of dissolution of the parliament.
Historical development of French Governmental System. The 1958
Constitution has not only founded the 5th Republic regime but also has foreseen a dual purpose by giving the President a central role and with the main
effect of Charles de Gaulle, has strengthened the Executive Power in order to
maintain loyalty to liberal, republican and parliamentarian tradition. In 1962,
one step ahead is taken and an amendment in the 5th Republic constitution is
made in order to make the President to be elected by the public. Franc has created this system since there has been an inevitable need for a powerful president as well as a powerful parliament –which is considered as one of the most
important outcomes of the French Revolution- so a dualist executive organ is
put in force.
97
Characteristic features of French Semi-presidential System. In the
French government system, there is a dualist structure. The president is an
important and powerful figure. Mainly, he/she is the sole leader of the government in the international basis since he/she has competence to represent the
country. Even though the president has very important power, he is not the
only authority as in the Presidential system. The President runs his powers
with the Board of Ministers. The President has the power in the matters which
can be called as the high policy of the states such as international relations,
defense; yet the prime minister is competent for more “daily errands” such as
internal affairs, financial policy and intelligence.
Concept of Cohabitation. Cohabitation, which derives from Latin word
stem cohabitare has the literal meaning of “live together” “to dwell together”.
The term is mostly known by the sociological and legal meaning. By this context, the term refers to the status of non-married couples and in respect to
political sciences, “co-existence of the president and parliamentary majority in
the institutional manner”. In other words, cohabitation is the event of sustaining coexistence between the president who has been elected by the public and
the prime minister who has the majority of the parliament. In reality, having
the president and the prime minister who have different opinions and ideologies is the very indication of the fact that the elected president and the majority
of parliament are in fact in different opinions. The real test of the system lies
under solution of this problem.
Period I. of Cohabitation (1986 – 1988). Mitterrand, the leader of socialist Party was elected as the first socialist president of 5th republic for a 7 years’
time on 10th May 1981. Mitterrand has accepted resignation of central right
wing Prime Minister Barre Government and asked to have a left wing government and then dissolved the parliament. Mitterrand, who has the support of
the public opinion, has governed the country without sharing his powers with
Prime Ministers of the government Mauroy and Fabius so that he had got a
left wing democrat majority. He has given big importance to consistent reform
policies, decentralization, nationalization and other social policies. Fist years
of Mitterrand could not correspond with the anticipations in terms of social
and economic policies and this led a significant decrease of the support towards him. In 1986, 5 years’ period of the parliament has expired and central
right wing of the parliament has reached obligatory majority of 277 deputies.
Just after Mitterrand has appointed right wing mayor of Paris Jacques Chirac
as the Prime Minister, a 2 years’ period of cohabitation has started.
Period II. Of Cohabitation (1993 – 1995). Mitterrand was elected president again in May 1988 by winning the elections with a very obvious majority
of 54.01 %. After being elected as President in 1988, Mitterrand has dissolved
98
the parliament governed by Chirac as the Prime Minister and the country has
elected the socialist party with strong promotion of Mitterrand. During this
term, the situation turned into “normal” with Michel Rocard from his own
political party. The President has got the power back again. The same time period. The trust towards the socialist party has decreased due to monetary crisis
in Europe and increase of unemployment number up to 3 million in France.
The socialist party has got the worst results of history in 21st and 28th March
1993 and has gotten only 57 chairs in the parliament. This defeat in the parliament has ruined entire charisma of Mitterrand and made him to be a passive
president.
As a conclusion, Mitterrand has assigned all the government power to the
Prime Minister except only two exceptions during the period II of cohabitation. The first exception was the request to keep all the deeds of the President,
during his governing of 12 years, immune from revocation so that the former
status of the President could be sustained. The second exception was the condition of not to take the powers of the President regarding to international
affairs away from the President.
Period III of Cohabitation (1997 – 2002). The third and the last cohabitation period of the 5th Republic is observed in 1995 just after J. Chirac şs
elected as president. As the fitst thing to do, he has dismissed Balladur who
has “betrayed” him and assigned Alain Juppe as prime minister and reigned
the country until 1997. But, things have not gone right and unemployment rate
has reached the peak point during the time of Alain Juppe. After the big strikes
against Retirement Reforms of Juppe, he has made one of his biggest political
mistakes and dissolved the parliament in order to get a “blank cheque” from
the voters and directed the country to an early election. The socialist part in
the leadership of Lionel Jospin has won the elections and so for the third time
joint governing of left and the right wing has started. In this period while Lionel Jospin the socialist leader was Prime Minister, the cohabitation has lasted
from 3rd June 1997 until 6th May 2002 as the longest cohabitation term od
French history.
In fact even though in the first two cohabitation periods, the president has
involved in the affairs of the government which is governed by an opponent
prime minister, the conflict between powers is observed to be more severe in
the third cohabitations. Still, as a conclusion all the cohabitations have shown
us that the country should be governed by the prime minister by destroying the
perception of omnipotent President.
Playing with the Constitution in order to overcome the Blockage in
the Cohabitation period. The 1958 Constitution of the 5th Republic has been
amended twenty-four times. These amendments can be classified in two, if
99
to classify them. First group of amendments are addressed to strengthen the
semi-presidential system of France. One of the first amendment among these
is the one in 1962 which states that the President shall be elected by public. In
this context, these amendments serve to strengthen the position of the President. Second group of amendments are the ones in 2000 and 2008 and these
amendments aim to solve the problems of cohabitation times.
Article 6 of the 1958 Constitution is amended in the year 2000 and the
presidential is term is reduced to 5 years from 7 years. Yet, the amendment is
foreseen to be in force after the year 2002, the year that the presidential term
of Jacques Chirac ends. The amendment of 2008 in the same Article prohibits
a president to be elected for more than two times consecutively. Amendments
related to serving period of the president is fulfilled in the Cohabitation Period
III. Chirac, whose 7 years term has ended in 2002 is elected for 5 years period and a government with the same political view is founded. This may have
ended the last cohabitation period in French history. The amendments in the
Constitution are very positive endeavors in order to have no more cohabitation
periods. The aforementioned amendments has reduced the risk of cohabitation by determining the period of president as 5 years.
In the amendment of 2008 some cautionary steps have been taken in order
to balance the cohabitation periods. In order to prevent the blockage of the
system, the Presidential period is limited to consecutive 2 terms as in Turkey.
On the other side, some of the assignments that the President is entitled to
perform is bound by the consultancy of the Parliament so that some power of
the President could be controlled. For instance high rank appointments within
the competence of the President are bound by the limit of approval by the dual
wings of the parliament.
Cohabitation has made the French Governmental system more efficient
by showing the defaults of the system, even though it caused political instability in the short term. In fact, the most significant character of cohabitation
experiences in France is that institutional changes can be performed without
constitutional amendments. Although the 5th Republic ((except the times of
cohabitation) is defined as semi presidential era which the government is governed by the president, in the times of cohabitation it became a parliamentary
period which the parliament and the prime minister has the last word to say.
What cohabitation shows to us that the very same political regime can work
with different political systems.
Conclusion. As a conclusion, the political conditions of the time are very
effective on formation of the balance of Powers which is set forth in the 1958
constitution. Having very frequent changes of the power has led to the need of
a powerful president figure, hence a semi presidential system is created. Even
100
though having a powerful president seems to be reasonable, from time to time
questions related to “absolute power” may arise. Therefore in the period of
cohabitation which the empowered president –typical element of semi-presidential system- has retired, semi presidential system ipso facto turns into parliamentary system. By the amendment of 2000, the effects of cohabitation is
wanted to be reduced and then in the year 2008, new check and balance system
is tried to be enhanced within the construction of 1958 Constitution. Under
this pretext, the power of President is desired to be balanced by coronation of
the parliament with more power; So that the fiction of Powers is tried to be
more active and balanced.
As for the application in France, we come to this conclusion: even though
the system founded by the Constitution of 1958 is a semi-presidential system
in the essence, it is closer to presidential system due to the fact that the president is in the active politics. The position changes in case of cohabitation.
Since the prime minister is from a different political party and does the active politics by him/herself in the cohabitation terms, the application is more
similar to parliamentary system. Lijphart, in the most correct way, states that
the system in France is rather a special government system which brings alternative administrative system according to the results of elections rather than
being a combined system of presidential and parliamentary administration.
101
The GLOBAL
Issue: 1, Volume: 1, pp. 103-120, 2015
True Democracy: The Art of Securing
Fundamental Values
Şener Uludağ, Ph.D.
Kafkas University
Abstract: Although in the academic literature and in practice the term True Democracy is widely used, there is no consensus among the users of the concept in terms of the
fundamental criteria that the term has. However, especially to name a state as a true
democracy and to get a better insight about the quality of a true democracy these criteria
need to be completely apprehended. While there are differences, the related literature
refers to the fundamental criteria of a true democracy as freedom, the rule of law, vertical accountability, responsiveness, equality, participation, competition, horizontal accountability, and transparency. This paper is an attempt to contribute to the literature
by gathering those criteria and showing how they are conceptualized.
Keywords: True democracy, criteria of true democracy, democratic governance.
Introduction
The number of democracies around the world has increased especially after
1990s (Wallerstein, 2004). Today, many countries name their regimes as a democracy. Does naming a regime as a democracy make it a true democracy? For
instance, does solely free and fair elections or just voting mean a true-fledged
democracy?
To understand whether a state is a true-fledged democracy or not, it
should be assessed that to what extent a state includes, reflects, and applies
the elements of a true democracy to its administration and policies. Then, the
elements/indicators of a true democracy should be better known and apprehended.
103
Şener Uludağ
Knowing and apprehending these criteria are also necessary to measure
and rate the quality of a true democracy. Likewise, various initiatives such as
Freedom House index, Polity IV index, Vanhanen’s (2000) and Arat’s (1991)
democracy measures, ACLP: Alvarez, Cheibub, Limongi and Przeworski democracy measures (1996), Bollen’s democracy measures (1980), Coppedge and
Reinicke’s Polyarchy measures (1991) employ various indicators to measure
the quality of a true democracy.
Consequently, naming and conceptualizing the indicators of a true-fledged
democracy help us in determining whether a regime is a true democracy. The
aim of this paper is to introduce the fundamental criteria of a true democracy.
The following sections will discuss the main indicators of true democracy
1. Dimensions of True Democracy
How can we define democracy? What are the criteria for a true democracy?
Modern political democracy [can be defined as] a system of governance in
which rulers are held accountable for their actions in the pubic realm by citizens, acting directly through the competition and cooperation of their elected
representatives (Schmitter and Karl in Diamond and Plattner, 1996, p.50).
There are several dimensions (criteria) of true democracy. Those are freedom, the rule of law, vertical accountability, responsiveness, equality, participation, competition, and horizontal accountability, (Diamond, 2004; Beetham,
2004).
With a detailed approach Beetham, Bracking, Kearton and Weir (2002)
give an overview of the criteria of true democracies, as seen in Table 1. Although we can increase the number, the criteria explained by Beetham and
his colleagues seem to be sufficient in terms of analyzing the elements of true
democracy. Existing indexes of democracy capture only some, not all of the
attributes of a true functioning democracy.
104
Table 1. Quality criteria for full democracies
Mediating Values Requirements
Institutional Means of Realization
Participation
Rights to participate
Capacities/rights to participate
Agencies for participation
Participatory culture
Civil and political rights system
Economic and social rights
Elections, parties, NGOs
Education for citizenship
Authorization
Validation of constitution
Choice of office holder/prog.
Control of elected over non-elected
Executive personnel
Referenda
Free and fair elections
System of subordination to
elected officials
Representation
Legislature representative of main
currents of popular opinion
All public institutions representative
of social composition of electorate
Clear lines of accountability, legal,
financial, political to ensure effective
and honest performance; civil service
and judicial integrity
Electoral and party system
Affirmative action policies
Accountability
Transparency
Responsiveness
Solidarity
Rule of law, separation of Powers
Independent auditing process
Legally enforceable standards
Strong parliamentary scrutiny
Standards
Government open to legislative and Freedom of information
public scrutiny
Legislation
Independent media
Systematic and open procedures
Accessibility of government to
of public consultation
electors and different section of
public opinion in public information, Effective legal redress
implementation and service delivery Ombudsman system
Local government close to people
Support for democratic governments International human rights law
and popular democratic struggles
UN and other agencies
abroad
International NGOs
Source: D. Beetham, S. Bracking, I. Kearton, and S. Wier (2002) International IDEA Handbook on Democracy
Assessment (The Hague: Kluwer Law International, p.14)
To get a better insight about “true democracy”, these criteria need to be
completely understood. Each is explained in some detail below.
1.1. The Rule of Law
One of the fundamental criteria of a true democracy is “rule of law”. It can
be defined as the state in which all citizens are equally subject to law (including those who make and enforce the law) (O’ Donnel, 1998). Under the rule
of law, neither an individual nor a group of people are privileged before the
law. Besides, the rule of law also requires the existence of clear, stable, publicly
known, universal and non-retroactive legal codes, to prevent arbitrary actions
of governments (Diamond and Morlino, 2004).
It is needless to say that providing the obedience of state actors can be
actualized and enforced by the supervision of an independent judiciary. Thus,
105
Şener Uludağ
the rule of law entails an absolute separation of powers among judiciary, legislature, and the executive branches of government.
O’ Donnel (1998) presents the rule of law as the fundamental ground work
on which all other criteria of democratic quality are based. In other words,
without rule of law democratic quality cannot be achieved even if other dimensions are present.
Today, several democracies suffer from poor implementation of the rule
of law even though they exercise competitive elections and popular participation. Equally, weak rule of law leads to various deficiencies and obstacles, such
as suppression of participation by the poor and other marginalized groups,
insecure individual freedoms, lack of organization and expression, corruption
and abuse of power, unfair political competition, weak political accountability,
and democratic responsiveness which may undermine the quality of a true democracy (O’ Donnel, 1998).
1.2. Participation
A true democratic state should ensure citizen’s right of political involvement
in political process. Failure to grant this right results in an undemocratic system. However, participation should not mean just voting, because, as it happens in classical democracies, after voting, a great majority of ordinary citizens
are excluded from the decision-making and policy-making process. Elites and
professionals have the opportunity to direct the state on the behalf of people.
Such circumstances limit and constrain civic participation. However, a true
(high quality) democracy entails the broad participation of citizens not only
by voting but also forming political parties and other activities of civil society
(Chambers and Kymlicka, 2002).
It is obvious that both the emergence of civil society and its operations
like voting, communicating, monitoring, and protesting are directly tied to
operations of the state. Failure to grant citizens these essential rights and support leads to the dysfunction of civil society in the political arena (Diamond
and Morlino, 2004.) Furthermore, the inequality in benefiting from political
resources makes some parts of the society worse off (low status, poor people
for instance) while making others better off. This causes monopoly in political
participation and lack of competition, which are considered failures of democratic governance (Weimer and Vining, 2005).
1.3. Competition
Diamond and Morlino (2004) see the regular, free, and fair electoral competition among different political parties as one of the fundamental requirements
of a true democracy. Schneider and Ingram (1997) broaden the concept of
106
“competition” by including other power groups into the democratic decision
process. According to them, competition of only established political parties is
not sufficient to meet democratic requirements. Several interest groups such
as business, professional associations, political parties, religious organizations,
and media should compete with each other in order to control resources, status and influence, so that each of them has the opportunity to reflect their
interests in the decision-making and policy-making processes on the behalf
of the groups they represent. Hegemony or monopoly of one of these groups
seriously hurts the quality of a true democracy. Therefore, the state should
not allow the domination of one group over others by providing equal and fair
competition conditions for each one of them (Dahl and Lindblom, 1953).
It is also considered that separation of powers among three main branches of government provides numerous entrance points for different interest
groups, which facilitate democratic competition. Furthermore, participation
and competition of various interest groups also enables the representation
of some disadvantaged fractions of society such as minorities and women
(Schneider and Ingram, 1997).
Diamond and Morlino (2004), on the other hand, argue that democratic
competition via participation of different parties, interest groups may diminish
the effectiveness and functionality of governance. That is because democratic
competition is based on proportional representation which enables the access
of multiple political parties to the electoral arena. In this kind of circumstance,
vote shares of each political party can push the emergence and continuity of
coalitions which may lower the effectiveness of governance and thus the quality of a true democracy. Stalemate and lack of necessary action to address severe crises may undermine the entire democratic structure.
As it is indicated before, democratic competition can be achieved by providing equal conditions of participation for all political actors. Regarding this,
political parties and individual candidates that do not have adequate resources
to compete against their opponents should be funded by the state. However,
contributions to parties and campaigns and their expenditures should be supervised to promote greater electoral fairness and competitiveness (Duschinsky, 2002).
The democratic state also should take essential steps to promote competitiveness by providing fair access to media, preventing the monopoly over media ownership, enabling the equal sharing of economic resources, enforcing
political rights and ensuring the existence of an independent judiciary. Equally,
the existence of an independent and functional electoral commission can also
support the competitiveness by ensuring the freedom and fairness in elections
(Diamond and Morlino, 2004.)
107
Şener Uludağ
1.4. Accountability
In general, accountability is maintained when elected political leaders and office holders are obligated to provide explanations for what they do and are held
responsible for their actions. In true democratic systems, accountability is one
of the fundamental principles that enables the legitimization of state power
and actualization of good governance.
Although they have close definitions, accountability is different from
transparency. In regard to accountability, citizens or agencies that have authority are provided feedback after their decisions are made and the action is
taken. With transparency political actors and office holders are pushed to give
feedback before, during and after the decision is made and the action is taken.
Accountability sets up a kind of “control mechanism” over what political
actors and office holders do. In this type of system, civil organizations such
as interest groups, the media, professional associations, political parties, and
religious organizations function like “watchdogs.” They consistently keep open
the decision-making process to public scrutiny (Schneider and Ingram, 1997).
In an accountable administration, corruption and abuse of state power are
supposed to be minimal since every action of political leaders and office holders are supervised to ensure that their actions are compatible with the law and
with the interests of the public. High levels of corruption and abuse of state
power indicate the poor application of this criterion (Schneider and Ingram,
1997).
Besides, effective accountability also promotes the principal of rule of law.
Because, in the frame of accountability, political actors and office holders give
account according to the law and official procedures which locates the obedience of law in the center of process.
Accountability includes three major steps; information, justification and
punishment (Thomas, 1998; Schedler, 1999.) In the first stage, citizens, civil
organizations or public institutions obtain information about what political
actors and office holders do. Later, political actors and office holders justify
their decisions and actions by presenting the reasons. In the end, a decision is
made by citizens or public institutions to punish or to award the elected leaders and their subordinates in public offices based on their decisions.
Mainly, we can talk about two kinds of accountability: vertical and horizontal. While vertical accountability can be defined as “the obligation of elected political leaders to answer for their political decisions when asked by voters or constitutional bodies” (Diamond and Morlino, 2004,p.25), “[horizontal
accountability] requires that officeholders must either behave lawtruey and
108
properly or answer for the contrary not only to voters, but also to other officials
and state institutions that possess the expertise and legal authority needed for
such a monitory role” (Diamond and Morlino, 2004, p.25).
In other words, vertical accountability can be actualized by citizen’s and
civil society’s scrutiny from outside. On the other hand, horizontal accountability can be actualized by the involvement of public institutions from inside
the government that have the authority of supervision to restrict the executive
power of rulers (O’Donnell, 1998).
Vertical accountability can be applied through political competition and
participation. Thus, free and fair elections with robust levels of voter interest,
higher voter turnout, and information are considered crucial for vertical accountability. In addition, competing political actors, such as political parties
and leaders, should be provided equally and fairly distributed economic and
political power. Fundamental liberties such as freedom of speech, freedom of
assembly, etc., and the rule of law should be guaranteed so that the actions
of political authority can be continuously monitored, and questioned by civil
society (Diamond and Morlino, 2004.)
Horizontal accountability usually occurs as a reflection of the state’s intention to check its own abuses and inefficiencies (O’Donnell, 1998.) Since this involves self restraining action, horizontal accountability may not be welcomed
by political actors. They, most of the time, bind themselves through vertical
control rather than horizontal control. In comparison to vertical accountability, horizontal accountability sets constant supervision on the actions of political actors, and office holders and it is more likely to bring political leaders
and office holders into situations they find undesirable. Thus citizen reactions
over an election are considered much preferable to immediate restrictions and
punishments by internal agents of the state.
Since it’s a self restriction, various state apparatuses which possess the expertise and legal authority can be created to apply horizontal control over state
actors. For instance, legislative committees, special investigative committees
formed by the legislature, courts, audit agencies, anti-corruption bodies, electoral and human rights commissions, ombudsmen, public complaint commissions etc. are examples of state institutions that apply horizontal control over
state actors (Schedler, 1999.)
According to Diamond and Morlino, (2004), these various forms of agencies of horizontal accountability must be independent of the government
agents they oversee and not be presented as an alternative to the government
itself. They also should have sufficient resources, leadership and training to
maintain their expected functions. On the other hand, O’Donnell (1998) does
not see effective horizontal accountability as the product of an isolated agency
109
Şener Uludağ
but the product of networks that are established among those agencies. He
also underlines a potential danger that those state apparatuses, which are created to check and constrain the actions of state agents, can also be used as a
weapon by political leadership against their opponents. Therefore clear rules
and boundaries should be created for each one of these agencies so that none
of them abuses their powers by exceeding the boundaries (O’Donnell, 1998.)
It is a fact that effective assessments or judgments are only possible if criteria of professional ethics and performance exist. Besides, the existence of
these kinds of criteria prevents possible abuses of power by state agencies that
hold the expertise and authority of supervision, and enables an objective assessment. Thus, states should initiate and facilitate essential steps to develop
and improve the criteria to measure job performances and ethics, via objective
methods.
The system of horizontal accountability can be abused in two ways: First,
those who have expertise and authorization to check the actions of the state
may exceed their legal boundaries. Second, the system might be corrupt.
O’Donnell (1998) presents several propositions to enhance accountability;
first, oppositional parties also should be given the opportunity to have positions in directing the commissions that are established to cope with corruption.
Second, agencies such as general accounting offices should be given adequate resources, be free from political interferences, and be run by professionals.
Third, while protecting judicial autonomy, states should make arrangements that enable courts to be accountable to other state agencies and society.
Fourth, state agencies should be forced to provide decent treatment for
poor and weak segments of society.
Fifth, domestic actors such as the media and various civil organizations
should take active roles in ensuring vertical accountability. Besides, the scope
and ideas gathered from transnational organizations and networks by domestic actors also can promote accountability.
Sixth, independent media and research organizations should be able to
easily and freely gather and disseminate information, such as economic and
social indicators, to the public.
Robert A. Dahl (1989) labels some democracies as “polyarchies” that can
be defined as “elections without democracy”. Likewise, O’Donnell (1998) in
his article “Horizontal Accountability in New Democracies” argues that some
so-called democracies, such as some Latin American countries, East European
110
countries and others, may satisfy the criteria of fair and free elections and so
may provide vertical accountability at some level. However, those countries
which do qualify as polyarchies have limited and weak horizontal accountability.
In addition to O’Donnell, Smulovitz and Peruzzoti (2000) and Diamond
(2002) also argue that some democracies are quite weak in terms of having and
applying both the vertical and horizontal accountability. In this respect, it is
safe to say that it is not a realistic approach to expect rapid and apparent positive results such as significantly decreased crime rates in each democracy since
not all of them can be attributed as true fledged democracies. Thus countries
should be evaluated in respect to quality levels of their democracies.
1.5. Freedom
Under this title, we can talk about mainly three types of rights: political, civil,
and socio-economic. Those three titles encompass these rights: freedom of
assembly, freedom of association, freedom of education, freedom of movement, freedom of the press, freedom of belief, freedom of speech, freedom
of thought. The existence of fundamental freedoms is a crucial condition for
a high quality of democracy. That is to say, without democratic freedoms it is
almost impossible to apply and run the essentials of a true democracy. For instance, horizontal accountability is not possible without the freedom to assemble, campaign and vote and without the freedoms of speech and of the press.
Another issue is that political, civil, and socio-economic rights may not mean
anything unless they are strictly enforced and protected by the state. It is a fact
that most of those liberties seem to be guaranteed in constitutions of various democracies, however the exercise of these liberties is often constrained.
For this reason, international organizations of human rights and civil liberties
may play an important role in forcing the states to respect and enforce human rights and civil liberties. In addition, globalization, especially with rapidly
developing telecommunication technology (such as the internet) and modern
transportation, increases the mobilization of people and ideas and eventually
leads to the diffusion of liberal values among different countries and societies.
1.6. Equality
Equality emphasizes that all citizens regardless of their race, sex, ethnicity, religion, and political orientation equally have the same political and legal rights
and protections. In democratic regimes, equality mostly possesses a political
meaning. A democratic state provides the same opportunities to all citizens to
access justice and the political process even though not every citizen has the
same economic and social status.
111
Şener Uludağ
Socially and economically, building an absolute equality among citizens
seems to be almost impossible, however it is a fact that individuals or groups
that socially and economically have a higher status are more likely to influence
political leaders’ decisions and to shape public policies. Thus, governments
may and should support those who have inadequate education, resources, and
wealth via the methods of welfare economics (Diamond and Morlino, 2004.)
In terms of compensating lower class people, and thus promoting equality,
autonomous groups, political parties, and especially strong trade unions can
play crucial roles. Via the effective efforts of those groups, lower class people
can gain new social and economic rights or can expand their already existing
rights (Rueschemeyer, Stephens, and Stephens, 1992.)
1.7. Responsiveness
Basically, responsiveness means the ability and responsibility of government
to convert citizens’ aggregated demands into policy outcomes. Although they
have close meanings, responsiveness is different from vertical accountability.
Vertical accountability shows the satisfaction level of citizens about the actions
of government, however responsiveness emphasizes the citizen’s satisfaction
about how government responds to specific and aggregated demands of the
public. In other words, in vertical accountability citizens make a general assessment of all state actions, whereas in responsiveness citizens only make an
assessment about at what level the state should respond to their specific policy
demands (Diamond and Morlino, 2004).
Actually, responsiveness highlights the role of “policy development” in
pleasing a citizen’s wants and expectations. That is to say, a citizen’s diverse
choices can be received collectively, processed, and reflected as a public policy only when an effective and functional political structure of policy making
exists. However, sometimes governments may present a tendency to diverge
from the preferences of the general public. This happens because first, political
leaders’ perception of interest may differ from the perception of citizens. Second, the government may not have available public resources to apply policies.
Third, external influences such as global trends and international agreements
may lead political actors to drop a citizen’s demand from the governmental
agenda (Diamond and Morlino, 2004.) Likewise, it is discussed in the literature
that citizens’ collective demands should be acceptable, affordable and available, otherwise those preferences cannot be converted into concrete policies
(Campbell, 2002).
As it is indicated above, a true democracy has several principles that
should be enforced. Each of those principles and rights presents a unique support to the quality of a true democracy. However, a high quality of (true) de112
mocracy requires simultaneous presence and active and effective applications
of all these criteria in harmony. Moreover, the balance among these criteria is
also another important factor to which one should pay attention (Diamond
and Morlino, 2004).
The absence of some of these criteria or the poor application of them most
of the time leads to the variation of quality among democracies. In other words,
solely free and fair elections do not mean a true fledged democracy, even solely
electoral competition may mask authoritarian nature of governments (Diamond, 2002). Thus while some countries are attributed as more democratic
states, others are attributed as less democratic states. Or while some states are
classified as electoral democracies others are classified as liberal (true) democracies (Ahnen, 2003).
How do the differences between high quality (true) and low quality democracies occur and generate various consequences? Regarding this question,
it can be said that the variation in the quality of a true democracy may affect
the governance, institutional performance, policies and citizens’ reactions to
them. For instance, a low quality of democratic governance and policies may
lead to an increase in crime rates (Rodrigues, 2006; Neumayer, 2003; Kardesdt
and LaFree, 2006; Perez, 2003). It is indicated that the reason for violence and
insecurity in Latin American countries is the lack of civil/liberal democracy or
the presence of ‘disjunctive’ democracy (Rodrigues, 2006). This can be said for
other countries that are still in the transition process. In addition, the tactics
and the performance of the police and the justice system may change according to the democratization level (Bayley, 2001). As the democratization level
changes, for example, we may observe variation in the levels of citizens’ trust
in governmental agencies, GDP per capita, literacy, corruption, and so on. In
short, due to the fulfillment of certain criteria that we mentioned above, the
quality level of democracies vary (Diamond and Morlino, 2004) which consequently affects the quality of public policies (Neumayer, 2003; Jaggers and Gur,
1995).
Better policies and better institutional performances promoted by a high
quality of democracy (true democracy) are expected to result in better outcomes such as a low level of corruption, a high level of income/GDP, a low
level of crime (especially violent crime), a higher education level, higher citizen
satisfaction, and so on.
For instance, it is argued that due to transparency, intense competition,
cross-institutional supervision, public supervision of government and regular
elections democratization leads to lower rates of corruption (Mayhew, 1986;
Dobel, 1999; Treisman, 2000). In addition, it is also argued that as the political
system becomes more democratized, a country’s level of economic develop113
Şener Uludağ
ment and income of citizens will increase (Muller, 1995; Rigobon and Rodrik,
2005; Tavares and Wacziarg, 2001; Acemoglu and Robinson; Niskanen, 1997;
McGuire and Olsen, 1996). Moreover, more democratic countries have lower
crime rates than less democratic countries do (VanDijk, 1991).
As it is indicated above, a high quality of democracy (true democracy) may
lead to better public policies, better policy outcomes, and thus higher citizen
satisfaction.
On the other hand, some of the literature argues that even for all of its positive features, democracy is not a perfect system of governance (Schmitter and
Karl, 1991). It is argued that democracies may have less efficiency (especially
in the transition process) than may other non-democratic regimes in terms of
economic performance and other governmental issues.
Second, since democracy sets certain rules and procedures that have to be
followed by political leaders and office holders, the decision-making process,
and thus the efficiency, may be slower than a non-democratic regime.
Third, since various actors compete with each other to access power and
the decision-making process, the political harmony and the stabilization may
not be better than an autocratic regime. Last, democracies do not necessarily
eliminate destructive “ideology” (Schmitter and Karl, 1991).
Weimer and Vining, (2005) who define modern democracies as “free markets” also indicate possible failures of the democratic system. According to
them, the first problem with democracies is the “paradox of voting”. By voting, people or their representatives make decisions for the provision and redistribution of public goods as well as the regulation of private activity. Either
directly (referenda), or indirectly (election), in each option “voting” is the key
mechanism for people or for their representatives to combine their preferences. However, no method of “voting” is both fair and coherent. For instance,
sometimes people may realize that a more favorable final outcome can sometimes be achieved by voting against one’s true preferences in the preliminary
rounds. Political scientists refer to this as sophisticated voting. This paradox of
voting was demonstrated by Kenneth Arrow in 1951. According to him, one’s
preliminary voting which contradicts his/her true ideas may lead to a result in
the final round that totally supports his/her true ideas (Weimer and Vining,
2005).
Referendum which is one of the ways of reflecting the collective choice of
citizens also has some problems in terms of democratic quality. For instance,
it may lead to tyranny by the majority. In other words, the referendum can
make a permanent majority consistently better off while making a permanent
minority worse off. In addition, the danger of tyranny by the majority makes
114
democracy by referenda generally undesirable. Also the complexity of modern
public policy makes it impractical (Weimer and Vining, 2005).
Since democracy by referenda is generally impractical, in most democratic systems voters choose representatives to legislative or executive and sometimes judicial branches. By passing laws, the legislature plays a dominant role
in establishing public policy. But here, basically three factors influence the way
representatives actually behave. First, representatives have their own private
interest (self interest). Second, individuals must incur the cost to monitor the
behavior of their representatives. In other words, interest groups which have
more chances and opportunities than individuals can have a stronger influence
on representatives. And third, party discipline may constrain the self-interested behavior of individual representatives (Weimer and Vining, 2005).
Self-interested representatives who are not truey monitored show some
general tendencies of these implications. For instance, government intervention in the market can create economic benefits to those who own the resources. Lobbying for such intervention is called ‘rent seeking’ (Weimer and Vining,
2005). The effort to use government to restrict competition is perhaps the oldest form of rent-seeking. Sometimes governments generate rent for producers
by directly setting prices in markets. In addition, exemptions from regulations
and taxes are more attractive targets for rent seekers. Also those who have
similar interests (diffuse interests) may express their ideas much more strongly
by using an organizational structure (Weimer and Vining, 2005).
In democracies, “geographical representations” may also create some
problems. For example, interests of a geographical district sometimes may
conflict with the aggregate national welfare and in such situations, representatives behave in favor of their own geographical district. Further, legislators
bargain with each other to get some projects that provide benefits to their local district, and this kind of “Pork-barrel” legislation may contribute to deficit
spending (Weimer and Vining, 2005).
Another problem with the representatives is what the political scientists
call “shortened time horizons.” In terms of re-elections, representatives generally prefer “near-small” benefits to “further-big” benefits. In other words, in
order to be re-elected, a representative may prefer project-A in which present
benefits exceed the present value of cost, to project-B in which the present
value of cost exceeds the present benefits of the project (Weimer and Vining,
2005).
Representatives and their political agendas may be affected by mass media.
This means that if representatives want to be re-elected, they should consider
and use the potential power of media. This necessity may lead representatives
to pay large sums for political advertising. It is a fact that by using mass media,
115
Şener Uludağ
representatives can manipulate the public opinion and vise versa (Weimer and
Vining, 2005).
The bureaucratic nature of the government and its agencies may create
problems in democracies. One of the problems is called “agency lost.” Basically,
it is a performance-monitoring problem. We should consider that employers
and employees have different interests and it is costly and not easy to monitor
the behavior of their employees (Weimer and Vining, 2005).
In addition, the bureaucratic nature of government agencies leads to information asymmetry. This information asymmetry may especially lead executives to abuse the existing budget of their agencies (Weimer and Vining, 2005).
More importantly, information asymmetry undermines both vertical accountability and especially horizontal accountability since it restricts the amount
and quality of information about what political actors and office holders do.
Conclusion
The number of electoral democracies around the world is 125 out of 195 as of
2015 (House, 2015). In other words, 63 per cent of all countries around world
are attributed to as an electoral democracy. However, naming a state as a democracy does not reflect how good democratic/liberal values and criteria are
embraced and implemented.
To understand and measure a state’s level of democratic quality the indicators of a true-fledged democracy have to be known and understood. Our
research has come up with the fact that the principal indicators of a true democracy oare freedom, the rule of law, vertical accountability, responsiveness,
equality, participation, competition, horizontal accountability, and transparency (Diamond, 2004; Beetham, 2004). Besides the research also helped determine how those criteria have been conceptualized. Fundamentals and widely
agreed upon characteristics of those concepts are as follows:
Under the title of freedom we can talk about freedom of assembly, freedom
of association, freedom of education, freedom of movement, freedom of the
press, freedom of belief, freedom of speech, and freedom of thought.
The rule of law can be defined as the state in which all citizens are equally
subject to law (including those who make and enforce the law) (O’ Donnel,
1998). Under the rule of law, neither an individual nor a group of people are
privileged before the law.
Accountability requires elected political leaders and office holders to be
held responsible for their actions and to provide explanations for what they do.
Accountability can be realized both vertically and horizontally. While vertical
accountability can be defined as “the obligation of elected political leaders to
116
answer for their political decisions when asked by voters or constitutional bodies” (Diamond and Morlino, 2004, p.25), “[horizontal accountability] requires
that officeholders must either behave lawtruey and properly or answer for the
contrary not only to voters, but also to other officials and state institutions
that possess the expertise and legal authority needed for such a monitory role”
(Diamond and Morlino, 2004, p.25).
Responsiveness means the ability and responsibility of government to convert citizens’ aggregated demands into policy outcomes. It emphasizes citizens’ assessment and satisfaction about how government responds to specific
and aggregated demands of the public.
Equality emphasizes that all citizens regardless of their race, sex, ethnicity, religion, and political orientation equally have the same political and legal
rights and protections.
Participation can be defined as ensuring citizen’s right of political involvement in political process. However, participation should not mean just voting,
but also forming political parties and other activities of civil society (Chambers
and Kymlicka, 2002).
Competition requires not only regular, free, and fair electoral competition
among different political parties, but also competition among other power
groups, such as business, professional associations, political parties, religious
organizations, and the media in order to get the opportunity to reflect their
interests in the decision-making and policy-making processes on the behalf of
the groups they represent (Dahl and Lindblom, 1953).
Transparency obligates political actors and office holders to give feedback
before, during and after the decision is made and the action is taken.
117
Şener Uludağ
References
Acemoglu, D., & Robinson, J. A. (2005). Economic origins of dictatorship and
democracy. New York: Cambridge University Press.
Ahnen, R. (2003). Between tyranny and of the majority and liberty: The persistence of human rights violations under democracy in Brazil. Bulletin of
Latin American Research, 22(3), 319-339.
Alvarez, M., Cheibub, J. A., Limongi, F., and Przeworski, A. (1996). Classifying political regimes. Studies in Comparative International Development
31(Summer), 3-36.
Arat, Z. F. (1991). Democracy and human rights in developing countries. Boulder, CO: Lynne Rienner.
Bayley, D.H. (2001). Democratizing the police abroad: What to do and how to
do It. Washington DC: National Institute of Justice.
Beetham, D. (2004). Towards a universal framework for democracy assessment. Democratization, 11(2), 1-17.
Beetham, D., Bracking, S., Kearton, I., & Wier, S. (2002). International IDEA
handbook on democracy assessment. The Hague: Kluwer Law International.
Bollen, Kenneth A. (1980). Issues in the comparative measurement of political
democracy. American Sociological Review 45, 370-390.
Campbell, J. L. (2002). Ideas, politics and public policy. Annual Review of Sociology, 28(1), 21-38.
Chambers, S. & Kymlicka, W. (2002). Alternative conceptions of civil society.
New Jersey: Princeton University Press.
Coppedge, M. & Reinicke, W. H. (1991). Measuring polyarchy. In Alex Inkeles,
ed., On measuring democracy. New Brunswick: Transaction Publishers.
Diamond, L. & Marlino, L. (2004). The quality of democracy: An overview.
Journal of Democracy, 15, (4), 20-31.
Diamond, L. (2002). Thinking about hybrid regimes. Journal of Democracy, 13,
(2), 21-35.
Dahl, R.A. (1989). Democracy and its critics. New Haven: Yale University Press.
Dahl, R.A. & Lindblom, C.E. (1953). Politics, economics, and welfare. New
York: Harper.
Dobel, J. P. (1999). Public integrity. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Duschinsky, M. (2002). Financing politics: A global view. Journal of Democracy, 13(4), 69-86.
Freedom House. (2015). Retrieved June 13, 2015, from Freedom House Web
Site: https://freedomhouse.org/sites/default/files/Number%20and%20Per
centage%20of%20Electoral%20Democracy%2C%20FIW%201989-2015.
pdf
118
Jaggers, K. & Gurr, T. (1995). Tracking democracies third wave with the polity
III data. Journal of Peace Research, 32, 469-482.
Karstedt, S. & Lafree, G. (2006). Democracy, cime and justice. ANNALS,
AAPPS, 605, 6-23.
Mayhew, D. (1986). Placing parties in American politics. Princeton, NJ: Princeton University Press.
McGuire, M. C. & Olson, M. (1996). The economics of autocracy and majority
rule: The invisible hand and the use of force. Journal of Economic Literature, 34(1), 72-96.
Muller, E.N. (1995). Economic determinants of democracy. American Sociology Review, 60, 966-982.
Neumayer, E. (2003). Good policy can lower violent crime: Evidence from a
cross-national panel of homicide rates, 1980-97. Journal of Peace Research,
40(6), 619-640.
Niskanen, W. A. (1997). Autocratic, democratic, and optimal government.
Economic Inquiry 35(3), 464-479.
O’Donnell, G. (1998). Horizontal accountability in new democracies. Journal
of Democracy, 9(3), 112-126.
Perez, J.O. (2003). Democratic legitimacy and public insecurity: Crime and democracy in El Salvador and Guatemala. Political Science Quarterly, 118(4),
627-644.
Rigobon, R. & Rodrik, D.(2005). Rule of law, democracy, openness, and income: Estimating the relationships. Economic Transition, 13(3), 533-564.
Rodrigues, C.D. (2006). Civil democracy, perceived risk, and insecurity in Brazil: An extension of the systemic social control model. ANNALS, AAPSS,
242-263.
Rueschemeyer, D., Stephens, E.H., & Stephens, J.D. (1992). Capitalist development and democracy. Chicago: University of Chicago Press.
Schedler, A. (1999). Conceptualizing accountability. In A. Schedler, L.Diamond
and M. F. Plattner (eds.), The self restraining state: Power and accountability in new democracies (pp.13-28), London,: Lynne Rienner Publishers.
Schmitter, P.C. & Karl, T.L. (1991). What democracy is …and is not. In Diamond, L., and Plattner, M.F. (eds.). The global resurgence of democracy
(pp.49-62). 2nd Edition. Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
Schneider, A.L. & Ingram, H. (1997). Policy design for democracy. Lawrence:
University Press of Kansas.
Smulovitz, C. & Peruzzoti, E. (2000). Societal accountability in Latin America.
Journal of Democracy, 11(4), 148-158.
Tavares, J. & Wacziarg, R. (2001). How democracy affects growth. European
Economic Review, 45, 341-1378.
119
Şener Uludağ
Thomas, P.G. (1998). The changing nature of accountability. In B.G. Peters and
D.J. Savoie (eds.). Taking stock: Assessing public sector reforms (pp.348393). Montreal: McGill-Queen’s University Press.
Treisman, D. (2000). The causes of corruption: A cross-national study. Journal
of Public Economics, 76(2), 399-457.
VanDijk, J.J.M., Mayhew, P. & Killias, M. (1991). Experiences of crime cross the
world: Key findings from the 1989 International crime survey. 2nd edition.
Deventer, Netherlands: Kluwer Law and Taxation Publishers.
Vanhanen, T. (2000). A new data set for measuring democracy, 1810-1998.
Journal of Peace Research, 37 (2), 251-265.
Wallerstein, I. (2004). World system analysis: An introduction. Durham, NC:
Duke University Press.
Weimer, D.L. & Vining, A.R. (2005). Policy analysis: Concepts and practice. 4th
edition. Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education.
120
About The Journal
The Global: A Journal of Policy and Strategy is a scientific peer-reviewed journal
published by GLOBAL Policy and Strategy Institute.
The Global: A Journal of Policy and Strategy focuses on public and international
policy issues of strategic importance. The core areas of interest are as follows:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Public Policy and Analysis
Human Rights and Democracy
Children, Youth, and Women Studies
Regional Studies
Society and Economy
Security and Conflict Resolution
Environment, Urbanization and Transportation
Information Policies
Migration Studies
Criminal Justice and Criminology
The journal is primarily published in English biannually in January and July. However, Turkish manuscripts are also accepted. Turkish manuscripts shall include
an extended summary in English. American or English spelling is acceptable
provided that one is used consistently throughout the manuscript. For Turkish
manuscripts, compliance with the rules and guidelines of the Turkish Language
Agency is required.
Peer Review
The Global: A Journal of Policy and Strategy runs a full double-blind refereeing
process. The reviewers’ decisions determine whether a manuscript will be accepted, subject to change, or rejected.
Review Policy
The reviewers conduct an impartial but critical evaluation of manuscripts.When
reviewing the manuscripts the following issues are taken into consideration:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Significance to the science and humanity
Originality of the study
Appropriateness of the research design
Appropriateness of the statistical analyses
Appropriate literature citations
Soundness of interpretation and conclusions
Relevance of discussion
Organization of the manuscript
Adequacy of title and abstract
Appropriateness of figures and tables
121
Dergi Hakkında
The Global: Global Politika ve Strateji Dergisi, GLOBAL Politika ve Strateji düşünce
kuruluşu tarafından yayınlanan bilimsel hakemli bir dergidir. (ISSN 2149-3812)
The Global: Global Politika ve Strateji Dergisi, dergisi ulusal ve uluslararası alanda
aşağıda belirtilen konularda bilimsel makale, özgün araştırma, inceleme ve kitap
değerlendirmelerini kabul etmektedir:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kamu Politikaları ve Analizi
İnsan Hakları ve Demokrasi
Çocuk, Gençlik ve Kadın Çalışmaları
Bölgesel Çalışmalar
Toplum ve Ekonomi
Güvenlik ve Çatışma Yönetimi
Çevre, Şehirleşme ve Ulaşım Politikaları
Bilgi Politikaları
Göç Çalışmaları
Ceza Adaleti ve Kriminoloji
The Global: Global Politika ve Strateji Dergisi, Ocak ve Temmuz aylarında olmak
üzere yılda iki kez yayımlanır. Dergi ağırlıklı olarak İngilizce yayın yapmakla birlikte Türkçe yayınları da kabul etmektedir. Ancak, Türkçe makalelerin İngilizce
genişletilmiş özeti olmalıdır. Tüm makale başvuruları The Global dergisinin resmi
web sayfası üzerinden yapılmalıdır
Hakemlik
The Global: Global Politika ve Strateji Dergisi, makaleleri çift-kör hakem değerlendirmesine tabi tutmaktadır. Hakemlerin kararları, bir makalenin kabul edilip
edilmeyeceğini, değişiklik yapılmasının gerekli olup olmadığını veya yayına uygun olup olmadığını belirlemektedir.
İnceleme İlkesi
Hakemler dergiye yayın için gönderilen çalışmaları tarafsız ve bilimsel olarak ancak kritik bir perspektifle değerlendirirler. Çalışmalar değerlendirilirken şu hususlara dikkat edilir:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bilim ve insanlık için önemi
Çalışmanın özgünlüğü
Araştırma tasarımlarına uygunluğu
İstatistiksel analizlerin uygunluğu
Literatür taramasının uygunluğu
Yorumların ve sonuçların uyumluluğu
Tartışmaların konu ile ilgisi
Çalışmanın organizasyonu
Başlıkların ve özetin uygunluğu ve yeterliliği
Şekil ve tabloların uygunluğu
122
Author Guidelines
•
All manuscripts should be submitted online through the GLOBAL’s website.
•
Manuscript writing should be correct and concise.
•
The updated APA style is required for the references, tables, figures, etc.
The APA guidelines may be obtained from the APA website at http://www.
apastyle.org.
•
The format of the manuscript (titles, key words, headings, body, tables, etc.)
should be prepared in accordance with the GLOBAL journal format.
•
The manuscript should be between 4000 and 9500 words while book reviews are welcome between 2000 and 3000 words.
•
The manuscripts should be double-spaced and set to 12 point Times New
Roman font or equivalent.
•
The abstract should be limited to 200 words. Extended English summaries
for Turkish manuscripts should be written between 1500 and 2000 words.
•
The manuscript should be in MS Word format or written in a compatible
software.
•
The first page of the article should contain full name, title, affiliation, telephone number, fax number, e-mail and permanent address of the author(s).
•
The title of the article should be clear, concise, and suitable to the text.
•
The title should be written at the top of the first page, centered, in capitals,
and in the same language with the text. Right below, the title must be written in other publication language of the journal (English or Turkish).
•
Abstracts and keywords should first be written in the article’s language followed by the same in other publication language. Abstract should be written
centered, the first letter capitalized, and in bold letters. Keywords should be
bold, aligned to the left, the first letters capitalized, and separated by commas.
•
Abstracts should clearly indicate the purpose, research methodology (if applicable), and contributions of articles to their fields.
•
As an exception to APA Style 6th Edition, topics and sub-topics in the article
except for the main title should be arranged as below:
•
Introduction and Conclusions should not be numbered.
•
Example:
1. Effects of Public Policy (Single number, full stop after number, initials capitalized, bold, and aligned to left)
1.1 Internal Effects (2 numbers, full stop after numbers, initials capitalized,
in italics, bold, an aligned to left)
1.1.1 Implementing Actors (3 numbers, full stop after numbers, initials capitalized, aligned to left)
1.1.1.1 Leadership Skills of Implementers (4 numbers, full stop after numbers,
initials capitalized, in italics and aligned to left)
123
•
When writing citations in the text, a colon should come after the publication
date, and be followed by the page number/numbers of the cited text. This
is the other exception to APA in which citations in the text are arranged in
brackets as: surname of the author, comma, publication date, page number.
Sample: From this aspect, it can be said that the discourse is built in the
framework of reactions to meanings that allude to the concept of ideology (Mills, 2003: 130). According to Kocaman (2010: 10), grasping human communication in its integrity requires an analysis of the discourse
which suggests that use of language must be discussed in cultural and
social contexts.
•
No indentation at the first line after titles; the paragraph starts as aligned to
left. Yet later paragraphs should be indented.
•
Issues that are not directly related to the subject of the article but intended
for clarification or elaboration should be added to the article as footnotes.
•
Alphabetically-ordered bibliography arranged according to APA reference
system should be placed at the end of articles.
•
Book reviews should include all information about the book to be reviewed.
Publication Policy
Manuscripts should not be previously published or be under consideration for
publication. Authors bear responsibility for any unethical action. The journal
has a zero-tolerance policy against plagiarism. All responsibility for the articles
belogs to authors.
Copyright Notice
The content of The Global: A Journal of Policy and Strategy is copyright of the
Global Policy and Strategy Publications. The content of this journal may not be
copied, distributed, or reproduced by any means or in any form without first
obtaining the written permission of the Global Policy and Strategy Publications.
The opinions expressed in the articles do not necessarily reflect those of the
Editorial Staff or Global Policy and Strategy Association.
Open Access Policy
All of the articles in The Global: A Journal of Policy and Strategy are published
open access. The articles in the journal receive both rigorous peer-review and
expedited online publication.
124
Yazar Rehberi
•
Tüm makale başvuruları GLOBAL’in web sayfası üzerinden yapılmalıdır.
•
Makaleler doğru ve öz yazılmalıdır.
•
Makale genelinde referans verme, tablolar, şekiller vb. için APA’nın en güncel stili kullanılmalıdır. APA ile ilgili geniş rehber APA’nin resmi web sitesinden elde edilebilir (http://www.apastyle.org).
•
Makalenin genel formatı (Başlık, anahtar kelimeler, alt başlık, metin, tablolar
vb.) The Global dergi formatına göre düzenlenmelidir.
•
Makaleler, 4000 ile 9500 kelime; kitap değerlendirmeleri ise 2000 ile 3000
kelime arasında olmalıdır.
•
Makalelerde yazı karakteri Times New Roman, 12 punto olmalı ve 1,5 satır
aralığında yazılmalıdır.
•
Makaleler Microsoft Word veya uyumlu olan benzer yazılımlarla yazılmalıdır.
•
Makalenin ilk sayfasında yazarın isim, ünvan, kurum, telefon, fax, e-posta ve
adres bilgileri yazılmalıdır.
•
Makalenin başlığı kısa, öz, açık ve içeriğe uygun olmalıdır.
•
Çalışmanın başlığı ilk sayfanın baş tarafına, makalenin dilinde, büyük harflerle ve ortalanmış şekilde yazılmalıdır. Hemen altına diğer dilde (İngilizce veya
Türkçe) yeniden başlık yazılmalıdır.
•
İngilizce makalelerin özeti 200 kelime ile sınırlandırılmalıdır. Türkçe makaleler için makalenin kabul edilmesinden sonra 1500 ile 2000 kelime arasında
uzun özet yazılmalıdır.
•
Özet ve anahtar kelimeler peşpeşe gelecek şekilde yazılmalıdır. Özet; ortalı,
ilk harfleri büyük ve koyu puntolarla yazılmalıdır. Anahtar kelimeler ise sola
yaslı, koyu puntolu, ilk harfleri büyük olarak ve aralarında virgül konularak
yazılmalıdır.
•
Özet makalenin hedeflerini, yöntemini ve katkılarını açık olarak ifade etmelidir.
•
Makale yazımında APA stil kurallarından farklı olarak başlık ve alt başlıklar şu
şekilde numaralandırılmalıdır:
1. Effects of Public Policy
1.1 Internal Effects
1. 1.1 Implementing Actors
1. 1. 1.1 Leadership Skills of Implementers
•
Metin içerisinde referans verilirken veya alıntı yapılırken yayın tarihinden
sonra iki nokta üst üste konularak referansın bağlantılı olduğu sayfa numarası yazılmalıdır. Bu durum yine APA’dan farklı bir uygulamadır. Dolayısıyla
referans vermede: Yazar Soyadı, virgül, tarih, iki nokta üst üste ve sayfa numarası yer almalıdır.
Örnek: From this aspect, it can be said that the discourse is built in the
framework of reactions to meanings that allude to the concept of ide-
125
ology (Mills, 2003: 130). According to Kocaman (2010: 10), grasping human communication in its integrity requires an analysis of the discourse
which suggests that use of language must be discussed in cultural and
social contexts.
•
Başlıklardan hemen sonraki paragrafların ilk satırında girinti olmamalı, devam eden paragraflarda girinti olmalı ve paragraflar sola yaslı olmalıdır.
•
Makale ile doğrudan ilgili olmayan fakat açıklama yapılması gereken konuların açıklanması için dipnot sistemi kullanılabilir.
•
Makalenin sonuna APA stiline uygun olarak hazırlanmış kaynakça konulmalıdır.
•
Kitap değerlendirme çalışmalarında kitabın tüm künyesi ayrıntılı olarak yazılmalıdır.
Yayın Politikası
Makaleler daha önceden hiç bir yerde yayınlanmamış veya yayınlanmak üzere
başka bir kaynağa gönderilmiş olmamalıdır. Yazarlar her türlü etik ihlallerinden
şahsi olarak sorumludurlar. The Global dergisi intihal durumlarına karşı sıfır tolerans politikasına sahiptir. Yayınlanan makalelerin her türlü sorumluluğu yazarlara
aittir.
Telif Hakları Uyarısı
The Global dergisinin tüm yayın hakkı Global Politika ve Strateji Yayınlarına aittir.
Akademik etik kuralları esas alınarak kaynak göstermek şartıyla tanıtım veya özel
amacıyla alıntılar yapılması dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın tümünün veya
bir kısmının elektronik veya mekanik olarak izinsiz basımı, yayını, çoğaltılması ve
dağıtımı yapılamaz.
Dergi içeriklerinde geçen fikir ve düşünceler Dergi Editörleri veya Global Politika
ve Strateji Derneği’ne ait olmayıp yazarların kendilerine aittir.
Açık Erişim Politikası
The Global dergisine ait tüm içerikler derginin kendi web sayfasında veya derginin yayınlandığı farklı indekslerde açık kaynak erişimine sahiptir. Dergideki tüm
içerikler özenli hakem değerlendirmesine tabi tutularak hızlı bir şekilde basılı ve
online olarak okuyucuların istifadesine sunulmaktadır.
126

The GLOBAL

Transkript

Benzer belgeler

Şubat ayında yedinci ünitemiz olan “ around town

Allende Veda Konuşması